Andada Slab Serif Font

This is a delicate and elegant slab serif font, hybrid style and medium contrast type for text, initially designed to be used in a specific bilingual context, Spanish and Guaraní (pre-hispanic) languages. This font has received an award at the Ibero-America Design Biennial. The Biennial has been shown in Spain, Argentina, Chile, El Salvador, Uruguay, Bolivia, Colombia and Venezuela.

Thanks Huerta Tipográfica for creating such a great font! Andada Slab Serif Font is free for personal & commercial use. Please download and enjoy, or can search more similar fonts on befonts.

Free for Personal Use

This fonts are authors' property, and are either shareware, demo versions or public domain. The licence mentioned above the download button is just an indication. Please look at the readme-files in the archives or check the indicated author's website for details, and contact him if in doubt. If no author/licence is indicated that's because we don't have information, that doesn't mean it's free.

AUTHORS

# This is the official list of project authors for copyright purposes.
# This file is distinct from the CONTRIBUTORS.txt file.
# See the latter for an explanation.
#
# Names should be added to this file as:
# Name or Organization

Carolina Giovagnoli

CONTRIBUTORS

# This is the list of people who have contributed to this project,
# and includes those not listed in AUTHORS.txt because they are not
# copyright authors. For example, company employees may be listed
# here because their company holds the copyright and is listed there.
#
# When adding J Random Contributor's name to this file, either J's
# name or J's organization's name should be added to AUTHORS.txt
#
# Names should be added to this file as:
# Name

Rosalie Wagner

dependency_links

entry_points

[console_scripts]
unidecode = unidecode.util:main

file 1

This is file 1.

file 2

This is file 2.

installed-files

../wrapt/__init__.py
../wrapt/__pycache__/__init__.cpython-39.pyc
../wrapt/__pycache__/decorators.cpython-39.pyc
../wrapt/__pycache__/importer.cpython-39.pyc
../wrapt/__pycache__/wrappers.cpython-39.pyc
../wrapt/_wrappers.cpython-39-darwin.so
../wrapt/decorators.py
../wrapt/importer.py
../wrapt/wrappers.py
PKG-INFO
SOURCES.txt
dependency_links.txt
top_level.txt

LICENSE

MIT License

Copyright (c) 2008-2020 Andrey Petrov and contributors (see CONTRIBUTORS.txt)

Permission is hereby granted, free of charge, to any person obtaining a copy
of this software and associated documentation files (the "Software"), to deal
in the Software without restriction, including without limitation the rights
to use, copy, modify, merge, publish, distribute, sublicense, and/or sell
copies of the Software, and to permit persons to whom the Software is
furnished to do so, subject to the following conditions:

The above copyright notice and this permission notice shall be included in all
copies or substantial portions of the Software.

THE SOFTWARE IS PROVIDED "AS IS", WITHOUT WARRANTY OF ANY KIND, EXPRESS OR
IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO THE WARRANTIES OF MERCHANTABILITY,
FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE AND NONINFRINGEMENT. IN NO EVENT SHALL THE
AUTHORS OR COPYRIGHT HOLDERS BE LIABLE FOR ANY CLAIM, DAMAGES OR OTHER
LIABILITY, WHETHER IN AN ACTION OF CONTRACT, TORT OR OTHERWISE, ARISING FROM,
OUT OF OR IN CONNECTION WITH THE SOFTWARE OR THE USE OR OTHER DEALINGS IN THE
SOFTWARE.

LICENSES

lxml is copyright Infrae and distributed under the BSD license (see
doc/licenses/BSD.txt), with the following exceptions:

Some code, such a selftest.py, selftest2.py and
src/lxml/_elementpath.py are derived from ElementTree and
cElementTree. See doc/licenses/elementtree.txt for the license text.

lxml.cssselect and lxml.html are copyright Ian Bicking and distributed
under the BSD license (see doc/licenses/BSD.txt).

test.py, the test-runner script, is GPL and copyright Shuttleworth
Foundation. See doc/licenses/GPL.txt. It is believed the unchanged
inclusion of test.py to run the unit test suite falls under the
"aggregation" clause of the GPL and thus does not affect the license
of the rest of the package.

The isoschematron implementation uses several XSL and RelaxNG resources:
* The (XML syntax) RelaxNG schema for schematron, copyright International
Organization for Standardization (see
src/lxml/isoschematron/resources/rng/iso-schematron.rng for the license
text)
* The skeleton iso-schematron-xlt1 pure-xslt schematron implementation
xsl stylesheets, copyright Rick Jelliffe and Academia Sinica Computing
Center, Taiwan (see the xsl files here for the license text:
src/lxml/isoschematron/resources/xsl/iso-schematron-xslt1/)
* The xsd/rng schema schematron extraction xsl transformations are unlicensed
and copyright the respective authors as noted (see
src/lxml/isoschematron/resources/xsl/RNG2Schtrn.xsl and
src/lxml/isoschematron/resources/xsl/XSD2Schtrn.xsl)

namespace_packages

ruamel
ruamel.yaml

OFL

Copyright 2011 The Andada Pro Project Authors (https://github.com/huertatipografica/Andada)

This Font Software is licensed under the SIL Open Font License, Version 1.1.
This license is copied below, and is also available with a FAQ at:
https://scripts.sil.org/OFL


-----------------------------------------------------------
SIL OPEN FONT LICENSE Version 1.1 - 26 February 2007
-----------------------------------------------------------

PREAMBLE
The goals of the Open Font License (OFL) are to stimulate worldwide
development of collaborative font projects, to support the font creation
efforts of academic and linguistic communities, and to provide a free and
open framework in which fonts may be shared and improved in partnership
with others.

The OFL allows the licensed fonts to be used, studied, modified and
redistributed freely as long as they are not sold by themselves. The
fonts, including any derivative works, can be bundled, embedded,
redistributed and/or sold with any software provided that any reserved
names are not used by derivative works. The fonts and derivatives,
however, cannot be released under any other type of license. The
requirement for fonts to remain under this license does not apply
to any document created using the fonts or their derivatives.

DEFINITIONS
"Font Software" refers to the set of files released by the Copyright
Holder(s) under this license and clearly marked as such. This may
include source files, build scripts and documentation.

"Reserved Font Name" refers to any names specified as such after the
copyright statement(s).

"Original Version" refers to the collection of Font Software components as
distributed by the Copyright Holder(s).

"Modified Version" refers to any derivative made by adding to, deleting,
or substituting -- in part or in whole -- any of the components of the
Original Version, by changing formats or by porting the Font Software to a
new environment.

"Author" refers to any designer, engineer, programmer, technical
writer or other person who contributed to the Font Software.

PERMISSION & CONDITIONS
Permission is hereby granted, free of charge, to any person obtaining
a copy of the Font Software, to use, study, copy, merge, embed, modify,
redistribute, and sell modified and unmodified copies of the Font
Software, subject to the following conditions:

1) Neither the Font Software nor any of its individual components,
in Original or Modified Versions, may be sold by itself.

2) Original or Modified Versions of the Font Software may be bundled,
redistributed and/or sold with any software, provided that each copy
contains the above copyright notice and this license. These can be
included either as stand-alone text files, human-readable headers or
in the appropriate machine-readable metadata fields within text or
binary files as long as those fields can be easily viewed by the user.

3) No Modified Version of the Font Software may use the Reserved Font
Name(s) unless explicit written permission is granted by the corresponding
Copyright Holder. This restriction only applies to the primary font name as
presented to the users.

4) The name(s) of the Copyright Holder(s) or the Author(s) of the Font
Software shall not be used to promote, endorse or advertise any
Modified Version, except to acknowledge the contribution(s) of the
Copyright Holder(s) and the Author(s) or with their explicit written
permission.

5) The Font Software, modified or unmodified, in part or in whole,
must be distributed entirely under this license, and must not be
distributed under any other license. The requirement for fonts to
remain under this license does not apply to any document created
using the Font Software.

TERMINATION
This license becomes null and void if any of the above conditions are
not met.

DISCLAIMER
THE FONT SOFTWARE IS PROVIDED "AS IS", WITHOUT WARRANTY OF ANY KIND,
EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO ANY WARRANTIES OF
MERCHANTABILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE AND NONINFRINGEMENT
OF COPYRIGHT, PATENT, TRADEMARK, OR OTHER RIGHT. IN NO EVENT SHALL THE
COPYRIGHT HOLDER BE LIABLE FOR ANY CLAIM, DAMAGES OR OTHER LIABILITY,
INCLUDING ANY GENERAL, SPECIAL, INDIRECT, INCIDENTAL, OR CONSEQUENTIAL
DAMAGES, WHETHER IN AN ACTION OF CONTRACT, TORT OR OTHERWISE, ARISING
FROM, OUT OF THE USE OR INABILITY TO USE THE FONT SOFTWARE OR FROM
OTHER DEALINGS IN THE FONT SOFTWARE.

readme

ISO SCHEMATRON 2010

XSLT implementation by Rick Jelliffe with assistance from members of Schematron-love-in maillist.

2010-04-21

Two distributions are available. One is for XSLT1 engines.
The other is for XSLT2 engines, such as SAXON 9.


This version of Schematron splits the process into a pipeline of several different XSLT stages.

1) First, preprocess your Schematron schema with iso_dsdl_include.xsl.
This is a macro processor to assemble the schema from various parts.
If your schema is not in separate parts, you can skip this stage.
This stage also generates error messages for some common XPath syntax problems.

2) Second, preprocess the output from stage 1 with iso_abstract_expand.xsl.
This is a macro processor to convert abstract patterns to real patterns.
If your schema does not use abstract patterns, you can skip this
stage.

3) Third, compile the Schematron schema into an XSLT script.
This will typically use iso_svrl_for_xslt1.xsl or iso_svrl_for_xslt2.xsl
(which in turn invoke iso_schematron_skeleton_for_xslt1.xsl or iso_schematron_skeleton_for_saxon.xsl)
However, other "meta-stylesheets" are also in common use; the principle of operation is the same.
If your schema uses Schematron phases, supply these as command line/invocation parameters
to this process.

4) Fourth, run the script generated by stage 3 against the document being validated.
If you are using the SVRL script, then the output of validation will be an XML document.
If your schema uses Schematron parameters, supply these as command line/invocation parameters
to this process.


The XSLT2 distribution also features several next generation features,
such as validating multiple documents. See the source code for details.

Schematron assertions can be written in any language, of course; the file
sch-messages-en.xhtml contains the diagnostics messages from the XSLT2 skeleton
in English, and this can be used as template to localize the skeleton's
error messages. Note that typically programming errors in Schematron are XPath
errors, which requires localized messages from the XSLT engine.

ANT
---
To give an example of how to process a document, here is a sample ANT task.




style="iso_dsdl_include.xsl" in="test.sch" out="test1.sch">






style="iso_abstract_expand.xsl" in="test1.sch" out="test2.sch">








style="iso_svrl_for_xslt2.xsl" in="test2.sch" out="test.xsl">






style="test.xsl" in="instance.xml" out="instance.svrlt">

requirements

gftools

requires

ruamel.yaml>=0.14.2
python-dateutil>=2.6.0

SOURCES

LICENSE
README.rst
setup.py
src/wrapt/__init__.py
src/wrapt/_wrappers.c
src/wrapt/decorators.py
src/wrapt/importer.py
src/wrapt/wrappers.py
src/wrapt.egg-info/PKG-INFO
src/wrapt.egg-info/SOURCES.txt
src/wrapt.egg-info/dependency_links.txt
src/wrapt.egg-info/top_level.txt

table_API_readme

This folder is a subpackage of ttLib. Each module here is a
specialized TT/OT table converter: they can convert raw data
to Python objects and vice versa. Usually you don't need to
use the modules directly: they are imported and used
automatically when needed by ttLib.

If you are writing you own table converter the following is
important.

The modules here have pretty strange names: this is due to the
fact that we need to map TT table tags (which are case sensitive)
to filenames (which on Mac and Win aren't case sensitive) as well
as to Python identifiers. The latter means it can only contain
[A-Za-z0-9_] and cannot start with a number.

ttLib provides functions to expand a tag into the format used here:

>>> from fontTools import ttLib
>>> ttLib.tagToIdentifier("FOO ")
'F_O_O_'
>>> ttLib.tagToIdentifier("cvt ")
'_c_v_t'
>>> ttLib.tagToIdentifier("OS/2")
'O_S_2f_2'
>>> ttLib.tagToIdentifier("glyf")
'_g_l_y_f'
>>>

And vice versa:

>>> ttLib.identifierToTag("F_O_O_")
'FOO '
>>> ttLib.identifierToTag("_c_v_t")
'cvt '
>>> ttLib.identifierToTag("O_S_2f_2")
'OS/2'
>>> ttLib.identifierToTag("_g_l_y_f")
'glyf'
>>>

Eg. the 'glyf' table converter lives in a Python file called:

_g_l_y_f.py

The converter itself is a class, named "table_" + expandedtag. Eg:

class table__g_l_y_f:
etc.

Note that if you _do_ need to use such modules or classes manually,
there are two convenient API functions that let you find them by tag:

>>> ttLib.getTableModule('glyf')

>>> ttLib.getTableClass('glyf')

>>>

You must subclass from DefaultTable.DefaultTable. It provides some default
behavior, as well as a constructor method (__init__) that you don't need to
override.

Your converter should minimally provide two methods:

class table_F_O_O_(DefaultTable.DefaultTable): # converter for table 'FOO '

def decompile(self, data, ttFont):
# 'data' is the raw table data. Unpack it into a
# Python data structure.
# 'ttFont' is a ttLib.TTfile instance, enabling you to
# refer to other tables. Do ***not*** keep a reference to
# it: it will cause a circular reference (ttFont saves
# a reference to us), and that means we'll be leaking
# memory. If you need to use it in other methods, just
# pass it around as a method argument.

def compile(self, ttFont):
# Return the raw data, as converted from the Python
# data structure.
# Again, 'ttFont' is there so you can access other tables.
# Same warning applies.

If you want to support TTX import/export as well, you need to provide two
additional methods:

def toXML(self, writer, ttFont):
# XXX

def fromXML(self, (name, attrs, content), ttFont):
# XXX

top_level

wrapt

TRADEMARKS

Andada Pro is a trademark of Carolina Giovagnoli (huertatipografica.com.ar).

udhr_all

Resolution 217 A (III) vom 10.12.1948Da die Anerkennung der angeborenen Würde und der gleichen und unveräußerlichen Rechte aller Mitglieder der Gemeinschaft der Menschen die Grundlage von Freiheit, Gerechtigkeit und Frieden in der Welt bildet,da die Nichtanerkennung und Verachtung der Menschenrechte zu Akten der Barbarei geführt haben, die das Gewissen der Menschheit mit Empörung erfüllen, und da verkündet worden ist, daß einer Welt, in der die Menschen Rede‐ und Glaubensfreiheit und Freiheit von Furcht und Not genießen, das höchste Streben des Menschen gilt,da es notwendig ist, die Menschenrechte durch die Herrschaft des Rechtes zu schützen, damit der Mensch nicht gezwungen wird, als letztes Mittel zum Aufstand gegen Tyrannei und Unterdrückung zu greifen,da es notwendig ist, die Entwicklung freundschaftlicher Beziehungen zwischen den Nationen zu fördern,da die Völker der Vereinten Nationen in der Charta ihren Glauben an die grundlegenden Menschenrechte, an die Würde und den Wert der menschlichen Person und an die Gleichberechtigung von Mann und Frau erneut bekräftigt und beschlossen haben, den sozialen Fortschritt und bessere Lebensbedingungen in größerer Freiheit zu fördern,da die Mitgliedstaaten sich verpflichtet haben, in Zusammenarbeit mit den Vereinten Nationen auf die allgemeine Achtung und Einhaltung der Menschenrechte und Grundfreiheiten hinzuwirken,da ein gemeinsames Verständnis dieser Rechte und Freiheiten von größter Wichtigkeit für die volle Erfüllung dieser Verpflichtung ist,verkündet die Generalversammlungdiese Allgemeine Erklärung der Menschenrechte als das von allen Völkern und Nationen zu erreichende gemeinsame Ideal, damit jeder einzelne und alle Organe der Gesellschaft sich diese Erklärung stets gegenwärtig halten und sich bemühen, durch Unterricht und Erziehung die Achtung vor diesen Rechten und Freiheiten zu fördern und durch fortschreitende nationale und internationale Maßnahmen ihre allgemeine und tatsächliche Anerkennung und Einhaltung durch die Bevölkerung der Mitgliedstaaten selbst wie auch durch die Bevölkerung der ihrer Hoheitsgewalt unterstehenden Gebiete zu gewährleisten.Alle Menschen sind frei und gleich an Würde und Rechten geboren. Sie sind mit Vernunft und Gewissen begabt und sollen einander im Geist der Brüderlichkeit begegnen.Jeder hat Anspruch auf die in dieser Erklärung verkündeten Rechte und Freiheiten ohne irgendeinen Unterschied, etwa nach Rasse, Hautfarbe, Geschlecht, Sprache, Religion, politischer oder sonstiger Überzeugung, nationaler oder sozialer Herkunft, Vermögen, Geburt oder sonstigem Stand.Des weiteren darf kein Unterschied gemacht werden auf Grund der politischen, rechtlichen oder internationalen Stellung des Landes oder Gebiets, dem eine Person angehört, gleichgültig ob dieses unabhängig ist, unter Treuhandschaft steht, keine Selbstregierung besitzt oder sonst in seiner Souveränität eingeschränkt ist.Jeder hat das Recht auf Leben, Freiheit und Sicherheit der Person.Niemand darf in Sklaverei oder Leibeigenschaft gehalten werden; Sklaverei und Sklavenhandel sind in allen ihren Formen verboten.Niemand darf der Folter oder grausamer, unmenschlicher oder erniedrigender Behandlung oder Strafe unterworfen werden.Jeder hat das Recht, überall als rechtsfähig anerkannt zu werden.Alle Menschen sind vor dem Gesetz gleich und haben ohne Unterschied Anspruch auf gleichen Schutz durch das Gesetz. Alle haben Anspruch auf gleichen Schutz gegen jede Diskriminierung, die gegen diese Erklärung verstößt, und gegen jede Aufhetzung zu einer derartigen Diskriminierung.Jeder hat Anspruch auf einen wirksamen Rechtsbehelf bei den zuständigen innerstaatlichen Gerichten gegen Handlungen, durch die seine ihm nach der Verfassung oder nach dem Gesetz zustehenden Grundrechte verletzt werden.Niemand darf willkürlich festgenommen, in Haft gehalten oder des Landes verwiesen werden.Jeder hat bei der Feststellung seiner Rechte und Pflichten sowie bei einer gegen ihn erhobenen strafrechtlichen Beschuldigung in voller Gleichheit Anspruch auf ein gerechtes und öffentliches Verfahren vor einem unabhängigen und unparteiischen Gericht.Jeder, der wegen einer strafbaren Handlung beschuldigt wird, hat das Recht, als unschuldig zu gelten, solange seine Schuld nicht in einem öffentlichen Verfahren, in dem er alle für seine Verteidigung notwendigen Garantien gehabt hat, gemäß dem Gesetz nachgewiesen ist.Niemand darf wegen einer Handlung oder Unterlassung verurteilt werden, die zur Zeit ihrer Begehung nach innerstaatlichem oder internationalem Recht nicht strafbar war. Ebenso darf keine schwerere Strafe als die zum Zeitpunkt der Begehung der strafbaren Handlung angedrohte Strafe verhängt werden.Niemand darf willkürlichen Eingriffen in sein Privatleben, seine Familie, seine Wohnung und seinen Schriftverkehr oder Beeinträchtigungen seiner Ehre und seines Rufes ausgesetzt werden. Jeder hat Anspruch auf rechtlichen Schutz gegen solche Eingriffe oder Beeinträchtigungen.Jeder hat das Recht, sich innerhalb eines Staates frei zu bewegen und seinen Aufenthaltsort frei zu wählen.Jeder hat das Recht, jedes Land, einschließlich seines eigenen, zu verlassen und in sein Land zurückzukehren.Jeder hat das Recht, in anderen Ländern vor Verfolgung Asyl zu suchen und zu genießen.Dieses Recht kann nicht in Anspruch genommen werden im Falle einer Strafverfolgung, die tatsächlich auf Grund von Verbrechen nichtpolitischer Art oder auf Grund von Handlungen erfolgt, die gegen die Ziele und Grundsätze der Vereinten Nationen verstoßen.Jeder hat das Recht auf eine Staatsangehörigkeit.Niemandem darf seine Staatsangehörigkeit willkürlich entzogen noch das Recht versagt werden, seine Staatsangehörigkeit zu wechseln.Heiratsfähige Frauen und Männer haben ohne Beschränkung auf Grund der Rasse, der Staatsangehörigkeit oder der Religion das Recht, zu heiraten und eine Familie zu gründen. Sie haben bei der Eheschließung, während der Ehe und bei deren Auflösung gleiche Rechte.Eine Ehe darf nur bei freier und uneingeschränkter Willenseinigung der künftigen Ehegatten geschlossen werden.Die Familie ist die natürliche Grundeinheit der Gesellschaft und hat Anspruch auf Schutz durch Gesellschaft und Staat.Jeder hat das Recht, sowohl allein als auch in Gemeinschaft mit anderen Eigentum innezuhaben.Niemand darf willkürlich seines Eigentums beraubt werden.Jeder hat das Recht auf Gedanken‐, Gewissens‐ und Religionsfreiheit; dieses Recht schließt die Freiheit ein, seine Religion oder Überzeugung zu wechseln, sowie die Freiheit, seine Religion oder Weltanschauung allein oder in Gemeinschaft mit anderen, öffentlich oder privat durch Lehre, Ausübung, Gottesdienst und Kulthandlungen zu bekennen.Jeder hat das Recht auf Meinungsfreiheit und freie Meinungsäußerung; dieses Recht schließt die Freiheit ein, Meinungen ungehindert anzuhängen sowie über Medien jeder Art und ohne Rücksicht auf Grenzen Informationen und Gedankengut zu suchen, zu empfangen und zu verbreiten.Alle Menschen haben das Recht, sich friedlich zu versammeln und zu Vereinigungen zusammenzuschließen.Niemand darf gezwungen werden, einer Vereinigung anzugehören.Jeder hat das Recht, an der Gestaltung der öffentlichen Angelegenheiten seines Landes unmittelbar oder durch frei gewählte Vertreter mitzuwirken.Jeder hat das Recht auf gleichen Zugang zu öffentlichen Ämtern in seinem Lande.Der Wille des Volkes bildet die Grundlage für die Autorität der öffentlichen Gewalt; dieser Wille muß durch regelmäßige, unverfälschte, allgemeine und gleiche Wahlen mit geheimer Stimmabgabe oder in einem gleichwertigen freien Wahlverfahren zum Ausdruck kommen.Jeder hat als Mitglied der Gesellschaft das Recht auf soziale Sicherheit und Anspruch darauf, durch innerstaatliche Maßnahmen und internationale Zusammenarbeit sowie unter Berücksichtigung der Organisation und der Mittel jedes Staates in den Genuß der wirtschaftlichen, sozialen und kulturellen Rechte zu gelangen, die für seine Würde und die freie Entwicklung seiner Persönlichkeit unentbehrlich sind.Jeder hat das Recht auf Arbeit, auf freie Berufswahl, auf gerechte und befriedigende Arbeitsbedingungen sowie auf Schutz vor Arbeitslosigkeit.Jeder, ohne Unterschied, hat das Recht auf gleichen Lohn für gleiche Arbeit.Jeder, der arbeitet, hat das Recht auf gerechte und befriedigende Entlohnung, die ihm und seiner Familie eine der menschlichen Würde entsprechende Existenz sichert, gegebenenfalls ergänzt durch andere soziale Schutzmaßnahmen.Jeder hat das Recht, zum Schutz seiner Interessen Gewerkschaften zu bilden und solchen beizutreten.Jeder hat das Recht auf Erholung und Freizeit und insbesondere auf eine vernünftige Begrenzung der Arbeitszeit und regelmäßigen bezahlten Urlaub.Jeder hat das Recht auf einen Lebensstandard, der seine und seiner Familie Gesundheit und Wohl gewährleistet, einschließlich Nahrung, Kleidung, Wohnung, ärztlicher Versorgung und notwendiger sozialer Leistungen, sowie das Recht auf Sicherheit im Falle von Arbeitslosigkeit, Krankheit, Invalidität oder Verwitwung, im Alter sowie bei anderweitigem Verlust seiner Unterhaltsmittel durch unverschuldete Umstände.Mütter und Kinder haben Anspruch auf besondere Fürsorge und Unterstützung. Alle Kinder, eheliche wie außereheliche, genießen den gleichen sozialen Schutz.Jeder hat das Recht auf Bildung. Die Bildung ist unentgeltlich, zum mindesten der Grundschulunterricht und die grundlegende Bildung. Der Grundschulunterricht ist obligatorisch. Fach‐ und Berufsschulunterricht müssen allgemein verfügbar gemacht werden, und der Hochschulunterricht muß allen gleichermaßen entsprechend ihren Fähigkeiten offenstehen.Die Bildung muß auf die volle Entfaltung der menschlichen Persönlichkeit und auf die Stärkung der Achtung vor den Menschenrechten und Grundfreiheiten gerichtet sein. Sie muß zu Verständnis, Toleranz und Freundschaft zwischen allen Nationen und allen rassischen oder religiösen Gruppen beitragen und der Tätigkeit der Vereinten Nationen für die Wahrung des Friedens förderlich sein.Die Eltern haben ein vorrangiges Recht, die Art der Bildung zu wählen, die ihren Kindern zuteil werden soll.Jeder hat das Recht, am kulturellen Leben der Gemeinschaft frei teilzunehmen, sich an den Künsten zu erfreuen und am wissenschaftlichen Fortschritt und dessen Errungenschaften teilzuhaben.Jeder hat das Recht auf Schutz der geistigen und materiellen Interessen, die ihm als Urheber von Werken der Wissenschaft, Literatur oder Kunst erwachsen.Jeder hat Anspruch auf eine soziale und internationale Ordnung, in der die in dieser Erklärung verkündeten Rechte und Freiheiten voll verwirklicht werden können.Jeder hat Pflichten gegenüber der Gemeinschaft, in der allein die freie und volle Entfaltung seiner Persönlichkeit möglich ist.Jeder ist bei der Ausübung seiner Rechte und Freiheiten nur den Beschränkungen unterworfen, die das Gesetz ausschließlich zu dem Zweck vorsieht, die Anerkennung und Achtung der Rechte und Freiheiten anderer zu sichern und den gerechten Anforderungen der Moral, der öffentlichen Ordnung und des allgemeinen Wohles in einer demokratischen Gesellschaft zu genügen.Diese Rechte und Freiheiten dürfen in keinem Fall im Widerspruch zu den Zielen und Grundsätzen der Vereinten Nationen ausgeübt werden.Keine Bestimmung dieser Erklärung darf dahin ausgelegt werden, daß sie für einen Staat, eine Gruppe oder eine Person irgendein Recht begründet, eine Tätigkeit auszuüben oder eine Handlung zu begehen, welche die Beseitigung der in dieser Erklärung verkündeten Rechte und Freiheiten zum Ziel hat.Adoptada y proclamada por la Asamblea General en su resolución 217 A (III), de 10 de diciembre de 1948Considerando que la libertad, la justicia y la paz en el mundo tienen por base el reconocimiento de la dignidad intrínseca y de los derechos iguales e inalienables de todos los miembros de la familia humana,Considerando que el desconocimiento y el menosprecio de los derechos humanos han originado actos de barbarie ultrajantes para la conciencia de la humanidad; y que se ha proclamado, como la aspiración más elevada del hombre, el advenimiento de un mundo en que los seres humanos, liberados del temor y de la miseria, disfruten de la libertad de palabra y de la libertad de creencias,Considerando esencial que los derechos humanos sean protegidos por un régimen de Derecho, a fin de que el hombre no se vea compelido al supremo recurso de la rebelión contra la tiranía y la opresión,Considerando también esencial promover el desarrollo de relaciones amistosas entre las naciones,Considerando que los pueblos de las Naciones Unidas han reafirmado en la Carta su fe en los derechos fundamentales del hombre, en la dignidad y el valor de la persona humana y en la igualdad de derechos de hombres y mujeres; y se han declarado resueltos a promover el progreso social y a elevar el nivel de vida dentro de un concepto más amplio de la libertad,Considerando que los Estados Miembros se han comprometido a asegurar, en cooperación con la Organización de las Naciones Unidas, el respeto universal y efectivo a los derechos y libertades fundamentales del hombre, yConsiderando que una concepción común de estos derechos y libertades es de la mayor importancia para el pleno cumplimiento de dicho compromiso,La Asamblea GeneralProclama la presente Declaración Universal de Derechos Humanos como ideal común por el que todos los pueblos y naciones deben esforzarse, a fin de que tanto los individuos como las instituciones, inspirándose constantemente en ella, promuevan, mediante la enseñanza y la educación, el respeto a estos derechos y libertades, y aseguren, por medidas progresivas de carácter nacional e internacional, su reconocimiento y aplicación universales y efectivos, tanto entre los pueblos de los Estados Miembros como entre los de los territorios colocados bajo su jurisdicción.Todos los seres humanos nacen libres e iguales en dignidad y derechos y, dotados como están de razón y conciencia, deben comportarse fraternalmente los unos con los otros.Toda persona tiene los derechos y libertades proclamados en esta Declaración, sin distinción alguna de raza, color, sexo, idioma, religión, opinión política o de cualquier otra índole, origen nacional o social, posición económica, nacimiento o cualquier otra condición.Además, no se hará distinción alguna fundada en la condición política, jurídica o internacional del país o territorio de cuya jurisdicción dependa una persona, tanto si se trata de un país independiente, como de un territorio bajo administración fiduciaria, no autónomo o sometido a cualquier otra limitación de soberanía.Todo individuo tiene derecho a la vida, a la libertad y a la seguridad de su persona.Nadie estará sometido a esclavitud ni a servidumbre; la esclavitud y la trata de esclavos están prohibidas en todas sus formas.Nadie será sometido a torturas ni a penas o tratos crueles, inhumanos o degradantes.Todo ser humano tiene derecho, en todas partes, al reconocimiento de su personalidad jurídica.Todos son iguales ante la ley y tienen, sin distinción, derecho a igual protección de la ley. Todos tienen derecho a igual protección contra toda discriminación que infrinja esta Declaración y contra toda provocación a tal discriminación.Toda persona tiene derecho a un recurso efectivo, ante los tribunales nacionales competentes, que la ampare contra actos que violen sus derechos fundamentales reconocidos por la constitución o por la ley.Nadie podrá ser arbitrariamente detenido, preso ni desterrado.Toda persona tiene derecho, en condiciones de plena igualdad, a ser oída públicamente y con justicia por un tribunal independiente e imparcial, para la determinación de sus derechos y obligaciones o para el examen de cualquier acusación contra ella en materia penal.Toda persona acusada de delito tiene derecho a que se presuma su inocencia mientras no se pruebe su culpabilidad, conforme a la ley y en juicio público en el que se le hayan asegurado todas las garantías necesarias para su defensa.Nadie será condenado por actos u omisiones que en el momento de cometerse no fueron delictivos según el Derecho nacional o internacional. Tampoco se impondrá pena más grave que la aplicable en el momento de la comisión del delito.Nadie será objeto de injerencias arbitrarias en su vida privada, su familia, su domicilio o su correspondencia, ni de ataques a su honra o a su reputación. Toda persona tiene derecho a la protección de la ley contra tales injerencias o ataques.Toda persona tiene derecho a circular libremente y a elegir su residencia en el territorio de un Estado.Toda persona tiene derecho a salir de cualquier país, incluso el propio, y a regresar a su país.En caso de persecución, toda persona tiene derecho a buscar asilo, y a disfrutar de él, en cualquier país.Este derecho no podrá ser invocado contra una acción judicial realmente originada por delitos comunes o por actos opuestos a los propósitos y principios de las Naciones Unidas.Toda persona tiene derecho a una nacionalidad.A nadie se privará arbitrariamente de su nacionalidad ni del derecho a cambiar de nacionalidad.Los hombres y las mujeres, a partir de la edad núbil, tienen derecho, sin restricción alguna por motivos de raza, nacionalidad o religión, a casarse y fundar una familia; y disfrutarán de iguales derechos en cuanto al matrimonio, durante el matrimonio y en caso de disolución del matrimonio.Sólo mediante libre y pleno consentimiento de los futuros esposos podrá contraerse el matrimonio.La familia es el elemento natural y fundamental de la sociedad y tiene derecho a la protección de la sociedad y del Estado.Toda persona tiene derecho a la propiedad, individual y colectivamente.Nadie será privado arbitrariamente de su propiedad.Toda persona tiene derecho a la libertad de pensamiento, de conciencia y de religión; este derecho incluye la libertad de cambiar de religión o de creencia, así como la libertad de manifestar su religión o su creencia, individual y colectivamente, tanto en público como en privado, por la enseñanza, la práctica, el culto y la observancia.Todo individuo tiene derecho a la libertad de opinión y de expresión; este derecho incluye el no ser molestado a causa de sus opiniones, el de investigar y recibir informaciones y opiniones, y el de difundirlas, sin limitación de fronteras, por cualquier medio de expresión.Toda persona tiene derecho a la libertad de reunión y de asociación pacíficas.Nadie podrá ser obligado a pertenecer a una asociación.Toda persona tiene derecho a participar en el gobierno de su país, directamente o por medio de representantes libremente escogidos.Toda persona tiene el derecho de acceso, en condiciones de igualdad, a las funciones públicas de su país.La voluntad del pueblo es la base de la autoridad del poder público; esta voluntad se expresará mediante elecciones auténticas que habrán de celebrarse periódicamente, por sufragio universal e igual y por voto secreto u otro procedimiento equivalente que garantice la libertad del voto.Toda persona, como miembro de la sociedad, tiene derecho a la seguridad social, y a obtener, mediante el esfuerzo nacional y la cooperación internacional, habida cuenta de la organización y los recursos de cada Estado, la satisfacción de los derechos económicos, sociales y culturales, indispensables a su dignidad y al libre desarrollo de su personalidad.Toda persona tiene derecho al trabajo, a la libre elección de su trabajo, a condiciones equitativas y satisfactorias de trabajo y a la protección contra el desempleo.Toda personal tiene derecho, sin discriminación alguna, a igual salario por trabajo igual.Toda persona que trabaja tiene derecho a una remuneración equitativa y satisfactoria, que le asegure, así como a su familia, una existencia conforme a la dignidad humana y que será completada, en caso necesario, por cualesquiera otros medios de protección social.Toda persona tiene derecho a fundar sindicatos y a sindicarse para la defensa de sus intereses.Toda persona tiene derecho al descanso, al disfrute del tiempo libre, a una limitación razonable de la duración del trabajo y a vacaciones periódicas pagadas.Toda persona tiene derecho a un nivel de vida adecuado que le asegure, así como a su familia, la salud y el bienestar, y en especial la alimentación, el vestido, la vivienda, la asistencia médica y los servicios sociales necesarios; tiene asimismo derecho a los seguros en caso de desempleo, enfermedad, invalidez, viudez, vejez y otros casos de pérdida de sus medios de subsistencia por circunstancias independientes de su voluntad.La maternidad y la infancia tienen derecho a cuidados y asistencia especiales. Todos los niños, nacidos de matrimonio o fuera de matrimonio, tienen derecho a igual protección social.Toda persona tiene derecho a la educación. La educación debe ser gratuita, al menos en lo concerniente a la instrucción elemental y fundamental. La instrucción elemental será obligatoria. La instrucción técnica y profesional habrá de ser generalizada; el acceso a los estudios superiores será igual para todos, en función de los méritos respectivos.La educación tendrá por objeto el pleno desarrollo de la personalidad humana y el fortalecimiento del respeto a los derechos humanos y a las libertades fundamentales; favorecerá la comprensión, la tolerancia y la amistad entre todas las naciones y todos los grupos étnicos o religiosos; y promoverá el desarrollo de las actividades de las Naciones Unidas para el mantenimiento de la paz.Los padres tendrán derecho preferente a escoger el tipo de educación que habrá de darse a sus hijos.Toda persona tiene derecho a tomar parte libremente en la vida cultural de la comunidad, a gozar de las artes y a participar en el progreso científico y en los beneficios que de él resulten.Toda persona tiene derecho a la protección de los intereses morales y materiales que le correspondan por razón de las producciones científicas, literarias o artísticas de que sea autora.Toda persona tiene derecho a que se establezca un orden social e internacional en el que los derechos y libertades proclamados en esta Declaración se hagan plenamente efectivos.Toda persona tiene deberes respecto a la comunidad, puesto que sólo en ella puede desarrollar libre y plenamente su personalidad.En el ejercicio de sus derechos y en el disfrute de sus libertades, toda persona estará solamente sujeta a las limitaciones establecidas por la ley con el único fin de asegurar el reconocimiento y el respeto de los derechos y libertades de los demás, y de satisfacer las justas exigencias de la moral, del orden público y del bienestar general en una sociedad democrática.Estos derechos y libertades no podrán en ningún caso ser ejercidos en oposición a los propósitos y principios de las Naciones Unidas.Nada en la presente Declaración podrá interpretarse en el sentido de que confiere derecho alguno al Estado, a un grupo o a una persona, para emprender y desarrollar actividades o realizar actos tendientes a la supresión de cualquiera de los derechos y libertades proclamados en esta Declaración.insanlar ailisining barliq ezalirining özige xas izzet-hörmitini shuningdek ularning barwer we tewrenmes hoquqini etrap qilishning dunyawi erkinlik, heqqaniyet we tinchliqning asasi ikenliki.kixilik hoquqigha étibarsiz qarash we haqaret kelturush ewj élip kixilerning wijdanini bulghaydighan yawuz zorawanliqqa aylan'ghanliqi, hemme adem söz erkinliki we étikad erkinlikidin behrimen bolidighan hemde wehime we namratliqtin xaliy bolidighan dunyaning yetip kélishi addiy xelqning aliy arzusi dep élan qilin'ghanliqi.insanlarning ilajisizliqtin zorawanliq we zulum ustide isyan köturimiz dep tewekkulige heriket qilip yurmesliki üchün, kishilik hoquqini qanun arqiliq idare qilish yoli bilen qoghdash zörür bolghanliqi,döletler ara dosttluq munasiwetning tereqqiyatini algha sürüsh zörürluki.birleshken döletler teshkilatigha eza döletler xelqining birleshken döletler xartiyiside özlirining asasiy kishilik hoquqi, insaniy izzet-hörmiti we qedir-qimmiti shuningdek er-ayallarning barawerlik hoquqi toghrisidiki eqidisini qayta tekitligenliki hemde bir qeder chong erkinlik asasida jem'iyetning yuksilishi we turmush derijisining yaxshilinishini algha sürüshke bel baghlighanliqi.eza döletlerning birleshken döletler teshkilati bilen hemkarliship, kishilik hoquqi we asasiy erkinlikning omumyuzluq hörmetlinishi we emelge qoyulushini algha sürüsh yolida qet'iy iradige kelgenliki.ashu hoquq we erkinlikni omumyüzlük chushinishning shu qet'iy iradining toluq emelge ashurulushigha muhim tesir körsitidighanliqi.közde tutulghachqa, haziryighin,barliq xelq we barliq dölet tiriship emelge ashuridighan ortaq ölchem süpitide mushu dunya kishilik hoquqi xitabnamisini élan qilidu. her bir adem we ijtima’iy apparatning mushu xitabnamini her daim este ching saqlap, telim we terbiye arqiliq hoquq we erkinlikning hörmetlinishni tiriship algha sürüshi hemde döletlerning we xelq'araning tedrijiy ilgirilesh tedbirliri arqiliq ashu hoquq we erkinlikning eza döletlerning özidiki xelq arisida shuningdek shu döletlerning bashqurush tewelikidiki zéminida yasaydighan xelq arisida omumyüzlük we unumluk étirap qilinishi we emelge qoyulushini umid qilidu:hemme adem zatidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta babbarawer bolup tughulghan. ular eqilghe we wijdan'gha ige hemde bir-birige qérindashliq munasiwitige xas roh bilen muamile qilishi kérek.hemme adem mushu xitabnamide qeyt qilin'ghan barliq hoquq we erkinliktin behrimen bolush salahiyitige ige. ular irqi, renggi, jinsi, tili, dini, siyasiy qarishi yaki bashqa qarishi, dölet teweliki yaki ijtimaiy kélip chiqishi, mülki, tughulushi yaki bashqa salahiyiti jehettin qilche perqlenmeydu.uning ustige hemme adem ozi tewe dölet yaki zéminning siyasiy, memuriy yaki xelq'ara ornining oxshash bolmasliqi bilen perqlenmeydu. Bu zéminning musteqil zémin, wakaliten bashquruluwatqan zémin. aptonomiyisiz zémin yaki bashqa herqandaq igilik hoquqigha chek qoyulghan halettiki zémin bolushidin qet'iynezer.hemme adem hayatliqtin, erkinliktin we jismaniy bixeterliktin behrimen bolushqa hoquqluq.herqandaq ademni qul qilishqa yaki qul qatarida ishlitishke bolmaydu. herqandaq shekildiki qulluq tozumnimu, qullarni élip-sétishnimu men'i qilish kérek.herqandaq ademni rehimsizlik bilen qiynashqa yaki wehshiy, insaniyetsiz yaki jaqaret xaraktérlik muamilige yaki jazagha duchar qilishqa bolmaydu.hemme adem herqandaq jayda qanun aldidiki kishilik izzitini étirap qildurushqa hoquqluq.hemme adem qanun aldida babbarawer hemde qilche kemsitilmey, qanunning barawer qoghdishidin behrimen bolushqa hoquqluq. Hemme adem mushu xitabnamige xilap herqandaq kemsitishtin we mushundaq kemsitishke turtke bolidighan herqandaq qilmishning ziyankeshlikdin saqlinish üchün, barawer qoghdashtin behrimen bolushqa hoquqluq.herqandaq adem ozining asasiy qanun yaki qanunlar bexsh etken asasiy hoquqi ziyankeshlikke uchrighanda, layaqetlik dölet soti arqiliq bundaq ziyankeshlik herikitidinunumluk qutulup qélishqa hoquqluq.herqandaq ademini herqandaq shekilde qolgha élishqa, nezer bent qilishqa yaki sürgün qilishqa bolmaydu.hemme adem musteqil hem xalis sotning adil we ochuq soraq qilish bilen özining hoquqi we mejburiyitini mueyyenleshturushke hemde özige qoyulghan herqandaq jinayi eyibni éniqliwélishqa pütünley teng hoquqluq.jinayi ishlar bilen erz qilin'ghanliki adem aqlash jehette lazimliq barliq kapaletke érishken ashkara sotta jinayiti barliqi qanun boyiche delillengiche gunahsiz dep qarilisqa hoquqluq.herqandaq ademning herqandaq qilmishi yaki qilmishsizliqi sadir bolghan waqtida dölet qanuni yaki xelq'ara qanun boyiche jinayi ishlar jinayitini shekillendurmigen bolsa, jinayi ishlar jinayitini ötküzgen dep höküm chiqirishqa bolmaydu. jinayi jaza jinayet ötküzgende tetbiq qilindighan qanundiki belgilimilerdikidin éghirlitiwétilse bolmaydu.herqandaq ademning xususiy turmushigha, ailisige, turalghu jayigha we xet-alaqisige xalighanche arilishiwélishqa bolmaydu. Uning sheni we shöhritige hujum qilishqa bolmaydu. bundaq arilishishtin yaki hujumdin saqlinish üchün, hemme adem qanunning qoghdishidin behrimen bolushqa hoquqluq.hemme adem herqaysi döletlerning zéminida erkin kochushke we olturaqlishishqa hoquqluq.hemme adem herqandaq dölettin kétishke, jomlidin öz döletidin kétishke hoquqluq hemde özining dölitige qaytip kélishke hoquqluq.hemme adem ziyankeshliktin saqlinish üchün, bashqa döletlerde panah tileshke we panahlinishqa hoquqluq.heqiqeten gheyriy siyasiy jinayet yaki birleshken döletler teshkilatning asasiy meqsiti we prinsipigha xilap qilmish bilen eyiblengen ehwal astida, bundaq hoquqtin paydilinishqa bolmaydu.hemme adem dölet tewelikidin behrimen bolushqa hoquqluq.herqandaq ademni dölet tewelikidin xalighanche mehrum qilishqa bolmaydu. uning dölet tewelikini özgertish hoquqini inkar qilishqimu bolmaydu.yash qoramigha yetken er-ayallar irq. dölet teweliki we din jehettin herqandaq cheklimige uchrimay, toylishishqa we öy tutushqa hoquqluq. Ular nikah jehette, toy qilghan mezgilde we nikah toxtimi bikar qilin'ghanda, barawer hoquqqa ige bolushi kérek.er terep bilen ayal terepning ixtiyar qilishi we tamamen maqul bolushi arqisidila toy qilishqa bolidu.aile tebiiy we asasiy ijtimaiy birlik, u jem'iyet we dölet terpidin qoghdilishqa tégishlik.hemme ademning mülükke ongche igidarliq qilish hoquqi shuningdek bashqilar bilen shérikliship igidarliq qilish hoquqi bolushi kérek.herqandaq ademni mal-mülükidin xalighanche mehrum qilishqa bolmaydu.hemme adem idiyiwi, wijdaniy we diniy erkinlik hoquqigha ige: bu hoquq shu ademning özining dinini yaki étiqadini özgertish erkinlikni shuningdek özining dini yaki étiqadini diniy éqide, emeliyet, namaz-ibadet we emrimerup arqiliq yalghuz yaki öm, ashkara yaki mexpiy ipadilesh erkinlikni öz ichige alidu.hemme adem öz teshebbusini bildrush we pikir bayan qilish erkinlikidin behrimen bolushqa hoquqluq: bu hoquq mudaxilige uchrimay öz teshebbusini saqlap qélish erkinlikini we uchur hem pikirlerni herqandaq waste arqiliq we dölet ayrimisigha qarimay izdesh, qobul qilish we tarqitish erkinlikini öz ichige alidu.hemme adem tinch yol bilen yighin ötküzüsh we teshkilatlargha oyushush erkinlikidin behrimen bolushqa hoquqluq.herqandaq ademni melum bir teshkilatning tewelikige otushke zorlashqa bolmaydu.hemme adem döletni idare qilishqa özi biwaste qatnishish yaki özi erkin tallighan wekili arqiliq qatnishish hoquqigha ige.hemme adem öz dölitining hökümet ishlirigha barawer purset bilen qatnishish hoquqigha ige.xelqning iradisi hökümet hoquqining asasi: bu irade qerellik we heqiqiy saylam bilen ipadilinishi kérek. saylam omumyüzlük we barawer awaz bérish hoquqigha asaslinishi hemde yoshurun awaz bérish yaki obdanla erkin awaz bérish boyiche élip bérilishi kérek.her bir adem jem'iyetning bir ezasi bolush süpiti bilen, ijtimaiy kapalettin behrimen bolushqa hoquqluq hemde özining shexsiy izzet-hörmiti we kishilik ghururining erkin rawajlinishi üchün zörür bolghan iqtisadiy, ijtimaiy jehettiki we medeniyet jehettiki her xil hoquqlardin behrimen bolushni emelge ashurushqa hoquqluq. bu emelge ashurush döletning tirishchanliqi we xelq'ara hemkarliq arqiliq hemde herqaysi döletlerning teshkilati we bayliq ehwali boyiche bolidu.hemme adem ishleshke, erkinkesip tallashqa, adil we muwapiq xizmet sharaitidin behrimen bolushqa hemde ishsiz qélishtin saqlinish kapalitidin behrimen bolushqa hoquqluq.hemme adem herqandaq shekilde kemsitilmey, oxshash ish üchün oxshash heq élish hoquqigha ige.ishligen ademning her biri adil we muwapiq heqtin behrimen bolushqa, özining we aile tawabiatining insaniy izzet-hörmetke layiq turmush sharaitigha ige bolushini kapaletke ige qilishqa, zörür tepilghanda. uninggha bashqa ijtimaiy kapaletni qoshumche qilishqa hoquqluq.hemme adem özining menpeitini qoghdash üchün, ishchilar uyushmisini teshkillesh we uninggha qatnishish hoquqigha ige.hemme adem dem élish we bikar yürüsh hoquqidin, jumlidin ish waqtining chekini eqilge muwapiqlashturush hemde qerellik, maashliq dem élish hoquqidin behrimen bolidu.hemme adem ozining we aile tawabiatining salametliki we parawanliqini kapaletke ige qilish üchün zörür bolghan turmush sewiyisidin, jumlidin yémeklik, kiyim-kéchek, turalghu öy, dawalinishtin we zörür ijtimaiy mulazimetchiliktinbehrimen bolush hoquqigha ige: ishsiz qalghanda, késel bolup qalghanda, mejruh bolup qalghanda, tul qalghanda, qerighanda yaki tizginligili bolmaydighan bashqa ehwal bilen tirikchilik iqtidarini yoqatqanda, kapalettin behrimen bolushqa hoquqluq.anilar we balilar alahide étibardin we yardemdin behrimen bolushqa hoquqluq. barliq balilar nikahliq yaki nikahsiz tughulghanliqigha qarimay, okhshash ijtimaiy muhapizettin behrimen bolushqa tégishlik.hemme adem bilim élish hoquqigha ige. bilim élish heqsiz bolushi kérek. héch bolmighanda, bashlan'ghuch we asasiy basquchta shundaq bolushi kérek. bashlanghuch ma'arip mejburiyet xaraktérida bolushi kérek. téxnika ma'aripi we kespiy ma'aripni omumyüzlük tesis qilish kérek. aliy ma'aripning ishikini netijige qarap barliq kishilerge teng echiwétish kérek.ma'aripning meqsiti ademning xasliqini toluq yétildurush hemde kishilik hoquqi we asasiy erkinlikke bolghan hörmetni kücheytish. ma'arip herqaysi döletler, irqlar, yaki herqaysi diniy guruhlar ara chushinishni, yol qoyushni we dostluqtin ilgiri sürüshi hemde birleshken döletler teshkilatining tinchliqni qoghdash yolidiki turluk paaliyetlirini algha sürüshi kérek.ata-anilar perzentlirining élishqa tégishlik bilim turlirini awwal tallash hoquqigha ige.hemme adem jem'iyetning medeniy turmushigha erkin qatniship, sen'ettin behrimen bolushqa hemde ilim-pen tereqqiyatidin we uningdin hasil bolghan parawanliqtin teng behrimen bolushqa hoquqluq.hemme adem özi ijad qilghan ilmiy, bed'iy eserlerdin we guzel sen'et eserliridin hasil bolghan meniwi we maddiy menpe'et munasiwiti bilen, qoghdilish hoquqigha ige.hemme adem mushu xitabnamide qeyt qilinghan hoquq we erkinlikning toluq ré'allishishigha imkan béridighan bir xil ijtimaiy we xelq'ara tertipni telep qilishqa hoquqluq.hemme adem jem'iyet aldida mejburiyetni üstige alghan bolidu. chünki, ularning xasliqi jem'iyet ichidila erkin we toluq rawaj tapalaydu.hemme adem özining hoquqi we erkinlikini yürgüzgende, qanunda belgilengen cheklimigila uchraydu. bundaq cheklimini belgileshtiki birdinbir meqset bashqilarning hoquqi we erkinlikining tégishlik derijide étirap qilinishi we hörmet qilinishigha kapaletlik qilish hemde demokratik jem'iyette exlaq. jamaet tertipi we omumiy parawanliqning orunluq éhtiyajigha layqlishish.ashu hoquq we erkinliklerni yürgüzgende, herqandaq ehwalda birleshken döletler teshkilatning asasiy meqsiti we prinsipigha xilapliq qilishqa bolmaydu.bu xitabnamining herqandaq bir maddisini herqandaq dölet, guruh yaki shexs mushu xitabnamide qeyt qilinghan herqandaq hoquq we erkinlikni buzush meqsitidiki pa'aliyet yaki heriketlerni élip bérishqa hoquqluq dep sukut qilidighan menide chushendurushke bolmaydu.Manifoti ato niaifofoan ichanancashon iscahuanifo: -Nantifin yoran isharanonfo isharatiroquin. Tsoancai mato chaca huatatiroma. Non yoia cuscan nan manifoti ato tapimahuu. Cunuti pushu muranshorifin ato tapimahuu.Tsoan mato paranonmafin non mato yosin sharaicai.Ahuua tsacatama rarama shara ninonfo ishon. Yora futsan ato chaca huanonma non rutunanmitsaimisi inonma. Ascahuashu non isharatiro. Non isharacun copiquirifin niaifofoan noco sharahuatirofoquin.Ascanrifin ratoranfoan yora chacahuapai ato onufain ato paranfain chacahuaifoan. Nantifinfain shinantaqui shinanfo, -Ascahuacai sharamafinquin. Nantifin yoran manifoanati ahuara shara yoipaiqui yoitirofoquin. icoinranhuapaiqui icoinranhuatiofoquin. Ascanhuacun futsan ato ratutiroma. Nan ahuuara yopaqui fipaiaiton, -Ma. Un mia inantiroma. Unuun oinmatifosi ato inantiro. Mato inantiromaran, ato huashon. Ascanhuatirofoma. Nan yopaifotifin ayarin inonfo.Niaifofoan noco yoiaiton, -Manfin nan non mato yoia fústisi nan fustisi man yoitiro. Nan fustisi icoinranhuatiro, -noco huacun. Noco ratupaifafainquin. Nan non yopai cuscancai noco humatiroma. Noco niaifofoan anori acaifoanhuuncai non ato icoinran non huatiromafinquin.Mani futsanfoya shara huatanannonfo ishon nunori non yoinon.Nan manifotí ato niaifofoan ichanancashon iscahuanifo: -Nantifin yora isharatirofo. Nocofunufo yafin ainfoforifin isharafoan niaifofoan ato cushu sharatiro. Non atonfin imapai sharaquin. Ascancuncai yononmitsamisifo itiromafinquin.Ascan manifotifoan ato niaifofoan ichanancashon nunori yoinifo, -Non nantifin yorafo yoipai isharononfo ishon. Yononmitsamisifo inonfoma.Ascan non yoia cuscan manifotí non tapimapai.ArtículosAscancunfin nonfin manifotifin anoashu ichanancashon nantifin yorafo manifoti ano yoipai isharanonfo. Non yoia cuscan shinanshu inonfo. Ascanrifiantan ato tapimannonfo. Ascanshon nantifin yoran iscahuanonfo, -Aicho man ichananfo noco yoini cuscan asharanonfo. Noco yoini cuscan non anon. Niaifofoan nantifin ato caifo anorin yoitiroran, ishon huafo.Nantifin naanno rasisin cainnifoquin. Tsoan mato iscahuatiroma cuscan, -Manfin uhuunnacoinquin. Ahuua tsacatama rarama shara ninonfo ishon. Nantififain aton mapo shinantirofoquin. Ato nomuranrin chaca iyamarain sharamainqui icashon. Ascanrifiantan nantifin manifoti yorahuan tanannon icashu.Nantifin yorafoti nocofunufo yafin ainfofo ahuuomafo non ahuara ichapayafo nanscarifin asho icoinranhaunonfoquian.Nan non cunua cuscanhuafain cunoshonon.Nantifinfin isharatirofoquin. Ahuua tsacatama rarama shara ninonfo ishon. Tsoqui musutama nitirofoquin.Tsoancai yora futsa curushcai achitiroma ahuun yonomamitsamisi inon. Ascanrifin atacai yora futsan huaricai futsa inantiromafiquin yonomamitsamisi inon.Ratoran futsancai yoraqui parannatiroma.Ranushumua nantifinfain yoi inifoantirofo.Nantifinfainfin naano rasin ranushumua nicaifaintiroquin. Cushu sharafaintiroquin. Naanori non yoia. Tsoanmain ahuua yoipaicai ishon ranushumuato ato cushu sharacoian.Futsa futsan chacahuaiton oinquin niaifo patashariton ato cushu sharatiroquin.Tsoan chacahuacuma ranushumu ato achiyamafain cunu muran iquimaiyamafain ahuun mai arishon nichitiroma.Niaifofo yoran oincasmaifoancai ahuun niaifo patashari itirofoma. Yoran futsan yoiti huashucai niaifo patashari itirofomafinquin.Yoran futsan yoiti huashucai niaifo patashari tapiataimano, -Mifin min icashu, yoitiroma. Yocaqui tauhuashon.Yora futsaforinfin yocatiro. Ascan tapisharashonfin, -Mifin min icaran, huatiróquin.Niaifofoan yoia cuscan yonoyamaiton, -Min chaca huaran, ishon ranushumuafo yoitirofoma. Tsoan ahuun pushu muran iquimacasmainocai iquitiroma. Ahuun yorarincai fucash huatiroma. Futsan cunu fumacurifincai futsan oinnantiroma. Futsacai tsain futsan huatiromafiquin. Yora futsan nanori huaitofin ranushumuaton noco cushu sharatiroquin.Nan mai futsan ano ipaiyaifin iqui catiroquin.Tsoan ahuun caifo ariashu caifo futsari ato mai ano capai catiro. Cafiashu afanan naso curantiro.Rato futsan nan ahuun caifo muranshon'chaca huaino omitsiscahuaifono raquira futsa shinanshu mai futsa ari catiro. Mai futsan ari cashon niaifo futsan - ¿Un mato fu ipaiyaiton mian raquiri huatiromanmun?Ascantanrifin yora nan ahuu caifoan chaca huafiaino ranushumu aton achianocai raqui afanan catiroma. Mai futsa aricai catiroma.Ratoran futsan, -Unfin uhuun caifoan ahuun yoranfin unquin, -huatiroquin.Caifo futsan muran ipaiyaitoncai tsoan nituhuantiroma.Nocofunufo yafin ainfofo fianantirofoquin. Caifotifin ascatirofo. Fianancashon facu atirofo.Ainfoan nocofunu ficasmaiton nocofunun fitiroma. Copiquiriri nocofunun ainfo ficasmaiton ainfoan fitiroma.Nan niaifofoan nan yoran ipatifo atotirin oin sharapacutiroquin.Nantifin yorafofin mai nantonnacoin itiroquin. Ascanrifiantanfin yora rafutanrifin ato mai nantonnacoin huatirofoquin.Tsoancai tsoa futsacai, -Min mai anoashu cataonhuu. Afanan minama, noco huatiromafiquin.Nantifinfainfin ahuuara shinanpaiquin shinantirofoquin. Ahuuara icoinranhuapaiainfoan icoinranhuatirofo. Ascanfiantanfin nan icoinranhuapaiainfotinchifin icoinranhuatirofo. Arusu fustichinfin icoinranhuapaiquin icoinranhuatiroquin. Atirifinfain a futan icoinranhuapaicaquinfin icoinranhuatirofoquin. icoinranhuashonfin yosi tiroquin. Nan icoinranhuaafotifinfin chanantirofoquin. Nanscafin atirofoquin.Nantifinfainfin ahuuara shinanpaiquin shinantirofoquin. Shinanshofin futsanfori yoitiro. Tsoancai, -Nan min shinan cuscan huafain tsoan yoiyamahuu, -ishon, Anori yonotiroma. Man shinan cuscan huafain man cunutirori yora futsanfoforinfinfin oinmatiroquin.Nan ichananpaiaifoti ichanantirofo. Tsofumain rafupaicai nan fu rafutiro.Ratofumain rafucasmaicai. Tsoancai, -A fu rafuhuu, huatiromafinquin.Rato futsamain ahuun caifoan niaifo itiroquin. Nan naifo ipaiyamaiton ratoran futsan ahuun caifo futan catontirofoquin. Niaifo inon icashon.Nanfin niaifofonaquin ascan niaifofoan ato ahuuarafin apaiquin atirofoquin.Ahuuamain huapaicanicai ishonfin niaifoan ato yonotiroquin. Fasi ranan finoin finonyotan anosi ichanancashon ratomain niaifoforifin iquicain ishon catontirofo. Nan nocofunufo futan ainfofoanrifin niaifofo catontirofo.Cushunancahuun. Mato caifo yafin mato yorafo cushunan sharacahuun. Ascashufin nantifin isharatirofoquin.Nantifin yorafo yonotirofoquin. Nan nocofunun nanfincoin yonopai yonotiro. Ascanrifiantan futsa yonoshonpaiquin yonoshontiro. Yonofiantiofiashucai yonoashuma isharatiromafinquin. Yono sharacashonfin nanno rasisi fitirofoquin.Tsoan yono sharashonfin fi sharatiroquin. Yono sharacashonfin nanno rasisi fitirofoquin.Ratoran futsa yono sharashonfin fi sharatiroquin. Ascancunfin naanton yafin ahuun yorafo isharatirofoquin.Nantifinfainfin ano rasisi yonopaicanifin yonotirofoquin.Nan yonoi unutafin caiyahuati sharaquin. Yonohuaitianmarinfin non tunu yafin sharaquin.Nantifin non icafin sharaquin. Nantifin yonoyacain sahuutiacain pushuyacain cayatiacain. Ascashufin non shara itiroquin. Ahuuara isinpa icaiforifin yonotiromafocun non cushu sháratiroquin. Ahuinfo funuomarifin non oin sharatiroquin. Anifofo yafin yoshafoforinfinfin non ato oin sharatiroquin.Nantifin ahuafo non facufo non cushu sharacahuun.Nantifinfain cunu oianfofin sharaquin.Tapimamisiton ahuun tapimamisifo ato tapimatiro iscahuaquin, -isharacahuu, futsa sharahuacahuu, futsaqui sinayamacahuu. Futsaforifin yorahuan tanancahuu. Ascanrifiantan rutananpaiyamacahuu.Apan futan ahuan ato facufo ahuuara tapimapai cuscan huafainfin tapimatirofoquin.Nanscaisi ahuun caifoya fuyahuanifo.Ahuun caifo yononi cuscan huafain yora futsarifin ismatiroquin.Non yonoa cuscan manifotifin acanashu nantifin yora isharacointirofoquin.Nantifinfain nan ica pushu anoafo a futan atirofoquin.Nantifinfain ahuuara shara huatirofoquin. Nialfofoan yonoa cuscanrifin nanrifin huatirofoquin. Nalifofoan yonoa cuscan nicacasmaiton ato iquimatiro foquin.Non cunua cuscan tsoan yoiqui huashon, -Niaifofo yoini non ahuuara chaca huatiroquin, ishon. Aririma. Non ariri yoiama.Non tsain shara fusti cunupai. Tsoan noco tsain oinfainshoncai yora futsa huapaiaitoncai oin sharamafinquin.Jascarabo ashonra ja Naciones Unidasnin joni coshibo tsinquishon, jatíshonbi shinanshon, jatíbiain janbíssacana iqui, ja diciembre oshe chonca neteyatian, jainoash 1948 baritian.Ja shinancana joibora rebestanquin huishacana iqui, ja quirica pei meran icábo. Ja aquin senenhas"honra ja tsinquitabaon, jatíbiainoa joni coshibo yoia iqui, ja shinancana joi jatíbiain janbissacanti; yoyo ashon, jahueraqui icárin ishon 9nancanon ishon. Requemparira onancanti iqui escuelancoshon, jahueranoqui quirica acanai, jains"honbo. Huestíorashonbi onanyamatira yamaque nato joi, jatíshonbi onancanti riqui; huetsa apoya jonibo ishonbi, jainoas jato namanri icá mainmea is'honbi; huetsa quesca jonibaonbira onantiqui.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, jatíbi noa mescó jonin baquebo, jascara iquetian huetsabaonribi noa joi nincáshonti iqui. Jaticashbira jacon jahuéqui ati shinanya itiqui. Jatíshonbi moa nato jahuéqui onancanquetianra, jacon jahuéqui aresti tsonbi noa pecáoriamatima iqui; tsonbi noa yancabires jahueatima iqui; jatian jaconma masá teneti nato neten yamatiqui, ja onancanquetiampari.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, jonibaon jaconma shinanshon huetsabo jaton aresti shinan amayamaa iqui. Jascara shinancanainoasha, jonibaon jahuéqui acainbi huetsabaon jaconmaanresa iqui. Ichara jacanque, huetsaboqui jaconmai shiroaibo, yoina quescaaquin amisaibo, jascaashon jatibi joni rabinmai.Icashbi rama iqui joibo moa janbísacana, jacaya jonin quiquinbiresaquin manaa jahuéquibo, jaqui coshinoshon. Jascara copí iqui huetsa joniboquibires raquétan jatima nato neten. Jainoas'h huetsabaonribi mia yonoquin onitsapi imatima iqui, noibatibires j ahuéquiomashoco mia jatima iqui.Jainoash jatíbi jonira raquétan itima iqui yoyo iqui jahuen queena joi yoii, ishonbi huetsabo jaton shinan jaconmaamatima iqui, ja yoyo icatonin. Jainshon ati iqui queens'hon Diosen joi iconhaquin, iamashon jahueratocayaqui jan oinna icon joi iqui ishon, ati iqui iconhaquin.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, ja jonin baquebaon ati jacon shinan japaricaya senenhati jahuequescamabi iquetian apon esecan jato aquinti iqui; ja jaconma shinanya jonibaon ja pecáoritaanan jonibo masá tenematimaaquin, jaton aresti shinan jahuequescamaribi iquenbi jato amayamanaquetian. Ja shinan iqui jatíbi jayá iti. Jatian moa jascara masá jahuéqui teneti atipanyamaash ja jaconma shinanya joni betan reteananai, jacon icasi.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, japaricaya non senenhati jahuéqui, huetsa main icá jonibo betan jaton apobo betanribi noa jaconananash jati.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, ja jatíbi jonibo ja Naciones Unidas tsinquítiain icábaon yoicana iqui huestíora Quirica huishá meran; huestiora huestiorabo iqui jahuequescamabi jaton queena jacon jahuéqui aresti. Jainoash jatíbi joniboribi iqui jahuequescamabi, yoyo icaitian huetsabaon nincáresti. Ja huestiora jonibo iqui jahuéqui ati shinanyabo, jainoash ainbobo jascáribi iqui benbo quescáribi. Ja Quiricaninra yoicana iqui, jatíbi jonibo aquinti, jaticashbi jaconash jacantiaquin; jainoash jaton icábo jaconi beboncatiaquin, jatian bebon quirica onanribi icantiaquin.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, ja huetsa maimeabo ja Naciones Unidasnin coshibaon aquinananoshon yoicana iqui, ja jatíbí nato maimea jonin jaton aresti jacon shinan senenhacanon ishon, jahuequesca ishon huetsabaon jascara shinan pecáori amanaquetian.ICONSHAMAN SHINANSHON SHINANA IQUl, ja yoia senenhaquin jatíbi apobaon requenpari ati iqui, jatíbi jahuen jqnibo onanmaquin, huestiora huestiorabo. Non jacon jahuéqui acaitian huetsabaon noa oinrestiqui noa onsatanquin. Jaton queena jahuéqui arestira jahuequescamabi iqui, ja shinanra tsonbi pecáori atima iqui.Jascarabo iquetian shinans'honraJATIBIAINOA JONÍ COSHIBO TSINQUISHONNATO HUISHACANRA ONANTIAQUIN YOIAI JA JONIN BAQUEBAON JACON JAHUEQUl ARESTI SHINAN iqui jaticashbi ja shinanya iti; huestiorabira ja shinanhoma itima iqui nato neten. Huetsa maimea apobaonra jahuen jonibaon jascara jacon shinan aresti onanshon senenhati yoiti iqui, jatíbiain. Jascara acantira jato jatíbíain yoiti iqui, escuelancoshon jato asheacanon ishon, jainshon jato queshanquin rebesti iqui, jatíshonbi onancanon ishon; jainshonribi onancanti iqui, jascatash ja esébo onanas'h noa jati.Jatíbi joninra huetsa jonibaon yoiai nincáresti iqui, jahueraquibi jaconmai iamaquin; jainoash jahuen queena jacon jahuéquibo ati jahuequescamabi iqui, tsonbira amayamatima iqui. Jaticashbira jascara aresti jacon shinanya iti jahuequescamabi iqui, jahuequescarainoash picota joni inonbi. Huestiora huestiorabora jahuéqui ati shinanya iqui; jainshon onanribique jahueratoqui jacon iqui jainoash jaconma iqui ishon. Ja copira huetsa jonibires inonbi non jato jaconharesti iqui, non huetsabi non acai quescaaquin.Jahuequescashonbira tsoabi non amayamatima iqui nato Huishá meran yoia quescá acasaitian, benbo iamaash ainbo inobira non jato amaresti iqui. Jainshonra non amaribiti iqui huetsa quesca jonibo inonbiribi, jahuequesca jisá yoraya iquenbi; jahuequescati yoyo icai inonbi; jaton acátoninbiribi Diosquiriti icá joi iconhacanaitian jato amayamatima iqui; huetsa apobires chibanaibo inonbi, jahuen. Él shinanbiribi huetsaresibi iquenbi; huetsa maimea joni inonbi; jato namanrí quiquinmashoco inonbi, jahuéquioma joni inonbi, huetsa jahuéquibires inonbi jato amayamatima iqui, jatíbi jonibo.Jainshonribira non jato amayamatima iqui, jato namanbires icá mainconia joni, jainoash huetsa mainconia joni inonbi, non jato amaresti iqui.Huestiora huestíorabora jati jahuequescamabi iqui, tsonbira retetima iqui, jainoash jahuen queena jacon jahuéqui ati. Jainoashshibi quiquinbiresi jatoqui chipoti iqui, tsonbi jaconmatima shinanash.Tsoabira itima iqui copí biimabi huetsabores ashoni yanca yonocaati; quiquinbires atima jahuéqui riqui, joni iboashon inaati.Tsonbira huetsa joni, yoinna acai quescaaquin jaconmaquin masá tenemati yamaque.Huestiora huestiorabora huetsa jonibires acai quescaaquin jaconhaquin apon ati iqui, jahuequescarain joni caa inonbi.Ja non mainmea esé copira apobaon jatíbi joni huetsabo acai quescaaribaquin shinanti iqui. Jainshon jato coiranti iqui, huetsa quesca jonibo inonbi. Jainshonnbira coiranti iqui, huetsabaon jatíribibo jaton queenabo nato Huishá meran yoiai quescá acasainbi amayamanaquetian.Jahuetianqui huestiora joni yancabires jaconmacanai apon esé meran yoiai quescámaaquin jara jahuequescamabi iqui, coshiboiba ja cati. Ja joni coshibaonra aquinti iqui, ja huetsabaon yancabires j aconmaitian.Tsonbira yataanan cárcel meran huetsabires niatima iqui, ja apon esecan yoiai quescáma acá onanshonmabi. Jainoash jahuen mainmeashbi tsoabi potaacatima iqui, apon esecan yoiai quescáma jaconma acáma icás'h.Huestíora jonin jaconma acá yoicanquetianra, jahuequescamabi iqui, ja apon jascaati yoia acaiton jato yocáyompariti, iconmeinqui ishon onannoshon. Jainoash jonin yoiabi huetsa yoitimaitianra, jahuequescamabi iqui, ja apon jascaati yoia acai joniiba queenash jabo cati, jan aquinnon icash. Jahuequescamabiribi iqui ja jonin icha naposhon jato benshoshonti, ja copi icanai jahuéqui. Jascaashon onantí iqui, jahueratonacayarin ja yoia joi icon ishon jainoash jahuerato jahuéquiboqui apon esé meran yoiai quescáma iqui ishon, onánoshon. Ja apon jascaati yoia acai jonin jato benshoashonti iqui senenbires, huetsa quesca jonibo inonbi. Jainshon huetsabicho aquinshon huetsa aquinyamatima iqui. Jahuequesca ishon jahuen onana joni iquetian ati iqui jabicho aquinquin. Jainshon aquinon is'hon copíaa iquetianbiri, jahuequesca is'hon huetsa jahuéqui copíboribi; ja apon jascaati yoia acaiton jato jascaatima iqui, senenbirescaya jato aquinti iqui.Huestiora jonin jaconma acá yoicanquetianra joni coshibaon shinantimapari iqui, acona riqui ishon. Jascaashon huetsabo ja oinnabo yocáyompariti iqui, aconarin iamaash acámarin ishon onános"hon. Jascara jonira bamaacanti iqui joni icha sharanshon, ja apon esecan yoiai quescaaquin, jatianra coshibaon acona onanshamanshon bamaati iqui.Jainshon huestiora jonin atiqui huestíora jahuéqui ja atima apon esecan yoiamapari jahuéqui. Jatian moa jascara acá pecáo apon esé picoti iqui, jascara jahuéqui jahuescashonbi atima; jatianra apon ja joni masá tenematí yamaque, jascara esé picotamatian acá iquetian. Jainshonribira jato atí iqui masá tenemaquin, ja jaconma aquetian masá tenemati apon esecan yoiai quescáres. Jainshon moa jascara jaconma acá pecáo, huetsa esé apon picoti iqui, jascara jonibo bebonbires masá tenematí; jascara iquenbi ja bená esecan yoiai quescá atima iqui, jascara esé picotamatian acá iquetian.Tsoabira huetsabaon jahuéqui acai sharan niacaatima iqui icasquin jato yocatashmabi. Jainoash jahuen rarebo sharanbira itima iqui yocatama icáshbi, niacaati. Jainoash jaton s'hobonbira itima iqui jiquii, jiquicasquin jahuen ibobo yocatashmabi. Jainoashshibira, huetsabo quirica bemacana jahuen ibo yocatamashonbi jahuetianbi yoyo atima iqui. Jainoash huetsabo yoii jaconmai itima iqui; jaton icáribira jaconmaquin yoinaantima iqui. Jascara jahuéquibo huestiora joni acanaitianra apon aquintí iqui, jaquiribi ahuetsáyamacanon ishon; jainshon jan acá joni masá tenemashontiqui ja acá copi, ja apon esé meran yoiai quescaaquin, huetsa quesca jonibo inobira jato apon aquinti iqui.Ja icá maincobi icashbi huetsancobo joni catira jahuequescamabi iqui. Jainoash jahueranoqui jatin queenai, jahuen queenai mai catótira jahuequescamabi iqui.Huestiora huestiorabora ja icá maimeash queenaash huetsa main caí picóti jahuequescamabi iqui. Jainoash huetsa main caash jaquiribi jahuen mainco joríbatira j ahuequescamabi iqui.Ja icá maincos'honbi joni jaconmaquin acanara jahuequescamabi iqui, huetsa main caash jainoa apoqui chipótí. Jascataitianra jainoa apon aquinti iqui, jaconhain jatiaquin.Icashbi jaconma jahuéqui aquetian, jainoash nato Naciones Unidasnin yoiai quescá esé senenhayamaquetian, jaconmaquin acana caquetianra, huetsa maimea aponbi jain imatima iqui, jahue jahuéquibira menitima iqui.Huestiora huestiorabora jahuequescamabj iqui jaton icá mainconia jonishamanbi ití.Jahuen mainmea apon esé senenhaitianra, jainoa apon shinantima iqui, moara nato mainmeama iqui ishon. Jainshon jahuen aresti jacon shinan pecáoriamatima iqui, jahuéqui acasaitian amayamatima iqui, jahuen queena abánon ishon. Jainoash, joni tashquetash huetsa mainmea icasai tianra, tsonbi imayamatima iqui.Moa anii senenas'h jatíbí joni, ainbo benooma jainoash benboribi huanooma jainoashibi benomaata ianan huanomaata icásha jaton queenbo be tan bianananti jahuequescamaj iqui; icashbi potábicho, jascatash jati iqui jatonbiribi. Mescó jisa joní iquetian oinshonra tsonbi imayamatima iqui, huetsa mainmea joní iquenbi; Diosquiriti icá mescóas'hon joi iconhai joni iquenbira imati iqui. Ja benbo huanooma ianan ainbo benooma, jainoash benomaata betan huanomaatabo icásha, jahuequescamabj iqui, jahuen queenbo betan biananantí; icás'hbi potábicho ja ainbaon benbon acai quescáribiaquin shinanaitian. Ja moa biananashonra, ja rabéshonbi jaton queena jacon jahuéqui aresti jahuequ¿scamabi iqui. Jatíbi jonira ainbo betan benbo inonbi moa biananana pecáo, jahuequescamabi iqui potaananribiti, jascatash potaananti apon esé meran yoiai quescá iquetiamparires.Tsonbira huetsa joni, ianan ainbo inonbi teaboshon biananamatima iqui, ja bianananti quiquini queencanamapari iquetian.Jonibo sharan riqui non papa, tita jahuen baqueboya, ja iqui huestiora rarebonin tapon, jainoash rarebo peocootash caitai icásh. Jahuen papa betan jahuen titanra baquebo asheati iqui, jahueratoqui jacon iqui, jainoash jahueratoqui jaconma iqui ishon; jaton papan jascaa jatíbi onani jonin baquebo beboncaresti iqui. Tsonbira jahuen papa betan tita yocatamas'honbi baque bichintima iqui, onanhanonshon, iamaas'h yometsoquin. Huetsabaon jascaai jonibora apon aquinti iqui, bichincantimaaquin.Huestiora huestiorabora iti iqui jaton mai iboaabo; jainoash huestíoratoninbicho iboaabi jahuequescamabi iqui, jainoash ichashon iboati jahuequescamaribi iqui.Tsonbira huetsa jonin iboaa jahuéqui bichintima iqui, yancabires, jahue jahuequi copimabi.Huestiora huestiorabora jahuequescamabi iqui, jahueratoqui jan shinana icon iqui ishon shinanshon joi iconhati. Jainoash jahuen queena quescaashon mescóashon Dios rabiti. Jainshon jan iconhai joi jeneshon, huetsa joi ja icon jisá iquetian shinanshon ja joi chibanara jahuequescamabj iqui. Janbichoshonbi iamaash ichashon inonbi jan iconhai joi huetsabo onámatira jahuequescamabj iqui. Jatora onanmati atipanque asheaquin, jainshon jahuen icátonin, jainshon jascaashon rabiaitonin, jainoash ja joi chibanai icásh jascara ití ishonquin.Huestiora huestiorabora jaton shinanabobiribi yoyo ití jahuequescamabi iqui, jainoash jan shinana quescábobiribí jato yoíti. Tsonbira huetsabo jaton shinanabiribi yoyo icaitian jaconmaanrestirna iqui. Jainoash huetsabaon shinana joibo onantí jainoashshibi huetsabaon jaton shinananbi huishacana, jascarabo onancantira jahuequescamabi iqui. Jainshon jahuen shinana joibo j atíbiain jato asheatira jahuequescamabj iqui, j ahuequescaaquinqui jato as'heacasai, jascaashon jato ati. Jainoash huishacanribi, shinamanbi jato yoianan, radio meran, jainoash huetsa jahuéquininbires inonbi jato asheati, jahuequescamabi iqui.Jatíbí jonibora huetsanconiashbires jainoash huetsabo betanbires jaton queena ati shinanosh tsinquíti jahuequescamabi iqui. Jainoashshibi huetsabo betan rabéshon jahuéqui atira jahuequescamabj iqui; icashbira ja tsinquíshon jaconmamisti picocanaincoresa itima iqui.Tsonbira huetsabobires teashon jato betan rabéti imatima iqui, queenyamacanaitianHuestiorahuestiorabora jahuequescamabí iqui jaton maimeash coshi jiquití. Itira atipanque ichashon apo imacana, iamaash jabiribi ponteshon imacana. Jainoash huetsabo betan jaton coshi catótira jahuequescamabi iqui.Huetsabaonbires ati jahuéqui, jonibaon jaton jeman icá arestira jahuequescamabí iqui; nescaraincobo, caritiran niti, plasain yacáti, caron pasiani cati, jainoash huetsa quesca jahuéquibires ati inonbi atira jahuequescamabi iqui.Jaton queena quescáshamanhaquin coshibo ishon jan jato ashonti joni catócantira jahuequescamabi iqui. Ja moa anii senena joniboresa iti jahuequescamabi iqui, jainshon jonibo coshi imanoshon catótiain jiquishon, jahuerato joniqui jahuen coshi itin queenai ishon jonéshoco yoiti. Jahuetianbira huetsabo teashon ja coshi iti jonibo jato catómatima iqui; jaton queenmanbiribira ati iqui ja imati catóquin. Jahuerato joniqui ichashon ja catócana iqui, ja jonira iti iqui coshi jiquii, jatíshonbi imacana.Jatíbi joni jahuéquioma itin raquétimara jahuequescamabi iqui. Huestíora mainmea jonibaonra ja maimea jonibo onitsapitaitian aquinyamatima iqui, jascaashon joni coshibaon aquinti yoiai quescaashon. Jainshonribira huetsa maimeabaon aquinti iqui, huetsa mainconiabo onitsapitaitian, jainoabaonbi aquinabi mashcárescanquetian. Jonibaonra huetsabo aquintí iqui, jahuéquinin mashcácanaincobo. Jainshonnbira aquincanti iqui jaton tee benati, jatonbinis'h teetash jacannon ishon; j ainoas'h jascatash jati bens hocaacanon ishonnbi.Jatíbi joní teetira jahuequescamabi iqui, jainshon jaton queena tee benatiribi. Jainoashshibi jaconash teetíain teetira, jahuequescamabi iqui, jainoash queenash teenoshon benashon nocotira, jahuequescamabi iqui.Jatíbi joninra ja teebires aquin huetsan biaitiiribi copí bití jahuequescamabi iqui. Jahuetianbira jato teemashon rnescóaquin jato copíatima iqui, jahue jahuéqui copíbi, huetsaresibi joni inonbi, ainbo inonbi; jainoash huetsa jahuéqui copíbi atima iqui, jato jascaaquin.Jatíbi teetai jonin jahuen copí senen bitira jahuequescamabi iqui; jan jahuen ahuin betan baquebo j ahuéquiamati; jahuenbi mashcáyamanon ishon. Jahuetianqui jaconma jahuéqui huinotai jaqui chipóti; jainoash jahuetianqui huestiora jahuéqui jan mas'hcáyoraa acasabi jahuen copí biabi senenyamai, jascarabora apon eséain yoiai quescaaquin aquinti iqui.Huestiora huestiorabora jahuequescamabi iqui jaton Sindicáto acanti (Sindicáto- ichaash rabécana jahuéqui anosh) iamaash huetsabo betan rabetaires jaton tee jacon inon icásh, itira jahuequescamabirib(iqui.Jatíbi jonira basí teetash tantití jahuequescamabi iqui, jahuen tee jenepariash. Jainshonribira jato nete shehuinmaquin teematima iqui, netetiibi. Jainshonra jahuetio basichaa moa teemashon tantimati jahuequescamabi iqui; ishonbi ja teeyamai neten huetsatianbo copíati iqui.Jatíbi jonira jahuequescamabi iqui, jan jatiatani iti, jan jahuen yorabi jainoas'h jahuen ahuin betan jahuen baquebo isinaitian raomeemati senen; jan piti biti senen; chopa biti; ja shoboati senen; benshoamisbo raonmashon jan copíati senen; jainoash huetsa jahuéquiboribi ati senen. Jainshonribira aquinti iqui ja teeomabo, isinaibo, jahuen yora iticoma copí teeyamaibo, benomaatabo, yosishocobo betan yoshanshocobo; jainoash jaconma jahuéqui jahuen shinanamain huinotas'h jan jahuéati yamaquetianribi aquinti iqui.Titaboya jahuen baquebo jahuéquinin mashcáyoracanquetianra aquincanti iqui. Jatiibi baquebora jahuéquinin aquincanti iqui, ja mashcáyoraabobicho, huetsa quesca jonibires inonbi. Jahuen papa onantima baque jainshon papaya baque inonbira aquincanti iqui.Jahuequescamabi riqui jatíbi joni quiricanin asheti. Jainoash quirica aquin primaria senenhatira iti iqui, copímabi ati. Jainoash primariain quirica senenhatira teashon baquebo amati iqui. Jahuerato escuelancoqui jato tee meninoshon quirica onanmai, jatíbira jato senenbires onanmati iqui, huetsa quesca jonibo inonbi. Jatíbí jonira huetsa jonibaon acai quescaaribaquín quirica onantí jahuequesmabi iqui, ja bebonbires onantiribí.Ja requempari escuelancoshon jato onanmatí riqui, jascatas'h benshocaatash jati. Jainshonra jato onanmaribati iqui, jahueratoborin ja huestíorabaon ati jahuéqui jahuequescamabí ishon. Jatian jonibo jacanti iqui, ja asheacana quescatiribí. Jainshonñbira jato asheati iqui jatíbiainoa jonibo, huetsabobires inonbi, jatoiba caquetian jato birestiaquin. Jainoas'h noibamissibi icánon ishon, huetsanconía joni inonbi jato betan raenanantí iquí; huetsaresibi jonibo inonbí, huetsaresibiashon Dios rabiaibo iquenbi, jato jaconhaanti iquí. Jainshonra jato asheanbati iqui escuelancoshon ja Naciones Unidasnin esébo, ja esé iqui, jascatas'h jaconanash jati yoiai esébo.Jahuequesca escuela inonbi papabaon catóshon jaton queena escuelanco jahuen baquebo imatira jahuequescamabi iqui.Huestiora huestiorabora jahuequescamabi iquí, jahuen jemancos'hon jatíbí jahuéqui acasquin aresti, nato pishta ati, tsiniti picoti, ransatí ati, iamash huetsa jahuéquibo aresti, jainoash huetsabaon acainco queenash ití jan beneti acaincobo; jascarabora jahuequescamabj iqui. Jainoas'h jascaaribi iqui jahuéqui ashenoshon escuelancoshon onanti nato quenéati, dibújantí, behua asheti, jainoash mescó jahuequibo; jonin jahuen shinananbi acá asheti, jainoash jonin shinaman acátonin jayátiribi.Huestiora huestíorabaonra jahuen quirica huishaa coiranti j ahuequescamabi iqui, huetsabaon yocatamashonbi jan acáquescaribiaquin huishashon janbi acá yoinaquetian, iamaas'h jahuéqui acá oinnash nocona riqui inaquetian.Jarati iqui non apon esé picoa jatíbiain, ja jonibaon aresti shinan, nato Huishacan yoiaibo meran icá ati jahuequescamabi inon ishon.Jatíbi jonira jaton ja senenhatiabires iqui, jaton jemanconiash. Jascara jaton ja senenhati senenhaira, jainshon jato aresti shinan senenhaira icanti iqui, moa quiquina joni.Jaton aresti shinan jahuequescamabi anosh, jainoash tsonbi jahueayamati inoshonra, jonibo jaton mainmea apon eséqui coshiti iqui. Ja eséra iti iqui, tsoa joninbi huetsabaon aresti shinan jahuenabicho acasquin masaatima esé. Jainoash ja eséra iti iqui huetsabaon jatíbi jonibo jaconmaquin acaitian coiranti esé, jato jascaayamanon ishon. Jainoash huetsabaona iquenbi jatíribibaon j aconmaannaquetian, iamash j aton mainshon iboaa jahuéquibo huetsabaon jato jaconmaanresnaquetian; j ascarabo jato aquinti.Quiquinshaman atima jahuéqui riqui, jatíbi jahuéqui aresti jahuequescamabí iquenbi, ja Naciones Unidasnin shinanama quescá atí, ja esé meran yoíai quescá senenhashontíma.Tsoa joninbira shinantima iqui, iamaash huetsa mainmea joninbira atima iqui shinanquin, nato Huishá meran icá esecanra yoiai, huetsabaon aresti shinan masaanti jatonabicho acasquin, ishon, jahuetianbira jascaaquin shinancantima iqui.മനുഷ്യ സമുദായത്തിന്റെ ജന്മസിദ്ധമായ അന്തസ്സും സമാവകാശവും ലോകത്തില്‍ സ്വാതന്ത്ര്യം, നീതി, സമാധാനം എന്നിവയുടെ സ്ഥാപനത്തിന്നു അടിസ്ഥാനമായിരിക്കുന്നതിനാലും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ വകവെക്കാത്തതുകൊണ്ടു മനം മടുപ്പിക്കുന്ന ക്രൂര സംഭവങ്ങളുണ്ടാകുന്നതിനാലും സര്‍വ്വതോന്മുഖമായ സ്വാതന്ത്ര്യവും സമൃദ്ധിയും മനുഷ്യനു അനുഭവിക്കാവുന്ന ഒരു പുതു ലോകത്തിന്റെ സ്ഥാപനമാണ്‌ പൊതുജനങ്ങളുടെ ആഗ്രഹം എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതിനാലും ഹിംസാമാര്‍ഗ്ഗം സ്വീകരിക്കാതിരിക്കണമെങ്കില്‍ മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ നിയമാനുസൃതമായി വകവെച്ചു കൊടുക്കേണ്ടതാണെന്നുള്ളതിനാലും രാഷ്ട്രങ്ങള്‍ തമ്മില്‍ സൌഹൃദം പുലര്‍ത്തേണ്ടതാണെന്നുള്ളതിനാലും ഐക്യരാഷ്ട്ര ജനത അവരുടെ കരാറില്‍ സ്ത്രീപുരുഷ സമത്വത്തെക്കുറിച്ചും മനുഷ്യരുടെ മൌലികാവകാശത്തെക്കുറിച്ചും ജീവിതരീതി നന്നാക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചും ഒന്നുകൂടി ഊന്നിപ്പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതിനാലും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളേയും മൌലിക സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും അന്യോന്യം ബഹുമാനിച്ചുകൊള്ളാമെന്ന് ഐക്യരാഷ്ട്ര സമിതിയിലെ അംഗങ്ങള്‍ വാഗ്ദാനം ചെയ്തിരിക്കുന്നതിനാലും ഈ അവകാശങ്ങളേയും സ്വാതന്ത്ര്യബോധത്തേയും കുറിച്ചു പൊതുവായി അന്യോന്യം മനസ്സിലാക്കുന്നത്‌ മേല്‍പ്പറഞ്ഞ വാഗ്ദാനത്തെ സഫലമാക്കുന്നതിന്നു അതിപ്രധാനമാണെന്നിരിക്കുന്നതിനാലും ഇപ്പോള്‍ ജനറല്‍ അസംബ്ലി (General Assembly) ഇപ്രകാരം പ്രഖ്യാപിക്കുന്നു.മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ കുറിക്കുന്ന ഈ പൊതുപ്രഖ്യാപനത്തെ ഒരു പ്രമാണമായി കരുതി ഏതൊരു വ്യക്തിക്കും സംഘടനക്കും അവരുടെ പ്രയത്നംകൊണ്ടു മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ ബഹുമാനിച്ചു വകവെച്ചു കൊടുക്കാന്‍ യത്നിക്കേണ്ടതാണ്‌. ക്രമേണ രാഷ്ട്രീയവും അന്തര്‍രാഷ്ട്രീയവുമായ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളെക്കൊണ്ടു ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിലടങ്ങിയിരിക്കുന്ന അവകാശങ്ങളെ ഐക്യരാഷ്ട്ര സംഘടനയിലെ അംഗങ്ങളെക്കൊണ്ടും അവരുടെ അധികാരത്തിലിരിക്കുന്ന ജനങ്ങളെക്കൊണ്ടും ഫലപ്രദമാകത്തക്ക രീതിയില്‍ അംഗീകരിപ്പിക്കുവാന്‍ ശ്രമിക്കേണ്ടതുമാണ്‌.മനുഷ്യരെല്ലാവരും തുല്യാവകാശങ്ങളോടും അന്തസ്സോടും സ്വാതന്ത്ര്യത്തോടുംകൂടി ജനിച്ചിട്ടുള്ളവരാണ്‌. അന്യോന്യം ഭ്രാതൃഭാവത്തോടെ പെരുമാറുവാനാണ്‌ മനുഷ്യന്നു വിവേകബുദ്ധിയും മനസ്സാക്ഷിയും സിദ്ധമായിരിക്കുന്നത്‌.ജാതി, മതം, നിറം, ഭാഷ, സ്ത്രീപുരുഷഭേദം, രാഷ്ട്രീയാഭിപ്രായം സ്വത്ത്‌, കുലം എന്നിവയെ കണക്കാക്കാതെ ഈ പ്രഖ്യാപനത്തില്‍ പറയുന്ന അവകാശങ്ങള്‍ക്കും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും സര്‍വ്വജനങ്ങളും അര്‍ഹരാണ്‌. രാഷ്ട്രീയ സ്ഥിതിയെ അടിസ്ഥാനമാക്കി (സ്വതന്ത്രമോ, പരിമിത ഭരണാധികാരത്തോടു കൂടിയതോ ഏതായാലും വേണ്ടതില്ല) ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിലെ അവകാശങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചേടത്തോളം യാതൊരു വ്യത്യാസവും യാതൊരാളോടും കാണിക്കാന്‍ പാടുള്ളതല്ല. സ്വയരക്ഷാബോധത്തോടും സ്വാതന്ത്ര്യത്തോടും കൂടി ജീവിക്കുവാന്‍ ഏതൊരാള്‍ക്കും അധികാരമുണ്ട്‌. യാതൊരാളേയും അടിമയാക്കി വെക്കാന്‍ പാടുള്ളതല്ല. ഏതൊരു വിധത്തിലുള്ള അടിമത്വത്തേയും അടിമവ്യാപാരത്തേയും തടയേണ്ടതാണ്‌. പൈശാചികവും ക്രൂരവും അവമാനകരവുമായ രീതിയില്‍ ആരോടും പെരുമാറരുത്‌. ആര്‍ക്കും അത്തരത്തിലുള്ള ശിക്ഷകള്‍ നല്‍കുകയുമരുത്‌.നിയമദൃഷ്ട്യാ ഏതൊരാള്‍ക്കും ഏതൊരു സ്ഥലത്തും അംഗീകരണത്തിനു അവകാശമുണ്ട്‌.നിയമത്തിനു മുന്‍പില്‍ എല്ലാവരും തുല്യരാണ്‌. യാതൊരു ഭേദവും കൂടാതെ നിയമാനുസൃതമായ രക്ഷക്ക്‌ എല്ലാവര്‍ക്കും അര്‍ഹതയുള്ളതുമാണ്‌. ഈ പ്രഖ്യാപനത്തെ ആരെങ്കിലും ലംഘിക്കുകയാണെങ്കില്‍ അത്തരം പ്രവൃത്തികളില്‍ നിന്നും രക്ഷതേടുവാനുള്ള അധികാരം എല്ലാവര്‍ക്കും ഉള്ളതാണ്‌.വ്യവസ്ഥാപിതമായ ഭരണത്താലും നിയമത്താലും സമ്മതിക്കപ്പെട്ട അവകാശങ്ങളെ ലംഘിച്ചു ആരെങ്കിലും പ്രവര്‍ത്തിക്കുകയാണെങ്കില്‍ നിയമാനുസൃതമായ പ്രതിവിധി തേടുന്നതിനുള്ള അധികാരം എല്ലാവര്‍ക്കും ഉണ്ടായിരിക്കുന്നതാണ്‌.കാരണം കൂടാതെ യാതൊരാളേയും അറസ്റ്റ്‌ ചെയ്യാനും, തടവില്‍ വെക്കുവാനും, നാടുകടത്താനും പാടുള്ളതല്ല.സ്വതന്ത്രവും പക്ഷപാതമില്ലാത്തതുമായ കോടതി മുമ്പാകെ തന്റെ അവകാശങ്ങളേയും അധികാരങ്ങളേയുംകുറിച്ചു തുറന്നുപറയുന്നതിന്നും തന്നില്‍ ആരോപിക്കുന്ന കുറ്റത്തെക്കുറിച്ചു വാദിക്കുന്നതിന്നും ഏതൊരാള്‍ക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.കുറ്റവാളിയ്ക്കു വാദിക്കുന്നതിന്നു സകല സന്ദര്‍ഭങ്ങളും നല്‍കി നിയമാനുസൃതമായി പരസ്യമായ ഒരു വിചാരണക്കു ശേഷം കുറ്റം തെളിയുന്നതുവരെ ഏതൊരു കുറ്റവാളിയേയും നിരപരാധിയെന്നു കരുതേണ്ടതാണ്‌.നിലവിലിരിക്കുന്ന നിയമങ്ങള്‍ക്കനുസരിച്ച ശിക്ഷകള്‍ മാത്രമേ ഏതൊരാള്‍ക്കും നല്‍കുവാന്‍ പാടുള്ളൂ.കാരണം കൂടാതെ യാതൊരാളുടെ സ്വകാര്യജീവിതത്തിലും കുടുംബജീവിതത്തിലും എഴുത്തുകുത്തുകളിലും കൈ കടത്തുവാന്‍ പാടുള്ളതല്ല എന്നുതന്നെയല്ല, യാതൊരാളുടെ സ്വഭാവത്തേയും അന്തസ്സിനേയും കാരണം കൂടാതെ ആക്ഷേപിക്കുവാനും പാടുള്ളതല്ല. ആരെങ്കിലും ഇതിന്നെതിരായി പ്രവൃത്തിക്കുകയാണെങ്കില്‍ നിയമാനുസൃതമായ രക്ഷനേടുവാന്‍ ഏതൊരാള്‍ക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.അതാത്‌ രാജ്യാതിര്‍ത്തിയ്ക്കുള്ളില്‍ സ്വതന്ത്രമായി താമസിക്കുന്നതിന്നും സഞ്ചരിക്കുന്നതിന്നും ഏതൊരാള്‍ക്കും അവകാശമുള്ളതാണ്‌.തന്റെ സ്വന്തം രാജ്യവും മറ്റേതൊരു രാജ്യവും വിടുന്നതിന്നും തന്റെ രാജ്യത്തേയ്ക്കു മടങ്ങിവരുന്നതിനുമുള്ള അധികാരം ഏതൊരാള്‍ക്കുമുള്ളതാണ്‌.ഉപദ്രവങ്ങളില്‍ നിന്ന് രക്ഷതേടി അന്യരാജ്യങ്ങളില്‍ ജീവിക്കുവാനുള്ള അധികാരം എല്ലാവര്‍ക്കും ഉള്ളതാണ്‌.രാഷ്ട്രീയങ്ങളല്ലാത്ത കുറ്റങ്ങള്‍ക്കും ഐക്യരാഷ്ട്ര സംഘടനാതത്വങ്ങള്‍ക്കും എതിരായ കൃത്യങ്ങള്‍ക്കും മേല്‍പ്പറഞ്ഞ നിയമം ബാധകമല്ല.പൌരത്വത്തിന്‌ എല്ലാവര്‍ക്കും അവകാശമുണ്ട്‌അകാരണമായി യാതൊരാളില്‍നിന്നും പൌരത്വം എടുത്തുകളയാന്‍ പാടില്ല. അതുപോലെ തന്നെ പൌരത്വം മാറ്റുവാനുള്ള അവകാശത്തെ തടയുവാനും പാടില്ല.ജാതിമതദേശഭേദമെന്യേ പ്രായപൂര്‍ത്തി വന്ന ഏതൊരാള്‍ക്കും വിവാഹം ചെയ്തു കുടുംബസ്ഥനാകാനുള്ള അവകാശമുണ്ട്‌. വിവാഹിതരാകുവാനും വൈവാഹികജീവിതം നയിക്കുവാനും വിവാഹമോചനത്തിന്നും അവര്‍ക്കു തുല്യാവകാശങ്ങളുണ്ട്‌.വധൂവരന്മാരുടെ പൂര്‍ണ്ണസമ്മതത്തോടുകൂടി മാത്രമേ വിവാഹബന്ധത്തിലേര്‍പ്പെടാന്‍ പാടുള്ളൂ.കുടുംബം സമുദായത്തിന്റെ സ്വാഭാവികവും അടിസ്ഥാനപരവുമായ ഘടകമായതിനാല്‍ അതു സമുദായത്തില്‍ നിന്നും രാജ്യത്തില്‍ നിന്നും രക്ഷയെ അര്‍ഹിക്കുന്നു.സ്വന്തമായും കൂട്ടുകൂടിയും വസ്തുവഹകളുടെ ഉടമസ്ഥനാകുവാന്‍ ഏതൊരാള്‍ക്കും അവകാശമുണ്ട്‌.കാരണംകൂടാതെ ആരുടെ മുതലും പിടിച്ചെടുക്കുവാന്‍ പാടുള്ളതല്ല.സ്വതന്ത്രചിന്തക്കും സ്വതന്ത്ര മതവിശ്വാസത്തിനും എല്ലാവര്‍ക്കും അധികാരമുണ്ട്‌. ഒറ്റക്കായോ കൂട്ടമായിത്തന്നേയോ മതം മാറുവാനും പരസ്യമായോ രഹസ്യമായോ തന്റെ മതവിശ്വാസങ്ങളെ പ്രകടിപ്പിക്കുവാനും ആചരിക്കുവാനും ആരാധിക്കാനുമുള്ള അധികാരവും ഇതില്‍തന്നെ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.സ്വതന്ത്രമായ അഭിപ്രായപ്രകടനത്തിന്നു എല്ലാവര്‍ക്കും അധികാരമുണ്ട്‌. അതായത്‌ യാതൊരു തടസ്സവുംകൂടാതെ അഭിപ്രായങ്ങളെ ആരായുവാനും മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക്‌ ഏതൊരുപാധിയില്‍ കൂടിയും യാതൊരതിര്‍ത്തികളെയും കണക്കാക്കാതെ എല്ലായിടത്തുമെത്തിക്കുവാനുള്ള അധികാരവുമുണ്ടെന്നു താല്‍പ്പര്യം.സമാധാനപരമായി യോഗം ചേരുന്നതിന്ന് എല്ലാവര്‍ക്കും അധികാരമുണ്ട്‌.ഒരു പ്രത്യേക സംഘത്തില്‍ ചേരുവാന്‍ ആരെയും നിര്‍ബന്ധിക്കുവാന്‍ പാടുള്ളതല്ല.നേരിട്ടോ സ്വതന്ത്രമായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട പ്രതിനിധികള്‍ വഴിക്കോ അവരവരുടെ രാജ്യത്തിലെ ഭരണത്തില്‍ പങ്കെടുക്കുവാന്‍ എല്ലാവര്‍ക്കും അധികാരമുണ്ട്‌.അവരവരുടെ രാജ്യത്തെ പൊതുകാര്യങ്ങളില്‍ പ്രവേശിക്കാന്‍ എല്ലാവര്‍ക്കും തുല്യമായ അവകാശമുണ്ട്‌.ജനഹിതമായിരിക്കണം ഭരണാധികാരത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം. ജനങ്ങളുടെ ഹിതം ഇടക്കിടക്കുണ്ടാവുന്ന സ്വതന്ത്രമായ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പുകള്‍കൊണ്ട്‌ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതാണ്‌. തിരഞ്ഞെടുപ്പു സ്വകാര്യ വോട്ടു സമ്പ്രദായത്തിലോ തത്തുല്യമായതും സ്വതന്ത്രവുമായ മറ്റേതെങ്കിലും വിധത്തിലോ ആയിരിക്കണംസമുദായത്തിലെ ഒരംഗമായതുകൊണ്ടു സമുദായത്തില്‍നിന്നുമുള്ള രക്ഷക്ക്‌ ഏതൊരാള്‍ക്കും അര്‍ഹതയുണ്ട്‌. അതാതു രാജ്യത്തിന്റെ കഴിവുകള്‍ക്കനുസരിച്ചും ദേശീയ സംരംഭങ്ങളെക്കൊണ്ടും അന്തര്‍ദേശീയ സഹകരണം കൊണ്ടും അവരവരുടെ അന്തസ്സിന്നു അപരിത്യാജ്യമായ സാമുദായികവും സാംസ്കാരികവും സാമ്പത്തികവുമായ അവകാശങ്ങളെ നേടുന്നതിന്നും തന്റെ സ്വതന്ത്രമായ വ്യക്തിത്വത്തെ പരിപോഷിപ്പിക്കുന്നതിന്നും ഏതൊരാള്‍ക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.പ്രവൃത്തിയെടുക്കുവാനും, സ്വതന്ത്രമായി പ്രവൃത്തിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കുവാനുമുള്ള അധികാരം എല്ലാവര്‍ക്കുമുണ്ട്‌. ഗുണകരവും നീതിപരവുമായ പ്രവൃത്തി നിബന്ധനകള്‍ക്കും പ്രവൃത്തിയില്ലായ്മയില്‍നിന്നു രക്ഷനേടുന്നതിന്നും എല്ലാവരും അര്‍ഹരാണ്‌.തുല്യമായ പ്രവൃത്തിയെടുത്താല്‍ തുല്യമായ ശമ്പളത്തിന്ന് (യാതൊരു തരത്തിലുള്ള വ്യത്യാസവും കൂടാതെ) എല്ലാവരും അര്‍ഹരാണ്‌.പ്രവൃത്തിയെടുക്കുന്ന ഏതൊരാള്‍ക്കും കുടുംബസമേതം മനുഷ്യര്‍ക്ക്‌ യോജിച്ച ജീവിതം നയിക്കത്തക്കതായ ശമ്പളത്തിന്നു അര്‍ഹതയുണ്ട്‌. ആവശ്യമെങ്കില്‍ സാമുദായികമായ മറ്റു രക്ഷകള്‍ക്കും അവന്‍ അര്‍ഹനാണ്‌.അവരവരുടെ താല്‍പ്പര്യങ്ങളുടെ രക്ഷക്കു വേണ്ടി ഏതൊരാള്‍ക്കും പ്രവൃത്തിസംഘടനകള്‍ രൂപീകരിക്കാനും അത്തരം സംഘടനകളില്‍ ചേരുവാനും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.ന്യായമായ പ്രവൃത്തിസമയം ഇടക്കിടക്കു ശമ്പളത്തോടുകൂടിയ ഒഴിവുദിവസങ്ങള്‍, ഒഴിവുസമയം, വിശ്രമം ഇതുകള്‍ക്ക്‌ ഏതൊരാള്‍ക്കും അവകാശമുള്ളതാണ്‌.ഭക്ഷണം, വസ്ത്രം, വൈദ്യസഹായം മുതലായവയെ സംബന്ധിച്ചു തനിക്കും തന്റെ കുടുംബത്തിന്നും മതിയായ ഒരു ജീവിതരീതിക്ക്‌ ഏതൊരാള്‍ക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌. പ്രവൃത്തിയില്ലായ്മ, സുഖക്കേട്‌, അനാരോഗ്യം, വൈധവ്യം, പ്രായാധിക്യം എന്നുവേണ്ട അപരിഹാര്യമായ മറ്റേതെങ്കിലുമൊരവസ്ഥയിലും ഏതൊരാള്‍ക്കും സമുദായത്തില്‍നിന്നു രക്ഷ ചോദിക്കുവാനുള്ള അര്‍ഹതയുണ്ട്‌.ശിശുക്കളും പ്രസവിച്ചു കിടക്കുന്ന സ്ത്രീകളും പ്രത്യേകപരിചരണങ്ങള്‍ക്കും അര്‍ഹരാണ്‌. ന്യായമായ വിവാഹ ബന്ധത്തില്‍നിന്നു ജനിച്ചതായാലും അല്ലെങ്കിലും വേണ്ടതില്ല, സമുദായത്തില്‍ നിന്നു തുല്യമായ രക്ഷക്ക്‌ എല്ലാ ശിശുക്കളും അര്‍ഹരാണ്‌.വിദ്യാഭാസത്തിന്ന് എല്ലാവര്‍ക്കും അവകാശമുണ്ട്‌. എലിമെണ്ടറി വിദ്യാഭ്യാസമെങ്കിലും സൌജന്യമായിരിക്കേണ്ടതാണ്‌. എലിമെണ്ടറി വിദ്യാഭ്യാസം നിര്‍ബന്ധമായിരിക്കേണ്ടതുമാണ്‌. സാങ്കേതിക വിദ്യാഭ്യാസം പൊതുവായി സിദ്ധിക്കത്തക്ക നിലക്കും ഉപരിവിദ്യാഭ്യാസം യോഗ്യതക്കനുസരിച്ചു എല്ലാവര്‍ക്കും തുല്യമായി പ്രവേശനമുള്ള നിലക്കുമായിരിക്കേണ്ടതാണ്‌.വ്യക്തിത്വത്തിന്റെ പരിപൂര്‍ണ്ണവളര്‍ച്ചക്കും മൌഷ്യാവകാശങ്ങളേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും ബഹുമാനിക്കുന്നതിന്നുമായിരിക്കണം വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്യിക്കുന്നത്‌. ജനങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ സൌഹാര്‍ദ്ദവും സഹിഷ്ണുതയും പുലര്‍ത്തുക ലോകസമാധാനത്തിന്നായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഐക്യരാഷ്ട്രസമിതിയുടെ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളെ പുരോഗമിപ്പിക്കുക എന്നിവയെല്ലാം വിദ്യാഭ്യാസം കൊണ്ട്‌ സാധിക്കേണ്ടതാണ്‌.ഏതു തരത്തിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസമാണ്‌ തങ്ങളുടെ കുട്ടിക്ക്‌ നല്‍കേണ്ടതെന്ന് മുന്‍കൂട്ടി തീര്‍ച്ചയാക്കുവാനുള്ള അധികാരം രക്ഷിതാക്കന്മാര്‍ക്കുണ്ടായിരിക്കുന്നതാണ്‌.സമുദായത്തിലെ സാംസ്കാരിക സംരംഭങ്ങളില്‍ പങ്കെടുക്കുന്നതിന്നും, കലകളെ ആസ്വദിക്കുന്നതിന്നും, ശാസ്ത്രീയ പുരോഗതിയിലും തന്മൂലമുണ്ടാകുന്ന ഗുണങ്ങളിലും ഭാഗഭാക്കാവുന്നതിന്നും എല്ലാവര്‍ക്കും അവകാശമുള്ളതാണ്‌.കലാകാരനും ഗ്രന്ഥകാരനും ശാസ്ത്രീയമായ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങള്‍ നടത്തുന്നവനു അവരവരുടെ പ്രയത്നഫലങ്ങളില്‍ നിന്നുണ്ടാവുന്ന ധാര്‍മ്മികവും ഭൌതികവുമായ ആദായങ്ങളെ സുരക്ഷിതങ്ങളാക്കുവാനുള്ള അവകാശങ്ങള്‍ ഉണ്ട്‌.ഈ പ്രഖ്യാപനത്തില്‍ പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുള്ള അധികാരസ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളെ കൈവരുത്തക്ക രീതിയിലുള്ള സാമുദായികവും അന്തര്‍രാഷ്ട്രീയവുമായ ഒരു ജീവിതത്തോതിന്ന് എല്ലാവരും അര്‍ഹരാണ്‌.വ്യക്തിത്വത്തിന്റെ സ്വതന്ത്രവും പൂര്‍ണ്ണവുമായ വളര്‍ച്ചയെ സുസാധ്യമാക്കുന്ന സമുദായത്തിന്നുവേണ്ടി പ്രവര്‍ത്തിക്കയെന്നുള്ളത്‌ ഏതൊരാളുടേയും കടമയാണ്‌.നിയമാനുസൃതമായി അന്യരുടെ അവകാശങ്ങളേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും വകവെച്ചു കൊടുക്കുക, സദാചാര പാരമ്പര്യത്തെ പുലര്‍ത്തുക, പൊതുജനക്ഷേമത്തെ നിലനിര്‍ത്തുക എന്നീ തത്വങ്ങളെ മാനദണ്ഡമായെടുത്തിട്ടായിരിക്കണം ഏതൊരാളും അവരുടെ അവകാശത്തേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും പ്രവൃത്തിയില്‍ കൊണ്ടുവരേണ്ടത്‌.ഐക്യരാഷ്ട്രസമിതിയുടെ തത്വങ്ങള്‍ക്കും ആവശ്യങ്ങള്‍ക്കും എതിരായി ഒരിക്കലും ഈ അവകാശങ്ങളെ ഉപയോഗിക്കുവാന്‍ പാടുള്ളതല്ല.ഒരു രാജ്യത്തിന്നോ, വകുപ്പിന്നോ, വ്യക്തിക്കോ ഇഷ്ടമുള്ള പ്രവൃത്തികളിലെല്ലാമേര്‍പ്പെടാമെന്നോ, ഇതിലടങ്ങിയിരിക്കുന്ന തത്വങ്ങള്‍ക്കെതിരായിത്തന്നെ എന്തെങ്കിലും പ്രവര്‍ത്തിക്കാമെന്നോ ഉള്ള രീതിയില്‍ ഈ പ്രഖ്യാപനത്തെ വ്യാഖ്യാനിക്കാന്‍ പാടുള്ളതല്ല.Adoptada i proclamada per l’Assemblea General de les Nacions Unides, resolució 217 A (III), de 10 de desembre de 1948Considerant que el reconeixement de la dignitat inherent i dels drets iguals i inalienables de tots els membres de la família humana és el fonament de la llibertat, la justícia i la pau en el món,Considerant que el desconeixement i el menyspreu dels drets humans han originat actes de barbàrie que han ultratjat la consciència de la humanitat; i que s’ha proclamat com l’aspiració més elevada de tothom l’adveniment d’un món on els éssers humans, deslliurats del temor i la misèria, puguin gaudir de llibertat d’expressió i de creença,Considerant que és essencial que els drets humans siguin protegits per un règim de dret per tal que les persones no es vegin forçades, com a últim recurs, a la rebel·lió contra la tirania i l’opressió,Considerant també que és essencial de promoure el desenvolupament de relacions amistoses entre les nacions,Considerant que els pobles de les Nacions Unides han ratificat en la Carta llur fe en els drets humans fonamentals, en la dignitat i el valor de la persona humana i en la igualtat de dret d’homes i dones; i que han decidit de promoure el progrés social i millorar el nivell de vida dins d’una llibertat més àmplia,Considerant que els Estats membres s’han compromès a assegurar, en cooperació amb l’Organització de les Nacions Unides, el respecte universal i efectiu dels drets humans i les llibertats fonamentals,Considerant que una concepció comuna d’aquests drets i llibertats és de la més gran importància per al ple compliment d’aquest compromís,L’Assemblea GeneralProclama aquesta Declaració Universal de Drets Humans com l’ideal comú a assolir per a tots els pobles i nacions amb el fi que cada persona i cada institució, inspirant-se constantment en aquesta Declaració, promoguin, mitjançant l’ensenyament i l’educació, el respecte a aquests drets i llibertats i assegurin, amb mesures progressives nacionals i internacionals, el seu reconeixement i aplicació universals i efectius, tant entre els pobles dels Estats membres com entre els dels territoris sota llur jurisdicció.Tots els éssers humans neixen lliures i iguals en dignitat i en drets. Són dotats de raó i de consciència, i han de comportar-se fraternalment els uns amb els altres.Tothom té tots els drets i llibertats proclamats en aquesta Declaració, sense cap distinció de raça, color, sexe, llengua, religió, opinió política o de qualsevol altra mena, origen nacional o social, fortuna, naixement o altra condició.A més, no es farà cap distinció basada en l’estatut polític, jurídic o internacional del país o del territori al qual pertanyi una persona, tant si és independent com si està sota administració fiduciària, si no és autònom, o està sota qualsevol altra limitació de sobirania.Tota persona té dret a la vida, a la llibertat i a la seva seguretat.Ningú no serà sotmès a esclavitud o servitud: l’esclavitud i el tràfic d’esclaus són prohibits en totes llurs formes.Ningú no serà sotmès a tortures ni a penes o tractes cruels, inhumans o degradants.Tota persona té el dret arreu al reconeixement de la seva personalitat jurídica.Tots són iguals davant la llei i tenen dret, sense cap distinció, a igual protecció per la llei. Tots tenen dret a igual protecció contra qualsevol discriminació que violi aquesta Declaració i contra qualsevol incitació a una tal discriminació.Tota persona té dret a un recurs efectiu prop dels tribunals nacionals competents que l’empari contra actes que violin els seus drets fonamentals reconeguts per la constitució o per la llei.Ningú no serà detingut, pres o desterrat arbitràriament.Tota persona té dret, en condicions de plena igualtat, a ser escoltada públicament i amb justícia per un tribunal independent i imparcial, per a la determinació dels seus drets i obligacions o per a l’examen de qualsevol acusació contra ella en matèria penal.Tots els acusats d’un delicte tenen el dret que hom presumeixi la seva innocència fins que no es provi la seva culpabilitat segons la llei en un judici públic, en què hom li hagi assegurat totes les garanties necessàries per a la seva defensa.Ningú no serà condemnat per actes o omissions que en el moment que varen ésser comesos no eren delictius segons el dret nacional o internacional. Tampoc no s’imposarà cap pena superior a l’aplicable en el moment de cometre el delicte.Ningú no serà objecte d’intromissions arbitràries en la seva vida privada, la seva família, el seu domicili o la seva correspondència, ni d’atacs al seu honor i reputació. Tothom té dret a la protecció de la llei contra tals intromissions o atacs.Tota persona té dret a circular lliurement i a triar la seva residència dins les fronteres de cada Estat.Tota persona té dret o sortir de qualsevol país, àdhuc el propi, i a retornar-hi.En cas de persecució, tota persona té dret a cercar asil en altres països i a beneficiar-se’n.Aquest dret no podrà ser invocat contra una persecució veritablement originada per delictes comuns o per actes oposats als objectius i principis de les Nacions Unides.Tota persona té dret a una nacionalitat.Ningú no serà privat arbitràriament de la seva nacionalitat, ni del dret de canviar de nacionalitat.Els homes i les dones, a partir de l’edat núbil, tenen dret, sense cap restricció per motius de raça, nacionalitat o religió, a casar-se i a fundar una família. Gaudiran de drets iguals pel que fa al casament, durant el matrimoni i en la seva dissolució.Només es realitzarà el casament amb el lliure i ple consentiment dels futurs esposos.La família és l’element natural i fonamental de la societat i té dret a la protecció de la societat i de l’Estat.Tota persona té dret a la propietat, individualment i col·lectiva.Ningú no serà privat arbitràriament de la seva propietat.Tota persona té dret a la llibertat de pensament, de consciència i de religió; aquest dret inclou la llibertat de canviar de religió o de creença, i la llibertat, individualment o col·lectivament, en públic o en privat, de manifestar la seva religió o creença per mitjà de l’ensenyament, la pràctica, el culte i l’observança.Tota persona té dret a la llibertat d’opinió i d’expressió; aquest dret inclou el de no ser molestat a causa de les pròpies opinions i el de cercar, rebre i difondre les informacions i les idees per qualsevol mitjà i sense límit de fronteres.Tota persona té dret a la llibertat de reunió i d’associació pacífiques.Ningú no pot ser obligat a pertànyer a una associació.Tota persona té dret a participar en el govern del seu país, directament o per mitjà de representants lliurement elegits.Tota persona té dret, en condicions d’igualtat, a accedir a les funcions públiques del seu país.La voluntat del poble és el fonament de l’autoritat de l’Estat; aquesta voluntat ha d’expressar-se mitjançant eleccions autèntiques, que hauran de fer-se periòdicament per sufragi universal i igual i per vot secret o per altre procediment equivalent que garanteixi la llibertat del vot.Tota persona, com a membre de la societat, té dret a la seguretat social i a obtenir, mitjançant l’esforç nacional i la cooperació internacional, segons l’organització i els recursos de cada país, la satisfacció dels drets econòmics, socials i culturals indispensables per a la seva dignitat i el lliure desenvolupament de la seva personalitat.Tota persona té dret al treball, a la lliure elecció de la seva ocupació, a condicions equitatives i satisfactòries de treball, i a la protecció contra l’atur.Tota persona, sense cap discriminació, té dret a salari igual per igual treball.Tothom que treballa té dret a una remuneració equitativa i satisfactòria que asseguri per a ell i la seva família una existència conforme a la dignitat humana, completada, si cal, amb altres mitjans de protecció social.Tothom té dret a constituir sindicats per a la defensa dels seus interessos i a afiliar-s’hi.Tota persona té dret al descans i al lleure i, particularment, a una limitació raonable de la jornada de treball i a vacances periòdiques pagades.Tota persona té dret a un nivell de vida que asseguri, per a ell i la seva família, la salut i el benestar, especialment quant a alimentació, vestir, habitatge, assistència mèdica i als serveis socials necessaris; també té dret a la seguretat en cas d’atur, malaltia, incapacitat, viduïtat, vellesa o altra manca de mitjans de subsistència independent de la seva voluntat.La maternitat i la infantesa tenen dret a una cura i a una assistència especials. Tots els infants, nascuts d’un matrimoni o fora d’un matrimoni, gaudeixen d’igual protecció social.Tota persona té dret a l’educació. L’educació serà gratuïta, si més no, en la instrucció elemental i fonamental. La instrucció elemental serà obligatòria. L’ensenyament tècnic i professional es posarà a l’abast de tothom, i l’accés a l’ensenyament superior serà igual per a tots en funció dels mèrits respectius.L’educació tendirà al ple desenvolupament de la personalitat humana i a l’enfortiment del respecte als drets humans i a les llibertats fonamentals; promourà la comprensió, la tolerància i l’amistat entre totes les nacions i grups ètnics o religiosos, i fomentarà les activitats de les Nacions Unides per al manteniment de la pau.El pare i la mare tenen dret preferent d’escollir la mena d’educació que serà donada als seus fills.Tota persona té dret a participar lliurement en la vida cultural de la comunitat, a gaudir de les arts i a participar i beneficiar-se del progrés científic.Tota persona té dret a la protecció dels interessos morals i materials derivats de les produccions científiques, literàries o artístiques de què sigui autor.Tota persona té dret a un ordre social i internacional en què els drets i llibertats proclamats en aquesta Declaració puguin ser plenament efectius.Tota persona té deures envers la comunitat, ja que només en aquesta li és possible el lliure i ple desenvolupament de la seva personalitat.En l’exercici dels drets i les llibertats, tothom estarà sotmès només a les limitacions establertes per la llei i únicament amb la finalitat d’assegurar el reconeixement i el respecte deguts als drets i llibertats dels altres i de complir les justes exigències de la moral, de l’ordre públic i del benestar general en una societat democràtica.Aquests drets i llibertats mai no podran ser exercits en oposició als objectius i principis de les Nacions Unides.Res en aquesta Declaració no podrà interpretar-se en el sentit que doni cap dret a un Estat, a un grup o a una persona a emprendre activitats o a realitzar actes que tendeixin a la supressió de qualsevol dels drets i llibertats que s’hi enuncien.Yánkuam 10, 1948 uwítin, Naciones Unidas-num núkap aents tuákar, kákaram chichaman amíktinian etsérkaru aíniawai. Jú chichaman yajá nunkanam aújas nekawar, etsérkar, aujmattsar iniankákiarat tusar najánawaru aíniawai. Tura aentsank. uchi unuimiainiana ausha, aentsu chichame étserkamuana aún achikiar aujsar, unuimiarar nekawar nii pujamuri umintikiarat tusar. Tura aentsank yajá nunka tepakmanumash mash jú papin nekawar, etsérkar, paán ajásma atí tusar. Tuma asamtai nukap aents tuakar, jú chichaman yajá nunka. etserkamu atí tusar ejéraru aíniawai.Aents yajauch chichaman waintsuk ankán pénker pujustin aíniawai. Yajá nunkanam . aentsu chichame etsérkamu mashi paárlt ajástin aíniawai. Shuar chíkich aentsjaish nuamtak métekkrak iísma atin aíniawai.Aentsu chichame pénker etsérkachma, nekáchma asamtai, shuar wishikkramu, asútiamu, eméskamu, awáttramu, yajaúch amákma aíniawai. Tuma asamtai yamaikia ukúnma aí aents nuámtak nunkanam pénker asutiachma, waíttcha pujúsat tamaiti.Aents yajauch nétse aínis enentaimin, aentsu chichame mashiniu amiktin, kákaram papinium aárma arantukma tama awai.Yajá nunka tepakmanumash ii shuarijiaish pénker nekaniar, arántunaikiar pujustin tamaiti.Naciones Unidas-num aents anaikiamu ainia aú iruntrar, aents métekrak armí tusar papínium aárar útsukaruiti. Aentsan aishman, nuajaish métek emkiar, takakmakiar, weenak, ankan penker pujusarat pujusarti tiaruiti.Yaja nunkania ainiana au, Naciones Unidas-num irunar chichaman juki wenana aú, yaintai tiaru ainiawai. Shuara chichame mashi nekáwar amikiarat tiaruiti.Aentsu chichame mashiniu amiktin, papinium paánt kákaram aárma asamtai, mash nekawar amikiartitiaruiti.MASH AENTS TUÁKAR AÚJMATISAMUJúna étsereawaiAentsu Niniurin Chichame Mashiniu AmiktinAentsu chichame mashiniu amíktin etsérkamu asamtai, Naciones Unidas-num aents irutkamunmania, mátsatkamunmania tuákar, jú chicham pénkér amikiarat tusaraujmatsar etsérkaru aíniawai. Ashi aents takakmainiana ausha ju chicnaman nekáwar unuiniaki, etsérkiar weénawai. Kákaram chicham aárman, ju nunkanam tura yajá nunkanmash arantukar amikiarat timiaiti.Aents yajá nunkanam akínia asamtaish, metekrak ainiaji. Tumasha ni chichamenka tuke amiktin aíniawai. Ni iniakmamuri, ní chichamejaituke aniakmamsar chichakartin aíniawai. Tuma asamtai aents mash nekawar, penker metekrak, nuamtak wará warat shiir pujusarmi tusar aárma awai.Mash nunkanmania aents matsatka aínia aú,jú papi kákaram aarma, nii amikiartin tama etsérkamuiti. Tura nua, aishmankash, nii chíkich yuúsrin takakiatsha; yajá nunkanmania áchitkiaitiat, chikich aentsjaish apatkar iyamka metekrat ainiaji. Aents chíkich aentsjai páchitkiaitiat, niisha kuitia takakchaitiat, turuskesh takakuitiat, yajá nunkanam akiniaitkiusha chikich aetnsjaish métekrak aíniawai. Tuma asamtai aents nisha iirka akush juú nunkanam pujátikia, penker pujúsar, kákaram papí aárma ána aún tukeumiktiniaitji.Nunisan aents mash nunkanam niisha pujuinia ausha, ni uúntrin umirin asar, maánitsuk, ankán penker pujusarat tusar jú papí aarman umikiartinaiti.Aents niisha yajania akusha tuke jú papinkia amiktin aíniawai. Tura pénker ankan pujustin, kajernaitsuk, awatnaitsuk pujusartin aíniawai.Aents tí iniátai, waítkiatia, tií takákmaritiktai, aents surútai, aíniana aúka najashtin tama kákaram papi aárma awai. Tura aents niísha pénker puja anánkar, yajá nunkanam jukír surúkchatnuiti. Tura shuará muúke tsupikiar surukchatnuiti.Aents aínia au nánkamsar awattrashtiniaiti. Tura waítkiasar apújsashtiniaiti. Tura chíkich shuar tunamaru aínia ausha wishikrar, usúkiar, misú ukuinkiar natsánmai ekamsachminiaiti.Aents chíkich ainia au, waitmenmai amajainia wainkiurkia uunt ainia au wárik ujákartiniaitji. Kákaram chichamjai asutiawarat tusar, tura nuyá ayampruktin awai.Kákaram chicha m juamunmaka, aents mash métek akiniawaru asamtai yaimkiartiniaiti. Aentsu awátin, waitmenmai amajainiakuinkia uúnt anaikiamu élinia aú, jú chichaman uminiachkui asútiamu aártiniaiti. Aents chíkich aentsun, kajéreak shainch iís ajakuinkia; wijiainkia metékchaitme takuish; aentstikia chíkich aentsjaish métek asar ayamrumaktiniaitji.Mash aents amia aú, kákaram chicham .iwiartainiam, waúmak yaimiainiachkuinkia, aents kajértsuk, kakáram chichaman umikiarat tusar yainkiartiniaitji.Aents nánkamas weka wainkiursha, aántar achikiar sepunam enkeachminiaiti. Tura nánkamsar nií nunkénia, nií mátsatkamurinia yajá nunkanam jukishtiniaiti.Chíkich aents akuisha, kákaramchichamjainkia metékkrakainiawai. Tuma asamtai aents nankamsarkia sepunam enkeachminiaiti. Tura nankamsarkia ni matsatkamurinia, irutkamurinia enkémar yajá nunkanam jukichminiaiti.Aents chíkich aentsun antar kasámka wainkidchiat, waúrkir kasarrikayi tichatnuitji. Kasámka wainkia asarkia, aents uúnt anaikiamu ekétu ujaktiniaitji. Chíkich aents umitmakun, nií aentsri iniamrasha aminiaiti. Núna pénker nekamí tusar áya úntak unták iruntrar iwiaratin aíniawai. Tura nii shuari ii chichamejai chicharak ayamrakuinkia anturkatin aíniawai.Ekuatura uuntri kákaram papi aárma iisar umikiartin aíniawai. Aents tunaku, nu papijiai sepunam urútma nantua pujustata, kuitniasha urútmana akikmaktinait tusar nu chicham pénker nekatin aín.iawai. Ekuatura uuntri kákaram papi aárma, aents umitsuk nankamas nukap tsawant .sepunam enkeachminiaiti, aentsank nánkamsar núkap kuit akikmakta tusarkia aents anankashtiniaiti.Aents aántar, chikich shuaran jeén nankamas waniachminiaiti. Tura aentsan ántar níi jeén enkéma nií imiatkinrin takaschatnuiti, tura entrar waintiuar awatchatnuiti. Tura tsanumashtiniaiti. Aentsank waít chichamnasha etsérkenikia wekaishtinaiti. Nuna tura Ekuatura untri wainkiunka kákaram chichanijai jú aentsun asútiatnuiti.Shuar nánkamas ni nunkenchu wekasashtiniaiti. Tura aents tui pujustiniait nunasha ninki wakeruk jui pujustatjai titiniaiti.Aents ni nunkenia jinki, yaja nunkanam pachitsuk weminiaiti. Tura nú aents, ni nunke waketkitiaj takunka, uyumatsuk waketkitnuiti.Aents aínia au nankamas chíkich aents kajerkamka, ni nunkenia jinki chikich nunkanam pachitsuk weminiaiti. Jú aentska yajá nunkanam pujústaj takunka ni wakeramu tsawantin, uwitin pujusminiaiti.Aents niísha yajá nunkanam wétasa puja, turuskesh weá, itiurchat chi.cham jurúkchamniaiti. Chicham Naciones Unidas-num ejéramu aá asamtai.Aents ni nunké akinia asa, tuke nú nunkanam achitkia atiniaiti. Tumaasamtai Ekuatura untri tuké yainma atiniaiti.Aents ni nunke akinia, chikich nunkanam wetaj tau itiurchat amasachminiaiti, tumaitkuish chikich nunkanam pujustaj tusa wakera suritkiashtiniaiti.Aeshman natsa, nua natsa ainia aú, pachitsuk ni aents wakeramurijai nuatnaik turuskesh, nuatak pujusminiaiti. Inkish tura tarimiat aents akusha, chikich aents ARÚTMAM- (Dios) enentaimtin akusha, yajania. nunka pachikia akusha, pachitsuk nuatak, nuatnaik ni shuarijiainajánairar pujusminiaiti. Tura aentsank ajapnaiyataj takusha pachitsuk ajapnayaimnia aíniawai.Aeshman, nuajai mae wakerunai ajasar nuatnaikiarmin aíniawai. Nua, aeshman imian nuátak, nuatnaik pujuschamnia enentaimkiunka turachminiaiti, áyatkish tsanink pujúsminiaiti.Aents nuatnaik nuwen, uchirin takakuka, irutkamunam, matsatkamunam paan ajasar pujusartiniaiti, tuma asamtain Ekuatura untrinkia chicham yajauch akuish pachitsuk ayamrutináwai.Aents ni jeen sumáku asa, ni nérentin atiniaiti. Jeán, aján takakuinkia niniuk atiniaiti, tumaitkush matsatkamunmash, initkamunmash chikich aentsjai irunar takákmasaruitkuinkia niniu aíniawai.Aentsu jeéncha, twra ajarincha, warín áchat mash niniu asarmatai, aántrar núnka atánkir aents jurúkchatnuiti tama aárma áwai.Aents pachitsuk ni wakeramun, ánkan enentaimin aátiniati, tura niísha ARÚTMARIN enentaimtin árhliniaiti. Tura pachitsuk ni ARÚTMARIN, ni enentai yapajia, ankan pénker pachitsuk pujusmin aíniawai. Nuna turuiniakuinkia úmas turúskesh paánt ajásar warinkish ARÚTMAN wararsamnia aíniawai.Aents ni enentaimmian, ishamtsuk chikich aetns ainia aún ujaktin ainiawai. Tura aentsank chikich aents ainia au, metekrakka enentaimin ainiatsui, tumaitiak itiurchat aents chichaku asarmatai, itiurchat amasashtiniaiti. Chicham pénker nekar tuinkish etsérkamu atiniaiti ishamtsuk.Aents maánitsuk pénker pujuinia shiir awajsar yainkiar iruntrar nuamtak pénker pujustiniaiti.Turasha aents irunar nuámtak tsanink pujustajtsa nakitia, antrar utsukchatnuiti.Mash aents Ekuatura untri chichame etserkui, umirkatnuitji. Ekuatura untri, aents anaík takákmasta tusa apújsamujai pénker iruntrar takakmastiniaitji.Aents Ekuaturnum pachitkia asa tuinkish pachiniaik takakmastiniaiti.Aents ni aentsrijiai, anaik ekentsamu, Ekuatura untri arantuktiniaiti. li aentsri anaikiar ekemtsami tusarkia, papinium ajaptainiam anaikiar, ekentsamu atiniaiti.Aents mash ankán uyúmatsuk pénker enentaimsar pujusarat tusar, Ekuatura untri ii aentsri yaintiniaíti. Chikich nunkanmaya uunt anaikiamu akusha, Ekuatura uuntri pachitsuk yainkiartin aíniawai.Aents ni takátan wakérak emkéma takakmasminiaiti. Chíkich aents takákmana aentsank niisha métek iísma atiniaiti. Uchi takákma puja ajápamu akuish tuke ayámrukma atiniaiti.Aents nuwa, tura aishman akusha chikich aentSjai métek íisma atiniaiti. Aents nakitrar muijkiamu achatnuiti.Aents ni aijiai métek takákma puja, kuit métek 'akikma atiniaiti. Waras kuitiah achik ni nuwen, ni aishrin, ni uchirin pushi sumarak, apatkun sumarat ayurat tusar. Ni aentsrijai pénker irunar, wárás wariniaksha sumak yuawarat tusar. Nuna Ekuatura uuntri ayamruktiniaiti.Ni matsatkamurin, ni irutkamurin aents iruntrar, ni nunkén tesawar achikman ayamrumakar pénker pujúsarat tusar, chicham jurúkmia áwai.Aentsun tuke takákmas ayamratin tama áwai. Tura tsawant ankán akuish tuke ayamratin aíniawai. Ni wakéramun takákmasar, ayamratin aíniawai, tura ankántan jusar tuinkish wear ayamratin aíniawai.Aents tsukamtsuk, entsatairincha tuke taku, ni jeé pujutairi ankan pénker pujusartiniaiti. Sunkúrmaku akusha tsuamatainiam weár tsuakan sumakar tsuamartin aíniawai. Yurumtainiash tuke takáku aártiniaiti. Aentsan aents takatnum ajápamu akuish Ekuatura untrinkia tuke ayamruktin atiniaiti. Aents tunamar jaákuish, sunkúrmak pujakuish, wajema pujakuish, untach ajas pujakuish, tura warinkish ni pujamurin eménkakmataish túke ayamrumakma atiniaiti.Nuwa ajamtin, tura uchi kuir ainiana ausha, pénker yainma atiniaiti. Uchi takusar ajapamu akuish, Ekuatura untrin ayámrukma atiniaiti tama aárma áwai.Uchi kuér ainia aú tuke unuimiatainiam unuimiartin ainiawai. Uchi unuimiartinkia kuitchaiti, Ekuatur yaimiu asamtai. Uchikia mash tuke unuimiartin aíniawai, Ekuatura untri útsua asamtai. Aentsan natsasha nuú nankámas unuimiarmin aíniawai. Ninki kakáram ajasar unuimiarartin aíniawai.Aents unuimian emtikia, nuú arán nankámaki unuimiaki weán yayáwai. Tura jú aentska tumaki weak warinkish nekaki, pénker chikich aentsjaish irunar amikrnanaiki wetin aíniawai.Apawach, nukuach ainia aúka, ni uchirin nií wakeramu unuimiarat tusar utsuktin ainiawai.Aents ni pu]ustinrin, ni nekatairin, iis pénker pujustaj tau tuinkish pachinaik irunar pénker pujusmij taun útsukma atiniaiti. Tura aents mash iruntrar emkatin enentai achikiar, ará arant unuimiarar, emkatin enentai achikiar pujustin aíniawai.Aents imiatkinia najánan, chikich aents níi najána aitkiash jukichminiaiti, nuna Ekuatura uuntri tuke ayamrukma atiniaiti.Kákaram papi jui aarmaka, mash ju nunkanam pujati tuke umiktiniaitji. Wari Ekuaturnum tura yajánunkanam aents tuákar jú papin pénker aáraru asamtai.Aents mash iruntrar ankan pénker enentaimsarpujusarmi tusar, uunt anairamu matskamuham pujuinia yainma atiniaiti.Aents ainia au ankan pénker pujusarmi tusar wakeriniaka, chikich aents ainia aujai kajernaitsuk, manitsuk pujusartin aíniawai. Tuma asamtai mash iruntrar métek pujuiniak, Ekuatura uuntri kákaram papi arman umikiartin ainiawai.Aents mash ankán pénker pujúsarmij tusar wakeruiniaka, ju kákaram papi arma tuke umikiartin ainiawai.Ju kákaram papi arman nekáwaru asar aents túke umikiartin aíniawai. Aents junanekawar, ankán pénker pujusarat tusar, uunt chikichkimsar surimkiartiniaiti. Tura chikich aents ainiana ausha nunaká surimkiachartin ainiawai. Jú kakaram chicham apipium aarman mash aentstikia umikiartin ají.Enaha thë puhi taeo kuaai, wã rëamai thë, peheti he usukuwë thë, wã toprao thë kãi, hei thë pë nohi taemopou piyëkou, ĩhĩ thë pë nohi ĩhĩpimopouha totihitawë thamotima thë hami he usukuwë thë pë nohi taeayou totihitaopë,Enaha thë puhi taeo kuaai, totihitawë thamotima thëni thë taimi ha, thë pë kãi shomiaprai ha, hei wãrĩtiwë thamotima thë kipi thaprarema. Komi pëmaki rë kui pëmaki kiriihou mai, pëmaki kãi no preaai mai pëmaki përihou piyëkopë, pëmaki ã topraopë, pëhetiapramotima thë pë hami.Enaha thë puhi taeo kuaai, totihitawë thamotima thë rë wã nosie huamotima thëni thë nohi thapopë, komi urihitheri thë pë no yuayou maõpë,Enaha thë puhi taeo kuaai, thë pë përihiwë rë piyëkëi thë pë puhi taamayõpë thë pë rĩmimayõpë,Enaha thë puhi taeo kuaai, komi urihitheri ONU thë ha thë pehetiapraihe, totihithawë thamotima thë hami, suwë wãro pei pëmaki no rẽ kui thë pë no ã hẽ usukuwë, kama pëni thë ã wawemarẽmahẽ thë pë puhi rë taamaĩwẽĩ,Enaha thë puhi taeo kuaai, komi urihitheri pë rë kui ONU thë iha thë pë ã wawëtokema totihitawë thë ã nosi riã ha poheni,Enaha thë puhi taeo kuaai, thë pë ã rẽ wawëtokenowẽĩ thë pëni thë ã hĩrĩapehe thë ã nosi kãi popeheĨhĩ thë no ã ha TOTIHITAWË THAMOTIMA THË Ã wëyëi piyëkouhe.Kõmi thë pë rë përiprawë rë piyëkëi, he usukuwë thë pë keprou ai thë ã rëamaihã no ã heparohowë, totihitawë thë pë riã rẽ thaiwehei hami, thë pë puhi tao kãi përihiwëha, thë pë puhi kãi katehewëha hawë kama thë pë mashi shĩro përihimopë.Kõmi thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë , thë ã rë maiha thë pë përiprawë, wã katehano thëni thë wãhã no wayoano, suwë, wãro, pei kahi, thë pë rë reahumouwẽĩ, napë thë ã, no matohipi, no preaarewë, thë pë rë kepronowẽĩ hami, ai thë pë sho, shomi urihitheri himayõumahẽĩ.Kõmi thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë , thë ã rë maiha thë pë përiprawë, ma kui ai thë pëni thë pë urihipi rëpoumakuhei thë pë riã përio toprao he yatio.Yãmi kõmi thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë thë pë rë përiaiwei thë pë kuprawë, ai thë ã rëamai, peheti thë pë rë përiaiwei.Ai thë pë iha horemou wamaki no ohotamopi mai, horemou ohotamomamotima thë thamai puhiomi he parohowë.Thë pë shëmou taomi, thë pë wãhã kãi wãrĩhĩthomamou taomi, thë pë shëmou wãrĩtiai taomi.Thë pë përiprawë rë piyëkëi thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë nohi riã hatukëmopou piyëkou.Wã nosie huamotima a hami, komi hititiwë thë pë he usukuwë, thë pë nohi kãi thapou piyëkou. Hei wã katehano thë rë kui thëni, hititiwë wã nosie huamatima ani wãrĩhĩtho thamotima thë hami, thë pë he komi rupou piyëkou; wãrĩhĩto thamotima thë hami thë pë no yuo maõpë.Komi hititiwë thë pë rë kui, thë pë payeriopë nohi thaporewë pata pëni, pë nohi rẽ hatukëawei kama urihithëri thë pëni , totihitawë thamotima thë wãrĩhĩtho thai maõpehe.Enaha pëtawë thë pë huëamou taomi, thë pë kãi õkamopou taomi ai thë urihi hami thë pë shimamou ayao taomi.Komi hititiwë thë pë ihami, totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë he pruka usukuwë, nohi thaporewë pata pë mithari hami, thë a riã hai thë a riã ha hĩrĩãmoni thë rë thanowẽĩ thë hami thë wãhã no wëyëihe tëhë, thë no ã he riã ha ruoni.Hititiwë thë pë rë kui thë pëni ai thë ma thamonomai thë pë wãhãno wëyëihe tëhë thë pehetiaprai haia maheĩha thë shurukuamou haio taomi. Nohi thaporewë pata pëni thë pehetiaprai haia maheĩha pë noa napëmou taomi.Thë pë wãhãno wëyëyono ma mai, thë pë wãhãno wëyëyou, enaha thë thamou taomi. Hapa hote wãrĩtĩwë thë ani hei tëhë thë wãrĩtĩwë he parohowë thë thamou taomi.Ai thë puhi pëtouha ayaroni , thë pë yahipi hami, thë he haprou ayou taomi, therihë pë ihami kãi, õniõni a shimaihe tëhë thë kãi mii pario ayao taomihe, komi thë pë mithari ha wa thë wãhãno wëyëi ayao taomi. Ĩhĩ thë pë hami totihitawë thamotima thë rë kui wã nosie huamotima thëni thë pë nohi thapou piyëkou.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, ai thë ã rëamaihã thë pë riã huu piyëkou, wa thë nohi rë përipouwei thë urihi ha thë pë kãi riã shaponomou.Hititiwë thë pë ihami totitihitawë thamotima thë kuprawë ĩhĩ thë no ãhã thë pë rë përihiwë rë piyëkëi thë pë urihipi hami, thë pë kãi riã huu, thë pë urihipi nohi kãi rë përiprai, thë pë urihipi nohi kãi riã kõõ mi yapao.Ai thë yapëkamahe tëhë, kõmi hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë thë pë rë hithëpraamaiwẽĩ a urihi ha, ĩhĩ ã hã thë pë ã riã toprao, shomi thë pë urihipi hami kãi.Hei a hami totihitawë thamotima thë rë kui thë wãhã pomou taomi thë kãi puhipramou taomi, wã nosie huamotima nohi thaporewë pëni thë pë huëmamaihẽ tëhë peheti kõmi yapëkamotima thë pë hami pei thë hapa rë hupëtarenowẽheĩ thë pëni kãi.Hititiwë thë pë ihami totitihitawë thamotima thë kuprawë, kama urihi theri thë pë wãhã hirou katitou.Thë puhi pëtouha ayaroni kama urihitheri thë rë kui thë mapramai ayao taomi, totihitawë thamotima thëni hawë kama e thë wãhã riã hiroprou kuo.Wãrõ, suwë pë sho, kama huya thë pë riã rẽ toayouwei hami totihitawë thamotima thë kuprawë ai thë ã rëo taomi. Ai thë ã rëamaihã suwë , wãro pë sho thë pë riã toayou, kama theri thë pë wãhã hirou, reahumotima kama urihithëri, ĩhĩ thë pëni totihitawë thamotima thë hami thë pë ã rëo taomi, kama thë pë mashi riã kuprou. Shoati totihitawë thamotima thë ha thë pë ã riã toprao, thë pë toayou pario tëhë, thë pë ã toprao rë kuonowẽĩ naha, thë ã riã toprao kuo shoao.Kama këkipi rë puhiyouwei, peheti këkipi riã toayou.Kama thë pë mashi shĩroni pë shapono praukamaihẽ ĩhĩ thë no ãhã totihitawë thamotima thë rë kui, kama urihitheri thëni thë nohi thapouhe, kama thë pë shaponopi kãini.Hititiwë thë pë rë kui thë pë matohipi riã kuo, totihitawë thamotima thë ha, thë pë rë perihii hami kama thë pë urihipi riã rii kuomopotayou.Pei thë puhi pëtouha ayaroni thë pë matohipi riã rëmaimihe thë pë rë perihii hami urihi ã kãi rëmai taomihe.Hititiwë thë pë rë kui ai thë ã rëamaihã totihitawë thamotima thë ha thë pë puhi tao kãi riã përio, reahumotima thë hami, thë pë puhi katehewëha; totihitawë thamotima thë ha thë ã kãi koyokoa reahumotima wa thë riã rë hemihipraiwei, ai thë ã rëamaihã thë riã owëmamou komi thë pë mithari ha thë kãi riã owëmaihe, thë pë hirayou tëhë, thë pë owëmayõũ tëhë, peheti thë ã huamou sharirou ha.Ai thë ã rëamaihã hititiwë thë pë rë kui yãmi thë pë puhi riã piyëkou, thë wãhãno riã rë wayoaiwehei; ĩhã thë ã kãi koyokoa thë ã hai tëhë thë ã nohi wãrimopou taomi, ma kui yaniki thë riã wãrimou kuaahërii, thë ã ríã opisi tëamou kuaaherii, thë ã riã wëyëmou piyëkou wãnoshimamotima thë pë hami.Hititiwë thë pë ihami totihitawe thamotima thë kuprawë ai thë ã rëamaihã thë pë ã riã wayou kãi yototai thë pë riã rë thaiwehei thë pë wãhãno wayoaihe ha.Ai thëni yototamotima thë hami thë shimai ayao taomi.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë patamorẽwẽ thë pë rë kui thë pë ã wayou kãi riã roaai narẽõ kama peni a pata rë thanowẽhẽi pë mithari ha kãi.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë kama thë pë rë përiprai hami thë ohotepi rë shatiprai, thë pë riã ohotamou toaai.Patamorẽwẽ thë pë rë kui, thë pë shaponopi kãi rë përiowei thë pë iha thë pë patamou. Ei thë rë kui thë pë shaponopi kãi rë përiowei thë peni thë pë wãhãno ha wayoaheni thë yaiaprai shoaohe yaiamotima thë kuo tëhë thë pë yaiamou hãthõõ.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë kama thë pë rë përiprai hami pata thë pëni thë pë nohi kãi hatukepopehe, ai urihitheri thë pë patani thë pë nohi kãi hatukëpopehë, thë pë puhi topramapopehe, ĩhĩ thë nohi yaimopou thë pë puhi wetinahamou maõpë, peheti thë pë përihopë.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë urihipi riã hupëo, ai thë ã rëamaihã thë ohote hurimopë, thë prewë thaporaheni, pata thëni ohotamorẽwẽ thë pë rë kui thë pë nohi pëyëpou thë pë ohote kuo maõ tëhë.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë ohotamou he usukuwë rë kurenaha thë pë no kãi kõõ he usukuopë.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë he husukuwë thë pë no kõõ, thë pë puhi kãi owëhëo, kama pë shĩro rë kui e pë puhi kãi përio mi hetuopë e thëki peheriproimiha pë kãi rẽ përioweini ai e thëki he riã tikëai e thëki he usukuopë.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, sindicato thë pë riã thayou, thë pëhe rumopopë.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë washimi horuu yãnikio pariopë, thë pë riã huu toatarou, toprao thë pë kãi rẽ ohotamonowẽĩ thë no kãi ríã kõãmamou thë ma yãnikia parirani.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë riã përio toprao kama theri thë pë shĩro sho, nii pë hami, yahi pë sho, thë pë kãi temio topraopë, thë pë kãi titihopë , thë pë nohi kãi rẽ yaimopouwei thë pë sho. Enaha hititiwë thë pë pehi totihitawë thamotima thë ha thë kua thë pë rë ohotamoumai, pë rë shawarapiwei, thë pë no rë huwëmai, thë pë he rë paharaprai, thë pë rë wãrõ rẽ patai, thë pë suwe kãi rẽ patai, ai thë pë wãrĩtiwe kãini thë pë pehetipopehe.Suwë shipënapi thë pë rë kui, ihiru, marãnapi, suwëhëri marãnapi thë pë komi sho, totihitawë thamotima thëni, thë pë nohi thamopou topraopë. Hititiwë ihiru hĩĩpi kua pë rë keprouwei, pë hĩĩpi ma kua mai pë kãi rẽ keprouwei, totihitawë thamotima thë kuprawë peheti pë nohi kãi thaprawë.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë kãi hirayopë. Hiramotima thë pë rë kui, nomraiha thë pë hiramou pariopë. Hiramou pariotima thë hami thë pë ihirupi shimio he parohoopë. Hiramou pariotima thë nohã hami ĩha hititiwë thë pë õnimou taai he parohoopë; õnimou pata thë rë kui hititiwë thë pë pehi ma kui thë pë puhi moyãwei rë thë pë pehi shĩro kuopë.Hiramotima pë hami, puhi tao thë pë kupropë ĩhĩ thë no ãhã totihitawë thamotima thë pë nohi asipopehe ai the ã rëamai thë sho; thë pë rë përiprawë piyëkëi thë pëni, thë pë nohi kãi rë yaipouwehei thë pë hami, thë pë no ĩhĩpipopehe, thë pë kãi puhipoyopë, O.N.U. thëni thë thamai rë puhiiwei thë ã riã praukamai ha piyëkoni, thë pë ã riã topramapou ha totihioni.Pë nĩĩ, pë hĩĩ thë pëni e thë hiramai shi rë topraowehei e thë hiramai puhipehe.Komi hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë, thë pë rë përihii thë pëni thë pë rë tai rë piyëkouwehei thë pë hami ai thë ã rëamaihã, thë pë no riã taayou, thë pë a kãi riã toprao, matohi pë rë thanowẽhẽĩ pë hami, ĩhĩ thë pë matohi ha thë pë ã riã toprarou.Hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë , thë pë nohi thaopë, kama thë pëni thë pë rë thaiwehei thë pë hami, thë kãi rẽ õnimaiwẽhẽĩ thë pë hami, noshiharirawë thë pë kãi rẽ kopemaiwẽhẽĩ hami kãi.Komi hititiwë thë pë ihami totihitawë thamotima thë kuprawë ai thë pëni thë ã rë thaiwehei, thë ã nosi popehe.Komi hititiwë thë pëni ohote thë huripehe kama thë pë shaponopi hami, ĩhĩ pë shapono hami toprao thë pë parahërii.Totihitawë thamotima thë hami thë pë rë wapëoheriiwei ai thë pë ihami totihitawë thamotima thë pë kãi kuprawë, ĩhĩ ei thëni thë nohi hatukëmapou totihitawë thamotima thë rë kui ai thë ã reamai thë sho. Mihi totihitawë thamotima thë hami peheti thë pë kuaahërii, yaiamotima thë hami thë pë rë patamou thë kuo tëhë.Hei totihitawë thamotima thë rë kui ai thë ã kua mai thë pë sho O.N.U. thë rë kuuwei thë ã nohi wãrĩpou taomi.Thë pë rë përihouwei thë pëni, yototarewë pëni , ai yãmi thëni wa katehano thëni totihitawë thamotima thë wãhã no wëyëi ha ai thëni thë wãhã nohi taeai taomi, thë wãhã kãi hemihiprai ayao taomi.Considerînd că recunoașterea demnității inerente tuturor membrilor familiei umane și a drepturilor lor egale și inalienabile constituie fundamentul libertății, dreptății și păcii în lume,Considerînd că ignorarea și disprețuirea drepturilor omului au dus la acte de barbarie care revoltă conștiința omenirii și că făurirea unei lumi în care ființele umane se vor bucura de libertatea cuvîntului și a convingerilor și vor fi eliberate de teamă și mizerie a fost proclamată drept cea mai înaltă aspirație a oamenilor,Considerînd că este esențial ca drepturile omului să fie ocrotite de autoritatea legii pentru ca omul să nu fie silit să recurgă, ca soluție extremă, la revoltă împotriva tiraniei și asupririi,Considerînd că este esențial a se încuraja dezvoltarea relațiilor prietenești între națiuni,Considerînd că în Cartă popoarele Organizației Națiunilor Unite au proclamat din nou credința lor în drepturile fundamentale ale omului, în demnitatea și în valoarea persoanei umane, drepturi egale pentru bărbați și femei și că au hotărît să favorizeze progresul social și îmbunătățirea condițiilor de viață în cadrul unei libertăți mai mari,Considerînd că statele membre s‐au angajat să promoveze în colaborare cu Organizația Națiunilor Unite respectul universal și efectiv față de drepturile omului și libertățile fundamentale, precum și respectarea lor universală și efectivă,Considerînd că o concepție comună despre aceste drepturi și libertăți este de cea mai mare importanță pentru realizarea deplină a acestui angajament,ADUNAREA GENERALĂ proclamăprezenta DECLARAȚIE UNIVERSALĂ A DREPTURILOR OMULUI, ca ideal comun spre care trebuie să tindă toate popoarele și toate națiunile, pentru ca toate persoanele și toate organele societății să se străduiască, avînd această Declarație permanent în minte, ca prin învățătură și educație să dezvolte respectul pentru aceste drepturi și libertăți și să asigure prin măsuri progresive, de ordin național și internațional, recunoașterea și aplicarea lor universală și efectivă, atît în sînul popoarelor statelor membre, cît și al celor din teritoriile aflate sub jurisdicția lor.Toate ființele umane se nasc libere și egale în demnitate și în drepturi. Ele sînt înzestrate cu rațiune și conștiință și trebuie să se comporte unele față de altele în spiritul fraternității.Fiecare om se poate prevala de toate drepturile și libertățile proclamate în prezenta Declarație fără nici un fel de deosebire ca, de pildă, deosebirea de rasă, culoare, sex, limbă, religie, opinie politică sau orice altă opinie, de origine națională sau socială, avere, naștere sau orice alte împrejurări.În afară de aceasta, nu se va face nici o deosebire după statutul politic, juridic sau internațional al țării sau al teritoriului de care ține o persoană, fie că această țară sau teritoriu sînt independente, sub tutelă, neautonome sau supuse vreunei alte limitări a suveranității.Orice ființă umană are dreptul la viață, la libertate și la securitatea persoanei sale.Nimeni nu va fi ținut în sclavie, nici în servitute; sclavajul și comerțul cu sclavi sînt interzise sub toate formele lor.Nimeni nu va fi supus la torturi, nici la pedepse sau tratamente crude, inumane sau degradante.Fiecare om are dreptul să i se recunoască pretutindeni personalitatea juridică.Toți oamenii sînt egali în fața legii și au, fără nici o deosebire, dreptul la o egală protecție a legii. Toți oamenii au dreptul la o protecție egală împotriva oricărei discriminări care ar viola prezenta Declarație și împotriva oricărei provocări la o asemenea discriminare.Orice persoană are dreptul la satisfacția efectivă din partea instanțelor juridice naționale competente împotriva actelor care violează drepturile fundamentale ce‐i sînt recunoscute prin constituție sau lege.Nimeni nu trebuie să fie arestat, deținut sau exilat în mod arbitrar.Orice persoană are dreptul în deplină egalitate de a fi audiată în mod echitabil și public de către un tribunal independent și imparțial care va hotărî fie asupra drepturilor și obligațiilor sale, fie asupra temeiniciei oricărei acuzări în materie penală îndreptată împotriva sa.Orice persoană acuzată de comiterea unui act cu caracter penal are dreptul să fie presupusă nevinovată pînă cînd vinovăția sa va fi stabilită în mod legal în cursul unui proces public în care i‐au fost asigurate toate garanțiile necesare apărării sale.Nimeni nu va fi condamnat pentru acțiuni sau omisiuni care nu constituiau, în momentul cînd au fost comise, un act cu caracter penal conform dreptului internațional sau național. De asemenea, nu se va aplica nici o pedeapsă mai grea decît aceea care era aplicabilă în momentul cînd a fost săvîrșit actul cu caracter penal.Nimeni nu va fi supus la imixtiuni arbitrare în viața sa personală, în familia sa, în domiciliul lui sau în corespondența sa, nici la atingeri aduse onoarei și reputației sale. Orice persoană are dreptul la protecția legii împotriva unor asemenea imixtiuni sau atingeri.Orice persoană are dreptul de a circula în mod liber și de a‐și alege reședința în interiorul granițelor unui stat.Orice persoană are dreptul de a părăsi orice țară, inclusiv a sa, și de reveni în țara sa.În caz de persecuție, orice persoană are dreptul de a căuta azil și de a beneficia de azil în alte țări.Acest drept nu poate fi invocat în caz de urmărire ce rezultă în mod real dintr‐o crimă de drept comun sau din acțiuni contrare scopurilor și principiilor Organizației Națiunilor Unite.Orice persoană are dreptul la o cetățenie.Nimeni nu poate fi lipsit în mod arbitrar de cetățenia sa sau de dreptul de a‐și schimba cetățenia.Cu începere de la împlinirea vîrstei legale, bărbătul și femeia, fără nici o restricție în ce privește rasa, naționalitatea sau religia, au dreptul de a se căsători și de a întemeia o familie. Ei au drepturi egale la contractarea căsătoriei, în decursul căsătoriei și la desfacerea ei.Căsătoria nu poate fi încheiată decît cu consimțămîntul liber și deplin al viitorilor soți.Familia constituie elementul natural și fundamental al societății și are dreptul la ocrotire din partea societății și a statului.Orice persoană are dreptul la proprietate, atît singură, cît și în asociație cu alții.Nimeni nu poate fi lipsit în mod arbitrar de proprietatea sa.Orice om are dreptul la libertatea gîndirii, de conștiință și religie; acest drept include libertatea de a‐și schimba religia sau convingerea, precum și libertatea de a‐și manifesta religia sau convingerea, singur sau împreună cu alții, atît în mod public, cît și privat, prin învățătură, practici religioase, cult și îndeplinirea riturilor.Orice om are dreptul la libertatea opiniilor și exprimării; acest drept include libertatea de a avea opinii fără imixtiune din afară, precum și libertatea de a căuta, de a primi și de a răspîndi informații și idei prin orice mijloace și independent de frontierele de stat.Orice persoană are dreptul la libertatea de întrunire și de asociere pașnică.Nimeni nu poate fi silit să făcă parte dintr‐o asociație.Orice persoană are dreptul de a lua parte la conducerea treburilor publice ale țării sale, fie direct, fie prin reprezentanți liber aleși.Orice persoană are dreptul de acces egal la funcțiile publice din țara sa.Voința poporului trebuie să constituie baza puterii de stat; această voință trebuie să fie exprimată prin alegeri nefalsificate, care să aibă loc în mod periodic prin sufragiu universal, egal și exprimat prin vot secret sau urmînd o procedură echivalentă care să asigure libertatea votului.Orice persoană, în calitatea sa de membru al societății, are dreptul la securitatea socială; ea este îndreptățită ca prin efortul național și colaborarea internațională, ținîndu‐se seama de organizarea și resursele fiecărei țări, să obțină realizarea drepturilor economice, sociale și culturale indispensabile pentru demnitatea sa și libera dezvoltare a personalității sale.Orice persoană are dreptul la muncă, la libera alegere a muncii sale, la condiții echitabile și satisfăcătoare de muncă, precum și la ocrotirea împotriva șomajului.Toți oamenii, fără nici o discriminare, au dreptul la salariu egal pentru muncă egală.Orice om care muncește are dreptul la o retribuire echitabilă și satisfăcătoare care să‐i asigure atît lui, cît și familiei sale, o existență conformă cu demnitatea umană și completată, la nevoie, prin alte mijloace de protecție socială.Orice persoană are dreptul de a întemeia sindicate și de a se afilia la sindicate pentru apărarea intereselelor sale.Orice persoană are dreptul la odihnă și recreație, inclusiv la o limitare rezonabilă a zilei de muncă și la concedii periodice plătite.Orice om are dreptul la un nivel de trai care să asigure sănătatea și bunăstarea lui și familiei sale, cuprinzînd hrana, îmbrăcămintea, locuința, îngrijirea medicală, precum și serviciile sociale necesare; el are dreptul la asigurare în caz de șomaj, boală, invaliditate, văduvie, bătrînețe sau în celelalte cazuri de pierdere a mijloacelor de subzistență, în urma unor împrejurări independente de voința sa.Mama și copilul au dreptul la ajutor și ocrotire deosebite. Toți copiii, fie că sînt născuți în cadrul căsătoriei sau în afara acesteia, se bucură de aceeași protecție socială.Orice persoană are dreptul la învățătură. Învățămîntul trebuie să fie gratuit, cel puțin în ceea ce privește învățămîntul elementar și general. Învățămîntul elementar trebuie să fie obligatoriu. Învățămîntul tehnic și profesional trebuie să fie la îndemîna tuturor, iar învățămîntul superior trebuie să fie de asemenea egal, accesibil tuturora, pe bază de merit.Învățămîntul trebuie să urmărească dezvoltarea deplină a personalității umane și întărirea respectului față de drepturile omului și libertățile fundamentale. El trebuie să promoveze înțelegerea, toleranța, prietenia între toate popoarele și toate grupurile rasiale sau religioase, precum și dezvoltarea activității Organizației Națiunilor Unite pentru menținerea păcii.Părinții au dreptul de prioritate în alegerea felului de învățămînt pentru copiii lor minori.Orice persoană are dreptul de a lua parte în mod liber la viața culturală a colectivității, de a se bucura de arte și de a participa la progresul științific și la binefacerile lui.Fiecare om are dreptul la ocrotirea intereselor morale și materiale care decurg din orice lucrare științifică, literară sau artistică al cărei autor este.Orice persoană are dreptul la o orînduire socială și internațională în care drepturile și libertățile expuse în prezenta Declarație pot fi pe deplin înfăptuite.Orice persoană are îndatoriri față de colectivitate, deoarece numai în cadrul acesteia este posibilă dezvoltarea liberă și deplină a personalității sale.În exercitarea drepturilor și libertăților sale, fiecare om nu este supus decît numai îngrădirilor stabilite prin lege, exclusiv în scopul de a asigura cuvenita recunoaștere și respectare a drepturilor și libertăților altora și ca să fie satisfăcute justele cerințe ale moralei, ordinii publice și bunăstării generale într‐o societate democratică.Aceste drepturi și libertăți nu vor putea fi în nici un caz exercitate contrar scopurilor și principiilor Organizației Națiunilor Unite.Nici o dispoziție a prezentei Declarații nu poate fi interpretată ca implicînd pentru vreun stat, grupare sau persoană dreptul de a se deda la vreo activitate sau de a săvîrși vreun act îndreptat spre desființarea unor drepturi sau libertăți enunțate în prezenta Declarație.Asembleia di Nasons Unidu setal i programal konformi si resoluson 271 A (III) di 10 di Dezembru di 1948.Asembleia Jeral nota kuma, rikuñisimentu di dignidadi ku tudu pekaduris ten, ku se diritus igual ku ka pudi mudadu, i sedu alisersu di liberdadi, justisa ku pas na mundu;I nota kuma, falta di kunsi diritus di tudu jinti, o disprezu di ki diritus, i ta leba jintis pa atus brabu ku ta ofindi konsiensia di tudu pekadur; e nota tambi kuma, vison di un mundu nunde ku jinti sta libri pa papia i pa ten se fe, pa goza di libertadi di medu ku miseria, i proklamadu suma inspirason mas altu di pekadur;I nota kuma, i pirsis proteji diritus di tudu jinti atraves di sistema di sosiedadi di diritu, pa omi, ku falta di utru meiu, ka sinti obrigadu pa ravolta kontra otridadis ku na maltrata o kalka jinti;I nota kuma, i pirsis nkoraja disinvolvimentu di amisadi ku bon relasons na metadi di nasons;I nota kuma, na Karta, membrus di Nasons Unidu torna proklama se fe na diritus fundamental di tudu jinti, na dignidadi ku balur di kada pekadur, na igualdadi di diritus di omis ku minjeris; e diklara kuma e sta risolvidu pa sta na ladu di progresu sosial, tambi pa forma minjor kondisons di vida dentru di un sosiedadi di mas liberdadi;I nota kuma, Stadus ku sedu membrus toma kumprumis di nkoraja, na kooperason ku Organizason di Nasons Unidu, pa ten rispitu mundial di diritus di tudu jinti, ku liberdadis fundamental;I nota kuma, pa kumpri ki kumprumis diritu, i muitu importanti pa tudu membrus junta na ki un ideia son di diritus ku liberdadis;Asembleia JeralProklama e Diklarason Mundial di Diritus di Pekadur suma alvu ku tudu rasas ku tudu nasons pudi junta pa yangasa, pa kada pekadur, ku tudu organs di sosiedadi, pudi tene ki alvu sempri se dianti, e pudi sforsa, atraves di nsinu ku edukason, pa disinvolvi rispitu pa e diritus ku liberdadis; e pudi toma mididas ku na lebadu dianti, nasional ku internasional, pa ki diritus pudi rikuñisidu, tambi pa e aplikadu ku bon rusultadu na tudu parti di mundu, na metadi di populason di propi Stadus ku sedu membrus, suma tambi na teras ku sta bas di se otridadi.Tudu pekaduris ta padidu libri i igual na balur suma na diritus. Suma e dadu kapasidadi di pensa, e tene tambi konsiensia, e dibi di trata ñutru suma ermons.Tudu pekaduris pudi purbita di ki diritus ku leberdadis ku proklamadu ne Diklarason, sin kalker diferensa, di rasa, kor, seksu, lingua, rilijion, opinion pulitiku, o di utru faktor, nasional o sosial, di rikesa o koitadesa, di nasimentu o di kalker utru situason.Fora di kila, i ka na fasidu nin un diferensa fundadu na lei pulitiku, legal o internasional di nason o tera nunde ku algin padidu, nin si ki nason o tera i indipendenti, bas di proteson di utru, autonomu o limitadu na di diritus di guberna.Tudu pekadur ten diritu di tene vida, liberdadi ku suguransa pisoal.Nigin ka na tenedu suma katibu. Katiberasku ku nogos di bindi o kumpra pekadur, na tudu si formas, i pruibidu.Ningin ka na sufri tortura nin kastigus o tratamentu kruel, ku ta umilyal, ku ka dignu di usadu na kalker pekadur.Tudu pekadur ten diritu di tene si personalidadi juridiku rikuñisidu na tudu kau.Tudu jinti i igual dianti di lei; sin kalker diferensa e ten diritu di risibi igual proteson di lei. Tudu jinti ten diritu di proteson igual kontra kalker diskriminason ku ta kebra regra de Diklarason, tambi kontra kalker atu di cuci diskriminason.Kada pekadu ten diritu di bai pa otridadis nasional kompetenti pa buska ajuda kontra atus ku kebra regras di diritus fundamental ku Konstituison o lei rikuñisi.Nigin ka pudi prindidu o ficadu na kalabus, nin i ka pudi serkadu na tera, sin roson dianti di lei.Tudu pekadur ten diritu, ku tudu liberdadi, pa si kasu jugadu publikamenti, ku igualdadi, pa tribunal indipendenti lu ka ta diferensia jintis, ku na fasi disison aserka di si diritus ku obrigasons, o aserka di roson di kalker akusason ku fasidu kontra el.Tudu algin ku akusadu di un krimi i dibi di ocadu nosenti tok si kulpa sta probadu dianti di lei na un prosesu publiku nunde ki tene tudu oportunidadis ki pirsis pa difindi si kasu.Ningin ka na kondenadu pa kusa ki fasi, o pa falta di fasi un dever, si, na ki ora, ki atu o falta ka seduba krimi dianti di diritu internu o internasional. Asin, i ka pudi risibi kastigu mas garandi di ki kil ki na mersiba na ora ku krimi fasidu.Ningin ka na sufri pa jintis miti na si vida privadu, nin na si familia, si kasa o si kartas, nin i ka na atakadu kontra si rispitu o si bon nomi. Kada pekadur ten diritu di risibi proteson di lei kontra ki koldadi atakis o ntromiti.Kada pekadur ten diritu di yanda ku liberdadi, i kuji si kau di mora dentru di un pais.Kada pekadur ten diritu di bandona tera ki sta nel, si i si propi tera o nau; i ten diritu tambi pa riba pa si tera.Tudu pekadur ku oca kuma i na pirsigidu i ten diritu di buska i purbita di gasaju na utru tera.Na kasu ku ki algin sta ja na prosesu pabia di un krimi kontra diritu di pekadur, o pabia di kusas ki fasi ku sta kontra leis ku alvus di Nasons Unidu, i ka ten ki diritu di buska gasaju na utru tera.Kada pekadu ten diritu di tene si nasionalidadi.Ningin ka pudi tiradu, sin roson legal, si nasionalidadi nin si diritu di muda si nasionalidadi.Ora ke tene ja idadi di kasa, omi ku minjer ten diritu di kasa pa e forma un familia, sin limitason pabia di rasa, nasionalidadi o rilijion. Na kasamenti o na tempu di divorsia, elis tudu dus ten diritus igual.Kasamenti ka pudi fasidu si i ka di libri vontadi di kilis ku na kasa.Familia i ki elementu natural i fundamental di sosiedadi; i ten diritu di risibi proteson di sosiedadi ku Stadu.Tudu pekadur, el son o juntu ku utrus, ten diritu di tene propriedadi.Ninging ka pudi tiradu si propriedadi sin roson legal.Tudu pekadur ten diritu di liberdadi di pensamentu, konsiensia ku rilijion. I ten diritu pa muda si rilijion o si opinion, suma tambi di manifesta si rilijion o opinion, el son o juntu ku utru jinti, na kau publiku o na kau privadu; i pudi nsinal, i pratikal, a kultu o na sirmonias.Kada pekadur ten diritu di liberdadi di opinion, tambi di konta ke ki na sinti, ku sedu diritu di ka kalantadu pabia di si opinions; i ten diritu di buska, risibi i konta utru jinti informason ku ideias, pa kalker meiu, sin limitason di fronteras.Kada pekadur ten diritu di liberdadi pa junta ku utru jinti na runion o na kalker sosiason pasifiku.Ningin ka pudi obrigadu pa fasi parti di un sosiason.Kada pekadur ten diritu di toma parti na direson di asuntus publiku di si tera, o diretamenti, o atraves di representatis ku kujidu ku tudu liberdadi.Kada pekadur ten diritu di yentra, na kondisons di igualdadi, pa funsons publiku di si tera.Vontadi di pobu i aliersu di puder di otridadis publiku. Ki vontandi dibi di ten vos atraves di elesons limpu pus, ku ta fasidu na tempus markadu, ku igualdadi di votu, tambi ku votu sekretu, o konformi utru prosesu ku ta proteji liberdadi di votu.Kaka pekadur, suma i membru di sosiedadi, ten diritu di suguransa sosial; konformi lei i pudi iziji ku diritus ikonomiku, sosial i kultural ki pirsisa pa si rispitu ku libri disinvolvimentu di si personalidadi. Es i pusivel pabia di sforsu nasional ku kooperason internasional, di armonia ku organizason ku rikursus di kada tera.Kada pekadur ten diritu di tene tarbaju; i ten diritu di kuji si tarbaju ku liberdadi, ku kondisons di tarbaju justu ku ta kontental, ku proteson kontra falta di mpregu.Tudu jinti ten diritu di risibi pagamentu igual pa tarbaju igual, sin kalker diskriminason.Algin ku ta tarbaja ten diritu di pagamentu justu, ku ta kontental, ku ta dal, juntu ku si familia, un vida konformi si balur suma ser umanu. I dibi di risibi tambi, si i pusivel, tudu utru koldadi proteson sosial.Kada pekadur ten diritu di kria sindikatus, juntu ku utru jinti; tambi i ten diritu di toma parti na un sindikatu pa pudi difindi si interes.Kada pekadur ten diritu di tempu di diskansu ku divirtimentu, tambi di limitason razoavel di oras di tarbaju, ku ferias pagadu na tempus markadu.Kada pekadur ten diritu di un nivel di vida ku ta sugural, ku si familia, saudi ku bon stadu, spesialmenti na ladu di kumida, ropa, kau di mora ku ajuda mediku, ku utru sirvis sosial i pirsis; i ten diritu di suguransa ora ki ka tene tarbaju, o na duensa o kalker utru frakesa fisiku; viuvas ku bejotis, ku utru jintis ku ka tene manera di sustenta se kabesa, nin si e tene tudu vontadi, e dibi di ten suguransa.Mames ku mininus pikininu ten diritu di ajuda spesial. Tudu mininus, nin si padidu dentru o fora di kasamenti, dibi di tene ki mesmu proteson sosial.Kada pekadur ten diritu di edukason. Edukason dibi di sedu di grasa, pelu menus nsinu primariu fundamental. Nsinu primariu i obrigatoriu. Nsinu tekniku ku profisional dibi di sedu pa tudu jinti; oportunidadi pa studus superior dibi di sta abertu pa tudu jinti ku tudu igualdadi, konformi se kapasidadi.Edukason dibi di tene alvu di disinvolvi personalidadi di alunu, di reforsa diritus di pekadur, tambi di juda na ntindimentu, toleransi ku amisadi anti di tudu nasons ku tudu grupus di rasa o rilijon, suma tambi disinvolvimentu di atividadis di Nsasons Unida pa manti pas.I papes ku tene prioridadi di diritu di kuji koldadi edukason ke na ranja pa se fijus.Kada pekadur ten diritu di toma parti ku tudu liberdadi na vida kultural di kuminidadi, di purbita di artis, tambi di partisipa na progresu sientifiku ku si purbitus.Kada pekadur ten diritu di proteson di interes moral i finanseru ku sta ligadu ku kalker kusa sientifiku, literariu or artistiku ku el propi i fasi.Kada pekadur ten diritu, konformi planu sosial ku planu internasional, di oja un sistema di otridadi ku pudi pui na pratika ki diritus ku liberdadis ku comadu ne Diklarason.Kada pekadur ten deveris pa kumunidadi; sin kumpri ki deveris, si personalidadi ka pudi disinvolvi na un manera libri i positivu.Pa purbitu de diritus ku liberdadis, ningin ka sta sujetu, si i ka son pa limitis ku lei pui ku alvu son di juda na rikuñisimentu ku rispitu di diritus ku iberdadis di utru jintis, pa i pudi ten un soseidadi demokratiku di justisa, moralidadi, ordi publiku ku bon stadu di tudu jinti.Na nin un kasu e diritus ku liberdadis ka pudi pudu na pratika na un manera ku sta kontra leis ku alvus di Nasons Unidu.Nin un proposta de Diklarason ka pudi ntindidu na un manera ku kalker Stadu, grupu o pekadur pudi sinti kuma i ten diritu di miti na un atividadi o fasi kalker kusa ku pudi dana diritus ku liberdadis ku comadu li.Idinto ta bigbigen iti naisigsigud a dayaw ken panagpapada ken ti di maipaidam nga kalintegan dagiti amin a puli tao nga batayan ti wayawaya, hustisya ken ikakapya ti lubong.Idinto ta iti saan nga panangi-kan-kano ken lalaisen dagiti kalinteganti tao nga nagbanag iti panagsupiat a maibusor iti konsensya ti sangkataw-an, ken iti idadateng iti meysa nga lubong a laklak-amen dagiti tao ti wayawaya a panagsao ken pammati ken awanen ti panagamak ken panagrigrigat nga inda nga inar-arapa-ap nga impakdaar dagiti kadawyan a tao.Idinto ta deytoy ti kangrunaan, tapno saan a mapilitan ti tao nga mangriribok a maibusor ti kinaulpit ken pannakaidadanes, masapul nga masalakniban babaen kadagiti annuroten ti linteg.Idinto ta deytoy ti kangrunaan tapno maiwanwan ti panag-giginnayem a nasayat dagiti amin nga pagilyan.Idinto ta dagiti umili kadagiti Nagkaykaysa nga Pagilyan ket pinasingkedanda iti Tsarter dagiti pammatida nga kalintegan madaydayaw ken panangipateg iti kinatao ken dagiti panagpapada ti kalintegan dagiti lalaki ken babbai ken panangeddeng nga mangiwanwan ti gimong ken ti nasayaat a pagbasaran iti panagbiag a siwawaya.Idinto ta dagiti miembro ti Estado nagkarida nga agtungpal iti pannakitinnulongda kadagiti Nagkeykeysa nga Pagilyan iti panakaitandudo ti panagdayaw iti sangalubongan ken panangammo dagiti kalintegan ti tao ken dagiti kangrunaan nga panagwayawaya.Idinto ta iti meysa nga kadawyan a panakaawat dagitoy nga kalintegan ken wayawaya ket isu't kinapateg nga naan-anay a pannaka-amiris iti deytoy nga kari.Ita, ngarud inpakdaar ti Asemblia Heneral dagitoy Nailubongana Panangipakdaar dagiti kalintegan ti dao nga kas meysa nga pagbasaran a magun-odan dagiti amin a tattao ken dagiti amin nga pagilyan, iti panggep iti tunggal meysa ken iti tunggal paset a bagi iti gimong, a sal-salimet-metanda deytoy nga Pakdaar a kanayon iti isipda ken kabaelan da babaen ti panangisiguro tapno maiwanwan ti edukasyon ti panagdayaw kagitoy nga kalintegan ken wayawaya ken babaen kadagiti gannuat a mangparang-ay kadagiti umili ken ti sangalubongan tapno maipatal-ged kadakuada iti sapasap ken naan-anay nga panakabigbig ken panakaammo, nga agpada dagiti umili kadagiti teritoryo nga adda iti babaen iti sakopda.Amin nga tao nga sibibiag ket naiyanak a siwawayawaya ken addaan iti agpapada nga dayaw ken kalintegan. Naikkanda ti panagikalintegan ken konsensya a nasken ti panagtitinnulong iti meysa ken meysa iti espiritu nga nainkak-absatan.Maikairi iti tunggal meysa kadagiti amin nga kalintegan ken wayawaya nga intuyang deytoy nga Panangipakdaar, nga awan ti maidaddaduma ania man a kita ti puli, kulor, lalaki man wenno babai, pagsasao, pammati politikal wenno dadduma pay a kapanunotan, umili wenno iti nagtaudan, sanikua, panakaiyanak wenno sabsabali pay nga kasasaad.Meysa pay, awan ti maidaddaduma nga aramid maipapan ti batayan politikal, hurisdiksyonal wenno kasasaad iti nailubongan nga pagilyan, wenno teritoryo iti adda nga ayan ti tao, agwayawaya man a sitatalek, di nga makapagwayawaya wenno adda iti babaen kadagiti aniaman a sabsabali pay a naikeddeng a panagturay.Iti tunggal meysa adda kalinteganna ti biag, nga agwayawaya ken kinatalged nga kas tao.Awan iti siasinoman a mapilit nga agserbi wenno paadipen. Maiparit iti aniaman nga kita a panagpaadipen ken pananginegosyo kadagitoy.Awan ti siasinoman a mangparigat iti nalabes wenno mangranggas nga saan nga makatao wenno pananglalais wenno dusa.Tunggal meysa addaan kalintegan a bigbigen sadinoman iti ayanna nga kas meysa nga tao iti sangnguanan ti linteg.Agpapada dagiti amin iti sangnguanan ti linteg ken awan iti siasinoman a maidaddaduma, agpapada nga salkniban ti linteg. Maikari dagiti amin, nga agpapada a masalkniban nga maibusor iti aniaman a panangidaddaduma ken ilalabsing iti daytoy nga Pakdaar a maibusor iti aniaman nga panakagar-gari iti kasta nga panangidaddaduma.Adda kalintegan iti tunggal meysa nga makibiang kadagiti rumbeng a panangeddeng kadagiti pangukoman ti umili maipapan kadagiti aramid a panangsalungasing kadagiti kangrunaan a kalintegan a naited kenkuana babaen ti konstitusyon ken babaen iti linteg.Awan iti siasinoman a maikabil iti babaen ti di nga nainkalintegan a pannakaaresto, panangikulong wenno ibelleng iti sabali nga lugar.Maikari iti tunggal meysa iti naan-anay nga panagpapada ken rumbeng iti nalatak nga panakabista nga siwawayawaya ken awan iti idaddaduma ti pangukoman ti panangeddeng dagiti kalinteganna ken pagrebbenganna ken aniaman nga darum a kriminal nga maibusor kenkuana.Iti tunggal meysa nga napabasol adda kalinteganna nga maibilang nga awan iti basolna agingga't saan nga mapaneknekan a nakabasol iti maipanggep iti linteg iti panakabistana nga nalatak nga adda kenkuana dagiti amin a gundaway a masapul nga mangikalintegan iti bagina.Awan iti siasinoman nga makedngan a nakabasol iti aniaman nga aramidenna wenno panagliwayna nga saan a nakabasol babaen iti linteg iti umili wenno linteg ti sangalubongan idi nga naaramid deyta. Wenno saan met a madusa iti nadagdagsen ngem iti deydi impatayda nga basol nga naaramidna.Awan ti panakibiang iti siasinoman nga mangituray iti bagi, pamilya, pagtaengan wenno ti panagsisinnurat wenno pananglalais iti dayaw ken nagan. Tunggal meysa adda kalinteganna a tulongan ti linteg a maibusor iti kasta nga panakibiang wenno pananglalais.Iti tunggal meusa adda kalinteganna nga umakar nga siwawayawaya ken makapagtaeng iti uneg a saksakupen iti tunggal estado.Adda kalintegan ti siasinoman a pumanaw ken mapan iti sadinoman a pagilyan ken agsublinto manen.Iti tunggal meysa adda kalinteganna nga dumawat ken umawat iti asaylum iti sabsabali nga pagilyan nga gapu ti pannaka-usig.Deytoy nga kalintegan ket di nga maaramat no iti panangu-sig ket talaga a banag a basol nga di nga politikal wenno aramid a maisuppiat kadagiti banag ken dagiti annuroten a maikontra iti Nagkaykaysa nga Pagilyan.Tunggal meysa adda kalinteganna nga makipag-ili.Awan iti siasinoman ti mabalin nga mangikkat iti panakipagilim wenno ti kalintegam nga mangsukat ti panakipagilim.Dagiti lalaki ken babbai nga addaan iti husto nga tawen, nga awan iti aniaman a naikeddeng nga makaigapu iti puli, panakipag-ili wenno relihiyon, kalintegan nga maaddaan iti asawa ken maaddaan iti pamilya. Agpada nga adda kalintegan nga ikasar, kabayatan ti panakaikasar ken panagsin-ninada.Maikasarda laeng nga awan ti manglapped no naan-anay ti pammalubosda nga dua.Sigud nga adda iti pamilya ken isu't batayan a paset ti gimong ket kaikarianna a salakniban ti gimong ken ti Estado.Tunggal meysa adda kalinteganna nga maaddan ti bukod na nga sanikua kasta me ti panakitimpuyogna kadagiti sabsabali.Awan iti sasinoman iti mabalin a mangala iti sanikuam.Iti tunggal meysa addaan ti wayawaya nga agpanunot, konsensya ken relihiyon. Kabilang deytoy nga kalintegan iti wayawaya a mangsukat iti relihiyonna wenno pammati ken pangwayawaya, agmeymeysa man wenno makipurok kadagiti sabsabali iti publiko wenno iti pribado nga mangipakita iti relihiyonna wenno pammati iti sursuro, aramid, panagdayaw ken panangangay.Iti tunggal meysa adda kalinteganna nga agpanunot nga siwawayawaya ken agsao, kabilang deytoy nga wayawaya nga takderanna iti kapanunotanna nga awan ti makibibiang ken mangsapsapul, mangawat ken ibagina iti inpormasyon ken kapanunotan babaen ti aniaman a media nga saan nga ikabkabilangan dagiti yan nga pagsasarakan.Tunggal meysa adda kalinteganna nga makitipon-tipon ken makitimpuyog nga sikakapya.Awan ti siasinoman nga mabalin a piliten nga sumali ti meysa nga timpuyog.Tunggal meysa adda kalinteganna nga makipaset iti panagturay iti pagilyan nga mismo nga isu wenno babaen kadagiti pinili nga mangiparangarang.Kalintegan iti tunggal meysa nga umili nga agserbi nga padapada iti pagilyanna.Iti pagayatan iti umili isu't pakaibatayan a panagturay iti gobierno, daytoy nga pagayatan ket maipakita iti panawen a panagbotos ken kinapudno iti eleksyon nga nailubongan ken agpapada iti kalintegan nga agbotos a sililimed wenno babaen iti kas pamuspusan a panagbotos a siwawaya.Tunggal meysa ket kas meysa nga miembro iti gimong, nga adda kalinteganna iti kinatalged ti gimong ken kaikarianna nga maawatan iti babaen a kabaelan ti umili ken pannakitinnulong ti sangalubongan a mayannatop ti organisasyon ken kinabaknang ti tunggal Estado iti panabiag, sosyal ken dagiti kalintegan kultural nga nasken ti kinatak-nenga ken ti wayawaya a panangpasayaatna iti kinataona.Tunggal meysa kalinteganna ti agtrabaho, nga agpili iti pagsapulan iti umno ken mayannugot nga kasasaad ti panagtrabaho ken panakasalaknib a maibusor iti kaawan a panggedan.Awan ti siasinoman nga maidaddaduma, kalintegan ti tunggal meysa iti agpapada nga bayad ken agpapada nga panagtrabaho.Iti tunggal meysa nga makitegged adda kalinteganna iti rumbeng ken naan-anay a bayad nga makaanay iti bagina ken ti pamilyana, iti maikari a kinatakneng ti panagbiag ken nasken nga adda pay sabsabali nga pamuspusan a mangsalaknib ti gimong.Kalintegan iti tunggal meysa iti mangbukel ken makikaddua nga makipagkeykeysa kadagiti mangmangged tapno masalakniban ti pagimbaganna.Kalintegan iti tunggal maysa ti aginana ken agliwliwa agraman ti nainkalintegan a naikeddeng nga oras ti panagtrabaho ken adda bayad dagiti aldaw ti piesta.Tunggal meysa adda kalinteganna iti meysa a pagbasaran ti panagbiag a naan-anay a para iti salun-at ken paginbagam iti bagina ken ti pamilyana, agraman taraon, lupot nga pagkawes, balay ken dagiti agas a masapul a makapa-imbag, panagserbi ti gimong, ken kalintegan ti kinatalged no maawanan iti trabaho, panagsakit, pannakaawan ti mabalbalinan, nabalo, lumakayen wenno bumaketen nga awanen ti pagsapulan ken dadduma pay, no dumteng dagiti pasamak nga saan nga ninam-nama.Dagiti inna ken dagiti ubbing ket kaikarianda iti naisangsangayan nga panangaywan ken tulong. Amin nga ubbing addaan ti agpapada nga kalintegan ti panakasalaknib iti gimong nagkasar man wenno saan dagiti nagan-nak kadakkuada.Tunggal meysa ket addaan kalintegan iti edukasyon. Iti edukasyon a libre, uray man laeng iti elementarya ken dagiti kangrunaan a tukad. Iti edukasyon iti nababa nga pagadalan ket kapilitan. Iti edukasyon teknikal ken propesyonal ket naiwayang kadagiti amin ken ti edukasyon a nangat-ngato ket magun-odan iti amin a maibatay iti kinalaing.Iti edukasyon ket nasken a maisuro a nalaing a mangpaimbag ti kinatao ken mangpabileg iti panagdayaw kadagiti kalintegan ti tao ken dagiti batayan a wayawaya. Iwanwanna daytoy ti panagkikinnaawatan, panagtitinnulong ken panaggiginnayem kadagiti amin a pagilyan, dagiti maipapan ti puli, wenno relihiyon ken dagiti aramiden pay iti Nagkeykeysa nga Pagilyan a mangtalinaed ti kapya.Iti umuna nga kalintegan dagiti nagan-nak ket isu ti panang-pilida iti kita ti edukasyon a maited kadagiti annakda.Iti tunggal meysa adda kalinteganna a makipaset a siwawaya iti panagbiag kultural iti purok tapno agrag-sak kadagiti sine ken tapno maibingayna ti pagrang-ayan ti sientipiko ken dagiti maited nga pagimbagan deytoy.Tunggal meysa adda kalintegam a, mangsalaknib iti moral ken dagiti kayat nga maarwat nga banag nga aggapu kadagiti aniamana mayannatop iti siensia wenno panaka-arkos nga isu iti akin-aramid.Tunggal meysa ket maikari iti maysa nga gimong ken ti nailubongan a kinatalna nga isu dagiti kalintegan ken wayawaya nga nailanad iti deytoy a Pakdaar nga nasken a maamiris a naan-anay.Tunggal meysa adda pagrebbenganna iti komunidad nga agmaymaysa a siwawaya ken mabalin a naan-anay a pagimbagan ti kanataona.Ti panangaramat kadagiti kalintegan ken wayawaya, tunggal meysa naikeddeng laeng iti adda iti babaen a panangeddeng ti linteg iti panggep a panakabigbig ken panagraem kadagiti kalintegan ken wayawaya dagiti sabsabali ken ti nagtitipunan nga umno nga kasapulan ti moralidad, urnos ti umili ken ti sapasap nga pagimbagan iti meysa nga naindemokrataan a gimong.Dagitoy a kalintegan ken panagwayawaya ket saan koma a banag nga maaramat a maikontra kadagiti pangpanggepen ken dagiti prinsipyo kadagiti Nagkeykeysa nga Pagilyan.Awan iti deytoy nga Pakdaar ti mabalin a naipatarus a kas ti pangilaw-lawag ti siasinoman nga Estado, grupo, tao, aniaman a kalintegan iti aniaman nga aramiden wenno panangiwayat iti aniaman nga pangpanggepen a mangdadael ti aniaman kadagiti kalintegan ken wayawaya a naituyang iti deytoy.Kabledildi hem bildirildi 217 A (III) Birleşmiş Milletlär Kurulun Genel Asambleyasının kararınnan 1948 yılda dekabrinin onundaRespublika Moldovadakı Insan hakları merkeziBasılêr Birleşmiş Milletlär Kurulun Moldovadakı İlerlemä Programasının YardımınnanESABA ALARAK, ani insan aylesi azaların kişilik saygılıı, onnarın birtakım hem ayırılmaz hakların tannıması serbestliin, dooruluun hem ömür-dünnää usluluun temelidir; hemESABA ALARAK, ani insan haklarına gösterilän saygısızlıktan hem aşaalıktan kaynaklanan yabannık darıldêêr insannıın üzünü, hem ani ölä bir dünnää kurulması, nerdä insannarda olacek söz hem düşünmak serbestlii hem olmayacek korku hem sıkıntı, insannarın bir üüsek isteyişi gibi bildirildi; hemESABA ALARAK, ani insan hakları lääzım korunsun kanon kuvedinnän, ani olmasın ölä, açan insan, bitki çözüm gibi, zorbalaa hem baskıya karşı istar-istemäz kalêr yapsın kalkıntı; hemESABA ALARAK, ani lääzım halklar arasında dostluk baalantıların ilerlemesinä yardımcı olmaa; hemESABA ALARAK, ani Birleşmiş Milletlär halkları kendi Ustavında tekrarladılar inandıklannı insannarın temel haklarına, insan kişiliin onuruna hem kıymetinähem da adamnarlan karıların bırtakım haklarına hem karar aldılar sotial ilerlemesina yardımcı olmaa hem taa bol serbestliktäyaşamak koşullannı iileştirmää; hemESABA ALARAK, ani aza devletlär söz verdilär, Birleşmiş Milletlär Kurulunnan birliktä, cümlä insan hakların hem temel serbestliklerin saygılanmasına yardımcı olmaa;hemESABA ALARAK, ani bu haklar hem serbestliklär tabeetin universal annaşılması bu baalantıyı bütünnä tamannamak içik pek maanalıdır,GENEL ASAMBLEYAbildirer bu Insan Hakların Cümlä Deklaraţlyasını ölä bir problema gibi, angısını lääzım özensinnär çözmää hepsi halklar hem devletlär, aniki herbir insan hem cümlenin herbir organı, dayma göz altında tutarak bu Deklaraţiyayı savaşsınnar aydınnatmaklan hem üüretmäklän yardım etmaä bu hakların hem serbestliklerin saygılanmasına naţional hem halklararası progresiv işlärlän onnarın tanıttırılmasına hem tamannanmasına nicä Kurula girän devletlerin halkları arasında, ölä da o halklar arasında, angıları bulunrlar o devletlerin kanonnarı altında olan topraklarda.Insannar hepsi duuêrlar serbest hem birtakım kendi kıymetindä hem haklarında. Onnara verilmiş akıl hem üz da läazım biri-birinä davransınnar kardaşlık ruhuna uygun.Herbir insanda lääzım olsun hepsi bu Deklaraţiyada bildirilän haklar hem serbestliklär, hiçbir ayırıntısız soy, deri rengi, adam hem karı, dil, din, politika yada başka inandıkları, mülk, insan boyu eki başka durum bakımından.Bundan başka diil lääzım yapılsın hiçbir ayırıntı devletin ya insanın yaşadıı topraan politika statusuna görä, bakmayarak o toprak serbest mi, bakımnı mı, kendibaşına kullanmayan mı osa suverenıtetindä başka türlü sınırlamalı mı.Herbir insanın yaşamak, serbestlik hem kışiliinä dokunmamak hakı var.Kimsey diil lääzım tutulsun esirliktä ya serbestsiz durumda; esirlik hem esir satılması hiçbirtürlü kabledilmeer.Kimsey diil lääzım zeetlensin, zorlaştırılsın yada cezalandırılsın zulumca eki insan şanını aşaalayan davranışlan.Herbir insanın, nerdä da o bulunsa, var hakı daava subyektı olarak tanınmaa.Herbir insan kanona karşı denk hem herkezin, bir ayırıntısız, var birtakım hakı kanonnan korunmalı olmaa. Hepsi insannarın birtakım hakı var bu Deklaraţiyayı bozan diskriminaţiyadan hem bölä diskriminaţiya fitlemesindän korunmalı olmaa.Herbir msanııı hakı var legal millet daavalarından haklarını efekivli geeri almaa, eer kostituţiya ya kanon tarafından ona verilän haklar korunmazsalar.Kimsey yok nasıl zakonsuz zorlan kapansın, tutulsun yada erindän kaldırılsın.Herbir insanın haklarını hem borçlarını belirtmäk için hem ona çıkarılan kabaatlamanın sebepli olup-olmadıını göstermäk için var hakı, cümlä birtakımnık temelindä, ıstemäa onun daavası bakılsın açık hem dooruluk kurallarına uygun olarak baalı olmayan hem tarafsız olan sudta.Herbir kabaatlı bulunan insanın hakı var kabaatlı sayılmamaa, eer onun kabaatı zakona görä açık araştırmaklan ortaya çıkarılmadıysa hem ona hertürlü korunma kolaylıı verilmediysä.Kimsey yok nasıl cezalandırılsın ölä bir cürüm (zakona uymayan iş) yapması içiıı yada yapmaması için, eer yapıldıı zamanda o cürüm naţional zakonnarına görä hem halklararası haka görä cezalanan kabaat sayılmadıysa. Hem yok nasıl kabaatlıya verilsin taa aar ceza, nekadar vardı nasıl verilsin o vakıtta, açan cürüm yapılmış.Kimseyin yok nasıl kanonsuz karışılsın kendi kişi hem aylä yaşamasına, kanonsuz dokunulsun onun eviııä, onun Yazışma saklılıına yada onun kıymetinä hem adına. Herbir insanın var hakı kanonnan korunmalı olmaa bölä karışmalardan eki bölä dokunmalardan.Herbir insanın var hakı serbest er diiştirmää hem herbir devletin sınırlarında kendisinä oturmak eri ayırmaa.Herbir insanın var hakı çıkmaa memlekettän, bu sırada kendi memleketindän da, hem dönmää memleketinä.Herbir insanın var hakı sıkıştırmalardan başka memleketlerdä koruntu aaramaa hem o koruntuyu kullanmaa.Bu hak yok nasıl kullanılsın, eer sıkıştırma yapılırsa gerçektän politikaya baalı olmayan bir kabaat için yada Birleşmiş Milletlär kurulun neetlerinä hem prinţiplerinä karşı gidän işlär için.Herbir insanın var vatandaşlık hakı.Kimseydän yok nasıl kanonsuz alınsız onun vatandaşlıı yada onun hakl kendi vatandaşlıını diiştirmää.1.Yaşlarını dolduran adamnarın hem karıların var hakı, hiçbir sınırlamasız soy, milletlik ya din üzerinä, evlenip aylä kumıaa. Onnarın hakları birtakım evlenirkän, evlenmektä bulunarkan hem ayırılarkan.Evleıımäk olabilir sade karşılıklı iki tarafın bütün serbestliinnän hem kayıllıınnan.Aylä— cümlenin bir natural hem ana kısımı hem onun var hakı cümlä hem devlet tarafından korulu olmaa.Herbir insanın var hakı mal saabisi olmaa tek başına yada başkasınnan birliktä.Kimseyin elindän zakonsuz mal diil lääzım alınsın.Herbir msanın var serbestli düşünmäk, üz hem din hakı; bu haka girer serbestlik diiştirmää kendi diııini ya inandıklarını hem tutmaa kendi dinini ya inandıklarını tek başına ekİ başkasınnan birliktä, halka açık üürenmää, duva etmää hem din ritual adetlerini kullanmaa.Herbir insanın var hakı serbestli fikirlerinä hem onnarın serbestli açıklamasına; bu haka girer serbestlik engelsiz kendi fikirlerinä uymaa hem serbestlik aaramaa, kabletmää hem daatmaa bilgi hem fıkir hertürlü hem devlet sınırlarına baalı olmayarak.Herbir insanın var hakı uslu toplantı hem kuruluş serbestliinä.Kimseyi yok nasıl zorlaştırmaa girsiıı nesoy-sa kurııluşa (asotiatieyä).Herbir insanın var hakı pay almaa kendi devletin kullanmasında doorudan yada seçilmiş vatandaşlann aracılıınnan.Herbir insanın var birtakım hakı kendi memleketindä devlet izmetinä giräbilmää.Halkın isteyişi lääzım olsun önderlik kuvedin temeli; bu isteyiş laazım belli edilsin periodik hem falş olmayan seçimnerdä, angıları lääzım yapılsınnar universal hem birtakım seçim hakınnan, saklı kiyat atmaklan yada başka denk maanalı, kiyat atmanın serbestliini koruyan formalarlan.Herbır insanın, cümlä azası olduu için, hakı var sotial yardımına hem onun saygılıın yardımnı olması için hem kişiliin serbestli ilerlemesi için lääzım olan ekonomika, soţial hem kultura hakların gerçekleştirmesinä national yardımnarı hem milletlärarası işbirlii yolunnan hem herbir devletin yapılışına hem kaynaklarına uygun olarak.Herbir insanın var hakı çalışmaa, serbestli iş ayırmaa, dooru hem uygun iş kolaylıklarında çalışmaa hem işsizliktän korunmalı olmaa.Herbir insanın var hakı hiçbir ayırıntısız birtakım iş için birtakım ödek kabletmää.Herbir çalışan insanın var hakı almaa dooru hem kanaatlı ödek, angısı eter insanca yaşamaa ona hem onun aylesinä hem angısına, lääzım olduynan, eklener başka sotial yardımnarı.Herbir insanın var hakı kurmaa profesıonal birlikleri hem girmää profesional birliklerinä kendi intereslerini korumaa deyni.Herbir insanın var hakı dinnenmä hem boş vakıda, bu arada çalışma günün akıllıca sınırlanmasına hem periodik ödekli izinina (otpuskaya).Herbir ınsanın var hakı ölä yaşamak uuruna, bu sıraya girer imeesi, giyimi, evi, saalık bakımı hem lääzım olan soţial izmetleri, angısı lääzım olêr korumaa saalıını hem varlıını, kendisinin hem aylesinin, hem hakı yardımsız kalmamaa işsizlik, hastalık, sakatlık, ihtärlık yada başka olabilirli durumda, açan o kendisinä baalı olmayan sebeplär üzerinä geçinmesi için kaynaksız kalabilir.Analık hem uşaklık vererlär bir ayırı bakım hem yardım hakı. Hepsi uşaklar, duuan evliliktä ya evlilik dışında, lääzım kabletsinnär birtakım sotial yardımı.Herbir insanın var üürenmäk hakı. En az başlantı hem genel üürenmäk lääzım olsunnar ödeksiz. Başlantı üürenmäk lääzım olsun hepsi için. Tehnika hem zanaat üürenmesi için yol lääzım açık olsun herkezinä, üüsek üürenmäk tä lääzım hepsi için birtakım açık olsun herkezin becerdimä görä.Üürenmäk lääzım ön versin insan kişiliin dolu ilerlemesmä hem da insan hakların hem temel serbestliklerin taa büük saygılanmasına. Üürenmäk lääzım yardım etsin karşılıklı annaşmak, saburluk hem dostluk olsım hepsi miiletlär, soy hem din grupaların arasında hem yardım etsin Birleşmiş Kurulun barış koruma çalışmalarına.Ana-bobanın var üstün hakı kendi küçük yaşlı uşaklarına üürenmäk forması ayırmaa.Herbir insanın var hakı serbestli pay almaa cümlenin kultura yaşamasında, hoşlanmaa incä zanaatlan, pay almaa bilim ilerlemesindä hem faydalanmaa onun hayırlarınnan.Herbir insanın var hakı korunsun onun moral hem material interesleri, kaynaklanan oııun yaptıı bilim, lıteratura ya artistik yaratmalarından.Herbir insanın var hakı ölä bir soţial hem halklararası düzenä, aııgısında bütün haklar hem serbestliklär, sıralanan bu Deklaraţiyada, gerçek olabileceklär.Herbir insanın cümlä karşısında borçları var, sade cümledä olur gerçeklensin kişiliin serbest hem bütün ilerlemesi.Haklarını hem serbestliklerini gerçekleştirärkän herbir insana sade ölä sınırlama yapılabilinir, angısı kanona göra uygıılanmış saade neetlän gerçekleştirmää aalemin haklarının hem serbestliklerinin tanınmasını hem saygılanmasını hem da demokratik toplumunda dooru moral ısteklerinä, cümlä düzeninä hem cümlä yaşamak bolluuna uygun olması için.Bu hakların hem serbestliklerin gerçekleştirilmesi hiçbirtürlü diil lääzım aykırı gitsin Birleşmiş Milletlär Kurulun neetlerinä hem prinţiplerinä.Bu Deklaraţiyada bişey yok nasıl yorumnansın osoy, sansın bir devletä, kişi grupasına yada ayırı kişilerä veriler hak ölä bir çalışmada bulunmaa, angısı önnendiriler bu Deklaraţiyada sıralanan hakları hem serbestlikleri yok etmää.Considerond che la reconuschientscha da la dignitad da tut ils members da la famiglia umana e da lur dretgs eguals ed inalienabels furma il fundament da la libertad, da la giustia e da la pasch en il mund;considerond che la sconuschientscha ed il spretsch dals dretgs umans han manà ad acts da barbaria ch’offendan la conscienza da l’umanitad e che la creaziun d’in mund, en il qual ils umans han la libertad da discurrer e da crair libers da terrur e miseria, è vegnida proclamada sco l’aspiraziun suprema da l’uman;considerond ch’igl è essenzial da proteger ils dretgs umans cun leschas per ch’il carstgaun na saja betg sfurzà d’applitgar sco davos med la revolta cunter la tirannia e l’oppressiun;considerond ch’igl è essenzial da promover las relaziuns amicablas tranter las naziuns;considerond ch’ils pievels da las Naziuns Unidas han proclamà danovamain en il statut lur cardientscha en ils dretgs fundamentals dal carstgaun, en la dignitad ed en la valita da la persuna umana, en l’egualitad dals dretgs dad um e dunna, e ch’els èn sa declerads decis da favurisar il progress social e d’instituir meglras cundiziuns da viver en ina libertad pli vasta;considerond ch’ils stadis commembers èn s’obligads da segirar, en cooperaziun cun l’Organisaziun da las Naziuns Unidas, il respect universal ed effectiv dals dretgs umans e da las libertads fundamentalas;considerond ch’ina concepziun communabla da quests dretgs e da questas libertads è d’impurtanza suprema per ademplir cumplainamain quest engaschament,proclamescha l’Assamblea generala la preschenta decleraziun universala dals dretgs umans sco ideal ch’è da cuntanscher communablamain da tut ils pievels e da tut las naziuns, per che tut ils carstgauns e tut ils organs da la societad hajan adina preschent questa Decleraziun, e sa stentian da promover en l’instrucziun ed en l’educaziun il respect da quests dretgs e da questas libertads e da segirar a quels cun mesiras progressivas sin plaun naziunal ed internaziunal reconuschientscha ed applicaziun universala ed effectiva, tant tranter las populaziuns dals stadis commembers sezs sco tranter ils territoris suttamess a lur giurisdicziun.Tut ils umans naschan libers ed eguals en dignitad ed en dretgs. Els èn dotads cun raschun e conscienza e duain agir in vers l’auter en spiert da fraternitad.Mintga persuna po far valair tut ils dretgs e tut las libertads proclamads en la Decleraziun preschenta senza distincziun, particularmain da razza, da colur, da schlattaina, da religiun, d’opiniun politica u autra, d’origin naziunal u social, da possess, da naschientscha u d’autras circumstanzas.Plinavant na vegni fatg nagina distincziun fundada sin il statut politic, giuridic u internaziunal dals pajais u da territori, dal qual ina persuna deriva, che quest pajais u territori saja independent, sut tutela, nun-autonom u suttamess ad in’autra limitaziun da suveranitad.Mintga uman ha il dretg da vita, da libertad e da segirtad da la persuna.Nagin na dastga vegnir tegnì en sclavaria u en servitid; la sclavaria ed il commerzi da sclavs èn scumandads en tut lur furmas.Nagin na dastga vegnir suttamess a la tortura, ni a painas ni a tractaments crudaivels, inumans u degradants.Mintga uman ha il dretg da vegnir renconuschì dapertut sco persunalitad giuridica.Tut ils umans èn eguals avant la lescha ed han senza distincziun il dretg da protecziun eguala cunter tutta discriminaziun che violass la Decleraziun preschenta e cunter tutta provocaziun ad ina tala discriminaziun.Mintga persuna ha il dretg da protecziun legala avant las giurisdicziuns naziunalas cumpetentas cunter acts che violeschan ils dretgs fundamentals garantids en la constituziun u en la lescha.Nagin na dastga vegnir arrestà, detegnì u exilià arbitrariamain.Mintga persuna ha il dretg, en egualitad cumplaina, che ses cas vegnia tractà gistamain e publicamain d’in tribunal independent ed imparzial, il qual decida davart ses dretgs e sias obligaziuns u davart la validitad da tutta atgisa penala drizzada cunter ella.Mintga persuna atgisada d’in act punibel è innocenta fin che sia culpa e cumprovada legalmain en in process public, nua che tut las garanzias necessarias per sia defensiun èn vegnidas segiradas ad ella.Nagin na vegn condemnà per acziuns u omissiuns che na valevan al mument ch’ellas èn vegnidas commessas betg sco act punibel tenor il dretg naziunal ed internaziunal. Medemamain na dastga la paina betg esser pli gronda che quella applitgabla al mument che l’act punibel è vegnì commess.Nagin na dastga daventar l’object d’intervenziuns arbitraras en sia vita privata, sia famiglia, ses domicil u sia correspundenza, ni d’attatgas cunter sia onur e sia reputaziun. Mintga uman ha il dretg da protecziun legala cunter talas intervenziuns u talas attatgas.Mintga persuna ha il dretg da circular libramain e d’eleger ses domicil en l’intern d’in stadi.Mintga persuna ha il dretg da bandunar mintga pajais, era ses agen, e da returnar en ses pajais.En cas da persecuziun ha mintga persuna il dretg da tschertgar asil e da survegnir asil en auters pajais.Quest dretg na po betg esser invocà en cas da persecuziun pervi da delicts na-politics u pervi d’acziuns che cuntrafan a las miras ed als principis da las Naziuns Unidas.Mintga uman ha il dretg d’ina naziunalitad.Nagin na dastga vegnir privà arbitrarmain da sia naziunalitad u dal dretg da midar naziunalitad.Um e dunna cun vegliadetgna adattada han il dretg da maridar e da fundar ina famiglia senza restricziuns concernent la razza, la naziunalitad u la religiun. Els han ils medems dretgs areguard il matrimoni, durant il matrimoni e tar sia dissoluziun.Il matrimoni po esser conclus sulettamain cun il consentiment liber e cumplain dals conjugals futurs.La famiglia è l’element natiral e fundamental da la societad e sto vegnir protegida da la societad e dal stadi.Mintga persuna ha il dretg d’avair ina proprietad atgna u communabla cun auters.Nagin na dastga vegnir privà arbitrarmain da sia proprietad.Mintga persuna ha il dretg da la libertad da patratg, da conscienza e da religiun; quest dretg cumpiglia la libertad da midar religiun u persvasiun sco era da manifestar l’atgna religiun u l’atgna persvasiun sulet u en communitad, publicamain u privat, en l’instrucziun, en la pratica, en il cult ed en l’execuziun da ritus.Mintga persuna ha il dretg da la libertad d’opiniun e d’expressiun, quai che cumpiglia il dretg da betg vegnir mulestà pervi da l’atgna opiniun sco era il dretg da tschertgar, retschaiver, derasar, senza resguardar cunfins, las infurmaziuns e las ideas cun tut ils meds d’expressiun.Mintga persuna ha il dretg da la libertad da reuniun e d’associaziun paschaivla.Nagin na dastga vegnir obligà da far part d’ina associaziun.Mintga persuna ha il dretg da participar al guvern da l’agen pajais, directamain u cun l’intermediaziun da represchentants elegids libramain.Mintga persuna ha sut cundiziuns egualas il dretg d’access a las funcziuns publicas da ses agen pajais.La voluntad dal pievel è il fundament da l’autoritad da las pussanzas publicas; questa voluntad duai s’exprimer en elecziuns periodicas ed onestas cun dretg d’elecziun general ed egual en votaziun secreta u tenor ina procedura equivalenta che garantescha la libertad da votar.Mintga persuna ha sco commembra da la societad il dretg da segirtad sociala; ella po pretender d’obtegnair ils dretgs economics, socials e culturals indispensabels per sia dignitad e per il svilup liber da sia persunalitad, quai tras sforzs interns dal stadi ed en la cooperaziun internaziunala, resguardond l’organisaziun e las resursas da mintga pajais.Mintga persuna ha il dretg da lavur, da tscherna libra da sia lavur, da cundiziuns da lavur gistas e cunvegnentas e da la protecziun cunter dischoccupaziun.Tuts han il dretg, senza discriminaziun, d’in salari egual per lavur eguala.Tgi che lavura ha il dretg d’ina remuneraziun gista e commensurada che segirescha ad el ed a sia famiglia in’existenza confurma a la dignitad umana e che vegn cumplettada, sche necessari, cun auters meds da protecziun sociala.Mintga persuna ha il dretg da fundar ensemen cun auters sindicats e da s’affiliar a sindicats per defender ses interess.Mintga persuna ha il dretg da repaus, particularmain d’ina limitaziun raschunaivla dal temp da lavur, e da vacanzas periodicas pajadas.Mintga uman ha il dretg d’in standard da viver suffizient per segirar la sanadad ed il bainesser da sasez e da sia famiglia. Quai concerna particularmain l’alimentaziun, la vestgadira, l’abitaziun, la tgira medicinala sco era ils servetschs socials necessaris. El ha il dretg da segirtad en cas da dischoccupaziun, da malsogna, d’invaliditad, da vaivanza, da vegliadetgna u en ils auters cas da perdita da meds da subsistenza tras circumstanzas independentas da sia voluntad.Mamma ed uffant han il dretg d’agid e d’assistenza speziala. Tut ils uffants, ch’els sajan naschids en il matrimoni u ordaifer il matrimoni, giaudan la medema protecziun sociala.Mintga persuna ha il dretg d’instrucziun. L’instrucziun sto esser gratuita, almain quai che concerna l’instrucziun elementara e fundamentala. L’instrucziun elementara è obligatorica. L’instrucziun tecnica e professiunala sto esser accessibla a tuts; l’access als studis superiurs sto esser liber a tuts en cumplaina egualitad tenor lur merits.L’instrucziun duai avair en mira il svilup cumplain da la persunalitad umana e rinforzar il respect dals dretgs umans e da las libertads fundamentalas. Ella duai promover la chapientscha, la toleranza e l’amicizia tranter tut las naziuns e tut las gruppas da razza u da religiun sco era sustegnair las activitads da las Naziuns Unidas per il mantegniment da la pasch.Ils geniturs han da prioritad il dretg d’eleger il gener da l’instrucziun per lur uffants.Mintga uman ha il dretg da prender part libramain a la vita culturala da la communitad, da giudair ils arts e da participar al progress scientific ed als benefizis che resultan da quel.Mintga uman ha il dretg da protecziun dals interess morals e materials derivants da tutta producziun scientifica, litterara u artistica, da la quala el è l’autur.Mintga persuna ha il dretg ch’i regia sin il champ social e sin il champ internaziun in urden, en il qual ils dretgs e las libertads menziunads en la preschenta Decleraziun possian cuntanscher in effect cumplain.Mintga uman ha duairs envers la communitad, en la quala suletta è pussaivel il svilup liber e cumplain da sia persunalitad.En la realisaziun dals dretgs e da las libertads è mintga uman suttamess sulettamain a las limitas stabilidas tras la lescha per segirar la renconuschientscha ed il respect dals dretgs e da las libertads dals auters e per satisfar a las exigenzas da la morala, da l’urden public e dal bainesser general en ina societad democratica.Quests dretgs e questas libertads na dastgan en nagin cas vegnir realisads cunter las miras ed ils principis da las Naziuns Unidas.Nagina disposiziun da la preschenta Decleraziun na dastga vegnir interpretada uschia ch’in stadi, ina gruppa u ina persuna haja il dretg da sviluppar in’activitad u d’accumplir in act che ha en mira la destrucziun dals dretgs e da las libertads menziunads en questa Decleraziun.Teacs Ughdarrasail na IomlanachdDUTHCHANNAN AONAICHTEOIFIS AN FHIOSRACHAIDH PHOBLAICHDo bhrìgh 's gu bheil e air aideachadh gu bheil dualchas nàdarra agus còirichean neo-sgaraichte uile bhuill a' chinne-daonna na stèidh airson saorsa, ceartas agus sìth an t-saoghail,Do bhrìgh 's gun do dh' adhbharaich a bhith a' cur còirichean dhaoine ann an suarachas gnìomhan borba a shàraich cogaisean, a bhith air an cleachdadh, agus gum bheil an latha air teachd anns am bi saor-labhartas, saor chreideamh agus saorsa bho eagal agus dìth air a ghairm mar àrd-mhiann an t-sluaigh choitcheann,Do bhrìgh 's gu bheil e uile do-sheachanta feumail - mas e nach bi an duine air a cho-èigneachadh mu dheireadh gu ceannairc a dhèanamh an aghaidh ain-tighearnas agus fòirneart gum bi còirichean an duine air an dìon tro riaghladh an lagha,Do bhrìgh 's gu bheil e do-sheachanta feumail cleamhnasan càirdeil a stèidheachadh eadar dùthchannan,Do bhrìgh 's gun do chuir sluagh nan Dùthchannan Aonaichte an creideamh as ùr ann an còirichean fhear is mhnathan agus mar an ceudna gun do chuir iad romhpa adhartas sòisealta agus ìrean beatha nas fhèarr ann am barrachd saorsa a dhaingneachadh,Do bhrìgh 's gun do gheall gach Ball Stàite, ann an co-luib ris na Dùthchannan Aonaichte, gum brosnaicheadh iad uile-spèis agus aire do chòirichean agus saorsa an t-sluaigh,Do bhrìgh 's gu bheil tuigse choitcheann a thaobh còirichean agus saorsaidhean uile gu lèir do-sheachanta airson an gealladh seo a thoirt gu buil,Mar sin, a nis,Tha A' CHOMHDHAIL CHOITCHEANNa' cur an cèillNA GAIRM CHOITCHEANN AIR COIRICHEAN A' CHINNE-DAONNA seo na bhun-tomhais do gach sluagh is dùthaich a chum na crìche gun dèan gach neach is gach dùthaich (a' cumail na Gairm seo nan sealladh) strì gu bhith a' brosnachadh nan còirichean agus nan saorsaidhean sin tro theagasg is tro fhoghlam agus tro cheuman adhartach - nàiseanta agus eadar-nàiseanta - a' daingneachadh an cleachdaidhean am measg nan dùthaich dem bheil iad fhein nam buill agus cuideachd anns na tìrean a tha fon ughdarras.Tha gach uile dhuine air a bhreth saor agus co-ionnan ann an urram 's ann an còirichean. Tha iad air am breth le reusan is le cogais agus mar sin bu chòir dhaibh a bhith beò nam measg fhein ann an spiorad bràthaireil,Tha gach neach fa leth airidh air gach còir is saorsa a tha sgrìobhte anns A' Ghairm seo a dh' aindeoin gnè sam bith, mar tha cinneadh, dath craicinn, gnè-cinneil, cànan, creideamh, beachdan poiliticeach, tùsachd nàiseanta neo sòisealta, sealbhachd, gin neo inbhe air bith eile.A thuilleadh, chan fhaod deifir a bhith air a dhèanamh air bonn inbhe phoiliticeach, uachdaranail neo eadar-nàiseanta a tha ceangailte ri dùthaich dom buin neach co-dhiù tha an dùthaich sin neo-eiseimeileach, fo urras, fon rìaghladh neo fo bhacadh dùthcha eile.Tha còir aig gach neach air beatha, saorsa agus tearainteachd.Cha bhi neach air a chumail fo thràilleachd neo fo dhaorsa. Bithidh tràilleachd agus tràill-mhalairt air a thoirmeasg na uile chruth.Cha bhi neach air a smachdachadh gu pian neo gu dèiligidhean an-iochdmhor, mi-dhaonna neo truaillidh.Tha còir aig gach neach a bhith air a choimhead mar bhall den chinne-daonna ann an sealladh an lagha.Tha na h-uile co-ionnan fa chomhair, agus mar sin airidh air dìonachd an lagha. Tha gach neach airidh air an aon dìon ann an aghaidh eadar-dhealachaidh sam bith a bhriseas a' Ghairm seo agus an aghaidh brosnachaidh sam bith a chuirear air chois airson eadar-dhealachadh a dhèanamh.Tha còir aig gach neach air furtachd èifeachdach bho na cùirtean nàiseanta airson gnìomhan a tha briseadh nan còirichean dleasdanach a tha air an toirt seachad tron lagh.Cha bhi neach air a chur an sàs neo ann an grèim neo air fhògarrachadh gu mi-laghail.Tha còir aig gach neach gum faigh e èisdeachd phoblach ann an làn-cheartas bho chùirtean neo-eiseimeileach agus neo-leththromach nuair a tha a chòirichean air an ceasnachadh agus nuair a tha gnìomhan eucorach air a chur às a leth.Tha còir aig gach neach aig a bheil eucoir dhioghaltach air a chur as a leth a bhith air a mheas neo-ciontach gus an teid a chionta a dhearbhadh a-rèir an lagha aig deuchainn phoblach far am bheil gach barrantas a tha feumail saor dha airson a dhìonachd.Chan fhaod neach a bhith air a mheas ciontach mar thoradh air gnìomh neo dearmad nach robh na chionta dhioghaltach fo laghan nàiseanta neo eadar-nàiseanta aig an àm san deach an gnìomhachadh. Ni mo na sin chan fhaodar càin nas truime a chur air neach na bha freagarrach aig an àm san deachaidh an eucoir a dhèanamh.Chan fhaodar neach sam bith a cheannsachadh le bhith a' buintinn ri phearsantachd, ri theaghlach, ri dhachaidh neo tro sgrìobhadh agus ni mò a dh' fhaodar buintinn ri onair neo ri chliù. Tha uile chòir aig gach neach air dìon bhon lagh an aghaidh ionnsaighean den t-seòrsa sin.Tha còir aig gach neach air saorsa gluasaid agus saorsa còmhnaidh an taobh a-staigh crìoch gach stàit.Tha còir aig gach neach cead a bhith aige dùthaich sam bith, eadhon a dhùthaich fhein, fhàgail agus cuideachd cead gu tilleadh gu a dhùthaich fhein.Tha còir aig a h-uile neach dìdean bho gheur-leanmhain a shireadh agus sìtheachd fhaotainn ann an dùthchannan eile.Chan fhaodar a' chòir seo a chleachdadh a thaobh thagraidhean nach eil poiliticeach neo a thaobh ghnìomhan a tha an aghaidh thograidhean agus phrionnsabalan nan dùthchannan Aonaichte.Tha còir aig gach neach a bhith air ainmeachadh gu nàiseanta.Chan fhaodar a dhùthchas nàiseanta, neo a chòir air a dhùthchas nàiseanta atharrachadh, àicheadh air neach air bith.Tha e na chòir aig gach fireannach is boireannach, a dh' aindeoin cinnidh is a tha air teachd gu aois, pòsadh agus teaghlach a stèidheachadh. Tha iad dligheach air còirichean co-ionnan nam pòsadh rè ùine am pòsaidh agus ann an sgaoileadh a' phòsaidh.Chan fhaodar pòsadh a bhith air a chompàirteachadh ach a mhàin le saor-thoil gach cèile.'S e an teaghlach aonad nàdarra agus bunaiteach gach sluaigh agus mar sin airidh air a bhith air a dhìon leis an t-sluagh agus an Stàit.Tha e na chòir aig gach neach sealbhachd a bhith aige fhein a thuilleadh air sealbhachd ann an co-chomunn dhaoine eile.Chan fhaodar a shealbhachd a thoirt bho neach gu mi-riaghailteach.Tha e na chòir aig gach neach saorsa smuain, saorsa cogais agus saorsa creidimh a bhith aige; tha a' chòir seo a' gabhail a-steach saorsa airson a chreidimh 's a chreud atharrachadh, na aonar neo ann an còmhlan dhaoine eile ann am follais neo gu dìomhair agus am foillseachadh tre theagasg, tre aoradh agus tre bhith gan cleachdadh.Tha còir aig gach neach air saorsa beachd agus labhairt; tha a' chòir seo a' gabhail a-steach a bhith ag altruim bheachdan gun bhacadh sam bith agus a bhith a' sireadh agus a' toirt seachad eòlais tro mheadhan sam bith a dh' aindeoin cnapan-starraidh a dh' fhaodadh a bhith anns an rathad.Tha còir aig na h-uile saorsa a bhith aca airson co-chruinneachadh agus co-chomunn.Chan fhaodar neach a cho-èigneachadh gu bhith na bhall de cho-chomunn sam bith.'S e còir neach sam bith co-phàirt a ghabhail ann an riaghaltas a dhùthcha gu pearsanta neo tro thaghadh riochdairean.Tha còir aig na h-uile slighe fhosgailte a bhith aca airson seirbhis phoblach a dhèanamh dhan dùthaich.Bithidh toil an t-sluaigh na bhunait airson barantas riaghlaidh agus bithidh seo air a dhèanamh follaiseach ann a bhith a' cumail thaghaidhean tro bhòtadh coitcheann a bhitheas air a chumail ann an dìomhaireachd aig amannan àiridh neo tro dhòighean saor-thaghach eile.Tha còir aig gach neach, mar bhall den phoball air tearainteachd sòisealta agus tha e airidh, tro oidhirpean nàiseanta agus co-oidhirpean eadar-nàiseanta a-rèir eagrachadh is seilbh gach Stàit, air gach còir eaconomaigeach, shòisealta agus chultarail a tha do-sheachanta feumail a chum urram agus saor-leasachadh a phearsantachd.'S e còir gach neach a bhith ri obair, ri saorsa airson obair a thaghadh, ri cùmhnantan obrach a tha ceart agus fàbharach agus ri dìon an aghaidh a bhith gun obair.Tha còir aig gach neach, gun leth-bhreth sam bith, air pàigheadh co-ionnan airson obrach cho-ionnan.Tha còir aig gach neach a tha anns an obair air tuarasdal freagarrach a bheireadh dha fhein 's dha theaghlach bi-beò a bhiodh a-rèir luach agus inbhe an duine eadhon ged a dh' fheumte leasachadh a dhèanamh tro mheadhanan eile airson dìon sòisealta a bhith aige.Tha còir aig gach neach air cèaird-chomainn a dhealbh agus e fhein a cheangal riutha airson dìon a chòirichean.Tha còir aig gach neach air fois agus saor-thìde còmhla ri cunbhalachadh reusanta air uairean obrach maille ri làithean saora le pàigheadh bho àm gu àm.Tha còir aig na h-uile air àite còmhnaidh a tha iomchaidh airson an slàinte fhein is slàinte an teaghlaich - sin a' gabhail na ghlacan biadh, aodach, taigheadas, lèigh-aire agus seirbhisean sòisealta - agus a thuilleadh air sin tha còir aca air dìon ann an aghaidh call-obrach, tinneas, eu-cothrom, banntrachd, seann aois agus gainne beò-shlaint ann an suidhichean a tha thar an comais.Tha màthaireachd agus leanabachd airidh air aire agus cuideachadh air leth. Tha gach leanabh, dìolain neo a chaochladh, airidh air an dìon shòisealta cheudna.Tha foghlam na chòir do gach neach. Bithidh foghlam an asgaidh, co-dhiù aig na h-ìrean bunaiteil. Bithidh foghlam bunasach sparraichte air gach neach. Bithidh foghlam teicneachail, proifeiseanta agus àrd fhoghlam air bonn airidheachd, co-ionnan fosgailte do na h-uile neach.Bithidh foghlam ag amas air làn-leasachadh pearsa an duine agus a chum neartachaidh tlachd ann an còirichean agus saorsan daonna. Bithidh foghlam a' brosnachadh tuigseachd, foighidinn agus càirdeas am measg dhùthchannan, am measg bhuidhnean cinneadail is cràbhach, còmhla ri a bhith a' cur air adhart oidhirpean nan Dùthchannan Aonaichte a thaobh cumail na sìthe.Tha còir o thùs aig pàrantan roghainn a dhèanamh den t-seòrsa foghlaim a tha freagarrach don cloinn.'S e còir nan uile compàirt a bhith aca ann am beatha chultarail an coimhearsnachd fhein, a bhith sòlasach anns na h-ealain is roinn a bhith aca anns gach maitheas a shruthas bho gach adhartas saidheansail.Tha gach neach còireach air dìon a bhith air na sochairean moralta agus saoghalta a tha a' sruthadh bho obair saidheansail, litreachail neo dealbhach ris am bheil e fhein.Tha còir aig gach neach air òrdugh sòisealta agus eadar-nàiseanta anns am bi còirichean agus saorsaidhean a' Ghairm seo air an toirt gu buil.Tha dleasdanasan an crochadh air gach neach don choimhearsnachd sin a-mhàin anns am bheil e comasach dha a mhiannan pearsanta a choilionadh.Ann an cleachdadh a chòirichean is a shaorsaidhean bithidh gach neach umhail do gach crìch a chuireas an lagh air chois airson a bhith a' dèanamh cinnteach gum bi còirichean agus saorsaidhean dhaoine eile air an coimhead agus bithidh e leagte ri na riatanais a tha moraltachd, rian pobaill agus maitheas coitcheann a' tagradh ann am poball deamocraiteach sam bith.Chan fhaodar na còirichean agus na saorsaidhean sin a bhith air an cleachdadh air dhòigh sam bith ma tha iad a' ruith calg-dhìreach an aghaidh thograidhean agus phrionnsabalan nan Dùthchannan Aonaichte.Chan fhaod ni anns a' Ghairm seo a bhith air a thuigsinn mar gum biodh e a' toirt cothroim do Stàit, do chòmhlan neo do dhuine, còir air pàirt a ghabhail ann an gnìomh sam bith a chur an cèill, a tha a' cuimseachadh air a bhith a' cur à bith aon de na còirichean neo na saorsaidhean a tha sgrìobhte sìos anns a' Ghairm seo.GAIRM CHOITCHEANNA THAOBHCOIRICHEAN A' CHINNE DAONNAAir an deicheamh latha den Dùbhlachd 1948 ghabh Comhdhail Choitcheann nan Dùthchannan Aonaichte ri, agus chuir iad an cèill, "Gairm Choitcheann air còirichean A' Chinne-daonna" aig a bheil a bhrìgh gu mionaideach ri fhaicinn anns na duilleagan a leanas. Mar thoradh air an achd seo chuir a' Chomhdhail Choitcheann impidh air gach dùthaich anns a' bhallrachd brìgh na Gairm seo "a sgaoileadh, fhoillseachadh, a leughadh is a theagasg, gu h-àraidh ann an sgoiltean agus ann an àitean ionnsachaidh eile, gun eadar-dhealachadh a bhith air a dhèanamh air bonn inbhe phoiliticeach dhùthchannan neo thìrean sam bith.मानव परिवारका सबै सदस्यहरूको अन्तर्निहित मान तथा सम्मान र अवछिन्न अधिकारहरूको मान्यता नै स्वतन्त्रता, न्याय, र शान्तिको आधार भएकोले,मानव अधिकारहरू प्रति अवहेलना तथा अनादरको परिणामबाटै नै काम भड मानव जातिको अन्त स्करणमा चिट पुर्‍याइएको हुनाले र मानवहरूले धर्म र वाक स्वन्त्रता तथा भए र अभावबाट मुक्ति पाउनु पर्छ भन्ने सर्व साधारण जनताको घोषित आकांक्षा भएकोले,अत्याचार र दमनको विरुद्ध अरू उपाय नपाएर विद्रोह गर्नू नै अन्तिम उपाय हो भन्ने नउठानुन हो भने मानव अधिकारहरू कानुनी शासनद्वारा संरक्षित रहनु अति आवश्यक भएकोले,राष्ट्रहरूका बीच मैत्री सम्बन्ध वृद्धि गर्न आवश्यक भएकोलेसंयुक्त राष्ट्र संघका जनता हरूले मानवका मौलिक अधिकारहरू र मनुष्यको मान तथा कदर र नर -नारीहरूको सम्मान अधिकारहरू प्रति पुनः विश्वासको पुस्ट्याइँ अधिकार पत्रमा गरि बढि स्वतन्त्रताको आधारमा सामाजिक प्रगति एवं जीवनकोसदस्य राष्ट्रहरू र ती राष्ट्रहरूका अधिकारमा रहेका प्रादेशिक जनताहरूमा समेत ती अधिकारहरू र स्वतन्त्र हरू को विश्वव्यापी र प्रभावशाली मान्यता प्राप्त गर्नको लागि प्रत्येक व्यक्ति र समाजको अंगले निरन्तर मनमा राखि राष्ट्रिय र अन्तरराष्ट्रिय प्रगतिशील कदमहरू द्वारा यी अधिकार र सवतन्त्रताहरू प्रति दीक्षा तथा शिक्षाद्वारा श्रद्धा बढाउन प्रयत्न गरून् भनि साधारण सभाले मानव अधिकारको यस विश्वव्यापी घोषणालाई सबै जनता र राष्ट्रको निम्ति सजिया मापदण्ड भनि घोषणा गर्दछसबै व्यक्ति हरू जन्मजात स्वतन्त्र हुन ती सबैको समान अधिकार र महत्व छ। निजहरूमा विचार शक्ति र सद्धिचार भएकोले निजहरूले आपसमा भातृत्वको भावना बाट व्यवहार गर्नु पर्छ।जाति, वर्ण, लिङ्ग, भाषा, धर्म राजनैतिक वा हरू विचार राष्ट्रिय वा सामाजिक उत्पति सम्पत्ति वा अरू कुनै मर्यादाको आधारमा भेदभाव नगरि प्रत्येक व्यक्तिलाई यस घोषणामा उल्लेखित अधिकार र स्वतन्त्रता को अधिकार हुनेछ। यसको अतिरिक्त चाहे कुनै देश सवतन्त्र होस वा संरक्षित, स्वशासनरहित वा परिमित प्रभुशत्ता भएको होस त्यहाँका व्यक्तिहरूमा राजनैतिक क्षेत्रीय वा अन्तराष्ट्रिय भेदभाव गरिने छैन।प्रत्येक व्यक्तिलाई व्यक्तिक स्वतन्त्रता र आत्मरक्षाको अधिकार हुनेछ।बाँधा वा दास बनाइ कसैलाई पनि राखिने छैन। दासत्व र दास दासीको व्यापार प्रत्येक रूपमा निषेध गरिएको छ।कुनै व्यक्तिलाई पनि शारीरिक यातना दिइने छैन अथवा निर्दयी अमानुषिक वा अपमानजनक व्यवहार वा सजाय गरिने छैन।प्रत्येक व्यक्तिलाई कानूनको द्दष्टिमा जहाँसुकै व्यक्तिको रुपमा मान्यता पाउने अधिकार छ ।सबै व्यक्तिहरु कानूनको द्दष्टिमा समान छन् र बिना भेदमाव कानूनको समान संरक्षणको हकदार हुनेछन् । सबैलाई यस घोषणाको उल्लङ्घन गरी गरिएको भेदमान वा त्यस्तो भेदभाव गर्न गरिएको उक्साहट विरुद्ध समान संरक्षणको अधिकार छ ।संविधान वा कानुन द्वारा दिइएको मौलिक अधिकारहरू भङ्ग गर्ने कार्यहरूको विरुद्ध योग्य राष्ट्रिय अदालतको प्रभावोत्पादक उपचारको सबैलाई अधिकार हुनेछ।कसैलाई पनि मनमानी ढाँगले देश निष्कासित वा गिरफ्तार वा नजर बन्द गरिने छैन।कुनै व्यक्ति उपर लगाइएको फौजदारी आरोपको विरुद्ध निजको अधिकार दायित्व निरोपन गर्दै स्वतन्त्र र न्याय युक्त अदालतबाट सुनुवाइको हक प्रत्येक व्यक्ति लाइ समान रूपले हुनेछ।दण्डनीय अपराधको आरोप लागेको प्रत्येक सुविधाहरू दिएको बचाउको सबै आवश्यक सुविधाहरू दिएको खुल्ला अदालतले कानुन अनुसार निजलाई अपराधी नठहराउन्जेल निज निरपराध मानिने छ।कुनै व्यक्तिले गरे वा नगरेको कुनै काम उक्त समयमा राष्ट्रिय वा अन्तरराष्ट्रिय कानुन अन्तर्गत अपराध मानिँदैन भने त्यस्तो कामको प्रति कुनै पनि व्यक्तिलाई दोषी ठहराइने छैन कुनै पनि व्यक्तिलाई अपराध गर्दा उक्त समयमा दिन सकिने सजाय भन्दा बढि सजाय दिइने छैन।कुनैपनि व्यक्तिको गोप्यता परिवार, घर वा पत्र व्यवहारको प्रति मनमानी हस्तक्षेप गरिने छैन र कसैको सम्मान तथा ख्याति माथि चोट पुर्‍याइने छैन र त्यस्तो हस्तक्षेप वा चोटको विरुद्ध प्रत्येक व्यक्तिलाई कानुनी संरक्षणको अधिकार हुनेछ।प्रत्येक व्यक्तिलाई प्रत्येक देशको सिमाना भित्र स्वतन्त्रता पूर्वक विचरण र बसोबास गर्ने अधिकार हुनेछ।संयुक्त राष्ट्र सङ्घको उद्देश्य र सिद्धान्तको विपरीत कार्यहरू वा अराजनैतिक अपराधहरूको अभियोगको सम्बन्धमा यो अधिकार प्रयोग गर्न सकिने छैन। प्रत्येक व्यक्तिलाई यातना र उत्पीडनबाट मुक्त हुन अरु देशमा शरण माग्ने र त्यसको उपभोग गर्ने अधिकार छ । अराजर्नेतिक अपराधहरुको वास्तविक अभियोगको मुद्दामा वा संयुक्त राष्ट्र संघको उद्देश्यहरु र सिद्धान्तहरु विपरितका कार्यहरुमा यो अधिकार लागू नहुन सक्छ ।प्रत्येक व्यक्तिलाई राष्ट्रको नागरिकताको अधिकार छ।कुनैपनि व्यक्तिलाई मनमानी ढङ्गले निजको नागरिकता बाट बन्चित गरिने छैन र नागरिकता परिवर्तन गर्ने अधिकारलाई इन्कार गरिने छैन।जाति राष्ट्रियता वा धर्मको भेदभाव बिना वयस्क, स्त्री, पुरुषहरूलाई आपसमा विवाह गर्ने र परिवार स्थापना गर्ने अधिकार छ। विवाहको विषयमा वैवाहिक जीवनमा तथा विवाह विच्छेदमा तिनिहरूको समान अधिकार हुनेछ।विवाहको इच्छा राख्ने स्त्री, पुरुषको पूर्ण र स्वतन्त्र सहमतिबाट मात्र विवाह हुनेछ।परिवार समाजको स्वाभाविक र मौलिक सामूहिक एकाई हो र यसलाई समाज र राज्यबाट संरक्षण पाउने अधिकार छ ।प्रत्येक व्यक्तिलाई एकलै वा अरूसँग मिलेर सम्पत्ति राख्‍ने अधिकार छ।कुनै व्यक्तिको सम्पाति मनमानी ढङ्गले अपहरण गरिने छैन।प्रत्येक व्यक्तिलाई विचार, मत, धार्मिक स्वतन्त्रताको अधिकार छ। धर्म वा मत बदल्ने स्वतन्त्रता र सार्वजनिक तथा व्यक्तिगत रूपमा एकलै वा समूहमा आफ्नो धर्म वा मतलाई शिक्षा आचरणप्रत्येक व्यक्तिलाई विचार र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको अधिकार छ । यस अधिकारमा कुनै हस्तक्षेप बिना आक्ना मतहरु अभिव्यक्त गर्ने र कुनै पनि अवरोध र सीमाहरु बिना सञ्चार माध्यमद्धारा सूचना प्रात्प गर्ने, खोज्ने र प्रसार गर्ने अधिकार समावेश छ । प्रत्येक व्यक्तिलाई शन्तिपूर्ण रुपमा भेला हुने तथा संघ संस्था खोल्ने अधिकार छ । कसैलाई पनि कुनै संस्थासँग आवद्ध हुन वाध्य गराउन सकिने छैन । प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको देशको सरकारमा प्रत्यक्ष वा स्वतन्त्र रुपले चुनिएका प्रतिनिधिहरु मार्फ बनेको सरकारमा सहभागी हुने अधिकार छ । प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको देशको र्सार्वजनिक सेवामा प्रवेश र पहुँचको समान अधिकार छ । सरकारको शासन गर्ने आधार जनताको इच्छा हुनेछ । यस्तो इच्छा आम तथा समान मतदानद्वारा समय समयमा गरिने निष्पक्ष चुनाव मार्फ अभिव्यक्त गरिनेछ र त्यस्तो चुनाव गोप्य मतदान वा त्यस्तै प्रकारको स्वतन्त्र मतदान प्रणालीद्वरा गरिनेछ ।समाजको सदस्यको हैसियतमा प्रत्येक व्यक्तिलाई सामाजिक सुरक्षाको अधिकार छ र साथै प्रत्येक व्यक्तिलाई राज्यको राष्ट्रिय प्रयत्न वा अन्तराष्ट्रय सहयोग मार्फत तथा स्रोत र साधन अनुसार उसको प्रतिष्ठा र स्वतन्त्र व्यक्तित्व विकासको लागि अपरिहार्य आर्थिक, सामाजिक र सांस्कुतिक अधिकारहरु उपभोग गर्ने अधिकार छ । प्रत्येक व्यक्तिलाई काम गर्ने, स्वेच्छाले रोजगारी रोज्ने र काम गर्नको लागि उचित र अनुकुल परिस्थितिको सुजना र वेरोजगारी विरुद्घ संरक्षण प्रात्प गर्ने अधिकार छ । प्रत्येक व्यक्तिलाई बिना भेदभाव समान कार्यको लागि समान पारिश्रमिक पाउने अधिकार छ । काम गर्ने प्रत्येक व्यक्ति र निजको परिवारको लागि मानवीय प्रतिष्ठा अनुरुप जीविकाको वन्दोबस्तको लागि उचित र अनुकुल पारिश्रमिक पाउने र आवथ्यक भए सामाजिक संरक्षणद्वारा तथा अन्य उपायहरुद्वारा त्यसमा भरथेगको अधिकार हुनेछ । प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको हित संरक्षणको लागि ट्रडयुनियन खोल्ने र त्यसमा सम्मिलित हुने अधिकार छ ।प्रत्येक व्यक्तिलाई मुनासिव कार्य समय सीमा र वेतन सहितको आवधिक विदा सहित विश्राम र फुर्सतको आधिकार छ । प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको र उसको परिवारको स्वास्थ्य र कल्याणको लागि खाना, कपडा, घर तथा औषधोपचारका सुविधाहरु र आवश्यक्ता अनुसारको सामाजिक सेवाहरु सहित स्तरयुक्त जीवन यापन गर्ने आधिकार छ र साथै बेरोजगारी, बिरामी, अर्समर्थता, विधवा, वूर्ढसकाल वा निजको नियन्त्रण बाहिरका अन्य परिस्थितिमा साधन अभाव भएमा सुरक्षाको अधिकार छ । आमा र शिशुहरुलाई विशेष हेरचाह र सहायता प्रात्प गर्ने अधिकार छ । वैवाहिक सम्बन्ध भई वा नभई जन्मेका सबै बालबालिकालाई समान सामाजिक संरक्षण उपभोग गर्ने अधिकार हुनेछ । प्रत्येक व्यक्तिलाई शिक्षाको अधिकार छ । कमसेकम प्रारम्भिक र आधारभूत शिक्षा निःशुल्क हुनेछ । प्रारम्भिक शिक्षा अनिवार्य हुनेछ । प्रविधिक र व्यवसायिक शिक्षा सबै सुलभ हुनेछ र उच्च शिक्षामा योग्यताको आधारमा सबैको समान पहुँच हुनेछ । शिक्षा मानव व्यक्तित्वको पूर्ण विकास र मानवअधिकार तथा मौलिक स्वतन्त्रताको सम्मानको सुद्दढिकरणतर्फनिर्देशित हुनेछ । यसले सबै राष्ट्र, जाति र धार्मिक समूहहरुबीच समझदारी, सहिष्णुता र मित्रताको प्रवर्द्धन गर्नेछ र संयुक्त राष्ट्र संघको शान्ति कायम गर्ने प्रयत्नहरुलाई अघि बढाउने छ । आफ्ना सन्ततिलाई दिइने शिक्षा रोज्ने प्राथमिक अधिकार आमा बाबुलाई हुनेछ । प्रत्येक व्यक्तिलाई समुदायको साँस्कृतिक जीवनमा स्वतन्त्रतापूर्वक भाग लिने, कलाहरुको आनन्द लिने तथा वैज्रानिक प्रगति र यसको फाइदाहरूको बाँडफाँड गर्ने अधिकार छ । प्रत्येक व्यक्तिलाई उसले रचना वा सिर्जना गरेको कुनै वैज्रानिक, सहित्यिक वा कलात्मक कृतिको परिणामबाट प्रात्प नैतिक र मौतिक लाभहरुको संरक्षण गर्ने अधिकार छ ।प्रत्येक व्यक्तिलाई यस्तो सामाजिक र अन्तराष्ट्रिय व्यवस्थाको अधिकार छ जसमा यस घोषणामा उल्लेख गरिएका अधिकार र स्वतन्त्रताहरु पूर्ण रुपले प्रात्प गर्न सकियोस । प्रत्येक व्यक्तिको समूदाय प्रति कर्तव्यकरु छन् र त्यस्तो समाजमा बसेर मात्र उसको स्वतन्त्र र पूर्ण व्यक्तित्व विकासको संभावना छ । आफ्नो अधिकार र स्वतन्त्रताको अभ्यास गर्दा प्रत्येक व्यक्तिले अरुको अधिकार र स्वतन्त्रताको आदर गर्नु पर्नेछ र प्रजातान्त्रिक समाजको नैतिकता, र्सार्वजनिक व्यवस्था, र्सवसाधारणको कल्याणको लानि चाहिने उचित आवश्यकताहरु हासिल गर्ने उद्देश्यले कानूनद्वारा निर्धारित सीमा भित्र रहनु पर्ने छ । यी अधिकार र स्वतन्त्रताहरु संयुक्त राष्ट्र संघको सिद्धान्त र उद्देश्य विपरीत हुने गरी कुनै पनि हालतमा उपभोग गर्न सकिने छैन ।कुनै राष्ट्र, वर्ग वा व्यक्तिले यसमा उल्लेख गरिएका अधिकार र स्वतन्त्रताहरुलाई कुठाराघात गर्ने उद्देश्यले वा त्यस्तो किसिमको गतिविधिमा संलग्न हुन पाउने गरी यस घोषणाको व्याख्या गर्न सकिने छैन ।Fakin dy nee cur enney er ooashley beayn dy chooilley oltey jeh kynney sheelnaue as er nyn gairyssyn corrym nagh vod y ve goit ersooyl undin seyrsnys, cairys as shee ayns y theihll,Fakin dy vel mee-ooashley da cairyssyn deiney as craid jeu er leeideil gys drogh-yannoo barbaragh t’er chur sneih er cooinsheanse sheelnaue, as dy vel toshiaght seihll raad ghoys deiney soylley jeh seyrsnys loayrt as credjue as seyrsnys veih aggle as egin er ve focklit magh myr yeearree syrjey yn phobble chadjin,Fakin dy vel eh erskyn ooilley ymmyrchagh, mannagh bee dooinney eginit dy hyndaa, ec y jerrey, gys irree-magh noi tranlaase as eiyrtys, cairyssyn deiney dy v’er nyn goadey liorish reill y leigh,Fakin dy vel eh ymmyrchagh dy chur kianglaghyn dy chaarjys eddyr ashoonyn er nyn doshiaght,Fakin dy vel pobbleyn ny Ashoonyn Unnaneyssit er hickyraghey reesht ’sy Charter shoh nyn dreishteil ayns cairyssyn undinagh deiney, ayns ooashley as feeuid y phersoon, as ayns cairyssyn corrym deiney as mraane as er chiarail dy chur foays yn cheshaght as bioys share ayns seyrsnys smoo er nyn doshiaght,Fakin dy vel Stateyn Oltey er yialdyn dy jean ad streeu, marish ny Ashoonyn Unnaneyssit, ooashley as tastey da cairyssyn deiney y chur er nyn doshiaght,Fakin dy vel toiggal cadjin jeh ny cairyssyn as ny seyrsnyssyn shoh jeh’n scansh smoo erbee ry-hoi yn gioal shoh y chooilleeney dy slane;Nish, Er-y-fa shen ta’n CHRUINNAGHT CHADJIN cur magh YN FOCKLEY-MAGH SHOH DY CHAIRYSSYN DEINEY COUR Y THEIHLL SLANE myr towse cadjin jeh cooilleeney son dy chooilley phobble as dy chooilley ashoon, er-chee dy jean dy chooilley phersoon as dy chooilley oik jeh’n cheshaght freayll yn Fockley-magh shoh dy kinjagh ayns nyn aigney, streeu liorish ynsagh dy chur arrym da ny cairyssyn as ny seyrsnyssyn shoh er y hoshiaght as liorish saaseyn ta goll er cur ayns bree ny vegganyn ayns yn ashoon oc hene as eddyr ashoonyn shickyraghey enney fondagh orroo ayns dy chooilley voayl, as dy bee ad freilt dy kiaralagh, chammah mastey pobble dagh State Oltey hene as mastey pobbleyn jeh cheeraghyn fo nyn reill.Ta dy chooilley ghooinney ruggit seyr as corrym rish dy chooilley ghooinney elley ayns ooashley as ayns cairys. Ta resoon as cooinsheanse stowit orroo as lhisagh ad dellal rish y cheilley lesh spyrryd braaragh.Ta ny cairyssyn as ny seyrsnyssyn ta soit magh ’syn Ockley-magh shoh bentyn da dy chooilley unnane, fegooish lhiettrimys jeh sorch erbee, lheid as nyn gynney, daah nyn grackan, vel ad fyrryn ny bwoirrin, y ghlare t’ad dy loayrt, yn credjue t’ad goaill rish, nyn marelyn politickagh as barelyn elley, cre ass t’ad cheet, yn chooid-seihlt oc, yn stayd ayn v’ad ruggit ny stayd erbee elley. Marish shoh, cha bee lhiettrimys erbee er ny yannoo er coontey stayd politickagh, leighoil ny eddyr-ashoonagh y cheer ny’n thalloo da ta persoon bentyn, edyr eh ve seyr, fo coadey cheer elley, fo reill cheer elley, ny fo leodaghey erbee elley jeh e rheamys dy ghurneil eh hene.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys bea, rheamys as shickyrys persoon.Cha bee unnane erbee er ny chummal ayns bondiaght ny shirveish chianlt; bee bondiaght as y dellal bondiaght er nyn lhiettal ayns dy chooilley chummey.Cha bee unnane erbee er ny horchaghey ny surranse dellal ny kerraghey erbee dewil, neughooie ny oltooanagh.Ta cairys ec dy chooilley unnane enney ’ve currit er dy chooilley raad myr persoon fenish y leigh.Ta sleih ooilley corrym fenish y leigh as cairys oc gyn lhiettrimys erbee gys coadey corrym yn leigh. Ta cairys ec sleih ooilley gys coadey corrym noi lhiettrimys erbee ta brishey’n Ockley-magh shoh as noi brasnaghey erbee gys lheid y lhiettrimys.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys feaysley fondagh liorish ny quaiylyn ashoonagh cooie son drogh-yannoo ta brishey ny cairyssyn undinagh ta giallit da liorish bun y state ny liorish y leigh.Cha bee unnane erbee goit er niart, currit ayns pryssoon ny eebyrit fegooish oyr mie.Ta cairys ec dy chooilley unnane lesh corrymid slane gys clashtyn cairagh as foshlit liorish quaiyl seyr as neuleaystagh, ry-hoi reaghey ny cairyssyn as ny curmyn echey as cassid erbee ny oi.Ta cairys ec dy chooilley unnane ta loght feeu jeh kerraghey currit gys e lieh dy ve smooinit dy ve oney derrey vees eh prowit dy ve oolee cordail rish y leigh ayns shioot foshlit raad t’echey dy chooilley varrantys ta ymmyrchagh da’n endeilys echey.Cha bee unnane erbee smooinit dy ve kyndagh jeh loght erbee feeu jeh kerraghey er coontey jannoo erbee ny red erbee lhiggit-shaghey nagh row ny loght feeu jeh kerraghey fo leigh ashoonagh ny eddyr-ashoonagh tra v’eh jeant. Chamoo vees kerraghey s’trimmey currit er na’n kerraghey va soit magh ayns slattys tra va’n loght jeant.Cha bee eie currit gyn oyr mie er bioys er-lheh, mooinjer, thie ny screeunyn persoonagh unnane erbee, chamoo nee eh surranse mee-ooashley da’n onner as y ghoo mie echey fegooish oyr. Ta cairys ec dy chooilley unnane gys coadey veih’n leigh noi lheid ny reddyn shoh.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys seyrsnys dy ghleashagh as dy chummal raad erbee dy naillish cheu-sthie jeh cagleeyn dagh state.Ta cairys ec dy chooilley unnane dy aagail cheer erbee, goaill stiagh e heer hene, as dy hyndaa reesht gys e heer hene.Ta cairys ec dy chooilley unnane dy hirrey as dy gheddyn kemmyrk veih eiyrtys ayns cheeraghyn elley.Cha vod y chairys shoh ve goit son leshtal tra ta shioot noi persoon ta ayns firrinys cheet ass loghtyn neu-pholitickagh ny jannooyn ta noi kiarailyn as prinsabylyn ny Ashoonyn Unnaneyssit.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys ashoonys.Cha bee unnane erbee spooillit gyn oyr jeh e ashoonys ny cha bee yn chairys obbit da dy chaghlaa yn ashoonys echey.Ta cairys ec deiney as mraane dy eash lane, gyn lhiettrimys erbee er coontey kynney, ashoonys ny credjue, dy phoosey as dy chur er-bun lught-thie. Ta cairyssyn corrym oc roish poosey, tra t’ad poost as my ta nyn boosey brishit seose.Cha bee toshiaght jeant er poosey agh lesh cordail seyr as lane y dooinney as y ven.She yn lught-thie bun dooghyssagh yn cheshaght as t’eh cair dy beagh eh coadit liorish y cheshaght as liorish y state.Ta cairys ec dy chooilley unnane cooid y ve lesh ny lomarcan chammah as ayns copharteeys rish feallagh elley.Cha bee unnane erbee spooillit jeh e chooid gyn oyr.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys seyrsnys smooinaght, cooinsheanse as credjue; ta shoh goaill stiagh seyrsnys dy chaghlaa e chredjue, as seyrsnys, edyr ny lomarcan ny ayns sheshaght rish feallagh elley as dy foshlit ny er-lheh, e chredjue y hoilshaghey ayns ynsagh, cliaghtey, ooashlaghey as freayll annaghyn.Ta cairys ec dy chooilley unnane dy chummal e varel hene as dy ockley magh eh; ta shoh goaill stiagh seyrsnys dy chummal barelyn gyn eie ’ve currit er as dy hirrey, dy gheddyn as dy rheynn fysseree as smooinaghtyn trooid saase erbee gyn tastey da cagleeyn.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys cruinnaght as sheshaght sheeoil.Cha vod unnane erbee ’ve eginit dy ventyn da sheshaght.Ta cairys ec dy chooilley unnane dy ghoaill ayrn ayns gurneil e heer, dy jeeragh ny trooid sleih t’eh er reih dy seyr dy hassoo er y hon.Ta cairys chorrym ec dy chooilley unnane dy ghoaill soylley jeh shirveishyn foshlit yn cheer echey.Bee aigney yn phobble ny vun da torritee yn reiltys; bee shoh er ny hoilshaghey ayns reihyssyn reiltagh as firrinagh ayndoo vees cairys chorrym ec dy chooilley phersoon cooie dy hilgey vote; as she liorish vote follit ny aght votal seyr ennagh elley vees y chooish reaghit.Ta cairys ec dy chooilley unnane, myr oltey jeh’n cheshaght, gys shickyrys sheshoil as gys cooilleeney, trooid streeu ashoonagh as co-obbraghey eddyr-ashoonagh as ayns cordail rish stayd as cooid dy chooilley State, jeh ny cairyssyn sheshoil as cultooroil ta ymmyrchagh da’n ooashley echey as lhiasaghey seyr yn phersoonaght echey.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys obbyr, gys reih seyr jeh obbyr failt, as gys stayd cairagh as foayroil ayns yn ynnyd raad t’eh gobbraghey as gys coadey noi laccal obbyr.Ta cairys ec dy chooilley unnane gyn lhiettrimys erbee gys eeck corrym son obbyr chorrym.Ta cairys ec dy chooilley unnane ta gobbraghey gys leagh cairagh as foayroil ta shickyraghey da hene as da e lught-thie bioys feeu jeh ooashley deiney, as tooilley currit huggey, my ta feme er, liorish saaseyn elley dy choadey sheshoil.Ta cairys ec dy chooilley unnane dy chroo as dy ghoaill ayrn rish unnaneyssyn keirdey dy choadey yn foays echey hene.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys fea as soccar, goaill stiagh lhiettalyn resoonagh er ooryn obbree as laghyn seyrey veih traa dy traa lesh eeck.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys stayd-vaghee ta fondagh da’n claynt as y vaynrys echey hene as ec e lught-thie, goaill stiagh beaghey, eaddagh, thie as kiarail-lhee as shirveishyn ymmyrchagh sheshoil, as y chairys gys shickyrys tra vees eh ass obbyr, ching, baccagh, shenn, tra vees eh er choayl e heshey, ny traa-erbee elley nagh bee aght-beaghee echey kyndagh rish cooishyn nagh vel smaght echey orroo.Ta cairys ec moiraghyn as cloan gys kiarail as cooney er-lheh. Bee dy chooilley phaitchey, eddyr yn ayr as y voir echey ’ve poost ny gyn y ve, goaill soylley jeh’n un choadey sheshoil.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys ynsaghey. Bee ynsaghey nastee, ec y chooid sloo da cloan aegey. Bee ynsaghey da cloan aegey eginagh. Bee ynsaghey keirdey er ny yannoo foshlit gys dy chooilley unnane as bee ynsaghey syrjey foshlit dy corrym er coontey toilchinys.Bee ynsagh kiarit da aase slane persoonaght deiney as da niartaghey arrym da cairyssyn deiney as seyrsnyssyn undinagh. Ver eh tushtey, surranse-foddey as caarjys er nyn doshiaght mastey dy chooilley ashoon, dy chooilley chynney as dy chooilley chredjue, as ver eh obbyr ny Ashoonyn Unnaneyssit er y hoshiaght son fendeil shee.Ta cairys ro-laue ec ayraghyn as moiraghyn dy reih yn sorch dy ynsagh vees currit da’n chloan oc.Ta cairys ec dy chooilley unnane dy ghoaill ayrn ayns bea chultooroil y cheshaght, dy ghoaill soylley jeh ny ellynyn as rheynn y ve oc ayns bishaghey sheanse as ny vondeishyn echey.Ta cairys ec dy chooilley unnane yn foays y ve coadit ta cheet ass obbyr erbee sheansagh, lettyragh ny ellynagh t’eshyn hene er chroo.Ta cairys ec dy chooilley unnane gys order sheshoil as eddyr-ashoonagh ayn oddys ny cairyssyn as ny seyrsnyssyn ta soit magh ’syn Ockley-magh shoh bishaghey dy slane.Ta curmyn ec dy chooilley unnane gys y naboonys ayn ny lomarcan oddys aase seyr as lane y phersoonaght taghyrt.Ayns cliaghtey nyn gairyssyn as nyn seyrsnyssyn, cha bee sleih biallagh agh da lheid ny lhiettalyn er ny oddys ad y yannoo as ta kiarit liorish y leigh ynrycan ry-hoi shickyraghey dy bee enney cooie currit er cairyssyn as seyrsnyssyn feallagh elley as arrym cooie er ny chur daue, as ry-hoi jannoo magh ymmyrch beasaght, order y phobble as foays dy chooilley unnane ayns sheshaght theay-reiltagh.Cha vod ny cairyssyn as ny seyrsnyssyn shoh v’er nyn gliaghtey er chor erbee noi kiarailyn as prinsabylyn ny Ashoonyn Unnaneyssit.Cha vod red erbee ’syn Ockley-magh shoh ve smooinit dy chur cairys erbee da State, sheshaght ny persoon erbee dy yannoo nhee erbee ta kiarit dy chur mow veg jeh ny cairyssyn as ny seyrsnyssyn ta soit magh ayns shoh.Bahawasanya pengiktirafan keutuhan kemuliaan dan hak samarata serta asasi yang tak terpisah bagi seluruh umat manusia adalah asas kebebasan,keadilan dan kedamaian dunia.Bahawasanya pengabaian serta penghinaan terhadap hak asasi manusia telah pun mengakibatkan tindakan terkutuk yang telah melanggari perasaan hati umat manusia, dan munculnya sebuah dunia di mana manusia akan menikmati kebebasan berucap dan menganut kepercayaan serta kebebasan dari rasatakut dan citarasa telah pun diisytiharkan sebagai aspirasi toragung seluruh umat manusia.Sekiranya kita tidak mahu mendorong manusia dalam keadaan terdesak, sebagai pilihan terakhir, memberontak mementang kezaliman serta penindasan, maka adalah penting bagi hak asasi manusia dipertahankan oleh kedaulatan undang-undang.Bahawasanya adalah penting bagi memajukan perkembangan perhubungan persahabatan di antara negara-negara.Bahawasanya rakyat Bangsa-Bangsa Bersatu, dalam Piagamnya telah sekali lagi menegaskan kepercayaan mereka terhadap hak asasi manusia, terhadap kemuliaan serta nilaidiri manusia dan terhadap hak samarata lelaki dan perempuan dan telah menetapkan keazaman untuk memajukan perkembangan sosial dan taraf hidup yang lebih sempurna dalam suasana kebebasan yang lebih luas.Bahawasanya Negara-Negara Anggota telah berikrar untuk masing-masing mencapai, dengan kerjasama Bangsa-Bangsa Bersatu, pengutaraan kehormatan sejagat terhadap, serta pematuhan, hak asasi manusia dan kebebasan asasi.Bahawasanya satu fahaman bersama terhadap hak serta kebebasan ini seluruhnya adalah terpenting demi menjadikan ikrar ini kenyataan sepenuhnya. MAKA DENGAN INIPerhimpunan agung mengisytiharkanPerisytiharan sejagat hak asasi manusia ini sebagai suatu ukuran bersama terhadap pencapaian oleh seluruh umat manusia dan kesemua negara dengan tujuan supaya setiap individu dan setiap badan masyarakat, dengan senantiasa mengingati Perisytiharan ini, hendaklah berazam melalui pengajaran dan pendidikan bagi memajukan sanjungan terhadap seluruh hak-hak dan kebebasan ini dan secara langkah-langkah berperingkat-peringkat, di bidang negara dan antarabangsa, bagi menjaminkan pengkitirafan dan pematuhan sejagatnya yang berkesan, kedua-duanya di antara negara-negara anggota masing-masing dan rakyat wilayah-wilayah di bawah bidangkuasa mereka.Semua manusia dilahirkan bebas dan samarata dari segi kemuliaan dan hak-hak. Mereka mempunyai pemikiran dan perasaan hati dan hendaklah bertindak di antara satu sama lain dengan semangat persaudaraan.Setiap orang adalah berhak kepada semua hak-hak dan kebebasan yang termaktub dalam Perisytiharan ini, tanpa sebarang apa jua pembezaan, seperti bangsa, warna kulit, jantina, bahasa, ugama, faham politik atau lain-lain fahaman, asal-usul bangsa keturunan atau sosial harta-benda, kelahiran atau apa-apa taraf lain.Seterusnya, tiada sebarang pembezaan boleh dibuat berasaskan pada taraf politik atau bidangkuasa ataupun antarabangsa sesebuah negara atau wilayah datangnya seseorang itu, sama ianya merdeka, beraùanah, tanpa pemerintahan sendiri atau berada di bawah apa-apa sekatan kedaulatan lainnya.Setiap orang adalah berhak kepada nyawa, kebebasan dan keselamatan diri.Tiada sesiapa pun boleh diperhamba atau diperabdikan; keabdian dan dagangan hamba abdi hendaklah dilarang dalam semua bentuknya.Tiada sesiapa pun boleh dikenakan seksaan atau layanan atau hukuman yang zalim, tidak berperikemanusiaan atau menghinakan.Setiap orang adalah berhak kepada pengiktirafan di mana jua sebagai seorang insan di sisi undang-undang.Semua orang adalah samarata di sisi undang-undang dan berhak tanpa apa-apa pembezaan kepada perlindungan yang samarata di sisi undang-undang. Semua orang adalah berhak kepada perlindungan yang samarata daripada sebarang pembazaan yang melanggar Perisytiharan ini dan daripada sebarang hasutan terhadap pembezaan sedemikian.Setiap orang adalah berhak kepada pemulihan yang berkesan oleh tribunal-tribunal kebangsaan yang kompeten terhadap tindakan-tindakan yang melanggar hak-hak asasi yang diberikannya oleh perlembagaan atau oleh undang-undang.Tiada sesiapa pun boleh dikenakan tangkapan, tahanan atau pembuangan negeri secara sewenang-wenangnya.Setiap orang adalah berhak dengan samarata sepenuhnya kepada pembicaraan adil dan terbuka oleh suatu tribunal bebas dan saksama, dalam penetapan hak-hak dan tanggungannya dan sebarang tuduhan jenayah terhadapnya.Setiap orang yang dituduh dengan kesalahan keseksaan adalah berhak dianggap tidak salah sehingga dibuktikan salah menurut undang-undang di dalam perbicaraan terbuka di mana dia telah diberikan segala jaminan yang perlu untuk pembelaannya.Tiada sesiapa pun boleh diputuskan bersalah atas sebarang kesalahan keseksaan oleh kerana sebarang tindakan atau ketinggalan yang tidak merupakan suatu kesalahan kesiksaan, di sisi undang-undang kebangsaan atau antarabangsa, pada masa ianya dilakukan. Tiada pula boleh dikenakan sebarang hukuman yang lebih berat dari hukuman yang terpakai ketika kesalahan keseksaan itu dilakukan.Tiada sesiapa pun yang boleh dikenakan kepada sebarang gangguan sewenang-wenangnya terhadap keadaan peribadi, keluarga, rumahtangga atau surat-menyuratnya, atau percerobohan ke atas maruah dan nama baiknya. Setiap orang berhak kepada perlindungan undang-undang terhadap gangguan atau percerobohan sedemikian.Setiap orang adalah berhak kepada kebebasan bergerak dan bermastautin di dalam sempadan sesebuah negara.Setiap orang berhak meninggalkan mana-mana negara, termasuk negaranya sendiri,dan kembali semula ke negaranya.Setiap orang berhak memohon dan menikmati perlindungan politik dalam negara lain daripada sebarang aniaya.Hak ini tidak boleh dituntut bagi pendakwaan yang benar-benar timbul daripada kesalahan bukan politik atau daripada tindakan yang bertentangan dengan tujuan-tujuan dan prinsip-prinsip Bangsa-Bangsa Bersatu.Setiap orang adalah berhak kepada suatu kewarganegaraan.Tiada sesiapa pun boleh dilucutkan kewarganegaraannya secara sewenangwenangnya atau dinafikan hak menukar kewarganegaraanya.Lelaki dan perempuan dewasa, tanpa mengira bangsa, kewarganegaraan atau ugama, berhak berkahwin dan menubuhkan keluarga. Mereka adalah berhak kepada hak-hak samarata berhubung dengan perkahwinan, dalam tempoh masa perkahwinan dan pada pembubarannya.Perkahwinan hanya boleh dilaksanakan dengan persetujuan bebas dan sepenuhnya oleh pihak-pihak yang bercadang untuk berkahwin.Keluarga adalah yunit kumpulan semulajadi dan asasi dalam masyarakat dan adalah berhak kepada perlindungan oleh masyarakat dan Negara.Setiap orang berhak memiliki harta secara bersendirian serta secara berkongsi dengan orang lain.Tiada sesiapa pun boleh dilucutkan harta-bendanya secara sewenang-wenangnya.Setiap orang adalah berhak kepada kebebasan berfikir, perasaan hati dan ugama; hak ini termasuklah kebebasan menukar ugama atau kepercayaannya, dan kebebasan, samada secara bersendirian atau secara bersama-sama dengan orang-orang lain dan secara terbuka atau bersendiri, menganuti ugama atau kepercayaannya melalui pengajaran, amalan, pemujaan dan pematuhan.Setiap orang adalah berhak kepada kebebasan pendapat dan mengeluarkan fikiran; hak ini termasuklah kebebasan memegang pendapat tanpa gangguan dan menuntut, menerima dan menyebarkan maklumat dan buah fikiran melalui sebarang media dan tanpa mengira sempadan.Setiap orang adalah berhak kepada kebebasan berhimpun secara aman dan menubuhkan persatuan.Tiada sesiapa pun boleh dipaksa menjadi ahli mana-mana pertubuhan.Setiap orang berhak mengambil bahagian dalam kerajaan negaranya, secara langsung atau melalui wakil-wakil yang dipilih dengan bebas.Setiap orang adalah berhak kepada peluang samarata kepada perkhidmatan awam dalam negaranya.Kemahuan rakyat hendaklah menjadi asas kewibawaan kerajaan; kemahuan ini hendaklah dibuktikan melalui pilihanraya berkala yang sejati yang mana hendaklah diadakan secara sejagat dan samarata dan hendaklah diadakan secara undi sulit atau melalui acara pengundian bebas yang ketara.Setiap orang, sebagai anggota masyarakat, adalah berhak kepada keselamatan sosial dans berhak menjadikan suatu kenyataan, melalui usaha negara dan kerjasama antara-bangsa dan menurut organisai dan sumber-sumber dalam negara masing-masing, hak-hak ekonomi, sosial dan kebudayaan yang termesti bagi kemuliaannya dan perkembangan bebas keperibadiannya.Setiap orang adalah berhak kepada pekerjaan, kepada pemilihan pekerjaannya secara bebas, kepada keadaan-keadaan pekerjaan yang adil dan berfaedah baginya dan kepada perlindungan daripada pengangguran.Setiap orang, tanpa sebarang pembezaan, adalah berhak kepada penggajian yang sama bagi kerja yang sama.Setiap orang yang bekerja adalah berhak kepada pembayaran saraan yang adil dan berfaedah baginya yang mana mempastikan buat diri dan keluarganya suatu kehidupan sesuai dengan kemuliaan manusia, dan yang mana ditambah, jika pertu, oleh cara-cara perlindungan sosial yang lainnya.Setiap orang berhak menubuh dan menjadi ahli kesatuan sekerja bagi memperlindungi kepentingan-kepentingannya.Setiap orang adalah berhak kepada rihat dan masa lapang, termasuk batasan munasabah keatas masa bekerja dan cuti bergaji yang berkala.Setiap orang adalah berhak kepada suatu taraf hidup yang memadai bagi kesihatan dan kebajikan diri dan keluarganya, termasuklah makanan, pakaian, perumahan dan pengawasan perubatan serta perkhidmatan sosial yang perlu, dan berhak kepada perlindungan ketika berlakunya pengangguran, kesakitan, ketidakupayaan, diperjandaan, keuzuran atau lain-lain kekurangan kehidupan dalam keadaan di luar kawalannya.Ibu dan anak adalah berhak kepada jagaan serta bantuan khas. Semua kanak-kanak, samada dilahirkan di dalam maupun di luar nikah, hendaklah menikmati perlindungan sosial yang sama.1)Setiap orang adalah berhak kepada pelajaran. Pelajaran hendaklah diberikan percuma, sekurang-kurangnya pada peringkat awal dan asasnya. Pelajaran peringkat awal hendaklah diwajibkan. Pelajaran teknikal serta profesional hendaklah disediakan untuk umum dan pelajaran tinggi hendaklah mempunyai akses yang samarata kepada semua orang atas dasar kebolehan.Pelajaran hendaklah ditujukan kepada perkembangan sepenuhnya keperibadian manusia dan ke arah memperkukuhkan lagi rasa hormat bagi hak-hak dan kebebasan asasi manusia, lanya hendaklah memupuk persefahaman, kesabaran dan persahabatan di kalangan semua negara, bangsa atau kumpulan-kumpulan ugama, dan hendaklah memajukan segala kegiatan Bangsa-Bangsa Bersatu demi memelihara keamanan.Ibu-bapa mempunyai hak terdahulu untuk memilih jenis pelajaran yang akan diberikan kepada anak-anak mereka.Setiap orang berhak secara bebas mengambil bahagian dalam kegiatan kebudayaan masyarakatnya, menikmati kesenian dan sama-sama merasai kemajuan sains dan faedah-faedahnya.Setiap orang adalah berhak kepada perlindungan kepentingan-kepentingan moral dan kebendaan hasil dari sebarang penghasilan sains, kesusasteraan atau kesenian yang mana ianya adalah penciptanya.Setiap orang adalah berhak kepada suatu susunan sosial dan antarabangsa dalam mana hak-hak asasi dan kebebasan yang termaktub dalam Perisytiharan ini boleh dijadikan kenyataan sepenuhnya.Setiap orang mempunyai kewajipan terhadap masyarakat hanya dalam mana perkembangan keperibadiannya secara bebas dan seluruhnya termungkin.Dalam mengamalkan hak-hak dan kebebasannya, setiap orang tertakluk hanya kepada batasan-batasan seperti yang ditentukan oleh undang-undang semata-mata bagi tujuan menjamin pengiktirafan dan penghormatan yang sepatutnya terhadap hak-hak dan kebebasan orang lain dan untuk mendekati keperluan-keperluan sepatutnya bagi akhlak, ketenteraman awam dan kebajikan umum dalam suatu masyarakat yang demokratik.Hak-hak dan kebebasan ini tidak boleh sama sekali diamalkan secara bertentangan dengan tujuan-tujuan dan prinsip-prinsip Bangsa-Bangsa Bersatu.Tiada apa-apa jua dalam Perisytiharan ini boleh ditafsirkan sebagi sedia tersirat memberikan kepada mana-mana negara, kumpulan atau perseorangen sebarang hak untuk melibatkan diri dalam apa-apa kegiatan atau melakukan apa-apa perbuatan dengan tujuan memusnahkan apa-apa hak dan kebebasan yang termaktub dalam Perisytiharan ini.Yee ɖitisaa se pʊmʊna ɛyaa se pɛwɛɛ kɩmaŋ wala ɛsɩndaa nɛ pɩkɛna wazaɣ pʊyʊ kɔyɔ, ɖitisaa ɖɔɖɔ se peeɖe ɛjaɖɛ yɔɔ tɩ-yɔɔ wɛʊ, toovonum nɛ lahɛzɩyɛ palɩɣna;Ɖɩnaa se ɛyʊ wala tɔm kɩɩsɩŋ nɛ tɩ-yɔɔ kɩɩɖɔŋ palabɩna nɛ kɩwɛɛkɩm tɔyɩ nɛ pɩcɛyɩɣ ɛyaa. Mbʊ pacaɣ se ɛjaɖɛ ɛlɛɣzɩ wɛtʊ, ɛyaa wɛɛ pa-tɩ yɔɔ, pɔyɔɔdʊʊ yem faaa nɛ pɩwɩlɩ se palɩ kʊñɔŋ taa, sɔɔndʊ ɛɛtasɩɣ-wɛ kpaʊ;Yee waɖɛ kewiyaɣ ɛkandayɩɣ ɛyʊ wala yɔɔ camɩyɛ kɔyɔ, wiɖiyi pɩɩkaɣ ɛyʊ ɛnʊ kɛnaʊ kɩjɛyʊʊ se ɛkʊyɩ kewiyaɣ ŋga kɔ-yɔɔ se kalakɩ-ɩ ñaŋ;Pʊwɛ camɩyɛ se pasɩna ajɛya, akpeeti nɛ ala taabalɩyɛ ɖʊʊ tʊmɩyɛ ɖeu nɛ puhuuna-yɛ;Ɖinaa se ajɛya kɩgbɛndʊʊ ŋgbɛyɛ paɣtʊ takayaɣ taa kɛ ɛyaa kpeekpe tasɩ tisuu ɛyʊ wala nɛ ɛ-wazaɣ pɔ-tɔm, nɛ pɔtɔ se abalaa nɛ halaa pɛwɛ kɩmaŋ wala ana a-ɛsɩndaa; mbʊ labɩna nɛ paka ñʊʊ se pekpeetiɣ samaɣ sɩnaʊ tʊmɩyɛ yɔɔ nɛ pɩsa pɛwɛɛ pa-tɩ yɔɔ camɩyɛ;Ajɛya kɩgbɛdʊʊ ŋgbɛyɛ taa ajɛya tisaa se alakɩ nɛ ɛyaa kpeekpe ña ɛyʊ wala, ɛlɛ pʊwɛɛ se ŋgbɛyɛ ɛɖʊ-yɛ nisi;Yee ɛyaa tɩŋgɛ ɩwɛna lɩmaɣzɩyɛ kʊɖʊmɖɩyɛ ɛyʊ wala nɛ ɛ-tɩ yɔɔ wɛʊ tɔm yɔɔ kɔyɔ, pɩsaŋ nɛ pala tʊmɩyɛ nɖɩ.MBƱ AJƐYA KIGBƐNDƱƱ ŊGBƐYƐ KEDIƔZAƔ SƆSƆƆ TƆM SE:KEDEŊGA KPEEKPE YƆƆ ƐYƱ WALA TƆM tʊnɛ tɩkɛ ajɛya wena kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala tɔm wɛ a-ñʊŋ taa yɔ a-lɩmaɣzɩyɛ; nɛ pɩsa acɛyɩ a-tɩ, akuli ŋgbɛyɛ ɖɩnɛ ɖa-ajɛya ɛyaa nɛ ajɛya lɛɛna ɛyaa ɛsɛ nɛ paña ɛyʊ wala nɛ ɛ-tɩ yɔɔ wɛʊ tɔm.Palʊlʊʊ ɛyaaa nɛ pa-tɩ yɔɔ wɛʊ kpaagbaa nɛ pɛwɛɛ kɩmaŋ wala ɛsɩndaa. Palʊlʊʊ-wɛ nɛ pɔ-lɔŋ nɛ pa-maɣzɩm; mbʊ yekina nɛ pɔsɔɔlɩ ɖama se pɛkɛ ɛyaa pa-tɩŋgɛ.Paa ɛyʊ weyi, ɛkɛ kɩsɛm, kɩkpɛdʊ, kʊhʊlʊm, ñɩmdʊ, kɛdɛyaɣ, paa ɛkɛ cɔɔcɩ ŋgʊ kɩ-taa tʊ, ɛlaɣ sɩɩnaa, ɛpɩzɩɣ ɛtɔ se kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala wena pɔyɔɔdɩ a-tɔm cɩellnɛ yɔ, akɛ ɖɔɖɔ ɛ-ñɩna.Mbʊ ɖɔɖɔ paa ɛyʊ ɛlɩna le, ɛkɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖɩ-tɩ yɔɔ yɔ, ɖɩfɛyɩ ɖɩ-tɩ yɔɔ yɔ ɖɩ-taa tʊ, yaa ɖɩ-poliitikii kɛ ŋgʊ, paapɩzɩɣ pɔtɔ se ɛyʊ wala tɔm tʊnɛ tɩdataɣna-ɩ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛwɛɛna wezuu, ɛwɛɛ ɛ-tɩ yɔɔ nɛ ɛkandayɩ ɛ-tɩ yɔɔ.Pɩfɛyɩ se nɔɔyʊ ɛwɛɛ yomiye taa; ɛlɛ padaaɖʊ-ɩ ɖɔɖɔ kʊñɔŋ. Pekizi yomiye tɔm.Pɩfɛyɩ se paɖʊ nɔɔyʊ kʊñɔŋ, pɛkpɛŋgɛsɩ-ɩ, yaa palabɩ-ɩ mbʊ pɩdamʊna se pala ɛyʊ yɔ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se paa le, paya-ɩ se caa akele.Ɛyaa kpeekpe wɛ kɩmaŋ paɣtʊ ɛsɩndaa nɛ pɛwɛɛna waɖɛ ɖɔɖɔ se paɣtʊ ɛkandayɩ pɔ-yɔɔ kɩmaŋ. Yee palakɩ-wɛ nabʊyʊ nɛ pɩfɛyɩ ɖeu, yaa pɩɩɖɔŋ paɣtʊ nʊmaʊ ta, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se pakandayɩ pɔ-yɔɔ kɩmaŋ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se pacaɣ-ɩ tɔm yaa pomuluu-i faŋŋŋ wala wena paɣtʊ ha-ɩ yɔ a-nʊmaʊ taa, ewolo eheyi ɛjaɖɛ taa tɔm hʊyaa.Paapɩzɩɣ pakpa nɔɔyʊ faŋŋ paɖɩɣ yaa pɛkɛzɩ-ɩ tɛtʊ.Yee pakpa ɛyʊ nɔɔyʊ se ɛlabɩ nabʊyʊ, ɛwɛna waɖɛ se pahʊʊ ɛ-tɔm fayɩɩ nɛ pana; tiɖeɣ yaa tɩsɩkɩ.Ɛyʊ weyi pakpa-ɩ nɛ padahʊda ɛ-tɔm yɔ, pɔcɔŋna-ɩ se ɛdɛwɛɛkɩ pʊyʊ; a-aseɣɖe tɩnaa nɛ ɛ-yɔɔ kandɩyaa pasɩŋgɩɣ ɛ-wayɩ, pahʊʊ ɛ-tɔm fayɩɩ ɛzɩ paɣtʊ pɔzʊʊ yɔ, nɛ pana toovonum.Paakpaɣ ɛyʊ sɔnɔ ɖooo mbʊ ɛɛlaba nɛ pɩdaafɛyɩ paɣtʊ taa yɔ, pʊ-yɔɔ; yee pʊ-wayɩ pʊkɔma pɩlɩɩ se ɛɛlabɩ mbʊ yɔ pɩkɛ kɩwɛɛkɩm, nɛ pʊpɔzʊʊ se pɔhɔ ɛ-naŋgbaŋgʊʊ kɔyɔ, paɣtʊ kɩbɩndʊ yɔɔ patɩŋgɩɣ.Pɩfɛyɩ ɖeu se ɛyʊ nɔɔyʊ ɛɖʊ ɛ-nɔɔ lɛlʊ tɔm taa yem yem.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ewolo paa le, ɛcaɣ ɖenɖe e-liu wɛɛ yɔ paa ɛjaɖe nɖɩ lɛ ɖɩ-taa.Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛkʊyɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɛwɛ ɖɩ-taa yɔ, paa pɩkɛ ɛ-ñɩnɖɛ, nɛ pɩmaɣ-ɩ ɖooye lɛ, ɛpɩsɩ.Yee palɩ ɛyʊ nɔɔyʊ wayɩ ɖoli faŋŋŋ, ɛwɛna waɖɛ sɛ eñɩnɩ kʊyʊʊ ɖʊɖʊyɛ. Ɛtalɩ le, padaalɔ-ɩ.Ɛlɛ, yee toovonum, ɛwɛɛkɩ nabʊyʊ nɛ pañɩnɩɣ-ɩ se pakpa-ɩ, ɛfɛyɩna waɖɛ se ɛɖʊ kʊyʊʊ ɖoli.Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛyaa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ se ɛ-tɛ.Pɩfɛyɩ se pekizina nɔɔyɔ se ɛdaayaa ɛ-ɛjaɖɛ se ɛ-tɛ yaa ɛdaa lɛɣzɩ tɛ.Halɩbiya nɛ abalɩbɩya, paa pɛ-tɛ le, palakɩ cɔɔcɩ ŋgʊ, patalɩɣ pe-ɖeɖe lɛ, pɛwɛna waɖɛ se pawalɩ, pakpaɣ halaa nɛ papɩsɩ ɖɩsɩ nɛ sɩ-tɩnaa. Pa-wala wɛ kɩmaŋ halɩkpaɣyɛ ɖeɖe; abalʊ wɛna waɖɛ se ekizi ɛ-halʊ nɛ ɛɖɔɔnɩ-ɩ; halʊ ñɛwɛna waɖɛ ɖɔɖɔ se ekizi ɛ-walʊ nɛ ɛkʊɩ ɛ-yɔɔ.Pɛlɔ nɛ evebu, petisiɣ se pɔsɔɔlɩ ɖama nɛ pʊcɔ palabɩ-wɛ halɩkpaɣyɛ sɔnzɩ. Pɩfɛyɩ pakpa pa-taa nɔɔyɔ nɛ ɖoŋ.Mɩzaɣ kɛna samaɣ hoye; kɛwɛna waɖɛ se samaɣ nɛ kewiyaɣ pakandayɩ kɔ-yɔɔ.Ɛyʊ paa weyi, paa ɛwɛ e-ɖeke, paa ɛwɛ lalaa hɛkʊdaa, ɛwɛna waɖɛ se ɛwɛɛna ñɩm.Pɩfɛyɩ ɖeu se pɛlɛɣ nɔɔyʊ ɛ-ñɩm faŋŋŋ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se elɩzɩ ɛ-lɩmaɣza faaa, ɛtɩŋ ɛsɔ tɔm nʊmaʊ ŋgʊ ɛsɔɔlaa yɔ. Pʊ-tɔbʊʊ se waɖɛ ɖɩnɛ ɖiyekina nɛ ɛyʊ pɩzɩ eyele ɛsɔ tɔm nʊmaʊ nakʊyʊ nɛ ɛtɩŋ lɛɛkʊ, ɛpɩzɩ ɛwɩlɩ ɛsɔ tɔm nʊmaʊ ŋgʊ ɛtɩŋgɩɣ-kʊ yo kʊ-tɔm lalaa faaa; paa ɛwɛ e-ɖeke yaa ɛ nɛ lalaa, ɛpɩzɩɣ ɛla pʊ-tʊmɩyɛ.Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛyɔɔdɩ faaa ndʊ ɛmaɣzɩɣ yɔ; pʊ-tɔbʊʊ se sɔɔndʊ ɛdaakpa ɛyʊ nɔɔyʊ se ɛɛyɔɔdɩ natʊyʊ nɛ palabɩ-ɩ nabʊyʊ. Pʊ-tɔbʊʊ ɖɔɖɔ se ɛyʊ wɛna waɖɛ se ɛkɛdɩ lalaa ndʊ ɛsɩma, ɛnaa yaa ɛnɩwa yɔ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ewolo kediɣzaɣ nɛ ɛwɛɛna ŋgbɛyɛ.Pɩfɛyɩ se pakpa nɔɔyʊ nɛ ɖoŋ se ɛsʊʊ ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ taa.Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛɖʊ ɛ-nɔɔ ɛ-ɛjaɖɛ ɖɔkʊʊ tʊmɩyɛ tɔm taa. Ɛmaɣmaɣ ɛpɩzɩɣ ɛla lɩmaɣza yaa ɛtɩŋna samaɣ lɩzɩ ɛyaa mba se pɔɖɔkɩ ɛjaɖɛ yɔ pɔ-yɔɔ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛla kewiyaɣ tʊmɩyɛ naɖɩyɛ.Samaɣ sɔɔlɩm kɛna kewiyaɣ ɖoŋ tigiɖe. Takayɩsɩ ɖʊzʊʊ panaɣna samaɣ sɔɔlɩm mbʊ.Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se samaɣ ɛkandayɩ ɛ-yɔɔ. Kandayʊʊ mbʊ piyekina nɛ ɛyʊ wɛɛ ɛ-tɩ yɔɔ, ɛhɛzɩ ñɩm nɛ ɛsɛkuliye pa-ñɩnʊʊ nʊmaʊ taa.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ehiɣ tʊmɩyɛ, tʊmɩyɛ nɖɩ ɛsɔɔlaa yɔ, ɛlabɩ-ɖɩ nɛ mulum ɛdaawɛɛ.Ɛyaa kpeekpe wɛna waɖɛ se, palakɩ tʊmɩyɛ kʊɖʊmɖɩyɛ kɔyɔ, pɛhɛyɩ-wɛ kɩmaŋ, mulum ɛdaawɛɛ.Ɛyʊ weui ɛlakɩ tʊmɩyɛ yɔ, pʊmʊnaa se pɛhɛyɩ-ɩ camɩyɛ, pɩtalɩ ɛ nɛ ɛ-mɩzaɣ nɛ padaala kʊñɔŋ samaɣ taa.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛ nɛ lalaa paɖʊ ŋgbɛyɛ; ɛ-ŋgbɛyɛ ɛkpɛndɩ aŋgba lɛɛna yɔɔ, aŋgba ana awɛɛ ɖoŋ nɛ akandayɩ ɛ-yɔɔ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛhɛzɩ nɛ ɛcalasɩ ɛ-ɛsɛ, padaakɩlɩ-ɩ nazʊʊ tʊmɩyɛ taa; ɛwɛna waɖɛ ɖɔɖɔ se paa pɩnaɣ ŋga, paha-ɩ fenaɣ kʊɖʊmaɣ, ɛhɛzɩ nɛ pɛtɛ pɛhɛyɩ-ɩ ke-liidiya.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛwɛɛna ñɩm nɛ pɩwazɩ ɛ nɛ ɛ-ñɩmba pe-wezuu caɣʊ taa; ɛzɩ tɔɔnaɣ, tɔɔla, ɖʊzʊyɛ nɛ kɔ yɔ. Ɛwɛna waɖɛ se ɛlakɩ kʊñɔŋ, pɩwɩɣ-ɩ, ɛlabi ɛjam, ɛpɩsɩ ɛɖanɛ yaa leluu, ɛkpadayaa, pala nabʊyʊ nɛ pasɩna-ɩ.Asɔŋ nɛ piya pʊmʊnaa se pasɩna pɩŋŋŋ.Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se pokuli ɛ-ɛsɛ. Pɩdamʊna se pɛhɛyɩ kɔɔnɔɔ sukuli yɔɔ. Pɩkɛna paa anɩ kɩjɛyʊʊ se ewolo-kʊ. Pʊwɛɛ se lɛɣtʊ nɛ tʊma kpasʊʊ sukuli pɔtɔyɩ. Pʊpɔzʊʊ ɖɔɖɔ se patʊlɩ sukuli kɩtɛzʊʊ nɔnɔsɩ paa anɩ.Ɛyʊ woki sukuli se ɛ-ɛsɛ ikuli, pɩwazɩ-ɩ e-wezuu caɣʊ taa, pɩsɩna-ɩ nɛ ɛña ɛyʊ wala. Kɩsɩɣna ɛyaa nɛ panɩɣna ɖama, pekpeɣu ɖama pa-kɩwɛɛkɩm, paɖʊʊ ŋgbɛyɛ. Kɩsɩɣna ɖɔɖɔ ajɛya kɩgbɛndʊʊ ŋgbɛyɛ tʊma wena añɩnɩɣ laŋhɛzɩyɛ yɔ.Piya ñɩmba wɛna waɖɛ se palɩzɩ sukuli ŋgʊ pɔsɔɔla se pepiya iwobi-kʊ yɔ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛɖʊ nɔɔ faaa ɛ-ɛjaɖɛ sɔnzɩ tɔm taa nɛ mbʊ pɩlɩɣ pɩ-taa yɔ, pɩwazɩ-ɩ.Paa anɩ ɛwɛna waɖɛ se ɛkandayɩ mbʊ ɛlaba nɛ ɛ-hɩɖɛ sɛɛ yɔ pʊ-yɔɔ.Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛñaɣ pana nɛ yɛɖɛyɛɖɛtʊ ɛdaawɛ ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛzɩ pɔyɔɔdʊʊ kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala tɔm takayaɣ taa yɔ.Paa anɩ, ɛtɩlɩ ɛsɩɩ se ɛwɛ samaɣ ŋga ka-taa fɛɛɛ nɛ pɩkɛdɩɣna-ɩ yɔ, ɛtɔɔ-kɛ kɩmɩyɛ.Paa ɛyʊ weyi, eɖiɣzina se ɛ-wala ñɩnʊʊ nʊmaʊ nɛ ɛ-tɩ yɔɔ wɛʊ leleŋ nɩʊ pa-taa lɛ, kamaɣ wɛɛ; pɩfɛyɩ se ɛcɛzɩ-kɛ; paɣtʊ ɖʊna-kɛ. Mbʊ yekina nɛ ɛyaa ñaŋ ɖama wala; mbʊ haɣna mʊmaʊ ɖɔɖɔ se demookrasii samaɣ taa ɛyaa ɩnɩɩna ɖama.Ɛyʊ nɔɔyʊ ɛɛpɩzɩɣ ɛtɔ se ɛñaŋ wala ana nɛ pʊdɔɖɔ ɛzɩ ajɛya kɩgbɛndʊʊ ŋgbɛyɛ sɔɔlʊʊ yɔ.Kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala tɔm tʊnɛ, tɩ-taa tʊ kpayɩ kpayɩ. Ɛyʊ nɔɔyʊ fɛyɩ ɛtɔŋ se hɔɔlʊʊ kʊnɛ, yaa ŋgʊ yɔ, kʊtɔŋna se padaaña wala naayɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ,yaa nɖɩ yɔ ɖɩ-taa.So'u ka'i po'loo, kashi tisiienpre, juyaa pol'lootua po'loo shikii mekiietsattua po'loo shikii sünainmüin pienchi shikii mekiisalumüin (1948), sü'tpüna tüü Kottirawaa sa'inraka tüü Nasiones Uniiras münaka, saapain süma shi'iraajirüin akua'ipa tüü a'inrushika süpüla sujutu wayuu sa'u mmakat. Tüü pütchi sülu'uwataka anain ashajuneer shi'ipa'aya karalo'utalu'u. Süchikije asawatünüin kasa makat anülia achuntunusü namüin naa sülaulayuukana mma, " nerajirüin tüü pütchi alu'uwataanaka sülu'u karalo'utakat tüü, süpüla süshajünüinjatüin, saashajenüinjatuin, kachikiinjatüin shia sülu'upüna tüü e'ikuleepüleekat ekat e'in, nnojolüinjatü ko'utküin sülu'uwataya sa'u tüü mmakat.JÜLÜJÜINJATÜ A'IN taashi, kasalajana, kamaneejirawaa, sa'u tüü mmakat kayuupalasü sünainje kajütüin atuma tüü akua'ipa wanawakat napüla napüshua naa wayuukanairua.JÜLÜJÜINJATÜ A'IN aka meraajüin süma mojutüin atuma tüü pütchi aapüshika süpüla süjutu wayuu, watta saali tüü kasa mojüsü a'innaka sa'upüna na'in wayuu; aka shia'in e'itaanüin ma'aka tüü kasa müliakana ma'i e'iree naa wayuukana, süpüla nasawatüin wanee mma eere akatatnüin no'ulia tüü momoluu jeema mülia, eere taashi nakua'ipa süpüla yootoo jee müsüya süpüla anouja sünain kasa nano'ujekat anain;JÜLÜJÜINJATÜ A'IN a'inmajünüinjatü ma'i palaajana süchikua sujutu wayuu, sülu'u wane sükua'ipa eere neimalüinjatüin na'in sülia ashüküjawaa sünain pasalawaa sa'u nakua'ipa;JÜLÜJÜINJATÜ A'IN pa'inwaajiraa'injanain süchiirua aleewaa napüshüa naa sülaülayuukana alu'uwatawa sa'u tüü mmakat;JÜLÜJÜINJATÜ A'IN naa kottiraakana sünain tüü Nasiones Uniiras münaka no'unirüin na'in süchirua tüü achiki süpülajatka sujutu wayuu sülu'u wanawain nakua'ipa jieyuu nama tooloyuu; suma nayataajirain shiire anaata sümüliala wayuu sülu'u tüü anakat akua'ipa sünain taashi;JÜLÜJÜINJATÜ A'IN naa sülaulayuukana mma sunainkana tüüaapüshi nanüiki süpüla ayaataajirawa nama naa sülu'ukana tüü Orkaniisasion te las Nasiones Uniiras münaka, süpüla kajütüinjatüin atüma, tüü akua'ipa acheejanaka napuleerua naa wayuukanairua;JÜLÜJÜINJATÜ A'IN aapanüinjatü akua'ipa wanawa nekiiru'umüin napüshua pütchika tüü süpüla anainjatüin saañajia napüla wayuu, süpüshua tüü pütchi alu'uwataanaka anain;KOTTIRAWAA MÜLO'USÜKASÜKÜJA'INTÜÜWAALAI SÜCHIKIMAAJATÜKA SÜJUTU WAYUU SA'U TÜÜ MMAKAT, isakat anain wa'in acheküsü kapüla'in na'in naa sulaulayuuka mma otta müsüya natuma naa wayuukana jee tüü laulapiakat süpüla na'inrüin waneepia shia süma nashatüinjatüin sukua'ipa sünain e'ikaa süchirua kajutüinjatüin atuma süpüshua sülu'uwataka achiirua pütchikat tüü.Naa wayuukana jemeishi süpüla taashi süma wanawa sülu'u nakua'ipa, aka müin yaa epijainjana sünain anajiranawaa a'in nama napüshi.Tüü alu'uwatanaka sülu'u pütchikat tüü napülajatü naa wayuukana napüshua nnojotüsü süpüla ko'utküinjanain sa'uje natapa'a, nanuiki nanoujain no'ummain jee müsüya sa'uje kasa ekat e'in wanawa'injatü napüla wanepia.Otta müsüya naa wayuukanairua nojolinjana join apülaa sa'uje sükua'ipa no'ummain.Naa wayuukana eeshi süpüla kajutüinjatüin atuma napülerua tüü kataakat o'u, tüü taashi jee müsüya a'inmajuna akua'ipa süulia kasachiki.Nojolüinjachi aapünüin wane wayuu süpüla achepchia,apülajünüitpa kasa müsüaka tüya sülu'u sükua'ipa süpüshuaya.Nnojotüsü süpüla mulia'in a'in naa wayuukana atuma, nnojotüsü süpüla amojojunüin nakua'ipa.Kajutüinjatü nakua'ipa naa wayuukana eepunaale naya.Wanawashi napüshua naa wayuukana so'upala tüü sülaulaka a'inmajia, anaaka naya joolu'u a'inmajünüin wanawa. Nojolüinjana letüin süulia tüü akua'ipa sülu'uwataka tüü pütchi karalo'utalüka.Naa wayuukana eeshi süpüla asakajaa süchirua nakua'ipa laulapialu'upüna maaka shiinnule amüin tüü akua'ipa aapüshika namüin sülu'u tüü Konstitusionka.Noojolüinjachi ata'unüin wane wayuu masalajanoule.Naa wayuukana eeshisüpüla wanawain nakua'ipa sünain aapajuna anuiki, o'upala sütuma tüü e'itatka süsalajana kasa süpüla shiitaanüinjatüin süsalajana nañajala sülu'u anakat akua'ipa.Wayuu ekai aküjünüin achiki sünain kaañajala nnojolüinjachi süsalajanain ma'aka matujajule a'u; wane'ereja shiraajünapa sükua'ipa, shiitanetka süsalajana ma'aka sülu'uwatain laulayuu süpu'uya tüü.Nnojolüinjana süsalajana'in wane kasa ekai masalajana'in wane suma saañajunüin aka sülu'uwatain sükua'ipa laulapia nnojolüinjatü joolu'u mülo'ulein süsalajana atuma ayatüinjatü saalii ma'aka so'ukai sañajünaka a'u.Nnojolüinjana eke'ejünüin a'in naa wayuukana sa'uje nakua'ipa nepialu'u, süma napüshi jee müsüya sa'uje tüü karalo'uta antakaa namüin a'inmajünüinjatü tüü nakua'ipa süulia jamajüin naya atuma.Naa wayuukana eeshi süpüla waraitüin eepünaweele, eeshi süpüla kapüyain sülu'u tüü mma nachekakalü na'in.Jee müsüya naa wayuukana eeshi süpüla antaa süma o'una sülu'uje no'ummain otta müsüya sülu'uje wane mma naatajatü.Ma'aka nüchejanüle achiki wane wayuu sülu'u no'ummain, eeshi süpüla nüchüntüin akaliijuna sülu'u wane mma eere anain nümüin.Akua'ipakat tüü kajutüinjatü atuma süuleerua wane añajala ekai naatüin süulia sükua'ipa tüü Nasiones Uniiras münaka.Naa wayuukana eeshi süpüla sünüliamüin naya wane mma.Nnojotüsü süpüla saakatnüin no'ulia sünülia no'ummainnnojotüsü achechetnüinjatüin shia nanain ma'aka nawanajaweere süulia.Nnojotsü pülajünüinjatüin namüin naa wayuukana kawayuuse, jieyuu nama tooloyuunnojotsü erajanüinjatüin palajaana jalejeewolin, kasain nano'ujain anain kasatalüin nata, süpüla kapüshinjanain wanawainjana sülu'u anakat akua'ipa.Akasalajünüshi naa wayuukana ma'aka nacheckule na'in.Tüü wapüshika shia akümajaka wapüleerua tüü akua'ipakat, aka müin yaa wa'inmajüinjatü jee müsüya a'inmajünüinjatü natuma naa sülaulayuukana mma.Napüshua naa wayuukana eeshi süpüla kakoroloin naya, otta müsüya kakorolojirain nama waima wayuu.Nnojotsü süpüla süsütünüin mojütoule nükorolo wane wayuu.Naa wayuukana eeshi süpüla taashi akua'ipa süpüleerua ano'uja, otta müsüya e'itana na'in sünain kasa anakat napüleerua.Naa wayuukanairua eeshi süpüla taashi akua'ipa sünain yootoo süchiki tüü kasa nekiiru'ukana nnojolüinjana süsalajanain aashajawaa süma aapajana wane kasa achiki süpüla nülu'uwata'in shia süpüla saapajünüin epünaweere shia nülu'uwata'in achiki.Naa wayuukana eeshi süpüla taashi akua'ipa süpüla a'inraa wane jutkataa jee müsüya kottirawa sülu'u mausii.Nnojotsü süpüla achechetnüin a'in wane wayuu sünain süpushi wane jutkataa.Napüshua naa wayuukana eeshi süpüla nalu'uwataajirain nama naa sülaülayuukana alu'uwatawaa;ottamüsüya eeshi süpüla neitain wane nache'epu'ujana ekai nachekuin na'in.Naa wayuukana eeshi süpüla erajaa wanawaa sukua'ipa tüü alu'uwatawaaka sa'u no'ummain.Jutchüin na'in naa wayuukana shia suyuupalaka sukua'ipa tüü alu'uwatawaa aka müin yaa jayasü sukua'ipa suka tüü woto münaka, süpüla aliikira naa shikiipu'unüinjanaka alu'uwatawaa su'lu'u anakat akua'ipa.Napushua naa wayuukana eeshi süpüla na'inmajünüin aküa'ipa, otta müsüya eeshi süpüla neraajüin süpüshua jamüin sukua'ipa shiitajia suwashirüin, suma sutnetshe tüü mmakalüirua süpüla anainjatüin na'in sünainje tüü kasa natujaakat a'u.Naa wayuukana eeshi süpüla nayatain sünain kasa nayataweekat anain, suma sa'inmajünüinjatüira sukua'ipa nayatain suulia amüloulii.Naa wayuukana nnojülüinjana ko'utküin wanawainjatü nakanajüin, wanawale nayatain.Nayataale naa wayuukana akanajüinjana sünainje nayatain, süma wanawa'injatüin tüü nakanajaka suma nayatain,süpüla anainjatüin na'in sünain epijaa nuchounni.Naa wayuunakana eeshi süpüla achejawaa sukua'ipa wane kottaa süpüla kajütüin atuma tüü keireekat na'insunain anatiraa nakua'ipa.Nayataale naa wayuukana eeshi süpüla neemerain so'u wane ka'i, otta müsüya ayawatünüinjatü sukalia nayatain sapünapa namüin tüü eemerawaaka wala'injana suma'iru.Naa wayuukana eeshi süpüla epijawaa sulu'u anakat akua'ipa süma napüshi ma'aka sa'in kapuyaa, kashe'in, erajaana ayuipa, anaa sülu'u sükua'ipakat süpushua.Naa jemeyuunnukana otta müsüya naa jo'uyuukana a'inmajünüinjana süpüleerua kasa süpushua naa jo'uyuukana a'inmajünüinjana sülu'u sükua'ipa süpushua a'itaina jemein süma waneejetüin napüshi.Naa wayuukana napushua eeshi süpüla ekirajuna mojutüinjatü shia napuleerua suttiana'in ekirajawaa nalatirapatüü, süpüla ko'omünüin natüjain wanawainjatü nakua'ipa sünain antaa sülu'umüin tüü ekirajaapulee mulo'usüka unipersitaa munaka aka sükua'ipa atuma.Naa wayuukana ekirajünuinjana süpüleerua anataa nakua'ipa suma atujaa kajutaa atüma tüü suchikika sujutu wayuu süpüla anainjatüin susanalia tüü mmakat süchirua asauta tüü anamia suchekaka achiki tüü Nasiones Uniiras munaka.Napüla naa wayuukana eeshi süpüla aneekajaa tüü ekirajawaa aapuneeka namüin nachounni.Napushua naa wayuukana eeshi süpüla erajirain wanaa nama naa waneirua sünain antiraa süchiki kasa anasü napüla napushua.Naa wayuukana eeshi süpüla sa'inmajünüin tüü kasa namüinka,otta müsüya tüü kasa nayuralaka nekiiru'uje suka na'in namuiwa'a.Napushua naa wayuukana eeshi süpüla shiitaanüinjatüin napüleerua wane sükua'ipa sa'u tüü mmakat süpüla pansainjatüin sañajia tüü sülu'uwatakat anain tüü pütchika.Naa wayuukanairua jülüinjatüna'in nakua'ipa naa wayuu kapuyakiraaka nama aka anain naya sünain epijawa anajiralee nakua'ipa napushua.Shia'ala nnojotka anain süpüla na'inraa tüü apülajunaka napüleerua laülapialu'ujesüpüla anainjatüin sukua'ipa süpushua tüü kasakat.Akua'ipakat tüü nnojotsü peipoloinjatüin suma tüü akua'ipa sülu'uwatakat anain tüü Nasiones Uniiras münaka.Sülu'ukot karalo'utakat tüü nnojotsü aapanüinjatüin süpulainmüin tüü sülaülakot mma nnojotsü aapanüinjatüin napülainmüin no'utku wayuu, nnojutsü aapanuinjatüin süpüla nüpülain wane wayuu. A'iruushi süpüla nnojolüinjatüin alatünüin a'upuna tüü pütchi süpülajatka süjutu wayuu sa'u tüü mmakat.Subúsewati ubauwagu, dan lan ligirún gürigia lun ladúgüni le ligundan, ibihalai le yubai lun lidan deregüdaguaü, ligia lan lagüchabai gudúmei hadan sun idúheñu.Subúsewatiluagu, dan lan meferen lan luma mabahüdüniwa lan le yubai lun gürigia, ru lan ubafu lun afásihani, mañuragunti giñe saminaü ubauwagu. Ligia lichigunbai subudi lun giarabailan liñúragun gürigia lidangien anúfudei labu yumúraü le gadanbalin, lun lubá gia láwagachun lau le aubai magundan lan, ariñegalai me le uáguti lafiñera;Subúsewatiluagu megeiwa tan aban lúrudu lun taunigiruni sun le yubai haun gürigia, lun lubá gia úalá afosuruti lun ladügüni le mabusienru lubai tanágangien lúrudu;Subúsewati giñe luagu megeiwa lan lahimeidun umádaguaü lidan sun ubau;Subúsewati luagu, sun lan fulasu le áundarubai tidaun Ubau Uarati rúhamali hafiñe tuagu Garada to, mamai tichiga inébehabu hawagu idúheñu fulásurugu, ayánuha luagu le yubai lun gürigia, ru tugia me úarani lun wügüritabu würi ubauwagu; afiñewati luagu lawánsera lan me sun ubau lugundu hawiwanda me gürigia lidan ibágari richati;Subúsewati luagu, sun lan ubau le áundarubai tidaun Adámuri Lani Ubau Uarati ariñegaña luagu ñeibai lan inébehabu luagu le yubai lun gürigia adügalai me ligúndan:Subúsewati luagu, dan úara lan saminaü sigénewali, lagúnfuliruba daradu:adamuridagunt toTagumairagüdarugarada to ayanuhabaun luagu leyubathaun gürigia ubauwaguLun lubá gia hasubudiragüdüni tila lun sun ubau, haun sun gürigia. Aban gárada íchigutu adundehaní haun sun mutu lun lubá gia inebe lan sun saminaü le tídanbai, haucha wagia me lun taraudún tidan luban furendei, haun furumieguarügü dandu lidan hagaira ha asibihabalún kaisi lidan sun fulasu le aubai teréreha.Sun gürigia nasíruati yuti lun, lidan úarani, lawiwanduní libágari kai le aubai labúsienra, gatu giñe lanagun lungua buidu hadan líbegu.Ka gürigia, würi, wügüri, yuti lun libíhini sun buidu le tídanbai Gárada to, katai yebe, linásinñu, lewegerún, lagücha, lafiñe, liñeñe, lisáminan luagu gumadi, lúyeri libágari, lagüriahaun odi le auti lanagua lungua.Siñabai giñe, ñei lan díseguaü luagu ligáburi saminaü anügüti ubafu bagaira ni luagu tigáburi lúrudu to agumairutu ñei, siñá memebai giñe ñei lan díseguaü luagu lúyeri aruwaihaní arainiruti bagaira, dipeni yebe ligia luaigien amu.Ka gürigia yuti lun labágaridun kai le aubai labúsienra, lun lasáriñahan, adügalai me le ligundan inébewa ligia me.Uati lunti lamuridún ni lun lamúdihan, lubá amúdihani luma lalugurún gürigia kai idámuni, faini lumuti lúrudu.Siñati basufuriragüdün gürigia, barügüda, busíganu, anáneiha lun ñeigien bachúraguai.Ka gürigia yuti lun, le ñei lumuti, lun inébewa lan lau lumágagun, lugundgu ka mutu amu lináhuri luai amu.Sun mutu aban habu tigíbugien lúrudu, ani yuti giñe tun lúrudu taríhin hau. Yuti giñe tun lúrudu, lidan úarani, tererehan hau gürigia ligibugien furumieguarügü lúyeri nabahüdüni.Yuti tun lúrudu taríhin lau gürigia dan lérereguní likésin, gounigitai me hawai láganigu.Tanágangien lúrudu, siñati lasiadirún gürigia, siñati lebélurun furísun, siñá labugún lagairagien.Ka gürigia yuti lun, lidan úarani, lagambúniwa ligíbugien gumadi lun lubá gia lasubudiragun lungua, kalan yubai lun, luma le lunbail ladüuguüni tagánagua lúrudu.Yuti tun lúrudu tíchigun ubafu lun fulédeiwati lun layánuhan luaugua lidan agúseruni.Siñabai ladaünragüdünibu gumadi anhain úa lubai bidúrun tidan lúrudu. Siñabai giñe badaürün luagu saragu dan luai le tídanbai lúrudu.Uati lunti láchachan liuma lidaun libágari amu ni lanáneihan haun lidúheñu, madárahan ligia me hagáradan amu, ua meáuseraguti. Yuti giñe tun lúrudu terèérehan laugien furumieguarügü anhain asúsereda aban lídangien lamíselu le.Ka gürigia yuti lun lasáriñahan le ñeihin lumuti labúsienra, wiwan ligia me lidan furumieguarügü fulasu le auti lagúndara.Ka gürigia yuti lun láfuridun lidangien furumieguarügü fulasu, íbini lagairagien, giríbuya ligia me lagairaun.Dan lasigirún odi láibahaun furumieguarügü gürigia, yuti lun laríahan múñansu lidan furumieguarügü ubau ani gatu giñe lamuñadún.Siñabai giñe ladaünrün amuñadahauti luagu furumieguarügü duru anhain üa lubai lúyeri duru ligia tidan gárada to agumairubaun túmagien Ubau Uaratu.Ka gürigia yuti lun gagaira lan.Siñati beréderuni gürigia luai gagaria lan, siñá beréderuni anhain busien lubai lasansiruni lagaira.Sun wügüriña hama würiña dan busienguaña lan haungua, yuti haun hadügüni habágari le auti helédaguai, katai yebe hanásiñun, hagaira labu hafiñe; wiwan hamai mesun le líchigunbai sibili, lagánagua hamágualu hamán, labu larigien hígiragun.Anhain hínsiñegua habai gadara-duntiñu haungua, gawarabai hasibilirún anhaña busien.Umari habu isanigu hagia lagüchabaña ibágari lidan furumieguarügü adámuri, ani yuti giñe lun adámuri labu uruwai láunigiruniña.Yuti lun ka gürigia larihin lau le lánibai luma le hánibai sungua luagu.Siñatiberéderuni gürigia luai le lánibai kaisi luai le yubai lun.Sun gürigia yuti haun hasáminarun le autí habúsienra, lun hadügüni le líchigun haritagun haun, subudigüda hamai me hafiñe lun ubau; gawarati giñe hasansiruni kaisi hagumairagüduni, ánhaña busien.Yuti lun ka gürigia laríñeguni lubáliti lidan adamuridaguni bidaudu lamanichagüdüniwa, gawara ligia ladügün akútihani, libihin, ariñahaní, subudigüdalai tidangien furumieguarügü gasibu, umálali tuma garüdia.Sun gürigia yuti haun hadamuridagun hama ha úmati habúsienra kaisi haundaruh tidaun furumieguarügü adámuri súñeitu.Siñati bafósurun gürigia lun lebélurun tidaun aban adámuri.Yuti lun ka gürigia habúduhan lílana lagaira luagu haucha ligia me luaugua lun lebélurun lidaun gumadi.Sun gürigia yuti haun, lidan úarani, habíhin wadágimanu luma le arruwaihabai hagaira.Le ligundan ubau ligia lagüchabai ubafu lani gumadi; igundani le, arihúati dan ñei lan asuesihani le ligíaguti, kaisi dan ñei lan abúduhani lidan larúman.Ka gürigia kai lílana fulasu, yuti lun libihin sun lúyeri idemuai-seinsu, ibágari, aníchigudandu hámagien lílana lagaira kaisi lasúrunigien, lun lubá gia lasandiragun lungua kai aban gürigia seríwiti.Ka gürigia yuti lun lidan úarani, libihin aban wadágimanu, lun laríahan wadagimanu lehínsiñeti lun, kai gubairügü libihin idemuai dan mayábun lan.Yuti lun ka gürigia, lidan úarani, libihin aban meme fayei luagu aban meme lúyeri wadágimanu.Yuti lun ka gürigia awadigimariduti, libihin fayei lun gawarabai lan lawíwandun habu lánigu, ibiha ligia me, anhain emégeira, amu idemuai lumagien uruwai.Yuti sun gürigia hadügün aban adámuri lenébese wadágimanu, belú hagia me tidaun, lun lubá gia haunigiruní le yubai haun.Sun gürigia yuti haun, heméragun larigien somu dan wadágimanu, lun hasáriñahan dan mawadigimaridun hamán, kaisi tafayeirún hasáriñahan haun.Ka gürigia yuti lun lamnúgün aban lúyeri ibágari richati, lun lubá gia gawara lan ladairun atuadini, araini, aigini, daüguaü, muna, lafaáyeirun surúsia luma furumieguarügü megeiguaü haun lánigu. Yuti giñe lun, libihin idemuai dan mayábun lan, dan lasándirun, dan lasiñaragún lungua, dan hilaru, lúmari, dan lawaiyadun, kai gubairügü furumieguarügü idemuai dan mama lan ligia íchiga üma lun leferidiruní lébuna libágari.Yuti haun dagainatiñu habu iráhüñü lun letenirún haun, lau duári. Sun iráhüñü ha nasíruatiñu lidan odi bárugudi luai sinbili, yuti haun hauniguirún lidan aban.Sun güurigia yuti haun habihin furendei. Anhaña atúriaha tidan luban furumieti furendei, mafayeirúbaña ni aban gáwanü. Yuti lun uruwai laturiagüdüniña gürigia tidabn luban furumieti furuendei. Aturiahaní tidan luban segandi furendei aban memebai lila haun sun mutu. Liabin ti ebéluruni tidaun luban furundei iñuti, hafu lauchun gürigia luaugua.Sun furendei mosu taríahan tahímeidun lusan gürigia, ru ligia inébehabu luagu sun le yubai haun lílana fulasu; luyéri furendei le lunbai libihini gürigia gatu giñe líchigun saminaü lun ñeibai lan gufúrandaü, awandahani labu umádaguaü hadan sun mutu, itararügübai gawara lan lawándahani labu umádaguaü hadan sun mutu, itararügübai gawara lan lawánserun tuádigimari Ubau Uaratu, lun lubá gia ñei meme lan darangilaü ubauwagu.Yuti haun agüburigu hasuesihaní luyéri furendei le lunbai habihini hasanigu.Yuti lun ka gürigia láundarun lidaun lechun lagaira, le auti labúsienra, lun layúsurun lídangien hadíñeburi, ideha ligia me lun lawanserun lagaira.Ka gürigia yuti lun taunigirún lidíñeburikai hamuga: garúdia, akútihani, féindiraeréreha tugia me lúrudu laugien.Ka gürigia yuti lun lauchun, lun ñeibai lan aban ürudúni lun giarabai lan lagúmairun sun saminaü le tídanbai Gárada to.Sun gürigia anihain lunti ladügüni luagu lagaira, mamai ñei lagüriahauwa, ñei tahímeida lusan.Sun gürigia mosu inébebaun tan lúrudu lun, ladüga tugiarügüñaun lan ariha lau le yubai haun amu, tugia aunigirubalin ibagari fulásrugu, ru tugia buídumei lun bawíwandun tidan aban adámuri úaratu.Mauwebudunbai sun saminaü le tídanbaun Gárada to, anhawa magúnfulirun lau tubáliti Ubau Uaratu.Uati ni aban saminaü tidan gárada to lun hamuga líchigun ubafu lun furumieguarügü (kai hamúga gürigia, adámuri, uruwai) lun gawarabai lan ladügün somu katai barúnati luagun tubáliti gáarada to.Tuj kyaqiil twitz tx'ot', aj tipamaal tu'n teetzat t-xileen tuj kyaanmi kyaqiil winaq, tu'nj juunx kyokleen b'ix milaay b'aj sla'jat kyxileen kyaqiil xjaal;At tumalaal tu'n miti' tu'n took tajlaal b'ix tu'n miti' tb'aj yaajat kyokleen qe kyaqiil winaq kyja'tzan nb'ant tnaachal b'ix at ta'wa tuj kyxiinb'atz xjaal, kyja'tzan n'ook jun twi'yalaal yool ti'j kyxiixb'il b'ix kyajb'il qe xjaal, tu'ntzan miti' tuj kyaqiil twitz tx'otx' tchiyalaal b'ix ta'w wa'iij noqtzan tu'n kyeetzan b'i tu'n kyaachan ti'j kyyool b'ix noq alkyeex kyb'ee tuj okslab'il txi' kyi'n;Tuj tumalaal, aj kyokleen xjaal tu'n tkoolan aj twi'xaniil nintnam tu'n mi' kub' kyxi'man xjaal tu'n tjaaw kyjayo'n q'ooj ti'j b'eetx'b'il b'ix tnaachal wi'xan;Aax iil ti'j tu'n tteen xtaalb'il kyxool kyaqiil nintnam;At tumalaal tu'n txi b'incheet jun aq'uuntl kyxool qe tnam tuj kyaqiil twitz tx'otx' tu'n tjaaw kyiipan xjaal tuj yaaj b'ix tujxax tzalajb'il;At tumalaal kyu'n tnam kychimo'n kyiib', b'ix ma' b'aj kychik'b'a'n' tuj tu'jal aj q'uqb'il k'u'j ti'j kyokleen xjaal, aj tiipan kychuwiinqalqe xjaal, qe winaq juunx kyponleen xiinaq xu'j, ma' b'aj chik'b'eet tu'n taq'uneet b'aanb'il kye xjaal tuj tu'malxix b'ix kopib'il;At tumalaal aqej tanam kyq'oon kyiib' tuj chimob'il ma' kub' kytzii'yan tu'n kyoonan tu'nxax kyok juunan ti'j xaob'il kye winaq, tu'n telpan twitz tnimaal kyokleen xjaal tuj kopib'il;Jun tumalaal tu'n kyeetzan kykyaqiil ti'j kyokleen tuj kopib'il kyaqiilqe xjaal, iilxax ti'j tu'n teel twitz ak tzi'yan maj;Ajqe kyaqiil kychimo'n kyiib' b'ix tuj chimob'il nb'aj kynuk'u'n b'ix ma' tz'ex kychik'b'a'n aj kyokleenqe winaq, aatzan xiinb'il kye kyaqiil tnam, tk'u'j tnam, twi' tnam tuj kyaqiil twitz tx'otx', tu'n tok kyipamaan kyiib' tza'nx kyteenkaqe q'inool twitz b'ix teeyalax te juunjan xjaal tu'n tok tnimsa'n, b'ix tu'n t-eetzan ti'j, aax ikyx tu'n txi' t-xnaq'tza'n tuj jun xnaq'tzab'il ti'j aj xob'il ti'j kyokleen xjaal tuj kopib'il, tu'n txi' kylajo'n tu'n tjaaw nimseet tuj qtaanma b'ix twi' kytaanma aamaq', tu'n telpan twitz tuj kyaqiil twitz tx'otx', tuj kytaanma qe tajawiil twi' yool b'ixqe xjaal, qe tnam kynaqa'yal tuj kyaqiil twitz anq'ib'il.Kyaqiilqe winaq nchi itz'aj tuj kopib'il, juunx kychuwiinqal b'ix kyokleen, kyja'tzan tuj tb'aanal xiinv'il tu'n kyanq'iin tuj b'ank'u'j kyxool.Kyaqiilqe xjaal at kyokleen tuj kopib'il miti' xmaayb'il b'ix iik'b'il ti'j chikiin qe xu'j, qe xiinaq, chiyoolan, kyokslab'il b'ix kyxiimb'il ti'j kyanq'ib'il, noq ti'yax tqal juuntl aj ma itz'aj kyxool xjaal tuj kytaanma aax ikyx miya' tu'nj at nim tpuwaaq jun xjaal kyja'tzan matiij txileen b'ix noq ti'yax juunx kyokleen kyaqiil xjaal.Ikyx miti' q'ib'aj niiky' kyi'j xjaal kyna'n ti'j twi'xaniil kytaanma b'ix twitz aj kaawil qa ti'jxa kytaanma b'ix qa tujx noq ja'yax najla xjaal, qa tuj jun tanam teetzan tiib' b'ix ikyxjo tuj tanam qa tlak'oon tiib' ti'j tkaawb'il juuntl tnam.Kyaqiilqe xjaal at kyokleen ti'j anq'ib'il, kopib'il b'ix q'uqb'il k'u'j ti'j kyxmilaal.Mijuun tu'n took tjaq' yaajb'il, tuj mooyb'il, qa at mooyb'il b'ix yaajb'il noq tza'nyax tu'mal kb'anteel tu'n tkub' q'uuchaj. Milaay che'x k'aayat xjaal te kyaq'unaal xjaal q'iinan.Mijuun tu'n took tuj xpitz'b'il b'ix ta'w milaay tz'ook jun xjaal tuj xhiipib'il kyiw ikytza'n jun ti'yax miya' winaq.Kyaqiilqe xjaal at kyokleen tuj kyaqiil plaj twitz tx'otx' ok kyiky' tuj tumalaal kyu'n wi'xin.Kyaqiilqe xjaal juunx kyponleen twitz tz'iyasab'il anq'ib'il kyu'n aj m'unal, milaay txi' q'ib'aj niiky' ti'j tokleen b'ix juunx kolob'il tu'n tz'iyasab'il. Kyaqiilqe xjaal juunx kyokleen tuj koolb'il tu'n iik'b'il qa at miti' sook tuj twi' aj chik'b'ab'il julu' b'ix qa at ma jaw jayoon te iik'b'il.Kyaqiilqe xjaal at kyokleen ti'j jun koolb'il twitz kyjaa xtiisb'il, aj qa miya' b'a'n nxi' b'incha'n ti'j tokleen xjaal tuj tanq'ib'il.Mixjuun xjaal tuj xmaayb'il tu'n txi' txetze' tza'nx tu'n teex lajeet ti'jxa tanam.Kyaqiil xjaal at kyokleen b'ix miti' juun kub'ana b'ix miti' jawana, tu'n kyok b'i'n tuj xtiis teetzan tiib' b'ix miya' tuj eewaj. Qa at tiil jun xjaal, iil ti'j tu'n tb'aj ki'nxax tu'ntzan miya' jun sla'j.Kyaqiil xjaal qa ma tz'ok q'o'n jun iil ti'j b'ix miti' xkyekaj tuj xhk'aatan, b'a'n tu'n tkub' te'wan noq tza'n tteen tu'n xtiis. Iil ti'j tu'n txi' chik'b'a'n kywitz xjaal tu'n tok xo'n b'ix tkoloom tiib'.Mijuun tu'n tkub' qiitz'an noq tu'nj miib'an tkoloom tiib', aj ootaq b'ant tu'n xjaal miya' tuj iilxax, kyja'tzan ntq'ama'n aj tokleen tuj tnam b'ix ti'jxa tnam. Aax milaay kub'xax ta'w ti'j jun aj iil ok tb'antka jun ti'yax tu'n.Miti' jun xjaal tu'n tok seky'peet tuj tanq'ib'il, tuj tjaa kyxool tk'uwa'l b'ixqa tuj tmaajan jaa. Kyaqiil xjaal tu'n tkoleet tu'n kawb'il qa ma tz'ok seky'pu'n b'ixqa ma tz'ok b'iyo'n.Kyaqiil xjaal tu'n tb'eet noq ja'yax tu'mal b'ix tu'n taanq'an noq ja'yax tu'mal tuj jun tnam.Kyaqiil xjaal jaku tz'eex tuj kyaqiil tnam, tuj teex ttaanma b'ix tu'n taajtz maqtz'aj.Qa jun xjaal njayeet tu'n tlaaj jun iil jaku qaanan xtaalb'il tuj alkyeex tnam b'ix tu'n tteen tuj tb'aanal.Aj tponleen jalu' milaay tz'ook ti'j jun b'inchb'een kyu'n ja xtiis qa noq jun iil miya' nim b'ix ti'j taaq'un b'ix kylok' tnam kychimoon kyiib'.Kyaqiil xjaal at tokleen te tk'u'j tnam.Miti' jun xjaal tu'n tkub' xk'aayat tokleen tuj ttaanma tza'nx qa taj tu'n tb'aj tch'expu'n, tu'n taanq'an tuj juuntl tnam.Kyaqiil xiinaq b'ix xu'j ok tpoon kyab'q'iiyal tu'n kymoje', noq tza'nyax chikiin qa xhnuul qa quuk'al, miti' kyiil tok ti'j b'ix mi'aal jaka tz'ok teen mayool kyee. Qa te juuntl tnamqe, qa te juuntl okslab'il, b'a'n tu'n tb'ant kyteen tuj kyanq'ib'il tuj kyjaa ok kymoje' tuj mojeb'il b'ixqa ma chi'eel paax aax txileen kyanq'ib'il.Noq tuj kyexax kyxiinb'is, tuj kopib'il qe ku'xan jaka tz'eetz kymojeb'il twitz ley b'ix tuj kyokslab'il.Aj najle'n aatzan tb'anq'ab' b'ix tiipan kyanq'ib'il kyaqiil xjaal tuj jun tnam, kyja'tzan tu'n kykoleet kyu'n tnam b'ix tu'n twi'xaniil tnam tuj tii'yax tnaachal.Kyaqiil xjaal at kyokleen eetzal jun ti'yax qa kyjunaal b'ixqa ila' kyb'eet tajawiil.Mi'aal jun xjaal jaka tz'el q'iit aj teex taq'umb'een.Kyaqiil xjaal tzoqpi'n tu'n tkub' t-xii'man noq ti'yax tqal, tuj teex t-xiinb'il tuj tokslab'il; ikyxajalu' qa tajb'il tu'n tkub' tch'expu'n tokslab'il b'ixqa aj tb'ee tuj tanq'ib'il. Miti' tiil tu'n tb'eet tuj jun okslab'il tjunaal b'ixq ila' kyb'eet, qa tuj xnaq'tzb'il, qa kyxool txqantl xjaal.Kyaqiilqe xjaal tzoqpi'nqe ti'j kyxinb'il b'ix kyyool tu'n ti' kyq'ama'n, aj tokleen lu' milaay chi ook mayeet tu'n tlaaj kyyool, tu'n tjayeet jun xinb'il, tu'n tkaanan tpakb'aal b'ix yool noq alkyeex tu'mal, tuj puqb'il yool, tuj u'j miti' maqob'il tee.Kyaqiil xjaal miti' tiil ti'j tu'n took jun chenb'il b'ix tu'n took tuj chimob'il tuj aachib'il.Milaay tz'ok chq'eet jun xjaal tu'n took tuj jun chenb'il.Kyaqiil xjaal jaka chi ook te wi'xan tuj kytaanma qa teetzanx tiib' b'ixqa jun t-xeel noq chi took kyu'n xjaal ok kyel sik'o'n.Kyaqiil xjaal juunx kyokleen ti'j kyiiqatz kyxool tnam tuj kytaanma.Tu'n tb'ank'u'j tnam tu'n teel tsik'o'n jun wi'xan b'ix aatzan tipamaal kyxool xjaal, ok took sik'ob'il tuj tuu'malxix tuj juunjan el. Teeyalax te juunjan xjaal tuj eewaj tu'n tok tq'o'n tiipan alkyee xjaal tajb'il tu'n took te wi'xan; kyja'tzan tu'n teel twitz aj tspiky'amaal.Kyaqiil xjaal at xob'al kyee tuj kytaanma, b'ix at kyokleen ti'j tza'nx tteenka tq'inamab'il tnam, tu'ntzan b'a'n tu'n kyteen xjaal.Kyaqiil xjaal b'a'n tu'n taq'unaan b'ix b'a'n tu'n tjaaw tjayo'n taaq'un tu'n tanq'iin.Kyaqiil xjaal miti' iik'b'ilte ti'j twi' tk'u'j ti'j aq'uuntl ootaq b'ant tu'n.Kyaqiil xjaal aq'unaal, iil ti'j tu'n t-eetzan ti'j jun xtaalb'il kyuk'u tk'uwa'l, tu'ntzan kyteen b'a'nxix.(missing)Kyaqiil xjaal aq'unaal at tokleen ti'j jun ujlab'il b'ix iil ti'j tu'n tchojeet tujlab'il xjaal.Kyaqiil xjaal at tokleen ti'j anq'ib'il tuj tu'malxix tu'n tkoleet tuj yaab'il, tu'n twa'n, tu'n t-xb'alamaan, qa juna'wax ma tooqaj aax at tokleen ti'j anq'ib'il b'antzala koox.Kyaqiilqe k'uwaal at kytuxu' b'ixqa miti' juunx tjapan poon kyokleen ti'j anq'ib'il.Kyaqiil xjaal at kyokleen ti'j xnaq'tzab'il tuj tneejal ab'q'ii miti' chojob'il tee b'ix kyaqiil xjaal tu'n kyxnaq'tzaan ti'j aax at kyokleen xjaal ti'j juuntl kol xnaq'tzab'il.Kyanqiil xjaal iil ti'j tu'n tjaaw kyii'n kyiipan tuj xnaq'tzab'il b'ix iil ti'j tu'n teel kyniiky' ti'j xob'il tuj anq'ib'il tu'ntzan tkub' teen tb'aanal kyxool b'ix kyxool nintnam.Kyaqiil xjaal b'a'n tu'n tjaaw kyjayo'n alkyee xnaq'tzab'il kyajb'il tu'n txi' q'oot kyeqe k'uwaal.Kyaqiil xjaal miti' tiil tu'n tanq'iin tuj tkojb'il, at tokleen ti'j tb'aanal naab'il te kojb'il.Kyaqiil xjaal at niinb'il tee ti'j niky'akax tb'aanal t-xiinb'il tuj tkojb'il.Kyaqiil xjaal at xob'al tee b'ix at tokleen ti'j jun kaawb'il tuj ttaanma b'ix ti'jxa tnam, ikytzan tok yool b'anan tu'n chimob'il kye nintnam.Kyaqiil xjaal iil ti'j tu'n tkub' teen b'a'n tuj tkojb'il tu'ntzan juunx tu'n txi tii'n tiipan aq'uuntl b'ix xiinb'il.Kyaqiil xjaal o'kax mayeet tu'n yool b'anan tuj twi'yalaal kaawb'il te tnam, tu'ntzan tkub' xe't jun tb'aanil anq'ib'il tuj tnam.Aj kaawb'il tkub' kyool xjaal, o'kax txi' ch'ik'eet iky tza'n b'anan tu'n chimob'il kye nintnam.Kyaqiil yool b'anan tuj twi'yalaal kawb'il tu'n chimob'il kye nintnam, milaay kub' tq'uuchan jun k'oloj xjaal b'ixqa juunx nintnam. Tzi'yan maj tu'n chimob'il kye nintnam.Panru̸ji k'u̸ mara mimiji na joo texe yo nte̱'e̱ in dya ra chu̱nji, numa so'o k'u̸ ra mamu̸ji k'u̸ ri chjekjoji texezgoji.Panru̸ji k'u̸ ma dya ri pjechiji texto yo jña'a nuyo nrra pjosu̸ ye nte̱'e̱, nudyama so'o k'u̸ ra potr'u̸ji yo in Kjuarma; ngek'ua nesta nura mbaraji k'u̸ ye nte̱'e̱, ma sa̸ja̸ kja ne xoñi jomu̸, na kjuana k'u̸ rambesi nura zi'i, ra so'o mamu̸ nu in jña'a ñeje ra eme nu K'inchi angeze.Panru̸ji k'u̸ nuyo jña'a yo pjosu̸ ye nte̱'e̱ ximi nesta ra k'uatr'u̸ kja xiskuama, ngek'ua dya ra chu̱'u̱nji.Panru̸ji k'u̸ nesta ra mimi na jo'o texto ye tr'ajñiñi.Panru̸ji k'u̸ yo jñiñi ye jmuru̸ kja nu tr'angumu̸ a xoñijomu̸, o dyu̸su̸ji ye jña'a kja naja xiskuama, jango mamu̸ yo nrra pjosu̸ yo nte̱'e̱ ñeje mamu̸ k'u̸ yo b'ezo ñe ye nrrixo chjetroji, kjana xits'iji k'u̸ ra mbox k'u̸ji nura jok'u̸ji jango ri mimiji nu padya.Panru̸ji k'u̸ nuyo nrrajñiñi yo o jmuru̸ji kja nu tr'angumu̸ kja xoñijomu̸, ngek'ua ra mbosu̸ji texto yo b'ezhi ñeje yo pjosu̸ ye nte̱'e̱.Panru̸ji k'u̸ nu k'inchijiyo nu pjosu̸ yo b'ezo nrra na kjuana ngek'ua ra dyatrajiyo.Nu jmunte̱ nu tr'angumu̸ mamu̸Nu Jña'a yo Pjosu̸ Texe ye Te̱'e̱ nuyo Ka̸nra̸ a xese ne Xoñijomu̸ ngeje k'uatr'u̸ k'u̸ yo jñiñi ra mimiji na jo'o, ngek'ua ye nte̱'e̱ ñeje yo ngumu̸ nesta k'u̸ ra mbara yo, ga kjaba ra so'o ra jichi texto yo d'ieb'e panru̸ji, k'u̸ nuzgoji ri chjekjoji ra jandaji na jo'o yo in kjuarmaji yo na mimi yo nañ'io e jñiñi.Texe yo nte̱'e̱ chjetrjoji, angezeji ximi xo'oji ñeje k'inchiji, nesta ra ngara na jo'o k'o dyaja e nte̱'e̱.Texe yo nte̱'e̱ chjejutrjoji nza kja ga mamu̸ kja na Xiskuamana, zo yo dyaja b'ezo ri nañ'io yo in nze'e, zo ri nrixo, zo ri nañ'io nu in jña'a, o ye eme nu mizhokjimi, o yo dya yo pesi.Ximi, dya so'o nu ra juantrjoji ye nte̱'e̱ nuyo kja dadyo e ts'ibepji, o na mimi nu juemetrjo e jñiñi zo ri na nojo o ri ts'ik'etrjo.Texe yo b'ezo o nrrixo so'o ra ngara ñeje ra nok'u̸ ximi ra mbosu̸ji.Dyakjo soo ra yab'u̸ji o ra zad'u̸ji, nzakja ga xits'iji nu xiskuamana.Dyakjo soo ra dye'eji, nudya yo dya nan jo'o.Texe yo nte̱'e̱, jango nzhodu̸, dya so'o ra ngontr'u̸ji kja pjoru̸.Chjetroji texe kja xiskuama yo pjoxku̸ji, texezgoji ra soo ra mboxk'u̸ji nzakja ga xits'iji na kjuamana.Texe b'ezo o nrrixo pesi yo mboste kja xiskuama, nujua jango ra ts'apu̸ji yo oru̸, nzakja nu kjuama yo ri pesigoji ye Me'bonrro.Dya kjo soo ra zu̸ru̸ji o ra ngontr'u̸ji kja pjoru̸.Texe b'ezo o nrrixo soo ra mbosu̸ji, k'u̸ ga chjetroji jango ga dya̸tr'a̸pu̸ji nu jojña'a, nzakja na mamu̸ nu xiskuama, nu ximi nesta ra xoru̸ ye b'ota.Texe b'ezo o nrrixo so'o k'u̸ ra mbosu̸ji ma jyasu̸ji k'u̸ pjekjo o ts'a, ximi nesta ra jñanrra yo dyant_'e̱ jango ga pjendioji.Dyz kjo soo ra jya̸sa̸ji nuyo dya o ts'a, ga kjaba mamu̸ yo jñagoji ñeje nuna xiskuamana. Ximi dya kjo pje nrri ra ts'apu̸ji ma pjekjo o mbonu̸.Dya kjo soo pjekjo ra ma xipjiji kja in nzumu̸, yo in nte̱'e̱ o jango na mimi nuyo nguechjene. Texe yo b'ezo o nrrizo soo ra mbosu̸jima.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra nzhodu̸ o ra jya̸ba̸ in ngumu̸ jango nee angeze.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra mbedye jango nee angeze, kja ra nzhogu̸ ma nee.Ma jod'u̸ji, texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra jyod'u̸ kjo ra mbosu̸, kja jñiñi jango ra nee.Nudya nu mboxte, dya kjo soo ra nguatu̸, ma d'a nte̱'e̱ pjekjo o ts'a, ngeje nu mamu̸ na ngumu̸ xoñi jomu̸.Texe b'ezo o nrrixo nesta d'a mejomu̸.Dya kjo soo k'u̸ ra ngupu̸ji nu mejomu̸ nu o juanu̸, o ra nee ra mbot'u̸pu̸.Ya b'ezo ñeje ye nrrixo, ma a ma te'eji, soo k'u ra chju̱ntu̸ji in dya kjo so ra mamu̸ k'u̸ iyo, ga kjaba ra mbesiji yo neeji, zo ra nguaru̸ nu chjuntu̸.Ngetrjo ma ra nee yo tr'ii nuyo ra chjunt'u̸ soo k'u̸ ra ts'ajima.Nu chjuntu̸ ngeje nu nrra pjosu̸ nuyo jñiñi ngek'ua nesta k'u̸ xira mbosu̸jidyayo.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra mbes'i na ts'ik'e jomu̸ o na punkju̸.Dya kjo soo ra nrrenbiji in jomu̸.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra ngichi yo ra nee, k'u̸ ra ma kja nits'imi nu ra juajnu̸; ximi soo k'u̸ ra pot'u̸ nu in nits'imi o mizhokjimi, zo ri d'ats'e o ri kjuleji, pa ra jichiji, ra ts'aji ñeje ra jandaji.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ mamu̸ yo k'inchi, nudyanu ximi pjosu̸ ngek'ua dya kjo pje ra xipji ma ra mamu̸ nuyo ngichi angeze nujua jango ra nee.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra jumru̸ ko yo dyaja e nte̱'e̱.Dya kjo soo k'u̸ ra nrrutr'u̸ kja yo jmuru̸.Texe b'ezo o nrixo soo k'u̸ ra juajnu̸ nuyo in xota kja in jñiñi, ra ts'ase o ra o kjokjo ra nrra̸ga̸.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ximi ra juanu̸ji angeze ngek'ua ra ts'a e sota kja in jñiñi.Nunu ra mamu̸ nu jñiñi ngejedyanu na kjuanu̸, ngek'ua ga kjaba ma ra juanu̸ji yo jmu, soo nu ra tsaji jango ga neeji angezeji.Texe b'ezo o nrrixo nujua na mimi kja d'a jñiñi soo k'u̸ ra mimi na jo'o, ga kjaba nu jñiñi jango o te'e, ximi nesta nu ra mbosu̸ angeze ngek'ua dya kjo ra chu̱nb'i ximi nesta ra unu b'epji, in ra jya̸ba̸ e ngumu̸ jango ra ma eñe.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra pepji, ximi soo nu ra juajnu̸ jango nee k'u̸ ra pepji ngek'ua ra nrro na jo'o.Texe b'ezo o nrrixo, dya nesta ra juanu̸ji, ngek'ua ra ngontr'u̸ji yo merio.Texe b'ezo o nrrixo yo pepji, nesta ra nrroji na jo'o, ga kjaba ra so'o ra unu̸ k'u̸ ra zi'i yo in te̱'e̱, ximi ra mbosu̸ nu i jñiñi ma ra b'ezhi.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra jmuru̸ji jango na pepji ngek'ua ra pjendio yo nrra pjosu̸ji.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra soya, in ra ts'a nu ra nee, ximi ra pezheji yo zu̸nu̸ ma pepji kjana ra ngontr'u̸ji ma ra soya.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra mimi na jo'o, nu nrra ra mbosu̸ yo in te̱'e̱, nu nesta ra dya̸tr'a̸, nu ra ñoñu̸ji, nu ra jye'e b'ito, nu in ngumu̸ ñeje texto yo nrra b'ezhi; ximi soo k'u̸ ra mbosu̸ji ma dya ri pepji, ma ri sodye, ma pjekjo ri so'o, ma ri d'ase, ma a ri pale o ma otrjo k'u̸ ri ju̱'u̱ pa ra mimi.Nuyo nana ñeje yo ts'itr'i ngeje yo nrra nesta k'u̸ ra pjosu̸ji. Texto yo kja ts'ilele nuyo sii in tara o iyo, ximi chjetrjoji kja yo dyaja.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra xoru̸. Nu xoru̸ dya ra ngontr'ujinu ma ngeje k'u̸ kja pju̸ru̸jitrjo. Nu xoru̸ ne pju̸ru̸ ngeje nu na kjuana. Kjana yo dyaja ye a nojoji ri ts'a texeyoji; ma ra neji ra nguaru̸ji nu xonpute o dyate ra chjetrjoji kja textoji ma a nrroji.Nu xoru̸ ngeje nu kja n'u̸ texe yo nte̱'e̱ ra jonteji ximi kja k'u ra mimi na jo'o nza kja kjuarmaji; ra ts'a nu k'inchi ñeje k'u̸ dya ra chu'u yo jñiñi ñeje ra mimi na jo'o yo te̱'e̱ ye jñatrjoji ximi ra pjoru̸ yo kja nu ngumu̸ yo pjosu̸ texe ye jñiñi yo ka̸nkra̸ a xese nu xoñijomu̸.Nuyo tara soo k'u̸ ra juajnu̸ pjembe yo xoru̸ yo ra jichiji yo in chi'i.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra juajnu̸ yo nrra mamu̸ k'u̸ ra mbos'u̸ k'u̸ ra mbara nuyo b'u̸b'u̸ji kja jñiñi, ga kjaba na kjuana k'u̸ ran teji.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra nrro merio o ra mbaraji ma dyopju̸ e b'epji, nu dyopju̸ angeze.Texe b'ezo o nrrixo soo k'u̸ ra mamu̸ jango nee k'u̸ ra mimi kja in jñiñi o kja xoñijomu̸ nzakja ga mamu̸ kja na xiskuamana.Texe b'ezo o nrrixo panru̸ k'u̸ nu in jñiñi ngeje nu nrra nesta ngek'ua ra mbesi yo nesta.Nu nra nestaji nge k'u̸ ra kjaji yomasi ri neeji, texe e nte̱'e̱ nesta k'u̸ ra ts'a yo mamu̸ nu skuama ga kjanu ra mbaru̸ ja ga mimi in jango ga ne'e yo in dyojui ñeje ga jñanrru̸ na jo'o texto yo ja̸ra̸ a xes'e nu xoñi jomu̸.Nudyayo nrra pjosu̸ ye nte̱'e̱ dya soo, k'u̸ ra kjaji ma dya ri panru̸ji nu mamu̸ nu ngumu̸ nu pjosu̸ ye nte̱'e̱ yo ka̸nra̸ a xese nu xoñi jomu̸.Nu xiskuamana so'o k'u̸ ra ts'a texto yo jñiñi yo ja̸ra̸ a xese nu xoñijomu̸ o ye nte̱'e̱, ngek'ua ra soo ra ts'aji ye ts'ibepji nu ra mbosu̸ texe ye te̱'e̱ nza kja ga mamu̸ na xiskuamana.Hapovaun jau cuzati cunuunicun ja jahaquin jau cuzaquin jan jonivo jaton derecho jato horixonyovaatimun nutuztirazi jaha hapovohnucanpu. Jaton derecho jato respetaxonyamahaito terroristaquicavizquin hapo zinaativo shinanquin. Nutuztirazi j aharazix ravucananhi jatimunhcanquihnucanpu.Nutuztirazinxon jaton hapovaun jato nichinha vohax hiyoohi tziztocohoonivomun "Naciones Unidas" quin yohihi nonhcanucanpu, jahonxonmun cuzaxon jau cuzatirahqui yohiquin quirica cunuucannixohqui, quiyoovi jonin janovi jau cuzatimunhquimun yohicanixohqui. Jato mucativo shinanquin tiirazi jato chituyovaatimunhquimun yohicanixohqui. Xanovomun vutzacun jonimun vutzahcanquihnuyamaquin jaacavizrazi jatimun yohicanixohqui.Jato hinaativo shinanquin sharaahi jaquizti janon jato jau cuzaquinxanhquinmun yohicanixohqui. Nutuztirazixon jaton hapon jato nichinha vohax "Naciones Unidas" tziztocohoohi voxonmun nutuztirazinoha jaton derecho jato respetaxonxahinnovo jato jau cuzaquinxanhquinmun yohicanixohqui, tzovan jato hinaati shinanquin.Ja jahaquin jau cuzati quirica cunuunivo ja jahaquin jau cuzanonvo jato joniya xanovo honanmatimunhcanquihnucanpu. Jaa jato nichinhai jonin jato chituyovaatimunhqui. Tzovanrivi jato hinaayamatimunhqui.Asamblea General jarixonmun "Declaración Universal de los Derechos Humanos" yohicanixohqui. Jaa nutuztirazin jaha jonivaun jaton hapovutan ja jahaxanhquin yohiquinmun cunuunivohquiqui shinanquin quiyoo jonivorivi jonitzavaun derechorivi respetaxonxahinnovo yohiquinmun tzova hinaayamaxahinnovo jato yohicanixohqui.Cooncovin jaton nutunxon jahoxanhquin nututzaxon ja jahaxon jau cuzati yohiquin quiricanan cunuunivo ja jahaquin respetaxon ja jahaquin jau cuzahira hapovohquiqui hiintimunhcanquihnu, Naciones Unidavaun jonivo hixon ja jahaquin jau cuzahoxanhquin nututzanoharocon jato hinaahirahcanihqui hiintimunhcanquihqui.Tzovan jato jumahaito hinaayamanonmun vacunoxcanquihnucanpu. Tzovan jato zinaayamanonmun vacunoxcanquihnucanpu. Jonitzan derechocavizyahtoxrivimun vacunoxcanquihqui. Quiyoovinin shinanquin hiromaquin jaucuzahavorahquiqui shinantimunhcanquihqui. Vacurazixquicavizhi quiyoovinixjatimunhcanquihnucanpu.Nan quiricanan jau cuzati quiyoo cunuunivo ja jahaquin jau cuzatimunhnucanpu. Joni quiyoovinin derechorivimunhqui tzova hinaayamatimunhcanquihqui. Nan quiyoo derechoyamunhcanquihqui. Joxohocatzi chaho, vinshinhocatzi panshin, jonihocatzi xano, quechua yovanhaihocatzi castellano yovanhai, Dios coonhaihocatzi Dios coonyamahai, cuzaquin jaton hapo shinanhoxanhquin vutzaquin shinanhai, rato nutunoha jahavaun jauyahocatzi jaumahizra jaton caivohqui jahavo, raquihaxra vacucanixqui, cutzarazira tuxuhcanihqui, vutza sharaacunmun vutza hiromamaamahcanquihqui jaacavizrazimunhcanquihqui.Rato partido politico tanahirahcanihqui, quiricayahocatzi quiricamahizrivi vutza nututzanohax vuharazi ja quiyoovi jato jaquinhsharaatimunhqui jaacavizrazi. Vutza nutun jato jaton nutu hinaahancun jato hinaayamahavohquicavizquin jato sharaaquin jaquinhtimunhqui.Tzova rutupanan jato quiyoovi hamamatimunhqui. Cuunyamahaito tzova hinaativo shinanquin jato hamamatimunhqui. Tzova muhutivo shinanquin jato hamamatimunhqui.Jamun haruzquin jonitzan tzova hinaati shinanquin jato hamamatimunhqui.Pishtacovin tzova muhuhoxanhquin hovaa yohinna haquicavizquin muhuyamatimunhqui. Januquinrivi tzova ranoomayamatimunhqui.Quiyoo nutunxon jato jaton nutun vonixo jaton nutun j ahahquicavizquin jato quinhtimunhcanquihnu, javi jaton quiricamahizha.Quiyoo jonimun derechoyahcanquihnu, jaacavizrazimunhcanquihqui jato jaquinhsharaatimunhqui. Nan quiricanan cunuunivo ja jahayamaquin jato hiromativo shinanquin jato chituyovaatimun ja nutun jaha hapohqui. Jonitzan jato jaton hapo janumapahain jato hamamatimunhnucanpu. Tuxu jato sharaatan, tuxu jato hiromapahato jato hamamatimunhnucanpu.Ja nutun jaha juesvaun jato quiyoovi jau yohihaito nincaayovaatimunhnucanpu. Jaton jato hiromativo shinanquin ja jahaquin jau cuzati yohiquin ja nutun jaha hapovaun quirica cunuuni jumaquin jato hiromativo shinanquin.Pishtacovin tzova jau cuzayamahaito haruzquin hachixon caravozomuran ninonhoxanhquin jan nutunoha nututzan catannon nichintimamunhnucanpu.Vutza sharaacunmun vutza hiromahqui yohiyamatimun juesqui. Jato rutuhaxquihcavan jonitzan jato chanicahanhain nincaatimun juesqui hontzahavo coonmacun.Cooncovin hiromaquin jau cuzahazquinhcain tzova chanicanyamatimunhnucanpu, cooncovin hiromahavaun honanhamahton. Cooncovin hiromaxo honanxon jamuncovinrocon mushtun yohinon yohihoxanhquin tzova jonitzan yohixonon yohitimunhqui. Hichaxon nincaanovo jato nincaaquihintimun juesnucanpu, cuzaquin yohihira jonihquiqui jatonrivi nincaanovo.Tzova jonin hiromaquin jau cuzaxo vunaacovin chanicahantimamunhnucanpu, nan nutun j ayamahocatzi nututzan ja jahaqui hiromaquin jau cuzayamatimunhqui quin yohiquin quirica cunuunivo yamacun. Jau cuzaxo jato casticayovaayamatirivimunhqui. Ja jau cuzaxo jato casticati yohiquin quirica cunuunivo zununruz jato casticatimunhqui, chipo moha ramaama hiromaniivaun chipo quirica hunaa hiromaxo jato casticati yohiquin cunuunivo ja jahayamaquin.Pishtacovin tzova ja jahacomun min hainya min vacuvoxanhpuhxon, nan jaton tapazan jato jiquinyamaxon, nan jato quirica nichinxonavaun jato yohihama jato vupunahanxon jato hayamatimunhqui. Jatoqui yovanquin "hiromamun nan jonihnu" quin jato yohiyamatimunhqui. Nan quiricanan jau cuzati yohiquin cunuunivo ja jahaquin jau cuzaquin quiyoo jato chituyovaatimunhnucanpu, jaton hainvoya jaton vacuvo jato cuzahantivo shinanquin.Raquirazi vopahi vohax raqui japahi jaton nutun jatimunhcanquihnucanpu.Jaton nutunohax nututzan vohax jaquiriviz vupahi vutimunhcanquihnucanpu.Jau cuzayamaxo jato hachipaiiquin jato vunahaivaun j aton nutunohax nututzan votimunhcanquihnucanpu, jarixon jato chitunonvo.Coonrocon hiromaquin jau cuzahax jaton nutunohax joconvahin nututzan paxahi voyamaticanquihqui, jato jarixon chitunonvo. Ja jahanovomun cuunyamahi Naciones Unidasquihqui.Quiyoo jonivo nututzarazinohax ciudadadnotimunhcanquihnucanpu.Tzova pishtacovin jato "min nutunoha jonimatimun minhnupuhxon vutza nututzanoha jonimatimun minhnupu" quin tzova yohiyamatimunhqui nomun haruzquin.Jonix moha puxcoonix hainhaivaun caahirivi xanox puxcoonix vunitimun xanovohnucanpu janovirazi vihannatimunhcanquihqui. Nan yora joxoya vihannahax, nan yora chahoya vihannahax, nan yora vinshinya vihannahax, nan yora panshinya vihannahaxqui vihannatimunhcanquihqui. Vutza nututzarazin jahatoxrivi vihannahax, vutza Dios tanahaivovutanrivi vihannatimunhcanquihqui. Ja jahaquin jau cuzati yohiquin jaton nutunxon quirica cunuunivo ja jahaquin ja vihannaharazi jato jamun haquin chitutimunhcanquihnucanpu jununnaxorivi jato chitutimunhcanquihqui.Pishtacovin tzova vihannanon vihannamapatimamunhqui. Jamun cuunhax vihannapahi vihannatimunhcanquihqui.Juman jaha joni vacuya jaquinhsharaatimunhqui. Ja jato nichinhai honivaun jato chituyovaatimunhnucanpu, joni vacuyamun sharaacovinhqui.Maiyatan jauyapanan tzova hamamatimamunhqui. Joni naharivi jaquizti jauyaha jato jaquizti jauyayamanon yohitimamunhqui.Pishtacovin tzova jamun haruzquin jau nininyamatimunhcanquihqui.Jamun jaurazi shinanpaiquin shinannovo jatimunhqui. Jamun shinanquirivi ratora sharaahqui shinanxon ratora hironianqui shinannovo jatimunhqui. Jamun Dios coonhoxanhquin coonyamanovo jatimunhqui. Jamun jaton hitinrivi quiyoovinin jaton Dios sharaaquin yohinovo jatimunhqui ja jahaqui yohihaiton. Vutza jonivutan sharaaquin yohihoxanhquin j atoztipan vahinxon yohihoxanhquin jaton tapazmuranxon yohinovo jatimunhqui. Jaton hitin jato vutzarazi ja jahaquin jau cuzanon honanmanonvo jatimunhqui. Jamun jaton Dios cuzaquin sharaaquin yohitirahqui yohixon, jamun jaton cuunman fiestanonvo jatimunhqui.Jamun jaton shinanun jau shinanxon jau yohipaiiquin yohinovo jatimunhqui. Jamun jau shinanhaito jato mucaaqui jaquin hayamanonvo jatimunhqui. Jamun jau honanpaiiquin honanxon jau nincaahoxanhquin quirica cunuunivo yovanxon cuzaquin shinanhirahcanihqui jamun shinannovo jatimunqui. Quiyoovinin quirica cunuuhoxanhquin jau shinanxon yohinovo jatimunhqui. Nututzanxon quiricanan jovi nututzan nichinpanan jato hamamayamatimunhnucanpu. Ja jahapaquin cunuuxon nichinhoxanhquin radionon yohiquin vutzarazin jau cuzaxon jovi camatimunhqui.Jamun tziztocohoopaiihi joni naha jaquizti tziztocohoonovo jatimunhnucanpu, tzovarocon mucaaqui jaquin hayamahi.Tzovan jonitza nahax tziztocohoohaivaun jatovutan tziztocohoomapatimamunhnucanpu, j umahaito.Jamun quiyoovinin jaton nutun jaha hapon jau cuzaxanhquin shinanhain jatonrivi ja jahaxanhquin shinantimunhcanquihnucanpu. Ja j atonvi jau cuzahoxanhquin vutzarivi jato jau cuzaxontanon nichintimunhcanquihqui.Quiyoovi jato jaton hapon jau vinonvo jatimunhnucanpu, vutza jato jau hinanhaivo ja jahaquin.Quiyoovinin tzovax jaton hapocatzirahquiqui catootimunhcanquihnucanpu. Cutzahtin pishta varixutuu vinoohainmun ratocatzira jaton hapo vunaahquiqui, jato catootimunhcanquihqui. Jato catooxanhquin "elecciones" hatimunhqui j atorocon paranyamaquin. Jamun j aton shinanuruz quiyoovinin tzovax jaton hapocatzirahquiqui catooxanhquin quirica cunuutan nanutimunhnu, tzovan tzova catooxanhquinra hacanihqui honanyamanovo. Jamun jaa jato cuunhaivo jaa jato catoonovo hiitimunhnucanpu.Nutuztipan jaha joni quiyoo jaun muronyamahi jarimunhcanquihnucanpu. Joni jau hichayahton jaumahiz jaha jato jau hinantimunhnucanpu. Vutza nuturazirivi jau hichanicaton vutza nututza jaumahizha jau hinantimunhcanquihqui. Jato noviyamaquin jato zinaayamahavo ranoyamahi jatovutan jahax shinansharaaya jahax sharaanovo.Joni quiyoo jamun yonoopaiiquin yonoo vunahax yonoonovo jatimunhnucanpu. Ranoyamasharaahi sharaanox yonootimunhcanquihqui. Yonoo vunahaito jato yonoo vunaxontimun jaton hapohqui.Joni ravuu jaquizti yonooquin jacaviz ravuu yonoohaito jato ja ravuuvi zunun copiitimunhqui.Jato yonooxonai joni vacuya jato copiiyovaatimunhcanquihnucanpu, jau maxcaayamahi ranoyamahi jaha jato zinaayamaquin jato jaquinhnovo. Yonooxon coriiqui vihax japanavan zununyamahaito hiinquin jato jau hinantimun hapohqui.Ja yonoohai joni jaquizti tziztocohoohax cuzhax yonootirahqui yohihi yovannovo jatimunhnucanpu. JatoJoni yonoohai quiyoo jovinnon jatimunhqui. Jovinhi jaxon jamun jau cuzapaquin jau cuzanonvo jatimunhqui, cuzacatzi hora naha yonoonon jato yohitimamunhqui. Tii varixutuuztirazi vinootan yonooyonoohi jovinhaito jato javi yonooyamahi jaha jato copiitimunhqui.Joni quiyoo ja vacuyarazin hizintivo shinanquin jaton vacuvo chituyovaanonvo jatimunhqui. Nan jiriti maxcaayamahax, nan chopan muronyamahax, nan jaton jati tapazyahaxqui janonvo jatimunhqui. Hizinhax hirooxanhquin jato rahonnon hospital vunaxon doctor vunatimunhcanquihqui. Yonoomahiz jaha quiyoo joni yonoo hinantimun hapohqui. Nanrazirivi jato jau hinantimun hapovohqui, joni hizinya, xanovo vunu namani, yovaaxunivo, ja cuzhax yonootima jonivoya ja jamuncovin hiruzhi jaun muronyamahi yonoopanavaun cuzhax hitimacun jahatiya jato jau hinantimun hapovohqui.Nan xanovo tohoyavi nan vacu maxcorivi chituyovaatimunhnucanpu. Mutzonanhamahton vacunivaun mutzonananhahton vacuvocavizquin vacuvo jaquinhtimunhnucanpu.Jamun quiyoo escuelahnonvo jatimunhnucanpu. Escuela Primariaya Basica Laboral jiquixanhquin copiiyamatimunhnucanpu. Escuela Primarian vuiinon vacuvo nichintimunhqui. Nan jau cuzati honanyovaahax, nan yonoo yovaayacatzi nan doctorpaiihax, nan abogadopaiiquin quirica honanyovaahavo haruzquinovo jatimunhnucanpu. Quirica honanyovaacatzi quiyoovinix Universidad vuiipanavaun vuiitimacun jaa honanyovaa mishtin jato vuiimatimunhnucanpu. Jaa honanma mishtin jaton japan jato coriiquinin copiixonha javi honanmahax vuiipaihaito jato vuiimayamatimunhcanquihqui, javi yovacux coriiquiya jaton japa jacun.Colegionxon jato jau honanmahavaun joni quiyoovinix shinan sharaayaxanhquin onantimunhcanquihnucanpu. Yoratzan derechorivi respetaxonxanhquin honantimunhcanquihqui. Quiyoovinin jumahaito jato hinaayamatimunhquirivi honannovo jatimunhqui. Nututzan jahamunhcanquihqui tzova yohiyamaquin jovitzan yovanhaitorivi xocotzamunhcanquihqui, jato yohiyamaxanhquin honantimunhcanquihqui. Colegionxon jato jau honanmahavaun Dios coonhoxanhquin Dios coonyamahirahcanihqui jato yohiyamahi j axanhqui honantimunhcanquihqui. Naciones Unidasan jau yohimacun yohihaito ja jahaquin yohiquihinxahinnon jato honanmatimunhqui rutunnativo shinanquin.Joni vacuvoya jamun jaton shinannun cuzaxon jaton vacuvo jau honanmahirahcanihqui jato jati honanmanonvo jatimunhnucanpu.Jamun jaton fiestan jaurazi cuzahi nan vuahax, nan cunuuhaxquin jau sharaavo cuzanonvo jatimunhqui. Jamun jaton shinannun tzovan jau cuzayamahi jau ramixon vutza jonitzan jau raminicahtonrivi jahon jau cuzatimunhcanquihqui.Tzova pishtan jau rami sharaahoxanhquin tzovan jau ja jahaquin cunuuyamanicun cunuuxo jato copiiyovaatimunhcanquihqui. Jatoncovinqui hayamanivaun hayooquin jau cuzahax hixon coriiqui visharaxanhquin jau cuzanivo tananon jayamatimunhcanquihqui.Cooncovin nututzarazinxon joni quiyopan nan quiricanan ja jahaxon jau cuzaxanhquin cunuunivo ja jahaquin jau cuzahirahcanihqui hiintimunhcanquihqui.Nocun comunidad jaha hapovaun nocu jau cuzanon yohicun ja jahaquin jau cuzatimunhnucanpu. Ja jahaquin jau cuzahi ranoyama sharaahi jatimun nonhqui shinan sharaayahtox.Caaquinrivinon nocun nutunxon jau cuzati cunuunivaun ja jahaquin jau cuzahain caaquinrivi nututzanxon jau cuzati cunuunivo ja jahaquin jau cuzatimunhcanquihnu, nocu cuunyamahaito hinaayamahavan nocunrivi jatox cuunyamahaito jato hinaayamatimun nonhqui. Joni shinansharaayatimun nonhnucanpu, shinan sharaayamun nonhqui nocu honannovo jaxon jato jau cuzahato nocun nutunxon haquintimun nonhnucanpu, ranoyama sharaahi jaxon nocun hapovo catooxanhquin.Naciones Unidasxon tziztocohooxon nan quiricanan cunuunivorazi ja jahaxon jau cuzaxanhquin yohiyamanivan ja jahaquin jau cuzayamatimunhnucanpu.Nan quiricanan jau cuzati yohiquin cunuunivo quiyoo jumayamaquin ja jahaquin jau cuzatimun nonhnucanpu. Joniztipax jumahonon naha jonin nan quiricanan cunuunivo jumaquin ja jahaquin jau cuzayamahaitonmun hiromaquin shinanhihcanquihnucanpu.Cenf rent laib zaid naix taix laix maix zenb nieef, maix pinf denx, maix quaif lit, laib nend ghax dios laib fangb dab nongd zit yef, zent yit haib hof pinf bangf jib eux.Hxid ax bongf dail naix bangf quaif lit, gux dox naix jub, dol hfud gid nongd sail jangx dol gid niad, dol gid niad nongd sail ait bal dol naix bangf jox hvib vut, ait nend, hlib laib fangb dab nongd jangx ait nend: laix laix xangx vud diel xid ghax vud diel xid, laix laix at hvib hsent diel xid ghax hsent diel xid, laix laix hlib hot fangb dab nongd ax maix gid hxib, ax maix gid hxat, jox hvib hlib dol hfud gid nongd sail xuaib but jangx hot laix laix sail hsab hlib.Dail naix bangf quaif lit nongt dol faf lif baox fut, ait nend ib pid naix yens ghab lail zaid gux dox yangx id, jef ax peef buf deef yix hfaid lind dax.Laib laib gof jab nongt vel ait vel xit vut dax.Jab ruf Lieef Hof Gof dol gof jab bangf naix id, sail niangb diot Lieef Hof Gof Xeet Zangb gid niangs, diangd xangs nenx dol bangf jox hvib ait nend: dail naix bangf jib benx quaif lit, dail naix bangf zenb nieef, dail naix bangf jat zif, jib mais daib jangs pinf denx, dol gof jab nongd dail jeef xenb ait laib seet huit nongd vel ait vel zit yef, vel ait vel jent but, laib hangd nongx nangl vel ait vel vut dax.Not not laib gof jab sail hlib des Lieef Hof Gof xit seix ait vut dol hfud gid nongd: pux pieet zenb zongt haib pux pieet zenb xenf duit dail naix bangf quaif lit sul jib benx zit yef.Pux pieet lix gaix dol quaif lit sul dol zit yef nongd, duit ait vut laib hfud gid gid waix nongd sail hsat zongt yaot.Ait nend zas nongdBib laib dat huit nongdGhax xangt laib hveb nongd, laib hveb nongd dios naix not bangf laib biaob zenx, dol naix fangb dab sul dol gof jab nongd nongt sail ves ait leit laib biaob zunx nongd, ait nend laix deis hul, dad laib jib get deis hul jef zas zas seix nins laib hveb nongd, jef sail ves xit job xit khab zenb zongt qauif lit haib zenb zongt zit yef, ghab lail zaid sul gof jit nongd seix dail gid gid des ait haib, dol quaif lit sul dol zit yef nongd jef niangb diot laib gof jab deis hul, nenx gof jab dol naix sul gof jab ghend dol naix id bangf quaif lit haib zit yef jef pux pieet haib yex xaot dot cenf rent haib zenb xeneLaix laix diangl dangt lol sob dab yangx ghax maix zit yef, niangb diot gid zenb nieef haib gid quaif lit gid nongd jus diel pinf denx. Nenx dol maix laib lix xent haib jox hvib vut, nenx dol nongt liek bed ut id xit deit dait.Laix laix maix zib geef xangx set benx dud gid nangs dol nongd dol hveb vud leit dol quaif lit haib zit yef nongd, ax gex dail xid bangf minf quf dios ait deis, ghab liut dud dlub diaib, dios jib mais daib jangs, vud dol hseid gheix xid, xent dol zongb jaot gheix xid, maix dol zent zit ghait dol jeet gaix nongf ait ib diet ait deis, ax gex nenx dios laib gof jab deis naix, diangl dangt diot dol zaid ait deis, hxat ghait dlas, diangl dangt ait deis, ghait maix diet senb fent ait deis.Dail naix niangb diot dol gof jab id ait deis hul nenx seix maix dol quaif lit nongd, ax gex dol gof jab nongd, nangs ghab dab nongd bangf zent zit, xenf zent ghait gof jit dit weit ait deis hul, ax gex nangs ghab dab nongd dios duf lif linx tux, dios yef naix jub dax guaix, ax dios nongf ghend nongf id hul.Laix laix maix quaif lit dot jox ghavb nangs, dot zit yef , ghab jid ngaib quaif.Dail xid hut ax yens naix jub ait jangx nuf dit ghait yens luf yef; luf dit zit dut haib dad mail mais luf dit, yix diet xenf sit deis niangb hul, dail ax baib.Dail xid hul dail ax gid yens kuf xenf, yens ait dol gid caif renx, yens dol gid ax liek naix jub id ghait yens gux dox.Laix deis niangb diot bet deis hul dail maix quaif lit yens cenf rent niangb diot faf lif bangf gid mais dios dail naix.Niangb diot faf lif gid mais laix laix pinf denx, maix quaif lit dot faf lif pinf denx baox fut, ax set diel xid qif sit. Laix alix maix quaif lit dot pinf denx baox fut, jef ax yens naix jub ngit ax qix, laib ngit ax qix naix sail ax des benx dud nongd gid niangs dol hvebdol ghab lil.Dail naix gheix xid hul, faf lif haib xeet faf baib nenx dol jib benx quaif lit id yens qenb bait yangx, nenx maix quaif lit yef laib gof jab faf tinf hof geef id naingb xaot dax dliuk bud nenx laib yens hait nongd.Dail naix deis hul, ax dent ghent yens kheib yens wil, yens qib lox, yens dias mongl naix jub fangb.Laix laix sail pinf denx maix quaif lit yef ib laib faf tinf lol gongb kaib haib gongb zent senx xunt, jef hangb gid lol qof dint nenx maix dol quaif lit gheix xid, maix dol yit wut gheix xid, fait dol zuit gheix xid, laib faf tinf nongd nongt duf lif haib dad ax ab gos mongl pit deis.Dail naix yens xenf sit kongt gaot yangx, niangb diot zas ax bit yens gongb kaib senx pait id, nenx maix quaif lit dios gol hot ax maix zuit, zas senx xunt id nongt dot bieet fut, nongt vangs jas dol baox zenx jul jul.Dail naix gheix xid hul, nenx ait diet xid ghait ax ait diet xid, niangb diot zas faf senb id, yib zaot gof jab faf lif ghait gof jit faf lif ait deis hul seix ax jangx hot fait xenf sit zuit, ax nongt yens pait hot fait xenf sit zuit. Xenf sit pait faf xet hniongd hxangt fait zuit zas id deid dot laib faf lif guib dint id.Dail naix gheix xid hul, nenx bangf sib senb hof, laib zaid naix, ghab diux zaid, des naix jub xit hxad xent, dol nongd ax yens diel gheix xid gaib seef, nenx bangf yongf wit haib minf wit ax baib gongb jif. Laix laix maix quaif lit xangx set faf lif baox fut, jef ax yens gaib seef haib gongb jif.Laix laix niangb nenx bangf gof jab maix quaif lit yax mongl niangb hxet diot betdeis hul.Laix laix maix quaif lit lif kaib laib gof jab deis hul, laib gof jab nongd baob guaf nenx bangf gof jab, dad maix quaif lit diangd lol nenx bangf gof jab.Laix laix maix quaif lit niangb diot naix jub gof jab vangs baox fut haib dot baox fut, jef bit mieex yens jab hait.Jus deix hot yef wif ax dios zent zit wieef yenb fait zuit, ghait ax hof Lieef Hof Gof bangf zongb zix haib wieef zeef dot xenf vuif jef yens ghot, ghax ed ax dot laib quaif lit nongd.Laix laix maix quaif lit dot laib gof jif.Dail xid hul nenx bangf gof jif ax rent yit yens bof dof, seix ax gid ax baib nenx gaix bieet nenx bangf gof jif.Dol daib pik dail jangs hlieb yangx, maix quaif lit mognl khat yangl niangb, ait jangx ib zaid, dol quaif lit nongd ax yens minf quf, gof jif haib zongb jaot xeet cit. Nenx ob laib niangb diot gid ait khat nongd, niangb diot zas jeef hunb id, niangb diot zas was khat dliat khat id, yent gaib maix pinf denx quaif lit.Nongt ob laib sail zit yef tongf yit, jef mongl haib yangl.Ib zaid naix dios seet huit bangf ib laib jib benx daib wieef, laib daib wieef nongd nongf niangb lol, ib zaid naix yent gaib dot seet huit haib gof jab lot baox fut.Laix laix maix quaif lit dot nenx bangf ib bens caif caix, maix quaif lit des naix jub xit wangl bens caif caix.Dail xid hut nenx bangf caif caix ax rent yit yens luf.Laix laix maix nenx diel sib xangx, liangf xenb haib zongb jaot zit yef bangf quaif lit; laib quaif lit nongd baob guaf zit yef gaix bieet nenx bangf zongb jaot ghait xent niangx, ax gex nenx jus laix ait hut xit seix des naix jub ait hul, gongb kaib ait hul ait niangs ait hul, dad jus laib hveb jens jaot yit hul, mongl sif qeex hul, ait lix bait hul, ait gait lif hul nongd maix, lol zit yef biaox sit nenx bangf zongb jaot ghait xent niangx.Laix laix maix quaif lit zit yef jens diel xid, ghait xangs nenx bangf yit jeet hul; laib quaif lit nongd baob guaf zit yef jens diel xid ax yens gaib seef, baob guaf dad diel xid lol vud hul, hfed gof gait mongi hul, zit yef mongl vangs, mongl seik dot, mongl xangs xaob xif haib sib xangx.Laix alix maix quaif lit zit yef xit ghuk,zit yef ait jeef seet.Dail naix xid hul ax yens yaf dox jangx ib laib tuaif tix bangf naix.Laix laix maix quaif lit zif jeef xit des zit lif nongf bangf gof jab, ax dot ghax tongb got zit yef hvuk dot dol dait biaox id mongl zit lix.Laix laix maix pinf denx jib huit mongl caib jab nongf bangf gof jab bangf gongb wut.Renf minf bangf yit zit dios zent fux quaif lit bangf jib cux, laib yit zit nongd nongt gangl xeex jix lol sif xeet, laib xeex jix nongd nongt dint qib, jus deix ait, dail laib xeex jix nongd nongt yib jit pux pieet, pinf denx tef piaot quaif lol ait, tef piaot zas id dail nongt zit yef, ax hxad dail naix tef piaof bangf bit.Laix deis hul, dios seet huit bangf ib dail cenf wieef, nenx maix quaif lit xangx set seet huit baox zangt, dad maix quaif lit xangx set sif xeet nenx bangf zenb nieef sul dail naix zit yef faf zaix nongt ed dol jenb jit, seet huit haib vunf huat nongd maix id, sif xeet dol nongd nongt tongb got gof jab lux lix haib gof jit hof zof, dad ngit nongf bangf gof jab bangf zux zif haib zib wieef qenf kuangt lol ait.Laix laix maix quaif lit ait gheb ait gongb zof, maix quaif lit zit yef hvuk zif nieef, maix quaif lit xangx set gongb zent haib gongb zof tiaof jeet deid hvib id, dad xangx set laib baox zangt ax baib ax vangs gheb ait.Laix laix maix quaif lit ait jus diel gheb dot seix xit dangf, ax yens diel deis qif sit.Dail naix ait gheb ait gongb zof id, maix quaif lit dot gongb zent, dot bix seix hof sit, baox zent nenx jus laix halb niangs zaid naix maix laib senb hof tiaof jeet liek dail naix bangt zenb nieef, bit yaot sit het dail nongt jab dol baox zangt tiaof jeet haib.Laix laix maix quaif lit vuif fut nenx bangf lit yif mongl zux zif gongb huit, ax dot ghax mongl caib jab gongb hult.Laix taix maix quaif lit qet ves, baob guaf laib quaif lit ngaib paif gongb zof sif jeeb hof lix, dint qib fangt jat dail dot bix seix haib id.Laix alix maix quaif lit xangx set laib senb hof biaox zunx nend: ait nenx jus laib haib nenx zaid bangf jeet kangb haib fuf lit nongt dot dol tiaof jeet id, dol tiaof jeet nongd baob guaf vob gad, ud khet, laib zaid niangb, yib liaof haib seet huit fuf wut nenx nongt dot id; niangb diot zas ax maix gongb zof yel id, hangd mongb hangd bit zas id, cait feit yangx id, ait nas id, lul yangx id, dail hot kongt zit ax niangs yel jef ax vas ait gheb yel id, niangb diot gid waix dol hfud gid mongx bangf xuk zas, nenx maix quaif lit xangx set baox zangt.Dail mais haib dail jib daib maix quaif lit xangx set teef bieef zaot gut haib bangb zut. Dail jib daib, ax gex nenx dios dail dot mais bad hul, dios dail daib fangb vangl hul, sail maix quaif lit xangx set seet huit baox fut.Laix laix maix quaif lit mongl duf dud dot jaot yef. Jaot yet nongt ax jaob bix seix, zit saox niangb diot zas cub jif jaot yet haib jib cux laot yet zas id ax jaob seix. cub jif jaot yef yent gaib dios yib wut jaot yef. Yent gaib pux pieet ait jit suf jaot yef, ait zif nieef jaot yef. Gaob denx jaot yef yent gaib genb jit xof senb bangf cent jif dliat not not naix bus mongl dut.Jaot yet bangf muf dif sail dios hot congb fenb faf zaix dail naix bangf got xent, jab qangf zenb zongt dail naix bangf quaif lit haib jib benx zit yef. Jaot yef yent gaib ait dol gof jab, dol minf quf, dol zongb jaot jif tuaif nongd xit liaox gaix, xit yud haib xit vut, ait Lieef Hof Gof vuif cif hof pinf bangf dol hof dongt vut dax.Mais bad maix quaif lit dliat nenx dol bangf jib daib mongl duf dol dud gheix xid hul.Laix laix maix quaif lit zit yef caib jab seet huit vunf huat senb hof, xangx set yit suf, xangx set dol kob xof jent but haib dol jent but nongd ait jangx dol gid vut id.Laix laix maix quaif lit yens baox fut nenx ait jangx dol hfud gid haib dol gid gongb id, liek niangb diot kob xof, vunf xof, meix suf diel gid nongd ait jangx dol id, haib dad dol hfud gid haib gid gongb nongd caix senb dax dol jenb senf haib wuf zif lit yif id.Laix laix maix quaif lit yaob qef seet huit haib gof jit laib cif xit ait nend, niangb diot laib cif xit nongd, benx dud nongd hxad dol quaif lit haib zit yef nongd nongt dot sif xeet.Laix laix duit seet huit maix laib yit wut, yenb vuib niangb diot laib seet huit nongd nenx bangf got xent jef dot congb fenb zit yef , congb feb faf zaix.Laix laix xenf six nenx bangf quaif lit haib zit yef zas id, zix nenf yens faf lit vud dol hfud gid id xeet cit, dol xeet cit nongd nongt jus dios hot baox zent dail hvib bangf quaif lit haib zit yef dot cenf rent haib zenb zongt, dol xeet cit nongd nongt jus dios hot niangb diot laib minf zuf seet huit gid niangs dios dol daot deef, gongb gongt cif xit haib pux pieet fuf lit lol yaob qef.Xenf six dol quaif lit haib zit yef nongd, zas deis hul dail xet gid vuif beit Lieef Hof Gof bangf zongb zix haib wieef zeef.Benx dud nongd vud dol hveb hseid, ax gid gaix sif hot dliat laib gof jab deis hul, jif tuaif haib dail naix deis hul mongl ait dol hfud gid nongd: dad gid mongl ait pot huait bend dud vud dol quaif lit haib zit yef nongd maix.1948 திசெம்பர் மாதம் 10ஆம் தேதி, ஐக்கிய நாடுகள் பொதுச்சபை, மனித உரிமை பற்றிய உலகப் பிரகடனத்தை ஏற்றுச் சாற்றியது. அப்பிரகடனம் மேல்வரும் பக்கங்களில் முற்றுமுழுதாகத் தரப்படுகின்றது. வரலாற்று முக்கியத்துவம் வாய்ந்த அந்நடவடிக்கையின் பின்னர் சபையானது, பிரகடனத்தை வெளியிடுமாறும், அவ்வாறு வெளியிடப் பெற்றதை "நாடுகள் அல்லது ஆள்பலங்களின் அரசியல் அந்தஸ்துக் காரணமாக எவ்வித வேறுபாடுமில்லாவகையில் எல்லாப் பள்ளிகளிலும் பிற கல்வி நிறுவனங்களிலும் பரப்பவும், காட்சிக்கு வைக்கவும், வாசிக்கச் செய்யவும், விளக்கவும்" செயற்படுமாறு அங்கத்துவ நாடுகள் யாவற்றையும் கேட்டுக் கொண்டது.மனிதக் குடும்பத்தினைச் சேர்ந்த யாவரதும் உள்ளார்ந்த மரியாதையையும், அவர்கள் யாவரதும் சமமான, மாற்றத்திற்குட்படுத்த முடியாத உரிமைகளையும் அங்கீகரித்தலே உலகத்தில் சுதந்திரம், நீதி, அமைதி என்பவற்றுக்கு அடிப்படையாகவுள்ளதாதலாலும்,மனித உரிமைகளை அவமதித்தலும் இகழ்தலும், மனிதகுலத்தின் மனசாட்சியை சீற்றத்திற்குள்ளாக்கியுள்ள காட்டுமிராண்டித்தனமான செயல்களுக்கு இடமளித்துள்ளதாதலாலும், பேச்சுச் சுதந்திரம், நம்பிக்கைச் சுதந்திரம், அச்சத்திலிருந்தும் வறுமையிலிருந்தும் விடுதலை ஆகியனவற்றை மனிதன் முழுமையாக அனுபவிக்கத்தக்க ஒரு உலகின் வருகையே சாதாரண மக்களின் மிகவுயர்ந்த குறிக்கோளாக எடுத்துச் சாற்றப்பட்டுள்ளதாதலாலும்,கொடுங்கோன்மைக்கும், அடக்குமுறைக்கும் எதிரான இறுதித் தீர்வாக எதிரெழுச்சி செய்வதற்கு மனிதன் கட்டாயப்படுத்தப்படாமலிருக்க வேண்டுமெனில் சட்டத்தின் ஆட்சியால் மனிதவுரிமைகள் பாதுகாக்கப்படுவது இன்றியமையாததாக உள்ளதாதலாலும்,நாடுகளிடையேயான நட்புறவை மேம்படுத்துவது இன்றியமையாததாக உள்ளதாதலாலும்,ஐக்கிய நாடுகள் சபையிற் கூடிய எல்லா மக்களும், பட்டயத்தில் அடிப்படை மனித உரிமைகள் பற்றிய, ஒவ்வொரு மனிதப் பிறவியினதும் சுயமரியாதை மற்றும் பெறுமதி பற்றிய, ஆண் பெண்ணின் சம உரிமை பற்றிய தமது நம்பிக்கையை மீண்டும் வலியுறுத்தி அதிசுதந்திரச் சூழலில், சமூக முன்னேற்றம், உயர்ந்த வாழ்க்கைத் தரம் ஆகியவற்றை மேம்படுத்தத் துணிந்துள்ளார்களாதலாலும்,மனித உரிமைகள், அடிப்படைச் சுதந்திரங்களுக்கான உலக மதிப்பையும், அவற்றைப் பின்பற்றுதலை மேம்படுத்தலையும், ஐக்கிய நாடுகள் நிறுவனத்தின் கூட்டுறவுடன் முற்று முழுதாகச் செயல் நிலைப்படுத்த அங்கத்துவ நாடுகள் உறுதிமொழி கொண்டுள்ளனவாதலாலும்,இவ்வுறுதிமொழி முழுமையாக நடைமுறைப்படுத்துவதற்கு, இவ்வுரிமைகள் சுதந்திரங்கள் பற்றிய பொதுப் புரிதல் முக்கியமுடையதாதலாலும், இப்பொழுது:பொதுச்சபையானதுசமூகத்தின் ஒவ்வொரு தனி மனிதனும் ஒவ்வொரு உறுப்பும், இப்பட்டயத்தை இடையறாது மனத்திலிருத்தி, இவ்வுரிமைகள் சுதந்திரங்களுக்கான மதிப்பினை மேம்படுத்துவதற்குக் கற்பித்தல் மூலமும், கல்வி மூலமும், தேசிய, சர்வதேச முற்போக்கு நடவடிக்கைகள் மூலமும் முயலும் நோக்கிற்காகவும், அங்கத்துவ நாடுகள் ஒவ்வொன்றும், தத்தம் மக்களிடையேயும், அத்துடன் தங்கள் நியாயாதிக்கத்தின் கீழ் வரும் ஆள்புலத்து மக்களிடையேயும், இவ்வுரிமைகள், சுதந்திரங்கள் முழுமையாக வலிவும் பயனுறுதிப்பாடுமுடைய முறையில் ஏற்கப்பெற்று பின்பற்றப்படுவதை நிலைநிறுத்துவதற்காகவும் பயன்படத்தக்க, எல்லா மக்களும் நாட்டினங்களும் தத்தம் சாதனையிலக்கின் பொது அளவாகக் கொள்ளத்தக்க இந்த மனித உரிமை உலகப் பொதுப் பிரகடனத்தை எடுத்துச் சாற்றுகின்றது.மனிதப் பிறிவியினர் சகலரும் சுதந்திரமாகவே பிறக்கின்றனர்; அவர்கள் மதிப்பிலும், உரிமைகளிலும் சமமானவர்கள், அவர்கள் நியாயத்தையும் மனச்சாட்சியையும் இயற்பண்பாகப் பெற்றவர்கள். அவர்கள் ஒருவருடனொருவர் சகோதர உணர்வுப் பாங்கில் நடந்துகொள்ளல் வேண்டும்.இனம், நிறம், பால், மொழி, மதம், அரசியல் அல்லது வேறு கருத்துடைமை, தேசிய அல்லது சமூகத் தோற்றம், சொத்து, பிறப்பு அல்லது பிற அந்தஸ்து என்பன போன்ற எத்தகைய வேறுபாடுமின்றி, இப்பிரகடனத்தில் தரப்பட்டுள்ள எல்லா உரிமைகளுக்கும் சுதந்திரங்களுக்கும் எல்லோரும் உரித்துடையவராவர்.மேலும், எவரும் அவரவருக்கு உரித்துள்ள நாட்டின் அல்லது ஆள்புலத்தின் அரசியல், நியாயாதிக்க அல்லது சர்வதேச அங்கிகார நிலைப்பாட்டின் அடிப்படையில் — அது தனியாட்சி நாடாக, நம்பிக்கைப் பொறுப்பு நாடாக, தன்னாட்சியற்ற நாடாக அல்லது இறைமை வேறேதேனும் வகையில் கட்டுப்படுத்தப்பட்ட நாடாக இருப்பினும் — வேறுபாடெதுவும் காட்டப்படுதலாகாது.வாழ்வதற்கும், சுதந்திரத்திற்கும் பாதுகாப்பிற்கும் சகலரும் உரிமையுடையோராவர்.எவரும், அடிமையாக வைத்திருக்கப்படுதலோ அல்லது அடிமைப்பட்ட நிலையில் வைத்திருக்கப்படுதலோ ஆகாது; அடிமை நிலையும் அடிமை வியாபாரமும் அவற்றில் எல்லா வகைகளிலும் தடைசெய்யப்படுதல் வேண்டும்.எவரும், சித்திரவதைக்கோ அல்லது கொடுமையான, மனிதத் தன்மையற்ற அல்லது இழிவான நடைமுறைக்கோ தண்டனைக்கோ உட்படுத்தப்படுதலாகாது.ஒவ்வொருவரும் எவ்விடத்திலும் சட்டத்தின் முன்னர் ஓர் ஆளாக ஏற்றுக்கொள்ளப்படுவதற்கு உரிமையுடையவராவர்.எல்லோரும் சட்டத்தின் முன்னர் சமமானவர்கள். பாரபட்சம் எதுவுமின்றிச் சட்டத்தின் சமமான பாதுகாப்புக்கும் உரித்துடையவர்கள். இப்பிரகடனத்தை மீறிப் புரியப்பட்ட பாரபட்சம் எதற்கேனும் எதிராகவும் அத்தகைய பாரபட்சம் காட்டுவதற்கான தூண்டுதல் யாதொன்றிற்கும் எதிராகவும் எல்லோரும் சமமான பாதுகாப்புக்கு உரித்துடையவர்கள்.அவ்வந் நாட்டின் அரசியலமைப்பினால், அல்லது சட்டத்தினால் அவர்களுக்கு அளிக்கப்பட்ட அடிப்படை உரிமைகளை மீறும் செயல்களுக்காகத் தகுதிவாய்ந்த தேசிய நியாய சபைகளினால் வழங்கப்படும் பயனுறுதியுடைய திருத்தத்திற்கு உரிமையுடையவர்கள்.ஒருதலைப்பட்ட மனப்போக்கான வகையில் கைது செய்யப்படுதல், தடுப்புக் காவலில் வைக்கப்படுதல், நாட்டிலிருந்து வெளியேற்றப்படுதல் ஆகியவற்றுக்கு எவரும் ஆட்படுத்தப்படலாகாது.அவர்களது உரிமைகள், கடப்பாடுகள் பற்றியும் அவர்களுக்கெதிராகவுள்ள குற்றவியல் குற்றச்சாட்டுக்கள் பற்றியும் தீர்மானிப்பதற்குச் சார்பற்ற நடுநிலை தவறாத தீர்ப்பாயத்தினால் செய்யப்படும் நடுநிலையான வெளிப்படையான விசாரணைக்கு ஒவ்வொருவரும் உரிமையுடையவர்களாவர்.தண்டனைக்குரிய தவற்றுக்குக் குற்றஞ்சாட்டப்படும் எல்லோரும் வெளிப்படை விசாரணையில் சட்டத்துக்கிணங்க அவர்கள் குற்றவாளிகளென காண்பிக்கப்படும் வரை, குற்றமற்றவர்களெனக் கருதப்படுவதற்கு உரிமையுடையவர்கள். அவ்விசாரணையில் அவர்களது எதிர்வாதங்களுக்கு அவசியமான எல்லா உறுதிப்பாட்டு உத்தரவாதங்களும் அவர்களுக்கிருத்தல் வேண்டும்.தேசிய, சர்வதேச நாட்டிடைச் சட்டத்தின் கீழ் ஏதேனும் செயல் அல்லது செய்யாமை புரியப்பட்ட நேரத்தில் அச்செயல் அல்லது செய்யாமை தண்டனைக்குரிய தவறொன்றாக அமையாததாகவிருந்து அச்செயல் அல்லது செய்யாமை காரணமாக, எவரும் ஏதேனும் தண்டனைக்குரிய தவற்றுக்குக் குற்றவாளியாகக் கொள்ளப்படலாகாது. அத்துடன், தண்டனைக்குரிய தவறு புரியப்பட்ட நேரத்தில் ஏற்புடையதாகவிருந்த தண்டனையை விடக் கடுமையான தண்டனை விதிக்கப்படலாகாது.ஒவ்வொருவரும் அவ்வவரது தனிமைத்துவம், குடும்பம், வீடு அல்லது தொடர்புகள் என்பவை சம்பந்தமாக, ஒருதலைப்பட்ட மனப்போக்கான வகையில் தலையிடப்படுவதற்கோ அல்லது அவரது மரியாதை, நன்மதிப்பு என்பவற்றின் மீதான தாக்குதல்களுக்கோ உட்படுத்தலாகாது. அத்தகைய தலையீட்டுக்கு அல்லது தாக்குதல்களுக்கெதிராக ஒவ்வொருவரும் சட்டப் பாதுகாப்புக்கு உரிமையுடையவராவர்.ஒவ்வொரு நாட்டினதும் எல்லைகளுக்குள் சுதந்திரமாகப் பயணம் செய்வதற்கும் வசிப்பதற்கும் ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு.தனது சொந்த நாடு உட்பட ஏதேனும் நாட்டை விட்டுச் செல்லவும் தத்தமது நாட்டுக்குத் திரும்பவும் ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு.வேறு நாடுகளுக்குச் செல்வதன் மூலம் துன்புறுத்தலிலிருந்து புகலிடம் நாடுவதற்கும் துய்ப்பதற்கும் எவருக்கும் உரிமையுண்டு.அரசியற் குற்றங்கள் அல்லாத குற்றங்கள் சம்பந்தமாகவும், அல்லது ஐக்கிய நாடுகள் சபையின் நோக்கங்களுக்கும் நெறிகளுக்கும் முரணான செயல்களிலிருந்து உண்மையாக எழுகின்ற வழக்குத் தொகுப்புகள் சம்பந்தமாகவும் இவ்வுரிமை கேட்டுப் பெறப்படலாகாது.ஒரு நாட்டின் குடியினராகவிருக்கும் உரிமை ஒவ்வொருவருக்குமுண்டு.எவரினதும் அவரது நாட்டுக் குடியுரிமை மனப்போக்கான வகையில் இழப்பிக்கப்படுதலோ அவரது நாட்டுக் குடியுரிமை மாற்றுவதற்கான உரிமை மறுக்கப்படுதலோ ஆகாது.முழு வயதடைந்த ஆண்களும் பெண்களும், இனம், தேசிய இனம் அல்லது சமயம் என்பன காரணமான கட்டுப்பாடெதுவுமின்றித் திருமணம் செய்வதற்கும் ஒரு குடும்பத்தை உருவாக்குவதற்கும் உரிமை உடையவராவர். திருமண வாழ்விலும், திருமணம் குலைக்கப்படும் பொழுதும் அவர்கள் சமமாக இவ்வுரிமை உடையவராவர்கள்.திருமணம் முடிக்கவிருக்கும் வாழ்க்கைத் துணைவோரின் சுதந்திரமான, முழுச் சம்மதத்துடன் மட்டுமே திருமணம் முடிக்கப்படுதல் வேண்டும்.குடும்பமே சமுதாயத்தில் இயற்கையானதும் அடிப்படையானதுமான அலகாகும். அது சமுதாயத்தினாலும் அரசினாலும் பாதுகாக்கப்படுவதற்கு உரித்துடையது.தனியாகவும் வேறொருவருடன் கூட்டாகவும் சொத்தைச் சொந்தமாக வைத்திருப்பதற்கு ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு.எவரினதும் சொத்தும் ஒருதலைப்பட்ட மனப்போக்கான வகையில் இழக்கப்படுதல் ஆகாது.சிந்தனைச் சுதந்திரம், மனச்சாட்சிச் சுதந்திரம், மதச் சுதந்திரம் என்பவற்றுக்கு ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு. இவ்வுரிமையினுள் ஒருவர் தமது மதத்தை அல்லது நம்பிக்கையை மாற்றுவதற்கான சுதந்திரமும், போதனை, பயில்நெறி, வழிபாடு, பின்பற்றுதல் என்பன மூலமும் தத்தமது மதத்தை அல்லது நம்பிக்கையைத் தனியாகவும், வேறொருவருடன் கூடியும், வெளிப்படையாகவும் தனிப்பட்ட முறையிலும் வெளிப்படுத்துவதற்கான சுதந்திரமும் அடங்கும்.கருத்துச் சுதந்திரத்துக்கும் பேச்சுச் சுதந்திரத்துக்கும் எவருக்கும் உரிமையுண்டு. இவ்வுரிமையானது தலையீடின்றிக் கருத்துகளைக் கொண்டிருத்தற்கும், எவ்வூடகம் மூலமும் எல்லைகளைப் பொருட்படுத்தாமலும் தகவலையும் கருத்துக்களையும் நாடுவதற்கும் பெறுவதற்கும் பரப்புவதற்குமான சுதந்திரத்தையும் உள்ளடக்கும்.எவரும் அமைதியான முறையில் ஒன்று கூடுவதற்கும் இணைவதற்குமான சுதந்திரத்துக்கு உரிமையுண்டு.ஒரு கழகத்தினைச் சேர்ந்தவராகவிருப்பதற்கு எவரும் கட்டாயப்படுத்தப்படலாகாது.ஒவ்வொருவருக்கும் தத்தம் நாட்டின் ஆட்சியில் நேரடியாகவோ அல்லது சுதந்திரமான முறையில் தெரிவு செய்யப்பட்ட பிரதிநிதிகள் மூலமாகவோ பங்குபெறுவதற்கு உரிமையுண்டு.ஒவ்வொருவருக்கும் தத்தம் நாட்டிலுள்ள அரசாங்க சேவையில் சமமான முறையில் அமர்த்தப்படுவதற்கு உரிமையுண்டு.மக்களின் விருப்பே அரசாங்க அதிகாரத்தின் அடிப்படையாக அமைதல் வேண்டும். இவ்விருப்பமானது, முறைப்பட்ட காலங்களில் உண்மையாக நடைபெறும் தேர்தல்கள் மூலம் வெளிப்படுத்தப்படல் வேண்டும். இத்தேர்தல் பொதுவானதும், சமமானதுமான வாக்களிப்புரிமை மூலமே இருத்தல் வேண்டுமென்பதுடன், இரகசிய வாக்குமூலம் அல்லது அதற்குச் சமமான, சுதந்திரமான வாக்களிப்பு நடைமுறைகள் நடைபெறுதல் வேண்டும்.சமுதாயத்தின் உறுப்பினர் என்ற முறையில் ஒவ்வொருவரும் சமூகப் பாதுகாப்புக்கு உரிமையுடையவர். அத்துடன் நாடளாவிய முயற்சி மூலமும் சர்வதேச ஒத்துழைப்பு மூலமும் ஒவ்வொரு நாட்டினதும் அமைப்பு முறைக்கும் வளங்களுக்கும் இயைவான வகையில் ஒவ்வொருவரும் தத்தம் மதிப்புக்கும் தத்தம் ஆளுமையைச் சுதந்திரமான முறையில் வளர்ப்பதற்கும் இன்றியமையாதனவாக வேண்டப்பெறும் பொருளாதார சமூக பண்பாட்டு உரிமைகளைப் பெறுவதற்கும் உரித்துடையவராவர்.ஒவ்வொருவரும் வேலை வாய்ப்பிற்கான, பணியை சுதந்திரமான முறையில் தேர்ந்தெடுத்துக் கொள்வதற்கான, செய்யும் பணியில் நியாயமானதும் நல்லதுமான சூழலுக்கு உரியோராயிருப்பதற்கான, வேலையின்மைக்கெதிரான பாதுகாப்பு உடையோராயிருப்பதற்கான உரிமையை உடையர்.ஒவ்வொருவரும் வேறுபாடெதுவுமின்றி, சமமான வேலைக்குச் சமமான ஊதியம் பெறுவதற்கு உரித்துடையவராவர்.வேலை செய்யும் ஒவ்வொருவரும் தாமும் தமது குடும்பத்தினரும் மனித மதிப்புக்கியைவுள்ள ஒரு வாழ்வினை உறுதிப்படுத்தும் சரியான சாதகமான ஊதியத்திற்கு உரிமையுடையோராவர். அவசியமாயின் இவ்வூதியம் பிற சமூகப் பாதுகாப்பு வழிமுறைகளினால் குறை நிரப்பப்படுவதாயிருத்தல் வேண்டும்.ஒவ்வொருவருக்கும் தத்தம் நலன்களைப் பாதுகாப்பதற்கெனத் தொழிற் சங்கங்களை அமைப்பதற்கும் அவற்றில் சேர்வதற்குமான உரிமைகளுண்டு.இளைப்பாறுகைக்கும், ஓய்விற்கும் ஒவ்வொருவரும் உரிமையுடையர். இதனுள் வேலை நேர வரையறை, ஊதியத்துடனான முறைப்பட்ட விடுமுறைகள் அடங்கும்.ஒவ்வொருவரும் உணவு, உடை, வீட்டு வசதி, மருத்துவக் கவனிப்பு, அவசியமான சமூக சேவைகள் என்பன உட்பட தமதும் தமது குடும்பத்தினரதும் உடல்நலத்துக்கும் நல்வாழ்வுக்கும் போதுமான வாழ்க்கைத்தரத்துக்கு உரிமையுடையவராவர். அத்துடன் வேலையின்மை, இயலாமை, கைம்மை, முதுமை காரணமாகவும் அவை போன்ற அவரது கட்டுப்பாட்டுக்கு அப்பாற்பட்ட பிற சூழ்நிலை காரணமாகவும் வாழ்க்கை வழியின்மை ஏற்படும் சூழ்நிலைகளில் பாதுகாப்புக்கும் உரிமையுடையவராவர்.தாய்மை நிலையும் குழந்தைப் பருவமும் சிறப்பு கவனிப்பிற்கும் உதவிக்கும் உரித்துடையன. எல்லாக் குழந்தைகளும் அவை திருமண உறவினுட் பிறந்தவையாயினும் அத்தகைய உறவின்றிப் பிறந்தவையாயினும், சமமான சமூகப் பாதுகாப்பினைத் துய்க்கும் உரிமையுடையன.ஒவ்வொருவருக்கும் கல்வி கற்பதற்கான உரிமையுண்டு. குறைந்தது தொடக்க அடிப்படைக் கட்டங்களிலாவது கல்வி இலவசமானதாயிருத்தல் வேண்டும். தொடக்கக் கல்வி கட்டாயமாக்கப்படுதல் வேண்டும். தொழில் நுட்பக் கல்வியும் உயர் தொழிற் கல்வியும் பொதுவாகப் பெறப்படத்தக்கனவாயிருத்தல் வேண்டும். உயர் கல்வியானது யாவருக்கும் திறமையடிப்படையில் சமமான முறையில் கிடைக்கக் கூடியதாக்கப்படுதலும் வேண்டும்.கல்வியானது மனிதனின் ஆளுமையை முழுதாக வளர்ச்சி செய்யுமுகமாகவும் மனிதவுரிமைகளுக்கும் அடிப்படைச் சுதந்திரங்களுக்குமான மரியாதையை வலுப்படுத்துமுகமாகவும் ஆற்றப்படுத்தப்படல் வேண்டும். அது எல்லா நாடுகளுக்கிடையேயும், இன அல்லது மதக் குழுவினருக்கிடையேயும் மன ஒத்திசைவு, சகிப்புத்தன்மை, தோழமை ஆகியவற்றை மேம்படுத்துதல் வேண்டும். அத்துடன், சமாதானத்தைப் பேணுவதற்காக ஐக்கிய நாடுகள் சபையின் முயற்சிகளை மேற்கொண்டு செல்லுவதற்கு உதவவும் வேண்டும்.தமது குழந்தைகளுக்குப் புகட்டப்பட வேண்டிய கல்வியின் வகை, தன்மையை முதலிலே தெரிந்தெடுக்கும் உரிமை பெற்றோருக்குண்டு.சமுதாயத்தின் பண்பாட்டு வாழ்க்கையிற் சுதந்திரமாகப் பங்குகொள்வதற்கும், கலைகளைத் துய்ப்பதற்கும் அறிவியல் முன்னேற்றத்திலும், அதன் நன்மைகளிலும் பங்கெடுப்பதற்கும் எவருக்கும் உரிமையுண்டு.அறிவியல், இலக்கிய, கலைப் படைப்பின் படைப்பாளி என்ற வகையில் அப்படைப்புகள் வழியாக வரும் நெறிசார் மற்றும் பொருள்சார் நலங்களின் பாதுகாப்பிற்கு அத்தகையோர் ஒவ்வொருவரும் உரிமை உடையவராவர்.இப்பிரகடனத்தில் எடுத்துக் காட்டப்பட்டுள்ள உரிமைகளும் சுதந்திரங்களும் முழுமையாக எய்தப்படக்கூடிய சமூக, சர்வதேச அமைப்பு முறைமைக்கு ஒவ்வொருவரும் உரித்துடையவராவர்.எந்த ஒரு சமூகத்தினுள் மட்டுமே தத்தமது தனித்தன்மையின் கட்டற்ற, முழுமையான வளர்ச்சி சாத்தியமாகவிருக்குமோ, அந்தச் சமூகத்தின்பால் ஒவ்வொருவருக்கும் கடமைகள் உண்டு.ஒவ்வொருவரும் அவரது உரிமைகளையும் சுதந்திரங்களையும் பயன்படுத்தும் பொழுது, இன்னொருவரின் உரிமைகளுக்கும் சுதந்திரங்களுக்குமுரிய அங்கீகாரத்தையும் மதிப்பையும் பெற்றுக் கொடுக்கும் நோக்கத்துக்காகவும், மக்களாட்சி சமுதாயமொன்றின் நெறிமுறை, பொது மக்கள் ஒழுங்கமைதி, பொதுநலன் என்பவற்றுக்குத் தேவைப்படக் கூடியவற்றை ஏற்படுத்தல் வேண்டுமெனும் நோக்கத்துக்காகவும் சட்டத்தினால் தீர்மானிக்கப்படும் வரையறைகளுக்கு மட்டுமே கட்டுப்படுபவராயமைதல் வேண்டும்.இவ்வுரிமைகளும் சுதந்திரங்களும் ஐக்கிய நாடுகள் சபையின் நோக்கங்களுக்கும் நெறிகளுக்கும் முரணாக எவ்விடத்திலேனும் பயன்படுத்தப்படலாகாது.இப்பிரகடனத்திலுள்ள எவையும் இதன்கண் எடுத்துக்காட்டப்பட்டுள்ள உரிமைகள், சுதந்திரங்கள் ஆகியவற்றிலுள்ள எவற்றையும் அழிக்கும் நோக்கத்தையுடைய ஏதேனும் முயற்சியில் ஈடுபடுவதற்கும் அல்லது செயலெதனையும் புரிவதற்கும் எந்த ஒரு நாட்டுக்கோ குழுவுக்கோ அல்லது தனி ஒருவருக்கோ உட்கிடையாக யாதேனும் உரிமையளிப்பதாகப் பொருள் கொள்ளப்படுதலாகாது.B wilgame tɩ ninsaal bʊʊd fãa tara a burkĩndlim la a yel-segdɩ tõod sẽn pa yɩɩd a to, tɩ b pa tõen n dɩk tõod-bãmb n koos bɩ n tek a badawã, n yaa dũni wã bãan gãaga, ned fãa sẽn so a vɩɩm tɩ yembd kaala, la wẽg-taab kaalem dũni wã pʊgẽ yẽgrã.B wilgame tɩ ninsaal sẽn da tog ne yel-segdɩ ninsã kaalmã waa ne bi-beelem la pãng buud toor-toor sẽn sãam dũni wã zãng sũuri, la b yãkamen moon tɩ dũni ning sẽn na n wa zĩnd-a tɩ ninsaalbã na n wa so b mense, n tõe n gom b sẽn date, n tẽ b sẽn date, n wa yi rabeem, yaeesg la far buudã fãa pʊgẽ wã, n yaa ninsaal sẽn baood ne a sũur fãa n yɩɩdã.Tɩ sẽn yɩɩd fãa yaa tɩ ninsaal yel-segdɩ wã tog n paamame tɩ b koglg-b ne noy buud sẽn na yɩl tɩ ned ra wa bao a sẽn na maan n põs pãn-wõrdem b sẽn maand-a n kong n wẽneg n kẽ wẽnem maan n lebs pʊgẽ wã.D sẽn mi tɩ segdame tɩ d keng tẽms ne taab zood yõkr zĩndgrã.D sẽn mi tɩ nasõzini (tẽmsã fãa lagem-n-taar kãsengã) le mooname n wilg b tẽeb ninsaal burkĩndlem la a tɩrlem pãnga, pag la rao yel-segdɩ sẽn zem taabã, tɩ b le wilgame tɩ b ratame n mao n paas ninsaalbã vɩɩm sõmblem tɩ yɩ ned fãa sẽn so a meng vɩɩmẽ wã tɩ yel kãng pãng yɩɩg a pĩndã.D sẽn mi tɩ tẽms nins sẽn be nasõzini lagem-n-taarã pʊgẽ lagma ne lagem-n-taarã n nk sard n na n sõng tɩ dũni wã pʊgẽ bɩ ned fãa tũ ninsaalb yelsegdɩ wã sẽn gãneg noy ninsã.D sẽn mi tɩ ninsaal yel-segdɩ noy bãmba gãnegr sã n yɩ lagem-n-taarã ne a kẽedbã n na n naag taab n maan-b n na n sõng tɩ b tũubã yɩ sõma wã.Ninsaalbã fãa sã n doge, ned fãa so a menga, ned pa rogd n yaa yamb ye, nebã fãa zema taab b yel-segdɩ la b burkĩndlem wɛɛngẽ. Nebã fãa tara yam la tagsgo, ned fãa togame n vɩɩnd ne a to saam-biir pʊgẽ.Ned fãa tara sor n tõe n dɩ seb-kãnga sẽn gãneg noy ninsã yõodo tɩ bakr buud ka zĩnd ye, pa tũus f sẽn yaa buud ning ye, f yĩng kõbg sẽn ya-a soab ye, f yaa pag bɩ rao ye, f wẽnd-sor sẽn ya-a soab ye, f sẽn yãk n tik politik ninga, bɩ tẽeb buud a to ye, f tarem sẽn ya-a soab ye, f sẽn dog ne b rãmb ye, bɩ bũmd buud a taab sẽn bakd ye.Sẽn paasde, pa tõe n tik ned tẽng politik neng sẽn ya-a soab n bak a soab noy-bãmbã yõod rɩɩb wɛɛngẽ ye, pa tũus tẽngã sã n so a menga bɩ a sã n be zamaan a to yembdẽ.Ned buud fãa tara sor n tõe n vɩɩnde, n soog a menga la a gũnug a menga.Pa tog n dɩk ninsaal buudã fãa n maan yamb ye bɩ n weoog-a ye. Yembdã ne nebã koosgã gɩdgame, ba sẽn wa n ya yembd buud nin fãa.Pa tog n sɩbg ninsaal buudã fãa ye, pa tog n sɩbg ninsaal tɩ sɩbgrã yɩ toog wʊsgo, tɩ pa sẽn na maan ninsaal ye.Ned fãa tara sor tɩ sẽn wa n ya sĩĩg ning fãa, bɩ b sak n deeg a sẽn yaa ned ning buud bʊ-kaoor soog taoore.Ninsaalbã fãa zema taab laloa taoore, b fãa tog n paama laloa wã koglgo tɩ bakr ba a ye pa zĩnd ye. Nebã fãa tara sor n tõe n paam tɩ b koglg-b ne bakr buud fãa sẽn na n wa maan n kɩɩs seb-kãnga noy wã sẽn gãnegã, ne bũmb nins sẽn na n wa ne bakr-bãmba.Ned buud fãa tara sor n tõe n kẽng a tẽngẽ bʊʊd soog taoore n tɩ bʊ ne weoogre, sɩbgr buud fãa b sẽn maan-a, tɩ ninsaalb yel-segdɩ sebrã gɩdge, tɩ laloa mi tiiri.Pa tar sor n tõe n yõk ned zaalem, n pag-a roogo bɩ n yiis-a a tẽngẽ n tɩ ning zĩĩg a to tɩ laloa zɩ tiir ye.Ned buud fãa tara sor wa laloa sẽn wilgã, t'a yell ta bʊ-kaoodb sẽn so bʊʊdã, n tõe n kao tɩ pãn-dãmb ka lob b toogo, la sẽn bʊʊd sɩd taoore, tɩ b bʊ nin-buiid taoore n wilg a yel-segdɩ bɩ a tɩlae-yɛla, bɩ n wilg b sẽn yet tɩ yẽnda soabã maana bũmb ningã kongr sẽn taẽ.B sã n yeel tɩ ned maana bʊmb sẽn kis n dat n paalg-a, sã n pa b wa n bʊ-a lame tɩ bʊʊdã yɩ neb fãa taoore, t'a paam sõangd sẽn mams n paas a poorẽ fãa, ket n ya wa yẽnda soabã pa maan bũmbã ye.B pa tõe n bʊ ned n paalg-a bũmb a sẽn maan bɩ a sẽn pa maan yĩnga, sã n mikame tɩ yellã sẽn maanã wakato, bʊʊd soog nengẽ yel bãmba ra pa kis ye. Sẽn paasd me, b sã n bʊ yellã, b pa tar sor n tõe n kõ ned ning sẽn maan-a yellã sɩbgre tɩ yɩɩg yellã sẽn maanã sasa laloa sẽn da gãneg sɩbgr buud nins yel-bãmb wɛɛngẽ wã ye.[Missing]Ned buud fãa tara sor n tõe n gõ a tẽngẽ, n kẽng zĩĩs nins fãa a sẽn date, la a yãk a sẽn dat n zĩndẽ.Ned buud fãa tara sor n tõe n yi tẽngẽ n lebg n wa a meng tẽngẽ, a le tara sor n tõe n yi a meng tẽngẽ n kẽng tẽn-taaga la a le lebg n wa a tẽngẽ.Ned sã n wa be toog zug tẽngẽ tɩ b namsd-a wʊsgo, a soab tara sor n tõe n yi n bao gãag-sobend tẽms a taabẽ, a le tara sor n tõe n paam tɩ b reeg-a tẽn-bãmbẽ.La sã n mikame t'a sẽn maanã, laloa gɩdgame tɩ b mik tɩ yaa sɩda, bɩ sã n mikame t'a sẽn maanã pa zems ne nasõzini (tẽmsã lagem-n-taar kãsengã) sẽn gãneg noy ninsã, a pa tar sor-kãng ye.Ned buud fãa tara sor n tõe n paam tẽng-n-biilim tika.B pa tar sor n tõe n wõr ned n menes a tẽng-n-biilim ye, b le pa tõe n gɩdg-a t'a ra teem a tẽng-n-biilim ye.Pag ne rao yʊʊmd sã n ta kãadem b tara sor n tõe n kẽ kãadem la b tilg yir tɩ pa tũus b yiibã buud sẽn ya-b rãmba, b tẽng-n-biilim bɩ b wẽnd sor tũudum. Kãadmã kẽesg noy pʊgẽ, b yiibã yel-segdɩ yaa a ye, pa yɩɩd to ye, kãadmã vɩɩm wakato la a kaoob wakat me b yel-segdɩ wã ya a ye.Kãadem pa tõe n kẽes tɩ pa tũ ne kãad-ratbã sakr sẽn pa tũ ne modgr ye.Zak yaa tẽng yẽgre (tẽng bõn-bulli). A yaa tẽng vɩɩm sũuri. Tẽngã neb togame n koglg-a, goosneerã (leta wã) togame n koglg-a.Ned buud fãa, f ya f ye bɩ f bee sull pœga, tara sor n so a bũmbu.B pa tõe n wõr ned n deeg a sẽn so ye.Ned fãa tara sor n tõe n tags a sẽn date, n bʊgs a sẽn date la a tũ wẽnd-sor ninga a sẽn date. Sor-kãng a sẽn tarã wɛɛngẽ a tõeeme n teem wẽnd-sor n tũ bɩ n teem tẽebo a le tõeeme n wilg a wẽnd-sor bɩ a tẽebo ne kaorengo, maana maanego tɩ yɩ yẽnda a ye bɩ n naag ne a taaba tɩ yɩ neb sʊka bɩ bãmb bal ne taaba.Ned buud fãa tara sor n tõe n tẽ a sẽn date la a gom a sẽn date, rẽnda n kɩt tɩ ned pa tog n zoe rabeem ne a tẽeb wilgri, la a tar sor n tõe n bao n bãng kibay la a paam kibay n tall-b n piuug zĩĩg fãa n pa ges tẽmsã tods ye, tɩ yɩ ne rabay buud fãa a sẽn date.Ned buud fãa tara sor n tõe n paam n maan tigsga la lagem-n-taar sull sẽn pa tar yɛla (sẽn pa na n wa ne gudgri).B pa tõe n modg ned ab a ye t'a kẽ lagem-n-taar pʊgẽ ye.Ned buud fãa tara sor n tõe n ning a toog a tẽng vɩɩm tʊʊmẽ, a tõeeme n maan tʊʊmd a toore bɩ tũ ne neb b sẽn yãk tɩ b let lagem-n-taara sull n tʊmdẽ, tɩ nin-bãmb yãkrã yaa sẽn maan tɩ pa tũ ne modgr ye.Nin-buiidã sẽn dat bũmb ninga la tẽngã zãab tʊʊm tikda.Nin-buiidã raabã wilgr tog n tũu ne vot sẽn na n maan tɩ zãmb ka zĩnd ye, votã me tara wakat sõor n tog n le maane, votã tõeeme n maan tɩ yɩ nin-buiid vote, bɩ gʊls n vot buud a to sẽn wẽnd wa bãmba sẽn maand tɩ ned fãa tõe n yãk a sẽn dat-a soaba.Ne buud fãa, a sẽn yaa nin-buiidã ned a ye wã yĩnga, a toga ne ninsaalb yel gesg soogã sõngre. Sõngrã yaa arzɛka, vɩɩm sõmblem la rog-n-mik wɛɛngẽ sẽn yaa tɩlae ne ninsaal burkĩnd la a tɩrlem baoobo, a mengã yidgr yĩnga, sẽn na n tũ ne tẽnga meng tʊʊmde n paas tẽms ne taab lagem-n-tʊm pãng tɩ zems ne tẽng fãa tʊʊm yõgeng sẽn ya to-to la a laog sẽn zem tɛka.Ned buud fãa tara sor n tõe n paam tʊʊmde, n tõe n yãk a sẽn dat tʊʊmd ninga tɩ tũ ne tʊʊmdã kũun sẽn na n maan tɩ wẽgb pa zĩnd ye, la b koglg-a ne tʊʊmã kaalem.Nebã fãa tog n paama yaood sẽn zems ne b sẽn maan tʊʊmd ningã tɩ wẽgb ka ye.Ned ning fãa sẽn tʊmd-a toga ne yaood sẽn zems a sẽn maane, ti sẽn paamdã sek yẽnda ne a zak rãmb vɩɩm tɩ yɩ burkĩnd pʊgẽ, tɩ sã n mik tɩ segdame; bɩ a paam tɩ b paas-a sõngr buud a taaba.Ned buud fãa tara soor n tõe n naag neb a taaba n lulg sẽndika sulli (tʊntʊmdb sõngr sulli) sẽn na kogend tʊntʊmdbã nafo.Ned buud fãa tara sor n tõe n paam vʊʊsem la yõ-noogre, bũmb zãng la tʊʊmã wakat sõor tɛk wilgri n paas vʊʊsem. Vʊʊsmã geendame n tar wakat-wakato, vʊʊsmã sasa b tog n yaoa a soaba.Ned buud fãa tara sor n tõe n paam tarem sẽn na n sek a meng la a zak rãmb laafi la b vɩɩm sõmblem baoobo, bũmb zãng la rɩɩbã wɛɛngẽ, yeelgrã (futã), zĩ-gãadgã, tɩbsgã n paas vɩɩmã sõmblem baoob tʊʊm nins sẽn segd-b ne yẽ wã. A sã n wa pa tar tʊʊmde, a sã n wa bẽedẽ, a sã n wa lebg kamsa, a sã n wa lebg pʊg-kõore bɩ ra-kõore, a sã n wa kʊʊle bɩ bũmb buud a taab sã n wa kɩt t’a pa le tõe n dɩlg la a ges a meng yelle, tɩ yaool n pa tũ ne yẽnda a maan tɩ yellã paam-a, a togame n paam sõngre.Biig pʊg sasa la a yãadem wakato, a tara sor n tõe n paam sõngre la koglgo. Kamba fãa, f roga kãadem pʊgẽ tɩ b rogame tɩ b ba rãmbã pa kẽ kãadem ne taaba, b fãa segda ne sõngre.Ned buud fãa tara sor n tõe n paam kaorengo. Kaorengã tog n yɩɩ zaalem, ba tɩ na yɩ yãadmẽ kaorengã (kaoren-sɩngã). Yaa tɩlae tɩ kambã paam kaoren-sɩngã. Tʊʊm-minim la nus tʊʊm zãmsg kaorengã togame n piuugi. Karen-do bɛdã kaorengã tog n maaname tɩ neb nins fãa bãngr sẽn sek be taabã paam n kẽ tɩ zãmb pa zĩnd ye.Kaorengã sẽn tog n gẽeg bũmb nins yaa ninsaal mengã yidgri la ninsaal yel-segdɩ noy sebrã tũub pãng paasgo. Kaorengã togame n sõng tɩ tẽmsã ne taab wʊm taab moore, buudã toor-toorã bɩ wẽnd-sor tũudum toay-toayã wʊm taab moore, tɩ sull fãa sak a to sẽn yala la b yõg taab zoodo. A togame yasa n sõng tɩ nasõzini (tẽmsã ne taab lagem-n-tay kãsengã) tʊʊma kẽng taoore, sẽn na yil ti bãana gãand dũni wã pʊgẽ.Ba rãmbã n yaa pipi n tar sor n tõe n yãk wubr ning buud (kareng ning buud) bãmb sẽn dat tɩ b kambã paame.Ned buud fãa tara sor n tõe n ning a meng nin-buiidã rog-n-mik sull tʊʊmẽ (vɩɩmẽ), n rɩ tʊʊm-minmã bãngr yõodo la a naag n tʊm bãngrã baoob tʊʊmẽ wã la a paam n dɩ tʊʊm bãmba sẽn wat ne yõod ninsi.Ned fãa tara sor n tõe tɩ b koglg a bãngr yõodo la a bãngr teedo, tɩ yaa sebr la a gʊls yã, bɩ yaa te-naands la a maan yã.Ned buud fãa tara sor n tõe n dat tɩ bãan zĩnd nebã ne taab sʊk tẽnsẽ wã, la tẽnsã ne taab sʊka, tɩ seb kãnga sẽn wilg yel-segdɩ ninsã tõog n paam n yɩ sɩdaNinsaal tara tɩlae-tʊʊm ne a neba (a nin-buiidu), bala a mengã yidgr pa tõe n maan tɩ pa yɩ na a nebã pʊgẽ vɩɩm ye.Ned yel-segdɩ tũub pʊgẽ, la a sẽn tar sor n tõe n maan a sẽn datã wɛɛngã, ned fãa toaag sẽn tekẽ yaa laloa sẽn wilg bũmb ninsa, sẽn na yɩl n sõng tɩ ned fãa bãng a to yel-segdɩ la a sẽn tar sor n tõe n maan a yam. Sẽn paasd me, yaa sẽn na yɩl tɩ b tõog n tũ ninsaal vɩɩm sõmblem noy wã, ninbuiidã vɩɩm noy wã tũubu la nebã fãa vɩɩm sõmblem baoobo, sã n yaa tẽng zãab buud ning sẽn ya nin-buiid naam n zãad-a wã.Yel-segdɩ bãmbã la maan-m-yam bãmbã pa tõe n dɩk n maan tɩ pa yɩ wa nasõzini sẽn gãneg noy ninsã sẽn datã ye.Seb-kãngã gomd ba a ye pa tõe n wa rɩk t’a yɩ wa tẽng a ye, goosneer a ye bɩ ned a ye yell ye, t’a soab tik rẽnda n dat n maan bũmb sẽn na yɩl n sãam yel-segdɩ la maan-m-yam nins sebrã sẽn gomd-b rãmb yellã ye.ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ ၁၉၄၈ သၞာံ၊ ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ (၁၀) ဂှ် နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂ လလောၚ်တြး နဒဒှ်သ္ပလဝ်ဒတန် လိက်လလောၚ်တြး အခေါၚ်အရာမၞိဟ် သွက်အလုံလိုက်ရ။ လိက်ဗွဲတရး လိက်လလောၚ်တြး ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲမုက်လိက်လက္ကရဴတေံရ။ ဟိုတ်ကၠောန်သ္ပလဝ် နဒဒှ် လုပ်ဝၚ်မွဲတုဲ အဓိပ္ပါယ် လိက်လလောၚ်တြးဂှ် ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံတီကၠးကီု၊ ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) တွဵုရးဒေသဂမၠိုၚ်တအ် ညိဓဝ်ဟွံပါ် ကဆံၚ်ပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်မွဲသာ် ပ္ဍဲဘာဂမၠိုၚ်ကေုာံ ဂကောံပရေၚ်ပညာတၞဟ်ဟ်တအ် စွံအဓိကတုဲ ညံၚ်သ္ဂောံတရးဏာ လိက်လလောၚ်တြးမာန် ညံၚ်သ္ဂောံပံက်ထ္ၜး သောၚ်ကလးအဓိပ္ပါယ်မာန် သာ်ဝွံ နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂဂှ် ဟီုဗကန်ဏာကဵု ဍုၚ်လုပ်ဂကောံ ကုလသမဂ္ဂတအ် သီုဖအိုတ်ရ။ပိုဲမၞိဟ်တံညးဂမၠိုၚ် သီုဖအိုတ် ဂုဏ်သိက္ခာမၞိဟ် မပါကၠုၚ် နူဂဝ်မိဂှ် တုပ်သၟဟ်ညးသ္ကအ်တုဲ အခေါၚ်အရာဂမၠိုၚ်ဝွံ တးပဲါထောံဟွံဂွံ သ္ဒးသ္ပစၟတ်သမ္တီ ညးသ္ကအ် ရန်တၟအ်ကဵု အခေါၚ်ဗၠးၜး အခေါၚ်နွံကဵုဗဗွဲဓရ် အခေါၚ်ၜိုဟ်လလမ်တံဂှ် ဒှ်တမ်သဇိုၚ်မူလ ဂကောံမၞိဟ်ပိုဲတအ်ရောၚ်။လတူဟွံသ္ပကာကဵု အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂှ် မဒှ်ပူဂဵု စၚ်ခြၚ် ခိုဟ်ပရေံ ဟွံလေပ် ဒှ်မၞိဟ် နွံလက်သန် ရုန်မဵုကြမ်ကြ ပလီုပလာ်ဗွိုၚ်မၞိဟ်ကီုတအ်ဂှ် ဒစဵုဒစးတုဲ တၞဟ်န ဂွံကလိဂွံ အခေါၚ်ဟီုဂး ဗၠးဗၠးၜးၜးကီု၊ သွက်ဂွံအခေါၚ် နွံဓရ်ပတှ်ေ နွံရှ်ေသှ်ေသၠးပွးကီု၊ သွက်ဂွံဗၠးၜးတိတ် နူအရာမဖေက်ဂၟံက် ကေုာံ ကၠောဝ်ဗျဵုကဟၚ်တအ်ဂမၠိုၚ်အိုဿီုကီု အတိုၚ်မၞိဟ်ပိုဲတအ် ရန်တၟအ်လဝ် သၠုၚ်အိုတ် ဂကောံမၞိဟ် ခိုဟ်တၟိုဟ်ၜိုဟ်သြိုဟ်မွဲ ဂွံမံက်ဂတဝ်ဂှ် ဂိုၚ်စွံလဝ် တၚ်ရန်တၟံ သၠုၚ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။စကာအဝဵုတုဲ အုပ်ဓုပ်ဒၟံၚ် ဟွံမွဲကဵုသၞောတ်ဝ် ကေုာံ ဍဵုဍိုက်မံၚ်တအ်ဂှ် မဟာဇန်ဂမၠိုၚ် လက္ကရဴအိုတ် ဂၠံၚ်ဍာန်ဟွံမွဲတုဲ ဒးတဝ်စၞေဟ်ပၠန်ဂတး ညံၚ်ဟွံဒှ်အာဂှ် ဒးရှ်ေသှ်ေ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တုဲ သ္ဒးစဵုဒၞာလဝ် နကဵု သၞောဝ်ဥပဒေ မွဲထေက်ရောၚ်။မွဲဍုၚ်ကဵုမွဲဍုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံသၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် ကၠောံက္ဍ ဍုက်ကေဝ် ဆာန်ကၟိန် ညးသကအ်ဂှ် ဒှ်တၚ်နွံပၟိက် မွဲဍာံဍာံရ။ကၟိန်ဍုၚ် လုပ်ဂကောံကုလသမဂ္ဂတအ် ညးဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒးနွံဓရ်ပတှ်ေ ရှ်ေသှ်ေသဇိုၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တမ်မူလ၊ ၚုဟ်မးမၞိဟ် ကေုာံ သိက္ခာမၞိဟ်၊ အခေါၚ်တုပ်သၟဟ် အကြာမၞိဟ်တြုံ ကဵု မၞိဟ်ဗြဴတံဂှ် သ္ပဗဓာန်လဝ် လိက်ကသုက် ပဋိဉာဉ်ကုလသမဂ္ဂတုဲ ပ္ဍဲအကြာ အခေါၚ်သၠးပွးဂှ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန် သန္နိဌာန် သ္ဂောံသၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်မၞိဟ် ကေုာံ ဘဝကဆံၚ်မၞိဟ် သ္ဂောံတဴတက်ရောၚ်။ကၟိန်ဍုၚ် လုပ်ဂကောံကုလသမဂ္ဂတအ် ပံၚ်တောဲကဵု ဂကောံကုလသမဂ္ဂတုဲ သ္ဒးကဵုကတိပါၚ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်ကဆံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ သဇိုၚ်အခေါၚ်ဗၠးၜးတအ် အတိုၚ်မွဲဂၠးတိ သွက်သ္ဂောံဒ္ဂေတ်ဗက်ရပ်စပ်အာမာန်ဂှ် ဒးဂစာန်ကၠောန်ရောၚ်။လတူ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜးဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံကၠိုဟ်ကေတ်မွဲစွံမာန်တုဲ အတိုၚ်မကဵုလဝ်ကတိပါၚ်ဟေၚ် သ္ဂောံဓမံက်အာရုပ်ရဴဂှ် ဒှ်တၚ်ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။ဇၟာပ်မၞိဟ်၊ဇၟာပ်ဂကောံတအ်လေဝ် လတူလိက်လလောၚ်တြးတအ်ဂှ် စှ်ေစိုတ်တုဲ အတိုၚ်မွဲဂၠးတိ စပ်ကဵုအခေါၚ်အရာ ဂမၠိုၚ် ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜးဂှ် ရှ်ေသှ်ေတုဲ ဗတောန်ကဵုပညာ၊ ကဵုလညာတ်တုဲ လွဳပရာအာကီု၊ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် မနွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒေသကၟိန်ဍုၚ် ကောန်ဍုၚ်ကောန်ဂကောံကုလသမဂ္ဂ ကေုာံ ပ္ဍဲကဵုဒေသ ဗွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒးယိုက်ဒိုက် အခေါၚ်အရာနာနာ ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜးတအ် သွက်သ္ဂောံစိုပ်တရဴမာန် နူကဵုကဆံၚ်ဍုၚ် စဵုကဵု ကဆံၚ်ဂၠးတိမာန် သ္ဒးပတိတ်ဇြဟတ် လွဳပရာအာ ဗွဲမအံၚ်ဇၞး နကဵုတၚ်ရန်တၟံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဝွံ ဒှ်တိုၚ်ခဳ သွက်မၞိဟ် ပ္ဍဲအလုံလိုက်တုဲ နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳ ကုလသမဂ္ဂဝွံ လလောၚ်တြးဏာ လိက်လလောၚ်တြး အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂၠးတိရ။မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် အိုဿီုတအ်ဝွံ စနူသၠးတိတ် နူဂဝ်ဂၞဴ ဒှ်မၞိဟ်သၠးပွးအိုတ်တုဲ အခေါၚ်အရာ ကေုာံ သိက္ခာမၞိဟ်တအ် တုပ် သၟဟ်ရ။ မၞိဟ်တအ်ဂှ် နွံကဵုဓရ်စၚ်ခြၚ်ကေုာံ သမ္တီညာဏ် ဓဝ်ပါ်ပဲါ ခိုဟ်ပရေံနွံတုဲ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ထေက်ကဵု သ္ဒးဒ္ဂေတ်ဗက် ဆက်ဆောံညးသ္ကအ် နစိုတ်ဓာတ်ကောံဒေံအရေ။ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ စပ်ကဵုဂကူ၊ အရံၚ်ဖျုန်စၞာံ၊ လိၚ်၊ အရေဝ်ဘာသာ၊ သာသၞာမရှ်ေသှ်ေ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဓရ်ဒုၚ်ဂိုၚ်တၞဟ်ဟ်၊ ကောန်ဍုၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) စပ်ကဵု မဇကဆံၚ်မၞိဟ်၊ ဒြပ်ရတ် ဂုဏ်ဓန၊ ဇာတိ မဇဂကူ ကေုာံ ကဆံၚ်အလံၚ်ဂမၠိုၚ် ပါ်ခြာ ဟွံမွဲ မွဲသာ် ညံၚ်သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်အရာ ကေုာံ အခေါၚ်ဗၠးၜး တုပ်ပ်ဂှ် အတိုၚ်မဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်လလောၚ်တြး ဝွံရ။ တုဲပၠန် သ္ပသဇိုၚ်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်မၞိဟ်မွဲမွဲမံၚ်စံၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဍုၚ်မဂွံလေဝ် အဝဵုအာဏာ ဗွဲမဗၠးၜးဒှ်ဒှ်၊ မဒှ်ဒေသ ကုလသမဂ္ဂ ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲလဝ်ကီုဒှ်၊ မဒှ်ဒေသ ဟွံဂွံလဝ် အခေါၚ်အဝဵုအာဏာ နဒဒှ်အုပ်ဓုပ်အလဵုဇကုကီုဒှ်ဒှ်၊ နကဵုအဝဵုအာဏာကဵုလဝ် ပ္ဍဲကဵု ဒေသမွဲမွဲကီုဒှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အခေါၚ်စဳရေၚ်သၞောဝ် (ဝါ) ကဆံၚ်အလံၚ်ဂၠးကဝ်တုဲ ပါ်ခြာထောံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဟွံဂွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ်တအ် အခေါၚ်ဂျိုၚ်တဴလမျီု၊ အခေါၚ်ဗၠးၜး ကေုာံ အခေါၚ်ဂီုကၠီု ပရေၚ်ပူဂဵုမၞိဟ် ဒးနွံရ။မၞိဟ်အလဵုမွဲဂှ် ဒးဒုၚ်သ္ပကောန်ဍိက် (ဝါ) ဒးဒုၚ်သ္ပဏာ ကောန်ရဲတဝ်ခွာ ဟွံဂွံရ။ စဵုဒၞာကၟာတ်လဒဵုအာ ကမၠောန်သ္ပ ကောန်ဍိက် ကေုာံ ဗီုပြၚ်သွံရာန်ကောန်ဍိက်ရ။မၞိဟ်အလဵုမွဲဂှ် ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်ပျဲပျာံ (ဝါ) ရုန်မဵုကြမ်ကြ၊ ဟွံဗဗွဲကဵု သဘဴမၞိဟ်၊ ကၠောန်သ္ပဆက်ဆောံညံၚ်ရဴ သိက္ခာမၞိဟ် သ္ဂောံဇြးစှ်ေအာ (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ကဵုဒုဟ်ဒန် ဟွံဂွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ ပ္ဍဲဂတမုက်သၞောဝ်ဥပဒေဂှ် နဒဒှ်မၞိဟ်မွဲဟေၚ် အခေါၚ်ဒးဒုၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီ ဒးနွံရ။မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်တအ် အိုဿီု ပ္ဍဲအရာစဳရေၚ်သၞောဝ် (ဂဗုတ်) ဂှ် ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်တုပ်သၟဟ်တုဲ ဂွံအခေါၚ်တုပ်သၟဟ် ပ္ဍဲအရာစဵုဒၞာမၚ်မွဲရ။ လတူ လိက်လလောၚ်တြးဏအ်ဂှ် ညးလဵုဖံက်ပၠန်မံၚ်ကဵုဒှ်၊ ဒးဒုၚ်ပါ်ခြာတုဲ ဆက်ဆောံမံၚ်ကီုဒှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ် အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပွမစဵုဒၞာမၚ်မွဲ ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေဂှ် ဒးတုပ်သၟဟ်ရ။ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ ယဝ်ရ ဒးဒုၚ်ဖံက်ပလီု အခေါၚ်အရာသဇိုၚ် မဇိုန်ဏှၚ်လဝ် အတ်ိုၚ်သဇိုၚ်ဒက်ပတန်သၞောဝ် (ဟွံသေၚ်) နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ အပ္ဍဲဍုၚ်မ္ဂး နကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်ကၟိန်ဍုၚ် ဒးကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာ မၚ်မွဲအာ စဵုကဵုစိုပ်တရဴရောၚ်။မၞိဟ်အလဵုမွဲလေဝ် သ္ဒးဒုၚ်ရပ် နကဵုဗဗွဲဓဝ်ဟွံသေၚ်ကီု ဒက်ချုက်လဝ်ကီု၊ သ္ဒးဒုၚ်ဗက်ပတိတ် နူဍုၚ်ကီု သ္ပဟွံဂွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်နွံသွက်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်တုပ်သၟဟ် ပ္ဍဲအရာကဠၚ် ဖျေံဂဗုတ် နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်သၠးပွး ဟွံဗက်မုက်မွဲမွဲလ္ပာ် နွံကဵုပရေၚ်တပ်တးဂှ်တုဲ အခေါၚ်နွံ တာလျိုၚ်နွံ သွက်ဂွံစဵုဒၞာအာ ဂဗုတ်မဖျေံလဝ်ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် အပ္ဍဲအရာစောဲလဝ် အမှုဂဗုတ် လတူညးဂှ်ရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် ဒးဒုၚ်စောဲစပ်လဝ် အမှုဂဗုတ်ဝွံ သွက်ဂွံကလေၚ်ဒုၚ်သှ်ခလေဝ် အမှုဂဗုတ် မဒုၚ်စောဲလဝ်ဂှ် မဒးနွံကဵု တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် အိုဿီုတုဲ စဵုကဵု ရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်မဟာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အတိုၚ်ဥပဒေ ကလိလောန်ဒုဟ်ဒန် နွံရောၚ် ဟွံဂွံဖျေံဏီမ္ဂး ယြဴပူဂဵုဝွံ ဒုဟ်ဟွံမွဲရောၚ် ဒးဒုၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီရ။အခိၚ်ကလိလောန်ဒုဟ်ဂှ် နကဵုဥပဒေအပ္ဍဲဍုၚ်ကီုဒှ်၊ ဥပဒေဍုၚ်နာနာကီုဒှ် ခၞံဗဒှ်လဝ် ဥပဒေပ္ဍဲအရာဂှ် ဟွံမွဲမ္ဂး ညးအလဵုမွဲလေဝ် ဒုဟ်ဟွံမွဲရ။ ယဝ်ရနူကဵု ရုၚ်သၞောဝ်ဓရ် ကဵုဒုဟ်မွဲမွဲသာ်မ္ဂး ၜက်ၜေတ်နူကဵုဒုဟ် မဒးကဵုထေက်တုဲ ကဵုဟွံဂွံရ။ညးအလဵုမွဲလေဝ် ဟွံဂွံဒးဒုၚ်လုပ်ပထုဲ ပ္ဍဲအရာကိစ္စ အခေါၚ်အရာသၠးပွးပူဂဵု၊ ကၟိန်သ္ၚိ၊ သ္ၚိဌာန် သဵုကဵု လိက်ကဵုပြၚ်နၚ်တအ် (ဝါ) ဟွံမွဲကဵုသၞောဝ်မွဲသာ် ဍိုက်ဟရိုက် အရာဂုဏ်သိက္ခာ ကေုာံ စရာဲဂုဏ် ညးမွဲမွဲရ။ ယဝ်ရ လုပ်ပထုဲသာ်ဏအ်မ္ဂး ယြဴပူဂဵု ဒးဒုၚ်ဂှ် နကဵုဥပဒေ အခေါၚ်စဵုဒၞာ ဒးနွံရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် အပ္ဍဲပယျဵုဒၞက်ကၟိုန်ဍုၚ်ဇကု မတန်တဴဂှ် ဗွဲမသၠးပွး အခေါၚ်အာကၠုၚ်ဆုဲပြံၚ်မံၚ်စံၚ် တန်တဴနွံရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် သီုမပါလုပ်ဍုၚ်ဇကု မတန်တဴကီု၊ ဍုၚ်လဵုဟွံဟီု အခေါၚ်စဍးတိတ် ကေုာံ အခေါၚ်ကလေၚ်စဴဍုၚ်ဇကု ဒးနွံ ရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ သွက်ဂွံဗၠးနူ ပရေၚ်ဍဵုဍိုက် သ္ပမာန်ကြံကြတုဲ ယဝ်တန်တဴ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇကု ဟွံဂွံမ္ဂး အခေါၚ်အာတ်ဇူဒီုဍုၚ်သ်အာၚ် ဒးနွံရောၚ်။အမှုဂဗုတ် ဟွံဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗီုပြၚ်ဒစဵုဒစးကဵု ရန်တၟံ ကေုာံ မူသဇိုၚ်နူကုလသမဂ္ဂတုဲ အမှုမဒးဒုၚ်စောဲလဝ်ဂှ် အခေါၚ်စကာ အတိုၚ်ပိုဒ် (၁) လတူတေံ အခေါၚ်ဟွံဂွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ကောန်ဍုၚ်မွဲဍုၚ် နွံရောၚ်။ညးအလဵုမွဲလေဝ် ပရေၚ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ်ဇကုဂှ် ဒးဒုၚ်ရုပ်သီထောံ ဟွံမွဲဗဗွဲဓရ်ဂှ် ဟွံဒးဒုၚ် သီုကဵု အခေါၚ်အရာ ဇကုပြံၚ်လှာဲကောန်ဍုၚ်ဂှ် ကယျာန်တးပဲါကၠေံ ဟွံဂွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ်စိုပ်အဝဲ မၞိဟ်တြုံ မၞိဟ်ဗြဴ ဟွံဟီု ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ကောန်ဍုၚ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး သာသနာရှ်ေသှ်ေတုဲ ဟွံမွဲကဵုပိုၚ်ခြာ အခေါၚ်အရာ သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲ ကေုာံ ပတန်ကၟိန်သ္ၚိ နွံရ။ ပ္ဍဲအရာသ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲကီု၊ နကဵုတြုံဗြဴ အခိၚ်ပံၚ်မံၚ်မွဲစွံကီု၊ အခိၚ်ပြး ပါ်ဂၠံၚ်ညးသ္ကံကီု အခေါၚ်အရာဒးနွံရောၚ်။အလံၚ်တြုံ ကေုာံ အလံၚ်ဗြဴ သီုၜါလ္ပာ်တံ နကဵုဆန္ဒသၠးပွးဟေၚ် အခေါၚ်သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲ နွံရ။ကၟိန်သ္ၚိဝွံ ဒှ်သဇိုၚ်သဘာဝဂကောံမၞိဟ်မွဲတုဲ အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်မၚ်မွဲစဵုဒၞာ နူကဵုပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ် ကေုာံ နူကဵုကၟိန် ဍုၚ်နွံရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် နကဵုဇကုမွဲဓဝ်ကီု၊ ပံၚ်ဖက်ကဵုညးတၞဟ်တံကီု အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳကပေါတ်ကညောတ် ပိုန်ဒြပ်တံ နွံရ။ကပေါတ်ဒြပ်ဇကု ပိုၚ်ပြဳလဝ်ဂှ် ညးအလဵုမွဲလေဝ် သီဗ္ၜောဝ်ကေတ်ဏာ ဟွံဂွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ကူချပ်စၚ်ခြၚ်သၠးပွး၊ အခေါၚ်ပါ်ပဲါဗၠေတ်ဒး ကေုာံ အခေါၚ်ရှ်ေသှ်ေနွံရ။ အခေါၚ်အရာတံဏံဝွံ သာသနာရှ်ေသှ်ေ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဓရ်ပတှ်ေတံ အခေါၚ်ပြံၚ်လှာဲသၠးပွး၊ နကဵုပူဂဵုမွဲကီုဒှ်၊ ပံၚ်ကောံကဵုညးဂမၠိုၚ်ကီုဒှ် သာ သနာဇကုရှ်ေသှ်ေ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ဓရ်ပတှ်ေတံဂှ် ဂတညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်ကီုဒှ်၊ တၞဟ်ခြာကီုဒှ် အခေါၚ်ပတိုန်ထ္ၜး ဗွဲမသၠး ပွး၊ အခေါၚ်စကာ၊ အခေါၚ်ရှ်ေသှ်ေ ကေုာံ အခေါၚ်ဒက်ပတန်တံ ပါလုပ်ရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် ပရေၚ်သၠးပွး လညာတ်ပါ်ပဲါ ကေုာံ ဓမံက်ထ္ၜးတံ အခေါၚ်နွံရ။ အခေါၚ်အရာတံဏံဝွံ ဟွံမွဲကဵုပထုဲပလီုမွဲသာ် ဗွဲမသၠးပွး အခေါၚ်လညာတ်ပါ်ပဲါတံကီု၊ တၚ်နၚ်ပရိုၚ်တံကီု ကူချပ်စၚ်ခြၚ်တံဂှ် နူကဵုပရိုၚ်မဳဒဳယျာမွဲမွဲကဆံၚ် ဟွံမွဲကဵုပယျဵု ဒၞက်မွဲသာ် အခေါၚ်လ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ၊ အခေါၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ကေုာံ အခေါၚ်တရးတံ ပါလုပ်ရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ကောံဓရီု ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ် ကေုာံ အခေါၚ်ဒက်ဂကောံတံဂှ် ဗွဲမသၠးပွး ဒးနွံရောၚ်။အပ္ဍဲဂကောံမွဲမွဲ ဂွံပါလုပ်ဂှ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဇကုဟေၚ် ပါလုပ်ဂွံတုဲ ညးမွဲလေဝ် ကဵုဇြဟတ်ဒရိုဟ်ဟွံဂွံရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် ပ္ဍဲဂကောံအလဵုအသဳဍုၚ်ဇကုတံဂှ် တိုက်ရိုက်ကီုဒှ်၊ နူကဵုမၞိဟ်စၞး ဇကုရုဲစှ်လဝ်မွဲကဆံၚ်ကီုဒှ် အခေါၚ် ပါလုပ်ရေၚ်တၠုၚ် နွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် ဂွံဒှ်မၞိဟ်ယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဇကုဂှ် နွံကဵုအခေါၚ်အရာ တုပ်သၟဟ်ညးသ္ကံရ။အဝဵုအာဏာ အလဵုအသဳပကၚ်ရၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု လတူဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဇၟာပ်မၞိဟ်အခေါၚ်စုတ်မာဲ တုပ်သၟဟ်နွံတုဲ နကဵုသၞောတ်မာဲမၞုက်ကီုဒှ်၊ နကဵုတုပ်သၟဟ်ကုသၞောတ်ဂှ်ကီုဒှ် နကဵုအခိၚ်ပိုၚ်ခြာမွဲမွဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကဵုတုဲ ဒးဓမံက်ထ္ၜး ဆန္ဒတံ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် နကဵုကောန်ဂကောံပရေၚ်မၞိဟ်မွဲ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်ဘဝမၞိဟ် ဂီုကၠီုနွံတုဲ ပရေၚ်ရုန်ဂစာန်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ပံၚ်ကောံရေၚ်တၠုၚ်ကုဍုၚ်ဂၠးကဝ်တံဂှ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု ဂကောံမၞိဟ်ဍုၚ်ဇကု ကေုာံ တမ်ရိုဟ်တုဲ ရေၚ်တၠုၚ်အာ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် သၠးပွးဂုဏ်သိက္ခာ ကေုာံ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ပူဂဵုဂှ် ဟွံမွဲဟွံတုဲ သီုကဵု ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ် ကေုာံ အခေါၚ်အရာယေန်သၞာၚ်တံ ဒးနွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ကၠောန်ကမၠောန်၊ အခေါၚ်ဂၠာဲကမၠောန်ဇကု ဒးဂၞပ်စိုတ်၊ အကာဲအရာဗွိုၚ်ကမၠောန် ဇကုဒးဂၞပ်စိုတ်တအ် ဒးနွံတုဲ သီုကဵု ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် နူကဵုဘဝ ကမၠောန်ဟွံမွဲတံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် ဟွံဒးဒုၚ်ပရေၚ်ပါ်ခြာ မွဲသာ် သွက်ကမၠောန်တုပ်သၟဟ် ၚုဟ်မးဒးတုပ်သၟဟ် အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် ကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဘဝဂွံတန်အာ မၞုံကဵုဂုဏ်သိက္ခာမၞိဟ် သွက်ပူဂဵုဇကု ကေုာံ ကၟိန်သ္ၚိပူဂဵုဇကုတံ တၚ် ဒုၚ်လျိုၚ်မၞုံကဵုဗဗွဲဓရ် မကြိုက်တန်ကဵုၚုဟ်မး အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ ကာလနွံကၠုၚ်ပၟိက်မ္ဂး အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်မၚ်မွဲ မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်မၞိဟ်တအ် ဒးနွံရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ်ကဵု ပရူပရာ အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန် ကေုာံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် သြန်ဂိတု၊ စၟတ်သမ္တီလဝ် အခိၚ် ဇူကမၠောန်ဂှ် အခေါၚ်ဇူလၟောဝ် ကေုာံ အခေါၚ်ဇူကမၠောန်တံ ဒးနွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ်ကဵု ပရူပရာ အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန် ကေုာံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် သြန်ဂိတု၊ စၟတ်သမ္တီလဝ် အခိၚ် ဇူကမၠောန်ဂှ် အခေါၚ်ဇူလၟောဝ် ကေုာံ အခေါၚ်ဇူကမၠောန်တံ ဒးနွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် စၞစ၊ ဂၠိက်ယာတ်၊ သ္ၚိဌာန်၊ ဝဳဝတ်ယဲ ကေုာံ မၞုံပၟိက် သီုမပါမံၚ် ထံက်ပၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံ သွက်မံၚ်တန်တဴအာ ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်မာန် ပရေၚ်အဆံၚ်အလံၚ်မၞိဟ် ဗွဲမရုမ်ဂပ် အလဵုပူဂဵုဇကု ကေုာံ ကၟိန်သ္ၚိပူဂဵု ဇကု အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ တုဲပၠန် ပရေၚ်ဂယိုၚ်လမျီုဟွံမာန်တံ ဒှ်ကၠုၚ် မပ္တံ ကမၠောန်ဟွံမွဲ၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံပေၚ်၊ အဝဲဟွံဍိုက်ပေၚ်၊ ဒှ်ဗြဴကၟဲာ၊ မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော် (ဝါ) ပ္ဍဲအကာဲအရာ အလဵုဇကု ဇကုတန်တဴ ဟွံမွဲမ္ဂး တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ပရေၚ်ဂီုကၠီုဘဝတံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ပရေၚ်မၚ်မွဲတၟေၚ် ဘဝမိယာဲ ကေုာံ ဘဝကောန်ၚာ် ကေုာံ ပရေၚ်ရီုဗၚ်တံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်နွံရ။ သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲလုပ် သၞောဝ်ကီုဒှ်၊ ဟွံလုပ်သၞောဝ်ကီုဒှ် သွက်ကောန်ၚာ်ဒှ်ကၠုၚ်မၞိဟ်သီုဖအိုတ် ဒးကဵုပရေၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်တုပ်သၟဟ်ရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်ဗ္တောန်ပညာ နွံရ။ ပရေၚ်ဗ္တောန်ပညာဝွံ အောန်အိုတ် ကဆံၚ်ပညာမူလဂှ် ဟွံဒးကဵုၚုဟ်မးရ။ ပညာကဆံၚ်မူလဂှ် ဟွံဗ္တောန်မံၚ်ဟွံဂွံရ။ ပညာကွတ်စက်ကွတ်တဲ ကေုာံ ပညာကွတ်ဂယိုၚ်လမျီုတံ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဗ္တောန် မာန်တုဲ ပညာကဆံၚ်သၠုၚ်ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုစရာဲဍာ်ဒကေဝ်တုဲ သီုဖအိုတ် ကဆံၚ်တုပ်သၟဟ် ဒးဂွံရောၚ်။ပညာဝွံ ဒးပတဝ်က္ဍိုပ်ကဵု မၞိဟ်တံ စရာဲမၞိဟ် သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ် ဖောအ်ဗြေဝ်တိုန်ကီု ကေုာံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကေုာံ သဇိုၚ်အခေါၚ်သၠးပွးတအ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ပညာဝွံ အပ္ဍဲကဵုအကြာကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်၊ အကြာဂကူဂမၠိုၚ်၊ အကြာဘာသာသာသၞာဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ ပရေၚ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်၊ ပရေၚ်အေၚ်ဒုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ဆာန်ကၟိန်တုဲ ဒးသၠုၚ်ပတိုန် ကမၠောန်ထိၚ်ဒဝ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ အတိုၚ်ကုလသမဂ္ဂ မချဳဒရာၚ်ကၠောန်ၜိုတ်မံၚ်တအ်ဂှ်ရောၚ်။ပ္ဍဲမိမတံဝွံ အခေါၚ်အရာနွံ ပ္ဍဲအရာ ပရေၚ်ရုဲစှ်ေပညာ သွက်ကောန်ဇာတ် ညးတအ်ရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် အပ္ဍဲဘဝယေန်သၞာၚ် ဂကောံမၞိဟ်ဂှ် အခေါၚ်ပါလုပ်သၠးပွး ရေၚ်တၠုၚ်မာန်၊ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ပညာအနုသုခမ သၠးပွးနွံ၊ ပရေၚ်တဴတက်ပညာသိပ္ပံ ကေုာံ ဂုဏ်ဖဵုသွဟ်တံဂှ် အခေါၚ်ပါ်ပရအ်ဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် နကဵုညာဏ်ပညာဇကု အခေါၚ်ဖန်ဗဒှ်ပတိတ်တၟိ နူကဵုပညာသိပ္ပံကီုဒှ်၊ နူကဵုလိက်ပတ်ကီုဒှ်၊ နူကွတ်ပညာနုသုခမကီုဒှ် နွံတုဲ ကသပ်ပညာကဵု ကပေါတ်ကညောတ် ကၠောန်ပတိတ်လဝ်ဂှ် ဂွံအခေါၚ်စဵုဒၞာရောၚ်။ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါၚ်သၠးပွး ကေုာံ အခေါၚ်အရာဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်လလောၚ်တရးဏံ ယဝ်ရ မိက်ဂွံဓမံက်ပတိုန်ထ္ၜးမ္ဂး အတိုၚ်သၞောတ်ပရေၚ်မၞိဟ် ကေုာံ သၞောတ်ပရေၚ်ဆက်စၠောံဍုၚ်ဂၠးကဝ် ဒးနွံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် ဍာ်ဒကေဝ်ဇကုဂှ် ဗွဲမသၠးပွး ဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တိုန်ပေၚ်ၚ်မာန် တာလျိုၚ်နွံ ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်တံရ။ဇၟာပ်မၞိဟ် စကာသုၚ်စောဲ အခေါၚ်အရာဇကု ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွးတံဂှ် ဒးသ္ပသမ္တီ ရှ်ေသှ်ေ အခေါၚ်အရာ ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွး ညးတၞဟ်ကီု၊ ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဝွံ နွံပၟိက်မဒှ်ပ္ဍဲဗဗွဲဓဝ် ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်ပူဂဵု၊ ဂွံဗပေၚ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂွံဒှ်တိုန်တံကီု၊ အတိုၚ်ဥပဒေစၟတ်သမ္တီ ပိုၚ်ခြာလဝ်ဂှ် အခေါၚ်စကာဒုၚ်စသိုၚ် နွံရ။အခေါၚ်အရာတံ ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွးတံဝွံ ရန်တၟံ ဒစဵုဒစးကဵု ကုလသမဂ္ဂတံကီု၊ သဇိုၚ်မူလ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံကီုတုဲ ကၠောန်သ္ပဟွံဂွံရ။သွက်ဍုၚ်မွဲဍုၚ်ကီုဒှ်၊ သွက်မၞိဟ် မွဲဂကောံကီုဒှ်၊ သွက်ပူဂဵုမွဲကီုဒှ်၊ အခေါၚ်အရာ ကေုာံ အခေါၚ်သၠးပွး မပါလုပ်မံၚ် ပ္ဍဲလိက် လလောၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် အလုံလိုက်မွဲဏံ ရန်ကဵုဂွံလီုလာ်အာကီု၊ ရန်ကဵုမွဲမွဲသာ်တုဲ နကဵုအလဵုဇကု ကံက်နုက်တိတ်အဓိပ္ပါယ်မရေဝ် နူကဵုလိက်လလောၚ်ဏံတုဲ စကာပ္ဍဲဒၞာဲတၞဟ်မွဲမွဲဂှ် သ္ပဟွံဂွံရ။1948 .199810 दिसंबर, 1948 के संयुक्त राष्ट्र महासभा द्वारा अपनाएल गेल आओर घोषित मानवाधिकारसबहिं के ओकर उचित सम्मान आओर मानव परिवार के सभे आदिमी के बराबरी के हक ही विश्व समुदाय के अजादी, न्याय आओर शांति के बुनियाद हवे।मानवाधिकार के उल्लंघन हरदम अमानवीय काज के कारणो होखेला जा के चलते मानवता के अंत:करण दु:खी होखेला। एक आम आदिमी के सबसे बड़ा इच्छा इहे होखेला कि इ दुनिया में ओके भाषण और विचार के आजादी मिले साथ हि डर आओर इच्छा से हो मुक्ति मिले।यदि केहु तानाशाही चाहे दमन के खिलाफ अंतिम हथियार के रूप में बगावत करे खातिर मजबूर ना होए, त ओकरा खातिर कानून के मार्फत ओकर मानवाधिकार के बचावे के इंतजाम होबे के चाही। इहो जरूरी हवे कि राष्ट्र सब के बीच दोस्ती बढ़ाएल जाए।संयुक्त राष्ट्र के लोगिन आपन चार्टर में मौलिक मानवाधिकार, मानव के सम्मान आओर उपयोगिता तथा आदिमी आओर औरत के बराबर अधिकार खातिर आपन विश्वास जतौलन हउ। साथहिं ई लोगनि स्वतंत्रता के माहौल में सामाजिक प्रगति तथा जीवन के स्तर के बढ़ावे के भी दृढ़ निश्चय कएलन ह।साथ ही सदस्य राष्ट्र सब संयुक्त राष्ट्र के मदद से मानवाधिकार आओर मौलिक स्वतंत्रता खातिर लोगिन में मान बढ़ावे के भी संकल्प लेलन ह।ओही खातिर ए संकल्प के पूरा करे के खतिर ई सब अधिकार आओर स्वतंत्रता के समझ सबसे जरूरी बा।अब, एही खातिर महासभा ई ऐलान करता कि मानवाधिकार के ई घोषणा के सभे लोग आओर सभे राष्ट्र पालन करे। सभे व्यक्ति आओर समाज के सब अंग हरदम इ घोषणा के आपन दिमाग में रखे। संयुक्त राष्ट्र के सदस्य राष्ट्र के लोगिन के बीच चाहे हुनी के अधिकार क्षेत्रा में रहे वाला लोगन के बीच प्रगतिशली कदम या शिक्षा के जरिए इ अधिकार और स्वतंत्रता के प्रति मान जगाएल जाए।सबहि लोकानि आजादे जम्मेला आओर ओखिनियो के बराबर सम्मान आओर अधिकार प्राप्त हवे। ओखिनियो के पास समझ-बूझ आओर अंत:करण के आवाज होखता आओर हुनको के दोसरा के साथ भाईचारा के बेवहार करे के होखला।बिना कोनो जाति, रंग, लिंग, भाषा, धर्म, राजनीतिक आओर दोसर मान्यता, राष्ट्रीयता चाहे सामाजिक मूल, धन-संपत्ति, जन्म वा दोसर स्थिति के भेदभाव के सभे कोई घोषणा में लिखल अधिकार आओर आजादी के हकदार होई।एतबे ना कौनो देश मुलिक या क्षेत्रा के राजनीतिक न्यायिक आओर अन्तर्राष्ट्रीय स्थिति के आधार पर केहू के संग भेदभाव नइखे कएल जा सकेला। चाहे ओ कौनो स्वतंत्रा, टघ्स्ट चाहे स्वायत्राता के कौनो मानदंड के अंतर्गत आवे वाला संस्था के सदस्य हो।सबहि के जीवन जीए के आजादी आओर अपन सुरक्षा के अधिकार हवे।केहु के गुलाम बना के नइखे राखल जा सकेला। कौनो रूप में गुलामी आओर गुलाम सब के व्यापार पर सख्त पाबंदी हवे।काहु के साथ घ्र, अमानवीय चाहे घृणित बेवहार नइखे कईल जा सकेला। काहु के न तो सतावल जा सकेला आओर न सजा देल जा सकेला।कानून के सामने सबहि के सभे जगह एके आदिमी के रूप में पहिचाने जाए के अधिकार ह।कानून के सामने सभे बराबर हवे आओर कानून से बिना कौनो भेदभाव के समान संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार मिलल हवे। साथहि ए घोषणा के उल्लंघन या भेदभाव होए की स्थिति में सबहि के समान संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार ह।संविधान या कानून से मिलल मौलिक अधिकार के उल्लंघन भइला पर सबहि के कोनों योग्य राष्ट्रीय संगठन से क्षतिपूर्ति प्राप्त करे के अधिकार बा।केहु के बिना कोनो कारण के कैद, अज्ञातवास या देशनिकाला नइखे देल जा सकेला।केहु के खिलाफ अपराधिक मामला होखे चाहे केकरो अधिकार और कर्तव्य के निर्धारण के सिलसिला में कौनो स्वतंत्रा आओर निष्पक्ष संगठन के सामने निष्पक्ष सुनवाई खातिर समान अधिकार हवे ।कानून के नजर में जब तक ले केहु दोषी नइखे तब तक ले ओके निर्दोष समझे के चाही। चाहे ओकरा के खिलाफ कौनो अपराधिक मामला ही काहे ना चल रहल होए। इ सुनवाई के दरम्यान आपन बचाव के लेल ओकरा पूरा-पूरा हक भी मिलल बा।कौनो राष्ट्रीय चाहे अंतर्राष्ट्रीय कानून के तहत अगर कौनो काम के दंडनीय अपराध नइखे मानल जा रहल होखे तब कोनो आदिमी के ओ काम के खातिर दोषी नइखे कहल जा सकता।केकरो नीजि जीवन, परिवार, घर तथा पत्रााचार आदि में केकरो दखल करे के अधिकार नईखे ह। सबहि के ए तरह के दखल आओर हमला के विरुघ्कानून से संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार ह।सभे लोगिन के आपन मुलुक के सीमा के अंदर घर आओर एक जगह से दोसर जगह जाए के अधिकार हड।सबहिं के कौनो देश, एइजा तक कि आपन देश से हो छोडे़ के आओर वापस आवे के अधिकार ह।प्रताड़ना से बचे खातिर दोसर देश में संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार हवे।लेकिन इ अधिकार के उपयोग वैसन प्रताड़ना में नइखे कईल जा सकेला जे गैर राजनीतिक अपराध आओर संयुक्त राष्ट्र के उघ्श्य आओर सिघ्ंत के खिलाफ कईल गेल काज खातिर मिल रहल होखे।सबहिं के राष्ट्रीयता के अधिकार हवे।केहु के राष्ट्रीयता से वंचित नइखे कई जा सकेला आओर ना ही राष्ट्रीयता बदले के स्थिति में अधिकारो से बेदखल कईल जा सकेला।जाति, राष्ट्रीयता आओर धर्म के बंधन से मुक्त कौनो बालिग आदिमी आओर औरत के बियाह आओर गृहस्थी बसावे के अधिकार हवे। दुनू के बियाह के समय, गृहस्थ जीवन के दरम्यान आओर बियाह टूट जाए के बादो बराबरी के अधिकर ह।बियाह दुनू के मर्जी आओर सहमति से ही होए के चाही।परिवार समाज के एगो प्राकृतिक और मौलिक इकाई ह। आओर ओके समाज और मुलुक से पूरा संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार हवे।केहु अकेले चाहे केकरो संगे मिल के संपत्ति अर्जित कर सकता।केहु के ओकर संपत्ति से बेदखल नइखे कईल जा सकत ह।सब लोगनि के सोचे के आओर कौनो धर्म अपनावे के अधिकार हवे तथा ओ आपन धर्म और मान्यता में भी बदलाव ला सकेला। संगे ओ अकेले आओर समूह में कौनो सार्वजनिक या नीजि जगह पर आपन धर्म या विश्वास के पालन, प्रवचन आओर पूजा-पाठ के जरिए कर सकेला।सबहिं के विचार आओर अभियक्ति के अधिकार हवे। आओर ओकर ई विचार में कौनो दखल ना हो सकता, संगे ओ संचार के कौनो साधन के जरिए कही से कैसनो सूचना आओर विचार प्राप्त कर सकेला।सबहिं के शांतिपूर्ण तरीका से जमा होवे के तथा कोनो संगठन में शामिल होए के अधिकारी ह।तथा केहु के कौनो संगठन में जर्बदस्ती शामिल नइखे कराएल जा सकेला।सब लोगीन के सरकार में हिस्सा लेवे के अधिकार हवे न त सीघे-सीघे न त आपन मर्जी से चुनल प्रतिनिधि के मार्फत आपन देश के जन सेवा के उपयोग करे के अधिकार हवे।आम लोगीन के इच्छा ही सरकार के ताकत के आधार होखेला आओर इ जब-तब होए वाला स्वतंत्रा आओर निष्पक्ष चुनाव के जरिए, जेकर आयोजन गुप्त मतदान या फेर स्वतंत्रा प्रघि से होखता।[missing?]समाज के हरेक आदिमी के सामाजिक सुरक्षा के अधिकार हवे। साथहिं देश के आर्थिक, सामाजिक आओर सांस्कृतिक अधिकार के उपयोग करे के अधिकार ह, जे ओकर व्यक्तिघ् के उपयोग राष्टघीय प्रयास आओर अन्तर्राष्ट्रीय सहयोग से ही संभव हो सकेला जे ओ राष्ट्र के संसाधन ओओर संगठन पर निर्भर करता।सबहिं के काम करे के तथा रोजगार चुने के अधिकारो बा औरि बेरोजगारी से ओकर सुरक्षा के गारंटी ओ होखे के चाहीं। इ न्यायसंगत तथा सुविधाजनक परिस्थितियों में काम करे के अधिकार बा।बिना कौनो भेदभाव के समान काज के लेल समान पैसा के अधिकार ह।सबे जे काम करता ओकरा आपन तथा परिवार खातिर एगो न्यायसंगत आओर उचित पैसा पावे के अधिकार ह जेकरा से घ् सम्मानजनक जिंदगी बसर क सके। एकर अलावे सामाजिक संरक्षण के ओ साधन के उपयोग के ओ अधिकार बा जे ओकर कमाई बढ़ा सके।एकरा सिवा आपन हित के सुरक्षा के खातिर मजदूर संगठन बनावे अथवा मजदूर संगठन में शमिल होखे के अधिकार बा।सबकरा के आराम तथा छुघ् मनाबे के अधिकार बा तथा काज करे के समय के सेहो एक उचित सीमा बा तथा समय-समय पर वेतन सहित छुघेि के उपभोग करे के अधिकारो बा।सबहिं के आपन तथा आपन परिवार के स्वास्थ्य आओर कुशलता खातिर एक उचित स्तर पर जीवन-यापन के ठीक-ठीक इंतजाम होखे के चाहीं। बढ़िया जीवन-स्तर होखे खातिर ओकनि के भोजन, कपड़ा, घर, उचित इलाज आओर आवश्यक सामाजिक सेवा ओ शामिल ह।एकरा अलावे बेरोजगारी, बिमारी, अपगंता, वैधव्य, बुढ़ारी एवं ऐसन हालत जे पर ओकर नियंत्रण नइखे, ओ से ओकरा सुरक्षा पावे के अधिकार हड। औरत और बच्चा के अलगे सुविधा आओर सहायता पावे के अधिकार बा। सबहिं बच्चन के चाहे ओकर जन्म कानूनी बियाह के अन्तर्गत भईल हो चाहे बिना बियाह के, समाजिक सुरक्षा मिले के चाही।सबे के शिक्षा प्राप्त करे के अधिकार बा, कम से कम प्राथमिक तथा बुनियादी शिक्षा तड मुघ्त होखे के चाही। तकनीकी आओर व्यवसायिक शिक्षा सबहु के मिले तथा योग्यता के आधार पर उच्च शिक्षा पर सभे के अधिकार ह।शिक्षा आदिमी के व्यक्घ्घि् के विकास में सहायक होखे के चाही तथा ऐसन होखे के चाही जे लोगीन के मन में मानवाधिकार आओर बुनियादी स्वतंत्रता के प्रति मान के भावना के मजबूत करे। शिक्षा सबे देश, जाति आओर धार्मिक समूह के बीच आपसी समझ-बूझ, सहनशीलता तथा भाइचारा और शांति के स्थापना खातिर संयुक्त राष्ट्र के गतिविधि के बढ़ावे में भी सहायक होखे।माई-बाप लोगनि के आपन बच्चा खातिर सही शिक्षा चुने के अधिकार ह। अधिकार ह।सबहिं के आपन समाज के सांस्कृतिक कार्यघ् में हिस्सा लेवे के तथा कला के आनंद उठावे के अधिकार बा संगे वैज्ञानिक प्रगति में भगीदार बने तथा फायदा उठावे के अधिकार बा।सबहिं लोकनि के आपन वैज्ञानिक, साहित्यिक आओर कलात्मक कृति जे घ्लिखले बा, के नैतिक आओर भैतिक हित के संरक्षण के अधिकार बा।सबहिं के इ घोषणा में निर्धारित अधिकार आओर आजादी के सामाजिक आओर अन्तर्राष्ट्रीय स्तर पर पावे के अधिकार बा।सभे के आपन समुदाय के प्रति कघ्र्व्य ह। जेकरा पूरा करे के बाद ही ओकर स्वतंत्रा और संपूर्ण विकास संभ हवे।आपन अधिकार आओर आजादी के उपयोग कानून के सीमा के भीतर ही होखे के चाही ताकि हम दोसर के अधिकार और आजादी के भी उचित आदर कर सकी।एहि से एगो लोकतांत्रिक समाज में नैतिक, कानून और व्यवस्था और जन कल्याण के जरूरत के हम पूरा कर सकेलीं।ई घोषणा में लिखल कौनो अनुच्छेद के मतलब इ ना ह कि कौनो राज्य, समूह चाहे व्यक्ति कौनो ऐसन काज में शामिल होखे चाहे कौनो ऐसन काम करे, जेकरा से ए में लिखल अधिकार और स्वतंत्रता नष्ट होखे।Considerând că recunoașterea demnității inerente tuturor membrilor familiei umane și a drepturilor lor egale și inalienabile constituie fundamentul libertății, dreptății și păcii în lume,Considerând că ignorarea și disprețuirea drepturilor omului au dus la acte de barbarie care revoltă conștiința omenirii și că făurirea unei lumi în care ființele umane se vor bucura de libertatea cuvântului și a convingerilor și vor fi eliberate de teamă și mizerie a fost proclamată drept cea mai înaltă aspirație a oamenilor,Considerând că este esențial ca drepturile omului să fie ocrotite de autoritatea legii pentru ca omul să nu fie silit să recurgă, ca soluție extremă, la revoltă împotriva tiraniei și asupririi,Considerând că este esențial a se încuraja dezvoltarea relațiilor prietenești între națiuni,Considerând că în Cartă popoarele Organizației Națiunilor Unite au proclamat din nou credința lor în drepturile fundamentale ale omului, în demnitatea și în valoarea persoanei umane, drepturi egale pentru bărbați și femei și că au hotărât să favorizeze progresul social și îmbunătățirea condițiilor de viață în cadrul unei libertăți mai mari,Considerând că statele membre s‐au angajat să promoveze în colaborare cu Organizația Națiunilor Unite respectul universal și efectiv față de drepturile omului și libertățile fundamentale, precum și respectarea lor universală și efectivă,Considerând că o concepție comună despre aceste drepturi și libertăți este de cea mai mare importanță pentru realizarea deplină a acestui angajament,ADUNAREA GENERALĂ proclamăprezenta DECLARAȚIE UNIVERSALĂ A DREPTURILOR OMULUI, ca ideal comun spre care trebuie să tindă toate popoarele și toate națiunile, pentru ca toate persoanele și toate organele societății să se străduiască, având această Declarație permanent în minte, ca prin învățătură și educație să dezvolte respectul pentru aceste drepturi și libertăți și să asigure prin măsuri progresive, de ordin național și internațional, recunoașterea și aplicarea lor universală și efectivă, atât în sânul popoarelor statelor membre, cât și al celor din teritoriile aflate sub jurisdicția lor.Toate ființele umane se nasc libere și egale în demnitate și în drepturi. Ele sunt înzestrate cu rațiune și conștiință și trebuie să se comporte unele față de altele în spiritul fraternității.Fiecare om se poate prevala de toate drepturile și libertățile proclamate în prezenta Declarație fără nici un fel de deosebire ca, de pildă, deosebirea de rasă, culoare, sex, limbă, religie, opinie politică sau orice altă opinie, de origine națională sau socială, avere, naștere sau orice alte împrejurări.În afară de aceasta, nu se va face nici o deosebire după statutul politic, juridic sau internațional al țării sau al teritoriului de care ține o persoană, fie că această țară sau teritoriu sunt independente, sub tutelă, neautonome sau supuse vreunei alte limitări a suveranității.Orice ființă umană are dreptul la viață, la libertate și la securitatea persoanei sale.Nimeni nu va fi ținut în sclavie, nici în servitute; sclavajul și comerțul cu sclavi sunt interzise sub toate formele lor.Nimeni nu va fi supus la torturi, nici la pedepse sau tratamente crude, inumane sau degradante.Fiecare om are dreptul să i se recunoască pretutindeni personalitatea juridică.Toți oamenii sunt egali în fața legii și au, fără nici o deosebire, dreptul la o egală protecție a legii. Toți oamenii au dreptul la o protecție egală împotriva oricărei discriminări care ar viola prezenta Declarație și împotriva oricărei provocări la o asemenea discriminare.Orice persoană are dreptul la satisfacția efectivă din partea instanțelor juridice naționale competente împotriva actelor care violează drepturile fundamentale ce‐i sunt recunoscute prin constituție sau lege.Nimeni nu trebuie să fie arestat, deținut sau exilat în mod arbitrar.Orice persoană are dreptul în deplină egalitate de a fi audiată în mod echitabil și public de către un tribunal independent și imparțial care va hotărî fie asupra drepturilor și obligațiilor sale, fie asupra temeiniciei oricărei acuzări în materie penală îndreptată împotriva sa.Orice persoană acuzată de comiterea unui act cu caracter penal are dreptul să fie presupusă nevinovată până când vinovăția sa va fi stabilită în mod legal în cursul unui proces public în care i‐au fost asigurate toate garanțiile necesare apărării sale.Nimeni nu va fi condamnat pentru acțiuni sau omisiuni care nu constituiau, în momentul când au fost comise, un act cu caracter penal conform dreptului internațional sau național. De asemenea, nu se va aplica nici o pedeapsă mai grea decât aceea care era aplicabilă în momentul când a fost săvârșit actul cu caracter penal.Nimeni nu va fi supus la imixtiuni arbitrare în viața sa personală, în familia sa, în domiciliul lui sau în corespondența sa, nici la atingeri aduse onoarei și reputației sale. Orice persoană are dreptul la protecția legii împotriva unor asemenea imixtiuni sau atingeri.Orice persoană are dreptul de a circula în mod liber și de a‐și alege reședința în interiorul granițelor unui stat.Orice persoană are dreptul de a părăsi orice țară, inclusiv a sa, și de reveni în țara sa.În caz de persecuție, orice persoană are dreptul de a căuta azil și de a beneficia de azil în alte țări.Acest drept nu poate fi invocat în caz de urmărire ce rezultă în mod real dintr‐o crimă de drept comun sau din acțiuni contrare scopurilor și principiilor Organizației Națiunilor Unite.Orice persoană are dreptul la o cetățenie.Nimeni nu poate fi lipsit în mod arbitrar de cetățenia sa sau de dreptul de a‐și schimba cetățenia.Cu începere de la împlinirea vârstei legale, bărbătul și femeia, fără nici o restricție în ce privește rasa, naționalitatea sau religia, au dreptul de a se căsători și de a întemeia o familie. Ei au drepturi egale la contractarea căsătoriei, în decursul căsătoriei și la desfacerea ei.Căsătoria nu poate fi încheiată decât cu consimțământul liber și deplin al viitorilor soți.Familia constituie elementul natural și fundamental al societății și are dreptul la ocrotire din partea societății și a statului.Orice persoană are dreptul la proprietate, atât singură, cât și în asociație cu alții.Nimeni nu poate fi lipsit în mod arbitrar de proprietatea sa.Orice om are dreptul la libertatea gândirii, de conștiință și religie; acest drept include libertatea de a‐și schimba religia sau convingerea, precum și libertatea de a‐și manifesta religia sau convingerea, singur sau împreună cu alții, atât în mod public, cât și privat, prin învățătură, practici religioase, cult și îndeplinirea riturilor.Orice om are dreptul la libertatea opiniilor și exprimării; acest drept include libertatea de a avea opinii fără imixtiune din afară, precum și libertatea de a căuta, de a primi și de a răspândi informații și idei prin orice mijloace și independent de frontierele de stat.Orice persoană are dreptul la libertatea de întrunire și de asociere pașnică.Nimeni nu poate fi silit să făcă parte dintr‐o asociație.Orice persoană are dreptul de a lua parte la conducerea treburilor publice ale țării sale, fie direct, fie prin reprezentanți liber aleși.Orice persoană are dreptul de acces egal la funcțiile publice din țara sa.Voința poporului trebuie să constituie baza puterii de stat; această voință trebuie să fie exprimată prin alegeri nefalsificate, care să aibă loc în mod periodic prin sufragiu universal, egal și exprimat prin vot secret sau urmând o procedură echivalentă care să asigure libertatea votului.Orice persoană, în calitatea sa de membru al societății, are dreptul la securitatea socială; ea este îndreptățită ca prin efortul național și colaborarea internațională, ținându‐se seama de organizarea și resursele fiecărei țări, să obțină realizarea drepturilor economice, sociale și culturale indispensabile pentru demnitatea sa și libera dezvoltare a personalității sale.Orice persoană are dreptul la muncă, la libera alegere a muncii sale, la condiții echitabile și satisfăcătoare de muncă, precum și la ocrotirea împotriva șomajului.Toți oamenii, fără nici o discriminare, au dreptul la salariu egal pentru muncă egală.Orice om care muncește are dreptul la o retribuire echitabilă și satisfăcătoare care să‐i asigure atât lui, cât și familiei sale, o existență conformă cu demnitatea umană și completată, la nevoie, prin alte mijloace de protecție socială.Orice persoană are dreptul de a întemeia sindicate și de a se afilia la sindicate pentru apărarea intereselelor sale.Orice persoană are dreptul la odihnă și recreație, inclusiv la o limitare rezonabilă a zilei de muncă și la concedii periodice plătite.Orice om are dreptul la un nivel de trai care să asigure sănătatea și bunăstarea lui și familiei sale, cuprinzând hrana, îmbrăcămintea, locuința, îngrijirea medicală, precum și serviciile sociale necesare; el are dreptul la asigurare în caz de șomaj, boală, invaliditate, văduvie, bătrânețe sau în celelalte cazuri de pierdere a mijloacelor de subzistență, în urma unor împrejurări independente de voința sa.Mama și copilul au dreptul la ajutor și ocrotire deosebite. Toți copiii, fie că sunt născuți în cadrul căsătoriei sau în afara acesteia, se bucură de aceeași protecție socială.Orice persoană are dreptul la învățătură. Învățământul trebuie să fie gratuit, cel puțin în ceea ce privește învățământul elementar și general. Învățământul elementar trebuie să fie obligatoriu. Învățământul tehnic și profesional trebuie să fie la îndemâna tuturor, iar învățământul superior trebuie să fie de asemenea egal, accesibil tuturora, pe bază de merit.Învățământul trebuie să urmărească dezvoltarea deplină a personalității umane și întărirea respectului față de drepturile omului și libertățile fundamentale. El trebuie să promoveze înțelegerea, toleranța, prietenia între toate popoarele și toate grupurile rasiale sau religioase, precum și dezvoltarea activității Organizației Națiunilor Unite pentru menținerea păcii.Părinții au dreptul de prioritate în alegerea felului de învățământ pentru copiii lor minori.Orice persoană are dreptul de a lua parte în mod liber la viața culturală a colectivității, de a se bucura de arte și de a participa la progresul științific și la binefacerile lui.Fiecare om are dreptul la ocrotirea intereselor morale și materiale care decurg din orice lucrare științifică, literară sau artistică al cărei autor este.Orice persoană are dreptul la o orânduire socială și internațională în care drepturile și libertățile expuse în prezenta Declarație pot fi pe deplin înfăptuite.Orice persoană are îndatoriri față de colectivitate, deoarece numai în cadrul acesteia este posibilă dezvoltarea liberă și deplină a personalității sale.În exercitarea drepturilor și libertăților sale, fiecare om nu este supus decât numai îngrădirilor stabilite prin lege, exclusiv în scopul de a asigura cuvenita recunoaștere și respectare a drepturilor și libertăților altora și ca să fie satisfăcute justele cerințe ale moralei, ordinii publice și bunăstării generale într‐o societate democratică.Aceste drepturi și libertăți nu vor putea fi în nici un caz exercitate contrar scopurilor și principiilor Organizației Națiunilor Unite.Nici o dispoziție a prezentei Declarații nu poate fi interpretată ca implicând pentru vreun stat, grupare sau persoană dreptul de a se deda la vreo activitate sau de a săvârși vreun act îndreptat spre desființarea unor drepturi sau libertăți enunțate în prezenta Declarație.Ibonye ko kwemera ko abantu bose bategerezwa guhabwa agateka n'ukubahirizwa kimwe, ari ryo shingiro ryukwishira n'ukwizana, ubutungane n'amahoro kw'isi.Ibonye ko kutemera n'ukudakwirikiza ingingo zubahiriza zina muntu vyatumye hakorwa amabi atagira uko avugwa kandi ko isi izira ubwicanyi n'amaganya, abantu bose bakavuga kandi bakemera uko bavyifuza ari yo yemejwe ko zina muntu wese anyotewe imbere ya vyose.Ibonye ko ari nkenerwa ko ingingo zubahiriza zina muntu zubahirizwa n'amategeko atomoye kugira ngo umuntu, aburaniwe, ntaruhire kwiyamiriza agahotoro n'akarenganyo,Isanze ko mu Masezerano y'Ishirahamwe Mpuzamakungu, amakungu yongeye kwemeza ko ashigikiye ingingo ngenderwako zubahiriza zina muntu wese, agateka n'agaciro twiwe; ko abantu bose bangana ata kuraba umuhungu n'umukobwa, kandi ko biyemeje gushigikira iterambere ry'abanyagihugu bakarushiriza kwishira n'ukwizana,Ibonye ko ari nkenerwa gushigikira iterambere ry'imigenderanire y'ubucuti mu makungu,Isanze ko ibihugu buhurikiye mw'Ishirahamwe Mpuzamakungu vyiyemeje, bifadikanije n'Ishirahamwe Mpuzamakungu, kwubahiriza hose ingingo zubahiriza zina muntu wese,Ibonye ko gutomorera hamwe izo ngingo zubahiriza zina muntu biri n'akamaro ntangere mu kurangura neza iryo banga vyishinze,Inama Nkuru y'Ibihugu bihirikiye mw'Ishirahamwe Mpuzamakungu:Irememje ko ibi bimenyeshejwe n'amakungu ku ngingo zubahiriza zina muntu wese ari yo ntambwe abanyagihugu bose n'amakungu yose bategerezwa gushikako kugirango abantu n'inzego zose, bamije ku mutima izo ngingo, biteho, mu nyigisho no mu ndero, gusasagaza iryubahirizwa ryazo, bongere batume zemerwa kandi zikwirikizwa hose mu bihugu bihurikiye mw'ishirahamwe mpuzamakungu no mu ntara bitegeka.Abantu bose bavuka bishira bakizana kandi bangana mu gateka no mu ngingo zibubahiriza. Bafise ubwenge n'umutima kandi bategerezwa kwubahana nk'abavandimwe.Umuntu wese arashobora kwishimikiza ingingo zose zubahiriza zina muntu zemejwe muri ibi bimenyeshejwe, ata kuraba ubwoko, urukoba, umuhungu n'umukobwa, ururimi avuga, ivyiyumviro vyiwe muri politike, igihugu aturukamwo, ivyo atunze, amavuko yiwe canke ibindi.Vyongeye, nta macakubiri namwe azogirwa ashimikiye ku buryo igihugu canke intara umuntu avamwo gitunganijwe, ico gihugu canke iyo ntara vyaba vyishira bikizana, bishinzwe n'Ishirahamwe Mpuzamakungu bititegeka canke hari ikindi kibibuza kwishira bikizana.Umuntu wese ategerezwa kwubahirizwa n'ugukingirwa mu buzima bwiwe, akishira akizana.Nta muntu n'umwe azogirwa umushumba canke ngo akoreshwe buja. Ubushumba n'ukugurisha abashumba, mu buryo ubwo ari bwo bwose, birabujijwe.Nta muntu n'umwe azokubagurwa canke ngo acurwe bufuni na buhoro.Umuntu wese ategerezwa kwubahwa akubahirizwa aho ari hose.Abantu bose barangana imbere y'amategeko kandi bategerezwa kwubahirizwa kimwe kugirango ntihagire uwurengnwa canke ngo ahirahire atume hari uwurenga izi ngingo zimenyeshejwe.Iyo hari uwurenganijwe mu ngingo ngenderwako zimwubahiriza nk'uko bitegekanijwe mw'ibwirizwa nshingiro canke mu mategeko y'igihugu, umuntu wese arashobora kwitwara imbere y'amasentare yose abifitiye ububasha kandi akumvirwa.Nta muntu n'umwe ashobora gufatwa, gutabwa mw'ibohero canke kwangazwa bidaciye mu mategeko.Umuntu wese arashobora gusaba ko urubanza rwiwe ruja imbere ya sentare itagira aho yegamiye kandi itaraba nkunzi, izoheza igatomora ari ingingo zimwubahiriza n'ivyajejwe, canke ko ivyo yagirizwa hari aho bifatiye.Umuntu wese yagirizwa icaha abameze nkuwuhorwa ubusa gushika bakimwemeje mu rubanza ruciwe icese kandi yarekuriwe kwiburanira uko bikwiye.Nta muntu n'umwe ashobora guhanirwa ivyo yakoze canke atakoze kandi bitari ivyaha igihe yabikora canke atabikora hishimikijwe amategeko y'ubutungane akurikizwa mu gihugu arimwo canke mu makungu. Vyongeye, nta gihano kiruta icari gutangwa igihe icaha cakorwa kizotangwa.Bidaciye mu mategeko, nta muntu n'umwe azoterwa mu vyerekeye ubuzima bwiwe, umuryango wiwe, urugo rwiwe canke kwaburirwa amakete arungika canke aronka, canke ngo artyozwe mw'iteka n'akabanga vyiwe. Hategerezwa kuba amategeko yubahiriza umuntu wese muri ubwo buryo.Umuntu wese ashobora kugenda aho ashatse kandi agashinga urugo aho ashimye mu gihugu.Umuntu wese ararekuriwe kuva mu gihugu ico ari co cose, na rwiwe ndetse, akagaruka mu gihugu c'amavukiro.Umuntu wese, igihe acurwa bufuni na buhoro, ararekuriwe kwaka agatako akaronka indaro mu bindi bihugu.Ariko iyi ngingo ntishobora kuba icitwazo iyo umuntu akwirikiranwa bikwiye ku kibi yakoze canke yigenjeje kubiri n'imigambi n'ingingo vy'Ishirahamwe Mupuzamakungu.Umuntu wese ategerezwa kugira igihugu akukira.Nta muntu n'umwe ashobora kwonkorwa ku gihugu akukira canke ngo yamburwe ububasha bw'uguhindura igihugu ashaka gukukira, bidaciye mu mategeko.Kuva bageze mu bigero, umuhungu n'umukobwa barashobora kwabirana bagashinga urwabo, ata ntambamyi n'imwe yerekeye ubwoko, amamuko canke idini. Barangana kuvyerekeye ukwabirana, igihe bubatse n'igihe batandukanye.Abashaka kwabirana bategerezwa kumvyumvikanamwo ubwabo ata gahato.Umuryango ni wo nkomoko y'abantu n'inkingi y'abanyagihugu. Utegerezwa gukingirwa n'abantu be n'igihugu.Umuntu wese aba wenyene canke afatanije n'abandi arashobora kwitungira ivyiwe.Nta n'umwe ashobora kunyagwa ivyo yitungiye bidaciye mu mategeko.Umuntu wese arashobora kugira ivyiyumviro vyiwe n'ugukwirikira idini ashatse n'ukuvuga rero ko ashobora kuja mu rindi dini n'ukwemera ibindi agashobora n'ugukwirikiza idini ashimye n'ivyo nyene yemera, ari wenyene canke afadikanije n'abandi, iwe canke icese, mu kuvyigisha, mu kubigendera icese, mu gusenga no mu gukwirikiza ibindi bijana na vyo.Umuntu wese arashobora guserura ivyiyumviro vyiwe, n'ukuvuga ko adashobora kugira umutima uhagaze kuvyerekeye ivyiyumviro vyiwe, ko ashobora kurondera, kuronka n'ukumenyesha amakuru n'ivyiyumviro mu mihingo yose, mu buryo ubwo ari bwo bwose.Umuntu wese arashobora kugira inama hamwe n'abandi, n'ugushinga amashirahamwe, ariko bidahungabanya amahoro.Nta n'umwe ategetswe kuja mw'ishirahamwe ku gahato.Umuntu wese arafise ijambo mu ntwaro y'igihugu ciwe, akabigira yiserukiye wenyene canke abicishije kubamuserukira batowe ata gahato.Umuntu arashobora, hatarabwe nkunzi, gushingwa amabanga mu ntwaro y'igihugu ciwe.Ishaka ry'abanyagihugu ni ryo ritegerezwa kuba ishingiro ry'ububasha bwabarongora igihugu, iryo shaka ritegerezwa kugararagarizwa mw'itora nyakuri ritegerezwa kwama riringanizwa uko ikiringo cashinzwe kigeze atawukumiriwe, biherereye canke bakwirikije ubundi buryo butuma batora uko bavyipfuza.Umuntu wese ategerezwa gukingirwa. Ategerezwa gushimishwa mu vyerekeye ubutunzi, imibano n'imico kama, ivyo bikaba ari vyo shimikiro ry'agateka n'iterambere ryiwe, bivuye ku mwete w'igihugu no kugufashanya kw'amakungu bigashimikira kw'itunganywa n'amatungo vy'igihugu kimwe kimwe.Umuntu wese ategerezwa kuronka akazi, gukora akazi ashatse we nyene, gukora mu buryo buzira akarenganyo kandi nyabwo.Abantu bose bakoze bimwe bategerezwa kuronka agahembo kamwe ata nkunzi.Umukozi wese ategerezwa kuronka agahembo gakwiranye n'imirimo arangura kandi nyako, komutunga we n'abiwe bakibeshaho mw'iteka, kakongezwa, mbere bishobotse bakamuha n'utundi tujana n'amategeko amwubahiriza.Umuntu wese arashobora kwiyungunganya n'abandi kugira bashinge amashirahamwe y'abakozi. Arashobora kandi kuba umunywanyi wayo kugira aharanire ineza yiwe.Umuntu wese akeneye kuruhuka n'ivyo vyose bimuruhurira, ntakore ikiringo c'umurengera, akama aronka akaruhuko kandi akaguma ahembwa.Umuntu wese ategerezwa kuronka ibikwiye bimufasha kubungabunga neza amagara yiwe n'ay'umuryango, mu ngaburo, mu vyambarwa, mu buraro, mu kwivuza n'ibindi nkenerwa ku muntu; ategerezwa kubungabungwa mu gihe atagira akazi, arwaye, amugaye, apfakaye, mu gihe atagishobora gukora kubera ubusaza, no mu bindi bihe atagishobora gukora kubera ubusaza, no mu bindi bihe atagishobora kwitunga kandi bitamuturutseko.Umuvyeyi yibarutse n'umwana bategerezwa kwitabwaho kurushiriza. Abana bose bavutse ku babiranye canke kubatabiranye bategerzwa kwitabwaho kimwe.Umuntu wese akwiye kuronka inyigisho ataco atanze, cane cane mu y'intango ari yo ngenderwako. Inyigisho y'intango itegerezwa gutangwa vyanse bikunze. Inyigisho yerekeye ubuhinga n'imyuga itegerezwa gukwizwa hose, inyigisho yo mu mashule yisumbuye itegerezwa guhabwa ababishoboye bose, ata nkunzi.Intambwe inyigisho itegerezwa kwitwararika gushikako n'uko zina muntu ashikira iterambere nyakuri n'uko ingingo zimwubahiriza zirushirizaho kwubahirizwa. Itegerezwa gufasha amakungu yose amoko n'amadini yose kwumbikana, kwihanganiranira n'ugucudika, ikongera igafasha Ishirahamwe Mpuzamakungu mu vyo irangura kugirango ibungabunge amahoro.Abavyeyi ni bo bategerezwa kwitorera indero abana babo bakwiye kuronka.Umuntu wese arashobora gukwirikirana ata nkomanzi ivyerekeye imico n'utugenegene vy'aho aba be no guteza imbere ubuhinga akagira n'ico avyungukako.2. Umuntu wese ategerezwa kwubahirizwa kavyavuye mu bwenge bwiwe ari ivy'ubuhinga, ibitabu yanditse canke ivy'utugenegene.Umuntu wese arakeneye ko mu gihugu abamwo no mu makungu hasasagara amahoro kugirango ingingo zubahiriza zina muntu wese zitegekanijwe mu bimenyeshejwe zubahirizwe hose.Umuntu wese ari n'ivyo ajejwe aho aba, ari naho honyene ashobora gushikira iterambere nyakuri yipfuza.Nta muntu n'umwe ashobora kwitwaza ingingo zimwubahirirza mu gihe ashaka kurenganya abandi, gurtyoza imigenzo mwiza, kudurumbanya umutekano n'ineza biranga intwaro rusangi.Izo ngingo zubahiriza zina muntu wese ntizishobora gukwirikizwa mu buryo budurumbanya imigambi n'ingingo vy'Ishirahamwe Mpuzamakungu.Nta ngingo n'imwe y'ibi bimenyeshejwe ishobora gufatwako icitwazo n'igihugu, umurwi w'abantu canke umuntu mugukora ibisambura izi ngingo zubahiriza zina muntu wese.Menimbang bahwa pengakuan atas martabat alamiah dan hak-hak yang sama dan mutlak dari semua anggota keluarga manusia adalah dasar kemerdekaan, keadilan dan perdamaian di dunia,Menimbang bahwa mengabaikan dan memandang rendah hak-hak asasi manusia telah mengakibatkan perbuatan-perbuatan bengis yang menimbulkan rasa kemarahan hati nurani umat manusia, dan terbentuknya suatu dunia tempat manusia akan mengecap kenikmatan kebebasan berbicara dan beragama serta kebebasan dari ketakutan dan kekurangan telah dinyatakan sebagai cita-cita tertinggi dari rakyat biasa,Menimbang bahwa hak-hak asasi manusia perlu dilindungi oleh peraturan hukum supaya orang tidak akan terpaksa memilih pemberontakan sebagai usaha terakhir guna menentang kelaliman dan penindasan,Menimbang bahwa pembangunan hubungan persahabatan antara negara-negara perlu digalakkan,Menimbang bahwa bangsa-bangsa dari Perserikatan Bangsa-Bangsa sekali lagi telah menyatakan di dalam Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa kepercayaan mereka akan hak-hak dasar dari manusia, akan martabat dan nilai seseorang manusia dan akan hak-hak yang sama dari pria maupun wanita, dan telah bertekad untuk menggalakkan kemajuan sosial dan taraf hidup yang lebih baik di dalam kemerdekaan yang lebih luas,Menimbang bahwa Negara-Negara Anggota telah berjanji untuk mencapai kemajuan dalam penghargaan dan penghormatan umum terhadap hak-hak asasi manusia dan kebebasan-kebebasan asasi, dengan bekerjasama dengan Perserikatan Bangsa-Bangsa,Menimbang bahwa pengertian umum tentang hak-hak dan kebebasan-kebebasan tersebut sangat penting untuk pelaksanaan yang sungguh-sungguh dari janji ini, maka,Majelis Umum dengan ini memproklamasikanPernyataan Umum tentang Hak-Hak Asasi Manusiasebagai satu standar umum keberhasilan untuk semua bangsa dan semua negara, dengan tujuan agar setiap orang dan setiap badan dalam masyarakat dengan senantiasa mengingat Pernyataan ini, akan berusaha dengan jalan mengajar dan mendidik untuk menggalakkan penghargaan terhadap hak-hak dan kebebasan-kebebasan tersebut, dan dengan jalan tindakan-tindakan progresif yang bersifat nasional maupun internasional, menjamin pengakuan dan penghormatannya secara universal dan efektif, baik oleh bangsa-bangsa dari Negara-Negara Anggota sendiri maupun oleh bangsa-bangsa dari daerah-daerah yang berada di bawah kekuasaan hukum mereka.Semua orang dilahirkan merdeka dan mempunyai martabat dan hak-hak yang sama. Mereka dikaruniai akal dan hati nurani dan hendaknya bergaul satu sama lain dalam semangat persaudaraan.Setiap orang berhak atas semua hak dan kebebasan-kebebasan yang tercantum di dalam Pernyataan ini tanpa perkecualian apapun, seperti ras, warna kulit, jenis kelamin, bahasa, agama, politik atau pendapat yang berlainan, asal mula kebangsaan atau kemasyarakatan, hak milik, kelahiran ataupun kedudukan lain.Di samping itu, tidak diperbolehkan melakukan perbedaan atas dasar kedudukan politik, hukum atau kedudukan internasional dari negara atau daerah dari mana seseorang berasal, baik dari negara yang merdeka, yang berbentuk wilayah-wilayah perwalian, jajahan atau yang berada di bawah batasan kedaulatan yang lain.Setiap orang berhak atas penghidupan, kebebasan dan keselamatan individu.Tidak seorang pun boleh diperbudak atau diperhambakan, perbudakan dan perdagangan budak dalam bentuk apapun mesti dilarang.Tidak seorang pun boleh disiksa atau diperlakukan secara kejam, memperoleh perlakuan atau dihukum secara tidak manusiawi atau direndahkan martabatnya.Setiap orang berhak atas pengakuan di depan hukum sebagai pribadi di mana saja ia berada.Semua orang sama di depan hukum dan berhak atas perlindungan hukum yang sama tanpa diskriminasi. Semua berhak atas perlindungan yang sama terhadap setiap bentuk diskriminasi yang bertentangan dengan Pernyataan ini dan terhadap segala hasutan yang mengarah pada diskriminasi semacam itu.Setiap orang berhak atas bantuan yang efektif dari pengadilan nasional yang kompeten untuk tindakan pelanggaran hak-hak dasar yang diberikan kepadanya oleh undang-undang dasar atau hukum.Tak seorang pun boleh ditangkap, ditahan atau dibuang dengan sewenang-wenang.Setiap orang, dalam persamaan yang penuh, berhak atas pengadilan yang adil dan terbuka oleh pengadilan yang bebas dan tidak memihak, dalam menetapkan hak dan kewajiban-kewajibannya serta dalam setiap tuntutan pidana yang dijatuhkan kepadanya.Setiap orang yang dituntut karena disangka melakukan suatu pelanggaran hukum dianggap tidak bersalah, sampai dibuktikan kesalahannya menurut hukum dalam suatu pengadilan yang terbuka, di mana dia memperoleh semua jaminan yang diperlukan untuk pembelaannya.Tidak seorang pun boleh dipersalahkan melakukan pelanggaran hukum karena perbuatan atau kelalaian yang tidak merupakan suatu pelanggaran hukum menurut undang-undang nasional atau internasional, ketika perbuatan tersebut dilakukan. Juga tidak diperkenankan menjatuhkan hukuman lebih berat daripada hukuman yang seharusnya dikenakan ketika pelanggaran hukum itu dilakukan.Tidak seorang pun dapat diganggu dengan sewenang-wenang urusan pribadinya, keluarganya, rumah-tangganya atau hubungan surat-menyuratnya, juga tak diperkenankan pelanggaran atas kehormatannya dan nama baiknya. Setiap orang berhak mendapat perlindungan hukum terhadap gangguan atau pelanggaran seperti itu.Setiap orang berhak atas kebebasan bergerak dan berdiam di dalam batas-batas setiap negara.Setiap orang berhak meninggalkan sesuatu negeri, termasuk negerinya sendiri, dan berhak kembali ke negerinya.Setiap orang berhak mencari dan menikmati suaka di negeri lain untuk melindungi diri dari pengejaran.Hak ini tidak berlaku untuk kasus pengejaran yang benar-benar timbul karena kejahatan-kejahatan yang tak berhubungan dengan politik, atau karena perbuatan-perbuatan yang bertentangan dengan tujuan dan dasar Perserikatan Bangsa-Bangsa.Setiap orang berhak atas sesuatu kewarga-negaraan.Tidak seorang pun dengan semena-mena dapat dicabut kewarga-negaraannya atau ditolak haknya untuk mengganti kewarga-negaraan.Pria dan wanita yang sudah dewasa, dengan tidak dibatasi kebangsaan, kewarga-negaraan atau agama, berhak untuk nikah dan untuk membentuk keluarga. Mereka mempunyai hak yang sama dalam soal perkawinan, di dalam masa perkawinan dan pada saat perceraian.Perkawinan hanya dapat dilaksanakan berdasarkan pilihan bebas dan persetujuan penuh oleh kedua mempelai.Keluarga adalah kesatuan alamiah dan fundamental dari masyarakat dan berhak mendapat perlindungan dari masyarakat dan Negara.Setiap orang berhak memiliki harta, baik sendiri maupun bersama-sama dengan orang lain.Tak seorang pun boleh dirampas hartanya dengan semena-mena.Setiap orang berhak atas kebebasan pikiran, hati nurani dan agama; dalam hal ini termasuk kebebasan berganti agama atau kepercayaan, dan kebebasan untuk menyatakan agama atau kepercayaan dengan cara mengajarkannya, mempraktekkannya, melaksanakan ibadahnya dan mentaatinya, baik sendiri maupun bersama-sama dengan orang lain, di muka umum maupun sendiri.Setiap orang berhak atas kebebasan mempunyai dan mengeluarkan pendapat; dalam hak ini termasuk kebebasan memiliki pendapat tanpa gangguan, dan untuk mencari, menerima dan menyampaikan informasi dan buah pikiran melalui media apa saja dan dengan tidak memandang batas-batas (wilayah).Setiap orang mempunyai hak atas kebebasan berkumpul dan berserikat secara damai.Tidak seorang pun boleh dipaksa untuk memasuki sesuatu perkumpulan.Setiap orang berhak turut serta dalam pemerintahan negerinya, secara langsung atau melalui wakil-wakil yang dipilih dengan bebas.Setiap orang berhak atas kesempatan yang sama untuk diangkat dalam jabatan pemerintahan negerinya.Kehendak rakyat harus menjadi dasar kekuasaan pemerintah; kehendak ini harus dinyatakan dalam pemilihan umum yang dilaksanakan secara berkala dan jujur dan yang dilakukan menurut hak pilih yang bersifat umum dan yang tidak membeda-bedakan, dan dengan pemungutan suara yang rahasia ataupun menurut cara-cara lain yang menjamin kebebasan memberikan suara.Setiap orang, sebagai anggota masyarakat, berhak atas jaminan sosial dan berhak melaksanakan dengan perantaraan usaha-usaha nasional dan kerjasama internasional, dan sesuai dengan organisasi serta sumber-sumber kekayaan dari setiap Negara, hak-hak ekonomi, sosial dan kebudayaan yang sangat diperlukan untuk martabat dan pertumbuhan bebas pribadinya.Setiap orang berhak atas pekerjaan, berhak dengan bebas memilih pekerjaan, berhak atas syarat-syarat perburuhan yang adil serta baik, dan berhak atas perlindungan dari pengangguran.Setiap orang, tanpa diskriminasi, berhak atas pengupahan yang sama untuk pekerjaan yang sama.Setiap orang yang melakukan pekerjaan berhak atas pengupahan yang adil dan baik yang menjamin kehidupannya dan keluarganya, suatu kehidupan yang pantas untuk manusia yang bermartabat, dan jika perlu ditambah dengan perlindungan sosial lainnya.Setiap orang berhak mendirikan dan memasuki serikat-serikat pekerja untuk melindungi kepentingannya.Setiap orang berhak atas istirahat dan liburan, termasuk pembatasan-pembatasan jam kerja yang layak dan hari libur berkala, dengan menerima upah.Setiap orang berhak atas taraf hidup yang menjamin kesehatan dan kesejahteraan untuk dirinya dan keluarganya, termasuk pangan, pakaian, perumahan dan perawatan kesehatannya serta pelayanan sosial yang diperlukan, dan berhak atas jaminan pada saat menganggur, menderita sakit, cacat, menjadi janda, mencapai usia lanjut atau mengalami kekurangan mata pencarian yang lain karena keadaan yang berada di luar kekuasaannya.Para ibu dan anak-anak berhak mendapat perawatan dan bantuan istimewa. Semua anak, baik yang dilahirkan di dalam maupun di luar perkawinan, harus mendapat perlindungan sosial yang sama.Setiap orang berhak mendapat pendidikan. Pendidikan harus gratis, setidak-tidaknya untuk tingkat sekolah rendah dan pendidikan dasar. Pendidikan rendah harus diwajibkan. Pendidikan teknik dan jurusan secara umum harus terbuka bagi semua orang, dan pengajaran tinggi harus secara adil dapat diakses oleh semua orang, berdasarkan kepantasan.Pendidikan harus ditujukan ke arah perkembangan pribadi yang seluas-luasnya serta memperkokoh rasa penghargaan terhadap hak-hak manusia dan kebebasan asasi. Pendidikan harus menggalakkan saling pengertian, toleransi dan persahabatan di antara semua bangsa, kelompok ras maupun agama, serta harus memajukan kegiatan Perserikatan Bangsa-Bangsa dalam memelihara perdamaian.Orang-tua mempunyai hak utama untuk memilih jenis pendidikan yang akan diberikan kepada anak-anak mereka.Setiap orang berhak untuk turut serta dengan bebas dalam kehidupan kebudayaan masyarakat, untuk mengecap kenikmatan kesenian dan berbagi dalam kemajuan ilmu pengetahuan dan manfaatnya.Setiap orang berhak untuk memperoleh perlindungan atas kepentingan-kepentingan moril dan material yang diperoleh sebagai hasil dari sesuatu produksi ilmiah, kesusasteraan atau kesenian yang diciptakannya.Setiap orang berhak atas suatu tatanan sosial dan internasional di mana hak-hak dan kebebasan-kebebasan yang termaktub di dalam Pernyataan ini dapat dilaksanakan sepenuhnya.Setiap orang mempunyai kewajiban terhadap masyarakat tempat satu-satunya di mana ia memperoleh kesempatan untuk mengembangkan pribadinya dengan penuh dan leluasa.Dalam menjalankan hak-hak dan kebebasan-kebebasannya, setiap orang harus tunduk hanya pada pembatasan-pembatasan yang ditetapkan oleh undang-undang dengan maksud semata-mata untuk menjamin pengakuan serta penghormatan yang layak terhadap hak-hak dan kebebasan-kebebasan orang lain, dan untuk memenuhi syarat-syarat yang adil dalam hal kesusilaan, ketertiban dan kesejahteraan umum dalam suatu masyarakat yang demokratis.Hak-hak dan kebebasan-kebebasan ini dengan jalan bagaimana pun sekali-kali tidak boleh dilaksanakan bertentangan dengan tujuan dan dasar Perserikatan Bangsa-Bangsa.Tidak satu pun di dalam Pernyataan ini boleh ditafsirkan memberikan sesuatu Negara, kelompok ataupun seseorang, hak untuk terlibat di dalam kegiatan apa pun atau melakukan perbuatan yang bertujuan untuk merusak hak-hak dan kebebasan-kebebasan yang mana pun yang termaktub di dalam Pernyataan ini.гӯнмувнэ, гавча̄ резолюцият Генеральнай Ассамблеян 217 A (III) откӣ дягӣ тырганӣдук 1948 анңанӣдуЭрэвэр ичэтчэнэ, упкатту илэлду са̄рӣча̄н бисин, нуңарңитын тэгэ̄̄р ты нмукитын, тэдетын, аяра̄лдынтын;эрэвэр ичэтчэнэ, сэлдэн, алтыссадян ичэтмэин илэ тэденду эмэврэ эрупчулвэ о̄ нилва, авгул упкатва илэлвэ, бидерӣлвэ Буга дуннэдут, тыкунңӣвкэ̄̄ндерэ, о̄ вканми аяра̄лды̄̄нма, эмаду илэл тэдевэ турэ̄̄нмэ, дялдалва, дёгордук, ңэ̄лэвсидук ты̄нмукит бидеңэ̄тын, тар илэл турэ̄нтын со̄ һэгды;эрэвэр ичэтчэнэ, гэлэвкэ̄, илэ тэдевэтын законит дысутчэдэ̄̄н, илэ эдэ̄н илми һ уски болгӣчанду, кэсэгивунду;эрэвэр ичэтчэнэ, Объединеннаил Нациял тэгэ̄лтын Уставду мэ̄нңи тэдедерӣвэт дукура, илэтыкин һэгдывэ̄н, со̄ткувэ̄н, бэел, асӣл-да урэ̄тывэ̄тын гӯнэ, илгэ̄рэ-дэ бэлэгэ̄ми социальнай прогрессту, аятмарит о̄ми илэл бидэ̄вэтын;эрэвэр ичэтчэнэ, государствал – членил Объединеннай Нациял Органицациянун бэлэгэ̄р һавалилды̄дэ̄вэр, упкатту аявривэн, илэ тэдевэн, ты̄нмувэн гэлэ̄вдерэ;эрэвэр ичэтчэнэ, упкат тэгэ̄л илэл тэдентын тылдеривэтэн эр ганава дярин со̄ һ эгды бисин.Генеральный Ассамблея эр упкатңи илэл Бугаду бидерӣтэн гундерэн о̄мачин дярин, экунтыки упкат государствал авадытыкин тэгэ̄л, о̄дяңа̄ ңитын, авадытыкин илэ, авадытыкин общества органин, эр Декларациява дявучадяна, элэдэдэ̄тын аяврит, упкат илэл, упкат тэгэ̄л прогрессивнай һава дяритын.Упкат илэл ты̄нмукирди, урэ̄лди мэ̄нңи са̄рича̄ди балдыдяра. Нуңартын дялитви, һалдяндыви биси, мэмэгӣлвэр аяралды̄дяна тэдет о̄мамачитын.Илэтыкин упкачин тынмукитыт, тэдери бисимэчин, о̄н эр Декларацияду дукувча, гӯнмувча, эвунтыки-вэл, ңитки-вэл, эма дэрэн, һуңту итын, бэе-вэл, асӣ-вэл, турэ̄н-мэл, Бугатки ичэдэн, бай-вэл, дядаң-мэл, һэгдыкэ̄тчэрӣ-вэл – упкат тар илэл урэ̄т биси.Илэл урэ̄т-тэ упкат Бургадут, эмаду дуннэду-вэл бидерӣл, авады-вэл суверенитет бисиндун.Илэтыкин индэ̄ви, мэ̄нңи илэчэврэви тэдет бимэчин.Ңи-вэл болгичавдяна эден бидеми; болгичан, болгичан униекит-да̄ итымнадяран.Ңи-вэл кэсэгӣчивунду, са̄рича̄нинду эвки бидемэчин.Илэтыкин, иду-вэл нуңан биденэ, тэдет бидемэчин.Упкат илэл иты дюлэдун урэ̄тчэрэ, умунтэгир дысучинди биси. Упкат илэл дысучинмэ, эр Декларация дукувнаду, дявучадяра, ңи-вэл супкумэчин эдан.Илэтыкин һэгдыгу уңкилды̄мэткӣтылду тэдэт аюсмачин, о̄кин нуңанңи итылван сукчадяңа̄тын.Ңи-вэл дявамачин, турӣнмумачин, эрэ̄смэчин эсин о̄да.Илэтыкин, о̄кин нуңанман сэлэ̄деңэ̄тын, тэдевэ гэлэ̄ктэлдеңэ̄н, нуңанңи о̄мачин тэдэмэт, тоңнот судту ичэвкэ̄нмэчин.Илэтыкин, эрӯ о̄мачинду сэлэ̄врэкин, эрӯн эвки гӯниврэ эрдэлэ̄н, о̄кин законит тэдевкэ̄ндеңэ̄н, тар-да дысучинма бӯдеңэ̄тын.Ңи-вэл эрӯ о̄на дярин эден сот сэлэ̄мэчин биси, тар илэвэ эси уңкилдырэ һ эгдытмэрит, суд дэсутчэңэн.Ңи-вэл, илэ индун, нуңанңи дю̄ган бинидун эвки камнӣка̄тчэрэ, дю̄лан, дукумачиндун, итыдун эвки ӣрэ, таңна. Тар эрӯдук илэтыкин дысумачин.Илэтыкин авадытыкин государстваду бимчэ̄, гиркумчэ̄.Илэтыкин авадытыкин государстводук сурумчэ̄, тартыки эмэмчэ̄-дэ̄.Илэтыкин эрӯ асактандук мэ̄нду дю̄ви бакамачин ге̄л дуннэлду, таду-да бимчэ̄.Эр илэ тэден эвки о̄мачин биси, о̄кин илэ тэдет эрӯе о̄ран. Илэ тэдет-та эруе о̄ ран, эма Объединеннай Нациял Организацияңитын принципил гуннэвэтын.Илэтыкин гражданствоват тэдет бимчэ̄.Ңи-вэл мэ̄нңи гражданствови эсин а̄чин о̄ми, һуңтуңми-гу.Дян дяпкун анңанӣлва иста, тэдэт асӣчӣ, эдычӣ о̄мачир.Бэе асӣ̄чӣ, асӣ – эдычӣ, аяралдына мэ̄н мэ̄нми, о̄мачир.Дю̄ган – общество ячейкан, государство тарива дысучимачин.Илэтыкин идэгэви, авдуви тэдет умукин-гу, һуңтулнун-гу мэнңӣмэдемэчин.Ңи-вэл илэдук идэгэен, авдуян тэдэт а̄чина эвки ты̄рэ.Илэтыкин дялдана, һалдяна, бугатки мургунэ тэдет бивки; тар тэденди илэ һ уңту бугатки мургунэ дюгэлдывдеңэ̄; мэ̄нэкэ̄н-гу, гелнун-гу илэлнун, делӯмнэкэ̄ н-ңу, тоңнот-ку бугатки мургумчэ̄н.Илэтыкин тэдэт мэ̄нңи дялдатчэриви, гӯннэтынми бивки; тар тэден илэду бӯ дерэн гэлэ̄ктэдеми, гадями, са̄вкандями улгуври, дялдалви авадытыкирди о̄наяди ӣду-вэл биденэ.Илэтакин эси кусимудерилдула сугланилдула, умунупкитылдула тэдет гиркумачин.Ңи-вэл авады-вал умунупкиттула эңэсит эвки ӣвувра.Илтыкин нуңнӣтчэдэ̄ви мэ̄нңи дуннэтви тэдет о̄мачин, мэ̄нэкэ̄н-ңу, синмавчагу илэл бэлэгэ̄дин.Илэтыкин мэ̄нңи Дуннэдуви государственнай службатки урэ̄т ӣвун бимчэ̄.Тэгэ̄ о̄мудярӣван – правительства эңэсӣн; тар о̄мудярӣн тэдемэмэлду сӣ нманду бакамачин; упкатңи, урэ̄тңи-да сӣнмакӣтту тэден о̄мачин тар синманду.Илэтыкин, о̄н общества илэн, социальнай обеспечениевэ гамча̄, тарит илэ са̄рича̄ нин экономическайду, социальнайду, культурнайду-да һанилду гэлэ̄вдяри бимчэ̄. Международнай сотрудничество бэлэгэдин, государствотыкин дёкиндядин.Илэтыкин һавави тэдэт гамча̄, һава тэдемэвэ сӣнманман, тоңно, аямама итыл һава дярин, һавая а̄чиндук дысучинма бимчэ̄.Илэтыкин урэ̄т һава дярин, урэ̄т һава таманин дярин тэдэт гамча̄.Һавамнӣтыкин тоңноё, һэгдые, аямая тамана тэдет гамча̄, тарит нуңанңи дюганин аяма бини о̄мачин, һа̄вувдерилди ге̄лди тамавурди-да.Илтыкин һавады умунупинми итывдяңамачин, мэ̄нэкэ̄н-дэ̄ таргачирдула умунипиндула мэ̄нңи дӣвэ̄ри дысучин дярин ӣвмачин.Илэтыкин дэрумкичэ̄нма тэдет бимчэ̄, иргэчивэ камничивунма һавады тырганӣ я-да, тамавдяри дэрумкичэ̄нмэ-дэ̄.Илэтыкин таргачина биния: дебгэ̄е, тэтые, дю̄я, аитъя, һуңтуе-дэ̄ аяя тэдет бимчэ̄, экудыл илэду, нуңанңи дю̄ганду-да̄ гэлэ̄вдери. Окин илэ һавая а̄чин о̄дян, энӯлдян, асӣя-гу, эды̄я-гу сокордён, сагдандян, һуңту эрӯ-гу о̄дян, тэ̄ли илэ тэдет дысутчэмэчин.Энин бинэ, куңака̄н бинэ тэдет бэлэнэ гэлэ̄дерэ. Упкат куңака̄р, амӣчӣ бинэл, амӣна а̄чир бинэл, социальнай дысучина бимчэл.Илэтыкин татыга̄на тэдет гамча. Татыга̄н тамана а̄чин бимчэ̄ – нонопты, дулугу. Нонопты татыга̄н упкатту о̄̄ңат. Техническайды, профессиональнайды тамага̄н упкатту иеэлду ӣвун бимчэ̄, һэгдытку татыга̄н-да савка илэлду.Илэду татыган һэгдые, са̄рича̄нэ будерэн; тылинэ, маңӣчана, аяралдына-да̄ авадытыкир тэгэ̄л сигдылэ̄дутын. Татыган Объединеннаил Нация Организациядутын аяралдыл дярин тэдет бэлэгэ̄мэчин.Амтыл мэ̄нңи һутэлду татыганматын синмами тэдет бэлэмэчир.Илэтыкин культурнай биниду бисимэчин, искусствово аявдяна, научнай прогрессту участвойдяна, таридук аяя гадяна.Илэтыкин мэ̄нңи научнай-гу, литературнай-гу, художественнай-гу һавави тэдет дысумачин.Илэтыкин социальнай, международнай-да итылва тэдет бимчэ̄, туги о̄дяна илэ тэден, ты̄нмукитын эр Декларация дукувнал о̄мачир.Илтыкин о̄мачинди общество дярин бисин, эмаду нуңан аямамат һэгдындерэн.Илэ тэден, ты̄нмукитын тэ̄ли, камнӣчивдяңа о̄кин һуңту илэл тэдетын, ты̄ нмукитын, итыду дукувнал, болгитчамэчин.Эр илэ тэден, ты̄нмукитын о̄мачир Объединеннай Нациял Организациятын эдеңэ̄тын һускӣ гӯндеми.Экун-мал эр Декларацияду эвки эсин тэдет таңивра, дялданэ – он эмаду-вал государстводу, умукэн-ну илэду һавалми-гу, оми-гу таргачир омачилва, эмал илэл тэделвэтын, тынмукилвэтын ачинңими, эр Декларация дукувналватын.Nakutalaka ti kutambula ngenda ya binama nyonso ya dikanda na ya baluve ya bawu a kudedakana mpe yina balenda kuyimina bawu ve ke lufulu ya kimpwanza, ya budedede mpe ya ngemba na kati ya yinza muvimba.Nakutalaka ti bunzimbu mpe mvwezolo baluve ya muntu metumia kusala mavanga ya bunyama, yina ke dasukisaka bantu mpe na kutalaka dyaka ti nkwizulu ya yinza, sika bantu kevwandaka na kimpwanza ya kuzonza mpe ya kukwikila, sika bantu kekuluka na boma mpe na bumputu ya kulutila zababakana mutindu dikani mosi yanene ya muntu.Nakutalaka ti ya ke mfumu samu ti baluve ya muntu fwana kukengidilwa na luyalu yina kezitisaka misiku samu na kusala ti muntu fwana kutombuka ve ntangu nyonso na luyalu yina kezitisaka ve misiku.Nakutalaka ti ya ke mfumu na kukindisa nkudusulu ya kinkundi kati ya bayinsi.Nakutalaka ti na kati ya Mukanda ya Misiku, makamba ya Bayinsi ya Yinza zabisaka dyaka kiminu ya bawu na baluve ya mfumu ya muntu, na ngenda mpe buzitu ya muntu na budedede va baluve ya babakala na ua bakento, dyaka mpe yayi mebaka lukanu ya kuzangula, ya babakala na ya bakento, dyaka mpe makamba yai mebaka lukanu nya kuzangula mabuta mpe kukotisa luzingu ya kulutila mbote na kati ya kimpwanza mosi ya nene.Nakutalaka ti bayinsi-binama kwizaka kubaka lukanu samu na kunwanina kisika mosi na kimvuka ya Bayinsi ya Yinza nzitusulu, na bantu nyonso ya yizo, ya baluve ya muntu mpe ya bimvuka ya mfumu.Nakutalaka ti kuvwanda na ngwilu na ngwilu na mutindu mosi na yina metadila baluve mpe bimpwanza yayi ke mfumu samu na kunungisa lakanu yayi.Lukutakanu ya Neneke na kuzabisaLuzayisu yayi ya baluve ya muntu na yinza Mutindu dikani ya kintwadi yina fwana kulandama na makamda nyonso mpe na bayinsi nonso samu ti bantu nyonso mpe binama nyonso ya dibundu mabuta, kana babambukila moyo ntangu ni ntangu Luzayisu yayi, basadila ngolo, na nzila ya ndongokolo mpe ngyundululu, na kusadila ti balue mpe bimpwanza yayi kuzituswa dyaka mpe samu na kusyamisa fyoti-fyoti ntambulu mpe nsalulu ya baluve yina na bantu nyonso kati ya bawa mosi bantu ya Bayinsi-Binama kimvuka mpe kati ya bantu babwala, yina ke na lutumu ya bayinsi yina....Bantu nyonso, na mbutukulu kevwandaka na kimpwanza ya bawu, ngenda mpe baluve ya mutindu mosi. Mayela na mbanzulu je na bawu, ni yawu yina bafwana kusalasana na bumpangi.Muntu muntu lenda kusadila baluve nyonso mpe bimpwanza nyonso. Luzayisu yayi ke na kuzabikisa, nkondwa luswaswani ata mosi, mingi na yina metadila mukanda ya nzutu, kibakala to kikento, bandinga, mabundu ya Nzambi, mabanza ya politiki o mabanza yankak metadila yinsi to mabuta, kimvwama mbutukulu to nkadulu yankaka.Dyaka, diswaswani ata mosi lenda ve kuvwanda na kitezo ya politiki ya lufundusu to ya yinza muvimba yina ke na kusadilwa na yinsi to bwala yina muntu katukakan, ata yinsi yina to bwala yina vwanda na kimpwanza, ata ya vwanda na lutumu ya yinsi yankaka, ata ya zwaka dipanda to vwanda kaka na mwa-ndambu ya kimpwanza.Konso muntu ke na luve ya kuzinga, ya kuvwanda na kimpwanza mpe ya kuvwanda na kizunu ya bumumtu ya yandi.Ata muntu ve lenda kuvwanda na bundongo to na bungamba; bundongo mpe mumbungu ya dandongo ya mutindu ni mutindu mekanikunwa.Ata muntu mosi ve lenda kunyekulwa, kana ve kusafulwa to kubakama mutindu kibulu yina kekatula yandi buzitu na nzutu.Muntu muntu ke na baluve kisika ni kisika yandi kele.Bantu nyonso ke muntindu mosi na ntadisi ya musiku, mpe musiku fwana kukengidila bawa kaka mutindu mosi nkondwa diswaswani kati na bawu. Bantu nyonso fwana kukengidilwa mutindu mosi samu na kubedisa konso kingambula, yina lenda kuzitisa ve Luzayisu yayi, mpe samu kukabikisa dibanza nyonso kelanda yayi ya kugambula bampangi.Konso muntu ke na luve ya kufunda mavanga yina ke na kuzitisa ve baluve ya yandi ya mfumu, yina ke na kupesa yandi musiku ya ngui, na lufundusu ya yinsi ya yandi yina mefwanana na kutala mambu ya mutindu yayi.Ata muntu mosi ve lenda, mpamba-mpamba, kukangama kukota boloko to kukimisisa na yinsi ya nzenza.Konso muntu na tangu ya lufundusu, ke na luve na budedede nyonso na kuzabikisa mabanza ya yandi na mutindu mefwanakana ntwala ya bantu nyonso ntete lufundusu yayi pesa, na kimpwanza nyonso, nzengolo to ya baluve ya yandi mpe bambindumunu, to butsyeleka mpe luvunu ya mambu yina bamefundila yandi.Konso muntu mefundamana dyambu yandi mesala ke na maboko mpembe ti ntangu bakefundisa yandi. Na lufundusu yayi, kesalamaka na meso ya bantu nyonso, yandi ke na yinswa ya kubokila nzonsi.Ata muntu mosi ve lenda kuzwa kitumbu ya mambu yandi mesala, kana na ntangu yayi salamaka, vwandaka ntete ve mbeba na kulandaka musiku ya yinsi to ya yinza. Dyaka, ata kitumbu mosi yaneve lenda kubakama ve ya kulutila yina bakamaka na ntangu yina dyambu salamaka.Ata muntu ve lenda kukota mpamba-mpamba na mambu metadila luzingu, dikanda, yinzo mpe mikanda ya ngana, dyaka mpe kusafula yandi. Muntu nyonso ke na luve ya kukengidilwa na musiku na dyambu yayi ya bukota-kota mpe nsafula.Konso muntu ke luve kuzyeta kisika yandi mezola mpe luve ya kusola na kimpwanza nyonso kisika ya kuzinga na kati ya yinsi.Konso muntu ke na luve ya kubika yinsi ni yinsi, ata ya yandi mosi, samu na kukwenda na yinsi yankaka. Yandi ke na kimpwanza ya kuvutukila yinsi ya yandi.Na ntwala ya bankwamusu, konso muntu ke na luve ya kusosa mpe kuzwa kisika ya kubumba nzutu ya yandi na bayinsi yankaka.Luve yayi lenda kupesama ve na kilombi yina mefundama na dyambu mosi ya nene to samu na nsalulu ya mambu ke na kudelakana ve na musiku ya kimvuka ya Bayinsi ya Yinza.Konso muntu ke na luve ya bumwisi-nsi.Ata muntu mosi ve lenda kukatula yandi bumwisi-si mpamba-mpamba mpe kuyimina yandi na kusoba yawu samu na kukuma muntu ya yinsi yankaka.Kento mpe bakala kana bamelugisa yimene bamvula mefwanan samu na kukwelana, bake na luve ya kukwelana mpe kuyidika dikanda ya bawu kutala ve mukanda ya nzutu ya bawu, bumwisi-si to mabundu ya bawu ya Nzambi. Baka na baluve ya mutindu mosi na yina metala makwela kefwaka.Makwela lenda kusalama kaka kana kento na bakala bawu mosi mendima na ntima mosi.Dikanda ke lufulu ya dibundu ya mabuta mpe yafwana kukengidilwa na dibundu ya mabuta ya luyalu.Konso mutu ata yandi vwanda yandi mosi to yandi vwanda na kimvuka, ke na luve ya mvwilu.Balenda va kuyimina mpe kubotula mvwilu na muntu mpamba-mpamba.Konso muntu ke na luve ya mayindu, ya lukwikulu mpe ya lusambulu. Yandi ke na kimpwanza ya kusoba dibundu na Nzambi to lukwikulu; mpe dyaka yandi lenda na kimpwanza nyonso yandi mosi to kintwadi na bampangi na yandi ata na meso ya bantu nyonso to na kisweki,na nzila ya ndongosolo, ya bansalulu, ya bisambu mpe nsalulu ya mona ya dibundu.Konso muntu ke na luve ya kimpwanza ya mabanza mpe ya kinzonzi ni yawu yina yandi lenda ve kutala boma samu na mabanza ya yandi, dyaka mpe na kusosa kuzwa mpe kumwangisa nsangu ya mabanza ya yandi kisika ni kisika na mutindu yina yandizola nsangu ya yawu.Konso muntu ke na luve ya kuzwa kisika na lukatakanu mpe na kimvuka ya kuzuna.Ata muntu mosi lenda ve kundima kuvwanda kinama ya kimvuka ni kimvuka.Konso muntu ke na luve ya kutula maboko na twalusulu ya bisalu ya luyalu ya yinsi ya yandi mosi kana ve na kinima ya bimonikisi yina yandi solaka na kkimpwanza nyonso.Konso muntu ke na luve mutindu bampangi nyonso ya kusala bisalu ya luyalu ya yinsi ya yandi.Luzolo ya dikamba ke lufulu ya ngolo ya lutumu ya luyalu, luzolo yayi fwana kumonika na bavoti yakedika, yina fwana kusalama ntangu na ntangu, na bantu nyonso ya yinsi mpe na kinsweki to na mutindu yankaka ya nsalulu mefanakana, yina lenda sala ti luvoti salama na kimpwanza nyonso.Konso, yina ke kinama ya dibundu ya mabuta, ke na luve ya kuzwa lusalusu ya bayinzo-basadisi mabuta; lusalusu yayi fwana kuyukutisa bansatu ya baluve ya yandi ya kimvwama, ya mabuta mpe ye lusansu yina melunga samu na ngenda ya yandi mpe nkudusulu ya kimuntu ya yandi, yina lenda kusalama na lusalusu ya bangolo ya yinsi mpe na nsalasnani ya bayinsi nyonso ya yinza, na kutalalaka ntomosono mpe bimvwana ya konso yinsi.Konso muntu ke na luve ya kusala, yandi ke na kimpwanza ya kusola kisalu yina yandi zola, na bankadulu ya kufwanakana mpe ya mbote samu na kisalu. Yandi mpe fwana kukengidilwa samu ti yandi kukota ve na busomele.Na kisalu ya mutindu mosi, bantu nyonso nkondwa diswaswanu fwana kuzwa difuta ya mutindu mosi.Muntu ni muntu kesalaka fwana kuzwa difuta yina mefwanakana, yina kesala ti yandi na dikanda na yandi bakuzwa luzingu yina medalakana na ngenda ya muntu. Ntangu yankaka luyalu fwana kubwela lusalusu ya lukengolo mabuta.Konso muntu ke na luve ya kuyidika kintwadi na bantu yankaka, bimvuka ya bisadi mpe kukota na bimvuka ya bisadi samu na kunwanina bandandu ya yandi.Konso muntu ke na luve ya kuvundisa nzutu mpe kukiyangidika, mingi kisalu fwana kuzingila na bangunga kulutila ve, mpe bilumbu ya mvwandulu fwana kufutwa.Konso muntu fwana kuzinga mutindu mefwanakana, yina kepesa na yandi mpe na dikanda ya yandi mavimpi ya mbote, mawete vula-vula na dyambu ya madya, muvwatu, yinzo, mbukusulu na lupitalu mpe lusalusu ya kulunga kepesamaka na bayinzo ya luyalu yina kesadisaka mabuta. Luyalu fwana kusadisa konso muntu yina kesalaka ve, mbevo, muntu yakumanisa bangolo, mufwidi, kiboba to ntangu yankaka kana kimvwama ya yandi yayi mewombila na mambu yandi zolaka ve.Luyalu fwana kusadisa mama mpe mwana ya yandi. Bana nyonso ke na luve ya kuzwa lusalusu ya mutindu mosi, yina kekatukaka na bayinzo bisadi-mabuta, ata babutuka na bibuti ya kukwelana na komanda to ve.Konso muntu ke na luve ya kulonguka. Ndongokolo fwana kuvwanda ya mfutwa ve, vula-vula na lukolo ya mbatukulu mpe kolezi. Konso mwana fwana kusala lukolo ya mbatukulu. Ndongokolo ya tekiniki mpe ya bisalu fwana kuvwanda bisika nyonso; ndongokolo na lukolo ya nene ke na bantu nyonso nakutalaka lenda ya bawu.Ndongokolo fwana kulanda ndubukulu ya muntu mpe nkobosolo ya nzitsulu ya baluve ya muntu mpe bimpwanza ya mfumu. Ya fwana kupesa nzila na ngwilu, nzitusulu mpangi mpe kinkundi kati ya bayinsi nyonso mpe makanda nyonso ya bantu to mabundu ya Nzambi, kuzimbana ve nzangululu ya bisalu ya Kimvuka ya Bayinsi ya Yinza sa nkebolo kizunu.Bibuti ke bantu yantete na kuvwanda na luve ya kusola mutindu ya malonga yina fwana kupesama na bana ya bawu.Konso muntu ke na luve ya kuzangula lusansu ya kifumba yandi mevwilva, kusadila weto mpe kudyatikisa manunga ya luzabu.Bandanda ya kimpeve mpe ya bima ya muntu, yina mekatuka kuzwa na manima ya kisalu ya luzabu to weto fwana kukengidilwa.Konso muntu fwana kusalati, ata ya vwanda na kitini ya mabuta to na kitini ya yinza muvimba, baluve mpe kimpwanza yina metangama na luzayisu yayi kusalama na mutindu mefwanakama.Konso muntu ke na bambindumunu na ntadisi ya kifumba yandi mevwilwa, sika nkudusulu ya kimuntu ya yandi lenda kusalama na kimpwanza nyonso.Konso muntu fwana kusadila baluve ya yandi mpe bimpwanza ya yandi na bitezo ya musiku samu na kutambula mpe kusitisa baluve mpe bimpwanza ya bangana mpe dyaka samu kuzitisa luyalu mpe mawete na bantu nyonso na kati ya dibundu ya bumbongi ya mabuta.Baluve mpe bimpwanza yayi lenda kusalama ata ve kana yawu kedyatila ve kintwadi na makani ya Kimvuka ya Bayisi ya Yinza.Ata musiku mosi ya luzayisu yayi lenda kubangulwa bonso luve ni luve ya kusala kisalu ti dyambu lenda kunata mbebosolo ya baluve mpe ya bimpwanza yina metangama na mukanda yayi, yayi metadila muvimba, kimvuka to muntu.Дунейпсо къэрал зэгухьэныгъэм и зэхуэсу 1948 гъэм дыгъэгъазэм и 10-м щыӏам къыщащтащ 217 А (III) зи бжыгъэ унафэмкӏэ.Дунейпсо Къэрал Зэгухьэныгъэм (ДКъЗ) и Зэхуэсым егъэӏур;Дунейпсо цӏыхугъэм къыхиубыдэ дэтхэнэ зы цӏыхури зэгухьэныгъэри;мы джэпсалъэр сытым щыгъуи я нэгум щӏагъэтурэ мыбы къыщыхэщ цӏыху хуэфащэхэмрэ хуитыныгъэхэмрэ я нэӏэ зэрытрагъэтым, хуащӏ лъытэныгъэм егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ гъуэгукӏэ зрагъэужьыну;хэгъэгу кӏуэцӏхэми дунейпсоми кӏуэхукӏэ нэхъри зыщызужь амалхэр зыхуагъэщхьэпэурэ мы зэгухьэныгъэшхуэм хэт къэралхэм езым я лъэпкъхэри, я унафэм щӏагъэт нэгъуэщӏ къэралхэм я лъэпкъхэри къызэщӏиубыдэу, дунейпсом и дэнэ щӏыпӏи мы цӏыху хуэфащэхэмрэ хуитыныгъэхэмрэ лъэщу щызрагъэкӏуэным, къыщащтэным, щагъэзэщӏэным хущӏэкъунхэу,цӏыху хуэфащэхэм теухуауэ жылагъуэхэми лъэпкъхэми я зэхуэдэ идеал щапхъэхэр къэзыгъэув мы дунейпсо джэпсалъэр.Цӏыху псори щхьэхуиту, я щӏыхьымрэ я хуэфащэхэмрэкӏэ зэхуэдэу къалъхур. Акъылрэ зэхэщӏыкӏ гъуазэрэ яӏэщи, зыр зым зэкъуэш зэхащІэ яку дэлъу зэхущытын хуейхэщ.Дэтхэнэ зы цӏыхури зэхуэдэу хуитщ мы джэпсалъэм хэт цІыху хуэфащэхэмрэ хуитыныгъэхэмрэ зыхуигъэщхьэпэну, зыщыщ расэм, и фэм, цӏыхубз-цӏыхухъуу зэрыщытым, и бзэм, иӏыгъ диным, политичнэ е нэгъуэщӏ еплъыкӏэу иӏэм, лъэпкъыу е цӏыху гупу къызыхэкӏам, мылъкуу иӏэм, къыщалъхуа-къыздалъхуам емылъытауэ зэхэгъэжыншэу, хуэгъэкӏуэтэныгъэншэу.Къинэмыщӏауэ, къэрал щхьэхуити, нэгъуэщӏым и унафэ щӏэти, щхьэхуитыжныгъэ (автономие) зимыӏи, нэгъуэщӏу зы щхьэхуитыныгъэ лъахъэ зытелъи, сыт хуэдэрей къэралым и цӏыхуу щытми дэтхэнэ зы цӏыхум зэхэгъэжныгъэ хуащӏ хъунукъым зыщыщ къэралым и политичнэ е юридическэ системэ е дунейпсо къэралхэм я зэхуакум щиӏэ статусым къыхэкӏыу.Псэуныр, щхьэхуитыныр, шынагъуэншагъэр хэти и хуэфащэщ.Хэти пщылӏыу плъытэ е пщӏылӏыпӏэ ибгъэт хъунукъым, сыт хуэдэ щӏыкӏэуи пщылӏыгъэр, пщылӏ щэн-къэщэхуныр зыми хуэбдэ мыхъуну къуэдыщ.Хэти лъэщыгъэ епхьэлӏэ хъунукъым, залымыгъэкӏэ, цӏыхугъэм къемызэгъу е и напэр зыгъэулъиин хуэдэкӏэ удэзекӏуэ, апхуэдэ тезыр теплъхьэ хъунукъым.Хэти хуэфащэщ дэнэ щӏыпӏи цӏыхуу, юридическэ лицоуэ къыщалъытэну.Дэтхэнэ зы цӏыхури къэрал хабзэм и пащхьэ щызэхуэдэщ икӏи къэрал хабзэм къэхъумэныгъэхэр зэхэгъэжыншэу, я зэхуэдэу зыхуагъэщхьэпэну хуитщ. зэхэгъэжыншэу, зэхуэдэу хуэфащэщ мы джэпсалъэм къемызэгъ, зэхэгъэж зыхэлъ ІуэхущІафэхэми, апхуэдэ ІуэхущІафэм сыт хуэдэуи тегъэгушхуэнми къыщахъумэну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ хабзэ нэхъыщхьэм е къэрал хабзэм къырипэс цІыху хуэфащэхэр зыкъутэ ІуэхущІафэ къыщыхъукІэ хуитыныгъэ зиІэ хеящІэхэм зыхуигъэзэну, зыкъригъэхъумэну.Дэтхэнэ зы цӏыхури лажьэ имыІэу яубыд, ягъэтІыс е егъэзыгъэкІэ нэгъуэщІ щІыпІэ яху хъунукъым.Дэтхэнэ зы цӏыхуми хуитыныгъэ иІэщ и хуэфащэхэр, и хуитыныгъэхэр щаубзыхукІэ икІи езым зы лажьэ къыщытралъхьэкІэ зыми фІэмылІыкІ, зыми и унафэм щІэмыт, имытелъхьэ хеящІэ щхьэхуит псэхуитыр захуагъэкІэ икІи нахуэуэ и Іуэхум иригъэплъыну хуеину.Зы лажьэ/щІапхъэджагъэ зытралъхьэ дэтхэнэ зы цІыхури зиухиижын зыхуэныкъуэну шынагъуэншагъэхэр зыщигъуэтыну хеищІэгъу нахуэм и кІэухыу, къэрал хабзэм тету ягъэкъуаншэхункІэ хейуэ къалъытэр, мыхеифэ къраплъыркъым.Хэти ягъэкъуаншэ хъунукъым, щищІэм щыгъуэ къэрал хабзэкІэ е Дунейпсо хабзэкІэ щІэпхъэджагъэу ямыбжа зы Іуэху зэрищІам е ищІапхъэу къащыхъу зэримыщІам щхьэкІэ. Хэти щІапхъэджагъэ щищІам щыгъуэ хуэгъэувау щыта тезырым нэхъыбэ тралъхьэ хъунукъым.Дэтхэнэ зы цӏыхум и гъащІэ унейм, и унагъуэм, и унэм е зэрызэрыщІэ щІыкІэхэм щхьэусыгъуэншэу зыри къыхэзэрыхь хъунукъым, и напэм, и цІэм къеІусэ Хэти хуитыныгъэ иІэщ мыпхуэдэ къыхэзэрыхьныгъэхэм къэрал хабзэкІэ зыкъщыригъэхъумэну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ дэтхэнэ зы къэрали и щІыналъэм щхьэхуиту щызекІуэну, щыпсэуну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ езы и къэралри хэту дэтхэнэ зы къэралым иІэпхъукІыну икІи щІэрыщІэу нигъэзэжыну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ залымыгъэ/лей къыщрахым и щхьэр нэгъуэщІ къэрал иригъэзыну, щхьэегъэзныгъэ амалхэр зыхуигъэщхьэпэну.Ауэ пэжыпэу политичнэу щымыт щІэпхъэджагъэхэм е Дунейпсо къэрал зэгухьам и мурад, и бзыпхъэ къемызэгъ ІуэхущІафэхэм къыхэкІ дауэдапщэхэм щыгъуэ мы хуитыныгъэр зыхуэбгъэщхьэпэ хъунукъым.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ зы къэралым и цІыхуу щытыну.Дэтхэнэ зы цӏыхур зицІыхуу щыт къэралым щхьэусыгъуэншэу хэбгъэкІ е нэгъуэщІ къэралым и цІыху хъуну иІэ хуитыныгъэм хэбгъэн хъунукъым.Зи ныбжь ирикъуа дэтхэнэ зы цӏыхухъуми цІыхубзми хуитыныгъэ иІэщ къызыхэкІа лъэпкъым, зи цІыхуу щыт къэралым е дину иІыгъым къыхэкІ пэрыуэгъу къыхуэмыуву, хуиту къишэну, дэкІуэну, унагъуэ иухуэну.Зэрышэн-зэдэкІуэным теухуа зэзэгъныгъэр (нэчыхьыр), зэрышэну-зэдэкІуэнухэм езым я щхьэхуитыныгъэ пэжрэ я фІэфІныгъэ икъурэкІэ яухуэр.Унагъуэр, жылагъуэ-лъэпкъ псэукІэм и лъабжьэ нэхъыщхьэщи, жылэми къэралми къехъумэр.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ езым и унейуэ е нэгъуэщІхэр иІэхьэгъууэ мылъку зригъэІэну.Дэтхэнэ зы цІыхур щхьэусыгъуэншэу и мылъку пэІэщІэ е лъымыІэсыф пщІы хъунукъым.Дэтхэнэ зы цӏыхум гупсысэ, зэхащІэ икІи дин хуитыныгъэ иІэщ. Мы хуитыныгъэм къызэщІеубыдэр и закъуэу е гупу, нахуэу е унейуэ (щэхуу) и тхьэхуэІуэрыщІэнхэр, и динкІэ щІапхъэхэр нэрылъагъуу яригъэщІэн, игъэзэщІэн хуитыныгъэри.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ зэрыхуейуэ гупсысэну, и гупсысэхэр къиІуэтэну. Мы хуитыныгъэм хэтщ цІыхур и гупсысэхэм къыхэкІкІэ зыми къимыгъэгумэщІыну, къэралыгъуэ гъунапкъэхэм емылъытауэ щІэныгъэхэр, гупсысэхэр сыт хуэдэрей гъуэгукІи къэхутэн-къэпщытэн, зыІэрыгъэхьэн хуитыныгъэри.Хэти хуитыныгъэ иІэщ Іэщэншэу, зауэ-банэншэу зэхуэсыну, хасэ иухуэну, ухуа хасэм хыхьэну.Хэти зы хасэ хыхьэну ебгъэз хъунукъым.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ занщІэу езым е хуиту къыхиха и лІыкІуэхэм я ІэкІэ къэралым и зегъэкІуэн Іуэхухэм хыхьэну, хэІэбэну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иӏэщ и къэралым цӏыхубэм къыхузэригъэпэщ амалхэр зэхэгъэжыншэу, псом хуэдэу зыхуигъэщхьэпэну.Хьыкумэт ӏэщхьэтетныгъэм и лъабжьэр къэралым и цӏыхубэм и фІэигъуэныгъэрщ. А фӏэигъуэныгъэр утыку къохьэр щэху щӏыкӏэм тет хэхыныгъэ хуит захуэхэу е цӏыхухэм я фӏэигъуэныгъэхэр щхьэхуит-псэхуиту къызэрагъэлъэгъуэфыну гъэпса нэгъуэщӏ щӏыкӏэхэу, зи ныбжь ирикъуа цӏыху псоми яхузэӏухауэ, я ӏэӏэтхэми зэхуэдэ гуащӏэ яӏэуэ, пӏалъэ гъэнэхуакӏэ къытрагъэзэжхэмкӏэ.Цӏыхубэ жылагъуэм зэрыщыщым елъытауэ дэтхэнэ зы цӏыхум хуэфащэщ социалнэ къэхъумэныгъэ. Къэрал гуащӏэкӏэ е къэралыгъуэхэм я зэдэӏэпыкъуныгъэкӏэ икӏи дэтхэнэ зы къэралым езым и гъэпсыкӏэмрэ и амалхэмрэ елъытауэ дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иӏэщ и напэрэ и цӏыхугъэрэкӏэ тыншу зэрызиужьыну экономикэ, социалнэ икӏи щӏэнхабзэ ӏуэхукӏэ зыхуэныкъуэну амалхэр ирагъэгъуэтыну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ лэжьэну, и ӏуэхур хуиту къыхихыну, захуагъэкӏэ икӏи хуэфӏ амалхэмкӏэ лэжьэну икӏи ӏуэхуншагъэм къыщахъумэну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иӏэщ зэхэгъэжыншэу зэхуэдэ ӏуэху папщӏэ зэхуэдэ лэжьапщӏэ къратыну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иӏэщ езыри и унагъуэри цӏыхум хуэфэщэн псэукӏэ иӏэу зыгъэпсэун, щыхуейм деж зылъыӏэсыфыну социалнэ хъумэныгъэхэмкӏэ щӏэгъэбыдауэ зы псэукӏэ амал къезытын зы лэжьапщӏэ хуэфӏ къыӏэрыхьэну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иӏэщ езым и фӏагъэ папщӏэ хасэ (профсоюз, сендикэ) зэхишэну, апхуэдэ зэхэшам хыхьэну, хэтыну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ зигъэпэсэхуну, и нэгу зригъэужьыну, псом хуэмыдэу и лъэжьэгъуэ пӏалъэр цӏыху хуэфащэ щапхъэм иту къыхуагъэпсыну, пӏалъэ гъэнэхуакӏэ и лъэжьапщӏэри къратурэ гъэпсэхуакӏуэ дэкӏыну.Дэтхэнэ зы цӏыхум хуитыныгъэ иІэщ езыри и унагъуэри узыншэн, тхъэгъуэ хуэфащэ иӏэу псэун папщӏэ шхыныгъуэ, фащэ, унэ икӏи медицинскэ дэӏэпыкъуныгъэ игъуэтыну. Хэти хуитыныгъэ иӏэщ, ӏуэхуншагъэ, сымаджагъэ, хукъуагъэ, лӏыгъуабагъэ, фызабагъэ, жьыгъэ икӏи езым имыӏэщӏагъэ ӏуэхугъуэхэм къыхэкӏ амалыншагъэ, тхьэмыщкӏагъэ къылъысу щытмэ къыщахъумэну, кърагъэлыну.Анэхэмрэ сабийхэмрэ хуитыныгъэ яӏэщ хэхауэ къыкӏэлъыплъынхэу, къыдэӏэпыкъунхэу. Зэрыша зэлӏ-зэфыз и бынуи зэмыщхьэгъусэхэм къалъхуауи щыррет, сабий псоми я зэхуэдэу, зэхэгъэжыншэу хуагъэщхьэпэр а зы социалнэ къэхъумэныгъэ амалхэр.Дэтхэнэ зы цӏыхур хуитщ гъэсэныгъэ зэригъэгъуэтыну. Гъэсэныгъэр, нэхъ мащӏэ дыдэу къапщтэмэ икӏи лъабжьэ гъэсэныгъэр ахъшэншэщ. Пэщӏэдзэ гъэсэныгъэр зумыгъэӏэнкІэ амал зимыІэуэ егъэзыгъуэщ. Техникэ икӏи ӏэщӏагъэ гъэсэныгъэр хэти хузэӏухагъэнущ. Ипщэ гъэсэныгъэр зэхэгъэжыншэу хэти хузэӏухауэ щытын хуейщ езым и сэнауш (талант) елъытауэ.Гъэсэныгъэр цӏыхум и цӏыхугъэм икъуу зригъэужьыным хуэфӏыу гъэпсауэ икӏи цӏыху хуэфащэхэмрэ хуитыныгъэ нэхъыщхьэхэмрэ хуащӏ щӏыхьыр, лъытэныгъэр игъэлъэщыным, щӏигъэбыдэным хуэунэтӏауэ щытын хуейщ. Гъэсэныгъэм цӏыхухэр хущӏигъэкъун хуейщ расэ псоми, лъэпкъ псоми, дин гуп псоми я зэхуакум гулъытэ, зэгурыӏуэ, зэхуэфӏныгъэ, зэныбжьэгъугъэ дэлъыну икӏи мамырныгъэр къихъумэн папщӏэ Дунейпсо Къэрал Зэгухьэныгъэм иригъэкӏуэкӏ лъэжьыгъэм зригъэужьу щытын хуейщ.Сабийхэм ирагъэгъуэтыну гъэсэныгъэр зыхуэдэнур къыхэзыхыну хуитыр, псом япэрауэ и анэ-адэрщ.Хэти хуитыныгъэ иІэщ цІыхубэм и щӏэнхабзэ гъащӏэм хуиту ныхыхьэну, гъуазджэр зыхуигъэщхьэпэну, щӏэныгъэ зыужьыныгъэм хэтыну икӏи ар зыхуигъэщхьэпэну.Хэти хуитыныгъэ иӏэщ езым къигъэщӏа щӏэныгъэ, жьабзэ (литературэ), гъуазджэ ӏэщӏагъэхэм мылъкуу, пщӏэуэ, щӏыхьуэ къыпэкӏуэу хъуар къыхуахъумэну.Хэти хуэфащэщ мы джэпсалъэм къыщыхэщ цӏыху хуэфащэхэмрэ хуитыныгъэхэмрэ щагъэзэщӏэфыну зы социалнэ икӏи дунейпсо гъэпсыкӏэ системэ щыӏэну.Хэти езым и цӏыхугъэм хуиту икӏи икъуу зригъэужьыну амал къезыт цӏыхубэ жылагъуэми къэралми хуищӏэжыпхъэ пщэрылъхэр иӏэщ.Хэти и хуэфащэхэр зыщыхуигъэщхьэпэкӏэ икӏи и хуитыныгъэхэр щызэрихьэкӏэ, нэгъуэщӏхэм я хуэфащэхэмрэ я хуитыныгъэхэмрэ хуэгъэпэжын, абыхэм щӏыхь, лъытэныгъэ къыхуегъэщӏын икӏи демократичэскэ жылагъуэм зэдащтэ щэнхабзэр (этикэр), жылагъуэ гъэпсыкӏэр, щыӏэкӏэр егъэфӏэкӏуэным и амалхэр къэхъума хъун папщӏэ хэхауэ къэрал хабзэкӏэ гъэнэхуа гъунапкъэхэм епхауэ щытщ.Дауи иррехъу, мы цӏыху хуэфащэхэмрэ хуитыныгъэхэмрэ зыхуэбгъэщхьэпэ, зепхьэ хъунукъым Дунейпсо Къэрал Зэгухьам и гурылъ-гурыщӏэхэмрэ и бзыпхъэхэмрэ (принципхэмрэ) къемызэгъыу.Мы джэпсалъэм къыхиубыдэ дэтхэнэ зы хабзэ гъэувар зыгурыбгъаӏуэ хъунукъым мыбы къыщиӏуэтыкӏа хабзэ гъэувахэм щыщ гуэр иӏэтыну, иукъуэну дэтхэнэ зы къэрали, гупи, нэрыбги хуитыныгъэ ирит хуэдэу.UNANCHASA, aka pachana jaqejh munañanïsina, cheqpacha amuyasisa, cheqa thakir sarjhatasa, jilan sullkanjama arnaqasa, jan nuwasisa utjañaru wayt'asiñ yati;UNANCHASA, jaqen walinkañapataki wakisir arunaka armasna, yaqhep jaqejh masinakaparu khuyañ autuyi, mututanakasti, uñatatasisa, wajcha kankañapa atipasna, jan khitirus ajhsarasa, cheq-cheqa qhana arumpi arustatasjhapjhe;UNANCHASA, jaqen walinkañapataki inoqat arujha arjhatatäñapaw jan jaqe ñanqhachirinakaru ch'ajhwa qalítasna waninchapjhañapataki;UNANCHASA, taqpacha markanakajh kunti munapjhe ukanaka jikjhatañatakiejh jupanakpacha sumäñat arusthapisipjhañapaw;UNANCHASA, Mathapit Mayachat Markanakan Arupa taqjhatasna akham markanakajh amuyasi: Taqe mayniwa, chachas warmis, jaqe kankañanísinjha, ch 'amachasisna má ch 'ulla chachjama jaqen walinkañapa jíkjhatañaru wayt'asipjhe;UNANCHASA, taqe mrakanakajh Matahapit Markanakamp chika akham amtapjhe: sapaqat markanjha aniw jaqejh inaki arknaqatäkaspati; jakañapans yänakapans arjhatatäñapaw;UNANCHASA, Mathapit Markanakan amuyasitanakapa yatisina khuskat taqpachanipaw wayt'asipjhañapa phoqasiñapataki.MAYACHAT MARKANAKAJH JACH'A MATHAPIWINAKAPAN JAQEN WALINKAÑAPATAKI INOQAT ARU YATIYITaqpacha jaqenaka, ayllunaka, markanaka, aka arunakaru iyau sasna ch'amachasipjhañapaw, isk'alalanakas, wayna tawaqonakas, chuymani jaqenakas, markapan qorpap manqhana yatichatäpjhañapaw. Ukhamarus qorpamarkanakampi jaya markanakampi arusthapisisa taqpacha markanakajh khuskat ch'amachasipjhatapampi alajh toqeru wayt asitapjaniw.Taqpach jaqejh khuskat uñjatatäpjhewa munañapansa, lurañapansa, amuyasiñapansa, ukatwa jilani sullkanípjhaspas ukham uñjasipjhañapawa.Taqpacha jaqenakajh chikasitapjhew; inajaqes, mistis, janq'os, ch'iyaras, chachas, warmis, amiris, wajchas taqe mayniw khuskat uñjatapjhe.Ukhamaraki, janiw juk'ampíkaspas ukhama uñjasispati jach'a markanakaru isk'a markanakat sipanjha; taqpacha markanakajh tinkusitäpjhew, jaqenakapasti chikasitapjharakiw.Sapaqat jaqejh jan khitirus ajhsarasa jakañapa, munañapa, amuyasiñapa, jaqe kankañapa taqjhatasiñapaw.Janiw j aqenakat maynikisa uywarj ama aljhatäkaspati, ukhamarus jan jupa munasin janiw kuna urañarus, irnaqañarus wayt'asitäspati.Janirakiw taqe jaqenakat maynikis khuyaña mutuñanakampi chhojrinchatäñapati.Jaqejh, jaqëtapat layku, kauki markankipansa jaqe kankañapajh wali chaninchatëñapaw.Jiliri p'eqeñanakajh taqe mayniru khuskat uñjapjhañapaw. Taqe mayniw arjhatatäñapa; kunapachati markanakan hualinkañapataki inoqat arunaka khitis t'unjaña munaspa ukajha, qhananchatäñapaw.Khititejh ñanqhachat uñjasisp ukajha, jach'a j ilirinakaruwa yatiyasiñapa arjhatatäñapataki.Janiw khitis markapana mutuyatäniti, janirakiw khitis markapata alismukutäniti.Taqe mayniw juchanchata uñjasisa mä cheqa arun jilirimpi ist'ayasiñap wakisi qhananchayasiñataki, uka qepatsti cheq cheqaru t 'aqayasiñataki.Janiw khitirus jucharu jalantatjama uñjañäkiti, khititejh lutintata uñjasispajha, ch'ajwa t 'aqeri j ilirin nayraqatapan mä arjhatasirimpi taqjhatat qhananchayasiñapaw, ukchañkamasti jan juchanjama uñjatäñapaw.Markasana yaqha markanakansa wakisiri inoqat arunak phoqasawa jucharu jalantirinakarojh uñjaña, mutuñanakasti juchanakampitj amaw wakisitäñapa.Janiw k'umiñas, ñanqachañas, ch 'inanchañas utjkaspati jaqen kankañapjhata, utapjhata, qellqasitapjhata. Taqe maynir arjhatañatakiw kamachit jach'a arunakas qellqanakas utji.Markapanjh taqe mayniw kawkiruti sarañ muni ukarojh saraskakispaw; kauki ujarus utjnoqasiñ munipaniha utjnoqasiskakispaw, janiw khitis kuns sañapäkiti.Markapatsa yaqha markatsa taqe mayniw mistuñ munipanjha mistukispaw, pachparu kutt ' aña munipans kutt'askakispaw.Khitiruti ñanqhachañataki arknaqasipkasp ukajha, kaukir markampis arjhatayasiskakispaw.Uka arjhatañasti janiw ina juchanakamp juchanchasir jaqetakfkiti, ukhamarus haniw Mayachat Markanakan inoqat aruparu jan phoqeri jaqetakïkiti.Janiw mä ch 'ulla jaqes jan markanejh utjkiti.Janirakiw jaqerojh markapjama uñtasitapjha apaqañjamäkiti, ukhamarus khitis markap lanti yaqha markampi trukasikispaw, munaña patjamaw.Yoqallanakas imillanakas chuymaniptjhasin paninchasipjhakispaw munasinjha, janiw khitis jark 'askaspati; chachas warmis purapatha uñjasipjhañapaw paninchasiwinsa jaljtasiwinsa.Chachamp warmimpi panipa arusthapisisakiw paninchasiñapatak wakisi.Auki, tayka, wawanakapas ayllu taypin saphipjama inoqataw, ukatwa ayllumasinakapat jach'a jilirinakapats arjhatat uñja sipjhañapaw.Taqe jaqetakiw wakisi utanïña, oraqenïña, jupa sapas ayllumasinakapampi chikas.Janiw khitisa utaps oraqeps inaki aparkaspati.Akhama inoqat arú utji: Taqe maynin munañapatjamaw yupaychañapas amuyasiñapas. Kuna munañanakaps, amtañanakaps, amuyasitanakaps trukaña munasina trukakispaw; ukanaksti taqe jaqen nayraqatapata arsuña, mayninakar yatichañsa, kauki toqeru ch 'eqeyañsa.Taqe maynejh kuna amuyasitanakapsa arsukispaw, ukhamarak yaqha jaqenakan amuyasitanakap qatoqasina ch'eqtatayakispaw markapans yaqha markanakansa, janiw khitis jark'askaspati.Taqe mayniw munañapata yaqha jaqenakampi arusthapisisa mathapisiskakispaw jan ch'ajhwa apanaqasna.Janiw khitirus ch'amakamajh kuna amtawiñarus mantayksnati.Taqe markanakanjh jach'a jilirinakapajh jaqen munañapata uskutäpjhañapaw. Taqe jaqesti jaqe masipan munañapata jilirjama ajllitakispaw.Jaqenakajh khuskata, taqe maynin taypita, jilirjama markapa aski apnaqañatakiejh khitirus aj llisipkakispaw.Ayllunakan, markanakan munañapaw mä qhauqha marat mara jilirinakaparu cheqa ajlliñajh. Uka amtatanakapasti janiw khitis q'eutaykaspati.Jaqejh mä markan utjasina masinakapamp chika, walinkañapana, k'umara utj añapana, yatiñapana, yänak jikjhatasitapana, arjhatatäñapaw. Uka ch'amapampi lurañanakansti jilirinakajh yaqha jilirinakamp arusthapisisa mayni markanakampi yanapt'ayasispaw.Taqe mayniw kun luraña munipansa Iurakispaw; yaqha jaqetaki Iuratanakapasti chaninchatäñapaw; inakt'awinsti jan luraña utjatap layku, yanapatäñapaw.Khuska jaqetaki kipka lurañanakanjh kipkarakiw chaninchañ wakisi.Taqe ch'amachasiri jaqejha Iuratapat chanip qatoqasiñapaw, ukampisti warmipa wawanakapamp chika jaqjama utjañapataki, jani ukhamäsp ukasti yanapatäñapaw.Taqe mayniw jupjama ch'amachasir jaqenakamp mathapisiñ munasinjh mathapisiskakispaw wakisitanakap arjhatasiñataki.Ch'amjasiri jaqejh sapa mara phoqasina samarañapaw wakisita, ukhamaraki jan lurawi urunakanjh. Uka samarawinakapansti ch'amjasiskaspas ukhama chanichatäñapaw.Khitis inakt'aspa usuntasna, ijmaptasna, usurmuktasna, achachiptasna, janiraki qolqenïspa isi, manq'a, qollanaka alañataki, marka jach'a jilirejh wajcha jaqerjama uñjasna yanapañapaw, ukatakisti kunaymana yanapanakaw utji.Wawachiri warminakajh, asunakajh taqe isk'a wawanakapas khuskata arjhatatäñapaw.Taqe mayniw yatichatäñapa. Uka yatichawejh janiw qelqaña mayatakïkaspati, taqe kuna yateqañatakïñapaw, chanin 'uka yateqawimpejh wayt 'asiñataki.Yateqawejh inakïñapaw, ukhamat wayna tawaqonakas juk'ampi yatiñanakaru arkañ munasinjha arkasipkakispaw, ukatakisti jach'a jilirejh taqe maynitaki yanapanak uchañapaw.Sapa maynin jaqe kankañapa wayt'asiñapataki, inoqat aru taqjhatañataki, markasana maya markanakampinsa jaqe masisaru yäqañataki, jaqen amuytasitanakap jan jark'atäñapaki, ukatakiw taqe mayniru churatäñapa. Auki taykakiw munañanejh ajliiñataki kuna yatiñanaks wakisispa wawanakapataki.Taqe jaqen munañapankiw masinakapampi chika ch'amasisa aski yatiñanak jikjhatañataki ayllupatakis markapatakis, ukhamarak uka yatiwinakampejh juk'amp wayt'asita utjañatakispaw.Sapa mayninkakiw amuytasitanakapas, luratanakapas, qellpatakapas; janiw khitis jupankaspas ukhama ukanakjh uñstaykaspati. Maynin inoqatapa lunthatirejh cheqanchatäñapaw.Khitis wayt 'askakispaw taqe jaqenakan walinkañapataki, aka inoqat aru phoqasiñapataki; ul:hamatjamaw markasans mayni markanakans cheqa thakiru sarj hatañasataki.Sapa mayniw aylluparu yächañapa kunat-ti ayllup manqhanakwa kankañapjha jikjhatani.Janiw khitis munañap-pin lurkaspati kunat-ti ayllu masipaw ñanqhachata uñjasispa, ukhamarus taqe mayniw sayt'apjhaspa ñanqhachataru arjhatañataki. Uka lantinjha taqpachani kamachit arunaka phoqasna, suma jakañ thaki patjharu sarjhatasna, jan pitu uñstayasna mä ch'ulla chachjama nukt'añasaw taqe maynin walinkañapa.Aka Mathapita Markanakan Arupajh janipiniw khitis maykiptkaspati munañapa lurañataki. Wakisiw inoqata arupa arjhataña.Janiw kaukir markasa, khiti jaqesa sapapakis masinakapampis arusthapisinsa, j aqen walinkañapatak inoqat arunaka q'eujtayasna kuna lurañanakamp, amtañanakamp tumpampi, jaqeru arknaqasina, munañanakapa, yatinoqtatapa, irnaqasiñanakapa, amuyasiñanakapa apaqapkaspati.Xlikgalhkaw diciembre 1948, ama Putum tatamakxtumit xala Naciones Unidas matlanilh chu makgp'un tumilh Lata' tu kaminini lakch'ixkuwin xlitilanka k'akilhtamaku nema atapintsu amaka lichiwinankan. La akgtum wlika tapuwan, kawanika ama pulataman nema tamakg p'untumilh ama limakgch'iwin, katamak'atsi ninankg'olh, katalikgalhtawakg'alh, chu katilakgalhchiwinalh, nak tipakgatsi pukgalhtawakga, nema wi nak ama pulataman.K'atsikan xlakata latapulikan ka'unin, ni kgatayakan ti tlakatnan cha tlan latamakan nak k'alihtamaku tamaklakask'ini nak ixlatamatkan lakch'ixkawin na chuna tu kaminini wakg ti tawilana nak akgxtakga chu xatalakgapasni.K'atsikan xlakata ni wakg lakgapaskan chu matlanikan lata' tu kaminini lakchi'ixkuwin, wa ama' kalilak tayamikanit ixtalatamatkan lakch'ixkuwin; ama talakapastakni nema matlani ixlatamat lakch'ixkuwin, wa ama tokgokg'emaka xlakata tlan nalatamakan nak k'akilhtamaku chu lakgmakgankan tu nitlan la tajikuati, ta'akgxtakgajnat, nema makgalipuwanankan chu tlan nalakanajlinikan, nachuna tlan nalakgach'ixkunikan tu ch'atum ch'atum makanajli.K'atsikan xlakata snun makuan ama' tukaminini lakch'ixkuwin wa chi tlan limakgchiwinankan xlakata tlan namakgantuxtikan, chu ch'ali t'uxama ni nalalakatak'ikan nema ta'akgch'a panankgomona chu talaktayaminamana.K'atsikan xlakata ntlan putsakan katalapaxk'ilh pulataman.K'atsikan xlakata pulataman nema tapakgtanumana nak Naciones Unidas tamast'anit ixtachiwinkan, xlakata tamatl'iwekglha talakask'init nema kaminini lakch'ixkuwin xlakata tlan natalatama chu ch'ixku nakatlawakan nachunalitum akxtum ixlitl'iwekgekan ch'atum ch'ixku, la ch'atum puskat xlakata tlan natalatama, ni natatakglhuwi chu lipaxau nalatawilakan niti la'akgch'apawali.K'atsikan xlakata pulataman nema natamakgk'atsi, talitayanit xlakata nata'amana tamakgtayanan akxni natamakaskuja xamakgapitsi nema tatap'akgsi nak Naciones Unidas, xlakata ch'ixku nakatlawakan wakg titalamana nak k'akilhtamaku chu tu kaminini lakch'ixkuwin; chu.K'atsikan xlakata pala wakg lakgapaskan tu kaminini lakchixkuwin xlakata tlan natalatama nachuna xlakata tlan ka'unin talatapuli, tlan namakgantuxtikan tak'atsin nema lichiwinamaka;PUTUM TAMAKXTUMIKAN LITAYAKAN LATA' TU KAMININI LAKCH'IXKUWIN XLITILANKA KAKILHTAMAKULipokgtum tapuwan nema takg'alhi lakalhuwa pulataman limatliwekglhat xlakata ch'atunu ch'atunu lakch'ixtuwin nachuna pumap'akgsin katamakgp'untumilh nak pukgaltawakga chu nak akgxtakga kakamatlanica ama tu kaminini lakch'ixkuwin nachuna kamakatsininanka nak lakatunu pulataman chu nak k'akilhtamaku ama tlan tapuwan chu kamaklakask'inka nak ixlitilanka k'akilhtamaku, xlakata wakg pulataman nema tatamakxtuminit nak Naciones Unidas nachuna xamakgapitsin nema na'ana takilhwak'ana natamaklakask'in ama tapuwan nema kaminini lakch'ixkuwin xlakata tlan natalatama.Wakg lakch'ixkuwin talakgawan nak ka'unin niti ka'akgch'apawalinit nachuna wakg takg'alhi ixtamaxanatkan chu tu kaminini, je'e wanp'utun xlakata wakg talakpuwanan, talalakgk'atsan liwakg, talakask'ini xlakata wakg natalamakgtaya.Wankg lakch'ixkuwin ixkalilakgchat tu kaminini chu ixlatamatk'an xalak ka'unin nema talhkalh akxni putum tamakxtumika nila lakats'alakan akxtum kalakgchan lakch'ixkuwin, nila ta'aninikan la tata'si pala lakgsmumokgo, laksmalala, nachuna pala tsumat chu kg'awasa, ixtalakapastakni, nachuna pala tlan wi, ni tlan wi, pala kg'alhi tumin, wakg kaminini lakch'ixkuwin kakalakgch'alh tu xlakatatkan xlakata tlan natalatama.Nachunalitum nila ka'akgts'akswakan lakch'ixkuwin nema talamana alakatunu pulataman nema ni ixakstu tap'akgsi, chu nikg'alhi ixlamp'akgsit, wakg lakch'ixkuwin nakalakgchan tu kaminini, nila ta'aninikan pala ixpulataman tatapawatawalinit alakatunu nachuna pala tunu pula taman nema likilhwaka'.Wakg lakch'ixkuwin minini nalatama, nalatapuli nak ka'unin nachuna namakgtakg'alhkan ixlatamat.Nila ti akgch'apawalikan ni pala chuta' maskujukan; nak k'akilhtamaku lakgkuanit limap'akgsit nema ixli'akgch'apawalinankan nachuna nema chuta' ixlimaskujunankan maski xakalalawa.Nila ti makgxtakgakgnikan, la chi ka'akgkg'aximika chu katamaknuka nak pulach'in, katlawaka la kitistanka, la ni kakg'alhilh ixlistakni.Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakach'ixkutla waka nak ixlatamat, kani kalatamalh.Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakamakgtakgalhka, kakalikuentaja limap'akgsin nema walikanit, nachuna nila maklakask'inkan limap'akgsin wata' ti kalaksakkanit. Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakakxilhkata xlakata ni nakamamaxanikan chu nakalakgmakgankan la wan je'e talakapastani lata' tu kaminini lakch'ixkuwin.Wakg lakch'ixkuwin kaminini tawali xatachokgot limap'akgsit akxni kalaktayaminaka tu xla lakgcha, la wan limap'akgsin lakatunu pulataman.Nila ti machokgokan nak tijya, tamaknukan nak pulach'in, chu tantlakgaxtukan nak ixpulataman.Akxni kamalakapukanit lakchi'ixkuwin kaminini kakakgaxmatka k'akapulhuwa, nala xamakgapitsi, xlakata tlan natawan tu xlakan kalilh kuyuyawamaka pala kana, ni kana, chu ama map'akgsinanin niti ta'amana tatataya, xlak'an t'anks ta'amana tamap'akgsinan chu natawan tiku tlawanit ixtalakgalhin pala minini kalikgatayaka chu pala minini kakaxtlawalh ixtalakgalhin.Lata' ti liyawakanit talakgalhin tlan wankan xlakata xlaka nitu tlawan, pala ni makgalulokgkanit tu lilhkuyuyawamaka, la wan limap'akgsin nachuna kakapulhuwa nakgaxmatkan xlakala ti malakgsi kanit tlan nawan tu xla k'atsi.Nila litamaknukan nak pulach'in ch'atum ch'ixku ama' talakgalhin nema ninaj ixtalhkan nak limap'akgsin xalak pulataman chu xtilinka k'akilhtamaku, akxni chu lalh. Nachuna litum nila limawakakan ixlitliwekge limap'akgsin akxni takgalulokga tipatum talakgalhin, nawalikan limap'akgsin la minini akxni chu lalh talakgalhin.Nila ti talakgslakgkan nak ixlatamat, nak ixchik, nak ixpakganat chu nak ixtamaklakask'init, ni pala tlan mamaxanikan, talaslakgkan. Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakalikgatayaka xlakata ni nakatalaslakgkan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini katalatapulilh xanita' ta'amp'utun nachuna katalatamalh ni talakgati, katayawalh ixch'ikkan nak ixpulatamankan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini ta'an lata' xlak'an ni talatapulip'utun, tlan tataxtu nak ixpulatamankan chu natlan tataxtu nak ixpulatamankan chu natlan tatasp'ita xni xlak'an chu talakpuwan.Pala ti tataxtukan minini an latama alakatunu pulataman, lata'ni namakgamakglh tinankan.Je'e tlan talakapastakni nila maklakask'inkan akxni tlawakan talakgalhin nema nima tlani lata' tu kaminini lakch'ixkuwin chu ixtapuwan Naciones Unidas.Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakalilakgapaska ixpulatamankan.Nila ti lakgmakganikan ixtukuwini ixpulataman nema tatap'akgsi nachuna pala ti lakgxtapalip'utun tlan tlawa nila ti liwani.Lakch'ixkuwin chu lakchajan akxni talakstakgonit tlan tatamakgaxtokga, nila ti kaliwani, chu tlan talatatamakxtumi xala alakatunu pulataman, maski tunu la t'ani ixmaknikan, maski tunu tu lipawan ch'atum ch'atum; chu kaminini kakamaxk'ika tu kalakgchan, akni tamakgaxtokga nachuna pala talamakgxtakga.Tlan tamakgaxtokgkan akxni ixch'atuykan ch'ixku chu puskat tlan tawalinit ixtapuwankan.Tamakgaxtokgat wa ama matliwekglha tach'ix kuwit, wa chi ama map'akgsinan chu xamakgapitsi lakch'ixkuwin natamakgtaya xlakata nitu malini.Wakg lakch'ixkuwin kaminini takg'alhi ixmaklakask'initkan pala tlan li'akstu chu liputum.Nila ti chuta' makglhtikan ixmaklakask'init.Katiwa tlan wan ixtalakapastakni nachuna tlan laksaka tu ama lipawan nila ti kaliwani; je'e talakask'in namatlani pala ch'atum lakgxtapalip'utun tu lipawan tlan tlawa, nachuna pala mak'atsinan p'utun akxni putum walaka, pala ni kakapulhuwa tlawap'utun natlanlitum nachuna pala kamasini xamakgapatsi nitu wanp'utun.Katiwa tlan wan tu lakpuwan chu mak'atsininan ixtalakapastakni, nila ti wani xlakata ni katlawalh ni pala nalitalaslakgkan, tlan putsanan nachuna tlan katuwa namak'atsinikan chu xla tlan makgp'untumi xanita lakpuwan, nachuna tlan laksaka tu limakgp'utumi p'utun.Wakg lakch'ixkuwin kaminini tatamakxtumi chu makxtum tala, pala ni ama laslakgkan.Nila ti maklakatikan xlakata nakatamakxtumilh pala ni lin tapuwan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini tlan pakgtanu xlakata natlan nanamap'akgsinan nak ixpulataman, tlan wa tlan litaya xamap'akgsina chu tlan talhkayawa ixlakgapuxokgo kan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakamakgamakgtayaka xlakata tlan natamap'akgsinan la xamakgapitsin chu tlan natataskuja tach'ixkuwit nak ixpulataman.Ixtalakapastaknikan tach'ixkuwit xalak pulataman, wa amaka tiyakan tapuwan nema nalimapakgsinankan nak pulataman; je'e tapuwan amaka mat'anksakan akxni nakalakalhkayawakan ti ta'amana tamap'akgsinan; akxni nalakalhkayawanankan kak'apulhuwa natlawakan xlakata wakg nak'atsikan, nachuna ch'atunu ch'atunu nawan ti lakask'in kamap'akgsinalh chu niti ixlik'atsit tiku tatayalh, natlanlitum lakputsapalakan nikula tlan lakalhkayawanenkan chu ni katawi ixtakglhuwit tach'ixkuwit xlakata tlan nawan ti lakask'in kamap'akgsinalh.Tach'ixkuwit nema tap'akgsi nak ixpulataman minini ch'ixku katlawaka ni kamalakgawanika ta'akglhuwat, wa chi ama map'akgsinanin lakatunu pulataman chu xlitilanka kakilhtamaku nata'akxilha xlakata tlan ka'aninilh nak ixlitlajakan tumin, tlan ch'ixku katlawaka, katatliwekglhi ixlatamatkan xlakata tlan natalatama ch'atunu lakch'ixkuwin.Wakg lakch'ixkuwin kaminini nataskuja, tlan natalaksaka tu taliskujp'utun nachuna ni kalimawak'akan taskujut, makxtum nach'alhkatnankan niti tlakg maskujukan, nachuna na'akxilhkan xlakata niti katamakgxtakglhi ni pala taskujut wakg kach'alhkatnanka.Wakg lakch'ixkuwin kaminini akxtum kakaxokgonika pala piwa taskujut tatlawamana.Wakg lakch'ixkuwin nema taskuja kaminini akxtum kakaxokgonika kaka'akchanilh xlakata tlan nat'atalatama ixkaman chu ixpuskan nachuna tlan katuwa kalimakgamakgtayakan xlakata nitu nakats'angani.Wakg lakch'ixkuwin minini tamalakatsuku tamakxtumit xach'alhkatnanin nachuna tlan tap'akgtanu ni wija xlakata tlan nalikgatayakan chu t'amakglhtinankan tu lakgchan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini katajaxlhi, kakamaxkika kilhtamaku xlakata natajaxa, pulhkakan kilhtamaku la naskujkan, nachuna napalhkawalikan akgtum kilhtamaku akxni natamakjaxa chu nakamaskgawikan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini xlakata tlan katat'alatamalh ixkamankan, ixchatkan, ixkgolokan chu ixtalakgapasnikan nema makxtum tatawilana, laksululu katalatamalh, kat'anilh ixliwaykan, ixtalahkgankan, ixchikan, kakak'uch'ika nachuna kakamalakgastanika xlakata lipaxaw natalatama, nachunalitum kakamakgamakgtayaka pala ni takgalhi ixpuch'alhkatnikan, pala tat'atalha, pala puwini tawan, pala tatalakgalhi, pala talakgkgolon nachuna pala wi tu ni kamaxki kilhtamaku nataskuja.Ti makgastaknan chu lakgskgat'an kaminini kakakuentajka chu kakamakgamakgtayaka. Wakg laktsu kaman kalikuentajat tlan pala ixtikukan tatamakgaxtokgnit, pala ni tatamakgxtokgnit, akxtum kalimakgtakg'alhat.Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakamakgalhtawakgeka. Ama takgalhtawakga chuta' mast'akan ni amaka xokgokan nema snun tamaklakask'ini, chu wakg lakch'ixkuwin kalimakgalh tawakget. Xalaklanka takg'alhtawakga wakg nakamaxk'ikan kilhtamatu katamak gamakglhtinalh xlakata tlan nataskgalahan xala lita'akgju ixtakg'alhtawakga.Nama takgalhtawakga nakamakgtaya lakch'ixltuwin xlakata tlan nataskgalalan nachuna natamatlawekglha lata tu kaminini lakch'ixkuwin xlakata tlan natalatama la ka'unin, niti naka'akgch'apawali, nachuna nama takgaltawakga nalakputsa nikula tlan lapatinikan xlakata wakg tlan nalatalalin lipulataman chu putunu lakchi'ixkuwin, nachuna ni katalamakg'asitsilh ch'atum ch'atum kalipawa tu xla makanajlhi, nachunalitum nalamak'atsinikan ixtapuwan Naciones Unidas xlakata lipaxaw nalatamaya.Xanatikun kaminini natalaksaka tuku talakask'in kakamasinika ixkamankan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini katap'akgtanulh xani talakgati nema limalakgastaninankan, chu tlawakan nema likaxyawanankan, wakg lata' tu matliwekglha tlan latamat, nachuna tlan tapakgtanu akxni matlanikan latamat xalak pulatam chu pala tlan skgalalanp'utukan.Wakg lakch'ixkuwin kaminini kakuentajnika ixtaskujutkan nema tatlawnit pala tats'okgni, takaxtlawan lata' tu tamala kgnunit xlakata niti nakalakgamakglhti ixtapuwankan lata' xlak'an tu tamalakatsukinit.Wakg lakch'ixkuwin kaminini xlakata kamakgantaxtika lata' tu kaminini lakch'ixkuwin nema tlahkani nak ixtachiwin Naciones Unidas, chu t'anks kamaklakask'inka.Wakg lakch'ixkuwin kaminini nanatap'akgtanu nak taskujut xalak pulataman xlakata tlan natatach'ixkuwali.Akxni maklakask'inkan lata' tu kaminini lakch'ixkuwin chu nila ti la'akgch'apawali, je'e talakask'init ama tokgokge' la wan limap'akgsit nema mintilhakanit kilhwantilhamaka, xlakata tlan namakgantaxtikan lata' tu kaminini lakch'ixkuwin chu tlan nalatamakan nak k'akilhtamaku niti lixkajnit tu nalamasini, nala makgtakgalhkan nak pulataman chu wakg tlan nalamakgtayan lata' lakatunu pulataman nema wakg ch'ixku talatlawakgo'.Lata' tu talhka'nit nema kaminini lakch'ixkuwin nila limakgakgamanankan pala witekg maklakask'inkan chu nitlan, ni chu lakask'in Naciones Unidas.Lata' tu talhkanit nak je'e tapuwan nila lakgmakgankan ni pala map'akgsinanin ixakstu natak'atsi, niwanp'utun xlakata maxk'imama litliwekge lakatum pulatam, putum lakch'ixkuwin xlakata natatlawa lata' tu talakaskin nachunalitum nila kgaxmatmakgankan tu kaminini lakch'ixkuwin chu nanila ka'akgch'apawalikan, la wan je'e talakapastakni tu kaminini lakch'ixkuwin.Endenquimbo, diez de deciembre, 1948, nidaid abitedinoësh matses utsi-utsiec cho-chopanëdash, onquenuec. Adec cho-choquid Naciones Unidas capec.Choashic onquepanëdash. - Bëdamboec tabadnuna, quequin chuibanuna. Nuqui chuiboed dada uanuna. Nuqui dada uaid daëdpen nacnenshun meniac utsibo abitedishun nuqui chuiboed tantiatsiashe - quepanëdash cho-choquido. Ambi chiaid neid dada uaid nec.Adashic: - Bëdamboec tabadnuna, quesho: Ai, mimbi chiac padec tabadnuna, matses abitedimbo chuinanubi:Mibi bëdamboec tabashobi cueschitono, quequid nibedtsiash. Cuesnanenquio matses ictsiash. Icsauanquid chushcatsiash. Bëdambocquid bëdamboen ispatsiash - quequin chuipanedash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Adashic: - Enden: Bëdamboec tabadnu, quesho: Padi. Cueschitono, quequin icsamenëdaidi nëbi utsi uanuna. Naden chuinanuna. Mimbi tantiaidi chuita. Utsibon chuisho tantiate bonquin tantiata. Dacuëdenquiocquin nata. Mibi cuestiapimbo iquebi - quequin chuinanuna. Adec matses utsi-utsiquetsëcquiec nuquibi bëdamboec tabadtsiashe - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Adashic: - Bëdamboec tabadnuna, quequin neid chiaid isun chuiquid dapan: Ai, bëdamboen chiacpadec tabadnuna, aton matses chiac bëdambo ictsiash. Aid chuiquid dapa caic: Icsambo iqueque. Cuesunechitono, utsibon cac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Adashic: - Nuquibi bëdambo iquec, cananuna - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Adashic: - Bëdamboec tabadnuna, quequin chiac bëdambo ictsiash. Matses abitedimbo bëdambo iquec. Dada bëdambo iquec. Chido bëdambo iquec. Bacuëbo bëdambo iquec, quequin chiac bëdambo ictsiash. Padi.Mimbi chiac padomboen bëdamboen nainda. Cueschitono quequid chieshëmënquid icsambo ictsiash. Adquid nibëdnubi matses abitedi dada uaquin mëquiacac bëdambo ictsiash. Adembidi dauë menebanac bëdambo ictsiash. Adecbidi piasenquio yec bëdamboec tabadac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Adashic: - Nëmbo cho-choquidotedi aton nidaidën nishun aton matses nuqui chiondaid chuituidac: Ai, mimbi chiacpadec bëdamboec tabadnuna, quequin chiac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Adashic: - Nuqui chuiboed matses abitedimbo tantiamiac bëdambo ictsiash - quepanëdash. Aidtedba chuipanëdash.Nuqui Chuiboed Bëdambo Iquec, QuiashNidaid abitedinoësh cho-choquido: - Nuqui chuiboed matses abitedimbo tantiamenuna. Tantiamiac chuiquid dapabon: Ai, adec bëdamboec tabadcuenuna, cac bëdambo ictsiash. Bëdamboec tabadcuenuna, cacpadec matses abitedi bëdamboec tabadac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Chidon tishaido yec matses abitedimbo bëdamboec isnanac bëdambo ictsiash. Chieshnanac icsambo ictsiash. Abitedimbo bëdamboec tabadac bëdambo ictsiash. Shubu abentsëcquidën tabadac birnboec abitedi tabadac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nëid dada uaid isash abitedi bëdamboec isnanac bëdambo ictsiash. Ëbi padquid con matsesuidtsëqui bëdambo iquec. Matses utsibo icsarnbo iquec, quenquio yec: Con matses bëdambo icnuc utsibotsen bëdambo iquec, cac bëdambo ictsiash. Adernbidi: Embentsëqui bëdamboen tantiembi. Utsibo abitedishun icsamboen tantiec, quenquioëquin:Chieshëenquiocquin ma ambi tantiaidi napanu cac bëdambo ictsiash. Chidobi bëdamboen istiapimbo iquebi, quenquiocquin chidotsen bëdamboen isac bëdambo ictsiash. Chuiquid dapambi nëid chiaid niacbidanquin aton matses chieshënac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Matses utsibo yuainquio yec, cuesnanenquio yec quec bëdamboec tabadnuna, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Matses utsibo min matsesbëta yuainquiocquid. Yuac icsambo ictsiash. Adembidi matses utsibo min matsesbëta beshun yuamequin menenquiocquid. Yuamenun meniac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Matsespenquio yacbimboecnuc aton matses bëta matses utsibo icsauainquiocquid. Icsauac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Atoda nidaidën nidacsho anocquidon: Con matses chuiquid dapan chiaid ley caid nata. Niacbidansho juez caidën ëbi yac padomboembidi cuidtsiash, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.??Mitsicquid nidaidën tabadquid nec? Aton nidaidën tabadquido chuiquid dapan chiaid ley caid abitedishun nac bëdambo ictsiash. Aidën chiaid niacbidansho juez caidën cuidac bëdambo ictsiash. Nëid chiaid niacbidanquin matses utsi caic: Matsespenquio mibi nec. Mibi bëdamboen istiapimbo iquebique. Mëyanu, quequin ambembi nac icsambo ictsiash. Cuidte chuiquid juez caidën matses abitedimbo: Mibi matses nec. Con matses nacpadomboembidi mibi naimbi, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.??Midacquid matses nepec? Aton nidaidën tabadquido chuiquid dapabon chiaid nac bëdambo ictsiash. Aid chiaid niacbidanquin utsibo icsauasho isun juez caidën bemeshun cuidac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nëid chiaid niacbidanquin ambembi matses quëne uac icsambo ictsiash. Adembidi ambembi chieshënquin matses aton nidaidënshun cuemiac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Chuiquid dapabon chiaid ley caid niacbidanosh. Icsaosh, caid beshun juez caid yacno buanquin. Anoshombi matses daëdpenshun isnuc juez caidën chieshënenquiocquin chuimequin. ??Atotsi nao? quequin chuimequin. Ashumbi aid isquidtsen chuimequin. Adoshombic: Abimbo caosh. Icsaosh, queshun cuidquin. Icsabicshobi: Icsabi iqueque. Cuidtiapimbo iquebi. Ma nidnu, cac bëdambo ictsiash. Cuidte chuiquid juez caidën chieshënenquiocquin abimbo cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Chuiquid dapabon chiaid ley caid niacbidanosh. Icsaosh, caid beshun cuidte chuiquid juez caidën uesquin chuimiabi badedi: Mibi icsaque. Mibi cuidnu, cac icsambo ictsiash. Chata. Utsibon tantianubi chuimiabi icquin: Icsambo iquec, catiapimbo iquebi. Chuimebono, juezën cac bëdambo ictsiash.Chuiquid dapabon chiaid ley caid niacbidanacsho juez caidën chuimeshun cuidac bëdambo ictsiash. Chuiquid dapabon: Aden naic icsambo ictsiash. Adoquid naden cuidquid, quequin chiacmaid nacsho: Icsambo iqueque. Cuidnu, cac icsambo ictsiash. Aidon chiaid niacabicsho cuidac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Nadquid icsambo iqueque. Cuidnu cac bëdambo ictsiash. Nëidic: Mimbi tantiaidi nainda. Embi chiac padomboenuidtsëqui nata, quec chieshëmënquid. Nëidic: Min nabobëdi bëdamboec tabadenda, quec chieshanquiecquid. Nëidic: Ambi tantiaidën iste dada uaid isnushe. Beshun secanuna, quequin dada uaido beshumënquid. Aidted icsambo iquec, quequin chuiquid dapabon chiac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdashe nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon nadoac bëdambo ictsiash. Nëid nidaidën tabadquid: Capucuenenu, quesho tantiashun: Ai, capucueneta, cac bëdambo ictsiash. Adembidi: Shubu utsin manëdnu, quesho: Ai manëdta, cac bëdambo ictsiash, quequin chiac bëdambo ictsiash.Nadembidi chiac bëdambo ictsiash. Nëid nidaidënoësh nidendabi, quesho, Ai, nidta, cac bëdambo ictsiash. Nidenda. Cueschitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Padnuen: Nëid nidaidën choaindabi, quesho, Ai, chota, cac bëdambo ictsiash. Padnuen: Choenda. Cueschitono, cac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsino cuenash: Con nidaidën tabadquidën ambembi chiesënac cuenobique. Min nidaidën tabadnu, quesho: Ai, nëmbobi quenenta, cac bëdambo ictsiash.Padnuen aton matses chuiquid dapabon ley chiaid niacbidanec: Cuidnushe, quianec nidaid utsin cuensho: Ai, nëmbo quenenta, cac icsambo ictsiash. Adembidi ëmbi chuiboed niacbidanec: Cuidnushe, quianec nidaid utsin cuensho: Ai, nëmbo quenenta, cac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Acte amë ëquë cuëma utsiuc tabadquid: Peruano nebi, quesho Peru yacnocquid ëhuiquid dapan: Ai, Peruano mibi nec, cac bëdambo ictsiash. Padnuen acte amë oquë cuëma utsiucquid: Brasilero nebi, quesho Brasil yacnocquid chuiquid dapan: Ai, Brasilero mibi nec, cac bëdambo ictsiash. Padnuen nidaid utsin tabadquid: Nëid nidaidën icquidquio nebi, quesho: Ai, adquid mibi nec, cac bëdambo ictsiash.Aton nidaidën tabadquid: Nëid nidaidën icquid mibi catiapimbo iquebi. Con matses mibi cainqujo iquembi, ambembi cac icsambo ictsiash. Padnuen aton nidaidën tabadquid: Nëid nidaidën icquid icboedi nëbi nidaid utsin manëdash aid nidaidën icquid yanebi, quesho ambembi chieshënquin: Padi. Aid nidaidën icquid mibi catiapimbo iquebi, cac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Ashumbic padpiden: - Dada caniaidi: Con bacuë tishmenuen con matsesën champi bednu, quesho: Ai, adota, cac bëdambo ictsiash. Caniaid utsibi: Con bacuë tishmenuen matses utsin champi bednu, quesho: Ai, adota, cac bëdambo ictsiash. Padnuen chido caniaid: Con bacuë tishnuen con matses bedmenu, quesho: Ai, adota, cac bëdambo ictsiash. Chido canjaid utsibi: Con bacuë tishnuen matses utsibi bedmenu, quesho: Ai, adota, cac bëdambo ictsiash. Dadabi: Con chidobëdi bëdamboec tabadnu, quesho: Ai, adta, cac bëdambo ictsiash. Chidobi: Con bënëbëdi bëdamboec tabadnu, quesho: Ai, adta, cac bëdambo ictsiash. Chido aton bënën yuapenquio nec. Dadabi: Embi con chido caboedi icsasho isun con chidopenquio canu, quesho, Ai, adota, cac bëdambo ictsiash. Chidobi: Embi con bënë caboedën chieshënoshi. Aidi nianu, quesho, Ai, adota, cac bëdambo ictsiash.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Dadabi: Aton bënë ictiapimbo iquebi, quesho bedmenda. Adecbidi chidobi: Aton chido ictiapimbo iquebi, quesho bedmenda. Padnuen dadan: Mibi bednu, cac: Ai, ëbi bed, cac bëdambo ictsiash.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Dada aton nabobëdi bëdamboec tabasho isash: Bëdambo iquec, cac bëdambo ictsiash. Chieshëmënquidën aton chido beshunac icsambo ictsiash. Adembidi aton bacuëbo beshunac icsambo ictsiash. Adoquid cuidnuna, quequin chiac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Ampiabicquid: Con nabi nec, quesho: Ai, mitsa na nec, cac bëdambo ictsiash. Adembidi: Utsin nabëdi con na nec, quesho: Ai utsin nabëd mitsa na nec, cac bëdambo ictsiash.Adashic: Ancanquidën utsin na beshunac icsambo iquec. Adembidi utsin na ampiac icsambo iquec, quequin chiac bëdambo ictiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Nëmbocquid: Aden tantiembi, quesho: Aden tantiasho mibi cuesunechitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Matses uaquid abentsëqui Nuquin Papa iquec, quesho: Adquid cuesunechitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Nuquin Papa caid nibëdec, quesho: Adquid cuesunechitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Podobitsi daëdpen tantiaquidquio nebi, quesho: Adquid cuesunechitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Padnuen: Podobitsi daëdpen tantiaquid icboedëmbi nëbi utsi uaimbi. Nëbi Nuquin Papa tantiaquid nebi, quesho: Adquid cuesunechitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Embi Nuquin Papa caid tantianuec shubun puduedash tabadcuedednu, quesho: Padi, cuesun secachitono, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Embi Nuquin Papa caid tantianuec abentsëqui tsadnu, quesho: Padi. Cuesunechitono, cac icsambo ictsiash. Padnuen: Embi Nuquin Papa caid utsibo chuibanu, quesho: Asho mibi cuesunechitono, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Embi Nuquin Papa caid tantianuen nanu, quesho: shëpi cac icsambo ictsiash, quequin chiac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsinutsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Matsesën ambibi tantiaid chuisho: Chuisho cueschitono, shëpi. Chën, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Utsin chuisho tantiatanu, quesho: Nisho isun mibi cuesunechitono, shëpi. Chën, cac icsambo ictsiash. Padnuen: Maquinian onquequin utsibo chuibanu, quesho: Chën. Cuidchitono, cac icsambo ictsiash. Utsibon iste dada uanu, quesho: Chën. Dada uainda, cac icsambo ictsiash. Nidaid utsin tabadquid chuinu, quesho: Chën. Anocquido chienda, cac icsambo ictsiash, quequin chiac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Con nidaidën tabadquid: Aidobëdi bëdamboec tabadnu, quesho: Ai, adta, cac bëdambo ictsiash. Adembidi: Shubun tsaduedash bëdamboec onquecuedednu, quesho: Chën. Cuidchitono, cac icsambo ictsiash.Adashic: Utsibi: Aden tantiaquidobëd tabadtiapimbo iquebi, quesho: Baded cho. Choenquiocsho cuidchitono, cac icsambo ictsiash, quequin chiac bëdambo ictsiash, - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Miqui chuiquid ictiadquio iquebi, quesho aton matsesën: Ai, ëbi chuiquid icta, casho utsibo daëdpatsëcshun: Padi, cuesunechitono, shëpi, cac icsambo ictsiash. Padnuen: Miqui chuiquid ictiadquio iquebi, quesho aton matsesën: Padi caqui chieshënquin: Padi, caquido cuesun secachitono cac icsambo ictsiash.Chuiquid dapabon: Nuquin matses abitedi nashununa. Aton podquedën uaquinc, aton dauëchoquid icmequinc, aton dada uaid ismequid icmequinc canuna, cac bëdambo ictsiash.Matses daëdpenshun: Embi chuiquid icta, cac aidi chuiquid icmiac bëdambo ictsiash Padabi yac icsambo ictsiash. Utsibombi: Aidi chuiquid bëdambo ictsiash, quequin utsibo ismenquiocquin aid cuëmëdquid dada uashun sandoquin. Adoshombi matses abitedishun ambi tantiaid dada uatanquin sandoacsho sandoaid beshun tambanquin. Adoshombic: Mibi cuëmëdquid matses daëdpenshun dada uaque. E'bi chuiquid icta, cain. Padnubi matses utsibon aton matsesën nac padomboen chuiquid dapa icmequin. Adoac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Matses abitedi bëdamboec tabadac bëdambo ictsiash. Piasenquio yec dacuëdenquio yec tabadac bëdambo ictsiash. Nëid nidaidën icquido chuiquido nidaid utsin icquidobëtan chuiquin: Matses utsi-utsiec abitedimbo bëdambo iquec. Aton piucquid bedmenuna. Bëdamboec tabadmenuna. Min matsesi bëdamboen istiapimbo iquebi, cainquio icnuna, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Nuquin nidaidën tabadquido: Chuiquid dapan chiaid ley caid niacbidanenquiocquin piucquid bednuen naimbi, quesho: Ai, adota, cac bëdambo ictsiash. Padnuen piucquid bednuen nashunaidon: Chata. Tiboeta. Miqui mëyadeque, abi nashunquido cac bëdambo ictsiash. Chonoaoanquidquio icsambo ictsiash. Utsibi: Piucquid benuen naimbi, cac: Naic cho, caquid nibëdsho isun chuiquid dapan: Nanu, cauidquido piucquid meniac bëdambo ictsiash.Padnuen: Naic cho, cac daëdpen chonoadacsho piucquid menequin. Chonoadquido abitedishun tauac padquido aidtedishun nainacsho piucquid ated-atedbidi menebaniac bëdambo ictsiash.Ma aton nabo pemequinc, dasiuinquinc, shubu uaquinc canu, quequin chieshenquiocquin chonoadquid piucquid daëdpen meniac bëdambo ictsiash. Piucquid daëdpatsëc meniac aton nabo pistsëc pemequinc, disiuinenquiocquinc, shubu uatsëcquinc cac icsambo ictsiash. Adec icsambocsho isun chuiquid dapan: Piucquid menenuna, cac bëdambo ictsiash.Chonoadquido: Ebi chonoadac padec chonoadquidobëd onquecuedednuna. Ëbi chonoaoaquidon piucquid daëdpatsëc menesho chushcanuna, quesho: Chën. Onquecuededenda. Cuidchitono, cac icsambo ictsiash. Ai, miqui chiac padota, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abi tedinoësh cho-choquidon.Tibocamianenquiocquin chonoaoanquiac icsambo ictsiash. Padnuen: Padi. Nëbadiadash tiboenuna, cac bëdambo ictsiash. Dia ëeriado caidën matses abitedi tiboequid. Asho Chonoaoaquidën dia ëeriado caic: Aid ushëmbi chonoadacbimboecnuc adted piucquid menenu, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Aton pete icnuc, aton dashcute icnuc, aton shubu icnuc, aton dauë icnuc aton nabobëdi matses bëdamboec tabadtsiash. Adac bëdambo ictsiash. Utsibi chonoadtiapimbo icquin aton piucquid bedtiapimbo yec bëdamboec tabadtiapimbo iquec. Nëidtedi matses chonoadtiapimbocquido nec. Nëidic Naid cho, cacmaido. Nëidic dada icsatsaido. Nëidic niantebo. Nëidic tsusiompibo. Nëidic machompibo. Aidtedi chonoadtiapimbocsho isun chuiquid dapan aton piucquid meniac bëdambo ictsiash.Ani aton bacuëbobëd tabadquido bëdamboen isquin bëdamboen dayun uac bëdambo ictsiash. Bënën tishmiaido bacuëbo bëdamboen isquinc abembi uaidën tishaidotsen bëdamboen isquinc cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Con matses dada uate shubun puduedash mëquiadnu, quesho: Ai, adta, cac bëdambo ictsiash. Taëyec mëquiadquid dada uate shubun puduedacsho: E'~mbi mibi mëquiacsho ëbi piucquid mene, cac icsambo ictsiash. Yuecash mëquiadquidën mëquiacquid piucquiud meniac bëdambo ictsiash. Bacuëbo abitedi dada uaquin mëquiacnuna, cac bëdambo ictsiash. Dada uaic bëdamboec mëquiadash: Dada uaid daëdpenquio tantiatiadquio iquebi. Dada uate shubu utsin puduednu, quesho: Ai, adta, cac bëdambo ictsiash. Utsibi nacnenec mëquiadash: Nacnenquidënquio ismesho istanu, quesho: Ai, adota, cac bëdambo ictsiash.Dada uate shubun puduedshun mëquiacquidon: Matses utsi-utsiquetsëcquiec iquec. Abitedimbo bëdambo iquec. Utsibo abitedi bëdamboen isnuna. Chieshnanenquio yec cuesun secananenquio icnuna. Adec bëdamboec tabadnuna - quequin mëquiadquido bëdamboen chiac bëdambo ictsiash.Amëbëtan anin: Nëid dada uate shubunoshon ~ëquiacquidën ëmbi tantiaidbidi chioshe. Ambo con bacuëbo yuednu, quesho: Ai mimbi chiac padota, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Con matses cuëdënacno istanu, quesho: Ai, mimbi chiac padota, cac bëdambo ictsiash. Utsibi: Con matses mamënacno istanu, quesho: Chën. Cuidchitono, cac icsambo ictsiash. Utsibi: Con matsesën nacnenaid istanu, quesho: Ai, adotanta, cac bëdambo ictsiash. Utsibi: Con matsesën nacnenaid bednu, quesho: Chën, mibipadquid bedmetiapimbo iquebique, cac icsambo ictsiash.Dada uaquido nacnenquidobëta bëdamboen isac bëdambo ictsiash. Utsibombi ambi tantiaid dada uaquid. Utsibombi ambi tantiaid nacnenquid. Adoquidon: Embi nacnenaid bednuen ëbi piucquid mene, quesho bedquin piucquid meniac bëdambo ictsiash. Padnuen utsin dada uaidi caic muaquido: Embimbo dada uaid nec, quesho chuiquidën cuidac bëdambo ictsiash. Muaquid utsibi: Embibo nacnenaid nec, quesho adembidi chuiquidën cuidac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid abichobi icquidën tabadquido chieshnanenquio yec bëdamboec tabadac bëdambo ictsiash. Matses aton matses utsibobëdi chieshnanac icsambo ictsiash. - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nidaid utsin-utsinquetsëcquiecquidën chuiquid dapabon: Min shubu yacno bëdamboec tabadtiadquio yec bëdamboec nashunanta, cac bëdambo ictsiash.Chuiquid dapabon aton matses bëdamboec tabadte bonquin chiaid aton matsesën nac bëdambo ictsiash. Chuiquid dapabon aton matses mëyante bonquin chiaid aton matsesën niacacsho cuidac icsambo ictsiash.Embi chuiboed isun: Bëdamboec tabadnuna, cac bëdambo ictsiash. Padnuen ëmbi chuiboed ismeshun: Embi naiduidi nanu, shëpi, cac icsambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.Nëid dada uaid isash, Icsa uanquionona, cac icsambo ictsiash. Padnuen nëid dada uaid isun, Nidaid abichobi icquidën tabadquidobëdi bëdamboec isnanec bëdamboec tabadnuna, cac bëdambo ictsiash - quequin chuipanëdash nidaid abitedinoësh cho-choquidon.TRANSLATION OF THE UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS TO MIXE IN THE ALTERNATIVE TO TOTONTEPEC, MIXE, OAXACA, MEXICO.Tum akijpxa xa ve’e jayu kye’ex, ve’em ax jö’n tyukidaakjüva tijaty mëkin; ve’empa axjö’n jä jyööjtykin di yaknaxy, jats oy myujatyöö’tëjk di mëët nayjavajüt.Tum apaatjüp yë ve’e jayu ixyë’ë yë pava’nün, va’an di pëna di tiya, jya të’ëxtëjka, jya yaa’tyëjka, jya tikütsam jä jyaantsy ja’vün, pën vintso jä vyinma’yün uk pu jyööjtykün di yakyo’oy, di yaknaxy.Ka’a ve’e tii y’itüt viijnk ixün jya tikütsam jä yakkutöjkün jöma jööjtyka jöma tsyüüna, pënü viinjk jä yakkutöjkjüp uk pu viinm jä nyaajkutöjkküxjü.Yakjayäjpp pe’e jä mëkin, jats jayu jyööjtykat, oy tsöj, ka’a jayu yakjömtönüt yaktitönüt.Nipëna ve’e kyayak’akää’yat jats myutönüt tsaatsytö’nün mëët, ka’a ve’e pyüma jatse’e jayu kyää’työnüt jats tsyaatsy tönüt.Nipëna ve’e kyayakvopüt, kyayaktsiiküt, uk yakjömtönüt yaktitönüt.Ananyijöma ve’e jayu tyukida’akyjë, jats yakvintsë’ëgat kyutöjkin, myëkin jats vyinma’yin jöma tsyüüna.Jä pava’nün tökë’ëyji jä ve’e jayu di akäägat, tö’kë’ëyji jä ve’e jayu di nikojtsva’atsüt. Pün pün tse’e töömp, nüüjmip ka oyap, yü pava’nën tse’e xputëjkimdap.Ananyijöma tse’e tyukida’aky jä putëjkin, jä yakkutöjkün juu’ ve’e putëkap jats ka’a pën di vinaxy, jats jä mëkin xö’n jä pava’nün di yakkutuk.Ka’a ve’e pyüma jats jayu yaktsömüt uk pu yakmatsüt ovintsova, ni ka’ava jats jayu yakvojppitsümüt nyaax, kyajpün jëët.Tum tukidaakpjüp tse’e jayu ananyijöma jats yak’amotünaxüt may jayu vyinkujk, jats jä tokinpayo’yva pën oy töömp, van’ittse’e yak’ixüt yakpayo’oyüt pën jyayejpp pe’e ja tokin juu’ ve’e yaktuknixë’ë’ip.Ka’a tse’e di akääga jats jayu tokinjëëtp tyun tankojüt pën ka’ana ve’e oy yak’ix, yakpayo’oy jä tyokin, ve’em ax jö’n jä pava’nün pyüma.Nipëna tse’e kyayaktokinpëmüt ku ve’e ti di tun, di këts, pën ka’a ve’e jä kutöjkin jats jä pava’nün ve’em vya’any. Ka’a tse’e di akääga jats niyöjk tyun yaktukkuväjtpat jä tyokin, vanxüpe’e di kuvätüt ax jö’n jä pava’nün yo’oy.Nipüna tse’e kyayaktutëjkijyat ovintsova jyööjtykin, jyëëjnü tyëjk , jatsü y’it juu’ kyë’mip , mëët këts ayook juu’ yakvintsë’kintokijyap, pën ve’emtse’e jyatsy, tukidaakjüp tse’e jats jä pava’nün kyuva’anjüt kyukotsjüt.Tukidaakpe’e jats jayu yo’oyët nyaxüt pün jömajaty jayu di tsük, uk pu pün jöma jayu jyööjtykava’any, pün jöma jayu naax, kajpën nyatyukmutsükjë.Yakjajtype’e yë pava’anün jats jayu nyëjkxüt viinjktsoj, jekum uk pën jöma tëmü naat jats di avimpijtinüvat nyaaxü kyajpün.Pën pën tse’e yakpavojpp o’yip tse’e di anëjkxat viijnk it jatse’e jäm tsyëënat jyööjtykat. (Jekum).Ixyü’ü yë kutöjkën ka’a tse’e yaktuktää’nüt, jats jayu nyin va’anüt, jats ka’a yü ve ve’e y’oya ax jö’n Naciones Unidas di pava’any.Tö’kkë’ëyji tse’e jayu di vinmatsyjü jatse’e tsyëënat jyööjtykat jöma tyukida’akyjü.Ka’a xa ve’e di vinmatsyjë jats jayu yakpüjkjat jä it, naxviijn jöma jyööjtykën di yaknaxy,ni ka’a tse’e yak’akää’yat jats tyanüt pën nëjkxüvaanüp viijnktsoj.Jä jayuda juu’ jyööjnt të di ajä’yidinü jats yaa’vyëjktinüt, tyë’ëxpëjktinüt, ka’a tse’e yakviijnk ixüt pën jöma tsyoo’nda, jats jä jyaantsyja’vinkëjx, jatse’e nyamyëëttsëënajadat, y’önëk di jayäptat jats oy jyööjtykadat ku nyamyëëttsëënajadat, nay ve’empa pën vi’ntso di payo’oyda nyamyasookjidinüt.Van’it tse’e nyavyëkjüdat pën ve’emme’e jä tsyojkünda jä navyëjkjüvada.Jä jayu yaa’tyëjk , të’ëxtëjk , müjjit muutskit, jä’äkëjx tse’e jyäja kajpün, vyinmajtsjup tse’e pyutëkajüt, kyuva’anjüt kyukotsjüt jä yakkutöjkpa pyava’nün.Tö’kë’ëyji jayu di vinmatsyjü jats pëëmdük dë jayäpüt, ve’em ax jö’n nëtö’jaty, uk pu tö’kmuk.Ka’a dë vinmatsyjü jats jayu ovintsova yakpëjkjat y’it.Tö’kë’ëyji jayu di vinmatsyjü jats viinm di payo’oyüt pën tii työnüvaampy uk pën vitso jä jyaantsyja’vün, o’yip di yaktikütsüt jä jyaantsyja’vün jats di yakyo’oyüt naaydum uk pu jayu mëët, o’yip di yakjay’ixjüt, dyakjanyijavajüt jä y’ixpëjkün jats kyutyö’nün mëët.Tum tukidaakjup pe’e tö’k uk pu jadö’k jats di kojtsnaxüt vintso juu’ dë payo’oy ax ka’a tse’e të akääga yaktuk’ixüt yaktukmotuvat pën vintso juu’ të dë kojtsnaxy o’yip dë yakjanyijavajüt pën jöma jatsy dë tsëk, pën vintso dë tsëk.Yakjajtsype’e jä pava’nün jats jayu nyamyökjüt jats jayu nyatyukotsjüt nyatyukmaaydükjüt pënü tii oy yakxon. Vyinmajtsjudüp tse’e jayuda jats nyay’amökajadat jats dë kojtsmöktat juu’ oy juu’ tsöj jats ka’a myutoküntun.Nipënats kyayak’akää’yat jats dë tönüt, uk dë tuktëkat pën tii kyatsëjkp.Tukidaakjüpü jayu jats kyajpün dë mutönüt viinm, uk kutöömpa mëët juu’ dyakvinkën.Vyinmajtsjuvap tse’e ananyijöma jayu jats ja myujayuda di mutönüt jöma kyunaaxa.Vä’ä xa ve’e kyutöjkün töömp ja kajpün pyava’any jats kutöönk di patöndat, ax kajpün tse’e vye’na pyava’any uk pu di pëëmp pën vin’itte’e tyukida’akjü jats kutöönk tyukida’akyjü pën vintso ve’e di yakyo’oydat uk pu di yakjapyanëjkxjüdat vintso ve’e oy tsöj yo’oyüt, jats ka’a jayu koojjyi nyavyin’ëë’njüt.Tö’kkë’ëyji ve’e jayu di vinmatsyjü, jats jayu oy tsöj tsyëënat, jats jayu yakmo’ojüt jä putëjkin juu’ tëmji uk jekum tsoo’mp meen këjx, uk jyatikëjxa, jä’ä tsyë ve’e, jats di tuk’oyat di tukjööjtsykat pën pën yë di majtsp.Vyinmajtsjupe’e jats tö’kë’ëyji jayu työnüt jats di vinkonüt pën tii töönk työnüvaampy, oyü tsöj, jats ka’a työönk yaktukmaso’oküt , pën y’akää’yajüt jats dyaktikütsüt ja jyayvün yë putëjkinkëjxJyapëna, tse’e pën pëne’e töömp tukidaakjüp tse’e jats yakmujöyüt akijpxa mëët myu’atöönk jats ka’a yakviijn’ixütJyapëna pën pën mutöömp, ax tukidaakjüp tse’e jats yakmujöyüt pën vinxüp di akääga jats nyipaadüxjüp ku dyaktönüt mëët tsyaanü kyoo, jats pën tii o’yip jyaa’k yaktukputëkat.Vä’ä ve’e tyukida’aky jats jayu ja nytenyiva di pëmüt ax juu’ ve’e nikojtsva’atsjudap ku ovintsova yaktönüt työönkjëx.Tukidaakjupe’e jayu jats pyoo’kxün xëë yakmo’ojüt axjö’n tyukida’akyjü, ve’em ax jö’n yakmujöyüt, namvaat pyëë’kx.Vä’ä ve’e jayu tukidaakjup jats oy tsöj tsyëënat, ve’em mëët tsyaanü kyoo, jats kyaaky nyëë, vyit xyox jats tyëjk jöma jyööjtykat, tsyoojy di paa’tüt vin’it tyukida’akyjü, tukidaakjüp jats yakputëkat pënü ka’a tii työönk, pënü pëjkjüp, pënü yakku’oo’kp, pënü mëj’önükinüp uk pënü tii ayo’vün yaknajxyp, uk jyatikëjxa.Tukidaakjup jä të’ëxtëjk juu’ maaxmëët jats yakputëkat, nayve’empa naaydüm ’önükta juu’ jäm tyee’ tyaak, uk pu juu’ tyee’ ka’ijtp nay tukidaajidip tse’e jats putëjkin yakmo’odat.Tukidaakjup jayu jats y’ixpëküt. Tukidaakjup tse’e jats pi’k önük ve’emji y’ixpëküt juu’ jä ku y’ ixpéjkün dü tsoo’ndük. Nay ve’em ixpëküpe’e jä pi’k’önük oyam tee’ taak di ja ka tsoküt. Jats juu’ mëj’ixpëjkün tö’kë’ëyji jayu di vinmatsyjü; ve’em ax jö’n jayu jä myëëdaakün.Vä’ä ve’e tyukida’aky jats ja ixpëjkün työnüt vintso jayu oy tsöj di tukjööjtykat, jats jayu yakvintsë’ëgat, jats di nijavat vintso jyööjtykat; jats pyutëkat vintso nyavyinmotujadat, uk pu jayu nyayjavajüt, tö’k it uk viijnk it , ve’em ax jö’n jömajaty costumbre tyiküts, uk pu jaantsy ja’vün; jats yak’ixüt pën vintso yaktukjööjtykat Naciones Unidas pyava’nün.Tukidaakjüp tse’e jä tee’ taak jats di vinkontat pën tii ixpëjkin tyukmutsojktup tsyaan kyoo.Tukidaakjup xa ve’e jayu jats di vinkonüt jä yakxoojntkün pën juu’ tsyëjkp di tuktëkat kyajpünkëjxm, o’yivap tse’e jats di tuktëjkivat pën tii vijjün käjjün ne’e jäjip uk o’yip jä kajpünküjx.Tukidaakjup pe’e jayu jats yakvintsë’kijat pën ti ve’e yak’oyip yakpaadip, uk pu pën ti ve’e y’ixpü pyaatyp mëët jä vyijjün kyäjjün.Vä’ä ve’e tukidaakjup jats yë këts yë ayöök juu’ yam töömp kojtsjup jats yë yo’oyüt jyajöma itü naxviijn ax jö’n ixyam dü nipayo’oy, jats yakkutyönüt vintso dü vinmatsyjüVä’ä ve’e dü vinmatsyjü jats yakmutönüpe’e kajpün, küx jämme’e jayu jyööjtykat nyaxviijnat vintso dü vinmatsyjü.Ku tse’e tsyokjüt jats ja jayu oy jyööjtykat vä’ä tse’e ja jayu pava’nün yakkutöjküxjüp jats ve’em y’oyat jä jööjtykün mëët jä myujayü, jats ve’em oy jä jyööjtykün dü yaknaxtat.Ka’a yë ve’e yë pava’nün ovintsova jayu dü yaktöönkpaa’tüt, ve’emji ve’e työnüt vintso Naciones Unidas dü pava’any.Ka’a ve’e tyukida’akjü jats ixyë’ë yë pava’nün ovintsova jä yakkutöjkpa dü yaktönüt uk jyapëna dyaktönüt pën vintso dü ka vinmatsyjü, ax jö’n myujayu di nin tukmutokintönüt.Zi'cy na:a dignidaa deree'ch nah x:te:e' ra'ta' bu:unny gax:lyuh nih na:a que'ihty zi:e'd libertaa, justi'isy, cëhnn pa's na:a pahr ga'crih rreconoseer,Zi'cy na:a gahll quei'ty runybe:e' ra deree'ch x:te:e' bu:unny gaxlyuh guhc a bricah ra co's maal nih ruhny rtiloh bu:unny gaxlyuh, chiru' nih zi:e'd bu:unny rca:a'z te'ihby gaxlyuh lahty ra'ta' bu:unny chu'za'c, chiru' ga:a'p bu:unny deree'ch ynni:i:i' bu:unny nih rca:a'z bu:unny, ga:a'p bu:unny deree'ch x:te:e' rrelijyoony, ga:a'p bu:unny deree'ch ybaa:any bu:unny sihnng gahll nzhiiby cëhnn gallzi:i',Zi'cy na:a na:a pahr chu' le'i nih guuny protejeer ra deree'ch x:te:e' bu:unny tyeenn quei'ty cha's bu:unny ynna:a'az gyi:e'b ti:i'lly co'nnr wbyee'rnn nih na:a maal,Zi'cy na:a na:a pahr ga'c ra nasyoony amiiegw,Zi'cy na:a ra bu:unny x:te:e'n Naciones Unidas a mnni:i:i'rih laa'iny Gye:e'ts dehqueh runybe:e'rih ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch, ra'ta' bu:unny sahc, te'blohihzy deree'ch ra:a'p ngui:u' mnna:a:a' nah; chiru' ra bu:unny x:te:e'n Naciones Unidas rca:a'zrih chu'za'cru' ra'ta' bu:unny,Zi'cy na:a ra mye'mmr x:te:e'n Naciones Unidas a be:i'nyrih comprometeer dehqueh guunyrih promobeer rrespei'ty pahr ra'ta' bu:unny; chiru' na:a pahr gya'ap ra deree'ch cëhnn ra libertaa x:te:e' ra'ta' bu:unny,Zi'cy na:a na:a pahr ga'cbe:e' bu:unny ra deree'ch re:e' cëhnn ra libertaa re:e' pahr chi:i'lle'eh ga'c cumpliier compromi'isy re:e',Nah chiru'Asamblea GeneralRuhny proclamaar Declarasyoony re:e' xte:e'n Deree'ch x:te:e' Ra'ta' Bu:unny yzhi'u:u' pahr ra'ta' bu:unny cëhnn ra'ta' nasyoony, pahr chine:ela:a:a'z bu:unny Declarasyoony re:e', chiru' guuny bu:unny promobeer rrespei'ty pahr ra deree'ch cëhnn ra libertaa pahr ra'ta' bu:unny gaxlyuh, chiru' guuny ra'ta' bu:unny cëhnn ra'ta' nasyoony gwardaar ra deree'ch re:e' cëhnn ra libertaa re:e' pahr ra'ta' bu:unny gax:lyuh.Ra'ta ra bu:unny ra:aaly liebr cëhnn te'bloh deree'ch cëhnn dignidaa. Ra:alyne:erih gahll ri:e:eny cëhnn saalyb, chiru' na:a pahr ga:annza'crih loh sa'rih.Ra'ta ra bu:unny na:a pahr ga:a'p ra'ta' deree'ch cëhnn libertaa x:te:e'n Declarasyoony re:e', quei'ty xi guunydi' tu ra's la:a'rih, a ngui:u' o mnna:a:a' la:a'rih, xi di:i'zh rgwe:e'rih, xi rrelijyoony ra:a'prih, xi opihnyoony ra:a'prih, xi nasyoony za:arih, a rrye:e'cw o prooby la:a'rih, o xi'ru'.Chiru' mahs ca:atihzhli za:arih, quei'ty xi guunydi' xi cl'as deh wbyee'rnn ra:a'p lahahzh:rih, ra'ta'rih ra:a'prih deree'ch re:e' cëhnn ra libertaa re:e'.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ybaany bu:unny, libertaa, cëhnn seguridaa x:te:e' bu:unny.Nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr ga'c sclaab; nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr yto:o' steeby bu:unny, nye:e'cza' si:i:i' bu:unny sa'ni'.Nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr ga'c torturaar o ga'c bu:unny castigaar demaasta'.Ra wbyee'rnn na:a pahr gunybe:e' ra'ta' bu:unny te'bloh zi'cy bu:unny.Ra le'i na:a pahr guuny trataar ra'ta' bu:unny te'blohihzy. Ra'ta' bu:unny na:a pahr ga'c protejeer zi'cy nih canni:i:i' Declarasyoony re:e'.Ra'ta' jusgaad x:te:e' gax:lyuh na:a pahr ga:ann dehqueh ra deree'ch nih rde:e:i'dy constitusyoony x:te:e' lahahzh: ra bu:unny ra bu:unny na:a pahr ga'c cumplier-rih.Nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr gyihah liahz gyi:e'b digahtihzy o cwe:e'rëng bu:unny lahzh:ni' digahtihzy.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ga'p te'ihby jwi'isy jua'st chih ra:a'p bu:unny te'ihby dema'aann co'nnr bu:unny.Ra'ta' bu:unny nih ra:a'p dema'aann ra:a'prih deree'ch pahr ga'crih trataar zi'cy inose'enn a'xta' canoo ga'crih culpa'bl zi'cy na:a le'i x:te:e'n te'ihby jwi'isy nih quei'ty na:a x:gaa'ts.Nye:e'cy te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr ga'c casti'u pahr lo'c nih be:i'nyih ba:all quei'ty na:ih co'nnr le'i chih be:i'nyih ni:i. Nye:e'cza' ga'cih casti'u ro:o'ru' deh nih ruhnytocaar la:ih pahr lo'c nih be:i'nyih tye'eemm chih be:i'nyih delye't.Nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr digahtihzy gyu'tiih wbyee'rnn liihahz bu:unny o yxe'illy wbyee'rnn x:cye:e'ts bu:unny o ysa:a'naxtiu'uh bu:unny. Na:a pahr guuny le'i protejeer bu:unny co'nnr ra nnde:e'.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr chu'uh bu:unny lahtyihzy rca:a'z bu:unny lahahzh: bu:unny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch ydi:i:a' bu:unny nih na'cdihzy laht, cohntood lahahzh: bu:unny. Chiru' ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr gyii'cy lahahzh:ni'.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ynda:a:a'rëng bu:unny gyu' steeby nasyoony chih cadina:allrëng bu:unny.Bu:unny quei'ty ra:a'pdi' deree'ch re:e' ba:all rzhu:u'nny bu:unny loh nih nzee:e'by bu:unny lahzh:ni' nih quei'ty na:a ra co's x:te:e' polí'ticah.Ra'ta' bu:unny ra:alyne:e te'ihby na'syonalidaa.Nye:e'cy te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr digahtihzy ybica:a na'syonalidaa x:te:e'n-ni' o ga'c negaar deree'ch pahr ychu:u na'syonalidaa x:te:e'n-ni'.Zi'cy mnna:a:a' zi'cy ngui:u' ra:a'p deree'ch gu'xnnaa:a'rih chu' zhii'inyrih, quei'ty xi guuny tu ra's la:a'rih, xi na'syonalidaa la:a'rih, xi relijyoony ra:a'prih. Te'blohihzy deree'ch ra:a'p mnna:a:a' cëhnn ngui:u', chih ru'xnnaa:a'rih o chih rla:a'sa'rih.Nye:e'cy te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr yca:a' sa'ni' pehr jwe'rs.Importa'anndaa:a'n na:a fami'lly ni:iih na:a pahr ga'cih protejeer pahr guee'ihzh cëhnn wbyee'rnn.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ga:a'p bu:unny xi x:te:e'n-ni', te'ihbyihzy bu:unny o cëhnn steeby ra bu:unny.Nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr ybica:a xi x:te:e'n-ni' digahtihzy.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr guuny x:ga:ab zi'cy nih rca:a'zrih, guuny zi'cy nih na:a saalyb x:te:e'n-ni', ga:a'p relijyoony x:te:e'n-ni', cëhnn deree'ch re:e' za:a'lle'eh ychu:u bu:unny reliyoony x:te:e' bu:unny o zi'cy nih ruhny bu:unny x:ga:ab. Ra'ta' bu:unny ra:a'p libertaa guuny zi'cy nih rnni:i:i' relijyoony x:te:e'nrih cëhnn zi'cy nih ruhnyrih x:ga:ab.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ga:a'p opinyoony x:te:e'n-ni', chiru' ynni:i:i'rih nih rca:a'zrih. Wbyee'rnn quei'ty na:adi' pahr ynni:i:i' xi opinyoony ga:a'p bu:unny. Chiru' ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr gu:a'll bu:unny nih na'cdihzy gye:e'ts, ycwa:a:a' bu:unny nih rca:a'z bu:unny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ydi:i'ah bu:unny cëhnn steeby ra bu:unny.Nye:e'cy te'ihby bu:unny quei'ty na:a pahr ga'c jwe'rs chu' loh te'ihby gru'p.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr guuny bu:unny participaar loh wbyee'rnn x:te:e' lahahzh: bu:unny, bu:unnypag o cëhnn bu:unny nih yzuu bu:unny guuny representaar bu:unny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr yde:ei'by bu:unny serbi'isy lahzh:ni'.Wbyee'rnn na:a pahr guuny lo'c nih rnni:i:i' guee'ihzh; na:a pahr ga'c ra bo't x:ga:a'ts chih guuny botaar ; ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr guuny bo't.Ra'ta' bu:unny ra:a'p te'blohihzy deree'ch pahr ga'c zhii'iny guee'ihzh. Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ga:a'p seguridaa x:te:e' cultuuar x:te:e'n-ni' ybaanyza'c bu:unny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr guuny bu:unny ze:e:i'ny, pahr ynna:a'az bu:unny ze:e:i'ny nih rca:a'z bu:uny, pahr ga:a'p bu:unny te'ihby lahty que'ihty guunyza'c bu:unny ze:e:i'ny. Chiru' ga'c bu:unny protejeer chih quei'ty ra:a'p bu:unny ze:e:i'ny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch te'blohihzy paag pahr te'blohihzy ze:e:i'ny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch te'ihby paag jwua'st pahr ze:e:i'ny nih ruhny bu:unny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr guuny formaar o yzh:a:a:a'g loh sindicaa't pahr ga'c protejeer intere's x:te:e' bu:unny.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr ga:a'p desca'annz. Nye:e'c te'ihby bu:unny quei'ty guuny ze:e:i'ny demaasta'. Chiru' na:a pahr gaazh bu:unny bacasyoony.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr quei'ty ybaanyzi:i'di'. Chiru' ga:a'p bu:unny deree'ch nih ga'uni', lahidy nah, yu'uh nah, do'ctoor nah, seguridaa nah, chih quei'ty ze:e:i'ny chih nu' gahll guihzh nah, chih quei'ty xi chi:i'lle'eh guuny bu:unny nah, chih ga'ty chii:el bu:unny nah, chih gyu:u'x bu:unny nah.Ra mnii'iny cëhnn ra x:nnaa:an-ni' na:a importa'ann pahr gax:lyuh. Ra'ta' mnii'iny, conntood nih ra:aaly chih aady gu'xnnaa:a' x:awzahnnrih, na:a pahr ga'crih protejeer.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr chiia bu:unny scweel. Scweel na:a pahr ga'c digaa'ihzy, ma'sa' primaary. Scweel primaary ra'ta' mnii'iny na:a pahr chiia. Na:a pahr chi:ille'eh chiia bu:unny scweel té'cnicah cëhnn profesyona'll. Chiru' ra'ta' bu:unny nih na:a bween studya'aann chi:i'lle'eh gyu' scweel ro:o'oh.Educasyoony na:a pahr chi:i'lle'eh yxe'illy gue'ehcy bu:unny, chiru' yse:e:i'dyih rrespei'ty x:te:e'n deree'ch cëhnn libertaa x:te:e' ra'ta' bu:unny; yse:e:i'dyzaguih chu' pasye'ennzy cëhnn amistaa cëhnn sa' bu:unny. Chiru' educasyoony na:a pahr yse:e:i'dy dehqueh Naciones Unidas ga'pdo:o pa's.Wzahahn ra:a'p deree'ch guuny escojeer xi cla's deh educasyoony ga:a'p zhii'inyrih.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch pahr guuny participaar loh cultuuar x:te:e' guee'ihzh.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch gunybe:e'rëng bu:unny ballnu' xi bcwa:a:a' bu:unny o ble:e'ca:a bu:unny zi'cy te'ihby liebr o te'ihby co's syentí'ficoh. Ra:a'pagza' bu:unny deree'ch mu:uuly nih to:o' ra co's re:e'.Ra'ta' bu:unny ra:a'p deree'ch chu' gax:lyuh lahty nu' ra deree'ch cëhnn ra libertaa nih canni:i:i' Declarasyoony re:e'.Ra'ta' bu:unny na:a pahr yde:e:i'dy ze:i'ny la:a:i' lahzhni'.Ra le'i na:a pahr chu'ihzy pahr ga'pdo:o ra deree'ch cëhnn ra libertaa x:te:e' ra'ta' bu:unny, o quei'ty, quei'ty ra bu:unny chi:i'lle'eh guuny zi'cy nih canni:i:i' Declarasyoony re:e'.Ra'ta' bu:unny na:a pahr chu' zi'cy nih canni:i:i' Declarasyoony x:te:e' Naciones Unidas.Nye:e'cy te'ihby nasyoony nye:e'cy te'ihby bu:unny quei'ty za:a'lle'eh ytse'illy ra deree'ch cëhnn ra libertaa nih canni:i:i' Declarasyoony re:e'. Declarasyoony re:e' quei'ty rni:i'izhdyëng deree'ch pahr guuny nasyoony o bu:unny ni:i.Yhdistyneiden kansakuntien kolmas yleiskokous hyväksyi ja julkisti ihmisoikeuksien yleismaailmallisen julistuksen joulukuun 10. päivänä 1948. Julistuksen hyväksymisen puolesta äänesti 48 maata. Mikään maa ei äänestänyt vastaan. Kahdeksan maata pidättyi äänestämästä.Välittömästi tämän historiallisen tapahtuman jälkeen yleiskokous kehotti kaikkia jäsenmaita julkaisemaan julistuksen tekstin. Niitä pyydettiin "levittämään ja tekemään sitä tunnetuksi, lukemaan ja selittämään sitä ennen kaikkea kouluissa ja muissa oppilaitoksissa eri maiden ja alueiden poliittisista oloista riippumatta".Julistuksen virallinen teksti on saatavissa YK:n kuudella virallisella kielellä: arabiaksi, englanniksi, espanjaksi, kiinaksi, ranskaksi ja venäjäksi. Myös monet YK:n jäsenmaat ovat noudattaneet yleiskokouksen kehotusta ja kääntäneet julistuksen omalle kielelleen. Seuraavilla sivuilla oleva käännös on Suomen hallituksen vahvistama.Julistuksen ilmaiskappaleita on saatavana YK:n Kööpenhaminassa sijaitsevasta pohjoismaisesta tiedotustoimistosta YK:n virallisilla kielillä, pohjoismaisilla kielillä ja rajallinen määrä muilla kielillä.Kun ihmiskunnan kaikkien jäsenten luonnollisen arvon ja heidän yhtäläisten ja luovuttamattomien oikeuksiensa tunnustaminen on vapauden, oikeudenmukaisuuden ja rauhan perustana maailmassa,kun ihmisoikeuksia on väheksytty tai ne on jätetty huomiota vaille, on tapahtunut raakalaistekoja, jotka ovat järkyttäneet ihmiskunnan omaatuntoa, ja kun kansojen korkeimmaksi päämääräksi on julistettu sellaisen maailman luominen, missä ihmiset voivat vapaasti nauttia sanan ja uskon vapautta sekä elää vapaina pelosta ja puutteesta,kun on välttämätöntä, että ihmisoikeudet turvataan oikeusjärjestyksellä, jotta ihmisten ei olisi pakko viimeisenä keinona nousta kapinaan pakkovaltaa ja sortoa vastaan,kun on tähdellistä edistää ystävällisten suhteiden kehittymistä kansojen välille,kun Yhdistyneiden Kansakuntien kansat ovat peruskirjassa vahvistaneet uskonsa ihmisten perusoikeuksiin, ihmisyksilön arvoon ja merkitykseen sekä miesten ja naisten yhtäläisiin oikeuksiin ja kun ne ovat ilmaisseet vakaan tahtonsa edistää sosiaalista kehitystä ja parempien elämisen ehtojen aikaansaamista vapaammissa oloissa,kun jäsenvaltiot ovat sitoutuneet edistämään, yhteistoiminnassa Yhdistyneet Kansakunnat -järjestön kanssa, ihmisoikeuksien ja perusvapauksien yleistä kunnioittamista ja noudattamista, jakun yhteinen käsitys näiden oikeuksien ja vapauksien sisällöstä on mitä tärkein tämän sitoumuksen täydelliselle toteuttamiselle,Niin sen vuoksiYLEISKOKOUSantaa TÄMÄN IHMISOIKEUKSIEN YLEISMAAILMALLISEN JULISTUKSEN kaikkien kansojen ja kaikkien kansakuntien tavoiteltavaksi yhteiseksi ohjeeksi, jotta kukin yksilö ja kukin yhteiskuntaelin pyrkisi, pitäen alati mielessään tämän julistuksen, valistamalla ja opettamalla edistämään näiden oikeuksien ja vapauksien kunnioittamista sekä turvaamaan jatkuvin kansallisin ja kansainvälisin toimenpitein niiden yleisen ja tehokkaan tunnustamisen ja noudattamisen sekä itse jäsenvaltioiden kansojen että niiden oikeuspiirissä olevien alueiden kansojen keskuudessa.Kaikki ihmiset syntyvät vapaina ja tasavertaisina arvoltaan ja oikeuksiltaan. Heille on annettu järki ja omatunto, ja heidän on toimittava toisiaan kohtaan veljeyden hengessä.Jokainen on oikeutettu kaikkiin tässä julistuksessa esitettyihin oikeuksiin ja vapauksiin ilman minkäänlaista rotuun, väriin, sukupuoleen, kieleen, uskontoon, poliittiseen tai muuhun mielipiteeseen, kansalliseen tai yhteiskunnalliseen alkuperään, omaisuuteen, syntyperään tai muuhun tekijään perustuvaa erotusta.Mitään erotusta ei myöskään pidä tehdä sen maan tai alueen valtiollisen, hallinnollisen tai kansainvälisen aseman perusteella, johon henkilö kuuluu, olipa tämä alue itsenäinen, huoltohallinnossa, itsehallintoa vailla tai täysivaltaisuudeltaan minkä tahansa muun rajoituksen alainen.Kullakin yksilöllä on oikeus elämään, vapauteen ja henkilökohtaiseen turvallisuuteen.Ketään ei saa pitää orjana tai orjuutettuna, kaikki orjuuden ja orjakaupan muodot on kiellettävä.Ketään ei saa kiduttaa eikä kohdella tai rangaista julmasti, epäinhimillisesti tai alentavasti.Jokaisella ihmisellä on kaikkialla oikeus siihen, että hänet henkilönä tunnustetaan lain edessä.Kaikki ovat tasavertaisia lain edessä ja oikeutetut erotuksetta yhtäläiseen lain suojaan. Kaikilla on oikeus tasavertaiseen suojaan tätä julistusta loukkaavaa syrjintää vastaan sekä kaikkea sellaiseen syrjintään tähtäävää yllytystä vastaan.Jokaisella on oikeus tehokkaaseen hyvitykseen asianomaisessa kansallisessa tuomioistuimessa häneen kohdistuneista teoista, jotka loukkaavat hänelle valtiosäännöllä tai lailla turvattuja perusoikeuksia.Ketään ei saa mielivaltaisesti pidättää, vangita tai ajaa maanpakoon.Jokaisella on täysin tasa-arvoisesti oikeus siihen, että häntä oikeudenmukaisesti ja julkisesti kuullaan riippumattomassa ja puolueettomassa tuomioistuimessa hänen oikeuksiaan ja velvollisuuksiaan määrättäessä tai häntä vastaan nostettua rikossyytettä selvitettäessä.Jokaisen rikollisesta teosta syytteessä olevan henkilön edellytetään olevan syytön siihen asti kunnes hänen syyllisyytensä on laillisesti todistettu julkisessa oikeudenkäynnissä, jossa hänelle turvataan kaikki hänen puolustustaan varten tarpeelliset takeet.Ketään ei pidä tuomita rangaistavaksi teoista tai laiminlyönneistä, jotka eivät kansallisen tai kansainvälisen oikeuden mukaan olleet rikollisia tekohetkellä. Myöskään ei pidä tuomita ankarampaan rangaistukseen, kuin mikä oli sovellettavissa rangaistavan teon suoritushetkellä.Älköön mielivaltaisesti puututtako kenenkään yksityiselämään, perheeseen, kotiin tai kirjeenvaihtoon älköönkä loukattako kenenkään kunniaa ja mainetta. Jokaisella on oikeus lain suojaan sellaista puuttumista tai loukkausta vastaan.Jokaisella on oikeus liikkua vapaasti ja valita asuinpaikkansa kunkin valtion sisällä.Jokaisella on oikeus lähteä maasta, myös omasta maastaan, ja palata maahansa.Jokaisella vainon kohteeksi joutuneella on oikeus hakea ja nauttia turvapaikkaa muissa maissa.Tähän oikeuteen ei voida vedota, kun on kysymys tosi epäpoliittisista rikoksista johtuvista syytteistä tai teoista, jotka ovat vastoin Yhdistyneiden Kansakuntien periaatteita ja päämääriä.Jokaisella on oikeus kansalaisuuteen.Keltään ei saa mielivaltaisesti riistää kansalaisuutta eikä evätä oikeutta kansalaisuuden vaihtamiseen.Täysi-ikäisillä miehillä ja naisilla on oikeus solmia avioliitto ja perustaa perhe ilman minkäänlaisia rodusta, kansalaisuudesta tai uskonnosta johtuvia rajoituksia. Heillä on yhtäläiset oikeudet avioliittoon, avioliiton aikana ja sen purkamisen jälkeen.Avioliiton solmiminen tapahtukoon vain tulevien aviopuolisoiden vapaasta ja täydestä suostumuksesta.Perhe on yhteiskunnan luonnollinen ja perustava ydinosa ja sillä on oikeus yhteiskunnan ja valtion suojaan.Jokaisella on oikeus omistaa omaisuutta yksin tai yhdessä toisten kanssa.Keltään älköön mielivaltaisesti riistettäkö hänen omaisuuttaan.Jokaisella ihmisellä on ajatuksen, omantunnon ja uskonnon vapaus; tämä oikeus sisältää vapauden uskonnon tai vakaumuksen vaihtamiseen sekä uskonnon tai vakaumuksen julistamiseen yksin tai yhdessä toisten kanssa, sekä julkisesti että yksityisesti, opettamalla sekä harjoittamalla hartautta ja uskonnollisia menoja.Jokaisella on oikeus mielipiteen- ja sananvapauteen; tähän sisältyy oikeus häiritsemättä pitää mielipiteensä sekä oikeus rajoista riippumatta hankkia, vastaanottaa ja levittää tietoja kaikkien tiedotusvälineiden kautta.Kaikilla on oikeus rauhanomaiseen kokoontumis- ja yhdistymisvapauteen.Ketään ei saa pakottaa liittymään mihinkään yhdistykseen.Jokaisella on oikeus osallistua maansa hallitsemiseen joko välittömästi tai vapaasti valittujen edustajien välityksellä.Jokaisella on yhtäläinen oikeus päästä maansa julkisiin toimiin.Kansan tahto on hallitusvallan perusta; tämä tahto on ilmaistava määräaikaisilla ja aidoilla vaaleilla, joissa kaikilla on yleinen ja yhtäläinen äänioikeus ja joissa äänestys on salainen tai muuta vaalivapauden turvaavaa menettelyä noudattava.Jokaisella on yhteiskunnan jäsenenä oikeus sosiaaliturvaan sekä oikeus kansallisten toimenpiteiden ja kansainvälisen yhteistyön kautta kunkin maan järjestelmä ja voimavarat huomioonottaen, nauttia hänen ihmisarvolleen ja hänen yksilöllisen olemuksensa vapaalle kehittymiselle välttämättömiä taloudellisia, sosiaalisia ja sivistyksellisiä oikeuksia.Jokaisella on oikeus työhön, työpaikan vapaaseen valintaan, oikeudenmukaisiin ja tyydyttäviin työehtoihin sekä suojaan työttömyyttä vastaan.Jokaisella on oikeus ilman minkäänlaista syrjintää samaan palkkaan samasta työstä.Jokaisella työtä tekevällä on oikeus kohtuulliseen ja riittävään palkkaan, joka turvaa hänelle ja hänen perheelleen ihmisarvon mukaisen toimeentulon ja jota tarpeen vaatiessa täydentävät muut sosiaalisen suojelun keinot.Jokaisella on oikeus perustaa ammattiyhdistyksiä ja liittyä niihin etujensa puolustamiseksi.Jokaisella on oikeus lepoon ja vapaa-aikaan, työajan järkevään rajoittamiseen sekä määräaikaisiin palkallisiin lomiin.Jokaisella on oikeus elintasoon, joka on riittävä turvaamaan hänen ja hänen perheensä terveyden ja hyvinvoinnin ravinnon, vaatetuksen, asunnon, lääkintähuollon ja välttämättömän yhteiskunnallisen huollon osalta. Jokaisella on myös oikeus turvaan työttömyyden, sairauden, tapaturman, leskeyden tai vanhuuden sekä muun hänen tahdostaan riippumatta tapahtuneen toimeentulon menetyksen varalta.Äideillä ja lapsilla on oikeus erityiseen huoltoon ja apuun. Kaikkien lasten, riippumatta siitä, ovatko he syntyneet avioliitossa tai sen ulkopuolella, tulee nauttia samaa yhteiskunnan suojaa.Jokaisella on oikeus saada opetusta. Opetuksen on oltava ainakin alkeis- ja perusopetuksen osalta maksutonta. Alkeisopetuksen on oltava pakollinen. Teknistä ja ammattiopetusta on oltava yleisesti saatavilla, ja korkeamman opetuksen on oltava avoinna yhtäläisesti kaikille heidän kykyjensä mukaan.Opetuksen on pyrittävä ihmisen persoonallisuuden täyteen kehittämiseen sekä ihmisoikeuksien ja perusvapauksien kunnioittamisen vahvistamiseen. Sen tulee edistää ymmärtämystä, suvaitsevaisuutta ja ystävyyttä kaikkien kansakuntien ja kaikkien rotu- ja uskontoryhmien kesken sekä pyrkiä edistämään Yhdistyneiden Kansakuntien toimintaa rauhan ylläpitämiseksi.Vanhemmilla on ensisijainen oikeus valita heidän lapsilleen annettavan opetuksen laatu.Jokaisella on oikeus vapaasti osallistua yhteiskunnan sivistyselämään, nauttia taiteista sekä päästä osalliseksi tieteen edistyksen mukanaan tuomista eduista.Jokaisella on oikeus niiden henkisten ja aineellisten etujen suojaamiseen, jotka johtuvat hänen luomastaan tieteellisestä, kirjallisesta tai taiteellisesta tuotannosta.Jokaisella on oikeus sellaiseen yhteiskunnalliseen ja kansainväliseen järjestykseen, jonka puitteissa tässä julistuksessa esitetyt oikeudet ja velvollisuudet voivat täysin toteutua.Jokaisella ihmisellä on velvollisuuksia yhteiskuntaa kohtaan, koska vain sen puitteissa hänen yksilöllisen olemuksensa vapaa ja täysi kehitys on mahdollinen.Käyttäessään oikeuksiaan ja nauttiessaan vapauksiaan kukaan ei ole muiden kuin sellaisten lailla säädettyjen rajoitusten alainen, joiden yksinomaisena tarkoituksena on turvata toisten oikeuksien ja vapauksien tunnustaminen ja kunnioittaminen sekä moraalin, julkisen järjestyksen ja yleisen hyvinvoinnin oikeutetut vaatimukset kansanvaltaisessa yhteiskunnassa.Näitä oikeuksia ja vapauksia ei missään tapauksessa saa käyttää vastoin Yhdistyneiden Kansakuntien päämääriä ja periaatteita.Mitään tässä julistuksessa ei saa tulkita niin, että valtio, ryhmä tai yksityinen henkilö voi sen perusteella katsoa oikeudekseen tehdä sellaista, mikä voisi hävittää tässä määriteltyjä oikeuksia ja vapauksia.Më 10 dhjetor të vitit 1948, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara nxori dhe shpalli Deklaratën e Përgjithshme mbi të Drejtat e Njeriut, tekstin e plotë të së cilës po e botojme në faqet që vijojnë. Mbas këtij akti historik, Asambleja ftoi të gjitha shtetet anëtare që ta shpallin tekstin e Deklaratës dhe të përpiqen që të përhapet, paraqitet, lexohet dhe të shpjegohet, sidomos në shkolla dhe institucione të tjera edukuese, në të gjitha vendet dhe shtetet pa marrë parasysh statusin e tyre politik.Teksti zyrtar i Deklaratës mund të gjindet në gjashtë gjuhë zyrtare të Kombeve të Bashkuara: angleze, frënge, kineze, ruse, spanjolle dhe arabe.Mbasi njohja e dinjitetit të lindur të të drejtave të barabarta dhe të patjetërsueshme të të gjithë anëtarëve të familjes njerëzore është themeli i lirisë, drejtësisë dhe paqes në botë;mbasi mosrespektimi dhe përbuzja e të drejtave të njeriut ka çuar drejt akteve barbare, të cilat kanë ofenduar ndërgjegjen e njerëzimit, dhe mbasi krijimi i botës në të cilën njerëzit do të gëzojnë lirinë e fjalës, të besimit dhe lirinë nga frika e skamja është proklamuar si dëshira më e lartë e çdo njeriu;mbasi është e nevojshme që të drejtat e njeriut të mbrohen me dispozita juridike, kështu që njeriu të mos jetë i shtrënguar që në pikën e fundit t'i përvishet kryengritjes kundër tiranisë dhe shtypjes;mbasi është e nevojshme që të nxitet zhvillimi i marrëdhënieve miqësore midis kombeve;mbasi popujt e Kombeve të Bashkuara vërtetuan përsëri në Kartë besimin e tyre në të drejtat themelore të njeriut, në dinjitetin dhe vlerën e personit të njeriut dhe barazinë midis burrave dhe grave dhe mbasi vendosën që të nxitin përparimin shoqëror dhe të përmirësojnë nivelin e jetës në liri të plotë;mbasi shtetet anëtare u detyruan që, në bashkëpunim me Kombet e Bashkuara, të sigurojnë respektimin e përgjithshëm dhe zbatimin e të drejtave të njeriut dhe të lirive themelore;mbasi kuptimi i përbashkët i këtyre të drejtave dhe lirive është më i rëndësishëm për realizimin e plotë të këtij detyrimi;ASAMBLEJA E PERGJITHSHME shpall Këtë DEKLARATE TE PERGJITHSHME MBI TE DREJTAT E NJERIUT si ideal të përgjithshëm të cilin duhet ta arrijnë të gjithë popujt dhe të gjitha kombet, në mënyrë që çdo njeri dhe çdo organizëm shoqëror, duke pasur parasysh gjithmonë këtë Deklaratë, të përpiqet që, me anë të mësimit dhe edukimit, të ndihmonte në respektimin e këtyre të drejtave dhe lirive dhe që, me anë të masave progresive kombëtare dhe ndërkombëtare, të sigurohej njohja dhe zbatimi i tyre i përgjithshëm dhe i vërtetë, si midis popujve të vetë shteteve anëtare, ashtu edhe midis popujve të atyre territoreve që janë nën administrimin e tyre.Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në dinjitet dhe në të drejta. Ata kanë arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri tjetrit me frymë vëllazërimi.Secili gëzon të gjitha të drejtat dhe liritë e parashtruara në këtë Deklaratë pa kurrfarë kufizimesh përsa i përket racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, besimit fetar, mendimit politik ose tjetër, origjinës kombëtare a shoqërore, pasurisë, lindjes ose tjetër.Asnjë dallim nuk do të bëhet në bazë të statusit politik, juridik ose ndërkombëtar të shtetit ose vendit të cilit i përket çdo njeri, qoftë kur shteti ose vendi është i pavarur, qoftë nën kujdestari, qoftë jo vetëqeverisës ose që gjindet në çfarëdo kushtesh të tjera të kufizimit të sovranitetit.Gjithkush ka të drejtë të jetojë, të jetë i lirë dhe të ketë sigurimin vetjak.Asnjeri nuk duhet të mbahet si skllav ose çifçi; skllavëria dhe tregtia e skllevërve janë të ndaluara në të gjitha format.Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet mundimit, veprimit ose dënimit të egër, jonjerëzor ose poshtërues.Gjithkush ka të drejtë që t'i njihet kudo personaliteti juridik.Të gjithë janë të barabartë para ligjit dhe kanë të drejtë pa asnjë diskriminim të mbrohen barabar nga ligji. Të gjithë kanë të drejtën për t'u mbrojtur barabar kundër çdo diskriminimi që cënon këtë Deklaratë, si dhe kundër çdo nxitje për një diskriminim të tillë.Gjithkush ka të drejtë për mjete juridike të frytshme para gjykatave kompetente kombëtare për veprimet me të cilat shkelen të drejtat themelore të garantuara nga kushtetuta ose ligjet.Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet arbitrarisht arrestimit, ndalimit ose internimit.Gjithkush gëzon njëlloj të drejtën për një proces gjyqësor objektiv e publik para një gjykate të pavarur e të paanshme, në përcaktimin e të drejtave dhe detyrimeve të veta dhe për vendimin mbi çfarëdo lloj akuze penale.Kushdo që është i akuzuar për një vepër penale ka të drejtë të konsiderohet i pafajshëm deri sa të vërtetohet fajsia në bazë të ligjit dhe në një proces publik në të cilin ka pasur të gjitha garancitë e duhura për mbrojtjen e vet.Asnjeri nuk duhet të dënohet për veprime ose mosveprime të cilat nuk përbëjnë një vepër penale, sipas ligjeve kombëtare dhe ndërkombëtare, në kohën kur janë kryer. Gjithashtu nuk mund të vendoset një dënim më i rëndë nga ai që ka qenë zbatuar në kohën kur është kryer vepra penale.Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet ndërhyrjes arbitrare në jetën, familjen, banesën ose korrespondencën vetjake, si dhe sulmeve kundër nderit dhe prestigjit personal. Gjithkush ka të drejtën të mbrohet nga ligji kundër ndërhyrjeve ose sulmeve të tilla.Gjithkush ka të drejtën e lirisë së qarkullimit dhe banimit brenda kufijve të çdo shteti.Gjithkush ka të drejtë të largohet nga cilido vend qoftë, përfshirë këtu edhe të vetin, si dhe të kthehet në vendin e vet.Gjithkush ka të drejtë të kërkojë dhe gëzoje në vende të tjera azil nga ndjekjet.Këtë të drejtë nuk mund ta gëzojë askush në rast se ndiqet për krime jopolitike ose për vepra në kundërshtim me qëllimet dhe parimet e Kombeve të Bashkuara.Gjithkush ka të drejtën e një shtetësie.Asnjeri nuk duhet të privohet arbitrarisht nga shtetësia e tij si dhe as nga e drejta që të ndërrojë shtetësinë.Burrat dhe gratë në moshë të pjekur kanë të drejtë të lidhin martesë dhe formojnë familje, pa kurrfarë kufizimi për sa i përket racës, shtetësisë ose besimit. Ata kanë të drejta të barabarta si në rastin e lidhjes së martesës, gjatë martesës si dhe në rast shkurorëzimi.Martesa duhet të lidhet vetëm me pëlqimin plotësisht të lirë të personave që do të martohen.Familja është bërthama e natyrshme dhe themelore e shoqërisë dhe ka të drejtën e mbrojtjes nga shoqëria dhe shteti.Gjithkush ka të drejtën të ketë pasuri, si vetëm ashtu edhe në bashkësi me të tjerët.Asnjeri nuk duhet të privohet arbitrarisht nga pasuria e tij.Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mendimit, ndërgjegjes dhe besimit; kjo e drejtë përfshin lirinë e ndryshimit të besimit ose bindjeve dhe lirinë që njeriu, qoftë vetë ose në bashkësi me të tjerët, të shfaqë publikisht ose privatisht, besimin ose bindjen e vet me anë të dhënies së mësimeve, kryerjes së kultit dhe ceremonive fetare.Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mendimit dhe të shprehjes; kjo e drejtë përfshin lirinë e mendimit pa ndërhyrje, si dhe lirinë e kërkimit, marrjes dhe njoftimit të informacionit dhe ideve me çfarëdo mjeti qoftë, pa marrë parasysh kufijtë.Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mbledhjes dhe bashkimit paqësor.Asnjeri nuk duhet të detyrohet të bëjë pjesë në ndonjë bashkim.Gjithkush ka të drejtë të marrë pjesë në qeverisjen e vendit të vet, drejtpërdrejt ose me anë të përfaqsuesve të zgjedhur lirisht.Gjithkush ka njëlloj të drejtë të hyjë në shërbimet publike në vendin e vet.Vullneti i popullit është baza e pushtetit shtetëror; ky vullnet duhet të shprehet në zgjedhje periodike dhe të lira të cilat duhet të jenë të përgjithshme dhe votimi i barabartë, si dhe me votim të fshehtë ose sipas procedurës përkatëse të votimit të lirë.Si anëtar i shoqërisë, gjithkush ka të drejtën e sigurimit shoqëror dhe realizimit të të drejtave ekonomike, sociale, kulturore të domosdoshme për dinjitetin e vet dhe për zhvillimin e lirë të personalitetit, me ndihmën e shtetit dhe bashkëpunimit ndërkombëtar dhe në përputhje me organizimin dhe mundësitë e çdo shteti.Gjithkush ka të drejtën për punë, të zgjedhë lirisht profesionin, të ketë kushte të favorshme pune dhe të jetë i mbrojtur nga papunësia.Gjithkush, pa kurrfarë diskriminimi, ka të drejtë që për punë të njëjtë të marrë rrogë të njëjtë.Gjithkush që punon ka të drejtën për një shpërblim të drejtë dhe favorshëm, në mënyrë që t'i sigurojë atij dhe familjes së tij një jetë që i përgjigjet dinjitetit njerëzor dhe, në qoftë se do të jetë e nevojshme ky shpërblim të plotësohet edhe me mjete të tjera të sigurimit shoqëror.Gjithkush ka të drejtë të formojë sindikatë and të bëjë pjesë në të për mbrojtjen e interesave të veta.Gjithkush ka të drejtë për pushim dhe kohë të lirë, duke përfshirë kufizimin e arsyeshëm të orarit të punës dhe pushimin e paguar periodik.Gjithkush ka të drejtë për një nivel jetese të mjaftueshëm i cili t'i përgjigjet shëndetit dhe jetës së përshtatshme si të atij personalisht, ashtu edhe të familjes së tij, duke përfshirë ushqimin, veshmbathjen, banesën, kujdesin mjeksor dhe shërbimet e nevojshme sociale, si edhe të drejtën për të qenë i siguruar në rast sëmundjeje, papunësie, vejanie, pleqërie dhe raste të tjera të humbjeve të mjeteve për jetesë për shkak të rrethanave të pavarura nga vullneti i tij.Nënat dhe fëmijët kanë nevojë për kujdes dhe ndihmë të posaçme. Të gjithë fëmijët, të lindur brenda ose jashtë martese, gëzojnë të njëjtat mbrojtje sociale.Gjithkush ka të drejtën e shkollimit. Arsimi duhet të jetë falas, të paktën në shkollat fillore dhe të ulta. Arsimi fillor është i detyrueshëm. Arsimi teknik dhe profesional duhet të zgjerohet e arsimi i lartë duhet t'u bëhet i mundshëm të gjithëve në bazë të aftësisë.Arsimi duhet të drejtohet nga zhvillimi i plotë i personalitetit të njeriut dhe nga forcimi i respektimit të të drejtave të njeriut dhe lirive themelore. Ai duhet të nxisë kuptimin, tolerancën dhe miqësinë midis të gjithë popujve, grupeve të racave dhe besimeve, si dhe veprimtarinë e Kombeve të Bashkuara për ruajtjen e paqes.Të drejtën për të zgjedhur llojin e arsimit për fëmijët e tyre e kanë në rradhë të parë prindërit.Gjithkush ka të drejtë të marrë pjesë lirisht në jetën kulturore të bashkësisë, të gëzojë artet dhe të përfitojë nga përparimi shkencor dhe dobitë e tij.Gjithkush ka të drejtë të mbrojë interesat morale dhe materiale, që rrjedhin nga çdo krijimtari shkencore, letrare dhe artistike, autor i të cilave është ai vetë.Gjithkush ka të drejtë për një rend shoqëror dhe ndërkombëtar në të cilin mund të realizohen plotësisht të drejtat dhe liritë e shpallura në këtë Deklaratë.Gjithkush ka detyrime vetëm ndaj asaj bashkësie në të cilën është i mundur zhvillimi i lirë dhe i plotë i personalitetit të tij.Në ushtrimin e të drejtave dhe lirive të veta, gjithkush do t'u nënshtrohet vetëm atyre kufizimeve të cilat janë parashikuar me ligj, ekskluzivisht me qëllim që të sigurohet njohja dhe respektimi i nevojshëm i të drejtave dhe lirive të të tjerëve e që të plotësohen kërkesat e drejta të moralit, rendit publik dhe mirëqenies së përgjithshme në shoqërinë demokratike.Këto të drejta dhe liri nuk mund të zbatohen në asnjë rast kundër qëllimeve dhe parimeve të Kombeve të Bashkuara.Asgjë në këtë Deklaratë nuk mund të interpretohet si e drejtë e një shteti, grupi apo personi për të kryer çfarëdo veprimtarie ose për të bërë një akt drejtuar kundër çdo të drejte ose lirie të shpallur në këtë Deklaratë.Adoptirimi thaj proklamirini kotar o Generalno parlamenti e Unijakere nacije e rezolucijaja 217 A(III), ko 10 decemvri 1948 berš, ano Generalno parlamenti.Soske o mothovipe e bijande dignitetesko thaj jekhipasko si bithemale čačipa e sa dženengere ke manušengiri familija si fundamenti e tromalipasko, čačipaskoro thaj e sansareskoro ko sumnal.Soske o bipaćape thaj o bidikhipe e čačipaskoro e manušesko legari sine ko varvarsko džaiba so ladžarela sine i gnd e manušipeskoro, thaj sose o kheripe e sumnalesko kaj so e manušeskiri struktura ka dživdini tromalipe ko vakeribe thaj religija thaj ka oven tromane kotar o daripa thaj o čororipa si proklamirimo sar emučo ideali sakone manušeske.Soske si barikano o čačipe e manušesko te oven preventirime kotar o čačipnalo sistemi te na bi ovela o manuš phaldino t ebuninipe kontra i tiranija thaj i exploatacija.Soske si trubutno te inicirinipe o progresi e dostengoro relacijengoro maškaro nacije.Soske o nacije e Unijakere nacijengoro ko Dokumenti palem zorjakeri plo učipe ko fundamentalno čačipe e manušesko, ko digniteti thaj molipe e manušeskere personakoro thaj jekhipe maškaro rom thaj romni thaj soske dingje lafi te inicirin o amalikano progresi thaj te šušjakeren o šartija bašo dživdipa ko pobaro tromalipe.Soske e raštrakere džene dena lafi kaj ka kheren kolaboracija e Unijakere nacijencar te bi rezervirinen o fundamentalno mothovipe thaj praktika e manušikane čačipaske thaj fundamentalno tromalipe.Soske o fundamentalno aljovipe akale čačipaskoro thaj tromalipasko si embaro barikanipe bašo pherdo realiziripe akale obligacijakoro.Akana, odoleske,O Generalno parlamenti,Proklamirini akaja Univerzalno Deklaracija bašo čačipa e manušeskoro sar jekhanutno amalikano standardi so valjani te resaren sa o manuša thaj sa o nacije koleja so sakona korkorutno thaj sakova orgni e amalipaskoro dikhindoj akaja Deklaracija, ka mangel sikljoibaja thaj edukacijaja te anel bašo mothoviba akale čačipaskoro thaj tromalipe thaj kerindoj e nacionalno thaj maškarenacionalnengo mere te ovel sigurno lengoro fundamentalno thaj paćavutno mothovipe thaj šunipe sar maškaro nacije ko korkorune raštrake džene, adžaar thaj maškaro nacije ko okola teritorije so si teli lengiri direkcija.Sa e manušikane strukture bijandžona tromane thaj jekhutne ko digniteti thaj čapipa. Von si baxtarde em barvale gndaja thaj godžaja thaj trubun jekh avereja te kherjakeren ko vodži pralipaja.O sa čačipa thaj tromalipa programirime ko akava Dokumenti preperena sakone dženeske bizo razlika ko dhikhiba ki rasa, farba e mortikako, o pol i čhib, i religija, thaj o politikano ja aver gndalipe, o nacionalno ja amalikano iklipe, i situacija e barvalipaski, o bijandipe ja bilo savo šarti.Poodori, nane te kherelpe nisavi razlika ki baza e politikakiri, e čačipaskiri ja o maškarenacioalno satatusi e phuvjako ja e teritorijako kote so pherela nesavo manuš, bilo te ovel biatxinalo, telo phuriba, e biavtonomijako ja palem te arakipe ko bilo savo graničipe ko suvereniteti.Sakone isile čačipa ko dživdipe thaj arakibasko ple personakoro.Khonik na smiini te ovol ikerdo ko phanlipe ja teli exploatacija, phanlipe ja ko kinipe-bikinipe e phanlimacar ko sa o forme si phanle.Khonik ni smiil te ovel teljardo ko pharipe ja ko dilini, thaj bimanušikano ja džungalo keripe ja penali.Sakone isi čačipe kaj mangela te avel prindžardo sar čačikano subjekti.Sarine si jekhutne anglal o krisi thaj isiolen čačipe, bizo savi bilo diskriminacija, jekhutne preventive ko krisi.Sarinen isi čačipe ko nacionalno krisija efikasno te preventinen o phagiba o fundame čačipa so si mothode e statueja ja e kriseja.Khonik ni smiil te ovel proizvolno astardo, phanlo, pa ni phaldimo.Sakone isi pherdo jekhutno čačipe ko čačikano thaj pravdo krisalipe angle biatxinale thaj bišukar krisi so ka definirini bašo leskere čačipa thaj obligacije thaj bašo fundalipa ko sakova bango vakeribe kontra leste.Sakova iftirimo bašo bango vakeripe isiole čačipe te gndini kaj nane odova čače sa džikote upri baza e kriseki, o bangovakeripe na dokažini ko čačikano rodipa kase so denape leske sa o garancije trubutne baši leskoro arakipe.Khonik na smiini te ovel krisimo bašo buća ja mekhipa so nane bange buća palo nacionalno ja maškarenacikengoro čačipa ko vakti kana si kerde. Isto adžaar na smiini te vakeripe poparo penalipe kotar okoja so šaj te kerelpe ko vakti kana si realizirimi i bangi buti.Khonik na smiini te ovel ikaldo ko proizvolno emipe ko privatno živdipe, familija, ko ćer ja akti, ni te kerel atako upralo o šukaripa thaj baripa. Sakone isiole čačipa bašo arakiba kotar o krisi prekal asavko emipe thaj atako.Sakone isiole čačipa ko tromalipa phiribasko thaj alosariba ko arakiba ko granice ki nesavi raštra.Sakone isiole čačipa te mekel savi bilo phuv, čhivindoj em pli da, thaj palem te irinipe ki pi phuv.Sako phaldimo manuš isiole čačipa te rodol thaj te dživdini azili ko avera phuvka.Ko akava čačipa khonik našti te vikini ki situacija o paldipa te ovol fundamo upri bangi buti kotar i bipolitikano karakteri ja keriba kontra e funde thaj e čikata e Unijakere nacije.Sakone isiole čačipa ko jekh raštralipe.Khonik ni smiil korkoruno te ovel xasardo kotar plo raštralipe ni kotar čačipe te lol aver raštralipe.E pherdeberšengere murša thaj džuvlja bizo save graničiba ko dikhibe e rasakoro, raštralipha ja i religija, isiolen čačipa te kheren ničaji thaj teovelolen familija. Von si jekhautne ko phandiba ničaji, ko vakti ko leskoro traiba taj ko leskoro mukhiba.O ničaji šaj te klidirinipe ki tromanikani thaj sasto kaulibe e personengoro so khuvena ko ničaji.I familija thaj o devlikanliphe si fundamentalno kletka e amalikanipasko thaj isiolen čačipe baši preventiva kotar o amalipe thaj i raštra.Sakone isi čačipe te ovele barvaliphe, korkoro, a em ko amalipe averencar.Khonik ni smiil te ovel korkoruno našavdo kotar plo barvalipe.Sakone isiole čačipe ko tromanipe e gndako, godžako thaj e religijako; akava čačipe phandena o emibiba e religijakoro ja e gnadlibaskoro thaj e manušeskoro tromaniasko korkore ja ko amalipe averencar, javno ja privatno te manifestirin pli religija ja gndalipeko drumo e ikloibaja, religijakere keribaja thaj kheribe e ritualengoro.Sakone isi čačipe ko tromanipe e gndakoro thaj vakeribaskoro, so asterela thaj o čačipe te na ovel bisansarimo ki oli religija, sar thaj kako čačipe te rodol, te lel thaj te buvljakeri o informacije thaj o ideja bilo save bućencar thaj bizo dikhipe e granicengoro.Sakone isi čačipe ko tromanipe bašo sansarimo khedipe thaj amalipe.Khonik našti te ovel phaldimo te pherel ko disavo khedinipe.Sakone isi čačipe te participirini ko direktoribe e javno bućencar ki pi phuv, butpaše ja prekal tromane alosarime delegatija.Sakone isi čačipe ki jekhutni baza te khuvel ki javno funkcija ki pli phuv.I volja e nacijakiri si baza e raštrakere tagaripaske: akaja volja trubul te mujarelpe ko palovakteske ja tromane alosariba so ka ćerenpe e fundamentalno thaj jekhutne čačipaja e xangoso e, garavdune xangibaja ja e jekhutne keribaja koja so garantirini tromanipe e xangibasko.Sako, sar dženo e amalikanipasko, isile čačipe ko sosijalno siguripe thaj čačipe te realizirinen ekonomikane, amalikane thaj kulturakere čačipa trubutne bašo plo digniteti thaj bašo tromanutno progresi ple personakoro, pomožindoj e raštraja thaj i maškarenacionalna kolaboracija, a ko kauli e organizacija thaj e buća e sakona raštrakere.Sakone isi čačipe baši buti, bašo tromano alosaribe ko rodipa buti ko čačikane thaj šukar šartija baši buti thaj baši preventiva kotar bizobučaripe.Sakova, bizo razlika, isiole čačipe baši jekhutno počinipe baši jekhutni buti.Sako ko kerola buti isiole čačipa baši čačikanutno thaj šukarutno počinipa koja so leske thaj leskere familijake sigurini egzistencija koja so i šukar e manušikane dingitetske so, džikote valjane, ka ovel dopherdi avere bućencar kotar i socijalno preventiva.Sako isile čačipa te formirani thaj the khuvel ko sindikati bašo arakhiba ple interesija.Sakone isi čačipa ki ferije thaj rekreacija, čhivindoj odote e gndakoro graničipe bašo bučakoro vakti thaj palovakteskere počime ferije.Sakone isi čačipe bašo dživdipasko standardi so sigurinela sastipa thaj šukaripa, lekse thaj leskere familijake, čhivindoj ote o xabe, o urjavipe, o ćer, doktoreskoro arakibe taj o trubupe kotar o socijalno funkcionerja sar em o čačipe e siguripako ki situacija ko bizobuti, nasvalipa, bizoralipe, phivlipa, phuripa ja avera situacije ko našaviba e bućengoro bašo ikeripe e trujalipaskoro biatxinalipe kotar leskiri volja.O daja thaj o čave isiolen čačipa baši ulavno arakibe thaj pomoštaripe. Sa o čhave, bijande ko ničai ja avri olestar, dživdinena jekhutno socijalno arakiba.Sako isiole čačipa ko sikljobe. O sikljoibe trubul te ovel bipočimo barem ko fundamentalno thaj xarne škole. I fundamni škola si moralno. I texničko thaj i profesionalno škola trubul te ovel asavki te avel sarinenge jekutni upri baza ko lengoro takati.O sikljoibe valjani te avol ki linija ko baro progeresi e manušikane personakoro thaj zoralipa e kandibasko e manušikane čačipasko thaj e fundamentalno tromanipa. Odova valjani te pomožini o xačariba, sabrluko thaj o dostluko maškaro sa o nacije, rasno thaj religiozno grupacija, sar em i buti e Unijakere nacijengoro bašo ikeripe o sansari.O dat thaj i daj isiolen avgo čačipa te alosaren ki savi sikljovni ka džan olengere čhave.Sakone isi čačipe tromano te participirini ko kulturakoro dživdipe ko amalipe, te dživdini ko arti thaj te participirini ko sikljovno progresi tgaj ko lačipe so odotar ikljola.Sakone isiole čačipa baši preventiva e moralne thaj e materijalne interesija so ikljovena kotar sakona sikljovno, lilarno thaj artikani aktivnost kasko kerdo si vov.Sakone isi čačipe ko amalikano thaj maškarenacionalno sistemi kaj so o čačipe thaj o tromalipe sikavde ki akaja deklaracija šaj te oven realizirme za sar si.Sakone isi obligacije prekal o amalikanipe kova so dela šanse tromane thaj sa te bajrakeri pli persona.Ko kheribe ple čačipa thaj tromanipe sakova manuš šaj te ovel teljardo numa ko okola graničipa so si gndinde e kriseja nameraja te kerelpe phindžardipša thaj šunipa e čačipaskoro thaj e tromanipasko e averengo em nameraja te kerel po ćefi, o čačikane rodipaja e moralesko, e javno sistemsko thaj i fundamentalno gudlošukariba ko demokratikano amalipe.Akala čačipa thaj tromanipa ki nasavi situacija našti the kherempe kontra o fundija thaj o čikata e Unijakere nacijenge.Ni jekh rezolucija kotar akaja Deklaracija našti te interpretirinenpe sar čačipe bilo save raštrake, grupake ja dženeske so kerola bilo savi buti ja te kerel bilo savi buti ki linija po pheravipe e čačipasko thaj e tromanipasko so ikerdžona ki akaja Deklaracija.הואיל והכרה בכבוד הטבעי אשר לכל בני משפהת האדם ובזכויותיהם השוות והבלתי נפקעות הוא יסוד החופש, הצדק והשלום בעולם.הואיל והזלזול בזכויות האדם וביזוין הבשילו מעשים פראיים שפגעו קשה במצפונה של האנושות; ובנין עולם, שבו ייהנו כל יצורי אנוש מחירות הדיבור והאמונה ומן החירות מפחד וממחסור, הוכרז כראש שאיפותיו של כל אדם.הואיל והכרח חיוני הוא שזכויות האדם תהיינה מוגנות בכוח שלטונו של החוק, שלא יהא האדם אנוס, כמפלט אחרון, להשליך את יהבו על מרידה בעריצות ובדיכזי.הואיל והכרח חיוני הוא לקדם את התפתחותם של יחסי ידידות בין האומות.הואיל והעמים המאוגדים בארגון האומות המאוחדות חזרו ואישרו במגילה את אמונתם בזכויות היסוד של האדם, בכבודה ובערכה של אישיותו ובזכות שווה לגבר ולאשה; ומנוי וגמור אתם לסייע לקדמה חברתית ולהעלאת רמת החיים בתוך יתר חירות.הואיל והמדינות החברות התחייבו לפעול, בשיתוף עם ארגון האומות המאוחדות, לטיפול יחס כבוד כללי אל זכויות האדם ואל חירויות היסוד והקפדה על קיומן.הואיל והבנה משותפת במהותן של זכויות וחירויות אלה הוא תנאי חשוב לקיומה השלם של התחייבות זו.לפיכך מכריזש העצרת באזני כל באי העולם את ההכרזש הזאת בדבר זכויות האדם כרמת הישגים כללית לכל העמים והאומות, כדי שכל יחיד וכל גוף חברתי ישווה תמיד לנגד עיניו וישאף לטפח, דרך לימוד וחינוך, יחס של כבוד אל הזכויות ואל החירויות הללו, ולהבטיח באמצעים הדרגתיים, לאומיים ובינלאומיים, שההכרה בעקרונות אלה וההקפדה עליהם תהא כללית ויעילה בקרב אוכלוסי המדינות החברות ובקרב האוכלוסים שבארצות שיפוטם.כל בני אדם נולדו בני חורין ושווים בערכם ובזכויותיהם. כולם חוננו בתבונה ובמצפון, לפיכך חובה עליהם לנהוג איש ברעהו ברוח של אחוה.כל אדם זכאי לזכויות ולחרויות שנקבעו בהכרזש זו ללא הפליה כלשהיא מטעמי גזע, צבע, מין, לשון, דח, דעה פוליטית או דעה בבעיות אחרות, בגלל מוצא לאומי או חברתי, קנין, לידה או מעמד אחר.גדולה מזו, לא יופלה אדם על פי מעמדה המדיני, על פי סמכותה או על פי מעמדה הבינלאומי של המדינה או הארץ שאליה הוא שייך, דין שהארץ היא עצמאית, ובין שהיא נתונה לנאמנות, בין שהיא נטולת שלטון עצמי ובין שריבונותה מוגבלת כל הגבלה אחרת.כל אדם יש לו הזכות לחיים, לחרות ולבטחון אישי.לא יהיה אדם עבד או משועבד; עבדות וסחר עבדים יאסרו לכל צורותיהם.לא יהיה אדם נתון לעינויים, ולא ליחס או לעונש אכזריים, בלתי אנושיים או משפילים.כל אדם זכאי להיות מוכר בכל מקום כאשיות בפני החוק.הכל שווים לפני החוק וזכזאים ללא הפליה להגנה שווה של החוק. הכל זכאים להגנה שווה מפני כל הפליה המפירה את מצוות ההכרזש הזאת ומפני כל הסתה להפליה כזו.כל אחד זכאי לתקנה יעילה מטעם בחי הדין הלאומיים המוסמכים נגד מעשים המפירים את זכויות היסוד שניתנו לו על פי החוקה והחוקים.לא ייאסר אדם, לא ייעצר ולא יוגלה באופן שרירותי.כל אדם זכאי, מתוך שויון גמור עם זולתו, למשפט הוגן ופומבי של בית-דין כלתי תלוי וללא משוא פנים בשעה שבאים לקבוע זכויותיו וחובותיו ולברר כל אשמה פלילית שהובאה נגדו.אדם שנאשם בעבירה פלילית חזקתו שהוא זכאי, עד שלא הוכחה אשמתו כחוק במשפט פומבי שבי ניתנו לו כל הערובות הדרושות להגנתו.לא יורשע אדם בעבירה פלילית על מעשה או על הזנחה שלא נחשבו בשעתם לעבירה פלילית לפי החוק הלאומי או הבינלאומי. לא יוטל עונש חמור מהעונש שהיה נוהג בזמן שעבר את העבירה הפלילית.לא יהא אדם נתון להתערבות שרירותית בחייו הפרטיים, במשפחתו, במעונו, בחליפת מכתבים שלו ולא לפגיעה בכבודו או בשמו הפוב. כל אדם זכאי להגנת החוק בפני התערבות או פגיעה באלה.כל אדם זכאי לחופש תנועה ומגורים בתוך כל מדיוה.כל אדם זכאי לעזוב כל ארץ, לרבות ארצו, ולחזור אל ארצו.כל אדם זכאי לבקש ולמצוא בארצות אחרות מקלט מרדיפות.אין להסתמך על זכות זו במקרה של האשמה פלילית שמקורה האמיתי במעשי פשע לא-מדיניים או במעשים שהם בניגוד למטרותיהן ולעקרונותיהן של האומות המאוחדות.כל אדם זכאי לאזרחות.לא תישלל מאדם אזרחותו דרך שרירות ולא תקופח דרך שרירות זכותו להחליף את אזרחותו.כל איש ואשה שהגיעו לפרקם רשאים לבוא בברית הנשואין ולהקים משפחה, ללא כל הגבלה מטעמי גזע, אזרחות או דת. הם זכאים לזכויות שוות במעשה הנשואין בתקופת הנשואין ובשעת ביפולם.נישואין יערכו רק מתוך הסמה חופשית ומלאה של בני הזוג המיועדים.המשפחה היא היחידה הטבעית והבסיסית של החברה וזכאית להגנה של החברה והמדינה.כל אדם זכאי להיות בעל קנין, בין לבדו ובין ביחד עם אחרים.לא יישלל מאדם קנינו דרך שרירות.כל אדם זכאי לחירות המחשבה, המצפון והדת; חירות זו כוללת את הזכות להמיר את דתו או את אמונתו ולתת בטוי לדתו או לאמונתו, לבדו או כציבור, ברשות היחיד או ברשות הרבים, דרך הוראה, נוהג, פולחן ושמירת מצוות.כל אדם זכאי לחירות הדעה והבטוי, לרבות החירות להחיק בדעות ללא כל הפרעה, ולבקש ידיעות ודעות, ולקבלן ולמסרן בכל הדרכים וללא סייגי גבולות.כל אדם זכאי לחירות ההתאספות וההתאגדות בדרכי שלום.לא יכפו על אדם השתייכות לאגודה.כל אדם זכאי להשתתף בהנהלת ארצו, בין השתתפות ישירה ובין דרך נציגות שובחרה בבחירות חופשיות.כל אדם זכאי לשויון בכניסן בכניסה לשירות במנגנון של ארצו.רצון העם הוא היסוד לסמכותה של הממשלה. העם ידיע את רצונו בבחירות כשרות הנשנות לעיתים מזזמנות, לפי זכות בחירה כללית ושווה ובהצבעה חשאית, או לפי סדר של בחירה חופשית כיוצא בזש.כל אדם, כחבר החברה, זכאי לבטחון סוציאלי וזכאי לתבוע שהזכויות הכלכליות הסוציאליות והתרבותיות, שהן חיוניות לכבודו כאדם ולהתפתחות החופשית של אישיותו, יובטחו במשמץ לאומי ובשיתוף פעולה בינלאומי בהתאם לארגונה ולאוצרותיה של המדינה.כל אדם זכאי לעבודה, לבחירה חופשית של עבודתו, לתנאי עבודה צודקים והוגנים ולהגנה מפני אבטלה.כל אדם, ללא כל הפכיה, זכאי לשכר שווה בעד עבודה שווה.כל עובד זכאי לשכר צודק והוגן, אשר יבטיח לו ולבני ביתו קיום הראוי לכבוד האדם שיושלם, אם יהיה צורך בכך, על ידי אמצעים אחרים של הגנה סוציאלית.כל אדם זכאי לאגד אגודות מקצועיות ולהצטרף לאגודות כדי להגן על עניניו.כל אדם זכאי למנוחה ולפנאי, ובכלל זש הגבלת שעות העבודה במידה המתקבלת על הדעת וחופשה בשכר לעיתים מזומנות.כל אדם זכאי לרמת חיים נאותה לבריאותם ולרווחתם, שלו ושל בני ביתנ. לרבות מזון, לבוש, שיכון, טיפול רפואי, שירותים סוציאליים כדרוש וזכות לבטחון במקרה של אבטלה, מחלה, אי-כושר לעבודה, אלמון, זקנה או מחסור אחר בנסיבות שאינן תלויות בו.אמהות וילדות זכאיות לטיפול מיוחד ולסיוע. כל הילדים, בין שנולדו בנשואין או שלא בנשואין, יהנו במידה שווה מהגנה סוציאלית.כל אדם זכאי לחינוך. החינוך ינתן חינם, לפחות בשלבים הראשונים והיסודיים; החינוך בשלב הראשון הוא חובה. החינוך הטכני והמקצועי יהיה מצוי לכל, והחינוך הגבוה יהיה פתוח לכל במידה שווה שעל יסוד הכשרון.החינוך יכוון לפיתוחה המלא של האישיות ולטיפוח יחס כבוד לזכויות האדם ולחירויות היסודיות; החינוך יטפח הבנה, סובלנות וידידות בין כל העמים והקיבוצים הדתיים והגזעיים, ויסייע למאמץ של האומות המאוחדות לקיים את השלום.להורים זכות בכורה לבחור את דרך החינוך ליליהם.אדם זכאי להשתתף תוך חירות בחייו התרבותיים של הציבור, ליהנות מהאמנויות ולהיות שותף בהתקדמות המדע ובברכתו.כל אדם זכאי לוגנת האינטרסים המוסריים והחמריים הכרוכים בכל יצירה מדעית, ספרותית, או אמנותית שהיא פרי רוחו.כל אדם זכאי למשטר סוציאלי ובינלאומי, שבו אפשר יהיה לקיים במלואן את הזכויות והחרויות אשר נקבעו בהכזש זו.כל אדם יש לו חובות כלפי הכלל, כי רק בתוך הכלל נתונה לו האפשרות להתפתחות החופשית והמלאה של אישיותו.לא יוגבל אדם בזכויותיו ובחירויותיו, פרט לאותן ההגבלות שנקבעו בחוק על מנת להבטיח את ההכרה בזכויות ובחירויות של הזולת ואת יחס הכבוד אליהן, וכן את מילוי הדרישות הצודקות של המוסר, של הסדר הציבורי ושל טובת הכלל בתוך חברה דמוקרטית.לעולם לא ישתמשו בזכויות ובחירויות אלה בניגוד למטרותיהן ולעקרונותיהן של האומות המאוחדות.שום דבר בהכרזש זו לא יתפרש כאילו הוא בא להקנות למדינה, לציבור או ליחיד כל זכות שהיא לעסוק בפעולה או לבצע מעשה שתכליתם לקפח כל זכות או חירות מן הזכויות והחירויות הקבועות בהכרש זאת.Leitung mihing innkuan khempeuh in pianpih thupitna leh liangko kikim a thuneihnate aneih uh ciaptehsakna in mi khempeuh ii suahtakna, diktatna leh leitung ah kilemna ii abulpi ahihmah bang in,Mihing thuneihnate thulimsim saklo-in simmawhbawl sakna hangin mite lungsimtawng sukha in thangpaihna tawh ngongtatna piangsak ahih manin, suakta takin thu gentheihna ding, upna leh kimuanna neih theih nading, lauthawnna leh giautauna omlo a nuntak theihna apiangsak leitung khat hong suah zawh nading in mikim ii lunggulh pen hi ci-in kipulak khiata ahihmah bang in,Mi khatpeuh in bangmah thukhuallo a, gitlohna leh zawhthawhbawlna tawh ki-ukna a deihloh manin atawpkhakna ah thauvui thautang tawh lehdona apian loh nading in upadi khutletna tawh hut zawh ding akisam ahihmah bang in,Gam khat leh khat kilawmtatna leh ki-itna khantoh semsem nading akisam ahihmah bang in,Leitung gambup Kipawlna ah a lut mipite in mihingte’ thuneihna abulpite ahizong in, mihingte thupitna leh manphatna ahizong in, pasal leh numei liangko kikim a thuneihna thupi lak in Kithukimnalai sungah akipsak khit ban-ah tangpi nuntakna manawt zawh nading leh suakta zawtham a nuntakzia khaisan zawh nading thupi kisa ahihmah bang in,Leitung Kipawlna gamte in Leitung gambup Kipawlna tawh mapang khawm in leitung gambup vannuai mihingte thuneihna leh suahtakna bulphuh kawm in lapsang zawh nading thupi lak-in sepzawh nading kiciamsa ciat ahihmah bang in,Hih kiciamna tangtunsak zawh nading in hih thuneihna leh suahtakna teltheih leh laksiam ciatna in athupi pen ahihman in,Tu inLeitung Kipawlna Khawmpi inhihKhuavannuai Mihingte ThuneihnaTangkona ahmikhempeuh in kipawlna kim in lungsimtawng ciat-ah guang in leitung gam khempeuh ah tua thuneihna leh suahtaknate thupilak zahtak tekin, thu kihilhsawnna tawh hanciam ciatni cih ahizong in, leitungbup a kipawl gamte ah amau gam ciat ah a uk thuneite i ukna gamsungah om tangpi tangtate kiangah tua thute a tangzaitak leh lawhcing takin sangin zuihciat nading in hanciam ciatni ci-in deihsakna tawh akipawl gam khempeuh tungah hih khuavannuai thu tangkona pen gamkip leh mikim in akibanga zatciat theih nadingin tu-in hong tangko khia ahi hi.Mihingte khempeuh in thupitak leh thuneihna tawh suakta tak leh akibang in kipiang ciat ahi hi. Asia leh apha khentel thei thungaihsutna nei ciat uh ahihman in khat leh khat sanggam unau lungsim tawh kithuah khop ding hi.Mikim in Mihingte thuneihna leh suahtakna ah hih Thupulakkhiatna sung ah a om bangin thunei thei kim ciat hi. Minam hang, ci leh sa hang, numei pasal hang, kampau hang, biakna hang, gam ki-ukna thu paizia leh lungsim puakzia hang, gam mi ahihkeileh pianna puahna hang, neih leh lam hang, beh leh phung hang leh adang nuntakzia hang ahizong in kideidanna om sak loh ding hi.Tuaban-ah agam uh ki-ukna dan hang, thukhenzia hang, leitung gamte lak ah aniam asanna bulphuhna hang, a gam uh in ukna aana neihna ah asuakta gam hihna hang, midangte ukna hang, amau leh amau ki-uk khalo gam hihna hangin ahihkeileh adang paulam in kideidanna om sak lo ding hi.Mikim in nuntak na ah, zalen suahtakna leh bittak in lungmuan theihna ding nei thei ciat hi.Akuamahpeuh sila saltang ahihkeileh sawltak ding in omsak lo-in, sal leh sal kizuakna namkimte kikham hi.Akuamahpeuh bawlsiatna leh khelbawl a, mihing dan ahilo vangkiamsak zah dong a kibawlna leh dan kipiaknate kizanglo hi.Mikim in upadi vai khempeuh ah mihing khat hihna bang a theihpihna nei ciat hi.Mikhempeuh in upadi vai ah akikim ban uah, upadi in huamkim in hutna ah kideidan selo ding hi. Hih tangko thukimna sungah a om thute deidan a palsatna leh deidan sak thei hasuannate a omloh nading in upadi in humbit ding hi.Gam ki-ukna thubullet sung leh adang upadi khatpeuh sungah akikoihsa mikim thuneihna bulpite apalsatna hangin apiang supna baina athuakte in a gam sung uah aana nei thukhen zumpi in acingtak phatuam sakna pia ding hi.Akuamahpeuh athu omlopi in kimat kihen mawkmawkna leh gamsung pan hawlkhiat thuak sak mawkmawk cih om theilo ding hi.Mikim in thuneihna, vaipuakte sepna leh khialhna hanga thubawlna a thuak khakna ah thu khensatna ding a kisap ciangin mimai enlo a, a diktat leh aana nei thukhen zum ah mipite mai-ah thusitna nei in thu kikhensat sak ding hi.Mipi mai-ah upadi om bangin thu kisit in mawhtatak hi cih akiciat masiah amah leh amah kihut theihna akim in nei ahihman in akuamah peuh mawhneilo in kingaihsun phot ding hiMi khat peuh agam uh upadi leh leitung gamte upadi tawh ahizong in mawhsak huailo thu ahihkei nakleh thulimsim saklo a thukhensat sak mawkmawk cih om theilo ding hi. Amawh leh zong tua thu apian hun laitak a om zah danpiakna ding sang a kilawmlo leh a gikzaw in dan pialo ding hi.Akuamahpeuh ii aituam vai, a innkuanpih vai, a inn a lo vai leh laikhak kizopna vaite ah ut thu mawkmawk tawh a thu omlopi in kinawngkai sak loding hi. Ama minsiat puamsiat nading in zong kibuluh thei mawkmawk lo hi. Tua bang a kinawngkai sakna leh kibuluhnate upadi tawh kikhaam ding hi.Mikim in amau gamsung ah utna mun peuhpeuh ah lal thei, teeng thei hi.Mikim in ama gam leh gam khat pepeuh pan lal khia thei, a gam uh zuankik thei hi.Mikim in genthei bawlsiatna a thuakkhak loh nading in gam dang khat peuhpeuh ah sutpom thei hi.Gam-ukna vaihang tawh ahilo thu leh leitung gambup kipawlna i ngimna leh thubulphuhte palsatna tawh a piang thute ah atung a thuneihnate kizang khalo ding hi.Mikhempeuh in gam khat teitei ii gammi khat suah theihna nei hi.Akua peuhmah a gammi suahna leh a gammi suahna kheltheihna thu kinial theilo ding hi.Akum cingsa pasalte leh numeite in a minam hang, a gammi hihna hang, ahihkeileh biakna hang tawh ciangtan paulap zong selo-in kiteeng thei, inn leh lo suang thei hi Kitenna, kiten hun sung leh kikhen kibalna thu ah zong akikim in thuneihna nei uhi.Kiten a sawm tegel ii utna leh lungkimna bek mah tawh kiteeng ding uhi.Innkuan in mihingte nuntak khuasakna ah abulpi pen hi a, a khua a tui leh kumpite ii hutna leh venna ngah ding hi.Mikim in a mimal in ahizong in midangte tawh kipawl in ahizong in neih leh lam nei thei hi.Kuama neihsa kisutkhia mawkmawk theilo hi.Mikim in suakta takin thu ngaihsun thei, lungngai thei, suaktatak a upna leh biakna nei thei hi. Hih thuneihna ah ama biakna, upna leh a suahtakna ah a ut bangbang in kheel thei hi Amah guak ahihkeileh veeng leh paam, innsak innnkhang tawh kipawl in mipi mai ah aituam in ama biakna leh upna bangin suakta tak in pulak thei, genkhia thei, hilh thei, zui thei, bia thei leh zang thei hi.Mikim in suakta takin lungsim geel a ngaihsutna leh thugen khiat theihna nei hi.Tua thuneihna sungah kuamah kinawngkaisak lo-in upmawh sansat theihna ah a gam a lei kikhen lo-in thu leh la, kan thei, sang thei, puaksawn thei hi.Mikim in lungmuang suakta takin kituahkhawm thei leh kipawlkhawm thei hi.Akuamah peuh kipawlna khat ah lut dingin hahtang in kisawl theilo hi.Mikhempeuh in amau gam kumpi sungah tangtak in amah tektek in ahihkeileh zong ama teel taangmi khat peuhpeuh tung tawn in kizom thei hi.Mikim in amau gam kumpina sepna ah akibang in lut theihna nei hi.Mipi’ deihna in kumpite aana neihna abulpi hi. Tua mipi deihna pen ahun hun a kiteelna tatak tawh kilangsak ding hi. Kiteelna ah zong mikim in akilanglo in me pia sak ahihkeileh tua tawh akibang leh suakta lungkim tak in me pia ding hi.Mikim in khua leh tui khat a teen khopna sungah kihel ahihmah bangin khua leh tui humbit muanhuaina a neih khit banah a gam i hanciamna ahizong in, leitung gamte panpihna tawh ahizong in, a gam i neih leh lam leh kilamzia tawh kizawitawn in a ma vaang neihna leh gamtat luheek zia suaktatak in a khantoh nading in omloh pelmawh akisam ahi neihna, mipi omdan leh ngeina lam thuneihnate avek in zeek thei hi.Mikim in na sep ciat theihna, nasep ding deihteel theihna, akilawm akituak leh anopci nasepna mun ngahna leh nasep neilo ahih khakloh nading in humbitna nei hi.Mikim in kideidanna omlo in akibang nasepna ah a thaman kikim ding hi.Na a sem khempeuh in amah leh a innkuanpihte aading in mihing khat ii vangneihna tawh kituak in neek leh dawn a cingtakzo sak sep thaman a kilawm zah in a ngah theih ban-ah a kisamlaite ah zong mite panpihna ngah thei lai hi.Mikim in ama ngah dingte a vaan ding in nasemte kipawl khopna neihna ah kihel in kizom ding hiMikim in a kilawm zah tawh kituak in a nai ciangtan zah nasep sep hun a neih theih ciat ban-ah a hun hun in khasum tawh awl hun leh tawlngak hun zong nei thei hi.Mikim in amah leh a innkuan pihte tawh cidam lungnuam a nuntak nopsak theih nading, annek tuidawn, silh leh teen, inn leh lo, zatui zaha tawh kikep nading leh khat leh khat kilunghimawhna tawh nuntak nuam khat ngah thei hi. Tua ban-ah ama’ ut thu a hilo in nasep a neih loh ciang, a cidam loh ciang, a hat nawnloh ciang, a meigon ciang, teek leh guai hun ciang ahihkeileh amah leh amah akikepzawh nawnloh ciang, anneek tuidawn a giautau ciangin zong kitasam tuan hetlo in a lungmuan theih ding kul hi.Nauneih nupi hun leh naupangte in kep leh khoi akisap phat laitak hun in huh ding kisam phadiak hi. Ngeina bang a kiteen kigiahna pan ahizong in, kitenna omlopi in ahizong in a piang naupang khempeuh in mite’ don leh kepna ngah ding hi.Mikim in pilsinna nei thei ding hi. Pilsinna ah atawm pen in laisin ding patcilna leh abulpi lam-ah akhawnkhong in sin thei hi. Patcilna primary sang ciang peuhmah pello a mikim in pilna kisinsak ding hi. Siamsil sinna leh nuntak kivaakna ding pilsinna pen a ut peuh in sin in, a tansang lam pilsinna ahihleh apilna uh tawh kizui in sin thei kim ding hi.Pilsinna in mihingte omzia a huamkim in a khangtosak ahih ban-ah mihingte thuneihnate leh suahtakna bulpite thupilaak in thapiak sawn nading ahi hi. Pilsinna in gam khempeuh ah, minam phung leh tang ahihkeileh biakna pawlte ah khat leh khat kitheihsiamna, kithuak siamna leh ki-it kingaihna a piangsak hi ding hi.Tua ban-ah kilemna leh daihna a om tawntung zawh nading in leitung gambup kipawlna in a vaihawmna ah zong panpih thapiakna hiding hi.Nu leh Pa te’n atate un bang pilsinna lam sinsak huai hiam cih a teelsak masa thei ahi uhi.Mikim in amau khua leh tui ciat ah a zat ngeinate ah nuamtak in bual in, lasak leh laamna ah nuamsa in, natethu pilsinna lam ah zong a mainawtna leh a hamphat lawhna teng a tangkha thei hiding hi.Mikim in natethu pilna pan hitaleh, lailam nasep pilna pan hitaleh, lasak leh laam siamna pan hitaleh, amah tektek ii pilna leh siamna tawh a sepkhiatna leh a matutpihna hangin min neihna leh met ngahnate tang thei hi.Mikim in hih tangkona laipi sungah kihel thuneihna leh suahtaknate a tangtun sak nading in amau sung leh leitung dong in thupiak sawlna ah lawhcing sak ding hi.Mikim in ama pianzia noptak leh a picing sak thei pen ahi ama omna khua leh tui tungah vaipuakna tavuan a nei hi.Ama thuneihna leh suahtakna thute a zat ciangin mikim in midangte thuneihna zong theihsak a, thukhualna tawh ahizong in, democracy nuntak paizia a zang khuasakna munte ah gamtat hoih nading, mipite paidan siamna leh phattuam nading a piangsak zo ahih nading in upadi tawh akiphalzah ciang bek zang ding hi.Tua akilawmzah phalna leh suahtaknate pen Gam khempeuh Kipawlna ii ngimna leh thubullette tawh kilehbulh in zang ngeilo ding hi.Hih thutangkona sungah akihel thuneihna leh suahtakna a siat theih nading ngimna tawh gam khat ading in hitaleh, mi pawlkhat ading in hitaleh, milip ading in hitaleh, kihel in sem thei lel hi ci-in deihkaih in khia theilo ding hi.Ena 10 ni Tiseba 1948, a vakadonuya qai kacivaka na Vale ni Bose Levu  ni Matabose Levu kei vuravura na Lawa Raraba ni Dodonu ni Lewenivanua. Sa volai tiko yani oqo na lewe ni Lawa. Ena toqai ena itukutuku ni veigauna na lawa oqo, ni vakadonui oti, era uqeti sara na lewe ni Matabose mera kucivaka ra qai “raica me kaburaki, vakaraitaki, wiliki qai vakamacalataki, vakauasivi e veikoronivuli kei na veitabana cava tale ni vuli. Me kua sara ni caka oqo ena dela ni veivakaduiduitaki ena vuku ni itutu vakapolitiki ni dua na vanua se vanua tu vakataki koya se vanua qali.”Ni yavu ni galala, lewa dodonu kei na sautu ena vuravura na noda vakadinata ni dodonu mera dokai mera raici tale ga vakatautauvata na lewe kece ga ni vuvale kawatamata,Ni na tubu na itovo vakadomobula e sokanu kina na lewaeloma ni kawatamata kevakawaleni qai beci na dodonu ni kawatamata kei na kena vakatakilai ni ka levu duadua era nuitaka tu na lewenivanua na vuravura era na marautaka kina na tamata yadua na galala ni vosa kei na galala ni vakabauta vaka kina na galala mai na rere kei na leqa,Ni dodonu me taqomaki vinaka ena lawa na dodonu ni lewenivanua, me kua kina ni vakasaurarataki na tamata ena nodra vaqara bula mera saqata na veiliutaki e voravora qai ca,Ni bibi me sagai mera veimaliwai vinaka na veimatanitu,Nira sa vakadeitaka na lewe ni Matabose Levu kei Vuravura ena kena Lawatu na nodra vakabauta na dodonu ni lewenivanua me dokai qai kilai na yaga ni tamata yadua, ni tautauvata vinaka nodrau dodonu na tagane kei na yalewa ra qai nakita dei mera vakabulabulataka na toso vakaitikotiko kei na vueti cake ni ivakatagedegede ni bula mera galala kina vakalevu,Nira sa yalataka na matanitu era lewe ni Matabose mera na saga ena veitokoni niMatabose Levu kei Vuravura mera vakabulabulataka na dokai kei na muri ni dodonu raraba ni lewenivanua kei na galala ni tamata yadua,Ni rui bibi me matata vinaka vei keda kece na dodonu kei na galala oqo me vakayacori rawa kina na vosa ni yalayala oqo,O koya gonaE kacivaka kinaNA VALE NI BOSE LEVUNA LAWA RARABA NI DODONU NI LEWENIVANUA oqo e dodonu mera na saga vakatautauvata kece sara na veimatatamata kei na veimatanitu mera kila ra qai nanuma deivaki na kena lewenivanua yadua kei na veitikotiko kece sara. Mera na saga mera vakavulica ena kena totaki na dokai ni dodonu kei na galala kece oqo kei na nodra saga tiko vakalailai me kilai qai muri vakararaba, vakavinaka, ena dua na matanitu me tete ina veimatanitu ena kedra maliwa na vanua tu vakataki ira kei na vanua qali.Era sucu ena galala na tamata yadua, era tautauvata ena nodra dokai kei na nodra dodonu. E tiko na nodra vakasama kei na nodra lewaeloma, sa dodonu mera veidokadokai ena yalo ni veitacini.Na tamata kece e nodra na dodonu kei na galala e tukuni tiko ena Lawa oqo, e sega ni dua me vakaduiduitaki ena vuku beka ni kawa, roka ni kuliniyago, tagane se yalewa, vosa, lotu, nanuma vakapolitiki se nanuma cava tale, vanua se itikotiko e cavutu mai kina, iyau, sucu se itutu cava tale.Me kua tale ga ni vakaduiduitaki e dua ena vuku ni matanitu se vanua e cavutu mai kina, ena vakasama beka vakapolitiki, vakaiyalayala se itutu ena vuravura, se mani vanua tu vakataki koya, vanua qali, koloni, se itutu cava ga.Na tamata kece e dodonu me bula, me galala, me taqomaki tale ga.Me kua ni dua me bobula se vakabobulataki; e vakatabui na bobula kei na veivakabobulataki ena kena mataqali kece sara.Me kua ni dua e vakararawataki, se vakacacani, me caka vua se totogitaki ena itovo e sega ni vakatamata, e veivakalolomataki.Na tamata kece e dodonu me raici vakatautauvata ena liga ni lawa.E tautauvata kece na tamata ena liga ni lawa, mera taqomaki kece tale ga ena lawa, me kua ni dua me vakaduiduitaki. Na tamata kece e sega ni dodonu me  vakaduiduitaki ena vuku ni dua na tiki ni Lawa oqo se me uqeti me vakaduiduitaki.E nodra dodonu na tamata kece me rogoci vinaka na nodra kisi ena dua na mataveilewai cicivaki vinaka ena nona matanitu kevaka e beci na nona dodonu e maroroi tu ena lawatu se ena lawa.Me kua ni dua e vesu, qaqauraki, se me lesavi vakailoaE dodonu ni tamata kece me rogoci vakatautauvata, vakadodonu, ena mataveilewai e tu vakataki koya qai sega ni veitovaki me macala kina na nonu dodonu kei na ka me cakava ena cala e beitaki kina.E dodonu ni tamata kece e beitaki ena dua ena cala me nanumi ni sega. ni cala me yacova ni sa qai vakacalai dina ena lawa ena veilewai a vakatarai kina me valataka na nona kisi.Me kua ni dua e beitaki ena cala ena vuku ni ka e cakava se sega ni cakava kevaka e sega ni wili me cala ena lawa ni vanua se lawa ni vuravura ena gauna se cala kina, me kua tale ga ni tau vua na itotogi bibi cake mai na itotogi se vakamuri tiko ena gauna e cala kina.Me kua ni dua e vakasaurarataki me baleta na nona bula, vuvale, itikotiko, se  ivola, se me beci o koya kei na kena irogorogo. E dodonu ni tamata kece me taqomaki ena lawa mai na cakacaka se veivakacacani vaka oqo.E dodonu ni tamata kece me veitosoyaki qai vakaitikotiko ena loma ni nona vanua.E dodonu ni tamata kece me biuta na vanua cava ga, wili kina na nona vanua, se me lesu i nona vanua dina.E dodonu ni tamata kece me saga qai marautaka nona kerea me bula ena dua na vanua me kua kina ni vakatotogani.Me kua ni vakayagataki na dodonu oqo kevaka e vakacacani ena vuku ni basulawa e sega ni yavutaki vakapolitiki se ena vuku ni cakacaka e veicalati kei na inaki kei na vakasama ni Matabose Levu kei Vuravura.E dodonu ni tamata kece me lewe ni dua na vanua.Me kua ni dua e vakasaurarataki me kua ni tiko ena nona vanua se me veisautaka na vanua e sa volai kina.E dodonu ni tagane kei na yalewa sa tamatabula, veitalia na nodra kawa, vanua se lotu, mera vakamau ra qai tauyavutaka nodra vuvale. E dodonu me tautauvata tiko ga na nodra dodonu nira vakamau, ni vakamau oti kei na gauna ni sere.Me rau qai vakamau ga e lewe rua ke rau vinakata rau qai vakadonuya ruarua.E yavu dina qai yavu dodonu ga ni bula vakaitikotiko na vuvale, sa dodonu kina me taqomaka na vuvale na vanua kei na matanitu.E dodonu ni tamata kece me taukena na iyau, me nona ga se taukena vata kei na so tale.Me kua ni dua e kovei vua na nona iyau.E nona dodonu na tamata kece na galala ni vakasama, lewaeloma kei na lotu; e okati ena dodonu oqo na galala me veisautaka na nona lotu se vakabauta, kei na galala me vakaraitaka na nona lotu se vakabauta ena nona veivakavulici, vakaitovotaka, sokalou qai vakamuria, se cakava duadua sc cakava vata kei ira tale e so, ena matanalevu se cakava vakataki koya.E dodonu ni tamata kece na galala me vakamacala se soli vakasama; wili ena dodonu oqo na galala me tukuna nona nanuma qai sega ni vakacacani. Me vakasaqara tale ga, ciqoma, tukuna na itukutuku kei na vakasama ena tabana ni itukutuku cava se vanua cava ga e tiko kina.E dodonu ni tamata kece na galala me soqovata qai veimaliwai ena vakacegu.Me kua ni vakasaurarataki e dua me lewe ni dua na isoqosoqo.E dodonu ni tamata kece me vakaitavi ena matanitu ni nona vanua, se vakaitavi sara ga kina se ena vukudra na mata a digitaka ena galala.E dodonu ni tamata kece me vakayagataka vakatautauvata na veiqaravi ni matanitu.Na lewa ni matanitu me yavutaki ena nodra lewa na lewenivanua; e tau na nodra lewa ena veidigidigi me dau caka vagauna, vakadodonu tale ga. Me dolavi raraba qai vakatautauvata na veidigidigi ena nodra digidigi lo se dua na ivakarau ni digidigi vaka oya ena galala.Na tamata kece, ni lewe ni dua na itikotiko, e nodra dodonu me taqomaki ena vanua e tiko kina, me soli tale ga vei ira, ena sasaga ni nodra matanitu se ena nodra veitokoni na veimatanitu me salavata kei na ituvatuva kei na iyau ni matanitu yadua, na nodra dodonu vakailavo, vakaitikotiko, vakavanua. E bibi na dodonu oqo ena vuku ni nodra dokai kei na vakavinakataki ni nodra itovo.E dodonu ni tamata kece me cakacaka, me lewa nona cakacaka, me vinaka qai caka vakadodonu na kena isau kei na ivakarau ni cakacaka, me taqomaki tale ga mai na sega ni cakacaka.E dodonu ni tamata kece me saumi vakadodonu ena cakacaka e cakava, me kua na veivakaduiduitaki.E dodonu ni tamata kece e cakacaka me dodonu qai vinaka na kena isau me ratou bula vinaka kina, me dokai tale ga kina o koya kei na nonu vuvale, me qai tokoni, ke gadrevi, ena sala ni veivuke rale e soE dodonu ni tamata kece me vakaduria se lewena na unioni me taqomaki kina.E dodonu ni tamata kece me vakacegu, me gade me veirauti tale ga nona gauna ni cakacaka qai saumi ena nona gauna ni gade vakayabaki.E dodonu ni tamata kece me vinaka na nona ivakarau ni bula me bula kina o koya kei na nona vuvale, bau kina na kakana, isulu, vale, veiqaravi vakavuniwai kei na ka ni veivuke tale vaka oya, na dodonu tale ga me vukei ke sega nona cakacaka, tauvimate, vakaleqai na yagona, mate o watina, qase, se dua tale na leqa e sega ni cakava rawa kina e dua na ka.E dodonu mera qaravi vinaka ra qai vukei na tina kei na luvedra. Se sucu na gone ena loma ni vakamau se sega, e dodonu mera na vukei tiko ga vakatautauvata.E dodonu ni tamata kece me vuli. Me kua ni saumi na vuli, vakabibi mada ga ena paraimari, ena cala tale ga ke ra sega ni vuli no gone era tiko ena yabaki ni bula ni paraimari. Me na tiko vakarawarawa na vulitara kei na vulitorocake. Me na dola tale ga na vulitorocake vei ira kece era yacova.Me vagolei na vuli ena kena bucini na itovo vinaka kece, me vaqaqacotaki tale ga na dokai ni dodonu ni lewenivanua kei na galala yadua. Me vakabulabulataka na vuli na veikilai, veivosovosoti kei na veiwekani vakamatanitu, vakamatatamata, se vakamatalotu, me qai vamuria na cakacaka ni tiko veisaututaki ni Matabose Levu kei VuravuraE nodra dodonu na itubutubu mera digia na vuli mera vuli kina na luvedra.E dodonu ni tamata kece me vakaitavi kevaka e vinakata ena itovo ni bula ni nona vanua, me marautaka na droini, ivakatagi kei na veika vaka oya, me vakaitavi tale ga ena sasaga vakasaenisi, me vakila tale ga na kena yaga.E dodonu ni tamata kece me taqomaki na yacana kei na ka e cakava ena saenisi, volavola, se droini.E dodonu ni tamata kece me lewe ni itikotiko e tuvanaki maqosa ena nona vanua se vanua tani me muri kina vakavinaka na dodonu kei na galala e virikotori ena Lawa oqo.Na tamata kece e tiko na nona itavi ina nona itikotiko me vakavinakataka kina na nona itovo.Ni muria e dua na nona dodonu kei na nona galala, me na yalani kece vakatautauvata ena lawa, ni kilai qai dokai tale ga na nodra dodonu kei na galala tale na so, kei na kena vinakati me muri na itovo e vinaka, na itovo e yaga raraba, me tiko vinaka kina na noda itikotiko vakademokarasi.[?]Me kua ni vakadewa e dua na ka ena Lawa Raraba oqo me nanuma kina e dua na Matanitu, ilawalawa, se tamata ni solia na dodonu me vakaitavi se cakava e dua na ka me vakaleqa kina na dodonu kei na galala era virikotori e ke.Дызусҭзаалак, ауаатәыҩсатә ҭаацәара иалахәу иҳаҭыри, иара иузиҟәымҭхо имоу изинқәеи, ахақәиҭреи, аиашареи, адунеижәларбжьаратәи аҭынчреи шьаҭас ишрымоу хшыҩзышьҭра азуа,иара убас ауаҩы изинқәа ратәамбареи хырҩаа рымҭареи, ламыс змоу дарбанзаалак изымычҳаша агыгшәыгратә хымҩаҧгашьа аҟынӡа ауаҩы дышнанагахьо еилкааны, насгьы ауаҩы иажәеи идунеихәаҧшышьеи дрықәиҭны, ашәареи амамзаареи дыдмыргәаҟуа – адунеи иахьабалак абри аҩыза аҧсҭазаара аҧҵара ауаҩы зегь иреиҳау игәыҕрақәа ишыруакыу хшыҩзышьҭра азуа,иара убас, ауаҩы аџьамыҕәеи ахәуреи иаартны дырҿамгылар ада царҭа имамкәа аҟынӡа инамгараз, ауаҩы изинқәа азакуан амчра иамыхьчар ада ҧсыхәа шыҟам хшыҩзышьҭра азуа,иара убас ажәларқәа реиҩызара аизҳазыҕьара ацхыраара шаҭахыу хшыҩзышьҭра азуа,иара убас Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара иалахәу ажәларқәа ауаҩ ихадароу изинқәеи, ипатуи, ауаҩ ихаҭара аҳаракыреи, хаҵеи ҧҳәыси зинла реиҟарареи – абарҭ зегь рахь ирымоу агәрагара рыҧҟаҧҵа аҟны ишьақәрҕәҕәаны ауаажәларратә ҿиареи ауаҩ еиҳа ахақәиҭра иманы иҧсҭазаара аиҕьтәреи иацхраарц шырыӡбаз хшыҩзышьҭра азуа,иара убас еилахәу аҳәынҭқаррақәеи Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаареи рус еицурала, зегь еицырзеиҧшу аҳаҭыреиқәҵареи ауаҩытәыҩса изинқәеи ихадароу ихақәиҭрақәеи рымҩаҧгара иацхраарц ахьырыӡбаз хшыҩзышьҭра азуа,иара убас арҭ азинқәеи ахақәиҭрақәеи еицеиҧшны зегь рзы аилкаареи, рхы иадырҵаз абри аус анагӡареи аҵак ду шрымоу хшыҩзышьҭра азуаАссамблеиа Хадаирыланаҳәоит ауаҩытәыҩса изинқәа Зегьеицырзеиҧшу Адекларациа, ажәларқәеи аҳәынҭқаррақәеи зегьы зынагӡара рҽазыршәо хықәкык аҳасабала иахәаҧшны, дарбанзаалак ауаҩи, аилазаара иарбан хуҭазаалакгьы абри Адекларациа рхы иархәаны, аҵарадырра аларҵәара амҩала абарҭ азинқәеи ахақәиҭрақәеи ҳаҭыр рықәҵара иацхраауа, еиуеиҧшым амилаҭтәи, жәларбжьаратәи апрогрессивтә усхкқәа рынагӡарала, иахьабалк, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара иалахәу аҳәынҭқаррақәа рыҟнеиҧш, урҭ рнапаҵаҟа иҟоу атәылақәа ирықәнхо ажәларқәагьы еицырзеиҧшны ирыдыркыларц, иагьынарыгӡаларц азы.Дарбанзаалак ауаҩы дшоуп ихы дақәиҭны. Ауаа зегь зинлеи патулеи еиҟароуп. Урҭ ирымоуп ахшыҩи аламыси, дара дарагь аешьеи аешьеи реиҧш еизыҟазароуп.Дарбанзаалак ауаҩы абри Адекларациа ирыланаҳәо азинқәеи ахақәиҭрақәеи зегь имазароуп, милаҭлеи, хаҵалеи ҧҳәыслеи, бызшәалеи, хылҵшьҭралеи, динлеи, маллеи, маҵуралеи, нхарҭа ҭыҧлеи дунеихәаҧшышьалеи, цәаҧшшәахәылеи дызҵазкуазаалак.Иара убас дахьықәнхо атәыла аполитикатә, азинтә, ма Адунеижәларбжьаратәи астатус зеиҧшразаалак, уи атәыла хьыҧшымзаргь, ма ахатә напхгара амамкуа аӡәыр инапаҵаҟа иҟазагь, мамзаргьы даҽакала ахақәиҭра наӡа амамзаргьы.Дарбанзаалак ауаҩы аҧсҭазаареи, ахақәиҭреи, хаҭала аӡә диламкьысуа аҟазаареи рзин имоуп.Дарбанзаалак ауаҩы атәра дҭаргыламзароуп, ма акгьы дақәиҭымкәа ҽаӡә инапаҵаҟа дыҟамзароуп; атәреи атәыҭииреи зеиуахк рылазаалагьы рзин ыҟам.Дарбанзаалак ауаҩы ирҳәацәарара, иргәаҟра, иаҳаҭыр аларҟәра, иакәым иақәыршәара залшом.Дарбанзаалак ауаҩы, тәылас дахьыҟазаалакгьы азин имоуп иара изинхаҭара азхарҵаларц.Азакәан аҿаҧхьа ауаа зегь еиҟароуп, насгьы еилых ҟамҵакәа азин рымоуп азакәан еиҟараны иахьчаларц. Дарбанзалак ауаҩы изинқәа реилагара, ма игәы иаҭахымкәа зинеилагарак иалархәра азакәан иалнамыршозароуп.Дарбанзаалак ауаҩы аконституциа ма азакәан ирҭаз ихадароу изинқәа анааилагаха азин имоуп иашьашәалоу амчхара змоу амилаҭтә усӡбарҭала изинқәа реиҭашьақәыргылара.Дарбанзаалак ауаҩы хаҳәатәыла ирбаандаҩтәра, иаанкылара, мамзаргьы иқәцара ҟалом.Дарбанзаалак ауаҩы, иара изинқәеи уалс идуи еилкаахарцаз, насгьы иара идырҵоз ашьауҕатә аара ҵаҵҕәыс иамоу ашьақәыргылараз азин имоуп зегьы рзы иҟоу аиҟарара ихы иархәаны иус аартны, иашала, ихьыҧшым аусӡбара иаӡбартә аҟаҵара.Дарбанзаалак, ацәгьара ҟаиҵеит ҳәа ахара здырҵаз ауаҩы, азин имоуп аара змам ҳәа дыҧхьаӡазарц, иду аара азакәанмҩа инақәыршәаны, иаарту усӡбарала еилырганы ишьақәыргылахаанӡа. Аара здырҵо изаҧҵахароуп закәанла ихы ихьчартә еиҧш аҭагылазаашьақәа.Дарбанзаалак ауаҩы заа иҟаиҵахьаз ирахәым уск ма иуалҧшьа ахьынеимыгӡаз азы аус даҭаны иқәӡбара ҟалом, аара зхаидырҵо аус инапы аналакыз амилаҭтә закәан ма адунеижәларбжьаратәи азин ас еиҧш иҟоу аус цәгьоураны иамҧхьаӡозҭгьы. Насгьы еиҳа еицәоу хьырхура дузақәыршәом, ацәгьара аниуаз аамҭаз хьырхушьас иҟаз аамҷыдрахаз.Дарбанзаалак ауаҩы ихатәи иҭаацәаратә ҧсҭазаареи хаҳәатәыла, азакәан иаҵанамкуа аҧырхагахара аӡәгьы азин имам, иара убасгьы инхарҭа ҭыҧи, шәҟәыла‐быҕьшәыла имоу аимадарақәа рымаӡеи, ихьӡ‐иҧшеи иаҳаҭыри кьыс рықәым. Дызусҭзаалак абас еиҧш ианиҧырхагаха ма ианилакьыс аамҭаз азакәан дахьчароуп.Дарбанзаалак ауаҩы ҳәынҭқаррас дахьыҟазаалакгьы дахцо‐дахьаауеи, иахьааиҭаххалак иҭыӡ‐ҭыҧ алхреи дрықәиҭуп.Дарбанзаалак ауаҩы иарбан тәылазаалакгьы, иара итәылагь убрахь иналаҵан далҵны ацареи иҧсадгьылахь ахынҳәреи рзин имоуп.Дарбанзаалак ауаҩы иара итәылаҿ дыкҿацалан дрымазар, азин имоуп даҽа тәым тәылак аҿы ахыҵәахырҭа аҧшаара.Ари азин хархәара амоуроуп, аполитикатә ҵакы змоу ацәгьоура акәымкәа ус даҽа цәгьоурак иуызар, мамзаргьы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкара ахықәкәеи апринципқәеи ирҿагыло уск иадҳәалазар.Дарбанзаалак ауаҩы азин имоуп атәылауаҩ ҳәа ахьӡ аиура.Дарбанзаалак ауаҩы хаҳәатәыла итәылауаҩра ма итәылауаҩра аҧсахразы имоу азин иалхәдаара ҟалом.Зықәра наӡоу арҧарацәеи аҳәса хәҷқәеи цәаҧшшәахәыла, милаҭла ма динхаҵарала ҳәа ҧкра ҟамҵакуа аҭаацәара алалара азин рымоуп. Урҭ аҭаацәара ианалало аамҭазгьы, ҭаацәаракны ианеицынхогьы, мамзаргьы еилыҵуазар аӡәи аӡәи зинла еиҟароуп.Аҭаацәара алаларазы ашәҟәҭагалара ҟалоит аҭаацәара иалало рҩыџьагьы ирҭахны, еиқәшаҳаҭны еибагозар.Аҭаацәара ҧсабаратәла ауажәларратә еилазаара гәцәс иамоуп, убри аҟынтә аилазаарагь аҳәынҭқаррагь аҭаацәара рыхьчозароуп.Дарбанзаалак ауаҩы азин имоуп амазара ихала ма ҽаџьоукы дрылахәны ҧшәымара азиуа дыҟазарц.Аӡәымзар аӡәгьы хаҳәатәыла имазара имхра ҟалом.Дарбанзаалак ауаҩы ихәыцреи, иламыси, идинхаҵареи дрықәиҭны аҟазаара азин имоуп; ари азинахь иаҵанакуеит ауаҩы идинхаҵареи идунеихәаҧшышьеи рыҧсахра ақәиҭра ахьилшо, азин имоуп иара убасгьы идини идунеихәаҧшышьеи рымаҵ иулар ихала, ма егьырҭ ауаа дрылахәны, иаартны, мамзаргьы хаз ҷыдала, еиуеиҧшым анцәахаҵара иацу аритуалтә ҵасқәеи аусхкқәеи рынагӡара.Дарбанзаалак ауаҩы иара идунеихәаҧшышьа дақәиҭуп, насгьы ишиҭахыу уи аарҧшра азин имоуп; ари азин иаҵанакуа‐досу иара идунеихәаҧшышьа ҧымкрыда дықәныҟәалар илшоит, иара убасгьы дарбанзаалак аҳәынҭқарратә ҳәаақәа днырымкыло, ишааиҭаххалак, еиуеиҧшым адыррақәеи аидеақәеи рыҧшаареи, риуреи, иара излаиманшәалоу амҩақәа рыла ауаа рыларҵәареи илшоит ҳәа ауп.Дарбанзаалак ауаҩы аҭынчратә еизарақәеи ахеидкылақәеи ахрылархәра азин имоуп.Аӡәымзар аӡәгьы мчыла џьара хеидкылак иалаҵара ҟалом.Дарбанзаалак ауаҩы иҳәынҭқарра напхгара аҭара ихы алаирхәыр илшоит хаҭала, мамзаргьы зхы иақәиҭу алхрала иалхыу ахаҭарнакцәа рыла.Дарбанзаалак ауаҩы егьырҭ зегь реиҧш азин имоуп иҳәынҭқарраҿ амаҵураҭыҧ аанкылара.Ажәлар ргәаҳәара акәхароуп аиҳабыра рымчра шьаҭас иаиуа4 урҭ ргәаҳәара зныҧшуа аамҭа‐аамҭала, насгьы еилагарада имҩаҧгоу алхрақәа роуп. Алхрақәа мҩаҧысуазароуп зегьы еицырзеиҧшу, еиҟароу алхратә зинтә шьаҭа инақәыршәаны, маӡа бжьыҭирала мамзаргьы ауаҩы ихы дақәиҭны ибжьы аҭира илзыршо даҽа мҩақәак азыҧшааны.Дарбанзаалак ауаажәларратә еилазаара иалахәу ауаҩы ауаажәларратә маншәалара имазарц азы, иара убас иаҳаҭыр аламырҟәреи, ихаҭара ҿиара аиуларци рзы ихы иаирхәарц илшоит аекономикеи ауаажәларреи акульутреи рганахь ала имоу азинқәа, амилаҭтә ҽазышәарақәеи адунеижәларбжьаратәи аицхыраарақәеи рыбзоурала иарбан ҳәынҭқарразаалак ашьақәгылашьеи абеиарақәа иамои зеиҧшроу инақәыршәаны.Дрбанзаалак ауаҩы имоуп аџьеи иара ииҭахыу аусхк алхреи рзин, насгьы изаҧҵазароуп иусураз иахәҭоу аҭагылазаашьа бзиақәа, усурада даанымхарцаз дзыхьчаша азингьы имазароуп.Дарбанзаалак ауаҩы, изинқәа рҟны ҧкрак ҳәа ҟамҵакуа иџьабаа иашьашәалоу аџьаҧса аиура азин имоуп.Дарбанзаалак аус зуа ауаҩы иара ихәҭоу, насгьы изхаша, ихи иҭаацәареи қәнагала изланыҟәигаша иџьабааҧса аиура азин имоуп, зны‐зынлагь ҧсыхәа анимам аамҭазы асоциалтә цхыраара иоулароуп.Дарбанзаалак ауаҩы азаанаҭтә еидгылақәа раҧҵареи, иара интересқәа рыхьчараз азаанаҭтә еидгылақәа ралахәхареи азин имоуп.Дарбанзаалк аҧсшьареи, иҧсшьара аамҭа иара ишиҭахыу аиҿкаареи рзин имоуп, иусура мшы аркьаҿреи ауалафахәы зхыршәаауа изаамҭанытәиу аҧсшьара мшқәа риуреи азин абрахь иналаҵаны.Дарбанзаалак ауаҩы, ифатә‐ижәтә, ишәҵатәы, иҩны‐игәара, амедицинатә хылаҧшреи асоциалтә маншәалареи уҳәа зда ҧсыхәа имам зегьы рганахь ала убри еиҧш аҧсҭазаара азин имазароуп иара ихгьы иҭаацәарагь ргәабзиареи рыбзазареи ирыгмыжькуа иныҟәигаларц азы, иара убасгьы усурада данаанха, ма данычмазҩха, ма ааха ҕәҕәа аниоу, данеибаха ма данажә аамҭазы, мамзаргьы иара ихарамкуа ихы изныҟәымго даныҟала имазароуп ахныҟәгараз ацхыраара азин.Анацәеи ахәыҷқәеи иҷыдоу ахылаҧшреи ацхыраареи рзин рымоуп. Дарбан хәыҷызаалакгьы, аҭаацәараҿы диизаргьы, днашҧазаргьы социалла дыхьчазароуп.Дарбанзаалак ауаҩы аҵара азин имоуп. Аҵара аиура, алагамҭатәи абжьаратәи ирыдамхаргьы, хәыда‐сада иҟазароуп. Алагамҭатә ҵара зда ҧсыхәа ыҟам акакәзароуп. Атехникатә, ма апрофессионалтә ҵара изҭаххалак зегьы ироуртә аҭагылазаашьа ыҟазароуп. Иреиҳау аҵарагьы, досу илшара зеиҧшроу ала, иқәманшәалахо зеиҧшроу еиҧш изҭаххалак зегьы аиура азин рымазароуп.Аҵара ауаҩы ихаҭара инаӡаны аҿиара иацхраауазароуп, иара убасгьы ауаҩы изинқәеи ихадароу ихақәиҭрақәеи рышҟа иҟоу аҳаҭырқәҵара шьҭнахуазароуп. Аҵара адунеи ажәларқәа зегь рыбжьареи, цәаҧшшәахәылеи, хылҵшьҭралеи динхаҵаралеи еихшоу ауаа ргәҧқәа рыбжьареи аилибакаареи, анеибачҳареи, аиҩызареи ирыцхраауазароуп, насгьы Еидҵоу Амилаҭқәа Реиҿкаара аҭынчра арҕәҕәаразы имҩаҧнаго аусура иацхраауазароуп.Аҭаацәа рхәыҷқәа рықәра маҷнаҵ азин рымоуп рхәыҷқәа рзы еиҕьуп ҳәа ҵара хкыс ирыҧхьаӡо алхра.Дарбанзаалак ауаҩы азин имоуп акультуратә ҧсҭазаара иара ишиҭахыу алахәхара, аҟазара гәахәара инаҭо аҟаҵара, аҵарадырратә прогресс аҽалархәра, насгьы уи уаҩы инаҭо абеиарақәа рхархәара.Дарбанзаалак анаукатә, алитературатә, ма асахьаркыратә усумҭақәа аҧызҵаз иусумҭақәа рганахь ала имоу ауаҩышәаратәи аматериалтәи интересқәа рыхьчара азин имоуп .Дарбанзаалак ауаҩы абри Адекларациаҿ зыӡбахә ҳәоу азинқәеи ахақәиҭрақәеи инагӡаны аҧсҭазаараҿы аларҵәара алзыршаша ауаажәларратәи адунеижәларбжьаратәи еиҿкаашьақәа рзин имоуп.Дарбанзаалак ауаҩы аилазаара аҿаҧхьа идуп еиуеиҧшым ауалқәа. Убри аилазаара аҩныҵҟоуп иара ихаҭарагьы инагӡаны ҧымкрыда иахьҿиауа.Абарҭ азинқәеи ахақәиҭрақәеи рынагӡараан ауаҩы дҧызкуа ҳәа акгьы ыҟамзароуп, егьырҭ ауаа рзинқәеи рхақәиҭрақәеи иахәҭоу аҳаҭырқәҵара роурц азы, насгьы ауаҩышәара дҵак аҳасабала хра зланы иқәнаргыло азҵаатәқәа рынагаразы, адемократиатә еилазаараҿ ауаажәларратә еиҿкаара ашьақәыргылареи азеиҧш мышхәабзазареи рзы азакәан ишьақәнаргыло ҧкрақәак рыда.Абарҭ азинқәеи ахақәиҭрақәеи рынагӡара Еидҵоу Амилаҭқәа Реиҿкаара ахықәкқәеи апринципқәеи ирҿамгылозароуп.Абри Адекларациаҿ иану иарбан хәҭаҷзаалакгьы хаз игоу ҳәынҭқаррак, ма гәҧҩык ауаа, мамзаргьы хаҭала аӡәы абраҟа зыӡбахә ҳәоу азинқәеи ахақәиҭрақәеи раҧыхраз аусқәа рымҩаҧгара азин инаҭоушәа аилкаара иашам.УСВОЈЕНА У ГЕНЕРАЛНОЈ СКУПШТИНИ УЈЕДИЊЕНИХ НАЦИЈА 10. ДЕЦЕМБРА 1948.БУДУЂИ да су признавање урођеног достојанства и једнаких и неотуђивих права свих чланова људске обитељи темељ слободе, правде и мира у свијету,БУДУЂИ да су непоштивање и презирање права човјека имали за посљедицу акте, који су грубо вријеђали савјест човјечанства, и будуђи да је стварање свијета у којем ђе људска биђа уживати слободу говора и вјеровања и слободу од страха и несташице било проглашено као највиша тежња обичних људи,БУДУЂИ да је битно да права човјека буду заштиђена владавином права, да човјек не буде приморан да као посљедњем средству прибјегне побуни против тираније и угњетавања,БУДУЂИ да је битно да се унапређује развој пријатељских односа између народа,БУДУЂИ да су народи Уједињених нација поново потврдили у Повељи своју вјеру у основна права човјека, у достојанство и вриједност човјекове особе и у равноправност мушкараца и жена и пошто су одлучили да унапређују друштвени напредак и бољи животни стандард у широј слободи,БУДУЂИ да су се Државе Чланице обавезале да, у сурадњи с Уједињеним нацијама, постигну унапређење општег поштивања човјекових права и основних слобода и њихово одржавање,БУДУЂИ да је заједничко разумијевање тих права и слобода од највеђе важности за пуно остварење те обавезе,ГЕНЕРАЛНА СКУПШТИНА ПРОГЛАШАВАОВУ ОПШТУ ДЕКЛАРАЦИЈУ О ПРАВИМА ЧОВЈЕКА као заједничко мјерило постизања за све народе и све државе ради тога да би сваки орган друштва, имајуђи Декларацију стално на уму, тежили да учењем и одгојем допринесу поштивању ових права и слобода и да би прогресивним националним и међународним мјерама осигурали њихово опше и дјелотворно признавање и одржавање, како међу народима самих Држава Чланица, тако и међу народима оних подручја која су под њиховом ингеренцијом.Сва људска биђа рађају се слободна и једнака у достојанству и правима. Она су обдарена разумом и свијешђу и треба да једно према другоме поступају у духу братства.Свакоме су доступна сва права и слободе наведене у овој Декларацији без разлике било које врсте, као што су раса, боја, спол, језик, вјера, политичко или друго мишљење, народоносно или друштвено поријекло, имовина, рођење или други правни положај.Надаље, не смије се чинити било каква разлика на основу политичког, правног или међународног положаја земље или подручја којима нека особа припада, било да је ово подручје независно, под старатељством, несамоуправно, или да се налази ма под којим другим ограничењима суверености.Свако има право на живот, слободу и особну сигурност.Нико не смије бити држан у ропству или ропском односу; ропство и трговина робљем забрањује се у свим њиховим облицима.Нико не смије бити подвргнут мучењу или окрутном, нечовјечном или понижавајуђем поступку или кажњавању.Свако има право да се свагдје пред законом признаје као особа.Сви су пред законом једнаки и имају право, без икакве дискриминације, на једнаку заштиту закона. Сви имају право на једнаку заштиту против било какве дискриминације којом се крши ова Декларација и против сваког подстицања на такву дискриминацију.Свако има право на дјелотворна правна средства путем надлежних националних судова због дјела којима се крше основна права која су му додијељена у Уставу или закону.Нико не смије бити подвргнут самовољном хапшењу, затвору или изгону.Свако има право да га у пуној једнакости поштено и јавно саслуша независан и непристран суд ради утврђивања његових права и обавеза и било какве кривичне оптужбе против њега.Свако ко је оптужен за кривично дјело има право да се сматра невиним док се на темељу закона кривња не докаже на јавном претресу на којем је имао сва јамства потребна за своју одбрану.Нико се не смије сматрати кривим за кривично дјело на темељу било каквог чина или пропуста који нису представљали кривично дјело у смислу националног или међународног права у вријеме када су они били почињени. Исто тако не смије се изрицати тежа казна од оне која се могла примјенити када је кривично дјело почињено.Нико на смије бити извргнут самовољном мијешању у његов приватни зивот, обитељ, дом или преписку, нити нападајима на његову част и углед. Свако има право на заштиту закона против оваквом мијешању или нападу.Свако има право на слободу кретања и становања унутар границе сваке државе.Свако има право да напусти било коју земљу, укључујуђи своју властиту и да се врати у своју земљу.Свако има право да тражи и ужива у другим земљама уточиште пред прогонима.На то се правно не може позивати у случају прогона који су заиста изазвани неполитичким злочинима или дјелима противним циљевима и начелима Уједињених нација.Свако има право на држављанство.Нико не смије самовољно бити лишен својег држављанства нити му се смије одређи право да промијени своје држављанство.Пунољетни мушкарци и жене без икаквих ограничења у погледу расе, држављанства или вјере, имају право да склопе брак и да оснују обитељ. Они су равноправни приликом склапања брака, за вријеме његова трајања и приликом његова развода.Брак се склапа само уз слободан и потпун пристанак оних који намјеравају ступити у брак.Обитељ је природна и основна друштвена јединица и има право на заштиту друштва и државе.Свако има право да сам посједује имовину, а исто тако да је посједује у заједници с другима.Нико не смије самовољно бити лишен своје имовине.Свако има право на слободу мисли, савјести и вјере; то право укључује слободу промијенити своју вјеру или вјеровање и слободу да се, било појединачно или у заједници с другима, јавно или приватно, испољава вјера или вјеровање учењем, вршењем, обредима и одржавањем.Свако има право на слободу мишљења и изражавања; ово право укључује слободу мишљења без туђег мишљења а исто тако и тражење, примање и саопчавање обавјештења и идеја било којим средствима и без обзира на границе.Свако има право на слободу мирног окупљања и удруживања.Нико не може бити приморан да припада неком удружењу.Свако има право да судјелује у управи своје земље, непосредно или преко слободно изабраних представника.Свако има право на једнак приступ јавним службама у својој земљи.Воља народа треба да буде основа владине власти; та воља треба да се изражава у повременим и истинским изборима, који треба да се проводе општим и једнаким правом гласа, тајним гласањем или одговарајучим поступцима слободног гласања.Свако, као Члан друства, има право на социјално осигурање и право да остварује економска, социјална и културна права неопходна за своје достојанство и за развој своје личности путем државне помођи и међународне сурадње а у складу с организацијом и средствима сваке државе.Свако има право на рад, на слободан избор запослења, на правичне и повољне увјете рада и на заштиту од незапослености.Свако, без разлике, има право на једнаку плачу за једнаки рад.Свако ко ради има право на правичну и повољну наплату која њему и његовој обитељи осигурава човјека достојни опстанак и која се, по потреби, допуњује другим средствима социјалне заштите.Свако има право да ради заштите својих интереса образује синдикате и да ступа у њих.Свако има право на одмор и доколицу укључујуђи разумно ограничење радних сати и периодичне плађене празнике.Свако има право на животни стандард који одговара здрављу и добробити њега самога и његове обитељи, укључујуђи храну, одјеђу, стан и лијечничку његу и потребне социјалне услуге, као и право на осигурање за случај незапослености, болести, неспособности, удовишта, старости или другог помањкања средстава за живот у приликама које су изван његове мођи.Мајка и дијете имају право на нарочиту бригу и помођ. Сва дјеца, било рођена у браку или изван њега, треба да уживају исту социјалну заштиту.Свако има право на образовање. Образовање треба да буде бесплатно, бар у основним и нижим ступњевима. Основно образовање треба да буде обавезно. Техничко и стручно образовање треба да буде опђенито приступачно, а и више образовање треба такође да буде свима приступачно на темељу способности.Образовање треба да буде усмјерено на пуни развитак људске личности и на учвршђавање поштивања човјекових права и основних слобода. Оно треба да унапређује разумијевање, сношљивост и пријатељство међу свим народима, расним и вјерским скупинама, и треба да унапређује дјелатност Уједињених нација на одржавању мира.Родитељи имају првенствено право да бирају всту образовања за своју дјецу.Свако има право да слободно судјелује у културном животу заједнице, да ужива у умјетности и да учествује у знанственом напретку и у његовим користима.Свако има право на заштиту моралних и материјалних интереса који проистичу ма од којег знанственог, књижевног или умјетничког производа којему је аутор.Свако има право на друштвени и међународни поредак у којем права и слободе изложене у овој Декларацији могу бити потпуно остварене.Свако има обавезе према заједници из које је једино могуђе слободно и пуно развијање његове личности.У вршењу својих права и слобода сватко треба да буде подвргнут само оним ограничењима која су одређена законом искључиво у циљу осигурања дужног признања и поштивања права и слобода других и у циљу задовољења правичних захтјева морала, јавног поретка и опчег благостања у демократском друштву.Та права и слободе ни у којем случају не могу се примјењивати противно циљевима и начелима Уједињених нација.Ништа се у овој Декларацији не може тумачити као право ма које државе, скупине или особе да судјелује у било којој дјелатности или да врши било какву дјелатност усмјерену на уништавање било којих овдје изложених права и слобода.I te fa'ari'i i te fa'ati'amā o te ihomana tumu o te mau mero tā'āto'a o te nuna'a ta'ata e i to ratou ato'a ti'amanara'a 'aifaito e te tūtu'u-mana-'ore 'ei papa no te orara'ati'amā, no te orara'a-'aifaro e no te hau i roto i teie nei ao, e ti'a ai,I te fa'ari'i e no te ha'apa'o'ore, e no te fa'afaufa'a'ore i te mau ti'amanara'a o te ta'ata, i tupu ai te mau peu 'oviri i fa'ati'arepu i te manava o te tā'āto'ara'a o te ao; i te fa'ari'i i te ti'aoroara'ahia 'ei a'e nui no te ta'ata te hitira'a mai o te hō'ē ao iti i reira te mau ta'ata, i ora mai mai roto mai i te taiā e te veve, e 'aparaparau noa ai ma te ti'aturi fa'ahou, e ti'a ai,I te fa'afaufa'a i te paruru i te ti'amanara'a o te ta'ata ma te hō'ē fa'aterera'a-ture, ia 'ore 'oia te ta'ata ia hepohia, i te hope'a, i te hepo-'orure-hau i te fa'atītīra'a e te fa'afaora'a a te taehae, e tia ai,I te fa'afaufa'a i te fa'aitoitora'a i te rito o te here i rotopū i te mau va'a'ai'a, e ti'a ai,I te fa'ari'i, i roto i teie Parau-Fa'aau, e ua ti'aoro fa'ahou te mau nuna'a ta'ata o te mau Va'a'ai'a-'Amuitahia i to ratou ti'aturi pāpū i te mau ti'amanara'a tumu o te ta'ata, i te ihomana e i te faufa'a o te ihota'ata i te 'aifaitora'a o te ti'amanara'a o te mau tane e o te mau vahine. I te fa'ari'i e ua fa'i ato'a i to ratou hina'aro mau i te tauturu i te 'e'era'a o te 'avirira'ata'ata, e i te ha'apunaho i te hō'ē orara'a hau roa a'e i te maita'i na roto ia i te hō'ē ti'amara'a hau a'e, e ti'a ai,I te fa'ari'i i te 'opuara'a'amui a te mau Hau Mero e a te Fa'anahora'a a te mau Va'a'ai'a-'Amuitahia no te ha'amau pāpū i te fa'atura hā'āti-pāpū-mau i te mau ti'amanara'a o te ta'ata e i te ti'ama tumu, e ti'a ai,I te fa'ari'i 'ei faufa'a nui no te ha'apāpū i teie parau-fa'aau, te hō'ē rahura'a 'amui i teie mau ti'amanara'a e teie mau ti'amāra'a, e ti'a ai,Te poro nei te 'Apo'ora'a Rahi i teie Fa'ira'a Hā'āti i te mau Ti'amanara'a o te Ta'ata 'ei moea titaura'a 'amui na te mau nuna'a ta'ata e te mau va'a'ai'a ato'a, ia tutava 'oia te mau ta'ata tupu e te mau mero o te 'avirira'a ta'ata, ma te raupe'a -mana'o noa i teie Fa'ira'a, na roto i te ha'api'ira'a-'ite e te ha'api'ira'a-peu, no te ha'aparare i te fa'aturara'a o teie mau ti'amanara'a, e no te ha'amau pāpū, na roto i te hō'ē mau fa'auera'a ri'iri'i a to na iho va'a'ai'a e a te mau va'a'ai'a tā'āto'a. Te poro nei i te fa'ati'amā ra'a e i te ha'apāpūra'a, mai rotopū i te huira'atira o te mau Hau Mero iho e tae roa atu i te huira'atira o te mau fenua i raro a'e i to ratou mana.E fanauhia te tā'āto'ara'a o te ta'ata-tupu ma te ti'amā e te ti'amanara'a 'aifaito. Ua 'ī te mana'o pa'ari e i te manava e ma te 'a'au taea'e 'oia ta ratou ha'a i rotopū ia ratou iho, e ti'a ai;E ti'a ta te ta'ata tata'itahi i te fa'ariro 'ei ti'ara'a no na, teie mau ti'amanara'a e te mau ti'amāra'a i ha'apararea i roto i teie Fa'ira'a, ma te hō'ē mā'itira'a'orehia 'oia na ni'a i te taura ta'ata, na ni'a i te rava 'iri, i te tānē e te vahine, i te reo, i te fa'aro'o, te mana'o poritita 'aore ra na ni'a i te tahi atu a mau mana'o no roto mai i te va'a'ai'a 'aore ra i te 'avirira'ata'ata; ma te ma'iti-'ore-ato'a-hia 'oia na ni'a i te faufa'a, i te papafanaura'a 'aore ra na ni'a i te tahi atu a mau huru ti'ara'a.Teie atu a, 'aore 'e mā'itira'a e ravehia na ni'a i te papara'a poritita, i te manara'a-ture 'aore ra na ni'a i te papara'a i rotopū i te mau va'a'ai'a o te fenua 'aore ra o te hau-fenua o te hō'ē ta'ata a'amau, noa atu teie 'e fenua 'aore 'e hau-fenua mana ta'a'ē, 'e fenua fa'aterehia, i 'o'oti-pito-'ore 'aore ra 'e fenua ti'amāra'a fa'aitihia.'E ti'amanara'a to te ta'ata-tupu ato'a i te ora, i te ti'amāra'a e i te orara'a pano'ono'o 'ore.'Eiaha roa te ta'ata ia mau i te fa'aterera'a fa'atītī e i te fa'afaora'a; e 'opani 'eta'eta-roa-hia te fa'aterera'a-fa'atītī e te tapiho'ora'a i te mau tītī'Eiaha roa te ta'ata ia ha'avīhia ma te taparahihia, ia fa'autu'ahia ma te ha'amauiuihia e te fa'afaufa'a'orehia 'aore ra ma te ha'ave'uve'uhia.'E ti'amanara'a to te ta'ata tata'itahi i te manara'a o to na ti'ara'a-mana-ture i te mau vāhi ato'a.'E ti'ara'a 'aifaito to te tā'āto'ara'a i mua i te ture e 'e ti'amanara'a, ma te mā'iti'orehia, i te hō'ē parurura'a 'aifaito a te ture. 'E ti'amanara'a to te tā'āto'ara'a ia pāruru-'aifaito-hia atu i te mau fa'ata'ara'a e fa'ahapa na i teie Fa'ira'a, e i te mau ha'afifra'a ato'a i teie fa'ata'ara'a.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te hō'ē horora'a ti'a mau i mua i te mau manaha'avara'a a te va'a'ai'a i mana i te pāto'i atu i te mau ha'a e fa'ahapa ra i to na mau ti'amanara'a tumu i ha'amanahia mai e te papature nui 'aore ra e te ture.'Eiaha roa te ta'ata ia tape'ahia, ia tamauhia i te 'auri 'aorc ra ia tuvaruhia ma te tumu 'ore.'E ti'amanara'a lo te ta'ata ato'a, na roto i te 'aifaito ti'a, i te fa'aro'o auti'a a ra'ahia ta na tumu 'ohipa e te hō'ē tomite ha'avāra'a ti'amā e te ti'a 'aifaito, i mua i te huira'atira. Na teie tomite 'oia e fa'aoti i te ti'amāra'a o to na mau ti'amanara'a e ta na mau fafaura'a 'aore ra i te manara'a o te mau fa'ahapara'a ato'a na ni'a i te tinofa'au tu'ara'a .'E tia ma tei fa'aoti-mana'o-hia no te ta'ata ato'a i parihia i te hō'ē hara hou o ia a fa'ahapa-pāpū-roa-hia ai e te ture na roto i te hō'ē ha'avāra'a i mua i te huira'atira. 'E mau rave'a pāpū te rave-'ato'a-hia no te pāruru ia na.'Eiaha te ta'ata ia fa'autu'ahia no te mau 'ohipa 'aore ra no te mau ravera'aha'apa'ora'a -'ore i tupu i te tau 'e fa'ahapa-ture-'ore teie mau 'ohipa i roto i te papa-ture o to na va'a'ai'a 'aore ra o te tā'āto'ara'a o te mau va'a'ai'a. 'Eiaha ato'a ia fa'ateiahahia a'e te utu'a, ia vai 'aifaito rā e tei tu'uhia i te tau a ravehia ai teie hara.'Eiaha te orara'a, te feti'i, te 'utuafare o te ta'ata e ta na ato'a mau tuatapapara'aparau-papa'i ia riro 'ei 'imira'a-pe'ape'a- ti'amā -'ore, e 'ei fa'a'inora'a ato'a i to na tiara'amana e i to na ro'o. 'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te pārurura'a a te ture i teie atu mau 'imira'a -pe'ape'a 'aore ra i teie mau fa'a'inora'a.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te araterehaere ma te ti'amā e i te 'imi i te hō'ē nohora'a no na i roto i te hō'ē Hau-Fenua.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te fa'aru'e i te 'ai'a, i to na ato'a iho 'oia, e i te ho'i fa'ahou mai i to na'ai'a.I mua i te fa'afaora'a, 'e tiamanara'a to te ta'ata ato'a i te 'imi i te pare-ora e i te fa'ari'ihia mai i te tahi 'ē atu mau fenua.'Eiaha ra teie ti'amanara'a ia tata'uhia no te mau fa'afaora'a i fa'ahapa i te ti'amanara'a 'amui 'aore ra i fa'ahape i te mau fa'aotira'a e te mau fa'ata'ara'a-ture a te mau Va'a'ai'a-'Amuitahia.'E ti'amanara'a to te ta'ata-tupu ato'a i te hō'ē ti'ara'ava'a'ai'a.'Eiaha roa ia te ta'ata ia fa'a'erehia ma te ti'amā 'ore i to na ti'ara'ava'a'ai'a, e i te ti'amanara'a ato'a no te taui i to na ti'ara'ava'a'ai'a.la tae'ahia te matahiti ti'a, 'e ti'amanara'a to te tānē e to te vahine, ma te hō'ē ha'a- fifi-'ore-hia na ni'a i te taura-ta'ata, na ni'a i te ti'ara'ava'a'ai'a 'aore ra na ni'a i te fa'aro'o, i te fa'aipoipo e i te ha'atumu i te hō'ē'utuafare-feti'i. 'E ti'amanara'a'aifai to raua no te 'ohipa-e-no-te- 'anotau- fa'aipoipora'a e no te 'anotau ta'ara'a ato'a.E fa'aoti-ti'a-noa-hia te fa'aipoipora'a ma te hina'aro ti'amā mau e te fa'ahepo'orehia o nā ta'ata fa'aipoipo.'E iho tumu-papa te 'utuafare-feti'i no te 'avirira'ata'ata e no reira 'e ti'amanara'a to na i te pārurura'a a te 'avirira'ata'ata e a te Hau.'E ti'amanara'a to te ta'ata, to tei vai ato'a i roto i te va'amata'eina'a, i te ti'ara'afatu.'Eiaha roa te ta'ata ia fa'a'erehia ma te ti'amā 'ore i to na ti'ara'afatu.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te ti'amāra'a o te ferurira'a, o te 'ite e o te fa'aro'o. Teie ti'amanara'a, 'e ti'amāra'a ia no te taui i te fa'aro'o'aore ra i te ti'aturira'a, o ia ana'e iho 'aore ra ma te 'amui, i mua i te huira'atira 'aore ra o ia ana'e iho, na roto i te ha'api'ira'a, i te mau fa'anahonahora'a, i te purera'a e i te fa'aotira'a o te haerera'a'oro'a.'E ti'amanara'a to te ta'ata-tupu ato'a i te ti'amāra'a o te mana'o e o te porora'a-parau; 'e ti'amanara'a ho'i ia i te ha'afifi-ra'a-'ore-hia no to na mau mana'o, 'e ti'amanara'a no te 'imira'a, no te fa'ari'ira'a e no te ha'apararera'a i te mau parau-fa'a'ite e i te mau mana'o, na roto i te mau huru rave'a ato'a, e ma te tāu'a 'ore atu i te mau 'oti'a.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te ti'amāra'a o te 'apo'ora'a e o te tā'ātira'a hau.'Eiaha roa te ta'ata ia fa'ahepohia no te fa'ao atu i roto i te hō'ē pupu-tā'ātira'a.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te fa'aō ti'a atu, 'aore ra na ni'a atu i te ti'ara'a o te mau mero-mā'iti-ti'amā-hia, i roto i te fa'aterera'a-'ohipa a te Hau o to na fenua.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te fa'aō atu, na ni'a i te mau ti'ara'a 'aifaito, i roto i te mau toro'a-'ohipa a te Hau o to na fenua.'O te hina'aro o te huira'atira te papa o te mana o te fa'aterera'a a te Ilau. E ha'apararehia teie hina'aro na roto i te tahi mau mā~'itira'a ti'amā, o tē rave-tamau-hia i te mau area-fa'aau-hia, na roto ia i te hō'ē mā'itira'a hā'āti 'aifaito e i te hō'ē mā'itira'a pūrarohuna 'aore ra na roto ia i te hō'ē fa'anahora'a 'aifaito mai, o te fa'atura i te ti'amāra'a o te mā'itira'a .'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a, na ni'a i to na ti'ara'a -mero-'avirira'ata'ata, i te papaturura'a -'avirira'ata'ata. 'E ti'ara'a to na i te manuiara'a o te mau ti'amanara'a te pae faufa'a, te pae 'avirira'ata'ata e te pae fa'anahora'a-'ohipa-tumu -faufa'a no to na ihomana e no te tupura'a-ti'amā o to na ihota'ata, ma te tūtavara'a-va'a'ai'a 'oia e te ravera'a-'amui a te tā'āto'ara'a o te mau va'a'ai'a, ia au i te fa'anahora'a e te faufa'a a te fenua tata'itahi.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te 'ohipa, i te mā'iti-ti'amā i ta n'ohipa na ni'a i t hō'ē fa'anahora'a-ohipa 'aifaito e te aut'a, e i te paruruhia i te o'era'a-'ohipa.'E ti'amanara'a to te tā'āto'ara'a, ma te hō'ē ma'iti'orera'a, i te hō'ē moni'ohipa 'aifaito ti'a e te hō'ē ha'ara'a 'aifaito.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a e rave na i te'ohipa i te hō'ē 'aufaura'a 'aifaito au-ti'a no te papaturu ia na e i to na 'utuafare feti'i te hō'ē orara'a au i te ti'amāra'a o te ta'ata-tupu tei ti'a i te pāturuhia, i te taime-fifi, na te tahi mau rave'a-pārurura'a 'avirira'ata'ata.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te fa'atupu e te tahi atu i te auparuru-ti'ara'a e i te fa'aō ato'a atu i roto i te mau auparurura'a-ti'ara'a no te pāruru i to na mau-ti'ara'a-faufa'a.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te fa'aeaeara'a-'ohipa e i te mau fa'a'ana'anatae-ra'a, i te hō'ē ihoa rā ha'apotora'a au-ti'a i te taime-ravera'a-'ohipa e i te 'aufauhia i te mau fa'afa'aeara'a-'ohipa i fa'au-area-hia.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te faito-orara'a nava'i no te papaturu i to na orara'a-tino e to na orara'a-fāna'o e i to to na ato'a'utuafare-feti'i, i te pae ihoa rā o te mā'a, o te 'ahu, o te fare, o te utuutura'a-ma'i e i te pae ato'a o te mau 'atu'atura'a-'avirira'ata'ata i titauhia. 'E ti'amanara'a to na i te tauturuhia i te o'era'a-'ohipa, i te ma'ira'a, te ha'aparuparura'a, te ivira'a, te ruhiruhiara'a 'aore ra i te tahi atu a mau o'era'a-rave'a-'imira'a-maita'i i hina'aro'orehia e ana.'E ti'amanara'a to te vahine-fanau-tama e to te tamari'i i te hō'ē tauturu e i te hō'ē utuutura'a ta'a'ē. 'E ti'ara'a to te tā'āto'ara'a o te tamari'i, tei fanau-ti'ama-hia 'aore ra tei fanau-ti'amā-'ore-hia, i te hō'ēā tauturura'a-'avirira'ata'ata.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te ha'api'ira'a. 'Ei ha'api'ira'a tāmoni 'ore e ti'a ai no te ha'api'ira'a'ā e no te ha'api'ira'a -tumu ihoa rā. 'E fa'auera'a na te hau te ha'api'ira'a-'ā. Ia ha'apararehia te ha'api'ira'a fa'aravihi e te ha'api'ira'a-toro'a, e ti'a ai. 'E ti'amanara'a, ma te 'aifaito roa, to te tā'āto'ara'a i te ha'api'ira'a tuatoru na roto i to ratou iho itoito.Ia titau-ti'a te ha'api'ira'a i te pū-hinuhinura'a o te ihota'ata e i te fa'a'eta'eta i te fa'aturara'a i te ti'amanara'a o te ta'ata-tupu, e o te mau ti'amāra'a tumu, e ti'a ai. Ia tauturuhua 'oia i te māramarama, i te maita'i e te here i rotopū i te mau va'a'ai'a pā'āto' e te mau taura-ta'ata 'aore ra i rotopū i te mau pupu -fa'aro'o, ia tauturuhua ato'a i te terera'a o te mau 'ohipa a te mau Va'a'ai'a-Amuitahia no te maupāpūra'a o te hau, e ti'a ai.3-'E ti'amanara'a matameha'i to te metua, i te mā'iti i te huru ha'api'ira'a e hōro'a na to raua mau tamari'i.E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te fa'aō atu, ma te ti'amā, i roto i te fa'anahora'a-'ihi-tupu a te va'amata'eina'a, i te fa'afaufa'a atu i te mau tata'ura'a-'una, e i te 'amui ato'a atu i te fa'aritora'a o te pū'ihi e i te mau rahura'a-ora e roa'a mai.'E ti'amanara'a to te ta'ata tata'itahi i te pāruruhiara'a o te mau faufa'a-ture e te mau faufa'a-tino e vai ra i roto i te mau tata'ura'a-'ihi, te mau tata'ura'a-'aivana'a 'aore ra te mau tata'ura'a-'una ta na iho e fatu na.'E ti'amanara'a to te ta'ata ato'a i te manara'a, i te pae 'avirira'ata'ata e i te pae va'a'ai'a pā'āto'a, o te hō'ē fa'aterera'a i reira te mau ti'amanara'a e te mau ti'amāra'a i porohia i roto i teie Fa'ira'a e mana rahi roa ai.'E hopoi'a ta te ta'ata tata'itahi e amo na te va'amata'eina'a i reira te tupura'a ti'amā rahi mau o to na ihota'ata e mana ai.I roto i te fa'a'ohipara'a i to na mau ti'amanara'a e i roto ato'a i te fa'afaufa'ara'a i to na mau ti'amāra'a, 'aita atu 'e 'ōpanira'a ta te ta'ata tata'itahi maori rā o te mau 'ōpanira'a ia i fa'aau-ti'a-hia e te ture no te papaturu i te fa'ari'ira'a e i te fa'aturara'a i te mau ti'amanara'a e te mau ti'amāra'a o te tahi atu, e no te ha'afaufa'a ato'a i te mau titaura'a 'aifaito a te ture-ha'apa'ora'a e a te ture-hau, e a te orara'a-hau maita'i o te tā'āto'ara'a i roto i te hō'ē 'avirira'ata'ata-upo'o-'aifaito.E'ore teie mau ti'amanara'a e teie mau ti'amāra'a e mana noa a'e i te ravefa'ahapara'a i te mau ture-ha'apa'ora'a a te mau Va'a'ai'a-'Amuitahia.'Eiaha roa te hō'ē noa a'e fa'auera'a a teie Fa'ira'a ia 'iritihia 'ei ti'amanara'a a'e no te hō'ē Hau-Fenua, no te hō'ē aupupu-ta'ata 'aore ra no te hō'ē ta'ata hō'ē, no te rave i te hō'ē 'ohipa no te vāvāhi atu i te mau ti'amanara'a e te mau ti'amāra'a i porohia i roto nei.PEEPUNDU AJKE' PALAADiciembre chu'chaya' paitya malu Ashtu manchishtaapaipatsa' taapaichunga
manchishpema malunu NACIONES UNIDAS ya' Asamblea General-chi depaviike' tsange deshuike' entsaave ti' munu bain dewainve, entsa tunu naa nuka chulla bain, muba mubain tsatsangenuu deechu detaveti' tsandi depañu kuinda. Mika ura' katamu tsenmin ma juntsangeñaa uranu juve tya' narake kata' piikemulaa entsa tsaa dekeve, naa muba tsangendetyuren umaya matyu ajke' bijee entsa nuka chulla bain, muba mubain tsatsangenuu deechu detave ti' tsandi depañu kuinda umaya ma chachinuren kera' patiiñuu depiikeve.Entsa Tsandi Depañu Kuinda, chai tinbutala yumaa 360 vee vee panu palaachi depillave. Entsa tunu naaju kiika' mityaba entsa kiikaa naa naaju palaachi bain kayu pillave, tsa' mitya juntsarenmika waintsuve ti kiika juju' naaju urañu bain' kumuinchi entsa tunu chullachi.Urama kerakeñu chachi dejutu naaju naa-i kera' taatu inuu juñu bain tsaatalaa dekera, tsenm'in ti deechu juutala bain naaju chachilla bain tsaren deechu deta, ne mainnaa deechu chipake ne ñuya tsaa deechu tajtaa ti' mujchi, entsa tu kuraa nuka bain, muba bulla jiJtyu ti kendenñuba kenu, naa kavitu juu bain mika ura' deechu kavitu, tsenminnaa tiba bulla jutyu mika sunden chunu judeeshu juntsa entsatalaa llatinañuu juve tya' mitya.Entsa tunu naa nuka chUlla bain, muba mu bain tsatsangenuu deechu detanu paatetala kerajtu mijtu, tsenmin balenguretyu jatsa' ne keraanchiren, tituba deke' firuke' cha' tansha pensachiya ura kinjutyuu mayujpeyaa kemu deeve tya' mitya. Tsenmin chachillachee ti ju'ba juntsaa kayu mutyanu tsuve tya' juuñunge ke' umaa entsa ajkeshaa entsa tunu naaju chachilla bainmatenbiyaa pensa depire', naa yala' jeetyanu pensa bain depireke' matyu naa tyenaaju patindya'ba tsaa depa' sunden dechun'u, tsenmin ne tinu keengikenu tya' bain tsaanu dekeenge' sunden dechunu, tinbu jantsuve tya' mitya.Entsa tunu naa nuka chulla bain, muba mubain tsatsangenuu deechu jumunu tyeeba juñu narake uukaren tsangenu tya', rnatyu tsangenchingenuu juve tya' juntsa uukaanu ma Deechu juuñuu dekive, tsenmalaa matyu tituba deke' firudeke' menaa teraañuu detananu keñu bain, matyu chachilla ne tyui-eraiñu-i' naakin tsandya' ti' mityaba juntsaren juune juntsa kai'tala kayu vera ne juu jutyu, juntsa miñuren juu de'ajaatsetuware' tsaa pebulu kujpa'i'. balelanu vingendejutyuve tya' mitya.Tsenmin tsangenchingenuu juve tya' naaju tuutala bain naatala juuñunge taatu kenuu kikaanu tyeeba juñu awakaren tsangikaanu juve tya' mitya.Naciones Unidas-nu shilli denashu juntsa pebulula kumuinchiren tsandi depa' jungajte tsange deshuikeñu Kiikanu, ura uwain tsaanu juve ti'dekeenge' matyu chachi jutu ti deechu tadeeñu bain juntsatala uwain tsaave ti' tsenmin chachi juñu naa-i kera' taatu inuu juñu bain tsaatala bain tsaanu juve ti' dekeenge' tsenmin chachi jutu naaju baledeeñu bain tsadeeve ti'tsange dekeenge' shuike' naa ti deechu juuchi bain unbeerukula bain su pula bain tsaren deechu detave tya' mitya. Tsenmin kumuinchiren naake' bain tsangenchiren kenu ti' ma tsangenui deshuwa' matyu naaju cha' bululanu bain ne tyeeba dejuñu shu'kikaren tsange' awakare' naa ura' chunchi bain kayu ura' chunuu tiba bulla jutyu ura' chunuu detirenu ti' tsai deshuwa' mitya.Naaju chachilla bain tsangenuu deechu tadeeshu juntsatala tsenmin naaju chachilla bain muba tsanguityude tindetyu ti kendya'ba tsangenuu judeeshu juntsatala, ura tsangenchin kidaa ti' ma tsai depa-ake' tsai deshuwamu Estados Miembros-la, juntsa Naciones Unidas Organización-ba buluren tsangenuu deshuwa' mitya, tsenminKumuinchi enu tsandi depa' tsange deshuikeñu ura uwain juntsangenuu jushu juntsaa naa mubain enu pañu deechu judeeshu juntsanu, tsenmin naa mun ti kenu tya' bain tiba bulla jutyuren tsangenuu judeeshu juntsatala, matyu muba mubain naajuñu bain ne veevee aseetangi'mujchi tsaren aseetangenuu dejuve, ti' mitya.muba mubain mijanu detsuAsamblea GeneralentsandiveEntsa Tunu Naa Nuka Chulla Bain, Muba Mubain Tsatsangenuu Deechu Detave Ti' Tsandi Depañu KuindaKumuinchi chachilla, naa naaju tu paatesha bain nuka' baasa matyu pudengura deengenu dejuve juntsa pensa' mityaren, tsenmalaa mun juju' bain, naa naaju bale ya juula bain juntsanun dajkake pensange' tsangenuke deke' demijakare' uwain tsaamiñu detyakare', matyu entsa deechu júdeeshu juntsatala, tsenmin muba bulla jutyu ti kendenñuba tsangenuu judeeshu juntsala bain narake uukaakiñunge' juntsadeke' tyeeba juñu narake deengaren tsangenu dejuve naa naaketaa tsangenuu juñu bain juntsa naa uwanu bain awakáakentsuñungetu ne entsa lala' tu juusharen jujutyu, vee mujtu naa nuka" baasa vee paatesha bain, tsange' entsa deechunu naatiñu bain tu kuraa juntsa ura uwain tsadekikaanu ne Estados Miembros judeeshu juntsa chachilla' chundalanjujutyu, naa yala' tu juusha yaichi uuden-in chumu tu judeeshu juntsatala bain.Naaju chachilla bain mu' chachilla bain na kayatu tichiba bulla jutyu naakendya'ba kenu deechu taa na kayamu deju, tsenminya,naaju juñu bain ne tsaave ti', uukavinu jutyu naa, tideechu juuchi bain, mubain mubain tsaren dejuve, tsenmin shilli pensangenu pude deju'. mitya, tsenr)1in ura' kendu bain ura' kendyu' bain mide' mitya muba mu bain veta' veta' ura' keewaawaa kenuu dejuve.Ti deechu juu bain, naa ti kikenu tyai' bain tsatsangenuu pude deeve ti' tsandi depa' entsa tsange deshuikeñu Tsandi Depañu Kuindanu pudeeshu juntsanu mu' chachilla bain tsatsanguenuu deechu detanave; naa tinuba keetadi' ne tsaave ti' mujchi, ne vee chachee ti' mujehi, ne vee muehiña puuve ti' mujehi, ne IIupuve supuve ti' mujehi, ne tsaa palaaya pamuve ti' mujehi, ne tsaa dios-naa keengimuve ti' mujehi, ne titalaba keetadi' ne tsaave ti' na' baasa pamuve ti' mujehl. Tsandityu' bain, kayu tinuuñuba ne nunbaku baake'eetadi' ne tsaave ti' mujehi, ne tsaa chaehilla deeve ti' mujehi, ne lushi tanutala keetadi' mujchi, ne naa-i na kayamuñuba tsaatala keetadi' mujehi, ne ti juu ne vera juutala keetadi'mujehi, naaju ehaehilla bain tsaren deeehu detanave.Tsenmiren, naa tinuba keetadi' ne tsaave ti' mujchi, ne titalaba kata' ne tsaáve ti' papatimu tunaa eh uve ti' mujehi, naa ne kavitu iinuutalama punamu tunaa chuve ti' mujchi, ne na' baasa baasha vee paate tutala demi'tekare' dekera' ne tsaave ti' mujehi. Tsajutyu'ba ne veelaehi uuden ityu tushaa ehumuve ti' mujehi, tsajutyu' ba ne veelaehi uuden-i' bulu ne washaimu, maali pudejtu, ne veelachi menaa teraañuu tunaa ehuve ti' mujehi, tsajutyu' bain ne ya' tunuren uudengenu pudejtu' ne jatsaave tinu tunaa chuve ti' mujehi.Naaju ehaehi bain ehaehi tiya' ehunu deeehu tave, naa muehiba bulla jutyu ti kendya'ba kenuu deeehu bain tave, tsen,min ya ehaehi jutu ya' bulunu tituba ikutinjutyu deeehu bain tave.Naa mubain veelaehee uuden-i' tikesa tyañuba tsatsangemu, maali tigendya'ba tsangenu deeehu tajtu ehaehi junu dejutyuve, naa ne veelaehee ti bain ke' kuwa kuwa kemu ehaehi jundejutyuve; Ne veelaehee uuden-i' tikesa tyañuba tsatsangemu, maali tigendya'ba tsangenu deeehu tajtu paatetala ti' mityaba naake' ba tsangenu jutyuve ti' ma pillaave.Naa mubain kaya' bandapurai' tituba ikutinuu dejutyuve, naa ne kuipavikuti' tsaityu'ba na' baasa de' ikuti' ne chacheeba jutyu debadan tsai' ~atenbiyai' mayujp-eyainu dejutyuve.Naa mubain chachi jumulaya naa nuka bainnutsa patesha bain deechu detave ya nukaa chumu' bain juntsa ya' deechu.Ley ajuushaya naa mu bain mabarejun dejuve, tsenmin naa tinuba keetadi' ne tsaave ti' mujchiren naaju ley-chi bain manbarejuren bale-ikutyanuu deechu detave.Naa mu bain tsaren bale-ikutyanuu deechu detave entsa Tsandi Depañu Kuindanu punashu juntsa deechu pillalanu ne jatsa' kure' tujle' firu dekinmala. Naa ne tsange' jatsa' kure' tsangenjutyu' bain ma tsangenuke firu' dekeewaañu bain, naa juntsatala bain tsar~n bale-ikutyanuu deechu detave.Nutsa bale chachilla' ajuusha bain, nutsa bale yatala bain, ya' chunu tu sukunu aa bale chumula' jungaya tyeengitaa naakitaa lave'kakutinu ju' bain tsaa mi'kenu deechu tadeeve naaju chachilla bain. TsaJ:lge' yachi tsamantsa bale deechu, Constitución kiikanupillaashu juntsa deechu juuñu bain, naa ley-nu pumu deechu juulanu bain firu' kenu dekenmalaya, bale-ikutinuu deechu tadeeve.Tsangenu' jutyuunun tituba ke' mijaindyu peresu kaki, ne peresu viinu, tsaityu'ba ya' tusha kalare' era' vee mujtu nepiwarainuu dejutyuve, mubain.Naaju chachilla bain, ne faata' uyudiba i' mujchi parejuren juuñu ju' tsaren deechu detave, munuba bale jutyu kejtaa uyunañu namu balela' ajuusha, cha' kejtsapaatala maali balela' depa' meedikuti' ura' deechu kavitu ikutinu, ne yanu daran feete' kuipa pu' kavitu kenu paate juutala, naa ne ya' deechu juutala, tsangityu'ba ne ya titalaa tsatsangenu jutyuñu bain; tsaatala detyashnu kuindatala.Mun firu' keve ti' "pakaya-i' bain, ura uwain tsangeve ti' entsange keewarendetyuya uwain kuipave tikayanjutyu deechu tave; ley-nu naatiñu bain juntsanu keetaditu tsenmin ura uwain narai kavitu ikutitu, naa tinu bain yaa naa-i balelanu' kiñu bain tsaatala ne dedaakaanu ke'ne firu kindetyu ma narai kavitu ikutitu.Naa mubain faata vi' kuipa viinuu dejutyuve ne tiiñuba kike tsangetyu'ba kikenuu junuren ne kityuu ju' bain juntsa tsangenu tinbutala ne ya'chunu aa tu sukunu tsaityu'ba vee mujtu vee tusha Deechu jumulachi ti kuipa vinuu kuinda jutyuwaashu juntsaya. Tsenmin ti faateru kike' kuipa vi' i' bain, juntsa tsangenu tinbunu nai kuipa vinuu juñu bain juntsa kuiparen viinuu juve, ne juntsanu yapa viinuu jutyuve.Naa mu bain tsangenuu jutyunuren tituba ke' ne ya naaju ti ken chumuñu bain nee tsaatala na' baasa kikutinu' jutyuve, naa ne ya' bulu chachillanu juu bain, ne ya' ya juutala bain, ne yachin juu kiika juutala bain, naa ne ya tyee juñu bain ne tsaa dajka chachi juuñu bain, tsaatala ne firu' pakutyainuu jutyuve. Naaju chachilla bain entsa tsaa tituba deke' tituba depanu keñu tsaachi la'kakutyainuu ley-chi bale ikutinu deechu detave.Naaju chachilla bain ya' chunu aa tu sukunuya muba daatadindetyuren nuka ji'nendya' bain, ne nuka ya ke'chudindya' bain tsangenu deechu tave.Naaju chachilla bain nuka ya' aa tu sukunu lu' ji' vee mujtu baasha tusha ji'-i' manen bene ya' chunu tusha maanu tya' bain tsainu deechu detave.Tengai'tu tituba kenu tya' deesuuke' firu kenu dekinmala, naa mubain, vee tusha vee paatesha lu'ji' nepiya' nemuyu ti' pa' junga chunu deechu tave.Entsa deechu juushu juntsa naake' ne tsaave ti' juntsanu paka' balelantsaanu juve, ne ti faateru juu juntsan mitya kuipa viinu faateru ne juuba jushu juntsaya, tsaityu' bain Naciones Unidas ti kikenu tyatuaa tsenminnaa naati patuaa tsangeñu bain juntsanu shilijtushu juntsaya.Mubain juntsa tushaa chumuyu juntsa chachee juyu tyanu deechu detave.Naa munu bain tsangenu' jutyuunun kidandake' ya nutsa tushaa chumuñu bain ti chachiñu bain tsajutyuve ti'juntsa deechu chi'kenu dejutyuve. Tsenmin ne nutsa tusha chumu ju' ne ti chachi ju' vera' mandiyainu tyañu bain muba
daatadinudejutyuve.Unbeerukula supulabain, yumaa pallu buudi' chunu tinbu ishu juntsaa, ne tsaa chachee ti' mujchi, ne juntsa tusha chumu juntsa chachee ti' mujchi,' ne tsaanuaa keengimuaa ti' mujchi pallu debuudi' yaitene ma bulu chachi tinu deechu detave; tsa'-i' manbarejuu deechu detave pallu debuudi' chutu titi kenuu juuñu bain, tsenmin bulu chungamaya naa.ne mavelainu ki' bain tsaren deechu detave.Bene yaiterie demutya' ya' ruku ya' shinbu tiyariuu judeeshu jUhtsala tsai' buudi' chulaya yaitene muba tsaide tindetyu ti kendu'ba nara miren tsai' buudi' chunu judeeve.Naaju tsamantsa aa bulu chachilla' kejtsapaatala bain, pallu detiya' ma bulu paande imu chachillaa, ti ju'ba matyu kayu bale, juntsan jutyuya naaken tsaju. Juntsala naa juntsa .tsamantsa aa bulu chachillachi bain, naa nutsa tusha chuñu juntsa tusha washnamu balelachi bain tsaren la'kaya' washkekutinuu deechu detave.Mu' chachi bain ne tyeenaaju tadinu tya' bain yachin juu bain, naa ne velaba debuudi' tadinu tya' bain tsangenuu deechu tave.Naa munu bain tsangenu' jutyuunun kidandake' ya tyeenaaju tañu bain juntsa tajtuke pajtenu dejutyuve.Mu' chachilla bain muba bulla jutyu naake pensangendya'ba, naake maali ya' mishusha manbake'merandya'ba ne naake keengikenu tya'ba tsangenu deechu detave. Entsa deechu tsaren deechu kumuve, naa ne ya' keenginu tsuminu mavete' vera' mangeengikenu tyañu bain, tsaityu'ba ne muba tsangide' tindetyuren maaliren ya tinuaa keengimu' bain juntsa ne maali, tsaityu'ba veelaba debuudi' wanditinu tya' bain tsangenu deechu. tave. Entsa tsandinu pudeve cha' kejtsapaatala, tsandityumee maalindala juntsa ya' keenginu mijakaanu, tsangikaanu, tsaa chachiyu titu, titi kenu juñu bain juntsangikaanu, tsenmin tyeenaajaa tsangenjutyuu juñu bain juntsa wainnu.Naaju chachilla bain muba bulla jutyu naati pandya'ba, naake keewaanu tya'ba tsangenu deechu detave; entsa deechu ne ya tsandi paa ti' juntsan mitya ne yanu bulla kee dekinu keñu la'kamu deechuve. Tsenmin ne tinaaju tyashi' keekinú tya' bain, naa ne ti kuinda juu mijainu tya' bain, tsai' demija' tichiba daakarajtu, daatadijtu ne ti kike' demijakaakenu tya' bain tsangenu deechuve.Mu' chachi. bain matyu tsangindyamiya muba bulla jutyu, ura'kenufiru kénu jutyu, naa-i wandindya'ba ne naa-i buudindya'ba tsangenu deechu tave.Naa mu bain tsaa mutyai'mujchiren deranchi buutekarainuu jutyuve.Naaju chachilla bain lu'tsa' tusha juntsa ya' aa tu sukunu washnamu bale tinu yaibain tsaren deechu detave bale lunu kenu. Ura yarenma luinu ketu, tsangetyu'ba muba tsangide tindetyuren ya' mitya veelanu dete'lare' eetu.Naaju chachilla bain lu'tsa' tusha, juntsa ya' aa tu suku juusha, tichiba faata' kurai'mujchi manbafejuren bale chachi tinu deechu detave.Cha' paatala washke' uudengenu juushu juntsa kumuinchi chachilla naadetiñuba, tyeengenu detyañuba, juntsanaa ti ju'ba lIatinañuu juuve. Tsa' mitya juntsa naadetin-tyeengenu detyañu juuñuu jumiya naa uwanu bain tinbu tinbu bale chachi mande'lare' chuchungaanuu dejuve, kumuinchi chachilla dewa'di' dete'laatu. Matyu munaa te'laandu bain kiika petsenu maaliren mii chi'kaketu, tsangety)J'ba naane vera' juu kike' bairi naa uwanuba kumuinchi dewa'di' te'laalaakenuu deechu pirei'mujchi.Tsamantsa aa cha' bulu kejtsapaatala tsejnamu chachide' mitya, naaju chachilla bain, chachi jutu naa-i washkekutinuu juñu bain tsaa deechu detave. Tsenmin ya'chunu tu sukunu naa kayu vee paatesha baasha aa tu suku jumula bain tsaren bulu dedeenge', urama patiñuya ya' chunu tu sukunu naaju derade' bain, ne tiren taju' bain juntsa tsaanchi ura' kekutyanuu dejuve naaju chachilla bain, ne lushi paatechi juu, ne chachi dejutu tsaa paatechi juu, ne tyeengemu chachi juju' bain tsaa paatechi. Ya chachi jutu naa-i balenguranuu juñu bain, tsenrnin ya naaju ne ti chachi juju' bain juntsaa tiiñuba awakaren tsangenu ju' mitya juntsatalaa deechu tave.Naaju chachilla bain taawasha kenu deechu detave, ne ti taawashan kikenu tya' bain tsangenu pude deeve; naa muba mubain tsaren taawashanuya ne vera' taatu ii-i' mujchi sundya' kenuu taawasha kenu dejuve. Tsenmin taawasha tajtushu juntsaa, tsaan mitya la'kayanuu deechu detave, taawasha tajtun mitya.Naaju chachilla bain ne tituba ikutya' delandyulla' ne jatsai keraba i'mujchi tsaren lushi kanuu deechu detave, tsaren manbarejuu taawasha ken mitya.Naaju chachilla bain taawasha kimulaya deechu detave, mika sunden tsaren manbarejuu lushi kanu. Tsange' matyu juntsa taawasha kemunu ura' chujmin naa ya' paande chachillanu bain ura' chushmingenu, matyu ya chachi jutu naaju ura' chunuu dejuñu bainjuntsangetu. Tsangenu keñu ti ne jayu faata' juuñu bain, chachi deeñu naake la'kanuu juñu bain tsaa miñu demi'ke' kayu ura' kenuu dejuve.Naaju chachilla bain yala' kehu ts'uminu, ne yala' mutyanu tsuminu uukaakeñungenu veelaba debuudi' naakitaa juntsanu deelanu ju' bain tsangenu buudinu deechu detave.Naaju chachilla bain lekanu deechu. detave, sunden malu puinu deechu detave. Ne ti taawasha juunu bain, shilli pensangike' tsantsa bare' taawasha juu kenu deechu bain detave. Tsenmin tinbu tinbu leka' naa juntsa tsange' lekandu bain lushi kanuu deechu detave.Naaju chachilla bain naa itaa ura' chunuu juñu bain tsaa ura' chunu deechu detave. Tsange' naa ya' paande chachillanu bain, naa tiba jutyu dilujtu chunu paatetala bain, naa tichi bain tiba jutyu sunden chunu paatetala bain, tsaa chunu deechu detave. Ma patiñuya pandatala, jai pannutala, chunu yatala, ne dilutu tsaanchi mi chachillanu mityakinutala, tsenmin yala chachi deeñu tsadeeve ti' tichi la'kakenuu juñu bain kumuinchi juntsa tsaanchi ura' kekutyanuu deechu detave. Tsenmin tengai'tu taawasha tajtu tiyaiba ishu juntsaa, naa ne diluiba ishu juntsaa, ne tiiñuba i' tala'lakachin neeba tiyaishu juntsaa, ne kamainna ruku/supu tiyaiba ishu juntsaa, ne deruku' taawasha ketyuiba tishu juntsaa, tsenmin ne ya maaliya tsaa mi'kebangindyuren tsaa de'i' ya naakitaa lushi laremuwa' bain juntsa tajtui tishu juntsaya tsaalanu la'kanuu balelachin tsa deshiikara lushi uukare' tanañu lushinchi la'kakutyanuu juve.Nakaya paate juu, ne piyayaa atyutyu kailla judeeshu juntsalanu juu bain, naa-i washkanuu juñu bain, ne munuba tsange uusundenna ketyuwa' bain yalanuya tsange ura' keena' washkenuu deechuma juuve. Naaju kailla bain, naa nepallu debuudi' chuñu faleke, naa ne ishui kailla juju' bain, chachi dejutu naa-i washkanuu juñu bain, naa-i la'kayanuu juñu bain tsaanchi deechu detave.Naaju chachilla bain kiika mijanu deechu detave. Naa mikama mijtuuyu ti' bain jayu pudenbera mijakaraya t'lba paajutyu, tiba peedi i'mujchi kiika mijanu' deechu detave naajula bain. Jayu pudenbera mijanuya naa mubain deranchi ma tyuisurai' mijanuma judeeve. Ti mijakara bain, tsaanchi milan miinu mijakara bain, naa kiikachi .mi chachilla detirenu ki'bain juntsa mijakara naa munuba demijakaakenuu junu juve. Tsenmin kiika minchiren nunba kai'shaluiñuu juushu junga vinu bain, muchi bain tsaren ne juunu juve, main main ya naaju pude' kerañuba juntsanu keetaditu.Kiika mijanchijuushu juntsa ma patinmalaya, chachi dejutu yanai kerañuba ya naa juñuba jun.tsa tyeeba juñu awakaren tsangenaa juve. Tsenmin entsa tunu naa nuka chulla bain, muba mu bain tsatsangenuu deechu jumunu, naa chachi dejutu tyeenaajun kikendya'bain tsangenuu deechu judeeshu juntsatalaa, tyeeba juñu puulawaren tsange' juntsa dekeetadi' juntsangikaanaa juve kiika mijanchi juushu juntsa. Tsenmin kiika mijanchi tyeeba ju' ura'kentsange' kayu narake aseetangikaanaa juve, naa ne veta' veta' te'ajaavijutyu, tsenmin naa nutsa tu paatesha bain, nutsa tu paatetala bain kayu uusundya' debuudi' ura' kikaanaa juve. Naa ne vee vee chachi deju' bain tsaatala uusundya' debuudinu, tsenmin ne vee vee kerangemu deju' bain tiba jutyuren uusundya' debuudinu kikaanaa juve. Tsenmin Naciones Unidas' taawasha tyeeba juñu awakaren tsange' nuka bain peletu jutyu sunden chujnu taawasha juushu juntsanu, juntsangikaanaa juve.Mu' mityaba apalaa deechu detave tina¿;¡ju kiika mijakara juu mijakaraa ya' kaillanu mijakaanu juñu bain.Naaju chachilla bain lu'tsa' chunu tenanu ne ti juu ti kikemu judeeñu bain tsaatala kive'nu ya bain ne tsangichi tyatu tsangenu deechu tave. Ne ti juu uukeraa kikemu deeñu bain naa ne tiiñuba tyashi' mijaiñunge' tsamantsa muba keenbashnuu kidekiñu bain, ya bain tsaren juntsatala kive'nuu deechu tave, naa ne tsaanchi tinaaju kadekiñu bain ya bain tsaren deechu tave kave'nu.Naaju chachilla bain la:kakutinuu deechu detave ya tyee kemu juju' bain ya' pensa, naa ya' keñu katawadeishu juntsa juutala bain la'kakutinu deechu tave, ne yaa tiiñl.lba tyashi' mi'ke' tsaañuve ti' katamu juju' bain, naa ne kiika pillanchi juu ke' faawareke' bain, naa ne uu keraa kike' bain, yaa tsaa kemushu juntsaa, juntsatala la'kakutinuu deechu tave.Ura uwain chachilla naadekisa tyañu bain tsange deshiikaanu, tsenmin matyu vee mujtu baa tusha bain tsange deshiikaasa tya' tsange deshiikaakaanu deechu detave naaju chachilla bain. Entsa Tsandi Depañu Kuindanu pudeeshu juntsa, ti kendenñuba tsangenu dejaa ti' mubain mubain tsangenu deechu detaa tishu juntsanu, ura uwain tsangikaanu deechu detanave, naaju chachilla bain.Naaju chachilla bain, ya' chunu tenanu tinu bain keetadi' tin kikenu juñu bain tsaatala mika keedinu juve, nejtun junaa ya muba bulla jutyu, ya ti ne juju' bain Kumuinchi juntsa, ne tyeeba ju' awakaren tsangenu ju' mitya.Matyu main titi kenu deechu ta' bain juntsa deke', naa tyeenaajaa muba bulla jutyu ke' sundyanuu ju' bain juntsa kenutala tsangendu tichiba daakarañu jutyu tsangendu' bain, daakarañuu timiya, veela' deechu bain, naa veela bain yaibain muchiba" bulla jutyu ti kendya'ba tsangenutala, tsaa kikaariu ley riaatiñuba juntsanu keetaditaa daakaraañu tinu juve. Tsenmin tsamantsa aa bulu paande juuñuu mubain tsaren deechu deta kejtsapaatala naake pensang'emu deeñu bain juntsanu keeditu, naa chachi dejutu riaa-i taatu ke'shili chunuu dejuñu bain tsaanu dekeetaditaa, daakaraañu tinujuvemain.Entsa deechu judeeshu juntsa bain, tsenmin naa muba bulla jutyu tikendenñuba tsangenu judeeshu juntsatala bain, naake'ne Naciones Unidas tikikenu tyatuaa tsenmin naa naati patuaa tsangeñu bain juntsanu shilijtushu juntsaya, ne juntsanu masmi' kenu pudendejutyuve.Entsa Tsandi Depañu Kuindanu pilla deeshu juntsa, naaki'ba naati'ba, ne ma aa tu sukunu, tsaityu'ba ma bulú chachillanu, tsaityu'ba ma chachinu, jatsange de'aseetange' ne enu pilla deeshu juntsa deechu manbirekenu kike, ne ti kendenñuba muba bulla jutyu tsangenu judeeshu juntsatala bain, entsa Tsandi DepañuKuindanu mamushakenu aseetangenuu dejutyuve, naa mubain.Ataqqinassusermik inuup nammineq pigisaanik aammalu anooqatigiinnut ilaasortaasut tamarmik naligiimmik annaasassaanngitsumillu pisinnaatitaaffeqarnissaannik akuersissuteqarneq nunarsuarmi kiffaanngissuseqarnermut, naapertuilluarnermut eqqissinissamullu tunngavium mata ,Inuttut pisinnaatitaaffinnik sumiginnaanerit asissuinerillu naakkittaatsuliornerujussuarnik silarsuarmiunut tarnip nalunngissusiinik aalassatsitsisartunik nassataqartarmata, aammalu nunarsuarmik inuit killilersugaanngitsumik oqalussinnaatitaaffigalugulu upperisakkut pisinnaatitaaffeqarfiannik ersiorfiginagulu atugarliorfigisassarinngisaannik pilersitsinissaq inuiaat anguniagaattut pingaarnerpaatut tusarliunneqartareersimam mat ,pingaaruteqarluinnar mat inuiaqatigiit akornanni ikinngutinnersumik pissuseqarnissaq annertusarniassallugu,pingaaruteqarluinnar mat inuttut pisinnaatitaaffiit inatsisitigut illersorneqarnissaat, inuk allatut sapilerluni qunutitsinermut qunusiaanermullu akiuunniartariaqalissanngippat,Naalagaaffiit Peqatigiit inuisa isumaqatigiissutikkut uppernarsaqqimmassuk inuttut pisinnaatitaaffiit tunngaviusut, inuup ataqqinassusiata erianassusiatalu aammalu angutit arnallu naligiimmik pisinnaatitaaffeqarnerisa pingaartinneqarnissaat isumalluarfigigitsik, aalajangiussimallugulu inuttut atugarisanik siuarsaaniarnissaq inuuniarnermilu atugarisanik pitsaanerulersitsinissaq,naalagaaffiit ilaasortaasut imminnut pisussanngortim mata Naalagaaffiit Peqatigiit suleqatigalugit sulissutigissallugu inuttut pisinnaatitaaffinnut aammalu tunngavissiisutut killilersugaanngitsumik iliorsinnaatitaaffinnut nalinginnaasumik ataqqinninnerup annertunerulersinnissaa,pisinnaatitaaffinnik aammalu killilersugaanngitsumik iliorsinnaatitaaffinnik tamakkuninnga peqatigiilluni paasinninneq pisussaaffimmik tamatuminnga piviusunngortitsinissamut pingaaruteqarnerpaam mat,NAALAGAAFFIIT ILAASORTAASUT AALLARTITAASAtaamaattumik tamanut nalunaarutigaat inuttut pisinnaatitaaffiit pillugit silarsuarmioqatigiinnut nalunaarut manna inunnut tamanut inuiaqatigiinnullu tamanut tunngatillugu peqatigiinnikkut anguniagassatut, siunertaralugu inuup kialuunniit aammalu inuiaqatigiinnik sullissisut kikkulluunniit tamatigut Nalunaarutikkut matumuuna anguniassagaat atuartitsineq perorsaanerlu aqqutigalugit pisinnaatitaaffinnut killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaanernut tamakkununnga ataqqinninnerulernissaq aammalu inuiaqatigiit nunallu allat alliartuinnartumik suliniuteqarnerisigut qularnaarniassallugu sumiluunniit sunniuteqartumik akuersaarneqarlutillu naammassiniarneqarnissaat, naalagaaffinni ilaasortaasuni innuttaasut aammalu sumiiffinni naalagaaffinnit taakkunannga aqunneqartuni innuttaasut akornanni.Inuit tamarmik inunngorput nammineersinnaassuseqarlutik assigiimmillu ataqqinassuseqarlutillu pisinnaatitaaffeqarlutik. Solaqassusermik tarnillu nalunngissusianik pilersugaapput, imminnullu iliorfigeqatigiittariaqaraluarput qatanngutigiittut peqatigiinnerup anersaavani.Kinal uunniit pisinnaatitaaffinnik killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffinnik nalunaarummi maani taaneqartunik tamanik atuiumasinnaavoq, sukkulluunniit assigiinngisitsinertaqanngitsumik, s. ass. inuiannut sorlernut ataneq, ammip qalipaataa, arnaaneq/angutaaneq, oqaatsit, upperisaq, naalakkersuinikkut isuma allatulluunniit isumaqarneq, inuiaassutsikkut imaluunniit innuttaaqatigiinni qanoq atugaqartuneerneq, pigisaqassuseq, inunnguutsimit imaluunniit inuiaqatigiinni allatut inissisimaneq pissutigalugit.Aammattaaq nunami imaluunniit sumiiffimmi eqqartuussisinnaanikkut pissutsit imaluunniitt naalakkersuinikkut imaluunniit nunat allamiut inuup aalajangersimasup attaveqarfigisaasa isumaat pissutiagalugit assigiinngisitsineqassanngilaq, sumiiffik naalakkersuinikkut attaveqarfeqanngikkaluarpalluunniit, allanit oqartussaaffigineqaraluarpat namminersortuunngikkaluarpalluunniit, imaluunniit imminut naalakkersorsinnaassusia arlaatigut killiliivigineqarsimagaluarpat.Kinaluunniit inuunermut, nammineersinnaassuseqarnissamut isumakuluuteqaranilu inuuniarnissamut pisinnaatitaavoq.Kinaluunniit inussiaatigineqaraniluunniit namminersorsinnaassusiiagaassanngilaq; inussiaateqarneq inussiaarniarnerlu sutigut tamatigut inerteqqutigineqassapput.Kinaluunniit naalliutserujussuarneqassanngilaq aammalu peqqarniitsumik, naakkittaatsumik narrunarsaataasumillu pineqassananilu pillarneqassanani.Inuk kinaluunniit nunarsuarmi sumiluunniit eqqartuussisarnermi pisassalittut pisussaasutulluunniit isigineqarsinnaatitaanissamut pisinnaatitaavoq.Kikkulluunniit tamarmik inatsiseqarnikkut naligiissitaasussaapput, aammalu sutigulluunniit assigiinngisitsinertaqanngitsumik inatsisitigut illersorneqarnissamut pisinnaatitaallutik. Kikkulluunniit tamatmik assigiimmik pisinnaatitaapput nalunaarummut matumunnga akerliusumik sutigulluunniit assigiinngisinneqarnissamut taamatulluunniit assigiinngisinneqalernissamut kajumissaarutaasinnaasunut sunulluunniit illersorneqarnissamut.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq naammaginartumik akitsisitaaqqinnissamut iliuutsinut tunngaviusutut pisinnaatitaaffinnik, nunap naalakkersugaanerani imaluunniit inatsisitigut pineqartunut tunniunneqartunik, innarliisunut inuiaqatigiinni eqqartuussiviit susassaqartut aqqutigalugit.Kinaluunniit namminissarsiortumik tigusarineqassanngliq, tigummigallagassanngortitaassanani imaluunniit nunagisamit peersitaassanani.Kinaluunniit naligiissitaalluinnarnikkut piumasaqarsinnaatitaavoq eqqartuussivimmi aalajangersimasunut attaveqanngitsumi aammalu nakerisarsiortuunngitsumi eqqortuliortumik tamanullu ammasumik iliorfigineqarnissamik, pisinnaatitaaffimminut pisussaaffimminullu tunngasutigut aalajangiiniartoqassatillugu aammalu inatsisit tunngavigalugit pillarneqaataasinnaasumik sumilluunniit unnerluutigineqarnermini.Kinaluunniit pillagaassutaasinnaasumik iliuuseqarsimasutut unnerluutigineqartoq pisinnaatitaavoq pinngitsuusutut isigineqarnissamut pisuunermi tamanut ammasumik eqqartuussisoqarnerani, tamatumani uppernarsaatissat tamassa imminut illersorniarnissamut pisariaqartinneqartut pereerlugit inatsisit naapertorlugit pisuunermi uppernarsarneqarnissaata tungaanut.Kinaluunniit iliuuserisimasaq qanoq iliuuseqanngitsoorsimanerluunniit inuiaqatigiit imaluunniit nunat allamiut inatsisaat naapertorlugit tamatuma nalaani pillarneqaataasussaanngitsut pissutigalugit pillagaassutaasinnaasumik pissusilerorsimasutut pisuutinniarneqarsinnaanngilaq. Aammattaq iliuutsit pillagaassutaasinnaasut pinerata nalaani aalajangerneqartuniit sakkortunerusunik pillaatissisoqarsinnaassanngilaq.Kinaluunniit pissutsini namminerisani, ilaqutariinnermi, angerlarsimaffimmi imaluunniit allaffigeqatigiittarnikkut pissutsini namminiinnarsortumik akuliuffigineqassanngilaq, aammalu ataqqineqarnerup tusaamaneqarnerullu tungaasigut saassunneqassanani. Kinaluunniit taamatut akuliuffigineqarnissamut imaluunniit saassunneqarnissamut inatsisitigut illerorneqarsinnaatitaavoq.Kinaluunniit akornuteqanngitsumik angalaarsinnaatitaavoq aammalu naalagaaffiit ataasiakkaat killeqarfiisa iluanni najugaqarfissamik nammineerluni toqqaasinnaatitaalluni.[Missing Article 13.2]Kinaluunniit malersugaanermut atatillugu nunani allani qimaaffissarsiornissamut qimaaffissinneqarnissamullu pisinnaatitaavoq.Pisinnaatitaaffik taana unnerluussaanerni naalakkersuinermut attuumassuteqanngitsutut pinerluutinut tunngassuteqavissuni imaluunniit Naalagaaffit Peqatigiit siunertaannut tunngavigisaannullu akerliusumik iliuuseqarsimanerni tunngaviginiarneqarsinnaanngilaq.Kinaluunniit naalagaaffimmi aalajangersimasumi innuttaassuseqarnissamut pisinnaatitaavoq.Kinaluunniit naalagaaffimmi aalajangersimasumi innuttaassutsiminik namminiinnarsortumik piiaaffigineqarsinnaanngilaq imaluunniit innuttaassutsimik allnanngortitsisinnaatitaanermik itigartinneqarsinnaanngilaq.Inuiannut solernut atasuunermut tunngasut, naalagaaffimmi sumi innuttaassusrqarnermut tunngasut qanoluunniit upperisaqarneq uniffiginagit angutit arnallu nammineersinnaassuseqartutut ukioqalerseersimasut aappanissinnaatitaapput ilaqutariinnillu pilersitsisinnaatitaallutik. Aappariilernissap tungaatigut, aappariinnerup nalaani aammalu aappariigunnaarnerup tungaatigut naligiimmik pisinnaatitaaffeqartussaapput.AAppariikerneq aatsaat pisinnaalersinnaassaaq aappariilersussat tamarmik pinngitsaaliinertaqanngitsumik tamakkiisumillu aappariilernissaq isumaqatigiissutigippassuk.Ilaqutariit inuiaqatigiinni pissusissamisoortumik tunngavissiisumillu ataasiusortaapput aammalu inuiaqatigiinnit naalagaaffimmillu illersorneqartussaallutik.Kinaluunniit namminerisaminik pigisaqartussaatitaavoq kisimiilluni allanilluunniit peqateqarluni.Kinaluunniit pigisaanik pissutissaqanngitsumik arsaarneqarsinnaanngilaq.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq eqqarsartaatsikkut, tarnip nalunngissusiatigut aammalu upperisakkut killilersugaanngitsumik iliorsinnaanissamut; pisinnaatitaanermi tassani aamma pineqarpoq upperisarsiornermi sorlernut ilaasuunermik upperisamillu allanngortitsinissami killilersugaannginnissaq aammalu atuartitsinikkut, qanoq iliuuseqarnikkut, guutisiornikkut kiisalu upperisarsiornermi unnersuussutigineqartunik naammassinninniarnikkut kisimiilluni allanilluunniit peqateqarluni tamanut ammasumik namminersortumilluunniit upperisarsiornermi sorlernut ilaasuunermik imaluunniit upperisamik nalunaajaateqarnissami killilersugaannginnissaq.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq killiliiffigineqanngitsumik isummaminik nalunaaruteqarnissamut aammalu killiliiffigineqanngitsumik oqaaseqarsinnaatitaanissamut; pisinnaatitaaffimmi tassani aamma pineqarput allanit akuliuffigineqarani namminerisatut isummamik nalunaaruteqarsinnaatitaaneq aammalu nalunaaruteqarniarnermi atorneqarsinnaasut suulluunniit aqqutigalugit aammalu nunat killeqarfii apeqqutaatinnagit paasisassarsiorsinnaaneq eqqarsaatinillu nalunaaruteqarsinnaaneq.Kikkukkuunniit tamatmik pisinnaatitaapput eqqissisimasumik pissusilimmik killilersugaanngitsumik katersoqatigiittarnissanut aammalu peqatigiiffinnik pilersitsisarnissanut.Kinaluunniit peqatigiiffimmi sumiluunniit ilaasotaanissamut pinngitsaalineqarsinnaanngilaq.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq nunagisami aqunneqarnerani toqqaannartumik imaluunniit sinniisussatut killilersugaanngitsumik qinikkat aqqutigalugit peqataaniarnissamut.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq nunagisamini naligiissitaasumik atorfinitsitaanissamut suliaqartitaanissamullu.Innuttaasut piumassuseqarnerat naalakkersuisut oqartussaassuseqarnissaannut tunngaviussaaq; piumassuseqarneq tamanna ersersinneqartassaaq piffissani aalajangersimasuni piviusumillu qinersisoqartarneratigut aammalu naligiimmik qinersisinnaatitaanikkut pisassalluni isertuussamik taaguinertigut imaluunniit taamatulli killilersugaanngitsumik taaguisarnermi periaatsit aqqutigalugit.Kinaluunniit unuiaqatigiinni ilaasortaasutut pisinnaatitaavoq inooqatgiinnermi toqqissisimaarnissamut aammalu piumasaqarsinnaatitaalluni aningaarsarsiornikkut, inuttut aammalu kulturimut tunngassutilitsigut pisannaatitaaffit nammineq ataqqinassutsimut killilersugaanngitsumillu inuttut ineriartorsinnaanissamut pinngitsoorneqarsinnaanngitsut aaqqissuunneqartassasut inuiaqatigiit qanoq iliuuseqarnerisigut aammalu nunanik allanik suleqatiginninnikkut kiisalu naalagaaffiit ataasiakkaat aaqqissuuaanerat atortussatigullu pissarsivissaataat naapertorlugit.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq suliffeqarnissamut, suliffissamik nammineerluni toqqaanissamut, silunermi naapertuilluartumik ajunngitsunillu atugassaqartitaanissamut aammalu suliffissaaruttoornaveersaartitaanissamut.Kinaluunniit assigiinngisitsinertaqanngitsumik pisinnaatitaavoq suliat assigiippata naligiimmik akissarsiaqartitaanissamut.Kinaluunniit sulisuusoq pisinnaatitaavoq naapertuilluartumik iluarinartumillu akissarsiaqartitaanissamut, imminut ilaquttaminillu inummut naleqquttumik inuutinniarnissamut pisariaqassappallu aamma inunnik allnik sernissuiniarnernut isumannarunnaarsitsisussanik.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq sulinermi soqutigisaminut illersuutissaatut suliaqaqatigiit peqatigiiffiinik pilersitsinissamut tamakkunanilu ilanngunnissamut.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq qasuersaarnissamut sunngiffeqarnissamullu, ilanngullugu piffissamik suliffiusumik naammaginartumik killilersuineq, aammalu piffissani aalajangersimasuni akissarsiat pigiinnarlugit feriaqartarnissamut.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq pissaqassutsikkut nammineq ilaquttamilu peqqinnissaannut toqqissisimaarnissaannullu naammattunik atugaqarnissamut, ilanngullugit nerisassatigut, atisatigut, inissatigut aammalu nakorsamit ikiorneqarnikkut aammalu inooqatigiinnermi pisariaqartinneqartutut ajunngitsorsiassatigut naammaginartuusunik, pisinnaatitaallunilu suliffissaarusimaneqartillugu, napparsimanermi, sulisinnaajunnaarnermi, aappaarsernermi, utoqqalinermi imaluunniit iluanaarutigisinnaasanik allanik pissutsit nammineq pisuussutiginngisat pissutigalugit annaasaqarnermi isumannaatsunik atugassaqartitaanissamut.Anaanaasut meeqqallu immikkut ittumik isumassorneqarlutillu ikiorneqartussaapput. Meeqqat tamarmik, aappariinnermi tamatumaluunniit avataatigut inunngoraluarunik assigiimmik, inoqatigiinnermi illersorneqartussaapput.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq atuartitaanissamut,. Atuartitaaneq akeqanngilaq, allatut ajornarpat minnerpaamik ilinniaqqaatissanik tunngavissaasunillu ilinniarnermi. Ilinniaqqaatissanik atuartitaaneq pinngitsoorani pisussaassaaq. Teknikkikkut suliatigullu ilinniartitaaneq tamanut nalinginnaasumik ammatinneqassaaq aammalu piginnaassutsit tunngavigalugit annertunerusumik atuartitaaneq kikkunnulluunniit naligiissumik ammatinneqassaaq.Atuartitsinermi anguniarneqassaaq inuup inuttut naammattumik ineriartortinneqarnissaa aammalu inuttut pisinnaatitaaffinnut nammineersinnaalernissamullu aallarniutaasunut ataqqinninnerup annertusarneqarnissaa. Naalagaaffiit tamarnik aammalu inuiaqatigiinni sorlerni ataqatigiiaat upperisaqaqatigiiaallu akornanni paaseqatgiinnissamut, akaareqatigiinnissamut aammalu Naalagaaffiit Peqatigiit eqqissisimanissap pigiinnatnissaanut sulinerannut siuarsaaviussalluni.Angajoqqaat qitornamik qanoq atuartitaanissaannik toqqaaniarnissamut salliutitaassapput.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq inuiaqatigiinni kulturimut tunngassutilitsigut ingerlatsinerni killilersorneqanngitsumik peqataanissamut, eqqumiitsulianik nuannaaruteqarnissamut aammalu ilisimatuussutsikkut siuariaatinik taakkualu ajunngitsorsiassartaanik paasissutissinneqartarnissamut.Kinaluunniit pisinnaatitaavoq ileqqorissaarnermut tunngasutigut aammalu timikkut inuuniarnermut tunngasutigut soqutigisanik ilisimatuussutsikkut, atuakkiatigut imaluunniit eqqumiitsullioriaatsikkut pilersissimasaminut tunngassutillit suugaluartulluunniit illersorneqarnissaannut.Kinaluunniit piumasaqarsinnaatitaavoq inuttut inuiaqatigiittullu atugarisat aaqqissuussivigineqarnissaannik, tamatumani pisinnaatitaaffiit killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffiit Nalunaarummi matumani taaneqartut tamakkiisumik piviusunngorsinnaaqqullugit.Kinaluunniit inuiaqatigiit tungaannut pisussaaffeqarpoq, taamaallaalli tamatumani inuttut killilersugaanngitsumik tamalliisulmillu ineriartorsinnaatitaaneq tunngavigalugit.Pisinnaatitaaffiit aamma killilersugaanngitsumik iliorsinnaatitaaffiit atorneqarnerini kialuunniit taqamaallaat naalagarsiorfigisussaavai killilersuutit inatsisini aalajangersarneqarsimasut inuit allat pisinnaatitaaffiisa killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffiisa aammalu piumasaqaatit naapertuilluartut inuiaqatigiinni inuit kikkulluunniit naalakkersuinikkut oqaasissaqaqatigiiffigisaanni ileqqorissaarnissamut tunngasut, inuiaqatigiit aaqqissuussaanerat aammalu inunnut tamanut iluaqutissatut piumasaqaatigineqartut naammassiniarnissaat siunertaralugu.Pisinnaatitaaffiit killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffiit tamakku Naalagaaffiit Peqatigiit siunertarisaannut tunngavigisaannullu akerliusumik atorneqanngilluinnassapput.Nalunaarummi matumani taaneqartut arlaannaalluunniit paasineqassanngilaq naalagaaffinnut, ataatsimoortukkuutaanut imaluunniit inunnut ataasiakkaanut tunngavissiisutut sumilluunniit ingerlassaqarniarnissamut imaluunniit iliuuseqarniarnissamut pisinnaatitaaffittut killilersugaanngitsumillu iliuuseqarsinnaatitaaffittut killilersugaanngitsumillu iliuuseqarsinnaatitaaffittut maani naatsorsuunneqartut arlaannaannilluunniit suujunnaarsitsiniutaasinnaasunik.Emwen okaroVbe ikpede nogie-igbe, vbe uki nogiweva vbe ukpo 1948, Iko asikoko oghe Akugbe Uhunmwun Evbo hia, na ye Iyen emwen oghe etin ne o kheke ne omwanagbon gha mween, wewe; a gben emwen na hia ladian vbe ipapa ebe ne o lele ona. Vbe iyeke ona, Iko Asikoko na da tie uhunmwun evbo hia ni re emeba ne iran ye emwen na wewe, ne iran taen ye ehe na, gha na mie onren ne iran tiere,rhan oto ere katekate vbe owa ebe kevbe owa iruemwin ovbehe hia, vbe na gbe awawe ye etin domwande uhunmwun evbo ra ikinkin evboA bie emwan hia umwon-mwen bie etin nai setin ye ero gbe re kevbe ayan-egbe-omwan.Avbe Akugbe Uhunmwun Evbo rrie egbe yo kankankan ne iran ya ru asa kevbe ugue ye etin ne o kheke domwande-omwan.Ebe iruemwin ne Akugbe Uhunmwun Evbo gben o re o rhie amwentin yan ne emwan ughughan hia neo rre agbon naa, vbe uwu ezi etin emwin ne o kheke ne omwan kevbe uyi oghe omwan.Vbe uwe Amuso Iyen emwen etin ne o kheke ne omwanikomwan, Uhunmwun Evbo hia Nikugbe khare vbe na i na gbe awawe yo we etin nii ne o kheke omwan ikomwan umwon-mwen ne o ne domwande oghoe.Etin emwi ne o kheke na, oghue iran khin.Etin na hia khekueOkere ne uwe ren iran. Ru Iyobo ne u ya ton iran mu gbe ukhunmwun, kevbe ne ugha re ugbe rue kevbe ne emwanike-emwan hia.Vbene a na mie wee ayere ero wee etin ne o kheke emwan hia fere oro re eyato oghe arhiegbe, emwanta kevbe ofunmwengbe vbe agbon.Vbene a na mie wee etin emwin ne o kheke ne omwan ne a ma ka yo, ne o si uyinmwen obuluku-obuluza, ne o rhu emwan aro ekhoe, kevbe agbon node ne emwan nagbon gha na ghao rhie orhienrhien arriegbe ne omwan ya ta emwen ne o ho ne o ta vbe uwu amuentinyan kevbe arhiegbe hin obo ohan ke aimwen rre, ne a ya wewe zeevbe ida-eho oghe emwan kekan hia,Vbene a ne mie wee emwin ne o kere ne o wee na ghe ye atua tua emwan, ne iran ghe ya gha gbodan ghe uyinmwen ne o wegbe kevbe oderhu emwan ne i mween ase serrio wee ne ilele, oghe uhi ru gue etin omwan ne o khekee,Vbene a na mie wee okere na ru alaghodaro oghe ayin-kugbe vbe ose vbe adese uhunmwun evbo hia,Vbene a na mie wee Akugbe Uhunmwun Evbo hia tae guobo vbe Ebe Emwanmwan Emwe Iruemwin ne iran gben wee iran mween amuentin yan etin nii ne o kheke omwan we ne ikpia kevbe ikhuo gha re umwonmwen vbe ilele etin ne o kheke iran, kevbe ikhua gha re umwonmwen vbe ilele etin ne o kheke iran, kevbe wee iran vbe muegbe ne iran ya ru alaghodaro ne o nase ye aro oghe omwan vbe uwu ayan-egbe-omwan ne o kpolo se,Vbene a mie, wee otu arrioba hia yanren ne iran ya ku iro-kugbe yaba Akugbe Uhunmwun Evbo hia, ne atonmu gha re uyi kevbe agbarokoto ne a rhie ne etin emwin ne o kheke ne emwan vbe uwu arriegbe,Vbene a mie wee agbon hia renren wee etin nii hia ne o kheke ne omwan gha mween kevbe arriegbe oro re emwin ne o kpolo se kpataki na ya ru amuse ye eyan na,Rhunmwunda ona, niaIKO OKULUGBEDa kha weeIYEN EMWEN NA RRANREN OGHEETIN HIA NE O KHEKE NE EMWAN GHA MWEENZe vbe uhunmwun emwi kpataki ne emwan hia, ke uhunmwun evbo hia mie, vbe iyeke ona wee domwande omwan, ke domwande otu vbe uwu evbo, ghi gha ka iyen emwen oghe etin nii ye ekhoe, ne iran hia vbodekode ya gha ma emwan emwin, na mie ehe na mie wee aru alaghodaro ye emwen na hia, okade-okade, vbe uwu Uhunmwun Evbo Kevbe adese okpevbo, na mie wee iran mween atamu ayerero kevbe agbaro-koto vbe ebu emwan arrioba hia kevbe ebu emwan ne o rre ikinkin ni ne rre ototo arrioba.Emwan ne agbon hia ne a biere, a bie iran noyan-egbe iran kevbe wee, umwon-mwen o ree etin hia ne o kheke iran khin. A ye ewaen kevbe ekhoe ne o maa wu iran, ne iran gha yin da egbe vbe orhion oghe eten-okpa.Dowande –omwan ore o mween etin ne o khekee kevbe a yaan-egbe omwan ovbehe. Iyen emwen na, vbe ne alughaen ke-alughaen i na rro, ne o dekaen ovbi evbo ne omwan khin, omwan fuofua ra okhui-khui okpia ra okhuo, ra ovbi evbo na ze, ugamwen, otu aze, ra otu eghaevbo, uhunmwun evbo ra oto evbo ne omwan ke rre, ukhu ne omwan mween, ubiemwe, ra emwin ovbehe hia. Levba-sevba, alughaen-ke alughaen ni khian gha rro vbekpa otu aze ne omwan ye, ototo evbo ne omwan ke rre, ra arrioba evbo ne o yaan egbe ere, arrioba edayi ra arrioba ne i mween ekhae ne egbe ere, ra evbo ne o rre ototo arrioba ovbehe.Emwen nogiehaEmwen NogieneEmwen Nogie-Isen.Emwen Nogie-ehan.Emwen Nogie-ihinronEmwen Nogie-erenren.Emwen Nogie-ihinrinEmwen Nogie-igbeEmwen Nogie-oworoAikhian mu omwaikomwan wee o rriabe rhunmwunda o ru emwin eso rria abakunu eso, ne o ma se na bu abe orukho gbe omwan ba, vbe ilele uhi oghe uhunmwun evbo, vbe eghe ne o rra uhi nii. Ai khian vbe bu abe irra uhi ne o kpolo gbe ne o ma kheke gbe omwan; sokpan na ye omwan abe ne o kheke vbe eghe ne o na rra uhi nii bu-ohien.Emwen Nogie-IwevaEmwen Nogie- IweraDomwande-omwan mween etin ne o gha ya kpa vbe evbo-ike-evbo ne o rhirhi gha ye, ke evbo ere, gha rrie evbo ovbehe; kevbe ne o ya vbe werriegbe gha dee evbo ereEmwen Nogie-IweneEtin na i ra setin mien yi vbe ekpa ezo na tiere, ne o ma kaen irra uhi iwina otu aze, ra ne etin na mien yi, vbe uyinmwen ne o ma la uro emwanmwan iruemwin oghe Akugbe Uhunmwun Evbo hia.Emwen Nogie-EkesugieAi khian lo etin ne o ma ke yan omwan ikomwan ya kha wee e ghi re ovbi evbo ne o wee iren khin; ra na vbe kha wee e i mween etin ne o ya fi ovbi evbo ne o wee iren khin werrie.Emwen Nogie-EneirrovbugieIran te la oronmwen, a ghi mien wee okpia nii kevbe okhuo nii kue yo esese ne iran ronmwen egbe.Egbee o re eyoto otu vbe uwu evbo, ne iran ye; kevbe wee o kheke ne evbo kevbe arrioba gha re ugue ne iran.Emwen Nogie-EhairrovbugieAi khian loo etin ikpanro ne o ma kheke ya mien omwanikomwan emwin enren (owa, oto, ukhu ere hia), na kha wee ei ghi re oghoe.Emwen Nogie-EvairrovbugieEmwen Nogie-OkpairrovbugieEmwen Nogie-ugieAi khian ye etin mu omwanikomwan ne o debaa otu okpa.Emwen Nogie-OkpayanugieDomwande-omwan o re o mween etin umwon-mwen ne o ya gha re okpa vbe iwinna arrioba evbo ere.Aho oghe emwan hia o re o khian gha re eyoto oghe etin arrioba; aho naa o re o khian gha rhiema vbe eghe-keghe aze ne o la uhen ne o gha rre ne emwan hia na mween obo, kevbe we, oghi gha re aze ne a ru vbe ekhokho ra emwanmwan aze ovbehe na ru la urro.Emwen Nogie-EvayanugieEmwen Nogie-EhayanugieDomwande-omwan o re o kheke na hae osa umwonmwen na, ye umwonmwen ne iran winnae, vbe nai na ze na gha ghae na, kevbe nai ghae na.Domwande-omwan ne o winnaen, o kere ne o mien igho ne o khekee ye iwinna ne o winnaen, ne o gha so re ya gbaro ghe egbe ere o re ne o miehe na gha mween ado-gbano vbe arroo, kevbe ne o gha mween ode ovbehe ne o gha ya mien iyobo, deghe o kheke.Domwande-omwan mween etin ne o ya deba otu oseghe emwan iwinna, ne o mien ehe na gha mween asa gue iwinna ere.Emwen Nogie-EneyanugieEmwen Nogie-EkesogbanO kere ne iye-omo-kevbe omo gha mween ode kpataki na gha ya gha gbaro ghe iran kevbe na ya ru iyobo ne iran. Emo hia fere na bie vbe oronmwen ra na ma bie uwu oronmwen, khian gha mween orhienrhien ugue okpa ne o kheke na emo hia vbene alughaen i na rro.Emwen Nogie-EneirrovbogbanEmo hia fere, o re a khian yi uhi ere na we ne iran ye owa iruemwin ebe ne o ke oto. A gha kie owa ebe iruemwin ifuero ye oto, kevbe we a gha vbe kie owa iruemwin ne o yo see ye oto ne emo ni ruemwin ebe iran see omwan na ya rhie omwan obo.A khian mien wee a dia iruemwin ye ode ne o gha na rrie alaghodaro ne o gbae ne omwan, kevbe ne o ya uyi na rrie ne etin omwan wegbe kevbe ne ayanegbe omwan hia.Iruemwin ghi vbe fon irenmwin mu, a kue ne a gha yin kugbe vbe ose vbe adese uhunmwun evbo hia ke otu ugamwen. Osa ughughan, oghi vbe ru iyobo ne Akugbe Uhunmwun Evbo hia ne iran ya da emwanmwan iwinna ofunmwegbe yi ese. Evbi-bie emo mween etin ne iran ya ze aro iruemwin ne a gha rhie ne ivbi iran.Domwande-omwan mween etin ne o ya mween oghae vbe emwin-arre oghe evbo ne o ye, ne o rrie orhienrhien iwinna ifuezo, kevbe ne o vbe ghae vbe emwin alaghodaro ifuero ke o maa ne o ladian vbo.Domwande-omwan o re o mween etin na mien wee a ru asa kevbe ugue ne emwin ifuero ne o ru ra ebe ne o gben ladian.O kheke domwande-omwan ne o gha mween oghae vbe emwanmwan oghe uhunmwun evbo na na gbenne iyen emwin ne o kaen etin ne omwan mween kevbe orhiegbe.Domwande-omwan o re o mween iwinna ne o ru ne evbo ne o ye ne o na yan uho wan ladian.Vbe omwan a gha loo etin ne ore oghoe kevbe ayaan-egbe-omwan ren, emwin ne ilele uhi khara okpa kekan o re o khian na gha gbe uhunmwun koto, rhunmwunda na mien wee a rrie ogho kevbe uyi ne etin kevbe ayaanegbe omwan oghe omwan ovbehe, na mien wee uyinmwen ne o gbae, a ru henne-henne kevbe omaa oghe evbo nii.Ai khian gha loo etin na kevbe ayaan-agbe omwan na vbe ode ne ogha na gbe odan ye emwanmwan iruemwin oghe Akugbe Uhunmwun Evbo hia.Emwin okpa i rro vbe uwu Iyen Emwen emwi na rhaan na ne o rhie etin ne arriobaikarrioba otuikotu omwaikomwan ne o ya ru emwikemwin ne o gha si ofuan ne etin kevbe ayaan-egbe omwan na mwanmwan ye uwu ere.مصوب دهم دسمبر ۱۹۴۸ میلادیاز جانبمجمع عمومی سازمان مللاز آنجا که شناسائی حیثیت ذاتی کلیهٔ اعضای خانواده بشری و حقوق یکسان و انتقال ناپذیر آنان اساس آزادی و عدالت و صلح را در جهان تشکیل میدهد،از آنجا که عدم شناسائی و تحقیر حقوق بشر منجر به اعمال وحشیانه‌یی گردیده است که روح بشریت را به عصیان واداشته و ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان و عقیده آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند بعنوان بالاترین آمال بشر اعلام شده است،از آنجا که اساساً حقوق انسانی را باید با اجرای قانون حمایت کرد تا بشر به عنوان آخرین علاج به قیام بر ضد ظلم و فشار مجبور نگردد،از آنجا که اساساً لازم است توسعه روابط دوستانه بین ملل را مورد تشویق قرار داد،از آنجا که مردم ملل متحد باور خود را بحقوق اساسی بشر و مقام و ارزش فرد انسانی و تساوی حقوق مرد و زن مجدداً در منشور اعلام کرده‌اند و تصمیم راسخ گرفته‌اند که به پیشرفت اجتماعی کمک کنند و در محیط آزاد وضع زندگی بهتری بوجود آورند،از آنجا که دول عضو متعهد شده‌اند که احترام جهانی و رعایت واقعی حقوق بشر و آزادیهای اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تأمین کنند،از آنجا که حسن تفاهم مشترک نسبت به این حقوق و آزادیها برای اجرای کامل این تعهد کمال اهمیت را دارد،مجمع عمومی، این اعلامیه جهانی حقوق بشر را آرمان مشترکی برای تمام مردم و کلیه ملل اعلام میکند تا جمیع افراد و همه ارکان اجتماع این اعلامیه را پیوسته مد نظر داشته باشند و تلاش کنند که بوسیلهٔ تعلیم و تربیت احترام این حقوق و آزادیها گسترش یابد و با تدابیر تدریجی ملی و بین‌المللی، شناسایی و اجرای واقعی و حیاتی آنها چه در میان خود ملل عضو و چه در بین مردم کشورهائی که در قلمرو آنها میباشند، تأمین گردد.تمام افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان هستند و باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.۱ ‐ هر کس میتواند بدون هیچگونه تمایز مخصوصاً از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی یا هر عقیدهٔ دیگر و همچنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر، از تمام حقوق و کلیهٔ آزادیهایی که در اعلامیه حاضر ذکر شده است، بهره‌مند گردد.۲ ‐ بعلاوه هیچ تبعیضی بعمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سیاسی، اداری و قضائی یا بین‌المللی کشور یا سرزمینی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه این کشور مستقل، تحت قیومیت یا غیر خودمختار بوده یا حاکمیت آن به شکلی محدود شده باشد.هر کس حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد.هیچکسی را نمیتوان در بردگی نگه داشت و دادوستد بردگان به هر شکلی که باشد، ممنوع است.هیچکسی را نمیتوان زیر شکنجه، مجازات یا رفتاری قرار داد که ظالمانه، بر خلاف انسانیت و شئون بشری یا اهانت‌آمیز باشد.هر کس حق دارد که شخصیت حقوقی او در همه‌جا بعنوان یک انسان در مقابل قانون شناخته شود.همه در برابر قانون مساوی استند و حق دارند بدون تبعیض و مساویانه از حمایت قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل هر تبعیضی که ناقض اعلامیه حاضر باشد و در برابر هر تحریکی که برای چنین تبعیضی به عمل آید، به گونه مساوی از حمایت قانون بهره‌مند شوند.در برابر اعمالی که حقوق اساسی هر فرد را مورد تجاوز قرار دهد و آن حقوق به وسیله قانون اساسی یا قانون دیگری برای او شناخته شده باشد، هر کس حق رجوع موثر به محاکم ملی صالحه دارد.هیچکسی نباید خودسرانه توقیف، حبس یا تبعید بشود.هر کس با مساوات کامل حق دارد که دعوایش به وسیله دادگاه مستقل و بیطرف، منصفانه و علناً رسیدگی شود و چنین دادگاهی درباره حقوق و الزامات او یا هر اتهام جزایی که به او توجه پیدا کرده باشد، تصمیم بگیرد.هر کس که به جرمی متهم شده باشد، بی‌گناه شمرده خواهد شد، تا وقتیکه در جریان یک دعوای عمومی که در آن کلیه تضمین‌های لازم برای دفاع او تأمین شده باشد، تقصیر او قانوناً محرز گردد.هیچکس برای انجام یا عدم انجام عملی که در موقع ارتکاب آن عمل به موجب حقوق ملی یا بین‌المللی جرم شناخته نشود، محکوم نخواهد شد. به همین طریق هیچ مجازاتی شدیدتر از آنچه که در موقع ارتکاب جرم به آن تعلق میگرفت درباره کسی اعمال نخواهد شد.هیچکسی در زندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه و یا مکاتبات خود نباید مورد مداخله‌های خودسرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نباید مورد حمله قرار گیرد. هر کس حق دارد که در برابر اینگونه مداخلات و حملات مورد حمایت قانون قرار گیرد.هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب نماید.هر کس حق دارد هر کشوری و از جمله کشور خود را ترک کند و یا به کشور خود باز گردد.هر کس حق دارد در برابر تعقیب، شکنجه و آزار پناهگاهی جستجو کند و در کشورهای دیگر پناه اختیار نماید.در موردی که تعقیب واقعاً مبتنی بر جرم عمومی و غیرسیاسی یا رفتارهائی مخالف با اصول و مقاصد ملل متحد باشد، نمیتوان از این حق استفاده نمود.هر کس حق دارد که دارای تابعیت باشد.هیچکسی را نمی‌توان خودسرانه از تابعیت خود یا از حق تغییر تابعیت محروم کرد.هر زن و مرد بالغی حق دارند بدون هیچگونه محدودیت از نظر نژاد، ملیت، تابعیت یا مذهب با همدیگر ازدواج کنند و تشکیل خانواده دهند. در تمام مدت زناشویی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در کلیه امور مربوط به ازدواج، دارای حقوق مساوی استند.ازدواج باید با رضایت کامل و آزادانهٔ زن و مرد واقع شود.خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماعی است و حق دارد از حمایت جامعه و دولت بهره‌مند شود.هر شخص منفرداً یا بطور اجتماعی حق مالکیت دارد.هیچکس را نمیتوان از حق مالکیت محدود نمود.هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره‌مند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و همچنین متضمن آزادی اظهار عقیده و ایمان است و نیز شامل تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم دینی میباشد. هر کس میتواند از این حقوق تنها یا همگانی با دیگران، به طور خصوصی یا بطور عمومی برخوردار باشد.هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آنست که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد.هر کس حق دارد آزادانه مجامع و جمعیت‌های مسالمت‌آمیز تشکیل دهد.هیچکس را نمیتوان مجبور به شرکت در اجتماع کرد.هر کس حق دارد در ادارهٔ امور عمومی کشور خود، خواه مستقیماً و یا خواه به وساطت نماینده‌گانی که آزادانه انتخاب شده باشند شرکت جوید.هر کس حق دارد با تساوی شرایط، به مشاغل عمومی کشور خود نایل آید.اساس و منشأ قدرت حکومت، ارادهٔ مردم است، این اراده باید بوسیله انتخاباتی ابراز گردد که از روی صداقت و بطور ادواری صورت پذیرد. انتخابات باید عمومی و با رعایت مساوات باشد و با رأی پنهانی یا طریقه همانند آن انجام گیرد که آزادی رأی را تأمین نماید.هر کس به عنوان عضو اجتماع حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است به وسیله مساعی ملی و همکاری بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را که لازمهٔ مقام و نمود آزادانه شخصیت او است با رعایت تشکیلات و منابع هر کشور به دست آورد.هر کس حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه انتخاب نماید، شرایط منصفانه و رضایت بخشی برای کار خواستار باشد و در برابر بیکاری مورد حمایت قرار گیرد.همه حق دارند که بدون هیچ تبعیضی در مقابل کار مساوی، اجرت مساوی دریافت دارند.هر کس که کار میکند مستحق مزد منصفانه و رضایت بخشی میشود که زندگی او و خانواده‌اش را موافق شئون انسانی تأمین کند و آن را در صورت لزوم با هر نوع وسایل دیگر حمایت اجتماعی تکمیل نماید.هر کس حق دارد که برای دفاع از منافع خود با دیگران اتحادیه تشکیل دهد و در اتحادیه‌ها نیز شرکت کند.هر کس حق استراحت، فراغت و تفریح دارد و به خصوص به محدودیت معقول ساعات کار و مرخصی‌های ادواری مستحق اخذ حقوق است.هر کس حق دارد که سطح زندگانی، سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی تأمین کند و همچنین حق دارد که در مواقع بیکاری، بیماری، نقص اعضاء، بیوه شدن، پیری و یا در تمام موارد دیگری که به علل خارج از اردهٔ انسان وسائل امرار معاش از دست رفته باشد از شرایط آبرومندانه زندگی برخوردار شود.مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت مخصوصی بهره‌مند شوند. کودکان (چه بر اثر ازدواج و چه بدون ازدواج بدنیا آمده باشند) حق دارند که همه از یک نوع حمایت اجتماعی برخوردار شوند.هر کس حق دارد که از آموزش و پرورش بهره‌مند شود. آموزش و پرورش لااقل تا حدودی که مربوط بتعلیمات ابتدایی و اساسی است باید مجانی باشد. آموزش ابتدایی اجباری است. آموزش حرفه‌یی باید در شرایط تساوی کامل به روی همه باز باشد، تا همه بنا به استعداد خود بتوانند از آن بهره‌مند گردند.آموزش و پرورش باید طوری هدایت شود که شخصیت انسانی هر کس را به حد کمال رشد آن برساند و احترام حقوق و آزادیهای بشر را تقویت کند. آموزش و پرورش باید حسن تفاهم، گذشت و احترام عقاید مخالف و دوستی بین تمام ملل و جمعیتهای نژادی یا مذهبی و همچنین گسترش فعالیتهای ملل متحد را در راه حفظ صلح تسهیل نماید.پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت به دیگران اولویت دارند.هر کس حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماعی شرکت کند، از فنون و هنرها بهره‌مند گردد و در پیشرفت علمی و فواید آن سهیم باشد.هر کس حق دارد از حمایت منافع معنوی و مادی آثار علمی، فرهنگی یا هنری خود برخوردار شود.هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بین‌المللی حقوق و آزادی‌هایی را که درین اعلامیه ذکر گردیده است تأمین کند و آنها را به مورد عمل گذارد.هر کس در مقابل آن جامعه‌یی وظیفه دارد که رشد آزاد و کامل شخصیت او را میسر سازد.هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزادیهای خود فقط تابع محدودیتهایی است که بوسیلهٔ قانون منحصراً به منظور تأمین شناسایی و مراعات حقوق و آزادیهای دیگران و برای رعایت مقتضیات صحیح اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در شرایط یک جامعه دموکراتیک وضع گردیده است.این حقوق و آزادیها در هیچ موردی نمی‌تواند بر خلاف مقاصد و اصول ملل متحد اجرا گردد.هیچیک از مقررات اعلامیه حاضر نباید طوری تفسیر شود که متضمن حقی برای دولتی یا جمعیتی یا فردی باشد که بخ موجب آن بتواند هر یک از حقوق و آزادیهای مندرج در این اعلامیه را از بین ببرد و یا در آن راه فعالیتی بنماید.KWEJA ADIDenet nagwon adi kugga ko tojojo na ďekesi ti ŋutu liŋ nagwon bain titiki ŋutu. Kona kwe ŋutu ti mede/’baŋ logwon gwoďiet na tolien, toďiri ko taliŋ i kak ‘bukuluŋ.KWEJA ADI‘Bakan na yenet ko laundya na toďiri na ŋutu aje jondia konesi narok nagwon aje toworja yeyesi ti ŋutu. Kona kwe ďurökin na kune ďekesi kwekindya adi anyen ŋutu liŋ ryeju tolien na jambu ko yenet ko yupet töki ko tolien akwe na kujönö ko ďekesi aje tokoro gwoso yenet duma na ŋutu i piritön ti kak.KWEJA ADIĎeďekarikin adi ŋutu ködyö ti riďiki anyen ďekan ŋaret i diŋitan na gwusulak na ti tndu ŋutu i renya na saresi ti miri karudanit ko kasasanyanit kogwon ďekesi ti ŋutu ködyö gagaya ko saresi ti putet.KWEJA ADIĎeďekarikin parik i ďilikindya na ďurjö na tojulin i kiden na ŋutu logwon nyanyar gwon i pirit geleŋ ko ŋarju konesi na geleŋ.KWEJA ADIKödyö ďeďekarikin adi ti ŋutu gwe ko toďurjö na gwiliŋit ko tojulin ko jurön.KWEJA ADILaŋet na jurön lomomorja i saresi kase lo peta i kwekindya na yupet i ďekesi ko ‘bulit na ŋutu i tojojo na ŋutu lyan ko wate adi se agi ködyö tindu riŋit i toďurjö i pirit na geleŋ gwiliŋit lo’but i tolien duma.KWEJA ADIYeyesi na morja ti kine ďekesi ko tolien gwon ‘bulit duma ko ati denesi ti kine ŋo nagwon a yukwe kine.SOŊlNANA NYENAGWON.Ŋina momoret duma tokorju ŋina kweyet na toďurjö na ďekesi ti ŋutu liŋ i kak ‘bukuluŋ gwon a temet na konaki i morja liŋ i jurön liŋ tojo ko ďutet. Karen ŋutu ko karen mugun na laŋet kepekep ŋina tokoret diŋitan liŋ i kwe anyen tindu riŋit duma na todindyö ko todinet anyen todindyö kuket na kine ďekesi. Tolien ko temet na ďurjö i Iukata ko nakaŋo na jur anyen gaju gwon nase i kak ‘bukuluŋ ko anyen joŋga ďekesi ko time nase ko laŋet na kilo jurön ko ‘börik kase ako ŋutu logwon gwon kase i saresi.Ŋutu liŋ a yuŋwe kana, jojo i toďiri ko ďekesi ko ti se tokitaki ko ‘börik ko mulökötyo lo toluŋaseran. Se a ďoka ko denet na kulya na’but ko narok.Karen ŋuto a ‘buruki ďekesi liŋ ko tokoret ‘bak nyunyumbö i gwearijin kaďekaďe gwoso adi: ‘Boriköt, Kutuk ko Yupet/Yubö.I.aŋet kode kunie yeyesi ti lukata kode suluwet na gwoloŋ, toro’bo kode kulye gwearijin i juỳu na kine nene gelet ködyö ti kona kwöŋ kode i kiden na laŋet na miri na kaŋo kode jur, kode gwon a luwitöt, yiyiniki, ‘bain ďeba mugun kode gwon ko denesi ti tolien.Karen ŋuto ködyö kata ko toďiri na gwiliŋit adi gwon jörun ko tolien na gaya na ŋutu.Lele ŋuto ködyö ti bulö d'epa a ďupiet kogwon toďupien kode tugwörö a ďupiet, kine konesi ködyö ti bulö konaki ŋutu i gweyarijin kase kaďekaďe kwöŋ.Lele ŋuto ködyö ti bulö tiki i miyesi kode ďepet loron logwon ti temakindya i gwiliŋit lo ŋutu kode riŋet nagwon körju mugun na ŋutu.Karen ŋuto ködyö kata ko toďiri i karen jur ko i karen pirit i komoŋ na saret.Ŋutu liŋ agi gwon jojo kode ti nyunyumö i komoŋ na saret lo miri. Lepeŋ ködyö agi gaya jojo ko saret. Ŋutu liŋ ködyö gwon ko gayet nageleŋ ‘bak nene nyunyumet kode laŋa na kilo saresi töki kode konesi nagwon ti temakindya i kebbu na saret lo jur.Karen ŋuto ködyö gwon ko toďiri na kiko lo rigwo ko laŋet na rigwo ďuŋet na putesi i kenesi na laŋgo saresi ti tod'iri na ďekesi ti ŋuto logwon a tiki nye ko saresi kode saret lo jur.Lele ŋuto ködyö ti bulö moka ‘bakan na saret, rereka kode riköji kaŋo kanyit i jur.Karen ŋuto ködyö agi gwon ko tojojo i putet ko ti yiŋani yiŋa ko ŋutu ti jur ko ködyö ti kaďuŋök ti putet kulo gwe a luwi i laŋet nase ködyö na kaďuŋök. Ti nyunyumbö, kujönö miri. Ti ďuŋgö na putet gwe i denet na toďiri ko kepesi narok nagwon mokani ŋutu.Karen ŋuto lo moka adi a torondya agi ködyö ti luŋu a katoronyanit tojo ko lopeŋ a ďuŋöki putet lo liliya ko ŋutu lojore, nagwon kweja adi nye a ryö gayesi liŋ i putet Ionyit. Lele ŋuto ködyö ti luŋu a katoronyanit i karin toronyet, ko kunie ti kunie toronyesi na kona kinu a ďuŋöji kano. Ko köti i saret lo köji ko Io kaŋo jambu adi lele saret lo pömöni lele ŋutu ködyö ti bulö riďiki i lewudya na ŋilo saret logwon gwon i kitarikin lu.Lele ŋuto ködyö ti bulö riďiki i lwönö kanyit kweja adi lubbö ko lele ŋuto kadi ‘bak pija kode kendya na manini na lege, kode lyöggu na kukuet ko gwiliŋit lo'but. Karen ŋuto agi ködyö gwon ko toďiri na gaya ko saret, ko lele ŋuto a ‘beleŋgu lele lo kilo saresi.Karen ŋuto ruköki tolien na wörö ko siďa i lokokoritan ti lukata na köjinö kaďekaďe. Karen ŋuto a ‘buruki i köyu na jur töki bubulö yitwe bot ‘bak teŋet.Karen ŋuto a ruköki i pija kode i siďa kana i kulye jurön anyen gagaya. Kine dekesi ti bulö ruköki kode luŋu i diŋit na ďuŋöki na putet i tugwakan ko ‘bain pondya i toron na laŋet na ďebba jur kode i saresi logwon ko tukaďe ko saresi titeŋ na momoret na jurön.Karen ŋuto a ruköki i gwon ko jur lonyit kode gwuluyet na jur lonyit. Lete ŋutu ti bulö riďiki. renyaki i lopuködu na mugun i karen jur lo ďeggi nye.Ŋutu lyan ko wate logwon aje ďurjö ‘bakan na kuniye teŋesi, ko ati kotumit nanyit kode gweyari kode ti yupet ködyö bubulö yema kode yemba anyen ryendu mede. Se ködyö gwon ko ďekesi kase jojo anyen bubulö toyem i diŋit yemet kode na reyan. a) Yemet tuŋ kaďe bubulö kona i ďekesi ti kilo logwon yöŋö kondya mede kulo (toyem) b) Mede ködyö a ŋo nagwon ŋUN lo gweja ko agi ködyö gwogwon, ko a laŋet naďit najur kode köji ko ködyö gagaya ko köji kode ko jur ‘bukuluŋKaren ŋuto kata ko toďiri nagwon bubulö gwon ko toro’bo kanyit kode töki bubulö gwon i momoret ko kulye. Lele ŋutu ködyö ti bulö ryaka kode joŋari toro’bo kanyit kaŋo ‘bak saret.Karen ŋuto ködyö gwon ko tolien na yeyesi kanyit, ko lepeŋ yöŋö kondya nyo kweja adi teŋet ‘bain bubulö yeyeju ŋo na’but ko narok ko nye a ďeggi konye töki bubulö torukökindyö ŋutu ko kulye i pirit nageleŋ kweja ad i todinesi, konesi, moỳu, kode kwakwaddu.Karen ŋuto a ‘buruki i jondya kode i kwekindya na ŋutu yeyet nanyit ko ŋutu kata, ko bubulö jambu ‘bak teŋet. Kine ďekesi kode ‘burusi morja ko ‘burit kweyet na yeyet ‘bakan na teŋet kode kakalet ko lele ŋuto pija, wuju, kode leleŋaki na kulya ko lele ŋutu kode yeyet ko nene mugun kalayianit ‘bayin na dendya na lokokori.Karen ŋuto a ‘buruki kode bubulö kondya kode luŋgu momoret ko taling ‘bak mörö. Lele ŋutu ködyö ti bulö riköji kaŋo i nene mugun na momorja anyen timundya kulyajin, nye ködyö ti bulö joŋga i nene mugun nagwon yeyesi kase ti morja.Karen ŋuto agi ködyö kikita i miri lo jur lonyit i lukata na miri kode wulundyö ŋutu logwon gwoďan kase i karen i lukata na miri, a) Karen ŋuto a ‘buruki i ryeju na ŋaresi ko a ti biya i kadi na wini kode todinesi ‘bakan na nyunyumbö kode gelesi kanyit i jur. b) Ďekesi ti ŋutu ködyö gwon a yenet na miri. Ko ŋina kaďe bubulö meta kode time ko gayesi ko toďiri na wulet na kona ko ŋutu liŋ ti jur gwon kweja adi kona ko beiembele. Kode (ŋutu geleŋ a belembele geleŋ) ‘bak nyönyöggu.Karen ŋuto gwoso lele lo laŋet agi ködyö gagaya ko miri. Ko ködyö meta i konesi ti miri ko i tojulin na miri ko kulye jurön i saret lo momoret kode tukwöryönjin ti jurön kad'ekaďe adi toro’bo gwiliŋit ko ďekesi ti keryat logwon ti ďumaji kaŋo anyen buya tolien na ďurjö nanyit.Karen ŋuto agi ködyö kondya kita na ďeket nanyit ko ti pirit kitayet na gwe i ďeket nanyit ko na kita ko ti gayet na ‘bakan na kita gwe kata i jur. a) Karen ŋuto ködyö gwon jojo i kwe na kita i jur ko köti tojojo na ropet na kita, i kitayesi ködyö nagwon jojo ko kona ko ŋutu kaďekaďe. b) Karen ŋuto logwon kikita ködyö yiyiniki köti ropakini ropet na kita nanyit. Nagwon kweja adi tetemakindya i gwon na ŋutu kode ỳalet na ropet ködyö titiki ko bubulö. Ko ti kiko lo gayiri kakitak gwe kata, gwoso adi pirit tokelet kode todinet. c) Karen ŋuto ködyö bubulö lupöki kode gweyundya na mugunya kagayak ti kakitak anyen gaju ďekesi ti kakitak.Karen ŋuto ködyö gwon ko diŋit na kita ko diŋit na yukan kode diŋit na birye. Ko töki diŋit kitayet ködyö tetemaki ko perok ti yukan logwon roropa.Karen ŋuto ködyö siďa i gwiliŋit lo tetemakindya, kweja adi ďekesi kanyit ködyö ti bulö yöŋgu lepeŋ gwoso i kelan, gwon na mede ‘bura ‘bak sasanyesi gwoso ti kinyotot, boŋgo, wini, mede kode kuniye ďekesi ti gwiliŋit lo ŋuto ko gayet töki ko ati ‘bakan na kita, gilö kata, karu’be, doŋga, kode kuniye ti pirit ko i ŋo nagwon a gandu ďekesi ti ŋutu. Wate ko lupudyet agi ködyö gagaya ko ŋaŋaraki. Ŋwajik lupudyet liŋ logwon yuŋwe kaŋo na yemet (tolup) agi ködyö ryeju ruruket ko gayet jojo ‘bakan na koresi kode gelesi kase kiden.Karen ŋuto ködyö totodinö kanyit i jur ko ködyö todinesi kune gwon kana ‘bak ropet biya parik suluet na todinö (primary school) kogwon ŋina ďeďekarikin i saret. Ko agi ködyö tiki ko riŋit i ŋutu liŋ. Todinesi ti kita na könin ko ti koŋon na kwe gwe kata i keniya liŋ ko töki ryeni ko ŋutu liŋ ti jur. a) Todinesi ködyö gwon i ďekesi ti ďurjö na yeyesi ti ŋutu ko ti togoỳu na kugga na toďiri ko tolien na ŋutu i pirit na geleŋ. Ko ti toďure yiŋga ko julin i kiden na jurön liŋ, kweja adi kotumitön kode i yupesi ko köti i konesi ti laŋet na jurön lo momorja anyen tindu taliŋ i gwon ko ŋutu kiden. b) Karurukak kode ko monye ko ŋote ködyö logwon a ŋerot i wulundyö na kiko lotodinöri ŋwajik kase.Karen ŋuto ködyö kondya ŋo ti keri lonyit i ďeket naynit ko ŋutu kanyit kiden anyen ryendu ‘bulit na ŋo na teten se kune, töki anyen ŋarju seko ďurjö na mugun na koŋon na dendya na gweyarijin ti ŋo ti kak liŋ. Karen ŋutu ko toro’bo kanyit i jur kata ködyö gagaya ko se ködyö gaya jojo ‘bak nene gelet.Ti gwilingit lo karen ŋuto gwe i ruket lo saret lo jurön liŋ ti kak anyen toďiri ko tolien nagwon köju aje tokuruki ŋutu na kukure ko ŋutu i gwiliŋit lose.Karen ŋuto ködyö agi kikita i jur ko ködyö ti kondi kita nagwon temakindya i koŋon nanyit anyen nye bubulö ďurjö kanyit i gwiliŋit. b) Anyen ŋutu bubulö dendya adi tolien ko d'ekesi ti ŋutu a kuka, tuŋ kaďe ko gwiliŋit lo ŋutu a lo’but kanyit i jur. Töki ko ŋutu wulundyö kimak kase ko ‘börik kase. c) Tuŋ kaďe kine ďekesi ko tolien na ŋutu i kikolin liŋ konani i saret lojurön lo momorja anyen tokorju kilo saresi. Kweja adi konesi ti ŋutu ködyö gwon ‘bak nene tukaďe kokilo saresi.Nene ŋo ‘bain nagwon kakaďelo i ŋina manini, ko saret logwon kekepo ko jurön liŋ, laŋetan, ŋutu logwon kita kitayesi kase, kode kondya saret logwon anyen laŋgu kode körju nene na kine ďekesi kode tolien nagwon a ‘beron peta i diŋit na tokoroni se na.Translated by (a lopukö ko)Sebur Anthony Lodu & Gordon Lucy Kiden.Denet nagwon adi kugga ko to jojo na ďekesi ti ŋutu liŋ nagwon ‘bain tiki ŋutu ko lele ŋuto, töki tibulö joŋa kaŋo ko lele ŋuto.Apo kwaba ukwishiba ubucindami bwa muntu nomulinganya pamo ne nsambu shishifwile kufumyapo ku muntunse nge shinte lya buntungwa, umulinganya pamo nomutende pano isonde,Apo uku kana posako mano nokusula insambu sha muntu fya lenga imicitile ya bunkalwe yikalifya amatontonkanyo ya bantu, elyo nokupilibula imikalile ya mu calo umo abantu bonse bengala sekelamo mu nsambu sha kulanda nokusumina ifyo balefwaya ukubikapo nokula ikala ukwabula icintinya nokubulilwa fyalisoswa nge fikabila nganshi umuntu onse,Apo cikankala, nga cakuti umuntu tali nokula patikishiwa ukuilubula, nge nshila yakushalikishako, ukulasangukila aba buluku nabalya banyantilila abanabo, mukuti insambu sha muntu shifwile ukucingililwa na mafunde,Apo caba cikankala ukutwala pantanshi icumfwano pakati ka fyalo,Apo abantu bamu kabungwe kafyalo fyaikatana muli kalata balibwekeshapo isubilo mu nsambu, mu bucindami no bukankala bwa muntu pamo nomulingaya pakati ka baume nabanakashi pamo nokuipela ukutwalilila abuyantanshi mu mikalila isuma mu butungwa ubukalamba,Apo ifyalo fyaba ba membala fyali ipela ukufikilisha, ukupitila mukwampana pamo nakabungwe ka fyalo fya ikatana, ukutwala pantanshi ukula cindika nokukonka pafya nsambu sha muntu ne nsambu shimbi pano isonde,Apo pakwishiba ishi nsambu nobuntungwa ecikankala sana pakuti ici cilayo cinga fikilishiwa ukupwililika,Nomba, eyapa UKULONGANA KWAFYALO FYONSE kwasosa, Ifyasosele ifyalo fyonse palwa nsambu sha muntu nge cilingile ukufikilishiwa ku muntu naku fyalo fyonse, pakuti cila muntu ne ncende yonse mu calo aikala, ukulaibukisha ifi fyasoswa lyonse, nokwesha ukulafunda nokusambilila mu kutwala pantanshi ukucindika ishi nsambu bo buntungwa, elyo mukubomfya inshila shalinga, ifyalo nafyo ukumona ukuti ifi fyaishibikwa nokukonkwa isonde lyonse, ku bantu baba mu fyalo fyaba bumembala ukubikapo nefyalo fitungululwa kuli bambi.Abantu bonse bafyalwa abalubuka nokulingana mu mucinshi nensambu. Balikwata amano nokutontonkanya, eico bafwile ukulacita ifintu ku banabo mu mutima wa bwananyina.Cila muntu ali linga ukukwata ishi nsambu no buntungwa filelondololwa, ukwabula akapatulula kali konse ngaka mutuntu, inkanda, umwaume nangu umwanakashi, ululimi, uko apepa, ifyo atontonkanya pa fikansa fya calo, uko atula ku calo, ifyuma akwata, uko afyalwa nangu akapatulula akali konse.Kabili, takuli kapatulula kali nokucitwa pa mulandu wafikansa fya calo, ifyo balubulula imilandu nangu umucinshi icalo afumako cakwata ku fyalo fimbi, cibe cila iteka, cilatekwa nangu capelwa ku calo cimbi ukutekwa.Cila muntu alikwata insabu ya mweo, ukucita ico alefwaya elyo noku icingilila umwine.Takuli nangu umo ukuba umusha nangu mu busha. Ubusha nokushitishana mu busha fili nokubindwa mu nshila ili yonse.Tapali nangu umo atwile kucitwa kunkalwe, ukucushiwa nokucitwa nge nama paku kandwa.Onse alikwata insambu ukwishibikwa ukuli konse ngo muntu pa menso ya cilye.Bonse bali lingana pa menso ya cilye kabili balikwata insambu ukwabula akapatulula, ukupokolwa mu mulinganya pa menso ya cilye. Bonse balikwata insambu yakupokololwa mu mulinganya ku kapatulula akali konse ukupula muli uku kusosa ukubikapo ukupokololwa nakuli balya batunka bambi ukuti bale patulula.Onse alikwata insambu kucingililwa ne filye fyalinga lintu afyengwa ku micitile ipula mu mafunde ya mupela insambu ukulingana na mafunde ya mu calo.Takuli muntu afwile kukakwa ukwabula umulandu, ukusungwa bu citente nangu ukuba imbutushi ukwabula umulandu.Onse alilinga mu mulinganya wine wine ukumulubulwisha ukwabula ulufyengo palwalala naba shi cilye bashi lemenena lubali lumo, lintu balepituluka mu nsambu shakwe nefyalinga ukucita nga nacita umulandu uli onse.Onse uwapelwa umulandu alikwata insambu ukutunganishiwa uwakaele ukushinta lintu bamushinina ukulingana namafunde pa cilye capa lwalala ukwabula ukulesha inshila shonse enga pusukililamo.Takuli muntu ali nokupelwa umulandu nokukandwa pa cilubo cishali mulandu lindu cacitike panshita iyo, cibe nimu calo cakwe nangu kufyalo fimbi. Nangu ukumulundilako ukukandwa ukucila fintu akandilwe panshita icilubo cacitike.Takuli kula fulunganya kumaka inkama ya muntu, ulupwa lwakwe, kung'anda nangu amakalata ukubikapo nokonaula ishina lyakwe mukulanda ifyabipa pali ena. Onse alikwata insambu yakucingililwa ku mafunde ku fimfulunganya fya musango ngoyu nangu ukusanswa.Onse alikwata insambu yakwenda nokwikala konse uko atemwa mu calo aikala.Onse alikwata insambu ukufuma mu cala, nangu calo cakwe pamo nokubwelela ku calo ca kumwabo.Onse alikwata insambu yakufwaya nokusekelamo ukusungwa nge mbutushi mu efyalo fimbi ukubutuka ulufyengo uko afuma.Lelo iyi nsambu tainga bomba umuntu nga alebutuka imilandu ishikumine ku fikansa fya calo nangu ku micitile isha linga nefya imininapo ifyalo fyaikatana.Onse alikwata insambu yakuba no mutundu.Tapali nangu umo ku maka ali nokupokwa umutundu wakwe wa calo nangu ukumukanya insambu yakwe yakwalula uyu mutundu.Abaume na banakashi nga bafika pa mushinku wa kupa tabafwile kuleshiwa kupana nokula panga indupwa kumulandu wa nkanda, uko bafuma nangu uko bapepa. Bonse balikwata insambu sha lingana ku cupo, lintu bali ku cupo ukushinta nalintu icupo capwa.Icupo cili nokucitwa abalefwaya ukupana nga basuminishanya abene beka.Indupwa nge ntulo ya mutundu ne calo shalilinga ukucingililwa nabekala calo pamo no buteko.Onse alikwata insambu yakukwata ifipe umwine eka nangu naba nankwe.Tapali ali nakupokwa ifipe kumaka.Onse alikwata insambu yakukwata amatontonkanyo, ukutontonkanya no kupepa; iyi nsambu yalundapo neya kwalula ukwakupepa nangu amatontonkanyo ukubikapo neyakuti, atemwa eka nangu na bambi uko ekala, cibe nimu bumfisolo nangu palwalala ukulondolola amashiwi yakwa lesa nangu amatontonkanyo ukupitila mu kufunda, imicitile pamo nokupepa.Onse alikwata insambu ukulanda ifyo aletontonkanya, neyi nsambu ilundapo neya kukwata amatontonkanyo ukwabula ukuleshiwa pamo neya kukwata, ukufwaya, ukupokelela pamo nokupelako bamo ilyashi namatontonkanyo ukubomfya umulabasa uli onse pakati ka fyalo.Onse alikwata insambu yakulongana nokwangala mu mutelelwe.Takuli nangu umo afwile ukupatikishiwa ukuba membala wa kabungwe ashilefwaya.Onse alikwata insambu yakutungulula mu buteko bwa calo cakwe atemwa umwine eka nangu abasalwa, abaku mwimininako.Onse alikwata insambu yakusekelamo mu fintu ubuteko bwa calo cakwe bupekanisha abekala calo.Ubufwayo bwa bantu emaka ubuteko buli nokukwata, ici cakulamonwa ukupitila mukulakwata ukusala ubufi munshita, nabantu bakumenye imyaka yakusala bafwile basala ifyo batemenwe ukwabula ukwebwa (secret ballot) nangu ukubomfya inshila shimbi shishalinga ifi.Onse alikwata insambu yakusungwa lilya akota, kabili ukupitila mu maka ya calo cakwe nangu ukubombela pamo ne fyalo fimbi ukulingana namaka cila calo cikwete, ukusanga ubukumu, imikalile isuma pamo ne ntambi sha cifyalilwa ukulingana nomucinshi mukuitwala pantanshi umwine.Onse alikwata insambu yakukwata incito atemenwe nokubomba munshila yabula ukufyengwa kabili nokupokololwa ukutamfiwa incito.Onse ukwabula akapatula alikwata insambu yakufola amalipilo yalinga pa ncito imo ine.Onse abomba alikwata insambu yakupoka amalipilo yalingile pakuti ena nolupwa lwakwe lwingala ikala bwino, naya malipilo nga yacepa, ukubomfya inshila shimbi sahsuminishiwa ukula sangilamo indalama shimbi nangu ukumulundulako indalama afola.(missing)Onse alikwata insambu yakutusha nokwangala ukubikapo ukbomba insa ishalinga nokulaya pali cuti yakulipilwa.Onse alikwata insambu yakwikala bwino nolupwa lwakwe mu bumi, ukubikapo nefya kulya, ing'anda nokulaya ku cipatala atemwa ku sukulu, pamo ne nsambu yaku cingililwa lintu aba pabulofwa, alwala alemana, afwilwa, akota nangu aba mubwafya kumulandu wafintu fimo ashinga citapo nangu cimo.Banamayo pabukulu pamo nabana banono balikwata insambu yakutangatwa bwino nokwafwiwa, Abana bonse, abafyalwa mukati nangu kunse ya fyupo, bafwile ukusekelamo fimo fine ifili nga amasukulu nangu ifipatala.Onse alikwata insambu yaku sambilila. Takufwile kuba kulipila ku masambililo mu masukulu yanono. Onse alefwaika uku sambililako mu masukulu yanono cibe alefwaya nangu iyo. Amasukulu yakusambililamo isha ncito yafwile yabako pamo namasukulu yakalamba (University) kuli balya balingile ukuyako.Amasambililo yafwile yalenga umuntu umwine ukuitwala pantanshi ifyo afwaya nokukosha ukucindika insambu sha muntu no buntungwa. Amasambililo yafwile ukutwala pantanshi ukumfwana, ukubelela na bucibusa pakati ka fyalo, ukwikatanya abantu bapusana inkanda nangu uko bapepa kabili nokutwala pantanshi imilimo ya fyalo fyaikatana pakusungilila umutende.Abafyashi balikwata insambu ya ntanshi ukusala amasambililo balefwaya abana babo ukukwata.onse alikwata insambu yakucitako ifya ntambi sha cifyalilwa, ukusekelamo mufya kulenga nefya kupanga panga kuntu aikala pamo nokusekelamo mufyaleta abasungu (scientific advancement and its benefits).Onse alikwata insambu yakucingililwa apo aiminina nangu umo alefwaya ukumwenamo ukupitila mu fintu apanga, ukulemba nangu ukulenga nga fyafuma mu mano yakwe.Onse alikwata insambu ukwikala kuntu aikala nangu mu calo umo insambu nobutungwa shasoswa, shafikilishiwa ukwabula ukushako.Onse alikwata umulimo kuntu aikala uko umwine eka ukwabula ukumufenenkesha enga itwala pantanshi ifyo afwaya.Pakukwata ishi nsambu, onse afwile ukukonka amafunde pamulandufye wa kwishiba nokucindika insambu sha bambi pakuti kwingaba imbelo shisuma, nomutelelwe mu calo umo bonse bakwata insambu yakulandapo.Ishi nsambu nobuntungwa teti shibomfiwe ukupula mubufwayo ne fyaimininapo ifyalo fya ikatana.Tapali nangu cmo muli uku kusosa icinga pilibulwa ukuti icalo icili conse, ibumba lya bantu nangu umuntu umo nakwata insambu ukucita icili conse icakwiminina pa koanula insambu no buntungwa filondolelwe nokulembwa.Katiwu KuraAdamgana woso kalkal ye kamanzəga nəmngalwo hakkiwa-a nambe-a kənzambibelan kozənyi ye.Lardəwa Tawakkata Dunyabedə hakkiwa adamganabe ndubesoga haptaa-a nzətkawo-a nzəliwo-asoro tarai cizə dazəna. Tarai cizə datənzə adə Tawakam Lardəwa Tawakkata Dunyabebe duwo nəmkam ummawa dunyabebe suro hakkiwa adamganabe-a kuru suro daraja-a nəmngalwo-a ummabe yitatawatsəgənadəben culuwo.Suro Hakkiwa Adamganabe Dunya Ngaro Wowurtəgənadəben Lardəwa Tawakkata Dunyabedəye futu kəskelan asutinro hakkiwa duwo kam wosoro kalkalro kartaa adəga bayangono.Hakkiwa anyi nyiro kartaa.Sandi anyi hakkiwanəmSandiga tigənəmro fatkəgəne. Banane sandiga hapkəgəne ye liwe ye kəlanəm-a ummawa amanəm gade gapsəna-asoro.Adəgaima tada adamganabebe nəmngalwonzə kambaata adə-a nəmnduaso kalkalnzə-a hakkiwanzə Alanjo-adə shima ferno nəmkambe-a jirebe-a nəlefabe-aro dunya ngason asutəna,Adəgaima hakkiwa adamganabero cistəgə ba-a fallaktə-abe sawowuro kəndowa halye kurzənyi waazə hangal adamganabero karega rozəgəna, kuru dunya duwo suron adamganasoye tamtam hakkinza manabe-a nzasarabe-a kuru nambe duwo dalil baaro citə-a jero-abedə shima awo talaawaye təmazana woro warmowotə,Adəgaima awo məradətənadə susu adamganaga dunon təkkə nəmzaləm-a njokuno-a kəriwutəbedəro howum maibeye hakkiwanzaga səliwodəma,Adəgaima awo məradətənadə tawaa-a nəmkam-a indikate lardəwaben haptaadəma,Adəgaima ummawa Lardəwa Tawakkata Dunyabeye suro Tawakamdəben kamburshenza kəla hakkiwa adamganaben nanazaana, kəla daraja-a nəmngalwo-a adamganabe-a kəla kamu-a kwa-a hakkinza kalkal-aben kasadə gozana tamtam-a kəndəga ngəla-a hapsaa nambe gayaga fandoro,Adəgaima Lardəwa Memba Kaapkadəbe woso wadəga gozana, tawaa Lardəwa Tawakkata Dunybemben, daaraja ndubeso haptaa-a hakkiwa adamganabe-a nambe gaya lajiptə-a galtəro,Adəgaima wadə adəga yitagatəgə nankaro hakkiwa-a nambe anyi-a asutadə awoye gaya linta,Adə NankaroSamno Kura DunyabedəyeHakkiwa AdamganabeDunya Ngaro Wowurtəgəna Adəgawarmazəgəshima mizan ummawa-a lardəwa-a duksoye yitagattəgəbe wo, daji daryenzədə ndu-a nduana-aso fellawan kunten, Wowur adəga karəgən roza, ndusoro yikkəlio-a ilmutəgə-an hakkiwa-a nambe anyi-abe nəmgayanza haptaaro, suro lardəbe-a indikate lardəwabe-ason ndusoye kalkalro asuzə lajipsə, suro ummawa Lardəwa Memba Karapkadəbe-a suro ummawa gade sədiyanzalan dawuna-ason.Adamgana woso kambe katambo ye daraja-a hakkiwa-ason kalkalye. Hankal-a nazaru-asoro kəzəpkə ye suro hal nəmharamiben kamazasoga letaiyin ye.Hakkiwa-a nambe a suro Wowur adəben dəganadə ndu-a nduana-aso kartaa, gayirtə futubibema baaro, gayirta alama jilibeso, kadigəbeso, alagəbeso, təlambeso, adinbeso, siyasabeso au rayiwu, lardə gade au kaduwu gade, kənganti, tambo au awowa laa gade anyiga samunzəna.Anyibe ngawoman nduma kəla siyasaben kal, kəntəwoben kal au daraja dunyalabe sawawuro kal kərye au lardə kamdə dəganabe sawawuro gayirtinba. Lardə shi gultənama adə kərmai kəlanzəben karga, amanaro musko lardə gadeben karga, kəlanzəlangənyi karga au sədiya kaidawa kəntəwobe laan karga yaye kal.Ndu yaye hakkinzə kəla ronzə-a nəmkambenzə-a nəlefa kəlanzə-aben mbeji.Nduma kənji au kaliyaro təgandinba, nəmkənjiro gərtə-a kənji lado-aso awostə ye daptə ye.Nduma njokunoso, nəmkəladoso, shimaso, azawaso, gənatəginba.Ndu yaye hakkinzə ndaran yaye shiga kamro asutabe mbeji fuwu howumbelan.Nduso fuwu howumben kalkal ye kuru gayirta baaro howumye sandiga səliwin ye. Nduso hakkinzə nzəliwobe mbeji gayirtalan fallaktə Wowur adəbe sawawuro-a kəla lan laa gade gayirtadə nankaro waazəna-alan.Ndu yaye hakkinzə səlwu sandəna mataabe mbeji shara rakkata lardəbelan kəla hakkinzə gaya linta dusturye au howumye shiro cina namtənaben.Nduma dalil baaro kəntaso, jeroso, lardən dutaso ba.Ndu yaye hakkinzə futu məradəzənaro shiga shara naptə kəlanzəbe walama baa ye jirea yebe kərəntabe mbeji kəla hakkinzə-a kaidawanzə-a kuru awowa gade shara zəganyi-a tawattaaben.Ndu yaye ngawo ayawu sədənaben angərdə hakkinzə kawu shiro fuwu sharaben ngawo səliwo məradətəna shiro sadənaben ayawunzəga tawatsaginro.Nduma kəla awo abima gənyiben ayawuro tətainba futubin waano yaye ayawudə ayawuro walzənyiga, sədiya howum lardəben au indikate lardəwaben, sa ayawu adə tədənaladən. Biya gənatəginro walwono yaye ayawu sadən tədənadəga kozəna gənatəginba.Ndu kəla baaro wujirwa kəlanzəbema, yalwanzəbema, au lamar lenəm-arenzəbemaro ci təkinba, biya kəla nəmkamnzə-a darajanzə-abe nankaro fitənatinba. Ndu yaye hakkinzə howumye shiga nzəlifobe mbeji kəla dalil baaro wujirwanzəro ci nzəkko-a fitənatə-aben.Ndu yaye hakkinzə famno-a fato gar-abe mbeji suro dərinəmkəlle lardə ndasoben yaye.Ndu yaye hakkinzə lardəbi yaye luwum koltəbe mbeji, lardə kaanzən kunten, kuru lardənzəro waltaabe ye mbeji.Ndu yaye hakkinzə lardəwa gaden nafaka nzəliwo kəlanzəbe nankaro mata-a fando-abe mbeji.Hakki adə ayawuwa gade siyasaa letanyi au bigəwa gade nya-a kasadə-a Lardəwa Tawakkata Dunyabea kəla kəlzanyiro faidatinba.Ndu yaye hakkinzə nəmkam lardəbenzə mbeji.Nduma dalil baaro nəmkam lardəbenzə adəga daptinba ye hakkinzə duwo nəmkam lardəbenzə faltəbe yega daptinba.Kamuwa-a kongawa-a wuraata angalla woso, kalangi abibema baaro jilibema, lardəbema, au adin gadebema , hakkinza nyiya kəndobe-a yal fandobe-aso mbeji. Sa nyiga kəndobelan sandi indiso hakkinza kalkal kuru adəgaima sa gadetəbe ishiya ye.Nyiyadə sai kasada sandi indi kamudə-a kwadə-abe mbejilan duwo tədin.Kəndəga kamun kwanbedə shima badiyaram məradəgata gaya ummabe wo kuru sandiga kəndəgaram-a kərye-ason səlifodə hakkinza.Ndu yaye runzəlaro razəgə gantodə hakkinzə kuru adəgaima shi-a am-a kəltəm gantodə ye.Nduma dalil baaro razəgənzəga firtinba.Ndu yaye hakkinzə nazaru kəndobe-a tawakarbe-a adinbe-a mbeji, suro hakki adəben nambe adinnzə au nzasaranzə faltəbe-a nambe shi tilonzə au suro jamuwubelan fetero au ashirlan adinzə au nzasaranzə yikkəlio-a kəndo-a abuttə-a lajiptə-alan tartaabe mbeji.Ndu yaye hakkinzə rayiwu-a bayan kəndo-abe mbeji, suro hakki adəben nambe rayiwunzə kalma baaro bayanjin kuru shilan nzəra majin ye səmoyin ye kuru hawarazəgin futu hawarbe jilibin yaye kəlangai baaro.Ndu yaye hakkinzə suro nəlefaben samno sapta-a maamala kəndo-abe mbeji.Nduma dunon karapka kasatsənyiro nzəkko ba.Ndu yaye hakkinzə suro gumnati lardənzəbero ci nzəkobe mbeji, shi kəlanzə au wokkilnzə futu kalkallan kartənamben.Ndu yaye hakkinzə suro lardənzəben jamaro tunotobe mbeji.Kasada jamabedə shima fərtə kəntəwo gumnatibero walzə, kasada adə suro karno gondua ye jirebe ye lardə kəpson ndu-a nduana-asoye sədin ye kuru kuriya suro ashirlan au ashirga samunzənalan tədinbelan bayantə.Ndu yaye kəla shi memba ummabedən, hakkinzə nzəliwo-a asutə-abe mbeji, kasadə lardəbemben au tawaa indikate lardəwabemben futu fasal-a nyama-a lardədəbe ləgatarro, razəgə-a nəmkamnzə-a təgalisə baaro yita fuwutəgə.Ndu yaye hakkinzə cida kəndobe mbeji, cida səragəna karzə kəndo-a futu kaida sandənalan kəndo-a kurumason kaidu cida babelan shiga nzətakawo-a.Ndu yaye, gayirtə futubibema baaro, hakkinzə cida sədəna ləgatarro shiga alutəbe mbeji.Ndu yaye cidama sədinga hakkinzə awo alutəginmadə shi-a yalwanzə-a futu darajanza nəmadamganabe ləgatarro sandiga cittənnama alutəgəbe mbeji kuru nzəra yaye nasha laa jamaro nafaka kənjobelan mbejiga diwijinba.Ndu yaye hakkinzə karapka cidawube koktabe au kəlanzə nzəkkobe mbeji tamtam kəlanzəbe nzəliwo nankaro.Ndu yaye hakkinzə tusu-a kundushi kəndo-abe mbeji, loktu cidabe angalbe kurzəna-a batalla biyaa-a kunten.Ndu yaye hakkinzə futu kalkalro məradətənaro kəndəgabe nəlefa-a kəndəga kəji shi kəlanzə-a yalwanzə-abe mbeji, hatta kəmbu-a kənza-a kazəmu-a fato-a, kurun-a awowa gade tamtambe məradətənan kunten-a, kuru hakkinzə shiga nzətkawobe mbeji wanee cidaba laa, kundondi laa, nəmmaskin laa, nəmkamba laa, ngəli kurwu laa au kəndəgaram kun-balinbe laaye shiro kənteri cuwutoga.Ya kəndewu-a tada tiwal-aso ngəlaro cistəgə məradəzana. Duli dukso, nyiyaa au nyiya baalan katambo yaye səliwo fandodə hakkinza.Ndu yaye hakkinzə shiro ilmu kənjobe mbeji. Ilmu gultəna adə de sulro tin, gananzə yaye ilmu badiyarambe-a fuwunzəbe məradətəna-a. Ilmu badiyarambe gultəna adə kənjonzədə mburo walzəna. Ilmu nzundube-a shanabe-adə ndarason mbeji ye təwandin yero tədə kuru adəgaima ilmu sandin fuwunbedə ye ndusoye səwandə kərajinro walzə natəgəye suwudiya.Ilmudə nəmkam kamilga garta-a dunoatə hakkiwa adamganabe-a nambenzə-a nganzazəro walzə. Asutu-a kanadi-a nəmkam-a indikate lardəwaben fuwuzəgin. Nəmgade jilibe au adinbe baro sədin, kuru lardəwa Tawakkata Dunyabeye cidanzə nəlefa rotabedəga yitafuwuzəgin.Yaso Awasoye hakkinza burwoza jili ilmube məradəzana karza dulinzaro gultəgəbe mbeji.Ndu yaye hakkinzə kal baaro lamarwa adabe jamabelan gaam luwobe mbeji, adawadən tamtam fantə-a yasan ngalwotəgənzəro kəla nzəkko-a kuru faidanzən riwa fando-a.Ndu yaye hakkinzə nzəliwobe mbeji kəla lamar bərzəm-a kəla ro-aben cida nasha kimiyaben kal, ruwoben kal au muskon tandoben kal shima kunkunzə sutuluiya.Ndu yaye hakkinzə howum duwo hakkiwa-a nambe-a suro Wowur adəben dəganadəga yita bayanzəginma gantobe mbeji.Ndu yaye cida jama suron dəgana sandi baslan nəmkamnzə kaima baaro yitafuwuzəgin adəbe kəndobe mbeji.Suro hakkiwanzə-a nambenzə-a yitagatsəginben, ndu yaye kəlangai howumye gənazənaro dazəgin təganasmaro dalil hakkiwa-a nambe-a jama gade gapsanadəbe asutə darajatə-a məradəwa lamarwa bərzəmbe-a kaida suro jamaben kəndəgabe-a suro naptəram demokəradiyaben nəlefa fando-a.Hakkiwa-a nambe-a anyi futubiman dalil Lardəwa Tawakkata Dunyabeye ferzənadən nguron dalilwa gadero faidatinba.Abima suro Wowur adəben fasaranzə lardəro, samnaro au kamro kartaaro tənyi, amari hakki abima kəndobe au nya laa nganzatəbe kəla hakkiwa-a nambe-a suro adəlan dəganadəben bannaro fasartənyi ye tənyi ye.Ba masimɔkɔ, yiki mɛnɛ/iŋ thiiya ba mandiŋ ka bɔnsɔŋ ba ka biya-mɛtiŋ, wuna madɛnkɛtima kuyankaŋ, thiiya iŋ mathɛbɛŋ ka faydo fooma, Ba maniyɔ maka biya-mɛti mathɔnkɔy ka bi tɔɔni namɛŋ, ba sisa thɔrɛ iŋ manakasi ka tha thukuma tha ka biya-mɛtiŋ be lukɛ ka faydo ba biŋ sisa mathɛbɛŋ in magbonkoli malɔhɔy, ka thana paliyande, wuŋ sise hɛlɛŋ thapɛŋ tha boyɛ ka biya-mɛtiŋ huteteBa wuŋ kɔndɛɛ niyɔ wu lɔhɔy mɛnɛ wɔmɛti kɔndɛɛ pithita ba wundɛ hukɔthɔ ma niyɔ makanamaŋ ka muruthɛ wo fuŋ wundɛ.Baana sethiniyo wundɛ, thiiya ba ka wɔmɛti kɔndɛ niyɔ ka thɔŋ baŋ fooma.Wuŋ kɔlɔhɔ ba katiŋ tande mathimiyande ka biya-mɛti fooma ka faydo. Hugbɔŋho ka faydo fooma, ho dɔma na Unaytɛd Nesɔn, kɔsiniyɔkɔ ka kulaniya ko kolo.Ba kɔthɔ thiiya mɛnɛ, sɛmbɛ iŋ makahi ma ka wɔmɛti, e wuŋ tɛŋiyande ka thiiya ba bayapeŋ iŋ yɛrɛmɛŋ be kɔsiniyɔkɔ ba lukande hugbɔŋ huŋthe ba sisa kuyankaŋ, wu niyɔ malukunade maka ŋakɛkɛn foma adunkunɔkɔy ka tha banthe, wuŋ niyɔ lukande iŋ ŋakɛkɛn fooma ŋugbɔŋ ho thantɛ haŋ, ho dɔma na Unaytɛd Nesɔns, ba kcthɔ thiiya ba ka wɔmɛti.Wuŋ tɔŋɔŋ na kperekethe, ka dɔma, na masimɔkɔ ma thiiya mɛnɛ kuyankaŋ mɛna ma gbeŋ ka ma duŋunɔkɔ mamaŋ.MawumaMapɛnkande maŋfooma tepe naKukuloŋ koka kuloho koka wɔɔ yo wɔ ka faydo, ɔna biya bohitande maka biya-mɛti ka faydo fooma, ka wu mankɛ wɔɔ yo wɔ ba bɔha ku koloŋ koŋko ka huthukuma nama haŋ wundɛ ba bɔha sɔbɛ bathaniya mɛnɛ ba sisa yiki iŋ thiiya ka biya be lukande fooma ka faydo, ba kitiyɛ wɔɔ yo wɔ kama sɛthiniyo ma wundɛ sɛthinya ka faydo maŋ.Biya-mɛti fooma be kiyo ka kuyankaŋ iŋ kasɛmbɛ mɛnɛ in ka yiki. Bindɛ kiŋ ba niyɔ in masimɔkɔ, maka yiina wo ka hu wɛndi yande.Wɔɔ yo wɔ kiŋ kuloho mɛnɛ kuyankaŋ ka kulon ko. Wundɛ ka ba fakinande wɔɔ yo wɔ kama nɛki ma wundɛ neke iŋ tɔɔnamaŋ, niyɔŋ wo pankɛ, wo bɔlɔ, wo fufɛ, mindo sinthe fooma, miŋ kiŋ ku loho ko kɛntu.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ fɛɛra ba niyɔ iŋ sii, ekuta kuyankaŋ, e wundɛ pamo.Wɔmɛti ka ba boho ka hu waline, e niyo gbɔn, e niyo thɔrɔ. Huwaline kiŋ ba tana niyɔ ka biya-mɛti hutete.Wɔɔ yo wɔ kaa ba niyo nakasi, iŋ thɔrɔ maŋ mama wo ka feli.Wɔɔ yo wɔ kiŋ maloho ba kothiyo kamɛ wo kamɛ nɔŋ tepee thɔŋ ba.Biya-mɛti fooma kiŋ siŋthe ka thɔn baŋ, kufakande ka hutete kanamɛŋ ba pamo iŋ thɔŋ baŋ, ba thana fakinande, wu sisi mateti ka ku koloŋko iŋ ba pamɔkɔ wooniŋ sisiyɛ thɔrɔ.Wɔɔ yo wɔ kin fɛɛra haŋ ba kɔɔ wukahɛ e baŋina ba thɔnkɔy ba wɔ ba niyo baŋ, wuna thɔŋ baŋ kahati.Wɔɔ yo wɔ ka dɔrɔŋ ba neko bakpon e boho, e thiyo ka hukpɔlɔn, mɛnɛ ba kantho ka kɛkɛŋ ko kiyo wundɛ ko.Wɔɔ yo wɔ kiŋ in fɛɛra ba kɔsiŋino ka wuthunbɛ iŋ bakɔsɔŋni be ka kuyankaŋ mɛnɛ be thunbɛ ba dethiwa kuloho ko kanamaŋ mɛnɛ wundɛ bohitoko iŋ thɔŋ baŋ.Wɔɔ yo wɔ, wo kata ka kubasi, wundɛ ka ba thoŋkino thaa niyo kɔsiŋino nɔŋ na tepe thɔŋ ba na, e wundɛ dunkuno fɛɛra ba kɔsiŋina.Wɔɔ yo wɔ kaa ba dunkuno kuthoŋko ka thɔn ba thaa niye kiyo ka kɛkɛn nama ko, ɔ thuhaŋ mandi kama lɔkɔ ma boho wundɛ, toŋiyo kasi ba daŋande kasi bande ka thɔŋ ba kama lɔkɔ ma bohito waawo bɛŋ ma.Wɔɔ yo wɔ, kaa ba tuto sɛmbɛ, ba wali ba kanama, ka huŋpo ho kanama, ka yiki ba kanama, ka ŋa thagba ŋa wundɛ kpalita. Wɔ ka baa niŋ thiyɔkɔ aliko ba tetiya yiki iŋ makothiyo ma kanama, wɔɔ yo wɔ kiŋ maloho ba pamo iŋ thɔŋ baŋ ka baliŋ ba baŋ.Wɔɔ yo wɔ, kiŋ maloho ba niyɔ kuyankaŋ ba kaa ka wundɛ thimo iŋ ba niyɔ ka kɛkɛn naman.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba pɛna kɛkɛn, ndoo kɛkɛn, thitha kɛkɛn nama e wunde hɛlɛŋ duwa ɔ tɛnkilina ka kɛkɛn namaŋ ko.Wɔɔ yo wɔ, kiŋ iŋ maloho ba thara e ka dɔŋɔ ka kɛkɛn mɛnɛ kiŋ ba niyo bali ba thɔnkɔy ka kɛkɛn nama koŋ.Maloho ma bɛŋ kaa ba thaŋthiyo baana thiiya wo ba bohitoko ba ba thɔnkɔy ba ta wundɛ nii hukɔminamɛnt o ba tetiya thɔŋni ba ka Unaytɛd Nesɔns.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba niyɔ ka kiyo wundɛ ka.Wɔ kaa ba thanthiyo madɔŋɔ ma ka kɛkɛn nama ko ɔ ba thanthiyo ba sɛkita kɛkɛn ku fɛɛna ba dɔma na kɛna kiyo wundɛ.Bayapɛŋ iŋ yɛrɛmɛn be thankɛ fuŋa, be kɛriŋitɔyta nin huŋpo, kɛkɛn namɛn, ku laniya ko kanamɛŋ, kiŋ iŋ maloho ba deŋande/yɛŋtande e dethuwa huŋpo ho kanamɛn. Biya be bɛn kin iŋ maloho ma sinthe maaka deŋa/yeŋto, iŋ ma kahudɔŋɔ be pathi.Hu dɛŋande ha kiŋ ba kɔɔ na wo wathe woŋ, in woŋ yɛrɛmɛ woŋ, mɛy kathabanthe ba dɛŋande.Nkpeeŋ ki na dɔma huŋpo ka faydo. Ki kpeeŋki kiŋ iŋ maloho ba pamo kama dɔŋiyande mɛnɛ kɛkɛn ko kanamɛŋ ka bali yoo bali.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba niyɔ iŋ kɛɛ wundɛ wuntheŋ ɔ bindɛ bilɔ kɛɛ banthe in biya bifɛɛna.Wɔɔ ka ba tute sɛmbɛ ka kɛɛ namaŋ baŋ.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba siimɔkɔ na thimo wundɛ, iŋ ba thɔɔ ka dina ba thimo wundɛ ɔ ba kpɔnɔkɔ ka dina ba bɛŋ e thɔɔ ka dina bafɛna malɔkɔ yoo malɔkɔ, iŋ hɛlɛn kulaniya ko kanamaŋ. Wundɛ kiŋ iŋ maloho ba mɛyande iŋ biya be bɔyɛ ba niyɔ ka masii manthe ɛba thɔŋina kulaniya ko kanameŋ ka wan mɛnɛ rɔkpɔkɔ.Wɔɔ yo wɔ kiŋ maloho ba tɛpa funuŋ kama simɔykɔ ma kanamaŋ, iŋ ba kpoŋkila ho thimo wundɛ. Wuŋ thɔlande, maloho ma bɛŋ kin ba bohitɔkɔ kulaniyande, e wɔɔ yina thana tepe ba yi ba niya niŋ ba kpala mɛnɛ ba kponkila ka nkalɛŋ ba pankitinande funuŋ ho bɛŋ.Wɔɔ yo wɔ kiŋ kuloho ba komande kathabanthe ka wuthɛbɛ. Wɔɔ ka ba pithito ba niyɔ ka mathuŋande yoo mathuŋande ɔ ka nkaŋ ka ndoo nkaŋ ka thimo ka wundɛ.[Missing?]Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba niya wali iŋ hu kɔmimamɛnt ho ka sɛmbɛ baŋ ka kekɛn ko kanamaŋ ɔ ba thiika ba hu gbɔŋ ho thimo wundɛ ba kuta sɛmba baŋ.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba bilande ɔfisi yoo ɔfisi wo ka hu kɔminamɛnt ka kɛkɛŋ namaŋ ko.Bathimo biya ba niyɔ, bɛna hu kɔminamɛnt ba niye wali. Biya be bɛŋ ba thiikiyɛ ba bayapa mɛnɛ yɛrɛmɛ ba fuŋuniyɛ biŋ thaya ka hu kɔminamɛnt ho bɛŋ. Bindɛ ba thiikiyɛ wo thimo biŋ ka wan ɔ ka ma rɔgbɔkɔ.Wɔɔ yo wɔ kiŋ iŋ maloho ba nskita kɛnkɛy ko kanamaŋ ba Pama niŋ ba duŋkuna niŋ fɛɛra ba masiteke kama o kama e niy wɔɔ wo ba yiki, e puŋka niya wali, o gbɔŋni ɔ hutaniya ho dɛnki kɛnkɛŋ ko kanamaŋ ko niŋ tute lima.Wɔɔ yo wɔ kiŋ maloho ba niya wali, ba yɛtha wali ba thimo wundɛ iŋ ba thunkuno malɔhɔy mɛnɛ ba pamo hu thana kuta wali.Kufakinande kaaka kuthunkuŋ ba wɔɔ yo wɔ wo ni wali. Wɔɔ yo wɔ ba thunkuno siŋthe ba waliŋ ba dɔŋiyande.Wɔɔ yo wɔ wo ni wali ba thunkuno kɔpiri wo tɛŋɛ ba yɛthɛ nama iŋ kubɔriko kanamaŋ alako dɛ be niyɔ iŋ yiki ka biya-mɛtin hutete. Kuthunkuŋ ko bɛŋ ba punka hɛlɛŋ ba mase ka gbɛthɛŋ ba niŋ pɛnki.4. Wɔɔ yo wɔ kiŋ maloho ba thankina ɔ ba thɔytɔ nkaŋki niŋ mase.Wɔɔ yo wɔ kiŋ maloho ba fɛɛmiya iŋ ba dunkuno malɔkɔ ma kɔndadeŋ ba niya wali mɛnɛ malɔkɔyŋ makasade ba fɛɛmiya iŋ kutunkuŋ.Wɔɔ yo wɔ bathɔma muthɔma mutɛnɛ ba hupethɔ kɔtɔ nama ko iŋ kubɔri namaŋ, kowundɛ ba punka kuta mu wundɛ bili/thɔɔ. Wundɛ ba Kuta banka ba wundɛ iŋ kubɔri namaŋ fure, ba punka ba maso. Wundɛ ba maso be thoona ɔ bethanthi, ɔ bali ba dɛnki ba wundɛ niyɔ humɔnɛ.Komisayŋ be iŋ mpay nameŋ ba maso. Mpati be kiyo ka yento/deŋo, be tha kiya ka yento/deŋo fooma ba kuta ma mase manthe e bindɛ pamo nanthe.[Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing]Vunwegen wat dat Anerkennen vun de Wüürd, mit de all Minschen baren sünd, un de Rechten, de all Maten vun de Gemeenschupp vun de Minschen hebbt un de gliek un nich to verköpen sünd, de Grundlaag vun Frieheit un Freden in de Welt is, un wat dat recht und billig togeiht,vunwegen wat dat Verkennen un Minnachten vun de Minschen rechten to unminschlich Doon föhrt hett, un dat Geweten vun de Minschen daarvun vull is vun Schann, is dat vör nehmste Wark vun de Minschen dat Buen vun een Welt, wo elk un een seggen un gloven dröff, wat he will un he frie is vun Bang sien un Noot,vunwegen wat dat nödig is, de Minschenrechten dörch dat Regeern vun’t Recht Schuul geven, dat de Minsch nich dwungen as lest Middel Wedderpart to hollen Tyrannei un Ünnerdrücken,vunwegen wat dat nödig is, dat mang de Natschonen föddert ward, wat se fründlich mit eenanner ümgaht,vunwegen wat de Völker vun de Vereenten Natschonen mit düsse Charta noch mehr daar up ruut wüllt un dat so besloten hebbt: dat se fastholen an de Minschenrechten vun elk un een, fastholen an de Wüürd un den Weert vun elk un een, un wat Mannslüüd un Fruunslüüd de sülvigen Rechten hebben schüllt, un wat dat Wiederkamen vun de Gemeenschupp un een beter Leven in mehr aFrieheit föddert warrn schall,vunwegen wat de Matenlänner toplicht hebbt, tosamen mit de Vereenten Natschonen allns daarför to doon, dat de Minschenrechten de Frieheit vun elk un een samt un sünners acht un estimeert ward,vunwegen wat dat mit düsse Verplichten wat ward, is dat vun gröttste Bedüden, wat sülvige meent ward, wat düsse Rechten un Frieheiten angeiht,un so gifft de Generalversammeln Bott: Düsse Allgemeen Verklaren vun de Minschenrechten is dat, wat för all de Völker Natschonen as Wiespahl gellen schall. Elk un een un all Inrichten vun de Sellschupp schüllt düsse Verklaren jümmers praat hebben un daarför wat doon. Dörch Ünnerrichten un Uptrecken schall dat Estimeern vun düsse Rechten un Frieheiten föddert warrn. Dörch natschonaal un internatschonaal Doon schall dat mehr warrn mit dat allgemeen un rejell Annerkennen un Ümsetten vun düsse Verklaren bi all de Lüüd in de Matenstaaten, över de düsse Gewalt hebbt.All de Minschen sünd frie un gliek an Wüürd un Rechten baren. Se hebbt Vernunft un een Geweten un se schüllt sik Bröder sien.Dat, wat in düsse Verklaren över de Rechten un Frieheiten steiht, gellt för elk un een. Daar gifft dat keen Ünnerscheed vunwegen de Raas, de Farv vun de Huut, dat Geslecht, de Spraak, den Gloven, de Menen vunwegen de Politik orrer annereen Övertügen, dat natschonaal orrer soziaal Herkamen, den Riek doom, Geburt orrer sünst een Stand.Ok dröff daar keen Ünnerscheed maakt warrn vun wegen de politsch, rechtlich orrer inter natschonaal Stand vun dat Land orrer Flach, wo een Minsch tohören deit. Dat dröff keen Ünner scheed geven, wat dit Land orrer dat Flach ünner Vullmacht steiht, keen Sülfstregeern hett orrer anners in sien Egenrecht inschränkt is.Elk un een hett dat Recht up Leven, Frieheit un Sekerheit vun de Persoon.Keeneen dröff Slaveree lieden orrer to dat Goot vun anner Minschen jeedeen Aart un Wies vun Slaveree un Slavenhannel sünd verbaden.Keeneen dröff ünner de Folter. Ok keeneen grusig, unminschlich orrer Straaf lieden orrer dörch so een Doon duuk nackt warrn.Elk un een hett dat Recht, överall as een Rechtspersoon to gellen.All Minschen sünd gliek vör dat Gesett. Ahn een Ünnerscheed hebbt se dat up glieke Schuul dörch dat Gesett. All se Anrecht up sülvig Schuul tegen jeedeen Minnachten, de tegen düsse Verklaren geiht. Dat gellt ok för dat Uphissen för so Minnachten.Elk un een hett dat Anrecht up rejell Help bi de Gerichten binnen den Staat, de dat anlangt, wenn sien Grundrechten, de he na de Verfaten orrer na dat Gesett hett, dörch jichtenseen Doon inschränkt warrn schüllt.Keeneen dröff ahn Grund fastsett orrer ut dat Land wiest warrn.Elk un een hett bi’t Faststellen vun sien Rechten un Plichten dat glieke Anrecht up een Verfahren, dat gerecht un apen is, un up een Gericht, dat keen na den Willen is un frie is in’t Entscheden. Datsülvige gellt för een Beschulligen na dat Straafrecht.Elk un een, de beschulligt ward, wat maakt to hebben, wat ünner Straaf steiht, hett dat Recht, as truschullig to gellen. Dat gellt, bit em in een apen Verfahren sien Schuld na dat Gesett nawiest worrn is. Bi dit Verfahren mutt he all de Garantien hatt hebben, de för sien Verdeffendeern nootwennig sünd.Vunwegen een Doon orrer Nichdoon, dat to een Tiet schehn is, as dat na dat Recht binnen den Staat un buten den Staat nich ünner Straaf stahn hett, dröff keeneen verurdeelt warrn. Liekster welt dröff keen Straaf fastsett warrn, de sworer is as de, de to de Tiet hett, as dat Hanneln, wo Straaf up schehn is.Keeneen mutt dat lieden, wat ahn Grund in sien privaat Leven, sien Familie, sien Hüsung un sien Breefwessel rinmengeleert ward. Dat gellt ok för dat Minneseren vun sien Ehr un sien Roop. Elk un een hett dat Anrecht up Schuul na dat Gesett tegen son Ingriepen orrer Behalen.Elk un een hett dat Recht, dat he in Staat gahn kann, wohen he will. Ok kann elk un een blieven, woneem he will.Elk un een hett dat Recht, elkeen ok sien egen Land, to verlaten un wedder torüch tokamen.Elk un een hett dat Recht, in anner Länner, vun wegen dat he verfolgt ward, Asyl to un to kriegen.Dit Recht gellt nich för den Fall vun een Straaf verfolgen, de vunwegen een wohrhaftig Verbreken, dat nich politsch is, maakt worrn is. Ok gellt dat nich, wenn de Straafverfolgen vunwegen een Hanneln maakt worrn is, dat tegen de Malen un de Grundsätz vun de Vereenten Natschonen geiht.Elk un een hett dat Recht, dat he een tohört.Keeneen dröff dat Tohören to een Staat ahn Grund wegnahmen warrn. Ok dröff keeneen dat Recht afseggt warrn, sien Tohörn to een Staat to wesseln.Mannslüüd un Fruunslüüd, de heiraden köönt, hebbt dat Recht, dat to doon un een Familie to grünnen. Dat dröff nich inschränkt warrn vunwegen de Raas, dat Tohörn to een Staat orrer den Gloven. Se hebbt bi de Heiraat, in de Tiet vun de Eh un bi’t Uplösen vun de Eh glieke Rechten.De Eh dröff bloots sloten warrn, wenn Ehlüüd frie in ehr Menen un sik eenig in ehrn Willen sünd.De Familie is vun’n Grund her de natüürlich un lüttste Deel vun de Sellschupp un hett Anrecht up Schuul dörch de Sellschupp un den Staat.Elk un een hett dat Recht up Egendoom, för sik un ok mit anner Lüüd tosamen.Keeneen dröff ahn Grund sien Egendoom wegnahmen warrn.Elk un een hett dat Recht up de Frieheit vun de Gedanken, vun dat Geweten un vun den Gloven. Daarto hört de Frieheit, sien Gloven un sien Övertügen to wesseln. Ok hett elk un een de Frieheit, sien Gloven orrer sien Över tügen alleen orrer mit anner tosamen to bekennen. Dat kann he apentlik doon för all orrer privaat dörch Lehr, Utöven, Gottesdeenst orrer anner Doon in düsse Richt.Elk un een hett dat Recht up frie Menen un daarup, sien Menen frie to seggen. Daarto hört de Frieheit, sien Menen ahn Inschränken künnig to maken, ok hört daarto, över dräger vun elkeen Aart över all Scheden hen Informatschonen un Gedankengoot to söken, to bekamen un wiedertogeven.Elk un een hett dat Recht, sik to versammeln un sik in Verenigen to doon.Keeneen mutt dat lieden, dat he een Verenigen toslaan ward, ahn dat he dat will.Elk un een hett dat Recht, an de Saken, de all anlangt in’t Land, mittodoon. Dat kann he sülven doon, orrer dörch Vertreders, de frie wählt worrn sünd.Elk un een hett dat Recht, dat he in sien Land glieken Togang hett na apentlik Ämter.De Willen vun’t Volk is de Grundlaag för dat Achten vun de apentlik Gewalt. Düsse Willen wiest sik dörch Wahlen, de stüttig dörchföhrt ward, de nich verkehrt ward un de allgemeen un gliek sünd un wo elk un een sien Stimm geheem afgeven kann. De Wahl kann ok anners dörchföhrt warrn, wenn se man frie un na düsse Grundsätz is.Elk un een hett as Maat vun de Sellschupp dat Recht up soziaal Sekerheit. Elk un een hett Anrecht up wirtschaftlich, soziaal un kulturell Rechten, de dat bruukt, dat sien Wüürd bestahn blifft un dat Egen vun sien Persoon frie klaarkamen kann. Daarföör de Staat wat binnen den Staat doon, dat he dat rekent, wat sien Organisatschonen un sien Hanneln daarför dögen. Dat gellt ok för de Tosamenarbeit vun de Staaten.Elk un een hett dat Recht up Arbeit, dat een sik frie sien Profeschoon utsöken kann, wat dat bi sien Arbeit gerecht togeiht un wat een tofreden mit de Ümstänn vun de Arbeit sien kann. He hett dat Recht up Schuul, wenn he sien Arbeit quiet geiht.Elk un een hett dat Recht up datsülvige Geld för desülvige Arbeit. Dat gellt ahn Ünnerscheed.Elk un een, de arbeit, hett dat Recht up een Verdeenst, de recht un billich is. De Verdeenst schall langen daarför, dat he un sien Familie een Leven föhren köönt, wat de Wüürd för se as Minschen sekert is. Sünst mutt holpen warrn dörch anner Schuul för de soziaal Sekerheit.Elk un een hett dat Recht, Gillen för de Schuul vun sien Arbeit to billen orrer Gillen bi totreden, dat een sien Interessen wahren kann.Elk un een hett dat Recht daarup, dat een sik verhalen kann un up Frietiet. de Arbeits tiet mutt een Maat hebben, sinnig is, un dat bruukt Feern, de betahlt ward un stüttig sünd.Elk un een hett dat Recht, wat een Leven för den Minschen un sien Familie föhrt warrn kann, dat Sundheit un Gootgahn garanteert. Daar to hört Eten un Drinken, Tüüch, Hüsung, Behanneln dörch den Dokter un wat anners wat nödig is an soziaal Deensten. Ok hört daarto dat Recht up Sekerheit, wenn een sien Arbeit quiet geiht, krank orrer versehrt ward, Wittfru orrer Wittmann ward, old ward un anners wat mehr, wenn een ahn Schuld sien Ünnerhalts middel quiet geiht.Modders un Kinner hebbt Anrecht up sünnerlich Föddern un Help. All Kinner, eendoont wat se in de Eh orrer buten de Eh baren sünd, hebbt sülvig soziaal Schuul.Elk un een hett dat Recht up Sik-Billen. Sik-Billen dröff keen Geld kösten, dat gellt tominst för den Ünnerricht in de Grundschool un för dat, wat elk un een weten mutt. Elk un een mutt na de Grundschool hen. Ünnerricht för de Lehr tiet mutt apen för elk un een maakt warrn. Dat gellt ok för Ünnerricht an de Hoge School, wenn een daar dat Tüüg to hett.Dat Maal för Sik-Billen is, dat elk un een dat Egen vun sien Per soon heel un deel upfolden kann. Ok geiht dat daarüm, wat dat mehr ward mit dat An sehn vun de Minschenrechten un de Grund frieheiten. Sik-Billen mutt daar to bi drägen, dat Ver nimm, Toleranz un Fründ schupp mang de Nat schonen un mang Koppels vun Lüüd vun ver scheden Raas orrer Glo ven föddert ward. Daar to hört, wat dat Doon vun de Ver een ten Nat daarför, dat de Freden bestahn blifft, ok föddert ward.De Öllern hebbt allereerst dat Recht, de Aart vun Sik-Billen uttosöken, de ehr Kinner hebben schüllt.Elk un een hett dat Recht, frie an dat Kultuurleven vun de Gemeenschupp mittodoon, sik an de Künst to högen un deeltohebben an dat Wiederkamen vun de Wetenschupp un wat daarvun maakt ward.Elk un een hett dat Recht up Schuul an de Saken, de een sik utdacht orrer maakt hett, un ok an den Verdeenst daaran. Dat gellt för de, de Warken för de Wetenschupp, de Literatuur orrer de Kunst maakt hebbt.Elk un een hett dat Anrecht up een soziaal un internatschonaal Ornung, in de de Rechten un Frieheiten ut düsse Verklaren heel un deel anslaan.Elk un een steiht in de Plicht tegenöver de Gemeenschupp un bloots in de Gemeen schupp is dat Up folden vun dat frie Egen vun de Persoon heel un deel möglich.Elk un een is bi’t Utöven vun sien Rechten un Frieheiten bloots inschränkt dörch Gesetten, de egens daarför daar sünd, dat An erkennen un dat Achten vun de Rechten un Frieheiten vun anner Minschen to sekern, wat dat henlangt mit dat gerechte Maat vun de Moraal, mit de apentlik Ornung un dat Goot gahn för elk un een in een demokraatsch Sell schupp.Düsse Rechten un Frieheiten dröfft nienich utöövt warrn in Insaag to de Malen un Grundsätz vun de Vereenten Natschonen.Keeneen vun de Artikels, de in düsse Verklaren fastleggt worrn sünd, dröff so utleggt warrn, wat se för een Staat, een Koppel Lüüd orrer een Persoon jichtenseen Recht begrünnt, wat to doon orrer wat to maken, wat daarup ruut lööpt, de Rechten un Frieheiten ut düsse Verklaren bikant to smieten.Translated into Efik-Ibibio by Eno Blankson IkpeUfokutom Emi Esede Mkpo Abana UsuanetopMboho Edidiana Kiet Ofuri EkondoEbe Iso IkoKe usen ofion duop ke ofion duopeba, 1948, Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo ema enyime enyun enam ediono ebana ke ofuri ekondo Edisuan Etop Mbana Mme Unen Owo Ke Ofuri Ekondo. Kpupuru se ekebierede oro esine mi ke esit nwed emi. Oto ke akwa edinam emi, Akwa Ufok Mbet Mboho emi ema esian kpukpuru mme idut emi edude ke Mboho emi ete eno ntot ebana Edisuan Etop Mbana Mme Unen Owo emi "enyun ese ete ke esuan etop emi, emen ewut, ekot ke nwed, enyun enam awana kpukpuru owo akpanakpan ke mme ufok nwed, ye mme itie ukpep nkpo eken; enyun ekpeme ete ukpuhore ndomokiet iduhe otode ke edu mme idaha ukara mme idut ye mme ebiet eken".Kofi AnnanKpukpuru owo emana ye ukemukem ye asana asana unen ye ndamana uboho-ufin.Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo enehede ebiere ndimum nkama, ndisuan etop mbana, nyun mkpeme mme ndamana unen kpukpuru owo. Ediyime ndinam utom emi oto ke mbet emi Mbobo Edidiana Kiet Ofuri Ekondo ekebierede emi eneherede osonode mbuotidem kpukpuru owo ke ofuri ekondo abana mme ndamana unen owo ye uku mmo ye se owo odotde.Ke nwed Edisuan Etop Mbana Mme Unen Owo Ke Ekondo, Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo enam anwana ke mem mem usun, mme unen emi enyenede kpukpuru owo ukem ukem.Mme unen emi enyene mbufoMmo edi unen mbufoMbufo emehe ye mme mbet ye mme unen emi enyun enwam ndisuan etop emi, nyun mkpeme mmo no idem mbufo kpa ye mmo eken nte mbufo.Ntono Ibuot IkoKoro ndidiono ndamana uku ye mme ukem ukem ye asana asana unen emi enyenede ubon owo edi ntono uboho-ufin, unen, ye emem ke ekondo,Koro unana ndikpeme kpa ye ndibat mme unen owo ke ikpuikpu ada obom ye ibak ibak edu uwem edi, emi etimerede esit owo; koro editono obufa uwem ke ekondo emi mme owo ekopde inem uwem, enyene unen nditin se mmo emade, nnim se mmo emade ke akpaniko, nyun nworo ke ufin ndik ye unana edi ata akpan nkpo emi owo ekededi oyomde,Koro edi ata akpan nkpo ndida mme mbet ukara mkpeme mme ndamana unen owo, minaha owo ada awan, nte nkukure usun, ndiboho ufik ye ndiworo ufin idok ukara.Koro edi ata akpan nkpo ndinam man ima okori ke ebuana otu mme idut nte ima ke otu mme ufan,Koro mme idut emi edude ke idak Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo enehede esono mbuotidem mmo ke mme ndamana unen owo, ke uku, ye ke se owo odotde, ye ke iban ye iren ndinyene ukem ukem unen; enyun ebiere ndinam nti nkpo uwem etot enyun ewak, ndiyun nam idaha uwem mme owo ofon nte onode akwa uboho-ufin.Koro mme idut emi edude ke idak Mboho Edidiana Kiet enwono ndibere ye Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo ndise nte ke ekpono enyu ekpeme mme unen mme owo ye ndamana uboho-ufin ke ofuri ekondo,Koro kpupuru owo ndidiono mme unen ye mme usuñ uboho-ufin edi ata akpan nkpo ndida nam enwono emi oworo usun,Ndien, Ke NtemAkwa Ufok Mbet Mbohoanam ediono ebanaEdisuan Etop Mbana Mme Unen Owo Ke Ofuri Ekondonte ndinam kpukpuru owo ye mme idut enyene ukem ukem idaha nkori, man oto do owo kiet kiet ye mme nka ke obio, ke mmo etide mme mbet emi edude ke nwed Edisuan Etop emi, eyedomo kpukpuru ini, ndikpep nyun nam anwana, ndisuan etop mbana ediyene ukpono no mme unen mmo owo ye mme usuñ uboho-ufin emi; ndien ke ndika iso ke idaha ke idaha, ke mme idut ye ke ofuri ekondo man enam ofuri ekondo ediono enyun enam mme mbet emi ke otu mme idut emi edude ke idak Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo kpa ye ke otu mme idut efen emi edude ke idak mmo.Kpukpuru owo emana nte amanison, enyun enyene ukem ukem uku ye unen. Eyoho mmo ye ukeme ndikere nkpo, ndinyun nyene esit, ke ntre, mmo enyene ndiman nkpo mbana kiet eken ke esit ndito eka.Owo kiet kiet enyene ebuana ke kpukpuru mme unen ye mme usun uboho-ufin emi odude ke nwed Edisuan Etop Mbana Mme Unen emi; ubahade otode ke oruk usun kiet ekededi iduhe; otode ke oruk, ikpok-idem, mme owo edi nwan mme eren, ke usem, edu ukpono Abasi, ukara, mme nkpo ndomokiet efen otode ke idut, mme obio , mme se owo eyenede, mme emana, mme idaha esie ke obio.Nko owo inyeneke ndinam ubahade nto ke ntak mme edinam ukara, mme ke idak mbet, mme ke idaha idut emi owo otode ke otu me idut ke ofuri ekondo; mme idut oro enyene ukaraidem, mme ekara mmo ke ubion eno Mboho Ediniana Kiet, mme mmo inyeneke ukaraidem, mme mmo edu ke idak odudu efen emi minoho mmo ukaraidem.Owo kiet kiet enyene unen ndidu uwem, ndiyene uboho ye ukpeme.Owo ndomokiet ididihe ofin, idinyun iduhe ke idak ufin; Ekpan owo ndinyene ifin ndiyun nyam ifin ke usun kiet ekededi.Owo inyeneke ndisin owo ndomokiet ke idak ndutuho ye ibak. Nko owo inyeneke ndino owo ufen emi midotke ndino owo, mme ufen emi edide nkpo but ye esuene.Kpupuru owo enyene unen ndiworo nda ke ebiet kiet ekededi nte owo emi enyende unen ke iso mbet.Kpukpuru owo, owo isoho owo eto, edi ukem ukem ke iso mbet enyung eyene unen ndibo ukem ukpeme otode ke mbet. Kpupuru owo enyene unen ndibo ukpeme, edieke owo esinde asari emi ekemede ndibiat mme mbet emi edude ke nwed Edisuan Etop Mbana Mme Unen Mme Owo emi, mme ndinam nkpo emi ekemeke ndida oruk asari oro ndi.Kpukpuru owo enyene unen ndiyom ukpan mme unen nto mme esop ndunhode emi edude ndise mbana mme edinam emi ekemede ndibiat mme ndamana unen emi enode owo otode ke akwa nwed mbet, ye mme mbet eken.Owo inyenke unen ndimum owo ndomokiet ke ini akpan ntak miduhe, mme ndikobi, mme ndibin owo nsio ke obio esie.Kpukpuru owo enyene unen ndida ke iso ikpe nyung ntin iko idem mmo anwa anwa ke iso asana asana esop ubiereikpe emi minamke asari, ke ndiyom mme unen ye mme isoutom mmo, ye ndiyom unen mbana mme idiok ikpe ekededi emi owo enyende.Owo ekededi emi enyenede ikpe emi asnanade ye ufen isop enyene unen ndida nte anana ndudue ke iso ikpe tutu ekpe ikpe esie etiene mbet ke esop emi enye enyenede kpukpuru ubion ye ifet emi enye ekemede ndida nkan nyung nwam idem esie.Ikpe emi asanade ye ufen isop idisopke owo ndomokiet ito ke ntak mbet emi mikidihe mbet ufen isop ke idak mbet idut mme ke mbet ofuri ekondo ke ini oro owo akanamde idiok nkpo. Owo inyeneke unen ndino owo ufen emi okponde akan ufen emi ekesinode owo ke ukem ini oro ekebiatde mbet ufen isop.Owo inyeneke unen ndidunhore ndibe uwem owo, ye eke ubon esie, ye eke ufok esie, mme mme nwed esie, mme ndisuene eti enyin mme uku, mme uko esie. Kpukpuru owo enyene unen ndibo ukpeme nto mbet emi akpande uto isinenyin ye anwan oro.Kpupuru owo enye unen ndika ebiet eke mmo emade ndiyung ndun ke ebiet eke mmo emade ke essien idut mmo.Owo kiet ekededi enyene unen ndikpon idut ekededi kpa ye idut esie onyun enyene unen difiak nyon idut esie.Owo ekededi enye unen ndiyom nyun mbo unen ndidun ke mme ebiet uboho ke esen idut man enye oboho ndutuho.Unen emi ikemke owo emi enyenede mfina onyun obode ndutuho otode ke nkpo emi miyeneke ebuana ye nka mbre ukara; otode ke idiok edinam esie mme edinam efen emi ekemede ndibiat mme utom ye mme nti usun uwem emi Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo onode.Owo ekededi enyene unen ndinyene ison emana.Owo ndomokiet inyeneke odudu nibo owo unen enye ndiyene ison emana mme enye ndikpuho ison emana esie.Iban ye irenowo emi ekemde isua enyene unen ndinam ndo nyun nsiak ubon; oruk, idut, mme edu ukpono Abasi inyeneke unen ndibiono mmo. Mmo enyene ukem ukem unen ke kpukpuru ndutim ndo, ke ini ndo enemde, kpa ntre nko ke ini ndo abiarade.Nkukure ini emi edidiande ndo edi ke ini anwan ndo ye ebe ndo enode oyoho ediyime mmo.Ubon owo oto ke Abasi; enye onyun edi akpan akpan mboho ke obio, anam mmo enyene unen ndibo ukpeme nto ukara obio kpa ye ukara essien idut mmo.Owo kiet ekededi enyene unen ndinyene nkpo ke idem esie ikpon-ikpon, mme ndibuana nkpo nyene ye mme mbon efen.Owo ndomokiet inyeneke baba unen ndibo owo inyene esie ke nkan-ubok ke ntak miduhe.Kpukpuru owo enyene unen ndikere se mmo emade, nyun nyene esit nte ofonde mmo, nyun nkpono Abasi mmo nte mmo emade. Mme nkpo efen emi edude ke mbet emi edi: ukeme ndikpuho edu ukpono Abasi ye se owo onimde ke akpaniko, ye unen uboho-ufin edide ke idem esie ikpon mme nte kiet ke otu owo ke obio; ke anwa-anwa, mme ke ndibe, owo enyene unen ndiyarede edu ukpono Abasi esie mme se enye onimde ke akpaniko ke ndikpep, ndisin ke edinam, ndikpono Abasi ye ndidu uwem nte edu ukpono mmo ekpepde.Owo ekededi enyene unen ndikere nyun ntin se enye amade. Unen emi ono enye odudu ndiyene ekikere esit esie; nkpo ndomokiet, mme adana ndomokiet, inyeneke ndibiono enye ke ini enye oyomde, obode, onyun asuande etop mme ekikere esit esie ke oruk usun usuan etop ekededi.Owo ekededi enyene unen ndiduk nka ye esop ekekedi emi enye amade, emi onyun asanade ye emem.Owo ndomokiet inyeneke ndinyik owo man enye oduk nka ke ini enye mihaha ndiduk nka oro .Owo ekededi enyene unen nditiene mbuana ke ukara idut esie edide ke idem esie onyun edide ke ndimek mbon efen emi enye amade nsin ke ukara.Owo ekededi enyene unen ndibuana ukem ukem ke mme ufon ye udori nti nkpo emi odude ke idut esie.Se mme owo emade enyun eyomde edidi se edidade ibop odudu ukara; eyenam efiok se mme owo emade enyu eyomde emi kini-kini, akpanakpan ke ata ini umekowo emi enimde eno kpukpuru owo emi ekemde isua umek owo; ndien umek owo emi edidi ke ndibe mme ke usun efen emi edidide ukem nte ndimek owo ke usun emi ubiono ndomokiet miduhe.Owo ekededi, nte kiet ke otu ke obio, enyene unen ndibo nti nkpo uwem nto ukara onyun enyene unen ndikori ke ukeme esie oto ke nti edinam uforo emi ukara idut esie enamde ye unwam emi mme esen idut ke ofuri ekondo enodo, nte asanade ke usun edinam nkpo ye mme inyene emi essien idut kiet kiet eyenede, otode ke mbubehe uforo, ke unen idaha uwem ke obio ye ke unen edu uwem amanison emi edide akpan nkpo emi ekemede ndino owo uku nyun nam enye okori ke uko esie ubiono ndomokiet iduhe.Kpukpuru owo enyene unen ndinam utom; ndinam oruk utom kiet ekededi emi mmo emade, ndinam utom ke idak nti mbet mme nti usun emi edade enam utom, enyun enyene unen ndibo ukpeme mbak unana utom.Kpukpuru owo enyene unen, asari ndomokiet inyeneke ndibiono mmo, ndibo ukem ukem okuk utom ke ini mmo enamde ukem ukem utom.Owo ekededi emi anamde utom enyene unen ndibo eti ukpe emi ofonde ye enye, ye ufok esie, ndinam mmo edu uwem emi odotde uku ubon owo, onyun enyene unen ndibo mme unwam efen otode ke mme usun efen emi ekemede ndida ndu eti uwem.Owo ekededi enyene unen ndisiak mme ndiduk nka ke itie utom ekededi emi edikemede ndikpeme udori mme uforo esie.Owo ekededi enyene unen ndiduok odudu mme ndibo inem uwem, ndiyun nyene akpan ini emi enye anamde utom emi minionke ikaha, ndiyung mbo ukpe ke ini utom, kpa ye ini nduokodudu.Owo ekededi enyene unen ndidu uwem ke idaha emi ofonde ye nsonidem ye uforo esie kpa ye eke ufok esie. Mme unen emi edude ke mbet emi edi: unen ndiyene udia, edisine nkpo, ufok idun, ndibo usobo ye nti nkpo uwem efen emi obio onode; ye unen ndiyene ufak ye unwam ke ini unana utom, udono, unomo, mkpa anwan mme mkpa ebe, ke ini uson, ye ke ini efen emi owo minyeneke nkpo ndida ndu uwem, minyun ikemeke aba ndiyo uwem esie ikpon.Mme eka ye ndito-owon enyene unen ndibo asana asana ukpeme ye unwam. Kpukpuru ndito-owon emi emanade enyene ukem ukem unen ye ukpeme ke iso mbet mme mmo emana eto ke ndo mme ke unana ndo.Owo ekededi enyene unen ndibo ifiok nwed. Edika ufok nwed edidi ke mfon akpanakpan ke akpa ntono. Eyenam kpukpuru ndito-owon eka akpa ntono ufok nwed, ke mmo emade ye ke mmo mimaha. Eyenam mme asana asana ufok nwed ukpep uso, udom-nkpo ye ubok utom edu; kpa ntre nko eyenam mme ufok nwed nta ifiok edu eno kpukpuru owo etiene nte ukeme mmo edide.Eyenam ukpepnwed edi nkpo emi emenerede uku ye uko owo oyoho oyoho onyun anwamde ndinam mme owo ebat mme ndamana unen owo ye uboho-ufin nte akpan nkpo. Ukpepnwed eyeda unwana, emem ye ima edi ke otu mme idut, mme oruk, ye ke otu mme nsio nsio nka ukpono Abasi; eyenyun esin nkori ono mme utom emi Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo enamde ndida emem ndi ke ofuri ekondo.Mme ete ye mme eka ndito enyene ata akpan unen ndinam ndito mmo ebo oruk ukpep emi mmo emade, enyun efiokde ete ke oruk ukpep oro ofon ye ndito mmo.Owo ekededi enyene unen, ubiono ndomokiet inyeneke ndidu, ndibuana ke mme nkpo edu uwem amanison ke obio esie, ndibo inemesit mbaña mme ndiye nkpo uso, nyun mbuana ke mme ufon emi otode ke saains.Owo ekededi enyene unen ndibo ukpeme no mme nkpo emi abanade edu uwem ye inyene esie, otode ke ifiok saains esie, ke ukeme esie ndiwet nwed mme ke nkpo kiet ekededi emi enye edide andinam mme andiwet.Owo ekededi enyene unen ndidu uwem ke eti idaha ke ekondo emi ekemede ndinam enye okori onyun obo mme unen emi esuande etop ebana ke Edisuan Etop Mbana Mme Unen Owo emi.Owo ekededi enyene utom emi enye enyenede ndinam ke obio esie emi onode enye ukeme ndikori ke uku ye uko esie.Ke ndikpeme mme unen ye uboho-ufin esie owo ekededi enyene ndikpeme, man enye okube adana emi mbet emi enimde, ndikpeme nyun nkpono mme unen ye mme usun uboho-ufin mbon eken, nikpeme edu uwem, ye mbet obio ye eti uwem emi ekemde kpukpuru owo ke idak ukara emi kpukpuru owo emekde.Owo ndomokiet inyeneke ndida mme unen ye mme uboho-ufin emi nsin ke edinam emi ekemede ndibiat mme utom ye mme nti usun edu uwem emi Mboho Edidiana Kiet Ofuri Ekondo amade.Owo ndomokiet inyeneke unen ndikabare mbet ndomokiet ke nwed Edisuan Etop Mbana Mme Unen Owo emi, no idut ndomokiet, mme nka, mme owo, man oto do mmo enyene unen ndinam nkpo emi ekemede ndibiat mme unen ye mme usun uboho-ufin emi ewetde ke nwed emi.Considèrant qui l' rèspèt dèl dignité, qu'apartint sorlon l' nateûre a tos lès-omes so l' tére, èt d' leûs dreûts égåls, qu'on n' såreût 'lzî mèskeûre, c'èst l' fondemint dèl lîberté, dèl djustice èt dèl påye è monde ètîr ;considèrant qu' fåte dè k'nohe èt d' rèspècter lès dreûts d' l'ome, ènn' a dès cis qu' s'ont avili å pont d' brutålizer l' s-ôtes d'ine manîre scandaleûse po l' consyince di l'ûmånité qui l's-omes adon èspèrèt dè viker d'tot leû coûr èn-on monde wice qu'i sèrît turtos lîbes dè parler èt d' creûre, dilîbèrés qu'i sont dèl tèreûr èt dèl mizére, insi qu'il a stu prôclamé ;considèrant qu' s'on louke dè fwèrci l'ome a s'chèrvi dèl rèvole come dièrin mwèyin disconte di l'abus dèl pouhance èt d' l'assèrvih'mint, i fåt-st-apreume qu'on rèdjime di dreût garantih lès dreûts d' l'ome ;considèrant qu' lès peûpes dès Nåcions-Unèyes ont, è leû Lwè d' fondåcion, prôclamé 'ne fèye di pus' leû fwè d'vins lès dreûts naturéls di l'ome, d'vins l'dignité èt l' valeûr dès-omes èt dès feumes, qu'il ont rézoû d' favorizer l' progrès sociål èt d' mète è plèce dès mèyeûsès condicions po viker avou 'ne pus grande lîbèrté ;considèrant qu' lès-Etats mambes s'ont ègadjî po-z-assûrer vre°ymint tot costé, avou l'e°de di l'Organizåcion, li rèspèt dès dreûts d' l'ome èt d'sès naturélès lîbèrtés ;considèrant qu'i s' fåt turtos mète d'acwérd so l' significåcion d' cès dreûts èt d' ces lîbèrtés-la s'on vout rèyålizer on tél ègadjemint ;considèrant qu'il è-st-important d'ècorèdjî totes lès nåcions a s'aconter todi mîs eune l'ôte,li jènèrale Assimble°yeprôclame cisse Dèclaråcion dès dreûts d' l'ome come riprézintant lès comeunès valeûrs di l'ûmånité qui tos lès peûpes èt totes lès nåcions d'vront sayî d' tote leû fwèce dè mète èn-oûve afîs' qui totes lèes djins èt totes lès sôciètés, tot-z-avant tofér cisse Dèclaråcion èl tièsse si fwèrcihesse, avou lès mwèyins d' l'ansègnemint èt d' l'éducåcion, dè fèé crèhe li rèspèt d' cès dreûts èt lîbèrtés èt d'ènn' assûrer, gråce a dès-adjincenèdjes todi pus nèts å lève° nacionål èt internacionål, li rik'nohance èt l'aplicåcion è monde ètîr èt d'ine rèyéle manîre, ot'tant è-mé lès populåcions dès-Etats mambes qu' è-mé lès cisses dès tères qui sont d'zos leû k'dûhance.Tos lès-omes vinèt å monde lîbes èt égåls po çou qu'èst d' leû dignité èt d' leûs dreûts. Leû re°zon èt leû consyince elzî fe°t on d'vwér di s'kidûre inte di zèle come dès frèsChaskeun' pout prétinde a tos lès dreûts èt a totes lès lîbèrtés qui sont chal prôclamés, sins qu'on prinse astème, par ègzimpe, a s' race, a s' coleûr, a s' nateûre d'ome ou d'feume, a s' lingadje, a sès crwèyinces, a sès-îdèyes so l' politique ou so tot l'minme cwè, al contre°ye ou al famile di wice qu' i provint, a s' fôrtune, a s' lignèdje, brèf a cwè qui ç' seûye.E d' pus', nouk ni deût påti d' çou qu'on pout pinser dè gouvèrnémint di s' patrèye, di si-administråcion, di s' condicion rapôrt as-ôtes payis, qu'èle seûye souvèrinne ou soumîse d'ine manîre ou d' l'ôte.Tot l' monde a dreût al vèye, al lîbèrté, al sûreté.In-ome n'a måy li dreût d'assèrvi in-ôte ome, d'ènnè fé in-èsclåve èt 'ne martchandèye qu'on pout vinde ou atch'ter.Nouk ni pout-èsse mètou al torteûre, savadjmint maltre°tî èt avili, swè-dîzant dèl pûni.Chaskeun' deût-èsse lîbe dè r' cwèri sès dreûts d'vant l'djustice, tot wice qui ç' seûye.Tos lès-omes sont égåals divant li lwè, qu'èlzès deût protéjer, sins nole préfèrince po onk ou po l'ôte, çou qu' sèreût contre°re al prézinte Déclaråcion Parèlièmint, li lwè 'lzès deût protéjer conte lès cis qu' vôrît ric'mander 'ne téle sôr di préfèrince.Chaskeun' deût-èsse vrèyemint lîbe d'atre°re divant lès djudjes di s' payis tot lès cis qu'adjihèt conte lès me°sses dreûts rik'nohous d'vins l'constitucion ou d'vins li lwè.Nouk ni pout, sins nole bone re°zon, èsse arèsté, rèssèré, ou bin tchèssî foû di s' payis.Tot l'monde a parèlièmint l' dreût d' ple°tî s' cåse divant on tribunål qui seûye lîbe èt sins parti-pris. Et li d'vwèr dè tribunål, ci sèrè d' décîder so lès dreûts èt so lès obligåcions dès ple°tieûs ou bin d' djudjî si l' acuzé èst coupåbe ou ènocint di çou qu'on l' amète.Tot quî è-st-acuzé d'on dèlit deût-èsse supôzé ènocint disqu'a tant qu'il åye situ publiquemint djudjî èt rik'nohou coupåbe d'après li lwè èt so condicion qu' il åye situ tot-a fe°t lîbe di s' disfinde.Nouk ni pout-èsse condanné po dès fe°ts ou po dès måquemints qu' n' alît nin conte li dreût nacionål ou internacionål å moumint qu' ont stu comètous. Et tot fî parèy ni pout-i èsse condanné pus deûremint qu'i l'åreût stu å minme moumint, d'après li lwè.Il èst disfindou d' s'intrimète sins re°zon d'vins lès-afe°res d'ine saquî ou di s' famile, di brokî è s' mohone, di nahî d'vins lès lètes qu'i r'çût ou qu'il èvôye. Il èst disfindou d' l' ac'sûre divins si-oneûr ou d'vins s' réputåcion. A d' fåt d' çoula, chaskeun' a l' dreût d' rèclamer l'pretècsion dès lwès.Chaskeun' a l' dreût d' cotî avå s' payis come i lî ple°t èt d' s'adjîstrer tot wice qu'il a îdèye.Chaskeun'a ossi l' dreût d' cwiter tot l' minme qué payîs, minme li sonk, èt d' î rintrer qwand-i lî ple°t.Si an cas qu' i-åreût 'ne pèrsécussion, on a todi l' dreût d' cwèri a s' ahouter èt di s'se°wer a l' ètrindjîr, s'il atome insi.On n' si pout prévaleûr d' on tèl dreût s'on-èst porsuvou po des fe°tes cléremint provés qui vont conte lès lwès ou conte lès-îdèyes dès Nåciones-Unèyes.Chaskeun' a dreût a 'ne nacionålité.Nouk ni pout-èsse, sins nole bone re°zon, spani di s' nacionålité ni di s'dreût d'ènnè candjî.Si vite qu'il ont l'adje, l'ome èt l'feume di tot l' minme quèle nacionålité ou r' lidjon sont lîbes di s' marier èt d' fonder 'ne famile. Onk come l'ôte, il ont lès minmes dreûts å moumint èt tot l' tins d' leû marièdje come po l' divôrce.On n' pout marier in-ome èt 'ne feume s' i n' sèrît nin d'acwèrd.Li nateûre a fe°t dèl famile li fondemint dèl sôcièté èt l' socièté ossi bin qu' l' Etat ont l' dvwér dèl protéjer.Chaskeun' èst lîbe d' aveûr dè bin, seûye-t-i d'a sonk tot seû, seûye-t-i è comunôté.Nouk ni pout-èsse, sins nole bone re°zon, dispouyî di s'bin.Chaskeun' èst me°sse di sès-îdèyes, di s' consyinca, di s' rilidjon. Coula vout dîre qu'il èst lîbe dè régler s' vèye so sès prôpés-îdèyes èt so s' rilidjon, tot seû ou bin avou dès-ôtes, è s' mohone come å d' foû, avou l'ansègnemint, lès pratiques, lès-ûzances èt lès cèrèmon'rèyes qui l'agrèyèt.Chaskeun' èst lîbe dèwårder sèsîdèyes èt d'èlzès prôclamer. Ossi n' a-t-on nou dreût d'èl toûrmèter cåse di sès-îdèyes èt 'l èst lîbe d'aler cwèri, dè r'çûre èt d' publiyî dès-informåcions di quéle manîre qui s' seûye.Tot l' monde a l' dreût di s' rapoûler èt d' s'assôciyer tant qui ç' n'èst nin po fé margaye.Nouk ni pout-èsse fwèrci dè r'djonde ine associåcion.Chaskeun' a l' dreût dè prinde part al politique di s' payîs, seûye-t-i dirèctèmint, seûye-t-i avou l' intrèmîse d' on r'prézintant, lîbrèmint tchûzi.Chaskeun' ås minmès condiciones, pout prétinde a on posse divins lès-administråcions.Lès me°sses dèl nåcion ni d'vèt leû pouvwèr qu'al vol'té dè peûpe, téle qu'èle si done a k'nohe ås-élècsions, qu'i fåt èmantchî d'vins l'dreût dè djeû, å moumint volou, avou l'sufraje ûnivèrsél èt lès minmes dreûts po turtos. Et s' fåt-i co qu' chaskeun' si pôye rètrôk'ler po vôter sècrètemint, a mons qu' on-imådjine ine ôte manîre dè rèspècter parèlièmint l' lîbèrté dè vôtant.Dè moumint qu'ine saquî èst rik'nohowe come mambe dèl sôcièté, èle pout prétinde al sécurité sociåle. Elle a l' dreût d' rèclamer tot çou qu'elle a mèzåhe po viker conv'nåblèmint, po t'ni s' rang, po s' cultiver, di manîre a wårder tote si dignité d'ome èt a fé lîbrèmint frudjî sès prôpès capåcités. Et po çoula, èle deût poleûr conter so l'èhowe dè payîs tot-ètîr come so l'assistince dès-ôtes payîs, chaskeun' sorlon si-organizåcion èt sès mwèyins.Chaskeun' a l' dreût d'ovrer èt d' fé l' mestî qu' lî ple°t. Et s'èl deût-on adègnî so l' ovrèdje tot lî mètant dès condicions qu' sèyèsse djusses ét dûhåves. El fåt ossi assûrer conte li chômèdje.Po l' minme payèle, tos l's-ovrîs ont dreût al minme påye, sins nole prèfèrince.Tot quî qu' oûveûre deût lèver l' sale°re qui lî r'vint èt qu' deût lî pèrmète, lu èt s' famile, dè miner l' vicåaèye d'ine one°te djint. Et s'il atome insi, c' è-st-al sôcièté d' mète çou qu' pôreût måquer.On a todi l' dreût dè r'djonde on sindicat ou di s'mète a saqwant' po 'nn' èmantchî onk.Tot l' monde si deût poleûr ripwèzer èt prinde dès lwèzîrs. C'è-st-insi qu'on n' pout fwèrci in-ovrî a trîmer foû mèzeûre èt qu'on lî deût payî dès vacances å bout d'on tins.Tot l' monde a dreût a 'ne vicårèye qui lî pèrmète dè sognî s' santé èt s' confôrt come lès cis di s' famile, par ègzimpe ôpo çou qu'èst d' magnî, di s' moussî, d' s'adjîstrern di s' fé médî èt d' saqwants chèrvices di sôcièté qu' on n' s' è pout passer. Lès chômeurs, lès malådes, lès mèsbrudjîs, lès vèfs èt lès vèves, lès veyès djints, lès cis qu'on pièrdou leû gangnèdje mågré zèls ont dreût al sécurité.Lès méres di famile èt l's-ènfants ont-st-a preume li dreût d' èsse e°dîs èt assistés. Tos l's-éfants, qu' i sèyèsse vinou a monde divins l' marièdje ou foû, ont l' minme dreût al sécurité sociaåle.Tot l' monde deût poleûr fé dès-ètudes, èt çoula gråtis', dè mons po çou qu' èst dès bassès scoles. I fåt-st-èmantchî on pô tot costé dès scoles tèchniques èt profèssionéles. Tant qu'ås hôtès scoles, èlzès fåt drovi parèlièmint a turtos d'après lès mèrites.Li d'vwèr dès me°sses di scole, c'èst d' fé frudjî lès capåcités d' chaskeun' èt d' mî fé rèspècter lès dreûts d' l' ome èt lès prumîrès lîbèrtés. C' è-st-ossi d' aminer lès djints d'totes lès nåcions, di totes lès races, di totes lès r' lidjons a s' mî comprinde, a s' mî supwèrter, a s' mî inmer. C'è-st anfin d'e°dî lès Nåcions-Unèyes a todi mî ovrer po qui l' monde wåde li påye.C'è-stèa preume ås parints d'tchûzi l' mèyeûse sicole po leûs-èfants.Rapôrt al cultûre, chaque mambe dèl comunôté deût poleûr profiter d' tot çou qui' i s' passe, an'mirer lès-oûves dès-årtisses, prinde pårt ås-invancions dès savants èt a leûs binfe°ts.Lès savants, lès scriyeûs, lès-årtisses ont l' dreût d'èsse disfindous s' on vôreût fé twert a leû gangnèdje ou bin a leû dignité.D'ine classe a l'ôte dèl sôcièté, d'on payîs a l'ôte, on s' deût arindjî d' manîre a ç' qui lès dreûts èt lès lîbèrtés chal divant prôclamés sèyèsse bin rèspèctés.Chaskeun' n'a dès-obligåcions qu'avou l' comunôté qu'èl le°t tot-a fe°t lîbe dè mète èn-oûve sès capåcités.Li lwè a seûle li pouwèr dè rastrinde lès dreûts èt lès lîbèrtés d' chaskeun', dè moumint qu' c'èst po fé rik'nohe èt rèspècter lès dreûts èt lès lîbèrtés dès-ôtes, po prézèrver l' moråalité, l' tranquilité dès dhins èt l' binåhiste d' turtos d'vins 'ne sôcièté d' dèmocråtes.Di tote manîre, i n' såreût-èsses quèstion d' profiter d'cès dreûts èt d' cès lîbertés po-z-aler disconte lès-îdèyes èt les grandès régues dès Nåciones-Unèyes.On-åreût twért di s' voleûr rabate so tot l' minme quel årtike dèl prézinte Dèclaracion, qui ç' seûye ine nåcion ou bin 'ne seûle djint, po djustumint sayî dè distrûre lès dreûts èt lès lîbertés qu' s'î trovèt prôclamés.AJAK ATEMA AKHüMKET ASER OCHI(Dignity and Justice for all of us)All human beings are born with equal and inalienable rights and fundamental freedoms.The United Nations is committed to upholding, promoting and protecting the human rights of every individual. This commitment stems from the United Nations Charter, which reaffirms the faith of the peoples of the world in fundamental human rights and in the dignity and worth of the human person.In the Universal Declaration of Human Rights, the United Nations has stated in clear and simple terms the rights which belong equally to every person.These rights belong to you.They are your rights. Familiarize yourself with them. Help to promote and defend them for yourself as well as for your fellow human beingsIba lima nung meimchir ajak kasa temeten aser senso ka nüji jenjang nungi mepilatetba akhümket tashi nung asor.United Nations-i itemji senso shia atema wazüka yutsütsü, aser kümzüka ayutsü meranger. Ibai United Nations-i lateta ayuba aser telemtetba koba ajanga iba lima nung meimchir shia temeten aser akhümket jenjang kasa ayutsü nükjidong lir.United Nations-i meimchia temeten atema sangdongba nungji ajaki angatettsüsa o kanga tejangja agi itemji zülua lir.Item temetenji ne meyong lir.Itemji ne temeten lir. Item denji metettebang. Itemji kümzüka ayutsü, na aser ne medemer ajak atema khümdanga yuang.1948 December Lokti Inti ajanga lemteter Sangdongba 217 A (III)Kechiaseralima rangben nung nung nisung ka tim temeten aser kasa alitsüsa metentepa yutsübaji meimchir kibong ochi, nüji aser yimjung tamendakdak kimung lir,Kechiaser mezüng meshitepba, aitsütepba, mashimalu mapa inyakba, meimchir tim tejembitsü mejembidaktsüba, aser pei tebilemba rakpoka meshidaktsüba item ya ajanga meimchir nüji tia raksatsür,Kechiaserkodang anema apusoba aser oshi mashi rongsen benshirtemi nüburtem temeten aser nüji tia raksatsüdir, meimchir temeten ozüng ajanga itemji kümzüka ayutsüla,Kechiaser kintem tsüngda yimjung yangluba ajanga alima terenlok adokdaktsür, ibaji mapang ajak nung nungittsüla,Kechiaser United Nations Temzüng nung meimchir temeten aser nüjiba wazüka ayutsüba itemji lemteta alinung, tebur aser tetsür tsüngda tepila kecha malitsüla, saka ibai loktiliba tasen küma yanglushiba ajanga dang nüjibaji tongtettsü.Kechiaser United Nations nung adener ajaki ibaji atalokdakja inyaktsü nangzüktepogo, aser meimchir ka temeten aser nüibaji kümzüka ayutsü mulunga renemogo.Kechiaser iba tenangzükba takok ngudakja inyaktsübaji teinyaktsü tongtibangtiba ta ajaki anagtetogo,Anungji, tang, Lokti Inti Sendeni Alima rangben nung Meimchir Temeten ya takok ngua lokti aser kin ajak nung inyaktsü Sangdonger, iba Sangdong ya maneni temulung nung yur li maser lim atena or, terenlok mapa shisatsü sayuba ajanga angazükdakja, pei litsü atena oa inyaktsü sangdonger.Meimchir ajak temeten aser tashi kasa nüji nung asor. Parnok dak bilemtettsü shisatsü aser tangatetba kasa agüja aliba jagi külem adianu rongnung tanela ka nung lungjema alitsüla.Iba sangdong nung kechi temeten shilemsa ali, nisung sentsü balala, tetsür tebur, oshi,aser yamala ajak nung telemsa aser tebendang kecha melii nisung shia tim temeten kasa alitsü.Talisa, kin tulu tila, limeka, aser arrtsü balala ajaklen nüjiso tsütsü telemsa kecha mali.Nisung ajak sakusa alitsü, nüji, aser kümzüka alitsü temeten.Nisung shinga alar mekümdaktsütsü mesüra alar tia nung mayutsü, yamala mapa ajak nungi nisung ajak kümzüka alitsü.Nisung shinga memerenshidaktsütsü, msüra yamala talenba kübok mayutsü.Tesem ajaklen nisung ajak ozüng tsüngdang temeten kar.Nisung ajak ozüng tsüngdang kasa temeten akaba dang masü, kasa ozüng jagi ajak sakusa kümzüka lir. Iba Telemtetba ya anema shingaia shinga anema meinyaktsüla, mesüra kati ka mezüngmeshi masütsüla.Ozüng ajanga temeten agüja akaba tashi kübok nisung shia ozüng amshir tsüngdang temzüngi melaba ama pei temeten ashitsü akok.Tashiyim amshia shingaia shinga aputsü makok, mesüra bendang limai yoktsü makok.Tim masüba maparen atema kari nisung ka temeten anema mesüra tejak ajia tim masüba mapa inyakra, ozüng meteter tsüngdang pei temeten rateta ashitsü melaa lir.Ozüng anema aibelenogo ta shia nüburtem matsüngdang sangdongra,ozüng meteter kar teyari agia pei temeten indang rateta mashi tashi nisung shinga merenshitsü makokKin ka mesüra alima ajak kasa ozüng nung memeteti aibelenba mesüra meinyakba atema shinga merenshitsü makok. Mesüra yamala atema khen merenshir lira, iba dang temaba temerenshi agütsütsü makok.Kija taküm, kibong mesüra kinunger kisüng atema, mesüra nisung pei kija atema kari tenüng menükdaktsütsü makok.Nisung ajak yamala mapa tamajung anema kümzüktsü iba ozüng dak tashi lir.Nisung shia pei litsü aser artsü meküta senzütsü temeten kar.Nisung shia pei linük toktsür bendang limai aotsü, aser pei meyong bushia arutsü temeten kar.Rishikangshi nungi jembutsü atema bendang lima jenoka alitsü nisung ajak temeten kar.Iba tashiji rishikangshiba mesüra kin ka anema inyakba melira United Nations telemtetba anema amshitsü makok.Nisung shia kin ka senso asütsü temeten kar.Nisung ka kin ka sensoji shingaia noktangtsü makok, mesüra senso melentsü atema tenokdangba kecha malitsüla.Teintet tetsür aser teburtem atema kibong akümtsü tenokdangba kecha makai, tamangba yimsü süaka, sentsü balala süaka tebendang makai kibong küma alitsü. Parnokji temeten kasa kibong akümtsü aser pilatsü akok.Temulunger tsüngda tenokdangba kecha makai parnok kibong akümtsüla.Kibongji lokti nung mezüngbuba tentetbaji lir, anungji ibaipei kini kümzüka ayutsüla.Rongsen madak kija dak tashi alitsü, aser ano lokti dena kasa lemsateptsü temeten alitsü.Pi rongsen madak shingaia tashiyim agi teka amuoktsü makok.Tamangba yimsü atema nisung shia pei pei amangnüba yimsü dak amangtsü, mesüra melenshia amangtsü akok, ibai lokti nung mesüra kija taküm nung pei jurila temeten kübok amangtsü aser külemtsü akok.Nisung shia kechi jembinür tenokdangba kecha makai jembitsü akok. Idaki tebilemba mejangjungtepi lemsateptsü, osangtem agizüktsü aser agütsütsü tashi alitsü.Nisung ajak lokti senden mesüra mungdang nung tenokdangba makai adentsü.Tashiyim agi shingaia telok ka nung züngsem kümdaktsütsü makok.Pei lima sorkar mapa nung pei sasa mesüra lokti kar tenüng nung inyaktsü nisung ajak kasa tim shilem kar.Pei lima public mapa ajak nung inyaktsü nisung ajak temeten kar.Nüburtemi mulungtetbaji government bangdak asütsü. Ibaji indangindanga shimba mesüra nüburtemi meyongnem ajanga shimtetbaji alitsü.Nisung shia pei state nung rongsenketsüng, loktiliba aser sobaliba kümzüka alitsü atema pei litsü nung aser pei litsü atena or aliba lokti ajak nung kija nüjiso tentet ajak den kasa temeten alitsü.Nisung ajak pei mulungba ama mapa inyaktsü, aser mapa makartem nem tapet mapa agütsütsü atema wazüka ayutsü.Kasa mapa inyakba atema tah nung kecha telemdang makai kasa agütsütsüla.Nisung shia pei sasa aahzüka ayuba nungi pei taküm aser kibong atema tim tangutsü aliba ajak angutsüla, nüngdaakra itemji loktiliba temzüng ozüng kübok wazüka ayutsüla.Pei sasa mulungtetba kümzüka ayutsü atema mapa inyaker lokti tentet nung nisung ajak adentsü akok.Nisung shia pei tenzükba mapa nungi anizüngsük agitsü, mesüra mapa nungi sodi mapang telemtet kaa agitsü akok, saka aahzüka aliba nungi itasen agütsütsüla.Nisung shia pei taküm aser kibong nung alirtem temang atema mozü, aben süoshi, chiyungtsü peria akatsü temeten kar, itemji lokti tentet latet kübok, mapa mangurtem, shirang timtem, matamabensartem, amitsür, aser tain akümer atema wazüka aser peria agütsütsü aser angutsü temeten kar.Tanur asor tetsü aser tila tanurtem balaka anebalutsü temeten kar. Kibong kümer asoba süaka kita chirtem süaka kasa temeten kar.Nisung ajak kaketshisatsü angazüktsü temeten kar. Class tila nung azüngtsü atemabo kaketshisatsüji angadi angazükdaktsütsüla. Pei tenüng zülu meteta kümdaktsütsübaji ozüngsa angazükdaktsütsüla. Technical mesüra temeba jenjang nung kaketshisatsü bushitsübaji ajak atema tajungtiba jenjang ajangzüka alirtem nungi tenzüka bushitsü akok.Kaket shisatsü sayuba nükjidongji nisung ka pei tim tangazüktsü kechi ali, item ajakji peria angazükdaktsütsübaji lir. Ibai ajanga kin kidong, shilu balala, yimsü balala amangertem rongnung teputep aser yimjung adokdaktsütsü United Nations nükjidong lir.Pei chir nem koba lenmang nung tangazükba agütsütsü aji tsürabur atema tongtibang mapa lir.Kin ka pei sobaliba dak sendakba maparen nung shilem agitsü, puyin ajanga alima terenlok bener arutsüba nungji nisung ajak temeten lir.Pei sasa apiteta yangluba, züluba mesüra mejemba, koba nung kija tashi mekazüka kar, item atema tezülur temeten kar.Iba telemtetba Sangdong nung kechi tashi aser temeten melaa ali, iba kübok sadoka alitsü nisung ajak kasa temeten kar.Nisung shia pei aliba lokti terenlok atema teinyaktsü kar, kechiaser iba loktiji ajanga dang pei taküm renloktsü akok.Pei temeten aser nüji yamaji liaka lokti teimbai mulungba nung nübur yimtenji aor asünung, iba lokti tentet yimsüyimbongi melaba ama item temeten wazüka aser akhümtsübua alitsüla.Item temeten aser nüji ya United Nations ajanga lateta aliba den mesütepi meinyaktsüla.Iba Sangdong ya State mesüra, lokti, mesüra kija shingaia pei ajung asaa meratettsüla, kechiaser iba Sangdong ya ajak atema kasa temeten aser nüji asoshi nükla tajung yur lateta ayuba lir.Akɛni aŋɔɔ nɔ akɛ afɔ gbɔmɛi adesai fɛɛ akɛ mɛi ni yeɔ egbɔ kɛ heyeli ko ni anyɛŋ ashɔ̃ yɛ amɛdɛŋ, ni nomɛi ji heyeli, jalɛsane kɛ toiŋjɔlɛ shishifãi yɛ je lɛ mli hewɔ lɛ,Akɛni bu ni abuuu, kɛ asaŋ gbɔmɔ adesa hegbɛi anɔ ni anaanaa yɛ shikpɔŋ lɛ etsɔ gbɔmɔ yitsoŋ ni eha efeɔ yiwalɛ nii, kɛ amrɔ nɛɛ gbɛgbelemɔ akɛ mɛi foji anine ashɛ amɛshweenii anɔ bɔ ni amɛaanyɛ amɛwie nɔ ni amɛsusuɔ yɛ nɔ ko he, amɛhe nɔ ni amɛsusuɔ akɛ eja gbɛ pɛ amɛye, akanyɛ awo amɛhe gbeyei dɔŋŋ, ni asaŋ akakama amɛ nɔ ko nɔ ko hewɔ lɛ,Akɛni suɔmɔ ni asumɔɔɔ akɛ atsɔɔ gbɛ kroko nɔ ajieɔ yiwalɛ nɔyeli ko hewɔ ni ehiaa akɛ awo mla ni baafã gbɔmɔ adesa hegbɛi ahe hewɔ lɛ,Akɛni ehe hiaa akɛ akã he aha naanyobɔɔ ahi maji ateŋ hewɔ lɛ,Akɛni mɛi ni yɔɔ Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ mli lɛ ema amɛhemɔkɛyeli ni amɛyɔɔ yɛ gbɔmɔ adesa mli, kɛ agbojee kɛ egbɔyeli ni kã hii kɛ yei ateŋ nɔ aduatsɔ, ni amɛtswa amɛfai shi hu akɛ amɛbaabɔ mɔdɛŋ koni shihilɛ mli aŋɔɔ fe tsuutsu, ni heyeli ahe shi jogbaŋŋ taakɛ ato he gbɛjianɔ yɛ Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ kpaŋmɔ lɛ mli hewɔ lɛ,Akɛni maji ni yɔɔ Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ mli lɛ ewo shi akɛ amɛkɛ ku lɛ baafee ekome bɔ ni afee ni hiɛ asɔ, ni asaŋ gbɔmɔ adesa hegbɛi kɛ heyeli ahe shi hewɔ lɛ,Akɛni shishinumɔ ni aaana yɛ hegbɛi kɛ heyeli nɛɛ ahe baafee nɔ oti ni abaadamɔ nɔ koni shiwoo nɛɛ aye omanye hewɔ lɛ,Belɛ, AgbɛnɛKpee Wulu lɛ miiha aleJeŋjeŋ Kpaŋmɔ ni kɔɔ Gbɔmɔ Adesa Hegbɛi Ahe nɛɛAkɛ mɛi fɛɛ kɛ jeŋmaji fɛɛ asusumɔ kpãa, koni mɛi aŋkroaŋkroi kɛ kui fɛɛ adamɔ kpaŋmɔ nɛɛ nɔ amɛbɔ mɔdɛŋ amɛtsɔ nitsɔɔmɔ kɛ tsɔsemɔ nɔ yɛ majiaŋ kɛ maji ateŋ nifeemɔi anɔ amɛha emli hegbɛi kɛ heyeli lɛ ahe shi yɛ je lɛ mli fɛɛ yɛ maji ni yɔɔ Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ mli diɛŋtsɛ, asaŋ kɛ shikpɔji ni yɔɔ amɛshishi anɔ bii hu anifeemɔ mli.Afɔ gbɔmɔ fɛɛ gbɔmɔ yɛ agbojee mli, kɛ hegbɛ ko ni damɔ ŋɛlɛ koome nɔ. Gbɔmɛi fɛɛ yɛ jwɛŋmɔ kɛ henilee, ni no hewɔ lɛ esa akɛ amɛhe ahi shi yɛ nyɛmi suɔmɔ mli.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ eyeɔ hegbɛi ni yɔɔ kpaŋmɔ nɛɛ mli lɛ amli ŋɔɔmɔ lɛ eko, bɔ ni naatsii ko kwraa bɛ yɛ jaku mli ni ajɛ, hewolo su ni ahiɛ, nuu loo yoo ni aji, wiemɔ ni awieɔ, jamɔ mli ni ayɔɔ, maŋsaneyeli shidaamɔ mli aloo susumɔ ni ayɔɔ yɛ nɔ ko he, maŋ nɔ ni ajɛ, nii ni ayɔɔ, weku mli ni ajɛ aloo gbɛnaa ko ni ahiɛ hewɔ.Asaŋ akwɛ koni akajie niiaŋ bɔ ni akɛ mɔ ko maŋ ni ejɛ lɛ agbojee miitsu nii yɛ hegbɛi nɛɛ agbɛfaŋ, kɛji maŋ lɛ ena heyeli jio, aajɛ maŋ kroko nɔ aakwɛ esaji anɔ jio, enako heyeli jio, aloo ehɔ nɔyeli ko shishi fã kɛ fã.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ehiɔ wala nɛɛ mli, akɛ ena heyeli, koni akwɛ ni efee shweshweeshwe hu.Esaaa akɛ ayeɔ mɔ ko nyɔŋ, aloo ahaa esɔ̃mɔɔ mɔ ko bɔ ni ejaaa gbɛ; aahi nyɔŋyeli kɛ gbɔmɔhɔɔmɔ gbɛjianɔtoi srɔtoi fɛɛ.Esaaa akɛ akɛ yiwalɛ nyɔtɔ̃ɔ mɔ ko, aloo akɛ ehiɛ tsumɔɔ shikpɔŋ, aloo afeɔ lɛ anisenii kɛgbalaa etoi.Mlanaa lɛ mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ akɛ woo haa lɛ akɛ gbɔmɔ adesa.Mlanaa lɛ mɛi fɛɛ yeɔ egbɔ, ni esa akɛ akwɛ koni mɔ fɛɛ mɔ afee shweshweeshwe bɔ ni hiɛiaŋkwɛmɔ ko kwraa bɛ mli. Esaaa akɛ akwɛɔ hiɛiaŋ yɛ mɔ ko mɔ ko gbɛfaŋ kɛji aye lɛ sane ko ni kɛ kpaŋmɔ nɛɛ kpãaa, aloo awo yiŋ koni afee nɔ ko ni kpaŋmɔ nɛɛ eŋmɛɛɛ he gnɛ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ebiɔ koni kojomɔhe ko aye esane eha lɛ bɔ ni hiɛiaŋkwɛmɔ bɛ mli, kɛji aye lɛ toikɔdɔmɔ sane ni teɔ shi eshiɔ kpaŋmɔ nɛɛ, aloo Maŋ Mlatso lɛ, aloo hegbɛ ni eyɔɔ yɛ mlanaa lɛ.Esaaa akɛ amɔɔ mɔ ko, aloo atsiɔ enaa, aloo atswaa enaneshi tu kɛji aboteko sane ko ni akɛshi lɛ mli jogbaŋŋ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ kɛji ena sane ko lɛ, ajinafoi ni ahe bɛ sane lɛ mli akojo lɛ bɔ ni hiɛiaŋkwɛmɔ bɛ mli, ni asaŋ amɛbo egbee toi kɛmɔ shi.Kɛji mɔ ko na sane ni sa toigbalamɔ lɛ esaaa akɛ abuɔ lɛ fɔ yɛ najiaŋ, bɛja akojo lɛ yɛ maŋ hiɛ, bɛiaŋ ni aha lɛ hegbɛ fɛɛ ni sa akɛ ena kɛfã ehe jogbaŋŋ hu.Esaaa akɛ abuɔ mɔ ko fɔ ni sa toigbalamɔ kɛji efeee aloo efee nɔ ko yɛ maŋ mlanaa aloo jeŋmaji ateŋ mlanaa, kɛji beiaŋ ni afo sane lɛ afɔ enɔ lɛ awoko nakai mla lɛ. Ni esaaa hu akɛ toigbalamɔ lɛ naa waa fe bɔ ni mla lɛtsɔɔ nakai beiaŋ lɛ.Esaaa akɛ akɛ he woɔ mɔ ko teemɔŋ sane, eweku, eshia, aloo ekɛ mɛi ateŋ shãramɔ saji amli, ni esaaa akɛ agbeɔ mɔ ko he guɔ hu. Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ mla fãa ehe yɛ enɛmɛi agbɛfaŋ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ eyaa he fɛɛ he ni esumɔɔ, asaŋ ni ehiɔ maŋ fɛɛ maŋ ni esumɔɔ mli hu.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ eshiɔ maŋ ko nɔ, kɛ lɛ diɛŋtsɛ emaŋ tete, ni eyɛ hegbɛ hu akɛ ekuɔ esɛɛ kɛyaa emaŋ ekoŋŋ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ eyabaa abo yɛ maŋ kroko nɔ kɛjo yiwalɛ naa foi.Akɛ hegbɛ nɛɛ tsuuu nii kɛji yiwalɛ nɛɛ ejɛɛɛ efɔŋfeemɔ ni kɔɔ maŋsaneyeli he, aloo ejɛ nifeemɔ ko ni kɛ Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ yiŋtoi kɛ gbɛjianɔtoi lɛ kpãaa.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ana lɛ akɛ maŋ ko nɔ nyo.Esaaa akɛ ahaa mɔ ko ŋmɛɔ maŋnyo hegbɛ ni eyɔɔ bɔ ni mla eŋmɛɛɛ gbɛ, aloo aaatsi enaa koni ekanyɛ etsake ejiakumaŋ.Esaaa akɛ hewolo su, loo maŋ nɔ ni ajɛ, loo jamɔ mli ni ayɔɔ tsiɔ hii kɛ yei ni eshɛ gbãla gbɛ akɛ amɛkabote gbãlashihilɛ mli kɛwo shwiei. Amɛboteko gbãlashihilɛ mli jio, amɛbote gbãlashihilɛ mli jio, amɛfo gbãlashihilɛ mli jio, esa akɛ ana amɛ akɛ amɛyeɔ egbɔ.Ja mɛi enyɔ nɛɛ ekpɛlɛ nɔ dani amɛbaanyɛ amɛbote gbãlashihilɛ mli.Weku ji maŋ shikwɛ̃e, ni ehiaa akɛ abaa yi.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ enaa lɛ diɛŋtsɛ enii, aloo ekɛ mɔ kroko feɔ ekome kɛnaa nii.Esaaa akɛ ashɔ̃ɔ mɔ diɛŋtsɛ nii ni eyɔɔ yɛ edɛŋ bɔ ni mla eŋmɛɛɛ gbɛ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ekɔɔ lɛ diɛŋtsɛ eyiŋ yɛ susumɔ ko he, ni ekɛ ehe woɔ jamɔ fɛɛ jamɔ ni esumɔɔ mli. Hegbɛ nɛɛ ŋmɛɔ lɛ gbɛ hu koni etsake ejamɔ loo ehemɔkɛyeli, kɛ hegbɛ akɛ lɛ ekome too, aloo ekɛ mɛi krokomɛi afee ekome kɛha mɛi anu ejamɔ lɛ he yɛ nitsumɔ, nifeemɔ kɛ kusumfeemɔ mli yɛ maŋjaanɔ loo teemɔŋ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ esusuɔ nɔ ko he bɔ ni esumɔɔ, ni ehaa aleɔ hu. Hegbɛ nɛɛ ŋmɛɔ lɛ gbɛ hu koni ekaŋmɛ mɔ kroko gbɛ ni eetsake ejwɛŋmɔ; ni ebaanyɛ etsɔ gbɛ fɛɛ gbɛ nɔ etao, aloo enine ashɛ, aloo eha ale sane ko loo susumɔ ko kɛjɛ maŋ fɛɛ maŋ nɔ, bɔ ni akɛ husu tsuuu nii.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ekɛ ehe bɔɔ ku aloo henaabuamɔ ko ni atsɛ koni afee nɔ ko yɛ toiŋjɔlɛ mli.Esaaa akɛ anyɛɔ mɔ ko nɔ koni ekɛ ehe abɔ ku ko.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ lɛ diɛŋtsɛ efataa mɛi krokomɛi ahe kɛkuraa emaŋ, aloo etsɔɔ oshikifɔɔ nɔ ekɔɔ mɔ kroko koni edamɔ enaa.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ eyeɔ nibii ni maŋ kɛyeɔ ebuaa maŋbii lɛ mli ŋɔɔmɔ lɛ eko.Maŋbii asuɔmɔnaa nii nɔ abaadamɔ akura maŋ lɛ, ni abaatsɔ oshiki krɔŋŋ ni ato be ni akɛfɔɔ, ni asaŋ mɛi fɛɛ fɔɔ yɛ teemɔŋ, aloo gbɛ kroko ni shishiumɔ bɛ mli nɔ ale amɛsuɔmɔnaa nii nɛɛ.Maŋnyo fɛɛ maŋnyo yɛ hegbɛ akɛ maŋ akwɛ koni efee shweshweeshwe, ni esa akɛ ena hegbɛ koni ana lɛ hu egbojee kɛwula shi. Enɛ feemɔ bbajɛ maŋ lɛ mɔdɛŋbɔɔ kɛ maji ateŋ ekomefeemɔ mli, kɛ bɔ ni maŋ fɛɛ maŋ gbɛjianɔtoo kɛ ejwetri shidaamɔ yɔɔ ha; ni nakai nɔŋŋ hu shika heŋaatsɔɔ, shãramɔ kɛ kusum hegbɛi ni maŋnyo aaama lɛ baaye ebua koni akɛ woo aha mɔ fɛɛ mɔ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ etsuɔ nii, akɛ etsuɔ nɔ ni lɛ diɛŋtsɛ esumɔɔ, ni akɛ lɛ aye jalɛgbɛ yɛ nitsumɔ lɛ mli, ni akwɛ koni enitsumɔ akaje edɛŋ hu.Esa akɛ mɛi ni tsuɔ nitsumɔ kome ana nyɔmɔwoo kome bɔ ni hiɛiaŋkwɛmɔ bɛ mli.Esa akɛ awoɔ nitsulɔ fɛɛ nitsulɔ nyɔmɔ ni sa enitsumɔ lɛ, koni ekɛ eŋa kɛ ebii aye nii bɔ ni baashɛ amɛnaa; ni kɛji eeehia lɛ, atsɔ yelikɛbuamɔ gbɛ ko nɔ afee he eko aha amɛ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ etseɔ, aloo ekɛ ehe dɔmɔɔ nitsulɔi aku ko koni ekɛtao esaji anaa.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ejɔɔ ehe, ni ejieɔ ehiɛtserɛ hu; ni nakai nɔŋŋ hu esa akɛ atɔɔ ŋmɛlɛtswai abɔ ni esa akɛ akɛtsu nii, koni awo lɛ nyɔmɔ hu beiaŋ ni eejɔɔ ehe.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ehiɔ shi jogbaŋŋ bɔ ni eeena niyenii, hehaanɔ, wɔɔhe, tsamɔ, kɛ shihilɛŋ nibii ni ahe hiaa, koni lɛ kɛ ebii fɛɛ ana gbɔmɔtsɔŋ hewalɛ, ni agbɛnɛ hu aye abua lɛ kɛji enitsumɔ ŋmɛɛ lɛ, aloo enaaa hetselɛ, aloo eje kpa, aloo etsɔ okulafo, aloo egbɔ, aloo gbɛ ko nɔ lɛ eleee bɔ ni eeefee ena edaaŋ ŋmaa.Awomɛi kɛ gbekɛbii ehia kwɛmɔ kɛ yelikɛbuamɔ krɛdɛɛ ko. Esa akɛ ana bi fɛɛ bi yɛ ŋɛlɛ kome nɔ, bɔ ni akwɛɛɛ kɛji kpeemɔ yoo bi loo hemɔ bi ni.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ena skul tsɔsemɔ. Esaaa akɛ awoɔ nyɔmɔ ko yɛ tsɔsemɔ nɛɛ he, titri lɛ shishijee nɔ lɛ. Esa akɛ anyɛ mɔ fɛɛ mɔ nɔ, ni kɛ hooo kwraa lɛ egbe shishijee skul naa. Agbele ŋaa kɛ ninenaa nikasemɔhei bɔ ni mɔ fɛɛ mɔ baana mli gbɛ, ni nakai nɔŋŋ hu mɛi fɛɛ baana nikasemɔhe wulu mli gbɛ, shi enɛ baadamɔ mɔdɛŋbɔɔ nɔ.Tsɔsemɔ mli lɛ esa akɛ akwɛ koni ayɔse nilee ni yɔɔ gbɔmɔ adesa mli kɛwula shi kɛjie agbojee ni yɔɔ emli lɛ kpo, bɔ ni baaha hiɛ asɔ gbɔmɔ kɛ eheyeli. Enɛ baaha niiashishinumɔ kɛ tsuishitoo kɛ naanyobɔɔ ahi maji ateŋ, nakai nɔŋŋ hu ji hewolo su kɛ jamɔ; ni ebaaye ebua Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ yɛ toiŋjolɛ gbɛfaŋ hu.Fɔlɔi yɛ gbɛnaa krɛdɛɛ ko akɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛbaatsɔɔ tsɔsemɔ ni esa akɛ amɛbii ana yɛ skul.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ekɛ ehe woɔ he ni eyɔɔ lɛ kusumfeemɔi kɛ ŋaa nifeemɔi amli, ni eyɛ gbɛfaŋ yɛ sɛɛnamɔ ni yɔɔ jeŋshikpamɔ nifeemɔi amli hu.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ekwɛ koni mɔ ko akaju shi eye niiashikpamɔ, niŋmaa, lalasɔ̃ɔ kɛ nitɛŋmɔ ko ni lɛ diɛŋtsɛ efee lɛ mli nii.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ hegbɛ akɛ ehiɔ shãramɔ kɛ maji ateŋ gbɛjianɔtoo ko mli: he ni akɛ hegbɛi ni yɔɔ kpaŋmɔ nɛɛ mli lɛ tsuɔ nii kɛwulaa shi yɛ.Mɔ fɛɛ mɔ yɛ gbɛnaa nitsumɔ ko ha akutso mli ni eyɔɔ lɛ: he pɛ ni eeeye ehe, koni ena tsɔsemɔ ni yeɔ emuu kɛwulaa shi yɛ.Mɔ fɛɛ mɔ hegbɛ kɛ eheyeli asɛɛtiumɔ mli lɛ nɔ pɛ ni tsiɔ pɛ ni tsiɔ lɛ gbɛ ji mlai ni awo bɔ ni afee ni akɛ bulɛ ni sa aha mɔ kroko hegbɛi kɛ eheyeli, koni ahi shi yɛ hiɛsɔlɛ kɛ toiŋjɔlɛ mli.Gbɛ ko bɛ akɛ hegbɛ kɛ heyeli nɛɛ asɛɛtiumɔ mli lɛ ate shi ashi yiŋtoi kɛ otii ni jwere Jeŋmaji Ekomefeemɔ Ku lɛ hiɛ lɛ.Esaaa akɛ atsɔɔ kpaŋmɔ nɛɛ shishi yɛ gbɛ ko nɔ akɛ maŋ ko, loo ku ko, loo mɔ ko yɛ hegbɛ ko akɛ efeɔ nɔ ko ni baanyɛ efite hewalɛ ni yɔɔ hegbɛi nɛɛ asɛɛ.Considerante que le recognoscentia del dignitate inherente a tote le membros del familia human e de lor derectos equal e inalienabile constitue le fundamento del libertate, del justitia e del pace in le mundo,Considerante que le ignorantia e le disprecio del derectos human ha resultate in actos de barbaria que ultragia le conscientia del humanitate, e que le advenimento de un mundo in le qual le esseres human essera libere de parlar e de creder, liberate del terror e del miseria, ha essite proclamate como le plus alte aspiration del homine,Considerante que il es essential que le derectos human es protegite per medio de un regime de derecto, a fin que le homine non es compellite al ultime recurso del rebellion contra le tyrannia e le oppression,Considerante que il es essential promover le disveloppamento de relationes amical inter le nationes,Considerante que in le Charta le populos del Nationes Unite ha reaffirmate lor fide in le derectos human fundamental, in le dignitate e in le valor del persona human, in le equalitate del derectos del homines e del feminas, e que illos se ha declarate resolute a promover le progresso social e a instaurar melior conditiones de vita in un libertate plus grande,Considerante que le Statos Membros ha promittite de assecurar, in cooperation con le Organisation del Nationes Unite, le respecto universal e effective al derectos human e libertates fundamental,Considerante que un conception commun de iste derectos e libertates es del plus grande importantia pro le plen realisation de iste promissa,Le Assemblea GeneralProclama le presente Declaration Universal del Derectos Human como le ideal commun a attinger per tote le populos e nationes, a fin que tote le individuos e tote le organos del societate, habente iste Declaration constantemente in mente, se effortia, per le inseniamento e per le education, a disveloppar le respecto a iste derectos e libertates e a promover, per mesuras progressive de character national e international, lor recognoscentia e lor application universal e effective tanto inter le populos del Statos Membros mesme como inter los del territorios sub lor jurisdiction.Tote le esseres human nasce libere e equal in dignitate e in derectos. Illes es dotate de ration e de conscientia e debe ager le unes verso le alteres in un spirito de fraternitate.Tote esser human ha tote le derectos e tote le libertates proclamate in iste Declaration, sin alicun distinction de racia, de color, de sexo, de lingua, de religion, de opinion politic o de altere opinion, de origine national o social, de position economic, de nascentia o de qualcunque altere position.In plus, il non essera facite alicun distinction fundate super le statuto politic, juridic o international del pais o del territorio al qual un persona pertine, tanto si il se tracta de un pais independente como de un territorio sub tutela, non autonome o submittite a qualcunque altere limitation de soveranitate.Tote individuo ha le derecto al vita, al libertate e al securitate de su persona.Necuno essera submittite a sclavitude o servitude; le sclavitude e le traffico de sclavos es interdicte in tote su formas.Necuno essera submittite ni a torturas ni a penas o tractamentos cruel, inhuman o degradante.Tote esser human ha le derecto al recognoscentia de su personalitate juridic in omne locos.Totes es equal ante le lege e ha, sin distinction, le derecto a equal protection del lege. Totes ha le derecto a equal protection contra tote discrimination que infringe iste Declaration e contra tote provocation a un tal discrimination.Tote persona ha le derecto a un recurso effective ante le tribunales national competente contra le actos que viola su derectos fundamental recognoscite per le constitution e per le lege.Necuno pote esser arbitrarimente arrestate, detenite o exilate.Tote persona ha le derecto, in plen equalitate, a esser audite equitabile- e publicamente per un tribunal independente e impartial, pro le determination de su derectos e obligationes e de qualcunque accusation de crimine contra ille.Tote persona accusate de un delicto ha le derecto de esser presumite innocente usque al momento quando su culpabilitate habera essite legalmente establite in un processo public e in le qual il habera essite assecurate tote le garantia necessari pro su defensa.Necuno essera condemnate pro actiones e omissiones que, al momento quando illos ha essite committite, non esseva actos delictuose secundo le derecto national o international. Idem, il essera infligite nulle pena plus forte que illo que esseva applicabile al momento quando le acto delictuose ha essite committite.Necuno essera le objecto de ingerentias arbitrari in su vita private, su familia, su domicilio o su correspondentia, ni de attaccos a su honor o a su reputation. Tote persona ha le derecto al protection del lege contra tal ingerentias o attaccos.Tote persona ha le derecto de circular liberemente e de eliger su residentia in le territorio de un Stato.Tote persona ha le derecto de quitar qualcunque pais, incluse le sue, e de retornar a su pais.In caso de persecution, tote persona ha le derecto de cercar asylo e de beneficiar del asylo in altere paises.Iste derecto non pote esser invocate in le caso de persecutiones originate de crimines non-politic o de actos contrari al scopos e principios del Nationes Unite.Tote persona ha le derecto a un nationalitate.Necuno pote esser private arbitrarimente de su nationalitate, ni del derecto de cambiar de nationalitate.Le homines e le feminas, a partir del etate nubile, ha le derecto, sin alicun restriction quanto al racia, al nationalitate o al religion, de maritar se e de fundar un familia. Illes habera derectos equal quanto al maritage, durante le maritage e in caso de dissolution del maritage.Solo con le libere e plen consentimento del futur sposos, le maritage pote esser contrahite.Le familia es le elemento natural e fundamental del societate e ha le derecto al protection del societate e del Stato.Tote persona ha le derecto al proprietate, individual- e collectivemente.Necuno essera private arbitrarimente de su proprietate.Tote persona ha le derecto al libertate de pensamento, de conscientia e de religion; iste derecto include le libertate de cambiar de religion o de conviction, assi como le libertate de manifestar su religion o su conviction, sol o in communitate con alteres e in publico o privatemente, per le inseniamento, le practica, le culto e le observantia del ritos.Tote persona ha le derecto al libertate de opinion e de expression, lo que implica le derecto de non esser molestate a causa de su opinion, le derecto de investigar e reciper informationes e opiniones, e le derecto de diffunder los, sin limitation de frontieras, per qualcunque medio de expression.Tote persona ha le derecto al libertate de reunion e de association pacific.Necuno pote esser obligate a pertiner a un association.Tote persona ha le derecto de participar in le governamento de su pais, eligite directemente o per medio de representantes liberemente.Tote persona ha le derecto de acceder, in conditiones de equalitate, al functiones public de su pais.Le voluntate del populo es le base del autoritate del poter public; iste voluntate debe exprimer se mediante electiones authentic, que debe occurrer periodicamente, per suffragio universal e equal, e per voto secrete o per altere procedimento equivalente que garantia le libertate del voto.Tote persona, como membro del societate, ha le derecto al securitate social, e a obtener, mediante effortio national e cooperation international, le satisfaction del derectos economic, social e cultural, indispensabile a su dignitate e al libere disveloppamento de su personalitate, in accordo con le organisation e le ressources de cata stato.Tote persona ha le derecto al travalio, al libere election de su travalio, a conditiones juste e favorabile de su travalio e al protection contra le disoccupation.Tote persona ha le derecto, sin alicun discrimination, a un salario equal pro un travalio equal.Tote persona qui travalia, ha le derecto a un remuneration juste e favorabile, que assecura a ille, assi como a su familia, un existentia conforme al dignitate human, e que essera completate, si necessari, per altere medios de protection social.Tote persona ha le derecto de fundar syndicatos con alteres e de affiliar se a syndicatos pro le defensa de su interesses.Tote persona ha le derecto al reposo e al tempore libere, a un limitation rationabile del duration de travalio e a vacantias pagate periodic.Tote persona ha le derecto a un nivello de vita sufficiente pro le sanitate e benesser de ille ipse e de su familia, que include le mangiar, le vestir, le habitar, le assistentia medic e le servicios social necessari; ille ha derecto al securitate in caso de disoccupation, de maladia, de invaliditate, de viduitate, de vetulessa o in altere casos de perdita de su medios de subsistentia causate per circumstantias independente de su voluntate.Le maternitate e le infantia ha le derecto a adjuta e assistentia special. Tote le infantes, nascite in le maritage o nascite foras del maritage, ha le derecto a equal protection social.Tote persona ha le derecto al education. Le education debe esser gratuite, al minus pro le instruction elementari e fundamental. Le instruction elementari essera obligatori. Le instruction technic e professional debe esser generalisate; le accesso al studios superior essera equal pro totes, in function del meritos respective.Le education debe visar al plen disveloppamento del personalitate human e al reinfortiamento del respecto al derectos human e al libertates fundamental. Illo debe favorisar le comprehension, le tolerantia e le amicitate inter tote le nationes e tote le gruppos ethnic e religiose, assi como le disveloppamento del activitates del Nationes Unite pro le mantenentia del pace.Le genitores ha le derecto preferente de seliger le typo de education pro lor infantes.Tote persona ha le derecto de prender parte liberemente in le vita cultural del communitate, de fruer del artes e de participar in le progresso scientific e in le beneficios que resulta de illo.Tote persona ha le derecto al protection del interesses moral e material, resultante de qualcunque production scientific, litterari o artistic del qual ille es le autor.Tote persona ha le derecto al establimento de un ordine social e international in le qual le derectos e libertates proclamate in iste Declaration pote esser plenmente realisate.Tote persona ha deberes verso le communitate in le qual solo le libere e plen disveloppamento de su personalitate es possibile.In le exercitio de su derectos e libertates tote persona essera solmente submittite al limitationes establite per le lege con le unic fin de assecurar le recognoscentia e le respecto del derectos e libertates del alteres e a fin de satisfacer le juste exigentias del moral, del ordine public e del benesser general in un societate democratic.Iste derectos e libertates non potera, in necun caso, esser exercite in opposition al scopos e al principios del Nationes Unite.Nulle disposition del presente Declaration pote esser interpretate como implicante pro un stato, pro un gruppamento o pro un individuo un qualcunque derecto de livrar se a activitates e de realisar actos visante al destruction del derectos e libertates proclamate in iste Declaration.Texto in interlingua Texto approbate per le Union Mundial pro Interlingua (U.M.I.) Steenen Camer 4, 3721 NC Bilthoven, Nederland Adresse electronic: [email protected] ing pamangilala king likas a karangalan at king pante at ding e alingad a karapatan ding sablang lahi ding tau iyang pundasyun na ning kalayaan, hustisiya at kapayapan king yatu.Dapat aintingdian ding sablang bibilug karing sablang pamilya king atin la naman karapatan kalupa ra ding aliwang tau. Anggang iti e tamu aintindian, e miral ing kalayan, hustisiya at kapayapan.Uling e tamu pa maie ulaga at pamanamak karing karapatang pantau mamungang pamaglapastangan labag king konsensiya da ring sablang tau, at dasan mu rin king yatu king atamasa ring tau ing kalayan king pamagsalita at pamaniwala at kalayan king pamagnasa, pamikakunu at kasakitan a iyang papakilala nang pekamatas a kapagnasan ning karaniwang tau.Lebagan do ring karapatang pantau ding dakal a tau. Ding gera at aliwa pang kararaptanan ilang bibie pasakit karing tau agpang king istorya at king mabilug a yatu. Ing yatu a nung nokaring ding tau atamasa ra ing karapatang magsalita nanu man ing a isip da, mamili king sarili rang kapaniwalan, at mangabiyayang alang takut at alang pamikakunu king nanu mang kaburian yang dapat mag-ing peka maulaga king keka tamung kapagnasan.Uling tune maulaga, bang ing tau e mapilitang gumerang lumaban king kalupitan at pamanapi, a ding karapatang pantau dapat proteksyunan la kapamilatan ning batas.Ding karapatang pantau dapat proteksyunan no ning batas.Uling tune maulagang paunlakan ing pami ugnaugnayan da ring bansa.Ding sablang bansa kailangan lang dinang ayudang mikakalapit la.Uling ding maemalen da ring Mesasanmetung a Bansa menalakaran la king karelang sariling karta king karelang kapanaligan karing karapatang pantau, king dangal a kaulagan na ning pangatau at king pante rang karapatan ning lalaki't babi at pinilmi neng teguyud ing pamanasensung pang lipunan at ing mayap a kabilyan a bie a ating malawak a karapatan.Kapamilatan na ning kartang iti, ding makaanib karing Mesasanmetung a Bansa pasiwala da ing karelang kapaniwalan karing karapatang pantau, king kaulagan, at ulaga ning balang tau at king pante karapatan ning lalaki't babai. Mikasundu la rin pasikapan dang atamasa ing kaunlarang pang lipunan at ing mayap a pami bie-bie.Uling ding kaanib a bansa mengaku la kinng makisaupan la karing Misasanmetung a Bansa, a sikapan dang kamtan ing pamitaguyud king pamangalang at pamanupad ding sabla karing karapatang pantau at karing maulagang kalayan.Ding bansang kabilang karing Bansang Misasanmetung megaku lang misaup-saupan la king nanu mang paralan bang in karapatan at kalayan ding sablang tau keting yatu proteksyunan da at igalang.Uling maulagang abalu ra ding sabla ding karapatan at kalayang iti bang pilming matupad ing pangakung iti.At muna kaulagang aintindian da ring sablang bansa nung nanu la ring karapatan at kalayan a reti bang atuparan la ding pangaku.Pauli na niti, papasiwala na ning pangalaganap a kapulungan ing pamisiwala mabilug a yatu ding karapatang pantau anting metung a pangalaganap a dalerayan ning tagumpe para karing sablang tau at ding sabla nang parting pang lipunan ding memalen, a palagi rang isipan ing pamipasiwalang iti, masikap la king kapamilatan na ning pamanuru at pamagaral at aguyud da ing pamanggalang karing karapatan at kalayan a iti at kapamilatan da ring masasanting a dalerayan, pambansa at pangyatu man, tiyakan ing panglaganap at mabisang pamipaalaga at pamanupad kareti, karing memalen ding musmung kaanib a Estado at karing memalen ding teritoryung sasakupan da.Pepasiwala na ning Panglaganap a Kapulungan ding Mesasanmetung a Bansa iting pangyatung pangalaganap a dalerayan ning tagumpe para karing sablang tau at karing sablang bansa. Aduan da karing sablang tau at karing anggang grupu ding lipunan a isundung pagsikapang akamtan ding kapakayan a reti kapamilatan ning pamanuru king pamangglalang karing karapatang pantau at kalayan at king kapamilatan ning pamipatibe ding batas a bibie migit a masanting a proteksyun karing karapatang kalayang iti.Ding sablang tau mibait lang malaya at pante-pante king karangalan at karapatan. Ila mipagkaluban lang katuliran at konsensiya ay dapat misaupan king diwang pamikapatiran.Ing balang metung atin iyang karapatan karing anggang karapatan at kalayang tikda na ning Proklamasyun a iti, king alang lalon ninu mang lahi, kule, pangatau, salita, reliyun, kapaniwalan king pulitika o aliwa pang pamaniwala penibatang bansa o lipunan, pibandian, kepaitan o aliwa pang kabilyan.Maliban pa kareta, ing pamialiwang paglalawe tungkul king pulitika e dapat magawa agpang king kabilyang pulitikal, sakup o pangyatu ning bansa o teritoryu a nung nokarin iya ing tau magsasarili iya man iti, mamasa, e magsarili o king lalam ning aliwang mitakdang pamaggobierno.Ding balang metung atin lang karapatang mie kalayan at kaligtasan antimong tau.Alang ninu man ing dapat gawan alipan o busabus; makabawal la ding sablang bage pamanalipa at pamangalakal alipan.Alang ninu man ing mipailalam ya king labis a pamipasakit o pamagmalupit, a e makatau mababang pamanuring o pamamarusa.Ing balang metung atin iyang karapatang kilalanan, nokarin man, anting metung a tau king arap ning batas.Ding sabla pante-pante la king arap ning atas at atin lang karapatan king pante-pante proteksyun ning batas a alang pipilinan. Ding sabla atin lang karapatan king pante-pante laban king nanu mang pamimili a labag king Proklamasyun a iti at laban king nanu mang pamanulsul king mesabing pamamili.Ing balang metung atin iyang karapatan king mabisang atul ning karapat-dapat a pambansang huwes agpang karing lalabag karing panimulang karapatan a ipagkalub na kaya ning konstitusyun o ning batas.Alang ninu man ing mipailalam ya king e makaturlirang pangarakap, pamipakulung o pamipaugse.Balang metung atin lang lubus a pante-panteng karapatan king makatuliran at lantad a pamaglitis ning metung a malaya at alang kikilingang usgadu king pamaniguru na karing kayang karapatan at pakibatan at nanu mang dimandang kriminal laban kaya.Ing balang metung a akusadu king kasalanan a miparusan at ing karapatan ning ninu mang taung mi akusang linabag karing batas atin iyang karapatang ituring inosenti o alang sala anggang e mipatunayang mikasala agpang king batas king makalantad a pamaglitis atilu kaya ding sablang grantiyang kailangan king kayang dispensa.Alang ninu mang miyatulang mikasala a nanu man pamikasala mipaparusan pauli na ning nanu mang gewa o pamangulung a e tuturing pamikasalang mipaparusan, agpang king batas a pambansa o pangyatu, inyanga awan da ita. At e dapat miparatangang mas mabayat a parusa kesa kanitang bibie na ning batas iniyang megawa ing pamikasalang mipaparusan.Alang ninu man ing mipailalam ya keng e makatulirang pamakialam da king kayang sarili, pamilya, bale o karing sulat o pamanamak king kayang dangal at lagyu. Ing balang metung ating iyang karapatan king proteksyun ning batas laban king makanyan a pamakialam o pamanamak.Atin iyang karapatang lumipat ing balang metung at manuknangan kilub ning sasakupan naning balang Estado.Atin iyang karapatang mako ing balang metung karing sanu mang bansa, maging king sariling bansa, at mibalik king kayang bansa.Ing balang metung atin iyang karapatan a maniawad at tanggap asaylum king aliwang bansa nung iti pasakitan de.Ing karapatan a iti eya magamit nung ing pamipasakit sadya lang bunga ding pamikasalang e pulitikal o pemangawang salungat karing kapakayan at tuntunan da ding Misasanmetung a Bansa.Ing balang metung atin iyang karapatan anting memalen.Alang ninu mang e makatulirang lako ra ing kayang papangamemalen o pagkaitang karapatang mamalit king kayang pangamemalen.Ding lalaki't babai a atiyu na king ustung idad, a alang mitakdang lahi pangamemalen o reliyun, ating iyang karapatang maki-asawa at mika-atin iyang pamilya. Iia ating lang pante karapatan king kasal kabang miasawa la at king pamipalako nang bisa niti.Ing kasal magawa mu king malaya at lubus dang kaburian ding ikakasal.Ing Pamilya likas iyang batayan parti ning lipunan at ating karapatan king proteksyun ning lipinan at estado.Ing balang metung atin iyang karapatang mika-bandi pibandian a magsa-sarili at kayabe ding aliwa.Alang ninu mang makatuliran para ilako ra ing kayang pibandian.Ing balang metung ating iyang karapatan king pami-isip, konsensiya at reliyun; kayabe king karapatang iti ing kalayan a mamalit king kayang reliyun o kapaniwalan, ing kalayan a mag dili-dili man o kayabe ding aliwa at king publiku o pribabdo, a pamalinawan king aral, gawa pamanyamba at pamagdiwang.Ing balang metung atin yang karapatan at kalayan at mamye at magsiwalat a opinyun, kayabe ding karapatang deni atin tamung kalayan a alang maialam o pamintuan man, tanggap at mamie impormasyun o kaisipan keng nanumang klasing paralan a e makatarungan kareng limitasyun da reng kalayan a reti.Ding balang tau atin lang karapatan at kalayan at makiaguman at maki-alu-bilu.Ita mu era kata apilit makiabe king nanu pa mang grupo o pami-abe-abe a labag king kekang kaburian.Ing balang metung atin iyang karapatang ganap parti king gobiernu na ning kayang bansa, diretsuan o king kapamilatan ning kalayang pamili karing maging peka katawan.Ing balang metung atin iyang karapatan king pareung pamagserbisyung pambalen king kayang bansa.Ing kaburian ding memalen iya dapat maging batayan ning upaya ning gobiernu; ing kaburiang iti dapat ipabalu ya king pana-panaun at tuneng halalan king kapamilatan ning panglaganap at pante-panteng pamagbotu a magawa iya king sikretung paralan a pamagbotu o king kapamilatan ning katumbas a malayang pamiparalang pamagbotu.Ing balang metung anting parti na ning lipunan atin yang katuliran king kapayapan na ning lipunan at ating karapatan king katuparan, king kapamilatan na ning pamagsikap na ning bansa at king pami saup-saup pang kabilugang bansa at makanayun iya king kaayusan at pibandian ding balang Estado, ding karapatang pangkabiayayan, pang masa, at pang kulturang karapatan at tune kailangan ne ning kayang dangal at ning malayang pangabuu na ning kayang pangatau.Ing balang metung atin iyang karapatang magobra, malayang mamiling obra, makatuliran at masanting a kabilyan king pamagobra at proteksyun laban king obra.Ing balang metung, a alang tatangian, ating iyang katuliran king suweldung katumbas ning kayang pipagalan.Ing balang metung a magobra atin iyang karapatan king makatuliran at sapat a bayad a titiyakan na king kayang sarili at king kayang pamilya ing pamangabiyayan a marangal, dagdagan pa nung kailangan, ing aliwa pang paralan ning prteksyung paniupunan.Ing balang metung atin iyang karapatan mitatag at maki-abe karing unyun king pamangawa para protektahan ing kayang kapakanan.Ing balang metung atin iyan karapatang magpaynawa at maglibang kabilang ing makatuliran oras ning pamaobra at ding pana-panaung piestang opisyal a ating bayad.Ing balang metung atin iyang karapatan king antas ning pamangabiyayan sapat para king masikan a pamikakatawan at ikasanting na ning kayang sarili at ing kayang pamilya kayabe ing pamangan baru, pambale at ing pamanesang medikal at ding kailangang pangserbisyung panlipunan, at ating karapatan king sekyuridad nuna milako iva obra, mikasakit, mabalu, tumwa o mawala ka bie o nung datang la ding maliaring e dapat asaan.Ding inda at anak atin lang karapatan king pamanese at kasaupan. Ding anggang anak, kasal la man ding pengari o ali, magtamasa lang pare-pareung proteksyung panlipunan.Ing balang metungatin lang karapatan king pamag-aral. Ing pamag-aral dapat iyang libri, anggang king elementarya mu man at pamag-umpisang antas. Ing pamag-aral king primera dapat sapilitan iya. Ing edukasyung teknikal at propesyunal dapat makatagulaling karing sabla at ating matas a edukasyun atamasa ding sabla agpang king meritu.Ing pamag-aral dapat idirekta iya king ganap nang pamgabuu ning ketaun at king pamipatibe ning pamanggalang karing karapatang pantau at karing kalayan pang konstitusyun. Itaguyud na niti ing pamikamtindi ing midinan at pamikaluguran karing sablang bansa, ding grupu agpang king lahi o reliyun, at paunlaran la ding obraan da ding Mesasanmetung a Bansa bang papanatilyna ing kapayapan.Peka mumuna rang karapatan ding pengari ing pamamili king klasi ning pamag-aral a ipaglalub karing karelang anak.Ing balang metung atin iyang karapatang malayang makiabe king bie pang kultura ning komunidad, bang atamasa ing arti at munie kaganapan king pamipaunlad king siyensa at karing makinabang na niti.Ing balang metung atin iyang karapatan king proteksyun king kapakanang moral at materyal a ibat king siyentipiku, panliterature o artistiko a iya ing ginawa.Ing balang metung atin iyang karapatan king kaayusang pangkapaligiran at pangyatu a ding karapatan a kalayang makatakda king pamisiwalat a iti lubusan iyang akamtan.Ing balang metung atin lang tungkulan a dapat gampanan king komunidad at iya kabud ing bibie laya at lubus a kaganapan king panga tau na.King pamanupad na king kayang karapatan at kalayan ing balang metung mipailalam iya karing limitasyung sasaglawayan na ning batas para bangkanita akamtan ing karapad-dapat pamangilala at paggalang karing karapatan at kalayan ding aliwa at apakibatan ing makatulirang pamangailangan ning moralidad, kaayusang pambalen at panlaganap a kapakanan king metung a demokratikung lipunan.Ding karapatan at kalayan a iti, ela kapilan man magamit a makasalungat karing kapagnasan at tuntunan ding Misasanmetung a Bansa.Alang nanu mang parti king Proklamasyung iti a tuturing mangabaldugan king sanu mang Estado, grupo o tau, ing karapatang makiabe kingnanu mang gagawan o kimut o bibie paralan para siran na ing sanu mang karapatan at kalayan mitakda keni.1948 திசெம்பர் மாதம் 10ஆம் திகதி, ஐக்கிய நாடுகள் பொதுச்சபை, மனித உரிமை பற்றிய உலகப் பிரகடனத்தை ஏற்றுச் சாற்றியது. அப்பிரகடனம் மேல்வரும் பக்கங்களில் முற்றுமுழுதாகத் தரப்படுகின்றது. வரலாற்று முக்கியத்துவம் வாய்ந்த அந்நடவடிக்கையின் பின்னர் சபையானது, பிரகடனத்தை வெளியிடுமாறும், அவ்வாறு வெளியிடப் பெற்றதை "நாடுகள் அல்லது ஆள்பலங்களின் அரசியல் அந்தஸ்துக் காரணமாக எவ்வித வேறுபாடுமில்லாவகையில் எல்லாப் பாடசாலைகளிலும் பிற கல்வி நிறுவனங்களிலும் பரப்பவும், காட்சிக்கு வைக்கவும், வாசிக்கச் செய்யவும், விளக்கவும்" செயற்படுமாறு அங்கத்துவ நாடுகள் யாவற்றையும் கேட்டுக் கொண்டது.மனிதக் குடும்பத்தினைச் சேர்ந்த யாவரதும் உள்ளார்ந்த மரியாதையையும், அவர்கள் யாவரதும் சமமான, மாற்றத்திற்குட்படுத்த முடியாத உரிமைகளையும் அங்கீகரித்தலே உலகத்தில் சுதந்திரம், நீதி, அமைதி என்பவற்றுக்கு அடிப்படையாகவுள்ளதாதலாலும்,மனித உரிமைகளை அவமதித்தலும் இகழ்தலும், மனிதகுலத்தின் மனசாட்சியை சீற்றத்திற்குள்ளாக்கியுள்ள காட்டுமிராண்டித்தனமான செயல்களுக்கு இடமளித்துள்ளதாதலாலும், பேச்சுச் சுதந்திரம், நம்பிக்கைச் சுதந்திரம், அச்சத்திலிருந்தும் வறுமையிலிருந்தும் விடுதலை ஆகியனவற்றை மனிதன் முழுமையாக அனுபவிக்கத்தக்க ஒரு உலகின் வருகையே சாதாரண மக்களின் மிகவுயர்ந்த குறிக்கோளாக எடுத்துச் சாற்றப்பட்டுள்ளதாதலாலும்,கொடுங்கோன்மைக்கும், அடக்குமுறைக்கும் எதிரான இறுதித் தீர்வாக எதிரெழுச்சி செய்வதற்கு மனிதன் கட்டாயப்படுத்தப்படாமலிருக்க வேண்டுமெனில் சட்டத்தின் ஆட்சியால் மனிதவுரிமைகள் பாதுகாக்கப்படுவது இன்றியமையாததாக உள்ளதாதலாலும்,நாடுகளிடையேயான நட்புறவை மேம்படுத்துவது இன்றியமையாததாக உள்ளதாதலாலும்,ஐக்கிய நாடுகள் சபையிற் கூடிய எல்லா மக்களும், பட்டயத்தில், அடிப்படை மனித உரிமைகள் பற்றிய, ஒவ்வொரு மனிதப் பிறவியினதும் சுயமரியாதை மற்றும் பெறுமதி பற்றிய, ஆண் பெண்ணின் சம உரிமை பற்றிய தமது நம்பிக்கையை மீளவலியுறுத்தி அதிசுதந்திரச் சூழலில், சமூக முன்னேற்றம், உயர்ந்த வாழ்க்கைத் தரம் ஆகியவற்றை மேம்படுத்தத் துணிந்துள்ளார்களாதலாலும்,மனித உரிமைகள், அடிப்படைச் சுதந்திரங்களுக்கான உலக மதிப்பையும், அவற்றைப் பின்பற்றுதலை மேம்படுத்தலையும், ஐக்கிய நாடுகள் நிறுவனத்தின் கூட்டுறவுடன் முற்று முழுதாகச் செயல் நிலைப்படுத்த அங்கத்துவ நாடுகள் சூளுறுதி கொண்டுள்ளனவாதலாலும்,இச்சூளுறுதியை முழுமையாக நடைமுறைப்படுத்துவதற்கு, இவ்வுரிமைகள் சுதந்திரங்கள் பற்றிய பொது விளக்கமிருத்தல் முக்கியமுடையதாதலாலும், இப்பொழுது:பொதுச்சபையானதுசமூகத்தின் ஒவ்வொரு தனி மனிதனும் ஒவ்வொரு உறுப்பும், இப்பட்டயத்தை இடையறாது மனத்திலிருத்தி, இவ்வுரிமைகள் சுதந்திரங்களுக்கான மதிப்பினை மேம்படுத்துவதற்குக் கற்பித்தல் மூலமும், கல்வி மூலமும், தேசிய, சர்வதேச முற்போக்கு நடவடிக்கைகள் மூலமும் முயலும் நோக்கிற்காகவும், அங்கத்துவ நாடுகள் ஒவ்வொன்றும், தத்தம் மக்களிடையேயும், அத்துடன் தங்கள் நியாயாதிக்கத்தின் கீழ் வரும் ஆள்புலத்து மக்களிடையேயும், இவ்வுரிமைகள், சுதந்திரங்கள் முழுமையாக வலிவும் பயனுறுதிப்பாடுமுடைய முறையில் ஏற்கப்பெற்று பின்பற்றப்படுவதை நிலைநிறுத்துவதற்காகவும் பயன்படத்தக்க, எல்லா மக்களும் நாட்டினங்களும் தத்தமது சாதனையிலக்கின் பொது அளவாகக் கொள்ளத்தக்க இந்த மனித உரிமை உலகப் பொதுப் பிரகடனத்தை எடுத்துச் சாற்றுகின்றது.மனிதப் பிறிவியினர் சகலரும் சுதந்திரமாகவே பிறக்கின்றனர்; அவர்கள் மதிப்பிலும், உரிமைகளிலும் சமமானவர்கள், அவர்கள் நியாயத்தையும் மனச்சாட்சியையும் இயற்பண்பாகப் பெற்றவர்கள். அவர்கள் ஒருவருடனொருவர் சகோதர உணர்வுப் பாங்கில் நடந்துகொள்ளல் வேண்டும்.இனம், நிறம், பால், மொழி, மதம், அரசியல் அல்லது வேறு கருத்துடைமை, தேசிய அல்லது சமூகத் தோற்றம், சொத்து, பிறப்பு அல்லது பிற அந்தஸ்து என்பன போன்ற எத்தகைய வேறுபாடுமின்றி, இப்பிரகடனத்தில் தரப்பட்டுள்ள எல்லா உரிமைகளுக்கும் சுதந்திரங்களுக்கும் எல்லோரும் உரித்துடையவராவர்.மேலும், எவரும் அவரவருக்கு உரித்துள்ள நாட்டின் அல்லது ஆள்புலத்தின் அரசியல், நியாயாதிக்க அல்லது சர்வதேச அங்கிகார நிலைப்பாட்டின் அடிப்படையில் — அது தனியாட்சி நாடாக, நம்பிக்கைப் பொறுப்பு நாடாக, தன்னாட்சியற்ற நாடாக அல்லது இறைமை வேறேதேனும் வகையில் கட்டுப்படுத்தப்பட்ட நாடாக இருப்பினும் — வேறுபாடெதுவும் காட்டப்படுதலாகாது.வாழ்வதற்கும், சுதந்திரத்திற்கும் பாதுகாப்பிற்கும் சகலரும் உரிமையுடையோராவர்.எவரும், அடிமையாக வைத்திருக்கப்படுதலோ அல்லது அடிமைப்பட்ட நிலையில் வைத்திருக்கப்படுதலோ ஆகாது; அடிமை நிலையும் அடிமை வியாபாரமும் அவற்றில் எல்லா வகைகளிலும் தடைசெய்யப்படுதல் வேண்டும்.எவரும், சித்திரவதைக்கோ அல்லது கொடுமையான, மனிதத் தன்மையற்ற அல்லது இழிவான நடைமுறைக்கோ தண்டனைக்கோ உட்படுத்தப்படுதலாகாது.ஒவ்வொருவரும் எவ்விடத்திலும் சட்டத்தின் முன்னர் ஓர் ஆளாக ஏற்றுக்கொள்ளப்படுவதற்கு உரிமையுடையவராவர்.எல்லோரும் சட்டத்தின் முன்னர் சமமானவர்கள். பாரபட்சம் எதுவுமின்றிச் சட்டத்தின் சமமான பாதுகாப்புக்கும் உரித்துடையவர்கள். இப்பிரகடனத்தை மீறிப் புரியப்பட்ட பாரபட்சம் எதற்கேனும் எதிராகவும் அத்தகைய பாரபட்சம் காட்டுவதற்கான தூண்டுதல் யாதொன்றிற்கும் எதிராகவும் எல்லோரும் சமமான பாதுகாப்புக்கு உரித்துடையவர்கள்.அவ்வந் நாட்டின் அரசியலமைப்பினால், அல்லது சட்டத்தினால் அவர்களுக்கு அளிக்கப்பட்ட அடிப்படை உரிமைகளை மீறும் செயல்களுக்காகத் தகுதிவாய்ந்த தேசிய நியாய சபைகளினால் வழங்கப்படும் பயனுறுதியுடைய திருத்தத்திற்கு உரிமையுடையவர்கள்.ஒருதலைப்பட்ட மனப்போக்கான வகையில் கைது செய்யப்படுதல், தடுப்புக் காவலில் வைக்கப்படுதல், நாட்டிலிருந்து வெளியேற்றப்படுதல் ஆகியவற்றுக்கு எவரும் ஆட்படுத்தப்படலாகாது.அவர்களது உரிமைகள், கடப்பாடுகள் பற்றியும் அவர்களுக்கெதிராகவுள்ள குற்றவியல் குற்றச்சாட்டுக்கள் பற்றியும் தீர்மானிப்பதற்குச் சார்பற்ற நடுநிலை தவறாத தீர்ப்பாயத்தினால் செய்யப்படும் நடுநிலையான வெளிப்படையான விசாரணைக்கு ஒவ்வொருவரும் உரிமையுடையவர்களாவர்.தண்டனைக்குரிய தவற்றுக்குக் குற்றஞ்சாட்டப்படும் எல்லோரும் வெளிப்படை விசாரணையில் சட்டத்துக்கிணங்க அவர்கள் குற்றவாளிகளென காண்பிக்கப்படும் வரை, குற்றமற்றவர்களெனக் கருதப்படுவதற்கு உரிமையுடையவர்கள். அவ்விசாரணையில் அவர்களது எதிர்வாதங்களுக்கு அவசியமான எல்லா உறுதிப்பாட்டு உத்தரவாதங்களும் அவர்களுக்கிருத்தல் வேண்டும்.தேசிய, சர்வதேச நாட்டிடைச் சட்டத்தின் கீழ் ஏதேனும் செயல் அல்லது செய்யாமை புரியப்பட்ட நேரத்தில் அச்செயல் அல்லது செய்யாமை தண்டனைக்குரிய தவறொன்றாக அமையாததாகவிருந்து அச்செயல் அல்லது செய்யாமை காரணமாக, எவரும் ஏதேனும் தண்டனைக்குரிய தவற்றுக்குக் குற்றவாளியாகக் கொள்ளப்படலாகாது. அத்துடன், தண்டனைக்குரிய தவறு புரியப்பட்ட நேரத்தில் ஏற்புடையதாகவிருந்த தண்டனையை விடக் கடுமையான தண்டனை விதிக்கப்படலாகாது.ஒவ்வொருவரும் அவ்வவரது தனிமைத்துவம், குடும்பம், வீடு அல்லது தொடர்புகள் என்பவை சம்பந்தமாக, ஒருதலைப்பட்ட மனப்போக்கான வகையில் தலையிடப்படுவதற்கோ அல்லது அவரது மரியாதை, நன்மதிப்பு என்பவற்றின் மீதான தாக்குதல்களுக்கோ உட்படுத்தலாகாது. அத்தகைய தலையீட்டுக்கு அல்லது தாக்குதல்களுக்கெதிராக ஒவ்வொருவரும் சட்டப் பாதுகாப்புக்கு உரிமையுடையவராவர்.ஒவ்வொரு நாட்டினதும் எல்லைகளுக்குள் சுதந்திரமாகப் பயணம் செய்வதற்கும் வசிப்பதற்கும் ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு.தனது சொந்த நாடு உட்பட ஏதேனும் நாட்டை விட்டுச் செல்லவும் தத்தமது நாட்டுக்குத் திரும்பவும் ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு.வேறு நாடுகளுக்குச் செல்வதன் மூலம் துன்புறுத்தலிலிருந்து புகலிடம் நாடுவதற்கும் துய்ப்பதற்கும் எவருக்கும் உரிமையுண்டு.அரசியற் குற்றங்கள் அல்லாத குற்றங்கள் சம்பந்தமாகவும், அல்லது ஐக்கிய நாடுகள் சபையின் நோக்கங்களுக்கும் நெறிகளுக்கும் முரணான செயல்களிலிருந்து உண்மையாக எழுகின்ற வழக்குத் தொகுப்புகள் சம்பந்தமாகவும் இவ்வுரிமை கேட்டுப் பெறப்படலாகாது.ஒரு நாட்டின் குடியினராகவிருக்கும் உரிமை ஒவ்வொருவருக்குமுண்டு.எவரினதும் அவரது நாட்டுக் குடியுரிமை மனப்போக்கான வகையில் இழப்பிக்கப்படுதலோ அவரது நாட்டுக் குடியுரிமை மாற்றுவதற்கான உரிமை மறுக்கப்படுதலோ ஆகாது.முழு வயதடைந்த ஆண்களும் பெண்களும், இனம், தேசிய இனம் அல்லது சமயம் என்பன காரணமான கட்டுப்பாடெதுவுமின்றித் திருமணம் செய்வதற்கும் ஒரு குடும்பத்தை உருவாக்குவதற்கும் உரிமை உடையவராவர். திருமண வாழ்விலும், திருமணம் குலைக்கப்படும் பொழுதும் அவர்கள் சமமாக இவ்வுரிமை உடையவராவர்கள்.திருமணம் முடிக்கவிருக்கும் வாழ்க்கைத் துணைவோரின் சுதந்திரமான, முழுச் சம்மதத்துடன் மட்டுமே திருமணம் முடிக்கப்படுதல் வேண்டும்.குடும்பமே சமுதாயத்தில் இயற்கையானதும் அடிப்படையானதுமான அலகாகும். அது சமுதாயத்தினாலும் அரசினாலும் பாதுகாக்கப்படுவதற்கு உரித்துடையது.தனியாகவும் வேறொருவருடன் கூட்டாகவும் சொத்தைச் சொந்தமாக வைத்திருப்பதற்கு ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு.எவரினதும் சொத்தும் ஒருதலைப்பட்ட மனப்போக்கான வகையில் இழக்கப்படுதல் ஆகாது.சிந்தனைச் சுதந்திரம், மனச்சாட்சிச் சுதந்திரம், மதச் சுதந்திரம் என்பவற்றுக்கு ஒவ்வொருவருக்கும் உரிமையுண்டு. இவ்வுரிமையினுள் ஒருவர் தமது மதத்தை அல்லது நம்பிக்கையை மாற்றுவதற்கான சுதந்திரமும், போதனை, பயில்நெறி, வழிபாடு, பின்பற்றுதல் என்பன மூலமும் தத்தமது மதத்தை அல்லது நம்பிக்கையைத் தனியாகவும், வேறொருவருடன் கூடியும், வெளிப்படையாகவும் தனிப்பட்ட முறையிலும் வெளிப்படுத்துவதற்கான சுதந்திரமும் அடங்கும்.கருத்துச் சுதந்திரத்துக்கும் பேச்சுச் சுதந்திரத்துக்கும் எவருக்கும் உரிமையுண்டு. இவ்வுரிமையானது தலையீடின்றிக் கருத்துகளைக் கொண்டிருத்தற்கும், எவ்வூடகம் மூலமும் எல்லைகளைப் பொருட்படுத்தாமலும் தகவலையும் கருத்துக்களையும் நாடுவதற்கும் பெறுவதற்கும் பரப்புவதற்குமான சுதந்திரத்தையும் உள்ளடக்கும்.எவரும் அமைதியான முறையில் ஒன்று கூடுவதற்கும் இணைவதற்குமான சுதந்திரத்துக்கு உரிமையுண்டு.ஒரு கழகத்தினைச் சேர்ந்தவராகவிருப்பதற்கு எவரும் கட்டாயப்படுத்தப்படலாகாது.ஒவ்வொருவருக்கும் தத்தம் நாட்டின் ஆட்சியில் நேரடியாகவோ அல்லது சுதந்திரமான முறையில் தெரிவு செய்யப்பட்ட பிரதிநிதிகள் மூலமாகவோ பங்குபெறுவதற்கு உரிமையுண்டு.ஒவ்வொருவருக்கும் தத்தம் நாட்டிலுள்ள அரசாங்க சேவையில் சமமான முறையில் அமர்த்தப்படுவதற்கு உரிமையுண்டு.மக்களின் விருப்பே அரசாங்க அதிகாரத்தின் அடிப்படையாக அமைதல் வேண்டும். இவ்விருப்பமானது, முறைப்பட்ட காலங்களில் உண்மையாக நடைபெறும் தேர்தல்கள் மூலம் வெளிப்படுத்தப்படல் வேண்டும். இத்தேர்தல் பொதுவானதும், சமமானதுமான வாக்களிப்புரிமை மூலமே இருத்தல் வேண்டுமென்பதுடன், இரகசிய வாக்குமூலம் அல்லது அதற்குச் சமமான, சுதந்திரமான வாக்களிப்பு நடைமுறைகள் நடைபெறுதல் வேண்டும்.சமுதாயத்தின் உறுப்பினர் என்ற முறையில் ஒவ்வொருவரும் சமூகப் பாதுகாப்புக்கு உரிமையுடையவர். அத்துடன் நாடளாவிய முயற்சி மூலமும் சர்வதேச ஒத்துழைப்பு மூலமும் ஒவ்வொரு நாட்டினதும் அமைப்பு முறைக்கும் வளங்களுக்கும் இயைவான வகையில் ஒவ்வொருவரும் தத்தம் மதிப்புக்கும் தத்தம் ஆளுமையைச் சுதந்திரமான முறையில் வளர்ப்பதற்கும் இன்றியமையாதனவாக வேண்டப்பெறும் பொருளாதார சமூக பண்பாட்டு உரிமைகளைப் பெறுவதற்கும் உரித்துடையவராவர்.ஒவ்வொருவரும் வேலை வாய்ப்பிற்கான, பணியைச் சுதந்திரமான முறையில் தேர்ந்தெடுத்துக் கொள்வதற்கான, செய்யும் பணியில் நியாயமானதும் நல்லதுமான சூழலுக்கு உரியோராயிருப்பதற்கான, வேலையின்மைக்கெதிரான பாதுகாப்பு உடையோராயிருப்பதற்கான உரிமையை உடையர்.ஒவ்வொருவரும் வேறுபாடெதுவுமின்றி, சமமான வேலைக்குச் சமமான ஊதியம் பெறுவதற்கு உரித்துடையவராவர்.வேலை செய்யும் ஒவ்வொருவரும் தாமும் தமது குடும்பத்தினரும் மனித மதிப்புக்கியைவுள்ள ஒரு வாழ்வினை உறுதிப்படுத்தும் சரியான சாதகாமான ஊதியத்திற்கு உரிமையுடையோராவர். அவசியமாயின் இவ்வூதியம் பிற சமூகப் பாதுகாப்பு வழிமுறைகளினால் குறை நிரப்பப்படுவதாயிருத்தல் வேண்டும்.ஒவ்வொருவருக்கும் தத்தம் நலன்களைப் பாதுகாப்பதற்கெனத் தொழிற் சங்கங்களை அமைப்பதற்கும் அவற்றில் சேர்வதற்குமான உரிமைகளுண்டு.இளைப்பாறுகைக்கும், ஓய்விற்கும் ஒவ்வொருவரும் உரிமையுடையர். இதனுள் வேலை நேர வரையறை, ஊதியத்துடனான முறைப்பட்ட விடுமுறைகள் அடங்கும்.ஒவ்வொருவரும் உணவு, உடை, வீட்டு வசதி, மருத்துவக் கவனிப்பு, அவசியமான சமூக சேவைகள் என்பன உட்பட தமதும் தமது குடும்பத்தினரதும் உடல்நலத்துக்கும் நல்வாழ்வுக்கும் போதுமான வாழ்க்கைத்தரத்துக்கு உரிமையுடையவராவர். அத்துடன் வேலையின்மை, இயலாமை, கைம்மை, முதுமை காரணமாகவும் அவை போன்ற அவரது கட்டுப்பாட்டுக்கு அப்பாற்பட்ட பிற சூழ்நிலை காரணமாகவும் வாழ்க்கை வழியின்மை ஏற்படும் சூழ்நிலைகளில் பாதுகாப்புக்கும் உரிமையுடையவராவர்.தாய்மை நிலையும் குழந்தைப் பருவமும் சிறப்பு கவனிப்பிற்கும் உதவிக்கும் உரித்துடையன. எல்லாக் குழந்தைகளும் அவை திருமண உறவினுட் பிறந்தவையாயினும் அத்தகைய உறவின்றிப் பிறந்தவையாயினும், சமமான சமூகப் பாதுகாப்பினைத் துய்க்கும் உரிமையுடையன.ஒவ்வொருவருக்கும் கல்வி கற்பதற்கான உரிமையுண்டு. குறைந்தது தொடக்க அடிப்படைக் கட்டங்களிலாவது கல்வி இலவசமானதாயிருத்தல் வேண்டும். தொடக்கக் கல்வி கட்டாயமாக்கப்படுதல் வேண்டும். தொழில் நுட்பக் கல்வியும் உயர் தொழிற் கல்வியும் பொதுவாகப் பெறப்படத்தக்கனவாயிருத்தல் வேண்டும். உயர் கல்வியானது யாவருக்கும் திறமையடிப்படையில் சமமான முறையில் கிடைக்கக் கூடியதாக்கப்படுதலும் வேண்டும்.கல்வியானது மனிதனின் ஆளுமையை முழுதாக வளர்ச்சி செய்யுமுகமாகவும் மனிதவுரிமைகளுக்கும் அடிப்படைச் சுதந்திரங்களுக்குமான மரியாதையை வலுப்படுத்துமுகமாகவும் ஆற்றப்படுத்தப்படல் வேண்டும். அது எல்லா நாடுகளுக்கிடையேயும், இன அல்லது மதக் குழுவினருக்கிடையேயும் மன ஒத்திசைவு, பொறுதியுணர்வு, தோழமை ஆகியவற்றை மேம்படுத்துதல் வேண்டும். அத்துடன், சமாதானத்தைப் பேணுவதற்காக ஐக்கிய நாடுகள் சபையின் முயற்சிகளை மேற்கொண்டு செல்லுவதற்கு உதவவும் வேண்டும்.தமது குழந்தைகளுக்குப் புகட்டப்பட வேண்டிய கல்வியின் வகை, தன்மையை முதலிலே தெரிந்தெடுக்கும் உரிமை பெற்றோருக்குண்டு.சமுதாயத்தின் பண்பாட்டு வாழ்க்கையிற் சுதந்திரமாகப் பங்குகொள்வதற்கும், கலைகளைத் துய்ப்பதற்கும் அறிவியல் முன்னேற்றத்திலும், அதன் நன்மைகளிலும் பங்கெடுப்பதற்கும் எவருக்கும் உரிமையுண்டு.அறிவியல், இலக்கிய, கலைப் படைப்பின் படைப்பாளி என்ற வகையில் அப்படைப்புகள் வழியாக வரும் நெறிசார் மற்றும் பொருள்சார் நலங்களின் பாதுகாப்பிற்கு அத்தகையோர் ஒவ்வொருவரும் உரிமை உடையவராவர்.இப்பிரகடனத்தில் எடுத்துக் காட்டப்பட்டுள்ள உரிமைகளும் சுதந்திரங்களும் முழுமையாக எய்தப்படக்கூடிய சமூக, சர்வதேச அமைப்பு முறைமைக்கு ஒவ்வொருவரும் உரித்துடையவராவர்.எந்த ஒரு சமூகத்தினுள் மட்டுமே தத்தமது தனித்தன்மையின் கட்டற்ற, முழுமையான வளர்ச்சி சாத்தியமாகவிருக்குமோ, அந்தச் சமூகத்தின்பால் ஒவ்வொருவருக்கும் கடமைகள் உண்டு.ஒவ்வொருவரும் அவரது உரிமைகளையும் சுதந்திரங்களையும் பயன்படுத்தும் பொழுது, இன்னொருவரின் உரிமைகளுக்கும் சுதந்திரங்களுக்குமுரிய அங்கீகாரத்தையும் மதிப்பையும் பெற்றுக் கொடுக்கும் நோக்கத்துக்காகவும், மக்களாட்சி சமுதாயமொன்றின் நெறிமுறை, பொது மக்கள் ஒழுங்கமைதி, பொதுநலன் என்பவற்றுக்குத் தேவைப்படக் கூடியவற்றை ஏற்படுத்தல் வேண்டுமெனும் நோக்கத்துக்காகவும் சட்டத்தினால் தீர்மானிக்கப்படும் வரையறைகளுக்கு மட்டுமே கட்டுப்படுபவராயமைதல் வேண்டும்.இவ்வுரிமைகளும் சுதந்திரங்களும் ஐக்கிய நாடுகள் சபையின் நோக்கங்களுக்கும் நெறிகளுக்கும் முரணாக எவ்விடத்திலேனும் பயன்படுத்தப்படலாகாது.இப்பிரகடனத்திலுள்ள எவையும் இதன்கண் எடுத்துக்காட்டப்பட்டுள்ள உரிமைகள், சுதந்திரங்கள் ஆகியவற்றிலுள்ள எவற்றையும் அழிக்கும் நோக்கத்தையுடைய ஏதேனும் முயற்சியில் ஈடுபடுவதற்கும் அல்லது செயலெதனையும் புரிவதற்கும் எந்த ஒரு நாட்டுக்கோ குழுவுக்கோ அல்லது தனி ஒருவருக்கோ உட்கிடையாக யாதேனும் உரிமையளிப்பதாகப் பொருள் கொள்ளப்படுதலாகாது.[missing]Көдэҥ тэн - ньидитэ бандьэ параwааньэрэҥ тудэ чуҥдэн ньилдьилэк эннулҥинь-мэдьуолнуни. Көдэҥ энмун чундэ мэ льэй, таатльэр лукундьии ньинэмдьийилпэ дитэ эннуйуол-мораwньэҥи.Көдэ йаwнар туҥ Декларацияҕа ньидэйуодьэ параwаапэлэк эннуйуол-мораwньэй. Таҥунҕанэ эл туҥиэт.- тэт омо, аруу, ньаачэн сурэ, тадаатэ эрэльиигийэ хуодэдэ банулги, тэт кэйп уури паайп ҥолул;- тэт социальнэй паруол (происхождение) тадаатэ политическэй чундэ хуодэдэ банулги, тэт идьирэ тэтчиэ уури элньэмэньиийэ ҥолул;- тэт лэwэйнбурэбэ чамуолги уури йукуолги, мөрдьэньилги уури элмөрдьэньилги;Көдэ йаwнар эwйэ тудэ кэдэл эдьилэк тадаатэ тудэ чуҥдэн ньилдьилэк эwрэрэҥ эннуйуол-мораwньэй. Эдьилдаҕа кинуол льэлк wэрwэлэк чалдьэлэ эл паруол-мораwньэ.Кинуолльэлк хамуль уури хамриил дитэ эл льэйуол-мораwньэ. Көдэлэ хамриил ҥориил тадаатэ поҕодэҕан ньиданнул анмолҕинь эwльэйуол-мораwньэй.Кинуолльэлк эл льитэгуол-мораwньэ, кинуолльэлк кинҕатэн эл туриэйуол-мораwньэ.Көдэ йаwнар - эйк хадаанэҥ льиэнульэлк уури эннульэлк - мэр оҕониийуол-мораwньэй сокуонлэк.Кѳдэ йаwнар сокуон киэйиэ ньидитэ банҥи тадаатэ дискриминацияҕат чоҥнулҕа ньидитэ бандьэ параwааньэҥи.Конституциялэк уури сокуонлэк тадийуодьэ параwаапэдаҕанэ чаwнааҥудаҕа, қодэ йаwнар суут чамбалэк тудэ параwаапэҕанэ мэ чоҥнуйуол-мораwньэй.Кинуолльэлк сукинь эл хаайиллайуол-мораwньэ, wэрwэлэк эл мооййуол уури тудэ лукулҕат эл маарчийуол-мораwньэ.Кѳдэ йаwнар тудэҕанэ угулуоwунай анньэрилҕа сэwрэҥудаҕанэ, таҥунҕанэ независимэй суут амутнэҥ ичуонулдаҕа тадийуол-мораw параwааньэй.Сокуоннэй эwиэличэ суут тэт ньалльэ wиэйуолҕанэ эл оорэдаҕа гитньуо, тэт ньаллэндьэ кѳдэ дитэ эл ичуойуо-мораwньэйэк. Тадаатэ льиэ ньалльэ wиэльэлҕанэҥ тэтханэ чоҥнуйуол-мораw суут мэ льэй.Сокуон wайи ньалльэ wиэл дитэльуо эл ичуомэрукундаҕа эйуулҕанэ, тэтханэ кинуолльэлк суутҥинь эл тадийуол-мораwньэ. Тэт ньалльэ wиэйуол йэдэйдаҕанэҥ, таҥ ньаллэҕа эйууйуол-мораw миэрэҕат пурэнбандьэ миэрэҕэ эл эйууйуол-мораwньэйэк.Кѳдэ кэдэл-нимэдаҕанэ кинуолльэлк эл антасуол-мораwньэ, көдэ кэдэл-эдьилдаҕа кинуолльэлк эл сэwнуйуол-мораwньэ, көдэ чиэстэҕанэ тадаатэ репутациядаҕанэ кинуолльэлк эл лөтильэсуол-мораwньэ.Тудэ лэwэйнбурэбэҕа көдэҥ хадаадэҥ эwриэнуйуол-мораwньэй, хадаадэҥ эннуйуол-мораwньэй.Тудэ лэwэйнбурэбэҕат wиэдэ кэwэйл-буньдэ көдэҥ мэ кэwэйтэй, тудэ лэwэйнбурэбиэнь пэнгэйл-буньдэ мэ пэнгэйтэй.Чиин таҥудулҕа эйуурэ, көдэҥ wиэн лэwэйнбурэбэҕа эннуйуол-мораw йаwулэ wаҥчийуол-мораw параwааньэй.Туҥ параwаа маархуонь ООН цельпэдаҕа тадаатэ принциппэдаҕа элкодиньбандьэрукунэ wиэльэлдьэ чииҥинь эл панаат.Көдэ йаwнар мэ хади суктуул (государство) гражданинги нолуол-мораw параwааньэй.Кинҕатэҥ гражданствэдаҕанэ wэрwэлэк эл тинҕарэйнунҥу уури эл wиэдэгурчиисиэнунҥу.Кэйпэпул тадаатэ пайпэпул-титтэ ньаачэн сурэҕат, омоҕат уури эрэльиигийэҕат эл моойуочуон-ньаҕагурчиирэҥ, маархан нимэндьии ҥолаайуол-мораw параwааньэҥи.Ньаҕагурчиил-буньил маалаҕарут льэдаҕа маархуонь, кэйпэ пайпэньэҥ ньимэннунҥа.Маархан нимэндьии ҥолаайэрукунпэлэ суктуул мэр оҕониийуол-мораwньэй.Көдэ йаwнар эwйэ тудэ кэдэлльэ ҥодьэ тэтчиэньэйуол нэмэнэйуол-мораw параwааньэй.Кодэҕа кэдэлльэ ҥодьэрукунэ кинуолльэлк wэрwэлэк эл тинҕарээйуол мораwньэ.Көдэ йаwнар эwйэ тудэ кэдэл-чуҥдэньи, суобасньэй тадаатэ эрэльиигийэньэй. Көдэ тудэ эрэльиигийэҕанэ тадаатэ wарул чуҥдэҕанэ (убеждение) wиэлльэ ҥолаасулги, таҥун суодэдэ таҥньэпулҕанэ wиэн чии чуҥдэҕа сэwрэл-буньилги эл маалуйуол-мораwньэ.Көдэ wарул чуҥдэги (убеждение) нэмэлэдэҥ эл лалwиийуол-мораwньэ, көдэ таҥунҕанэ хобо кисэйуол-мораw параwааньэй. Кинҕатэҥ эл иҥиэчуон информацияпэлэ тадаатэ идеяпэлэ wаҥчирэҥ нуурэлэк, таҥунпэҕанэ суктуул границапэдаҕат эл игууйичуон чииҥинь мөрдьиийуол-мораwги эл маалуу.Көдэ йаwнар эл лайнулньэй солҕадьилпэлэ wиэйуол уури таатбандьэ солҕадьилпэҕа эwрэйуол-мораw параwааньэй.Мэ хади гурууппэҕа уури организацияҕа кодэлэ wэрwэлэк эл сэwриэнунҥу.Көдэ йаwнар тудэ мэдьуолуол лэwэйнбурэбэ эдьилдаҕанэ-йаwулдаҕанэ wаҕарэчилҕа "тудэ чалдьэҕанэ мэ паруол-мораwньэй".Көдэҕа йаwнайдаҕа тудэ мэдьуолуол лэwэйнбурэбэ суктуулгин сулууспэдаҕа чаҕадьэйуол-мораw параwааги wиэн чиинльэҕат эл охойчэнь.Йаwнай омо чуҥдэги параwиэчэл дьии (правительство) чаҕадьэлпэгин пара ҥолуол-мораwньэй. Лэмльэпулги нэмэлэдэҥ эл хорпиилньэй выборпэҕа элхобо бандьэ куоластаал чамбэлэк нууйуолнунҥи.Көдэ йаwнар социальнэй чамбалэ мэдьуол-мораw параwааньэй. Тадаатэ личность дитэ wарумулҥинь, көдэ йаwнар экономическэй, социальнэй тадаатэ культурнэй уобаласпэҕэ толиэйуол-мораwньэй.Көдэ йаwнар тудэ чаҕадьэл-буньил чаҕадьэлҕа чаҕадьэйуол-мораw параwааньэй. Таҥ чаҕадьэлги амучэ усулуобуйаҕа ууйуол-мораwньэй тадаатэ кодэҕа эл чаҕадьэчуон поньаатэйэҥ монул чуҥдэ анмолҕинь эwльэйуол-мораwньэй.Көдэ йаwнар тудэ чаҕадьэрэн wиэйуолньэҥ көдиньбандьэ поҕодэлэ-нэмэлэ мэдьуол-мораw параwааньэй.Көдэ тудэ wиэйуол wальэдаҕат эл охойчэндьэрукунэҥ мэдьуол-мораwньэй. Таҥньэги тудэ кэдэл тадаатэ нимэндьиигин наадиимэрукунпэдаҕа мэ пэлуол-мораwньэй.Көдэ йаwнар тудэ интэриэспэ чоҥнулҥинь профсоюзлэ wиэрэҥ, тадаа чилиэн ҥолуол-мораw параwааньэй.Көдэ йаwнар уттэгэwрэн-чайлэньи тадаатэ элчаҕадьэлньэй элэмwиэйэ пэриэмэньи. Тадаатэ льиэ чаҕадьаанубэ чайлэгин чичиркэги мэ моннэруол-мораwньэй, тан уоппускаги мэ wальэньэй.Көдэ йаwнар тудэ кэдэлҕанэ тадаатэ тудэ нимэндьииҕанэ амутнэҥ эндиийуол-мораwлэк, көдиньбандьэ тэтчиэньэйуол-мораwньэй.Уоньийиэ ҥолнурэҥ тадаатэ иҥийидуо ҥолнурэҥ осуобэй чамбэлэ мэннунҥумлэ. Уоҥодьэрукунпэ йаwнар ньидитэ бандьэ социальнэй чоҥнулҕа льиэнунҥи.Көдэ йаwнар нимэлэҕа ураайуол-мораwньэй. Начальнэй тадаатэ уопсай искуолаҕа ураал эл wальэньэ. Начальнэй искуолаҕа көдэ йаwнар ураайуол-мораwньэй, тан техническэй тадаатэ профессиональнай ураанубэпэ ураалҕа эл энгэнэҥ икльайуол-мораwньэҥи.Ураал-кодэ личность дитэ wарумулдаҕа чамбиинунум. Тадаатэ-омопэ ньичуҥдэҕан эннулпэдаҕа, ньиwальбийил ҥолаалҥудаҕа чамбиинунум.Чиипэги титтэ уорпэҕанэ хади ураанубэҕа сэwрэйуол-мораwлэ титтэйлэк курильиинунҥа.Көдэ йаwнар искусство wиэйуолдаҕанэ амутнэҥ йуонурэҥ-мөрнурэҥ, научнай прогресс йэдэйлдаҕа "чалдьэлэ парнурэҥ", тадаатэ таҥньэҥ йаwнай амудьэдаҕанэ тудэ эдьилҕа мөрнурэҥ, эннуйуол-мораw параwааньэй.Научнэй, литературнэй тадаатэ художественнэй чаҕадьэлпэҕа автор ҥодьэ көдэ, таҥ тудэ wиэйуолҕа көдиньбандьэ поҕодэлэ-нэмэлэ мэдьуол-мораw параwааньэй.Көдэ йаwнар тудэ параwаапэҕанэ чоҥнутэй-оҕониитэй социальнэй тадаатэ международнэй пэрээдэкньэй эдьилҕа эннуйуол-мораw параwааньэй.Көдэ йаwнар тудэ общество киэйиэ мэ нэмэн мэр эбээҕинэсньэй.Мэ хади көдэ уури чиипэ параwаапэдаҕанэ охойчэс нундьэ параwаа кинҕанэҥ эwльэ.Көдэ wаҥчиримэ параwаапэги ООН цельпэдаҕат тадаатэ принциппэдаҕат сайдэҥ эл пануол-мораwньэ.[missing]Ha kua ha ha i ai e kitiaaga ke he fakalilifu mo e fakatatai mo e nakai fakakehe he tau tonuhia he tau tutaki oti he magafaoa he tau tagata ko e matapatu he fakatokanoa, haohao mitaki mo e mafola he lalolagi.Ha kua ha ha i ai e fakatikai mo e fakavihia he tau tonuhia fakatagata kua tupu mai ai e tau mahani ekefakakelea ne kua nakai fiafia e tau manamanatu he tau tagata, mo e kamata ai foki ke kitia e fakatino ma e lalolagi kua maeke ai e tau tagata ke fakaatā ke vagahau mo e talia mo e tokanoa mai he matakutaku mo e manako kua fakailoa ai ko e manako uho ha ia he tau tagata katoa oti.Ha kua ha ha i ai e tonuhia, kaeke kua nakai fakaohooho e tagata ke kumi lagomatai, ko e fakaotiaga ni ha ia, ke fetoko atu ke he pule kelea mo e tau eke fakakelea, ti kua lata tonu ni e tau tonuhia fakatagata ke puipui ke he levekiaga he matafakatufono,Ha kua ha ha i ai e tonuhia ke omoi e fakatupuaga he tau fakafetuiaga fekapitigaaki ke he tau kautu,Ha kua ha ha i ai ko e tau tagata he tau Kautu Lafilafi ki loto he Maveheaga kua liu fakamooli ha lautolu a taliaaga he tau tonuhia uho fakatagata, hagaoa ke he lilifu mo e aoga he tagata mo e tau tonuhia fakatatai he tau tagata fifine mo e tau tagata taane mo e kua fakamalolo fakalahi ke omoi e fakaholoaga he tau tūtūaga mo e tau momoui homo atu ha kua fakatokanoa lahi atu.Ha kua ha ha i ai e tau Kautu Matutaki kua fakakite ai e tau manako ha lautolu ke ukufakina ki ai, mo e ke kau auloa mo e tau Kautu Lafilafi, ke he omoiaga he fakalilifuaga katoatoa mo e onoonoaga he tau tonuhia fakatagata mo e tau fakatokanoaaga uho.Ha kua ha ha i ai ko e maamaaga auloa ke he tau tonuhia nai mo e tau fakatokanoaaga kua mahuiga lahi ke he kitiaaga he tuaga katoatoa he fakamooliaga nai.Ti ko e ha nai,Ko e Fonoaga Lahi,Kua fakapuloa ai e Fakaveaga Katoatoa he tau Tonuhia Fakatagata kua eke ia mo fakamauaga auloa ke foli ki ai e tau tagata oti mo e tau kautu katoatoa, ke he fakaotiaga ko e tau tagata oti mo e tau matakau he tau kautu, ke toka mau ke he tau loto e Fakaveaga nai, ke folia ki ai ke he tau fakaakoaga ke omoi e fakalilifuga ke he tau tonuhia mo e tau fakatokanoaaga mo e fakatupu fakahaga e tau puhala, ke he kautu mo e lalolagi, ke moua ai e onoonoaga mitaki mo e peehiagafakalaulahi, ma e tau tagata he tau Kautu Matutaki pihia mo lautolu mai he tau atu motu i lalo hifo he tau puipuiaga ha lautolu ia.Ko e tau tagata momoui oti kua fanau ai ke he fakatokanoaaga mo e fakatatai oti e tau tutuaga mo e tau tonuhia. Kua moua ai foki e lautolu e kakano mo e manamanatuaga ti kua lata ni ke fakafetui e taha ke he taha ke he agaga fakamatakainaga.Kua lata e tau tagata oti ke moua e tau tonuhia mo e tau fakatokanoaaga ne kua tohia ai ke he Maveheaga, mo e nakai fakakehe ai ha mena taha, ke tuga e motu ne hau ai, kili he tino, taane poke fifine, vagahau, tapuakiaga, manatu fakapolitika poke nakai, kautu mo e tuaga, mena moua, ohi ne tupu mai ai.Lafi atu ki ai, aua neke fai fakakeheaga ha ko e tuaga fakapolitika, tau matafakatufono poke tuaga he kautu poke kautu leveki he lalolagi ne kua nofo ai e tagata, pete ni ko e tutokotaha, matakau tulati, pule mai fafo poke ki lalo hifo he taha levekiaga he kautu.Kua lata e tau tagata oti ke moua e tonuhia ke momoui, fakatokanoa mo e puipuiaga fakatagata.Nakai lata ha tagata ke fakatupa ai poke eke mo fakatupa kia taha; ko e aga fakatupa mo e fakafuaaga he tau tagata fakatupa kua lata ni ke fakaoti mai he tau mena oti.Nakai lata ha tagata ke lauia he fakakikiveka poke fakamamahi, fakaehiehi ai ko e tagata poke eke fakakelea poke fakahala.Ko e tau tagata oti kua lata ni ke moua e tonuhia ke he kitiaaga, ke he tau mena oti ko ia ni ko e tagata fakamua ke he mata fakatufono.Kua fakatatai e tau tagata oti ki mua he fakatufono ti kua lata ni ke moua mo e nakai fai fakakehe e puipuiaga fakatatai ke he fakatufono. Fakatatai e tau tagata oti ke he mouaaga he tau puipuiaga mai he tau eke fakakelea ne kua holia ai e Fakaveaga nai mo e ha manatu fakaohooho ke eke fakakelea ai.Kua tonuhia e tau tagata oti ke he ha lagomataiaga kua aoga mai ia lautolu kua kotofa he kautu ke fakafili e tau mahani kua holia e tau tonuhia fakamau ne leveki aki a lautolu mai he tohi fakave poke mata fakatufono.Kua nakai lata ha tagata taha ke tapaki, fakahala poke fakapaea fakahanoa kae nakai fai kakano.Kua tonuhia e tau tagata oti ke fakatatai katoatoa ke he ha fakafiliaga kua tonu mo e hafagi ke he tau tagata oti ke he fakafiliaga kua tutokotaha mo e nakai fai matutakiaga kehe ha mena taha, ke he fifiliaga he hana tau tonuhia mo e tau fekafekauaga mo e ha hokotaki agahala kua lauia ai a ia.Ko e ha tagata kua lagoia ki ai e hokotaki agahala kua tonuhia ni ke he iloaaga kua nakai agahala ia a to fakamooli ai kua agahala ke he ha mata fakatufono ke he fakafiliaga ataina ke he tau tagata ti kua moua ai e ia e tau peehiaga oti kua lata mo e haana a totoko ke he hokotaki.To nakai agahala ai ha tagata ke he ha agahala ha ko e tauteaga poke nakai taute e ha mena ne nakai ko e agahala, ki lalo hifo he mata fakatufono he kautu poke lalolagi, he magaaho ne kua taute ai. To nakai tonuhia foki ke mamafa atu e fakahala ke he fakahala ne kua fafati ai ke lata mo e agahala he magaaho ne kua taute ai.Kua nakai lata ha tagata ke fakalavelave pulenoa ai hana moui puipui, magafaoa, kaina poke tau fakailoaaga, poke tau fetoko atu ke he haana higoa mitaki mo e talahauaga lilifu. Kua tonuhia e tau tagata oti ke he levekiaga he fakatufono ke he fakalavelave mo e tau fetoko ia.Ha ha he tau tagata oti e tonuhia ke o fano mo e nonofo ai ke he tau tuuta matakavi he Kautu.Ha ha he tau tagata oti e tonuhia ke toka ai e ha kautu, pihia mo e hana kautu, mo e ke liu atu ke he hana kautu.Kua lata he tau tagata oti ke moua e tonuhia ke kumi mo e moua mai he falu kautu e puipuiaga mai he tau fakahala.Kua nakai lata he tonuhia nai ke uta kehe e puipuiaga kaeke kua holia e tau matafakatufono poke tau mahani kua nakai tatai mo e tau taofiaga he TauKautu Lafilafi he Lalolagi.Ha ha i ai he tau tagata oti e tonuhia ke fai totouaga fakakautu.Nakai maeke ke uta kehe e totouaga fakakautu he tagata poke taofi e tonuhia he tagata ke hiki hana totouaga fakakautu.Ko e tau tagata taane mo e tau tagata fifine kua katoa e tau tau he moui, nakai fai vihivihi ha ko e ha lautolu a totouaga fakakautu poke tapuakiaga, ha ha i ai e tonuhia ke taumau mo e ke fai magafaoa. Ha ha ia laua foki e tonuhia kua tatai ke he fakamauaga, nonofo fakamau mo e ka mavehevehe ai foki.Ko e fakamauaga to fokahoko ni kaeke kua talia tonu e laua ko e taane mo e hoana ne kua amanaki ke taumau.Ko e magafaoa e tuaga tonu mo e matapatu matakau he takeleaga he tau tagata ti lagoia ki ai e puipuiaga he takeleaga he tau tagata mo e Kautu.Kua tonuhia e tau tagata oti ke moua koloa ma haana ni poke auloa mo e tau tagata.Nakai fai tagata kua lata ke uta kehe e tonuhia ke he haana tau koloa.Ha ha he tau tagata oti e tonuhia he tokanoa ke he tau manatu fakatagata mo e tapuakiaga; ko e tonuhia nai kua lauia ai mo e ataina ke huhui haana tapuakiaga poke taofi fakalotu, mo e tokanoa, tokotaha poke auloa mo e falu mo e ke he tau tagata oti poke kia ia ni, ke fakakite e taofiaga haana ke fakaako, fakagahua, hufeilo mo e muitua ki ai.Ha ha i ai he tau tagata oti e tonuhia ke he tokanoaaga ke fai talahauaga mo e fakakite ai, ko e tonuhia nai kua lauia ai ke fakakite manatu mo e nakai fai taofiaga ke kumi, moua mo e fakakite manatu ke he tau puhala fakapuloa mo e nakai fai fakakaupamaiaga.Ha ha i ia he tau tagata oti e tonuhia ke tokanoa ke fakalataha ai mo e mafola mo e matutakiaga ke fakafetui.Nakai maeke ke fakaohooho mamafa e ha tagata ke matutaki atu ke he ha matakau.Ha ha i ai he tau tagata oti e tonuhia ke fai lagomatai atu ke he fakatufono he haana kautu, a ia ni poke puhala atu ia lautolu kua fifili mo gutu vagahau.Ha ha he tau tagata oti e tonuhia ke moua fakatatai e tau lagomatai mai he hana kautu.Ko e manatu he tau tagata ke fakamatapatu aki e pule he fakatufono; to fakatino mai ke he tau viliaga kua fakatoka pauaki ke he tau magaaho kua lata ki ai, ke he viliaga auloa mo e fakatatai ko e vili fufu poke vili kua fakaāta ke he tau tagata.Ko e tau tagata oti, ko e tau hukui he takeleaga, kua ha ha i ai e tonuhia ke moua e puipuiaga fakafetui mo e lata ke moua e kitiaaga, ha ko e tau laliaga he kautu pihia mo e kau fakalataha ai ke he lalolagi mo e fakalatalata ai ke he tau fakaholoaga mo e tau mena moua he Kautu, ke he tau tonuhia mouaga tupe, fakafetuiaga mo e tau aga fakamotu kua tu tonuhia ke he tuaga lilifu mo e fakatupuaga he hana tau aga mo e mahani fakatagata.Ko e tau tagata oti kia ha ha i ai e tonuhia ke gahua, ke fifili ni hana gahua kua manako, ke he tonu mo e hagahaga mitaki he gahua mo e puipuiaga ke fakatumau e hana gahua.Ko e tau tagata oti, mo e nakai fakakehe ai taha, kua tonuhia ni ke fakatatai e tau palepale ma e tau gahua kua fetataiaki.Ko e tau tagata oti kua moua gahua ai kia ha ha i ai e tonuhia ke he palepale kua lata ke fakahagahaga mitaki hana moui mo e hana magafaoa ke he tuaga he moui kua tonu mo e lilifu fakatagata, mo e lafi ki ai falu lagomatai, kaeke kua lata tonu, mai he falu levekiaga foki.Ko e tau tagata oti kua tonuhia ni ke fakatu mo e matutaki ke he ha matakau gahua ke puipui aki hana moui gahua mo e tau mena kua fiafia a ia ki ai.Ko e tau tagata oti kua tonuhia ni ke okioki mo e fakafiafia, ke lauia ai foki e fafatiaga kua tonu he tau magaaho gahua mo e fai palepale ma e tau aho ka okioki ka e totogi mai he gahuaaga.Ko e tau tagata oti kua tonuhia ai ke moua e tuaga hagahaga mitaki he hana moui mo e ma e hana magafaoa, lauia ai ke he tau mena kai, tau mena tui, kaina nofo mo e levekiaga fakaekekafo mo e tau levekiaga lagomatai, moe tonuhia ke he puipuiaga kaeke kua nakai gahua tupe ai, gagao, moui ukiuki, nofo takape, fuakau, poke nakai hagahaga mitaki e moui ha ko e tau mena kua fa tutupu mo e nakai ia ia ke taofi.Ko e tau matua fifine leveki tama mo e tau fanau ikiiki kua tonuhia ke he levekiaga mo e lagomatai ku lata ki ai. Ko e tau fanau oti, kua fanau ai ke he taane mo e hoana poke fanau ka e nakai la taumau ia, kua lata ni ke moua fakatatai oti e tau pupuiaga leveki tagata.Kua tonuhia e tau tagata oti ke he tau fakaakoaga. To moua noa e tau fakaakoagaga, ia mua atu ke he tau vaha ikiiki mo e ke he kamataaga. Ko e fakaakoaga ma e tau vaha ikiiki ke ha ha i ai e peehiaga ma e tau tagata oti. Ko e tau fakaakoaga ki luga mo e ma e tau gahua kua lata ke hafagi ke he tau tagata oti mo e tau fakaakoaga pulotu kua lata foki ke moua fakatatai he tau tagata oti mo e uta ke he tuaga he loto matala.Ko e tau fakaakoaga kua lata ke fakatonu ai ke he fakatupuaga he tau aga fakatagata mo e ke fakamalolo aki e fakalilifuaga he tau tonuhia fakatagata mo e tau tokanoaaga uho. Kia lata ni ke fakaohooho he maamaaga, fakauka mo e fekapitigaaki he tau kautu katoa, tupumaiaga mo e matakau fakatapuakiaga, moe ke fakaholo ki mua e tau fekafekauaga he tau Kautu Lafilafi ke tumau e mafola.Ko e tau mamatua ne kua lata ke fifili e fakaakoaga ke moua he ha lautolu a tau fanau.Kua lata e tau tagata oti ke mukamuka ke fakafetui ke he moui nonofo ke he maaga, mo e fakafiafia ke he tau gahua lima mo e fakafeheleaki ke he tau puhala fakaholo ki mua fakasaieni mo e tau palepale ke moua mai ai.Kua tonuhia e tau tagata oti ke he puipuiaga he tau mena mitaki mo e tau mena moua mai he hana tau tauteaga fakasaieni, fakamau tohi poke hana makaka ke he tau feua fakafiafia.Kua tonuhia e tau tagata oti ke he taha peehiaga fakafetui mo e laulahi ne kua fakamau ai e tau tonuhia mo e tau tokanoaaga he Fakaveaga nai ke kitia e fakakatoatoaaga.Kua fai gahua e tau tagata oti ke he maaga ti kua mailoga ai e tokanoa mo e katoatoa he hana tau aga fakatagata.Ke he fakaaogaaga he tau tonuhia mo e tau tokanoaaga, ko e tau tagata oti to ha ha i ai e tau fakakaupaaga he mata fakatufono ko e kakano ni ke moua ai e kitiaga tonu mo e fakalilifuaga ke he tau tonuhia mo e tau tokanoaaga he falu mo e ke moua ai e tau fakatokaaga tonu he mahani mitaki, puhala ma e tau momoui mo e tau levekiaga auloa ke he kautu fakatokanoa.Ko e tau tonuhia mo e tau tokanoaaga nai to nakai fakagahua ke he ha mena taha ke fakafetoko atu ke he tau fakatokatokaaga mo e tau taofiaga he tau Kautu Lafilafi he Lalolagi.Nakai fai mena kua tohia ai ke he Maveheaga nai ke talahau ai kua tuhi fakamahao ke he ha Kautu taha, ha matakau poke ha tagata e ha tonuhia ke matutaki ke he ha tauteaga poke taute ai taha mena ke moumou aki e tau tonuhia mo e tau tokanoaaga kua fakamau ai nai.تعارفاقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی نے سن اُنی سو اڑتائی وچ د سمبر دی دس تاریخ نوں انسانی حقوق دا عالمی منشور منظور کر کے ایمبدا اعلان کر وتا سی ۔ ۔ ایہہ سارے انسانی حقوق اگے بیان کر دتے گئے نیں ۔ ۔ ایس یادگار کارنامے توں بعد جنرل اسمبلی نے اقوام متحدہ دے سارے رکن ملکاں نوں تاکید کیتی سی پئی لوہ سارے انسانی حقوق دی تفصیل تے تفسیر اپنے اپنے لوکاں تک پہنچا دین تے ایس مقصد لئی اینجاں نوں نشر کرن، اشتہار چھاپن تے خاص طور تے سکولاں، کالجاں تے تعلیمی اداریاں وچ پڑھ کے نسان دا انتظام کرن ۔ ۔دستخطکوفی عنانسیکرٹری جنرلہر انسان کچھ بحیادی آزادیاں تے برابر دے ایے حقوق اپنے نال لے کے ایس دنیا وچ آونداے جہیڑے لوہدے کولوں کوئی دی نہیں کھوہ سکدا ۔ ۔اقوام متحدہ دی تنظیم دا عزم اے پئی اوہ ہر شخص دے انسانی حقوق دا پرچار تے حفاظت کرے گی ۔ ۔ اوہ ایہہ کم اپنے عالمی منشور نوں سامنے رکھ کے کررہی اے ججیڑا دنیا دے ایس یقین دی حمایت کروا اے پئی ہر انسان کچھ بحیادی حقوق، کے حیثیت، عزت تے وقار دا مالک ہوندا اے ۔ ۔اقوام متحدہ نے انسانی حقوق دے عالمی منشور وچ ہر ثخص دے سارے حقوق بڑے سادے تے واضح طر یقے نال بیان کرد تے تیں ۔ ۔ایہہ سارے حقوق تہانوں وی حاصل نیں ۔ ۔اپنے ایہہ سارے حق پچھانو ۔ ۔ ایہناں نوں عام کرد تے صرف اپنے لئی نہیں سگوں دوجیاں لئی وی ایہناں دی حفاظت کرو ۔ ۔چونکہ ہر انسان دی ذاتی عزت وقار تے ناقابل انتقال اکو جئے حقوق دا تسلیم کیتا جانا دنیا وچ آزادی، انصاف تے امن دی جیاد اے ۔ ۔چونکہ انسانی حقوق دا خیال نہ رکھن تے لوہناں دی بے حرمتی دی وجہ توں سنگدلی دے کئی ایہو جئے واقعات پیش آچکے نیں جنہاں وچ انسانیت نوں بہت صدمہ پہنچیا اے تے عام لوکاں دی ایہہ سب توں وڈی خواہش رہی اے پئی دنیا وچ ہر شخص نوں اپنی گل کہن تے اپنے عقیدے اُتے چلن دی آزادی ہودے تے اوہنوں کوئی محتاجی تے ڈر خوف دی نہ ہودے ۔ ۔چونکہ قانون اُتے عمل ورآمد دے ذریعے انسانی حقوق دی حفاظت ایس واسطے بہت ضروری اے پئی انسان ظلم تے ذیادتی توں تنگ آکے بغاوت کرن اُتے مجبور نہ ہو جائےچونکہ ساریاں قوماں دے آپس دے دوستلنہ تعلقات دا ودھنا ضروری اے ۔ ۔چونکہ رکن قوماں نے اقوم متحدہ دے منشور وچ بحیادی انسانی حقوق، انسانی عزت وقار تے مرداں عورتاں سب دے اکو جئے حقوق من لئے نے تے وسیع آزادی دے ماحول وچ معاشرتی ترقی عام کرن تے لوکاں دے رہن سہن دا معیار اُچا کرن دا عزم کرلیا اے ۔ ۔چونکہ رکن ملکاں نے اقوام متحدہ ٹال رل کے ساری دنیا وچ انسانی حقوق تے بحیادی آزادیاں دی حفاظت کرن تے حفاظت کروان دا عہد کرلیا اے ۔ ۔چونکہ ایہہ عہد پورا کرن دی خاطر ایہناں آزادیاں تے حقوق نوں سب دا چنگی طر حاں سمجھ لینا بہت ضروری اے ۔ ۔ایس واسطے ہنجنرل اسمبلی انسانی حقوق دے ایس منشوردا اعلان کر دی اےانسانی حقوق دی حفاظت دا مقصد حاصل کرن دے سلسلے وچ ایہہ عالمی منشور ساریاں قوماں لئی اک سانجھا معیار ہودے گا تاں جے ہر شخص تے معاشرے دا ہر ادارہ ایہہ منشور سامنے رکھ کے انسانی حقوق تے آزادیاں دا احترام پیدا کرن تے سارے رکن ملکاں تے اوہناں علاقیاں وچ وی ایہناں نوں منوان دی کوشش کردا رہوے جھیڑے رکن ملکاں دے ماتحت نیں ۔ ۔سارے انسان آزاد تے حقوق تے عزت دے لحاظ نال برابر پیدا ہوندے نیں ۔ ۔ اوہ عقل سمجھ تے چنگے مندے دی پچھان تے احساس رکھدے نے ایس واسطے اوہناں نوں اک دوجے نال بھائی چارے والا سلوک کرنا چاہی دا اے ۔ ۔ہر شخص اوہناں ساریاں آزادیاں تے حقوق دا مالک اے جھیڑے ایس منشور وچ بیان کر وتے گئے نیں تے اوہدے ایس حق ا تے اوہدے رنگ، نسل، زبان، مذہب، سیاسی نظریے، عقیدے، قومیت، معاشرے، امیری غریبی، خاندان تے اوہدے عورت یا مرد ہون دا کوئی فرق نہیں پینداایس توں دکھ کوئی دی شخص جہیڑے دی کسے ملک نال تعلق رکھدا اے اوس ملک دے سیاسی اختیارات یا بین الاقوامی حیثیت دی وجہ توں اوہدے نال دوجیال توں کوئی وکھرا سملوک نہیں کیتا جائے گا بھانویں اوہدا ملک یا علاقہ آزاد اے تے بھانویں تولیتی غیر مختار یا سیاسی اختیار دے لحاظ نال کے گل دا پابند اے ۔ ۔اپنی جان آزادی تے ذات دی حفاظت دا ہر شخص نوں حق حاصل اے ۔ ۔کسے وی شخص نوں غلام یا لونڈی بنا کے نہیں رکھیا جاسکدا تے غلام تے لونڈیاں خریدن یا و بچن دا کسے وی شکل وچ کوئی سودا نہیں کیتا جا سکدا ۔ ۔کسے وی شخص نوں نہ تے کوئی جسمانی اذیت دتی جاسکدی اے نہ اوہدے نال کوئی ظالمانہ تے انسانیت سوز سلوک کیتا جاسکدا اے تے نہ ہی ایس طرحاں دی کوئی بھیڑی سزا دیتی جاسکدی اے ۔ ۔ہر شخص دا ایہہ حق اے پئی قانون ہر تھاں لوہدی شخصیت نوں تسلیم کرے ۔ ۔قانون دی نظر وچ سب برابر نیں تے قانون کوئی فرق رکھے بغیر ہر کسے وی حفاظت کرے گا ۔ ۔ انسانی حقوق دے ایس عالمی منشور توں ہٹ کے وکھری قسم دے کسے سلوک یا وکھرے سلوک دی ترغیب توں تحفظ دا ہر کوئی حقدار اے ۔ ۔ہر شخص نوں بااختیار قومی عدالتاں وچ قانون تے آئین دیاں اوہناں خلاف ورزیاں دے خلاف موثر چارہ جوئی دا حق حاصل اے جنہاں دے نتیجے وچ اوہدے انسانی حقوق مارے جاندے ہون ۔ ۔کسے وی شخص نوں کسے دی من مرضی اُتے نہ تے گرفتار یا نظر بند کیتا جا سکدا اے تے نہ ہی وطن توں باہر کڈھیا جا سکدا اے ۔ ۔ہر شخص نوں برابر دا حق حاصل اے پئی اوہدے حقوق تے فرائض طے کرن لئی یا ایہہ فیصلہ کرن لئی پئی اوہدے اُتے جہیڑے جرم دا الزام اے اوہ اوہنے کیتا اے کہ نہیں، کسے غیر جانبدار، آزاد تے کھلی عدالت وچ مقدمہ چلایا جائے ۔ ۔ہر شخص دا ایہہ حق اے پئی جے اوہدے اُتے کسے فوجداری دا الزام اے تے اوہنوں اودوں تک بے گناہ سمجھیا جائے جدوں تک کھلی عدالت وچ صفائی دا پورا موقع دین توں بعد اوہدا مجرم ثاہت نہیں ہو جاندا ۔ ۔کسے وی شخص نوں اوہدے کسے ایسے فعل یا خطا دی وجہ توں قابل سزا مجرم نہیں سمجھیا جا سکدا جھیڑی اوہدے کولوں کسے ایسے دور وچ ہوئی ہوئے جس دور وچ ملکی یا بین الاقوامی قانون موجب اوہ فعل یا خطا قابل سزا جرم نہیں، تے نہ ہی اوہنوں اوس سزا توں ودھ کوئی سزا دتی جا سکدی ہے جھیڑی اوس فعل یا خطا ویلے ایس قسم دا فعل یا خطا کرن والے لئی مقرر اے ۔ ۔کسے وی شخص دی ذاتی زندگی، گھریلو زندگی، اوہدے گھر دے اندرونی معاملات تے لوہدی خط و کتابت وچ نہ تے من مرضی دا کوئی دخل دتا جا سکدا اے تے نہ ہی اوہدی عزت تے نیک نامی دل انگلی اٹھائی جا سکدی اے ۔ ۔ ہر شخص دا ایہہ حق اے پئی قانون اوہنوں ایس قسم دی دخل اندازی یا نیک نامی تے عزت دے نقصان توں محفوظ رکھے ۔ ۔ہر شخص دا ایہہ حق اے پئی اوہنوں ہر ریاست دے اندر اک تھاں توں درجے تھاں جان آون تے رہن سہن دی آزادی ہووے ۔ ۔ہر شخص نوں اپنے ملک سمیت کسے وی ملک توں چلے جان تے اپنے ملک وچ واپس آون دا حق حاصل اے ۔ ۔کسے دے ہتھوں دکھ تکلیف توں بچن لئی ہر شخص نوں کسے درجے ملک وچ پناہ لین تے ایس پناہ توں فائدہ اٹھان دا حق حاصل اے ۔ ۔اے حق اوہناں عدالتی کاروائیاں توں بچن لئی استعمال نہیں کیتا جا سکدا جہیڑیاں خالصتا کسے دے غیر سیاسی جرائم یا اوہناں حرکتاں دی وجہ توں کیتیاں جاندیاں نیں جہیڑیاں اقوام متحدہ دے اصولاں دے خلاف نیں ۔ ۔ہر شخص نوں قومیت دا حق حاصل اے ۔ ۔کسے وی شخص نوں اوہدی قومیت نوں نہ تے ذبردستی محروم کیتا جائے گا تے نہ ہی قومیت تبدیل کرن توں روکیا جائے گا ۔ ۔ہر بالغ مرد تے بالغ عورت نوں نسل، قومیت تے مذہب دی پابندی توں بغیر شادی کرن تے اپنا گھر وسان دا حق حاصل اے ۔ ۔ شادی کرن، شادی شدہ زندگی گزارن تے شادی توڑ دین دے معاملے وچ عورت تے مرد دونہاں دے حق برابر نیں ۔ ۔شادی عورت تے مرد دونہاں دی پوری تے آزادانہ مرضی نال ہی ہو سکدی اے ۔ ۔کنبہ معاشرے دا اک قدرتی گروپ تے بحیادی اکائی اے تے اوہنوں ایہہ حق حاصل اے پئی معاشرہ تے مملکت اوہدی حفاظت کرن ۔ ۔ہر شخص نوں کسے نال سانجھ یا کسے سانجھ توں بغیر جائیداو رکھن دا حق حاصل اے ۔ ۔کسے کولوں لوہدی جائیداو کھوہی نہیں جا سکدی ۔ ۔ہر شخص نوں اپنی سوچ، ضمیر تے مذہب دے معاملے وچ آزادی دا پورا حق حاصل اے ۔ ۔ ایس حق وچ مذہب یا عقیدہ تبدیل کرن، کھلے عام یا نجی طور تے اتے اکلیاں یا دوجیاں نال رل کے اپنے عقیدے یا مذہب دی تبلیغ کرن، اوہدے اُتے عمل کرن، اوہدے مطابق عبادت کرن تے اپنے مذہبی فرائض ادا کرن دی آزادی وی شامل اے ۔ ۔ہر شخص نوں آزادی نال اپنی کوئی رأ قائم کرن اوہدے اُتے قائم رہن تے اپنی رأ روجیاں نوں وسن دا حق حاصل اے ۔ ۔ ایس حق وچ ایہہ وی شامل اے پئی اوہ اپنے خیالات، نظریات تے علم کسے وی وسیلے نال ملک دیاں سرحداں توں باہر وی پہنچا سکدا اے تے باہروں منگوا وی سکدا اے ۔ ۔ہر شخص نوں پر امن طور تے دوجیاں نال رل مل کے بیٹھن تے انجمناں بنان دی آزادی دا حق حاصل اے ۔ ۔کسے شخص نوں کسے انجمن وچ شامل ہون اُتے مجبور نہیں کیتا جا سکدا ۔ ۔آزادی نال چنے ہوئے نمائندیاں دے ذریعے یا کسے ذریعے توں بغیر اپنے ملک دی حکومت وچ حصہ لین دا ہر شخص نوں حق حاصل اے ۔ ۔اپنے ملک وچ سرکاری ملازمت تک برابر دی رسائی ہر شخص دا حق اے ۔ ۔عوام دی مرضی حکومت دے اقتدار دی اصل بحیاد اے ۔ ۔ ایس واسطے عوام وقتافوقتا حقیقی انتخابات دے ذریعے اپنی مرضی دا اظہار کر دے رہن گے ۔ ۔ ایہہ انتخابات مساوی رائے دہندگی دے ذریعے ہون گے ۔ ۔ رأ خفیہ ووٹ دے ذریعے یا آزادی نال رأ دین دے ایہبو جے کسی دوجے طریقے نال دتی جائے گی ۔ ۔معاشرے دا اک رکن ہون دی حیثیت نال ہر شخص نوں معاشرتی تحفظ دا حق حاصل اے ۔ ۔ اوہنوں ایہہ حق وی حاصل اے پئی اوہ ملک دے نظام تے وسائل دے مطابق قومی کو شش تے بین الاقوامی تعاون نال اوہ اقتصادی، معاشرتی تے ثقافتی حقوق وی حاصل کر لوے جہیڑے اوہدی عزت تے شخصیت دے آزادی نال ودھن پھلن لئی ضروری نیں ۔ ۔ہر شخص نوں کوئی کم کاج تے روزگار دا ذریعہ آزادی نال چکن، کم کاج دیاں مناسب تے معقول شرطاں تے بے روزگاری توں تحفظ دا حق حاصل اے ۔ ۔ہر کسے نوں اکو جئے کم دے اکو جئے معاوضے دا حق حاصل اے تے ایس سلسلے وچ کسے نال کوئی فرق نہیں رکھیا جائے گا ۔ ۔کوئی شخص جھیڑا وی کوئی کم کردا ئے اوہنوں اوہدے اجہے مناسب تے معقول معاوضے دا حق حاصل اے جھیڑا اوہدے اپنے تے اوہدے بال بچیاں دے باعزت گزارے لئی کافی ہووے ۔ ۔ تے جدھے وچ، ضروری ہودے تے، معاشرتی تحفظ دے دوجے ذریعاں نال وادھا وی کیتا جا سکے ۔ ۔اپنے فائدے لئی ہر شخص نوں تجارتی انجمناں بتان تے اوہناں وچ شامل ہون دا حق حاصل اے ۔ ۔ہر شخص نوں آرام تے ویہلے وقت دا حق حاصل اے جدھے وچ اوہدے کم دے وقت دی حد دا مقرر کیتا جانا تے وقتافوقتا تنخواہ وے نال چھٹیاں دی شامل نیں ۔ ۔حر شخص نوں اپنی تے اپنے بال بچیاں دی صحت تے بھلائی دی خاطر رہن سہن دے مناسب معیار دا حق حاصل اے ۔ ۔ ایہدے وچ اوہناں دا کھان پین، کپڑا لتا، مکان، دوا داڑو تے دوجیاں معاشرتی رعایتاں تے سہولتاں توں دکھ بے‌روزگاری، ییماری، معذوری، رنڈاپے، بڑھاپے تے ایسے حالات وچ روزگار چھُٹ جان دے خلاف تحفط دا حق وی شامل اے جنہاں اُتے اوہدا کوئی وس نہیں ۔ ۔زچہ تے بچہ دا ایہہ حق اے پئی اوہناں دی خاص طور تے ویکھ بھال تے مدد کیتی جاتے ۔ ۔ ایہہ حق سماج دے ہر بچے نوں حاصل اے بھانویں اوہ شادی نکاح دے نتیجے وچ پیدا ہویا اے تے بھانویں ایھدے بغیر ۔ ۔ہر شخص نوں تعلیم حاصل کرن دا حق حاصل اے ۔ ۔ گھٹ توں گھٹ شروع دے جیادی درجیاں وچ اوہدی تعلیم مفت تے جیادی تعلیم لازمی اے ۔ ۔ فنی تے پیشہ ورلنہ تعلیم دا عام انتظام ضروری اے تے ہر کسے نوں اپنی اہلیت دے مطابق اعلی تعلیم حاصل کرن دا برابر دا حق حاصل اے ۔ ۔تعلیم دا مقصد ایہہ دے پئی اوہ ہر انسان دی شخصیت نوں ترقی دے کے مکسل کرے، انسان حقوق تے جیادی آزادیاں دے احترام دا احساس مضبوط بنائے، ساریاں قوماں، نسلاں تے مذہباںدے لوکاں وچ آپس دا سلوک اتفاق پیدا کرے، اک دوجے نوں برواشت کرن دا جذبہ تے دوستی ودھائے تے اقوام متحدہ دا امن قائم رکھن دا مقصد پورا کرن وچ مدد دیوے ۔ ۔ایہہ فیصلہ کرنا ماپیاں دا حق اے پئی اوہناں دے بچیاں نوں کس قسم دی تعلیم دتی جائے ۔ ۔ہر شخص قوم دی ثقافتی ذندگی وچ آزادی نال حصہ لین، فنون تے ادبیات توں فائدہ اٹھان تے سائنس دی ترقی تے اوہدے فائدیاں وچ حصے‌دار جن دا حق حاصل اے ۔ ۔ہر شخص نوں حق حاصل اے کہ اوہدی کسے سائنسی، علمی یا ادلی تصنیف دے نتیجے وچ جھیڑے اخلاقی تے مادی فائدے اوہنوں حاصل ہوندے نے اوہ محفوظ رہن ۔ ۔[Missing][Missing]ایس منشور دی کسے وی گل دا کوئی ایسا مطلب نہیں کڈھیا جائے گا جدھی بنأ اُتے کسے ملک، گروہ یا شخص نوں کسے ایے کم وچ شریک ہون یا کوئی ایسا کم کرن دا حق مل جائے جدھے نتیجے وچ ایس منشور وچ بیان کیتے گئے انسانی حقوق تے آزادیاں نوں نقصان پہنچے ۔ ۔A liberdade, a xustiza e a paz no mundo teñen por base o recoñecemento da dignidade intrínseca e dos dereitos iguais e inalienables de tódolos membros da familia humana;O descoñecemento e o menosprezo dos dereitos da persoa orixinaron actos de barbarie aldraxantes para a conciencia da humanidade; proclamouse, como a aspiración máis elevada da persoa, o advento dun mundo no que os seres humanos, liberados do temor e da miseria, disfruten da liberdade de palabra e da liberdade de crenzas;Esencial que os dereitos da persoa sexan protexidos por un ríxime de dereito, co fin de que a persoa non se vexa compelida ó supremo recurso da rebelión contra a tiranía e a opresión;Tamén esencial promover o desenvolvemento de relacións amigables entre as nacións;Os pobos das Nacións Unidas reafirmaron na Carta a súa fe nos dereitos fundamentais da persoa, na dignidade e o valor do ser humano e na igualdade de dereitos de homes e mulleres; declaráronse resoltos a promover o progreso social e a elevar o nivel de vida dentro dun concepto máis amplo de liberdade;Os estados membros comprometíronse a asegurar, en cooperación coa Organización das Nacións Unidas, o respecto universal e efectivo ós dereitos e liberdades fundamentais da persoa; eUnha concepción común destes dereitos e liberdades ó da maior importancia para o pleno cumprimento de dito compromiso;A Asemblea Xeral proclama a presente Declaración Universal dos Dereitos da Persoa como ideal común polo que tódolos pobos e nacións se deben esforzar, para que tanto os individuos coma as institucións, inspirándose constantemente nela, promovan, mediante o ensino e a educación, o respecto a estes dereitos e liberdades, e aseguren, por medidas progresivas de carácter nacional e internacional, o seu recoñecemento e aplicación universais e efectivos, tanto entre os pobos dos estados membros coma entre os dos territorios colocados baixo a súa xurisdicción.Tódolos seres humanos nacen libres e iguais en dignidade e dereitos e, dotados como están de razón e conciencia, díbense comportar fraternalmente uns cos outros.Toda persoa ten os dereitos e liberdades proclamados nesta Declaración, sen distinción ningunha de raza, cor, sexo, idioma, relixión, opinión política ou de calquera outra índole, orixe nacional ou social, posición económica, nacemento ou calquera outra condición.Ademais, non se fará ningunha distinción baseado na condición política, xurídica ou internacional do país ou territoiro da xurisdicción do cal dependa unha persoa, tanto se se trata dun país independente coma dun territorio baixo administración fiduciaria, non autónomo ou sometido a calquera outra limitación de soberanía.Todo individuo ten dereito á vida, á liberdade e á seguridade da súa persoa.Ninguín estará sometido á escravitude nin a servidume; a escravitude e a trata de escravos está prohibida en tódalas súas maneiras.Ninguín será sometido a torturas nin a penas ou tratos crueis, inhumanos e aldraxantes.Todo ser humano ten dereito, en tódalas partes, ó reconecemento da súa persoalidade.Todos son iguais perante a lei e teñen, sen distincin, dereito á igual protección da lei. Todos teñen dereito á igual protección contra todo acto discriminatorio que infrinxa esta Declaración e contra toda provocación a tal acto.Toda persoa ten dereito a un recurso efectivo, perante os tribunais nacionais competentes, que a ampare contra os actos que violen os seus dereitos fundamentais recoñecidos pola constitución ou pola lei.Ninguín poderá ser arbitrariamente detido, preso nin desterrado.Toda persoa ten dereito, en condicións de plena igualdade, a ser oída publicamente e con xustiza por un tribunal independente e imparcial, para determinar os seus dereitos e obrigas ou para o exame de calquera acusación contra ela en materia penal.Toda persoa acusada de delicto ten o dereito a que se presuma a súa inocencia mentres non se probe a súa culpabilidade, conforme á lei e en xuízo público no que se lle asegurasen tódalas garantías precisas para a súa defensa.Ninguín será condenado por actos ou omisións que no momento de se cometer non fosen delictivos segundo o dereito nacional ou internacional. Tampouco se imporá pena máis grave que a aplicable no momento de cometer o delicto.Ninguín será obxecto de inxerencias arbitrarias na súa vida privada, a súa familia, o seu domicilio ou a súa correspondencia, nin de ataques á súa honra ou á súa reputación. Toda persoa ten dereito á protección da lei contra estas inxerencias ou ataques.Toda persoa ten dereito a circular libremente e a elixir a súa residencia no territorio dun estado.Toda persoa ten dereito a saír de calquera país, incluso do propio, e a voltar ó seu país.En caso de persecución, toda persoa ten dereito a buscar asilo, e a disfrutar del, en calquera país.Este dereito non poderá ser invocado contra unha acción xudicial realmente orixinada por delictos comúns ou por actos opostos ós propósitos e principios das Nacións Unidas.Toda persoa ten dereito a unha nacionalidade.Ninguín será privado arbitrariamente da súa nacionalidade nin do dereito a cambiar de nacionalidade.Os homes e as mulleres, a partir da idade núbil, teñen dereito, sen ningunha restricción por motivos de raza, nacionalidade ou relixión, a casar e fundar unha familia; disfrutarán de iguais dereitos en canto ó matrimonio, durante o matrimonio e no caso de disolución do matrimonio.Só mediante libre e pleno consentimento dos futuros cónxuxes se poderá contraer o matrimonio.A familia é o elemento natural e fundamental da sociedade e ten dereito á protección da sociedade e do estado.Toda persoa ten dereito á propiedade, individual e colectivamente.Ninguín será privado arbitrariamente da súa propiedade.Toda persoa ten dereito á liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión; este dereito inclúe a liberdade de cambiar de relixión ou de crenza, así como a liberdade de manifestar a súa relixión ou a súa crenza, individual e colectivamente, tanto en público coma en privado, polo ensino, a práctica, o culto e a observancia.Todo individuo ten dereito á liberdade de opinión e de expresión; este dereito inclúe o de non ser molestado por mor das súas opinións, o de investigar e recibir informacións e opinións e o de difundilas, sen limitación de fronteiras, por calquera medio de expresión.Toda persoa ten dereito á liberdade de reunión e de asociación pacíficas.Ninguín poderá ser obrigado a pertencer a unha asociación.Toda persoa ten dereito a participar no goberno do seu país, directamente ou por medio de representantes libremente escollidos.Toda persoa ten dereito de acceso, en condicións de igualdade, ás funcións públicas do seu país.A vontade do pobo ó a base da autoridade do poder público; esta vontade expresarase mediante eleccións auténticas que se haberán de celebrar periodicamente, por sufraxio universal e igual e por voto secreto ou outro procedemento equivalente que garanta a liberdade de voto.Toda persoa, como membro da sociedade, ten dereito á seguridade social e a obter, mediante o esforzo nacional e a cooperación internacional, habida conta da organización e os recursos de cada estado, a satisfacción dos dereitos económicos, sociais e culturais indispensables á súa dignidade e ó libre desenvolvemento da súa personalidade.Toda persoa ten dereito ó traballo, á libre elección do seu traballo, a condicións equitativas e satisfactorias de traballo e á protección contra o desemprego.Toda persoa ten dereito, sen ningunha discrminación, a igual salario por igual traballo.Toda persoa que traballa ten dereito a unha remuneración equitativa e satisfactoria, que lle asegure, así como á súa familia, unha existencia conforme á dignidade humana e que será completada, en caso necesario, por calquera outro medio de protección social.Toda persoa ten dereito a fundar sindicatos e a sindicarse para a defensa dos seus intereses.Toda persoa ten dereito ó descanso, ó gozo do tempo libre, a unha limitación razoable da duración do traballo e a vacacións periódicas pagadas.Toda persoa ten dereito a un nivel de vida axeitado que lle asegure, así como á súa familia, a saúde e o benestar, e en especial a alimentación, o vestido, a vivenda, a asistencia médica e os servicios sociais precisos; ten tamén dereito ós seguros en caso de desemprego, enfermidade, invalidez, viúvez e vellez ou outros casos de perda dos seus medios de subsistencia por circunstancias independentes da súa vontade.A maternidade e a infancia teñen dereito a coidados e asistencia especiais. Tódolos nenos e nenas, nacidos de matrimonio ou fóra do matrimonio, teñen dereito á mesma protección social.Toda persoa ten dereito á educación. A educación debe ser de balde, polo menos no que atinxe á instrucción elemental e fundamental. A instrucción elemental será obrigatoria. A instrucción técnica e profesional haberá de ser xeneralizada; o acceso ós estudios superiores será igual para todos, en función dos méritos respectivos.A educación terá como obxectivo o pleno desenvolvemento da personalidade humana e o fortalecemento do respecto ós dereitos da persoa e ás liberdades fundamentais; favorecerá a comprensión, a tolerancia e a amizade entre as nacións e tódolos grupos étnicos ou relixiosos; promoverá o desenvolvemento das actividades das Nacións Unidas para o mantemento da paz.Os pais teñen dereito preferente a escoller o tipo de educación que se haberá de dar ós seus fillos.Toda persoa ten dereito a tomar parte libremente na vida cultural da comunidade, a gozar das artes e a participar no progreso científico e nos beneficios que del resulten.Toda persoa ten dereito á protección dos intereses morais e materiais que lle correspondan por razóns das produccións científicas, literarias ou artísticas das que sexa autor.Toda persoa ten dereito a que se estableza unha orde social e internacional na que os dereitos e liberdades proclamados nesta Declaración se fagan plenamente efectivos.Toda persoa ten deberes respecto á comunidade, xa que só nela pode desenvolver libre e plenamente a súa personalidade.No exercicio dos seus dereitos e no disfrute das súas liberdades, toda persoa estará soamente suxeita ás limitacións establecidas pola lei co único fin de asegurar o recoñecemento e o respecto dos dereitos e liberdades dos demais, e de satisfacer as xustas esixencias da moral, da orde pública e do benestar xeral nunha sociedade democrática.Estes dereitos e liberdades non poderán ser, en ningún caso, exercidos en oposición ós propósitos e principios das Nacións Unidas.Nada na presente Declaración poderá ser interpretado no sentido de que confire algún dereito ó estado, a un grupo ou a unha persoa, para emprender e desenvolver actividades ou realizar actos tendentes á supresión de calquera dos dereitos e liberdades proclamadas nesta Declaración.Embannet gant ar Broadou-Unanet d’an 10 a viz Kerzu 1948–O vezañ ma’z eo war anaout an dellezegezh enstag ouzh holl izili an denelezh hag o gwirioù par ha diwerzhus eo diazezet ar frankiz, ar reizhded hag ar peoc’h,–o vezañ ma’z eo war dizanaout ha dismegañsiñ gwirioù mab-den eo bet ganet an aktoù a varbariezh a sav koustiañs mab-den en o enep, ha ma’z eo bet embannet eo donedigezh ur bed a vo ennañ gant an dud frankiz da gomz ha da grediñ, dieubet ma vint diouzh ar spont hag an dienez, a zo mennad uhelañ mab-den,–o vezañ ma’z eo ret-holl diwall gwirioù mabden gant reolenn al lezenn evit na vefe ket rediet an dud d’en em sevel ouzh an tirantegezh hag ar gwaskerezh da rekour diwezhañ,–o vezañ ma’z eo ret-holl kas war-raok an darempredoù a vignoniezh etre ar broadoù,–o vezañ ma’z eo bet embannet adarre er Garta gant pobloù ar Broadoù-Unanet o feiz e gwirioù diazez mab-den, e dellezegezh ha talvoudegezh mab-den, e parded ar baotred hag ar merc’hed en o gwirioù, ha ma’z eo bet disklêriet ganto e oant mennet da gas war-raok an diorroadur kevredigezhel ha da wellaat an aozioù-buhez en ur frankiz vrasoc’h,-o vezañ ma’z eo bet gouestlet gant ar Stadoù-Ezel diogeliñ, gant kenlabour Aozadur ar Broadoù-Unanet, an doujañs hollvedel ha gwirion ouzh gwirioù mab-den hag ar frankizioù pennan,–hago vezañ ma’z eo a bouez bras kengompren ar gwirioù hag ar frankizioù-mañ a-benn seveniñ ar gouestl,EZ EMBANNAR VODADEG-VEURDISKLERIADUR HOLLVEDEL GWIRIOÙ MABDENevel uhelvennad boutin da vezañ diraezet gant an holl bobloù hag an holl vroadoù, d’an holl dud hag ensavadurioù, gant an Disklêriadur-mañ atav en o freder, da lakaat kreskiñ dre ar c’helenn hag an deskadurezh, an doujans ouzh ar gwirioù ha frankizioù-mañ, d’o lakaat da vezañ anavezet ha sevenet tamm-ha-tamm da vat hag e pep lec’h, dre ziarbennoù broadel hag etrevroadel, koulz e-touez pobloù ar Stadoù-Ezel hag e-touez ar re zo war zouaroù dindan o lezennoù.Dieub ha par en o dellezegezh hag o gwirioù eo ganet an holl dud. Poell ha skiant zo dezho ha dleout a reont bevañ an eil gant egile en ur spered a genvreudeuriezh.Da bep hini eo an holl wirioù ha frankizioù embannet en disklêriadur-mañ, hep ket a ziforc’h, a ouenn, a liv, a reizh, a yezh, a veno politikel pe a veno all, a orin broadel pe gevredigezhel, a leve, a c’hanedigezh pe a natur all.Ouzhpenn-se ne vo graet diforc’h ebet hervez statud politikel, lezennel pe etrevroadel, arvro pe an dachenn-vro emañ an den dindan he lezenn, pe dizalc’h pe dindan verezeh e ve, diemren pe bevennet hec’h aotrouniezh en ur stumm bennak.Gwir a zo gant pep hini d’ar vuhez, d’ar frankiz, ha d’an diogelroez evitañ.Ne vo dalc’het den er sklaverezh nag er sujidigezh; berzet e vo kement stumm a sklaverezh hag a werzhañ-sklaved.Ne vo lakaet den da c’houzañv ar jahinerezh, na doareoù pe kastizoù kriz ha didruez.Gwir pep hini eo e vefe anavezet e bersonelezh lezennel e pep lec’h.Par eo an holl dirak al lezenn ha gwir o deus da vezañ diwallet ganti. Holl o deus gwir da vezañ diwallet heñvel diouzh kement gwallziforc’h a dorrfe an Disklêriadur-mañ ha diouzh kement tra a zegasfe seurt diforc’hioù.Pep hini en deus gwir da gaout digoll gwirion dirak lezioù-barn broadel kenveliek evit oberoù o dije torret ar gwirioù diazez anavezet dezhañ gant ar Vonreizh pa al lezenn.Den ebet ne vo harzet, bac’het pe harluet diouzh c’hoant.Ur gwir par da hini ar re all a zo gant pep hini da vezañ klevet dirak an holl ha gant reizhded gant ul lez-varn dizalc’h ha neptu, dezhi da dermenañ e wirioù ha dleadoù hag an tamalloù graet dezhañ.Digablus eo kement den a zo tamallet dezhañ ur felladenn ken na vo prouet eo kablus hervez al lezenn en ur prosez digor d’an holl ma vo bet diogelet dezhañ an holl wareziou ret d’en em zifenn.Ne vo kondaonet den ebet en abeg da oberoù pe da nannoberoù ha ne oant ket felladennoù hervez ar gwir broadel pe etrevroadel d’ar mare ma oant c’hoarvezet. Den kennebeut ne vo barnet d’ur c’hastiz kreñvoc’h eget an hini a oa hervez al lezenn d’ar mare ma oa bet graet ar felladenn.Den ebet ne vo emellet diouzh c’hoant en e vuhez prevez, e diegezh, e annez pe e lizhiri, ha ne vo ket stoket ouzh e enor nag ouzh e vrud. Pep hini en deus gwir da gaout gwarez digant al lezenn diouzh emelladennoù ha tagadennoù a seurt-se.Pep den en deus gwir da vont ha dont en e frankiz ha da zibab e annez e diabarzh ur Stad.Pep den en deus gwir da guitaat ne vern pe vro, da guitaat e vro-eñ zoken ha da zont en-dro dezhi.Pep den en deus gwir da glask repu ha da gavout bod e broioù all pa vez heskinerezh.Ar gwir-mañ n’haller ket daveiñ dezhañ pa vez klask war un den gant gwir abeg evit torfedoù a genwir pe evit oberoù kontrol da balioù ha pennaennoù ar Broadoù-Unanet.Pep den en deus gwir da gaout ur vroadelezh.Den ebet ne vo tennet e vroadelezh digantañ nag ar gwir da gemmañ e vroadelezh diouzh c’hoant.Gwir o deus ar wazed hag ar merc’hed adalek an oad da zimeziñ, ne vern o gouenn, o broadelezh, pe o relijion, da zimeziñ ha da sevel tiegezh. Gwirioù par zo dezho e-keñver an dimeziñ, e-pad ar briedelezh hag e-keñver an dibriediñ.Ne c’hell bezañ dimeziñ ebet hep asant gwir ha dieub an danvez-priedoù.An tiegezh eo maen diazez naturel ar gevredigezh, ha gwir en deus da gaout gwarez ar gevredigezh hag ar Stad.Pep den en deus gwir da vezañ perc’henn e-unan pe a-gevret gant tud all.Den ebet ne vo tennet e berc’hentiezh digantañ diouzh c’hoant.Pep den en deus gwir da gaout frankiz ar soñj, ar goustiañs hag ar relijion; er gwir-mañ emañ ivez ar frankiz da gemmañ e relijion pe e gredenn, hag ivez ar frankiz da ziskuliañ e relijion pe e gredenn, eunan pe a-stroll, dirak an holl pe en-prevez, dre ar c’helenn, an oberoù, an azeulerezh pe al liderezh.Pep hini en deus gwir d’ar frankiz d’ober e veno ha d’en disklêriañ, da lavarout eo gwir da chom hep bezañ trubuilhet en abeg d’e vennozhioù, gwir da glask, da resev ha da skignañ keleier ha mennozhioù, dre n’eus forzh pe zoare disklêriañ, hep teurel pled ouzh an harzoù.Pep den en deus gwir d’ar frankiz d’en em vodañ ha d’en em gevreañ e peoc’h.Den ne c’hell bezañ rediet da vezañ ezel eus ur gevredigezh.Pep hini en deus gwir da gemer perzh e gouarnerezh e vro, war-eeun pe dre hantererezh dileuridi dibabet hep gwaskerezh.Pep hini, par d’ar re al, en deus gwir da gaout kargoù publik en e vro.Youl ar bobl eo diazez aotrouniezh ar galloud publik; disklêriet e vo ar youl-se e dilennadegoù onest ha mareadek gant mouezhierezh an holl, dre baperennoù kuzh pe dre zoareoù mouezhiañ kevatal o tiogeliñ frankiz ar vouezhiadeg.Pep den, evel ezel eus ar gevredigezh, en deus gwir d’ar c’hedskor ha da gaout e walc’h eus ar gwirioù armerzhel, kevredigezhel ha sevenadurel en deus ezhomm evit e zellezegezh ha diorroadur dinask e bersonelezh a-drugarez d’ar strivadeg vroadel ha d’ar c’henlabour etrevroadel, en ur zerc’hel kont eus aozadur ha pinvidigezh ar vro.Pep den en deus gwir da labourat, da zibab al labour a gar, da gaout aozioù labour reizh ha dereat, ha da vezañ gwarezet diouzh an dilabour.Pep den en deus gwir, hep gwallziforc’h ebet, da gaout an hevelep gopr evit an hevelep labour.An neb a labour en deus gwir da vezañ paeet reizh ha mat evit ma c’hellfe, eñ hag e diegezh, bevañ en un doare a zere ouzh dellezegezh mab-den, ha mar deo ret ouzhpenn, da gaout gwarez kevredigezhel dre hentoù all.Pep den en deus gwir da sevel sindikadoù pe da emezelañ enno evit difenn e lazioù.Pep hini en deus gwir da ziskuizhañ ha da gaout lezir, da gaout un amzer-labour bevennet poellek ha vakañsoù mareadek paeet.Pep den en deus gwir da gaout ul live-bevañ dereat evit e yec’hed, e aezamant ha hini e diegezh da lavarout eo: boued, dilhad, lojeiz, skoazell ar vezegiezh hag ar servijoù kevredigezhel zo ezhomm; gwir en deus ivez d’an diogelroez ma c’hoarvez dezhañ bezañ dilabour, klañv, mac’hagnet, instañvet, kozh, pe koll an tu da gaout peadra da vevañ en desped dezhañ.Ar mammoù hag ar vugale o deus gwir da gaout harp ha skoazell dreist an holl. An hol vugale, ganet eus tud dimezet pe dizimez, o devo ar emmes gwares kevredigezhel.Pep den en deus gwir da gaout deskadurezh. Digoust e tle bezañ an deskadurezh, da vihanañ an deskadurezh kentañ ha diazez. Ret ha dleet eo ar gelennadurezh kentañ. D’an holl e tle bezañ kinniget ar gelennadurezh teknikel ha micherel, d’an holl e vo roet tu d’ober studioù uhel hervez o dellid.Pal an deskadurezh eo diorren personelezh mab-den ha lakaat doujañ muioc’h gwirioù mab-den hag ar frankizioù diazez. Drezi e klaskor kreskiñ ar c’hengompren, an habaskted hag ar vignoniezh etre an holl vroadoù hag an holl strolladoù a ouenn pe a relijion disheñvel, hag ivez kas war-raok obererezh ar Broadoù-Unanet evit derc’hel ar peoc’h.An tadoù ha mammoù, da gentañ, o deus gwir da zibab an doare deskadurezh a vo roet d’o bugale.Pep hini en deus gwir da gemer perzh evel a gar e buhez sevenadurel ar gumuniezh, da gaout dudi gant an arzoù, da gemer perzh en araokadeg ar skiantoù ha da gaout e lod eus ar madoù degaset ganti.Pep den en deus gwir da gaout e lazioù speredel ha danvezel deuet diwar an oberennoù skiantel, lennegel pe arzel savet gantañ.Pep hini en deus gwir e renfe un urzh kevredigezhel hag etrevroadel a c’hellfe bezañ peursevenet enni ar gwirioù ha frankizioù embannet en Disklêriadur-mañ.Pep den en deus dleadoù e-keñver ar gevredigezh, al lec’h nemetañ ma c’hell peurziorren e bersonelezh en he frankiz.En e wirioù hagen e frankiz ne c’hell pep hini bezañ bevennet nemet gant al lezenn ha nemet evit diogeliñ ma vo anavezet ha doujet gwirioù ha frankizioù ar re all hag evit klotañ gant ezhommoù reizh ar vuhezegezh, an urzh publik, hag aezamant an holl en ur gevredigezh demokratel.Ar gwirioù ha frankizioù-mañ ne c’hellor, war zigarez ebet, ober ganto a-enep da balioù ha pennaennoù ar Broadoù-Unanet.Pennad ebet eus an Disklêriadur-mañ ne c’hello bezañ komprenet evel pa rofe gwir d’ur Stad, d’ur strollad pe d’un den, da ober pe klask ober traoù abenn distrujañ ar gwirioù hag ar frankizioù embannet amañ.10 СНЕЖНЯ 1948 ГОДА Генеральная Асамблея Арганізацыі Абʼяднаных Нацый зацвердзіла і абвясціла Усеагульную дэкларацыю правоў чалавека, поўны тэкст якой прыведзены на гэтых старонках. Прыняўшы гэта рашэнне гістарычнага значэння, Асамблея звярнулася з заклікам да ўсіх дзяржаў‐членаў Арганізацыі абнародаваць тэкст Дэкларацыі і зрабіць усё магчымае для «яе распаўсюджвання, абвяшчэння і растлумачэння, галоўным чынам у школах і іншых навучальных установах, без адрознення, якое заснавана на палітычным статусе краін або тэрыторый».Прымаючы пад увагу, што прызнанне годнасці, якая ўласціва ўсім членам чалавечай сямʼі, і роўных і неадʼемных правоў іх зʼяўляецца асновай свабоды, справядлівасці і ўсеагульнага міру; іпрымаючы пад увагу, што грэбаванне і пагарда да правоў чалавека прывялі да варварскіх актаў, якія абураюць сумленне чалавецтва, і што стварэнне такога свету, у якім людзі будуць мець свабоду слова і перакананняў і будуць свабодныя ад страху і галечы, абвешчана як высокае імкненне людзей; іпрымаючы пад увагу, што неабходна, каб правы чалавека ахоўваліся ўладай закону з мэтай забеспячэння таго, каб чалавек не быў вымушаны ўжываць, у якасці апошняга сродку, паўстання супроць тыраніі і прыгнечання; іпрымаючы пад увагу, што неабходна садзейнічаць развіццю дружалюбных адносін паміж народамі; іпрымаючы пад увагу, што народы Абʼяднаных Нацый пацвердзілі ў Статуце сваю веру ў асноўныя правы чалавека, у годнасць і каштоўнасць чалавечай асобы і ў раўнапраўе мужчын і жанчын і вырашылі садзейнічаць сацыяльнаму прагрэсу і паляпшэнню ўмоў жыцця пры большай свабодзе; іпрымаючы пад увагу, што дзяржавы‐члены абавязаліся садзейнічаць, у супрацоўніцтве з Арганізацыяй Абʼяднаных Нацый, усеагульнай павазе і захаванню правоў чалавека і асноўных свабод; іпрымаючы пад увагу, што ўсеагульнае разуменне характару гэтых правоў і свабод мае велізарнае значэнне для поўнага выканання гэтага абавязацельства:ГЕНЕРАЛЬНАЯ АСАМБЛЕЯабвяшчаегэту Усеагульную дэкларацыю правоў чалавека ў якасці задачы, да выканання якой павінны імкнуцца ўсе народы і ўсе дзяржавы з тым, каб кожны чалавек і кожны орган грамадства, увесь час маючы на ўвазе гэту Дэкларацыю, імкнуліся шляхам асветы і адукацыі садзейнічаць павазе гэтых правоў і свабод і забеспячэнню, шляхам нацыянальных і міжнародных прагрэсіўных мерапрыемстваў, усеагульнага і эфектыўнага прызнання і ажыццяўлення іх як сярод народаў дзяржаў‐членаў Арганізацыі, так і сярод народаў тэрыторый, што знаходзяцца пад іх юрысдыкцыяй.Усе людзі нараджаюцца свабоднымі і роўнымі ў сваёй годнасці і правах. Яны надзелены розумам і сумленнем і павінны ставіцца адзін да аднаго ў духу брацтва.Кожны чалавек павінен валодаць усімі правамі і ўсімі свабодамі, што абвешчаны гэтай Дэкларацыяй, без якога б там ні было адрознення, як напрыклад у адносінах расы, колеру скуры, полу, мовы, рэлігіі, палітычных або іншых перакананняў, нацыянальнага або сацыяльнага паходжання, маёмаснага, саслоўнага або іншага становішча.Апрача таго, не павінна рабіцца ніякага адрознення на аснове палітычнага, прававога або міжнароднага статуса краіны або тэрыторыі, да якой чалавек належыць, незалежна ад таго, ці зʼяўляецца гэта тэрыторыя незалежнай, падапечнай, несамакіравальнай, або як‐небудзь інакш абмежаванай у сваім суверэнітэце.Кожны чалавека мае права на жыццё, на свабоду і на асабістую недатыкальнасць.Ніхто не павінен утрымлівацца ў рабстве або ў паднявольным стане; рабства і гандаль рабамі забараняюцца ва ўсіх іх выглядах.Ні над кім не павінны ўчыняцца катаванні або жорсткія, бесчалавечныя або ўніжаючыя яго годнасць абыходжанне і пакаранне.Кожны чалавек, дзе б ён ні знаходзіўся, мае права на прызнанне яго правасубʼектнасці.Усе людзі роўныя перад законам і маюць права, без усякага адрознення, на роўную абарону закону. Усе людзі маюць права на роўную ахову ад якой бы там ні было дыскрымінацыі, што парушае гэту Дэкларацыю, і ад якога б там ні было падбухторвання да такой дыскрымінацыі.Кожны чалавек мае права на эфектыўнае аднаўленне ў правах кампетэнтнымі нацыянальнымі судамі ў выпадках парушэння яго асноўных правоў, якія дадзены яму канстытуцыяй або законам.Ні над кім не павінны ўчыняцца самавольны арышт, затрыманне або выгнанне.Кожны чалавек, для вызначэння яго правоў і абавязкаў і для ўстанаўлення абгрунтаванасці прадʼяўленага яму крымінальнага абвінавачання, мае права, на падставе поўнай роўнасці, на тое, каб яго справа была разгледжана публічна і з захаваннем усіх патрабаванняў справядлівасці незалежным і непрадузятым судом.Кожны чалавек, які абвінавачваецца ў злачынстве, мае права лічыцца невінаватым да таго часу, пакуль яго вінаватасць не будзе ўстаноўлена законным парадкам шляхам публічнага судовага разбору, пры якім яму забяспечваюцца ўсе магчымасці для абароны.Ніхто не можа быць асуджаны за злачынства на падставе ўчынення якога‐небудзь дзеяння або за бяздзеянне, якія ў час іх учынення не зʼяўляліся злачынствам па нацыянальных законах або па міжнароднаму праву. Не можа таксама накладацца пакаранне больш цяжкае, чым тое, якое магло быць ужыта ў той час, калі злачынства было зроблена.Ні над кім не павінны ўчыняцца самавольнае ўмяшанне ў яго асабістае і сямейнае жыццё, самавольны замах на недатыкальнасць яго жылля, тайну яго карэспандэнцыі або на яго гонар і рэпутацыю. Кожны чалавек мае права на абарону закону ад такога ўмяшання або такіх замахаў.Кожны чалавек мае права свабодна перамяшчацца і выбіраць сабе месцапражыванне ў межах кожнай дзяржавы.Кожны чалавек мае права пакідаць любую краіну, уключаючы сваю ўласную, і вяртацца ў сваю краіну.Кожны чалавек мае права шукаць прыстанішча ад праследавання ў іншых краінах і карыстацца гэтым прыстанішчам.Гэта права не можа быць выкарыстана ў выпадку праследавання, сапраўды заснаванага на ўчыненні непалітычнага злачынства, або дзеяння, што супярэчыць мэтам і прынцыпам Арганізацыі Абʼяднаных Нацый.Кожны чалавек мае права на грамадзянства.Ніхто не можа быць самавольна пазбаўлены свайго грамадзянства або права змяніць сваё грамадзянства.Мужчыны і жанчыны, якія дасягнулі паўналецця, маюць права без усякіх абмежаванняў, незалежна ад расы, нацыянальнасці або рэлігіі, браць шлюб і засноўваць сямʼю. Яны карыстаюцца аднолькавымі правамі ў адносінах узяцця шлюбу, у час знаходжання ў шлюбе і ў час яго скасавання.Шлюб можа быць заключаны толькі пры свабоднай і поўнай згодзе абодвух бакоў, што бяруць шлюб.Сямʼя зʼяўляецца натуральнай і асноўнай ячэйкай грамадства і мае права на абарону з боку грамадства і дзяржавы.Кожны чалавек мае права валодаць маёмасцю як аднаасобна, так і сумесна з іншымі.Ніхто не павінен быць самавольна пазбаўлены сваёй маёмасці.Кожны чалавек мае права на свабоду думкі, сумлення і рэлігіі; гэта права ўключае свабоду мяняць сваю рэлігію або пераканні і свабоду спавядаць сваю рэлігію або перакананні як аднаасобна, так і разам з іншымі, публічным або прыватным парадкам у вучэнні, богаслужэнні і выкананні рэлігійных і рытуальных абрадаў.Кожны чалавек мае права на свабоду перакананняў і на свабоднае выражэнне іх; гэта права ўключае свабоду бесперашкодна прытрымлівацца сваіх перакананняў і свабоду шукаць, атрымліваць і распаўсюджваць інфармацыю і ідэі любымі сродкамі і незалежна ад дзяржаўных граніц.Кожны чалавек мае права на свабоду мірных сходаў і асацыяцый.Ніхто не павінен прымушацца ўступаць у якую‐небудзь асацыяцыю.Кожны чалавек мае права прымаць удзел у кіраванні сваёй краінай непасрэдна або пры дапамозе свабодна выбраных прадстаўнікоў.Кожны чалавек мае права роўнага доступу да дзяржаўнай службы ў сваёй краіне.Воля народа павінна быць асновай улады ўрада; гэта воля павінна знаходзіць сабе выяўленне ў перыядычных і нефальсіфікаваных выбарах, якія павінны праводзіцца пры ўсеагульным і роўным выбарчым праве, шляхам тайнага галасавання або пры дапамозе іншых раўназначных форм, што забяспечваюць свабоду галасавання.Кожны чалавек, як член грамадства, мае права на сацыяльнае забеспячэнне і на ажыццяўленне неабходных для падтрымання яго годнасці і для свабоднага развіцця яго асобы правоў у эканамічнай, сацыяльнай і культурнай галінах пры дапамозе нацыянальных намаганняў і міжнароднага супрацоўніцтва і ў адпаведнасці са структурай і рэсурсамі кожнай дзяржавы.Кожны чалавек мае права на працу, на свабодны выбар работы, на справядлівыя і добрыя ўмовы працы і на ахову ад беспрацоўя.Кожны чалавек, без якой‐небудзь дыскрымінацыі, мае права на роўную аплату за роўную працу.Кожны, хто працуе, мае права на справядлівую і здавальняючую ўзнагароду, якая забяспечвае вартае чалавека існаванне для яго самога і яго сямʼі, і дапаўняецца, пры неабходнасці, іншымі сродкамі сацыяльнага забеспячэння.Кожны чалавек мае права ствараць прафесіянальныя саюзы і ўступаць у прафесіянальные саюзы для аховы сваіх інтарэсаў.Кожны чалавек мае права на адпачынак і вольны час, уключаючы права на разумнае абмежаванне рабочага дня і на перыядычны водпуск, які аплачваецца.Кожны чалавек мае права на такі жыццёвы ўзровень, уключаючы харч, адзенне, жыллё, медыцынскі догляд і неабходнае сацыяльнае абслугоўванне, які неабходны для падтрымання здароўя і дабрабыту яго самога і яго сямʼі, і права на забеспячэнне на выпадак беспрацоўя, хваробы, інваліднасці, удоўства, надыходу старасці або іншага выпадку страты сродкаў да існавання па незалежачых ад яго акалічнасцях.Мацярынства і дзяцінства даюць права на асобую апеку і дапамогу. Усе дзеці, якія нараділіся ў шлюбе або па‐за шлюбам, павінны карыстацца аднолькавай сацыяльнай абаронай.Кожны чалавек мае права на адукацыю. Адукацыя павінна быць бясплатнай па меншай меры ў тым, што датычыць пачатковай і агульнай адукацыі. Пачатковая адукацыя павінна быць абавязковай. Тэхнічная і прафесіянальная адукацыя павінна быць агульнадаступнай і вышэйшая адукацыя павінна быць аднолькава даступнай для ўсіх на падставе здольнасцей кожнага.Адукацыя павінна быць накіравана да поўнага развіцця чалавечай асобы і да павелічэння павагі да правоў чалавека і асноўных свабод. Адукацыя павінна садзейнічаць узаемаразуменню, цярпімасці і дружбе паміж усімі народамі, расавымі або рэлігійнымі групамі, і павінна садзейнічаць дзейнасці Арганізацыі Абʼяднаных Нацый па падтрыманню міру.Бацькі маюць права прыярытэту ў выбары віду адукацыі для сваіх малалетніх дзяцей.Кожны чалавек мае права свабодна ўдзельнічаць у культурным жыцці грамадства, цешыцца мастацтвам, удзельнічаць у навуковым прагрэсе і карыстацца яго дабротамі.Кожны чалавек мае права на ахову яго маральных і матэрыяльных інтарэсаў, што зʼяўляюцца вынікам навуковых, літаратурных або мастацкіх прац, аўтарам якіх ён зʼяўляецца.Кожны чалавек мае права на сацыяльны і міжнародны парадак, пры якім правы і свабоды, што выкладзены ў гэтай Дэкларацыі, могуць быць цалкам ажыццёўлены.Кожны чалавек мае абавязкі перад грамадствам, у якім толькі і магчыма свабоднае і поўнае развіццё яго асобы.Пры ажыццяўленні сваіх правоў і свабод кожны чалавек павінен спазнаць толькі такія абмежаванні, якія ўстаноўлены законам выключна з мэтай забеспячэння належнага прызнання і павагі правоў і свабод другіх і задавальнення справядлівых патрабаванняў маралі, грамадскага парадку і агульнага дабрабыту ў дэмакратычным грамадстве.Ажыццяўленне гэтых правоў і свабод ні ў якім разе не павінна супярэчыць мэтам і прынцыпам Арганізацыі Абʼяднаных Нацый.Нішто ў гэтай Дэкларацыі не можа быць вытлумачана, як прадастаўленне якой‐небудзь дзяржаве, групе асоб або асобным людзям права займацца якой‐небудзь дзейнасцю або ўчыняць дзеянні, накіраваныя да знішчэння правоў і свабод, што выкладзены ў гэтай Дэкларацыі.Адам баласы үйелменінің барлық мүшелеріне тән қадір‐қасиетін, құқықтарының теңдігі мен тартып алынбайтындығын тану, бостандық пен әділдіктің және жалпыға бірдей бейбітшіліктің негізі болып табылатынына назар аудара отырып,адам құқықтарына деген елемеушілік, менсінбеушілік адам баласы арының зығырданын қайнататын тағылық жағдайға әкеліп соғатынына және дүние жүзі адамдары сөз бен наным‐сенім бостандықтарына ие болып, үрей мен мұқтаждықтан ада бола алатын ортаны құру – адам баласының жоғары мәртебелі ұмтылысы деп жарияланғанына назар аудара отырып,адам баласы зорлық‐зомбылық пен қанауға қарсы көтеріліске мәжбүр болатын жағдайды тудырмау үшін, адам құқықтары заң билігімен қорғалуы керек екеніне назар аудара отырып,халықтар арасында достық қарым‐қатынастың дамуына жәрдемдесу керек екеніне назар аудара отырып,БіріккенҰлттар елдері өз Жарғысында негізгі адам құқықтарына, жеке адам басының қадір‐қасиеті мен құндылығына және ерлер мен әйелдердің теңдігіне сенімдерін растап, әлеуметтік прогресс пен адамға ылайық өмір сүру деңгейін, нақтыланған бостандықтардан тыс, кең ауқымды бостандықтарды арттыруға жәрдемдесу керек деген шешімге келгендеріне назар аудара отырып,мүше‐мемлекеттер Біріккен Ұлттар Ұйымымен ынтықтамаса отырып, адам құқықтары мен негізгі бостандықтары жалпыға бірдей құрметтеліп сақталуына ықпал жасауға міндеттенгендеріне назар аудара отырып,осы міндеттемелерді толыққанды жүзеге асыру жолында осы құқықтар мен бостандықтардың мән‐мағынасы мен ерекшелітктерін ұғынып түсінудің маңызы зор екендігіне назар аудара отырып,БАС АССАМБЛЕЯ,Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясын бүкіл халықтар мен мемлекеттердің ұмтылыстары арқылы әр адаммен қатар, қоғамның әр органы осы декларацияны үнемі жадында тұтып, білім беру және ағарту жұмыстары арқылы осы құқықтар мен бостандықтарды қадір тұтуға ықпал жасап, үлттық халықаралық шаралар арқылы Ұйымның мүше‐мемлекеттерінің халықтарымен қоса, олардың юрисдикциясына қарасты территорялардың халықтары арасында да, жалпыға бірдей тиімді түрде танылып, жүзеге асырылуы үшін алға қойылған мақсат ретінде жария етіп отыр.Барлық адамдар тумысынан азат және қадір‐қасиеті мен кұқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл‐парасат, ар‐ождан берілген, сондықтан олар бір‐бірімен туыстық, бауырмалдық қарым‐қатынас жасаулары тиіс.Әр адам, нәсіліне, түр‐түсіне, жынысына. тіліне, дініне, саяси немесе басқа да наным‐сенімдеріне, ұлттық, немесе әлеуметтік тегіне, мүліктік. тектік‐топтық, немесе басқа да жағдаяттарға қарамастан осы Декларацияда жарияланған барлық құқықтар мен бостандықтарға алаланбай, бірдей тең ие болуы тиіс.Сонымен қатар, ешкім де өзі тұратын елінің, не болмаса территорияның саяси, құқықтық, немесе халықаралық мәртебесінің негізі бойынша, және де ол территория тәуелсіз, әлде біреудің қарамағында, әлде өзін‐өзі басқарушы емес, немесе оның егемендігі әртүрлі нысанда шектеулі болған күннің өзінде де, алаланбауы тиіс.Әр адам өмір сүруге, бостандықта болуға және оның жеке басына қол сұғылмауына құқылы.Ешкім де құлдықта немесе кіріптарлықта ұсталуы тиіс емес. Құлдық пен құл саудасына, қандай түрде болса да, тыйым салынады.Ешкім де азапталуға немесе қадір‐қасиетін қорлайтындай адамшылыққа жатпайтын қатыгездік жолмен жәбірленуге, немесе жазалануға тиіс емес.Әр адам қай жерде жүрсе де, құқықтық субъектісі ретінде танылуына құқылы.Заң алдында жұрттың бәрі тең және де заң арқылы алаланбай, бірдей тең қорғалуға құқылы. Барлық адам осы Декларацияның ережелерін бұзатын кемсітуден және кемсітуге арандатушылықтың барлық түрінен тең қорғалуға құқылы.Әр адам, конституциямен, немесе заңмен берілген негізгі құқықтары бұзылған жағдайда, құқығын құзыретті ұлттық сот арқылы тиімді түрде қалпына келтіруге құқылы.Ешкім де негізсіз тұтқындалуға, қамауда ұсталуға немесе қуғынға ұшыратылуға тиіс емес.Әр адам, өзінің құқықтары мен міндеттерін анықтап, өзіне тағылған қылмыстық айыптаудың негізділігін белгілеу үшін, ісі толық теңдік негізінде, әділеттік талаптарға сай, тәуелсіз және әділ сот арқылы ашық қаралуына құқығы бар.Қылмыс жасады деп айыпталған әр адам, қорғану құқығы қамтамасыздандырылып, заңды және ашық сот талқылауы оның кінәсін толық анықтағанға дейін, кінәсіз деп есептелуге құқығы бар.Ешкім де жасаған әрекеті немесе әрекетсіздігі негізінде, егер ол әрекеті ұлттық заңдар мен халықаралық құкық бойынша қылмыс болып саналмаса, жауапқа тартылмайды. Сонымен қатар қылмыс үшін берілген жаза, қылмыс жасалған кезде заңмен көзделген жазадан ауыр болмауға тиіс.Әр адам жеке және отбасылық өміріне өзгелердің өз бетінше араласуынан, озбырлық жасап баспанасына, хат жазысып‐алысу құпиясына қол сұғуынан, ар‐намысы мен абырой беделіне нұқсан келтіруінен қорғалуға құқығы бар.Әр адамның әр мемлекеттің ішінде жүріп‐тұруына және өз қалауынша тұратын мекен‐жайды таңдауына құқығы бар.Әр адам кез‐келген елден, соның ішінде өзінің туған елінен, басқа елге қоныс аударуға және өз еліне қайтып оралуға құқылы.Әр адамның қуғынға ұшыраған жағдайда, басқа елдерден баспана іздеп және сол баспананы пайдалануға кұқығы бар.Бұл құқық шынтуатында саяси емес қылмыстың негізінде, немесе Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидаларына қайшы келетін әрекеттері үшін қуғындалғандарға жүрмейді.Әр адамның азаматтыққа құқығы бар.Ешкімді де азаматтығынан немесе азаматтығын өзгерту құқығынан еріксіз айыруға болмайды.Кәмелеттік жасқа толған ерлер мен әйелдер өздерінің нәсіліне, ұлтына, дініне қарамастан некеге тұрып, отбасын құруға құқылы. Олар некеге тұрған, некеде болған және ажырасқан кезде бірдей кұқықтарды пайдаланады.Неке, тек екі жақтың өзара еркін және толық келісімі бойынша ғана қиылады.Отабасы қоғамның табиғи және негізгі ұясы болып табылады, және қоғам мен мемлекет тарапынан қорғалуға кұқылы.Әр адамның дүние мүлікті жеке өзі, немесе басқалармен бірлесіп иемденуге құқығы бар.Ешкім де өз мүлкінен еріксіз айрылмауға тиіс.Әр адам ой‐пікір, ар‐ождан және дін бостандығына құқығы бар; бұл құқық өз дінін немесе наным‐сенімін өзгерту еркіндігін, өз дінін, наным‐сенімін жеке өзі, немесе басқа адамдармен бірігіп тұтып, жария түрде, немесе жеке жолмен уағыздау, құдайға құлшылық ету, діни салт‐жораларын орындау бостандығын да қамтыйды.Әр адам наным‐сенім бостандығына және өз көзқарасын еркін білдіруіне құқығы бар; бұл құқық өз наным‐сенімін кедергісіз ұстану еркіндігін және мемлекеттік шекаралар тәртібіне тәуелді болып қалмай, ақпараттар мен идеяларды еркін іздеп, кез‐келген құралдар арқылы тарату бостандығын да қамтыйды.Әр адамның бейбіт жиналыстар және ассоциацияаларды құру бостандығына құқығы бар.Ешкімді де белгілі бір ассоциацияға зорлықпен кіргізуге болмайды.Әр адамның, өз елін басқару ісіне тікелей өзі, немесе ерікті түрде сайланған өкілдері арқылы қатысуға құқығы бар.Әр адам өз елінде мемлекеттік қызметке тең дәрежеде қол жеткізуге құқылы.Халықтың еркі үкімет билігінің негізі болуы тиіс; бұл ерік мерзімді және бұрмаланбаған сайлау арқылы жүзеге асырылуы тиіс . Сайлау жалпыға бірдей тең сайлау құқығы негізінде, жасырын дауыс беру жолымен, немесе осы сияқты сайлау бостандығын қамтамасыз ететін басқа да, осы мәндес әдістер арқылы өткізілүі тиіс.Әр адам, қоғам мүшесі ретінде, әлеуметтік жағынан қамсыздандырылуына және оның қадір‐қасиеті қолдау табуына, жеке басы еркін кемелденуіне қажетті экономикалық, әлеуметтік және мәдени салалар бойынша құқықтары әрбір мемлекеттің құрылымы мен рессурстарына сай, ұлттық ыкпал және халыкаралық ынтымақтастық арқылы жүзеге асырылуына құқыгы бар.Әр адамның еңбек етуге, жұмыс түрін еркін таңдауға, әділ және қолайлы еңбек жағдайына, жұмыссыздықтан қорғалуына құқығы бар.Әр адамның құндылығы тең еңбегі үшін, нендей бір кемсітусіз, тең еңбек ақы алуына құқығы бар.Жұмыс істеп жүрген әр адам өзінің және отбасының ылайықты өмір сүруін қамтамасыз ететіндей әділ және қанағаттанарлық, және, қажет болған кезде, басқа әлеуметтік қамсыздандыру құралдары арқылы толықтырылып отыратын, сый‐сияпатқа құқылы.Әр адам кәсіподақтарын құруға және өз мүдделерін қорғау үшін, кәсіподақтарына кіруге құқылы.Әр адам тынығуға және мәдени демалуға, оның ішінде ақылға қонымды шектеулі жұмыс күніне және мерзімді ақылы демалысқа, кұқылы.Әр адам өзінің және отбасы мүшелерінің ден‐саулығын әл‐ауқатын қамтамасыз ететіндей, тамақты, киімді, баспананы, медициналық күтімді қамтыйтын өмір сүру деңгейіне құқылы және де жұмыссыз қалған күнде, науқас болған кезде, мүгедек болып қалған, жесір болып қалған күнде, қартайған шақта, немесе өзіне байланысты емес басқа да себептермен тіршілік ету мүмкіншілігінен айырылып қалған жағдайда қамсыздандырылуына құқылы.Ана және нәресте болу жағдайы айрықша қамқорлық пен көмек алуға кұқық береді. Балалардың бәрі, некелі немесе некесіз туған, бірдей әлеуметтік қорғауды пайдаланады.Әр адамның білім алуға кұқығы бар. Білім беру, ең болмағанда бастауыш және жалпы білім, тегін болуы тиіс. Бастауыш білім баршаға міндетті болуы тиіс. Техникалық және кәсіптік білім көпшіліктің қолы жетерліктей болуы тиіс және жоғары білім де, әркімнің қабілетіне қарай көпшіліктің қолы жетерліктей болуы тиіс.Білім беру адамның жеке басының толық кемелденуіне және кұқықтары мен негізгі бостандықтарына деген құрметті арттыруға бағытталуы тиіс. Білім беру барлық ұлттар, нәсілдік және діни топтары арасында түсіністік, шыдамдылық пен достық қарым‐қатынас орнатуға ықпал жасап және Біріккен Ұлттар Ұйымының бейбітшілікті қуаттау жолындағы жұмысына ыкпал жасап, дем беруі тиіс.Ата‐аналардың өздерінің жас балаларына білім беру түрін таңдауда құқығы басымдыӘр адам қоғамның мәдени өміріне еркін қатысуға, өнерден рахат‐ләззат алуға, ғылыми прогресске ат салысуға әрі оның игілігін пайдалануға құқылы.Әр адам өзі автор болып табылатын ғылыми еңбегінің, әдеби немесе көркем шығармаларының нәтижесінде туындайтын рухани және материалды мүдделерін қорғауға құқылы.Әр адам осы декларацияда баянды етілген кұқықтар мен бостандықтарды толық жүзеге асыра алатын әлеуметтік және халықаралық тәртіпке құқылы.Әр адамның, адам баласының еркін және толық кемелденуіне мүмкіншілік беретін қоғам алдында міндеттері бар.Өзінің құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруда әр адам тек басқа адамдардың құқықтары мен бостандықтарын тиісті түрде тану және құрметтеу мақсаты көзделген жағдайда ғана және демократиялық қоғамдағы моральдің, қоғамдық тәртіп пен игіліктің әділетті талаптарын қанағаттандыру мақсаты көзделген жағдайда ғана, заңмен белгіленген шектеуге ұшырауы тиіс.Осы бостандықтар мен құқықтарды жүзеге асырылуы Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидаларына қайшы келмеуі тиіс.Осы Декларациядағы ешбір қағида қасыбір мемлекетке, адамдар тобына немесе жеке адамдарға аталмыш Декларацияда баянды етілген құқықтар мен бостандықтарды жоятын қызметпен айналысу немесе іс‐әрекет жасау құқығын береді деп пайымдалуы тиіс емес.1948 йил, 10 декабрда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 217 A (III) кўрсатмаси орқали қабул қилинган ва эълон қилинган.Инсон оиласи барча аъзоларига ҳос бўлган қадр‐қиммат ҳамда уларнинг тенг ва ажралмас ҳуқуқларини тан олиш эркинлик, адолат ва ялпи тинчликнинг асоси бўлишини эътиборга олиб,Инсон ҳуқуқларини менсимаслик ва оёқ‐ости қилиш одамзод виждонини ўртаётган ваҳшийларча қилмишларга олиб келганини ҳамда кишилар сўз ва маслак эркинлиги соҳиби бўлиб, қўрқув ва муҳтожликдан ҳоли бўлиб яшайдиган дунёни бунёд этиш одамларнинг нуфузли интилиши, деб эълон қилинганлигини эътиборга олиб,Инсон сўнгги чора сифатида зулм ва истибдодга қарши исён қилиб бош кўтаришга мажбур бўлмаслигининг олдини олиш мақсадида инсон ҳуқуқларни қонун изми билан муҳофаза этилиши зарурлигини эътиборга олиб,Халқлар ўртасида дўстона муносабатларни ривожлантиришга кўмаклашиш зарурлигини эътиборга олиб,Бирлашган Миллатларнинг халқлари Уставда инсоннинг асосий ҳуқуқларни, қадр‐қиммати ва инсон шахснинг беназирлигига ҳамда эркаклар ва аёлларнинг тенг ҳуқуқлигига ўз ишончларини тасдиқлаганликларни ҳамда катта ҳуқуқ билан ижтимоий тараққиёт ва турмуш шароитини яхшилашга ёрдам беришга қарор қилганликларни эътиборга олиб,Аъзо бўлган давлатлар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти билан ҳамкорликда инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларни ялпи ҳурмат қилиш ва риоя этишга ёрдамлашиш мажбуриятини олганликларни эътиборга олиб,Ушбу ҳуқуқлар ва эркинликлар тусини ялписига тушуниб олиш мазкур мажбуриятни тўла‐тўкис бажарилиши учун жуда катта аҳамиятга эга бўлади.Бош АссамблеяИнсон ҳуқуқлари мазкур умумжаҳон декларациясини барча халқлар ва барча давлатлар бажаришига интилиши лозим бўлган вазифа сифатида эълон қилар экан, бундан муддао шуки, ҳар бир инсон ва жамиятнинг ҳар бир ташкилоти ҳамиша ана шу декларацияни назарда тутиб маърифат ва илм йўли билан ушбу ҳуқуқлар ва эркинликларнинг ҳурмат қилинишига ёрдам беришга интилишлари ҳамда миллий ва халқаро тараққийпарвар тадбирла йўли билан ҳам, ушбу ҳуқуқлар ва эркинликларнинг Ташкилотга аъзо бўлган давлатлар халқлари ўртасида ва мазкур давлатларнинг юрисдикциясидаги ҳудудларда яшаётган халқлар ўртасида ялписига ва самарали тан олинишига керак.Барча одамлар эркин, қадр‐қиммат ва ҳуқуқларда тенг бўлиб туғиладилар. Улар ақл ва виждон соҳибидирлар ва бир‐бирларига биродарларча муомала қилишлари зарур.Ҳар бир инсон, бирор бир айирмачиликсиз, ирқи, терисининг ранги, жинси, тили, дини, сиёсий эътиқоди ёки бошқа эътиқодларидан, миллий ёки ижтимоий келиб чиқишидан, мулкий аҳволи, қайси табақага мансублиги ва бошқа ҳолатларидан қатъи назар, мазкур Декларацияда эълон қилинган барча ҳуқуқлар ва эркинликлар соҳиби бўлиши керак.Бундан ташқари, инсон мансуб бўлган мамлакат ёки ҳудуднинг сиёсий, ҳуқуқий ёки халқаро мақомидан қатъи назар, ушбу ҳудуд мустақилми, васийликдами, ўзини ўзи бошқарадими, ёки мустақиллиги бирор бир тарзда чекланганми, бундан қатъи назар сира айирмачилик бўлмаслиги керак.Ҳар бир инсон яшаш, эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳуқуқига эгадир.Ҳеч ким қулликда ёки қарамликда сақланиши мумкин эмас; қуллик ва қул савдосининг барча турлари тақиқланади.Ҳеч ким азоб‐уқубатга ёки ваҳшийларча, инсонликка иснод бўлган ёки қадр‐қимматни хўрлайдиган муомала ва жазога мустаҳиқ бўлмаслиги керак.Ҳар бир инсон, қаерда бўлишидан қатъи назар, ўзининг ҳуқуқ субъекти сифатида тан олиниши ҳуқуқига эгадир.Барча одамлар қонун олдида тенгдир ва, сира айирмачиликсиз, қонун томонидан баббаравар муҳофаза этилиши ҳуқуқига эгадир. Барча одамлар мазкур Декларацияни бузадиган ҳар қандай камситишидан тенг муҳофаза қилиниш ҳуқуқига ва ана шундай камситишга гиж‐гижлашдан тенг муҳофаза қилиниш ҳуқуқига эгадирлар.Ҳар бир инсон, мабодо унинг конституция ёки қонун бериб қўйган асосий ҳуқуқлари бузилгудек бўлса, нуфузли миллий суд томонидан ўз ҳуқуқларининг самарали тарзда тикланиши ҳуқуқига эгадир.Ҳеч ким ўзбошимчалик билан қамалиши, ушланиши ёки қувғин қилиниши мумкин эмас.Ҳар бир инсон, унинг ҳуқуқлари ва бурчларини белгилаш ва унга қўйилган жиноий айбнинг нечоғлиги асосланганлигини аниқлаш учун, батамом тенглик асосида, ўз иши ошкора, адолатнинг барча талабларига риоя этилиб, мустақил ва холис суд томонидан кўриб чиқилиши ҳуқуқига эгадир.Жиноят содир этишда айбланаётган ҳар бир инсонга ҳимоя учун барча имкониятлар яратиб берилиб, суд мажлисида ошкора тартибда қонуний йўл билан унинг айбдорлиги аниқланмагунча, беайб деб ҳисобланиш ҳуқуқига эгадир.Ҳеч ким, бирор бир хатти‐ҳаракат ёки фаолиятсизлик содир этилган вақтда, булар миллий қонунлар ёки халқаро ҳуқуққа кўра ўша пайтда жиноят деб топилмаган бўлса, шу жиноятни содир этганликлари асосида ҳукм қилинишлари мумкин эмас. Шунингдек, жиноят содир этилган вақтда қўлланиши мумкин бўлган жазога нисбатан оғирроқ бир жазо қўлланиши ҳам мумкин эмас.Ҳеч ким инсоннинг шахсий ёки оилавий ҳаётига ўзбошимчалик билан аралашиши, инсоннинг уй‐жойи дахлсизлигига, унинг хатларидаги сирларга ёки ор‐номуси ва шаънига ўзбошимчалик билан тажовуз қилиши мумкин эмас. Ҳар бир инсон ана шундай аралашиш ёки ана шундай тажовуздан қонун йўли билан ҳимоя ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон ҳар бир давлат ҳудудида эркин юриш ва ўзига истиқомат жойи танлаш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон ҳар қандай мамлакатдан, шу жумладан ўз мамлакатидан чиқиб кетиш ва ўз мамлакатига қайтиб келиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон таъқибдан бошқа мамлакатларда бошпана излаш ва бу бошпанадан фойдаланиш ҳуқуқига эгадир.Мабодо, аслида сиёсатга дахлдор бўлмаган жиноят ёки Бирлашган Миллатлар Ташкилоти мақсадлари ва принципларига зид бўлган хатти‐ҳаракат содир этилиши асосида жиноят юзага келса бу ҳуқуқдан фойдаланиш мумкин эмас.Ҳар бир инсоннинг фуқаролик ҳуқуқи бор.Ҳеч ким ўзбошимчалик билан ўз фуқаролигини ўзгартириш ҳуқуқидан маҳрум этилиши мумкин эмас.Балоғатга етган эркаклар ва аёллар, ирқи, миллати ёки динига қараб бирор бир чеклашсиз никоҳдан ўтиш ва оила қуриш ҳуқуқига эгадирлар. Улар никоҳдан ўтаётганида ҳам, никоҳда бўлган вақтида ҳам ва никоҳ бекор қилинаётганида ҳам бир ҳуқуқлардан фойдаланадилар.Никоҳ, никоҳдан ўтаётган иккала томоннинг хоҳиши ва батамом розилиги билангина тузилиши мумкин.Оила жамиятнинг табиий ва асосий ҳужайрасидир ва у жамият, давлат томонидан муҳофаза этилиши ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон якка ўзи ёки бошқалар билан биргаликда мулкка эгалик қилиш ҳуқуқи соҳибидир.Ҳеч ким ўзбошимчалик билан ўз мулкидан маҳрум қилиниши мумкин эмас.Ҳар бир инсон фикр, виждон ва дин эркинлиги ҳуқуқига эгадир; бу ҳуқуқ ўз дини ёки маслагини ўзгартириш эркини, ўз дини ёки маслагига якка тартибда ёки бошқалар билан биргаликда, таълимот, тоат‐ибодатда ҳамда диний расм‐русумлар ва бошқа шунга ўхшаш маросимларни адо этишда халойиқ билан биргаликда ёки хусусий тарзда эътиқод эркинлигини қамраб олади.Ҳар бир инсон маслак эркинлигига ва буларни эркин ифодалаш ҳуқуқига эгадир; ушбу ҳуқуқ ҳеч бир халалсиз ўз маслакларига риоя этиш эркинлигини ва ахборот ва ғояларни ҳар қандай воситалар билан ҳамда давлат чегараларидан мустақил тарзда қидириш, олиш ва тарқатиш эркини қамраб олади.Ҳар бир инсон осойишта йиғилишлар ва уюшмалар ўтказиш (тузиш) ҳуқуқига эгадир.Ҳеч ким бирор бир уюшмага мажбуран киритилиш мумкин эмас.Ҳар бир инсон бевосита ёки эркинлик билан сайланган вакиллари воситада ўз мамлакатини бошқаришда иштирок этиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон ўз мамлакатида давлат хизматига киришда тенг ҳуқуқига эгадир.Халқ иродаси ҳукумат ҳокимиятининг негизи бўлмоғи лозим; бу ирода вақти‐вақти билан бўладиган ва сохталаштирилмаган сайловда ўз аксини топиши, ушбу сайлов ялпи ва тенг сайлов ҳуқуқига кўра, яширин овоз бериш йўли билан ёки овоз бериш эркинлиги таъминлайдиган бошқа тенгма‐тенг шакллар воситасида ўтказилиш керак.Жамият аъзоси сифатида ҳар бир инсон миллий куч‐ғайратлар сарфлаш ва халқаро ҳамкорлик воситасида ҳамда ҳар бир давлатнинг тузими ва ресурсларига биноан ижтимоий таъминот ҳуқуқига, унинг қадр‐қимматини сақлаб туриш ва шахсини эркин камолга етказиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон меҳнат қилиш, ишни ўз эрки билан танлаб олиш, меҳнатнинг адолатли ва қулай шароитлари бўлиши ва ишсизликдан муҳофаза этилиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон, бирор бир камситишсиз тенг меҳнатга тенг ҳақ олиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир ишлаётган одам, унинг ўзи ва оиласи учун муносиб яшашни таъминлайдиган адолатли ва қониқарли даромад олиш, зарур бўлган ҳолларда ижтимоий таъминотнинг бошқа воситалари билан тўлдириладиган даромад олиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон, касб иттифоқлари тузиш ва ўз манфаатларини ҳимоя қилиш учун касб иттифоқларига кириш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон дам олиш ва бўш вақт ҳуқуқига, жумладан иш вақтини оқилона қисқартириш ҳамда ҳақ тўланадиган даврий таътил олиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон ўзи ва оиласининг сиҳат‐саломатлигини ва фаровонлигини асраш учун зарур бўлган турмуш даражасига, шу жумладан озиқ‐овқат, либос, уй‐жой, тиббий қаров ва зарур ижтимоий хизмат ҳуқуқига ҳамда ишсиз қолганида, бетоблигида, ногиронлигида, бева бўлиб қолганида, қариганида ёки ўзига боғлик бўлмаган ҳолатларга кўра тирикчилик учун маблағи бўлмай қолганида таъминланиш ҳуқуқига эгадир.Оналик ва болалик алоҳида васийлик ва ёрдам ҳуқуқини беради. Никоҳда туриб туғилган ва никоҳсиз туғилган барча болалар бир хил ижтимоий муҳофазадан баҳраманд бўлишлари керак.Ҳар бир инсон билим олиш ҳуқуқига эгадир. Таълим кам деганда бошланғич ва умумий таълим текин бўлиши керак. Бошланғич таълим мажбурий бўлиши лозим. Техникавий ва ҳунар таълими барчага муҳайё этилиши, олий таълим эса ҳар бир одамнинг қобилияти асосида барча учун бир хил муҳайё этилиши керак.Таълим инсон шахсининг баркамоллигига ҳамда инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларига ҳурматнинг ортиб бораверишига қаратилиши лозим. Таълим барча халқлар, ирқий ва диний гуруҳлар ўртасидаги ҳамжиҳатликка, сабр‐бардошга ва дўстликка кўмаклашиши ҳамда Бирлашган Миллатлар Ташкилотнинг тинчликни сақлаш борасидаги фаолиятига ёрдамлашиши керак.Ота‐оналар ёш болалари учун таълим турини танлаб олишда нуфузли ҳуқуққа эгадирлар.Ҳар бир инсон жамиятнинг маданий ҳаётида эркин иштирок этиш, санъатдан баҳраманд бўлиш, илмий тараққиётда қатнашиш ва унинг неъматларидан баҳраманд бўлиш ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон ўзи муаллифи бўлган илмий, адабий ёки бадиий асарлар юзасидан маънавий ва моддий манфаатлари ҳимоя қилиниши ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон Мазкур Декларацияда баён этилган ҳуқуқлар ва эркинликлар тўла‐тўкис рўёбга чиқадиган ижтимоий ва халқаро тартиб бўлиши ҳуқуқига эгадир.Ҳар бир инсон жамият олдида мажбурият олган, фақат шу тахлитдагина инсон шахси эркин ва тўла‐тўкис камол топиши мумкин.Ҳар бир инсон ўз ҳуқуқ ва эркинликларининг рўёбга чиқишда шундай чеклашларга мубтало бўлиши мумкинки, булар қонун томонидан белгилаб қўйилиши ҳамда бундан муддао – бошқаларнинг ҳуқуқлари ва эркинликлари зарур даражада тан олиниш ва ҳурмат қилиниши ҳамда ахлоқ‐одобнинг адолатли талаблари ижтимоий тартиб ҳамда демократик жамиятдаги бугунги фаровонликнинг адолатли талаблари қондирилган бўлсин.Ана шу ҳуқуқ ва эркинликларнинг амалга оширилиши Бирлашган Миллатлар Ташкилоти мақсадлари ва принципларига сира зид бўлмаслиги керак.Ушбу Декларациясининг бутун руҳи бирор бир давлатга, шахслар гуруҳига ёки алоҳида шахсларга мазкур Декларацияда баён этилган ҳуқуқлар ва эркинликларнинг йўқ қилинишига қаратилган бирор бир фаолият билан шуғулланиш ёки хатти‐ҳаракатлар содир этишга йўл қўйиб беради, деб талқин этилиши мумкин эмас.Ka simma nna buricinitɛrɛ ka n bɔrɔ ŋwɛnɛ iyaali bei nna daama duuri ka bɔrɔ fɔ su hini ka hoŋu n sɛ ya bara bɔŋɔ duuri nna laakari kaniyom ãduniya kuna,Ka simma nna ka bɔrɔ daama duuri bara hɛi fɔ ka sariya hima a ma cɛruma ka bɔrɔ mɔrani nna tilaasi guruje nna mɛiyom bɛrɛkɛtɛ nna kwɛnɛ bɔrɔ futu,Ka simma nna naanɛ ka ãduniya zamaa sariya nyâ dam daama duuri ga buricinitɛrɛ nna bɔrɔ jirima bɔŋɔ nna kwɛnɛ daama ka a gono weibɔrɔ nna harubɔrɔ ciyom afɔ gonouom kuna,Ka simma nna ka binɛ a hima gɔ rɔkasinɛ hɛnnɔ ma gono ganna nna ganna ŋmaaniyo binni n hãnu kulu mɔɔjinɛ kweiyom dirɔu ga,Ka simma nna ka ãduniya zamaa diya mariga beeri, tabataniyom mɛɛfo ceejiyom ka n baa ãduniya ganna zamaa kulu ma tɔ daama duuri hini ga nna a zaamani safu ŋwaani ŋwaani ka n damyom nna daama duuri ko ga a jirimani ko beiyom tɔntɔni ceeji a bɔŋɔ,Ka simma nna ka ãduniya zamaa marga beeri tutu ka nŋayo ba mɛɛ cinɛyo kulu cii kawa bɔrɔ ŋwɛnɛ ãduniya daama duuri hini ga,Ka simma nna ka mɛɛcinɛyo cimaniyo ya ba nam daama duuri gweiyo ma dira dei-dei,ãduniya zamaa marigã beiyani bɔrɔ ŋwɛnɛ daama duuri ãdininya kuna gwei cirici ka a hima zaamani an kokari kǎ ci tɛɛntɛ n ŋmaarɛ ba mani za couyom hini kuna beiyom ceejiyom, ga, bɔrɔ kulu ma mɛɛ cinɛ di ci a ŋwɛnɛ ganna zamaayom kulu mɔ ma duwa ka geeri tila cirici wɔ ga. Za ganna ŋmaani ŋmaaniyom kuna hali an to ãduniya zama kulu.Aduniya kuna n gu ibuna damayo hɛi nɔ dei-dei nn daama nna n burucinitɛrɛ fɔ, n lasabu nna laakari ya nam nn mɔ huro cɛrɛ kuna nyanze tɛrɛ bɔŋɔɔ.Baa mɛi hima a ma gonna daama nna bɔŋɔɔ mɛiyom zaŋa ka daama bei beiyaniyom mɛɛ cinɛ na a siriyani dimi fisɔu yo ma sii. A sii nna n ma ci wɔ nɔ gaa kwaarɛ wɔ nɔ gaa bii wɔ nɔ weibɔrɔ wɔ nɔ harubɔrɔ.A sii nna cinɛ fisɔuyom; a sii nna adiini fisɔuyom a binɛ sii nna siyasa fisɔuyom.Bɔrɔ kulu gonna hunayom nna bɔŋɔɔ mɛiyom nna bɔŋɔɔ naanɛyom daama.Bɔrɔ fɔ na hima an ci bɔrɔ fɔ sɛ tam dee binɛ n ma mɔɔriya bɛrɛkɛtɛ. A ganna nɔ n hoŋu tamtɛrɛ nna mɔɔriyayom bɛrɛkɛtɛ ba hini fɔ ga.N su bɔrɔ fɔ wahalani, n su ga cɛɛnani n binɛ su ga kamani.Sariya ganna baa mani bɔrɔ gono a hima an saria ganna.Iri kulu afɔ sariya mɔjinɛ ya nɔ binɛ sariya di gu iri kulu cɛruma.Batumɛ gono bamɛi sɛ ɖɛɛ bɔrɔ na sariya daali n ma cɛɛ goosi sariyayo di mɔjinɛ ka yii ko beiyom.Hini sii bɔrɔ fɔ sɛ a ma hacinɛ dii ka daabu ɔu a ma gɛi, dee binɛ a ma kaa kwaara ka na cii taalifɔ bɔŋɔ.Hini gono bamɛi sɛ an goosi cɛ; goosi ka a ba hini ka a nɔ cimi ɔu a ma tãgarani a daama nna a tilasi bɔ̃ŋɔ.Ba n taali damyom nga se goosi ma a ciba n faaba kwɛ yo mɔjinɛ n ma du ka n ci taali kwɛ.A sii na n ma bɔrɔ nɔ taali daa fɔ bɔŋɔ ka sariya dom na a jisi. Ya nɔ binɛ hãŋa gunguyom ka a bisa sasariya sii. Sariya zaka ya hima hãŋa gunguyom.Bɔrɔ fɔ su mɛɛ dam bɔrɔ fuu senni kuna bɛrɛkɛtɛ. Ya nɔ binɛ bɔrɔ fɔ sii nna a ma haŋasinɛ jirima zobu. Sariya bamɛi cɛruma nna alaamari zaŋa yayo.Daama gono bamɛi sɛ a ma kwei nuŋu ka a baa kulu.A ma gɔrɔ kwaara ka a sawayom a sɛ a ma tunu saa ka a binɛ baa.Bamɛi ka sanani na n gaari n kwaara kuna daama gono n sɛ n ma gana kwaara ŋwaani ka hini ceeji n ma n ta yoo.Daama di su go n daabu dee a bara nna bɔrɔ wii ɔu binɛ daa bɛrɛkɛtɛ fɔ yo ka ãduniya zamaa mariga beeri hoŋu.Bamɛi kulu hima a ma gonna dimi.N su hini ka hoŋu bɔrɔ sɛ a dimi takii bɔŋɔ.Dee bɔrɔ kǎ tɔ balaga a sii nna ma dimi nna adiini fisɔu wei nna haru sɛ domi daama fɔ di nɔ n kulu gonna za n hiije waati hali n fefeiyom saa.N su hini ka hiije hɔu ka a na ci nna n bɔrɔ hinka kulu bakasinɛ.Iyaali ya bara zaamani safu ci cirici a ganna nɔ gominanti ga a cɛruma.Bamɛi, n bɔŋɔ̌ fɔ nɔ, noo zamaa nɔ, daama gono wɔ gonna duuri.A sii n ma bɔrɔ gaŋa a duuri takii bɔŋɔ.Bamɛi kulu gonna daama lasabu, ga, diayom kuna nna adiini ganayom ga n binɛ ba hini ka baaru n bɔŋɔ fɔ ɔu noo zamaa ko ga loo zaŋa ka a sawa noo sɛ.Bamɛi kulu gonna lasabu nna senni daama. A sɛ ganna nɔ bɔrɔ su ba hɛifɔ senni ɔu lasabu ko dirigoyom hɛi ka a binɛ ba senni kulu hini ka sei ba mani.Bamɛi kulu gonna kummayom nna igwe kuna gonoyom daama.N su bɔrɔ tilasi igwɛ fɔ kuna wuroyom.Bamɛi gonna daama a ma wuro a kwaara senni kuna a bɔŋɔ ɔu a barani ka a fisɔu.Bamɛi kulu afɔ bɔŋɔ gonna daama a ma gwei tɛ a kwaara gominanti sɛ.Hɛi ka zamaa zaa ya bara kwaara yiiko. Zaayom di mo bara ka nna a tɛtɛ biri.Ni ka kulu n gono zamaa kuna hima nɔ n ma gonna zamaa di naanɛ daama. A ma du kǒ bara n bukaata mǒ biyayom zaa almani nna taadayo daama duuri hini ga hɛiyo wɔ kulu nna kwaara zaama gaabi nna binɛ gɔrɔ ka sinɛ hɛinnɔ kwarayo ŋwɛnɛ alkawali hini ga. Ka simma nna zaŋa ka mɛtɛ yaasi kwaara fɔ fɔ na ŋwɛnɛ almani siriyani.Bamɛi gonna daama a ma gwei ka ǎ baa fisɔu. Ya nɔ binɛ n ga a cɛruma nna gwei zaŋɛi.Bamɛi munaafinsi baasi gonna gwei ka n tɛ banayom daama.Ni ka n gwei tɛ kulu gonna banayom dei-dei daama ka a ba tɔ ni n ma n ŋwɛnɛ iyaali kɔtɔ nna bɛɛrɛ bɔŋɔ.Bamɛi gonna daama a ma gweiteeriyo zogi taayom igwɛ safu jisi a binɛ ba hini ka a bɔŋɔ dam a fɔ ŋwaani ku na a bɔŋɔ bukaata fansayom ganna.Bamɛi gonna gwei hinanzobu nna hɔɔrɛ daama gwei kɛiyaniyom zaka nna gwei hinanzobu kuna banayom saa nna saa.Bamɛi gonna jisiri daama ka a ba hini ko ga ŋwɛnɛ alaafia nna a iyaali kulu cɛruma nna, zaa ŋwaari, taafɛ, fuu nna baabuyom. Dee a bara sariti ya du ni ɔu binɛ gwei ya sara musiiba ya na n zeeri, zeenɛ nɔ, dee binɛ arooba fɔ ka a na ci n saabu a bara tilasi n ma duwa tɛɛ mako daama.Wei kunu kweiyo, koo ŋwɛɛrayo gonna tɛɛmako nna kulayom daama. Koo kulu ka nna hɛi hiije bɔŋɔ, ka du ka nam nŋa ka n hɛi hiije si bɔŋɔ nn kulu gonna kulayom daama.Bamɛi gonna couyom daama. Couyom di ma du ka bara tilasi faala bɔŋɔ za coubugu cɛɛnɛ ka kwei sasa wantɛyo kammɛ gwei dendeniyom coubugu nŋa cɛrɛ hima n ma feeri bamani. Coubugu beeri n ma nŋa feeri nuŋu ka a hima.Couyom di ma bara hɛifɔ ka a mɔɔ feeriyom nna jiri ma nufi daama duuri hini ga a ma ci saabu suuru nna kwaasitɛrɛ ma tɛɛ dimiyo nna adiiniyo binni laakari kaniyom nna wadaata ma tɛ bamɛi sɛ.Nyaa nna baabɛ gonna daama n ma couyo ka n baa fisɔu n kõyo sɛ.Bɔrɔ kulu gonna daama a ma wuro a dimi taada kuna ka a hukumsi.Bamɛi gonna daama taadayo kuna a ma a kaayom taago liiba ŋwaa; tila kaayom nɔ, ɔu hɔɔrɛ taagɔ.Bɔrɔ kulu gonna daama a ma tɛ hɛi ka kwaara nna kwaara binni, nuŋu birijiyom ma si. Laakari kaniyom nna bɔŋɔ mɛiyom mo gono zaŋa ka nna beiyani bɔrɔ ãduniya daama tila kuna a ma duka bara mɔɔriyantɛ.Bɔrɔ gonna tilasiyo zamani ka kuna a gono. Zamani di ka kuna a fɔlɔnku bɔrɔ tɛrɛ nna a jirima hini ka tɛ.A daama nna a bɔŋɔ mɛiyom looyom kuna nɔ sariya tikitɛ a sɛ a ma duwa ko bɔrɔ cinniyo daama nna n bɔŋɔ mɛiyom bei n sɛ. Macɛrɛsɛ mo gono bamɛi sɛ.N su ba hini ka daama nna bɔŋɔ mɛiyo di loo ka na cii zaŋa ka yaasi ãduniyakwaara diyayo marigayom na a jisi.Beiyaniyom wɔ looyom ga siriya fɔ sii ka a ba nam kwaara fɔ su safu fɔ dee binɛ bɔrɔ ma tunu ka kɔɔnɛ ko ceeji gãnna zamaa ma daama duuri nna bɔŋɔ mɛiyom di ka n dam tila kuna saabu.Nüxü̃ tacua̱xgü rü guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü rü nawüxigu i Tupanape̱xewa rü tataxuma ya texé i togüarü yexera ixĩxẽ. Rü name nixĩ na nataãẽgüxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü. Rü ngẽmaca̱x tama tanaxwa̱xe i texé nüxü̃ tarüporamaẽ ĩ togü i duü̃xü̃gü rü e̱xna chixri namaã tachopetü.Nüxü̃ tacua̱xgü rü ñuxguacü rü togü i ãẽ̱xgacügü rü chixri nüxna nadau i norü duü̃xü̃gü rü chixri namaã nachopetü. Rü wüxi i taxü̃ ĩ chixexü̃ nixĩ ĩ ngẽma ĩ guxü̃ ĩ duü̃xü̃güpe̱xewa. Rü ñu̱xma tanaxwa̱xe i guxü̃ ĩ duü̃xü̃gü i guxü̃ ĩ naãnewa rü meã namaxẽ. Rü tama name na texé nachu̱xuxü̃ ĩ ngẽma nüxü̃ yaxuxchaü̃xü̃ ĩ duü̃xü̃gü. Rü tama name na texé nachu̱xuxü̃ ĩ ngẽma nüxü̃́ yaxõgüaxü̃ ĩ duü̃xü̃gü. Rü tama name ĩ togüxü̃ na namuü̃ẽxü̃ ĩ duü̃xü̃gü.Rü tanaxümatügü i ñaã oregü erü tanaxwa̱xe i ãẽ̱xgacügü meã nüxna nadaugüxü̃ ĩ norü duü̃xü̃gü. Erü tama tanaxwa̱xe i yixcüra ṯacü rü chixexü̃ca̱x norü ãẽ̱xgacümaã nanuẽ ĩ duü̃xü̃gü rü namaã nügü nadai.Tama name ĩ wüxi i nachiü̃ãne rü to i nachiü̃ãnemaã nügü na naḏaixü.Poperawa tanaxümatügü rü guxü̃ma ĩ nachiü̃ãnecü̃͟ãxgü i duü̃xü̃gü rü nawüxigu i Tupanape̱xewa rü tataxuma ya texé ta togüarü yexera ixĩxẽ. Rü yatügü rü ngexügü rü nawüxigu, rü wüxichigü rü name. Rü name nixĩ na naxãxchiruxü̃ ĩ guxü̃ ĩ duü̃xü̃gü rü name nixĩ na naxãwemüxü̃. Rü name nixĩ ĩ meã nügümaã na namaxẽxü̃ ĩ duü̃xü̃gü rü tama nügü na naḏaixü̃.Rü guxãma ĩ yixemagü i ngutaque̱xegüxü̃ rü tapuracüechaü̃ na nüxü̃ nangü̃xẽẽgüxü̃ca̱x i guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü na aixcüma meã namaxẽxü̃ca̱x rü nataãẽgüxü̃ca̱x.Rü ñu̱xma tanaxwa̱xe i guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü nüxü̃ nacua̱xgü i ngẽma uneta. Rü ngẽmaca̱x name nixĩ na meã naxümatügüxü̃ na nüxü̃ nacua̱xgüxü̃ca̱x i guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü.GUXÃMA Ĩ YIXEMA Ĩ GUXÜ Ĩ NACHIÜ̃ÃNEWA NE ĨXẼRü nüxü̃ tixu rü ñatarügügü:Rü nangẽxma ĩ maxü̃ ĩ mexü̃ ĩ guxü̃ ĩ duü̃xü̃güca̱x ixĩxü̃, rü taxucürüwa i texé tanachu̱xu i ngẽma. Rü tanaxwa̱xegü i guxü̃ ĩ nachiü̃ãnecü̃͟ãx i duü̃xü̃gü nüxü̃ nacua̱xgü i ngẽmachiga. Rü ngẽmaca̱x rü name nixĩ na guxü̃wama duü̃xü̃gü nanagúexẽẽgüxü̃ ĩ ngẽmachiga, na guxüma ĩ duü̃xü̃gü nüxü̃ nacua̱xgüxü̃ca̱x.Ngẽxguma nabuxgu i duü̃xü̃gü rü guxü̃ma nawüxigu, rü tataxuma ya texé ya togüarü yexera ixĩsẽ. Rü guxü̃ma naxããẽgü rü ngẽmaca̱x rü name nixĩ na nügümaã namecümaxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü.Rü name nixĩ na wüxichigü i duü̃xü̃ meã namaxü̃xü̃ ngẽxgumarüü̃ i ñaã popera nüxü̃ ixuxürüü̃. Rü taxucürüwa i texé tanachu̱xu i ngẽma. Rü nüẽ́ta i ngexta nabuxgu i wüxi i duü̃xü̃, rü e̱xna ṯacũ rü duü̃xü̃ yixĩxgu. Rü nüẽ́ta ega yatü yixĩxgu rü e̱xna ngexü̃ yixĩxgu. Rü nüẽ́ta i ṯacü i nagawa yadexaxgu rü e̱xna ñuxãcü Tupanaãxü̃́ yaxõõgu. Rü nüẽ́ta ega ṯacü rü ãẽ̱xgacütanüxü̃ yixĩxgu rü e̱xna ṯacügu naxĩnügu. Rü nüẽ́ta ega namuãrü dĩẽruã̱xgu rü e̱xna tama. Erü guxü̃ ĩ duü̃xü̃güca̱x nixĩ ĩ ñaã maxü̃ ĩ mexü̃.Rü nüẽ́ta ega ṯacü rü nachiü̃ãnecü̃͟ãx yixĩxgu i wüxi i duü̃xü̃, erü guxü ĩ nachiü̃͟ãx i duü̃xü̃güca̱x nixĩ ĩ ñaã maxü ĩ mexü̃.Rü ngẽxguma tama ṯacü rü chixexü̃ naxü̱xgu i wüxi i duü̃xü̃ rü taxucürüwa wüxi i ãẽ̱xgacü nüxna nanachu̱xu i ṯacü i mexü̃ ĩ nagu naxĩnüxü̃ rü taxucürüwa naxãũxũneãcü̃ rü e̱xna napoxcuaxü̃ rü e̱xna yamáãxü̃.Rü ngẽxguma togüãxü̃́ napuracügu i wüxi i duü̃xü̃ name nixĩ na nayauxãxü̃ ĩ natanü. Rü tama name na ngetanüãcüma na napuracüxẽẽãcü̃.Rü tama name na wüxi i ãẽ̱xgacü nüxna na nac̱uaixcaxü̃ ĩ wüxi i duü̃xü̃ rü e̱xna chixri namaã naxüpetü wüxi i airurürü̃.Rü marü name na ãẽ̱xgacüpe̱xewa na nanguxü̃ ĩ ngexü̃rüxü̃ ĩ duü̃xü̃ na norü guxchaxü̃ yaxuxü̃ca̱x na namexẽẽãxü̃ca̱x.Rü ãẽ̱xgacüpe̱xewa rü guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü rü nawüxigu. Rü name nixĩ ĩ ãẽ̱xgacü na nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃ ĩ guxü̃ma. Rü tama name na chixexü̃ namaã naxüxü̃ ĩ wüxi, rü nüxü̃ na nangü̃xẽẽxü̃ ĩ to, erü guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü rü nawüxigu.Rü ngẽxguma texé ṯacü rü chixexü̃ wüxi i duü̃xü̃maã taxü̱xgu rü name nixĩ na ãẽ̱xgacüpe̱xewa na naxüxü̃ ĩ ngẽma duü̃xü̃. Rü marü name na ãẽ̱xgacümaã nüxü̃ na yaxuxü̃ na ãẽ̱xgacü namexẽẽxü̃ca̱x i ngẽma.Rü ngẽxguma tama ṯacü rü chixexü̃ naxü̱xgu i wüxi i duü̃xü̃ rü taxucürüwa wüxi i ãẽ̱xgacü nanapoxcu. Rü taxucürüwa norü nachiü̃ãnewa ínanata̱xüchi.Rü ngẽxguma wüxi i duü̃xü̃ to i duü̃xü̃xü̃ ixuãxü̃gu rü taxucürüwa ãẽ̱xgacü nanapoxcu ega tama meã nüxna nacaxiragu i ngẽmachiga.Rü ngẽxguma wüxi i duü̃xü̃ to i duü̃xü̃xü̃ ínaxuãxü̃gu rü taxucürüwa i ãẽ̱xgacü nüxü̃ nixu na aixcüma wüxi i chixexü̃ na naxüxü̃ ega tama meã nüxna nacaxiragu i noxrix.Rü ngẽxguma tama ãẽ̱xgacü nachu̱xuxgu i noxrix, rü taxucürüwa i yixcüra rü wüxi i duü̃xü̃ napoxcu naxca̱x i ngẽma. Rü taxucürüwa poraãcü nanapoxcu ega tama nataxgu i ngẽma chixexü̃ ĩ naxüxü̃ ĩ wüxi i duü̃xü̃.Rü ngẽxguma ṯacü rü chixexü̃ naxü̱xgu i wüxi i duü̃xü̃ rü taxucürüwa i ãẽ̱xgacü nanapoxcu i naxma̱x rü e̱xna naxãcügü naxca̱x i ngẽma. Rü taxucürüwa ãẽ̱xgacü ngẽma duü̃xü̃patagu naxücu rü e̱xna ngẽma duü̃xü̃ãrü carta niwãxna. Rü taxucürüwa ãẽ̱xgacü nüxü̃ nixu i ṯacü i ore i chixexü̃ ĩ ngẽma duü̃xü̃chiga, erü nachu̱xu i ngẽma.Rü ngẽxguma chi ngextá naxũxchaü̃gu wüxi i duü̃xü̃ ĩ nachiü̃ãnewatama rü taxucürüwa ãẽ̱xgacü nanachu̱xu i ngẽma.Rü ngẽxguma chi to i nachiü̃ãnewa naxũxchaü̃gu rü taxucürüwa ãẽ̱xgacü nanachu̱xu i ngẽma. Rü taxucürüwa nanachu̱xu na nataeguxü̃.Rü ngẽxguma wüxi i ãẽ̱xgacü chixexü namaã üxchaü̃gu i wüxi i duü̃xü̃ rü marü name na ngẽma ãẽ̱xgacücha̱xwa yaxũxü̃ rü to i nachiü̃ãnewa naxũxü̃.Natürü ngẽxguma aixcũma wüxi i chixexü̃ naxü̱xgu i ngẽma duü̃xü̃ rü marü name ĩ ãẽ̱xgacü nanataeguxẽẽ na napoxcuãxü̃ca̱x.Marü name na wüxichigü i duü̃xü̃ãxü̃́ na nangẽxmaxü̃ ĩ norü bupane rü nachiü̃ãne.Taxucürüwa wüxi i ãẽ̱xgacü nanapu i wüxi i duü̃xü̃arü bupane. Natürü ngẽxguma nanaxwa̱xegu i wüxi i duü̃xü̃ rü marü name na nüxna na yaxũxü̃ ĩ ngẽma nachiü̃ãne na to i nachiü̃ãnewa naxũxü̃ca̱x na ngẽ́maxü̃͟ãx yixĩxü̃ca̱x.Ngẽxguma nayaxgu i yatü rü marü name na naxãmaxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ĩ ngexü̃gü rü ngẽxguma nayaxgu rü marü name na naxãtexü̃. Rü nüẽ́ta ega ṯacü rü duü̃xü̃ yixĩxgu i nümagü rü e̱xna ṯacü rü nachiü̃ãnegü̃͟ãx yixĩxgu rü e̱xna ṯacü rü machiü̃ãnecü̃͟ã yixĩxgu rü e̱xna ñuxãcü Tupanaãxü̃́ yaxõãgu. Rü taxucürüwa texé nüxna tanachu̱xu i ngẽma na naxãmaxü̃ rü e̱xna naxãtéxü̃ rü e̱xna naxãxãcüxü̃. Rü ngẽma yatü rü ngẽma ngexü̃ rü nawüxigumare.Rü ngẽxguma tama naxãtechaü̃gu i wüxi i ngexü̃ rü taxucürüwa texé tanamu na naxãtéxü̃ca̱x. Tü ngẽxgumarüü̃ ĩ yatüxü̃ rü ngẽxguma tama naxãmaxchaü̃gu rü taxucürüwa texé tanamu na naxãmaxü̃ca̱x.Rü marü name na naxãmaxü̃ rü naxãtéxü̃ rü naxãxãcüxü̃ ĩ duü̃xü̃gü. Rü name nixĩ na ãẽ̱xgacü rü ngẽma duü̃xü̃güxü̃ inapoxü̃xü̃ rü nüxna na nadauxü̃.Rü marü name na wüxichigü i duü̃xü̃ rü nüxü̃́ nangẽxmaxü̃ ya napata rü norü naãne rü norü ngẽmaxü̃gü. Rü ngẽxguma chi to i duü̃xuü̃maã yatoyechãü̃ãgu i norü ngẽmaxü̃gü gü marü name na yatoyẽxü̃.Rü taxucürüwa texé wüxi i duü̃xü̃na tanapu i norü ngẽmaxü̃gü rü napata rü e̱xna ṯacü i to i nüxü̃́ ngẽxmaxü̃.Rü wüxichigü i duü̃xü̃ rü marü name na nüma nanaxwa̱xexü̃ãxüma nagu na naxĩnüxü̃ e̱xna Tupanaãxü̃́ na yaxõõxü̃. Natürü ngẽxguma toãcüma nagu naxĩnüchaü̃gu rü e̱xna toãcüma Tupanaãxü̃́ yaxõxchaü̃ãgu rü taxucürüwa texé nüxna tanachu̱xu i ngẽma. Rü ngẽxguma togümaã nüxü̃ yaxuxchaü̃gu i ngẽma nagu naxĩnüxü̃ rü e̱xna yaxõxü̃ rü ngẽma rü ta rü name. Rü ngẽxguma nüxĩcatama Tupanaãxü̃́ yaxõxchaü̃ãgu rü ngẽma rü name. Natürü ngẽxguma togümaã nangutaque̱xechaü̃gu na Tupanaxü̃ yacua̱xüxü̃güxü̃ca̱x rü ngẽma rü ta name rü taxucürüwa texé tanachuxu i ngẽma.Rü wüxichigü i duü̃xü̃ rü marü name na nüma nanaxwa̱xexü̃ãcüma nagu na naxĩnüxü̃ rü taxucüma texé nüxna tanachu̱xu i ngẽma. Rü taxuacüma texé tanapoxcu naxca̱x i ngẽma nagu naxĩnüxü̃. Rü taxucürüwa texé tanachu̱xu na togümaã nüxü̃ na tixuxü̃ ĩ ngẽma nagu tarüxĩnüxü̃.Rü ngẽxguma nangutaque̱xechaü̃gu i wüxi i duü̃xü̃ rü taxucürüwa texé nüxna tanachu̱xu i ngẽma ngutaque̱xe.Taxúema nüxna tanachu̱xu i wüxi i duü̃xü̃ ega tama nanaxwa̱xegu na wüxi i ngutaque̱xetanüxü̃ nügü yaxĩxẽẽxü̃.Rü ngẽma na ãẽ̱xgacüxü̃ yangucuchixẽẽxü̃ ĩ wüxi i duü̃xü̃ rü guxü̃ ĩ duü̃xü̃güme̱xẽwa nangẽxma ĩ ngẽma.Rü name nixĩ na ãẽ̱xgacü nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ ngẽma duü̃xü̃gü i naxme̱xwa ngẽxmagüxü̃.Rü name nixĩ na nangutaque̱xegüxü̃ ĩ duü̃xü̃gü na meã nüxü̃ naxunetaxü̃ca̱x i norü ãẽ̱xgacügü. Rü name nixĩ na wüxichigü nuxü̃ naxunetaxü̃ ĩ na ngexü̃rüüxü̃ ĩ ãẽ̱xgacü nanaxwa̱xegüxü̃.Rü name nixĩ na ãẽ̱xgacü nuxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ norü duü̃xü̃gü na meã namaxẽxü̃ca̱x rü taxuma tacü rü chixexü̃ namaã naxügüxü̃ca̱x i ngẽma norü duü̃xü̃gü.Rü name nixĩ na wüxichigü i duü̃xü̃ nüxü̃́ na nangẽxmaxü̃ ĩ norü puracü. Rü taxucürüwa texé nüxna tanachu̱xu na napuracüxü̃ nawa i ngẽma norü puracü i nüma nanaxwa̱xexü̃. Rü taxucürüwa texé tanamu nawa i wüxi i puracü i tama nüma nanaxwa̱xexü̃.Rü name nixĩ na wüxichigü i duü̃xü̃ fü nayauxãxü̃ ĩ natanü naxca̱x i norü puracü. Rü ngẽxguma ñuxre i duü̃xü̃gü napuracüegu i wüxi i puracüwa, rü ngẽxguma nawüxiguxgu i ngẽma norü puracüwa, rü name nixĩ na nawüxiguxü̃ ĩ natanü ĩ ngẽma puracüca̱x nayauxgüxü̃.Rü ngẽxguma wüxi i duü̃xü̃ rü to i duü̃xü̃na naxããgu i wüxi i puracü rü name nixĩ na meã nüxü̃́ na naxütanüãxü̃. Erü name nixĩ na wüxichigü meã nayaxuxü̃ ĩ natanü na ngẽmamaã meã nüxna na nadauxü̃ca̱x i ngẽma naxma̱x rü naxãcügü.Rü ngẽxguma ñuxre i puracütanüxü̃gü wüxigu puracüchaü̃gu na meã nüxü̃́ naxütanügüãxü̃ca̱x rü taxucürüwa texé tanachu̱xu nüxna ĩ ngẽma.Rü guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü rü name na nangü̃güxü̃ ĩ ñuxguacü na tama guxü̃guma napuracüexü̃ca̱x. Rü ngẽxguma wüxi ya taunecü wüxi i corixü̃tawa napuracügu i wüxi i duü̃xü̃ rü name nixĩ na ngẽma cori nüxna na nxãxü̃ ĩ ñuxre i ngunexü̃ na nan͟gü̃xü̃ca̱x. Rü name nixĩ na ngẽma ngunexü̃gü i nagu nan͟gü̃xü̃ ĩ ngẽma cori nüxü̃́ na naxütanüxü̃ naxc̱ax i ngẽma ngunexü̃gü i nagu naṉgü̃xü̃ ĩ ngẽma norü duü̃xü̃.Rü name nixĩ na meã namaxü̃xü̃ ĩ wüxichigü i duü̃xü̃ na tama yaḏaawexü̃ca̱x i nüma rü naxma̱x rü e̱xna naxãpataxü̃ ĩ wüxichigü i duü̃xü̃. Rü ngẽxguma yaḏaawexgu rü name nixĩ na nangẽxmaxü̃ ĩ norü duturu. Rü ngẽxguma taxuacüma norü puracüxü̃ iyangauxgu i wüxi i duü̃xü̃ rü name nixĩ na ãẽ̱xgacü nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃. Rü ngẽxguma nayutegu rü e̱xna poraãcü nayaxgu i wüxi i duü̃xü̃ rü nüxü̃́ natauxgu i ngẽma norü ngü̃xẽẽruü̃, rü name nixĩ na ãẽ̱xgacü nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃.Rü name nixĩ na ãẽ̱xgacü nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃ ĩ ngẽma ngexü̃gü i ãxãxügüxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ta name nixĩ na ãẽ̱xgacü nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ buxü̃gü woo naxãnatügu rü e̱xna nangenatügu.Rü name nixĩ na poperaxü̃ nacua̱xgüxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü. Rü tama name na buxügü naxütanügüxü̃ naxca̱x i ngẽma na nangúexü̃. Rü name nixĩ na guxü̃ma ĩ papagü rü norü buxü̃güxü̃ namuxü̃ na nangúexü̃ca̱x. Rü ngẽxguma secundáriawa rü e̱xna institútowa rü e̱xna universidáwa naxũxchaü̃gu i wüxi i naxãcü rü name nixĩ na ngẽ́ma naxũxü̃ ega chi aixcüma mexü̃ ĩ buxü̃ ĩ ngúxwa̱xexü̃ yixĩxgu.Rü ngẽma buxü̃güarü profesórgü rü name nixĩ na meãma nangúexẽẽãxü̃ ĩ buxü̃gü na meã guxü̃ ĩ duü̃xü̃gumaã namaxẽxü̃. Rü taxúena nachúxaxü̃ca̱x na nügü nangechaü̃güxü̃ ĩ wüxichigü i nachiü̃ãne rü e̱xna duü̃xü̃gü i to i nagawa idexagüxü̃maã rü e̱xna nüxü̃́ yaxõõxü̃ na ngẽmaãxü nataãẽgüxü̃ca̱x.Rü ngẽxguma wüxi i papa rü wüxi ya escuela ya mexü̃newa namuxchaü̃ãgu i norü buxü̃ rü ngẽma rü ta name.Rü name nixĩ na wüxichigü i duü̃xü̃ rü nataãẽxü̃ namaã ĩ guxü̃ma ĩ mexü̃gü i norü ĩãnewa ngẽxmaxü̃. Rü ngẽxguma nangẽxmagu i tacü i mexü̃ ĩ ĩãneãrü ixĩxü̃ rü name nixĩ na nüxü̃ nacuáxü̃ na guxü̃ãrü yiĩxü̃ ĩ ngẽma.Rü ngẽxguma texé naxümatügu i wüxi i popera rü e̱xna wüxi i naxchicüna̱xã taxü̱xgu rü namaã tataxegu, rü name nixĩ na tanayaxuxü̃ ĩ natanü naxca̱x i tümaãrü puracü.Rü taxucürüwa texé tanachu̱xu na meã ñaã popera nüxü̃ ixuxü̃rüü̃ namaxü̃xü̃ ĩ wüxi i duü̃xü̃.Rü name nixĩ na wüxichigü i duü̃xü̃ rü meã norü ĩãneca̱x napuracüxü̃ rü meã guxü̃ ĩ togü i norü ĩãnecü̃͟ãxgümaã namaxü̃xü̃.Rü name nixĩ na meã namaxẽxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü, natürü taxucürüwa texé chixri naga taxĩnü ĩ tümaãrü ãẽ̱xgacü. Rü tama name na wüxi i duü̃xü̃ rü to i duü̃xü̃maã chixexü̃ naxüxü̃.Rü taxucürüwa texé chixri naga taxĩnü ĩ ngẽma nüxü̃ yaxuxü̃ ĩ ñaã popera erü ñã nixĩ ĩ nagu naxĩnüẽxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ nachiü̃ãnegü i wüxigu rüxĩnüẽxü̃.Rü guxü̃ ĩ nachiü̃ãnewa rü taxucürüwa ṯacü rü ãẽ̱xgacü chixri naga naxĩnü ĩ ñaã popera. Rü name nixĩ na guxü̃ma ĩ togü i duü̃xü̃gü rü ta meã naga naxĩnüẽxü̃ ĩ ñaã popera. Erü tanaxwa̱xe na meã namaxẽxü̃ ĩ guxü̃ma ĩ duü̃xü̃gü ĩ ñaã popera nüxü̃ ixuxü̃rüü̃.Ɔnam dɛ adasa hɔn enyimnyam yɛ pɛr na ndzinoa a obi nngye mmfi hɔn nsamu a wɔwɔ no ngyetomu nye wiadze yi mu fahodzi, pɛrpɛrdzi, ntsɛntsenenee na asomdwee ne fapem;Ɔnam dɛ tsia a yetsiatsia nyimpa ne ndzinoa do no dze ewurkadze nwenwen a obiara tsia aba, na afei so wɔabɔ wiadze a ɔreba a no mu nyimpa benya fahodzi wɔ kasa, gyedzi, suro na ohia ho dawur dɛ nyimpapem nyina hɔn ahwehwɛdze tsitsir,Ɔnam dɛ ohia pɛpɛɛpɛ dɛ yɛmmpɛ dɛ yɛyɛ adasa ndzinoa ho mbra,Ɔnam dɛ ohia dɛ wotu aman na aman ntamu anyɛnkoyɛ nkitahodzi mpon,Ɔnam dɛ Amanaman Nkabɔmu Kuw mu nyimpa nyina edua Farbaa Nwoma no do agye hɔn gyedzi a ɔwɔ adasa awose ndzinoa, nyimpa n'enyimnyam na nyimpa no bo a ɔsom, na mbanyin na mbaa hɔn ndzinoa a ɔyɛ pɛr ato mu na wɔabɔ hɔn enyim biriw dɛ wobotu asetsena mu kankɔ na atseyie mpon,Ɔnam dɛ aman a wɔdɔm Amanaman Nkabɔmu Kuw no abɔ ɔdabaa dɛ wɔnye Kuw no bɛyɛ ahwehwɛ amansuon nyina enyiedzi ama adasa ndzinoa na awose fahodzi ntsi.KUW NO BAGUA KƐSE NOPaa mu kã dɛ:Afei,NHYIAMU KƐSE NO YI ADASA NDZINOA HO DAWURBƆ no kyerɛ dɛ: ɔno nye nhwhɛdodze tsitsir a ɔwɔ hɔ ma nyimpa na aman nyina, ama ankorankor biara na nyimpa kuw biara, sɛ wɔdze dɛm dawurbɔ yi si hɔn enyim a, wɔaabɔ mbɔdzen edua nkyerɛ na adzesua do ama nkorɔfo eedzi ndzinoa na fahoazi ahorow no nyi; na wɔaatɔa do afa hɔnara hɔn man na amanaman nhyehyɛɛ do wɔama wɔaagye dawurbɔ yi ato mu na woeedzi do wɔ Aman a wɔdɔm Nkabɔmu Kuw no mu biara mu nye asaase biara a wɔhyɛ hɔn ase no so do.Wɔwo adasa nyina to fahodzi mu, na hɔn nyina yɛ pɛr wɔ enyimnyam na ndzinoa mu. Wɔmaa hɔn nyina adwen na tsibowa, na ɔwɔ dɛ hɔn nkitahodzi mu ndzeyɛɛ da no edzi dɛ wɔyɛ enuanom.Obiara wɔ ndizona na fahodzi a wɔada no edzi wɔ Dawurbɔ yi mu no ho kwan a nyiyimu biara nnyi mu a ɔfa no obi n'awosu anaa no honamenyi ngyegyee mbrɛ ɔtse, dɛ ɔyɛ banyin anaa ɔyɛ basia, ne kasaa a ɔkã, ne nyamesom mbrɛ ɔtse, amanyɛ ho adwen a ɔwɔ, ne man anaa asetsena mu gyinabew a ofi mu, egyapadze a ɔwɔ, n'awofo hɔn gyinabew anaa gyinabew fofor biara so a ɔwɔ ho.Bio, onnyi dɛ wogyina ɔman a obi fi mu no n'amanyɛ kwan, ne mbra anaa n'amanandze gyinabew do-dɛ ɔman no dzi ne mansin, dɛ ɔhyɛ ɔman bi no nhwɛdo ase, anaadɛ onnyi fahodzi, yɛ nyiyimu tsia nyimpa no.Nyimpadua no nkwa, ne fahodzi, na no tɔtrɔtɔ yɛ obiara ne ndzinoa.Onnyi dɛ wɔdze obiara to nkowaasom mu anaadɛ wɔma ɔsom ɔsomhun; ɔwɔ dɛ wogu nkowaasom na ndɔnkɔgua korakora.Onnyi dɛ wɔyɛ obiara ayakayakadze, etsiɔdzendze anaa enyinyandze anaa wɔtsea no anaa wɔma no asotwe biara a ɔsɛɛ dasanyi n'enyimnyam.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ, mbra mu, wobu no dɛ nyimpa wɔ beebiara.Nyimpa nyina yɛ pɛr wɔ mbra no enyim, na hɔn nyina fata mbra no ne ntwitwagye a nyiyimu nnyi mu. Obiara wɔ ho kwan dɛ mbra no bɔ no ho ban tsia nyiyimu a obu Dawurbɔ yi mu nsɛmpɔw no mu biara do no, nye nunu biara a wonunu nyimpa ma ɔyɛ ma ɔyɛ nyiyimu no.Obiara a wɔayɛ bɔn etsia ne ndzinoa a mbra na amambu ho mbra ma no ho kwan no, wɔ ho kwan dɛ odua asɛndzi baguafo do gye nsiesie anaa mpata a ɔfata.Onnyi dɛ abɔtsirmu ara wɔkyer obi, wɔdze no sie, anaa wotwa no esu.Obiara wɔ ho kwan dɛ bagua asɛndzifo a wɔnntɔn hɔn asowa nndzi tsena hwehwɛ n'asɛm mu pefee wɔ ne ndzinoa, n'asadze anaa ewudzisɛm ho sombo bi a wɔdze abɔ no ho.Obiara a wɔabɔ no sombo bi a ɔdze ntsea nam no wɔ ndzinoa dɛ wobu no dɛ odzi bem kesi dɛ, woedzi n'asɛm ama no kwan biara a ohia dɛ ɔdze tstsew no ho, na woebu no fɔ dɛ mbrɛ mbra kyerɛ.Onnyi dɛ wobu obiara fɔ na wɔtsea no wɔ ndzeyɛɛ bi a ɔnnye ntsea nam ase. Na eso onnyi dɛ wɔma obi ntsea a ɔbor no mfomdo a ɔayɛ no ho ntsea do.Onnyi dɛ abɔtsirmu ara wɔdze ɔho hyehyɛ obi no kɔkoamunsɛm, n'ebusuasɛm anaa n'efisɛm mu; anaadɛ wogu n'enyimnyam na ne dzin ho fi. Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ mbra bɔ no ho ban tsia ndzeyɛɛ a ɔtsetse dɛm yi.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ okyinkyin na ɔtsena ɔman bi n'asaase do bea biara a ɔpɛ.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ ofi ɔman biara mu (noara ne man kã ho) na ɔsan ba ne man mu bio.Obiara wɔ ndzinoa dɛ ɔhwehwɛ na onya guansuma wɔ ɔman bi do fi atseetsee ho.Onnyi dɛ dɛm ndzinoa yi wobisa wɔ bɔn bi a ɔmmfa manyɛ ho anaa otsia Amanaman Nkabɔmu Kuw no ne nhyehyɛɛ a onyia no ayɛ ma woridzi n'asɛm wɔ ho biara ho.Obiara wɔ ndzinoa dɛ ɔyɛ ɔman bi ba.Onnyi dɛ abɔtsirmu ara wɔma obi hwer n'amambayɛ, anaadɛ wɔmma no kwan mma ɔnnsesa n'amambayɛ.Ɔyɛ mbanyin na mbaa a hɔn enyi efifir hɔn ndzinoa dɛ wɔwar na wɔwo mba, na awosu, amambayɛ anaa nyamesom nnsiw iyi ho kwan. Mbanyin na mbaa nyina hɔn ndzinoa a wɔwɔ no awar ho no yɛ pɛr wɔ awar ber no mu nye awar no ngui no mu so.Adze ara a ɔwɔ dɛ awar no gyina do nye asakuw ebien a wɔrowar no hɔn pɛ a nhyɛ nnyi mu.Okun, ɔyer na mba bɔ mu kor dɛ abɔasee kuw a nyimpa kuw biara ne farbaa fi mu wɔ adasa mu, na ɔyɛ hɔn ndzinoa dɛ nyimpakuw no na ɔman no bɔ hɔn ho ban.Obiara wɔ ndzinoa dɛ onya egyapadze a ɔyɛ no nko nedze, anaadɛ ɔnye nkorɔfo bi bɔ mu nya dɛm egyapadze no.Onnyi dɛ abɔtsirmu ara wɔgye obi n'egyapadze fi ne nsamu.Obiara wɔ ndzinoa dɛ ɔyɛ n'adwen, ɔsoa noara ne tsibowa, ɔfa nyamesom biara a ɔpɛ. Dɛm ndzinoa yi ne fã bi nye kwan a obiara wɔ dɛ ɔsesa ne nyamesom anaa ne gyedzi na kwan so a ɔfa do dze ma ne gyedzi no da edzi wɔ bagua mu anaa nsumaa mu, dɛ ɔno nko anaadɛ nyimpa binom kã ho wɔ iyi mu.Obiara wɔ ho kwan dɛ ɔkyerɛ n'adwen wɔ biribi ho. Dza ɔkã dɛm ndzinoa yi ho nye dɛ obiara botum ayɛ n'adwen wɔ biribi ho a ntotoananmu biara nnyi mu. Dza ɔkã ho bio so nye dɛ otum anaa otsie asɛm nye nsusui biara a ɔnam kwan biara do na efi mbea nyina, na ɔma nyimpa binom so tse.Obiara wɔ kwan dɛ ɔkɔ nhyiamu a ɔyɛ asomdwee ase, na ɔdɔm fɛkuw biara.Onnyi dɛ wɔhyɛ obiara ma ɔdɔm fɛkuw bi.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ osuo mu ma wobu ne man dɛ ɔnoara dzi bano wɔ mu, anaadɛ obosuo mu ma woeeyi ananmusifo.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ onya kyɛfa wɔ ɔman adɔdɔdze biara a ɔwɔ ne man mu no mu.Ɔwɔ dɛ aban no tum gyina ɔmamfo hɔn pɛ do. Dɛm pɛ yi wɔnam ambatow a no mu da hɔ a wɔtow no ne ber ano do da no edzi, akorɔfo a wɔasõ ambatow no wɔ dɛ wɔma wɔtow amba wɔ nsumaa mu a nhyɛ biara nnyi mu.Ankorankor biara, dɛ ɔyɛ ɔmamba bo, wɔ ndzinoa dɛ ɔman no bɔ n'eyiedzi ho ban. Ɔwɔ dɛ wɔfa ɔman no no mbɔdzen do, anaa bataboa bi a dɛm ɔman no nye ɔman fofor bi yɛ do ma ɔmamba biara n'eyiedzi ba mu dɛ mbrɛ ɔman kor no ne sikasɛm, n'asetsena na n'amambra no tum a ɔma n'enyimnyam dzi mu no tse.Obiara wɔ ndzinoa dɛ ɔyɛ edwuma. ɔyɛ ne ndzinoa dɛ ɔfa edwuma a ɔpɛ dɛ ɔyɛ, na ɔyɛ ne ndzinoa dɛ wɔma no edwumayɛ mu nhyehyɛɛ pa, na wɔbɔ noho ban fi fietsena ho.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ wɔma no akatua a ɔfata n'edwuma a ɔyɛ a, nyimpa nyiyimu biarannyi mu.Obiara a ɔyɛ edwuma no wɔ ndzinoa dɛ onya akatua a ɔsɛ na ɔtsen a ɔbɛma ɔnye n'ebusuafo enya asetsena a ɔfata nyimpa n'enyimnyam, na sɛ ohia mpo a, ɔwɔ dɛ wɔdze asetsena mu nhyehyɛɛ ho ekyigyina bi foa akatua no do.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ ɔtsew anaa ɔdɔm edwumayɛfo kuw bi dua do dze bɔ n'eyiedzi ho ban.Obiara wɔ ahomgye na bɔndɔdziber ho kyɛfa; mber a wɔahyehyɛ a ɔmma edwumayɛ mmbor do, na akwanma ber a wotua odwumayɛnyi no kaw so kã iyi ho.Obiara wɔ ndzinoa dɛ ɔnye n'ebusuafo nya asetsena yi mu eyiedzi a ɔbɛma woeenya ahoɔdzen nye asetsena pa, edziban, akataho, tsenabew, eduyɛ na asetsena mu nhyehyɛɛ pa.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa so dɛ, zɛ ɔhwer n'edwuma, ɔyar, onya dzɛmdzi bi, no hokafo wu, mpanyinyɛ ma ɔyɛ mberɛw, anaadɛ biribi ama ma onntum nnhwɛ noho a, onya asetsena mu ekyigyina. Ɔwɔ dɛ mbasiafo a wotur mba na mbofra nyina wɔma hɔn mboa soronko. Mbofra nyina, dɛ wɔwoo hɔn wɔ awar ase, anaadɛ wɔwoo hɔn wɔ sɔnmu, wɔ dɛ wɔma hɔn asetsena mu bambɔ pɛr.Ɔyɛ obiara ne ndzinoa dɛ ohu nwoma. Mbofraber mu nwomasua na ahyɛse nwomasua a ɔtse dɛm no nnyi dɛ wɔgye ho sika. Ɔyɛ nhyɛ dɛ abofra biara nya mbofraber mu nwomasua. Ɔwɔ dɛ wɔma mfirdwuma, na nsaanodwuma ho adzesua nye dwumadzi horow ho nwomasua yɛ beberee. Suapɔn mu nwomasua so wɔ dɛ ɔyɛ beberee na obiara a no mbɔdzembɔ fata no wɔma no ho kwan.Ɔwɔ dɛ nwomasua nyina no botae yɛ dɛ ɔhwehwɛ nyimpa dasanyi no mu nyina no mpontu nye enyidzi kɛse a ɔbɛba nyimpa mu wɔ adasa hɔn ndzinoa ahorow a wɔwɔ no ho. Ɔwɔ dɛ otu ntsease, gyaamu-ma-ɔnka na anyɛnkoyɛ mpon wɔ aman, nyimpakuw na nyamesom ho ekuw nyina mu; na ɔbɔboa atow Amanaman Nkabɔmu Kuw no dwumadzi akɔ kan dze ama asomdwee eetsim.Awofo wɔ ndzinoa dɛ wɔbɛkyerɛ nwomasua kor a ɔwɔ dɛ hɔn mba nya.Obiara wɔ ndzinoa dɛ ɔdze noho fora ne man m'amambra mu na onya enyigye fi ɔman no n'amandze nsaanodwuma mu na onya kyɛfa wɔ abɔdze nyansapɛ na mfaso a ɔdze ba no mu so.Obiara wɔ ndzinoa a ofi abɔdzenyansapɛ, nwomasua anaa amandze, nsaanodwuma adzeyɛ bi a noara dze bɔbɔɔ adze no mu ba no ne bambɔ no mu.Obiara wɔ ho kwan dɛ onya kyɛfa wɔ asetsena anaa amanaman nhyehyɛɛ a okitsa ndzinoa na fahodzi horow a wɔada no edzi wɔ dɛm Dawurbɔ wɔ Mpaamukã yi mu no mu.Obiara wɔ asodzi wɔ nyimpa kuw a ɔtse hɔn mu no mu; hɔ nko ara nye bea a no mpontu a odzi mu botum aba a akwansiwdze bi nnyi ho.Ber a obi dze ne ndzinoa na ne fahodzi ridzi dwuma no, ɔwɔ dɛ ɔyɛ dza mbra hwehwɛ wɔ no hɔ ama binom so eenya hɔn kyɛfa nye hɔn fahodzi. Ɔwɔ dɛ onya no bɔ bra tsenenee na ɔyɛ guadoadzeyɛ dɛ mbrɛ ɔdodow amambu mu eyiedzi adzeyɛ ho ntsetsee tse.Onnyi dɛ wɔfa kwan biara a otsia Amanaman Nkabɔmu Kuw no ne nhyehyɛɛ do dze hwehwɛ ndzinoa na fahodzi ahorow yi.Onnyi dɛ nyimpa biara ma nkyerɛase wɔ Dawurbɔ yi mu nsɛm yi ho a ɔbɛma ɔman, nyimpakuw anaa ankorankor bi tum ma ɔaayɛ biribi a ɔbɛsɛɛ ndzinoa na fahodzi ahorow a wɔada no edzi wɔ nwoma yi mu no.Considérant que la reconnaissance de la dignité inhérente à tous les membres de la famille humaine et de leurs droits égaux et inaliénables constitue le fondement de la liberté, de la justice et de la paix dans le monde,Considérant que la méconnaissance et le mépris des droits de l’homme ont conduit à des actes de barbarie qui révoltent la conscience de l’humanité et que l’avènement d’un monde où les êtres humains seront libres de parler et de croire, libérés de la terreur et de la misère, a été proclamé comme la plus haute aspiration de l’homme,Considérant qu’il est essentiel que les droits de l’homme soient protégés par un régime de droit pour que l’homme ne soit pas contraint, en suprême recours, à la révolte contre la tyrannie et l’oppression,Considérant qu’il est essentiel d’encourager le développement de relations amicales entre nations,Considérant que dans la Charte les peuples des Nations Unies ont proclamé à nouveau leur foi dans les droits fondamentaux de l’homme, dans la dignité et la valeur de la personne humaine, dans l’égalité des droits des hommes et des femmes, et qu’ils se sont déclarés résolus à favoriser le progrès social et à instaurer de meilleures conditions de vie dans une liberté plus grande,Considérant que les États Membres se sont engagés à assurer, en coopération avec l’Organisation des Nations Unies, le respect universel et effectif des droits de l’homme et des libertés fondamentales,Considérant qu’une conception commune de ces droits et libertés est de la plus haute importance pour remplir pleinement cet engagement,L’Assemblée généraleProclame la présente Déclaration universelle des droits de l’homme comme l’idéal commun à atteindre par tous les peuples et toutes les nations afin que tous les individus et tous les organes de la société, ayant cette Déclaration constamment à l’esprit, s’efforcent, par l’enseignement et l’éducation, de développer le respect de ces droits et libertés et d’en assurer, par des mesures progressives d’ordre national et international, la reconnaissance et l’application universelles et effectives, tant parmi les populations des États Membres eux‐mêmes que parmi celles des territoires placés sous leur juridiction.Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité.Chacun peut se prévaloir de tous les droits et de toutes les libertés proclamés dans la présente Déclaration, sans distinction aucune, notamment de race, de couleur, de sexe, de langue, de religion, d’opinion politique ou de toute autre opinion, d’origine nationale ou sociale, de fortune, de naissance ou de toute autre situation.De plus, il ne sera fait aucune distinction fondée sur le statut politique, juridique ou international du pays ou du territoire dont une personne est ressortissante, que ce pays ou territoire soit indépendant, sous tutelle, non autonome ou soumis à une limitation quelconque de souveraineté.Tout individu a droit à la vie, à la liberté et à la sûreté de sa personne.Nul ne sera tenu en esclavage ni en servitude ; l’esclavage et la traite des esclaves sont interdits sous toutes leurs formes.Nul ne sera soumis à la torture, ni à des peines ou traitements cruels, inhumains ou dégradants.Chacun a le droit à la reconnaissance en tous lieux de sa personnalité juridique.Tous sont égaux devant la loi et ont droit sans distinction à une égale protection de la loi. Tous ont droit à une protection égale contre toute discrimination qui violerait la présente Déclaration et contre toute provocation à une telle discrimination.Toute personne a droit à un recours effectif devant les juridictions nationales compétentes contre les actes violant les droits fondamentaux qui lui sont reconnus par la constitution ou par la loi.Nul ne peut être arbitrairement arrêté, détenu ni exilé.Toute personne a droit, en pleine égalité, à ce que sa cause soit entendue équitablement et publiquement par un tribunal indépendant et impartial, qui décidera, soit de ses droits et obligations, soit du bien fondé de toute accusation en matière pénale dirigée contre elle.Toute personne accusée d’un acte délictueux est présumée innocente jusqu’à ce que sa culpabilité ait été légalement établie au cours d’un procès public où toutes les garanties nécessaires à sa défense lui auront été assurées.Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui, au moment où elles ont été commises, ne constituaient pas un acte délictueux d’après le droit national ou international. De même, il ne sera infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où l’acte délictueux a été commis.Nul ne sera l’objet d’immixtions arbitraires dans sa vie privée, sa famille, son domicile ou sa correspondance, ni d’atteintes à son honneur et à sa réputation. Toute personne a droit à la protection de la loi contre de telles immixtions ou de telles atteintes.Toute personne a le droit de circuler librement et de choisir sa résidence à l’intérieur d’un État.Toute personne a le droit de quitter tout pays, y compris le sien, et de revenir dans son pays.Devant la persécution, toute personne a le droit de chercher asile et de bénéficier de l’asile en d’autres pays.Ce droit ne peut être invoqué dans le cas de poursuites réellement fondées sur un crime de droit commun ou sur des agissements contraires aux buts et aux principes des Nations Unies.Tout individu a droit à une nationalité.Nul ne peut être arbitrairement privé de sa nationalité, ni du droit de changer de nationalité.A partir de l’âge nubile, l’homme et la femme, sans aucune restriction quant à la race, la nationalité ou la religion, ont le droit de se marier et de fonder une famille. Ils ont des droits égaux au regard du mariage, durant le mariage et lors de sa dissolution.Le mariage ne peut être conclu qu’avec le libre et plein consentement des futurs époux.La famille est l’élément naturel et fondamental de la société et a droit à la protection de la société et de l’État.Toute personne, aussi bien seule qu’en collectivité, a droit à la propriété.Nul ne peut être arbitrairement privé de sa propriété.Toute personne a droit à la liberté de pensée, de conscience et de religion ; ce droit implique la liberté de changer de religion ou de conviction ainsi que la liberté de manifester sa religion ou sa conviction, seule ou en commun, tant en public qu’en privé, par l’enseignement, les pratiques, le culte et l’accomplissement des rites.Tout individu a droit à la liberté d’opinion et d’expression, ce qui implique le droit de ne pas être inquiété pour ses opinions et celui de chercher, de recevoir et de répandre, sans considérations de frontières, les informations et les idées par quelque moyen d’expression que ce soit.Toute personne a droit à la liberté de réunion et d’association pacifiques.Nul ne peut être obligé de faire partie d’une association.Toute personne a le droit de prendre part à la direction des affaires publiques de son pays, soit directement, soit par l’intermédiaire de représentants librement choisis.Toute personne a droit à accéder, dans des conditions d’égalité, aux fonctions publiques de son pays.La volonté du peuple est le fondement de l’autorité des pouvoirs publics ; cette volonté doit s’exprimer par des élections honnêtes qui doivent avoir lieu périodiquement, au suffrage universel égal et au vote secret ou suivant une procédure équivalente assurant la liberté du vote.Toute personne, en tant que membre de la société, a droit à la sécurité sociale ; elle est fondée à obtenir la satisfaction des droits économiques, sociaux et culturels indispensables à sa dignité et au libre développement de sa personnalité, grâce à l’effort national et à la coopération internationale, compte tenu de l’organisation et des ressources de chaque pays.Toute personne a droit au travail, au libre choix de son travail, à des conditions équitables et satisfaisantes de travail et à la protection contre le chômage.Tous ont droit, sans aucune discrimination, à un salaire égal pour un travail égal.Quiconque travaille a droit à une rémunération équitable et satisfaisante lui assurant ainsi qu’à sa famille une existence conforme à la dignité humaine et complétée, s’il y a lieu, par tous autres moyens de protection sociale.Toute personne a le droit de fonder avec d’autres des syndicats et de s’affilier à des syndicats pour la défense de ses intérêts.Toute personne a droit au repos et aux loisirs et notamment à une limitation raisonnable de la durée du travail et à des congés payés périodiques.Toute personne a droit à un niveau de vie suffisant pour assurer sa santé, son bien‐être et ceux de sa famille, notamment pour l’alimentation, l’habillement, le logement, les soins médicaux ainsi que pour les services sociaux nécessaires ; elle a droit à la sécurité en cas de chômage, de maladie, d’invalidité, de veuvage, de vieillesse ou dans les autres cas de perte de ses moyens de subsistance par suite de circonstances indépendantes de sa volonté.La maternité et l’enfance ont droit à une aide et à une assistance spéciales. Tous les enfants, qu’ils soient nés dans le mariage ou hors mariage, jouissent de la même protection sociale.Toute personne a droit à l’éducation. L’éducation doit être gratuite, au moins en ce qui concerne l’enseignement élémentaire et fondamental. L’enseignement élémentaire est obligatoire. L’enseignement technique et professionnel doit être généralisé ; l’accès aux études supérieures doit être ouvert en pleine égalité à tous en fonction de leur mérite.L’éducation doit viser au plein épanouissement de la personnalité humaine et au renforcement du respect des droits de l’homme et des libertés fondamentales. Elle doit favoriser la compréhension, la tolérance et l’amitié entre toutes les nations et tous les groupes raciaux ou religieux, ainsi que le développement des activités des Nations Unies pour le maintien de la paix.Les parents ont, par priorité, le droit de choisir le genre d’éducation à donner à leurs enfants.Toute personne a le droit de prendre part librement à la vie culturelle de la communauté, de jouir des arts et de participer au progrès scientifique et aux bienfaits qui en résultent.Chacun a droit à la protection des intérêts moraux et matériels découlant de toute production scientifique, littéraire ou artistique dont il est l’auteur.Toute personne a droit à ce que règne, sur le plan social et sur le plan international, un ordre tel que les droits et libertés énoncés dans la présente Déclaration puissent y trouver plein effet.L’individu a des devoirs envers la communauté dans laquelle seul le libre et plein développement de sa personnalité est possible.Dans l’exercice de ses droits et dans la jouissance de ses libertés, chacun n’est soumis qu’aux limitations établies par la loi exclusivement en vue d’assurer la reconnaissance et le respect des droits et libertés d’autrui et afin de satisfaire aux justes exigences de la morale, de l’ordre public et du bien‐être général dans une société démocratique.Ces droits et libertés ne pourront, en aucun cas, s’exercer contrairement aux buts et aux principes des Nations Unies.Aucune disposition de la présente Déclaration ne peut être interprétée comme impliquant pour un État, un groupement ou un individu un droit quelconque de se livrer à une activité ou d’accomplir un acte visant à la destruction des droits et libertés qui y sont énoncés.Cha'ayi qaỹaỹateeta de'eda huesochiguii nataxac, qataq da huo'o ca qai'ot ỹaỹamaqchiguii, qataq da nlagaxayic mayi huetalec ana 'alhua, chigoqchigui, qataq da 'eetec da qaica da huo'o ca napacalec ca lỹa, huo'otaq da qaỹacona ca lalamaxat i 'oonolec 'enauac na shiỹaxauasat.Qataq qaỹaỹateeta da souaxat ca saqaỹaỹateelec lataxac, qataq da qaỹI'ina 'I da lataxac ca shiỹaxaua, da nachida da chigoqchigui da qai'otec ca qauem qataq da saqaiyacnapec na ỹale, ỹoqo'oyi namayipi sa ishit da pal da lavilỹaxac, qataq souaxat da qanasachigui nagui da qalapaxai da qaỹauotaique no'on llic na shiỹaxauasat, qataq naua aq naidauo na'axa'te mayi heutoiguilo da 'enauac na shiỹaxauapi ỹataqta huesochiguii qanqoỹin, imeuo da lcolanaxa qataq da lachoxoyic, qataq sa ishit da qoỹinapega souaxat ca l'aqtac qataq souaxat ca l'amqaanataxanaxac.Qataq iuen da ne'ena maichi lataxac na shiỹaxauapi ỹataqta qanpaxatalec qataq qai'ot ca llic, yaqto' ca shiỹaxaua sa ishit da I'ot ca sa lhuennataxa, huaa nachi ishit da dataỹa 'aguet cam sa ishit da dechoxonnataxan huo'otaq ca huetaiya' naq'en ca lỹa.Qataq iuen da qalapaxai da qai'ot ca llic da yaqto' nhuoteeta't 'enauac na netalguete naua ỹotta 'a't 'ale'u.Cha'ayi ne'ena ỹotta 'a't shiỹaxauapi mayi hueto'ot na huaxaỹa't nta'alpi, na mayipi mashi sogote da nasachigui da ỹirei da l'aqtac da 'enapec ỹataqa pi'iỹa'a ne'ena l'atchiguii maichi lataxacpi na shiỹaxauapi, qataq da maichi l'amaqchic i 'oonolec, qataq da lta'adaic naigui i 'oonolec, qataq da 'eetec na mavipi da qaica da huo'o ca napacalec ca lỹa, na ỹale qataq ana 'alo, qataq na mayipi I'axateec de'eda l'aqtac da yaqto' qai'ot ca llic da ỹaỹamaxai qanqoỹin na shiỹaxauapi qaica ca iueetac, yaqto' ca shiỹaxaua ỹataqta huesochiguii.Qataq ne'ena nta'alpi mayi ỹalectau'a de'eda qai'ot, na mayipi ỹan da l'aqtac da 'enapec itauan da l'onataxanaxac nam huaxaỹa 't nta'alpi, da yaqto' ỹataqta qantela'a de'eda maichi lataxac nam netalguete naua ỹotta 'a't 'ale'u, qataq huesochiguii da I'ottac ca maichi laỹaanataxanaxac na shiỹaxauasat, qataq.Qaỹaỹateeta da 'enauac ne'ena 'eeta'a't nhuennataxacpi qata ne'ena maichi lataxac na shiỹaxauapi, qataq da 'eetec da huesochiguii na mayipi, ỹataqta huo'o ca lta'araic naigui da ỹataqta qaipacchigui qai'ot, cha'avi maichi n'aqtac.De'eda ima'a't ltaxaỹaxac na Nta'alpiLapaxai ne'ena n'aqtacpi mayi mashi qanasachigui da yaqto' mpaxatalec da maichi lataxac ma ỹotta't shiỹaxauapi, cha'ayi ỹataqta 'enauac da 'eeta'a't da lhuennataxac na mayipi, qaq ỹoqo'oyi iuen da 'enauac na shiỹaxauapi ỹotta'a't na l'aqtac n'aaxata 'a't, yaqto' i 'oonolec na mayipi hua'otaq na nocittagui ca l'onataxanaxac, ishit da nachi 'eetai' tatapigui lauel damayi, qataq ishit da huelec da I'ot, chigoqchigui naq'en ca paxaguenaxac, qataq da na paxaguenataxanaxac, qataq ipacchigui naq'en damayi, da ishit da nquigaxattashiguem ca I'ot cam qanayiuta'a 'alhua, qataq naua lỹa 't 'ale'u, da yaqtohuo'o da nuattonaguec qataq da qaipacchigui da qai'ot ivida'alo naua lỹa't 'ale'u mayi nataq'en nanettau'a de'eda, qataq naua lỹa't 'ale'u qanayiitalguete mayi hueto'oto da lamaxasoxonaxac ne'ena nta'alpi.'Enauac na naaxat shiỹaxauapi na mayipi huesochiguii qataq 'eeta'a't da l'amaqchic qataq da 'enec qataq ỹataqta ỹaỹate'n naua lataxaco qataq nua no'o'n nvilỹaxaco, qaq ỹoqo'oyi iuen da i 'oonolec ỹataqta itauan ichoxoden ca lỹa'Enauac na shiỹaxauapi ỹalectau'a 'enauac ne'ena lataxaguesat qataq da 'eetec da huesochiguii qanqoỹin namayipi mayi mashi qanasachigui qataq qoỹidelec ana'ana nede, qaica da huo'o ca qaiỹotauga 'enauac na shiỹaxauasat na'aictaga ca 'eetec ca l'ogueyaxac ỹale qataq 'alo, qataq naua l'aqtaqa nataq 'en da l'amqajnataxanaxac huo'otaq da 'eetec cam laỹaanec huo'otaq da 'eetec ca lỹa naỹaanataxanaxac, qataq cam chigoqta'a 'alhua, huo'otaq cam chigoxoigui, sallaxanec huo'otaq choxodaq huo'otaq cam lỹa lataxac.Nataq'en sa ishit da huo'o ca qaiỹotauga huasoilec da llic ca laỹaanataxanaxac huo'otaq na ỹotta 'a't llic na lataxaguesat cam 'alhua mayi netaa ca shiỹaxaua, nachi 'en 'am da huo'otaq netaa ca 'alhua mayi nalamaxat qoỹittalec na alaqpi huo'otaq da chochi qaipataxalec da ilotague', qalaxayi sa ishit da ỹaqauga huo'otaq da 'ico ' noxonecpi hueto 'ot da lamaxasoxonaxac ca nta'a mayi ilotague que'eca 'alhua.'Enauac i 'oonolec na shiỹaxauasat nhuanau'a da ntaunaguec da nachaalataxac, qataq ỹataqta huesochiguii, qataq ỹataqta qantela'a da nachaalataxac.Qaica da huo'o ca 'ico' nlatac huo'otaq da chochi qaỹamaqtac cha'ayi de'eda 'eetec ca nlatac huo'otaq da llic da chochi qaỹamaqtaq damayi nagui sa ishit da qaỹashiita da qai'ot.Qaica da huo'o ca qaỹauo'o ca nhuaxanaguec huo'otaq da qai'ot ca ncoitaguec huo'otaq da saqaichidapec, qaica ca qoỹanaigui qataq saqaiyacnapec.'Enauac na shiỹaxauasat sa ishit da qaillapeguem da huo 'o ca taigue, na 'aicta xa da ỹaqa 'a ca hueta 'a, qalaq qailo'oguet cha'ayi n'attau'a 'enauac na lataxaguesat.'Enauac na shiỹaxauasat 'eeta'a't qaica da huo'o ca napacalec ca lỹa souaxat na ỹotta'at llic na nqataxacpi, sa ishit da qaiỹottacachi namayipi cha'ayi nachi 'eeta'a't da hueto'ot na ỹotta'a't nqataxacpi. 'Enauac 'eeta'a't da huoto'ot da ltelaqtaxanaxac na nqataxacpi, qaica da huo'o ca qaiỹottapeuga huo'otaq da saqaipaguelec ne'ena n'aqtacpi mayi qoỹittai.'Ennauac na shiỹaxauasat ishit da I'ot ca llic ca l'aqtac da ỹaneu'a na aloico l'o'pi nta'alpi mayi ilotague' cam 'alhua, da yaqto' ca mayi qanpaxatalec sa ishit da qan'aqchit cha'ayi mashi n'attau'a na nqataxacpi mayi I'ot da qailo'oguet camayi, mayi n'attalecpi que'eca 'alhua.Qaica da huo'o ca chichi qaỹacoolec da qaicoi', qaỹapou'a, huo'otaq da qai'odauec nachi ca llalaqpi, cha'ayi ca mayi huo'o naq ' enec da yi'oqchigui nachaalataxac, yoqo'oyi iuen da qaỹaỹamaxatchiguii ca qai'otec, huo'otaq qai'otec ca lỹalataxac mayi ishit da mpaxatalec da lataxac ca mayi. 'Enauac na shiỹaxauasat sa ishit da huo'o ca qaillapeguem da huo'otaq I'ada't ca laỹipi da yaqto' nachajlec qataq da deqalaec cam 'eetapeguec camayipi.Enauac na shiỹaxauapi ishit da huo'o ca I'ot, cha'ayi namayipi nachi 'eeeta'am na laỹipi, da ishit da qan'axaỹaxana ca 'enapec, qataq da qai'otec cam ỹaỹamaqchiguii lataxac, huaa qanqoỹin ca ỹaqauga l'onataxanqa' nam loicnatac na aloicpi, mayi ỹaqauga da yagto' qaỹaỹamaxaji ca llic da lataxac camayi, qataq cam ishit da I'ot lataxac, huo'otaq da qanmit cam negue't ca lataxac mayi qaỹaqtapeguelec camayi, mayi iuen da qaidolec nam lataxacpi mayi I'ot ca llic na lasouaxashitpi.Enauac na shiỹaxauapi mayi huo'o cam chochi qaỹasaqtapeguelec ishit da chochi qampaxatalec da huo'otaq saxanaxa da ỹoqta qaỹaỹateeta cam lasouaxashit da 'eesa, qaipacchigui ca 'enapec nam nqataxacpi qataq da llic da qanmit camayi, da huo'otaq saxanaxa da ỹoqta qaỹaỹateeta da ishit da dataỹa'aguet cam qaỹasaqtapelec lasouaxashit camayi.Saishit da huo'o ca qaỹauo'o ca nhuaxanaguec souaxat cam I'ot, huo'otaq da huo'o ca lataxac saipaguelec, da huaqchigui da huo'o ca qai'ot mayi saishit da 'iso' na'aqchit nam lataxaguesat, mayi ishit da ỹashiita cam qanayiuta'a 'alhua huo'otaq cam lỹa 'alhua. Nataq'en saishit da qaỹasaxalec ca nhuaxanaguec lta'adaic mayi sanatenguet da lataxac co'ollaq qaitaxaỹapigui que'eca lasouaxashit.Qaica da huo'o ca qai'igueeta'a da huo'o ca qai'otec salataxac da lalamaxat nachaalataxac, huo'otaq na llalaqpi, qataq ca lma', qataq da qaimeten aca lede, huo'otaq da qaishigueeta'a da no'on lataxac camayi, huo'otaq da no'on n'aqtaguec cha'ayi 'enauac na shiỹaxauapi iuen da ntela'a qanqoỹin na lataxacpi mayi I'ot na llic cam chochi nshiguenataxanaxac huo'otaq nshiunaxanaxac.'Enauac na shiỹaxauapi ishit quenhuotapigui' qaica ca 'eetega qataq ishit da maichi lca'aique cam naa que'eca 'alhua mayi hueta'a.'Enauac na shiỹaxauapi ishit da ca'ai cam hueta'a 'alhua, nachi 'en'am cam hueta'a ishit da huo'o taỹa lỹa 'alhua, qataq ishit da ỹI'iguelaxa cam chigoqchiguina 'alhua.Da huo'otaq huo'o ca qaicaatac, qalaq 'enauac na shiỹaxauapi ishit da nmitaique ca lli'iguenqa', qataq iuen da ỹataqta machigui qanqoỹin, nai'ctaxa cam hueta'a 'alhua.Qalaxayi de'eda lataxac saishit da qai'ogoxona da huo'otaq qaỹataỹa'aguet ca I'ot nam loicnatac na lataxaguesat, da huo'otaq ỹataqta 'eesa cam qai'ot nasouaxashit huo'otaq cam lỹa lataxac mayi dataỹa'aguet name lataxacpi mayi nasachigui co'ollaxa nam ỹotta 'a't nta 'alpi mayi huaxaỹa't.'Enauac na shiỹaxauapi ishit, da nanedeuo cam hueta'a 'alhua.Qaica da huo'o ca ishit da saqaỹashinem da nanedaxac cam hueta'a 'alhua, huo'otaq da nadalaxat da nanedeu'a ca lỹa'alhua mayi sa ishit da lma'.'Enauac na ỹale qataq ana 'alo da ivita da mashi ỹI qalaq ishit da saqaillapeguem ca I'ot souaxat da nqomshaxac huo'otaq cam chigoxoigui huo'otaq souaxat ca l'amqajnataxanaxac, nachi sa qaỹashinem da huadon uo'otaq da ỹauo'o na llalaqpi, huo'otaq da saqaỹalemaxat de'eda ladonaxac, da a nca'altaic ca mayi, huo'otaq da nalte' aca lhua.Nachaqdata da ỹoqta huesochiguini camayi huo'otaq da ỹataqta ỹaỹamaxadeeta ca I'ot, nachi ishit da qaltaq huadon.Cha'ayi ne'ena huadoota'a'tpi qataq na llalaqpi namayipi nachina na qanayiutapeguelec qataq nachina na 'ico'nllitai 'enauac na shiỹaxauapi cam qanayiuta'a qataq namayipi iuen da ỹataqta qampaxatalec que'eca qanayiuta'a 'alhua.'Enauac nashiỹaxauapi ishit da ỹauo'o na maiche lalamaxatpi, huo'otaq da nhuaata'ai' ca lỹa.Qaica da huo'o ca chochi qaỹacojlec da qaillapeguem ca maichi lalamaxat.'Enauac na shiỹaxauapi saishit da qaillapeguem da huesochiguii lataxac da lhuennataxac, huo'otaq da lavilỹaxac qataq ca l'amqajnataxanaxac, nataq'en saishit da qaillapeguem da nadalaxat cam l'amqajnataxanaxac huo'otaq da lpi'iỹaxac, nataq'en saishit da qaillapeguem da ỹachaxan ca lpi'iỹaxac huo'otaq da l'amqajnataxanaxac, nai>>ctaxa da 'oonolec camayi hue'otaq da huaxaiguet na laỹipi, nachi 'en'am da ỹataqta nachaxaata huo'otaq da saishit da nachaxaata, souaxat da napaxaguenataxanaxac, qataq da llic da huo'o ca I'ot, huo'otaq da ỹataqta ilotelec da llic cam l'amqanataxanaxac.'Enauac na shiỹaxauapi saishit da qaillapeguem da I'axat da lhuennataxac huo'otaq da huo'o ca l'aqtac; qaq de'eda 'eetec da saishet da qoỹinapega damayi ivida'a nataq'en da saishet da huo'otaq saqaỹalemaxat camayi souaxat cam lhuennataxac mayi I'axateec co'ollaxa, qataq saishet da huo'otaq qanmittac, qataq camayi ishit da huo'o ca I'axateec lhuennataxac, na'aictaxa da qaỹoqtegeu ivida'a ca lỹa 'alhua, qataq ishit da ỹachalec aca camachaqca lmalate na na'axaỹaxacpi.'Enauac na shiỹaxauapi ishit da ỹalegueu'a da huo'o na ntaxaỹaxac, huo'otaq da ỹalegoigui da huo'o ca naneda't shiỹaxauapi, da I'ot da llic cam 'eetapeguec ỹaỹamaqchiguii.Qaica da huo'o ca chochi naỹamaxalec da nanedeu'a qanqoỹin da huo'oi ca naneda't shiỹaxauapi.'Enauac na shiỹaxauapi ishit da do'onoataxaneu'a da l'onataxanaxac ca nta'a mayi ilotague' ca 'alhua cam hueta'a, ishit da maichi huapegue' da detaxaỹapegue' ca nta'a, huo'otaq da ỹauota'a ca ltaxaỹanexanec mayi maichi lca'egueshic.'Enauac na shiỹaxauapi saisnit da qaillapeguem da huo'o ca inoxoneu'a cha'ayi nachi 'eeta'am 'enauac na laỹipi shiỹaxauapi da ishit da huo'o ca lo'onataxanaxac que'eca 'alhua mayi hueta'a.Da lasataxac 'enauac na shiỹaxauapi nachida da I'ot da l'aaxac ca nta'a mayi ilo'ogue 'enauac namayipi, de'eda nasataxac damayi da qai'ot qalaq ỹataqta qaỹaỹamaxatchiguii da nallida't qanqoỹin, qataq da qaỹahuo'oi naua laloqo'te qanqoỹin de'eda allitaxac, de'eda allitaxac I'ot da qaỹatalec cam dauegaxan ỹaguec na nale, qataq saishit da qaỹauaachigui qanqoỹin cam nallij i 'oonolec, huo'otaq da qaỹahuota'a cam lỹa lataxac da huo'o ca qanallijlec da qaỹahuotaique da nta'a, mayi nataq'en ỹaỹamalechiguii.'Enauac na shiỹaxauapi mayi ỹalectaigui cam laỹipi ca hueta'a, namayipi ishit da qaỹauo'o aca lashieu, qataq na llalaqpi, qataq ishit da qaỹanem da ivita da iỹaxanaique. Chigoqchigui qanqoỹin aim laponguishi anom mayi ilotague' ca nta'a mayi ilotague' que'eca 'alhua, huo'otaq ana chigaqa'a na laỹipi nta'alpi naua lỹa't 'ale'u, mayi qaỹamaxatchiguii da llic da ilo'ogue ne'ena nta'alpi, 'enauac ne'ena shiỹaxauapi iuen da ỹataqta machiguini qanqoỹin qataq ishit da nhuanau'a de'eda nsallaxa qataq da ỹalecta'aguet 'enauac na laỹipi, qataq da maichi lataxac na mayipi, qataq 'enauac na lhueneguesat da nachaalataxac qataq qaica ca 'eetega da I'ot da maichi laaxataxac da maichi nachaalataxac.'Enauac na shiỹaxauapi ishit da ỹauo'o ca l'onatac qataq da maichi lca'aique ca ishit da I'ot l'onatac, qalaxayi nalochiguii qanqoỹin da lashiichiỹaxac qataq ỹataqta ỹaỹamaxadeeta qataq qaiqataxana'I da saishit da huo'o ca na'aq nachi qaica ca l'onatac camayi.'Enauac na shiỹaxauapi saishit da huo'otaq qalca'atagui da qai'ot ca nshiitenaguec ca l'onataxanaxac, da lashiichiỹaxac nachi 'eeta 'am na leỹipi.'Enauac na shiỹaxauapi mayi do'onataxaatac iuen daỹataqta nalochiguii qancoỹin da nshiitenaguec qataq ỹaỹamaqchiguii qanqoỹin qataq qaipactelec nachi 'en'am na llalaqpi, de'eda nshiitenaguec nateeteguet qanqoỹin da no'on lataxac camayi qataq ỹataqta qanaloqteeta't da ivita ca laloqo', huo'otaq da iuen da qaỹamaxaji cam saxanaxa da ime, huo'otaq ca lỹa lataxac mayi ishit da mpaxatalec da lataxac camayi.'Enauac na shiỹaxauapi ishit da I'ayii da llic da no'onataxanaxac huo'otaq da nanedeu'a ca lỹa ilotague' da no'onataxanaxac da yaqto' ishit da qaiuejlec da l'onataxanaxac.'Enauac na shiỹaxauasat sa ishit da qaillapeguem da nmataxac, qataq ishit da huo'o ca lỹa I'ottac da ỹI'imaqta, qataq naua loga'te da l'onataxanaxac naloteguet qanqoỹin cam I'ottac, qataq naua laloxoqui' da nmateec qanqoỹin qaishiite'n.'Enauac na shiỹaxauasat iuen da ỹataqta nalochiguii qaica da huo'o ca iueetac qanqoỹin, nachi 'en'am na llalaqpi, no'oita qataq ỹaỹamaqchiguii, sa ishit da iueetac ca aloq qataq qaitaunec ca lỹa ntaunaxanaxac, nataq'en iuen da qaiqataxana'I aca nshiitenaqte da ivita da qaica ca l'onatac, huo'otaq da sano'on, huo'otaq da sada' aiigue, huo'otaq da pa'aic, qataq da mashi ỹa'axaiqui, huo'otaq da huaigui ca lỹa lataxac, huo'otaq da deqat ca chigoqtapoigui na lhueneguesat ỹasouaxat cam negue't ca lataxac mayi sa ishit da lhuennataxa ca mayi.Da 'eetec aca 'alo da deco'o qataq na nogotolec iuen da ỹataqta qantela'a qataq qanayiuapegue'. 'Enauac na nogotolec mahyi chigoxoiguilo caua namoxo'u huo'otaq da ỹaqa'a aca chigoxoigui namayipi 'enauac 'eeta 'a't iuen da ỹataqta qantela'a.'Enauac na shiỹaxauasat iuen da ỹataqta napaxaguen, qalaxyi de'eda napaxaguenataguec sa ishit da ishiiten imauec de'eda hua'auchiguii napaxaguenataguec da yaqto' ỹaỹate'n naua llico na hua'auchiguii naỹaaneguesat. Ne'ena hua'auchiguii naỹaaneguesat iuen da ỹoqta qalapaxai da qai'ot. Da qalapaxai ca llic ne'ena ỹotta'a't naỹaaneguesat qalaq iuen da qaica ca ichiỹauga, qataq da qananedeu'a ne'ena qaỹoqotchiguemec naỹaaaneguesat qalaq qaica da huo'o ca qaiỹotauga, qalaxayi nataq'en iuen da qailoteguet cam ỹoqta 'eesa sa ivi' da nqat ne'ena naỹaaneguesat.Qataq 'enauac ne'ena napaxaguenataxanaxacpi iuen da ỹoqta naaxat naq'en da lauattonaxanaxac na shiỹaxausat qataq ỹa'anaqchitec cam lataxac mayi ishit da I'ot qataq da huesochiguii naq'en namayipi, nataq'en itaunec da ỹaỹateeteguet na lataxacpi, qataq da 'eetec da qanhualaxaine' ca nỹa qataq da 'eetec da nhuoteeta't na netalguete naua ỹotta't 'ale'u, qataq 'enauacna ỹotta 'a't na l'aqtac huo'otaq ca l'amqajnataxanaxac, qataq da qalapaxai ca llic na I'otpi na ỹotta'at nta 'alpi mayi naneeta'a't da yaqto' lactapiguii na shiỹaxauasat.Nam huo'o na llalaqpi ishit da maichi lca'ateu'a ca lataxac da napaxaguenatageuc na llalaqpi.'Enauac na shiỹaxauasat ishit da maichi chigoqchigui da ỹalegueu'a 'enauac na maichi lalamaxat lataxac cam netaigui shiỹaxauapi, qataq 'enauac na ỹaỹamaqchiguii lataxagesat na lalamaxat layaanecpi mayi ishit da ỹaỹamajni camayipi qataq ishit da ỹaconguet ca chigaqaigui.'Enauac na shiỹaxauasat iuen da qantela'a cam lalamaxat laỹaanec, huo'otaq ca yi'oqchigui lalamaxat mayi chigaqaigui ca I'ottac laỹaanec, huo'otaq da I'ottac ana nere, huo'otaq na no'on ne'enaqtacpi mayi maichi lalamaxat l'onatac.'Enauac na shiỹaxauasat ishit da qai'otec ca llic da yaqto' qaica ca machicague't da ivida'alo naua lỹa't 'ale'u, mayi qailotagueta mayi nataq'en ividaugalo 'enauac ne'ena nqataxacpi mayi mashi qanasachigui, yaqto' ỹataqta qaipacchigui da qai'ot 'enauac ca 'enapec.'Enauac na shiỹaxauasat ishit da huo'o ca I'ottac cam hueta'a, cha'ayi nachicata cam hueta'a mayi huesochiguii da huo'o cam I'ottac qataq sa ishit da qoỹiitega.Da ivita da huo'o ca ỹacoolec da I'ot huo'otaq cam lỹa lataxac mayi sa ishit da illapec da qai'ot ne'ena nqataxacpi, qalaq 'enauac na shiỹaxauapi ishit da qai'ot ca ỹashiita ne'ena nqataxacpi yaqto' ca mayi nataq'en ishit da huo'o ca qai'ot, qataq da qaipacchigui da qai'ot ca lataxac ỹaỹamaqchiguii, yaqto' 'enauac na shiỹaxauasat qaica ca machicage't qataq sa ishit da huo'o ca qoỹiitega.N'ena nqataxacpi qataq da nataxac mayi huesochiguii, sa ishit da qai'onataxana da huo'otaq qaỹataỹa'aguet cam 'eetapeguec qataq nam l'auaxanec lataxac mayi lapaxai na ỹotta'a't nta'alpi mayi nanetta 'a't.Qaica qome da huo'o ca 'oonlec ne'ena nanettai mayi qanasachigui da qoỹinac chigoqchigui da I'ot ca l'aqtac ca camachicague't na nta 'alpi, da huo'otaq huo'o ca ỹanem shiỹaxauapi huo'otaq ca 'oonolec namayipi da yaqto' huo' ca ishit da ỹacoolecda I'ot, huo'otaq da ỹaueca'a't ca laỹipi da yaqto' nlaxaji ca 'oonolec ne'ena nqataxacpi, huo'otaq da nlaxaji da nataxac mayi huesochiguii, mayi mashi nasachigui qataq lapaxai.Tərcuməkə: Allahverdi BAYRAMİ,Redaktəkə: Ataxan ƏBİLOV09.12.11Bə insoni avlodon həmməy xasbıə ləyoğətə fikfamon iyən çəvon bərobərbıə, yəndıku conıbə həxon zıne - ozodəti, ədoləti iyən sulhbeyəti əsosinə şərtbe bə nəzə seədə;Bə insoni həxon beitonəti iyən nifrət kardeəti bəşəriyyəti bə dəhşətvardə barbarizmi səbəb be, həmçının bə sıxankarde, etiqadbaste ozodəti malikbıə, tarsiku, ehtijociku ozodbıə dınyo ofəyemonəti çı bəşəriyyəti ən ali piyəybe bə nəzə seədə;İnsoni bə zılmi-istibdodi vəynə bənə oxonə vasitə bə ğıyom eşte məcbur nıbe təmin kayro insoni həxon de ğanuni hukuməti dasti mıdafiə karde zəruribe bə nəzə seədə;Xəlğon arədə mehribanə munasibəton oko dastək doy vacibəti bə nəzə seədə;İbıə Milləton xalqon İbıə Milləton Təşkilati (İMT) Nizomnomədə bə əsosinə insoni həxon, bə insoni şəxsiyyəti ləyoğəti iyən ğıyməti, merdon-jenon həxon bərobərəti bovə kay təsdığ karde, həmçinin həniyən hevujə ozodəti şəraitədə bə sosialə tərəğği nailbe iyən bo jimoni şəraiti çokbeyo koməq karde bə qətm doə be bə nəzə seədə;Uzvbıə devləton de İMT həmkoəti şəraitədə bə insoni həxon iyən əsosinə ozodətiyon bəməl vardero koməqəti karde bəştə ehdə peqəteəti bə nəzə seədə;İn həxon iyən ozodətiyon tam dərk kardeyo həmonə ehdəpeqətəyon bə vırə rosniye yolə əhəmiyyət kəsb kardeəti bə nəzə seədəy;İMT Penə Məclisbəyon kardedə İnsoni Həxon barədə Umumiyə Bəyonnomə qələy vəzifə təki, əçəyən bə vırə rəse qorə bəpe həmmə milləton iyən dəvləton joğo cəhd bıkən ki, har kəs iyən cəmiyyəti har qılə orqan ın Bəyonnomə ıştə dastədə rəhbər qəte əsosdə maarifvonəti ya de tədrisə roy bə ın həxon iyən ozodətiyon hurmətkarde iyən əvoni təmin kayro dastək be bızno, milli iyən beynəlxalqə səviyyədə de tərəqqipərvərə tədbiron roy həm İMT uzvbıə xəlğon, həmən çəvon yuristiksiyə jiyobıə əraziyonədə jiyə xəlğon arədə həmməyəvo iyən effektiv zınə bıbu.Həmmə insonon bəştə ləyoğəti iyən həxonro ozod iyən bərobər movardə bedən. Çəvon şuur iyən vicdon hese, əve ki, deyəndı mınasibətədə bənə bıvə rəftor kardəninin.Har qılə şəxs ıştə irqi, pusti ranqi, cinsi, zıvoni, dini iyən co əğıdə, milli ya sosial səvoni, əmlakə, sosialə movqe iyən co vəziyyətiku bəşıkrə nıbə ın Bəyonnomədə elon kardə bıə həmmə həxon iyən ozodətiyon malik bənine.Çımiku ziodə, çı həminə şəxsi mənsubbıə məmləkəti ya ərazi, çı ərazi mıstəğıləti, ğəyyuməti jiyobe, ıştənidarənıbə be ya suverenəti har curə şiklədə məhdud beku bəşıkrə nıbə, siyasiyə, huğuğiyə iyən beynəlxalğə statusiku bə nav omə co-səçınətiyon barde əbıni.Har şəxsi bo jiye, bo ozodəti iyən şəxsi dastnıjənəti həxış hese.Hiç kəs bənə kolə (nokə) ya şıkrə vəziyyətədə oğəte əbıni; ğuldorəti iyən ğulə hıriyemon həmməy formondə ğədəğən kardə bedə.Hiç kəs bə əzobi, ya ğəddorə, çəy ləyoğəti bə ji vardə ğeyri-insonə mınəsıbəton, bə cəzoon məruz nibənine.Har qılə şəxs konco bedə bıbu ıştə həxe subyektəti zıneyəti həxış heste .Həmmə insonon ğanuni vədə bərobərin iyən qanuni tərəfiku bərobər şiklədə ıştəni mıdafiə həxjon hestışone. Həmmə insonon ın Bəyonnomə dəcvoniyə har curə co-vıjniyətionku, bə jələvonə co-vıjniyətion har curə cəhdiku bərobər şiklədə mıdafiə həxjon hestışone.Har qılə şəxsi Konstitusiyə ya ğanuni bəy doə həxon dəcvoniyə vaxtədə səlohiyətinə milliyə məhkəmon tərəfiku ıştə həxon mıdafıə karde həxış heste.Hiç kəs ıştənbəsə bə həbs, bo qəte ya bə kuçovnə məruz mande əzıni.Har qılə şəxsi çəy həx iyən vəzlfon təyin kardeyo iyən bəyo handə bıə cinoyətə ittihomon əsosin be mıəyyən kardeyo, bəçəy koy mıstəğılə, bitərəfə məhkəmədə tam bərobərəti əsasədə, de oşkoəti iyən çı ədoləti həmməy tələbon çəş karde şəraitədə diyə kay həxış heste.Cinayət kardeədə ittihombıə har qılə şəxs tovə çəy qıno bəçəy mıdafıəyo həmmə imkonon təminbıə ojə məhkəmə istintağədə de ğanuniyə ro sıbut be, beqıno hisobbe həxış heste.Hiç qılə şəxs de milliyə ğanundoəti iyən de beynəlxalğə həxon əsosi bino be vaxt cinoyət hisob nıbə hərəkət iyən behərəkəton qorə cinoyətədə ittihom be əzıni. Həmçinin bəy cinoyəti kardə vaxtədə tətbiğ bey zınə cəzoku qonə cəzo tətbiğ bey əzıni.Hiç qılə şəxs bə şəxsiyə, xeyzonə mıdaxilə, kə-bə ənəqıniyəti, bəyəndı məktub nıvışte nunəkıliyəti, bəştə şərəfi iyən nufuzi ıştənbəsə ğəsdi məruz be əzıni. Har kəsi bə joğo mıdaxilə iyən ğəsdi çı ğanuni tərəfiku mıdafiə bey həxış heste.Har qılə şəxsi har qılə məmləkəti hududədə sərbəst hərəkət karde iyən jimonə vırə səçıniye həxış heste.Har kəsi ıştən olkən daxil be şərti har qılə məmləkət tərk karde iyən bəştə olkə oqarde həxış heste.Har qılə şəxsi təqibiku co məmləkətədə boştəno pənohqo nəve, həmçinin çı pənohqoədə istifadə karde həxış heste.Çı həxədə həğığətən bə ğeyri-siyasiyə cinayəton ro doədə, ya bə İMT-i məğsədon iyən prinsipon zidd hərəkətonku bə nav omə təğibon vaxti istifadə karde əbıni.Har qələ şəxsi vətəndoşəti həxış heste.Hiç kəs ıştənbəsə vətəndoşətiku, iyən vətəndoşəti dəqışkarde həxeku məhrum karde əbıni.Bə perəsemonə sini rəsə merdon iyən jenon irqiyə, milliyə, diniyə əloməton qorə hiç qılə məhdudiyyət nıbəy bə nikah daxılbe iyən kəxıvandbe həx hısteşone. Əvon bə nikah daxıl beədə, nikahi mıddətədə ya çəy dəcvonə vaxtədə çı eyni həxonku istifodə kardedən.Nikah bə nikahi daxıl bıə har dıqlə tərəf ozodə iyən tam rozi beədə dəbastə bedə.Xeyzon çı cəmiyyəti təbiiə iyən sərqrupə vahide, çəy çı cəmiyyəti iyən devləti tərəfiku mıdafıəbey həxış heste.Har qılə şəxsi həm colinə, həmən de co kəson bə ico mılkiyət xıvandbey həxış heste.Hiç kəsi ıştənbəsə çı mılkiyəto məhrum karde əbıni.Har qılə şəxsi fikir, vicdon iyən din ozodəti həxış heste. Bı həxe ıştə dini iyən etiğati dəqış karde ozodəti, bəştə dini iyən bovə kardəyon təhsil, dıvo kay, dini iyən ritualə ayinon icro kay vaxti colinə, ya de cokəson bə ico, oşko ya fərdi şikilədə etiğad kay daxile.Har qılə şəxsi əğıdə iyən əy sərbəst ifadə karde ozodətiş heste; bı həxe be maneə bə əğıdə malikbe iyən informasiyon ya ideyaon devləti sərhədiku bə şıkrə nıbə de dılipiyə vasitəon nəve, ya bə dast varde, pevılo kay ozodəti daxile.Har qılə şəxsi bə dinc yığıncağon iyən assosasiyon ozodəti həxış heste.Hiç kəsi bə konsə qılə assosiasiya uzvəti məcbur karde əbıni.Har qılə şəxsi devləti idarə kardeədə ya bilavasitə, ya ozodə şikilədə vıjniyəbıə numayəndon vasitə iştirak kay həxış heste.Har qılə şəxsi ıştə olkədə devləti idaronədə xıdmət kardeyo bə bərobər imkoni həxış heste.Xəlğı iradə çı iqtidarə hakimiyəti əsas bənine; In iradə ıştəni de nunəkılə sədodoymonə roy, umumiyə iyən bərobərə vıjoniyə həxe, ya sədodoymonə ozodəti təmin bıkə de co eynimənəynə forməyon dəvoniyə bıə mıtəmadi iyən soxtə nıkardemonə vıjınon nişo doənine.Har qılə şəxsi çı cəmiyəti uzv təki sosialə mıdafiəş bənine iyən de milliyə ya beynəlxəlğə həmkoəti roon, har devləti soxtemoni iyən pesurson dairədə çəy ləyoğəti midafiə iyən şəxsiyəti ozodə ovciyo iqtisadiyə, sosialə iyən mədəniyə sahonədə həxonış heste.Har qılə şəxsi de zəhməti dastko bey, sərbəstə koy vırə səçın karde, ədolətinə iyən çokə ko şəraiti bey, iyən bekoətiku mıdafiə bey həxış heste.Har qılə şəxsi hiç qılə co-vıjniyəti nıbıə bo i curə koy i curə zəhməthəx səy həxış heste.Har kobıkə şəxsi bəştə koy qorə lozim beədə de co sosialə mıdafiə vasiton təmom bıə, çəy ıştəni iyən xeyzoni loyiğinə quzoroni təminbıkə ədalətinə iyən qənoətbəxşə maaş səy həxış heste.Har qılə şəxsi həmkaron ittifoğ soxte iyən ıştə sosialə marağon mıdafiə kardeyo bə həmkaron ittifaği uzvbey həxış heste.Har qılə şəxsi istirohət, iyən asudə vaxt, həmçinin koyə ruji bəağılnıştə hudud, iyən maaş doə bıə mıtəmadiyə məzuniyəti həxış heste.Har qılə şəxsi ıştəni iyən xeyzoni səhhəti iyən rifahi təmin kardeyo lozimbıə hardemon, takanemon, tibbiyə xıdmət, iyən lozimi sosialə təminatən daxilbıə jimonə səviyyə iyən bekorəti, noxəşəti, əliləti, vevə mandeəti, pibeyəti, iyən çı şəxsi ıştəniku bə şıkrənıbə səbəbonku jimonə vasitəon qin kardeədə bə təminati həxış heste.Moəti iyən hırdənəti bə məxsusiyə ğeydi iyən koməq səy həxış heste. Nikohi səkıştədə, ya nikohiku bəkəno movardəbıə hırdənon i curə sosialə mıdafiəku istifadə kardəninin.Har qılə şəxsi təhsil səy həxış heste. Kami ibtidai iyən umumiyə təhsil bepul bənine. İbtidaiyə təhsil icbari bənine. Har kəsi bo texnikiyə iyən pişə təhsili səyo imkanış bənine. Ali təhsilən de har kəsi ğabiliyyəti bə həmməy i curə dərəcədə mıyəssər bənine.Təhsil - bo insoni şəxsiyəti tam inkişafiyo iyən bə insoni həxon iyən bə əsasinə ozodətion hurməti zyod kardeyo səbəro kardə bənine. Təhsil xəlğon irqi iyən diniyə qrupon arədə, iyəndı dərəsemon, duruminəti iyən dustəti mehkəm kardeyo iyən İbıə Milləton sulhi oğəte sahədə fəaliyət nişo doyo koməq kardənine.Valideynon boştə hırdəsininə əğılon təhsili novi səçın kardeədə sərbəstin.Har qılə şəxsi cəmiyəti mədəniyə jimonədə iştirok karde, hınəsənətiku həzz səy, elmiyə tərəğğiyədə iştirak karde iyən çəy foydəku istifadə karde həxış heste.Har qılə şəxsi mıəllif bə elmiyə, ədəbiyə iyən hınəsənətə əsəron səkıştədə bə məydon beşə maddiyə iyən mənəviyə mənafeyon noğo doy həxış heste.Har qılə şəxsi bın Bəyonnomədə əks bıə həx iyən ozodətion tam təminbıə sosialə iyən beynəlxəlğə reçini həxış heste.Har qılə şəxsi əncəx çəy ozod iyən tam inkişafiş mımkunbıə cəmiyəti vədə vəzifonış heste.Iştə həx iyən ozodətion bə əməl vardeədə har qılə şəxs ancəx bə jələvonə məhdudiyəton məruz mande bəzıne ki, əvon çı ğanuni tərəfiku çı co kəson həx iyən ozodətion zıne iyən bəvon hurmət be təminatıku, iyən demokratikə cəmiyəti əxlaqiyə, ictimaiyə, asayişə iyən umumiyə rifahə tələbon bə vırə rosne məğsədi təmin kardəyku bə nav bo.In həx iyən ozodətion bə əməl varde bə İMT məğsəd iyən prinsipon zidd nibənine.In Bəyonnomədə hiççi bə konsə qılə devləti, bə şəxson qrupi, iyən bə co-co şəxson Bəyonnomədə elanbıə həx iyən ozodətion məhv kardeyo səbərobıə de har qılə fəaliyyəti dastko be, ya konsə qılə joğo hərəkəti bə əməl varde həx doy təkinə təfsir karde əbıni.Wadepo, wadepo tomanani beetente ñene ome gote tededanitapa manomay
kete wakewenkeminimpa tomamo waomo mono ome keweñomo, manomay
kete tomameka wakete kewegimpa ante ananitapa wabeka kewenanni
tomenani ananitapa godominke nani gadonte engi idewa maniganka
kedanipa ante ananipa tomemoni mikayonta yewemoy atamonipa ante
eñenge onkone, aye anobay maninani waa ame kewemonipa ante anmay
inkedanimpa ante.Ponente waa kewenge beye kekinani tomame inke tomamo anobay wadani bay adomonke kedamay ingimpa tomamo watape betente mono wenkaba waa kewegimpa.Tomenani eñenamay beye mono waomo kewenge beye tomenani ananipa
wakete godominke entegoke beye ekame inke tomemoke nangi kebo imopa
ante anamay inginani tomenani yekede ekame inani inke anamay inani
tomenanike godominke ponente kekinani.Tomenani manomay waomo imonte wakedani kewegimpa tomemo wakeki
beye inkete mono ongeyemo tomaa tomenani ebano tokode nenani anobay
mono kete negimo imompa.Tomenani ananipa manomay waponi kemo ate godominke watape kegqkimpa
tomenani wabeka nani keka.Waakiwiminipa ante wabeka kewenani yewemonte daa pononanipa tomemo
waomo waa kewenge beye aye adobay minito kewenge adobay impa ante
ananipa ongiyenani tono onkiyenani adobay tomenani kewenge waa kewenge
impa ante ananipa.Wabeka kewenani monorilay tomenani wakedanipa ankedanimpa ananipa,
tomaa nani beetente wabeka kedani waponi iñomo kewenani tomenani watape
keeme kedamay mono waomo imonte kekedanimpa.Manomaymono beye wakedanipa tomaa ono waa kewengi beye
godominke wakete ate noynga tomaa mono ani wakemo ate toynga
kemompa anginani.Tomamo beetentetedekeÑowopone manomay amopaManomay tomamo waomo beye ampaTomamo iyomo kewemo aye anobay wabeka kewenani godominke
kekedanimpa, tomamo waomo tomaa na ni keyomo kemo imompa, tome
beyenke kemo imompa, godominke kemo waa bakimpa, manomay kemoni ate
tomenani eñenkedanimpa, nani kemo ate waokedani kewegimpa, aye
manomay kemo ate iñomo inke wabeka kedani godominke kekinani manomay
mono kemo ate iñomo inke wabeka adobay godominke kemo gan wenamay
igimpa tomemo mono keyomo.Tomamo waomo ekame wee anamay inani tomemo kewengi beye tomamo
neemompa noynga impa aye anobay impa wadani inanite wakeki beye
angampa.Tomamo waomo nemompa mono wakewengi beye aganpa toma kogodi
anobay mono wao bay tomamo pinamay geya godominke wakete kewengimo
ante angampa.Aye adobay nani keyomo wado kedamay inkedanimpa kowekogodi bay
awedibakirno ante, anobay geñente kekemoni tomameka nani keyomo aye
tomaa ome tomemonke ponente godominke mono keyomo kekimpa manomay
kedamay imo ate wedenki wegimpa, tomemo adomke kekimo.Tomamo waomo waakete kewengimpa imompa, keeme kedamay watape
waomo yekede kewegimpa.Adokanki manomay impa ante temoneketante pinte inkekaympa, manomay
kemo kete kekedanimpa ananipa tomañomo kedamay inkeminimpa ante ampa.Ekame inke manomay kete wenonkeboympa ante ponente keramayaye adobay
keeme inke wiwa kedamay inkedanimpa.Tomamo waomo neemompa toynga keki tomañomo manomay waomo nani
kebay geya kete watape kewengimpa tomemo ponente keki impa ante
angampa.Tomamo beye adobay nano ley amay nemompa, maninani wadani inanipa ante
anamay ingimpa adobay tomamo beye nano amay ampa. Tomamo adobay
wakete kewengimpa wiwa kedamay kewegimpa ante ampa.Tomamo waomo tomaa mono kewengi beye nemompa tomaa nani keyomo aye
adobay manomay nani geya geya keyomo wiwa kedamay tomemo kewengi
beyeampa nano amay adobay kekemoni.Ekame inke maniganka pomimpa .ante anamay inkedanimpa, aye
teemonedamay wabi imipa ante anamay inginani.Tomamo waakeki beye neemompa, adobay tomamo imompa, tomamo waomo
adobay imompa ante tomanani nani nangi keyomo amo eñenkedanimpa aye
adobay tomaa kigame inke moneketante nani aa wakeki impa.Tomamo waomo wiwa wenonte kemo mono kewenge beye neemo imompa
tomaa tomenani nano amaytono nani waakeki ganka ñowo tomaa naniganka
tomimi wiwa kedi deebakiganka kekimpa.Ekame inke nanomae wiwa kebipa ante anamay inkedanimpa tomenani tomimi
manomay kete wenomimpa nani angi ganka, emewo wengi ganka tomimi wiwa
kedi beye kedanipa tomenani wabi imimpa nani angi ganka.Ekame inkete adoke awengo bay impa ante anamay inkedanimpa tomimi
kewenge beye tomaa tomimi wenani tono keweñomo ekame inke ponte
onabay ikedanimpa tomamo waomo nano amay kewemo imompa.Tomamo waomo kigame anamay inani kewokimpa aye anobay apengimpa
tomemo mono kewente poñomo beye.Tomamo waomotomimi aenente ponkebimpa.Tomemo eyomome inke kewenginani watape tote kewegimo aye adobay
wabeka inke kewenginani.Mani monito watape kewe ekame inke weeponte anamay inkedanimpa aye
wiwa kedamay inkedanimpa tomaa nani keyomo anamay inkedanimpa tomame
mono keweñomo beye.Tomamo waomowado tedemo watape kewengimo imompa.Ekame waomo inke piinte peyempote enamay inkedanimpa aye adobay waka
ingante enamay inkedanimpa.Ongiyenani tono onkiyenani tomenani pikenani bate ate adobay wakete
kewengi beye nenanipa aye adobay wakabodani tono wegongi igante ponenani
monte ate tomenani adobay wakete kewengi nenanipa aye adobay nanoge
monte pamenani wakewegi beye nenanipa.Ekame inke adokanke waa inte beetenamay inga tomenga adoke onkiye
ingante momaygampa.Nani wenkabo inani yekede iyomo kowe pedani inkedanimpa tomenani kowe
wakete kewengi imompa ñene ome nano anbay.Tomamo waomo mono kewenge beye neemompa tomemo kewenge aye
adobay adoke adoke iyomo kewenkebimpa.Ekame inke ponte wee anamay inkedanimpa tomimi keweñomo.Tomamo waomo imonte ananay inginani adobay ponemo imompa, mono
adobay wegongi ingante ponemo imompa aye adobay tomemo wado ponemo
imompa tomemo kewengi beye aye tomenani ananipa tomañomo adobay
kewengi impa, eñenge, tomemo mono kee, aye manomay impa ante akimoni.Tomamo waomo imonte keeme anamay inkedanimpa aye wiwa kedamay
anamay waka ome maniganka impa ante tededamay inginani naniganka waka
kii ome toy impa ante anamay inginani tomenani watape kiwiginani.Tomamo waomo imompa watape keeme anmay inani kewegimpa.kame inkete wakabodani nani beetente nani keyomo beetenamay inginga
tomemo betente keyomonki kete kewegimpa.Tomamo waomo anamay inani mono ome beye awene bakimpa ekame inke
bito bakebimpa ante anamay tomeganki ponente bakinga.Tomamo waomo kigame anamay inani ñene nani keyomo adobay kekimpa.Tomenanike ponente manomay mono ome beye kete kewegimpa ankedanimpa
godominki manomay kemo ate tbmanani tomenga waponi kekampa ante mono
awene bakibeye mono gidinani akedanipa.Tomamo waomo iyomo watape kete kewegimo imompa tomaa manomay kemo
ate wabeka kewenani tomenani wakedanipa tomemo minkayonta neñomo
tokode wenani tomenkaka tomemomke ponente mono ome beye kekimpa.Tomamo waomo anamay inani ome kekimpa anamay inani tomemonke kekimo
wii tomenke wa wa kekimoni waka ponte manomay kedamay inginga.omamo waomo imonte ekame inke ponte piinte daagodonamay inkedanimpa
wadani nani kete eempo anopo egimpa.Tomamo waomo mono kete eebeye anopo iinki kete tawemo ate onodo anopo
kowe pononani egimpa manomay geñado geña watape kete ente kewegimoni
aye adobay mono imonte adani kewegimpa.Tomamo waomo adobay negimpa manomay nemo ate waakedani kewegimpa.Tomamo waomo adobay gemangi neginmo imompa gote eñate toke beye
epogado ome ketawo ante ponente gemagimpa tomeñede adobay tokode
ponogrnani.Tomamo waomo tomenani ebano kete watape nani kewemay kewegimo
imompa watape tomimi gidinani kewengi beye aye anobay watape wiwa
badamay kewenge beye, watape kete kengibeye, weeko weñaki beye, tomemo
keweñomo beye, biimo kedani kowe mee ongongi beye aye tomamo watape
wiwa kedamay kewengi; aye anamay ongongimpa ome nooponi nani kedani
beye daykawo beye, komante inani beye, pameynani beye, aye anobay pike
badani beye tomamo anobay imompa tomemo wiwa baki beye.Teke. wiñenani inke yedemana badani ate edemo aakimo imompa tomenani
inanite. Tomanani edemo moynani wiñénani eñadani ate aye anobay ononke
manani inanite, aye anobay tomamo watape wadani bay kete kewegimpa.Tomamo waomo eñenge beye neemo imompa. Keeme godonamay eñegimo
imompa, manoamay kete tomamo tomebeyenke. Tomaa mono kee kowe keki
impa iyomo mono kebeye yekede eñenaniki manomay keki impa; nangi nani
ayomo yekee tomamo adobay akimo imompa.Eñenge yekede godominke manomay kete watape kete eñenge impa aye
anobay waomo keeme wiwa kedamay watape kewegimo imompa tomemomke
ponente wakekibeye; eñenge beye, watape kete wadekimoni tomame wado
tededani wado kedani inanite ñene ome kedani waa kewenge beye
wakekedanimpa.Tomanani Wempoydi tomenani wiñenani eñenge beye apekinani waemo
eñenge impa anani eñenkedanimpa.Tomamo waomo nemompa keeme ananay inani kewegimo imompa tomemo
keweñomo, tomemo tomaa digintaydi neente kewebeye aye anobay
tomenanike nani ponente keebeye mono ome godominke wakete kewengi
beye.Tomamo waomo negimo imompa wakedani kewengi ponente nani kebeye aye
tomemo mono kekaakatomemonke ponente godomeinke kaki beye, mono
tomemo ani doobe tatimpa tomemo emowo.Tomamo waomo neemompa wakeki beye ñene ome nani manomay kete
wakewegimpa ante ananipa tomemo watape kete kewengi beye.Tomamo waomo nemompa wakete kewenge tomemo keñomo, tomenga nano
keyomomke kemo ate godominke kingame anomay inani tomemo kete watape
kewegimpa.Tomemo mono keñomo watape kete kewegimpa keeme anamay inani, tomenani
tomamo waomo adoke kigame bay ponenanipa inkete tomamo mono
nemompa nano amay tomemo kewenge beye watape wakete tomemo keeme
anamay inani kewegimpa pankadaniya yekede ante ananipa toynga tomamo
kekibeye aye anobay geya kekimpa ampa keeme anamay inani kewegimpa.Mani mono neente watape kewe ekame anamay inkedanimpa manomay
nenamay mono tomemo godominke watape kekedanimpa ante wabeka kedani.Ekame inke anamay inkedanimpa manomay tomenani igampa ante ponente
kedamay inginga wabeka nani kee wakabodani wii inte adokanki ingante nani
godominke watape keegoo yekede watape godominke kegókimpa ante
ananipa.I’chbil ta venta i a’k’bil ta a’yel ta stojol Asamblea General yu’un Naciones Unidas tas relación 217 A (III), ta lajuneb yu’un diciembre ta 1948.Si’ch alel que kolemajel, lekilal y machlejel ta spejel balumile stsak spuersá va’ak’in si’ch a’k’el ta mu’k k’ux-elan yanetik stalel skuxijik ju jun kuxlejel ta spejel balumile.Ojtakinbil ilkoloetik syu’ va’k’in mu si’ch a’k’el ta mu’k’ lekil i’ch-vaile, ja’ skoj k’u sjalil oy vinik ta sba spejel balumile xa’beoj sjam i sigue xa’be hasta abile lekil i slekil tas kuxlejale, bujechuk spas skuxij sin xi’el i schu’uk stak’in i sbeel, bujechuk spas sk’opoj i spas xal i slok’es ta ye k’ute sk’an sch’une.Te-me si’ch a’k’el ta mu’k’ i si’ch cha’biel yanetik stalelik i skuxijik viniketik ta spejel balumile schi’uk jun mukta ley Derecho sbie ja jeche muk mu’ch’u va xok sba ta ilkoló ni ba xokbanuk.Si’ch k’anel que jak oyuk lekilbail schu’uk yanetikxa oxiletik nomik.Tas Karta o stsibabiljun yu’un Naciones Unidas ya’k’oj yo’n ke te’oy tsakbil skotol k’uxitik lek sventa si’ch a’k’el ta mu’k’, ta jun vinik i ta jun ants, yaloj jeuk ke va xa’be sjam k’uxchi lek kuxlejal sin ilbajinel.A’kbil ta venta ke Estadoetike ya’k’ojik sk’opik ke va spasik o va ya’k’ik ta mu’k’ sderechoik libre skuxijelik viniketik ta sba balumile sin jinilxokvanej.Entre más ep xojtakin i sna stunel sderecho i slibertade más va yi’ch a’k’el ta mu’k’.Asamblea Generale xal ke Declaración Universal yu’un Derecho Humanoe ja sventa sk’anojel ta komon bujechuk ch’inik teklumetik i mu’k’tikteklumetike xa’k’ik spuersaik ta stunel i yak’ik ta a’k’el ta mu’k’, ja jeché cha’k’uxi viniketik y bujechuk yabil chanubtesbanele stik’ik ta sjolik i snaulanik k’uxitik ora ke a’k’el ta mu’k’ sderechoetik i slibertade, ja jeche spasik asegurar ta stojol jun nación o ta yanetikxa nacionetik stunel i k’uxchi spas ta amtelanel ta skotol oxiletik ta stojol jun Estado o ta sbalumilaletikal jun teklum más mu’k’ ke jun Estado.Skotol vinik o ants ta spejel balumile k’olem x-hayan i ko’ol ta sch’ulal i sderechoetik i, skotol k’ux-elan oyike oy srasonik y slekilalik, sventa skuxijik leknóo ta ju jun ju ju vo.Skotol kuxlejel oy yu’un skotol sderecho i slibertad albil li ta Declaración yu’un Naciones Unidase, sin ke t’ujbilnoó k’u razailal, sp’i’jil skoloral, ants o vinik, sk’op, sch’unobil ta kajbaltik, st’ujobil ta politiká, o yanetikxa chak’uxchi slikemajelal ta oxiltik o slikemajeltal ta genteal, k’u yepal stak’in, bus ayanel o k’uxitik más, mauk t’ujbil ta mu’uch’u va oyuk stunel li Declaraciones sino ke ta skotolnoó.Jech jeuk, muk va yi’ch t’ujilanel mu’uch’u skoj yanxa st’ujomal i k’ux-elan xanbaj ta spolitiká o chu’uk leyetik ta mismo spais bu yu’unale jun vinik o ta yanetikxa paisetik, mu’k’u spas me jun lugar mu’yuk oy ta stojol yanxa país, chak’uxchi jun sbalumil o oy ta stojol yamtelanel stak’in o leyetik ko’ol oy sderechoik ja’tsa bu lugaril s-oyij.Skotol gente oy ta sderecho skuxij libre xanab ja’nab ja’tsa bu te sk’ane i seguro s-oyij.Muk mu’ch’u va oyuk ta tunel sin ke va yi’ch stojol, le’ye va yi’ch k’elel noó te-me sk’an stunban ta jechnoe.Muk mu’ch’u va sta majel, ximtexel o mu’k’tailbajinel o k’elel cha jun tsí o yan o yanxa k’elomal.Skotol gente ta sba balumil oy sderecho ta skotol lugaretik, sventa xojtakinik stalel leyetik ta stojol.Skotol gente ta sba balumil ko’olik ta leyetik i oy yu’unik derecho staik koltael va’k’in staik lamtael i ke snaojik ke mu sventa spaxik o xalik porque oy ta Declaración yu’un Naciones Unidas o ke me oy mu’uch’u sk’an s-otesvan ta ilkoló ta lamtaelbanej.Skotol gente oy sderecho que sta y s-oyij sta’k’in, i sta koltael taj u’eletik butik sventa sta tuxel va’k’in staoj ilbajinel i ke ojtakinbil ta ley yu’un Constitución ke oy stuxobile.Muk mu’ch’u sventa sta tsakel i chukel ni nutsel ta yanxa nom oxiltik.Skotol gente oy ta sderecho, s-aibet skotol i ta skotol i ta epal gente i s-ak’ot ta mu’k ta jun tribunal independiente o imparcial yu’un sk’elvet sderechoetik y s-obligacionetik o yu’un sk’elvet k’u yu’un spasot acusar me tsots o muk tsots smule, me sta o mu sventa sta chukel.Skotol gente ke staoj albeel ke oy smule oy sderecho ke spas xa’be sjam xa’k’ ta jamal oxil ke mu’yuk smule te me mu’yuk k’uxchi spasbet comprobar k’uyes s-albete, según ta ley k’uxchi xal ke ja jech mulile i ta stojol yelobal yanetik gente lek slok y sta koltael.Muk mu’ch’u va sta tak’el-el ta na’k’el teme k’uxi la spase mauk mulil según sderecho ta nacional o internacional. Jech jeuk muk va yi’ch akbeel mu’k smulilal ta yorail me la sta ojtakinbeel smule.Muk mu’ch’u sventa sta ochanel ta stalel kuxlejel ta ju jun naklejal ni ilbajinel ta slekilal kuxijemtalel. Skotol gente oy sderecho sta koltael taj u’el va’k’in sta ilbajinele o ochanele.Skotol gente oy ta sderecho xanbaj sin xielal i xa’ ja’tsa bu te sk’ane spas snakij tas sbalumilal jun Estado.Skotol gente oy sderecho sbat ta buyik on paisal te sk’ane o ta mismo spais i te me lok’em-el ta yanxa paise spas xut k’otel ipxa bu lo’k’em-ele.Te me sta nutsel ta tsakele, skotol gente oy sderecho sk’an koltael y sk’upinel ta k’uk-on junukal balumil te sta koltaele.Le derechoe mu spas ta tunel o sk’anel va’k’in oy jun mulin ke mauk sk’anojel yu’un Naciones Unidas.Skotol gente oy sderecho stek’aj i skuxij ta jun balumil.Muk mu’ch’u sventa si’ch pojbeel o jelbeel sbalumilal i te me sk’an sk’omes i sjelbael ta bu sk’anojelyu’une muk va yi’ch tek’ajexel ta puersa.Tanto viniketik i antsatik, te me laxa staik sch’ielik, i spa-xa staik smalalik o yajnilik oy sderechoik, sin ke staik te’k’ajesel yu’un me k’ux-elan razail, bu yu’unal o k’u schunobil yu’un ta kajbaltil ta vinajel i s-ak’otik jak nupunukik i spas slekoj snaik i sk’upinik ko’ol sderechoik ta k’u sjalil snupujelalike i spasik seguir chu’uk mismo sderechoik aunke sk’ej-sbaik.Ja’no me sk’anojel yu’unik mu’ch’u te sk’an sbaike spas snupunik.Jun familia stalel-ono s-oyij i ja’ smeltsan jun sociedad i oy ta sderecho sta koltael ta stojol i jech jeuk yu’un Estadoe.Skotol gente oy ta sderecho s-ayan yu’un sk’ustik ya sea stuknoó o entre epalik.Muk mu’ch’u sventa spojvet sk’ustik ta jechnoó.Skotol gente oy ta sderecho ke spas snopolaj i snop k’u te sk’ane, skom ta ju ju vo i spas sch’un o mu sch’un k’usitik nopbil yu’un kajvaltik ta vinajel bu o k’u paisal te sk’ane; le derechoe spaso ta venta jeuk ke oy libertad ke spas si’ch jelel jun sch’unel ta kajbaltik, jech jeuk ta alel k’u sch’unojel ta kajvaltik yu’un ju jun ju ju vo’ o yu’un skotol stsobomal, ya sea xak ta a’yel ta yelobal epal gente o xal entre stuk noó, yak’oj venta jeuk ke spas ta chanel i chanubtesbanej, i schunel i spasel practikar sk’anel i sk’elel k’uyes te si’ch k’anele.Skotol gente oy sderecho ke spas sk’opoj i xal k’ute snopojel i sk’an xale, le derechoe ya’k’oj ta venta jeuk ke mu sventa si’ch tael ilbajinel sk’oj k’u la yi’ch alel ya’k’oj venta jeuk ke spas si’ch xa’el, ja’k’el k’uyes te si’ch k’anele i spas ta a’k’el ta a’yel, sin ke mu’ch’u stal te’k’ajesbanuk i ja’tsa bu mu’yuk srayail, i k’uxchi te spas yu’une.Skotol gente oy sderecho libre spas stsomsbaik i muktalekil tsombail.Muk mu’ch’u spas ta otexel ta puersa ta jun mukta tsombail.Skotol gente oy sderecho spas xochan u’elanbanej ya sea ta vikit o ta mukta slumal; ta stojol o chu’uk yanxa vinik tuxbil t’ujbil entre schiuktak ta slumal.Skotol vinik oy derecho yu’un spas ko’ol s-och taj u’el ta smu’kta balumil.Lo ke sk’anojel jun lugar ja’ xa’k’ mantal ta skotol; le sk’anojelale si’ch tael ta k’elel i ta pasel va’k’in si’ch xa’el i kujanel jun u’el, ta ko’ol k’opiletik o sea komon junoó ye-sti’ik o yanxa sjam xabanej pero ke xak’-oyuk libertad yu’un spasel votar.Skotol vinik, yu’un jun muk’ta tsobomajel, oy yu’un derecho ke sta cha’biel, i sta ta ko’ol yip smeanal-bokol ta mismo slumal i schu’uk yanetikxa muk’tik balumiletik, yochanel ta snopel smeltsanel i stunel skotol k’uxi oy yu’un jun lugar o ta s-estado, lek s-oyij sta i stun sta’k’in k’uxchi te spas yu’une, lek s-oyij chu’uk schi’iltak ta kuxlejal, tanto ta snopojel i scha’biel lo ke sane, ja jeche lek va yaij-sba i lek va yi’ch sba chu’uk yanetike.Skotol vinik oy yu’un derecho s-amtej, i k’u yu’un te sk’ane, oy yu’un derecho sta a’beel lekilal i lekil amtel bu ta spijil yo’n s-oyij i s-amtej i oy sderecho sta koltael ta xa’beel yamtel va’k’in mu’yuk yamtele.Skotol vinik oy yu’un derecho sta sin t’ujilanel mu’ch’u ko’ol stojol según k’u yepal yamtel.Skotol vinik i ants ta vikit i ta mu’k oy yu’unik derecho staik a’beel jpix i ta junal na, chak’uxchi sventae i sta más koltael te me spas paltae ta yanetikxa koltabanejetike.Skotol vinik oy yu’unik derecho spasik smeltsanel sindikatoetik i stik’-sbaik ta sindikatoetike bu te sk’ane, oy ta sderecho sta a’beel k’uyepal sjalilik yamtele i sta s-k’uxonetik buyik-ora i jak sta stojel.Skotol vinik antz xu’ xkux ta yabtel ta jujun xemana, oyuk noox spejeb ti abtel tzapas ta jun k’ak’ale, xchi’uk xu’ xlok ta yavil yabtel yo’ xba xkux.Skotol vinik oy ta sderecho spas skuxij jun lekil o uts kuxlejel bujechuk oy yu’un, tanto ta junal na, sin chamel, sbeel, sk’u’, sna, sk’elel ta poxtabanel i k’uxi yanetik más ke stun i stun yu’une; oy yu’un svinkilele, o va’k’in mu’yuk yu’un k’uschi spas skuxij i xa sbeel ke sea mauk sk’anonel yu’un.Va’k’in jun ants va sman yol i te me laxa smane oy derechoyu’unik scha’vaalik staik lek cha’biel bujechuk yabil o mu’ch’u sch’iuk sventa xa’k’e. Skotol unetik, ayanemik, ta lekil nupunel o aunke ma’uk ta lekil nupunel, oy yu’unik derecho staik cha’biel ta stojol mu’kta tsobomajele.Skotol gente oy yu’un derecho staik smeltsanel ta escuela, educación skaltike. Le’ye sventa sta ta jech-noó o sea k’elambil aunke ja noó ta slikebal elemental si’ch alele i ke ja’ más oy ta a’k’el ta vai’. Le’ye ta puersa-onó sventa si’ch i’chel-el. Yanxa más toyol técnica o profesional si’ch alele a’k’el ta stojol skotol gente; según spijil stalel e’chemtalel ta yanetikxa vik’it chanubtexele.Chanubtexele sk’anojel yu’un lek smeltsajesvan i tsatsumtex ya’k’ojel ta mu’k’ derecho humanoe i libertaetik más oy stunel i sventa sna; ja’ jeche va oyuk más oy k’anbail ta ju ju vo’ aibajel i k’anbail chu’uk yanetikxa lumaletik ta i schi’uk naklejetik i k’ux-elan ta sch’unobil kajbaltik ta vinajel; ja jeche va vinajuk sch’iel yamtel ta stojol Naciones Unidas ta sk’anojel lekil k’uxlejale.Totiletike oy yu’unik derecho k’ux-elan chanubtexel sk’an xa’kbe snichnab.Skotol vinik oy tas sderecho según k’ux-elan stalel sk’uxijik ta slumal, spas sk’upin k’uxitik snaojiktalel desde vo’nej spaxobil sk’uxtikik i spas xochanik amteletik yu’un ciencia i sk’upinel k’uyel yutsil slok ta lunto amtele.Ta skotol gente oy derecho yu’un sta ch’abiel i k’uxubinel ta k’op i ta k’uxtik mu’ch’u lek lok yamtel ta ciencia, ta tsibajelal o ta k’eojel o yanetikxa literaria o artístika si’ch alele.Skotol gente oy derecho yu’un spas stek’aj ta jun lugar bujechuk si’ch a’k’el ta mu’k skotol sderechoetik i slibertaetik ya’k’oj ta ojtakinel le Declaracione.Skotol gente oy tsots stunel ta yutil slumal porke ja’no jech i ja’no te bujechuk spas spas k’ute sk’ane i k’uxchi te xk’ane i spas xa’k sba ta ojtakinel k’ux-elan stalel.Ta sk’anojel i sk’upinel sderecho i slibertade, skotol gente va oyuk ta sk’ob según k’ux-elan stalel pasbil ley, ja jeche seguro va oyuk me xojtakin k’uxitik sventa si’ch a’kbeel ta mu’k’ta yanetik gente, chak’uxchi; derechoetik hasta bu spas skolemaj tanto ta’ye i stuke i xa’be sjam k’uxchi lek-no stalel, tanto chu’uk schi’iltak ta slumal i chu’uk yanetikxa ta yanetik lumajele ja jeche va yu’uk i va oyuk jun mu’kta tsombail demokratika skaltike.Le’noj derechoetik i libertadetike mu sventa si’ch tunel ta xutemal k’ux-elan sk’anojel yu’un Naciones Unidase.Ni junukal kuxitik albil li ta Declaracione spas xut o stun k’uk-noxchi ya sea ta stojol jvo’ vinik o tsobomajeletik o jun Estado va’k’in sk’anik slikexik i xamtelantesik k’uk-on yes amtelal. Mu spas ta spojel ni t’upel ni junukal k’uxitik derechoetik i libertadetik albil li ta Declaracione.Aya'da aratbut ko̱nigti huadakda o̱'nepo huadakda ka'dik o̱'ne. Kena'po oro' huadakda ka'dik o̱'e̱y huairia kanigke'. Kena'po aya'da oro'taj dakhuapa bayokdik ka'ne'. Kenpa'ti oro'taj nama'da e'magka' kahue'dik ka ne. Daka'da e'nigpee̱tada dakhuea' eka'nayo kuda̱'dik o̱'ne. Oro' huairi o'nopoe̱y.Nogda nogda huadak eka' aya'da aratbut ka'dik o̱'ne. Huabokerek kenda oknopoe̱hue' o̱'nepo aratbuttaj dakhuea'da o'nogka' kenpa'ti on'barakpo. Huadak aratbut on'tiahuaypo on'diay. Kena'po,Do'huedbayo kenda ijnopoe̱po ja'dik o̱'e̱y kenpa'ti katetapi' oknopoe̱'diktaj o'paki oknopoe̱y kenpa'ti eme'puktaj pakhue' o̱'e̱y. Kenda huakka'da o'paki. Oro' huairi o'nopoe̱y.Dakhuea' huaka'eri huakka' aratbuttaj dakhuea' o̱gkika' kenpa'ti nama'da o̱gkika'. Dakhuea' huaka'eritaj aratbutnayo barakhue'dik o̱'ne. Gobierno huairi e'mana' nigmadoya'dik o̱'ne. Kenda aratbut nogda nogda huadakda ka'dik nigmadoya'dik o̱'ne.Huadaribayo huairi nog huadaribayo huairitaj nogda nogda di' ka'ne'. 'Urua'da kan'batia'pakike'. Ken oro' o'nopoe̱y.Nogda nogda huadak eka' aya'da aratbut ka'dik o̱'ne. Oro' nogbayo nogbayo gobierno huairi oknopoe̱po o'madoyay. Aya'da huabokerek ko̱nigti huadakda o̱'nepo huadak ka'dik o̱'ne. Oro' oknopoe̱po o'madoyay. Huabokerekere etto̱ne'ere ko̱nigti huadak ka'dik o̱'ne. Oro' oknopoe̱'po o'madoyay. Nogiti nogiti nogo̱meya̱ e'tihuapok kenpa'ti nogiti nogiti huadak eka' o'paki o'madoyay. Oro' o'nopoe̱y.Nogda nogda huadak eka' aya'da aratbut ka'dik o̱'ne. Kenda oro' huadari huairi oro'en huadariyo oro'en aratbuttaj o'manopoea̱y. Kenda aratbut ka'dik o̱'neapo. Ken oro' o'nopoe̱y.Nogda nogda huadak eka' aya'da aratbut ka'dik o̱'ne. Oro' aya'da nopoe̱nka'dik o̱'e̱y. Aka'ya'po kenda o'madoya'dey nopoe̱nka'dik o̱'e̱y.Kena'po AYA'DA NOGDA NOGDA HUADARIBAYO HUAIRI E'KUPOPAKTE on'mana'uyate.Nogda nogda huadak eka' aya 'da aratbut ka'dik o̱'ne. Kenda aya' huairia o'mana'po on'madoya'uyate. Aya' huairi kenpa'ti aya' aratbut kannopoe̱'po kenpa'ti kannigpee̱'. Kenpa 'ti kanmanmadike'.Kenda buttida o̱'e̱. Aratbut ja'dik o̱'ne.Oro'enbayo aratbut kenpa'ti nogbayo huairi oro'taj on'nigpee̱po nopoe̱'dik kenpa'ti nigpee̱dik o̱'ne.Aya'da aratbut katepi' eka'ta' on'pakpo ka'dik o̱'ne. Nog aratbut huadak o̱'nepo ko̱nigti opudo̱mey huadak mo'e̱. Aya'da huadak eka' nopoe̱'dik o̱'ne kenpa'ti dakhuea' eka' nopoe̱'dik o̱'ne kenpa'ti ko̱nig huama'buytaj o 'tihuapokika' ko̱nigti nogo̱meytaj tihuapokika 'dik o̱'ne.Huabokerek katepi' aratbut o̱'e̱po, katepi' o̱'e̱po sikpi' yerepi' katepi' huabokerekpi' etto̱ne'pi' o̱'e̱po, katepi' hua'a oa'po, katepi' huabokerek oknopoe̱po, katepi' gobierno huairitaj o'pakpo, be'api' ke'nen apag' o̱'e̱po, katepi' ke'nen ta'baere jakere o'tae̱po nogda nogda huadak eka' ko̱nig o'madoyay in beroba'te ke̱nomey ka'dik o̱'ne.Kenpa'ti katepi' gobierno huairi o'nenbayo o'tae̱ kente i̱'i̱ka' kenpa'ti nogda nogda huadak eka' ka'dik i̱'e̱.Aya'da noe'dik o̱'ne. Aya'da huadak eka'ta' on'pakpo ka'dik o̱'ne. Aya'da me'pukhue' o̱'nepo noika'dik o̱'ne.Be'api' ya̱’e̱ huanaba' katetehue' e'baa' tae̱hue'dik o̱'e̱. Kenpa'ti huanaba' huakupete bahuayahue'dik o̱'e̱.Dakhuea'da e̱gka' ko̱nig huabokerektaj kahue'dik o̱'e̱. Huairia ontaj kahue'dik o̱'e̱. Ontaj a'biraya'po dakhuea' kahue'dik o̱'e̱. Ontaj diga̱'da mabitbithue'dik o̱'ne.Gobierno huairia aya'da huabokerekeretaj etto̱ne'eretaj pee̱'dik o̱'ne. Ontaj pee̱'dik o̱'ne.Aya'tada ko̱nigti pee̱'dik o̱'ne gobierno huairia. Huairitaj pee̱'dik o̱'ne. Huanaba'taj ko̱nigti pee̱'dik o̱'ne. Amikotaj pee̱'dik o̱'ne. ko̱nigti aratbuttaj pee̱'dik o̱'ne. Kenpa'da aratbut o̱'ne. Kenpa'da huanaba' o̱'e̱. Be'api' ea'te kena'po tihuapokhue'dik o̱'e̱y. Gobierno huairi jahue'dik o̱'ne. Aya'tada ko̱nigti tihuapokdik o̱'ne.Nogda nogda huadak eka' aya 'da huabokerek ka'dik o̱'ne. Gobierno huairia o'madoya 'nok, kenda huadak eka'ta' i'pak kahue'dik i̱'e̱. Be'api' ea'nayo gobierno huairia ontaj tihuapokdik o̱'ne. Huadak ka'dik i̱'e̱. On'madoya'nok.Kenpa'da huairi o'pakpo ontaj tohuahue'dik me'e̱ne. Kenpa'da o'pakpo huabakuda̱' jakyo kuda̱hue'dik me'e̱ne kenpa 'ti nog aratbutenbayo ta'monahue 'dik me'e̱ne.Dakhuea'da i'ka'. Be'api' ontaj ena'nayo ko̱nig gobierno huairi Amikotaj daka'da on'mapee̱onhuahua' ko̱nigti ontaj daka'da mapee̱onhuahua'dik o̱'ne. O'na katepi' ka'dik kenpa'ti ontaj katepi' ka'dik a'nopoe̱ya'po daka'da mapee̱onhuahua'dik o̱'ne.Dakhuea' i'ka'. Gobiernotaj nog'a oa'de. Gobierno huairi ontaj pee̱dik o̱'nepo huakkuruda - Dakhuea' kahue' i̱'e̱me' huairi oknopoe̱'dik o̱'ne: Nogok aya 'tada o 'mapee̱onhuahua 'depo nogpa'da huairi nopoe̱'dik o̱'ne. Kenda i'kame' gobierno huairitaj ja'dik mo'e̱ne kenpa'ti kenda i'kame' nogda gobierno huairitaj niga'dik mo'e̱ne.Katepi' i'ka' ken dakhuea' eka' gobierno huairi jahued o̱'ne. On dakhuea' i'ka' be'api' jahue'dik o̱'ne. ke̱noka' dakhuea' i'ka' ke̱noka' kenda i'ka'nok sorotataj huabakuda̱' jakyo kuda̱'dik huairi jahued o̱'ede kena'po sorotataj huabakuda̱' jakyo kuda̱hue'dik o̱'neapo.Katepi' e'nopoe̱'ta' i'pak nopoe̱'dik i̱'e̱. Kenda nopoe̱hue'dik le. Nogda jahue'dik o̱'e̱. ¿Kate i'nopoe̱? Nogda ena'nayo jahue'dik i̱'e̱. Jak i'tae̱. Huatoe̱ i'toe̱. Huasi'po i'toe̱. Kenda huatoe̱eretaj huasi'poe̱retaj i'ka'po kenpa'ti i'manmadika' kenpa'ti kenda i'madoya'. Nog huabokerek e'huatiakada jahue'dik o̱'e̱. Noga kenpa'ti kenda i'nigmadoya'de berehue'dik o̱'e̱. Noga ken ko̱nig eka'nayo kentaj sorotataj kantohue'.OKatepi' huadaribayo i̱'e̱po o̱ro̱kdik i̱'e̱ kenpa'ti o nenbayo orokdik i̱'e̱. Kenpa'ti onte'ti tiakdik i̱'e̱.Ke̱noka' nogo̱mey ontaj diga̱' onmagka'onhuahua'po nogbayo mon dik i̱'e̱.On dakhuea' eka'nayo nogbayo monhue'dik i̱'e̱. Ko̱nig nogbayo nogbayo huairi e'kupopak on'mana'uyate dakhuea' i'ka' nogbayo huahue'dik i̱'e̱.Aya'da aratbut nogtida huadaribaeri e̱'dik o̱'e̱. Kenteda gobierno o̱'e̱po ke'nen gobierno o̱'e̱.Huadak eka'nayo. Inbayo o̱'nenbayo ehue' o̱'e̱. Inbayo gobierno o'nen gobierno ehue' o̱'e̱. Be'api' onahue'dik o̱'e̱. Kenpa'ti nogbayoere e'dik i̱'ea̱po. Keje' jahue'dik o̱'e̱.Huabokerekere etto̱ne'ere toe̱pakdik o̱'ne. Nog aratbuttaj toe̱pakdik o̱'ne. Amikotaj kenpa'ti gringotaj kenpa'ti toe̱pakdik o̱'ne. Katepi' noga̱ oknopoe̱ toe̱pakdik o̱'ne. Huasi'po toe̱dik o̱'ne. Huabokerek huatoe̱ere ko̱nigti huadak ka'dik o̱'ne.Huabokerekere etto̱ne'ere e'paknayo toe̱pakdik o̱'ne. Huabokerekpi' etto̱ne 'pi' pakhue' ee̱ 'nayo toe̱akhue 'dik o̱'ne.Aya'da aratbut ko̱nigti on'toe̱pak kenpa'ti huasi'po on 'toe̱ kenpa 'ti kenomeyensi 'po on 'to̱ne 'pakpo on'toe̱pak kenpa'ti huasi'po on'toe̱. Kenda huadakda o̱'e̱. Nog aratbut kenpa'ti gobierno kenomeytaj huatioka'dik o̱'ne.Aya'da ta'bapi' huadaripi' toe̱'dik o̱'ne. Nogtida toe̱'dik kenpa'ti nogere toe̱'dik o̱'ne.Noga̱ o'pakpo o'nen ta'bapi' o'nen huadaripi' o'nen jakpi' berehue'dik o̱'ne.Katepi' e'nopoe̱'ta' o'paki nopoe̱'dik o̱'e̱y. Toto'tapi' Diostapi' eknopoe̱'ta' e'paknayo oknopoe̱'dik o̱'e̱y. Nogda eknopoe̱'ta' e'paknayo oknopoe̱'dik o̱'e̱y. Kenpa'ti kenpa'da huatoe̱ere huasi'poere kenpa'ti nog aratbutere kenda eknopoe̱' manmadika'dik o̱'e̱y. Ka'dik o̱'e̱y. Batadike'dik o̱'e̱y.Katepi' i'pakpo oknopoe̱'dik i̱'e̱ kenpa'ti katepi' ea'ta' i'pakpo ja'dik i̱'e̱. Kenda jahue'dik. Kenpa'ti kenda oknopoe̱hue'dik. Nogo̱meya̱ jahue'dik o̱'ne. Nodga eknopoe̱' huaboa'da oknopoe̱'dik i̱'e̱ e'paknayo. O̱'nen jak kurute kenpa'ti huamadoya' jakyo kenpa'ti beroba 'te kenpa 'ti radiote nogo̱meytaj manmadika 'dik i̱'e̱.Magkahue' e̱'ea̱da kupopakdik mo'e̱.Katepi' huaka' nogere on'kupopakonhuahuika'po e'paknayo kahue'dik i̱'e̱.O'nen huadari gobierno huairi e̱'dik i̱'ea̱pet nog huairi e 'paknayo ta 'mona 'dik mo'ea̱pet.Katepi' gobierno aratbuttaj o'nigkika'po aya'da bae'dik o̱'ne.Kenpa'da aratbut on'pakpo gobierno huairi ka'dik o̱'ne. Nogok nogok e'ki̱re̱gte aya' huabokerekere etto̱ne'ere kenda huairi e'pak ke'nendik madoya'dik o̱'ne. Ken huadik huakka'da on'madoya' ken huairi o̱'ea̱po.Huato̱ne' o'na ee̱'nayo dakhue' o'na ee̱'nayo baahue'dik ee̱'nayo o̱'nen huatoe̱pi' o'nensi'popi' nog aratbut kenpa'ti gobierno huairi ontaj tihuapokdik o̱'ne. Ko̱nig gobierno huairi tihuapokdik kanke'. O'na birahue'dik i̱'e̱ kenpa'ti pai'da ehue'dik i̱'e̱.Aya'da e'paknayo baa'dik o̱'ne. Katepi' eka'ta' on 'pak ka'dik o̱'ne. Meyyo̱pi' eka'ta' on'pak ke̱yyo̱ baa'dik o̱'ne. E'baa' on'kuhuitde nog e'baa' huahuaydik o̱'ne.Aya'da ko̱nigti e'baa'nayo ko̱nigti dakhuapa e'dik o̱'ne.Aya'da on'baa'po dakhuapa e'dik o̱'ne. Sue'da huakka' e'dik o̱'nenok yudtapi' aypopi' sue'da ee̱'nayo kenpa'ti bira'dik o̱'nenok nogo̱mey yokdik o̱'ne.Kenoka' huakka' huabokerek nogtida huairitaj on baa'po kenda on'paknok ana'ya'po kupopakdik o̱'ne.Aya'da johueydik o̱'ne. Aya'da ba'tuerekdik o̱'ne. Nogtaj e'baa'nayo sue'da huakka' horas baa'dik o̱'ne kenpa'ti vacaciones huame'noe huanaba' baahue'dik o̱'nepo huairia dakhuapa yokdik o̱'e̱.Huadak huaso̱' atae̱'ya'po huato̱ne'ere huasi'poere aypo toe̱'dik o̱'ne. Kenpa'ti yudtajere huakmai'ere jakere toe̱'dik o̱'ne. Kenpa'ti nogo̱mey tihuapokdik o̱'nepo kenoka' dakhue'da o̱'ne ko̱nig onpahued ke̱noka' ayhua o̱'ne kenoka' huato̱ne o̱'ne nogo̱mey tihuapokdik o̱'ne.I̱nageretaj huasipoeretaj tihuapokdik o̱'e̱y. Gobierno huairi tihuapokdik o̱'ne. Huasi'po apag ontoe̱po kenpa'ti huasi'po nogenda o̱'nepo gobierno huairi kenpa'ti aratbut tihuapokdik o̱'ne.Aya'da centro educativoyo kuddik o̱'ne. Centro educativoyo katetehue' kuddik o̱'ne. Nogok centro educativoto̱ne'yo̱ e'kudnayo huakupete kuddik o̱'ne.Aya'da huasi'po centro educativoyo kuddik o̱'ne. Huasi'po i̱da e'nopoe̱'nayo huasi'po huaka' huanopoe̱' huamanmadika' centro educativoyo kuddik o̱'ne.Centro educativoyo huadak huabokerek huadak etto̱ne' e̱'dik ya̱'e̱. Kanmanmadike'. Nogda nogda huadak eka' aya 'da ka'dik o̱'ne. Kanmanmadike'. Nog aratbut nogbayo nog aratbut nog ko̱nig sik aratbutpi' nopoe̱nka'dik o̱'ne. Kanmanmadike'. Nogda nogda oknopoe̱'dik o̱'ne. Kanmanmadike'. Nogbayo huairi nogbayo huairi on'kupopakpo tihuapokdik o̱'ne aratbut batuktukhue 'dik ka 'ne 'po daka 'da kanmanmadike'.Kenda aratbut on'kika'po aya'da nog aratbutere ka'dik o̱'ne. Pi̱ya̱' eka' koso eka' kumej eka' kusi'pe eka' huenpu eka' aya'da ka'dik o̱'ne. Kenpa'ti kenda ko̱nig apotog kenpa'ti radio nogda o̱gka'po aya'da toe̱'dik o̱'ne.Katepi' a'nen kahued huaboa'da i'ka', katepi' i'madoya', katepi' 'urua'da i'ka' nogo̱mey e'paknayo dakhuapa yokdik mo'e̱ne.Nogda nogda huadak eka' aya'da ka'dik o̱'ne. Ko̱nig in beroba' oa'. Aya'da aratbuten gobierno huairi kenda manigka'dik o̱'ne.Aya'da nog aratbuttaj tihuapokdik o̱'nepo on'ka'po urua'da on'nopoe̱apo kenpa'ti 'urua'da on'kika'apo.Aya'da nogda nogda huadak eka' ka'dik o̱'nenig'a̱. Nogomey kenpa'ti ko̱nig huadak eka' ka'dik o̱'nepo kenda boka' kenomeytaj batikahue' mo'e̱. Kenpa'ti dakhuea' kahue' yane'. Batuktukhue' yane'. Gobierno huairia kenda mana'dik o̱'ne.Ko̱nig nogbayo nogbayo gobierno huairi enkupopakte on'nopoe̱po kenpa'ti on'pakpo opud ka'dik mo'e̱. Nogda kahue'dik mo'e̱.In beroba'te aratbut nogda nogda huadak eka' ka'dik o̱'ne, o'manay. Be'api' ken ko̱nig o'ka'po nogda kentaj batika'dik o̱'e̱. Oro' jahue' o̱'e̱y kena'po in beroba'te ka'dik o̱'ne. O'manay.Considerando que la libertate, la ciustitia e la pace in el mondo tienent per basse la reconoscentia de la dignitate intrinseca e de les dretos eguales et inalienabeles de totos les membros de la familia humana,Considerando que la desconoscentia et el menospretio de les dretos humanos hant origenato actos de crudeltates bastoflantes per la conscientia de l’humanitate; e que s’ha proclammato, commo l’aspiratione plù alzata del homme, l’advenimento d’un mondo in que les esseres humanos, libberatos del pabbore e de la miseria, fruiant de la libbertate de paràvola e de la libbertate de credentias,Considerando essentiale que les dretos humanos siant protegiutos per un règime de Dreto, ciuscà l’homme non se veda compeluto al supremo recorso de la refetantia contra la tirania e l’opressione,Considerando otrossi essentiale promovere la sveloppantia de relationes amicabeles intre las nationes,Considerando que les pòpolos de las Nationes Adgiuntatas hant reaffirmato in la Lèttera la sua fede in les dretos fondamentales del homme, in la dignitate et el valore de la persona humana et in l’egualtate de dretos d’hommes e mulleres; e s’hant declarato resoltos a promovere el progresso sociale et ad alzare el nivele de vita dintro d’un concepto plù amplo de la libbertate,Considerando que les Statos Membros s’hant compromisso ad assecurare, in cooperatione con l’Organissatione de las Nationes Adgiuntatas, el respetto universale et effectivo a les dretos e libertates fondamentales del homme, eConsiderando que una conceptione commune d’aquestos dretos e libertates ie de la maiore importantia per el pleno accumplimento de dito compromisso,L’Assamblea GeneraleProclamma la presente Declaratione Universale de les Dretos Humanos commo ideale commune per aquele que totos les pòpolos e nationes devent sfortiarse, ciuscà tanto les individuos commo las institutiones, inspirandose constantemente in ela, promovant, mediante l’insegnantia e l’educatione, el respetto ad aquestos dretos e libbertates, et assecurent, per messuras progressivas de caràctere nationale et internationale, la sua reconoscentia et aplicacatione universales et effectivos, autanto intre les pòpolos de les Statos Membros commo intre aqueles de les territorios colocatos sopra la sua ciurisdictione.Totos les esseres humanos nascent libberos et eguales in dignitate e dretos e, dotatos commo stant de racione e conscientia, devent comportarse in germanitate les unos con les altros.Tota persona tiene les dretos e libbertates proclammatos in aquesta Declaratione, sine distintione alcuna de rasa, colore, sexo, lingua, religione, opinione politica au de qualsevuolle altra indole, origene nationale au sociale, possitione econòmica, nascentia au qualsevuolle altra conditione.D’òltra, non se farà distintione alcuna fondata in la conditione politica, ciuridica aut internationale del paisse au territorio de cuia ciurisdictione dependa una persona, autanto se se traita d’un paisse independente, commo d’un territorio sopra administratione fidutiaria, non autònomo aut assommisso a qualsevuolle altra limitatione de sobberantia.Toto individuo tiene dreto a la vita, a la libbertate et a la securitate de la sua persona.Nencuno starà assommisso a sclavitute nen a servidumme; la sclavitute et el tràffico de sclavos stant devissas in totas las suas formas.Nencuno serà assommisso a torturas nen a penalitates au traitamentos crudeles, inhumanos au degradantes.Toto essere humano tiene dreto, in totas partes, a la reconoscentia de la sua personalitate ciuridica.Totos sont eguales abbante la lege e tienent, sine distintione, dreto ad iguale protectione de la lege. Totos tienent dreto ad eguale protectione contra tota discrimminatione que infringia aquesta Declaratione e contra tota provocatione a tale discrimminatione.Tota persona tiene dreto ad un recorso effectivo, abbante les tribunales nationales competentes, que l’alberga contra actos que violent les sieus dretos fondamentales reconosciutos per la constitutione au per la lege.Nencuno poterà essere arvitrariamente detenuto, presso nen stembato.Tota persona tiene dreto, in conditiones de plena egualtate, ad essere auduta publicamente e con ciustitia per un tribunale independente et imparciale, per la determinatione de les sieus dretos et obligationes au per l’examene de qualsevuolle accussatione contra ela in materia penale.Tota persona accussata de linentia tiene dreto a que se presomma la sua innocentia mentrestanto non se prove la sua culpabilitate, conformo a la lege et in ciudicio publico in aquele que lui hagia assecurato totas las garantias necessarias per la sua defensa.Nencuno serà condenato per actos aut ommissiones que in el momento de commetirse non foront delictivos secòndo el Dreto nationale aut internationale. Nenque s’impossarà penalitate plù grave que l’aplicabele in el momento de la commissione de la linentia.Nencuno serà obgecto d’ingerentias arvitrarias in la sua vita privata, la sua familia, el sieu domicilio au la sua correspondentia, nen d’attaccos a la sua honra aut a la sua reputatione. Tota persona tiene dreto a la protectione de la lege contra tales ingerentias aut attaccos.Tota persona tiene dreto a circolare libberamente et ad elegire la sua residentia in el territorio d’un Stato.Tota persona tiene dreto a partire de qualsevuolle paisse, inclosso del pròpio, et a retornare al sieu paisse.In caso de persecutione, tota persona tiene dreto a recercare assilo, et a fruire d’ele, in qualsevuolle paisse.Aqueste dreto non poterà essere invocato contra una actione ciudiciale veramente origenata per linentias communes au per actos oppostos a les propòssitos e principios de las Nationes Adgiuntatas.Tota persona tiene dreto ad una nationalitate.A nencuno se privarà arvitrariamente de la sua nationalitate ne del dreto a cambiare de nationalitate.Les hommes e las mulleres, a partire de l’etate nubile, tienent dreto, sine restrictione alcuna per motivos de rasa, nationalitate au religione, a spossarse e fondare una familia; e fruirarànt d’eguales dretos in cuanto al matrimonio, durante el matrimonio et in caso de disolutione del matrimonio.Tantamente mediante libbero e pleno acconsentimento de les futuros spossos poterà contraderse el matrimonio.La familia ie l’elemento naturale e fondamentale de la societate e tiene dreto a la protectione de la societate e del Stato.Tota persona tiene dreto a la propietate, individuale e colectivamente.Nencuno serà privato arvitrariamente de la sua propietate.Tota persona tiene dreto a la libbertate de pensamento, de conscientia e de religione; aqueste dreto include la libertate de cambiare de religione au de credentia, ansi commo la libertate de manifestare la sua religione au la sua credentia, individuale e colectivamente, autanto in publico commo in privato, per l’insegnantia, la pràctica, el culto e l’observantia.Toto individuo tiene dreto a la libbertate d’opinione e de spressione; aqueste dreto include aquele de non essere amoiato per more de las suas opiniones, aquele d’investigare e recevere informationes et opiniones, et aquele de diffondirlas, sine linzos de frontieras, per qualsevuolle more de spressione.Tota persona tiene dreto a la libbertate d’adgiuntamento e d’associationes pacificas.Nencuno poterà essere obligato a pertenire ad una associatione.Tota persona tiene dreto a participare in el governo del sieu paisse, directamente au per more de representantes libberamente scollutos.Tota persona tiene el dreto d’accesso, in conditiones d’egualtate, a las fontiones publicas del sieu paisse.La voluntate del pòpolo ie la basse de l’autoritate de la potentia publica; aquesta voluntate se spressarà mediante electiones autènticas que abberànt de celebrarse periòdicamente, per sofragio universale et eguale e per voto secreto aut altro procedimento equivalente que garantisse la libbertate del voto.Tota persona, commo membro de la societate, tiene dreto a la securitate sociale, et ad obtenire, mediante lo sfortio nationale e la cooperatione internationale, abbuta cunta de l’organissatione e les recorsos de cada Stato, la satisfactione de les dretos econòmicos, sociales e culturales, indispensables a la sua dignitate et a la libbera sveloppantia de la sua personalitate.Tota persona tiene dreto al travallo, a la libbera electione del sieu travallo, a conditiones equitativas e satisfactorias de travallo et a la protectione contra el ciomboro.Tota personale tiene dreto, sine discrimminatione alcuna, ad eguale salario per travallo eguale.Tota persona que travalla tiene dreto ad una remuneratione equitativa e satisfactoria, que lui assecure, ansi commo a la sua familia, una existentia conformo a la dignitate humana e que serà completata, in caso necessario, per qualsevuolle altros mores de protectione sociale.Tota persona tiene dreto a fondare sindicatos et a sindicarse per la defensa de les sieus interesses.Tota persona tiene dreto al sbanollamento, al fruimento del tempo libero, ad una limitatione racionabele de la duratione del travallo et a vacantias periòdicas pagatas.Tota persona tiene dreto ad un nivele de vita adequato que lui assecure, ansi commo a la sua familia, la salute et el benestare, et in speciale l’alimentatione, el vestimento, el domo, l’assistentia mèdica e les servitios sociales necessarios; tiene altrotale dreto a las securantias in caso del ciomboro, malatia, invalidessa, viuvessa, vellessa et altros casos de perdentias de les sieus mores de sobsistentia per circonstantias independentes de la sua voluntate.La maternitate e l’infantia tienent dreto a custidantias et assistentias speciales. Totos les fillos, natos de matrimonio au fuora de matrimonio, tienent dreto ad eguale protectione sociale.Tota persona tiene dreto a l’educatione. L’educatione deve essere gratuita, almeno in lo concernente a l’instructione elementale e fondamentale. L’instructione elementale serà obligatoria. L’instructione tècnica e professionale abberà d’essere generalissata; l’acceso a les studios superiores serà eguale per totos, in fontione de les mèritos respectivos.L’educatione tenirà per obgecto la plena sveloppantia de la personalitate humana et el fortalessamento del respetto a les dretos humanos et a las libbertates fondamentales; favorescerà la comprensione, la tolerantia e l’amistate intre totas las nationes e totos les grupos ètnicos au religiosos; e promoverà la sveloppantia de las activitates de las Nationes Adgiuntatas per el mantenimento de la pace.Les padres tenirànt dreto preferente a scollere el tipo d’educatione que abberà de darse a les sieus fillos.Tota persona tiene dreto a tollare parte libberamente in la vita culturale de la communitate, a gaudire de las artes et a participare in el progresso cientifico et in les benefitios que d’ele resultent.Tota persona tiene dreto a la protectione de les interesses morales e materiales que lui correspondant per racione de las productiones cientificas, literarias aut artisticas de que sia autora.Tota persona tiene dreto a que se stabila una òrdene sociale et internationale in aquele que les dretos e libbertates proclammatos in aquesta Declaratione se fagiant plenamente effectivos.Tota persona tiene deveres respecto a la communitate, poscà tantamente in ela pote sveloppare libbere e plenamente la sua personalitate.In l’escercitio de les sieus dretos et in el fruimento de las suas libertates, tota persona starà sòlamente sogecta a las limitationes stablertas per la lege con l’unico fine d’assecurare veramente la reconoscentia et el respetto de les dretos e libbertates del resto, e de satisfacere las ciustas exigentias de la morale, de l'òrdene publico e del benestare generale in una societate democràtica.Aquestos dretos e libertates non poterànt in nencuno caso essere escerciutos in oppossitione a les propòssitos e principios de las Nationes Adgiuntatas.Nula in la presente Declaratione poterà interpretarse in el senso de que confere dreto alcuno al Stato, ad un grupo aut ad una persona, per prendere et sveloppare activitates au realissare actos tendentes a la supressione de qualsevuolle de les dretos.Ahuat ̃añ fecha 10 de diciembre 1948 ñeñt ̃Asamblea General de las Naciones Unidas, ñetpa' quellquët ora allpon derechos ñeñt ̃e'ñe po'ñoc̈h yocop allohuenacpay acheñeneshay ama't errap̃aren arr patsro. Allochñapa' orrtachet añ ñoñets ñeñt ̃atet ̃anaret ̃derechos; ñeñt̃pa' ñeñt̃ara orrtetsa arr añ pap̃llo. Allempo o' orrtachet añ papell ñapa' otyesan ora allohuen anetsoc̈hno ñeñt ̃orrtatene Naciones Unidas, t̃orretepa' att̃och epa'hua añ ñoñets errap̃aren arr patsro. Orrtachetepa' erracmañen allcha' lleya'yeset ora allpon pa'namen acheñenesha' arr patsro. Nam̃a yec̈hatyesetepa' añ derechos ora allpon escuelac̈hno ñam̃a ora allohuen anetsoc̈hno ama't errot̃eneta po'gobiernoret.Yapa' yeñoteñ ñerra'm yemneñ o'ch yeyc̈hena e'ñe cohuen añe patsro, ama yemneñe o'ch eñalleta ñeñtcha' yepatare'tene' ñeñt ̃ yoct̃en ya; ñam̃ia ñeñt ̃cha' ya'm̃cha'noc̈htana'tenaya ama yemneñe o'ch orrta.Ñerra'm yemneñ o'ch e'ñe pocte' es yep̃anna'ta ñam̃a ñerra'm yemneñ o'ch e'ñe cohuen mueche't ̃yeyc̈hena añe patsro, añ poctetsa o'ch yeñotua. Att̃o ye'ñalletyesa arr patsro e'ñe att̃ecma cohuen yesherb̃a'yen allohueney ñeñt̃ey yec̈ha'yetsa añe patsro, amach eñalle ñeñt ̃ atsenatpo' entenet.Ñam̃a allohuenacpay ñeñt̃ey arromñat̃ey e'ñe att̃ecma eñall ñeñt ̃ otenet derechos ñeñt̃cha' e'ñe cohuen yocshatene' añe patsro. Ñeñt̃pa' ama't eseshapa' amach puerratam̃perryeto ama't errponaña. Tarraña yeñoteñ ahuat̃ot̃eñ ñerra'm esempo acheñenesha'pa' ama esoye eñchete't̃e añ derechos, ñetpa' errot̃uanen p̃a'yesete't̃ po'potantañ ñeñt̃ tsena'tenet. Ñeñt̃pa' yeñoteñ yeyoc̈hro ama ap̃apahuoyaye. Ñam̃a yeñoteñ añ atarr cohuen allohuenacpay ñerra'm chap allempo allohueney e'ñe cohueno'tsa'yeney arr patsro. T̃arro'mar ñerra'm atet̃ yocsha'yena arr patsro amach es ya'm̃cha' - nochtana'tenaye, amach eñalle ñeñt ̃cha' yemueroc̈htatene'. Ama't allempo es yeños po'poñ ñeñt ̃cohuen yenten ya, amach eñalle ñeñt ̃cha' yote' eso'mart̃e' peñen po'poñ cot̃ap̃ñats. Ñerra'm yapa' yame'ñeña po'poñ ñeñt ̃cohuen yenten ya amach eñalle ñeñt̃cha' yepatare'tene'.Ñeñt ̃o'mar yeñoteñ e'ñe pocte' o'ch yene' ñoñets att̃och yeñotatanna'tyena ora allpon añ derechos att̃och allohueney e'ñech cohuen yentannena allochñapa' amach eñalle acheñ ñeñt ̃ amueroc̈htataret̃tetsa. Allochñapa' amach orrtateneto at̃parñats ñeñt ̃ atet̃ amueroc̈htatarettenet.Ñam̃a yeñoteñ e'ñe pocte' e'ñech cohuen yamo'tstannena po'poñ acheñenesha' ñeñt ̃yec̈ha'yetsa po'poñ anetso'mar arr patsro.Ñam̃a yeñoteñ allohuen allpon pa'namen anetso'marnesha' ñeñt ̃orrtatene ñeñt ̃ otenet Naciones Unidas, ñetpa ñeñt̃a e'ñe cohuen entenet ñet. Ñeñt̃o'mar ñet nenet ñoñets all quellco att̃o allohueney arromñat̃ey ñeñt̃ey eñalletyetsa arr patsro e'ñech att̃ecma cohuen yesherb̃a'yen ñam̃a allohuenacpay att̃ecma eñall ñeñt̃ otenet derechos att̃och e'ñe cohuen yocsha'yena arr patsro allohueney ama t coyaneshohuen. Ñeñt ̃o'mar ñetpa' añ e'nenet o'ch orrtatenet ñeñt ̃ cohuen sherbets allohuenacpay acheñeneshay arr patsro. Allochñapa' att̃och allo'na yesen yenpanna'tnomtsa att̃och yocsha'yena e'ñe cohuen arr patsro o'ch yechyen ñeñt̃ yepallta'yena ñam̃a amach eñalle ñeñt ̃ am̃cha 'noc̈htana 'tenaye, e 'ñech cohueno 'tsa 'yeney.Ñam̃a yeñoteñ allohuen pa'namen anetso' marnesha' ñeñt ̃ orrtatene' Naciones Unidas ñetpa' net po'ñoñ att̃och t̃orra'yeset att̃och ame'ñachet allohuen acheñenesha' ñeñt ̃errap̃aro'tsa'yenet añ patsro, allochñapa' att̃och e'ñech cohuen entuenet añ derechos ñamet; ñeñt̃pa' allohuenacpuet e'ñech cohueno'tsa'yenet.Ñam̃a yeñoteñ ñerra'm po'ñoc̈h e'ñech cohuen yetsotuer e'ñe atet ̃yene' yeñoñ añ poctetsa o'ch yeñotatanna'ta añ derechos ñeñt ̃ allohuenacpay allochñapa' e'ñech cohueno'tsa 'yeney.Ñeñt̃o'mar t̃e'pa'ASSAMBLEA GENERAL ñeñt̃ara Naciones Unidas arrpa' orrtatenetORA ALLPON DERECHOS NENT ALLOHUENACPAY NENTEY PA'NAMENEY ACHENENESHAY. Allochñapa' att̃och allohuen c̈hocmach yeyerpa'yena allohuen derechos ñeñt ̃ aquellcaret̃tetsa arr. Ñam̃a c̈hocma yeyc̈hach po'potantañ att̃och ñetpa'c̈ho'ña e'ñech cohuen am̃cha na'tpo' entuenet ñamet añ derechos. Allochñapa' att̃och ama't erracmañen arr patsro eñotueretcha' añ derechos ñam̃a po'ñoc̈h atet̃cha' cohuen yemorrentanna'tuerra. Ñeñt̃pa' att̃epa'ch perra arr yepatsño ama't ñam̃a ora errap̃aren po'potantañ anetso'mar arr patsro. Att̃epa'ch perra allohuen anetso'marnesha' ñeñt ̃orrtatene' Naciones Unidas ama't ñam̃a po'potantañ ñeñt̃ yenpuenet ñet. Allpon derechos ñeñt ̃yechyen att̃och e'ñech cohuen yeyc̈ha'yena arr patsro ñeñtpa' añec̈hno:Allohueney ñeñtey arromñatey att̃o ye'ñalletyesa arr patsro e'ñe att̃ecma cohuen yesherb̃a'yen. Ñam̃a yechyen allpon derechos att̃och e'ñech cohueno'tsa'yeney arr patsro. Ñam̃a allohuen att̃ecma yechyen alloch yoct̃ape' chyen cohuen ñam̃a yeñotyen yeyoc̈hro ñeñt ̃e'ne pocte' enten acheñenesha' ñam̃a ñeñt ̃ama pocteye' enteneto. Yeñoteñ añ poctetsa e'ñe yemo'nasheñ yep̃annena ama't ora allohuen allpon acheñenesha' ñeñt ̃añe patsro'tsa'yeney.Ora allohuen allpon acheñenesha' ñeñt ̃ añe patsro'tsa'yen, att̃ecma echyenet añ derechos att̃och e'ñe cohuen yec̈ha'yenet arr patsro. Allohuenet att̃ecma echyenet añ derechos ama't erra'tsent̃e' po'm̃reñtsoret penet, ñam̃a ama't errot̃ena orrtenet, ama't quelluareret ama't ñam̃a ñeñt ̃ huallama't̃areret, ama't coyaneshohuenet att̃ecma echenet añ derechos. Ñam̃a ama't erra'tsent̃e' ñeñt ̃ po'yomporer penet ñam̃a ama't erra'tsen cot̃ape'chyenet ñeñt ̃ cohuen entyenet po' gobiernocop ama't po'poñ poct̃ap̃ñar e'ñe att̃ecma echenet añ derechos ñeñt ̃ allohuenacpay ñeñt̃ey arromñat̃ey arr patsro.Ama't ñeñt ̃ huocchañetets arr patsro, ñeñt ̃ ama es echyetso arr patsro ñeñt ̃ ama esoye' enteneto, ñetpa'c̈ho'ña e'ñe att̃ecma echenet añ derechos ñeñt ̃ allohuenacpay ñeñt ̃ey arromñat̃ey. Ñam̃a att̃ecma echenet añ derechos ama't erra'tsena anets all yec̈ha'yenet ñam̃a ama't errot̃en po'gobierno echenet all pa'netsro. Ama't po'gobierno am̃cha'noc̈htana'tanetañ amapa' e'ñe cohueno'tsa 'yenet e'ñe att̃ecma echenet añ derechos ñeñt ̃ allohuenacpay ñeñt̃ey arromñat̃ey arr patsro.Allohueney yechen derecho o'ch yocrrena arr patsro amach eñalle ñeñt̃cha' am̃icha'noc̈htana'tenaya. Elloña eñall ñeñt̃cha' yemoñenaya.Ama't puesheñarraya acheñey amach ataruasataret̃eye e'ñe att̃a. Amuepa'ch pomueñeto acheñ ñeñt̃cha' taruasatenet e'ñe att̃a, ama't errot̃ena.Ama't puesheñarra amuepa'ch amueroc̈htataret̃teno ene att̃a, amach atserrp̃aret̃teneto atet̃ ñerra 'mrrat̃e' berr atserrpenet.Ora allpon leyes ñeñt ̃ anaret̃e'tyetsa allohuen acheñeneshacop ñeñt̃pa' ñeñt̃cha' a'poctatyenahuet ama't puesheña'ttset ñerra'm esempo echyenet problema.Amach eñalle acheñ ñeñt̃ecop ama sherbeno añ leyes ñeñt ̃ atet ̃ anaret̃. Att̃ecmach yenpuenana ama't allohuen acheñenesha', amach eñalle acheñ ñeñt̃ ama amorrentaret̃eyaye. Ñam̃a añ derechos ñeñt ̃ aquellcaret̃ arr, ñeñt̃pa'c̈ho'ña att̃ecmach allohuenacop ñeñt̃cha' moñenaya ama 't erra'tsena acheñer ñerra'm esempo eñall ñeñt̃cha' puerratam̃psahuetañ añ derechos.Ñam̃a ñerra'm esempo esesha'pa' mueneneñ o'ch puerratam̃psan acheñenesha' añ derechos ñetpa' e'ñe pocte o'ch e'nenet autoridades ñeñt̃cha' a'poctaterrahuet ñeñt ̃ atet ̃anaret ̃po'leyes ñam̃a po'constitución.Amuepa'ch arrmataret̃teno acheñ e'ñe att̃a. Amuepa'ch yottam̃pesyeneto acheñ e'ñe att̃a. Amuepa'ch mueño ' teneto acheñ b̃ac̈hayo allcha' mueroc̈htena.Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't esesha' ñerra'm esempo otteñe'charet̃tena ñapa' echenancha' derecho o'ch a'poctater ñoñets e'ñe cohuen juezesho. Juezpa' e'ñech cohuen o'ch eñoch ñerra'm po'ñoc̈h atet ̃o' p̃ohua. Amach e'ñe att̃a atserrpeñeto. Ñam̃a ñeñt ̃otteñe'charet̃tetsa juezpa' o'ch eñotach ñeñt ̃ derechos echen ñam̃a ñeñt ̃ po'deberes. Amach es a'nahua o'pateñeto ama't puesheñarra acheñ.Ñam̃a ama't esesha' ñeñt ̃ otteñe'charet̃tetsa allo'tsen autoridades, amuepa'ch ahuen otatsteto autoridades añ acheñ po'ñoc̈h atet ̃o' p̃ohua. Añcha' ñanom e'm̃ñochetepa' ñeñt̃cha' yenpuene' ñeñt ̃ otteñe'charet̃tetsa. E'ñech cohuen acop̃a eñochet po'ñoc̈ht̃e' atet̃ o' p̃ohua. Ñeñt̃pa' atet̃cha' penet allo'tsa'yen shonte' acheñenesha', amuepa'ch a'nahua o'pateñeto.Ñam̃a añecpuepa'ch coñchachet acheñ ñeñt ̃ at̃pare'tene' ñoñets ñeñt ̃ atet̃ anaret̃ e'ñe allempo. Ñam̃a ñeñt ̃ atet̃ anaret̃ ñeñt̃cha' atet̃ coñchachet acheñ ñerra'm at̃pare'chet añ ñoñets ñeñt ̃ atet̃ anaret̃ ñeñt̃ach coñchachet allempo. Amuepa'chña añe'na coñchateñeto acheñ ñeñt ̃ ahuat̃ot̃eñ atet̃ petsa allempo ama eñalle ley ñeñt ̃ otets atet̃cha' sep̃a. Ñam̃a añach coñchatenet ñeñt ̃ at̃pare'tene ley e'ñe atet̃ anaret̃. Amachña añe'na coñchateneto aton ñeñt ̃ ama att̃eye' anaret̃tena allempo at̃pare'tena.Ñam̃a ñeñt ̃ e'ñe yocpa atet̃ ñerra'm yepaquell ñamia yamo'tsesha' ñeñt ̃ parro yeyc̈hena ñam̃a allohuen ñeñt ̃ yechen ñeñt̃pa' e'ñe yocpa. Po'potantañpa ama pocteyaye o ch be't̃oset att̃och o'patapretenyet ñeñt ̃ e'ñe yo. Ñam̃a amach asasaretpahuoyayye, ñam̃a amach asochatse'tpahuoyayye. Ñam̃a allohuen ñeñt̃ asasaret̃tetsa e'ñe att̃a ñam̃a ñeñt ̃ asochatse'taret̃tetsa e'ñe att̃a, ñetpa' echenet derecho o'ch moñenanet añ ley ñeñt ̃ atet̃ anaret̃.Ñam̃a allohuen acheñenesha' echenet derecho o'ch chope'chyeset ama't erra sechyenet allohuanen puen Estado alí yec̈henet.Ñam̃a echenet derecho ñerra'm monenet o'ch salerret ama't erra'tsena Estadot ̃ama't ñerra'm muenenet o'ch salerret ama't ñet pue'stadot̃pa e'ñe pocte'. Ñam̃a echenet derecho o'ch c̈hac̈herret pue'stado ñerra'm esempo monenet.Ñam̃a ñerra'm esempo amueroc̈htataret̃ta ama't puesheñarra e'ñe att̃a poctãp̃ño'maret ñetpa' echenet derecho o'ch yeterret, ahuerret po'poñ anetso allcha' agaparet̃terret e'ñe cohuen.T̃arraña ñerra'm acoñchataret̃tet tãrro'mar o' muetset acheñ amapa' at̃pare'tet po'poñ leyes amapa' añ derechos ñeñt ̃ nen Naciones Unidas ñerra'm ñeñt̃ecop acoñchataret̃tet amach agaparet̃teto po'poñ anetso.Ñama allohuen acheñenesha' echenet derecho ñeñt̃cha' pa 'netser penet.Ñam̃a amach errot̃enot ̃puerratam̃p̃seto acheñ po'derecho att̃o pa'netser penet. T̃arraña ñerra'm esesha' mone' o'ch yec̈ha'huerret po'poñ anetsro ñeñt̃cha'pa'netser perr allempot̃eñ ñeñt̃pa' e'ñe pocte' ñeñt̃pa' po 'derecho.Ñam̃a allohuen acheñ ñeñt ̃ po'nare' ñerra'm muenen o'ch sena'ta ñam̃a coyanesha' ñerra'm muenen o'ch some'ta, ñeñt̃pa' e'ñe pocte' ñeñt̃pa' po'derecho. Pocte' o'ch yoranna'tet att̃och chemere'tet. Ama't esesha' muenats e'ñe pocte ama't erra'tsent̃e' po'm̃reñtsoret penet, ama't erra'tsent̃e' ñeñt ̃ pa 'netser penet, ama't erra'tsent̃e' po'yomporer penet. Ñam̃a coyanesha' att̃ecma echenan derechos ñeñt ̃ echen yacmanesha' ñerra'm esempo o'ch some'ta. Ñama allponmat yoranna'tet coyanesha'pa' ñeñt̃ecma derechos echen ñam̃a ñerra'm sannerretpa' coyanesha'pa' att̃ecma echenan derechos.Tarraña ñerra'm esesha' ama muenenaye o'ch yoran po'psheñeñ ñeñt̃cha' puerrollar p̃a' amapa yacma ama mueno ñeñt̃cha' puetãpor p̃a', pamo'mte'pa' amach errot̃enot ̃apano po'psheñeñ yacma e'ñe ña po'huamencot ̃ñerra'm coyanesha' ama mueneñe.Ñam̃a ñeñt ̃ yec̈hetsa parro pa'pacllo ñeñt ̃ pamo'tsna'tar p̃annena ñeñt̃pa' e'ñe pocte' atet̃ yeyc̈hen arr patsro. Ñeñt̃o'mar ñeñt̃pa' gobiernocop o'ch cohuam̃penan allohuen familias ñeñt ̃ parro yec̈ha'yenet.Ñam̃a allohuen acheñenesha' echenet derecho o'patetepa' ñeñt ̃ e'ñe ñocmuet, atet ̃ñerra'm pa'paquell, po'patseñ, payara. Ñam̃a e'ñe pocte' o'ch o'pataprecha po'potantañ ñeñt ̃ parrocma taruasa'yenet.Ñam̃a ama aprratam̃pespahuoyaye e'ñe att̃a ñeñt ̃ yo'patena ya atet̃ ñerra'm yepaquell, yepatseñ, yayara.Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch cotãpe'chyenet ñeñt ̃ e'ñe cohuen entenet ñet pueyoc̈hreto. Ñam̃a allohuen acheñpa' echenet derecho o'ch po'yomporer peñet ñeñt ̃ e'ñe cohuen entenet ñet. Ñam̃a ñerra'm esempo muenenet o'ch po'poñet po'yompor-ret, ñeñt̃pa'c̈ho'ña e'ñe ñocpuet po'derecho. Ñam̃a e'ñe pocte' o'ch apc̈ha'yenet epuet po'potantañ ñeñt ̃ parrocma ame'ñenet. Ñam̃a e'ñe pocte o'ch yec̈hatyesan po'potantañ ñeñt ̃ muenene' o'ch eñoteret ñamet. E'ñe pocte' o'ch etsoteñet ora att̃och sherbeñet po 'yompor-ret.Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't erra tsena acheñer echenet derecho o'ch serrpare'tatanna'tyeset ñeñt ̃ atet ̃cotãpe'chyenet ñet ñeñt ̃ cohuen entyenet ñet. Amach e'moñe'taret̃eye att̃o yapa yoctẽn añ derecho. Ñam̃a e'ñe pocte' o'ch e'nyenet att̃och eñoteret erra'tsent̃e' cot̃ap̃ñatser ñeñt ̃ cohuen entyenet ñet. E'ñe pocte' o'ch agapyenet añ cot̃ap̃ñatser pueyc̈hateña, ñam̃a e'ñe pocte' o'ch eñotachet po'potantañ ñeñt ̃ atet̃ pena añ cot̃ap̃ñats. Ama't errot̃enot eñotachet po'potantañ acheñ, ñeñt̃pa' e'ñe pocte' ama't po'quellcot ̃ama't radiot ̃ma't errot̃enota. E'ñe pocte' o'ch c̈hapatyeset ñeñt ̃ cot̃ap̃ñats po'poñ anetso'mar.Ñam̃a allohuen acheñenesha' echenet derecho o'ch apc̈ha'yenet ora allohuen ñeñt ̃ parrocma ame'ñenet ñerra'm e'ñe cohuen mueche't ̃serrpare'tanna'tyenet añ poctãp̃ñet.Ñerra'm esesha' ama muenenaye o'ch cotãpe'chet e'ñe parrocma po'potantañ poctãp̃ñet, ama pocteyaye ñerra'm po'potantañ po'huamencotẽtpa' o 'ch ame 'ñatateñet ñeñt ̃ ñet poctãp̃ña.Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch cotãpe'chatyeset ñeñl pa'm̃cha'taret̃erneshet. Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch votet añecop ñeñt̃cha' sherb̃ats gobiernocop.Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't erra'tsena acheñer ñeñt ̃ muenene o'ch taruasapretan gobierno allohuenet e'ñe att̃ecma echyenet derecho.Ñam̃a erra'tsent̃e' cot̃ap̃ñatser ñeñt ̃ cohuen enten acheñenesha' ñerra'm shonte' acheñ ñeñt̃ atet ̃muenenet, atet̃cha' perra po'gobierno. Ñam̃a att̃och eñochet este' po'ñoc̈h muenen allohuen acheñenesha' eñalletepa'ch elecciones ama t errot̃enot̃a; allcha' vota'yenet añecop ñeñt ̃ e'ñe cohuen entyenet ñet. Ñam̃a ñeñt̃pa' e'ñech a'nahua vota'yenet att̃och po'potantañpa' amach errot̃enot ̃po'huamencot̃eye' votatenaneto ñeñt ̃ atet ̃muenenet ñet. Ñam̃a allohuen acheñenesha' e'ñe pocte' vota'yeset añecop ñeñt ̃ cohuen entyenet ñet.Allohuen acheñenesha' ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch agapueñet seguridad social ñeñt ̃ atet ̃yenpuenanet po'gobierno ñerra'm esempo machayot̃a es pasahuet. Allochñapa' att̃och amach tama penca'yeneto, e'ñech att̃era cohuen orrtatyenet. Ñehua, ama't erra'tsena anetser a'poctatenan pa'cheñeneshar añ derechos ñeñt ̃ otenet seguridad sociales.Ñam̃a allohuen acheñenesha' ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch taruasa'yeset att̃och gana'yeset quelle. Ñam̃a e'ñe pocte' erra'tsent̃e' taruas muenenet allcha'ña taruasa'yenet. Ñam̃a ñeñt̃ taruasatenahuet e'ñepa'ch cohuen apa'yesanet allcha' taruasatyesanet. Ñam̃a amuepa'ch huañapeseto po'taruaset att̃och amach pallteneto quelle.Ñam̃a allohuen ñeñt̃ att̃ecma taruasa yetset allponeshacmuetepa'ch gana'yenet quelle. Arepa'ch eñalle ñeñt ̃ ama amorrentaret̃eyaye.Ñam̃a allohuen ñeñt ̃ taruasets atsa'tataret̃tetepa'ch allpon ñeñt ̃ poctetsa allochñapa' att̃och cohuen yec̈ha'yenet pamo'tseshohuen amach tama penca'yeneto puepallteñot̃et. Ñerra'm allpon gana'yenet ama alcanseno att̃och yora'yeset ñeñt̃ allpon pallta'yenet eñalletepa'ch seguridad social ñeñt̃cha' yenpa'yenahuet.Ñam̃a allohuen ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch parrocmatet epuet sindicato ñeñt̃cha' moñenahuet ñeñt ̃ e'ñe ñocpueta all taruasa'yenet.Ñam̃a allohuen ama't erra'tsena acheñer echyenet derecho o'ch amesa'yenet allpon horas ñam̃ia allpon yet̃. Amach ellapenete't̃e arepenete't̃e taruasatset. Ñam̃a amesyesetepa'ch allponmat ñeñt ̃ vacación, atsa'tataret̃tetepa'ch ama't allponmat echenet vacación.Ñam̃a allohuen ama't erra'tsena acheñer echyenet derecho o'ch echyenet allpon att̃och yec̈ha'yenet cohuen arr patsro ama't pamo'tseshohuen att̃och yora'yenet puerrar, pa'shtam, pa'paquellet ñam̃a att̃och partatyenet ñam̃a att̃och yenpa'yenanet po'potantañ pamo'tseshac̈hno. Ñam̃a ñerra'm palltapesyenet po'taruaset alloch gana'yenet quelle echyenet derecho o'ch ayenparet̃tet. Amapa' ñerra'm atsna'tyenet att̃och ama taruaseneto allponmat echyenet derecho o'ch ayenparet̃tet. Amapa' ñerra'm machayota atserrpenet, amapa' ñerra'm rret̃orrnanesha' amapa' ñerra'm po'nme'ten amapa ñerra'm esempo es huapoya echyenet derecho o'ch ayenparet̃tet.Ñam̃a allohuen ñeñt ̃ achoyoreshai ñam̃a allohuen cheshaneshac̈hno ñetpa' echyenet derecho o'ch acuam̃p̃saret̃tyenet ama't ñeñt̃ ellopnanesha' ñamet.Ñam̃a allohuen ama't erra'tsena acheñer echyenan derecho o'ch estudia'yeset escuelo. Ñam̃a att̃och estudia'yeset escuelo amach cobraneto ñeñt ̃ Primariacop. Allohuen cheshanesha' atet ̃anaret ̃ñocpuet c̈hocma estudienet Primaria, ñeñt ̃ obligatoria. Ñam̃a eñalletepa' escuelas allcha' estudia'yenet ñeñt̃cha' po'taruas penet ñam̃a eñalletepa' escuelas allcha' estudia'yenet estudios mas avanzados ama't añecop ñeñt ̃ atarr t̃orretsa ñeñt ̃ atarr es eñotets.Ñam̃a añecop sherben att̃o yec̈hateñet cheshanesha' att̃ochcha' eñotyenet ñeñt ̃ atarr sherbets arr patsro att̃och e'ñech cohuen eñotatyenan po'potantañ acheñenesha'. Allochñapa' att̃ochcha' amach muena'yeneto o'ch puerratam̃p̃sanet po'potantañ po'derechos att̃och mueroc̈htatanet. Cohuencha' yeñotatanna'tyena ama't pa 'namen acheñeneshay. Cohuencha' ya'huanten po'potantañ ñeñt ̃ po'poñ cotãpe'chyenet ñet. Ñam̃a c̈hocmuepa'ch yamo'ts yep̃anna'tyena ama't pa'namen anetsoc̈hno all yeyc̈ha'yena, ama't pa'namen mereñtsorec̈hno ñeñt ̃ parro ye ñalletyesa, ama't pa'namen yeyomporer yep̃a'yen. Añecop yeyc̈hach cheshanesha' cohuen att̃och e'ñech cohuen torra'yerret ñamet añecop ñeñt ̃ cohuen enten Naciones Unidas allochñapa' att̃och allohueney e'ñech cohuen mueche't ̃yeyc̈ha'yena arr patsro.Ñeñt ̃ chesha' ñeñt ̃ ama po'nena' pamo'mtepa' echenan derecho o'ch mueñanet erra'tsent̃e', escuelo ñeñt ̃ cohuen enten pamo 'mte.Ñam̃a allohuen ama't erra'tsena acheñer echyenan derecho o'ch tõrra'yenet ñeñt ̃ atet̃ yec̈ha'yenet ñet, ñeñt ̃ cohuen entyenet ñet. ñam̃ia e'ñe pocte' o'ch cosha'yeñet po'taruas ñeñt ̃ coc̈hnesha' entyenet ñet. Ñam̃a ñeñt ̃ eñotyenet ñeñt̃ atarr sherbets alloch progresa'yenet cientifico'marecop, ñeñt ̃pa' ñeñt̃cha' yenpuenahuet alloch ello atarr cohuen yec̈ha'yenet arr patsro.Ñam̃a ñerra'm esesha' yec̈hcatene' ñeñt ̃ atarr sherbets allohuenacop atet ̃ñerra'm ñeñt ̃ cientifico'marecop amapa'ñerra'm libro ñeñt ̃ que1lquënet allohuenacpuet amapa'erra'tsen po'taruas ñeñt̃ atarr sherbets allohuenacop, ñapa'echenan derecho att̃och ganena quelle po'taruasot ̃ñam̃a echenan derecho att̃och coshapreteñet po'taruas, amuepa 'ch aprratam̃p̃saret̃tena po'derecho.Ñam̃a ora allpon derechos ñeñt ̃ aquellcaret ̃arr, allohuen ama't erra'tsena acheñer echenet derecho o'ch e'ñe atet̃ perret. Ñeñt̃o'mar añ poctetsa patẽ'tets anetso orrtatyesetepa' pa'namen cohuen proyectos att̃och acheñenesha'pa' entyerret ora allpon po'derechos.Ñam̃a allohuen ama't erra'tsena acheñer echenan po'deberes po'potantañecop ñeñt̃ara pamo'tsesha' ñeñt ̃parro yec̈henet pa'netsro. Ñeñt ̃ deberespa' ñeñt̃pa' atfo e'ñe cohuen yeyenpannena. Ñerra'm atet ̃yeperra e ne all yamo'tsesheshopa' e'ñech cohuen yeyc̈hen att̃och yetsotuerr ñeñt ̃ e'ñe cohuen puesheña'ttsocpay.Ama't yechyeneñ shonte' pa'namen derechos ñeñt̃cha' yorrtatyen, t̃arraña amach aña yorrtatatsto ñeñt̃ att̃o errot̃uanen yepeñ po'psheñeñ. T̃arro'mar ñeñt̃pa' ama ap̃apahuoyaye ñeñt̃ atet ̃oteney ley ñeñt̃ anaret.̃ T̃arro'mar ñerra'm errot̃uanen yepeñ po'psheñeñpa' att̃oña yeprratam̃peñ ña po'derechos. T̃arraña ñerra'm e'ñe cohuen yeyenpannena ñam̃a e'ñe mueche't yeyc̈hena, ñeñt ̃pa' ñeñt ̃a poctetsa. Ñeñt̃pa' c̈hocmach yorrtaten ñerra'm yechen gobierno democrática all am̃cha 'taret̃tapreteñet allohuen acheñenesha'.Ñam̃a ama't shonte' pa'namen derechos yechyen ñeñt ̃ anaret ̃arr, yapa' amach yorrtatsto añ derechos añecop ñeñt ̃ ama pocteye' enteñe Naciones Unidas. Añcha'ña yorrtaten ñeñt ̃ cohuen enten Naciones Unidas.Ora allpon derechos ñeñt ̃ aquellcaret ̃arr, ama't patr̃ra derecho amach ahuapore 'tpahuoyaye ama't errot̃ena.Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhathu Ḽifhasi ḼoṱheMbumbano ya Dzitshaka dza Ḽifhasi ḼoṱheMuhasho wa zwa Nyanḓadzamafhungo a TshitshavhaMafhungo a u rangelaNga ḽa 10 Nyendavhusiku nga ṅwaha wa 1948, Buthanonyangaredzi ḽa Mbumbano ya Dzitshaka dza Ḽifhasi Ḽoṱhe ḽo ṱanganedza na u ḓivhadza Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhathu Ḽifhasi Ḽoṱhe, mafhungo nga vhuḓalo o bveledzwa kha masiaṱari a tevhelaho.Nga murahu ha vhukando uhu he ha tou vha ha ḓivhazwakale, Buthanonyangaredzi ḽo ita khuwelelo kha mashango oṱhe ane a vha miraḓo uri a anḓadze Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhathu na “u vhona uri i phaḓaladzwe, i ṱaniwe i vhalwe na u ṱalutshedzwa zwikoloni na kha zwiṅwe zwiimiswa zwa pfunzo. Hu si na khethululo nga zwa kuvhusele kwa shango”.Mbavhalelo ya u fusha pfanelo dza vhathu i tou vha mbiluni ya dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka. I khou lavhelela uri milioni ya vhathu i vhe na vhutshilo hune ha vha na mbofholowo, tsireledzo na ndaka.Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhathu Ḽifhasi Ḽoṱhe ndi ya ndeme musalauno na izwo kale nga tshifhinga tshe ya tiwa ngatsho. Ndi a fulufhela vha ḓo ita uri i vhe tshipiḓa tsha vhutshilo havho.[Ban Ki-moon’s signature]Ban Ki-moonMuṅwaleli-pharapharaVhathu vhoṱhe vha bebwa vhe na pfanelo dzine dza eḓana dzine vha sa tei u dzhielwa nahone vhe na mbofholowo dza ndeme.Mbumbano ya Dzitshaka dza Ḽifhasi Ḽoṱhe yo ḓinetshedza u dzhiela nṱha, u ṱuṱuwedza khathihi na u vhulunga pfanelo dza muṅwe na muṅwe. U ḓinetshedza uhu hu bva kha Tshata ya Mbumbano ya Dzitshaka Dzoṱhe (United Nations Charter), ine ya ombedzela fulufhelo ya vhathu ḽifhasi ḽoṱhe kha mafhungo a pfanelo dza vhathu dza ndeme, khathihi na vhuthu na ndeme ya tshisikwa tshi ne tsha vha muthu.Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhathu Ḽifhasi Ḽoṱhe kha Mbumbano ya Dzitshaka yo amba nga nḓila dzine dza vha khagala, nahone dzo leluwaho nga ha uri pfanelo dza muṅwe na muṅwe dzi a eḓana.Pfanelo idzi ndi dzavho.Ndi pfanelo dzavho,Kha vha dzi ḓivhe.Kha vha thuse nga u bveledza na uri dzi vha thuse vhone vhane khathihi na muthu woṱhe sa shaka lavho.Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhuthu Ḽifhasi ḼoṱheSa izwo u ḓivhea ha u dzhiela nṱha lwa mvele ya tshirunzi tsha muthu na ndingano na pfanelo dza vhathu vhoṱhe zwi murango wa mbofholowo, vhulamukanyi na mulalo ḽifhasini,Sa izwo u dzhielwa fhasi na u tsikeledzwa ha pfanelo dza vhathu ho bveledza zwiito zwa vhuveveru vhu fhandulaho luvalo lwa muthu, na u ḓa ha shango ḽine khaḽo vhathu vha ḓo ḓiphina nga mbofholowo ya u amba na u tenda kha zwine vha funa, na u vhofholowa kha nyofho na zwo dzhiiwa sa dzangalelo ḽihulwane ḽa vhathu zwavho,Sa izwo zwi zwa ndeme, arali muthu a sa ḓo kombetshedzwa nga u shaya iṅwe nḓila, u vutshela vhutambudzi na vhutsikeledzi, uri pfanelo dza vhuthu dzi tsireledzwe nga u shumisa mulayo,Sa izwo zwi zwa ndeme u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya vhukonani havhuḓi vhukati ha dzitshaka,Sa izwo vhathu vha Mbumbano ya Dzitshaka vho khwaṱhisedza kha Tshata lutendo lwavho kha pfanelo dza vhathu dza ndeme, kha tshirunzi na ndeme ya vhuvha ha muthu na kha ndingano ya pfanelo dza vhanna na vhafumakadzi na uri vho ḓiimisela u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya zwa matshilisano na tshiimo tsha khwine tsha vhutshilo kha mbofholowo khulwane,Sa izwo Mashango ane a vha Miraḓo o ḓivhofha u swikelela u bveledza ṱhuṱhuwedzo ya ṱhonifho na u tevhedzwa ha pfanelo dza vhathu na mbofholowo dza vhuṱhogwa a tshi shumisana na Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka,Sa izwo u pfeseswa ha pfanelo idzi na mbofholowo zwi zwa ndeme khulwane kha uri mbofho iyi i bveledzwe nga vhuḓalo,Zwino, Zworalo,Buthanonyangaredzi ḽa Mbumbano ya Ḽifhasi Ḽoṱheḽi khou rwela ṱari Mbofho ya zwa Pfanelo dza Vhathu Ḽifhasi Ḽoṱhesa tshone tshikalo tshine tsha nga shumiswa nga nnyi na nnyi tshine tsha tea u swikelelwa nga vhathu vhoṱhe na tshaka dzoṱhe, kha u vhona uri muthu muṅwe na muṅwe na muraḓo muṅwe na muṅwe wa tshitshavha, e na Mbofho iyi ngelekanyoni yawe, u ḓo lusa nga u tou funza na u shumisa pfunzo u bveledza phanḓa ṱhonifho ya pfanelo idzi na mbofholowo a tshi shumisa maga o bvelaho phanḓa, kha vhuimo ha lushaka na ha tshaka dzo fhambanaho, u vhona uri izwi zwi dzhielwa nṱha na u tevhedzwa vhukati ha vhathu vha Mashango ane a vha Miraḓo na vhathu vhane vha vha kha vhupo vhu re fhasi ha ndaulo ya mashango ayo.Vhathu vhoṱhe vha bebwa vhe na mbofholowo nahone vha tshi lingana siani ḽa tshirunzi na pfanelo. Vhathu vhoṱhe vho ṋewa mihumbulo na mvalo ngauralo vha tea u konou farana sa vhathu vhathihi.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo na mbofholowo dzo bulwaho kha Mbofho uyu, hu si na u khethululwa hufhio sa kha murafho, muvhala, mbeu, luambo, vhurereli, polotiki kana muhumbulo muṅwe-vho, vhubvo ha tshitshavha kana u tshilisana, ndaka, mabebo kana tshiimo tshiṅwe-vho. Nga nṱha ha izwi, a hu na khethululo ine ya ḓo itelwa muthu hu tshi tevhelwa tshiimo tsha zwa polotiki, mulayo kana tshiimo tsha shango kha dzitshakatshaka kana vhupo vhune muthu a bva khaho, hu nga vha hu re na vhuḓilangi, hu ha fulufhelo, hu sa ḓivhusi kana hu re kha vhuimo ho pimiwaho nga vhuḓivhusi.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya vhutshilo, mbofholowo na tsireledzo yawe sa muthu.A hu na muthu ane a ḓo dzheniswa kha zwa vhuphuli kana vhushumeli; zwa vhuphuli na mbambadzo ya dziphuli zwi ḓo iledzwa nga nḓila dzoṱhe.A hu na muthu ane a ḓo tambudzwa kana u farwa nga nḓila ya tshiṱuhu, i songo teaho muthu kana u farwa kana u ṱarafiwa nga nḓila i tsitsaho tshirunzi.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo dza u dzhiiwa sa muthu fhethu huṅwe na huṅwe phanḓa ha mulayo.Vhathu vhoṱhe vha a lingana phanḓa ha mulayo nahone vho tewa nga tsireledzo ya mulayo i eḓanaho, hu si na khethululo. Vhathu vhoṱhe vha na pfanelo ya tsireledzo i eḓanaho kha khethululwo i pfukaho Mbofho uyu na kha ṱhuṱhuwedzo iṅwe na iṅwe malugana na khethululo yo raloho.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya ndamulelo ya khoro dza lushaka dzi re na vhukoni kha vhukando vhu pfukaho pfanelo dze a ṋewa nga ndayotewa kana mulayo.A hu na muthu ane a ḓo farwa, u valelwa kana u shakuliswa hu si na tshiitisi.Muthu muṅwe na muṅwe o fanelwa, nga u eḓana ho fhelelaho, u thetsheleswa lwo teaho nga dzulo ḽa nnyi na nnyi na hone ḽo ḓiimisaho nga ḽoṱhe ḽi sa dzhiiho sia, musi hu tshi khou tiwa pfanelo dzawe na mbofho dzawe na mulandu muṅwe na muṅwe wa vhugevhenga une a hweswa.Muthu muṅwe na muṅwe o hweswaho mulandu wa vhugevhenga u na pfanelo ya u dzhiwa a si na mulandu u swika zwenezwo o no wanwa mulandu zwi tshi ya nga mulayo tsengoni ya tshitshavha, he a wana ṱhoḓea dzoṱhe dza u ḓipilela malugana na mulandu wonoyo.A hu na muthu ane a ḓo wanwa mulandu nga nṱhani ha nyito kana u sa ita nyito, zwe zwa vha zwi si mulandu nga fhasi ha mulayo wa lushaka kana wa dzitshakhatshaka nga tshifhinga tshe mulandu wa itea ngatsho. Ha ngo tewa na u laṱiswa lwo kalulaho u fhirisa ndaṱiso ye ya vha yo tiwa nga tshifhinga tshe mulandu wa itea ngatsho.A hu na muthu ane a ḓo dzhenelelwa kha zwa ene muṋe, muṱa wawe, haya kana vhudavhidzani, kana u ṱhaselwa ha ṱhompho na tshirunzi tshawe, zwo sokou itwa kana hu si na tshiitisi tshi no pfesesea. Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya tsireledzo ya mulayo malugana na u dzhenelelwa honoho kana u ṱhaselwa.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya u tshimbila na vhudzulapo nga ngomu mikanoni ya shango ḽiṅwe na ḽiṅwe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u bva shangoni ḽiṅwe na ḽiṅwe, ho katelwa na ḽawe, na u humela kha shango ḽawe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u ṱoḓa na u ḓiphina nga pfanelo dza vhafhalali kha maṅwe mashango malugana na u tsireledzwa kha u tovholwa.Pfanelo iyi i nga si shumiswe hune u hweswa mulandu ha vha hu si ha vhugevhenga ha politiki, kana zwiito zwi fhambanaho na ndivho na mirando ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na lushaka lune a wela khalwo.A hu na muthu ane a ḓo thivhelwa u vha wa lushaka lune a wela khalwo kana a hanelwa pfanelo ya u shandukisa lushaka lune a wela khalwo.Vhanna na vhafumakadzi vha miṅwaha yo vhinaho vha na pfanelo ya u dzhena kha zwa mbingano na u vha na muṱa hu si na u thivhelwa nga zwa murafho, lushaka kana vhurereli. Vhoṱhe vha na pfanelo dzi linganaho siani ḽa mbingano, vha kha mbingano na musi i tshi fhela.Mbingano i ḓo dzhenelwa fhedzi nga vhathu vhane vha khou malana vho vhofholowa nahone hu na thendelano yo fhelelaho.Muṱa ndi tshipiḓa tsha tsiko nahone tsha ndeme kha tshitshavha ngauralo wo tea u tsireledzwa nga tshitshavha na Muvhuso.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na ndaka o ḓiimisa nga eṱhe kana o ṱangana na vhaṅwe.A hu na muthu ane a ḓo dzhielwa ndaka hu si na tshiitisi tshi no pfesesea.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya muhumbulo, luvalo na vhurereli; pfanelo heyi i katela mbofholowo ya u shandula vhurereli hawe kana zwine a tenda khazwo, na mbofholowo a eṱhe kana e na vhaṅwe na musi e khagala kana fhethu ho dzumbamaho, u sumbedzisa vhurereli hawe kana zwine a tenda nga u funza, nyito, u rerela na u tevhedza.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na mihumbulo yawe na u amba; pfanelo heyi i katela mbofholowo ya u vha na mihumbulo hu si na u dzhenelelwa, na u kona u ṱoḓa kana u wana mafhungo na u phaḓaladza mafhungo na mihumbulo hu tshi shumiswa nyanḓadzamafhungo hu sa sedzwi mikano.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya u kuvhangana nga mulalo na nyanḓano.A hu na ane a ḓo kombetshedzwa u vha muraḓo wa nyanḓano.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shela mulenzhe kha muvhuso wa shango ḽawe, nga ene muṋe kana nga vhaimeleli vhe a ḓikhethela o vhofholowa.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u kona u wana tshumelo ya vhathu i no lingana kha shango ḽawe.Lufuno lwa vhathu lu ḓo vha lwone murango wa maanḓalanga a muvhuso, hezwi zwi ḓo bveledzwa nga khetho dza vhukuma dzine dza ḓo vha hone nga zwifhinga zwo tiwaho, nahone khetho idzi dzi ḓo vha dza vhathu vhoṱhe nga u lingana nahone u khetha hu ḓo vha ha tshidzumbe kana ha shumiswa maṅwe maga a u khetha nga mbofholowo.Muthu muṅwe na muṅwe, sa murado wa tshitshavha, u na pfanelo ya u wana tshumelo ya tsireledzo ya zwa u tshilisana, nahone u na pfanelo ya u konou swikelela pfanelo dza ikonomi, u tshilisana na mvelele zwine zwa ṱoḓea kha tshirunzi tshawe na u bveledza vhuvha hawe a tshi tikedzwa nga nungo dza lushaka na tshumisano ya dzitshakatshaka zwi tshi ya nga nzudzanyo na zwiko zwa Muvhuso muṅwe na muṅwe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shuma, mbofholowo ya u khetha mushumo, nyimele ya mushumo yo teaho nahone i ṱanganedzeaho khathihi na u tsireledzwa kha vhushayamushumo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo, hu si na khethululo, ya u wana malamba ane a lingana na a vhaṅwe kha mushumo une wa fana.Muthu muṅwe na muṅwe ane a shuma u na pfanelo ya u wana malamba o teaho nahone ane a ṱanganedzea u itela uri ene na muṱa wawe vha konou tshila vhutshilo vhu re na tshirunzi, na u dovha u ḓadziswa, arali zwo tea, nga dziṅwe tsireledzo dza zwa u tshilisana.Muthu munwe na munwe u na pfanelo ya u vhumba kana u vha murado wa madzangano a vhashumi hu u itela tsireledzo ya madzangalelo awe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u awela na u ḓigeḓa, hu tshi katelwa awara dzo pimiwaho dza u shuma na u awela ho tiwaho hu re na muholo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya vhuimo ha vhutshilo ho teaho mutakalo na u tshila zwavhuḓi hawe na muṱa wawe, hu tshi katelwa na zwiḽiwa, zwiambaro, vhudzulo na mbavhalelo ya dzilafho na tshumelo dza u tshilisana, khathihi na pfanelo ya tsireledzo musi hu na vhushayamushumo, vhulwadze, vhuholefhali, vhutshilikadzi, vhualuwa kana iṅwe nyimele ya vhutshilo ine muthu a sa kone u i langa.Vhomme na vhana vha tea u wana thuso zwa tshipentshela. Vhana vhoṱhe, hu sa sedzwi uri vho bebwa mbinganoni kana nnḓa ha mbingano, vha ḓo wana tsireledzo ya zwa u tshilisana i no fana na ya vhaṅwe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya pfunzo. Pfunzo i ḓo ṋekedzwa hu si na mbadelo kha mirole ya fhasi kana ya u ranga ine ya vha ya vhuṱhogwa. Pfunzo ya mirole ya fhasi i ḓo vha khombe-khombe. Pfunzo ya zwa thekhikhala na zwa phurofesheni i ḓo itwa uri i wanale na pfunzo dza nṱha dzi ḓo swikelelea nga nḓila i linganaho ho sedzwa vhukoni.Pfunzo i ḓo vha i livhiswaho kha u bveledzisa vhuvha ha muthu woṱhe na u khwaṱhisedza ṱhonifho ya pfanelo dza vhuthu na mbofholowo dza ndeme. I ḓo ṱuṱuwedza u pfesesa, u konḓelelana na vhukonani vhukati ha dzitshaka, mirafho kana zwigwada zwa vhurereli, nahone i ḓo bvisela phanḓa mishumo ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka ya u itela uri hu vhe na mulalo.Vhabebi vha na pfanelothangwa ya u nanga pfunzo ine ya ḓo ṋekedzwa vhana vhavho.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shela mulenzhe kha kutshilele kwa mvelele ya tshitshavha o vhofholowa, u ḓiphina nga vhutsila na u vha na mukovhe kha zwa mveledziso ya saintsi na mbuelo yazwo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya tsireledzo kha mikhwa na dzangalelo ḽa ndaka zwi bvaho kha zwibveledzwa zwa saintsi, maṅwalo kana vhutsila zwine a vha muṅwali wazwo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya nzudzanyo ya u tshilisana na ya zwa mashango a dzitshakatshaka zwine pfanelo na mbofholowo zwo sumbedzwaho kha uyu mulevho zwi nga bveledzwa nga vhuḓalo.Muthu muṅwe na muṅwe u na mishumo kha tshitshavha ine ya ita uri vhuvha hawe vhu kone u bvelela nga vhuḓalo nahone nga mbofholowo.Musi muthu muṅwe na muṅwe a tshi khou shumisa pfanelo na mbofholowo dzawe, u tea u ita izwi a tshi dzhiela nṱha ndango ya mulayo wo itelwaho fhedzi u tsireledza pfanelo na mbofholowo dza vhaṅwe vhathu na u vhona uri hu vhe na u dzhielwa nṱha ha mikhwa ya kutshilele, vhudziki na kutshilele kwavhuḓi kwo teaho tshitshavha tsha demokirasiPfanelo na mbofholowo idzi a dzi tei u shumiswa nga nḓila yo fhambanaho na ndivho na mirando ya Dzangano ḽa Mbumbano ya DzitshakaA hu na na tshithihi tshi re kha Mbofho iyi tshine tsha nga dzhiiwa tshi tshi amba pfanelo iṅwe na iṅwe ine i nga shumiswa kha zwiṅwe na zwiṅwe kana u ita iṅwe nyito yo livhiswaho kha u thutha iṅwe na iṅwe ya pfanelo na mbofholowo zwo bulwaho afha malugana na Muvhuso, tshigwada kana muthu.Maṅwalwa aya o bveledzwa nga vha Muhasho wa zwa Nyanḓadzamafhungo a Tshitshavha wa Mbumbano ya Dzitshaka. DPI/876/Rev3-07–07-30950-Shundunthule-2007.40MГенеральный Ассамблея 1948 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 10‐чы кӱнинде јаратканКижилик билезиниҥ ончо турчыларыныҥ јарамыкту, јакшы јанын, онойдо ок теҥ‐тай ла туура салбас тап‐эриктерин ајаруга алганы олордыҥ јайымыныҥ, ак‐чегиниҥ ле текшилей амыр‐энчӱниҥ тӧзӧгӧзи болот; кижиниҥ тап‐эригин керекке албай, кыйа кӧргӧни шок‐табаруларга экелгенин ајаруга алып, оноҥ улам кижиликтиҥ агару кӱӱн‐табын ачындырат. Улуста ачык сӧстиҥ јайымы болотон ло једикпес‐тутактаҥ ла коркорынаҥ јайым јадынјӱрӱмди тӧзӧгӧни улустыҥ ичкери јӱткимели деп јарлалган; кижиниҥ тапэриги јасактыҥ јаҥыла кыйалтазы јогынаҥ корулалары ајаруга алылар учурлу. Чокымдап айтса, кижи кӧмӧ базышка удура туруп чыгарыныҥ эпаргазыла тузаланбазын; албатылар ортодогы најылык колбулардыҥ ӧзӱмин јӧмӧӧрин ајаруга алып; онойдо ок Бириктирилген Нациялардыҥ калыктары бойыныҥ Уставында кижиниҥ тӧс тап‐эригине бӱдӱмјизин јӧмӧгӧнин ајаруга алып, ӱзеери кажы ла кижиниҥ кижилик кӱӱндӱ байлыгын ла эр ле эпши кижиниҥ теҥ‐тай тап‐эриктӱ болорын ајаруга алып, јайым айалгада социальный ичкери ӧзӱмди ле јадын‐јӱрӱмниҥ айалгазын оҥдолторын јӧмӧӧр деп шӱӱлтеге келген; турчы‐ороондор Бириктирилген Нациялардыҥ Организациязыла ӧмӧ‐јӧмӧ иштеери деп молјонгонын ајаруга алып, јӧмӧлтӧболуш ажыра текши тоомјыга ла кижиниҥ тап‐эриктерин ле тӧс јайымын буспас деп айдар керек; бу тап‐эриктердиҥ ле јайымныҥ текши учурын оҥдоорын ајаруга алганы, бу молјуны јӱрӱмде толо бӱдӱреринде сӱрекей јаан учурлу болгонын база ајаруга алып, Генеральный Ассамблея кижиниҥ тапэриктериниҥ чындык Текши Декларациязын јӱрӱмге кийдиретен каруулу иш деп јарлап јат. Каруулу ишти бӱдӱрерге текши калыктар, ороондор јилбиркеп јӱткиир учурлу. Кажы ла кижи, онойдо ок обществоныҥ кажы ла органы чындык, јӱрӱмдик Декларацияны ајаруга алып, ӱредӱниҥ ле билгирдиҥ шылтузында бу тап‐эриктерди ле јайымды тоорына, јеткилдеерине болужып‐јӧмӧжӧрине амадазын. Онойдо ок калыктар ла ороондор ортодо иш ажыра озочыл амадулу, текшилей јарамыкту једимге једер. Ол каруулу ишти Бириктирилген Нациялардыҥ Организациязыныҥ турчы‐ороондорыныҥ калыктары ортодо, онойдо ок олордыҥ юрисдикциязындагы јерлердеги јуртап јаткан калыктары ортодо текшилей тооп, јӱрӱмде кийдирерин јеткилдеер.Ончо улус ак‐јарыкка јайым ла теҥ‐тай тап‐эриктӱ туулат. Олор санааукаалу ла чек кӱӱн‐тапту болуп бӱткен ле бой‐бойын карындаш кирези кӧрӧр лӧ јӱрер учурлу.Кажы ла кижиде чындык Декларацияла јарадылган ончо тап‐эриктер ле јайым болор учурлу. Мында угы, бӱдӱминиҥ ӧҥи, бӱдӱми, тили, јаҥдаган јаҥы, политикалык эмезе ӧскӧ кӧрӱми, угы‐тӧзи, социальный айалгазы, аргазы аайынча бир де аҥылаш‐ылгамал јок болор учурлу.Ого ӱзеери кижиниҥ јуртап јаткан јеринеҥ камааны јогынаҥ политикалык тап‐эрик аайынча эмезе калыктар ортодогы учуры аайынча бир де аҥыланыш‐башкаланыш болбос учурлу. Кижиниҥ јаткан јери кемнеҥ де камаанду, кемниҥ де корулында, бойын бойы башкарынбай да турган болзо эмезе бойыныҥ (јеринде) суверенитединде кандый бир тудулу да болгонынаҥ камаанду болбос учурлу.Кажы ла кижи јадын‐јӱрӱмге, јайымга ла таҥынаҥ бойына тийерге јарабас тап‐эриктӱ.Кем де јалчы эмезе албанду базынчык айалгада болбос учурлу; јалчыларды садарыныҥ эмезе јалчыланарыныҥ, базынарыныҥ ончо бӱдӱми јарадылбай јат.Кем де кандый да кыйынга эмезе оныҥ учурын, тоомјызын тӱжӱрип турган кижи кӱӱни јок базынышка алдыртпас учурлу.Кажы ла кижи, кайда да јӱрзе, оныҥ правосубъектозын тоорына тап‐эриктӱ.Ончо улус јасактыҥ алдында теп‐теҥ, кандый ла ылгаш јогынаҥ јасактыҥ теҥ‐тай корулына тап‐эриктӱ. Ончо улус чындык Декларацияны бузуп турган кыйыкташтаҥ теҥ‐тай корулга тап‐эриктӱ. Онойдо ок ондый кыйыкташка тектериштеҥ база тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи ого Конституцияла эмезе јасакла берилген тӧс тап‐эриктери бузулган тужында ийделӱ, тоомјылу эл јаргыларда тап‐эриктерин једимдӱ орныктырарга тап‐эриктӱ.Кемди де тууразынаҥ олјолоорго, тударга эмезе сӱрерге јарабас.Кажы ла кижи оныҥ тап‐эриктерин ле молјуларын чокымдаарга, онойдо ок ого эдилген уголовный бурулаштыҥ тӧзӧгӧзин чокымдаарга толо теҥ‐тайга тайанып, оныҥ кереги ачык‐јарык айалгада кӧрӱлзин ле јаргы ак‐чек, кемнеҥ де камаанду эмес чындык болзын деп тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи шок‐керек эткен деп бурулатса, оныҥ бурузы јок деп ачык јаргыда јасактыҥ ээжизиле јарталбаганча, ол ӧйдиҥ туркунына коруланарына керектӱ ончо аргаларла јеткилделер деп тап‐эриктӱ.Кем де кандый бир керекти эткен эмезе нени де этпеген деп шылтакка тайанып, шок‐керек эткен деп јаргылатпас учурлу. Шок‐керекти эдер тужында национальный јасак эмезе калыктар ортодогы тап‐эриктер аайынча шок керек деп чотолбогон болзо. Онойдо ок шок‐керек эдилген ӧйдӧ, болгодый кезедӱге кӧрӧ, кату кезедӱ эдилбес.Оныҥ таҥынаҥ ла билелик јӱрӱмине тууразынаҥ кем де киришпес учурлу. Онойдо ок кем де оныҥ айыл‐јуртына, корреспонденциязыныҥ јажыдына эмезе оныҥ ады‐јолына, јӱрӱмине тууразынаҥ кирижер учуры јок. Кажы ла кижи ондый табарудаҥ, кирижеринеҥ коруланар јасакка тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи кажы ла ороон кеминде јайым јӱрер ле јуртап јадарга јерди талдап алар аргалу.Кажы ла кижи кандый ла ороонноҥ јӱре берер, ол тоодо бойыныҥ, онойдо ок бойыныҥ ороонына бурылар тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи истежӱдеҥ улам ӧскӧ ороондо коруланар јерди бедиреер ле коруланар јерле тузаланар аргалу.Бу тап‐эрикле кандый истежӱ тужында тузаланарга јарабас. Качан чын ла политикалык эмес шок‐кылык эмезе керектер Бириктирилген Нациялардыҥ Организациязыныҥ амадуларына ла ээжилерине келишпей турза.Кажы ла кижи гражданство алар тап‐эриктӱ.Кандый да кижиниҥ гражданствозын эмезе гражданствозын кубултар тап‐эригин ала‐ кӧнчӧ айрыырга јарабас.Эр кемине јеткен эр ле эпши улус угы‐тӧзинеҥ эмезе јаҥдаган јаҥынаҥ камааны јогынаҥ айыл‐јурт тудуп, билелӱ болор тап‐эриктӱ. Олор айылјуртты тӧзӧӧр, јуртаар ла айрылыжар тужында теҥ‐тай тап‐эрикле тузаланат.Айыл‐јурт тӧзӧп јаткан эки јаны экӱлези јайым ла эптӱ‐јӧптӱ сӧслӧ, кӱӱнле биригер аргалу.Биле обществонныҥ тӧзи, тӧзӧгӧзи, ол обществоныҥ ла государствоныҥ јанынаҥ корулашка тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи алкы‐јӧӧжӧ таҥынаҥ ээленер, эмезе ӧскӧлӧриле де кожо ээленер тап‐эриктӱ.Кемниҥ де алкы‐јӧӧжӧзин тууразынаҥ келип айрыырга јарабас.Кажы ла кижи јайым кӱӱн‐санаага, ак‐чекке ле кудай јаҥына тап‐эриктӱ; бу тап‐эрикке бойыныҥ кудай јаҥын эмезе кӧрӱмин солыыры кирет, бойыныҥ јаҥын јайым јаҥдаары эмезе кӧрӱмин таҥынаҥ бойы, эмезе ӧскӧ улусла кожо јаҥдаары база кирет. Кудайлык чӱм‐јаҥ јаҥжыгуларды ӧткӱреринде тапэриктӱ.Кажы ла кижи бойында јайым кӧрӱмдӱ ле оны јайым чыгара айдар тапэриктӱ. Ол тап‐эрик аайынча бойыныҥ кӧрӱминеҥ јайым тудунар ла государствоныҥ гран‐кыйузынаҥ камааны јогынаҥ јетирӱлерди ле кӧрӱмсанааларды кандый ла эп‐сӱмелерле бедиреер, алар ла таркадар тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи амыр‐энчӱ јуундарга ла ассоциацияларга кирер јайым тап‐эриктӱ.Кемди де кандый бир ассоциацияга албан кӱчле кийдирилер аргазы јок.Кажы ла кижи ороонды башкарарында чике эмезе јайым талдап алган чыгартулу улус ажыра туружар тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи бойыныҥ ороонында госслужбага теҥ‐тай кирер тапэриктӱ.Башкаруныҥ јаҥыныҥ тӧзӧгӧзинде эл‐јонныҥ кӱӱн‐табы болор учурлу; ол кӱӱн‐тап аҥылу ӧйдиҥ бажында ӧдӱп турган ак‐чек талдаштарда кӧрӱлер учурлу. Ол талдаштар текши ле теҥ‐тай талдаачы тап‐эрикле ӧдӧр учурлу. Јажытту ӱнберишле эмезе јайым ӱнберишти јеткилдеечи ӧскӧ дӧ бӱдӱмле ӧткӱрилзин.Кажы ла кижи обществоныҥ турчызы, айдарда, ол социальный јеткилдешке, јайым ӧзӱмге тап‐эриктӱ. Ол экономикалык, социальный ла культурный бӧлӱктерде национальный эп‐аргалар ла калыктар ортодо ӧмӧ‐јӧмӧ иш, онойдо ок кажы ла ороонныҥ сайламазы ла аргалары ажыра ичкери ӧзӧр тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи ишке, ишти јайым талдаарына, иште ак‐чек ле јарамыкту айалгага, иштеер јери јок айалгадаҥ корулалар тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи кандый да кыйыкташ јогынаҥ теҥ‐тай иш учун теҥ‐тай ишјалду болор тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи јолду кайралга тап‐эриктӱ. Онызы кижиге керектӱ јадын‐јӱрӱмге ле билезине јарамыкту јадынды јеткилдеер учурлу. Керек тужында, ӧскӧ дӧ социальный јеткилдешле ӱзеери јеткилделер.Кажы ла кижи профсоюзный биригӱни тӧзӧӧр лӧ профсоюзтарга бойыныҥ јилбӱлерин корыыр амадула кирер тап‐эриктӱ.Кажы ла кижи амыраарга ла бош ӧйгӧ тап‐эриктӱ. Онойдо ок иштеер кӱнди керектӱ кеминде тузаланары ла тӧлӧлип турган јаҥжыккан амыралта (отпуск) керегинде тап‐эрик база кирет.Кажы ла кижи јӱрӱмдик кеми бийик болорына тап‐эриктӱ. Курсактамагы, кийим‐тудумы, айыл‐јурты, медициналык јеткидежи, керектӱ соцјеткилдеш су‐кадыкты, јадын‐јӱрӱмди керектӱ кеминде, некелтелерге келиштире болор учурлу. Иш јок артса, оору‐јобол болзо, кенек артса, јаҥыскан артса, карыыр јажы јетсе эмезе оныҥ бойынаҥ камааны јок кӱч айалга боло берзе, кажы ла кижи тап‐эриктӱ.Энелик ле оогош балдар аҥылу болушта ла кичеемелге тап‐эрик берет. Ончо балдар биледе, онойдо ок биледе эмес те айалгада чыккан болзо, ончозы теҥ‐тай социальный корулашла тузаланар учурлу.Кажы ла кижи ӱредӱге тап‐эриктӱ. Ӱредӱлик акча тӧлӧбӧзинеҥ болор учурлу. Анчада ла баштамы ла текши ӱредӱлик. Баштамы ӱредӱлик кыйалтазы јогынаҥ болор учурлу. Технический ле профессиональный ӱредӱ ончозына јарамыкту болор учурлу. Кажы ла кижиниҥ аргаларына тайанып, бийик ӱредӱ база ончозына јолду болор керек.Ӱредӱлик кижиниҥ ичкери ӧзӱмине ууламјылу болор учурлу. Кижиниҥ тап‐эриктерине ле јайымыныҥ тӧс ууламјыларын элбедерине ууландырылар учурлу. Ӱредӱни калыктар ортодо тоомјыга, најылыкка, текши тил табарына јолду болор учурлу. Угы‐тӧзи ле јаҥдаган јаҥдары аайынча бӧлӱктер ортодо оҥдомолды јӧмӧӧр. Амыр‐энчӱни јӧмӧӧри аайынча Бириктирилген Нациялардыҥ Биригӱзиниҥ ӧткӱрип турган ижин јӧмӧӧр учурлу.Ада‐энелер оогош балдарына ӱредӱликтиҥ бӱдӱмин талдаарында тапэриктӱ.Кажы ла кижи обществоныҥ культурный јӱрӱминде эрчимдӱ туружар тап‐эриктӱ. Кеендикле таныжар, билим ӧзӱмде туружар, турулталарыла тузаланар аргалу.Кажы ла кижи оныҥ кӧгӱс байлыгын, ар‐јӧӧжӧлик јилбӱлерин корыыр тап‐эриктӱ. Билим, литературалык эмезе художественный иштиҥ авторы болзо, ол тап‐эриктӱ болор учурлу.Кажы лакижи социальный ла калык ортодогы ээжи‐аайга тап‐эриктӱ. Мында чындык Декларацияда јарадылган тап‐эриктер ле јайым бӱткӱлинче бӱдер аргалу.Кажы ла кижи обществоныҥ алдында молјлу. Шак ла мында кижиниҥ толо ло јайым ичкери ӧзӱми болор аргалу.Кажы ла кижи бойыныҥ тап‐эриктерин ле јайымын јӱрӱмде кийдирип тура, јасакла јарадылган тудуларды буспас учурлу.Ӧскӧ улустыҥ тап‐эриктерин, јайымын тооп, баалап, демократиялык обществоныҥ текши некелтезин, ээжизин буспас учурлу.Бу тап‐эриктерди ле јайымды кийдирип, ол онойдо ок Бириктирилген Нациялардыҥ Биригӱзиниҥ ээжилерине, некелтелерине ол удура болбос учурлу.Чындык Декларацияда јарадылганын кандый бир ороонго, бир бӧлӱк улуска эмезе таҥынаҥ улуска кандый бир иш эдерге эмезе кандый бир керекти эдерге, чындык Декларацияда јарадылган тап‐эрикти ле јайымды јоголторго ууландырылган деп оҥдоорго јарабас.Ko oon tunnustettu ette kaikila ihmissuvun jäseniilä oon syntymässä saatu sama arvo ja yhenlaiset oikkeuet, joista ei saata luoppuut, ja ko tämä oon vaphauen, oikkeuenmyötäisyyen ja rauhan pohja mailmassa,ko se, ette ihmisoikkeuet oon olheet vähemän tärkkeet ja ette niitä oon ylikattottu, oon saanu aikhaan barbaarissii toimii mikkä oon kauhistuttanheet mailman ihmisten ommaatunttoo, ja ko eläminen mailmassa missä oon puhheen- ja uskonvaphaus ja vaphaus pölöstä ja häästä, oon ilmoitettu kanssoin korkkeimaksi tahoksi,ko oon välttämätön ette laki suojaa ihmisoikkeuksii, niin ette ihmissii ei pakoiteta viimisennä konstina nousemhaan tyrannii ja alaspainamista vasthaan,ko oon tähelistä eesauttaat sitä ette kanssoinväliset ystävälliset suhtheet eistythään,ko Yhistynheitten Kanssoin kansat oon sopinheet Pohjasopimuksessa ette het uskothaan perusoikkeukshiin, ihmisarvhoon ja siihen ette miehilä ja vaimoila oon samat oikkeuet, ja ette het oon päättänheet työtelä sosiaalisen eistymisen ja pareman elämästandardin etheen vaphaamissa oloissa,ko jäsenstaatit oon luvanheet työtelä yhessä Yhistynheitten Kanssoin kans sen etheen ette tehhä ihmisoikkeuksii ja perusvaphauksii lujemiksi, ja ette kunnioittaat ja eesauttaat niitä.ko oon tärkkee ette kaikila oon yhtheinen ymmärys näistä oikkeuksista ja vaphauksista, niin ette tästä deklarasjuunista tullee tosi,Sen tähenKeneraalikokkousanttaa nyt tämän IHMISOIKKEUSDEKLARASJUUNIN kanssoin ja kaikkiin nasjuuniitten yhtheiseksi mooliksi, niin ette jokhainen indiviidi ja jokhainen samfynnin esivalta pittää jammisti ajatella tämän julistuksen pääle, ja auttaat tehhä nämät oikkeuet ja vaphauet lujemaksi opetuksen ja ylöskassuuttamisen kautta, ja niin ette nasjunaalit ja internasjunaalit toimet turvathaan sen ette nämät oikkeuet ja vaphauet tunnustethaan ja kuorathaan ylheisesti ja effektiivisesti sekä jäsenmaissa ja aloissa jokka oon näitten maitten suvereniteetin alla.Kaikki ihmiset synnythään vaphaina, ja heilä kaikila oon sama ihmisarvo ja samat ihmisoikkeuet. Het oon saanheet järjen ja omatunnon, ja het piethään elläät toinen toisen kans niin ko veljet keskenhään.Kaikile ihmisille oon annettu oikkeus kaikkhiin tämän julistuksen oikkeukshiin ja vaphaukshiin ilman mithään eroitusta, niinko ko raasan, ihonfärin, sukupuolen, uskonon, poliittisen tahi muun mielipitheen tähen, nasjunaalisen tahi sosiaalisen alkupörän, omaisuuen, syntymän tahi muun statuksen tähen.Lisäksi, ei piä tehä eroitusta sen maan tahi alan poliittisen, hallinollisen tahi internasjunaalin statuksen tähen, mihin ihminen kuuluu, vaikka tämä ala oon ittenäinen, tahi sitä valvothaan, eli se ei ole autonoominen tahi jos sillä oon muula tavala rajoitettu suvereniteetti.Kaikila oon oikkeus elämhään, vaphautheen ja persoonaalisheen turvalisuutheen.Ei ole lupa pittäät kethään orjana tahi pakkotyössä. Kaikensorttinen orjuus ja orjankauppa oon kieletty.Ei ole lupa piinata tahi kohela kethään julmala, ei-humaanilla, alaspainaavalla ja rangaistaavala tavala.Kaikila oon oikkeus joka paikassa vaattiit, ette tuomiotoolit hyväksythään hänen oikkeussubjektinna.Kaikki ihmiset oon samanarvoiset lain eessä, ja kaikila oon oikkeus samhaan lakisuojhaan. Kaikile oon annettu oikkeus samhaan suojhaan niin ette se ei käy laihin diskrimineerata kethään tätä julistusta vasthaan eli ette se ei käy laihin kehoittaat kenenkhään diskrimineeraamisheen.Kaikila oon oikkeus kelppaavhaan aphuun nasjunaalisilta tuomiotooliilta ko oon kysymys tevoista, jokka loukathaan niitä oikkeuksii, mikkä kaikin oon saanheet peruslaissa ja muissa laissa.Kethään ei piä panna arresthiin tahi fankilhaan eli ajjaat pois maasta ilman eellytystä.Jokhaisella oon täysin tasa-arvoisesti oikkeus siihen ette häntä oikkeuenmukaisesti ja julkisesti kuulhaan ittenäisessä ja ei-partisessa tuomioistuimessa, ko määräthään hänen oikkeuksista ja velvolisuuksista ja kans sillon, ko häntä vasthaan oon tehty rangaistuskaunet.Jokhaisella, ketä oon syytetty rangaistettaavasta tevosta, oon oikkeus ette hänen räknäthään syyttömäksi siksi ko julkinen tuomiotooli, missä hänelä oon ollu maholisuuet puolustaat häntä itteensä, oon toistannu ette hän oon syylinen lain jälkhiin.Kethään ei piä tuomita tevosta joka nasjunaalin lain tahi kansanoikkeuen jälkhiin ei ollu laiton silloin ko sen tehthiin. Kethään ei piä tuomita ankaramphaan rangaistuksheen ko laki määräs silloin ko rangaistaavan tevon tehthiin.Yhenkhään privaattielämää, perettä, kottii eli preivinvaihettamista ei ole lupa häiritä ilman eelytystä, ja hänen kunniaa vasthaan ei ole lupa hyökätä. Jokhaisella oon oikkeus ette laki suojaa hänen tällaista sekkaintumista ja hyökkäämistä vasthaan.Kaikila ihmisillä oon oikkeus liikkuut vaphaasti ja valita asumapaikan oman maan rajjoin sisälä.Jokhaisela oon oikkeus jättäät minkä maan tahansa, kans oman maan, ja hänelä oon kans oikkeus palata takaisin omhaan maahan. Kaikila oon oikkeus jättäät minkä maan tahansa.Jokhaisella oon oikkeus hakkeet eli ottaat vasthaan asyylin muissa maissa jos heitä kyytäthään.Tämä oikkeus ei jällää sillon ko ihminen oon tehny toelisen ei-poliittisen rikoksen eli tevon joka sottii Yhistynheitten Kanssoin moolii ja prinsiippii vasthaan.Kaikila oon oikkeus kansalaisuutheen.Keneltäkhään ei ole lupa ottaat hänen kansalaisuutta ilman eelytystä, tahi kielttäät häntä vaihettamasta sen.Täysilä miehilä ja vaimoila oon oikkeus naija ja perustaat perheen kattomatta siihen ette mikä heän raasa, nasjunaliteetti eli uskonto oon. Heile oon annettu samat oikkeuet ko het naijhaan, ko het oon naimisissa ja ko het erkkaanuthaan.Avioliitthoon käyään sisäle tyhä ko kumpiki tahtoo sitä vaphaasti ja kokonhansa.Peret oon samfynnin luonolinen ja perustaava osa, ja sillä oon samfynnin ja staatin suoja.Jokhaisella oon oikkeus omaisuutheen joko yksin tahi muitten kans.Keneltäkhään ei ole lupa vieä hänen omaisuutta ilman eelytystä.Jokhaisella oon oikkeus ajatuksen, omantunnon ja uskonon vaphautheen; tämä oikkeus meinaa ette jokhaisella oon vaphaus vaihettaat oman uskonon eli uskon, eli ette jokhaisella oon vaphaus yksin tahi toisten kans julkisesti tahi privaatisti ilmoittaat hänen uskonttoo eli uskoo opettamala, harjoittamalla, rukkoilemalla ja oman uskon tavala.Jokhaisella oon oikkeus mielipitheesseen ja sen esile tuomisheen; tämä oikkeus pittää sisälä vaphauen pittäät omat meiningit ilman ette toiset sekkainthaan niihin, ja vaphauen hakkeet, ottaat vasthaan ja jakkaat tiettoo ja ajatuksii minkä tahansa tietokanaaliin läpi maitten rajoista perustamatta.Jokhaisella oon oikkeus vaphaasti olla myötä rauhalisissa kokkouksissa ja yhistyksissä.Kethään ei ole lupa pakoittaat mihinkhään yhistyksheen eli organisasjuunhiin.Jokhaisella oon oikkeus olla myötä styyräämässä ommaa maata, joko suorhaan tahi vaphaasti valituitten representanttiitten kautta.Jokhaisella oon oikkeus yhenlaishiin julkishiin tienasthiin omassa maassa.Kansan tahto oon julkisen esivallan pohjana; tämä tahto tullee näkkyyväksi reekelinmukaisissa ja toelisissa vaaliissa, joissa oon ylheinen ja kaikile yhenlainen äänioikkeus, ja joissa oon salainen äänestäminen eli muu yhenlainen vapaa äänestämistapa.Jokhaisella oon samfynnin jäsenennä oikkeus sosiaalisheen turvhaan, ja jokhaiselle annethaan maholisuus niihin ökonoomishiin, sosiaalishiin ja kylttyyrishiin oikkeukshiin mikkä oon täheliset hänen arvole ja vaphaale eistymiselle nasjunaaliin toimiin ja internasjunaalin yhtheistyön kautta, ja sen jälkhiin mikkä oon staatin organisasjuunit ja resyrsit.Jokhaisella oon oikkeus työhön, työn vaphaasseen valittemisheen, oikkeuenmukaishiin ja hyvhiin työsuhtheissiin, ja suojhaan työttömyyttä vasthaan.Jokhaisella oon diskrimineeraamatta oikkeus samhaan palkkhaan samasta työstä.Jokhaisella työtä tekkeevällä oon oikkeus oikheuenmukaisheen ja hyvhään makshoon joka turvaa hänele ittele ja hänen perheele ihmisarvoisen olemassaolon, ja jos oon tarvet niin saaha muunlaisen sosiaalisen suojan.Jokhaisella oon oikkeus perustaat faakiforeeningin ja tulla myötä faakiforeeninkhiin, ja näin suojata omat interessit.Kaikila oon oikkeus lephoon ja vapaa-aikhaan, ja siksi järkkeevästi rajatthuun työaikhaan ja reekelinmukaisheen feerihään palkan kans.Jokhaisella oon oikkeus elämänstandardhiin joka turvaa hänen ja hänen perheen tervheyen ja hyvinvoinin, johon räknäthään ruvan, vaattheet, asumapaikan ja terveyenhoion ja tarpheeliset sosiaaliset avut, ja jokhaisella oon oikkeus kans turvhaan sillon ko jääpi ilman työtä, sairastuu, menettää työkyvyn, tullee vanhaksi eli ko menettää elämänehot mikkä ei ole hänen ittensä käsissä.Äitiilä ja lapsiila oon oikkeus eriliikaisheen hoithoon ja aphuun. Kaikile lapsile kuuluu sama sosiaalinen suoja, oon het syntynheet sitte avioliitossa eli sen ulkopuolela.Jokhaisella oon oikkeus saaha opetusta. Opetus pittää olla ilman, kuitenki peruskoulussa. Perusopetus pittää olla pakolinen kaikile. Kaikila pittää olla maholisuus saaha faaki- ja ammattiopetusta, ja kaikila pittää olla samat maholisuuet korkkeemphaan opetuksheen sen jälkhiin mikkä heän omat kyvyt oon.Opetuksen moolina oon eistäät ihmisen persoonallisuutta kokonhansa ja lujenttaat ihmisoikkeuksiitten ja perusvaphauksiitten kunnioittamista. Opetus pittää eesauttaat ymmärystä, toleranssii ja ystävyyttä kaikkiin nasjuuniitten, kanssoin ja uskonollisten joukkoin välilä, ja kuurota Yhistynheitten Kanssoin rauhantyötä.Vanhiimiila oon ensioikkeus valita kummoista opetusta heän lapsile annethaan.Jokhaisella oon oikkeus vaphaasti olla myötä samfynnin kylttyyrielämässä, nauttiit kynstiistä ja olla jakamassa tietheen eistystä ja hyöttyi.Jokhaisella oon oikkeus siihen ette hänen moraaliset ja materiaaliset interessit saahaan suojan sen tähen ko hän oon luonu tietheelisen, kirjalisen eli kynstilisen työn.Jokhaiselle häyttyy anttaat semmoisen sosiaalisen ja internasjunaalin oorningin missä tämän deklarasjuunin oikkeuet ja vaphauet saatethaan täyesti tehhä toelisiksi.Jokhaisella oon velvollisuuksii hänen samfynnissä ko tyhä siinä hänen persoonalla oon maholisuuet vaphaasti ja täyesti eistyyt.Ko näitä oikkeuksii ja vaphauksii harjoitethaan, saatethaan jokhaista rajoittaat tyhä silloin ko nouatethaan net lait mikkä turvathaan ja kunnioitethaan toisten oikkeuksii ja vaphauksii, ja ko moraali, julkinen oorninki ja yhtheinen hyvinvoiminen demokraattisessa samfynnissä niin määrää.Näitä oikeuksii ja vaphauksii ei piä mishään tilassa pittäät niin ette net oon Yhistynheitten Kanssoin moolii ja prinsiippii vasthaan.Mithään tässä deklarasjuunissa ei piä tulkita niin ette yksikhään staatti, joukko eli persoona saa oikkeuen olla myötä eli harjoittaat sellaista tekkoo minkä meininkinnä oon tuhota tämän deklarasjuunin mainittemat oikkeuet ja vaphauet.ꖦꖕꕰ ꗝꘈꔳꘂ ꖸ ꖴꗷ ꕢꕌ ꖏ ꖷ ꖸ ꕮ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꕞ ꗋꖺꕒꕌ ꕞꕙꔤ ꗞꗢ ꖸ ꕚꕌ ꘈꕉ ꗪ ꗃꕯ ꖕꕯꔤꗳ ꔢꗔꗢ ꕞ ꖴꘋꗒ ꕪ ꔞꘋ ꕒꕌ ꗏ ꕎꖦꖕꕰ ꗝꘈꔳꘂ ꖸ ꖴꗷ ꕢꕌ ꖏ ꖷ ꖸ ꕮ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꕞ ꗋꖺꕒꕌ ꕞꕪꘋ ꖷ ꗞꔧ ꕀꔤ ꔻꔤ ꔤ ꗃꗡ ꖸꕊ ꗪꗡ ꔻꔤꘂ ꕮ, ꘃꖷ ꕉ ꗋꘋ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ, ꔧ ꘃꖷ ꗞꗢ ꗬꗡ ꗏ ꕪꘋꔕ ꖷ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꗞꗢ ꕚ ꗋꖺꕒꕌ ꖷ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꕉ ꗃꕎ ꕉ ꕸꖃ (ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꕉ ꕮ ꕒꔤꕩ ꕉ ꕞ), ꕉ ꕎ ꔳꕩ ꖃꘋ ꖨꕮꕊ ꖏ ꖴꕮ ꕪ ꕞ ꖏꕎ, ꔧ ꕃ ꔳ ꕚꘋꔕꔀ, ꔧ ꖴꗷ ꕢꕮ ꕞ ꖏꕎ ꖦꖕꕰꕊ ꕮ,ꕪꘋ ꖷ ꗞ ꕮ ꗛꖺ ꔧ ꕒꕌ ꕪ ꗞ ꖸꕊ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꕮ, ꗋꖺꕰꕊ ꗷꔤ ꖷ ꖸ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꕮ ꕒꔤꕩ ꕉꖸ ꕞ, ꕉꕡ ꔳ ꕢꖝ ꖏ ꔉꔀ ꕧꕌꕩ ꕰꕊꕮ ꖸꕊ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸ ꕘꕞ ꔬꕩ ꕉꖸ ꖴꘋꗒ ꕃꔤꘂ ꖸ ꗏ, ꔧ ꘃꖷ ꕢꕌꕮꔧ ꗬ ꗦ ꖦꖕꕰ ꘈꗢ ꕮ ꕒ ꕡ ꖷ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸ ꖴꘋ ꕉꖸ ꕚꕌ ꗉꕎ ꖏ ꖸ ꗏ, ꔧ ꘃꖷ ꕉꖸ ꖴꕮ ꕔꕢꘋ ꖏꔤ ꔳ, ꕉꖷ ꕉꖸ ꕮ ꔳ ꕆꔧꕰꕊ ꗪ ꔌꘋ ꕴꕱ ꗏ, ꖴꗷ ꕞ ꗓꖺꕮ ꗦ ꘃ ꖏ ꖸ ꘈ ꗞ ꕮꕀꔤꔒꔀ ꖸ ꕘꕞꕌ ꖸ ꗓꔒ ꗪ ꕉꖸ ꕞ ꕼꘋ,ꕪꘋ ꖷ ꕉ ꗪ ꗪꗡꕯ ꘃꖷ ꗞ ꔇꔀ ꕘꕌꕰꕊ ꗞ ꕮ ꕍꔷ ꕉꔤ ꕿ ꕉ ꗉ ꘃ ꕉ ꖴꘋ ꕃꕞ ꖷ ꗏꖺ ꔬꕩꕌ ꕉ ꔳꕩ ꘃꖷ ꕉꔤ ꔳꔷꘋ ꗓ ꕮꕨ ꕧ ꕰꕊꕮ ꕧꕌ, ꘃ ꕉ ꗪ ꗪꗡꕯ ꘃꖷ ꕢꕎꕌ ꘊꔤꔒ ꖸꔧ ꔳ ꕉꖸꔧ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸꕊ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꖴꕮ ꗱꗡ, ꗋꖺꕰꕊ ꗷꔤ ꖷ ꖸ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗞ ꖸ ꕮꕒꔤꕩ ꕉꖸ ꕞ,ꕪꘋ ꖷ ꕉ ꗪ ꗪꗡꕯ ꘃꖷ ꗞꔧ ꗛꘋ ꗓ ꔺꕩꗞꕧ ꗪꗡꕯ ꗛꖺ ꕸꖃ ꖴꘋ ꖸ ꗳꕮꕊ ꗏ,ꕪꘋ ꖷ ꖕꕯꔤꗳ ꔢꗔꘋ ꗞꗢ ꖸꕊ ꕢꕌꔳꘂ ꘀꗡꕩ ꗏ ꕉꕌ ꕞ ꔷꔤ ꕉꖸꕊ ꕔꕢꘋꗣ ꕮ ꔖꔜ ꗋꖺꕰꕊ ꘈꗢꖸ ꖸ ꗏ ꕉꕜꕮ ꔔ ꘋ ꖸꕊ ꖏꕎ, ꗪꗡ ꔻꔤ ꗪ ꖏꖃꕩꕌ ꖷ ꗪ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꕞ ꖏꕎ, ꔧ ꘃꖷ ꗋꖺꕰꕊ ꗏꗒꗡ ꕎ ꗪ ꕪꔤꘂ ꖸ ꗪ ꖷꖬꘂ ꖸꕊ ꖏꕎ, ꕉꖷ ꕉ ꗪ ꕉꖸ ꗏ ꕉꖸꔧ ꗛꘋ ꗓ ꕚꕌꕧꕌ ꗛꖺ ꗞꗢ ꖸ ꔱꕩ ꗃꗡ ꖸꕊ ꖏꕎ, ꕉꖸ ꕩꕌꖸꕊ ꖦꖕꕰꕊ ꗏ ꔳꘂ ꗪꗡꕯ ꔧ ꕘꕞ ꗃꘋ ꖨꕮ ꕚꘋꔕ ꗏ,ꕪꘋ ꖷ ꕸꖃ ꖴꘋ ꖷ ꖸ ꗪ ꖴꗷ ꗏꗒ ꘈꗢ ꗏ, ꕉꕡ ꕉꖸ ꕎꕬ ꔇꔀ ꕉꖸꔧ ꗓ ꘃ ꖕꕯꔤꗳ ꔢꗔꘋꗣ ꗱ ꕉꖸꔧ ꖏ ꘈꗢꖸ ꖸ ꕚꕌꘂ, ꕉꖸꔧ ꗓ ꕉ ꗏ ꘃꖷ ꗪꗡ ꔻꔤꘂ ꗬꗡꔤ ꔇꔀ ꖏꔀ ꖸ ꗏ ꕉ ꕞ ꗓꗷ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸꕊ ꗋꕰꕊ ꗪ ꕉꖸꕊ ꕮꕨ ꔔꘋꕧꕌ ꕞ ꖏꕎ, ꕪꘋ ꖷ ꖏ ꔋꘋ ꔋꘋꗣ ꔳꕩ ꘃꖷ ꗞꗢ ꗬꗡꔤ ꗋꖺꕰꕊ ꘈꗢꖸ ꖸ ꔧ ꖴꕮ ꕪꕌ ꖸ ꕧ ꔛ ꘃꖷ ꕉꖸ ꖴꘋ ꕞꔦꔤ ꘈꗢꖸ ꖸ ꗬꗡ ꕚꕌꘂꕌ,ꖏꖷ ꗦ,ꕸꖃ ꖴꘋ ꕞꖇꘋꗣ,ꗪ ꕉ ꕮꕯ ꗞꗢ ꗬꗡ ꕩꕌ ꗓ ꘃ ꖏ ꘈꗢ ꖷ ꖸ ꖦꖕꕰꕊ ꗝꘈꔳꘂ (ꕮꕨꕧꕌ) ꖸ ꖴꗷ ꕢꕌ ꕉꖸ ꕮ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꕞ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꕞ, ꕉꔤ ꔳ ꖏ ꕚꕌꘂ ꕃꔤ ꗏꗒꗡ ꖏ ꗞꗢ ꖸ ꗬꗡ ꔧ ꕸꖃꔀ ꖸ ꗬꗡ ꕞ ꖏꕎ, ꘃꖷ ꕉ ꕞꕒꘋꗣ ꗏ ꗞ ꗏꗒ ꔰ ꔧ ꕪꘋ ꔰ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸ ꗳ, ꕎꕌꔳ ꖷ ꕉꖸꔧ ꖏꕎꔀ ꖴꗷ ꘈꗢꖸ ꖸ ꗓꕎ ꖤꘋ ꗞ ꖸ ꖴꘋꗒ, ꕉꖸ ꕩꕌ ꔬꕩꕌ ꕉꖸ ꔵ ꕞ ꕉꖸꔧ ꗛꘋ ꗓ ꗋꖺꕰꕊ ꘈꗢꖸ ꖸ ꗪ ꖴꕮ ꕪ ꘈꗢꖸ ꖸ ꗛꖺ, ꗷꔤ ꖷ ꕉꖸꔧ ꗞ ꖸ ꕪꕌ ꕉꖸꔧ ꗞ ꖸ ꗓꕎ ꕃꕞ ꕮ, ꕉꖷ ꕉꖸꔧ ꕚꕌ ꕧꕌ ꗏꖺ ꖏ ꘈꗢꖸ ꖸ ꗏ ꗞꗢ ꖸ ꗳ ꕸꖃ ꖴꘋꗣ ꖸ ꗳꕮꕊ ꗏ, ꔧ ꗦ ꗞꗢ ꘃꖷ ꖸꔧ ꔳꕩ ꖨꕮꕊ ꖸ ꕮ ꕉꖸꕊ ꕃꔳꘂ ꗛꖺ.ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸ ꔰ ꗋꘋ ꕮꕨ ꔔꘋ ꖸ ꕎ ꕉꖸꕊ ꕴꖃ ꕃꔤꘂ ꗱ, ꕉꖷ ꗪꗡ ꔻꔤ ꗏꗒꗡ ꕎ ꗪ ꕉꖸꕊ ꖏꕎ. ꕉꕡ ꖏ ꗳꕮꕊ ꗏ ꕪ ꗓ ꕉꖷ ꕉꖸ ꕘꕞ ꗪ. ꖏꖷ ꕉꖸꔧ ꖏ ꖸ ꕚꕌꘂ ꗷꔤ ꕞ ꘃꖷ ꘉꔧ ꗠꖻ ꕞ ꖴꘋ ꔳꕩ ꕉꖸ ꗳ.ꗞ ꗏꗒ ꔰ ꕚ ꖷ ꗋꖺꕒꕌ ꖸ ꔰ ꕞ ꕺꖃ ꘈꗢ ꗏ ꗷꔤ ꕞ ꘃꖷ ꗞ ꗏ ꗓꖺ ꔰ ꔇꔀ ꕉ ꕮ, ꕉꔤ ꔳ ꗞ ꔱꔤꕮ ꖏ ꖺ ꗞ ꗬꔤꕮ ꖺ ꗞ ꕺꖃ ꕮꔧ ꕮꔕ, ꕉꔤ ꔳ ꖷꖬ ꖏ ꖺ ꕪꔤ, ꕉꔤ ꕢ ꔽꔤ ꕮ ꖺ ꔵꘉ, ꖺ ꕐꕌꔳ, ꖺ ꖏ ꘀꗫ ꕃꔤ ꖺ ꗞꗢ ꗃꕎ ꕸꖃ ꖷ ꗏ ꖺ ꗞ ꖷ ꖸ ꗏ, ꕉꔤ ꔳ ꔻꔤ ꗞꖻ ꖏ ꖺ ꔌꘋ ꕴꕱ ꗞꖻ, ꕉꔤ ꕢ ꕴꖃ ꕃꔤ ꕮ ꔧ ꖏ ꕮꔕ ꗷꔤ ꔰ.ꕉꔤ ꕒꕢ ꕉ ꔫꔤ ꕞ, ꗞ ꕮ ꗞ ꖸ ꗏ ꗓꖺ ꕮꕨ ꔻꔤ ꖏ ꗱ, ꖺ ꕢꕎꕌ ꖏ ꖴꕮ ꖺ ꗷꔤ ꖷ ꖦꖕꕰꕊ ꗪ ꗞꗢ ꕞ ꕴꖃ ꕸꖃꔀ ꗱ ꗡꕯ, ꖺ ꕐꕌꔳ ꖷ ꗏ ꗞꗢ ꗃꕎ, ꕉꔤ ꔳ ꕸꖃ ꖴꘋ ꖏ, ꔧ ꗨꗡ ꕉꕌ ꕸꖃꔀ ꗪ ꕸꖃ ꕮꔕ ꗛꖺ, ꔧ ꗨꗡ ꕉꕌ ꕸꖃꔀ ꗪ ꖴꗷ ꕢꕮ ꕒꕩ ꗏ ꖺ ꗷꔤ ꕮꔕ ꔰ ꕞ.ꗞ ꔰ ꕚ ꖷ ꕉ ꔱꕩ ꗃꗡ ꕞ, ꗞ ꔰ ꔇꔀ ꕉ ꗃ ꗛꖺ ꗘꘋꕧ ꗏ ꕉꖷ ꗞ ꔰ ꖴꘋ ꕃꕞ ꗏꖺꕎ ꕉ ꕩꕌ ꕎꕬ ꖴꕮ ꗱꗡ.ꗞ-ꕴ-ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꔬꕩꕌ ꕉ ꗃ ꕮ ꗘꘋꕧ ꖺ ꗃꔤꔔꘋꕧ ꗏ. ꕕ ꖷ ꗞ ꖸꔧ ꕸꖃ ꔉꕖ ꗘꘋ ꖏ ꔧ ꗘꘋ ꕪ ꖏ ꗷꔤꘂ ꔰ ꕧꕌ.ꗞ-ꕴ-ꗞ ꕮ ꕌꕯ , ꕘꕞ ꗏ ꕚꕌ, ꖺ ꖬꘂ ꔉꔀ ꕚꕌꘂ ꕉ ꗃ ꕞ, ꖺ ꖏ ꕚꕌꘂ ꕃꔤ ꗷꔤ ꖷꔧ ꕉ ꗃꗡ ꕞ ꕮꕨ ꔔꔒꘋꕧꕌ ꕮ ꕀꔤ. ꕉꖷ ꗞ ꕮ ꕉ ꗃ ꕧꕬꕚ.ꕕ ꖷ ꗞ ꖸꔧ ꕀꔤ ꔻꔤ ꗞ ꔰ ꕞ ꕉꕜꕮ ꔔꘋꕧꕌ ꕮ ꕪꘋ ꔰ ꕢꕎꕌ ꕧꕌ.ꗞꗢ ꖸ ꔰ ꗏ ꕪꘋꔕ ꖷ ꕢꕎꕌ ꕧꕌ ꕉꖷ ꕕ ꖷ ꕢꕎꕌ ꕩꕌꖸ ꔰ ꖴꕮ ꗱꗡ ꕪꘋꔕ ꘃꖷ ꗞ ꗏ ꗓꖺ ꔰ ꕮ ꔳ ꖏ ꔫꔤ ꗏ. ꕕ ꖷ ꕢꕎꕌꔤ ꗞꗢ ꔰ ꖴꕮ ꗱꗡ ꕪꘋꔕ ꗷꔤ ꖷ ꕺꖃ ꘈꗢ ꕞꕌ ꗉ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꗞ ꗏ ꗓꖺ ꖏ ꗏꗒ ꗨꗡ ꕞ, ꕉꖷ ꗞ ꖸ ꕮ ꕉꖸ ꗃ ꖸ ꖴꘋꗒ ꕧꕌꕩꕌ ꕃꕞ ꗷꔤ ꔫꔤ ꗱ.ꗞ ꔰ ꕞ ꗋꖺꕰꕊ ꖷ ꘃꖷ ꕢꕎꕌ ꕃꔳ ꕢ ꗞꖻ ꕚꘋꔕ ꖸꔧ ꕉꕌ ꖏꔀ ꗏ ꗱꗡ ꕎꕌꔳ ꖷ ꔰ ꗞ ꕞ ꕉꕌ ꗋꖺꕒꕌ ꖃꘋꔕꔀ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꕢꕎꕌ ꔖꔜꕯ ꖷ ꖸ ꕸꖃꔀ ꕞꕌꖸ ꕢ ꗞ ꔰ ꕞ ꖴꕮ ꗱꗡ ꖏꕎ.ꗞ-ꕴ-ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗏꖺ ꘃ ꕪꕌꕮꕊ ꕉ ꕩꕌ ꗃ ꔬꕩ ꕉ ꕩꕌ ꔻꔤ ꕪꘋ ꗏꗒ ꖺ ꕉ ꕩꕌ ꕮ ꕉꔤ ꕚꕌ ꖸꖕ ꔱꕩ ꗏ.ꗞ ꔰ ꕞ ꗋꖺꕰꕊ ꖷ ꘃꖷ ꕉꔤ ꗃꕎꘋ ꕢꕎꕌ ꕧꕌ ꕒꔤ ꗏ ꕉꖸ ꕩꕌ ꕞꕌ ꕞꘋ ꕃꔳ ꕢ ꗞꖻ ꕚꘋꔕ ꖸ ꕧꕌ, ꕉ ꗷꔤ ꖷ ꖸ ꕚ ꔰ ꔇꔀ ꖏ ꔫꔤ ꗏ, ꘃꖷ ꕉ ꕩꕌ ꗋꖺꕒꕌ ꗱꗡ ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꔉꔀ ꕧꕌꕩ ꖷ ꔰ ꗞ ꖸ ꕩꕌ ꗓꕎ ꕉ ꕞ.ꕉꕡ ꕧꕌꕩꕌ ꕒ ꗓꔒ ꗞ ꔰ ꕞ, ꗞ ꖸ ꕮ ꕉ ꕔ ꗱꗡ ꕉ ꗏ ꕉꔤ ꕿ ꕉ ꗏ ꕉꖸꔧ ꕔ ꗱ ꗓꖺ ꕮ ꕢꕎꕌ ꗱ ꕉꖷ ꕉꖸꕩꕌ ꗱꗡ ꘃ ꕉ ꕔ ꖷ. ꘃ ꕔ ꗱ ꗓꖺ ꔫꔤ ꗏ, ꕉꖸꔧ ꕃꕞꕌ ꗬꗡ ꔇꔀ ꕉ ꔝ ꘃꖷ ꕉ ꕩꕌ ꕎꕬ ꖴꕮ ꕔꔤ.ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗞ ꔬꕩꕌ ꕧꕌꕩꕌ ꕒ ꕞ ꖏꕎ ꕞꕮꕚꘋ ꕉ ꕮ ꖏ ꕮ ꗦ ꕉ ꘃꖷ ꕸꖃꔀ ꖺ ꖦꖕꕰꕊ ꘃ ꗬꗡ ꕩꕌ ꔞꔀ ꕧꕌꕩꕌ ꕒ ꕒꕡ ꖷ ꖏ ꔫꔤ ꕚꕌꘂꕌ. ꕉꖷ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꕧꕬꕚ ꕘꕌꕰꕊꔒ ꕢꕌ ꗞ ꕮ ꕧꕌꕩꕌ ꕞ ꖏꕎ ꕉꔤ ꕿ ꔇꔀ ꕉ ꘃꖷ ꕢꕎꕌ ꕞꕌ ꕀꕩ ꕧꕌꕩꕌ ꔫꔤ ꕞ ꖏꕎ ꕎꕌꔳ ꖷ ꖏ ꔫꔤ ꕚꕌꘂꕩ.ꗞ ꔇꔀ ꔱꔷ ꗏꖺ ꘃ ꗞ ꕚ ꖏ ꗏ, ꖺ ꗞ ꕚ ꖴꖕꘂ ꗏ ꖏ ꗏ, ꖺ ꗞ ꕚ ꔞꘋ ꖝ ꗏ ꖏ ꗏ. ꕉꖷ ꗞ ꕮ ꗓ ꔎꘋ ꕉ ꗃꗡ ꕚ ꗪꗡ ꔻꔤꘂ ꕞ ꕉꖷ ꗞ ꕮ ꕉ ꗃ ꕮ ꕧꕴ. ꕢꕎꕌ ꕮꔧ ꕕ ꖷ ꕉꔤ ꗞꗢ ꗬꗡ ꖸꕊ ꗋꖺꕰꕊ ꖴꕮ ꗱꗡ ꕸꖃ ꔱꔷ ꖏ ꗏ ꖺ ꕞꔎ ꕔꕴ ꗷꔤ ꔫꖸ ꖸ ꕸꖃ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꘃꖷ ꕉꔤ ꕚꕌ ꕪꘋ ꖷ ꔰ ꕉ ꕴꕱꕎ ꕉꖷ ꕉꔤ ꔻꔤꕯꕊ ꔬ ꕪꘋ ꖷ ꔰ ꕉ ꕴꕱꕎ ꕸꖃꔀ ꖝ ꗏ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꘃꖷ ꕉꔤ ꕸꖃ ꔰ ꗏ ꕿ ꕉꔤ ꕒꕢ ꕉ ꕧ ꕸꖃꔀ ꕞ, ꕉꖷ ꕉ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꔧ ꕉ ꕴꕱꕎ ꕉꔤ ꘀꗡ ꕉ ꕧ ꕸꖃꔀ ꗏ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꕃꕞ ꗏꖺ ꘃꖷ ꕉꔤ ꕚꕌ ꕸꖃ ꕮꔕ ꗏ ꖸꖕ ꔱꕩ ꗏ ꕉꔤ ꕧꕬꕚ ꕔꕌꔀ.ꗞ ꕮꔧ ꕕ ꕮꕊ ꕉꔤ ꕿ ꖤꕢ ꘃ ꗋꖺꕰꕊ ꘈꗢ ꕞ ꖏꕎ ꔧ ꕕ ꖷ ꕉꔤ ꕧꕬꕚ ꔬꕩ ꔉꔀ ꕧꕌꕩ ꕮꔕ ꕞ ꖏꕎ ꕉꔤ ꗉ ꖺ ꗝꘈꔳ ꔳ ꕮꕨ ꖏ ꕮ, ꔉꔀ ꕧꕌꕩ ꗷꔤ ꖷ ꖸ ꗪ ꗓꖺ ꔎꘋꖕꕯꔧꗳ ꔢꗔꘋꗣ ꕞ ꕋꔧꕃꔤꘂ ꗪ ꕉꕌ ꖏ ꘀꗫ ꕃꔤꘂ ꕞ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꘃꖷ ꕉ ꕧ ꕸꖃꔤ ꔳ.ꗞ ꔰ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗏꖺ ꘃ ꗞ ꕮ ꕒꔤꕩ ꕉ ꕧ ꕸꖃꔀ ꕮ ꕉꖷ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗏꖺ ꘃ ꕸꖃ ꔉꕖꕌ ꗞ ꕧꕌ ꔧ ꕉ ꕴꕱꕎ ꕉ ꕩꕌ ꕧ ꕸꖃ ꕸꖃꔀ ꗏ ꕘꕞꘋ.ꖷꖬ ꖴꘋꔕ ꗪ ꕪꔤ ꖴꘋꔕ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꔧ ꕉꖸ ꕴꕱꕎ ꕉꖸꔧ ꔳ ꔻꔤ ꗠꖻꕧ ꕮ, ꕉꔤ ꔳ ꗨꗡ ꔧ ꕉꖸ ꕮ ꔳ ꕺꖃ ꗏꗒꗡ ꕎ ꖏ ꖺ ꔧ ꗨꗡ ꕉꖸ ꗃꕎ ꕸꖃ ꕮꔕ ꖸ ꗏ ꕎ, ꖺ ꔵꘉ ꕮꔕ ꖸ ꗏ. ꗋꖺꕰꕊ ꗏꗒꗡ ꕎ ꗪ ꕉꖸꕊ ꖏꕎ ꕉ ꘃꖷ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꔻꔤ ꗠꖻꕧ ꕞ ꕪꔤ ꗪ ꖷꖬ ꗳ ꔧ ꕎꕌꔳ ꖷ ꗨꗡ ꕉꖸ ꗳꔤ ꔳꕩ ꕪꕯ.ꔻꔤ ꗠꖻꕧꔤ ꔳ ꖷꖬ ꗪ ꕪꔤ ꗳ ꕎꕌꔳ ꖷ ꗏꖺ ꗞ ꗱꕞ ꔫꖸ ꖸ ꖴꗷ ꕢꕌ ꕉ ꕮ ꔻꔤ ꗠꖻꕧ ꕞ ꖏꕎ, ꕉꖷ ꗞ ꖸ ꕎ ꕮ ꕘꕌꕰ ꕉꖸ ꕮ.ꖴꖕꕧꕌ ꖸ ꕎ ꔳꕩ ꗏꗆꗡ ꔖꔜꕯꕊ ꖸ ꖏ ꔒꔟꕩꕌ ꖸ ꕮ ꕉꖷ ꕕ ꖷ ꔒꔟꕩꕌ ꖸ ꕩꕌꖸ ꖴꕮ ꗱꗡ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊ ꖷ ꘃꖷ ꕉ ꕸꖃ ꖏꔤ ꔳ ꕉ ꕎꕬ ꖴꘋ ꕮ ꔧ ꘃꖷ ꕉ ꗪ ꗞ ꖸꔧ ꕒꕢ ꖏ ꕮ.ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗏꖺ ꘃ ꗞ ꕗꕯꕊ ꕉ ꕸꖃ ꗏ ꔌꘋ ꕮ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꖴꘋꗒ ꕃꔤ ꕮ ꕉ ꕎꕬ ꕞ ꖏꕎ, ꕉ ꕘꕞꕌ ꕩꕌ ꘈꔧ ꕉꖷ ꕉꔤ ꔳ ꕉ ꕘꕞꕮꔧ ꔵꘉꗢ ꗏ. ꕉꕌ ꗋꖺꕰꕊ ꘈꗢ ꗪ ꕉ ꗉꕯ ꘃ ꕉ ꖴꘋ ꔵꘉ ꗏ ꕘꕞꘋꕡ, ꔧ ꕉ ꕢꕌ ꖏ ꖷ ꕞ, ꕉꖷ ꖏ ꔇꔀ ꕉ ꕮꔧ ꔧ ꕉ ꗏꔇꘋ ꖺ ꕉ ꗪ ꗞ ꖸ ꗻꗡꕩꕌ ꕮ ꕉꖸ ꕒꕒꔤ ꖺ ꕒꔤ ꗏ ꕉ ꕩꕌꖸꕊ ꔵꘉꗢ ꕧ ꕀꕩ ꖺ ꕉ ꕢꕌ ꖏ ꖷ ꕞ. ꕉ ꖴꘋ ꕪꕌ ꘃ ꔇꔀꕩ, ꕉ ꖴꘋ ꖏ ꕚꕌꘂ ꕃꔤ ꕧ ꕀꕩꕉꕌ, ꕉ ꖴꘋ ꕪꘋꕓ ꖢꔒꕩ ꕉꖷ ꕉꔤ ꔵꘉ ꖏ ꕮ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꖏ ꘀꗫ ꗷꔤ ꖷ ꕉ ꕴꕱꕎ ꕉꖷ ꕉ ꕩꕌ ꕚꕌ ꗉ ꖏ ꗏ; ꕉꖷ ꗋꖺꕰꕊ ꘈꗢ ꗱ, ꕉ ꖴꘋ ꗞ ꖸ ꗻꗡꕩꕌ ꕮ ꖴꘋꗒ ꕪ ꔇꔀ ꖏꕎ ꕉꖷ ꗞ ꖷ ꕚ ꔇꔀ ꖏ ꔫꔤ ꗏ ꕉ ꕮ ꘃ ꖸ. ꕉꖷ ꕉ ꖴꘋ ꕀꔤ ꕮ ꗓ ꗏꖺꕎ, ꕉꔤ ꕀꔤ ꕮ ꗓ ꔬꕩ, ꕉꖷ ꕉꔤ ꕀꔤ ꕮ ꗓ ꗪ ꘈꔧ ꔇꔀ ꕃꕞ ꗷꔤ ꔰ ꗱ ꕉꖷ ꗞ ꕮ ꕸꖃ ꔉꕖ ꕉ ꕧꕌ.ꗞ ꖸ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꖸꔧ ꗻꗡꕩꕌ ꕮ ꕉꖷ ꕉꖸ ꗏꔤ ꕒꕢ ꖴꗷ ꕢꕮ ꗏ.ꗞ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꕮꕊ ꕉꔤ ꕿ ꕘꕌꕰ ꗞ ꕮ ꘃꖷ ꕉꔤ ꔳ ꖴꗷ ꗏꗒ ꕞ ꖏꕎ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉ ꕚꔤ ꔳ ꗝꘈꔳꘂ ꗏ ꕉ ꕧ ꕸꖃꔀ ꗏ ꕉ ꕎꕬ ꖝꖕꕯꕊ ꗱ ꖺ ꕉꕌ ꗸꔪꗽꘉꔎ ꗱ, ꕉ ꗷꔤ ꖷ ꕉꖸ ꖝꖕꕯꕊ ꖸ ꗪꗡ ꕞ ꕸꖃ ꗓ ꕉ ꕞ ꕾꔳ ꗏ.ꗞꗢ ꗬꗡ ꗏ ꕪꘋꔕ ꖷ ꗝꘈꗢ ꗓ ꘃꕯꕊ. ꗞ ꕮ ꔳꘂ ꕉ ꗃ ꕧꕌ.ꕕ ꖷ ꗝꘈꔳꘂꔤ ꕚꕌꘂ ꗞꗢ ꖸ ꕘꕞ ꕮꔧꘊ ꕎ ꗱ, ꕉꖷ ꕕ ꖷ ꕉꖸ ꕘꕞ ꕮꔧꘊ ꕧꔤ ꕀꕩ ꕾꔳ ꖸ ꗏ ꕎ, ꕉꖸ ꕢꔒ ꗪ ꕎꕌꔳ ꗏꔤ ꖸ ꗳꕮꕊ ꗏ. ꕉꖷ ꕾꔳ ꗷꔤ ꔫꔤ ꗏ, ꗞ ꗏꗒ ꔰ ꗋꘋ ꕾꔳ ꗏꗒ ꕎ, ꕉꖷ ꕾꔳꘂꔤ ꘃ ꖡꖫ ꗏ ꕎ ꖺ ꗷꔤ ꖷ ꗠꖻꕮ ꕪꕘ ꔇꔀ ꔳ ꕉ ꗏ.ꗞ ꔰ ꕸꖃꔀ ꗏ, ꕕ ꖷ ꕒꕢ ꕢꕯꕈꕰꔒꔤ ꔳ ꕉꕌ ꖏꕎ ꕉꕌ ꗞ ꕒꕧ ꕎꕌꔳꘂ ꗪ ꗋꖺ ꕎꕌꔳ ꕞ ꖏꕎ. ꕉꖷ ꕕ ꖷ ꕃꕞꔤ ꔳ ꘃ ꖷ ꕉ ꕸꖃꔤ ꖴꘋ ꖏ ꖸ ꕮꔧ ꕸꖃꔀ ꕞ ꕒꕢꕌ ꗱ ꖺ ꕸꖃ ꖴꘋ ꕮꔕꔀ ꖸ ꗳꕮꕊ ꗏ ꕒꕢꕌ ꗱ ꔧ ꗷꔤ ꖷ ꕸꖃ ꗏꗒ ꔰ ꕩꕌ ꗪꗡ ꕯꕧꕌ ꖸ ꖴꘋ ꔻꔤꕩ ꘃꖷ ꗋꖺꕰꕊ ꗷꔤ ꖷ ꖸ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗞ ꖸ ꕮ ꕒꔤꕩ ꕉꖸ ꕞ, ꕉꖸꔧ ꔳ ꗞꗢ ꖸ ꕸꖃ ꕮ ꕉꖸꕊ ꗪꗡ ꔻ ꔤꘂ ꕞ ꖏꕎ ꔧ ꘃꖷ ꕉꖸ ꖴꘋ ꕚꕌ ꕧꕌ ꗱꗡꕩ ꕉꖸꕊ ꗪ ꕃꔤꘂ ꖸ ꗏ. ꕉꖸ ꕞ ꗓꔒ ꗪ ꔱꕩ ꗃꗡ ꕞ ꕔꔤꘂ ꖸ ꕞ, ꔧ ꖏꔀ ꘃꖷ ꖸ ꔳꕩ ꕒꕢꕮ ꖏ ꖸ ꖏ ꔱꕩ ꗃꗡ ꕞ ꖏꕎ, ꔧ ꕞꕡ ꖏ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꗓ ꘃ, ꕉ ꕩꕌ ꕘꕞ ꕮꔧ ꗓꗡ ꘃ, ꕉꖷ ꕉꕌ ꗓ ꘃꗡ ꗪ ꕉꕌ ꗓ ꘃꕯꕊꔧ ꔳ ꗪꗡꕯ ꔱꕩ ꗃꗡ ꕞ ꖏꕎ, ꕉꖷ ꕕ ꖷ ꕢꕎꕌ ꕩꕌ ꖴꕮ ꗱꗡ ꕉ ꕮ ꔳ ꗓ ꘃ ꕴꕱ ꗏ.ꗞꗢ ꖸ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꖸꔧ ꕐꕌꕎ ꗏꗒꗡ ꗱꗡ ꗓ ꘃ ꗏꗒ ꕞ ꖏꕎ ꕉꖷ ꗞ ꗏ ꗓꖺ ꔰ ꕮ ꔳ ꕉ ꗏ.ꗞ ꖷ ꔰꔤ ꗓ ꘃ, ꕉ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꕐꕌꕎ ꕚꘋꔕ ꗪ ꕉ ꕯꕘ ꗪꔒ ꗱꗡ ꕉ ꗷꔤ ꖷ ꕉ ꗪ ꕉꕌ ꖴꖕꘂ ꗏ ꗞꗢ ꖸ ꖴꘋ ꔱꕩ ꗃꗡ ꗏ ꔳꕩꕌ ꕞ ꗚ ꕉꕜꕮ ꔔꘋ ꖸ, ꕉꖷ ꔧ ꕉ ꕔꔤꘂ ꗪ, ꕉꖸꔧ ꕒꕢ ꕮꔕ ꗱ, ꕉ ꘃ ꖷ ꖴꘋ ꕉꖸ ꕒꕢꕌ ꗋꖺ ꕒꕡꕌ ꖸ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꗞ ꖸ ꗻꗡꕩꕌ ꕮ ꕉꖷ ꕉꔤ ꔳ ꗓ ꘃ ꖴꗷ ꗏꗒ ꖸ ꗏ ꘃꖷ ꕉ ꖴꘋ ꕉꕌ ꗋꖺꕰꕊ ꖴꕮ ꔳꔷꘋ ꘃꕩ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꔱꕩ ꗃ ꗓ ꘃꗡ ꗏ, ꖺ ꕎꕌꔳꔤ ꔳ ꕉ ꔝ ꕉꔤ ꔱꕩ ꗃꗡ ꕞ ꕔꔤ ꕢ ꖏ ꖸ ꕮ. ꕉꖷ ꕉꕌ ꗓ ꘃ ꕎꕌꔳꘂ ꗱ ꕮ ꕧꘋꕨꕌ, ꕉꖷ ꗓ ꘃ ꔎꔒ ꕒ ꖸꔧ ꔳ ꕒꕡ ꖷ ꖸ ꕉꔤ ꕐꕌꕎ ꗱꗡ ꔎꔒꔀ ꕞ ꖏꕎ ꗪꖷꗨꗡ ꕉꔤ ꔱꕩ ꗃꕎ ꗓ ꘃꗡ ꗏ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉ ꕩꕌ ꖦꖕꕰꕊ ꗏ ꔳꘂ ꗷꔤ ꖷ ꕉ ꖴꘋ ꗪꘋꕡ ꗞ ꔰ ꕮ, ꕉ ꕞ ꗓꔒ ꕺꖃ ꗏ ꔳꘂ ꕞ, ꔧ ꔱꕩ ꕞ ꔳ ꗪꗡꕯꕊ ꕉ ꗪꗡ ꕞ ꖏꕎ ꔧ ꕉꕌ ꖴꖕꘂ ꗏ ꗞꗢ ꖸ, ꕉꔤ ꕢ ꗏꘋ ꔌꘋ ꕮ, ꔧ ꕃꔷ ꔌꘋ ꗪ ꕿꕯꕊ, ꔧ ꘀꕇ ꔞꘋ ꖏ ꖸ ꕞ, ꔧ ꗦ ꖏꔀ ꕮꔕꔀ ꘃ ꖷ ꖸ ꖴꘋ ꔱꕩ ꗃꗡ ꕔꔤ ꕢꕌ, ꔧ ꕒꕢ ꗓ ꘃ ꕴꕱ ꕒꕡ, ꔧ ꕃꕩ ꕢ ꕒꕡ, ꔧ ꕮꕖ ꕒꕡ, ꔧ ꔽꕩꕴ ꖷꖬꘂ ꕞ ꕒꕢ, ꔧ ꗞ ꕒꕧ ꕎꕌꔳ ꖺ ꕎꕌꔳ ꖷ ꗞꗢ ꕸꖃ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗏ ꔱꕩ ꗃ ꖏꔀ ꖸ ꕮꔧ ꖏ ꖸꕊ ꔻꔤ ꕃꔤꘂ ꗱ.ꕕ ꖷ ꕒꕢꔤ ꔳ ꕷꔻꘂ ꖸ ꗪ ꔔꘋ ꘈꗻꗡ ꖸꕊ ꖏꕎ ꕉꖷ ꗞ ꖸꔧ ꕉꖸꕊ ꕔꔤꘂ ꖸ ꗏ ꗱꗡ. ꔔꘋꗣ ꖸ ꔰ ꕉꖸꕊ ꗓꕯꕊ ꗪ ꗏꗒ, ꕉꔤ ꔳ ꕉ ꘃ ꖷ ꕉꖸ ꕮꕊ ꕴꖃ ꖷꖬ ꕔꕴꔒꔀ ꗱ ꖺ ꖷꖬ ꕔꕴꔒꔀ ꕚ ꔔꘋꗣ, ꕕ ꖷ ꕉꖸ ꔰꔤ ꕒꕢ ꗏꗒꗡ ꕎ ꗱꗡ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꘃꖷ ꕉꔤ ꕪꕌ ꘃ. ꗞ ꖸ ꕮ ꔌꘋ ꔇꔀ ꕪꕌ ꘃ ꖏꕎ, ꕪ ꕪ ꔟꔀ ꕪꕌ ꘃ ꕔꕌ ꗓ ꕺꖃꔀ ꖸ ꗏ ꔧ ꔖꔜ ꕪꕌ ꘃꗡ ꖸ. ꕉꔤ ꔳ ꕕ ꖏ ꘃꖷ ꗞ ꔰꔤ ꕪꕌ ꘃ ꕔꕌ ꗓ ꕺꖃꔀ ꖸ ꕒꘋ. ꕪꕌ ꘃ ꗬꗷꕩꕌꔒꔀ ꖸ ꔧ ꗓ ꘃ ꕪꕌ ꕮꕊ ꘃꔤ ꔳ ꗞꗢ ꗬꗡ ꕞ ꖏꕎ. ꕉꖷ ꕺꖃ ꖴꘋ ꔳꘂ ꕪꕌ ꘃꗡ ꖸꔧ ꔳ ꗞꗢ ꖸꕊ ꖏꕎ, ꕉꖸꕊꖸ ꖷ ꖸ ꕮꔧ ꕈꕰꔒꔤ ꔳꕩ ꕉꕌ ꖏꕎ.ꕪꕌ ꘃꗡ ꖸꔧ ꔳ ꗷꔤ ꕞ ꘃꖷ ꗞꗢ ꖸ ꗬꗡ ꖴꘋ ꕔꔤ ꕢ ꗱꗡꕩ ꕉꖸꕊ ꗪ ꕃꔤꘂ ꖸ ꗏ ꔧ ꘃꖷ ꗞ ꘃꗺ ꖸ ꗏ ꗬꗷꕩꔒꔤ ꖴꘋ ꔳꕩ ꕉꖷ ꗞ ꖸꔧ ꕒꕌ ꗓ ꕉꖸ ꗃꗡ ꖸꕊ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꗪ ꕉꖸꕊ ꖴꕮ ꕪꕌ ꖸ ꕮ, ꕉ ꘃ ꖷ ꖸ ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꗞ ꕮꕒꔤꕩ ꕉꖸ ꕞ. ꕉꔤ ꕯꕊ ꖴꗷ ꕢꕮ ꕞ ꔧ ꗷꔤ ꖷ ꗞ ꖸꔧ ꕸꖃ ꔻꔤꕩ ꕉꖸ ꗠꖻ ꖸ ꗛꖺ ꕉꖷ ꕉꖸꔧ ꔳ ꔺꕩꗞꕧ ꗏ ꕸꖃꔀ ꖸ ꔰ ꗳ, ꕉꔤ ꔳ ꗞ ꔱꔤꕮ ꖸ ꗪ ꗞ ꗬꔤꕮ ꖸ ꖏ, ꕉꔤ ꔳ ꔵꘉ ꗻꗡꔒ ꕮ ꖸ ꖏ, ꕉꖷ ꕉꖸꔧ ꖕꕯꔤꗳ ꔢꗔꘋꗣ ꕞ ꗓ ꘃꗡ ꗘꗒꕎ ꕧꕌ ꘃꖷ ꗞ ꖸꔧ ꕿ ꔬꕩ ꗏ ꖴꗷ ꕢꕮ ꕮ.ꕴꖃ ꗞꗢ ꖸ ꕎ ꕚ ꖷ ꔖꔜ ꗋꖺꕰꕊ ꕞ ꕉꖸ ꕩꕌ ꕀꕩ ꕪꕌ ꘃ ꖷ ꕉꖸ ꕴꕱꕎ ꕉꖸꕊ ꔔꘋꗣ ꖸ ꕩꕌ ꗱꗡ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꔱꔷ ꕞꕡ ꖏ ꖸ ꗏ ꔒꔟꕩꕌ ꖸ ꕮ ꔧ ꕉ ꕴꕱꕎ, ꕉꖷ ꕉꔤ ꕘꕞ ꕢ ꖏ ꘆꗦꗡ ꖸ ꕮ ꕉꖷ ꕉꔤ ꕒꕢ ꕶꕱ ꖏꔀ ꕞ ꕯꕘꕌ ꗪ ꕉꕌ ꕚꕌ ꕧꕌ ꖸ ꕮ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉ ꕩꕌ ꔳꘋ ꗪꗡꕯꕊ ꗪ ꕉꕌ ꗪꗡꕯꕧꕌ ꖸ ꖴꕮ ꗱꗡ, ꔧ ꕉ ꕸꖃ ꕔꕌ ꗪ ꖏꔀ ꘃ ꖷ ꔳꕩ ꕉ ꕚ ꖏ ꗪꔤꕮꕊ ꕉꕌ ꖏ ꕯꕮ ꗃ ꕪꘋꗒ ꖺ ꕉꕌ ꘆꗦꗡ ꕯꕮ ꕮ.ꗞ ꔰ ꗋꖺꕰꕊꔒ ꖷ ꕉꔤ ꔳ ꖴꗷ ꕢꕮ ꗏ ꕉ ꗃꗡ ꖸ ꕞ ꔧ ꕸꖃ ꖴꘋꗣ ꖸ ꕮ ꗷꔤ ꕞ ꘃꖷ ꗋꖺꕰꕊ ꗪ ꖴꕮ ꕪ ꖷ ꖸ ꕮꕞꘋꔕ ꗪ ꕺ ꖃ ꘈꗢ ꗏ, ꕉꖸ ꖴꘋ ꔳꕩ ꗞ ꖸꕊ ꖏꕎ ꗯꗷꘋ.ꗞ ꔰ ꕚ ꕮ ꖏ ꗪ ꔻꔤ ꗠꖻꕧꕌ ꗏ, ꕪꘋ ꖷ ꗏꔇꘋ ꕉꕌ ꗪ ꕃꔤꘂ ꖴꘋ ꕔꔤ ꕢꕌ ꗬꗡ ꗱꗡꕩ ꕔꕡ.ꘃꖷ ꗞ ꔰ ꕩꕌ ꗋꖺꕰꕊ ꗪ ꕉꕌ ꖴꕮ ꕪꕌ ꘃ ꕔꔤ ꗏ, ꗞ ꔰ ꕞ ꕞꕊꕯꕊ ꔳꕩ ꕪꘋ ꖷ ꕢꕎꕌ ꕞꕌ ꕀꕩ, ꘃꖷ ꗏꖺ ꗞ ꖸ ꖴꘋ ꕀꔤ ꔻꔤꕩ ꕉꖷ ꕉꖸꔧ ꗪꗡ ꔻꔤ ꔇꔀ ꕉꖸ ꗃꗡ ꖸ ꕚ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꗪ ꕉꖸꕊ ꖴꕮ ꕪꕌ ꔝ, ꔧ ꘃꖷ ꕉꖸ ꖴꘋ ꕮꕊꘃ ꕀꕩꕌ, ꔧ ꖏ ꖷ ꖸ ꖴꘋ ꕉ ꕮꕊ ꗏꗆꗡꔤ ꔳ ꖴꗷ ꕢꕮ ꗏ ꔧ ꘃꖷ ꕉꖸꔧ ꖏ ꖸ ꕚꕌꘂ ꕞꕌꕃꔤꕪ ꗷꔤ ꖷ ꕕ ꖷ ꕉꔤ ꔳ ꕪꘋ ꗷꔤ ꖷ ꗋꖺꕰꕊ ꗏꗒꗡ ꕎ ꗪ ꗞꗢ ꔰ ꕞ ꖏꕎ.ꗞ ꔇꔀ ꖴꘋ ꕩ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꗪ ꕩ ꖴꕮ ꕪꕌ ꖸ ꕚꕌꘂꕌ ꗷꔤ ꕞ ꕉ ꘃ ꖷ ꗪ ꕗ ꗷꔤ ꖷ ꕉ ꖕꕯꔧꗳ ꔢꗔꖻꗢ ꕞ ꕋꔧꕃꔤꘂ ꗪ ꕉꕌ ꖏ ꘀꗫ ꕃꔤꘂ ꗏ.ꗞ ꕮ ꖏꕎꔀ ꖴꗷ ꗏꗒ ꗨꗡ ꕘꕢꔤ ꕺꖃ ꘈꗢ ꗏ ꗷꔤ ꕞ ꕉ ꘃꖷ ꖴꘋ ꕧ ꕀꕩ ꕮꕊ ꘃ ꕸꖃ ꖴꘋ ꔰ, ꖺ ꗞ ꖸ ꖺ ꗞ ꖴꘋ ꖏꕚꕌꘂ ꕃꔤ ꖸ ꔬꕩꕌ ꕉ ꘃꖷ ꖸ ꖴꘋ ꕯꕊ ꖏ ꗏ ꕧꕴ ꕞ ꕉꖷ ꕉꔤ ꗓ ꔎꘋ ꗋꖺꕰꕊ ꖸ ꗪ ꖴꕮ ꕪ ꖷ ꖸ ꗪ ꕮꕞꘋꔕ ꗪ ꕺꖃ ꘈꗢꗏ.(राष्ट्रसंघक साधारण सभा 10 दिसम्बर, 1948 केँ एक सार्वभौम मानवाधिकार घोषणा स्वीकृत आʼ उद्घोषित कएलक जकर पूर्णपाठ आगाँ देल गेल अछि। एहि ऐतिहासिक घोषणाक उपरान्त साधारण सभा समस्त सदस्य देशसँ अनुरोध कएलक जे ओ एहि घोषणाक प्रचार करए तथा मुख्यतः, अपन देश आʼ प्रदेशक राजनैतिक स्थितिक अनुरूप बिनु भेदभावक, स्कूल आʼ अन्य शिक्षण संस्था सभमे एकर प्रदर्शन, पठन–पाठन आʼ अनुबोधनक व्यवस्था करए।)एहि घोषणाक आधिकारिक पाठ राष्ट्रसंघक पाँच भाषामे उपलब्ध अछि–अंग्रेजी, चीनी, फ्रांसीसी, रूसी आ, स्पेनिश। एहिठाम एहि घोषणाक मैथिली रूपान्तरण प्रस्तुत अछि।जेँ कि मानव परिवारक सकल सदस्यक जन्मजात गरिमा आओर समान एवं अविच्छेद्य अधिकारकेँ स्वीकृति देब स्वतन्त्रता, न्याय आʼ विश्वशान्तिक मूलाधार थिक,जेँ कि मानवाधिकारक अवहेलना आʼ अवमाननाक परिणाम होइछ एहन नृशंस आचरण जाहिसँ मानवक अन्तःकरण मर्माहत होइत अछि आओर अवरुद्ध होइत अछि एक एहन विश्वक अवतरण जाहिमे अभिव्यक्ति आʼ विश्वासक स्वतन्त्रता तथा भय आʼ अकिंचनतासँ मुक्ति जनसामान्यक सर्वोच्च आकांक्षा घोषित हो;जेँ कि विधिसम्मत शासन द्वारा मानवाधिकारक रक्षा एहि हेतु परमावश्यक अछि जे केओ व्यक्ति अत्याचार आʼ दमनसँ बँचबाक कोनो आन उपाय नहि पाबि, शासनक विरुद्ध बागी नहि भए जाए;जेँ कि राष्ट्रसभक बीच मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध बढ़ाएब परमावश्यक अछि;जेँ कि राष्ट्रसंघक लोक अपन चार्टर मध्य मौलिक मानवाधिकारमे, मानवक गरिमा आʼ मूल्यमे तथा स्त्री आʼ पुरुषक बीच समान अधिकारमे अपन निष्ठा पुनः परिपुष्ट कएलक अछि आओर व्यापक स्वतन्त्रताक संग सामाजिक प्रगति आʼ जीवन स्तरक समुन्नयन हेतु कृत संकल्पित अछि;जेँ कि सदस्य राष्ट्रसभ राष्ट्रसंघक सहयोगसँ मानवाधिकार आʼ मौलिक स्वतन्त्रताक सार्वभौम आदर तथा अनुपालन करबाक हेतु प्रतिबद्ध अछि;जेँ कि एहि प्रतिबद्धताक पूर्ति हेतु उक्त अधिकार आ स्वतन्त्रताक सामान्य बोध परम महत्त्वपूर्ण अछि,तेँ आब,साधारण सभानिम्नलिखित सार्वभौम मानवाधिकार घोषणाकेँ सभ जनता आʼ सभ राष्ट्रक हेतु उपलब्धिक सामान्य मानदण्डक रूपमे, एहि उद्देश्यसँ उद्घोषित करैत अछि जे प्रत्येक व्यक्ति आʼ प्रत्येक सामाजिक एकक एहि घोषणाकेँ निरन्तर ध्यानमे रखैत शिक्षा आʼ उपदेश द्वारा एहि अधिकार आʼ स्वतन्त्रताक प्रति सम्मान भावना जगाबए तथा उत्तरोत्तर एहन उपाय–राष्ट्रीय आ अन्तरराष्ट्रीय–करए जाहिसँ सदस्य राष्ट्रसभक लोक बीच तथा अपन अधीनस्थ अधिक्षेत्रहुक लोक बीच एहि अधिकार आʼ स्वतन्त्रताकेँ सार्वभौम आʼ प्रभावकारी स्वीकृति प्राप्त भए सकैक।सभ मानव जन्मतः स्वतन्त्र अछि तथा गरिमा आʼ अधिकारमे समान अछि। सभकेँ अपन–अपन बुद्धि आʼ विवेक छैक आओर सभकेँ एक दोसराक प्रति सौहार्दपूर्ण व्यवहार करबाक चाही।प्रत्येक व्यक्ति एहि घोषणामे निहित सभ अधिकार आʼ स्वतन्त्रताक हकदार थिक आओर एहिमे नस्ल, लिंग, भाषा, धर्म, राजनैतिक वा अन्य मत, राष्ट्रीय वा सामाजिक उद्भव, सम्पत्ति, जन्म अथवा अन्य स्थितिक आधार पर कोनहु प्रकारक भेदभाव नहि कएल जाएत। आओर ओ व्यक्ति जाहि देशक थिक तकर राजनैतिक अधिकारितामूलक वा अन्तरराष्ट्रीय आस्थितिक आधार पर कोनो भेदभाव नहि कएल जाएत–भनहि ओ देश स्वाधीन हो, ट्रस्ट हो, परशासित हो वा सम्प्रभुताक कोनो अन्य परिसीमाक अधीन हो।सभकेँ जीवन–धारण, स्वातन्य आʼ व्यक्तिगत सुरक्षाक अधिकार छैक।केओ व्यक्ति दासता वा बेगारीमे नहि रहत आओर सभ प्रकारक दासप्रथा आʼ दासक खरीद–बिकरी वर्जित होएत।ककरहु क्रूर, अमानुषिक वा अपमानजनक दण्ड नहि देल जाएत आʼ ककरोसँ एहन व्यवहार नहि कएल जाएत।प्रत्येक व्यक्तिकेँ सभठाम कानूनक समक्ष एक मानव रूपमे अपन मान्यताक अधिकार छैक।सभ केओ कानूनक समक्ष समान अछि आʼ बिना कोनो भेदभावक कानूनक संरक्षणक हकदार अछि।सभकेँ एहन कार्यक विरुद्ध जे संविधान वा विधि द्वारा प्रदत्त ओकर मौलिक अधिकारक हनन करैत हो सक्षम राष्ट्रीय न्यायालयसँ उचित उपचार (न्याय) पएबाक हक छैक।केओ स्वेच्छासँ ककरो गिरफ्तार, नजरबन्द वा देश निर्वासित नहि करत ।सभ व्यक्तिकेँ अपन अधिकार आʼ दायित्वक अवधारणार्थ तथा अपना पर लगाओल गेल कोनो आपराधिक आरोपक अवधारणार्थ कोनो स्वतन्त्र आʼ निष्पक्ष न्यायालय द्वारा पूर्ण समानताक संग उचित आʼ सार्वजनिक विचारणक हक छैक।दण्डनीय अपराधक आरोपी प्रत्येक व्यक्ति ताधरि निर्दोष मानल जएबाक हकदार अछि जाधरि कोनो सार्वजनिक विचारणमे, जाहिमे ओकरा अपन समुचित सफाइ देबाक सभ गारंटी प्राप्त होइक, विधिवत् दोषी सिद्ध नहि कए देल जाए।जँ केओ व्यक्ति एहन कोनो दण्डनीय कार्य वा लोप करए जे घटनाक कालमे प्रचलित कोनो राष्ट्रीय वा अन्तरराष्ट्रीय कानूनक दृष्टिमे दण्डनीय अपराध नहि थिक तँ ओ व्यक्ति एहि हेतु दण्डनीय अपराधक दोषी नहि मानल जाएत।केओ व्यक्ति कोनो आन व्यक्तिक एकान्तता, परिवार, निवास वा संलाप (पत्राचारादि) मे स्वेच्छया हस्तक्षेप नहि करत आʼ ने ओकर प्रतिष्ठा आʼ ख्याति पर प्रहार करत। प्रत्येक व्यक्तिकेँ एहन हस्तक्षेप वा प्रहारसँ कानूनी रक्षा पएबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपन राष्ट्रक सीमाक भीतर भ्रमण आʼ निवास करबाक स्वतन्त्रता छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपन देश वा आनो कोनो देश त्यागबाक आʼ अपना देश घूरि अएबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ उत्पीड़नसँ बँचवाक हेतु दोसर देशमे शरण मङबाक अधिकार छैक।एहि अधिकारक उपयोग ओहि स्थितिमे नहि कएल जाए सकत जखन ओ उत्पीड़न वस्तुतः अराजनैतिक अपराधक कारणेँ भेल हो अथवा राष्ट्रसंधक उद्देश्य आʼ सिद्धान्तक विरुद्ध कोनो काज करबाक कारणेँ।प्रत्येक व्यक्तिकेँ राष्ट्रीयताक अधिकार छैक।कोनो व्यक्तिकेँ राष्ट्रीयताक अधिकारसँ अथवा राष्ट्रीयता –परिवर्तनक अधिकारसँ अकारण वंचित नहि कएल जा सकत।सभ वयस्क स्त्री आʼ पुरुषकेँ नस्ल, राष्ट्रीयता वा सम्प्रदायमूलक केानो प्रतिबन्धक बिना, विवाह करबाक आʼ परिवार बनएबाक अधिकार छैक। स्त्री आ पुरुष दूनूकेँ विवाह, दाम्पत्य–जीवन तथा विवाह–विच्छेदक समान अधिकार छैक।विवाह, तखनहि होएत जखन इच्छुक पति आʼ पत्नीक स्वच्छन्न आ पूर्ण सहमति हो।परिवार समाजक एक सहज आʼ मौलिक एकक थिक आओर एकरा समाजक आʼ राज्यक संरक्षण पएबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ एकसरे आʼ दोसराक संग मिलि सम्पत्ति रखबाक अधिकार छैक।केओ स्वेच्छया ककरहु सम्पत्तिसँ वंचित नहि करत।प्रत्येक व्यक्तिकेँ विचार, विवेक आ धर्म रखबाक अधिकार छैक। एहि अधिकारमे समाविष्ट अछि धर्म आ विश्वासक परिर्वतनक स्वतन्त्रता, एकसर वा दोसराक संग मिलि प्रकटतः वा एकान्तमे शिक्षण, अभ्यास, प्रार्थना आ अनुष्ठानक स्वतन्त्रता।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अभिमत एवं अभिव्यक्तिक स्वतन्त्रताक अधिकार छैक, जाहिमे समाविष्ट अछि बिना हस्तक्षेपक अभिमत धारण करब, जाहि कोनहु क्षेत्रसँ कोनहु माध्यमेँ सूचना आʼ विचारक याचना, आदान प्रदान करब।प्रत्येक व्यक्तिकेँ शान्तिपूर्ण सम्मिलन आ संगठनक स्वतन्त्रताक अधिकार छैक।कोनहु व्यक्तिकेँ संगठन विशेषसँ सम्बद्ध होएबाक लेल विवश नहि कएल जाए सकैछ।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपन देशक शासनमे प्रत्यक्षतः भाग लेबाक अथवा स्वतन्त्र रूपेँ निर्वाचित अपन प्रतिनिधि द्वारा भाग लेबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपना देशक लोक–सेवामे समान अवसर पएबाक अधिकार छैक।जनताक इच्छा शासकीय प्राधिकारक आधार होएत। ई इच्छा आवधिक आʼ निर्बाध निर्वाचनमे व्यक्त कएल जाएत आओर ई निर्वाचन सार्वभौम एवं समान मताधिकार द्वारा गुप्त मतदानसँ होएत अथवा समतुल्य मुक्त मतदान प्रक्रियासँ।प्रत्येक व्यक्तिकेँ समाजक एक सदस्यक रूपमे सामाजिक सुरक्षाक अधिकार छैक आओर प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपन गरिमा आʼ व्यक्तित्वक निर्बाध विकासक हेतु अनिवार्य आर्थिक, सामाजिक आʼ सांस्कृतिक अधिकार–राष्ट्रीय प्रयास आओर अन्तरराष्ट्रीय सहयोगसँ तथा प्रत्येक राज्यक संघठन आʼ संसाधनक अनुरूप–प्राप्त करबाक हक छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ काज करबाक, निर्बाध इच्छाक अनुरूप नियोजन चुनबाक, कार्यक उचित आʼ अनुकूल स्थिति प्राप्त करबाक आʼ बेकारीसँ बँचबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ समान काजक लेल बिना भेदभावक समान पारिश्रमिक पएबाक अधिकार छैक।काजमे लगाओल गेल प्रत्येक व्यक्तिकेँ उचित आʼ अनुरूप पारिश्रमिक ततबा पएबाक अधिकार छैक जतबासँ ओ अपन आʼ अपन परिवारक मानवोचित भरण–पोषण कए सकए आओर प्रयोजन पड़ला पर तकर अनुपूरण अन्य प्रकारक सामाजिक संरक्षणसँ भए सकैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपन हितक रक्षाक हेतु मजदूरसंघ बनएबाक आʼ ओहिमे भाग लेबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ विश्राम आʼ अवकाशक अधिकार छैक जकर अन्तर्गत अछि कार्य–कालक उचित सीमा आ समय–समय पर वेतन सहित छुी।प्रत्येक व्यक्तिकेँ एहन जीवन–स्तर प्राप्त करबाक अधिकार छैक जे ओकर अपन आʼ अपना परिवारक स्वास्थ्य एवं कल्याण हेतु पर्याप्त हो। एहिमे समाविष्ट अछि भोजन, वस्त्र, आवास आ चिकित्सा तथा आवश्यक सामाजिक सेवाक अधिकार आओर जँ अपरिहार्य कारणवश बेकारी, बीमारी, अपंगता, वैधव्य, वृद्धावस्था अथवा अन्य प्रकारक दुरस्था उपस्थित हो तँ, ओहिसँ सुरक्षाक अधिकार ।परसौती आʼ चिल्हकाकेँ विशेष परिचर्या आ सहायताक अधिकार छैक। प्रत्येक बच्चाकेँ, चाहे ओ विवाहावधिमे जनमल हो वा ताहिसँ बाहर, समान सामाजिक संरक्षणक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ शिक्षा प्राप्तिक अधिकार छैक। शिक्षा कमसँ कम आरम्भिक आʼ मौलिक अवस्थामे निःशुल्क होएत। आरम्भिक शिक्षा अनिवार्य होएत। तकनीकी आ व्यावसायिक शिक्षा सामान्यतया उपलभ्य होएत तथा उच्चतर शिक्षा सेहो सभकेँ योग्यताक आधार पर भेटतैक।शिक्षाक लक्ष्य होएत मानव व्यक्तित्वक पूर्ण विकास आओर मानवाधिकार आʼ मौलिक स्वतन्त्रताक प्रति आदरभाव बढ़ाएब। शिक्षा राष्ट्रसभक बीच तथा जातीय वा धार्मिक समुदायसभक बीच पारस्परिक सद्भावना, सहिष्णुता आʼ मैत्री बढ़ाओत तथा शान्तिक हेतु राष्ट्रसंधक प्रयासकेँ गति देत।माता पिताकेँ ई चुनबाक तार्किक अधिकार छैक जे ओकर सन्तानकेँ कोन प्रकारक शिक्षा देल जाए।प्रत्येक व्यक्तिकेँ समाजक सांस्कृतिक जीवनमे अबाध रूपेँ भाग लेबाक, कलाक आनन्द लेबाक तथा वैज्ञानिक विकासमे आʼ तकर लाभमे अंश पएबाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ अपन सृजित कोनहु वैज्ञानिक, साहित्यिक अथवा कलात्मक कृतिसँ उत्पन्न, भावनात्मक वा भौतिक हितक रक्षाक अधिकार छैक।प्रत्येक व्यक्तिकेँ एहन सामाजिक आ अन्तरराष्ट्रीय आस्पद प्राप्त करबाक अधिकार छैक जाहिसँ एहि घोषणामे उल्लिखित अधिकार आʼ स्वतन्त्रता प्राप्त कएल जाए सकए।प्रत्येक व्यक्ति ओहि समुदायक प्रति कत्र्तव्यबद्ध अछि जाहिमे रहिए कए ओ अपन व्यक्तित्वक अबाध आʼ पूर्ण विकास कए सकैत अछि।प्रत्येक व्यक्ति अपन अधिकार आʼ स्वतन्त्रताक उपयोग ओहि सीमाक अभ्यन्तरे करत जकर अवधारण दोसराक अधिकार आʼ स्वतन्त्रताक आदर आʼ समुचित स्वीकृतिकेँ सुनिश्चित करबाक उद्देश्यसँ तथा नैतिकता, विधिव्यवस्था आ जनतान्त्रिक समाजमे सामान्य जनकल्याणक अपेक्षाक पूर्तिक उद्देश्यसँ कानून द्वारा कएल जाएत।एहि स्वतन्त्रता आʼ अधिकारक प्रयोग कोनहु दशामे राष्ट्रसंधक सिद्धान्त आʼ उद्देश्यक प्रतिकूल नहि कएल जाएत।एहि घोषणामे उल्लिखित कोनो बातक निर्वचन तेना नहि कएल जाए जाहिसँ ई घ्वनित हो जे कोनो राज्यकेँ वा जनगणकेँ एहन गतिविधिमे संलग्न होएबाक वा कोनो एहन काज करबाक अधिकार छैक जकर लक्ष्य एहि घोषणाक अन्तर्गत कोनो अधिकार वा स्वतन्त्रताकेँ बाधित करब हो।28 अगस्त, 2007En pezâ que couvenï de là dïneto lïjadà bei ta la proussouna de là famïlhà ome é de lhu dret parer moé dezeutruver solà là lïbiarto, là jutïssà moé là poé pà là tarà,En izamenâ que meicouneisse v-ou meiprezâ leù dret deù z-omei eucaziunê nà barbaio que seulouvà ta la cousiensa é qu'én moude ente toutei son lieurei de parlâ moé creî, deilieurad de l'eijiau moé de là mezirà z-ei engueitàd mo le dezeî le pu fuo(rt) deù z-omei,En gardiâ que fau tà fuorsà parâ leù dret deù z-omei pà nà relhà de dreit, de tau biaé que sidiesson pa eublejad, fautà de mîer, de s'arvïrâ coutre là tïranio moé là cachazou,En gardiâ que fau tà fuorsà eivalentâ le deivourpamen d'arlasieu d'amïtio entremeî la nasieù,En izamenâ que dïn là chartà leu publei de la Nasieù-Junïda z-on tournàd feurtï lhu fë dïn leù dret de solà deù z-omei, dïn là dïnessà é là valou de là proussounà ome, dïn là pariressà deù dret deù z-omei moé de la fenna, peù que se nonsion deitarmenad pà favourizâ le pourgreî seusiau moé pà gambï de la condesieu d'eitansà melhu bei nà lïbiarto pu grendà,En pezà que n'enjinamen quemun z-ei de pourmeirà valou pà coumpï quelà engatà, [feurtisson]le Nonsiamen prizent deù dret deù z-omei pà là tarà tenteirà;eideiadà de quemun dezâ pà tà leù publei moé ta la nasieù; pà que tà leù partïtüler moé ta leù z-alachou de là seusieto, en vî queu Nonsiamen tejou dïn l'eime, se fanon d'ensenhâ, d'endücâ, de deivourpâ le raspê de queù dret; de nen feurtï l'arcouneissensà moé l'aplecazou ente que sio mai pà de vrei, pà le biaé de dïsizieù segada nasiunera moé entrenasiunera, to entremeî leù publei deù z-Eitâ parsouner mo entremeî queù de la z-eirada rejentada pà ilh.Ta la proussouna neisson lieura moé parira pà dïnessà mai dret. Son charjada de razou moé de cousiensà mai lhu fau arjî entremeî lha bei n'eime de freiressà.Chatün se puod privaleî de tà leù dret moé lïbiartâ feurtïda dïn sai, sen pavun deiparsiamen, nieu be de rassà, coulou, teirà, lïngà, arlejieu, d'eivï peuletïque v-ou eutremai, d'eurejinà pà nasieu v-ou clhassà, de rechessà, de neissensà v-ou sitiazou de ta sorta.De mai, soularon pavun deïparsiamen bei là sitiazou peuletïcà, juredeirà, entrenasiuneirà deu paï v-ou de là countradà partenenser, siache queu paï v-ou countradà sio endeipendent, sio tütelàd, sen dreit sieu v-ou seumetüd bei cau que sio devïza de soubranessà.Chatün partïtüleir tê le dreit de vieure, deilieure moé suràd de sà proussounà.Pavunà proussounà siro eiclhavadà v-ou eissarvïdà; l'eiclhavaio moé le coumiarse d'eiclhavei son deifendüd mo que nen sio le biaé.Pavunà proussounà siro trementadà, nïmai chatiadà d'én biaé bouriaud, loubïd v-ou lütrissouz.Chatün tê le dreit d'esse tratàd mo nà proussounà de dreit.Toutei son parer davan là lei moé tenon dreit sen deiparsiamen d'esse parad pareiramen pà là lei. Toutei tenon le dreit d'esse parad pareiramen coutre ta leù reboessamen que cheupïssesson le Nonsiamen prizent mai tà leù z-acanhamen v'én reboessamen tau.Chatünà proussounà tê le dreit d'arcoue sartenàd davan leù trebunau nasiuner couvenent endecoutre la fazenta que cheupïsson leù dret de fon arcouneisud bei se pà là coustetüsieu moé pà là lei.Narmà puod l-esse lapàd, emprezounàd v-ou feidïd pà cachà.Chatünà proussounà tê le dreit tenteiramen pareir de faî argueitâ sa razou dreitürouzamen moé davan toutei p'én trebunau endeipendent moé sen partï prez, que deitarmenaro sio seù dret moé eublejazou, sio là dreitessà de cau que sio eicourpadà pà chatiâ, menadà encoutre se.Chatünà proussounà eicourpadà de mau faî z-ei vedüdà mo sen fautà joucà quelà tï sidiessà eitadà moutradà silan là lei passan én pourseî badàd ente siro eitadà tenteiramen garantïdà de se poudeî jutefiâ.Pavunà proussounà siro coudanadà pà de la fazenta v-ou mancamen que z-éron pa én deilï enviâ le dreit nasuneir v-ou entrenasiuneir le men que son eitad coumetüd. Pariramen, lï balharon pavunà penà pu pezantà que lï z-adiesson balhàd le men deu deilï.Toutei siron parad coutre la fourazou cachouzà dïn lhu vïdà partïtüleirà, cha se v-ou dïn lhu letra moé coutre la rechada enviâ lhu eunou moé arnumadà. Chatünà proussounà tê le dreit d'esse paradà pà là lei encoutre quela fourazou moé rechada.Toutei se poudon deiplassâ deilieurei moé cheuzî lhu damouransà endïn n'eito.Chatünà proussounà puod tïtâ cau que sio paï, nieu sieu, peù lai tournâ.Chatünà proussounà tarveladà tê le dreit de sarchâ n'artïradà moé d'esse ratïrada dïn deù paï autrei.Queu dreit puod pa l-esse raclhamàd si là proussounà z-ei setütadà pà razou de creme eurdenare v-ou pà vî fazentàd endecoutre la fï moé prensipei de la Nasieu-Junïdà.Chatün partïtüleir tê le dreit d'esse sitadoun endacan.Poudon enlouvâ bei narmà sà sitadounaio v-ou le dreit de nen channhâ.Siteu l'aje d'enjendrâ, l'ome moé là fennà sen pavunà rastrenhansà de rassà, de nasieu, sitadounaio v-ou arlejieu se poudon maridâ, poudon gambï nà famïlhà. Tenon deù dret parer pà se maridâ, vieure maridad mai dïvoursâ.Én maridaje puod mâ l-esse couvendüd bei là coussentïzou lieurà moé tenteirà de leù maridad.Là famïlhà z-ei là pessà nadrà mai souladeirà de là seusieto mai tê le dreit d'esse paradà pà quelà tï moé pà l'eito.Leù partïtüler, te sou vou tensen tenon le dreit d'esse proupiatarïei.Narmà se puod veî enlouvâ se be de cachà.Toutei son lieurei d'izamenâ, de ségre lhu cousiensà moé arlejieu. De que razurtà que poudon channhâ d'arlejieu v-ou d'eivejaire te sou v-ou tensen, davan toutei v-ou mâ cha ilh, en ensenhâ, pratïcâ, ségre la dïvousieù, coumpï la seremouniansa.Toutei son lieurei de lhu eivï moé de lhu parlaio, de que razurtà le dreit d'esse pa coussedüd pà se n'eivï mai queu de sarchâ, rassebre, eiparsî la rensenha moé la z-eideia pà cauque biaé que sio, sen l-esse empoéchàd pà la frontera.Toutei tenon le dreit de se massâ moé vïjanâ, mâ que coutürbesson pa.Narmà puod l-esse eubjelàd de se vïjanâ.Chatünà proussounà tê le dreit de prene pâ bei là derijansà mai goarnà de se paï, sio mai de se, sio pà le biaé de dalegad cheuvïd lieuramen.Toutei poudon dezâ pariramen la fousieù de rejentamen dïn lhu paï.Le vouleî deu puble soulà le coumandamen deù rejentairei. Queu vouleî tê de se faî couneisse dïn de la z-ilesieu euneita que son d'esse tendüda ten pà n'autre, bei là voutazou de toutei, pareirà, segretà v-ou en poursedâ de tau biaé que là voutazou damoure lieurà.Chatünà proussounà, mo parsouneirà de là seusieto, tê le dreit de sediouransà. Lï fau garantï la z-arsoursa, leù mia d'arlasieu moé de cutüra que feurtïsson sà dïneto, le deivourpamen lieure de sà proussounessà, pà l'ifuo nasiuneir moé là couperazou entrenasiuneirà, d'acourdansà bei l'entrencamen moé la z-arsoursa ce chatün paï.Chatünà proussounà tê le dreit d'eubrâ, de cheuvï se trabâ deilieure, de trabalhâ bei de la condesieù dreitürouza moé couvenenta mai d'esse paradà coutre là mencà de trabâ.Toutei tenon le dreit d'én salarïe pareir p'én trabâ pareir, sen gro de meipareiressà.Cau que sio eubrà tê de dreit nà paià dreitürouzà moé sufïzentà pà lï garentï, mai bei sà famïlhà, n'eitansà dïnà d'omei. Lhà siro coupletadà, si de bezoun pà tà leù mia de parazou seusialà.Chatün tê le dreit de criâ deù sendïcâ bei deù z-autrei mai de se teirâ dïn-t-én sendïco pà parâ seù z-anterê.Chatün tê le dreit de se peuzâ moé de se deivartï, nieu be de pa l-esse eublejàd de trabalhâ tro lounten, mai de vî deù counjî paiad tempourer.Chatün tê le dreit d'én lïvê de vïdà sufïzent pà feurtï sà sando, sa beneitansà mai de sà famïlhà, nieu be pà se nürî, se veitï, se ribâ, d-esse gandïd mo fau; tê vun dreit de sediouressà en ca de mencà d'obrà, de maleudio, d'eimangoutadà, de veveto, de velhezizou v-ou mai dïn leù ca autrei de pardà de seù mia de vieure pà ségà d'aferî que lai puod re.Là maî moé l'afan siron judad moé seutendüd de mai. Tà leù fan, sio neisud de maridad, sio de pa maridad, son parad te pariramen.Toutei tenon le dreit d'esse ensenhad. L'ensenhamen tê d'esse pà re, pà le mïn seù z-ilemen moé sà solà. L'ensenhamen ilementare z-ei nà relhà. Fau eiparsî l'ensenhamen fazenteir moé pourfesiuneir. Chatün poudro dezâ l'ensenhamen soubro sen mâ n'autrà argueità que se merite.L'ensenhamen issaiaro d'eipanï le mîer chatünà proussounà moé de pourdialâ le raspê deù dret deù z-omei mai la lïbiartâ de solà. Eifavouriro là couprenezou, le temperanje, l'amïtio entremeî ta la nasieù, moé tà leù vïjan de rassà moé d'arlejieu mai le deivourpamen de la fazilha de la Nasieù-Junïda pà seuvâ là poé.Leù parent tenon le dreit pourmeir de cheuvï le biaé d'endücâ lhu fan.Chatün tê le dreit de prene pâ lieuramen bei l'obrà de cutürà de là quemunansà, de jeuvï leù z-â moé de partajâ le pourgreî de là siensà mai la beuvïdà que nen son eisida.Chatün eutouz siro paràd pà se n'obrà de siensà, letra v-ou â, to meralamen mo de garimentadà.L'odre seusiau moé entrenasiuneir tê d'esse rejid de tau biaé que leù dret mai lïbiartâ soubre sai deilarjad pà queu nonsiamen sidiesson garentïd d'ïfeî tenteir.Chatün partïtüleir tê deù devê envâ là quemunansà dïn cau se puod mâ coumpï le deivourpamen lieure é tenteir de sà proussounessà.En jeuvï seù dret mai sà lïbiarto, chatün z-ei mâ devïzàd pà là lei bei le pourpau te sou de feurtï l'arcouneissensà moé le raspê de leù dret mai lïbiartâ eutruver mai pà coutentâ leù bezoun jutefiad de là meralà, de l'odre seusiau moé de là beneitansà de toutei dïn nà seusieto dïmoucrasseirà.Queu dret mai lïbiartâ poudron jamoé l-esse jeuvïd en coutrassâ la fï mai prensipei de la Nasieù-Junïda.Pavunà endïcà deu Nonsiamen soubre sai puod l-esse entendüda mo si balhessà bei n'eito, én vïjan, én partïtüleir cauque dreit que sio d'arjî v-ou de coumpï de la fazenta menada pà dïtreure leù dret mai lïbiartâ soubre-sai deilarjad.Ocarataque 10 de diciembre, 1948, yapatojeitaca oshequi atiri poneayetachari maaroni quipatsipeequi. Ipajiyeetiri la Asamblea General de las Naciones Unidas. Iriojeitaque apatojeitachari itiancanepee ivincatsaritepee iriori. Ineanajeitaquero sanquenarentsi sanquenatachari aca paperiquica. Icanti ocameetsataque amajeitero maaroni oca isanquenatacotaqueri. Te oncameetsateji intime tsaneemparoneri. Aisati icanti ocameetsati asanquenateneri maaroni atiripee irineanequipee iriori, inquemaj ei tantearori. Ocameetsati avaraaquero jaocarica isavicajeitiri atiri anta inampipeequi, escoerapeequl, jaocaricapee. Ocameetsati avamejeiteri maaroni ashanincapee ocantayetiri aca sanquenarentsiquica iriotasanojeitantearori.Tempa amoncaratavacaajeita maaroni. Timatsi acoajeitaqueri, te oncameetsatej i intsaneemparo. Acoajeitaque antimajeite cameetsa. Te oncameetsateji imperanajeitee itsipapee, te oncameetsateji iramatavijeitee, te oncameetsateji irishintsinajeitee, te oncameetsateji irimanajeitee.Tempa ocameetsati aneacameetsateri itsipapee atin, ancavintsaajeiteri. 1ro cantaincha timatsi oashinoncaajeitiriri itsipapee. Te oncameetsateji. Te aneacameetsateroj i yantajeitiri iriori. Te ancoyej quishimenteeroneri paitapeerica acantajeitiri. Aisati ariorica acoaque anquemisanteri Tasorentsi, te oncameetsatej i inquishimenteero. Te oncameetsatej irininajeitee. Ocameetsati anquemisantero paitapeerica acoajeitiri. Te ancoyeji intime quisheene; irointi acoaque antime cameetsa, aisati eiro otimitsi coiteimoteene. Tempa queario.Tempa aisati ocameetsati irijocacoventajeitee yora pincatsaripee aisati covariria, maaroni. Te oncameetsateji inquisashijeitee. Aisati ariorica iroashinoncaajeitee itsipapee, ocameetsati irijocacoventajeitee avincatsarite: eiro ishinetiritsi oashinonqueenemeri. Tempa ocameetsati iraacameetsatavacaajeitea maaroni atiripee.Tempa amoncaratavacaajeitaca: timatsi cameetsayetatsiri acoajeitiri. Irootaque apatojeitantacari aca, aponeayetaca maaroni nampitsipeequi. Icameetsajeitaque maaroni atiri: te oncameetsateji antseenqueri, te oncameetsateji ashirontimenteari. Timatsi ametapinijeitán aisati acoajeitiri, maaroni: shirampari, tsinane, maaroni. Acoajeitaque antimajeite cameetsa aisati eiro otimitsi coiteimoteene.Tempa arojeitaque itiancanepee ashanincapeeni anta aipatsitequi. Apocapiniti aca avametavacaapinijeita. Acarajeitiri Naciones Unidas, maaroni: acoajeitaque ashinejeiteri maaroni atiripee coiteimojeitiriri aisati ashinejeiteri cameetsayetatsiri yamejeitari. Te oncameetsateji amperanajeiteari.Tempa ocameetsataque asanquenateneri maaroni atiripee oca aneacameetsajeitiri. Ocameetsati irimajeitero maaroni atiri: te oncameetsateji intime tsaneemparineri.Irootaque isanquenajeitantarori yoraASAMBLEA GENERALoca:Timatsi noncamantajeiteri maaroni atiripee; jaocaricapee isavicaj ej tiri aisati j aocarica ocantayetari irineanepee iriori. Timatsi cameetsayetatsiri acoajeitiri maaroni. Te oncameetsateji intsaneapitsajeiteero itsipapee. Ocameetsati inquenqueshiretapinijeitero maaroni atiri oca nosanquenatiri, incavintsanteariri itsipapee. Aisati ocameetsati avamejeiteri maaroni atiripee, jaocarica isavicajeitiri.Aquempetavacaajeita maaroni atiri. Timatsi aquenqueshirejeitantari maaroni, timatsi amejeitari, ayojeiti paitarica ocameetsati antajeitiri: te oncameetsateji intsaneapitsajeiteero itsipapee. Te oncameetsateji imperanajeitee, te oncameetsateji iroashinoncaajeitee, irointi ocameetsati aacameetsatavacaajeitea.Acoajeitaque irimajeitero maaroni atiri oca cameetsayetatsiri asanquenatacotaqueri. Te oncameetsateji intsaneacoteari. Tempa amoncaratavacaaj ej taca, eiro acantiritsi itsipapee "Eiro noshinetimpitsi avirori. Pinashita, te pishanincatenaji, onashita pimeshina, aviro tsinane, onashita pineane, onashita piquemisantiri, piponeaca pashiniqui quipatsi, te pashitaarantea, te pimpincatsateji. Te pincameetsateji." Te oncameetsateji ancantayetero ocapee, irointi ocameetsati aacameetsatavacaajeitea, maaroni.Te oncameetsateji iroyeetee, te oncameetsateji iroiminquiashiyeetee, te oncameetsateji iroashinonqueeteeTe oncameetsateji irinoshiqueeteri atiri imperanatanteeteariri, intsameetacaanteariri. Te oncameetsateji intsameetacaayeeteri caari coatsi intsameete. Ocameetsati impinayeeteri maaroni tsameetantatsiri.Te oncameetsateji iroatsinayeeteri atiri, te oncameetsateji impasanatapiniterj, te oncameetsateji iroashinoqueeteri, te oncameetsatej i impashiventacayeariTempa atiri anajeitaque, aquempetavacaajeitaca. Te oncameetsatej i incantajeitee a gobierno, covariria aisati joeshi: "Caari pini atiri. Te pinquempetenaji narori."Queario aquempetavacaajeitaca Ocameetsati incavintsaajeitee maaroni itiancanepee gobierno, anquempejeitanteariri maaroni itsipapee. Te oncameetsateji incanteete: "Te pincameetsateji aviron."Timatsi ishinejeitaqueeri avincatsaritepee. Intimerica coatsineri intsaneapitsajeiteero, ocameetsati incantacoventajeitee yora pincatsaripee. Te oncameetsatej i irishineteri oashinoncaajeiteeneme.Terica ontime antayetiri, te oncameetsateji iraashitee yora covaririya, te oncameetsateji iroiminqueashijeitee. Aisati te oncameetsateji iraashitee pashinique quipatsi.Intimerica cantatsineri otimi caari cameetsatatsi antaqueri, ocameetsati intime caari quisheene, irisampitacojeitanteeri. Yora caari quisantatsi iriotanaque queariorica icantiri yora cantacoventeeneri.Ariorica intime atiri cantacoventeeri: "Timatsi yantiri, poiminqueri." 1ro cantaincha te oncameetsateji incante pincatsari: "Queario, timatsi yantin." Ocameetsati irijivate inquemisantee arori iriotasanotanteari jaoca ocanta maaroni. Ocameetsati iriotacojeitero maaroni ashanincapee, oncanteata eiro yoasanquetashiyeetee.Ariorica otimi antayetiri caari itsaneacojeiteeri avincatsari te. Impoij i incanterica avincatsaritepee te oncameetsateji oca antayetiri. 1ro cantainéha te oncameetsatej i inquisacoteero oca antitacari peerani. Pineaquero, peerani antantacarori, te intimeji tsaneacojeiteeroneri.Te oncameetsateji irashereashitee itsipapee aisati eiro iqueashiteemparo avanco irashereanteeri. Te oncameetsatej i iramenashitearo asanquenayetiri ariorica acoaque amanaquero. Te oncameetsateji incantashijeite ashanincapee: "Te incameetsateji yoca, timatsi yantayetiri." Ocameetsati intsaneaqueari yora avincatsaritepee.Oshinetaca anquenayetanaque jaocarica anta aipatsitequi. Te oncameetsateji intsaneacojeiteero.Ancoaquerica ajate pashiniqui quipatsi, te oncameetsatej i intsaneacoj citee avincatsaritepee. Aisati ancoaquerica ampiaje aipatsitequi, te oncameetsateji intsaneacojeiteero avincatsarite.Ariorica inquisashijeitee ashanincapee arori anta aipatsi tequi, ocameetsati iraacameetsajeitavaquee itsipapee atiri anta iipatsitequi iriori.1ro cantaincha ariorica antaquero caari cameetsatatsi aipatsitequi, eiro ajititsi iraacameetsajeitavaquee itsipapee atiri.Ocameetsati ashanincatasanoj eiteari maaroni savicajeitatsiri aipatsitequi.Te oncameetsateji incantashitee avincatsaritee: "Te aviro noshaninca." Aisati te oncameetsateji incantee: "Eiro noshinetimpitsi pishanincateari itsipapee atiri."Ariorica irantearitaque shirampari aisati tsinane, oshinetaca iraye aisati ocameetsati intime itomipee. Te oncameetsateji incanteeteri: "Te pishanincatenaji: eiro pai; onashita piquemisantiri: eiro pai." Irointi tsinane omoncarataqueri shirampari. Opincatsataca irosati: oshinetaca oncanteri shirampari ocoaquerica ayeri; aisati, ariorica airi omoncarataqueri, aisati oshinetaca oncante ocoaquerica ojocajeri.Terica incoye shirampari iraye, aisati terica oncoye tsinane aye, te oncameetsateji imperanayeeteari iraavacaajeitea.Ocameetsati avamejeiteri atomipee amejeitari aisati avamejeiteri irantapinitero cameetsatatsiri. Eirorica avametasanotiri cameetsa, eiro yaacameetsatavacaajeitatsi ashanincapee.Ocameetsati irashitaarantea maaroni atiri. Ocameetsati irashitearo apaniro, aisati incoaquerica incarajeiteri itsipapee irashijeitearo maaroni.Te oncameetsatej i iraapitsayeeteri irovararo.Ocameetsati anquenqueshiretero paitapeerica acoajeitiri, aisati ocameetsati anquemisante, ancoaquerica. Te oncameetsateji inquishimenteero avincatsarite. Ancoaquerica avashiniajero aquemisantiri, aisati oshinetaca. Ocameetsati amajeitero apaniro, aisati ocameetsati ancarajeiteri maaroni ashanincapee amajeitantearori. Ocameetsati avamej eiteri itsipapee, aisati antayetero icoacayeeri Atasorentsite.Ocameetsati anquenqueshiretero paitapeerica acoayetiri aisati ancamanteri itsipapee; te oncameetsatej i inquishimenteeteero. Ocameetsati avamejeiteri aisati savicajeitatsiri pashinipeequi quipatsi.Ocameetsati ampatojeitea avametavacaaj eitanteari. Te ocameetsatej i intsaneemparo.Terica ancoye, te oncameetsateji incanteetee: "Jeri yoca pincarajeitapiniteri."Ocameetsati ancamanteri avincatsarite paitarica acoajeitiri irantayeteri. Ariorica ancamantasanoteri arori: terica aneeri arori, ancoyeaqueri ashaninca, antianqueri incamanteri iriori.Te oncameetsateji incanteetee: "Te pincameetsateji, tecatsi pincantea pamitacoteri avincatsarite."Te oncameetsátej i impincatsatashitea avincatsaritepee, irointi ocameetsati ancoyeajeiteri pincatsariventajeitaqueeri. Ocameetsati irishinejeitee ampiitapinitero ancante janicarica acoaque impincatsariventajeitee. Ocameetsati asanquenatero, te oncameetsateji iriote pincatsari janicarica caari coatsi impincatsaritaje aisati: tempa iquishiricari.Ocameetsati iraacameetsatavacaajeitea maaroni savicajeitatsiri iipatsitequi, te oncameetsateji irashinoncaajeitea aparopee. Timatsi coiteimojeiteeri: avari, avararo; acoajeitaque ashanincapee aácameetsateeri; acoajeitaque aisati amayetero amejeitacari. Te oncameetsatej i intsaneemparo.Ocameetsati ontime jaocarica antaroaj ateri oncanteata amanantantearori coiteimoteeri. Ocameetsati antaroajate jaocarica acoiri; te oncameetsatej i incamantee itsipapee paitarica antayeterl. Te oncameetsatej i aisati iroashiventacaajeitee yora tsameetacayeeri. Te oncameetsateji aisati incantajeitee: "Eiro pitsameetitsi."Ariorica amoncarataqueri itsipapee antaroajataque, ocameetsati irimoncarataquea quireiqui impinayeeteeri.Ariorica antaroajate, ocameetsati impinatasanojeitee yora ataroajatiniri oncanteata eiro ashinoncatsi. Aisati te ancoyeji ashinoncayea ajina aisati atomipee. Ariorica ashinoncaavetea, ari ocameetsati incavintsayee itsipapee.Ancoaquerica, ocameetsati ancaraj eiteri i tsipapee taroajatiniriri avatorote ancamantajeiteri paita acoajeitiri. Ariorica amitacotavacaajeitea inquemisantajeitee, impajeitee maaroni irevijeitaqueeri.Ocameetsati irishinejeitee avatorote amaoreapini te. Te oncameetsatej i intsameetacaapinijeitee osamani. Cameetsa irishinejeitee amaoreajeite aparopee quitaiteri fiesta, aisati impinajeitee oquempetaca ataroaj ataque.Tempa acoajeitaque avari, aitsaare, avanco aisati aavintarontsi. Ariorica antsameeteneri avatorote ocameetsati impinatee quireiqui amanantantearori maaroni coiteimojeiteeri, aisati coiteimotirori ajina aisati atomipee. Aisati terica amatero antaroajate, aisati ariorica anteashipatanaque oncameetsate ontime coiteimoteeri. Aisati ocameetsati ontime coiteimoterori camajimentaaro iroori.Ocameetsati ancavintsaasanotero tsinane timatsiri otomipee, aisati ocameetsati ncavintsaasanoteri irijaniquipee, maaroni. Irinti cavintsaasanojeiterineri ishanincapee iriori.Ocameetsati ontime irishitoriatanteari maaroni atiripee. Ariorica inquee primaria, jero aisati segundaria, te oncameetsateji impinatero inqueanteari escoera. Ocameetsati aisati imperanayeeteari inquee, te oncameetsateji irisoquijaye evancaripee. Ocameetsati ontime pashinipee escoera iriotanteari ashanincapee mecanico, agropecuaria, paitapeerica. Ocameetsati ontime aisati universidad inqueanteari matasanotirori sanquenarentsi. Ariorica impinatero irointi yora queajeitatsiri.Ocameetsati avamejeiteri queajeitatsiri escoeraqui intimajeite cameetsa, incavintsaajeiteri itsipapee aisati irishineteri itsipapee intime cameetsa. Tempa ocameetsati ancavintsaajeiteri itsipapee, aacameetsajeiteri. Eiro aquisashitaritsi poneachari pashiniqui quipatsi, neanatantarori otsipapee neantsi. Aisati eiro aquisashiyetaritsi nashitachari imeshina, aisati yora caari quempejeiteene iquemisanti. Ocameetsati amitacojeiteri maaroni atiri aacameetsatavacaajeitea, antimajeite Cameetsa.Yora ashitariri itomipee irio cantatsineri jaocarica intianqueri itomipee inqueanteari escoera.Oshinetaca irantajeitero maaroni oca yantayetiri ishanincapee. Te oncameetsatej intsaneempari. Ocameetsati iriveshireimentearo timayetatsiri inampiqui: escoera, campo, iroane, maaroni.Ariorica irovetsiquero ashanincapee paitarica, aisati ariorica irisanquenatero paitarica, tempa iriotaque ashitarori. Incoaquerica, ocameetsati impimantero; te oncameetsateji incoshiyeeteri.Ocameetsati irishinejeiteero avincatsaritepee oca asanquenatacotaqueri; te oncameetsateji intsaneapitsateero.Ariorica ancoaque antimajeite cameetsa, eiro acantashitapinitari itsipapee incavintsaajeitee, aisati iramitacojeitee. Irointi ocameetsati ancavintsaajeiteri iriori, ami tacojeiteri. Impoijiquea antimajeite cameetsa.Otimi oshequi cameetsayetatsiri asanquenatacotaqueri. Ocameetsati amayetero oca acoajeitiri aisati amejeitacarica. 1ro cantaincha te oncameetsateji antsaneaqueari oca icoajeitaqueri itsipapee. Yora pincatsari aisati yora covariria aisati yora joeshi incamantajeitee paitarica antajeiteri oncanteata eiro ashereiritsi itsipapee, aisati oncanteata eiro avashinoncairitsi.Ocameetsati maaroni oca ashinejeitiri itsipapee, iro cantaincha te oncameetsateji irantero caari acoacaajeitaqueririca maaroni atiripee.Ocameetsati amoncarajeitero maaroni asanquenajeitaqueri aca. Te oncameetsateji intsaneapitsaj eiteero avincatsaritepee aisati ashanincapee. Ocameetsati ashinejeiteri maaroni atiri irisavicajeite cameetsa.Bəşər ailəsinin bütün üzvlərinə xas olan ləyaqət hissinin və onların bərabər və ayrılmaz hüquqlarının tanınmasının azadlıq, ədalət və ümumi sülhün əsası olduğunu nəzərə alaraq,insan hüquqlarına etinasızlıq və nifrətin bəşəriyyəti dəhşətə gətirən barbarizm hərəkətlərinə səbəb olduğunu və insanların söz və etiqad azadlığına malik, qorxu və ehtiyacdan azad olduqları dünyanın yaradılmasının bəşəriyyətin ən ali istəyi olduğunu nəzərə alaraq,insanın son vasitə kimi istibdad və zülmə qarşı qiyama qalxmağa məcbur olmamasını təmin etmək üçün insan hüquqlarının qanunun hakimiyyəti ilə müdafiə olunmasının zəruriliyini nəzərə alaraq,xalqlar arasında mehriban münasibətlərin inkişafını dəstəkləməyin vacibliyini nəzərə alaraq,Birləşmiş Millətlərin xalqlarının BMT Nizamnaməsində əsas insan hüquqlarına, insan şəxsiyyətinin ləyaqət və dəyərinə, kişi və qadınların hüquq bərabərliyinə inamlarını təsdiq etdiklərini və daha geniş azadlıq şəraitində sosial tərəqqi və həyat şəraitinin yaxşılaşdırılmasına yardım etməyi qət etdiklərini nəzərə alaraq,üzv dövlətlərin BMT ilə əməkdaşlıq şəraitində insan hüquqlarına və əsas azadlıqlara ümumi hörmət və onlara əməl olunmasına yardım etməyi öhdələrinə götürdüklərini nəzərə alaraq,bu hüquq və azadlıqların xarakterinin tam şəkildə dərk olunmasının həmin öhdəliyin hərtərəfli yerinə yetirilməsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alaraq,BMT Baş Assambleyasıİnsan hüquqları Haqqında Ümumi Bəyannaməni, hər bir kəsin və cəmiyyətin hər bir orqanının bu Bəyannaməni rəhbər tutaraq maarifçilik və tədris yolu ilə həmin hüquq və azadlıqlara hörmət olunmasına yardım etməsi və milli və beynəlxalq səviyyədə tərəqqipərvər tədbirlər yolu ilə, həm təşkilatın üzvü olan xalqları, həm də onların yurisdiksiyası altında olan ərazilərin xalqları arasında ümumilikdə və effektiv tanınması və həyata keçirilməsinə səy göstərmələri məqsədilə bütün xalqlar və bütün dövlətlərin yerinə yetirməyə can atmalı olduqları vəzifə kimi bəyan edir.Bütün insanlar ləyaqət və hüquqlarına görə azad və bərabər doğulurlar. Onların şüurları və vicdanları var və bir-birlərinə münasibətdə qardaşlıq ruhunda davranmalıdırlar.Hər bir şəxs irqindən, dərisinin rəngindən, cinsindən, dilindən, dinindən, siyasi və digər əqidəsindən, milli və ya sosial mənşəyindən, əmlak, sosial mövqe və digər vəziyyətindən asılı olmayaraq bu Bəyannamədə elan olunmuş bütün hüquq və azadlıqlara malik olmalıdır.Bundan əlavə, həmin şəxsin mənsub olduğu ölkənin və ya ərazinin, həmin ərazinin müstəqil, qəyyumluq altında olan, özüidarəolunmayan və ya suverenliyi hər hansı şəkildə məhdudlaşmış olmasından asılı olmayaraq, siyası, hüquqi və beynəlxalq statusundan asılı olaraq heç bir ayrı-seçkilik qoyulmamalıdır.Hər bir şəxsin yaşamaq, azadlıq və şəxsi toxunulmazlıq hüququ var.Heç kim kölə və ya asılı vəziyyətdə saxlanıla bilməz; quldarlıq və qul ticarəti bütün formalarda qadağan edilir.Heç kim işgəncəyə və ya qəddar, qeyri-insani və ya onun ləyaqətini alçaldan münasibətə və cəzaya məruz qalmamalıdır.Hər bir şəxs harada olmasından asılı olmayaraq özünün hüquq subyektltiliyinin tanınması hüququna malikdir.Bütün insanlar qanun qarşısında bərabərdirlər və qanun tərəfindən bərabər müdafiə hüququna malikdirlər. Bütün insanlar bu Bəyannaməni pozan hər hansı ayrı-seçkilikdən və belə ayrı-seçkiliyə hər hansı cəhddən bərabər müdafiə olunma hüququna malikdirlər.Hər bir şəxs Konstitusiyanın və ya qanunun ona verdiyi hüquqların pozulması zamanı sələahiyyətli milli məhkəmələr tərəfindən hüquqlarının bərpa olunması hüququna malikdir.Heç kim özbaşına həbsə, tutulmaya və ya sürgünə məruz qala bilməz.Hər bir şəxs onun hüquq və vəzifələrinin təyini və ona qarşı irəli sürülmüş cinayət ittihamının əsaslılığının müəyyənləşdirilməsi üçün onun işinin müstəqil və bitərəf məhkəmədə, tam bərabərlik əsasında, aşkarlıq və ədalətin bütün tələblərinin gözlənilməsi şəraitində baxılması hüququna malikdir.Cinayət törətməkdə ittiham olunan hər bir şəxs günahı ona müdafiə üçün bütün imkanların təmin olunduğu açıq məhkəmə istintaqında qanuni şəkildə sübut olunanadək günahsız hesab edilmək hüquna malikdir.Heç bir kəs milli qanunvericilik və ya beynəlxalq hüquqa əsasən törədildiyi zaman cinayət hesab edilməyən hərəkət və ya hərəkətsizlik üçün cinayətdə ittiham oluna bilməz. Eyni zamanda cinayətin törədildiyi zaman tətbiq oluna biləcək cəzadan daha ağırı tətbiq oluna bilməz.Heç kim şəxsi və ailə həyatına müdaxiləyə, evinin toxunulmazlığına, məktublaşmasının gizliliyinə, şərəf və nüfuzuna özbaşına qəsdə məruz qala bilməz. Hər bir şəxsin belə müdaxilə və qəsdən qanun tərəfindən müdafiə olunmaq hüququ var.Hər bir şəxs hər bir ölkə hüdudunda sərbəst hərəkət etmək və yaşayış yeri seçmək hüququna malikdir.Hər bir şəxs öz ölkəsi də daxil olmaqla istənilən ölkəni tərk etmək və öz ölkəsinə qayıtmaq hüququna malikdir.Hər bir şəxs digər ölkələrdə təqibdən sığınacaq axtarmaq və bu sığınacaqdan istifadə etmək hüququna malikdir.Bu hüquq həqiqətən də qeyri-siyasi cinayət və ya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məqsəd və prinsiplərinə zidd hərəkət törədilməsinə əsaslanan təqiblər zamanı istifadə oluna bilməz.Hər bir şəxs vətəndaşlıq hüququna malikdir.Heç kim özbaşına olaraq vətəndaşlıqdan və vətəndaşlığını dəyişmək hüququndan məhrum edilə bilməz.Yetkinlik yaşına çatmış kişilər və qadınlar irqi, milli və dini əlamətlərinə görə heç bir məhdudiyyət qoyulmadan nikaha daxil olmaq və ailə qurmaq hüququna malikdirlər. Onlar nikaha daxil olarkən, nikah müddətində və onun pozulması zamanı eyni hüquqlardan istifadə edirlər.Nikah, nikaha daxil olan hər iki tərəfin azad və tam razılığı olarsa bağlana bilər.Ailə cəmiyyətin təbii və başlıca qrup vahididir və cəmiyyət və dövlət tərəfindən müdafiə olunma hüququna malikdir.Hər bir şəxsin həm təkbaşına, həm də digərləri ilə birlikdə mülkiyyətə sahib olma hüququ var.Heç kim özbaşına olaraq mülkiyyətdən məhrum edilə bilməz.Hər bir şəxs düşüncə, vicdan və din azadlığı hüququna malikdir; bu hüquqa öz dinini və etiqadını dəyişmək azadlığı və öz dininə və inanclarına təhsil, dua və dini və ritual ayinlər zamanı təklikdə və ya başqaları ilə birlikdə, aşkar və ya fərdi şəkildə etiqad etmək azadlığı daxildir.Hər bir şəxs əqidə və onu sərbəst ifadə etmək azadlığı hüququna malikdir; bu hüquqa maneəsiz olaraq əqidəyə malik olmaq və informasiya və ideyaları dövlət sərhədlərindən asılı olmayaraq istənilən vasitələrlə axtarmaq, əldə etmək və yaymaq azadlığı daxildir.Hər bir şəxs dinc yığıncaqlar və assosiasiyalar azadlığı hüququna malikdir.Heç bir şəxs hər hansı bir assosiasiyaya qoşulmağa məcbur edilə bilməz.Hər bir şəxs dövlətin idarə olunmasında bilavasitə və ya azad şəkildə seçilmiş nümayəndələr vasitəsilə iştirak etmək hüququna malikdir.Hər bir şəxs öz ölkəsində dövlət xidmətində qulluq etmək üçün bərabər imkana malik olmaq hüququna malikdir.Xalqın iradəsi iqtidar hakimiyyətinin əsası olmalıdır; bu iradə öz ifadəsini gizli səsvermə yolu ilə, ümumi və bərabər seçki hüququ və ya səsvermənin azadlığını təmin edən digər eynimənalı formalar əsasında keçirilən mütamadi və saxtalaşdırılmamış seçkilərdə tapmalıdır.Hər bir şəxs cəmiyyətin üzvü kimi sosial müdafiə hüququna və milli səylər və beynəlxalq əməkdaşlıq yolu ilə və hər bir dövlətin strukturu və resurslarına uyğun olaraq onun ləyaqətinin müdafiəsi və şəxsiyyətinin azad inkişafı üçün iqtisadi, sosial və mədəni sahələrdə hüquqlara malikdir.Hər bir şəxsin əmək, sərbəst iş yeri seçmək, ədalətli və yaxşı iş şəraiti və işsizlikdən müdafiə hüququ var.Hər bir şəxs heç bir ayrı-seçkilik olmadan eyni iş üçün eyni əmək haqqı almaq hüququna malikdir.Hər bir işləyən şəxs, əməyinin lazım gələrsə digər sosial müdafiə vasitələrilə tamamlanan, onun özünün və ailəsinin layiqli dolanışığını təmin edə bilən ədalətli və qənaətbəxş ödənilməsi hüququna malikdir.Hər bir şəxsin həmkarlar ittifaqı yaratmaq və öz sosial maraqlarını müdafiə etmək üçün həmkarlar ittifaqlarına daxil olmaq hüququ var.Hər bir şəxsin istirahət və asudə vaxt, o cümlədən iş gününün ağlabatan hüdudu və ödənilən mütamadi məzuniyyət hüququ var.Hər bir şəxs onun özünün və ailəsinin səhhət və rifahını təmin etmək üçün lazım olan, qida, geyim, tibbi xidmət və lazımi sosial təminat da daxil olmaqla həyat səviyyəsi hüququna və işsizlik, xəstəlik, əlillik, dul qalma, qocalıq və ondan asılı olmayan səbəblər üzündən yaşayış vasitələrinin itirilməsi zamanı təminat hüququna malikdir.Analıq və uşaqlıq xüsusi qayğı və yardım almaq hüququna malikdirlər. Həm nikah nəticəsində həm də nikahdan kənar doğulmuş uşaqlar eyni sosial müdafiədən istifadə etməlidirlər.Hər bir şəxsin təhsil hüququ var. Ən azı ibtidai və ümumi təhsil pulsuz olmalıdır. İbtidai təhsil icbari olmalıdır. Hər kəs texniki və peşə təhsili almaq imkanına malik olmalıdır, ali təhsil də hər kəsin qabiliyyəti əsasında hamıya eyni dərəcədə müyəssər olmalıdır.Təhsil insan şəxsiyyətinin tam inkişafına və insan hüquqları və əsas azadlıqlara hörmətin artırılmasına yönəldilməlidir. Təhsil xalqlar, irqi və dini qruplar arasında qarşılıqlı anlaşmanın, dözümlülüyün və dostluğun möhkəmləndirilməsinə və Birləşmiş Millətlərin sülhü qoruma sahəsində fəaliyyətinə yardım etməlidir.Valideynlər öz azyaşlı uşaqlarının təhsil növünü seçməkdə üstünlüyə malikdirlər.Hər bir şəxs cəmiyyətin mədəni həyatında sərbəst iştirak etmək, incəsənətdən həzz almaq, elmi tərəqqidə iştirak etmək və onun faydasından istifadə etmək hüququna malikdir.Hər bir şəxs müəllifi olduğu elmi, ədəbi, və incəsənət əsərlərinin nəticəsində meydana çıxan maddi və mənəvi mənafelərinin qorunması hüququna malikdir.Hər bir şəxsin bu Bəyannamədə əks olunmuş hüquq və azadlıqların tam təmin olunduğu sosial və beynəlxalq düzüm hüququ var.Hər bir şəxs yalnız onun azad və tam inkişafı mümkün olduğu cəmiyyət qarşısında vəzifələr daşıyır.Öz hüquq və azadlıqlarını həyata keçirərkən hər bir şəxs yalnız elə məhdudiyyətlərə məruz qala bilər ki, onlar qanun tərəfindən digərlərinin hüquq və azadlıqlarının tanınması və hörmət olunmasının təmin edilməsi və demokratik cəmiyyətin əxlaqi, ictimai asayiş və ümumi rifah tələblərini ödəmək məqsədilə təyin edilmiş olsun.Bu hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məqsəd və prinsiplərinə zidd olmamalıdır.Bu Bəyannamədə heç nə hər hansı dövlətə, şəxslər qrupuna və ayrı-ayrı şəxslərə Bəyannaməndə elan olunmuş hüquq və azadlıqların məhvinə yönəlmiş hər hansı fəaliyyətlə məşğul olmaq və ya hər hansı hərəkəti törətmək hüququnun verilməsi kimi təfsir oluna bilməz.Ti-atsea câ pricânushtearea-a nâmuziljei nativâ shi-ndrepturli egali shi nealienabili-a tutâlor membrilji-a taifâljei a omlui easti fimelju-a li-bertatiljei, a-ndriptatiuljei shi-a irinjiljei din lumi,Ti-atsea câ nitinjisearea shi atimusearea-a-andrepturlor a omlui dutsea la comportâri barbari cari u prusvulisea sinidisea-a uminitatiljei, sh-ti-atsea câ adrariljei lumi tu cari iatsâli umineshtsâ va s-hârseascâ di libertatea di zbor shi pisti shi va s-hibâ liberi di firca shi urfanjea easti proclamatâ ti nai ma analtul ideal a cafi unlui om,Ti-atsea câ important easti câ-ndrepturli-a omlui s-hibâ afiriti cu sistemlu juridic câ s-nu hibâ omlu pimtu pi-atsea ta s-mutâ contra-a tiraniiljei shi tirinsearea,Ti-atsea câ important easti câ sâ-lji si da indati developarea-a relatsiilor di uspitsâlji anamisa di miletsli,Ti-atsea câ miletsli-a Natsiunilor Uniti cu Harta nica nâ oarâ u confirmarâ pistusinea-a lor la-ndrepturli fundamentali-a omlui, la nâmuzea shi valoarea-a personalitatiljei umineascâ shi egalitatea-a bârbatlui shi-a muljeariljei shi ti-atsea câ apufâsirâ câ sâ-lji indati-a developariljei sotsialâ shi s-li amelioreadzâ conditsiili ti banâ tu ma marea libertati,Ti-atsea câ statili membri u loarâ obligatsia tu colaborari cu Natsiunili Uniti s-u asigurâ tinjisearea gheneralâ shi aplicarea-a-ndrepturlor a omlu shi libertâtsli fundamentali,Ti-atsea câ acâchisearea gheneralâ-a lushtor ândrepturi shi libertâts easti di nai ma marea importantsâ ti-ntreaga realizari-a lishtei obligatsii,Adunarea gheneralâUproclameadzâ aestâ Declaratsii Universalâ ti-ndrepturli-a omlui ca un standard comun cari lipseashti s-lu-agiungâ tuti miletsli shi tuti natsiili cu tsi cafi unâ individuâ shi cafi un organ a sotsietatiljei, cara va u-aibâ dipriunâ ân videari aestâ Declaratsii, va shi-u aibâ tendintsa câ prin ânvitsarea shi educatsia s-aducâ la tinjisearea-a lushtor ândrepturi shi libertâts shi cu metrili progresivi natsionali shi internatsionali s-hibâ asiguratâ pricânushtearea shi tinjisearea-a lor gheneralâ sh-di dealihealui cum anamisa di miletsli-a singurilor stati membri, ashi shi anamisa di miletsli-a tsilor teritorii cari suntu sum administrarea-a lor.Tuti iatsâli umineshtsâ s-fac liberi shi egali la nâmuzea shi-ndrepturli. Eali suntu hârziti cu fichiri shi sinidisi shi lipseashti un cu alantu sh-si poartâ tu duhlu-a frâtsâljiljei.Tuti-ndrepturli shi libertâtsli dit aestâ Declaratsii âlji pricad a cafi unlui insu independent di rasa, bâeaua-a chealiljei, sexul, limba, pistea, minduearea politicâ icâ altâ, orighina natsionalâ shi sotsialâ, starea di aveari, fatsirea icâ cari tsi s-hibâ alti conditsii.[Missing 2nd paragraph]Cafi un ari-ndreptul ti banâ, libertati shi sigurantsa-a personalitatiljei.Canâ nu poati s-hibâ tsânut tu sclâvilji icâ supuniri: sclâviljea shi comertslu cu sclavi s-azâptâseashti tu tuti formili.Canâ nu lipseashti s-hibâ loat la pidipseari icâ la comportari ninjilâoasâ, niumineascâ shi-arshionasâ icâ la ghizai.Cafi un ari-ndreptu pisti tut s-hibâ pricânâscut ca un subiectu juridic.Tuts suntu egalji dininti-a nomlui shi au ândreptu, fârâ canâ soi di discriminari, la egala apurari-a nomlui.Cafi un ari-ndreptu câ tribunalili natsionali efectiv s-lu-apurâ di frândzearea-a-ndrepturlor fundamentali cari lj-suntu pricânâscuti cu constitutsia shi nomurli.Canâ nu poati dupâ vrearea-a vârnului s-hibâ âncljis, detsânut, niti avinat.Cafi un ari-ndreptul egal didip la giudicarea-ndreaptâ shi publicâ dininti-a tribunalui independent shi obiectiv cari va s-detsidâ ti-ndrepturli-a lui shi obligatsiili sh-ti orighina-a cafi unlui act criminal tsi-lji si arucâ-a lui.Cafi un acuzat ti act criminal ari-ndreptur s-hibâ lugurist câ nu-i câbati pânâ tsi pi bazaa nomlui, câbatea nu s-confirmâ la un protses public la cari lj-suntu asigurati tuti garantsii lipsiti ti apurarea-a lui.Canâ nu poati s-hibâ giudicat ti acti icâ omisiunji cari nu fac act criminal dupâ-ndreptul natsional icâ internatsional tu chirolu cându suntu fapti. Tut ashi nu poati s-hibâ curmatâ ma greauâ ghizai di atsea cari putea s-hibâ aplicatâ tu chirolu cându-i faptu actlu criminal.Canâ nu poati s-hibâ dupâ vrearea-a altului loat la minteari tu bana-lji particularâ, taifa, casa icâ corespondentsia nitsi la agudeari pi tinjiea shi nâmuzea. Cafi un ari-ndreptu la apurari di nomlu contra-a ahtariljei minteari icâ agudeari.Cafi un ari-ndreptul la libertati di minari shi alidzeari-a loclui ti mincheani tu sinurli-a unlui stat.Cafi un ari-ndreptul s-fugâ dit cari tsi s-hibâ stat, inclusiv shi-a lui, shi sh-si toarnâ tu statlu-a lui.Cafi un di avinatslji ari-ndreptul s-caftâ shi sh-si hârseascâ di azil tu altili stati.La-ndreptul aestu canâ nu poati s-apeleadzâ tu cazlu cându avinarea easti bazatâ pi un act criminal di naturâ nipoliticâ icâ protsedurâ contra-a scopurlor shi printsipiilor a Natsiunilor Uniti.Cafi un ari-ndreptul la unâ tsitâtsenii.Canâ nu poati dupâ vrearea-a altului s-hibâ alâsat fârâ tsitâtsenii nitsi fâra di-ndreptul câ s-u alâxeascâ tsitâtsenia.Bârbatslji majori shi muljeri fârâ canâ soi di limitâri di punctul di rasa, tsitâtsenia icâ pisti, au ândreptul s-intrâ tu cârunâ shi s-facâ taifâ. Elji suntu egalji la intrarea tu cârunâ, tut chirolu pânâ dutsi câruna shi la aspârdzearea-a ljei.Câruna poati s-facâ cu libera shi completa câilâchi-a inshilor cari intrâ tu cârunâ.Taifa easti nucleulu natural shi fundamental a sotsietatiljiei shi ari-ndreptul la afireari di partea-a sotsietatiljei shi-a statlui.Cafi un ari-ndreptu s-aibâ aveari, singur, ma sh-deadun cu altsâ.Canâ nu poati dupâ vrearea-a altului s-hibâ alâsat fârâ di aveari.Cafi un ari-ndreptul la libertatea-a mindueariljei,a sinidisiljei shi-a pistiljei; ândreptul aestu u includi shi alâxeaarea-a pistiljei shi-a câidiiljei shi libertatea câ omlu singur icâ-n comunitati cu altsâlji, public icâ particular shi-u manifesteadzâ pistea icâ câidiea pi calea di-nvitsâturâ, practicari-a pistiljei shi sh-li facâ arâdzli.Cafi un ari-ndreptu lalibertatea sh-mindueascâ shi s-exprimâ, tsi luacatsâ shi-ndreptul s-nu hibâ cârtit ti minduearea-lji, ma shi-ndriptatea câ s-caftâ, s-aproachi shi s-tindâ informatsii shi idei cu cari tsi s-hibâ instrumenti shi independent di sinurli.Cafi un ari-ndreptu shi libertatea la fronima adunari shi uneari.Canâ nu poati s-hibâ pimtu zorlea s-pricadâ la vârâ asotsiatsii.Cafi un ari-ndreptu s-ljea parti la condutsirea cu lucri publitsi tu statlu-a lui, direct icâ prin liber aleptsâljei reprezentantsâ.Cafi un ari-ndreptu pi baza egalâ s-intrâ tu slujbâ publicâ tu statlu-a lui.Vrearea-a miletljei easti baza-a puteariljei a statlui; vrearea aestâ lipseashti s-hibâ spusâ la alidzerli perioditsi shi liberi cari va s-facâ cu-ndreptul gheneral shi egal la votari, cu votarea secretâ icâ unâ protsedurâ adecvatâ cari u-asigurâ libertatea-a votariljei.Cafi un, ca membru-a sotsietatiljei, ari-ndreptu la asigurarea sotsialâ shi-ndreptul sh-realizeadzâ-ndrepturi economitsi, sotsiali shi culturali lipsiti la nâmuzea-a lui sh-ti libera developari-a personalitatiljei a lui, cu agiutolu-a statlui shi-a colaborariljei internatsionalâ, shi conform cu organizatsia shi institutsiili-a statlui a lui.Cafi un ari-ndreptupi lucru, la libera alidzeari la intrarea tu lucru, la-ndreapti shi buni conditsii ti lucrari shi la apurarea di nilucrari.Cafi un, fârâ canâ alidzeari, ari-ndreptu la platâ egalâ ti idviul lucru.Cafi un cari lucreadzâ ari-ndreptu la-ndreapta shi buna platâ cari-a lui shi-a taifâljei a lui lâ asigurâ exiestentsii cari corespundi la nâmuzea umineascâ shi cari, fu câ va s-lipseascâ, va s-hibâ completatâ cu altsâ pâradz di apurarea sotsialâ.Cafi un ari-ndreptu s-fondeadzâ shi s-intrâ tu sindicat ti-apurea-a interesilor a lui.Cafi un ari-ndreptu la discurmari shi njirari, inclusiv shi limitarea cu chifiri-a oarâljei ti lucru shi advili perioditsi cu platâ.Cafi un ari-ndreptu la un standard ti bânatic cari lj-asigurâ shi ghinistari, a lui shi-a taifâljei a lui, inclusiv hârnearea, ânvishtearea, casa, shi mâtrita-a iaturlui shi slujba sotsialâ tsi-i lipsitâ, ma shi-ndreptul la asigurari tu caz di armâneari fârâ lucru, lângoari, niputeari, ânvidueari, ausheatic shi altili cazuri di chireari-a pâradzlor ti existentsii di tsircumstantsili independenti di vrearea-a lui.Dadili shi ficiorlji au ândreptul di unâ mâtritâ spetsialâ shi agiutor. Tuts ficiorlji, faptsâ tu cârunâ icâ nafoarâ di ea s-hârsescu di idvea apurari sotsialâ.Cafi un ari-ndreptul la-nvitsâturâ. Anvitsarea lipseashti s-hibâ fârâ pâlteari, canai tu sculiili primari shi di calificari. Sculia primarâ easti obligatorii. Educatsia tecnicâ shi di calificari lipseashti s-hibâ actsesibilâ ti tuts unâ turlii pi baza di atsea cum suntu câdâri.Anvitsarea lipseashti s-hibâ ândreaptâ ti-mplina developari-a personalitatiljei a omlui shi-nvârtushearea-a tinjiseariljei a-ndrepturlor a omlui shi libertâtsli fundamentali. Atsea lipseashti s-li agiutâ acâchisearea, arâvdarea shi uspitsâljea anamisa di tuti miletsli, grupatsii di rasâ shi pisti, ma shi activitatea-a Natsiunilor Uniti shi vigljearea-a irinjiljei.Pârintsâlji lu-au ândreptul cu prioritati câ s-lâ u-aleagâ sculia-a ficiorlor a lor.Cafi un ari-ndreptu liber s-ljea parti tu bana culturalâ-a comunitatiljei, sh-si hârseascâ pi arta shi s-ljea parti la developarea di shtiintsâ shi la hâirea tsi vini di-aclotsi.Cafi un ari-ndreptu la apurarea-a interesilor morali shi materiali cari es dit cafi unâ creatsii di shtiintsâ, literarâ icâ artisticâ-a curi creator easti el.Cafi un ari-ndreptu la progres sotsial shi internatsional tu cari ândrepturli spusi tu aestâ Declaratsii pot ta s-hibâ realizati complet.Cafi un ari obligatsiili-a lui fatsâ di comunitatea cari mash ea lji-asigurâ nâintari liberâ shi completâ-a personalitatiljei a lui.La realizarea-a-ndrepturlor shi-a libertâtslor a lui cafi un poati s-hibâ supus mash la atseali limitâri cari suntu prividzuti cu nomlu cu scupolu câ s-asigurâ pricânushtearea lipsitâ shi tinjisearea-a-ndrepturlor shi-a libertâtslor a alântor shi cu scoplu ti satisfatsirea-a ândreaptilor câftâri-a moralui, sistemlu public shi ghinistarea publicâ tu sotsietatea democraticâ.Aesti-ndrepturi shi libertâts di canâ turlii nu pot sâ si realizeadzâ contra-a scopurlor shi-a printsipiilor a Natsiunilor Uniti.Nitsi unâ determinari dit aestâ Declaratsii nu poati s-hibâ tulmâcitâ ca-ndreptul ti cafi un stat, grupâ icâ insu ta s-u facâ cari tsi s-hibâ activitati icâ s-facâ catsi s-va s-hibâ lucru shutsâtâ la câlcarea-a-ndrepturlor shi-a libertâtslor cari suntu bâgati tu ea.(preamble missing)Mayma yvypóra ou ko yvy ári iñapytlʼyre ha eteĩcha dignidad ha derecho jeguerekópe; ha ikatu rupi oikuaa añetéva ha añeteʼyva, iporãva ha ivaíva, tekotevẽ pehenguéicha oiko oñondivekuéra.Mayma yuypóra oguereko derecho ha libertad kuéra ko Declaraciónpe oĩva, oñemañaʼyre mbaʼeichaguapa i-ráza, ipire color; kiñápa terãpa kuimbaʼe, iñeʼẽ, i-religión, iñopinión política, hetã, haʼépa mbaʼ rerekoha, oĩpa yvate terãpa nahániri sociedad ryepype, hambaʼe.Mbaʼeveichagua jeporavo avei ndoiók vaʼerã oñemañanguévo hetã situación rehe, legalmentepa mbaʼéicha oĩ, haʼépa isãsopyre, oguatáva ojeheguiete, térãpa oĩ ambue tetã ndiv térã ipoguype.Mayma tapicha oguereko derecho oikovévo, piporúvo ilibertad ha ojerrespetávo ipersona.Avavépe ndojeguerekói vaʼerã esclavo térã tembiguái ramo; mbaʼeveichagua esclavitud térã tapicha jejogua ha ñevende ndaikatúl oiko.Avavére ndoikovaʼerãi ñembosarái vai térã ñambohasa asy, humano rekore ndojojáiva.Mayma yvypóra oguereko derecho ojehechakuaávo ichupe opaite handárupi haʼeha peteĩ máva leiduéra renondépe.Maymavaite: peteĩchante léi renondépe ha oguereko, mbaʼeveichagua jeporavoʼyre, derecho peteĩcha léi oñangarekóvo hese. Maymáva oguereko derecho peteĩcha oñeñangarekóvo hese. Maymáva oguereko derecho peteĩcha oñeñangarekóvo hese opaichagua jeporavo ohóvagui ko Declaración cóntrape, ha opa ñehaʼã oikóvagui jeporavorã.Mayma yvypóra oguereko derecho oñangarekóvo hese hekoitépe tribunal kuéra oĩva hetãme, omoʼã haguáicha ichupe umi opyrũsévagui iderecho kuéra rehe oĨva constitución a léipe.Avavépe ndaikatúi mbaretépe reínte oñedetene, ojegueraha preso terá oñemosẽ hetãgui.Mayma yvypóra oguereko derecho, peteĩchapánte, ohendúvo ichupe idespáchope ha justicia ojerure haichaite, peteĩ tribunal oguatáva ojeheguiete ha oporolado apoʼyva, oñemyesakãta java iderecho ha obligación huéra, ha avei ojehesaʼyjóratõ oñembojáva hese tembiapo vaiʼéi cóntrape ohóva.Oñembojáro peteĩ tapicháre hembiapo vai hague, oguereko derecho oñepensávo hese ndaʼupeichaiha, nahesakãi aja haʼeha culpable; pe ñemyesakã oido vaʼerã tribunalpe, ha oguereko vaʼerã upépe mayma garantía oikotevẽva oñedefende hagua.Avavépe noñecondeva vaʼerãi ojapo térã ndojapói haguére peteĩ mbaʼendahaʼéiva delito upe java, tetãpypegua léi térã tetãnguéra léipe guarã. Noñemeʼẽ vaʼerãi avei castigo pohyve léipe oĩvagui oiko jave delito.Ndaikatúj oimeháicha reínte ojeikévo peteĩ tapicha rekovépe, hóga, hogapy térã icarta kuérpade. Naikatúi avei ojepokóntevo héra térã herakuã porãre. Mayma yvypóra oguereko derecho léi oñangarekóvo hese koʼãmbaʼépe.Mayma yvypóra oguereko derecho ou ha oheovo tetãpyre ha oiporavóvo moõoikóta peteĩ tetã ryepype.Mayma yvypóra oguereko derecho osẽvo oimeraẽva tetãgui, taha e jepe hetãtee, ha upéi ou jevyo hetãme.Ojepersegui jave ichupe, mayma tekove ikatu oho oñemoʼã hagua oimeraẽva tetãme.Ko derecho ndaikatúi ojeporu persecución oúrõ justiciagui tembiapo vaikuére, térã ojeho rupi Naciones Unidas remiandu ha rembipota cóntrape.Mayma yvypóra oguereko derecho hetãvo.Avavégui ndaikatúi ojepeʼa oimeháicha reínte hetã derecho oguerekóvagui okambiávo upe hetã.Kuimbaʼe ha kuña maymáva, omendakuaaha tiémpo guive, oguereko derecho omdávo ha omoñepyrũvo petel ogapy. Koʼávara ndaikatúi of problema oúva raza, tetã, terã religióngui. Petelcha vaʼera 1 derecho kuéra menda reheguáva, oiko aja kupukue hikuái menda ryepype, ha evei sapyánte oñembyairõ upe imenda kuéra.Menda ikatu oiko umi omendátava otrõ añoite petel ñeʼẽme upeverã, ojeheguiete, avave ojopyʼyre ichupekuéra.Familia haʼe sociedad apyra ha ñepyrũete, ha oguereko derecho oñangarekóvo hese sociedad ha Estado.Mayma yvypóra iderecho oguerekóvo imbaèteéva, ha haʼeño háicha, ha avei ambuerkuéra ndive.Avavégui ndojepeʼa vaʼerãi oimeháicha reinte imbáe teéva.Mayma yvypóra oguereko derecho oñemonguévo ojeheguiete, iñaka, inconciencia ha ireligión heʼi háicha ichupe. Ko deréchope oike ikatuha okambia ireligión ha ijerovia, avei ohechaukávo koʼãva haʼeño háicha térã ambuekuéra ndive,opavave renondépe térã haʼeñohápe, tekomboʼe, térã jeiko upéva heʼi háicha rupive.Maypa tapicha iderecho oguerekóvo ijidea ha iñeñandu tee, ha upéva oikuaaukávo ojejuru mbotyʼyre ichupe; ko deréchope oike avavépe nonnemolestáivo marandu ha opinión kuéra, ha avei oñemosarambivo koʼãva opaite hendárupi, mayma tembiporu upevarã oiva rupive.Mayma yvypóra oguereko derecho ijatyvo oñondive ha ojapóvo joaju hapicha kuéra ñorairõʼyre.Avavépe ndaikatúi ojejopy oike hagua petel asociaciónpe.Mayma yvipóra oguereko derechoijávo hetã resambyhype, haʼete voi, yro katu hemimoĩngue, hʼae oiporavo vaʼekue rupive.Mayma tapicha oguereko derecho petelĩchapante, ohupityvo cargo público kuéra hetãme.Mburuvicha kuéra omanda ha oisambyhy hagua teta, tetãygua kuéra omeʼeẽ ichupekuéra upe puʼaka. Ha ko tetãygua kuéra rembipota ojechauka vaʼerã elección ipotiva rupive,cada cierto tiempo oiko vaʼerãva, maymavaite ijahápem ha peteicha ivoto kuéra ovalehápe; avei avave oikuaaʼyre mávarepa revota, ikatu haguaicha avave nandejopyiupe jeporavo apópe.Mayma yvypóra, haʼerupi sociedad pegua, oguereko derecho pe sociedad oñangarekóvo hese. Upevaã pe hetã oñehʼã mbaite vaʼerã, ha tetãnguéra oñopytyvõ vaʼerã, recurso ha organización tetã oguerekóva rupive, maymavaite ohupity hagua hemikotevẽ económico social ha cultural, oiko hagua ichugui persona añetete.Mayma yvypóra oguereko derecho ombaʼapóvo ojeheguiete hembiaporã, pe imbaʼapópe oñemonguʼévo iporãve haguáicha, ha oñeñangarekóvo hese ani opyta trabajoʼyre.Mayma yvypóra oguereko derecho, mbaʼeveichagua jeporavoʼyre, pretelchante ojepagávo ichupe, petelchaterõ hembiapo.Mayma ombaʼapóva oguereko derecho oganávo hekópe porã, oikokuaa haguáicha, haʼe ha hogaygua, idignidad humana ojerure háicha. Ndohupitypáirõ ichupe oimeraẽva medio pytyvõrã sociedad oguerekóvagui.Mayma tapicha oguereko derecho ojapóvo sindicato ha ojoajúvo hapicha mbaʼapohára ndive, iñinterése kuéra odefende hagua.Mayma yvypóra oguereko derecho opytuʼúvo, hoʼureimivo nombaápoi jave; avei ombaʼapóvo ombaʼapo hagua haʼóra pevénte, ha ivacaciónvo oguahẽ vove jepi tiempo, ha upe aja ojepagávo ichupe.Mayma yvypóra oguereko derecho oikove olgadomivo, ani hagua ichupe voi, ha hogayguápe avei, ofalta hoʼuvaʼerã, ipohã repyrã, iñemonderã, óga oiko hagua, ha ambue mbaʼe oikotevẽva oikove hagua. Iderecho avei oguereko seguro oñemongui ramo guarã imba apohágui, terã katu hasy, ndovalevéi, iména mano, itujaiterei, térã ambue mbaʼe rupi indojevale kuaavéi ramo guarã ojehe.Sy ha mitãre oñeñangareko vaʼerã iporave haguáicha. Mayma mitã, omendáva oguereko derecho sociedad oñangarekóvo hesekuéra.Mayma yvypóra oguereko derecho ojehekomboʼeukávo. Pejehekomboʼe reínte vaʼerã, pe iñepyrũetépeguánte jepe. Pe tekomboʼe jehai ha jeleénte jepe hagua, haʼe vaʼerã obligatorio. Profesión kuéra ha técnica ñeaprende, olvaʼerã enteroitépe ohupity haguaicha. Umi universidad rupi ojeike hagua, katupyry rehente odepende vaʼerã, ha mayma interesádope oñemeʼẽvaʼerã juruja.Pe educación rembiaporã haʼevaʼerã: tojapo tekove mayágui persona añetete, okakuaáva opáichavo. Omombarete vaʼerã derecho ha libertad ñemombaʼe guasu. Oipytyvõ vaʼerã olhagua jekopyty, ñoaguanta kuaa, joayhu, mayma tetã ha raza terã religión oñondive. Omboguata vaʼerã avei umi tembiapoukapy Naciones Unidas omolva ol hagua tapiaite pyʼaguapy.Sy ha tuvakuéra oguereko derecho itendondévo oiporavo hagua mbaʼéichagua educaciónpa oñemeʼẽta imitãnguérape.Mayma yvypóra oguereko derecho oparticipávo, avave ojopy terã ojokoʼyre ichupe, incomunidad rekotee ñeñandukápe; ombovyávo ichupe umi tembiapokue porã hechapyrã; avei oparticipávo umi arandu pyahu oikévape, ha umi jeiko porãve koʼãgarupi oúvape.Mayma yvypóra oguereko derecho oñeñangarekóvo ichupe interese moral ha material oguerekóva rehe, haʼérupimbaʼepyahu terã ñeʼẽ yvoty, kuatia arandu térã tembiapo hecharamomby apohare.Mayma yvypóra oguereko derecho ojejapóvo ichupe hetãsme ha hetãnguéra apytépe, petef jeikoha oñemoʼañatehape derecho ha libertd kuéra onnemolva ko Declaraciónpe.Mayma yvypóra oguereko tembiaporã comunidad ndive guarã, upépe mante ikatúgui okakuaa ha hiʼaju persona haicha.Léi mante ikatu omol linde ikatuʼyva jahasa jaiporukuévo ñande libertad kuéra, ani hagua ñapyru ñande rapicha derecho ha libertad rehe; avei jaiko hagua moral ojerure háicha, orden público oipota háicha, ha petel sociedad democrática reko pyʼaguapy oikotevẽ Háicha.Koʼã derecho ha libertad juéra mbaʼeveichvérõ ndaikatúi ojeporu Naciones Unidas oipota ha opensáva cóntrape.Mbaʼevepunto ko Declaraciónpe olva noñentende vaʼerãi omeʼẽ Estádope, petel aty térã petel tapichápe, omoñepirũ ha omboguata hagua algún tembiapo ikatúva omboyke petelva jepe umi derecho ha libertad kuéra oñemboysyva ko Declaraciónpe.از آنجا که شناسائی حیثیت ذاتی کلیهٔ اعضای خانواده بشری و حقوق یکسان و انتقال ناپذیر آنان اساس آزادی و عدالت و صلح را در جهان تشکیل میدهد،از آنجا که عدم شناسائی و تحقیر حقوق بشر منتهی به اعمال وحشیانه‌ای گردیده است که روح بشریت را بعصیان واداشته و ظهور دنیائی که در آن افراد بشر در بیان و عقیده آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند بعنوان بالاترین آمال بشر اعلام شده است،از آنجا که اساساً حقوق انسانی را باید با اجرای قانون حمایت کرد تا بشر بعنوان آخرین علاج بقیام بر ضد ظلم و فشار مجبور نگردد،از آنجا که اساساً لازم است توسعه روابط دوستانه بین ملل را مورد تشویق قرار داد،از آنجا که مردم ملل متحد ایمان خود را بحقوق اساسی بشر و مقام و ارزش فرد انسانی و تساوی حقوق مرد و زن مجدداً در منشور اعلام کرده‌اند و تصمیم راسخ گرفته‌اند که به پیشرفت اجتماعی کمک کنند و در محیطی آزادتر وضع زندگی بهتری بوجود آورند،از آنجا که دول عضو متعهد شده‌اند که احترام جهانی و رعایت واقعی حقوق بشر و آزادی‌های اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تأمین کنند،از آنجا که حسن تفاهم مشترکی نسبت باین حقوق و آزادیها برای اجرای کامل این تعهد کمال اهمیت را دارد،مجمع عمومی این اعلامیه جهانی حقوق بشر را آرمان مشترکی برای تمام مردم و کلیهٔ ملل اعلام میکند تا جمیع افراد و همهٔ ارکان اجتماع این اعلامیه را دائما در مد نظر داشته باشند و مجاهدت کنند که بوسیلهٔ تعلیم و تربیت احترام این حقوق و آزادیها توسعه یابد و با تدابیر تدریجی ملی و بین‌المللی، شناسائی و اجرای واقعی و حیاتی آنها، چه در میان خود ملل عضو و چه در بین مردم کشورهائی که در قلمرو آنها میباشند، تأمین گردد.تمام افراد بشر آزاد بدنیا میایند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان میباشند و باید نسبت بیکدیگر با روح برادری رفتار کنند.هر کس میتواند بدون هیچگونه تمایز مخصوصا از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیدهٔ سیاسی یا هر عقیده دیگر و همچنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر، از تمام حقوق و کلیهٔ آزادی‌هائیکه در اعلامیه ذکر حاضر شده است، بهره‌مند گردد.بعلاوه هیچ تبعیضی بعمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سیاسی، اداری و قضائی یا بین‌المللی کشور یا سرزمینی باشد که شخص بآن تعلق دارد، خواه این کشور مستقل، تحت قیومیت یا غیر خودمختار بوده یا حاکمیت آن بشکلی محدود شده باشد.هر کس حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد.احدی را نمیتوان در بردگی نگاهداشت و داد و ستد بردگان بهر شکلی که باشد ممنوع است.احدی را نمیتوان تحت شکنجه یا مجازات یا رفتاری قرار داد که ظالمانه و یا بر خلاف انسانیت و شئون بشری یا موهن باشد.هر کس حق دارد که شخصیت حقوقی او در همه‌جا بعنوان یک انسان در مقابل قانون شناخته شود.همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بدون تبعیض و بالسویه از حمایت قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل هر تبعیضی که ناقض اعلامیه حاضر باشد و بر علیه هر تحریکی که برای چنین تبعیضی بعمل آید بطور تساوی از حمایت قانون بهره‌مند شوند.در برابر اعمالی که حقوق اساسی فرد را مورد تجاوز قرار بدهد و آن حقوق بوسیله قانون اساسی یا قانون دیگری برای او شناخته‌شده باشد، هر کس حق رجوع مؤثر بمحاکم ملیِ صالحه دارد.احدی نمیتواند خودسرانه توقیف ‐ حبس یا تبعید بشود.هر کس با مساوات کامل حق دارد که دعوایش بوسیله دادگاه مستقل و بی‌طرفی، منصفانه و علناً رسیدگی بشود و چنین دادگاهی درباره حقوق و الزامات او یا هر اتهام جزائی که باو توجه پیدا کرده باشد إتخاذ تصمیم بنماید.هر کس که به بزه‌کاری متهم شده باشد بی‌گناه محسوب خواهد شد تا وقتیکه در جریان یک دعوای عمومی که در آن کلیه تضمین‌های لازم برای دفاع او تأمین شده باشد تقصیر او قانوناً محرز گردد.هیچکس برای انجام یا عدم انجام عملی که در موقع ارتکاب، آن عمل بموجب حقوق ملی یا بین‌المللی جرم شناخته نمیشده است محکوم نخواهد شد. بهمین طریق هیچ مجازاتی شدیدتر از آنچه که در موقع ارتکاب جرم بدان تعلق میگرفت درباره احدی اعمال نخواهد شد.احدی در زندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه یا مکاتبات خود، نباید مورد مداخله‌های خودسرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نباید مورد حمله قرار گیرد. هر کس حق دارد که در مقابل اینگونه مداخلات و حملات مورد حمایت قانون قرار گیرد.هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب نماید.هر کس حق دارد هر کشوری و از جمله کشور خود را ترک کند یا به کشور خود باز گردد.هر کس حق دارد در برابر تعقیب شکنجه و آزار پناهگاهی جستجو کند و در کشورهای دیگر پناه اختیار کند.در موردی که تعقیب واقعاً مبتنی بجرم عمومی و غیرسیاسی یا رفتارهائی مخالف با اصول و مقاصد ملل متحد باشد، نمیتوان از این حق استفاده نمود.هر کس حق دارد که دارای تابعیت باشد.احدی را نمی‌توان خودسرانه از تابعیت خود یا از حق تغییر تابعیت محروم کرد.هر زن و مرد بالغی حق دارند بدون هیچگونه محدودیت از نظر نژاد، ملیت، تابعیت یا مذهب با همدیگر زناشوئی کنند و تشکیل خانواده دهند. در تمام مدت زناشوئی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در کلیه امور مربوط بازدواج، دارای حقوق مساوی میباشند.ازدواج باید با رضایت کامل و آزادانهٔ زن و مرد واقع شود.خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از حمایت جامعه و دولت بهره‌مند شود.هر شخص منفردا یا بطور اجتماعی حق مالکیت دارد.احدی را نمیتوان خودسرانه از حق مالکیت محروم نمود.هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره‌مند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و همچنین متضمن آزادی اظهار عقیده و ایمان میباشد و نیز شامل تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم دینی است. هر کس میتواند از این حقوق منفرداً یا مجتمعاً بطور خصوصی یا بطور عمومی برخوردار باشد.هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آنست که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن بتمام وسائل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد.هر کس حق دارد آزادانه مجامع و جمعیت‌های مسالمت‌آمیز تشکیل دهد.هیچکس را نمیتوان مجبور بشرکت در اجتماعی کرد.هر کس حق دارد در اداره امور عمومی کشور خود، خواه مستقیما و خواه با وساطت نمایندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند شرکت جوید.هر کس حق دارد با تساوی شرایط، بمشاغل عمومی کشور خود نائل آید.اساس و منشأ قدرت حکومت، ارادهٔ مردم است، این اراده باید بوسیله انتخاباتی ابراز گردد که از روی صداقت و بطور ادواری صورت پذیرد. انتخابات باید عمومی و با رعایت مساوات باشد و با رأی مخفی یا طریقه‌ای نظیر آن انجام گیرد که آزادی رأی را تأمین نماید.هر کس بعنوان عضو اجتماع حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است بوسیله مساعی ملی و همکاری بین‌المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خود را که لازمهٔ مقام و نمود آزادانه شخصیت او است با رعایت تشکیلات و منابع هر کشور بدست آورد.هر کس حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه انتخاب نماید، شرایط منصفانه و رضایت بخشی برای کار خواستار باشد و در مقابل بیکاری مورد حمایت قرار گیرد.همه حق دارند که بدون هیچ تبعیضی، در مقابل کار مساوی، اجرت مساوی دریافت دارند.هر کس که کار میکند بمزد منصفانه و رضایت بخشی ذیحق میشود که زندگی او و خانواده‌اش را موافق شئون انسانی تأمین کند و آنرا در صورت لزوم با هر نوع وسائل دیگر حمایت اجتماعی تکمیل نماید.هر کس حق دارد که برای دفاع از منافع خود با دیگران اتحادیه تشکیل دهد و در اتحادیه‌ها نیز شرکت کند.هر کس حق استراحت و فراغت و تفریح دارد و بخصوص بمحدودیت معقول ساعات کار و مرخصی‌های ادواری با اخذ حقوق ذیحق میباشد.هر کس حق دارد که سطح زندگانی و سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی تأمین کند و همچنین حق دارد که در مواقع بیکاری، بیماری، نقص اعضاء، بیوگی، پیری یا در تمام موارد دیگری که بعلل خارج از اردهٔ انسان وسائل امرار معاش از دست رفته باشد از شرایط آبرومندانه زندگی برخوردار شود.مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت مخصوصی بهره‌مند شوند. کودکان چه بر اثر ازدواج و چه بدون ازدواج بدنیا آمده باشند، حق دارند که همه از یکنوع حمایت اجتماعی برخوردار شوند.هر کس حق دارد که از آموزش و پرورش بهره‌مند شود. آموزش و پرورش لااقل تا حدودی که مربوط بتعلیمات ابتدائی و اساسی است باید مجانی باشد. آموزش ابتدائی اجباری است. آموزش حرفه‌ای باید با شرایط تساوی کامل بروی همه باز باشد تا همه بنا باستعداد خود بتوانند از آن بهره‌مند گردند.آموزش و پرورش باید طوری هدایت شود که شخصیت انسانی هر کس را بحد اکمل رشد آن برساند و احترام حقوق و آزادی‌های بشر را تقویت کند. آموزش و پرورش باید حسن تفاهم، گذشت و احترام عقاید مخالف و دوستی بین تمام ملل و جمعیتهای نژادی یا مذهبی و همچنین توسعه فعالیتهای ملل متحد را در راه حفظ صلح تسهیل نماید.پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت بدیگران اولویت دارند.هر کس حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماعی شرکت کند، از فنون و هنرها متمتع گردد و در پیشرفت علمی و فوائد آن سهیم باشد.هر کس حق دارد از حمایت منافع معنوی و مادی آثار علمی، فرهنگی یا هنری خود برخوردار شود.هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بین‌المللی حقوق و آزادی‌هائی را که در این اعلامیه ذکر گردیده است تأمین کند و آنها را بمورد عمل بگذارد.هر کس در مقابل آن جامعه‌ای وظیفه دارد که رشد آزاد و کامل شخصیت او را میسر سازد. هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزادیهای خود فقط تابع محدودیتهائیست که بوسیلهٔ قانون منحصراً بمنظور تأمین شناسائی و مراعات حقوق و آزادیهای دیگران و برای رعایت مقتضیات صحیح اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در شرایط یک جامعه دموکراتیک وضع گردیده است.این حقوق و آزادیها در هیچ موردی نمی‌تواند بر خلاف مقاصد و اصول ملل متحد اجرا گردد.هیچیک از مقررات اعلامیه حاضر نباید طوری تفسیر شود که متضمن حقی برای دولتی یا جمعیتی یا فردی باشد که بموجب آن بتوانند هر یک از حقوق و آزادیهای مندرج در این اعلامیه را از بین ببرند و یا در آن راه فعالیتی بنماید.Dikhindor so o prinzaripen e manuśenqe somandrune demnimnasqoro thaj e barabar aj bixasaraver hakaja savorre zenenqere and-i manuśikani famělia si i bàza e mestimnasqi, e ćaće krisaqi aj e aćhõmnasqi and-i lùmia,Dikhindor so o bango prinzaripen thaj o uśtavipen e manuśikane hakajenqo ligarde zi nesave zuklimata, save dukhaven o ilo ta o vogi e manuśikanimnasqo,Dikhindor so o avipen jekhe lumiaqo, anda savi e manuśa śaj vakeren aj paćan mestes so mangen thaj anda savi nanaj te ovel dar aj ćororipen, si i maj opruni aspirŕcia e manuśesqiri,Dikhindor so si trebutno te ovel jekh kanon rakhimnasqe e hakaja manuśikane, te na ovel o manuś ligardo, sar maj palutni zor, and-o maripen mamuj- tirŕnia thaj o uśtavipen,Dikhindor so si trebutno te luludõn amalikane relàcie maśkar-e nàcie e lumiaqe,Dikhindor so e sela e Unisarde Themenqoro palem afirmisarde and-o Baro Lil so paćan and-e manuśikane bazutne hakaja, and-o demnipen aj molipen sarkole manuśikane zenesqo aj and-o barabaripen maśkar-e murśa aj zuvlă thaj so akala sela ćaćes mangen te spiden o sociŕlo zamavipen aj te resen laćheder standŕrdă zivimnasqe and-jekh bareder mestipen.Dikhindor so e Thema-somdasne xale sovli te ristăren, and-o sombutipen e Unisarde Themenćar, i sathemenqi aj ćaćutni pativ thaj i realizŕcia e manuśikane hakajenqi aj e bazutne mestimatenqi,Dikhindor so jekh khetano xaćaripen akala hakajenqo aj mestimatenqo si zorales importŕnto te realisavel akaja sovli,Akana, akalaɵaro Generalo Kidipendel avri akaja sathemenqi deklaràcia e manuśikane hakajenqiri, sar jekh khetano standard savorre selenqe, nacienqe aj Themenqe, zi kaj te savorre zene aj organizàcie e dostimnasqe, dikărindor godăɵe akaja Deklaràcia, keren buti, siklărimnaća thaj edukaciaća, te vazden i pativ karing akala aj mestimata thaj, themutne aj maśkarthemutne progresivone akcienćar, te ristăren lenqo sathemenqo aj ćaćo prinzaripen aj realizŕcia, vi maśkar-e manuśa e Themenqe-somdasnenqe, vi maśkar-e manuśa, save ziven and-e phuvă tela lenqo vast.Savorre manuśa biandõn meste thaj barabar k-o demnipen aj k-e hakaja. Si len godi aj somzanipen thaj si len te trąden pen jekh karing o aver and-o vogi e phralimnasqoro.Sarkon śaj te rňdel pesqe ja averenqe savorre hakaja aj mestimata, save si mothovde anda akaja Deklaràcia, biumblavdes kotar-i ràsa, i rang e morthăqi, o sèkso, i ćhib, i relìgia, i politikani ja aver opìnia, i socialo ja aver origìna, o barvalipen, o biandipen ja aver status.Avridoles nanaj te kerdòl ulavipen p-i bàza e politikane, krisikane ja maśkarthemutne statusqiri e phuvăqesqiri ja e teritorűqesqiri, kaj perel o zeno, sar te ovel akava status : and-o umblavipen ja na, tel-o vast averesqo ja na, avtonòmo ja na thaj limitisardo ja na k-o suvrenipen.Sarkas si les hakaj te zivel thaj te zivel sar mesto ta sarbar zeno.Nikon nanaj te astardõl ja dikărdõl and-o sklavipen ta robipen: o sklavipen thaj o kinipen ta bikinipen e robonenqo si rokhlo tela savorre fòrme.Nikon nanaj te dukhavdõl torturaća ja punimatenćar ta tradimatenćar, save si zuklane, bimanuśikane ja telăren les sar manuś.Sarkas si les hakaj te prinzardõl sakaj ta sakate sar jurikano zeno.Savorre si barabar angl-o kanon thaj si len hakaj bi diskriminaciaqo te rakhlõn barabar tar-o kanon. Savorren si len hakaj te rakhlõn barabar mamuj savorri diskrilinàcia, savi phagel akaja Deklaràcia, thaj mamuj savorri akharipen asave diskriminaciaqe.Sarkas si les hakaj te ròdel efektìvo maźutipen k-e kompetènto krisă e Themesqe kana kerdõl vareso, so phagel e bazutne hakaja, save si prinzarde lesqe and-i konstitùcia ja and-o kanon.Nikon nanaj te astardòl, dikărdõl phandlimnasɵe je naśărdől arbitrar.Sarkas si les hakaj, and-o sasto barabaripen, te śundõl publik thaj bixoxavnes tar-jekh kris biumblavdi aj birigutni, savi lel decìzia vaśa lesqe hakaja ta dută ja vaśa varesave kriminŕlo akuzàcie mamuj lesɵe.Sarkas, savo akuzisavel so kerdas nasulipen, si les hakaj te bućjõl bidośalo, zikaj lesqi doś ni arakhlõl prufisardi and-jekh publģko kris, anda savi si ov grantisardo pa savorre riga te śaj rakhel pes.Nikon naśti te punisavel kerimatenqe ja bikerimatenqe, save, odovaxt kana ondile, na mangen sas punisarde. Vipalćhande nikon nanaj te punisavel maj but kobor sas i puni odovaxt kana i doś sas kerdini.Nikasqe naśti te kerdõn arbitrąro hamimata and-o zenutno zivipen lesqo, and-i famìlia lesqi, and-o kher lesqo ja and-i korespondència lesqi; naśti te kuślõn lesqi pativ aj lesqi reputącia. Sarkas si les hakaj te ovel rakhlo mamuj asave hamimata ja asave kuśimata.Sarkas si les hakaj te phirel thaj beśel mestes and-o Them kaj zivel.Sarkas si les hakaj te zal tar savorre Themesɵar, vi pesqeresɵar, thaj te irinel pes palpalem and-o po Them.Sarkas si les hakaj te ròdel thaj te arakhel and-e aver Thema rakhipen mamuj i persekùcia.Akava hakaj naśti akhardõl and-e sure kana o naślo ćaćes kerdă nasulipen, savo nanaj politikane karakteresqo ja savo si mamuj-e princìpe ta resa e Unisarde Themenqere.Sarkas si les hakaj te ovel les themutnipen.Nikasqe naśti te lel pes zorăća lesqo themutnipen ja lesqo hakaj te paruvel mestes po themutnipen.So pherde e berśa pekimnasqe, e murśes ta e zuvlă si len hakaj te prandinőn thaj te temelisaren jekh famìlia. Si len barabar hakaja karing-o prandipen, and-o prandipen thaj kana phaglilo o prandipen.Âaj te phandlõl prandipen numaj kaan o zamutro aj i bori, sol duj meste- aj pherde-godăća, mangen te len pen.I famìlia si i naturàlo aj bazutni elemènta e dostimnasqi thaj si la hakaj te rakhlõl tar-o dostipen aj tar-o Them.Sarkas si les hakaj, vi zenutnes, vi som averenćar, te ovel les theripen.Nikasqe naśti te lel pes zorăća ja arbitrar lesqo theripen.Sarkas si les hakaj vaś-o mesto godisaripen, somzanipen thaj relìgia aj paćapen; and-o manaipen akala hakajesqo, śaj te paruvel mestes pi relěgia ja paćapen thaj śaj mestes, kňrkorro ja som averenćar, publik ja privat, te trŕdel pi relìgia ja po paćapen siklărimnaća, praktikaća, kultonenćar thaj ritualone aćarenćar.Sarkas si les hakaj vaś-i mesti opěnia thaj mothovipen; and-o manaipen akala hakajesqo, śaj bipućhlo te dikărel pe opěnie thaj te ròdel, te lel ta te buxlărel informàcia ta idèe prdal sarsave mèdia, so mangel, bidikhle e Themnqe barră.Sarkas si les hakaj te kidinõl averenćar aj te kerel lenćar asociącie bićingardo.Nikon naśti te ćhivel pes zorăća and-jekh asociŕcia.Sarkas si les hakaj te ćhivel vast and-o ravipen pesqe Temsqo, ja direkt, ja pal-e bićhalde, save si alosarde mestes.Sarkas si les hakaj te resel, barbarimnasɵe, and-e publuko bută pe Themesqe.Odova so mangen e themutne si i bàza pe savi beśel o avtorite e ravimnasqo thaj si te mothovdõl prdal bixoxavde alosarimata, save kerdõn periodik, barabar savorrenqe, garavdevasteća ja prdal jekh aver meste-alosarimnasqi procedůra.Sarkas, sar somdasno e dostimnasqo, si les hakaj te istemal o sociàlo ristipen; śaj te realisarel pe ekonomikane, sociàlo ta kulturàlo hakaja, save si trebutne lesqe demnimnasqe thaj lesqe personalinasqe meste zamavimnasqe. Akaja realizàcia kerdõl nais e themutne ta maśkarthemutne sombutimnasqe, dikhindor sar si i organizàcia savorre Themesqi thaj kobor śaj te del.Sarkas si les hakaj te kerel buti, te alosarel mestes pi buti, te oven les bibange aj basutne kondìcie butăqe thaj te ovel rakhlo mamuj-o bibutăripen.Savorren si len hakaj, bi nisave diskriminaciaqo, te len barabar pokinipen barabare butăqe.Sarkas, savo kerel buti, si les hakaj te ovel pokindo bibange aj basutne ćhandeća, so te ristărel pesqe aj familiaqe normŕlo zivipen and-o manuśikano demnipen. O pokinipen lesqo śaj te kompletisavel, kana si tebutno, avere xaingenɵar kotar-o sociàlo rakhipen.Sarkas si les hakaj te temelisarel sindikàta, ja te ovel somdasno anda laɵe, te rakhel pe interɵse.Sarkas si les hakaj te dinglõl aj te xodinel, viz lesqo ciro e butăqo si te ovel godăver limitisardo thaj si te lel periodik pokindo mesto vaxt.Sarkas si les hakaj te zivel adala standardoɵe, savo si basutno lesqe ta lesqe familiaqe sastimnasqe aj baxtaqe: te oven les xaben, gada uraimnasqe, kher beśimnasqe, medikŕlo aj sociàlo maźutipen; si les hakaj vi te ristõl lesqe maźutipen and-e sure bibutărimnasqe, nasvalimnasqe, bizoralimnasqe, phivlimnsaqe, phurimnasqe thaj and-e aver sure, kana xasardile lesqe xainga pokinimnasqe tela trujalimata avri lese mangimnasɵar.E dien thaj e ćhavorren si len hakaj te maźutisaven special. Sa e ćhavorre, te oven biande prandime ja biprandime dadesɵr ta diaɵar, si len ikano socàlo rakhipen.Sarkas si les hakaj pal-o siklõpen ta i edukàcia, save si dine bi lovenqo, sadorres and-i strautni aj bazutni skòla. Edukàcia stratutni si dutisardi. Texnikano ta profesionàlo siklăripen mangel buxlărdo bute manuśenqe; o oprutno siklõpen si te ovel putardo savorre manuśenqe barabarimnasɵe ta numaj p-i bàza lenqe aśtimnasqi.O res edukaciaqoro si te luludõl lośales o manuśikano personalipen thaj te zorărdõl i pativ karing-e manuśkane hakaja ta bazutne mestimata. Isi te spidel o halăripen, i tolerŕncia ta o amalipen maśkar savorre nŕcie, raciàlo aj religiàlo grùpe; vipalćhande si te zamavel e aktivimata e Unisarde Themenqere vaś-o dikăripen e aćhimnasqo.E dades aj e dia si len o angluno hakaj te alosaren savi adukàcia si te del pes lenqe ćhaven.Sarkas si les hakaj te del vast aj pikho mestes and-o kulturàlo zivipen e khetanimnasqo, te lośanõl e manuśikane kreaciɵar thaj te lel kotor e zantrimnasqe progresosɵar ta lesqe animata.Sarkas si les hakaj te oven rakhle moral aj material lesqe interèse, save thàvden kotar savorri zantrimnasqi, literaturaqi ja aver kreàcia lesqe godăqi ja vastenqi.Sarkas si les hakaj te ovel and-i lùmia asavi sociàlo ta maśkarthemutni sistèma, anda savi śaj realisaven total e hakaja ta mestimata sar dine anda akaja Deklaràcia.Sarkas si les dută karing-o khetanipen anda savo ov śaj te resel o mesto aj sasto zamavipen pe personalimnasqo.And-i realizàcia pe hakajenqi ta mestimatenqi, sarkon si te ovel limitisardo numaj pal-i decìzia e kanonesqi thaj numaj odobor te prinzardòn aj te respektisaven e averenqe hakaja ta mestimata; avec limìte śaj te thàvden numaj kotar-e bixoxavne mangimata e moralaqe, e publikone aćhimnasqe thaj e generalone laćhimnasqe jekhe demokratikone dostimnasɵe.Akala hakaja ta mestimata naśti nisar te realisaven mamuj-e resa ta principe e Unisarde Themenqere.Khanć akala Deklarŕcia naśti te interpretisavel sar dispozěcia savi mukhel. Them, grùpa ja zenes te stratisarel varesavo aktivipen ja te kerel vareso mangindor te uśtavel ja phagel e hakaja ta mestimata, save si dine avri akate.যেহেতু মানব পরিবারের সকল সদস্যের সমান ও অবিচ্ছেদ্য অধিকারসমূহ এবং সহজাত মর্যাদার স্বীকৃতি‌ই হচ্ছে বিশ্বে শান্তি, স্বাধীনতা এবং ন্যায়বিচারের ভিত্তি;যেহেতু মানব অধিকারের প্রতি অবজ্ঞা এবং ঘৃণার ফলে মানুবের বিবেক লাঞ্ছিত বোধ করে এমন সব বর্বরোচিত ঘটনা সংঘটিত হয়েছে এবং যেহেতু এমন একটি পৃথিবীর উদ্ভবকে সাধারণ মানুষের সর্বোচ্চ কাঙ্খা রূপে ঘোষণা করা হয়েছে, যেখানে সকল মানুষ ধর্ম এবং বাক স্বাধীনতা ভোগ করবে এবং অভাব ও শংকামুক্ত জীবন যাপন করবে;যেহেতু মানুষ যাতে অত্যাচার ও উত্‍পীড়নের মুখে সর্বশেষ উপায় হিসেবে বিদ্রোহ করতে বাধ্য না হয় সেজন্য আ‌ইনের শাসন দ্বারা মানবাধিকার সংরক্ষণ করা অতি প্রয়োজনীয়;যেহেতু জাতিসমূহের মধ্যে বন্ধুত্বপূর্ণ সম্পর্ক উন্নয়নের প্রয়াস গ্রহণ করা অত্যাবশ্যক;যেহেতু সদস্য জাতিসমূহ জাতিসংঘের সনদে মৌলিক মানবাধিকার, মানব দেহের মর্যাদা ও মূল্য এবং নারী পুরুষের সমান অধিকারের প্রতি তাঁদের বিশ্বাস পুনর্ব্যক্ত করেছেন এবং বৃহত্তর স্বাধীনতার পরিমণ্ডলে সামাজিক উন্নতি এবং জীবনযাত্রার উন্নততর মান অর্জনে দৃঢ়প্রতিজ্ঞ হয়েছেন;যেহেতু সদস্য রাষ্ট্রসমূহ জাতিসংঘের সহযোগিতায় মানবাধিকার ও মৌলিক স্বাধীনতা সমূহের প্রতি সার্বজনীন সন্মান বৃদ্ধি এবং এদের যথাযথ পালন নিশ্চিতকরণের লক্ষ্য অর্জনে অঙ্গীকারবদ্ধ;যেহেতু এ স্বাধীনতা এবং অধিকারসমূহের একটি সাধারণ উপলব্ধি এ অঙ্গীকারের পূর্ণ বাস্তবায়নের জন্য সর্বাধিক গুরুত্বপূর্ণএজন্য এখনসাধারণ পরিষদএইমানবাধিকারের সার্বজনীন ঘোষণাপত্রজারি করছেএ ঘোষণা সকল জাতি এবং রাষ্ট্রের সাফল্যের সাধারণ মানদন্ড হিসেবে সে‌ই লক্ষ্যে নিবেদিত হবে, যেখানে প্রতিটি ব্যক্তি এবং সমাজের প্রতিটি অঙ্গ এ ঘোষণাকে সবসময় মনে রেখে পাঠদান ও শিক্ষার মাধ্যমে এ‌ই স্বাধীনতা ও অধিকার সমূহের প্রতি শ্রদ্ধাবোধ জাগ্রত করতে সচেষ্ট হবে এবং সকল সদস্য রাষ্ট্র ও তাদের অধীনস্থ ভূখণ্ডের জাতিসমূহ উত্তরোত্তর জাতীয় ও আন্তর্জাতিক প্রয়াসের মাধ্যমে এ‌ই অধিকার এবং স্বাধীনতাসমূহের সার্বজনীন ও কার্যকর স্বীকৃতি আদায় এবং যথাযথ পালন নিশ্চিত করবে।সমস্ত মানুষ স্বাধীনভাবে সমান মর্যাদা এবং অধিকার নিয়ে জন্মগ্রহণ করে। তাঁদের বিবেক এবং বুদ্ধি আছে; সুতরাং সকলেরই একে অপরের প্রতি ভ্রাতৃত্বসুলভ মনোভাব নিয়ে আচরণ করা উচিত।এ ঘোষণায় উল্লেখিত স্বাধীনতা এবং অধিকারসমূহে গোত্র, ধর্ম, বর্ণ, শিক্ষা, ভাষা, রাজনৈতিক বা অন্যবিধ মতামত, জাতীয় বা সামাজিক উত্‍পত্তি, জন্ম, সম্পত্তি বা অন্য কোন মর্যাদা নির্বিশেষে প্রত্যেকের‌ই সমান অধিকার থাকবে।কোন দেশ বা ভূখণ্ডের রাজনৈতিক, সীমানাগত বা আন্তর্জাতিক মর্যাদার ভিত্তিতে তার কোন অধিবাসীর প্রতি কোনরূপ বৈষম্য করা হবেনা; সে দেশ বা ভূখণ্ড স্বাধীন‌ই হোক, হোক অছিভূক্ত, অস্বায়ত্বশাসিত কিংবা সার্বভৌমত্বের অন্য কোন সীমাবদ্ধতায় বিরাজমান।জীবন, স্বাধীনতা এবং দৈহিক নিরাপত্তায় প্রত্যেকের অধিকার আছে।কা‌উকে অধীনতা বা দাসত্বে আবদ্ধ করা যাবে না। সকল প্রকার ক্রীতদাস প্রথা এবং দাসব্যবসা নিষিদ্ধ করা হবে।কা‌উকে নির্যাতন করা যাবে না; কিংবা কারো প্রতি নিষ্ঠুর, অমানবিক বা অবমাননাকর আচরণ করা যাবে না অথবা কা‌উকে এহেন শাস্তি দেওয়া যাবে না।আ‌ইনের সামনে প্রত্যেকের‌ই ব্যক্তি হিসেবে স্বীকৃতি লাভের অধিকার আছে।আ‌ইনের চোখে সবা‌ই সমান এবং ব্যক্তিনির্বিশেষে সকলে‌ই আ‌ইনের আশ্রয় সমানভাবে ভোগ করবে। এ‌ই ঘোষণা লঙ্ঘন করে এমন কোন বৈষম্য বা বৈষম্য সৃষ্টির প্ররোচনার মুখে সমান ভাবে আশ্রয় লাভের অধিকার প্রত্যেকের‌ই আছে।শাসনতন্ত্রে বা আ‌ইনে প্রদত্ত মৌলিক অধিকার লঙ্ঘনের ক্ষেত্রে উপযুক্ত জাতীয় বিচার আদালতের কাছ থেকে কার্যকর প্রতিকার লাভের অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।কা‌উকে‌ই খেয়ালখুশীমত গ্রেপ্তার বা অন্তরীণ করা কিংবা নির্বাসন দে‌ওয়া যাবে না।নিজের অধিকার ও দায়িত্ব নির্ধারণ এবং নিজের বিরুদ্ধে আনীত ফৌজদারি অভিযোগ নিরূপণের জন্য প্রত্যেকের‌ই পূর্ণ সমতার ভিত্তিতে একটি স্বাধীন এবং নিরপেক্ষ বিচার-আদালতে প্রকাশ্য শুনানি লাভের অধিকার রয়েছে।দন্ডযোগ্য অপরাধে অভিযুক্ত প্রত্যেক ব্যক্তির আত্মপক্ষ সমর্থনের নিশ্চিত অধিকারসম্বলিত একটি প্রকাশ্য আদালতে আ‌ইনানুসারে দোষী প্রমাণিত না হ‌ওয়া পর্যন্ত নির্দোষ গণ্য হ‌ওয়ার অধিকার থাকবে।কা‌উকে‌ই এমন কোন কাজ বা ক্রটির জন্য দণ্ডযোগ্য অপরাধে দোষী সাব্যস্ত করা যাবে না, যে কাজ বা ক্রটি সংঘটনের সময় জাতীয় বা আন্তর্জাতিক আ‌ইনে দণ্ডনীয় অপরাধ ছিলনা। দণ্ডযোগ্য অপরাধ সংঘটনের সময় যে শাস্তি প্রযোজ্য ছিল, তার চেয়ে গুরুতর শাস্তি‌ও দে‌ওয়া চলবে না।কারো ব্যক্তিগত গোপনীয়তা কিংবা তাঁর গৃহ, পরিবার ও চিঠিপত্রের ব্যাপারে খেয়ালখুশীমত হস্তক্ষেপ কিংবা তাঁর সুনাম ও সম্মানের উপর আঘাত করা চলবে না। এ ধরনের হস্তক্ষেপ বা আঘাতের বিরুদ্ধে আ‌ইনের আশ্রয় লাভের অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।নিজ রাষ্ট্রের চৌহদ্দির মধ্যে স্বাধীনভাবে চলাফেরা এবং বসবাস করার অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।প্রত্যেকের‌ই নিজ দেশ সহ যে কোন দেশ পরিত্যাগ এবং স্বদেশে প্রত্যাবর্তনের অধিকার রয়েছে।নির্যাতনের হাত থেকে রক্ষা পা‌ওয়ার জন্য ভিন্নদেশে আশ্রয় প্রার্থনা করবার এবং সে দেশের আশ্রয়ে থাকবার অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।অরাজনৈতিক অপরাধ এবং জাতিসংঘের উদ্দেশ্য এবং মূলনীতির পরিপন্থী কাজ থেকে সত্যিকারভাবে উদ্ভূত অভিযোগের ক্ষেত্রে এ অধিকার প্রার্থনা না‌ও করা যেতে পারে।প্রত্যেকের‌ই একটি জাতীয়তার অধিকার রয়েছে।কা‌উকে‌ই যথেচ্ছভাবে তাঁর জাতীয়তা থেকে বঞ্চিত করা যাবে না, কিংবা কারো জাতীয়তা পরিবর্তনের অধিকার অগ্রাহ্য করা যাবে না।ধর্ম, গোত্র ও জাতি নির্বিশেবে সকল পূর্ণ বয়স্ক নরনারীর বিয়ে করা এবং পরিবার প্রতিষ্ঠার অধিকার রয়েছে। বিয়ে, দাম্পত্যজীবন এবং বিবাহবিচ্ছেদে তাঁদের সমান অধিকার থাকবে।বিয়েতে ইচ্ছুক নরনারীর স্বাধীন এবং পূর্ণ সম্মতিতে‌ই কেবল বিয়ে সম্পন্ন হবে।পরিবার হচ্ছে সমাজের স্বাভাবিক এবং মৌলিক গোষ্ঠী-একক, সুতরাং সমাজ ও রাষ্ট্রের কাছ থেকে নিরাপত্তা লাভের অধিকার পরিবারের রয়েছে।প্রত্যেকের‌ই একা অথবা অন্যের সঙ্গে মিলিতভাবে সম্পত্তির মালিক হ‌ওয়ার অধিকার আছে।কা‌উকে‌ই যথেচ্ছভাবে তাঁর সম্পত্তি থেকে বঞ্চিত করা বাবে না।প্রত্যেকের‌ই ধর্ম, বিবেক ও চিন্তার স্বাধীনতায় অধিকার রয়েছে। এ অধিকারের সঙ্গে ধর্ম বা বিশ্বাস পরিবর্তনের অধিকার এবং এ‌ই সঙ্গে, প্রকাশ্যে বা একান্তে, একা বা অন্যের সঙ্গে মিলিতভাবে, শিক্ষাদান, অনুশীলন, উপাসনা বা আচারব্রত পালনের মাধ্যমে ধর্ম বা বিশ্বাস ব্যক্ত করার অধিকার‌ও অন্তর্ভূক্ত থাকবে।প্রত্যেকের‌ই মতামত পোষণ এবং মতামত প্রকাশের স্বাধীনতায় অধিকার রয়েছে। অবাধে মতামত পোষণ এবং রাষ্ট্রীয় সীমানা নির্বিশেষে যে কোন মাধ্যমের মারফত ভাব এবং তথ্য জ্ঞাপন, গ্রহণ ও সন্ধানের স্বাধীনতা‌ও এ অধিকারের অন্তর্ভূক্ত।প্রত্যেকের‌ই শান্তিপূর্ণ সমাবেশে অংশগ্রহণ ও সমিতি গঠনের স্বাধীনতায় অধিকার রয়েছে।কা‌উকে কোন সংঘভূক্ত হতে বাধ্য করা যাবে না।প্রত্যক্ষভাবে বা অবাধে নির্বাচিত প্রতিনিধিদের মাধ্যমে নিজ দেশের শাসন পরিচালনায় অংশগ্রহণের অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।নিজ দেশের সরকারী চাকুরীতে সমান সুযোগ লাভের অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।জনগণের ইচ্ছা‌ই হবে সরকারের শাসন ক্ষমতার ভিত্তি; এ‌ই ইচ্ছা নিয়মিত সময়ের ব্যবধানে অনুষ্ঠিত প্রকৃত নির্বাচনের মাধ্যমে ব্যক্ত হবে; গোপন ব্যালট কিংবা সমপর্যায়ের কোন অবাধ ভোটদান পদ্ধতিতে এ নির্বাচন অনুষ্ঠিত হবে।সমাজের সদস্য হিসেবে প্রত্যেকের‌ই সামাজিক নিরাপত্তার অধিকার আছে। জাতীয় প্রচেষ্টা ও আন্তর্জাতিক সহযোগিতার মাধ্যমে রাষ্ট্রের সংগঠন ও সম্পদের সঙ্গে সঙ্গতি রেখে প্রত্যেকের‌ই আপন মর্যাদা এবং ব্যক্তিত্বের অবাধ বিকাশের জন্য অপরিহার্য সামাজিক, অর্থনৈতিক ও সাংস্কৃতিক অধিকারসমূহ আদায়ের অধিকার রয়েছে।প্রত্যেকের‌ই কাজ করার, স্বাধীনভাবে চাকুরীবেছে নেবার, কাজের ন্যায্য এবং অনুকূল পরিবেশ লাভ করার এবং বেকারত্ব থেকে রক্ষিত হবার অধিকার রয়েছে।কোনরূপ বৈষম্য ছাড়া সমান কাজের জন্য সমান বেতন পাবার অধিকার প্রত্যেকের‌ই আছে।কাজ করেন এমন প্রত্যেকের‌ই নিজের এবং পরিবারের মানবিক মর্যাদার সমতুল্য অস্তিত্বের নিশ্চয়তা দিতে পারে এমন ন্যায্য ও অনুকূল পারিশ্রমিক লাভের অধিকার রয়েছে; প্রয়োজনবোধে একে অন্যান্য সামাজিক নিরাপত্তা ব্যবস্থাদি দ্বারা পরিবধিত করা যেতে পারে।নিজ স্বার্থ সংরক্ষণের জন্য প্রত্যেকের‌ই ট্রেড ই‌উনিয়ন গঠন এবং তাতে যোগদানের অধিকার রয়েছে।প্রত্যেকের‌ই বিশ্রাম ও অবসরের অধিকার রয়েছে; নিয়মিত সময়ের ব্যবধানে বেতনসহ ছুটি এবং পেশাগত কাজের যুক্তিসঙ্গত সীমা‌ও এ অধিকারের অন্তর্ভূক্ত।খাদ্য, বস্ত্র, বাসস্থান, চিকিত্‍সা ও প্রয়োজনীয় সমাজ কল্যাণমূলক কার্যাদির সুযোগ এবং এ সঙ্গে পীড়া, অক্ষমতা, বৈধব্য, বার্ধক্য অথবা জীবনযাপনে অনিবার্যকারণে সংঘটিত অন্যান্য অপারগতার ক্ষেত্রে নিরাপত্তা এবং বেকার হলে নিরাপত্তার অধিকার সহ নিজের এবং নিজ পরিবারের স্বাস্থ্য এবং কল্যাণের জন্য পর্যাপ্ত জীবনমানের অধিকার প্রত্যেকের‌ই রয়েছে।মাতৃত্ব এবং শৈশবাবস্থায় প্রতিটি নারী এবং শিশুর বিশেষ যত্ন এবং সাহায্য লাভের অধিকার আছে। বিবাহবন্ধন-বহির্ভূত কিংবা বিবাহবন্ধনজাত সকল শিশু অভিন্ন সামাজিক নিরাপত্তা ভোগ করবে।প্রত্যেকের‌ই শিক্ষালাভের অধিকার রয়েছে। অন্ততঃপক্ষে প্রাথমিক ও মৌলিক পর্যায়ে শিক্ষা অবৈতনিক হবে। প্রাথমিক শিক্ষা বাধ্যতামূলক হবে। কারিগরী ও বৃত্তিমূলক শিক্ষা সাধারণভাবে লভ্য থাকবে এবং উচ্চতর শিক্ষা মেধার ভিত্তিতে সকলের জন্য সমভাবে উন্মুক্ত থাকবে।ব্যক্তিত্বের পূর্ণ বিকাশ এবং মানবিক অধিকার ও মৌলিক স্বাধীনতা-সমূহের প্রতি শ্রদ্ধাবোধ সুদৃঢ় করার লক্ষ্যে শিক্ষা পরিচালিত হবে। শিক্ষা সকল জাতি, গোত্র এবং ধর্মের মধ্যে সমঝোতা, সহিষ্ণুতা ও বন্ধুত্বপূর্ণ সম্পর্ক উন্নয়নের প্রয়াস পাবে এবং শান্তিরক্ষার স্বার্থে জাতিসংঘের কার্যাবলীকে এগিয়ে নিয়ে যাবে।কোন ধরনের শিক্ষা সন্তানকে দে‌ওয়া হবে, তা বেছে নেবার পূর্বাধিকার পিতামাতার থাকবে।প্রত্যেকের‌ই সমষ্টিগত সাংস্কৃতিক জীবনে অংশগ্রহণ করা, শিল্পকলা উপভোগ করা এবং বৈজ্ঞানিক অগ্রগতি ও তার সুফল সমূহে অংশীদার হ‌ওয়ার অধিকার রয়েছে।বিজ্ঞান, সাহিত্য ও শিল্পকলা ভিত্তিক কোন কর্মের রচয়িতা হিসেবে নৈতিক ও বৈষয়িক স্বার্থ সংরক্ষণের অধিকার প্রত্যেকের‌ই থাকবে।এ ঘোষণাপত্রে উল্লেখিত অধিকার ও স্বাধীনতাসমূহের বাস্তবায়ন সম্ভব এমন একটি সামাজিক ও আন্তর্জাতিক ব্যবস্থায় অংশীদারীত্বের অধিকার প্রত্যেকের‌ই আছে।প্রত্যেকের‌ই সে সমাজের প্রতি পালনীয় কর্তব্য রয়েছে, যে সমাজে‌ই কেবল তাঁর আপন ব্যক্তিত্বের স্বাধীন এবং পূর্ণ বিকাশ সম্ভব।আপন স্বাধীনতা এবং অধিকারসমূহ ভোগ করার সময় প্রত্যেকে‌ই কেবলমাত্র ঐ ধরনের সীমাবদ্ধতা দ্বারা নিয়ন্ত্রিত হবেন যা অন্যদের অধিকার ও স্বাধীনতাসমূহ নিশ্চিত করা এবং একটি গণতান্ত্রিক সমাজব্যবস্থায় নৈতিকতা, গণশৃংখলা ও সাধারণ কল্যাণের ন্যায়ানুগ প্রয়োজন মেটাবার জন্য আ‌ইন দ্বারা নির্নীত হবে।জাতিসংঘের উদ্দেশ্য ও মূলনীতির পরিপন্থী কোন উপায়ে এ অধিকার ও স্বাধীনতাসমূহ ভোগ করা যাবে না।কোন রাষ্ট্র, গোষ্ঠী বা ব্যক্তি এ ঘোষণাপত্রের কোন কিছুকে‌ই এমনভাবে ব্যাখ্যা করতে পারবেন না, যার বলে তারা এ‌ই ঘোষণাপত্রে উল্লেখিত অধিকার ও স্বাধীনতাসমূহ নস্যাত্‍ করতে পারে এমন কোন কাজে লিপ্ত হতে পারেন কিংবা সে ধরনের কোন কাজ সম্পাদন করতে পারেন।De Bhrí gurb é aithint dínte dúchais agus chearta comhionanna do-shannta an uile dhuine den chine daonna is foras don tsaorise, don cheartas agus don tsíocháin sa domhan,De Bhrí gur thionscain a neamhaird agus an mí-mheas ar chearta an duine gníomhartha barbartha a chuir uafás ar choinsias an chine daonna, agus go bhfuil forógartha gurb é meanmarc is uaisle ag an gcoitiantacht saol a thabhairt i réim a bhéarfas don duine saoirse chainte agus chreidimh agus saoirse ó eagla agus ó amhgar,De Bhrí go ndearna pobail na Náisiúin Aontaithe sa Chairt dearbhú athuair ar a gcreideamh i gcearta bunúsacha an duine, i ndínit agus i bhfiúntas pearsan an duine agus i gcearta comhionanna fear agus bean, agus gur chinneadar tacú leis an ascnamh sóisalach agus réim maireachtana níos fearr a thabhairt i gcrích faoi shaoirse níos fairsinge,De Bhrí gur ghabhadar na Stát-Chomhaltaí faoi chuing ghealltanais go ndéanfaid, i gcomhar leis na Náisiúin Aontaithe, urraim uile-choiteann éifeachtach d'áirithiú do chearta agus do shaoirsí bunúsacha an duine.De Bhrí go bhfuil sé fíor-thábhachtach, chun an gealltanas sin a chomhalladh ina iomláine, go mbeifí ar aon-tuiscint maidir leis na cearta agus na saoirsí sin,Anois ar an abhar sin forógrainn an Tionól Ginerálta an Dearbú Uile-choiteann seo ar Chearta an Duine mar chomhchaighdeán le tabhairt i réim ag gach pobal agus gach náisiún ionas go ndeánfaidh gach uile dhuine agus gach uile organ den chomhdhaonnacht, agus iad de shíor ag tabhairt an Dearbhuithe seo dá n'aire agus dá n-úidh, díchell, tríd an teagasc agus an t-oideachas, chun urraim do na cearta agus do no saoirsí sin a chothú agus chun a áirithiú tríd bearta ascnaimh, náisiúnta agus eadarnáisiúnta, go mbeidh aithint agus feidm éifeathtach uile-choiteann acu, ní hamháin i measc pobal na Stát-Chomhaltaí féin, ach fós i measc pobal na gcríocha atá faoina ndlínse sin.Saoláitear na daoine uile saor agus comhionann ina ndínit agus ina gcearta. Tá bauidh an réasúin agus an choinsiasa acu agus dlíd iad féin d'iompar de mheon bhrthreachais i leith a chéile.Tá teideal ag gach uile dhuine chun na gceart agus na saoirsí go léir atá leagtha amach sa Dearthú seo, gan idirdhealú dáon tsaghas, go háirithe maidir le cine, dath, gnéas, teanga, creideamh, tuairim pholitíochta nó tuarim eile, bunadh náisiúnta nó sóisilach, maoin, breith nó céimíocht eile,Fairis sin, ní déanfar aon idirdhealú ar fhoras no céimíochta poiliticiúla, dlínsiúla nó eadarnáisiúnta atá ag an tír nó an chríoch len mbaineann duine, pé acu críoch neamhspleách, críoch iontaobhais, nó críoch gan rialtas dúchais í, nó críoch a bhfuil aon teoranta eile ar a ceannasacht.Tá ag gach uile dhuine, an ceart chun marthana, chun saoirse agus chun slándála a phearsan.Ní coimeádfar aon duine faoi mhoghsaine ná faoi dhaoirse; toirmeasctar gach gné den mhoghsaine agus de thrádáil na mogha.Ní déanfar céastóireacht ar bith ná cóir ná pionós éadrócaireach, mídhaonna ná táirchéimneach a chur air.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun a aithinte i ngach uile áit mar phearsa i láthair an dlí.Is comhionann na daoine uile i l'athair an dlí agus is dligh dhóibh an dlí do thabhairt coimirce dhóibh i gcomhionannas gan leithcheal ar aon neach. Dlítear do chách comhionannas coimirce i gcoinne aon leithcheal a sháródh an Dearbhú seo agus i gcoinne aon bhriogaireachta chun leithcheal den tsórt sin a dhéanamh.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun fóirithin éifeachtúil d'fháil ó na binsí náisiúnta inniúla i gcoinne gníomhartha a sháraíos na cearta bunúsacha a bheir an bunreacht nó an dlí dhó.Ní déanfar go forlamhach aon duine a ghabháil a choinneáil ná a chur ar deoraíocht.Dlíonn an uile dhuine, i gcomhionannas iomlán lena chéile, éisteacht chothrom phoiblí d'fháil ó bhinse neamhspleách neamhchlaon chun a chearta agus a oblagáidí agus aon chúiseamh coiriúil ina aghaidh a chinneadh.Gach duine a cúiseofar i gcion inphíonois is tuigthe é a bheith neamhchiontach go dtí go gcruthaítear ciontach é do réir dlí i dtrail phoiblí, ina mbeidh ar fáil aige gach cóir is gá lena chosaint a ráthú.Ní daorfar duine ar bith in ngeall ar aon ghníomh ná neamhghníomh nach cion in-phíonóis a bhí ann, tráth a dhéanta, faoin dlí náisiúnta nó faoin dlí eadarnáisiúnta. Ná ní gearrfar píonós is troime ná mar dob in-ghearrtha an tráth a rinneadh an cion.Ní déanfar cur isteach go forlámhach ar dunie ar bith maidir lena shaol príobháideach, a theaghlach, a ionad cónaithe, ná a chomhfreagras ná ní déanfar ionsaí air i leith a onóra ná a cháile.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun gluaiseacht agus cónaí ina rogha áite laistigh den Stát.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun imeacht as aon tír, lena n-áirítear a thír féin, agus filleadh ar a thír féinLe linn géarleanúna, tá ag gach uile dhunie an ceart chun tearmann a lorg agus a bheith aige i dtíortha eile.Ní féadfar feidhm a bhaint as an gceart seo i gcás inchúiseamh a leanas iarbhír as coirthe neampholaiticiúla nó as gníomhartha atá contrártha dochuspóirí agus do bhuntreora na Náisiún AontaitheTá ag gach uile dhuine an ceart chun náisiúntacht d'athrú.Ní déanfar go forlámach a náisiúntacht a bhanit d'aon duine, ná fós an ceart chun a náisiúntacht d'athrú.Ar aois in-nuachair a shlánú dhóibh tá ag fir agus mná, gan srian ar bith maidir le cine, náisiúntacht ná creideamh, an ceart chun pósadh agus teaghlach a bhunú. Is ionann na cearta atá acu maidir leis an bpósadh, le linn an phóstas agus ar scaoileadh a phósta.Ní déanfar pósadh gan saorthoil iomlán na beirte atá le pósadh.Is é an teaghlach is buíon-aonad príomha bunaidh don chomhdhaonnacht do réir nádúra agus dlíonn an chomhdhaonnacht agus an Stát é a chaomhnadh.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun maoin a shealbhú , ina anoar agus i gcomhar le daoine eile.Ní féidir a mhaoin a bhaint go forlámhach de dhuine ar bith.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun saoirse machnaimh, coinsiasa agus credimh; airítear sa sa cheart sin an tsaoirse chun a chreideamh nó a dheimhne d'athrú maraon leis an saoirse chun a chreideamh nó a dheimhne d'fhiolsiú, ina aonar nó a nó in éineacht le daoine eile, go poiblí nó go príobháideach, tríd an teagasc, an cleachtadh, an adhradh agus na deas-ghnátha.Tá ag gach uile dhuine an ceaqrt chun saoirse tuairime agus chun saoirse nochtuithe tuairime; áirítear sa cheart sin saoirse chun tuairimí a bheith aige gan aon bhac air, agus chun eolas agus smaointe a lorg, a ghlacadh agus a leathadh trí mheáin ar bith, gan aird ar chríoch-theoranta.Tá ag gach uile dhuine an ceart go mbeidh saoirse aige teacht ar tionól agus gabháil le comhlachas go sítheoilteNí cead a chun d´fhiacha ar dhuine ar bith gabháil le haon chomhlachas áirithe.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun páirt a ghlacadh i gcúrsaí rialuithe a thíre, go díreach nó trí ionadaithe a toghtar go saorálach.Tá comhcheart ag gach uile dhuine rochtain a bheith aige ar an tseirbhís phoiblí in thír féin.Is é toil an phobail is foras don údarás rialuithe; léireofar an toil sin de thoradh toghchán ionraic a déanfar ó aim go ham trí bhótáil chomhchoiteann chomhionann agus trí tún-bhallóid nó ar mhodh dá shamhail sin a ráthaíos saoirse bhótála.Tá ag gach uile dhuine, mar chomhalta den chomhdhaonnacht, an ceart chun slándála sóisialaí; dlítear dó go bhféadfaidh sé, de thoradh an tsaothair náisiúnta agus an chomhair eadarnáisiúnta agus do réir eagraíochta agus acmhainne gach Stáit ar leith, na cearta a shásamh, i gcúrsaí eacnamíochta agus comhdhaonnachta agus cultúra, is dual dá dhínit agus is riachtanach do shaor-fhorbairt a phearsantachta.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun oibre, chun saoirse maidir le fostaíocht a thoghadh, chun coinníollacha córa sásúla oibre agus chun a chosanta in aghaidh na dífhostaíochta.Tá ag gach uile dhuine, gan aon idirdhealú, an ceart chun na páighe céanna le haghaidh na hoibre céanna.Tá ag gach duine a dhéanas obair an ceart chun luach saothair chóir shásúil a bhéarfas go mbeidh aige féin, agus ag a theathlach, cóir mhaireachtana mar is dír do dhníit an duine, agus ina theannta sin pé caomhaint shóisialach eile is gá.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun ceardchumainn a bhunú agus gabháil le ceardchumainn chun a leasa a chosaint.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun sosa agus scíthe, agus go háirithe chun teora réasúnach lena uaireannta oibre agus chun saoirse le páigh d'fháil ó thráth go chéile.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun caghdeáin mhaireachtana is leor do shláinte agus do shoileas an duine féin agus a theaghlaigh, ar a náirítear bia, éadach, ionad cónaithe, freastal liachta, agus na seirbhísí sóisialacha is gá; tá ceart aige chun slándála le linn dífhostaíochta, breoiteachta, éagumais, baintreachais, sean-aoise nó aon easpa eile slí mhaireachtana in imthosca nach bhfuil neart aige orthu.Dlítear aire agus cúnamh speisialta don mháthair agus don leanbh. Bhéarfar an chaomhaint shóisialach chéanna don uile leanbh, pé acu faoi chuing an phósta nó lasmuigh dhí a rugadh.Tá ag gach uile dhuine an ceart chun an oideachais. Bhéarfar an t-oideachas in aisce, sna céimeanna tosaigh agus bunaidh ach go háirithe. Beidh an bun-oideachas éigeantach. Cuirfear an t-oideachas teicniúil agus gairmiúil ar fáil go comhchoiteann; beidh combrochtain do réir fiúntais ag gach uile dhuine ar an árd-oideachas.Beidh de chuspóir ag an oideachas pearsantacht an duine d'fhorbairt ina hiomláinte agus urraim a neartú do chearta an duine agus do no saoirsí bunaidh. Cothóidh sé an chomhthuiscint, an caonfhulaing agus and caradas idir an náisiúin agus na ciní agus na haicmí creidimh uile, agus cabhróidh sé le bearta na Náisiún Aontuithe do chaomhnadh na síochána.Tá ag na tuismitheoirí, i dtosach ar chách eile, an ceart chun an cineál oideachais a thoghadh a bhéarfar dá leanaíTá ag gach uile dhuine an ceart chun páirt a ghlachadh gan cosc i saol cultúrtha an phobail, áineas na n-ealaíon a bheith aige agus páirtiú in ascnamh agus is sochair na heolaíochta.Tá ag gach uile dhuine an ceart go gcosnófaí na leasa morálta agus abhartha a leanas as aon tsaothar eolaíochta, litríochta nó ealaíon arb é is údar dó.Is dligh do gach uile dhuine go mbéadh eagras sóisialach agus e adarnáisiúnta i réim a bhéarfadh go bhféadfaí na cearta agus na saoirsí atá leagtha amach sa Dearbhú seo a chur i gerích go hiomlán.Tá dualgais ar an uile dhuine i leith an phobail arb ann amháin is féidir a phearsantacht d'fhobairt go saor agus go hiomlán.Ag feidhmiú a cheart agus a shaorisí dhó ní bheidh de shriantacht ar dhuine ar bith ach pé sriantachta a bhéas ceaptha do réir dlí d'aon toisc chun aitheantas agus urraim mar is cuí d'áirithiú do chearta agus saoirsí daoine eile agus chun freagairt do riachtanais chóra na moráltachta, an óird phoiblí agus soileasa na coitiantacnta i gcomhdhaonnacnt daonfhlathach.Ní cead i gcás ar bith na cearta ná na saoirsí seo d'fheidhmiú contrártha do chuspóirí agus do bhuntreora na Náisiún Aontaithe.Ní cead aon ní sa Dearbhú seo a leiriú mar ní a bheir dón Stát grúpa nó duine ceart ar bith chun páirt a ghlacadh in aon ghníomhacht ná aon ghníomh a dhéanamh d'fhonn aon cheart nó saoirse dá luaitear anseo a dhíthiú.(10 ਦਸੰਬਰ 1948 ਦੇ ਆਮ ਇਜਲਾਸ ਦੇ ਮਤਾ ਨੰ: 217-ਏ(3) ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਵਾਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ)10 ਦਸੰਬਰ 1948 ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਆਮ ਇਜਲਾਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਐਲਾਨਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਤਰਜ਼ਮਾ ਹੇਠਲੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ । ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਦਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਜਲਾਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰਾਜਸੀ ਜਾਂ ਖੇਤਰੀ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵੰਡਣ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ, ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।ਜਦ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਧੁਰ ਅੰਦਰਲੀ ਅੰਤਰੀਵ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਤੇ ਨਾ ਟਾਲੇ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਇਨਸਾਫ ਅਤੇ ਅਮਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹਨ ।ਜਦ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਨਿਰਾਦਰ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਉਜੱਡ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਸਦਮਾ ਪੁਜਾ ਹੈ ।ਅਤੇ ਇਹ ਅਜਿਹੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਆਗਮਨ ਦੀ ਤਾਂਘ ਤੇ ਰੀਝ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਇਨਸਾਨੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਡਰ ਤੇ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਾਣ ਸਕੇ ।ਜਦਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਬੇਬਸ ਹੋ ਕੇ ਆਖਰੀ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੁਲਮ ਤੇ ਦਮਨ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨ ਉਤੇ ਉੱਤਰ ਆਏ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਾਨੂੰਨ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਏ ।ਜਦਕਿ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮੁਲਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲੇ ।ਜਦ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਾਰਟਰ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸ਼ਾਨੋਸ਼ੌਕਤ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਪੁਨਰਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਾਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਚੰਗੇਰੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ ।ਜਦ ਕਿ ਮੈਂਬਰ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਇਹ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਖਲੋਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਿਆਪੀ ਸਤਿਕਾਰ ਰਖਦਿਆਂ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ, ਜਦ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਸਮਝ ਉਕਤ ਪ੍ਰਣ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨਾ ਇਕ ਅਤੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਹੈ ।ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਯੂ.ਐਨ.ਓ ਦੀ ਜਨਰਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਐਲਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਐਲਾਨਨਾਮਾ ਸਭਨਾ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਸਭਨਾ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਮਾਪ ਦੰਡ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੰਗ ਇਸ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰਖਦਿਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਿਅਤ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉਤੇ ਉਸਾਰੂ ਕਦਮ ਚੁਕੇਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਦੀ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮਾਨਤਾ ਤੇ ਪਾਲਣਾ ਕਰਵਾਏਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਮ ਮੈਂਬਰ ਮੁਲਕ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇਠ ਆਉਂਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕਰਨਗੇ ।ਸਾਰਾ ਮਨੁੱਖੀ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੀ ਮਹਿਮਾ, ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਤੇ ਸਿੱਧ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾ ਨੂੰ ਤਰਕ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸੌਗਾਤ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰਾਤਰੀਭਾਵ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰਖਦਿਆਂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਵਿਚਰਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਨਸਲ, ਰੰਗ, ਲਿੰਗ, ਭਾਸ਼ਾ, ਧਰਮ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਹੋਏ, ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦਾ ਕਿਤੇ ਵੀ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਰੁਤਬਾ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਵਿਚ ਮਿਲੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਰਖਦਾ ਹੈ ।ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਭੇਦ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਰਖਿਆ ਜਾਏਗਾ ਕਿ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਹੜੇ ਮੁਲਕ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਮੁਲਕ ਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੁਤਬਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਖਿਆਲ ਨਹੀਂ ਰਖਿਆ ਜਾਏਗਾ ਕਿ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਆਜ਼ਾਦ ਮੁਲਕ ਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਹ ਮੁਲਕ ਕਿਸੇ ਟਰੱਸਟ ਅਧੀਨ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸਵੈਸ਼ਾਸਨ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਜਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੀਮਤ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਜੀਊਣ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਜਾਂ ਦਾਸ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਏਗਾ ਅਤੇ ਗੁਲਾਮਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਹੋਵੇ, ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ ।ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਵਰਤਾਓ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਏਗੀ ਜਿਸ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਉਸ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਇਨਸਾਨ ਵਜੋਂ ਮਿਲਣ ਦਾ ਹੱਕ ਮਿਲੇਗਾ ।ਸਭਨਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਸਾਹਮਣੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲੇਗੀ । ਸਭਨਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੇਦ ਭਾਵ ਦੇ ਖਿ਼ਲਾਫ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲੇਗੀ ਅਤੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਉਕਸਾਹਟ ਵਿਰੁਧ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲੇਗੀ ।ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਮਿਲੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਯੋਗ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟਿ੍ਰਬਿਊਨਲਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਐਵੇਂ ਆਪਹੁਦਰੇ ਢੰਗ ਜਾਂ ਮਨਮਰਜੀ ਨਾਲ ਗਿ੍ਰਫਤਾਰ, ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ ਜਾ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏਗਾ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਫੌਜਦਾਰੀ ਦੋਸ਼ ਲਗਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਜਿ਼ੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਇਕ ਸੁਤੰਤਰ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਟਿ੍ਰਬਿਊਨਲ ਅੱਗੇ ਨਿਆਂ ਪੂਰਵਕ ਤੇ ਜਨਤਕ ਸੁਣਵਾਈ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਸ ਉਤੇ ਸਜ਼ਾ-ਯਾਫ਼ਤਾ ਜੁਰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੈ, ਉਹ ਉਦੋਂ ਤਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਮੰਨਣ ਦਾ ਹੱਕ ਰਖਦਾ ਹੈ ਜਦ ਤਕ ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਖੁਲ੍ਹੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਤਾਂ ਹੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਤਮਾਮ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੇ ਸਾਧਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਏ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ।ਕਿਸੇੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਗਲਤੀ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਦੰਡ-ਯੋਗ ਜੁਰਮ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਏਗਾ ਜੋ ਕਿਸੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਧੀਨ ਜੁਰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜੁਰਮ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੋਏ । ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਵਧ ਸਜ਼ਾ ਦਿਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜੁਰਮ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਸ ਜੁਰਮ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ।ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਿਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ, ਘਰ, ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰ ਵਿਚ ਆਪਹੁਦਰੀ ਦਜ਼ਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ ਤੇ ਸ਼ੋਹਰਤ ਨੂੰ ਧੱਕਾ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਏਗਾ । ਹਰੇਕ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਦਜ਼ਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਵਿਰੁਧ ਕਾਨੂੰਨ ਹੇਠ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲੇਗੀ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਘੁੰਮਣ ਫਿਰਣ ਤੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਛਡ ਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮੁਲਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਪਰਤਣ ਦਾ ਹੱਕ ਵੀ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਤਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਉਕਤ ਅਧਿਕਾਰ ਉਸ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਜਦੋਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਉਤੇ ਗੈਰਰਾਜਸੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਯੂ.ਐਨ.ਓ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਜਾਂਦੇ ਹੋਣ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੌਮੀਅਤ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਹੁਦਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਕੌਮੀਅਤ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਕੌਮੀਅਤ ਬਦਲਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਖੋਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।ਸਭ ਬਾਲਗ ਮਰਦਾਂ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਸਲ, ਕੌਮੀਅਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਆਦਿ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿਰਜਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਬਰਾਬਰ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਤਲਾਕ ਆਦਿ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜੋ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਵੀ ਉਹ ਬਕਾਇਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ ।ਵਿਆਹ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕੇਗਾ ਜੇਕਰ ਜੋੜੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਸਹਿਮਤੀ ਹੋਏਗੀ ।ਪਰਿਵਾਰ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਇਕਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਟੇਟ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ ।[missing]ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਮਿਲਕੇ ਜਾਇਦਾਦ ਖਰੀਦਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਹੁਦਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ, ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਅਧਿਕਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਦਲਣ ਦਾ ਹੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਭਾਈਚਾਰਕ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਗੁਪਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੇਣ ਦਾ, ਰਵਾਇਤਾਂ ਕਾਇਮ ਰਖਣ ਦਾ, ਪਾਠ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਗੈਰਾ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ । ਇਸ ਹੱਕ ਵਿਚ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਦਜ਼ਲ ਅੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਕਾਲ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਮੰਗਣ, ਲੈਣ ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਹੱਕ ਇਸ ਅਧਿਕਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੁਰਅਮਨ ਇਕੱਠ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਭਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਜਬਰਨ ਕਿਸੇ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਸਿਧੇ ਜਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੁਣੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸੱਤਾ ਤੇ ਉਸਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਉਤੇ ਆਧਾਰਤ ਹੋਏਗੀ । ਇਸ ਮਰਜ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੁਪਤ ਚੋਣ ਪਰਚੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਨਿਰਪੱਖ ਚੋਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸੁੰਤਤਰ ਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਤੇ ਨਾਤੇ ਸਮਾਜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯਤਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਰਾਹੀਂ ਅਤੇ ਸਬੰਧਿਤ ਮੁਲਕ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੇ ਆਰਥਕ, ਸਮਾਜਕ ਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਉਸਦੇ ਮਾਣ ਤਾਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ, ਨੌਕਰੀ ਦੀਆਂ ਸੁਖਾਵੀਆਂ ਤੇ ਨਿਆਂਪੂਰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਮਾਨਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਿਰੁੱਧ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਤੋਂ ਬਰਾਬਰ ਕੰਮ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਤਨਜ਼ਾਹ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਆਂਪੂਰਨ ਅਤੇ ਮੁਨਾਸਿਬ ਮੇਹਨਤਾਨਾ ਹਾਸਲ ਕਰਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਇਸ ਹੱਦ ਤਕ ਆਪਣੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਉਦਰ ਪੂਰਤੀ ਕਰ ਸਕੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਾਨ ਦਾ ਝੰਡਾ ਬੁਲੰਦ ਰਹੇ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਲੋੜ ਪਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਮੰਜਿ਼ਲ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹੋਏਗਾ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਸੰਗਠਨ ਬਣਾਉਣ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਤੇ ਵਿਹਲ ਮਾਨਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੰਮ ਦੇ ਮੁਨਾਸਿਬ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਹੱਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤਨਖਾਹ ਸਮੇਤ ਛੁਟੀਆਂ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਤੇ ਭਲਾਈ ਲਈ ਇਕ ਚੰਗੇਰੇ ਜੀਵਨ ਮਿਆਰ ਮਾਨਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਜ਼ੁਰਾਕ, ਕਪੜਾ, ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਸਮਾਜਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਬੀਮਾਰੀ, ਅਪੰਗਤਾ, ਵਿਧਵਾਪਨ, ਬੁਢੇਪਾ ਜਾਂ ਬੇਵੱਸ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਤੋਂ ਸਮਾਜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ।ਬੱਚੇ ਦੇ ਜੰਮਣ ਮੌਕੇ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ । ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਕਤ ਸਮਾਜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਾਨਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ । ਵਿਦਿਆ ਮੁਫ਼ਤ ਹੋਏਗੀ । ਘਟ ਤੋਂ ਘਟ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਵਿਦਿਆ ਮੁਫ਼ਤ ਹੋਏਗੀ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਵਿਦਿਆ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਏਗੀ । ਤਕਨੀਕੀ ਤੇ ਕਿੱਤਾ ਸਿਖਿਆ ਤਕ ਹਰ ਇਕ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹੋਏਗੀ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉਤੇ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ ।ਮਨੁੱਖੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਪ੍ਰਫ਼ੁਲਤਾ ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਉਦੇਸ ਹੋਏਗਾ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮੁਲਕਾਂ, ਨਸਲੀ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਗਠਨਾ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦੋਸਤੀ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ, ਵਿਦਿਆ ਦੀ ਮੰਜਿ਼ਲ ਹੋਏਗਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਇਮ ਰਖਣ ਲਈ ਸੰਪੂਰਣ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਏਗੀ ।ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਭਾਗ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੋਏਗਾ । ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਮਲ ਕਲਾਵਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਨਣ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਉੱਨਤੀ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਫ਼ਾਇਦਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਿਗਿਆਨਕ, ਸਾਹਿਤਕ ਜਾਂ ਕਲਾਤਮਕ ਕਿ੍ਰਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਜ਼ਲਾਕੀ ਤੇ ਮਾਇਕ ਪੱਖੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹਾਸਲ ਹੈ ।ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਵਿਚ ਵਿਚਰਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਜਿਥੇ ਇਸ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਹੱਕ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ।ਹਰ ਇਕ ਬੰਦੇ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਰਤੱਵ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਿਚਰ ਕੇ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਸੁਤੰਤਰ ਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਵਿਕਾਸ ਸੰਭਵ ਹੈ ।ਉਕਤ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਉਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬੰਦਸ਼ਾਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਕੇਵਲ ਏਨਾ ਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਵਾਈ ਜਾ ਸਕੇ ।ਉਕਤ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਤੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਏਗਾ ਜੋ ਯੂ.ਐਨ.ਓ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਣ ।ਇਸ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਵਿਚ ਦਿਤੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੱਲ ਜਾਂ ਨੁਕਤੇ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਸਟੇਟ, ਗਰੁੱਪ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਸਰਗਰਮੀ ਕਰੇ ਜਾਂ ਕੋਈ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਕੰਮ ਕਰੇ ਜਿਸ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਵਿਚ ਦਿਤੇ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨਾ ਹੋਏ ।د پريکړي نيټه (۱۰ دسمبر ۱۹۴۸) (۱۹؍۹؍۱۳۲۷ ه۔ش)د ملګرو ملتونو دسازمان عمومي غونډهڅرنګه چې دبشري کورنۍ دټولو غړو ذاتي حېثيت پيثزندنه او دهغوي پر رنګ او انتقال نه منونکي حقوق په نړۍ کښې د ازادۍ ، عدالت او سولې اساس تشکيلوي،لکه څنګه چې د بشري حقوق تحقير او د هغو نه پيژندنه په وحشيانه عملونو منجر شوي چې د بشريت روح په ګناه مجبوروي او دهغې نړۍ ظهور يي چې په هغې کښې بشر په بيان او عقيده کښې ازاد اور له ويرې او فقر څخه فارغ وي، د بشر دلوړو آمالو تر سرليک لاندي اعلان کړي دي۔له هغه ځايه چې اساساً بايد د بشري حقوقو د قانون په اجرا کولو سره حمايت وشي، چې بشر د وروستې علاج په نوم د ظلم او فشار پر ضد په قيام مجبور نه شي،له هغه ځايه چې اساساً لازم دي چې د ملتونو تر منځ و دوستانه اړيکو پراختيا بايد تشويق شي،له هغه ځايه چې د ملګرو ملتونو خلکو د بشر بنسټي حقوقو، دانساني فرد دمقام او ارزست او د نارينه وو او ښځو د حقوقو د تساوي په هکله يو ځل بيا په منشور کښې خپل باور اعلان کړي او ټينګه پريکړه يې کړي چې له ټولنيز پر مختګ سره مرسته و کړي او په يو ازاد چاپيريال کښې د ښه ژوندانه وضع او حالات را منځ ته کړي،له هغه ځايه چې غړي هيوادونه سره متعهد شوي چې د ملګرو ملتونه په همکاري سره نړېوال احترام، دبشري حقوقو اوبنسټو د ازاديو واقعي رعايت تامين کړي،له هغه ځايه چې د دغو حقوقو او ازديو په نسبت ګډ مفاهمت د دغه تعهد د مکمل اجرا له پاره خاص اهميت لري،عمومي مجمع، دبشري حقوق دغه نړي واله اعلاميه د ټولو خلکو او هيوادونو د ګډ ارمان په توګه اعلانوي تر څو ټول خلک او ټولنيز ارکان دغه اعلاميه تل په نظر کښې ولري او هغه دي وکړي چې د ښووني او روزنې په وسيله، د دغو حقوقو او ازاديو احترام پراختيا ومومي اويا ملي او بين المللي تدريجي تدابير، دهغوي حماتي او واقعي اجرا او پيژندنه که د غړو هيوادونو په منځ کښې وي او يا د هغو هيوادو د خلکو په منځ کښې چې د هغوي په قلمرو کښې وي، تامين شي۔د بشر ټول افراد ازاد نړۍ ته راځي او د حيثيت او د حقوقو له پلوه سره برابر دي۔ ټول د عقل او وجدان خاوندان دي او بايد يو له بل سره د ورورۍ په روحيه سره چلنند کړي۔هر څوک کولے شي، پرته له هر ډول تبعيض څخه په تيره بيا د نژاد، رنګ، جنس، ژبه، مذهب، سياسي عقيدې او يا هره بله عقيده چې وي۔ او هم دا رنګه د قوم، ټولنيزې وضعې، (؟؟؟)، زيږيدنه او يا هر بل موقعيت چې وي، د ټولو هغو حقوقو او ازاديو څخه چې په دغه اعلاميه کښې ذکر شوي دي ، ګټه واخلي۔سر بيره پر دې هيڅ ډول تبعيض رامنځ ته نه شي چې د يو هيواد پر سياسي ادارې، قضايي او يا بين المللي وضعي ميني وي، که څه هم دغه هيواد مستقبل تر لاس لاندي او يا غير خود مختار وي، د هغه حاکميت په يو ډول سره محدود شوي دي۔هر څوک د ژوند، ازادې او شخصي امنيت حق لري۔هيڅ څوک نه شي کولے چې څوک په غلامۍ کښې وساتي۔ او د غلامانو را کړه ور کړه په هر ډول چې وي ممنوع ده۔هيڅ څوک نه شي کولے چې څوک تر شکنجي، مجازات او يا داسي چال چلن لاندې چې ظالمانه، دانسانيت او د بشري شتوَنو پر ضد او توهين آميز وي، وساتي۔هر څوک حق لري چې دهغه حقوقي شخصيت په هر ځاي کښې د قانون په وړاندې د يو انسان په نوم وپيژندل شي۔ټول خلک دقانون په وړاندې سره برابر دي او حق لري چې له تبعيض له پرته په مساوي توګه د قانون له حمايت څخه بر خمن شي ۔ ټول حق لري چې د هر ډول تبعيض په وړاندې چې د دغي اعلامې ناقض وي او د هر ډول تحريک په وړاندې چې ددغه ډول تبعيض دپاره رامنځ ته شي په مساوي توګه د قانون له حمايت څه برخمن شي۔دهغو عملونو په وړاندې چې د هر فرد پر بنسټيزو حقوقو تجاوز وکړي او هغه حقوق د اساسي قانون او يا بل کوم قانون په وسيله د هغه د پاره پيژندل شوي وي، هر څوک صالحو ملي محکمو ته د رجوع کولو حق لري۔هيڅ څوک بايد په خپل سر توقيف، حبس او يا تبعيد نه شي۔هر څوک په بشر تساوي سره حق لري چې د هغه دعوه د يوې مستقلې او بې طرفې محکمي په واسطه په منصفانه او علنۍ توګه سره ارزيابي شي او دغه يو محکمه کولے شي د حقوق، الزامونو او يا بل هر جزايي اتهام په باب چې شخص ته متوجه شوي دي، پريکره وکړي۔هر څوک چې په يوم جرم متهم شوے وي، بې ګناه شميرل کيږي، تر څو پورې چې د عمومي دعوه په جريان کښې چې په کښې د هغه د دفاع له پاره ټول ضمانتونه تامين شوي وي، دهغه ګناه په قانوني ټوګه ثابت شي۔هيڅ څوک به دهغه عمل د تر سره کولو په خاطر چې نو موړي عمل د ارتکاب په وخت کښې د ملي او يا بين المللي حقوقو په موجه جرم و نه پيژندل شي، محکوم نه شي۔ په هم دې توګه له هغه سزا څخه چې د جرم دارتکاب په وخت کښې ورسره اړه پيدا کوي، شديد سزا به چا ته نه ورکولے کيږي۔هيڅ څوک په خپل شخصي ژوند، کورنيو چارو، د اوسيدو ځاي او يا خپلو ليکونو کښې نه ښايي چې د په خپل سر مداخلتونو هدف واقع شي او نه ځايي چې شرافت، نوم او وقار يې د تعرض لاندي واقع شي۔ هر څوک حق لري چې د دې ډول مداخلتونو او حيلو پر ضد د قانون تر ساتني لاندي واقع شي۔هر څوک حق لري چې د هر هيواد په دننه کښې په ازاد ډول تګ راتګ وکړي او خپل د اوسيدو ځاي غوره کړي۔هر څوک حق لري د خپل هيواد په شمول هر هيواد پريږدي او يا خپل هيواد ته بيرته وګرځي۔هر څوک حق لري د تعقيب شکنجو او ازار په ضد د پناه ګاه په لټه کښې شي او يو بل هيواد ته پناه يوسي۔په هغو حالاتو کښې چې تعقيب په عمومي او غير سياسي جرم او يا د ملګرو ملتونو د مقاصد او اصولو پر مخالف چال چلن مبني وي، له دغه حق څخه ګټه نه شو اخيستے۔هر څوک حق لري چې د تابعيت درلودونکي وي۔هيڅ څوک د خپل تابعيت او يا د تابعيت د تغيير له حق څخه په سر محروم کولے نه شي۔هر بالغ نر او ښځه حق لري له هر ډول نژادي، قومي، تابعيتي يا مذهبي محدوديت څخه پرته يو له بل سره واده وکړي او خپله کورنۍ جوړه کړي۔ د ازدواجي ژوند په ټوله موده او د هغه د انحلال په وخت کښې ښځه او ميړه د واده په اړوندو چارو کښې د مساوي حقوقو لرونکي دي۔واده بايد د ښځي او نر په مکمل رضايت سره په ازادانه توګه تر سره شي۔کورنۍ د ټولنې طبعي او اساسي رکن دے او حق لري چې د ټول او دولت له حمايت څخه ګټه واخلي۔هر شخص په انفرادي او يا په ټولنيزه توګه د مالکيت حق لري۔هيڅ څوک د مالکيت له حق څخه محروم کولے نه شي۔هر څوک حق لري د فکر، وجدان او مذهب له ازادۍ څخه ګټه واخلي: دا حق د مذهب يا عقيدې د تغيير او هم دا رنګه د ايمان او عقيدې د اظهار ضامن دي او هم پر مذهبي تعليماتو او ديني مراسمو په ترسره کولو شامل دي۔ هر څوک کولي شي له دغه حق څخه په انفرادي او يا ټولنيزه توګه په خصوصي او يا عمومي ډول ګټه واخلي۔هر څوک د عقيدې او بيان د ازادۍ حق لري او دغه حق هغه څه په يره کښي نيسي چې بايد د خپلو عقيدو د اظهار څخه دي څوک تشويش او اضطراب ونه لري او د اطلاعاتو او افکار په ترلاسه کولو او ټولو ممکنه وسايلو ته د هغو په انتشار کښې د سرحدي ملاحظاتو څخه پرته دې ازاد واوسي۔هر څوک حق لري چې په ازادانه توګه سره د مسالمت آميزه ډلي او جمعيتونه جوړ کړي۔هيڅ څوک په اجتماع کښې په ګډون کولو مجبورولے نه شي۔هر څوک حق لري چې دخپل هيواد د عمومي چارو په اداره کښې په مستقيمه توګه او يا دهغو استازو په وساطت سره چې ازادانه غوره شوي دي، برخه واخلي۔هر څوک حق لري په مساوي شرايطو سره دخپل هيواد عمومي عهدو ته ورسيږي۔د حکومت د قدرت سرچينه او بنسټ دخلکو اراده ده۔ دغه اراده بايد د هغو انتخاباتو په واسطه چې په صداقت سره او په دوراني توګه ترسره شي، اظهار شي۔ انتخابات بايد عام او د مساواتو په رعايت کولو سره عملي شي او د پټي رايې ورکولو او يا سره ورته طريقي په واسطه ترسره شي چې د رايې ورکولو ازادي تامين کړي۔هر څوک د ټولنې د غړي په نوم د ټولنيز امنيت حق لري او جائز دي چې د ملي هڅو په وسيله او په نړيوالې مرستې سره اقتصادي ، ټولنيز او فرهنګي حقوق چې د هغه د شخصيت ازاد ښکارندوي او د هغه د مقام د پاره لازم دي ، هر هيواد او د منابع او تشکيلاتو په رعايت کولو سره ترلاسه کړي۔هر څوک حق لري چې کار وکړي، خپل کار په ازادانه توګه سره غوره کړي، د کار د منصفانه او رضايت ښوونکو شرايطو غوښتونکي وي او د بې کارۍ په وړاندې ترحمايت لاندي واقع شي۔ټول حق لري چې له هيڅ ډول تبعيض څخه پرته مساوي کار په مقابل کښې مساوي اجوره تر لاسه کړي۔هر څوک چې کارکوي د منصفانه او رضائت ښوونکي اجورې مستحق ګرځي چې د انساني شتونو سره برابر د هغه او د هغه کورنۍ ژوند تامين کړي اود لزوم په وخت کښې د ټولنيز حمايت د بلې نوې وسيلې په واسطه هغه تکميل کړي۔هر څوک حق لري چې د خپلو ګټو د دفاع د پاره له نورو سره اتحاديې جوړې کړي او په اتحاديو کښې هم ګډون وکړي۔هر څوک داستراحت، فراغت او تفريح حق لري او په تيره يا د دوراني رخصيتو او د کار دمعقولو ساعتونو په محدوديت سره د حقوقو مستحق دي۔هر څوک حق لري چې دخپل او د خپلې کورنۍ ارامي، سلامتي او د ژوندانه سطح د خوراک، مسکن، طبي څارنو او لاريو د ټولنيزو خدمتونه له پلوه تامين کړي۔ او هم دا رنګه حق لري چې دبېکارۍ، معتوبتيا، ناتواني، ناروغتيا، کونډه کيدو او نورو ټولو مواردو کښې چې دانسان دارادي نه دباندي عواملو په وجه د ژوندانه اړتياوو پوره کولو وسايل له لاسه تللي وي اوابرومندانه ژوند له شرايطو څخه برخمن شي۔مېندې او ماشومان حق لري چې د ځانګړي مرستې او څارنې څخه ګټه واخلي، ماشومان که د واده په واسطه يا بې نکاحه پيدا شوي وي د مساوي ټولنيز څخ بايد برخمن شي۔هر څوک حق لري چې د ښوونې او روزنې څخه برخمن شي۔ ښوونه او روزنه بر سره په لومړينو او اساسي پړاوونو کښې ويړيا لومړني تعليمات بايد اجباري وي۔ حرفوي، ټکنيکي زده کړې، عموميت ومومي لوړې زده کړي بايد د مساوي شرائطو سره د ټولو پرمخ خلاصېوي او ټول د استعداد او وړتيا په بنسټ له هغه څخه ګټه پورته کړي۔ښوونه او روزنه بايد د انساني شخصيت د بشپړ والي او بشري حقوقو او بنسټيزو ازديو ته درناوي د زياتوالي په لورې وهڅول شي۔ ښوونه او روزنه بايد ټولو ملتونو، توکمنو او ديني ډلو تر مينځ تفاهم، زغم او دوستي پياوړې کړي او د ملګرو ملتنو هڅې د سولې د پياړتيا د پاره پر مخ پقزي۔مبتدي او پلرونه دخپلو اولادنو د ښووني او روزني د توعت په غوره کولو کي د لومريتوپ حق لري۔هر څوک حق لري په فرهنګي ، ټولنيز ژوند کښې په ازادانه توګه ګډون وکړي ، د هنرونو او فنونو څخه ګټه واخلي او په علمي پرمختګونو او دهغو په ګټو کښې برخمن شي۔هر څوک حق لري چې په ټونه کښې د داسې يو نظم د برقراري غوښتونکي وي چې په ټولنيز او نړيواله توګه هغه حقوق او ازادي چې په دغه اعلاميه کښې ذکر وي تامين کړي او پر هغو عمل وکړي۔هر څوک حق لري چې په ټولنه کښې د داسيې نظم غوښتونکي شي چې په دې اعلاميه کښې بيان شوي حقوق او ازادي تأمين کړي۔هر څوک دهغي ټولني په وړاندې وظيفه لري چې دهغه ازاد تکامل او مکمل شخصيت برابر کړي۔هر څوک د حقوقو په اجرا او دخپلو ازاديو څخه استفاده کښې دهغو محدودويتولو تابع دي چې د قانون په واسطه منحصراً د نورو د ازاديو او حقوقو پيژندنې او رعايت کولو د تامين د اخلاقي صحيح مقتضياتو د رعايت عمومي نظم او دټولو دسوکالي دپاره ديوي ټولني په شرايطو کښې وضع شوي دي۔دغه حقوق او ازادي په هيڅ هيواد کښې د ملګرو ملتونود مقاصد او اصولو په ضد ترسره کيدے نه شي۔ددغي اعلامي د مقرراتو څخه هيڅ يو بايد داسي تفسير و نه شي چې دکوم دولت دپاره داسي يو حق ضامن وي چې دهغه په موجب وکولے شي د دغي اعلاميي د مندرجو حقوقو او ازاديو څخه هر يو له مخه يوشي او يا به هغه لاره کښې کوم فعاليت ترسره کړي۔quae, decreto CCXVII A (III), a Communi Conventu probata et edicta est, Anno Domini MCMIIL, a.d.IV Idus Decembres.Cum dignitatis infixae omnibus humanae familiae partibus et eorum jurum aequalium, quae abalienari non possunt, agnitio constituat et in orbe terrarum libertatis et justitiae et pacis fundamentum,Cum hominis jurum mala cognitio contemptioque barbariae facta, quae humanitatis conscientiam ad rebellionem incitant, adduxerint, cumque mundi initium in quo homines, liberati a terrore et miseria, loquendi credendique libertatem habebunt, renuntiatum sit ut hominis altissima affectatio,Cum praecipuum sit hominum jura civitatis forma quae justa est tegi, ne homo cogatur, ultimo perfugio, ut rebellionem faciat in tyranniam oppressionemque,Cum praecipuum sit progressionem amicitiarum inter nationes incitari,Cum in Carta gentes Conjunctarum Nationum rursus pronuntiaverint suam fidem in juribus praecipuis hominum, in dignitate et virtute hominis, in aequabilitate jurum virorum et feminarum, et se dixerint prompti ad favendum progressui civili et ad gignendum meliores conditiones vitae in majore libertate,Cum sociae civitates pollicitae sint se affirmaturas esse verecundiam universam veramque jurum hominis et libertatum praecipuarum, temperatione Nationum Conjunctarum adjuvante,Cum quaedam communis conceptio horum jurum et libertatum gravissima sit, ut obligatio haec plane expleatur,Communis Conventus jurum hominis praesentem universalem Declarationem pronuntiat ut communis perfectus qui petatur ab omnibus populis et omnibus nationibus, ut societatis singuli homines et omnes partes, habentes hanc declarationem constanter in mente, institutione et educatione conantur ut horum jurum libertatumque respectus evolvatur, et firmentur ordinis nationalis et internationalis consiliorum incessu gratia et universalis veraque admotio tam in ipsarum sociarum civitatum populationibus quam in finium populationibus quae eorum jurisdictioni subactae sunt.Universalis de hominis juribus declaratioOmnes homines liberi aequique dignitate atque juribus nascuntur. Ratione conscientiaque praediti sunt et alii erga alios cum fraternitate se gerere debent.Quisque potest sibi assumere libertates omnes omnesque jures in hac declaratione pronuntiatos, sine ulla distinctione gentis, coloris, sexus, linguae, religionis, politicae sententiae aut omnis generis sententiae, nationis originis aut civitatis, divitiarum aut ortus aut omnis generis situs.Praeterea fietur nulla distinctio condita in civili decreto, juridico aut internationali gentis aut finium cujus est aliquis, sive gens aut fines liberi sunt, sive sub tutella, sive non suae potestatis sive subacti termino aliquo sui imperii.Quisque jus habet vivere, liber esse et in tuto vivere.Nemo servitudine tenebitur. Omnes servitudines omnibus modis prohibentur.Nullus cruciabitur neque poenis nec tractationibus, quae humanae sunt, objicietur.Quisque jus habet suam juridicam personam in omnibus locis accipi.Omnes ante legem aequi sunt et sine ulla distinctione jus habent aequum praesidium legis habere. Omnes jus habent praesidio aequo contra omnem discrimen qui hanc Declarationem violet et contra omnem incitationem ad talem discrimen.Omnis jus habet recurrere pro idoneo judice gentis contra facta violantia jures suffundatos quae sibi recognescuntur a constitutione aut lege.Nullus ex libidine apprehendi in vinculis esse, exsulari potest.Omnes jus habent in tota aequitate suam causam recte et publice a judicibus liberis aequabilibusque audiri, qui statuunt vel de juribus obligationibusque, vel de veritate omnis criminis contra se.Quisquis accusatus delicto innocens est dum noxa sua jure statuata est publico judicio ubi obsides omnes necessariae ad se defendendum affirmatae erunt.Nemo damnabitur propter acta vel praetermissiones quae, cum commitata sunt, non constituebant delictum ex jure suae gentis vel universarum gentium. Item nulla gravior culpa irrogabitur quam illa quae applicari potuit cum delictum factum est.Nemo patibitur intercessiones ab arbitrio in rebus privatis, in familia, domo aut in epistularum consuetudine, nec ictus contra honorem famamque. Omnis jus habet lege protegi contra tales intercessiones aut talia vulnera.Quisque jus habet libenter iter facere et in civitate suam domum eligere.Omnis jus habet ex omni et sua patria abire et in suam patriam redire.In vexatione omnis jus habet perfugium quaerere et perfugium ab aliis regionibus impetrare.Hoc jus non invocari potest in casu actionum vere constitutarum in communis juris scelere aut in factis adversus metas principiaque Conjunctarum Nationum.Omnis jus habet nationis esse.Nemo ex libidine a sua gente privari potest neque gentis mutandae a jure privari.Ex matrimonio se jugendi aetate, vir mulierque jus habent, nullo genere, nulla gente aut religione id nequaquam impediente, matrimonio se jungere et familiam constituere. Jura equalia habent pro matrimonio, per matrimonium et per divortium.Matrimonium confici non potest sine conjugum pleno liberoque consensu.Familia societatis naturale praecipuumque elementum est et jus habet a societate et rei publica muniri.Omnis, vel solus vel conjucte, mancipii jus habet.Nemo potest ab arbitrio a mancipio privatus esse.Omnis jus sentientae, conscientiae religionisque libertati habet. Hoc jus religionem aut conscientiam mutandi libertatem atque libertatem religionem aut fidem solam aut communem manifestam faciendi implicat, tam publice quam private, doctrina, religionibus, sacris ritorum effectuque.Omnis jus opinionis et verba dicendi libertati habet; quod jus non ob opiniones suas inquietari implicat, atque jus petendi, recipiendi divulgandique sine finium considerationibus percontationes cogitationesque quacumque elocutioneOmnis homo jus habet libertati pacificae consociationis conventusqueNemo potest coagi ut consociationi intersit.Omnis homo jus habet suae gentis rerum publicarum administrationi interesse, vel directo, vel per repraesentes libere lectos.Omnis homo jus habet conditione aequa ad suae patriae officia publica accedere.Populi voluntas publicorum imperiorum auctoritatis fundamentum est; illa voluntas creatione honesta exprimi debet, quae statis diebus fieri debent, universali aequo suffragio secretaque tabella vel secundum aequalem judiciorum formulam suffragii libertatem in tuto collocantem.Omnis homo, ut rei publicae socius, sociali securitati jus habet; hic homo jus habet satisfactionem impetrare jurum publicorum, sociorum humanorumque quae necessaria ad suam dignitatem et progressum liberum sui est, per laborem suae patriae et operam aliarum gentium, pro temperatione et divitiis omnis gentis.Omnis homo, labori, liberae optioni laboris, conditionibus aequis idoneisque laboris et tutelae adversus inopiam laboris jus habet.Universi, sine discrimine,aequo praemio aequo labore jus habent.Quiscumque laborat, jus habet aequae remunerationi idoneaeque quae sibi familiaeque confirmat vitam consentaneam humanae dignitati et, si oportet, completae omnibus ceteribus rationibus sociae tutelae.Omnis homo cum aliis hominibus consociationes condere et consociationibus socios sibi adjungere ad commoda defendenda jus habet.Omnes jus habent cum quieti et otiis tum circumscriptioni modicae temporis laboris et commeatibus statis quae pecunia soluunturOmnes jus habent satis altae vitae ut suam valetudinem et suae familiae et suam voluptatem confirmet, praesertim quod pertinet ad cibum, vestem, domum, medicinales curas et beneficia socialia quae necesseria sunt. Omnes jus habent securitati in penuria laboris aut in morbo aut in infirmitate aut in viduitate aut in senectute aut in aliis casibus in quibus copia vivendi esse non potest, temporibus voluntatem non sequentibus.Mater et infans jus habent auxilio et praesentiae propriae. Omnes pueri, sive in matrmonio sive extra matrimonium nati sunt, eodem sociali praesidio fruuntur.Omnis jus habet educationi. Educatio debet gratuita esse, quod saltem pertinet ad primas praecipuasque litteras. Primae litterae sunt necessariae. Doctrinae ad scientiam et ad professionem pertinentes multis exponenda est; oportet aditum studiis superis in tota aequalitate omnibus secundum meritum patere.Oportet educationem spectare ad totam hominum beatitudinem et ad respectus jurum hominis et libertatum primarum confirmationem.Oportet educationem favere cogitationi, patientiae amicitiaeque inter omnes gentes, omnia generum aut religionum globos; oportet educationem favere progressioni operarum nationum sociatarum ad pacis conservationem.Parentes in primis jus habent eligere genus educationis quod interest dare liberis suis.Omnis homo jus habet libere interesse culturae societatis, et frui artibus, et interesse profectibus scientiae et beneficiis quae id sequuntur.Omnis jus habet tutelae beneficiorum moralium et materialium generatorum omni procreatione scientiae, litterarum aut artium quorum auctor est.Omnis jus habet in socialibus et externis rebus ordinem regnari, ut jura et libertates enuntiatae in hac Declaratione fieri possint.Cuique officia sunt erga societatem, in qua solum liberum plenumque incrementum ingenii fieri potest.In usu jurium et fructu libertatum, quisque subjicitur solum finibus lege conditis, ut solum firmet gratiam et respectum jurium libertatumque alieni, et satisfaciat rectis expostulationibus honesti, reipublicae concordiae et universae in sociatate populari valetudinis.Haec jura libertatesque nullo modo exerceri poterunt adversus proposita et principia Nationum Conjunctorum.Nullum decretum hujus Declarationis interpretari potest quasi civitati, societati aut cuidam homini jus aliquid implicans se dedendi alicui facinori aut aliquid faciendi ad libertates et jura evertenda, quae hoc loco enuntiata sunt.uyte maa nasapwe's'pa ewkwecehk üsni' pyakhna'wek kafize'he', sa' k'a'weyc'a ya'nwe'wewa'pa teec'sana'wcehk wehyuhpa ikuse'wa'mete hi'pun'i naa kiwete uta wët wëtte, eena' eena'te ya'fi'zewa'te iwehce',ki' yahk'ku: sa' wa'ln'i, naa ya'nwe'wewa't'i taas'i'n'ik kapuyi'hi', maa üustepa thaameyuhthë'sa kühna, sa' nasa' naa kiwete uta peenayu' üukhna yüs yüsteme f'i'zewaha's pakwena üusta', sa' weh'yuhpa wec'ayuhte ma'we we'wewëc'apa we'wewa' hi'p, ma'wepa yaak'wa' hi'p f'i'zewa'ha's pakwena üsta' isateyu'.ki' naa sühk: ec ne'hwe's'suwe's' yuwema'kyuu, c'habwe's' üskiwe'n'i yuwe ma'kyuu napa nasa ya'nwe'wewa'ha's hi'pun'isa' sena äate ipe'he hi'pta'; nasa' ikahsa npicthë'we's' pk'uupa'ka kuk'thë' yuuwa'ha's pakwekamen, ükahyu v'ite yu'ceyu' ya'nwe'wewa'yu' meethäs,k'a'weyc'a naa sühu'k: kac'häc'ha'wa' usa', c'hab wala kiwwepwe's' d'i'p hiicehkyuuc'a ewtw f'i'zeya',ki' yahk'hu: naa c'hab walapwe's' pkhakhesa up'h eentewe's' f'i'hn'i ecte' c'habwe's'a' h'ukaysa naa yuwe's isatewe's'yuha' hïna, uyte naa kiwete nasa' isateyuh ha'dac'a u'ymakyuu pihcma'kyuu napa ya'nwe'wewa' hi'pyuha' hïna, weh'yuhpa nasa h'ukaysa hwete ew f'i'zewa'ha's nuyc'häc'haya't' ewna hïc'a nenyuu nasa' eena' f'i'zekan,sa' ikahsa c'hab wala kwekwewe's' k'a'wente pkhakhesa' ayte we'wen'ï's k'tey kyu'hu'ya' nenyun'i'spa yaaki'k, sa' nasa ya'nwe'wewa'ha's wëtte üsu hi'puwa'ha's c'hab wala kiwepwe's' pkhakhec'a s'abun'i kwekwe we'wen'i's k'tey yuuwa'ha's,k'a'weyc'a yaaki'k : nasaisa sena naa ya'nwe'we'wen'isu, eena' eena' üswa'te teec'sana'wec'a yaak'wa' peeh'sa' sühna ikahsa c'hab wala kwekwewe's' k'tey kyu'hu'hkha'w hïn'i's.K'a weh'ate na'hï'k:Ayte nasa ya'nwe'wewa'te naa kiwete uta newe'wen'i weh'a' c'habt'i, c'hab wala kiwet'i nuyi'hwena, nasawe's', ikahwa' v'itn'i kwekwewe's'a; kapiya'n'iyakh, kask'aha'n'iyakh naa ya'nwe'wewa' hi'pun'i's wëtte üswa' hi'pun'i's nuyc'häc'ha hi'pta'; ki' nasama't'yu, ikahwa' v'itn'i kwekwewe's'a' tuhd tuhdc'a naa ya'nwe'wewa't'i puuk' k'tey yuuwaha's kpahk'na u'hkan, ikahsa c'hab wala kiwe kwekwema't'yuu ki' k'a kiwe ne'hwe's'tewe's' ikah kiwema't'yuu napa.Ya'nwe'wewa'te' maa nasapa ha'dacehk hi'pku up'hi', wëtte u'huwa'hi'pta', eena' eena' f'i'zewa' hi'pta', üus hi'pta' d'ik'the hi'pta' naapa'kate. Sa' h'ukaysa üus hi'pcehktha'w sa' pyakhna'we f'i'ze hi'ptha'w.Naa nwe'wen'ite pu'kithc'a maa nasapa k'uka yupn'ime u'huwa' hi'pc'a ya'nwe'wewa'pa hi'pa' d'i'wën'ime: üskiwen'i ma'we hi'psama'kyuu; nasa küc'ma'kyuu, nasa waasma'kyuu, nasa ma'we ikwehkwesama'kyuu; u'yma'kyuu, pihcma'kyuu; nasa kuhsa ipeyn'itewe's' ma'wesate hi'psama'kyuu, khimec'a' ipeyn'i ma'we üusyaak'sama'kyuu; mayuh nasa kuhtewe's'ma'kyuu; v'uwe's'ma'kyuu; mte up'hsama'kyuu; ma'wete fiysapa h'uka.Maa nasapa ït'i f'i'ze hi'pa', kimyuhpa pt'hiden'ime u'huwa' hi'pa', kihytepa äh kaf'i'ze'n'i u'huwa' hi'pa'.Kimyuhpa nasanwe's'a's nasanwe's'a's yaamumena, kimyuhpa nasanwe's'a's k'uultec'a kaselpi'pamena; yaamun'isa, nasanwe's'a's k'wayn'isa' yuuwesa', ma'wetepa h'uka.Kimyuhpa nasanwe's'a's pk'uuya' huuna' yuuya' ewumena.Maa nasapa h'uka Ec Ne'hwe's' d'i'pte äate u'huwa' hi'pa', maa kiwetepa h'uka.Maa Ec Nehwe's'hu yuhsapa h'ukat' k'a'weyc'a yu', sa' maa nasat'pa h'ukat' k'a'weyc'a nwe'we. Sa' maa nasapa d'i'wën'iya'samakyuu, khimec'a' d'i'wën'iyuya' üssa' ayte newe'wen'i weh'ate pu'kithwa' hi'pa'.Eete eena' eena' kaf'ize'sa kwekwe d'i'pte maa c'hab wala kiwetepa maa nasapa maa nasapa ya'nwe'wewa'ha's pakwewa' hi'pa', nasa's huuna' yuucte', Ec Ne'hwe's'tewe's' yuwete k'teme yuucte'.Kimyuhpa's yuwe hi'pume u'hute kyuhu'mena, k'aaphpamena, u'hkanpa c'at'hmena sa' k'ah' üsn'i kiwehupa newuuya' ewumena.Eetewe's' äate kaf'i'ze'ya' ikahsa kwekwe', nasa wala d'i'pte kimyuhpa paikahn'imete puuk' k'ana'wec'a nwëse'he hi'pa', teec'sa hu'ghuc'a tup'hime kihy ähme yuun'i's ew äate nv'ihtpkac', makwe sena' ktuthe'c'a akac'hictepa.F'iika yuu p'an'i nasa', isa k'tezwa'te yuwet' ew kaha'da'na kühme ha'dayu'; yuuwesamek kasehe'. Ec Ne'hwes'tewe's' d'i'pteyu' k'a yuuwesa hin'isapa ikha'khudeya' paswa' yuwe hi'pa', sa' k'a'spa nasa wala d'i'pte yu'skhewwa'ha'.Ec Ne'hwe's'tewes' f'i'n'i yuwe kasehmeyna' yuwe hi'pusa nasa's k'tezya' ya'ewumena, maa c'hab wala kiwema'kyunapa. Sa' f'i'n'i pe'la thaaw huunamesahu ya'akac'hina.V'ite nasa fiisa f'i'zen'ite' v'ite nasayu' kimyuhpa yuwe ipi'k'n'imete huuna' p'hahcc'a yatwe's'we's' yasete kuk'thë' yuuya' ewumena, maa yatwe's' yatka huuna' u'kaya', teec'sahic'a kahn'i ec pa'hsa's phadec'a thegya', peku'su kaz' nuywe'weya'. Maa nasapa naa thëysu ya'duna u'huc'a' Ec Ne'hwes'hu yuhsa yuwesu ya'nwe'wewa'ha's pakwewa' hi'pa'.Maa nasapa peek' pekuhna f'i'zewa' hi'pa', khic'a k'ah' üus pëyite maa c'hab wala kiwetema'k yuhuwëc'a' yuhu napa ewuna.Maa nasapa peek' üushu maa c'hab wala kiwehu kasehna u'hwëc'a' ewuna, peek' c'hab wala kiwehuma'kyuu napa, ki' s'awedwëc'a' s'awedna.Peek' kwekwe's suwya' pakwena üste', pemaa kiwete isuthwa' pakwewa' hi'pa' maa c'hab wala kiwetema'kyuu napa, khic'a maasuhme üsya'.Napa k'awe ya'newe'wa'teyu' ï'ne c'hab wala kiwepwe's' pkhakhec'a newe'wen'i üustemeteyu' pu'kithya' ewumena.Maa nasapa teec' c'hab wala kiwehuwes' yuu hi'pa'.Kimyuhpa teec' c'hab wala kiwehuwe's' yuun'i's kuse'ya' ewumena. Nasa' ma'wente teec' c'hab wala kiwehuwe's' yun'i's yu'pthewëc'a' yu'ptheya' ewuna.1 Pihcma'kyuu, u'yma'kyuu sa' ptamuwa'te äh walaana kabasa' ptamuya' ewuna; kimyuhpa üskiwe'n'i f'iiysa hi'ppa'ka. c'hab wala kiwe f'ihuwe's'pa'ka, üusa's ya'newe'wen'i ma'wesa hi'ppa'ka pt'hiden'ime yuuna ptaamun'ite' pihcma'kyuu, u'yma'kyuu sa' k'ana'wec'a ya'nwe'wewa' hi'pta'. T'utepc'ahte' t'utema't' napa k'a'weyc'a.Pihca's, u'ya'sma'kyuu napa ipehkac' ya'kaba'mena k'awe's' üusyuu k'a'we' yahk'meteyu'.Ptaama' maan yatwe's'ya'ta' sa' k'a ya'we's'in'iyakhku c'hab wala yuuna pa'ha', sa' maa c'hab wala kiwe kwekwepa yatwe's't'i nwe'we hi'pa'.Maa nasama'kyuu napa naamu yuuwa' hi'pa', peek'c'ama'kyuu, pkhakhec'ama'kyuu napa.Kimyuhpa hi'pun'i's huuna' kuse'ya ewumena.Kimma'kyuu napa nasa' ma'wepa üusyaak'wa' hi'pa' sa', üusa's ya'newe'wen'i; sa' üusa's ya'newe'wen'i's maat'ipa hwe pta's'ya' ewuna; teec'a'sma'kyuu, nasa kuht'ima'kyuu, ps'imc'a üustema'kyuu, nasa wala yuhu'hun'isuma'kyuu, kapiya'nma'kyuu, kyu'hu'nma'kyuu, kthegu'nma'kyuu, üusa's' ya'newe'wen'i's k'tey v'itna.Maa nasapa ma'we üus yaak'wëc'a, ma'we we'wewëc'a', we'we hi'pa'. Sa' k'apa'kac'a f'iv'itn'ime u'hu hi'pa', v'itesa ptas's'n'i'spa wëse'na, v'itesa üusyaak'n'i'spa wëse'na, ki' hwe pta's'napa yuuna, mtepa'c'a we'wene'ga hïn'ime, kihyyakhpa hwe we'weya' ipik'wëc'a' ipik'wëc'a' ipik'ya' ewuna.Maa nasapa kimyuhpa pt'hiden'ime pkhakhewa' hi'pa', sa' kuk'me üswa' pkhakhen'i v'itna.Yu'pkhakhen'isu kimyuhpa huuna' yuupkhakh yu't'an'ime u'huna.Maa nasapa thë' kabasa' peek' c'hab wala kiwete' ikahn'i kwekwe's ipa'kaya', yuuya' ewuna, khimec'a' t'hit'hc'a kwekwe kaipa'ka'ya', Yuwe Dukhsa's kwekwe usna yuuya' ewuna.Maa nasapa peek' c'hab wala kiwete' ikahn'i kwekwesu k'ana'wec'a ha'dac'a u'kaya' ewuna nasa wala d'i'pte selpiwa'ha's k'tey yuuna, v'itesana'wey.C'aba' eckwete kt'hit'hi'n'iyakh ya'yu'skhewuna npicthë' ki'pwa' een kühisa, na'we yuun'iyu' naa kiwete uta na'wecehk yu'skhewya' neesn'isa', k'a'weyc'a nasaisa peek' üustecehk t'hit'hwa'ha's khimec'apa peek'c'a t'hit'hite v'ite nasayu' kuc'yuhpa pahiyuna kühu hi'pmeta' kim hu'ghu t'hit'hn'i's.Maa nasapa maa nasa kuhtewe's'pa'ka, k'awe's' hi'pun'i makwe hi'put'na sa' kim thëyte üsc'a' k'a nasa pu'c'hn'iyuuwa' hi'pa'; wëtte f'i'zewa' hi'p; f'iin f'iin ipe'n'isa hi'p; nasa kuhsa maa c'abtewe's'yuuwa' hi'p; wët üskiwe'n'itewe's' yuuwa' hi'p; peek' nasa c'huute ki' hwe vite c'hab wala kiwepa c'huun'iyakh.Maa nasapa mhi hi'puwa' hi'pa', k'ah' üushu mhia's t'hit'hwa', maz mhisac'apa teec'sana'wec'a ma'wesupa ha'da mahina skhewut'na, ki' wec'ayuhte. Sa' mhina üsn'ihu huuna' kuki'hictepa ya'nwe'wewa' hi'pa'.Maa nasapa's mhisa kuhte h'ukaysa teec'sa na'wec'a mahiwa' üste' maayuht'ipa pe'lame dewet'na.Maa nasapa mhipa'ka ew dewen'i u'hu hi'pa' ma'we mhi ha'da sa' wec'ayuhte sa' k'ah' tas'te nasakwet'ipa eena' ip'hwa' hi'p, sa' k'te ähmete' nasa walawe's's kaha'da'n'i yuuna ma'we peeh'te'.Maa mhisapa h'uka mhisapwe's' yu'pkhakhen'i v'itu hi'pa' k'awe's' ithäsn'it' ya'nwe'weya'.Mhisa' maa nasapa h'uka ikaaswa' hi'pa', ec'wa' een hi'puwa', thaakwe kmahi'me üus huthe ha'dac'a kmahi'n'i yuuwa', ki' kaykase'n'i'spa dewen'iyuu hi'pa'.Maa nasapa ew kaf'i'ze'n'i u'huwa' hi'pa' k'ah' tas'tewe's'pa ew ipe'hna kaf'i'zen'i u'huwa', kät'h üswa' hi'p, ü'wa' weh' peeh'me üswa' hi'p, at'h athwa' hwe peeh'me, yatkwe hi'p, yu'ce'sa hi'p, nasa walahi kihy üste'ha'dac'a ipa'kana; k'a'weyc'a kihypa hwe peeh'me f'i'ze hi'pa', ma'wente ec' pihc nenyuc'a, ma'wente ec' u'y nenyuc'a, hwe ithakwe thë'te, kihy pa'ka ït'i f'i'zewa'yu hi'pme thëyte nenyuuc'apa.Luuc' n'hi't'i, luuc'kwet'i sena ew ipe'hwa' üsa'. Maa luuc'ma'kyuu kaban'itewe's', kaban'imetewes'ma'kyuu napa ha'dac'a k'a'sa nasa wala sena ew ipe'he hi'pa'.Maa nasapa yaf'te piyawa'ha's hi'pa', piyan'i yactewe's'c'apa's luuc'a' v'upa'kame piyawa' hi'pa'. Sa' thakweyuh hiiyuwa' peehin'itewe's't'i' luuc'a' ma'wetepa piyawa' hi'pa'. Ki' kusete äh yuupkac' piyan'isa' mte mtepa k'ahn'iyuut'na, sa' mtepa pa'ha hi'pa'. Maa nasapa walate piyan'i yatte pa'hya' ewuna, v'itepa ma'we piyana üsta' k'a'wey k'asu ähsayu'.Kapiya'n'isa' nasat'i kac'häc'ha'wa'te neeswa'ha', eena' eena' f'i'zeya' nuytë'na, nasa' kuk'thë' yuume f'i'zeya'k neesu', puuk' twëhïwa'te neesna, nasa' kuk'thë' yuuya' yahk'me f'i'zeya' nesna; c'hab wala kiwepwe's'a' äate id'i'p üswa'te neesn'i'. Nasa' üskiwen'i f'iy hi'psa üsta', üusa's ya'newe'wen'i f'iy hi'psa üsta'; k'a kapiya'n'i' nasat'i nuuyc'häc'hana, puuk' eena' eena' id'ip f'i'zeya' neeswahaá, c'hab wala kiwepwe's' yu'pkhakhesa ikahn'i yuwete.Luuc' neywe's'a' luuc'we's' piyawa'ha'sa' ma'we piyawa'ha's ithäc'a' kapiya'wa'ha's t'hit'hi hi'pta'.Maa nasapa nasa wala üskiwen'ite uche hi'pa', kusehu z'ic'kwe v'itna mhin'isu wec'ayuhte k'a'we üsn'i ks'av'su pkhakhena, naa kiwete makwe wala hiiyuun'i üste k'a'spa kaselpi'na.Nasa, d'ik'thehu wala üus ki'pna wala hiiyuuwa' ec v'itsa, kusehu z'ic'kwe v'itna mhisa, d'ik'thehu wala z'ic'kwe yahk'na f'i'sa' k'awe's' yase's nwe'wen'iyuut'na, k'a'weyc'a k'a'we mhic'a hi'pun'it'ipa.Ayte newe'wen'i yuwete, maa nasapa nasa wala ks'av'su kimyuhpa kuuc'i'n'ime u'hu hi'pa', v'ite c'hab wala kiwesupa kuc'i'n'ime u'hu hi'pa', ähmekayuu hïwa' hi'pme u'hu hi'pa'. C'habma't'yuu nasama't'yuu pkhakhec'a üssa nasama't'yuu napa ayte newe'wen'i's k'tey yuu hi'pta' naa weh'a's.Maa nasapa nasa wala d'i'pte puuk' k'tey yuuwa' hi'pa', naas k'teyuc'ak nasa' eena' eena' f'i'zewa'te nasa' neesna käha' naapa'ka.Maa nasapa k'tey yuumeya' ewuna Ec Ne'hwe's'suwe's' yuweic'a eena' eena'te f'i'zecte, peek' wëtte f'i'zeckit' pekwecte; nasapwe's' huuna'me f'i'zecte; nasa kuhsayu ecyakh t'hit'hc'a npicthë' ki'pute yu'skhewya' neesn'i's pekwecte.Naa wëtte eena' eena' f'i'zekahn'i yuwesa' ma'weteyuhpa ähme yuume f'i'zekahn'i' c'hab wala kiwepwe's' pkhakhec'a ikahn'i yuwe'sa'.Ayte ikahna newe'wen'isa's teec'sama'kyuu, nasa kuhsama'kyuu, teec' c'hab wala kiwete ikahsa kwekwema'kyuu, sa' iv'ituwëc'a' kimyuhpa kihyc'a' yuuya' ewumena. Naa newe'wen'i weh'ate' eena' eena' u'hun'i's, wët wët u'hun'i's mteyuhpa aytey newe'wen'i's hu'gme u'h pu'c'hya' ewumena. Nasa teec'sama'k k'a'hi, pkhakhec'a üssama't' k'a'hi khimec'a' c'hab wala kiwete ikahsa kwekwema'k k'a'hï napa.Kontuan izanik munduko askatasuna, justizia eta bakea giza familiako kide guztien berezko duintasunean eta eskubide berdin eta ukaezinetan oinarritzen direla;Kontuan izanik giza eskubideak ez ezagutzearen eta gutxiestearen ondorioz, giza kontzientziari irain egiten dioten basakeriak gertatu izan direla; eta gizon-emakumeek, beldur eta gabezia orotik aske, hitz egiteko askatasuna eta sinesmen-askatasuna izango dituzten munduaren etorrera aldarrikatu dela gizakiaren helburu nagusi;Kontuan izanik ezinbestekoa dela giza eskubideak zuzenbidezko erregimen batek babestea, gizakia-tirania eta zapalkuntzaren aurkako azken irtenbidea den matxinadara jo beharrean aurkitu ez dadin;Kontuan izanik ezinbestekoa dela, baita ere, herrialdeen artean harreman lagunkoiak bultzatzea;Kontuan izanik Nazio Batuetako kide diren herriek gizakiaren oinarrizko eskubideetan, gizakiaren duintasun eta balioan eta gizonen eta emakumeen eskubideen arteko berdintasunean duten fedea tinko azaldu dutela Agirian; eta, askatasunaren ikuspegi zabalago baten barruan, gizarte aurrerakuntza sustatzeko eta bizitza-maila jasotzeko erabakita daudela adierazi dutela;Kontuan izanik Estatu Kideek, Nazio Batuen Erakundearekin elkarlanean, gizakiaren oinarrizko eskubide eta askatasunen begirune orokorra eta eraginkorra ziurtatzeko hitza eman dutela;Kontuan izanik emandako hitz hori osotasunean betetzeko garrantzi handikoa dela eskubide eta askatasun horiek berdin ulertzea;BATZAR NAGUSIAKGIZA ESKUBIDEEN ALDARRIKAPENUNIBERTSAL HAU EGITEN DUHerri eta nazio guztiek izan beharreko jomuga legez, bai norbanakoek eta bai erakundeek. Aldarrikapen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik, eskubide eta askatasun hauen begirunea bultza dezaten irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arian-arian neurriak hartuz, era eraginkorrean eta orokorrean ezar daitezen ziurtatzeko, bai elkarkide diren estatuetako herrien artean eta baita horien eskumenpean dauden lurraldeetan ere.Gizon-emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berberak dituztela; eta ezaguera eta kontzientzia dutenez gero, elkarren artean senide legez jokatu beharra dute.Gizaki orori dagozkio Aldarrikapen honetan adierazitako eskubide eta askatasunak, eta ez da inor bereziko arraza, larru-kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo beste inolako gorabeheragatik.Ez zaio begiratuko gainera, pertsona zein herrialde edo lurraldetakoa den; ezta hango politikari, legeei edo nazioarteko egoerari, nahiz eta herri hori burujabea izan, besteren zainpeko lurraldea, autonomiarik gabea edo nola-halako burujabetasun-mugak dituena.Norbanako guztiek dute bizitzeko, aske izateko eta segurtasunerako eskubidea.Inor ez da izango besteren esklabu edo uztarpeko; debekatuta dago esklabutza eta esklabuen salerosketa oro.Ezin daiteke inor torturatu, ezta inori zigor edo tratu txar, anker eta lotsarazlerik eman ere.Edozein gizon-emakumek du, nonahi, lege-nortasundun dela aitor diezaioten eskubidea.Gizon-emakume guztiak berdinak dira legearen aurrean eta denek dute, bereizkeriarik gabe, legezko babesa izateko eskubidea. Denek dute Aldarrikapen hau hausten duen edozein bereizkeriaren aurka eta bereizkeria horren eragileen aurka babes berbera izateko eskubidea.Pertsona orok du Konstituzioak edo legeek gizon-emakumeei aitortzen dizkieten oinarrizko eskubideak hausten dituzten ekintzetatik babesteko, norbere herrialdeko auzitegi aginpidedunetan errekurtso eraginkorra jartzeko eskubidea.Inor ezingo da arrazoirik gabe atxilotu, preso hartu edo erbesteratu.Pertsona orok eskubidea du, berdintasun osoan, auzitegi burujabe eta alderdikeriarik gabean jendaurrean hitz egin eta zuzentasunez entzun diezaioten, nahiz bere eskubide eta betebeharrak erabakitzeko, nahiz bere aurkako salaketa penalak aztertzeko.Delituagatik salatutakoak eskubidea du errugabetzat jo dezaten, errudun dela legez eta jendaurreko epaiketan frogatzen ez den bitartean. Epaiketan bere burua zaintzeko berme guztiak ziurtatuko zaizkio.Egintzak edo behar-uzteak izandakoan, herrialdeko edo nazioarteko legeriaren arabera delitu ez baziren, ezingo da inor kondenatu. Delitua egitean ezargarri den zigorra baino larriagorik ere ezingo zaio jarri.Ez dago arrazoirik gabe beste inoren bizitza pribatuan, familian, etxean edo postan eskusartzerik, ezta inoren ohore edo izen onari eraso egiterik ere. Nornahik du eskusartze edo eraso horien aurka legezko babesa izateko eskubidea.Pertsona orok du joan eta etorri aske ibiltzeko eskubidea eta Estatu baten lurraldean bizilekua aukeratzekoa.Pertsona orok du edozein herrialdetatik alde egiteko eskubidea, baita norberetik ere, eta norbere herrialdera itzultzekoa.Jazarpenik jasanez gero, pertsona orok du edozein herrialdetan babesa bilatu eta izateko eskubidea.Eskubide horretara ezin izango da jo delitu arruntek sortutako auzibideko egintza baten aurka, ezta Nazio Batuen helburu eta erizpideen aurkako egintzak direla-eta ere.Pertsona orok du herritartasuna izateko eskubidea.Inori ezingo zaio arrazoirik gabe herritartasuna kendu, ezta herritartasuna aldatzeko eskubidea ukatu ere.Gizonek eta emakumeek, ezkontadinetik aurrera, ezkontzeko eta familia aratzeko eskubidea dute, arraza, herritartasun edo erlijioagatiko inolako mugarik gabe; eta, ezkontzari dagokionez, eskubide berberak dituzte bai ezkonduta jarraituz gero eta bai ezkontza-lotura ezabatuz gero ere.Ezkongaien baimen aske eta osoz ez bada, ez dago ezkontzerik.Familia da gizartearen oinarri jatorra eta berezkoa, eta Estatuaren eta gizartearen babesa izateko eskubidea du.Pertsona orok du jabe izateko eskubidea, bakarka nahiz taldean.Arrazoirik gabe, ez zaio inori bere jabegoa kenduko.Pertsona orok pentsamendu-kontzientzi eta erlijio-askatasunerako eskubidea du; eskubide horren barne da erlijio edo sinesmena aldatzeko askatasuna eta baita norbere erlijioa edo sinesmena bakarka nahiz taldean, jendaurrean edo pribatuan irakaskuntzaz, ihardueraz, kultuz eta aginduak gordez azaltzeko askatasuna ere.Gizabanako guztiek dute eritzi-eta adierazpen-askatasuna. Eskubide horrek barne hartzen du erlijioa eta sinismena aldatzeko askatasuna eta bakoitzaren eritziengatik inork ez gogaitzeko eskubidea, ikerketak egitekoa eta informazioa eta eritziak mugarik gabe eta nolanahiko adierazpidez jaso eta zabaltzekoa.Nornahik du bakean biltzeko eta elkartzeko eskubidea.Inor ezingo da behartu elkarte bateko kide izatera.Pertsona orok du bere herrialdeko gobernuan parte hartzeko eskubidea, zuzenean nahiz libre aukeratutako ordezkarien bitartez.Pertsona orok du berdintasunez norbere herrialdeko funtzio publikoan sartzeko eskubidea.Herriaren borondatea da botere publikoaren agintearen oinarria; borondate hori aldian-aldian egingo diren benetako hauteskundeetan adieraziko da. Hauteskundeok bozketa orokor eta berdinez eta isilpeko boto bidez egingo dira, edo boto askatasuna bermatzen duen beste bide batez.Pertsona orok du, gizarteko kide denez gero, gizarte-segurantza izateko eskubidea eta, herrialdearen ahaleginaz eta nazioarteko laguntzaz, Estatu bakoitzaren antolaketa eta baliabideak kontuan izanik, norbanakoaren duintasunerako eta nortasuna garatzeko ezinbestekoak diren ekonomi, gizarte eta kultura mailako eskubideak asetuta izatekoa.Pertsona orok du lan egiteko eskubidea, lana aukeratzekoa, lanbaldintza bidezkoak eta egokiak izatekoa, eta langabeziaren aurkako laguntza jasotzekoa.Pertsona orok du, bereizkeriarik gabe, lan beragatik lansari berbera jasotzeko eskubidea.Lanean ari denak bidezko lan-saria eta aski zaiona jasotzeko eskubidea du, bai bera eta bai bere familia, giza duintasunari dagokion bezala bizitzeko bestekoa. Horretarako aski ez bada lansaria, gizarteko laguntzaren bidez osatuko da.Pertsona orok du, norbere interesen alde egiteko, sindikatuak eratu eta sindikatuko kide izateko eskubidea.Pertsona orori dagozkio atsedenerako eskubidea, aisiarakoa, lanaldiaren iraupen mugatua izatekoa eta aldian-aldian ordaindutako oporrak izatekoa.Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea, bai berari eta bai bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, medikusorospena eta gizarte-zerbitzuak; eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo bizibidea nahi gabe galtzeko beste kasuren bat gertatzen denerako asegurua izateko eskubidea ere.Amek eta haurrek laguntza bereziak jasotzeko eskubidea dute. Haur guztiek, senar-emazteengandik nahiz ezkontzatik kanpo jaiotakoek, gizartearen babes berbera izateko eskubidea dute.Pertsona orok du hezkuntza-eskubidea. Hezkuntza dohainekoa izango da oinarrizko ikasketei dagokienez behintzat. Oinarrizko ikasketak egitea derrigorrezkoa izango da; heziketa teknikoa eta lanbiderakoa, orokorra; eta denek izango dute goimailako ikasketak egiteko aukera bera, norberaren merezimenduen arabera.Hezkuntzaren helburua giza nortasuna guztiz garatzea izango da eta giza eskubideen eta oinarrizko askatasunen errespetua indartzea; herrialde, arraza eta erlijio guztien arteko elkar-ulertze, jasankortasun eta adiskidetasunaren alde egingo du; eta Nazio Batuen iharduna bultzatuko du, bakeak iraun dezan.Gurasoek lehentasunezko eskubidea izango dute seme-alabei emango zaien hezkuntza mota aukeratzeko.Pertsona orok du eskubidea elkarteko kultur ekitaldietan aske parte hartzeko, artelanez gozatzeko, eta zientzi aurrerakuntzan eta horri darizkion irabazietan parte hartzeko.Zientzia, literatura edo arte mailan egindako lanen egille diren pertsona guztiek dute horregatik eskubidea dagozkien interesak eta materialak babes dakizkien eskubidea.Pertsona guztiei dagokien eskubidea da, Aldarrikapen honetan azaldutako eskubide eta askatasunak era eraginkorrean garatuko dituen gizarte mailako eta nazioarteko ordena ezar dadin.Pertsona orok komunitatearekiko betebeharrak ere baditu, komunitatea baita bere nortasuna guztiz eta era askean garatzeko toki bakarra.Pertsona orok, gainontzeko herritarren eskubide eta askatasunen begirunea ziurtatzeko eta gizarte demokratiko bateko moral, ordena publiko eta ongizate orokorreko bidezko eskakizunak betetzeko legez ezar daitezen mugak baino ez ditu izango dagozkion eskubide eta askatasunez baliatzeko orduan.Eskubide eta askatasun hauetaz ezingo da inor baliatu Nazio Batuen helburu eta erizpideen aurka.Aldarrikapen honetan jasotako ezertan ezingo da ulertu Estatuari edo talde edo norbanakoren bati Aldarrikapen honetan bertan adierazitako edozein eskubide eta askatasun deuseztatzeko ekintzak edo ihardunak burutzeko eskubidea ematen zaionik.Генеральнай Ассамблея резолюциядиани 217 A (III) гуси биани дёаячиа инидуэни 1948 айӈаниду токтовохан, гэрэн гурумбэ долдивамбоханГэрэн гурун нуктэндуэчи балди най таони гэбуни, эмуту, уй-дэ чӣрэсини правосал – хэӈгэл, мирнэй биури основани. Чава тэдючими, гучиса̄ори: най правосалбани бодоваси, чачи чиурисиури – тэй хэм най до̄вани тагдоандини. Най хэӈгэл, мэнэ мурумби уми мутэми, хайди-да эм ӈ л ми, эм хадиачиами бигуэни аӈго̄ри мир – тэй гэрэн гурун чу увуй мурундиэри отоличайчи, сайчайчи мир. Чава тэдючими, гучинай, сиӈгэрэмбэ, эрумбэ ба̄ридои, чихаласи-да, мурумби ачапчи чу хаморой эрдэнчи – соринчи – илиаси осигоани, нёани правосалбани гиан кусундиэни кандёрива гэлэури. Чава тэдючими, гучигой-гой голо найсал кэвэли балдивачи масилтоми пикпӯри. Чава тэдючими, гучиОбъединённай Нациясал голосалчи найсал правосалбани, гэбувэни, ценностивэни, гучи хусэни, эктэни эмутуди правосалковачи Уставаду гучи модан уӈгухэчи, тотара социальнай прогресс, хэӈгэл биури бади улэн-улэн осигоачи пикпумэри дэрухэчи. Чава тэдючими, гучигосударствосал-членсэл, ООНди гэсэ, най правосалбани, свободасалбани гэбулэуривэ, дахалаорива пикпумэри хэсэвэ бӯхэмбэчи. Тэдючимэри, гучиэй правосал, свободасал характербачи хэмту найсал отолиочиачи, нёанчи бухэмбэри хэсэвэри чопал тэде опогоандидоачи, отолихачи тэӈ да̄и значениеку осивани са̄ми. Чава тэдючими,Генеральнай Ассамблеяэй най таони правосални Всеобщай Декларациява гэрэн гурун са̄гоачи гисурэйни. Тэй задачава тэде оповамборива хэмту голосал, государствосал тэдемэӈгилэйчи.Най таони, общество органни таони, эй Декларациява тул-тул эдечимэри, гэрэн гурумбэ алосимари, тачиочимари, эй правосалба, свободасалба кидуривэ тэдемэӈгуэчи, всеобщай, эффективнэй признаниева мэнэ голои гучи гой-гой голосал дёбонсалдиани оповамборива, нёамбачи государствосал- членсэл голосалдоачи, тэй государствосал далачайчи на̄ду би голосалду тэде оповамборива обеспечивалаорива тэдемэндивэчи гэлэй.Хэмту найсал гипалин, мэнэ гэбудиэри, правосалдиари эмуту балдичи. Нёанчи муруӈку, дэрэлку, диа диавари а-нэу-мэт бодомари тагилайчи.Най таони, голони, хэрэктэни бойкони хо̄ни бимиу, эктэни, хусэни бимиу, хай хэсэдиэни хисаӈгоамио, хай эндуривэ, политикава гучи гой дякасалба агдачамио, хавой голо бимиу, баян, синэди бимиу, дяӈгиан, байби най бимиу, гучи хадёни гой хай-да хаӈгис-хаӈгис бӣ-дэ, – чава эм бодоами, эй Декларация са̄ваӈкини хэмту правосалку, хэмту свободасалку бигини.Тэй оячиани, найва, хай боадоани, на̄доани бӣ-дэ, тэй боа, на̄, страна хо̄ни би статусако бимиу: политическай, правовой, международнай-ну, мэнэ энчэхэндии-ну, гой страна далайдиани бӣни-ну гучи хо̄ни-да энчэхэмбэни камаливачи аличайни-ну – гэрбиэсиухэн тургундулэни хаӈгис-хаӈгис бодоваси.Най таони бимбэ, свободава, уй-дэ нёамбани тоӈгаласивани гэлэми мутэй. Тэй нёани правони.Уйвэ-дэ лаодинчами ачаси; лаодинчаорива, лаодинсалба хачинди ходасиорива камалиори.Уйвэ-дэ эрулэури, кэпсуӈгэди, гэбувэни тугбуми таори, кэсулиури ачаси.Най таони, хайдо-да бичин-дэ, нёани правосубъектностиди правоковани тэдеуривэ гэлэй.Хэмту найсал гиандо эмуту, хангис-хангис би анадиани, эмутуди гиан кандёйвани гэлэмэри мутэйчи. Эй Декларациява эм тургунчиэми, уйвэ-дэ хо̄ни-да тугбуриду гучи хо̄ни-да хэм би тугбунчи пикпуриду хэмту най эмуту кандёмба гэлэмэри мутэйчи.Най таони, нёандоани Конституция, гиан бӯхэчи основной правосалбани боялиори осини, гиамба улэн са̄ри мэнэ голои дёдяни нёани правосалбани хэм тэрэк таогойвани гэлэми мутэй.Уйвэ-дэ байта анадиани дяпаори, камалиори, пуӈнэури ачаси.Най таони, мэнэ правосалби гучи таи дякасалба тэрэк осигоаӈгоачи, м пибайталтойвачигиаӈкономса̄гоачи,гэрэнгурундиэмутуди,хэмтунайсал са̄ридиачи, гиандола тэрэк мэнэ энчэхэндии дёбой дёдян дёдяйвани гэлэми мутэй.Най таомбани, нёамбани байталториду, чава гиандола дёдями са̄гори- чиа, байта анади бодори; тэй оячиани нёамбани, хони-да хэм м пи кандёми мутэгуэни, хачинди бэлэчиури.Уйвэ-дэ, хайва-да тахандолани-ну, та̄чиндолани-ну, чава тахани эринду нёани голони гиандолани, международнай праволани тэй байта биэчини осини, байтакоам байталтоми ачаси. Гучи байтагои ба̄хани эринду бичин кэсулиндуй маӈгади кэсулими ачаси.Уй-дэ гой най эргэмбэни, дёгбани, гэбувэни, дёӈкани балдимбани тоӈгалами мутэси. Най таомбани гиан кандёйни.Най таони мэнэ мурундулэй хэӈгэлди пулсими, мэнэ государствои долани бигуи боава ба̄ми мутэй.Най таони гой странава, мэнэ странаи на̄лами, мэнэ страначии мочогоми мутэй.Най таони, нёамбани гой най хасасидоани, мэнэ бэуӈгуи гой боаду гэлэми, ба̄хамби бэумби такорами мутэй.Най мэнэ оркиндолаи хай-да байтава тайни осини, Объединённай Нациясал Организацияни принципэвэни хаӈгис-хаӈгис тайни осини, нёани эй правова такорами мутэси.Най таони гражданствоку бими мутэй.Уй-дэ гражданствовани бай туй абанавами ачаси, гражданствои мэнэ мурундулэи калами мутэйни правова чӣгуми ачаси .Хусэ, эктэ най, дёан дякпон с вэ исипари, гой-гой голоко, религияку-да, эди-аси осимари мутэйчи. Нёанчи, эди-аси осидоари, гэсэ балдидоари, па̄дилагойдоари, хэм эмуту правокул.Най хэӈгэлди мэнэ мурундулэи, эе-тая чихалайдоани, эди-аси осимари мутэйчи.Нуктэн – общество боӈго ячейкани; обществоди, государстводи нуктэмбэ кандёйчи. Тэй нуктэн правониНай таони мэнэ хадёмби эмучэн, гой найди-да гэсэ эделэчэми мутэйни.Уй-дэ гой най хадёмбани чӣми мут си.Най таони мэнэ хэӈгэлди муруӈку, дэрэлку, религияку бими мутэй; эй правола най мэнэ чихалами религияи, мурумби калами мутэй. Най таони мэнэ тэдючии мурумби, религияи эмучэн, гой гурунди гэсэ-дэ голои колилани тами мутэй.Най таони мэнэ тэдючии муруӈку бими мутэй. Тэй мурумби гой гурумбэ тэдевэӈкичэми, хэӈгэлди уми мутэй. Нёандоани тэй право би. Эй правочи ӣричи: хай границасалба-да бодоами, мэнэ мурумби го̄лани биури, хамача-да мэдэвэни хай-да хэм эрдэнди гэлэмэчиури, ба̄ори, найсалба са̄вамбори.Най таони хэӈгэл мирнэй собраниесалду, ассоциациясалду бими мутэй.Уйвэ-дэ, чихаласи найва, хавой-да ассоциациячи ӣвэӈкичэвэси.Най таони странаи мэнэ бэедии-ну, гой сондёхан найсал алдандиани-ну далачами мутэй.Най таони мэнэ странадои государственнай дёбондо дёбоми мутэй.Государстводу балди голосал мурунчи – правительство гиани тэхэни. Гэрэн гурун мурундулэчи странаду тоӈдо сондёнсалба осивамбори. Тайнай голосованиеду сондёй найсал хэм эмутуди правоку осивачи гэлэури.Най таони, общество членни бими, нёани экономическай, социальнай, культурнэй удэду мэнэ гэбуи эурӣчэми, хэӈгэлди урэми балдигоани, нёани странадоани балди голосал гой-гой боаду балди голосалди гэсэ диа диавари бэлэчивэчи гэлэури. Тэй найсал таони правочи.Най таони правони: дёбори, мэнэ мурундулэи дёбоӈгои сондёри, тэрэк би, улэн условиеку дёбондо дёбори, дёбон ана осидиани хоричако биури.Най таони гой найди эмуту дёбондола эмуту туримбэ гэлэми мутэй.Дёбой най таони, нёандоани, нёани дёӈкандоани иси туримбэ гэлэуриди правоку; турини исиасини осини, государство нёамбани бэлэчидиэни правоку.Най таони нёани интересэвэни кандёй профсоюзава аӈгоми, тэй профсоюзачи ӣуми ая правоку.Дёбой най таони тэими, туриӈку отпускава гэлэми мутэй. Тэй нёани правони.Най таони, мэнэ гучи дёӈкамби аяди, элгиэчимэри балдигоачи, дёко, сиаптаӈгико, тэтуэку, энусидуэри, окчичи гучи дэӈси гуруӈку биуриди правоку. Дёбон ана осиочиани, энусидуэни, дебоми мутэсидуэни, на̄он дэрэдигучиэни, сагдаӈгочиани, албан бэлэчивэни гэлэми мутэйни. Тэй най таони правони.Нӯчи пурилку экэсэл, нӯчи пурил чу маӈга эмуту этэхимбэ, бэлэчимбэ гэлэуриди правокул. Хэмту пурил, эдику ба̄охан бимиу, эди ана ба̄охан бимиу, эмутуди албан бэлэчидиэни, ка̄ндёйдиани бӣвэчи гэлэури. Тэй нёанчи правочи.Най таони тачиочиориди правоку. Начальнай, общай образование таман ана бигилэйчи. Хэмту пурил начальнай образованиева ба̄гилайчи. Техническэй, профессиональнай, увуй образованиева мутэй гурун хэм ба̄гичи.Образование найва улэн, маси, гой най правосалбани, свободасалбани кидуривэ тачиочигини. Образование диа диавари, гой голосалба дэрэлэми, аличами биуривэ, Объединённай Нациясал Организацияни мирбэ кандёйвани бэлэчиуривэ тачиочигини.Аминсал, энинсэл нӯчи пурилбэри хайдо-да тачиочигоачи мэнэ сондёриди правокул.Най таони мэнэ мурундулэи общество культурнэй биндуэни, искусствова улэсими, научнай прогрессаду участвовалами, бэнчиэмбэни такорами мутэуриди правоку.Най таони моральнай, материальнай интересэсэлби – мэнэ научнай, культурнэй, художественнай дёбонсалби – кандёми мутэуриди правоку.Най таони социальнай гучи международнай порядокба гэлэуриди правоку. Тэй право эй Декларацияду нирувухэн най правосалбани, свободасалбани тэде оповандини.Най таони хэӈгэлди, тэӈ улэнди урэи, бии обществоду нэ таодаӈко.Най таони мэнэ правосалби, свободасалби тэде оповандидои, демократическай обществоду би гой най правосалбани, свободасалбани, общественнай порядокбани, гэрэн гурун бэнчиэмбэчи гиандола са̄гини, кидугини .Тэй правосалба, свободасалба тэде оповандидои, ха̄ли-да Объединённай Нациясал Организацияни целисэлни, принципэсэлни хангиактолани тами ачаси.Хайва-да эй Декларацияду нирувухэмбэ, хавой-да государстводо-ну, найсал хопандоачи-ну, па̄ди найдо-ну правосалба гучи свободасалба абанагоами тагоачи правова бувуриэм, отолими ачаси.[missing]Opakatu ava yoro’a nda’ei tembigwaigwa oyoyatupri, sekotupri, vaëra, imboeteisara, oikatu ipi’a yemoñeta, imbaekua, ndiyai yurekorairai ñepëi pëi ambua rese.Opakatu ava vireko yemboeteisa, iyavei ndaei ambua ava povri ve narä sekoira aipoëi ko ikwachia pri imombeu, ndayayeavi avei ambua ava rese, yepe virekora, oñee, gwekosa viroya ambua tüpa, ipirer moröchi, sü, kuña, kuimbae ipia yemoñeta ambua ke ambua mbae rese, sekoise rumo ñepei tekwave, yepe vireko atira gwarepochi o ambua mbae.Iyavei ndayamboyea viichira opakatu pia ñemoñeta sa inungar ambua tekwa gwasuve osose mborokwaita, inungar tupriavei imboetei-sara, ndaeichira sokendapri nungar yaikora.Opakatu ava vireko yemboeteisa gvvekove agwa ndaei vaëra tembigwaigwa sekoi iyavei virekora pisikora mbae, mbae tei sui.Ndiyai ete avapovrire yaiko tembigwaigwa tëi iyavei ndiyai eté yande reko rai, raira ambua ava rese.Nidayai eté vireko rai, raira inungar okwara sese, oinupara, ae ndipotasairi.Opakatu ava vireko yemboeteisa opakatu rupi, iyavei vireko vaëra kuachiar gwerer pipe.Opakatu oyoyatupri yaiko, iyavei ndaya yeavii mborokwaita gwasu pipe inungar avei ko mborokwaita yande pisirora yande repira tekoai-sui ndiyai avei ndaseroyasai ko imombeupri akoi oimera, ñepei ava ndayande mboetei chira ko mborokwaita gwasu omboyapisakara.Opakatu ava oikatuite opakatu mbae virekoägwa mborerekwar rembiepiave viroya vaëra oimese mbaembae teï o virokwapota mose ke imbae yureko ichui oikuase rumo mborerekuar osepira ko oime vae mborokwaita gwasu pipe.Ndiyai été ñepei ava sokendasañotei o omondora ambua tekwave yureko.Opakatu ava oyoyatupri vireko oñeëagwa, sendusara iyavei mborerekuar ndaeichira neoeiño oipitiviïra mbae omoingatu vaëra oyavise mbae sembiapo yureko.Opakatu ava maechiroi pipe suitëi osokenda pota vae yureko, oikatu ñoite öse evokoi nungar sui ndipoise sepiasar, imnbeusar, ndoikuaukaise mbae sembiapo yureko.Ñepëi ava ndiyaiete ke mbae rai oyapo vae ipare koiye tëi imaenduara sese yureko ko ité ïviëi kwese suive oiko eira, ipare sererpipe mbae oime remo vae oñoma gwasura yamondo ñoite mborerekuar po ve oyasa ve tëi. Mbae oyapo vae yipive ndayaikatuiri yambyoa ipare tëi, ndiyaiavei mbae mi sui sokendasara.Ñepëi ava ndiyai oñe’e yande reer pipe, ndiyai avei oñe’e yandereko rese, yande reta rese o kuachiar ou vae yande rerpiipe ndiyai avei aerane ñotëi aipo ei ko ipia ñemoñeta eira. Opakatu ava imboeteisara iyavei oipisirora ko mborokwaita aipo nungar sui.Opakatu ava oikatu ogwata gwembimbotar rupi iyavei osekara gwekosagwä. Ko yande ivi gwasu pipe.Opakatu ava oikatu avei öse gwekwa sui ambua ava rekua ve ipare ikerise oyeviri gwekwa ve avei.Akoi pitase sasavi oikatu oseka oi aeve ava otiäro vaerese iañeko yureko ke ambua tekura rupi.Ko ikwachiapri yanderepi vaëra ndoikatuichira yanderepi yayapose mbae, mbae tëi opakatu rembiepiave.Opakatu ava vireko poromboeteisa ikwachiapri vaëra ñepei tekwa gwasuve.Ñepëi ava upe ndiyaete ani yaera oyekwachia potase ambua tekwa gwasuve osekuñarö potase gwekwa.Kuña, kuimbae akoi oyepotase iaraviter omendagwä nomaëichira sepiaka rese, ipirer rese, tüpa viroya vaerese o ambua tekwa pendarse inungar ñoite oikatu omenda, iyavei ndaechiria ichi o tu tëi ko aipota nemer gwä o nde rembireko gwä eira chupe yureko.Akoi omenda potavae oyemoñeta itera yureko aeite oye mongerëira yureko aeseramo iyesupa oipitivira. Yorekoi tupri vaëra koyekatu ambua ava päu ve, iyavei imboetepri yurekoira inangar ambua ava tekwa ve ikwai vae vireko aveira propisïrosa. Mborokwaita spipe.Opakatu ava oikatu virekora. Mbae gwerer pipe o oñomara opakatu rer pipe aveino.Ñepëi ava ndoikatuichira ani ei vaera chupe.Opakatu ava virekose opiañemo~etaza oyapopota vae gwembimbotar rupi, osopotase ambua tüparo rupi, ova potase ambua tüparove, oikatuile a’ea oyapo o setase inungar avei oikatu okar rupi o gweta pipevemi, yemboesave, opakaturupi inungar ñoite oikatura, yapo.Opakatu ava oikatu pia ñemoñeta osenduka. Ndiyai iñee suitëi imoñapri sekoira oikatu avei mbae taikwa oya oporandura oipisira ambua piañemoñetasa oikatu avei senduka, ndipoichitiera aiponderei tene ei väera chupe omondora opakatu ñeërendukasarupi. O ikuachiapri pipe.Opakatu ava oikatu oyemboati yureko gwenbimbotar rupi. Ndipoichira ava omoañei-añeira vae che piri tasekoi oyapavetëi. Chupe.Opakatu ava oikatuñoite oike mborerekwargwä gwewa gwasu pipe osenoise yureko.Opakatu ava oikatu yuraso oyoyatupri ambua avarese. Mborerekwar taiko tekwa pipe eise.Tekwa oipotase gwembimbotar omondo mborerekwar gwekwa pipe narä yureko ko mboerekwar gwä ndoikatuichietera gwambimbotar ño tëi oike.Opakatu ava, Tekwa pipendat virekora poropisirösa ava päuve, oikatuaveira mbae vireko mborerekwar vaëra semimongana ari yakatu nara opakatu sembimboyesu pe aveino.Opakatu ava oikatu vyireko vaëra opaeavikisa, gwembimbotar rupi oiporavora mboraviki oyoyatuprira aviye vae, iyavei oimera pisirösa mboraviki oimeyoño vaëra. ChupeOpakatu ava ndiyaeiete yakapri tëi sekoira, imboravikirepri inungar amibua.Opakatu ava oparaviki vae ndiyaiete ndasepii pii chupe iyavei osupitira opakatu mbae repirä sembimboyesu upe inungar ambua ikwai, iyavei oimese ambua poropitiviisa oikatuite mbae mondo chupe akoi ipanese mbae chupe.Opakatu ava oikatu omoime yemboatisa oike vaëra ïpauve oyepiägwa o oporandu vaëra mbae oipotavae, yureko.Ndoviröpituichira, ambuano virekoaveira, pitu’usa mboraviki pauve inungar aveirumo sepira chupe.Opakatu ava viorekora oikotupri vaëra, iyavei sëta pendar no, mberasi sui, virekora karuasa aviye vae, nipënei chira turukwar chupe, sëta gwano, ke oporoposano vae tekwa pipe, ipanese inungar ko ndoparavikiise vireko ño aveira ava oikwavëe vaër chupe inungar ko, imbaeasise, ndogwatairise oime yandeu yepi.Yande si inungar avei chïvae virekoaveira iañeko vaëra sese yureko. Opakatu chïvae yoroa vae mendosa pipe o ani vae inungar avei virekora propisirosa tekwa pipe.Opakatu ava iya oyemboe yureko, yemboesa mdiyai sepi, esa ae ndiyaiete ipane supiramoite yaikatu mbae rerogwatatupri, ko yemboesa, ndiyaiete ava ipone sese yande kwaitatie. Akoi oyemboe pota vite vae ivate katu aeño katu yemboe rekokwer rupi revo sepimira ndo yande rumo yaikatuavei yaike yaikatuse ndipoichietera ava ani ndereikeitene ei vaëra yandeu.Yemboesa virekora pia yemoñeta yaiko tupri vaera oime vaëra poromboeteisa ava päuve ambua no oikwaiaka veira yandeu ndaei vaëra tembigwaigwa yaiko.Yayendukwa vaëra, yayeparaisu reko vaëra, oimo vaera poropitiviisa ambua tekwa gwasurese opakatu ambua tekwatekwa mi rese iyavei ambua ava rese yepe ke ndaerchira yande ke ambua vae ïtupa inungar ño aveino.Yande si, yande ru oikatu oseka vaëra mbae rese o mbae nungar yemboesa oipota ae yureko yandeu narä.Opakatu ava oikatu ikerise sekoi inungar ambua ava reko yureko sembiapo, sekokwer, ñepëi tekwa ve oikatu avei vireko vaëra mbae aviyese sekokwer tekwa rembiepiave.Opakatu ava mbae oyapo vae vireko avei poropisirosa inungar ke ambua ava teiko che ayapo eise, che aikwachia eise, evokoi nungar sui, ndiyai yayembombae ñotei ava renbiapo rese.Opakatu ava oikatu oñeë ko ikwachia pri rese. Taseroyasite katu eira yavei toimeite ke ambua tekwave. Opakatu viroya vaera yureko.Opakatu ava omboeteira tekwa esa aeve ramoite ae oyemboe ava mboetei inungar avaei ae imboeteisano.Akoi ko mborokwaito gwasu seroya sase, opakatu ava yerekoira gwembimbotar rupi ndaeichira rumo yureko rai rai vaëra mborokwaita omombeu vae rupiño, ko ikwachiapri opakatu penarä. Tekwarerekwar, oime vaera avei tekwa pipe poromboeteisa opakatu ava ñepëi pëi ava rese.Ko mborokwaita yaikotupriägwa ndipoichira ava napörai ko ei vaera chupe, ko ikwachiasa opakatu tekwa gwasu gwe rupi ko uvi aramo yayu vae.Niyai ko ikwachiapri sui ösera pia ñemoñenta ñepëi tekwa peño rumoko ei vaëra, o evokoi ko oyemonua o oyamboati gwasu-gwasu vae pendaraño rumo ko year o ndiyaiavei evokoi ava repiägwa tëi ko oikwachia yureko yaera ko oikyachia vae yureko opakatu ava mborerekwar gwasukwe ke ambua ivi rese yogweru vae inungar tupri avei ko inungar vireko yureko sese ambua ava ñee aipoei ko upe.Le ge re dutše re tseba gore seriti seo motho a belegilwego ka sona le tekatekanelo gammogo le ditokelo tšeo di sa tšeelwego kgang tša batho ka moka ke motheo wa tokologo ya toka le khutšo lefseng ka bophara.Le ge re dutše re tseba gore go se elwe hloko le go phaelwa ka thoko ga ditokelo tša botho go tlišitše dilešadihlong tšeo di rumutšego le go šišinya maikutlo le letswalo la botho bathong, go tla ga pono le tebelelo ye mpsha mo lefaseng yeo e ikemišeditšego go ela hloko gore batho ba swanetše go ipshina ka tokologo ya polelo, ya bodumedi gammogo le go se tšhoge selo goba gona go duma, go dirile gore se se boletšwego ka mo godimo e be dinyakwa tša maemo a godimodimo tša batho ka moka.Le ge re dutše re tseba gore go bohlokwa, ntle le ge motho a gapeletšwa ke mabaka, go thibela ka gohlegohle pušo ya mmušakatshipi le kgatelelo gore ditokelo tša botho di swanetše go šireletšwa ke molao.Le ge re dutše re tseba gore go bohlokwa go godiša tšweletšopele ya segwera magareng a ditšhaba.Le ge re dutše re tseba gore batho ba Ditšhaba Kopano ka gare ga Molao wa Ditokelo tša bona ba tiišetša tshepo ya bona motheong wa ditokelo tša botho, ka seriti le bohlokwa bja motho le gona go ba gona ga tekatekanelo gare ga banna le basadi, ba ikemišeditše go godiša tšweletšopele ya setho gammogo le kaonafatšo ya maemo a bophelo ka gare ga tokologo ye kgolo.Le ge re dutše re tseba gore Maloko a Ditšhaba Kopano a ikanne go fihlelela, ka thušo ya Ditšhaba Kopano, kgodišo ya tšweletšo ya tlhompho le kelohloko ya ditokelo tša botho gammogo le theo ya ditokologo.Le ge re dutše re tseba gore kwešišo yeo e kopanetšwego ya ditokelo le ditokologo tše ke taba ye bohlokwa gore go tle go kgonwe go fihlelela boikano bjo bo dirilwego.KA FAO, GELekgotla KopanokakaretšoLe tšea sephetho sa gore Boikanokakaretšo bjo bja Ditokelo tša Botho ke kelo ya batho ka moka ya go ela bokgoni bja batho gammogo le ditšhaba ka moka go fihla, mafelelong, fao mang le mang yo e lego setho sa setšhaba, ba na le Boikano bjo dikgopolong tša bona mme ba leka ka mešogofela, ka go ruta le mo thutong, go godiša tlhompho ya ditokelo le ditokologo tše ka mekgwa ya sebjalebjale ya go ela, setšhabeng le gare ga ditšhaba tše dingwe, go bona gore tsebego ya tšona lefaseng ka bophara di a tsebega e bile di elwa hloko ke batho ba Mebušomaloko ka bobona gammogo le batho ba nagadilete tšeo di lego ka tlase ga pušo ya bona.Batho ka moka ba belegwe ba lokologile le gona ba na le seriti sa go lekana le ditokelo. Ba filwe monagano le letswalo mme ba swanetše go swarana ka moya wa bana ba mpa.Mang le mang o swanetše ke ditokelo le ditokologo ka moka tše go boletšwego ka tšona ka mo Boikanong bjo, ntle le kgethollo ya mohuta wo mongwe le wo mongwe bjalo ka morafe, mmala, bong, polelo, bodumedi, dipolitiki goba ka kgopolo, botšo go ya ka setšhaba goba maemo, diphahlo, matswalo goba maemo a mangwe le a mangwe.Go feta fao, ga go kgethollo yeo e swanetšego go dirwa go ya ka maemo a dipolitiki, tokelo ya boahlodi, goba maemo a ditšhabatšhaba goba lefelo leo motho a dulago go lona, goba ke naga ye e ipušago, trasete, naga ya go se ipuše goba se sengwe le se sengwe seo se ka fokotšago maemo a go ikemela ga naga ya gabo.Mang le mang o na le tokelo ya bophelo, tokologo le tšhireletšo ya gagwe.Ga go motho ya a swanetšego go swarwa bjalo ka lekgoba goba mohlanka. Bokgoba le go gweba ka makgoba go tla thibelwa ka gohlegohle.Ga go motho yo a swanetšego go gobošwa goba a swarwa ka mokgwa wo mobe wa go nyefola seriti sa gagwe goba a otlwa gabohloko.Mang le mang o na le tokelo ya go tsebja lefelong le lengwe le le lengwe bjalo ka motho pele ga molao.Batho ka moka ba a lekana pele ga molao mme ba dumeletšwe ntle le kgethollo go šireletšwa ka go lekana pele ga molao. Ka moka ba swanetše go fiwa tšhireletšo ya go lekana maleba le kgethollo yeo e tshelago goba e robago Boikano bjo le maikemišetšo a mangwe le a mangwe ao a bonalago a rata go kgetholla.Mang le mang o na le tokelo ya go hwetša phošollo ya nnete yeo e tlago ka bao ba tsebago ditokelo tša botho maleba le ditiro tšeo di phaelago ditokelo tša batho ka thoko tšeo a di fiwago ke molaotheo goba molao.Ga go motho yo a swanetšego go no swarwa, go hlahlelwa goba go rakwa nageng ka mokgwa wo o sa kwešišegego.Mang le mang o dumeletšwe go fiwa tsebe ke lekgotla leo le sa kgethego mahlakore go bona ge eba ditokelo tša gagwe le dinyakwa tša setšhaba go yena gammogo le molato wo mongwe le wo mongwe wo a pharwago ka wona ga se tša maitirelo.Mang le mang yo a pharwago ka molato o na le tokelo ya go se bonwe molato go fihla ge go laetšwa gore o na le molato go ya ka molao le gona mo kgorong ya phatlalatša yeo a nago le ditokelo ka moka tša tšhireletšo.Ga go motho yo a tla bonwago molato go ya ka tiro goba tlogelo yeo e sa bopego karolo ya molato wo a pharwago ka wona, ka tlase ga molao wa setšhaba goba wa ditšhabatšhaba ka nako yeo molato o dirwa. Goba a fiwa kotlo ye boima go feta yeo a bego a tla e fiwa ka nako ya ge molato o dirwa.Ga go motho yo a swanetšego go šalwašalwa morago fao e bilego a se sa na sephiri ka boyena, ka lapeng, mangwalong a gagwe, goba fao go mo šalašala morago go tshwenyanago le maemo le go tsebega ga gagwe. Motho yo mongwe le yo mongwe o na le tokelo ya go šireletšwa ke molao maleba le go šalašalwa morago ka tsela ye goba go hlaselwa.Mang le mang o na le tokelo ya tokologo ya mosepelo le mo a dulago gona ka gare ga naga ye nngwe le ye nngwe.Mang le mang o na le tokelo ya go tlogela naga ye nngwe le ye nngwe, go akaretšwa le ya gabo, le go boela go yona naga yeo ya gabo ge a rata.Mang le mang o na le tokelo ya go nyaka le go ipshina ka tšhireletšo dinageng tše dingwe maleba le tshekišo.Tokelo ye e ka se dirišwe ge tshekišo e tšwelela mo molatong wo o sa amanego le dipolitiki goba mo molatong wo o thulanago le melao le maikemišetšo a Ditšhaba Kopano.Mang le mang o na le tokelo ya go ba wa setšhaba seo se itšego.Ga go yo a ka amogwago, ka go rata, mohlobo wa gagwe goba a ganetšwa ka tokelo ya go fetola mohlobo wa gagwe.Basadi le banna ba ba godilego, ka ntle le go beelwa mellwane go ya ka mohlobo goba bodumedi, ba na le tokelo ya go nyala le go thea lapa. Ba loketšwe ke ditokelo tše di lekanego tša lenyalo, ka nako ya tšeano le ge lenyalo le fedišwa.Lenyalo le tla diragatšwa fela ka tumelelo ye e lokologilego le gona ya go tlala go tšwa go banyalani.Lapa ke tlhago le motheo wa sehlopha sa botee bja setšhaba gomme le loketše go šireletšwa ke setšhaba le mmušo.Mang le mang o na le tokelo ya go ba le phahlo a nnoši goba go di hlakanela le ba bangwe.Ga go yo a ka amogwago phahlo ka mabaka a go se kwagale.Mang le mang o na le tokelo ya kgopolo ye e se nago mellwane gammogo le letswalo le bodumedi, tokelo ye e akaretša tokologo ya go ka fetola borapedi goba tumelo, le tokologo, a nnoši goba ka kopano le ba bangwe phatlalatša goba sephiring, go tšweletša pepeneneng bodumedi goba tumelo ya gagwe go ruteng, phethagatšong, borapeding le bohlokomeding.Mang le mang o na le tokelo ya tokologo ya kgopolo le tlhagišo ya kgopolo ye: tokelo ye e akaretša tokologo ya go ba le dikgopolo, ka ntle le thibelo le go nyakišiša, go amogela le go tšwleletša dikgopolo le dikakanyo ka sephatlalatši se sengwe le se sengwe ntle le mellwane.Mang le mang o na le tokelo ya go kgona go ka swara kopano ya khutšo le go tsenela makgotla ao a a ratago.Ga go yo a ka gapeletšwago go ba leloko la lekgotla ge yena mong a sa rate.Mang le mang o na le tokelo ya go tšea karolo mmušong wa naga ye, ka nnoši, goba ka boemedi bjo bo kgethilwego ka tokologo.Mang le mang o na le tumelelo ye e tletšego ya go ipshina ka ditirelo tša mmušo wa naga ya gabo.Thato ya batho e tla ba motheo wa maatla a mmušo. Thato ye e tla tšweletšwa ka go swara dikgetho tša kgonthe kgafetšakgafetša. Dikgetho tše di tla ba tša kakaretšo le gore mang le mang o tla ba le tokelo ya go bouta. Dikgetho tše di swanetše go dirwa ka kgetho ya sephiri goba ke mekgwa ye mengwe ya go bouta ye e swanetšego le gona e amogelegago.Mang le mang, yo e lego leloko la setšhaba, o na le tokelo ya tšhireletšo ya setšhaba e bile o lokela go fihlelela ditumo tša gagwe maitekong a setšhaba le ka go šomišana le ditšhaba tše dingwe. Taba ye e ama gape le thulaganyo le dithušo tša lefase le lengwe le le lengwe, tša ekonomi, kgwerano le ditokelo tša setho. Dintlha tše ka moka di swanetše go godiša seriti le botho bja gagwe ka mokgwa wo o lokologilego.Mang le mang o na le tokelo ya go šoma, go kgetha mošomo ka tokologo, ditlamo tše di kaone tša mošomo, le tšhireletšo maleba le go hloka mošomo.Mang le mang, ka ntle le kgethollo, o na le tokelo ya go amogela moputso wa go lekana le mošomo wo a o dirago.Mang le mang yo a šomago o na le tokelo ya go amogela moputso wo o kgotsofatšago wa go mo kgoniša go phela ka tlhompho gammogo le lapa la gagwe. Tokelo ye e swanetše go tlaleletšwa, ge go kgonagala, ka dithušo tše dingwe tša tšhireletšo ya setšhaba.Mang le mang o na le tokelo ya go thoma le go ba leloko la mokgatlo wa bašomi go šireletša dikgahlego tša gagwe.Mang le mang o na le tokelo ya go khutša le go itketla, go akaretšwa le nako ye e swanetšego ya diiri tša mošomo le matšatši a maikhutšo ao a lefelwago ka mehla ge a le boikhutšong.Mang le mang o na le tokelo ya maemo a bophelo a swanetšego bophelo le boiketlo bja gagwe gammogo le lapa la gagwe. Maemo a a bophelo a akaretša dijo, diaparo, kago ya dintlo le tlhokomelo ya kalafo le ditirelo tše dingwe tše bohlokwa tša setšhaba, tokelo ya tšhireletšo maleba le tlhokego ya mošomo, bolwetši, bofokodi, bohlologadi, botšofadi goba ditšhitišo tše dingwe tša bophelo tše di sa laolegego.Botswadi le bongwana di swanetše go fiwa tlhokomelo ya moswananoši le thušo. Bana ka moka bao ba belegwago e ka ba ka lenyalong goba ka ntle ga lenyalo ba swanetše go amogela tšhireletšo ya setšhaba ya go swana.Mang le mang o na le tokelo ya thuto. Thuto e tla ba e sa lefelwe mefatong ya ka fase le ya go thoma. Thuto ya mathomo e tla ba ya kgapeletšo. Thuto ya thekniki le thuto ya profešene di tla hwetšwa gabonolo ka kakaretšo. Thuto ya godimo le yona e tla hwetšwa ke bohle go ya ka bokgoni bja bona.Thuto e tla lebantšhwa kgodišong ye e tletšego ya botho le tiišong ya tlhompho ya ditokelo tša botho le motheo wa ditokologo. E tla tšweletša kwešišo, kgotlelelo le segwera gare ga ditšhaba, dihlopha tša morafe goba tša bodumedi gomme e tla thuša go tšweletša gape le ditiro tša Ditšhaba Kopano mo phegelelong ya go lota khutšo.Batswadi ba na le tokelo ya pele ya go kgetha mohuta wa thuto ye e tla rutwago bana ba bona.Mang le mang o na le tokelo ya go tšea karolo meetlong ya setšhaba, go ipshina ka bokgabo, le go abelana ka tšwelopele ya thutamahlale le dithutišo tša yona.Mang le mang o na le tokelo ya tšhireletšo ya setho le phišegelo ya didirišwa tše di tšwago thutamahlaleng, dingwalong goba dipoelong tša bokgabo tšeo a lego mongwadi wa tšona.Mang le mang o lokelwa ke bophelo bjo bo lokilego setšhabeng le lefaseng ka bophara moo ditokelo le ditokologo tše di theilwego Boikanong bjo di kgonago go tšweletšwa.Mang le mang o na le ditshwanelo tšeo a di phethago setšhabeng fao go lego bonolo go tšweletša le go godiša ka botlalo botho bja gagwe.Mo tšweletšong ya ditokelo tša gagwe le ditokologo, mang le mang ga a swanela go tshela mellwane ye e beilwego fela ke molao ka mabaka a go boloka kwešišo le tlhompho ya ditokelo le ditokologo tša ba bangwe le go amogela dinyakego tše lokilego tša setho. Ga di a swanela gape go tshela molao wa botho, polokego ya setšhaba le maemo a bophelo ka kakaretšo mmušong wa setšhaba wa demokrasi.Ditokelo tše le ditokologo ga di a swanela go ka šomišwa thulanong le mehola le maikemišetšo a Ditšhaba Kopano.Ga go selo mo Boikanong bjo se se ka kwešišwago bjalo ka seo se lebanego le mmušo ofe kapa ofe, sehlopha goba motho go dira mošomo ofe goba ofe wo o lebišitšwego pšhatlaganyong ya ditokelo le ditokologo tše di beilwego mokhwi.Atsižvelgdama į tai, kad visiems žmonių giminės nariams būdingo orumo ir lygių bei neatimamų teisių pripainimas yra laisvės, teisingumo ir taikos pasaulyje pagrindas;atsižvelgdama į tai, kad žmogaus teisių visiškas nepaisymas ir niekinimas pastūméjo vykdyti barbariškus aktus, piktinančius žmonijos sąžinę, o sukūrimas pasaulio, kuriame žmonės turės žodžio ir įsitikinimų laisvę ir bus išlaisvinti iš baimės ir skurdo pančių, paskelbtas kaip kilniausias žmogaus siekimas;atsižvelgdama į tai, jog būtinai reikia, kad žmogaus teises saugotų įstaymo galia, dėl to, kad jis nebūtų priverstas imtis, kaip kraštutinės priemonės, sukilimo prieš tironiją ir priespaudą;atsižvelgdama į tai, jog būtinai reikia remti draugiškų santykių tarp tautų vystymą;atsižvelgdama į tai, kad Suvienytųjų Nacijų Organizacijos įstatuose tautos vėl įtvirtino savo tikėjimą pagrindinėmis žmogaus teisėmis, žmogaus, kaip asmenybės, orumu ir vertingumu, lygiomis vyrų ir moterų teisėmis ir pareiškė, jog esančios pasiryžusios skatinti visuomenės pažangą ir sukurti geresnes gyvenimo sąlygas, didesnę laisvę;atsižvelgdama į tai, kad valstybės narės, bendradarbiaudamos su Suvienytųjų Nacijų Organizacija, įsipareigojo garantuoti visuotinį ir tikrą žmogaus teisių ir pagrindinių laisvių laikymąsi;atsižvelgdama į tai, jog bendras visiems žmonėms šių teisių ir laisvių supratimas turi didžiausią reikm, kad būtų visiškai įvydytas šis įsipareigojimas,Generalinė Asamblėjaskelbia ią Visuotinę žmogaus teisių deklaraciją, kaip visuotinį idealą, kurio turi siekti visos tautos ir visos valstybės dėl to, kad kiekvienas žmogus ir kiekvienas visuomenės organas, nuolat turėdami galvoj šią Deklaraciją, pasitelkę švietimą ir mokslą, stengtųsi prisidėti prie to, kad šios teisės ir laisvės būtų gerbiamos ir kad būtų garantuota, imantis nacionalinių ir tarptautiniu pažangių priemonių, kad jos bus visuotinai ir tikrai pripažįtamos ir taikomos tiek valstybių narių gyventojams, tiek gyventojams teritorijų, esančių jų jurisdikcijoje.Visi žmonės gimsta laisvi ir lygūs savo orumu ir teisėmis. Jiems suteiktas protas ir sąžinė ir jie turi elgtis vienas kito atžvilgiu kaip broliai.Kiekvienas žmogus gali naudotis visomis teisėmis ir laisvėmis, paskelbtomis šioje Deklaracijoje, be jokių skirtumų, tokių kaip rasė, odos spalva, lytis, kalba, religija, politiniai ar kitokie įsitikinimai, nacionalinė ar socialinė kilmė, turtinė, jo gimimo ar kokia nors kitokia padėtis.Be to, neturi būti daroma jokių skirtumų remiantis šalies ar teritorijos, kuriai priklauso žmogus, politiniu, teisiniu ar tarptautiniu statusu, dėl to, kad ši šalis ar teritorija yra nepriklausoma, globojama, nesavavaldi ar kaip nors kitaip apribotas jos suverenitetas.Kiekvienas žmogus turi teisę į gyvybę, laisvę ir asmens neliečiamybę.Niekas negali būti laikomas vergijoje ar nelaisvas: visų formų vergija ir prekyba vergais draudžiama.Niekas negali būti kankinamas arba žiauriai, nežmoniškai žeminant jo orumą su juo elgiamasi ir jis baudžiamas.Kiekvienas žmogus, kad ir kur jis būtų turi teisę būti pripažintas teisinių santykių subjektu.Visi lygūs prieš įstatymą ir turi teisę, be jokio skirtumo, į lygią įstatymo aspaugą. Visi turi teisę į lygią apsaugą nuo visokios diskriminacijos, pažeidžianėios šią Deklaraciją ir nuo visokio kurstymo tokiai diskriminacijai.Kiekvienas žmogus turi teisė pasinaudoti kompetentingais nacionalinais teismais savo teisėms atgauti, kai jo pagrindinės teisės, pripažįstamos jam konstitucijos ar įstatymo, buvo pažeistos.Niekas negali būti savavališkai areštuotas, suimtas ar ištretmas.Kiekvienas žmogus, remdamasis visika lygybe, turi teisę į tai, kad jo bylą viešai ir teisingai išnagrinėtų nepriklausomas ir bešališkas teismas, kuris nustatytų jo teises ir pareigas ar jam pareikšto baudžiamojo kaltinimo pagrįstuma.Kiekvienas žmogus, kaltinamas nusikaltimo padarymu, laikomas nekaltu tol, kol jo kaltumas bus nustatytas įstatymo tvarka viešo teisminio nagrinėjimo metu, kur jam bus sudaromos visos būtinos gynybos garantijos.Niekas negali būti nuteistas už veiksmus ar neveikimą, kurie jų įvykdymo metu nebuvo laikomi nusikaltimais pagal valstybės vidaus įstatymus arba tarptautinę teisę. Taip pat negali būti skiriama sunkesnė bausmė už tą, kuri buvo taikoma nusikaltimo padarymo momentu.Niekas neturi patirti savavališko kišmosi į jo asmeninį ir šeiminį gyvenimą jo buto neliečiamybę susirašinėjimo slaptuiną kėsinimosi į jo garbę ir orumą. Kiekvienas žmogus turi teisę į įstatymo apsaugą nuo tokio kišimosi arba tokių pasikėsinimų.Kiekvienas žmogus turi teisę laisvai kilnotis ir laisvai pasirinkti gyvenamąją vietą kiekvienoje valstybėje.Kiekvienas žmogus turi teisę išvažiuoti iš kiekvienos šalies, įskaitant savąją, ir grįžti į savo šatį.Persekiojamas kiekvienas žmogus turi teisę ieškoti prieglobsčio kitose šalyse ir juo naudotis.ia teise negali būti pasinaudota, kai persekiojimas tikrai pagrįstas padarymu kriminalinio nusikaltimo ar veiksmų, prieštaraujančių Suvienytųjų Nacijų Organizacijos tikslams ir principams.Kiekvienas žmogus turi teisę į pilietybę.Niekam negali būti savavališkai atimta jo pilietybė ar teisė ją pakeisti.Vyrai ir moterys, pasiekę brandos amžių, turi teisę be jokių apriboiimu dėl rasės, tautybės ar religijos sudaryti santuoką it sukurti šeima. Jie turi lygias teises tiek santuokos sudarymo bei jos trukmės, tiek santuokos nutraukimo metu.Santuoka gali būti sudaryta tik tasa, kai susituokiantieji duoda laisva ir visišką sutikimą.eima yra natūrali ir pagrindinė visuomenės ląstelė ir ji turi teisę į visuomenės ir valstybės apsaugą.Kiekvienas žmogus turi teisę turėti nuosąvybę tiek vienas, tiek kartu su kitais.I nieko negali būti svavališkai atimta jo nuosavybė.Kiekvienas žmogus turi teisę į minties, sąžinės ir religijos laisvę. Si teisė apima laisvę pakeisti religiją artikėjimą, taip pat laisvę skelbti savo religiją ar tikėjimą tiek vienam, tiek kartu su kitais, viešai ar privačiai, mokant, praktikuojant tikėjimą, laikant pamaldas bei atliekant apeigas.Keikvienas žmogus turi teisę į įsitikinimų ir jų reiškimo laisvę, kuri apima teisę nekliudomai laikytis savo įsitikinimų ir teisę ieškoti, gauti ir skleisti informaciją ir idėjas nepriklausomai nuo valstybių sienų, ir nesvarbu, kokiomis priemonėmis jos būtų išreikštos.Kiekvienas žmogus turi teisę į taikių susirinkimų ir asociacijų laisvę.Niekas negali būti verčiamas priklausyti kokiai nors asociacijai.Kiekvienas žmogus turi teisę dalyvauti valdant savo šalį tiek tiesiogiai, tiek per laisvai išrinktus atstovus.Kiekvienas žmogus turi teisę lygybęs sąlygomis stoti į savo šalies valstybinę tarnybą.Liaudies valia yra valstybinės valdžios pagrindas; ši valis turi būti išreiškiama teisinguose rinkimouse, kurie turi vykti periodiškai, kai yra visuotinė ir lygi rinkimų teisę ir slaptas balsavimas arba kitos lygiavertės procedūros, garantuojančios balsavimo laisvę.Kiekvienas žmogus, kaip visuomenęs narys, turi teisę į socialinį aprūpinimą, kuris skirtas būtinoms jo orumui ir laisvam asmenybės vystymuisi ekonominėms, socialinėms ir kultūrinėms teisėms igyvendinti nacionalinemis pastangomis ir per tarptautinį bendradarbiavimą ir pagal kiekvienos šalies vidinš struktūrą bei išteklius.Kiekvienas žmogus turi teisę į darbą, į laisvą darbo pasirinkimą, į teisingas ir tinkamas darbo sąlygas ir į apsaugą nuo nedarbo.Visi žmonės, be jokios diskriminacijos, turi teisę į lygų apmokėjimą už lygiavertį darbą.Kiekvienas darbo žmogus turi teisę į teisingą ir patenkinamą atlyginimą, garantuojantį žmogaus orumo vertą egzistavimą jam pačiam ir jo šeimai, ir papildomą, kai reikia, visomis kitomis socialinės apsaugos lėšomis.Kiekvienas žmogus turi teisę kartu su kitais steigti profesines sąjungas ar stoti į jas savo interesams ginti.Kiekvienas žmogus turi teisę į poilsį ir laisvalaikį ir ypač teisę į pagrįstą darbo laiko apribojimą ir periodines apmokamas atostogas.Kiekvienas žmogus turi teisę į pakankamą gyvenimo lygį, kuris garantuotų jo ir jo šeimos sveikatą ir gerovę, ir ypač į maistą, drabužius, būstą, medicininę priežiūrą ir būtiną socialinį aptarnavimą: jis turi teisę į aprūpinimą nedarbo, ligos, invalidumo, našlystės, senatvės ar kitokio pragyvenimo šaltinių netekimo atveju dėl nepriklausančių nuo jo aplinkybių.Motinystė ir kūdikystė turi būti itin globojamos ir remiamos. Visi vakai, tiek gimę santuokoje, tiek nesantuokiniai, naudojasi vienoda socialine apsauga.Kiekvienas žmogus turi teisę į mokslą. Mokslas turi būti nemokamas - bent jau pradinis ir bendrasis lavinimas. Pradinis lavinimas yra privalomas. Profesinis techninis mokymas turi būti visuotinai prieinamas; aukštasis mokslas turi būti vienodai prieinamas visiems pagal kiekvieno žmogus sugebėjimus.Mokslas turi būti skirtas tam, kad visi škai suklestėtų žmogaus asmenybė ir kad būtų vis labiau gerbiamos žmogaus teisės ir pagrindinės laisvės. Jis turi padėti ugdyti savitarpio supratimą, pakantumą ir draugystę tarp visų tautu, rasinių, ir religinių grupių, taip pat turi skatini Suvienytųjų Nacijų Organizacijos vykdomą taikos išsaugojimo beiklą.Tėvai turi primenybės teisę parenkant savo vaikų mokymą.Kiekvienas žmogus turi teisę laisvai dalyvauti visuomenės kultūriniame gyvenime, gėrėtis menu, dalyvauti mokslinėje pažangoje ir naudotis jos gėrybėmis.Kiekvienas žmogus turi teisę į apsaugą jo dvasinių ir materialinių interesų, atsirandančių ryšium su mokslo, literatūros ar meno kūrinių, kurių jis yra autorius, sukūrimu.Kiekvienas žmogus turi teisę į tai, kad visuomenėje ir tapr tautų įsiviešpatautų tokia tvarka, kurioje galėtų būti visiškai įgyvendintos teisės ir laisvės, išdėstytos šioje Deklaracijoje.Kiekvienas žmogus turi pareigas visuomenei, kurioje tik ir gali laisvai ir visiškai vystytis jo asmenybė.Įgyvendindamas savo teises ir nauadodamasis savo laisvėmis, kiekvienas žmogus negali patirti kitokių apribojimų kaip įstatymo numatyti vien tik tam, kad garantuotų kitų žmonių teisių ir laisvių deramą pripažinimą ir gerbimą siekiant patenkinti teisingus moralės, viešosios tvarkos ir visuotinės gerovės reikalavimus demokratinėje visuomenėje.Šios teisės ir laisvės jokiu būdu negali būti jgyvendinamos, jeigu tai prieštarauja Suvientųjų Nacijų Organizacijos tikslams ir principams.Jokia šios Deklaracijos nuostata negali būti aiškinama kaip suteikianti kuriai nors valstybei, grupei ar asmeniui teisę vykdyti kokią nors veiklą ar atlikti veiksmus, skirtus joje išdėstytoms teisėms ir laisvėms panaikinti.모든 인류 구성원의 천부의 존엄성과 동등하고 양도할 수 없는 권리를 인정하는 것이 세계의 자유, 정의 및 평화의 기초이며,인권에 대한 무시와 경멸이 인류의 양심을 격분시키는 만행을 초래하였으며, 인간이 언론과 신앙의 자유, 그리고 공포와 결핍으로부터의 자유를 누릴 수 있는 세계의 도래가 모든 사람들의 지고한 열망으로서 천명되어 왔으며,인간이 폭정과 억압에 대항하는 마지막 수단으로서 반란을 일으키도록 강요받지 않으려면, 법에 의한 통치에 의하여 인권이 보호되어야 하는 것이 필수적이며,국가간에 우호관계의 발전을 증진하는 것이 필수적이며,국제연합의 모든 사람들은 그 헌장에서 기본적 인권, 인간의 존엄과 가치, 그리고 남녀의 동등한 권리에 대한 신념을 재확인하였으며, 보다 폭넓은 자유속에서 사회적 진보와 보다 나은 생활수준을 증진하기로 다짐하였고,회원국들은 국제연합과 협력하여 인권과 기본적 자유의 보편적 존중과 준수를 증진할 것을 스스로 서약하였으며,이러한 권리와 자유에 대한 공통의 이해가 이 서약의 완전한 이행을 위하여 가장 중요하므로,이에,국제연합총회는,모든 개인과 사회 각 기관이 이 선언을 항상 유념하면서 학습 및 교육을 통하여 이러한 권리와 자유에 대한 존중을 증진하기 위하여 노력하며, 국내적 그리고 국제적인 점진적 조치를 통하여 회원국 국민들 자신과 그 관할 영토의 국민들 사이에서 이러한 권리와 자유가 보편적이고 효과적으로 인식되고 준수되도록 노력하도록 하기 위하여, 모든 사람과 국가가 성취하여야 할 공통의 기준으로서 이 세계인권선언을 선포한다.모든 인간은 태어날 때부터 자유로우며 그 존엄과 권리에 있어 동등하다. 인간은 천부적으로 이성과 양심을 부여받았으며 서로 형제애의 정신으로 행동하여야 한다.모든 사람은 인종, 피부색, 성, 언어, 종교, 정치적 또는 기타의 견해, 민족적 또는 사회적 출신, 재산, 출생 또는 기타의 신분과 같은 어떠한 종류의 차별이 없이, 이 선언에 규정된 모든 권리와 자유를 향유할 자격이 있다.더 나아가 개인이 속한 국가 또는 영토가 독립국, 신탁통치지역, 비자치지역이거나 또는 주권에 대한 여타의 제약을 받느냐에 관계없이, 그 국가 또는 영토의 정치적, 법적 또는 국제적 지위에 근거하여 차별이 있어서는 아니된다.모든 사람은 생명과 신체의 자유와 안전에 대한 권리를 가진다.어느 누구도 노예상태 또는 예속상태에 놓여지지 아니한다. 모든 형태의 노예제도와 노예매매는 금지된다.어느 누구도 고문, 또는 잔혹하거나 비인도적이거나 굴욕적인 처우 또는 형벌을 받지 아니한다.모든 사람은 어디에서나 법 앞에 인간으로서 인정받을 권리를 가진다.모든 사람은 법 앞에 평등하며 어떠한 차별도 없이 법의 동등한 보호를 받을 권리를 가진다. 모든 사람은 이 선언에 위반되는 어떠한 차별과 그러한 차별의 선동으로부터 동등한 보호를 받을 권리를 가진다.모든 사람은 헌법 또는 법률이 부여한 기본적 권리를 침해하는 행위에 대하여 권한있는 국내법정에서 실효성 있는 구제를 받을 권리를 가진다.어느 누구도 자의적으로 체포, 구금 또는 추방되지 아니한다.모든 사람은 자신의 권리, 의무 그리고 자신에 대한 형사상 혐의에 대한 결정에 있어 독립적이며 공평한 법정에서 완전히 평등하게 공정하고 공개된 재판을 받을 권리를 가진다.모든 형사피의자는 자신의 변호에 필요한 모든 것이 보장된 공개 재판에서 법률에 따라 유죄로 입증될 때까지 무죄로 추정받을 권리를 가진다.어느 누구도 행위시에 국내법 또는 국제법에 의하여 범죄를 구성하지 아니하는 작위 또는 부작위를 이유로 유죄로 되지 아니한다. 또한 범죄 행위시에 적용될 수 있었던 형벌보다 무거운 형벌이 부과되지 아니한다.어느 누구도 그의 사생활, 가정, 주거 또는 통신에 대하여 자의적인 간섭을 받거나 또는 그의 명예와 명성에 대한 비난을 받지 아니한다. 모든 사람은 이러한 간섭이나 비난에 대하여 법의 보호를 받을 권리를 가진다.모든 사람은 자국내에서 이동 및 거주의 자유에 대한 권리를 가진다.모든 사람은 자국을 포함하여 어떠한 나라를 떠날 권리와 또한 자국으로 돌아올 권리를 가진다.모든 사람은 박해를 피하여 다른 나라에서 비호를 구하거나 비호를 받을 권리를 가진다.이러한 권리는 진실로 비정치적 범죄 또는 국제연합의 목적과 원칙에 위배되는 행위로 인하여 기소된 경우에는 주장될 수 없다.모든 사람은 국적을 가질 권리를 가진다.어느 누구도 자의적으로 자신의 국적을 박탈당하지 아니하며 자신의 국적을 변경할 권리가 부인되지 아니한다.성인 남녀는 인종, 국적 또는 종교에 따른 어떠한 제한도 없이 혼인하고 가정을 이룰 권리를 가진다. 그들은 혼인에 대하여, 혼인기간중 그리고 혼인해소시에 동등한 권리를 향유할 자격이 있다.혼인은 장래 배우자들의 자유롭고 완전한 동의하에서만 성립된다.가정은 사회의 자연적이고 기초적인 단위이며, 사회와 국가의 보호를 받을 권리가 있다.모든 사람은 단독으로 뿐만 아니라 다른 사람과 공동으로 재산을 소유할 권리를 가진다.어느 누구도 자의적으로 자신의 재산을 박탈당하지 아니한다.모든 사람은 사상, 양심 및 종교의 자유에 대한 권리를 가진다. 이러한 권리는 종교 또는 신념을 변경할 자유와, 단독으로 또는 다른 사람과 공동으로 그리고 공적으로 또는 사적으로 선교, 행사, 예배 및 의식에 의하여 자신의 종교나 신념을 표명하는 자유를 포함한다.모든 사람은 의견의 자유와 표현의 자유에 대한 권리를 가진다. 이러한 권리는 간섭없이 의견을 가질 자유와 국경에 관계없이 어떠한 매체를 통해서도 정보와 사상을 추구하고, 얻으며, 전달하는 자유를 포함한다.모든 사람은 평화적인 집회 및 결사의 자유에 대한 권리를 가진다.어느 누구도 어떤 결사에 참여하도록 강요받지 아니한다.모든 사람은 직접 또는 자유로이 선출된 대표를 통하여 자국의 정부에 참여할 권리를 가진다.모든 사람은 자국에서 동등한 공무담임권을 가진다.국민의 의사가 정부 권능의 기반이다. 이러한 의사는 보통·평등 선거권에 따라 비밀 또는 그에 상당한 자유 투표절차에 의한 정기적이고 진정한 선거에 의하여 표현된다.모든 사람은 사회의 일원으로서 사회보장을 받을 권리를 가지며, 국가적 노력과 국제적 협력을 통하여, 그리고 각 국가의 조직과 자원에 따라서 자신의 존엄과 인격의 자유로운 발전에 불가결한 경제적, 사회적 및 문화적 권리들을 실현할 권리를 가진다.모든 사람은 일, 직업의 자유로운 선택, 정당하고 유리한 노동 조건, 그리고 실업에 대한 보호의 권리를 가진다.모든 사람은 아무런 차별없이 동일한 노동에 대하여 동등한 보수를 받을 권리를 가진다.노동을 하는 모든 사람은 자신과 가족에게 인간의 존엄에 부합하는 생존을 보장하며, 필요한 경우에 다른 사회보장방법으로 보충되는 정당하고 유리한 보수에 대한 권리를 가진다.모든 사람은 자신의 이익을 보호하기 위하여 노동조합을 결성하고, 가입할 권리를 가진다.모든 사람은 노동시간의 합리적 제한과 정기적인 유급휴가를 포함하여 휴식과 여가의 권리를 가진다.모든 사람은 의식주, 의료 및 필요한 사회복지를 포함하여 자신과 가족의 건강과 안녕에 적합한 생활수준을 누릴 권리와, 실업, 질병, 장애, 배우자 사망, 노령 또는 기타 불가항력의 상황으로 인한 생계 결핍의 경우에 보장을 받을 권리를 가진다.어머니와 아동은 특별한 보호와 지원을 받을 권리를 가진다. 모든 아동은 적서에 관계없이 동일한 사회적 보호를 누린다.모든 사람은 교육을 받을 권리를 가진다. 교육은 최소한 초등 및 기초단계에서는 무상이어야 한다. 초등교육은 의무적이어야 한다. 기술 및 직업교육은 일반적으로 접근이 가능하여야 하며, 고등교육은 모든 사람에게 실력에 근거하여 동등하게 접근 가능하여야 한다.교육은 인격의 완전한 발전과 인권과 기본적 자유에 대한 존중의 강화를 목표로 한다. 교육은 모든 국가, 인종 또는 종교 집단간에 이해, 관용 및 우의를 증진하며, 평화의 유지를 위한 국제연합의 활동을 촉진하여야 한다.부모는 자녀에게 제공되는 교육의 종류를 선택할 우선권을 가진다.모든 사람은 공동체의 문화생활에 자유롭게 참여하며 예술을 향유하고 과학의 발전과 그 혜택을 공유할 권리를 가진다.모든 사람은 자신이 창작한 과학적, 문학적 또는 예술적 산물로부터 발생하는 정신적, 물질적 이익을 보호받을 권리를 가진다.모든 사람은 이 선언에 규정된 권리와 자유가 완전히 실현될 수 있도록 사회적, 국제적 질서에 대한 권리를 가진다.모든 사람은 그 안에서만 자신의 인격이 자유롭고 완전하게 발전할 수 있는 공동체에 대하여 의무를 가진다.모든 사람은 자신의 권리와 자유를 행사함에 있어, 다른 사람의 권리와 자유를 당연히 인정하고 존중하도록 하기 위한 목적과, 민주사회의 도덕, 공공질서 및 일반적 복리에 대한 정당한 필요에 부응하기 위한 목적을 위해서만 법에 따라 정하여진 제한을 받는다.이러한 권리와 자유는 어떠한 경우에도 국제연합의 목적과 원칙에 위배되어 행사되어서는 아니된다.이 선언의 어떠한 규정도 어떤 국가, 집단 또는 개인에게 이 선언에 규정된 어떠한 권리와 자유를 파괴하기 위한 활동에 가담하거나 또는 행위를 할 수 있는 권리가 있는 것으로 해석되어서는 아니된다.ಮಾನವ ಕುಟುಂಬದ ಸಮಸ್ತ ಸದಸ್ಯರ ಸಹಜ ಗೌರವವನ್ನೂ ಸಮಾನವೂ ಅನನ್ಯಹಾರ್ಯವೂ ಆದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವುದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಧರ್ಮಶಾಂತತೆಗಳ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ.ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳಗೆ ತೋರಿಸಲ್ಪಟ್ವ ಉಪೇಕ್ಷೆ ತಿರಸ್ಕಾರಗಳು, ಮಾನವನ ಅಂತಃಕರಣವನ್ನು ದಾರುಣಗೊಳಿಸಿದಂತಹ ಕ್ರೂರಕೃತ್ಯಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿರುವುದರಿಂದಲೂ, ಮತ್ತು ಯಾವ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿಗಳು ವಾಕ್‌ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ವಿಶ್ವಾಸ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವವೋ ಯಾವ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಅಂಜಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಭಾವಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನತೆಯ ಮಹದಾಶಯವೆಂಬುದಾಗಿ ಸಾರಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದೋ ಅಂಥಾ ಪ್ರಪಂಚದಾಗಮನವಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ.ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು ಕಾನೂನಿನ ಕಟ್ಟಳೆಯಿಂದ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡಬೇಕಾದರೆ ಮನುಷ್ಯನು ಅವಲಂಬನೆ ಹೊಂದಲು ಒತ್ತಾಯಪಡಿಸಲ್ಪಡದಿದ್ದರೆ, ಕೊನೆಯ ಉಪಾಯವಾಗಿ, ದುಷ್ಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಕ್ರೂರತನಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ದಂಗೆಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ.ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನೇಹಸಂಬಂಧಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ.ಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಜೆಗಳು ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಮಾನವರ ಮೂಲಾಧಿಕಾರಗಳಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನೂ ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿಯ ಯೋಗ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಗಾಂಭೀರ್ಯಗಳಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಪುರುಷರ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನೂ ಪುನಃ ದೃಢೀಕರಿಸುವುದರಿಂದಲೂ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಸಲೂ, ಗುರುತರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಮೇತ ಜೀವನಮಟ್ಟವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು ನಿರ್ಧಸಿರುವುದರಿಂದಲೂ.ಸದಸ್ಯರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಯುಕ್ತರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಹಕಾರದೊಡನೆ, ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೂ, ಮೂಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಗೂ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲೂ, ಅವುಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ತರಲು ತಾವಾಗಿಯೇ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದಲೂ.ಈ ಹಕ್ಕು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳ ಸಾಧಾರಣ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ಈ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣಾನುಭವಕ್ಕೆ ಅತಿಮುಖ್ಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ.“ಈ ನೂತನ ಬಾಧ್ಯತೆಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಪ್ರಕಟನೆ”ಯನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಜನಗಳಿಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಜನಾಂಗಗಳಿಗೂ ಕಾರ್ಯಸಿದ್ಧಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣವೆಂದೂ, ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿ ಅಂಗವೂ ಈ ಪ್ರಕಟನೆಯನ್ನು ಸದಾ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬೋಧನೆಯಿಂದಲೂ ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದಲೂ ಈ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನೂ ಗೌರವಿಸುವುದನ್ನೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸಲೂ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕೆಂದೂ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಜೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅವುಗಳ ಆಧಿಪತ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಜೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರದ ಪ್ರಗತಿಶೀಲವಾದ ಸಾಧನಗಳಿಂದ ಈ ಹಕ್ಕು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವೂ ಸಂದಾಯಕವೂ ಆದ ಅಂಗೀಕಾರವನ್ನೂ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನೂ ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದು ಈಗ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ.ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವರೂ ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಿಯೇ ಜನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೂ ಘನತೆ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ವಿವೇಕ ಮತ್ತು ಅಂತಃಕರಣಗಳನ್ನು ಪಡೆದವರಾದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಸಹೋದರ ಭಾವದಿಂದ ವರ್ತಿಸಬೇಕು.ಜಾತಿ, ವರ್ಣ, ಸ್ತ್ರೀಪುರುಷ ಭೇದ, ಭಾಷೆ, ಧರ್ಮ, ರಾಜಕೀಯಾಭಿಪ್ರಾಯ ಅಥವಾ ಅನ್ಯಾಭಿಪ್ರಾಯ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮೂಲ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೂಲ, ಆಸ್ತಿ, ಹುಟ್ಟು ಅಥವಾ ಇತರ ಪದವಿಯಂಥವುಗಳ ಯಾವ ರೀತಿಯ ಭೇದಭಾವವಿಲ್ಲದೆ, ಈ ಪ್ರಕಟನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಇದಲ್ಲದೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಥವಾ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ಇಲ್ಲವೇ ನ್ಯಾಯಾಧಿಪತ್ಯದ ಅಥವಾ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಥಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಯಾವ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನೂ ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರಲಿ, ಅಧೀನವಾದುದಾಗಿರಲಿ, ಪರತಂತ್ರವಾಗಿರಲಿ, ಅಥವಾ ಪ್ರಭುತ್ವದ ಬೇರಾವ ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಾಗಿರಲಿ.ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಜೀವನದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಸಂರಕ್ಷೆಯ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಗುಲಾಮಗಿರಿಯಲ್ಲಾಗಲಿ, ದಾಸತ್ವದಲ್ಲಾಗಲಿ ಯಾವನನ್ನೂ ಇರಿಸಲಾಗದು. ಗುಲಾಮತನ ಹಾಗೂ ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ಅವುಗಳ ಎಲ್ಲಾ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನಿಷೇಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.ಯಾತನೆಯಾಗಲೀ, ಕಠಿಣವೂ ಅಮಾನುಷವೂ ಅಥವಾ ಅಪಮಾನಕರವೂ ಆದ ವರ್ತನೆಗಾಗಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಗಾಗಲಿ ಯಾವನನ್ನೂ ಗುರಿಪಡಿಸಲಾಗದು.ಎಲ್ಲೆಡೆಯಲ್ಲಿಯೂ ನ್ಯಾಯದ ಸಮಕ್ಷಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ತಾನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂದು ಗಣಿಸಲ್ಪಡುವ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಕಾಯಿದೆಯ ಸಮಕ್ಷಮದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು ಮತ್ತು ಕಾಯಿದೆಯಿಂದ ಸಮಾನಸಂರಕ್ಷಣೆ ಪಡೆಯಲು ಯಾವ ಭೇದಭಾವವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು. ಈ ಪ್ರಕಟನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಯಾವುದೇ ವಿವೇಚನೆಗೆ ವಿರೋಧವಾಗಿಯೂ ಇಂಥ ವಿವೇಚನೆಯ ಯಾವ ಪ್ರಕಟಣೆಗೆ ವಿರೋಧವಾಗಿಯೂ ಸಮಾನಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು.ಶಾಸನದಿಂದಾಗಲಿ ಕಾನೂನಿನಿಂದಾಗಲಿ, ತನಗೆ ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂಲಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಕೃತ್ಯಗಳಿಗೆ ಯೋಗ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯ ಸಭೆಗಳಿಂದ ಫಲದಾಯಕವಾದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ಮನಬಂದಂತೆ ಯಾವನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲೂ, ಸೆರೆ ಅಥವಾ ಗಡಿಪಾರಿಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವಹಾಗಿಲ್ಲ.ತನ್ನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಪಕೃತಿಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಯಾವುದಾದರೂ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಆರೋಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದೋಷಾತ್ಮಕವಾದ ತಪ್ಪನ್ನೂ ನಿರ್ಣೈಸುವುದರಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರವೂ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತವೂ ಆದ ನ್ಯಾಯಸಭೆಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮತೆಯೊಡನೆ ಅನುಸಂಧಾನಗೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು.ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹವಾದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಹೊರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಬಹಿರಂಗ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಜಾಮೀನುಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಕಾನೂನಿಗನುಸಾರವಾಗಿ ದ್ರೋಹಿಯೆಂದು ತೀರ್ಪಾಗುವವರೆಗೂ ತಾನು ನಿರಪರಾಧಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಕ್ಕುಂಟು.ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತಂದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹವಾದ ದ್ರೋಹವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರದ ಯಾವುದೋ ಕೃತ್ಯದ ಅಥವಾ ಉಪೇಕ್ಷೆಯಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವನನ್ನೂ ರಾಷ್ಚೀಯ ಅಥವಾ ಅಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಕೆಳಗೆ ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹವಾದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಮಾಡಿದ ದೋಷಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗದು. ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹವಾದ ದ್ರೋಹವನ್ನು ಮಾಡಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯುಕ್ತವಾದ ದಂಡಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಂಡವನ್ನು ಹೊರಿಸಲಾಗದು.ಯಾವನನ್ನೂ ಅವನ ರಹಸ್ಯ, ಕುಟುಂಬ, ಮನೆಯ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ಕೀರ್ತಿ ಗೌರವಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅನ್ಯರು ಇಚ್ಛಾನುಸಾರವಾಗಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವಹಿಸುವ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಗುರಿಪಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ಹಲ್ಲೆಗಳಗೆ ವಿರೋಧವಾಗಿ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಹೊಂದುವ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ಪ್ರತಿಸಂಸ್ಥಾನದ ಗಡಿಯೊಳಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಸಂಚರಿಸಲೂ, ನಿವಸಿಸಲೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ತನ್ನ ಅಥವಾ ಅನ್ಯ ದೇಶಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲೂ ಮರಳಿ ತನ್ನ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬರಲೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಉಪದ್ರವದ ದೆಸೆಯಿಂದ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ಅನ್ಟೇಷಿಸಲೂ ಅನುಭೋಗಿಸಲೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ರಾಜಕೀಯೇತರ ದ್ರೋಹಗಳಿಂದಾಗಲಿ, ಯುಕ್ತರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಸೂತ್ರಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾದ ಕೃತ್ಯಗಳಿಂದಾಗಲಿ, ಯಥಾರ್ಧವಾಗಿ ಉದ್ಬವಿಸುವ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಈ ಹಕ್ಕನ್ನು ಆಶಿಸಲಾಗದು.ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಇಚ್ಛಾನುಸಾರವಾಗಿ ಯಾವನನ್ನೂ ಅವನ ಜಾತೀಯತೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಲಾಗದು. ಹಾಗೂ ಅವನ ಜನಾಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನೂ ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲಾಗದು.ಜಾತಿ ಜನಾಂಗ ಅಥವಾ ಮತದ ಯಾವ ಕಟ್ಟಳೆಯೂ ಇಲ್ಲದೆ ವಯಸ್ಕರಾದ ಸ್ತ್ರೀಪುರುಷರು ಲಗ್ನವಾಗಲೂ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಸ್ಠಾಪಿಸಲೂ, ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಹೇಳಿದಂತೆಯೇ ವಿವಾಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಅದರ ವಿಚ್ಛಿನ್ನತೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಅವರು ಸಮಾನ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.ವಿವಾಹವಾಗಲಿರುವ ವಧೂವರರ ಸ್ವತಂತ್ರ ಹಾಗೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದಲೇ ವಿವಾಹವನ್ನು ಕೈಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದು.ಕುಟುಂಬವು ಸಮಾಜದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಹಾಗೂ ಮೂಲಸಂಘಮಾನವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಸಮಾಜದಿಂದಲೂ, ಸಂಸ್ಥಾನದಿಂದಲೂ, ಸಂರಕ್ಷಣೆಪಡೆಯಲು ಹಕ್ಕುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ.ಏಕಾಗಿಯಾಗಿಯೂ ಇತರರೊಡಗೂಡಿಯೂ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ಇಚ್ಛಾನುಸಾರವಾಗಿ ಯಾವನನ್ನೂ ಅವನ ಆಸ್ತಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಲಾಗದು.ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಭಾವನೆಯ ಅಂತಃಕರಣದ ಹಾಗೂ ಮತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಗೆ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು. ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿಯೂ ಇಲ್ಲವೆ ಇತರರೊಡಗೂಡಿಯೂ ತನ್ನ ಮತವನ್ನಾಗಲಿ, ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನಾಗಲಿ, ಬದಲಾಯಿಸುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನೂ, ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಯೂ ಗೋಪ್ಯವಾಗಿಯೂ ತನ್ನ ಮತವನ್ನಾಗಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನಾಗಲಿ ಬೋಧಿಸುವ, ರೂಢಿಸುವ, ಆರಾಧಿಸುವ, ಆಚರಿಸುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನೂ ಈ ಹಕ್ಕು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುವ, ಉಚ್ಚಾರಣೆಗೈವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು. ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವಹಿಸದಂತೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರವನ್ನೂ ಸರಹದ್ದುಗಳ ಲಕ್ಷ್ಯವಿಲ್ಲದೆಯೂ ಯಾವ ಮುಖಾಂತರವಾಗಿಯೂ ವರ್ತಮಾನವನ್ನೂ ಭಾವನೆಗಳನ್ನೂ ಅನ್ವೇಷಣಗೈವ, ಸ್ವೀಕರಿಸುವ, ತಿಳಯಪಡಿಸುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನೂ ಈ ಬಾಧ್ಯತೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಶಾಂತಿಯಿಂದ ಸಭೆ ಸೇರಲು ಸಂಘಟಿಸಲೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಇಂಥದೇ ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿರೆಂದು ಯಾವನನ್ನೂ ಒತ್ತಾಯಪಡಿಸಲಾಗದು.ತನ್ನ ದೇಶದ ಆಡಳಿತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವತಃ ಅಥವಾ ಒಮ್ಮತದಿಂದ ಆರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯ ಮುಖಾಂತರ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ತನ್ನ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಮನಾಗಿ ಸಹಕರಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ಜನಗಳ ಇಚ್ಛೆಯೇ ಸರಕಾರದ ಅಧಿಕಾರದ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಏರ್ಪಡುವ ಸತ್ಯಾತ್ಮಕವಾದ, ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿಯೂ ಸಮಾನವಾಗಿಯೂ ಮತದಾನಮಾಡಲಿರುವ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯಪಡಿಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಗೋಪ್ಯವಾಗಿ ಮತದಾನಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಅಥವಾ ಸದೃಶವಾದ ಇಚ್ಚಾನುಸಾರವಾಗಿ ಮತದಾನಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದು ಜರುಗಿಸಲ್ಪಡುವುದು.ಸಮಾಜದ ಸದಸ್ಯನಾದುದರಿಂದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು. ಮತ್ತು ತನ್ನ ಗೌರವಕ್ಕೂ ತನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ನೈಸರ್ಗಿಕಾಭಿವೃದ್ದಿಗೂ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾದ ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಯತ್ನದ ಮೂಲಕವೂ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಕಾರದ ಮೂಲಕವೂ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿರಾಷ್ಟ್ರದ ವ್ಯವಸ್ಧೆ ಮತ್ತು ಆದಾಯಗಳಿಗನುಗುಣವಾಗಿಯೂ ಆನುಭವಿಸುವ ಬಾಧ್ಯತೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ದುಡಿಯಲೂ, ನೌಕರಿಯನ್ನು ಇಚ್ಛಾನುಸಾರವಾಗಿ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲೂ. ದುಡಿಮೆಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ಹಾಗೂ ಅನುಕೂಲವಾದ ಕರಾರುಗಳಿಗೂ, ನಿರುದ್ಯೋಗದಿಂದ ಸಂರಕ್ಷಸಿಕೊಳ್ಳಲೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಯಾವ ತಾರತಮ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಸಮಾನ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸಮಾನ ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಕೆಲಸಗಾರನಿಗೂ ಉಚಿತವೂ ಲಾಭದಾಯಕವೂ ಆದ ಪ್ರತಿಫಲಕ್ಕೂ, ತನಗೂ ತನ್ನ ಕುಟುಂಬಕ್ಕು ವಿಮೆಕೊಳ್ಳಲು, ಮಾನವ ಗೌರವಾರ್ಹವಾದ ಜೀವನಕ್ಕೂ, ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಲ್ಲಿ ಇತರ ಸಮಾಜ ಸಂರಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ಪುರವಣಿ ಪಡೆಯಲೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ತನ್ನ ಸ್ವಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೂಟಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ವಿರಾಮ ವಿಶ್ರಾಂತಿಗಳಿಗೂ ಉಚಿತಪರಿಮಿತಿಯುಳ್ಳ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸಮಯಕ್ಕೂ ವೇತನ ಸಮೇತವಾದ ಕಾಲಕಾಲದ ರಜೆಗಳಿಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಅನ್ನ ವಸ್ತ್ರ, ವಸತಿ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಜತನ ಸಮೇತನಾಗಿ ತನ್ನ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದ ಕ್ಷೇಮಾರೋಗ್ಯಗಳಿಗೆ ಉಚಿತವಾದ ಜೀವನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಪಡೆಯಲೂ, ಅಗತ್ಯವಾದ ಸಮಾಜ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಲೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು; ಮತ್ತು ನಿರುದ್ಯೋಗ, ಕಾಯಿಲೆ, ದೌರ್ಬಲ್ಯ, ವೈಧವ್ಯ, ಮುಪ್ಪುಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅಥವಾ ತನ್ನ ವಶವಲ್ಲದಿರುವ ಇತರ ಉಪಜೀವನದ ಅಭಾವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿಯೂ ರಕ್ಷಣೆ ಹೊಂದಲು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು.ಬಾಣಂತಿತನ, ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ ಇವೆರಡೂ ವಿಶೇಷ ಪರಾಂಬರಿಕೆ ಮತ್ತು ನೆರವುಗಳಗೆ ಬಾಧ್ಯತೆ ಪಡೆದಿವೆ. ವಿವಾಹ ಸಂಬಂಧದಿಂದ ಅಥವಾ ಅನ್ಯ ರೀತ್ಯಾ ಜನಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಒಂದೇ ತೆರನಾದ ಸಮಾಜ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವವು.ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು ಶಿಕ್ಷಣವು ಕೊನೆಯ ಪಕ್ಷ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಾಗೂ ಮೂಲ ದರ್ಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಾರ್ಥವಾಗಿರಬೇಕು. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿರಬೇಕು. ಶಿಲ್ಪ ಶಿಕ್ಷಣ ಹಾಗೂ ವೃತ್ತಿಶಿಕ್ಷಣಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒದಗಿಸಲಾಗುವುವು. ಮತ್ತು ಉಚ್ಚ ಶಿಕ್ಷಣವು ಯೋಗ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಸರ್ವರಿಗೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ದೊರೆಯಲಾಗುವುದು.ಮಾನವ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಳವಣಿಗೆಯತ್ತಲೂ, ಮಾನವನ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೂ ಮೂಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಗೂ ಇರುವ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಬಲಗೊಳಿಸಲೂ, ಶಿಕ್ಷಣವು ಚಲಾಯಿಸಲಾಗುವುದು. ಎಲ್ಲಾ ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಜಾತೀಯ ಅಥವಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇದು ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯನ್ನೂ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನೂ ವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳನ್ನು ವರ್ಧಿಸುತ್ತದೆ.ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಯಾವ ರೀತಿಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡಬಹುದೋ ಆದನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ಮಾತಾಪಿತೃಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯಾಧಿಕಾರವುಂಟು.ಇಚ್ಛಾನುಸಾರವಾಗಿ ಜನಾಂಗದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪಾಲುಗೊಳ್ಳಲು, ಕಲೆಗಳನ್ನನುಭವಿಸಲೂ, ವೈಜ್ನಾನಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಅದರ ಫಲಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪಾಲುಗೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಹಕ್ಕುಂಟು..ತನ್ನ ಕರ್ತೃತ್ವದಲ್ಲಿಯಾದ ಯಾವುದೇ ವೈಜ್ಞೌನಿಕ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಥವಾ ಕಲಾಕೌಶಲ ಗ್ರಂಥದಿಂದ ಫಲಿಸುವ ನೈತಿಕ ಹಾಗೂ ಭೌತಿಕ ಅದಾಯಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಉಂಟು.ಈ ಪ್ರಕಟನೆಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಿತವಾದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸ ಬಹುದಾದಂಥ ಸಾಮಾಜಿಕವೂ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯವೂ ಆದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು.ಕೇವಲ ಯಾವ ಕರ್ತವ್ಯಗಳಿಂದ ತನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ನಿರಾತಂಕವೂ, ಸಂಪೂರ್ಣವೂ, ಆದ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವೋ ಅಂತಹ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಲೋಸುಗ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಬಾಧ್ಯತೆಯುಂಟು.ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಇತರರ ಹಕ್ಕು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಲ್ಲತಕ್ಕ ಅಂಗೀಕಾರ ಮತ್ತು ಮನ್ನಣೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲೋಸುಗವೂ, ಸದಾಚಾರದ ಯಥಾರ್ಥ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲೂ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಶಿಸ್ತು ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಲೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ತನ್ನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನೂ ಚಲಾಯಿಸುವಾಗ ಕೇವಲ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ನಿಶ್ಚಿತವಾದಂಥ ಕಟ್ಟಳೆಗಳಿಗೆ ಅಧೀನನಾಗಿರಬೇಕು.ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೂ ತತ್ವಗಳಿಗೂ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಯಾವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಹಕ್ಕುಗಳೂ ಈ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳೂ ಪ್ರಯೋಗಿಸಲ್ಪಡಲಾರವು.ಯಾವ ಪ್ರಾಂತಕ್ಕಾಗಿಯೋ ಸಂಘಕ್ಕಾಗಿಯೋ ವ್ಯಕ್ತಿಗಾಗಿಯೋ ಎಂಬುದಾಗಿಯೂ, ಯಾವುದೋ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರಲೆಂಬುದಾಗಿಯೂ, ಅಥವಾ ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಯಾವುದಾದರೂ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನೂ ನಾಶಗೊಳಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವ ಯಾವುದೋ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಲೆಂಬುದಾಗಿಯೂ ಈ ಪ್ರಕಟನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಯಾವ ವಿಷಯವನ್ನೂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬಾರದು.म्होक्कोन (गोदोप) नोन म्हीम केपान्हापा हेन्छे नुन हाङपाङवा (स्वतन्त्र) याङवा हीन्ना । थे म्होक्कोनला (गोदोपला) च्योच्यो याङताम थेन महत्व मुला । थेनीकादेरी सेमबाङ (विचार शक्ति) देन थु-सेमसाङ मुबासे थेनीजुगुसे ह्राङन्हाङरी नुन थेत्माला सेमलेङमोग्याम्से (भवनाबाट) ग्ये लातोबान मुला ।A yeli nang bebe la, ka neɛ zaa bang ka nengsaala emmo ane o yelsoore seng la taa a nengsaala boorɔ poɔ; a nengsaala mengɛsoobo ane o yelmengɛ noba zie la binne eng-maarong ane yelmenne noba zie a tengazu.Ka nengsaala kaa-ba-nyɛ e ka tongfaare tong ka noba banang nang taa teɛrong veɛle nyɛ posããna. A yɛlɛ ama eɛ la ka nengsaala zaa nang boɔrɔ bone ne ka ka bie tenga benee nengsaaba zaa nang so ba menne a yele yɛlɛ zaa ba nang boɔrɔ, a puoro puoru zaa ba nang boɔrɔ, a ta zoro bebiri kang nang.Ka a da sengɛɛ la ka anang ba fere neɛ kao e yeli nang fere o, a kũũ ne o baao poɔ ka o faa o mengɛ dɔgrong poɔ, ka ka a yelmenne tɔretero la guuro a tendaa zaa noba yɛlɛsoobo sobie.Ka a da sengɛɛ la ka to-ne-tɔ nɔmmo yɛle a tendaa za.Ka a noba nang be a Tendaa Langne poɔ leɛ maaleng nyɔgɛɛ ba yeldeebo a a yelmanne binne nga nang guuro a tendaa zaa yɛlɛsoobo sobie poɔ, ka dɔɔ ane pɔge nang ba gang taa song ka nengsaala maaloo ane o mengɛsoobo yɛlɛ gɛrɛ ninge a tenga zu.A tenne na zaa nang be a Tendaa Langne nga poɔ eng la noɔre ka bana ane a Tendaa Langne na nyɛ a tendaa zaa nɔngtaa, a engnɛ a Tendaa zaa yɛlɛsoobo ane mengɛsoobo sobie.Ka ka neɛ zaa bang ka a yɛlɛsoobo sobie ama ane a nensaala mengɛ soobo la yelkpong nang be a noɔre nga emmo poɔ.Pampanga a Lɛ Zueng,A TENDAA LANGNE NOBA LANG TAAmoɔlɔ la:ka a TENDAA ZA YƐLƐSOOBO SOBIE waa la bone noba zaa ane tenne zaa nang na moɔ̃ nimiri k'a nye eebo. A lɛzueng neɛ zaa, bee nengsaaba langne zaa na taa la a yɛlɛ ama teɛrong tegteglɛ a erɛ aneɛ ba wuluu poɔ ane ba zanno poɔ a e k'a yɛlɛsoobo sobie ane a noba mennesoobo yɛlɛ duoro saa kyɛ erɛ beɛlɛ beɛlɛ tenga zaa poɔ a na e k'a tendaa zaa bang kyɛ tuuro a yɛlɛ ama. Tenne na zaa nang be a lammo nga ane noba na zaa nang kpeɛrɛ a tenne na poɔ, a lang ne a noba banang zaa nang be tenne na zaa ba nang di naalong a zu.Nengsaala zaa ba nang dɔge so la o menga, ka o ne o taaba zaa sengtaa noba emmo ane yɛlɛsoobo sobic poɔ. Ba dɔgɛɛ ba zaa ne yɛng ane yɛlɛ-iruu k'a da seng ka ba erɛ yɛlɛ korɔ taa a nga yɔɔmine.Neɛzaa soobo la a Tendaa zaa yɛlɛsoobo sobie ama nang be a gane poɔ; a ba wullo ka neɛ nga waa ngaa ne ngaa; a nga balong, bee o engɛ waalong, k'o waa la pɔge bee dɔɔ, o kɔkɔyelaa, puoru na o nang puoro, o teɛrong nang are lɛ a tenga maalo yɛlɛ poɔ, o tengyiraa ane o aroozie a tenga poɔ, boma o nang taa, o dɔgebo zie bee o arezie.A la waana lɛ puoreng, gyegru kyebe ane neɛ teɛrong nang wuli o ka o tuuro a tenga maalo yɛlɛ lɛ, bee bone na naalong ba nang dire a tenga na poɔ a neɛ na nang yi, ka a tenga na so la o mengɛ bee ka o be la tenga kang nuureng, bee ka o nang ba so o mengɛ, be ka yɛlɛ mine bebe la a pɔgrɔ o mengɛsoobo sobiri.Neɛzaa taa la sori ka o taa nyɔvore, ka bone zaa ta ngmaara o sobiri o yelerre poɔ, ka tuo ta be o zie.Neɛzaa ba taa sori a taa o tɔsoba ka o waa o gbangbaa bee ka o tonɔ gbangba-toma. A ferɛɛ la kaa gbangbaalong ane nengsaaba koɔro ta bebe togtog yelizaa poɔ.Neɛzaa ba seng ne engɛ dɔgrong nang gang, bee potuyɛlɛ, bee dɔgrong zaa nang ba seng ne nengsaala.Ka neɛng be zie zaa a ferɛɛ la ka a tenga na deme de o k'o waa nengsaala a lɔɔ poɔ.Lɔɔ ninge poɔ noba zaang sengtaa k'a fere ka a lɔɔ kaara ba zaa zu ka gyegru kyebe. A yɛlɛ ama moɔloo poɔ kyiirung la ka gyegru bebe neɛ zaa zie, bee ka neɛ dɔre ka ba gyegri neɛ.Ka neɛ zaang taa yeli a gaane a sɛrɛɛ diibo zie, a ferɛɛ la ka a tenga na sɛredirebe a di a sɛrɛɛ velaa ka a yelmengɛ gaa a neɛ na deme nang kpɛ zie a seng lɛ a tenga lɔɔ nang manne bing.Neɛzaa ba seng ne ka ba deɛ bone nyɔgoo gaa te page kyɛ ba di a sɛrɛɛ, bee ka ba diguu bare ka o yi gaa teng-yuo a te kpeɛrɛ.Neɛzaa nang sãã yeli, a ferɛɛ la ka a tenga na sɛredirebe di o sɛrɛɛ neng-yaga poɔ ka nɔnne boore kyebe a sɛrɛɛ nga ba nang dire a na nye bone na yeli o nang sãã poɔ.Neɛzaa ba nang nyɔge yeli kang poɔ a na di o sɛrɛɛ ko na pɔge nyɛ dɔgrong a poɔ, a ferɛɛ la ka a sɛredirebe de ka o ba sãã yeli, a ta lɛ sang ba nang di o sɛrɛɛ yeng poɔ a te nyɛ bang ka o sãã la yeli. A o sɛrɛɛ diibo na meng poɔ a ferɛɛ la ka ba k'o sori ka o bɔ bone na zaa nang na toɔ̃ song o ka o yeli faa o mengɛ.Ba kong toɔ̃ nyɔge neɛ zaa nang sãã yeli nang taa dɔgrong; yeli o nang e, bee o nang nage o vuo na poɔ, a yeli na o nang e, bee o nang nage nang da ba waa yelsããna nang boɔrɔ dɔgrong a lɛ sang onang da e a yeli bale, bee ka ba ko o dɔgrong nang waa tuo gang a dɔgrong na nang da bebe ka ba da ko o a lɛ sang o nang sãã a yeli bala.Neɛzaa ba taa sori a bonnɔ kpeɛrɛ o tɔ yɛlɛ poɔ, bee o die yɛlɛ poɔ, bee o yiri yɛlɛ, bee o gama yɛlɛ, bee ka o sãã o tɔ yosong ane o eveɛle. A ferɛɛ la ka a lɔɔ guuro neɛ zaa a dɔ̃ɔ̃ne ama taaba poɔ.Neɛzaa taa sori ka o yoɔrɔ gɛrɛ benee zaa o nang boɔrɔ, bee ka o kpeɛrɛ benee zaa o nang boɔrɔ a tenga toribogri poɔ.Neɛzaa taa sori ka o yi tenga kang zaa poɔ, bee o mengɛ tenga poɔ a kyɛ leɛ wa a o tenga poɔ.Neɛzaa taa sori ka o yi tenga na poɔ ba nang boɔrɔ o dɔgroo, bee o koobo a gaa tenne mine a na te nyɛ popeɛlong.A sobiri nga kyebe neɛ nang sãã yeli yelmengɛ ka ba boɔrɔ o ka ba di o sɛrɛɛ ka a yɛlɛ na o nang sãã ba e votu yɛlɛ bee yɛlɛ nang ba tu a Tendaa Langkpong yɛlɛ sobie ba nang manne bing lɛ.Neɛzaa taa sori a na waa enga kang paalong neɛ.Neɛzaa ba taa sori a na yeli ka neɛkang ta be o tenga poɔ, bee ka o ta yi o tenga a gaa te kpeɛrɛ teng-yuo.Neɛzaa nang ta dɔɔ, bee pɔge, bale zaa poɔ, tenga zaa poɔ, puoru zaa poɔ, taa sori a na de pɔge, bee kuli serɛ a dɔgrɔ bibiiri. Ba zaang na sengtaa a ba kultaa yɛlɛ poɔ a ta lɛ sang ba kultaa nang baare.Neɛzaa ba taa sori a fere noba ka ba kultaa; banang nang kulo taa yong na pɛle poore a sage ka ba kultaa.Dɔɔ ane o pɔge ane o bibiiri waa seng bombiri a tenga noba zie ka a fere ka a tenga noba ane a tenga nembɛrɛ kaara ba zu.Neɛzaa taa sori a na so boma o yong, bee ka o ne noba mine lang so boma.Neɛzaa taa sori faa neɛ boma o nang so.Neɛzaa taa a sori na teɛrɛ yɛlɛ a seng o nang boɔrɔ lɛ, a tuuro o yɛng wuluu, a puoro puoru na zaa o nang boɔrɔ; o la taa la a sori meng a na leɛre o puoru ane o teɛrong; o na toɔ̃ e la lɛ o yong, bee a lang ne noba yeng poɔ, bee o yong zie. O la taa sori meng a na e ka o puoru yɛlɛ sãã noba zie. O taa sori na wullo noba a o puoru yɛlɛ. O taa sori tuuro a o puoru nga sobie zaa a seng lɛ o nang boɔrɔ.Neɛzaa taa sori ka o teɛre ka yeli kang waa ngaa bee o ba waa. O taa sori meng na yeli a yeli na yɛlɛ. O la taa la a sori meng ka o teɛrɛ ka yɛlɛ mine waa ngaa, kyɛ ka neɛ zaa ta fere o a o teɛrong na poɔ. O taa sori meng ka o bɔ a kyɛ nyɛ yelpaaba nang yire zie zaa waana, ka a gangnɛɛ toribogri bee ka a ba gangna o taa la a sori.Neɛzaa taa la a sori ka o poɔ noba nang langtaa ane teɛrong velaa. O la taa la sori ka o kpɛ langne zaa.Neɛ kontoɔ̃ fere neɛzaa ka o kpɛ langne kang poɔ.Neɛzaa taa sori k'o poɔ a tenga gɔbenɛnte yɛlɛ poɔ o mengɛ bee ka o poɔ iri noba ka ba leɛ o zu.Neɛzaa taa sori ka a tenga poɔ bone na zaa nang bebe ka ba de sonnɔ ne a noba ba yeli zaa poɔ k'a tara o meng.A gɔbenɛnte fang a tenga poɔ na yi la tenga noba boɔrɔ zie. A sobiri na a noba nang na mang tu ka ama nyɛ eebo la ka ba manne bing ka ka vuo kang poɔ k'a noba mang taa neng-iri ka finnuu kyebe a neng-iri nga poɔ; k'a banang zaa nang ta noba a taa sori na iri a noba nang na leɛ ba zu a tenga gɔbenɛnte poɔ. A neng-iri sang neɛ zaa ba taa sori na nyɛ o tɔsoba nang boɔrɔ k'o iri neɛ na.Neɛzaa waa la a tenga zu noba neɛ. A ferɛɛ la ka o tenga kaara o zu; o la taa la sori meng ka o nyɛrɛ a o tenga tɔnɔ ka a song o ka o nyɛrɛ emmo a seng nengsaala; ka o engɛ ane o yɛng yɛlɛ meng kyɛnɛ velaa.Neɛzaa ta sori ka o taa toma tonɔ. O taa sori meng ka o iri toma na o dang boɔrɔ. Sori bebe meng la, ka ka o toma zie ane o toma zie yɛlɛ veɛlɛ. Sori bebe meng la ka o taa toma tonɔ a ta yoɔrɔ weɛ lɛ.Neɛzaa, ka gyegru kyebe taa sori ka o nyɛrɛ san-yɔɔ a seng banang zaa meng nang tonɔ a tong-bale.Neɛzaa nang tonɔ toma taa sori a naa nyɛrɛ a yɔɔre ka a seng o ne o pɔge ane o bibiiri; ka a seng ba ka ba na toɔ̃ nye bone na zaa a nang ferɛ nengsaala ka o taa waa nengsaala.Neɛzaa taa sori ka o piili tontonema langne. O la taa l'a sori ka o kpɛ tontonema langne nang na song ka o guuro o toma.Neɛzaa taa sori ka o nyɛ pɛnno kyɛ ka o pɛnnoo sang ka o taa sori a erɛ lɛ o poɔ nang pɛlle. O la taa sori ka ka o ta tong toma a te gang gammo kang. O taa sori meng na nyɛrɛ pɛnnoo bebie a o toma zie kyɛ nang nyɛrɛ san-yɔɔ a pɛnnoo bebie na poɔ.A ferɛɛ la k'a tenga nyɛ ka benee dɔɔ ane o pɔge ane o bibiiri nang kpeɛrɛ seng ne ba eng-maarong nang boɔrɔ lɛ, ka ba nyɛrɛ bondiri ane bonsuuri, ka ba kpeɛbo zie ane ba laafeɛ yɛlɛ veɛlɛ. Ba taa l'a sori meng ka sang kang wa ta ka ba ba la taa san-yɔɔ toma, bee ka ba beɛrɛ, bee ka yeli kang e ka o kong la toɔ̃ tong toma bee ka o serɛ, bee ka pɔge kpi kyɛ kyɛre o yong, bee ka o kore zuo a kong la toɔ̃ tong toma, bee ka yeli kang e ka o deɛ kong la toɔ̃ bɔ bondiraa o mengɛ, a ferɛɛ la ka a tenga na o nang be kaara o zu.Bimamine ane bibiiri nang nang baara, a sengɛɛ la ka ba kaara ba zu kyɛ sonnɔ ba. Bibiiri zaa, ka ba ma ne ba saa de la taa kyɛ dɔge ba bee ka baba de taa kyɛ dɔge ba meng na nyɛrɛ la a sommo nga bale.Neɛza taa sori ka o bang gane. A gane zanno piilu sang a da seng ka yɔɔre kyebe. A ferɛɛ la ka neɛzaa zanne gane belaa a ta taabo kang. A da ba seng ka neɛzaa wong tuo kyɛ nyɛ nuuri-toma zanno, bee gama-toma zanno. A da sengɛɛ la ka banang nang na toɔ̃ meng ta wong tuo kyɛ nyɛ zanno nang do yaga.A da sengɛɛ la ka gane zanno kyaara nensaala mengɛmaalo yɛlɛ a kyɛ sonnɔ nensaala mengɛsoobo sobie yɛlɛ a kyɛ sonnɔ yelwongtaa ane kanyiri di-ko-taa, a e ka tenne ane bale la bale zaa ane puoru deme zaa nyɔge taa baalong a kyɛ e ka a Tendaa Langkpong yɛlɛ kyɛnɛ ka maarong be a tenga zu.Saamine ane mamine taa a sori a na de weɛ̃ dang iri benee ba nang boɔrɔ ka ba bibiiri gaa zanne gane.Neɛzaa taa sori ka o poɔ a tenga tengkoɔ̃ yɛlɛ poɔ a meng wong a noba nuuri-toma noɔ̃, kyɛ nyɛrɛ tɔnɔ nensaala yɛng nang song o ka o maale, bee ka o e ka bone na zaa waana ne noɔ̃ bee tɔnɔ.Neɛzaa nang de o nuuri, bee o zu a tong ne toma ka a yire tɔnɔ mine, a ferɛɛ la ka a tenga ta vɛng ka neɛzaa finne o a toma na poɔ.A da sengɛɛ la ka a yɛlɛ ama ba nang manne bing a kyɛ a nyɛ eebo, ka benee zaa tenga zu kyɛ neɛ nang kpeɛrɛ na toɔ̃ so o mengɛ kyɛ kpeɛrɛ ne popeɛlong.Neɛzaa taa la fero toma o taaba zie benee o nang kpeɛrɛ. A lɛng na song ka o mengɛ nyɛ maalo.Neɛzaa nang so o mengɛ, a wonno o mengɛsoobo noɔ̃, yeli zaa ba kyebe a na pigi a o mengɛsoobo nga sori see ka tenga nang manne bing lɛ naane, a lɔɔ na meng na waa la lɔɔ nang na vɛng ka nensaala nyɛ emmo kyɛ so o mengɛ, a sonnɔ ka nensaaba erɛ eveɛlɛ, a e ka marong be noba nang lang kpeɛrɛ zie kyɛ erɛ ka noba zaa kpeɛrɛ velaa ba tenga poɔ, ka ba meng taa noɔre a ba tenga maalo yɛlɛ poɔ.Neɛzaa ba taa sori a e yeli nang ba toro a Tendaa zaa Lammo nang manne a nengsaaba meneesoobo sobie bing lɛ.Tenga zaa bee langne zaa bee neng-yeni zaa ba taa sori a willi a yɛlɛ ama ba nang manne bing a kyɛ; ka a waa seng nga a yɛlɛ nga ko ba la sobiri ka ba tong tone zaa bee yeli zaa nang waana ne nensaala mengasoobo ane o yelisoore noɔ̃ wommo ba nang manne bing a kyɛ sããbaro.Aenvih roxnyinh vunz lajmbwn bonilaiz couh miz naj caeuq mboujbienq dih genzll, dwg seiqgyaiq cwyouz,cingqnyi caeuq hozbingz dih gihcui,Aenvih yawjsiuj vuhmez yinzgenz fazcanj baenz yejmanz bauhingz, gij bauhingz neix diemqvu liengzsaem gyofengqvunz,hoeng vunz lajmbwn muengh miz aen seiqgyaiq bouxboux mizyenzlwn cwyouz caeuq sainnyangj cwyouz, vunz mboui miz maz lau, mbouj miz bouxhoj,Aenvih bwh vunz lajmbwn mboujndaej mbouj vih baucing caeuq yazbwz hwnj daeuj cauxfanj, raeuz miz bizyau hawj yinzgenz ndaej fazci baujhu,Aenvih aeu cuzcin gakguek doxdiet youxndei dih gwanhhi,Aenvih daengx lenzhozgoz guekgya dih yinzminz gaenq youq ndaw lenzhozgoz hencangh cungzsinh gyoengqde doiq gak cungj genzli,bijgangj gihbwnj yinzgenz,yinzgwz cinhnyenz,gyaciz , caeuq nanznij bingzdaengj,gyoengqde lij gietsim sevei miz cwyouz youh cinbu,ngoenz ndei gvaq ngoenz,Aenvih gak veiyenzgoz gaenq siq nyuenh caeuq lenzhozgoz hozcoz, cuzcin yawjnaek, cinhhingz yinzgenz caeuq gijbwnj cwyouz,Aenvih bouxboux roxnyinh gij genzli caeuq cwyouz neix doiq cungj sizhen gij de gig cungqyauq,sojyij seizneix,Daihhoih,Fazbu Seiqgyaiq Senhyenz, dangguh sojyouj yinzminz caeuq sojyouj guekgya dwgrengz sizhen dih gungdungz byauhcinj, hawj gak bouxvunz caeuq gihgouq gingcangz naemj daengz Seiqgyaiq Senhyenz,dwgrengz dunggva sonnaeu caeuq gyauyuz havj vunzlai enggya yawjnaek genzli caeuq cwyouz, lij dunggvaq guekgya caeuq gozci guh dahraix, hamj gij genzli caeuq cwyouz youq yinzminzndaw gak veiyenz guek caeuq gij guekgya neix dih yinzminz ndaej daengz bujbienq youjyau dih cingzyin caeuq cinhingz.Boux boux ma daengz lajmbwn couh miz cwyouz, cinhyenz caeuq genzli bouxboux Bingzdaengj. gyoengq vunz miz lijsing caeuq liengzsim, wngdang daih gyoengq de lumj beixnuengx ityiengh.Boux boux miz cwhgwz yiengjsou Seiqgyaiq Senhyenz senhbu dih genzli caeuq cwyouz, mboujlwnh cungjcuz, fuhswz, singbez, yijyenz,cunghgyau,cingci roxnaeuz gengaij gijwnq,gozciz roxnaeuz sevei cuzsinh,caizcanj, cuzsaengh roxnaeuz gizdah sinhfwn.Lij mbouj ndeij aenvih boux vunz guekgya roxnaeuz lingjduj di cingqciq, hingz cingq roxnaeuz gozci mbouj ityiengh couh yawjsiuj de, hix mboujlwnh gaiq lingjduj neix duzliz lingjduj, dozguenj lingjdu, feih cwci lingjdu roxnaeuz cijgenz gij wnq.Boux boux miz sengmingh, cwyouz caeuq yinzsinh nganhcienz.Boux lawz hix mbouj ndeij deng bienqbaenz noz baenz hoiq, gakcungj nuzli cidu caeuq nuzli gaicawx, hix wngqdang gingcij.Boux lawz hix mbouj ndeij deng yoengh guzhingz, roxnaeuz yoengh canznyinj , mbouj yinzdau roxnaeuz ujyuz dih daiyi roxnaeuz hingzfaz.Boux boux youq gizlawz cungj miz naj fazliz dih yinzgwz.Youq naj fazliz vunzvunz bingzdaengj,lij miz genz yiengjsou fazliz dih bingzdaengj baujhu, mbouj deng gijmaz yawjsiuj. vunzvunz miz genz yiengjsou bingzdaengj baujhu, mienx deng veizfanj bwnj senhyenz dih yinhoz gizsi hingzveiz caeuq yaekyoux gij gizsi haenx sienghaih.Mbouj guenj boux lawz, danghnaeuz gij gihbwnj genzli henfaz roxnaeuz faliz hawj de haenx deng ciqhaih, miz genz youz hozgwz di guekgya fazdingz doi gij de guh miz yaugoj di bujgiuq.Boux lawz hix mbouj deng gaep,deng gyaeng roxnaeuz gyaepdiuz.Vunz vunz miz vanzcienz bingzdaengj dih genzli, youz gij duzliz youh mbouj benjdanj dih fazdingz cinhingz gunghcing,gunghgaih dih sinjsin, daeuj dingh gij genzli duh de,lij buenqdingh doiq de dawzok dih hingzsw cijgung.gij boux deng hingzsw cigung,danh caengz gingqgvaq ndeij benhu sihyau dih itciet baujhu menh gunghgaih sinjban lex yihfaz cingqsiz miz cuiq, de couh miz genz deng yawj baenz mboujmizcuiq.Mbouj guenj bouxvunz he guh gijmaz roxnaeuz mbouj guh gijmaz, dangh ciuq guekgyafaz roxnaeuz gozcifaz cungj mbouj baenz cuiq, couh mbouj ndeij deng ding baenz miz hingzswcei. hingzfap mbouj ndeij naek gvaq seiz famhcuiq seizyung dih fazliz gveidingh.Mbouj guenj boux lawz, gij swhswnghhoz,gyadingz, ranz caeuq dunghsin de mbouj ndaej deng yinyi gansez, yungyi caeuq mingzyi de hix mboujndaej deng gunghgiz hingfap hix mboujndaej naek gvaq mwh famhcuiq sizyung dih fazliz geiding.Youq ndaw gak guek,mbouj guenj boux lawz, de buenranz bae gyawz youq gyawz cung ndaej.Boux boux miz genz biek yinhoz guekgya, bauhgvaz guekgya de, hix miz gena caiq dauq ma guekgya de.Boux boux miz genz youq guekgya wnq ragiuz caeuq yiengjsou baujhu, yienghneix couh mbouj ndaej deng bwzhai.Danghnaeuz cinhcingq aenvih feihcingci dih deihingz roxnaeuz veibei Lenzhozgoz cunghci caeuq yenzcwz dih hingvei deng gijsu, couh mboujndaej' yenzyung gij genzli neix.Boux boux miz gozciz.Mbouj ndaej bozdoz boux vunz dih gozciz, hix mbouj ndaej foujyin de gaijbienq gozciz dih genzli.Mehmbwk bouxsai, mbouj siuh cungjcuz,gozciz roxnaeuz cunghgyau dih yinhoz henci, miz genz gietvun baenzran. Gyoengq de youq vunhyinh fuengmienh, dangh youq ndaw vunhyinh caeuq gaijcuz vunhyoz , miz bingzdaengj dih genzli.Mehmbwk bouxsai song boux cwyouz youh vanzcienz habeiq, cij ndaej gietvan.Gyahdingz dwg bonjlaiz gijbwnj dih sevei danhyenz, wngdang ndaej daengz sevei caeuq guekgya dih baujhu.Boux boux aeuq miz danhduz dih caIzcanj sojyoujgenz caeuq caeuq bouxwnq habMiz dih sojyoujgenz.Gaej yinhi bozdoz caizcanj bouxvunz.Boux boux miz swhsiengj, liengzsim caeuq cunghgyau dih genzli; gij genzli neix baugva de cwyouz gaijbienq cunghgyau roxnaeuz sinqnyangj , danhduz roxnaeuz cizdij,gunghgaih roxnaeuz mimiz yungh gyauyi,sizcenj,lijbai caeuq gailiz biujsi cunghgyau roxnaeuz sinqnyangj de.Boux boux miz genz gagmiz cujcangh caeuq fazbiuj yigen dih cwyouz; gij genzli neix baugvaz miz cujcangh youh mbouj deng ganhsez dih cwyouz, caeuq dunggvaq yinhoz meizgai caeuq gozgai ragiuz,ciepsiuh caeuq cienzdi siusik caeuq swhsiengj dih cwyouz.Boux boux miz hozbingz cizvei caeuq gyezsc dih cwyouz.Boux lawz hix mbouj deng giengzbwz haeuj aen donzdih he.Boux boux miz genzli cizcez roxnaeuz dunggva cwyouz senjcwz dih daibiuj canhyij cilij guekgya de.Boux boux miz bingzdaengj canhgyah bwnjgoz gunghhu dih genzli.yinzminz yici dwg cingqfuj genzliz dih gihcuj; gij yici neix wngdang youz dinggiz cinhcing dih senjgij daeuj biujyen, senjgij wngdang youz bujbienq youjyau dih douzbiugenz daeuj yungh mboujgeiqmingz douzbiu roxnaeuz maqhuz cwyouz dih douzbiu cingzsi cinhing.Boux vunz youq laj biengh, miz genz yiengjsou sevei baujcang, lij miz genz. yiengjsou sizyen gij goyinz cinhyenz caeuq yinzgwz cwyouz fazcanj de bitdingh sihyau dih ginghci,sevei caeuq vwnva gak fuengmienh genzli, gij sizyen neix aeu dunggvaq guekgya dwgrengz caeuq gozci hozcoz , lij goq daengz gak guek dih cujciz caeuq cwhyenz cingzgvang.Boux boux miz genz gunghcoz, cwyouz senjcwz cicnez, yiengjsou gunghcing habeiq dih gunghcoz diuzgen, lij yiengjsou mbouj siznez dih baujcang.Boux boux miz genz dungzgunghdungzcouz, mbouj deng yawjnoix.Boux vunz gunghcoz, miz genz yiengjsou gunghcing habeiq dih bauqcouz, baujcing de caeuq ranz de miz fuzhoz bouxvunz cinhyenz siyau dih saenghho diuzgen, danghnaeuz miz bizyau couh yungh gij fanghfaz wnq dih sevei baujcang.Boux boux miz vihliux veizhu gij liyiz de cuciz caeuq canhgya gunghvei dih genzli.Boux boux miz genz yietnaiq caeuq guhcaemz, baugvaz gunghcoz seizgan hableix henci caeuq dinggiz daiqngaenz yietnaiq dih genzli.Boux boux miz genz yiengjsou vih veizciz de caeuq ranz de dih gyengangh caeuq fuzli sihyau dih saenghhoz sijcinj, baugvaz gijgwn, gijdaenj, ranzyouq, yihliuz, caeuq bizyau dih sevei fuzhu, danghnaeuz siznez, baenzbingh, canzfei, baenzmaiq, gyelaux roxnaeuz gij cingzgvang wnq vunz mbouj miz naengliz guhgwn, de miz genz yiengjsou baujcang.Meh lwg miz genz yiengjsou daegbiet baujhu caeuq banghcu. lwgnyez mboujlwn lwgseng lwgndai, wngdang doengzyiengh ndaej sevei baujhu.Boux boux miz genz doegsaw, gyauyuz wngdang mbouj aeu cienz, gijmaj youq cuhgiz caeuq gihbwnj gaihdonq hix wngdang mienjfei. Cuhgiz gyauyuz wngdang nyihu. Gisuz caeuq ciznez gyauyuz aeu bujbienq anlaeb. Gauhdaengj gyauyuz aeu gwnhgi cingzciz hawj boux boux miz bingzdaengi gihvel.Gyauyuz dih muzdiz dwg cunghfwnh fazcanj gosin bouxvunz,lij enggya cinhcung yinzgenz caeuq gihbwnj cwyouz. Gyauyuz wngdang cuzcin gak guekgya, gak cungjcuz roxnaeuz cunghgyau cizdonz dox 1iujgaij, hoznyinj caeuq youxndel, lij wng cuzcin Lenzhozgoz veizhu hozbingz dih hozdung.Bohmeh doiq baenzlawz gyauyuz lwgnyez, miz genz youhseh sejcwz.Boux boux miz genz cwyouz canhgya sevei dih vwnva saenghhoz, yiengjsou yisuz, yiengjsou gohyoz cinbu caeuq gij de canjsaengh dih fuzli. .Boux boux doiq de cangcoz dih yinhoz gohyoz,vwnyoz roxnaeuz meijsuz coz binj canj saengh dih cinghsaenz caeuz vuzciz liyiz, de miz baujhu dih genzli.Boux boux miz genz yauhgiuz miz gij sevei caeuq gozci dih cisi, youq ndaw de Seiqgyaiq Senhyenz gangj daengz dih genzli caeuq cwyouz ndaej cunghfwnh cihen.Boux boux doiq sevei miz yivu, aevih youq ndaw sevei neix gosin de cij ndaej cwyouz cungfwnh dih fazcanj.Boux vunz hinzsij gij genzli caeuq cwyouz de, cij siuh fazliz dih henci, gozding gij henci neix dih muzdiz dwg baujcing cingyin caeuq cinhcung boux wnq dih genzli caeuq cwyouz, lij youq ndaw minzcuj dih sevei sizyhing daudwz,gunghgung cizsi caeuq bujbienq fuzli dih cingqdangq sihyau.Hingzsij gij genzli neix, mboujlwnh youq ndaw cingzgvang yienghlawz cungj mboujndaej veibei Lenzhozgoz dih cunghcij caeuq yenzcwz.Seiqgyaiq Senhyenz dwen daengz dih diuzvwnz, mboujndaej gaijsiz baenz hawj yinhoz guekgya,cizdonz roxnaeuz bouxvunz miz genzli guh gijmaz bovai Seiqgyaiq Senhyenz dwen daengz dih yinhoz genzli caeuq cwyouz.(Liuz Gencinh, Boux Chuengh)10 December 1948 ni ah United Nations chungtel pawl tonpumhnak ah mi kip nih ngeihmi thilti khawhnak tinvo theihternak kha UN General Assembly (Bupi meting) nih an fehter cang tinak theihternak an tuah. Cu theihternak ca a tlamtling tein a hnulei catlap ah ai tel. Hi bantukin ram tuanbia ah a biapi mi thawng theiternak an tuah dih hnuah hi UN chungtel tonpumhnak nih theihternak cu zapi nih an theihhngalh khawh nakhnga theihter cio chin ding le cu hleiah ram kip a siloah ram khat le ram khat thleidannak um lo tein a biapi bik in sianginn ah le cacawnnak hmun kip ah cu theihternak cu phawt cio dih ding, zapi hmuh khawhnak dingah chiahpiak ding, relter ding le a sullam zong chimh cio dingah an nawl dih hna.Mi vialte hmaizah upat awk le mi vialte he ai tlukmi thilti khawhnak kan ngei cio ti hngalh khawhnak cu mi vialte i zalonnak, a phungning tein thil tinak le daihnak timi hna i a hrampi a si caah siseh,Mikip ngeihmi thilti khawhnak tinvo kha zeirel loin um cu mi vialte i upat awk tlak mi ziaza tha hna kha hrawkralnak a chuahter caah siseh, zalong tein biachim khawhnak, zalong tein biak khawhnak, tihphannak um lo le duhherhnak ah zalong tein um khawhnak kha mi vialte saduhthah ngan pi a si tiah thawngthanh cia a si caah siseh,Mi vialte hna kha a phungning lo le zawmhtaih hremuk nak kha hrial awk a that lo caah a hnu bik ah hriamnam a lak i raldohnak a um nakhnga lo mi kip nih ngeihmi thilti khawhnak tinvo kha upadi nih a runven le a khamh awk a si caah siseh,Ram khat le ram khat dawhria tein pehtlaihnak kha thanchoternak tuah a herh caah siseh,UN chungtel hna nih minung upat tihzah awk a tlak zia, nu le pa hna nih ngeihmi ai khat mi thiltikhawhnak tinvo hna kha UN nih kan upat i kan zumh ko tiah a fehter than cangmi a si caah le minung thanchonak le minung nunnak a dotdot in zalong tein a thancho deuh chin lengmang nakhnga siseh,UN chungtel hna nih United Nations he i kawmh in mi kip nih ngeihmi thiltikhawhnak tinvo, zalong tein thiltikhawhnak a hrampi hna kha UN chungtel kip nih kan upat kan zulh ko lai i thazang kan pek ko lai tiah bia kan i kam cang caah siseh,CucaahBupi tonh pumhnak (General Assembly) nihMikip nih ngeih mi thiltikhawhnak tinvo theihternak kha miphun kip nih cinken theihhngalhnak dingah le ram kip nih cun mi kip nih ngeihmi thiltikhawhnak tinvo le zalonnak kha upat le zulh ding, chim chin cio dingah kan ni zuam cio lai tiah siseh, UN chungtel kip ram hna le cu ram ukmi hna chung a um mi minung vialte nih cu mi kip thiltikhawhnak tinvo ngeihmi le zalonnak kha tha tein zulh cio dingah kan ni zuam lai tiah siseh, cu mikip thiltikhawhnak ngeihmi tinvo theihternak kha ram kip le miphun kip nih tlamtling tein kan tuah khawh cio nakhnga kan ni zuam lai tiah a tu thawngthanhnak kan tuah.Mi vialte hna cu zalong te, ai tluk te le upat tihzah awktlak le thiltikhawhnak tinvo a ngei in a chuak mi kan si dih. Minung cu a chia a tha thleidang khomi ruahnak le theihthiamnak ziaza tha a ngeimi kan si caah pakhat le pakhat dawtnak he i pehtlaihnak le i hawikawmhnak ngeih ding kan si.Mi vialte hna cu mi kip ngeihmi thiltikhawhnak tinvo vialte he pehtlai in thawngthanhnak ca chungah a ummi thiltikhawhnak le zalonnak vialte hna kha kan ngei dih. Miphun, vunhawng, nu le pa, holh, biaknak, nainganzi ruahnak a siloah a dang ruahnak, ram he a pehtlaimi a siloah minung nuncan niamsannak he pehtlaimi a hram thilri ngeihnak, chuahkehnak le a dangdang niamsannak ruangah pakhat le pakhat thleidannak umter ding a si lo.Cu hleiah mi pakhat a umnak ram a siloah mi pakhat a umnak nainganzi ruangah siseh, uknak hmunhma ruangah siseh ram khat le ram khat pehtlainak ruangah siseh, mi pakhat umnak hmunhma ruangah siseh ram pakhat cu zalong tein ai ukmi ram a si ah siseh, a siloah UN nih a zohkhenhmi ram a si ah siseh, a siloah mahte uknak a cheu bang a hmumi ram a si ah siseh cu bantukin uknak tlamtling a hmu lomi ram a si ah siseh pakhat le pakhat thleidannak a um lai lo.A ho paoh mi vialte nunnak nawl, zalong tein umnak le himte le thlaphang lo tein umnak nawl kan ngei dih.A hohmanh sal zuatnak, sal bantukin duh paoh rian fialnak, tuah lo ding a si lai. Minung kha sal bantukin a phungning loin rianfialnak sal cawknak le zuarnak a siloah cu bantuk phunphai a simi riantuannak kha thlauh le kham dih a si lai.Mi zei cung hmanhah hremnak puarthaunak minung bantuk siloin zohchuhnak le dantatnak hna kha tuah lo ding a si lai.Mi zeihmanh upadi hmai ah minung pakhat a sinak kha theihhngalhpiak ding a si lai.A hohmanh upadi hmai ah an i tluk cio hlei ah upadi runvennak ah thleidannak um lo tein ai tluk cio tein tinco khawh a si. Hi thawng theihternak chung a ummi kongkau duh lo ruangah doh in thleidannak, cu ti thleidannak tuah duh ruangah mi dang va sawmnak timi tuahsernak in runven awk ah ai tluk cio tein tinconak ngeih khawh a si.Phunghram upadi asiloah upadi nih mi zeipaoh a pek cio mi thiltikhawhnak kha a dang mi pakhat nih a hrawhhral sual a si ahcun cu hrawhhral ruangah a cangmi harnak le fahnak a huahmi caah a mah umnak ram biacaihnak zung nih pelloin damter than le rulhthanak tuahpiak a si lai.Ahohmanh upadi ning loin tlaihkhihnak, thongthlaknak le ram chungin chuahternak kha an inter lai lo.Thiltikhawhnak le tuanvo pekmi kongkau ah biachahnak tuah tikah siseh, mah sualnak ruangah tazacuai tikah mi zeihmanh zalawngte le duhdanhnak a um lo mi biacaihnak zung i a chuakmi mi zapi hmai ah ai ruangte le aitluk cio tein bia theihpiak le caihpiak a si lai.Mi zapi hmai ah upadi ningin hlathlai tikah sualnak na ngei tiah biacaihnak zung nih fiang tein biachahnak a um hlan tiang tazacuainak a ingtu paoh cu sualnak na ngei lo tiah ruah an si lai. Cu bia an caih tikah sualnak an puhmi caah piang tein a leh, a chim khawhnak caah a herh mi kha an bawmh lai.Mi pakhat kha ram upadi ning le ram kip upadi ningin sualnak a si lomi riantuannak le thiltisualnak ruangah tazacuai ding a si lo. Cu hlei ah biacaihnak zunng nih suaknak phawt a si tik zongah a tuar dingmi dantatnak leng piin sualnak man kha dantat ding a si fawn lai lo.Ahohmanh amah duh tein dai tein umnak, amah a chungkhar, amah a umnak inn, pakhat le pakhat cakuatnak in siseh upadi ning a si lomi ningin amah upatnak le minthatnak a hmuhmi caah hranhram in hnahnawh le tuaitamnak pek ding a si lai lo. Ahohmanh cu bantukin pakhat le pakhat hnahnawhnak le tihmuarnak a um ahcun upadi ningin runvennak pek khawh a si.Mi vialte nih mah peng mah ram chungah duh paoh zalong tein thialkamnak le umkalmak nawl an ngei dih.Mi vialte nih amah a umnak ram in siseh, ka dang ram dang in siseh, chuahtaknak nawl le kirthannak nawl an ngei.Mi vialte nih hremnak le tuarinnak in an luatkhawh nakhnga, ka dang ram dangah dai tein dornak le umnak nawl an ngei dih.Nainganzi he a pehtlai lomi sualnak ah siseh, UN nih ai tinhmi le cu ai tinhmi he a ralkahmi sualnak caah siseh, a hmanmi thil tuah sualnak ruangah tazacuainak a in ahcun a cunglei kan chimmi mi kip ngeihmi thiltikhawhnak tinvo hna hi hman khawh a si lai lo.Mi vialte hna cu ram pakhat i ram chungmi sinak nawl a ngei.Upadi ning lo piin mi pakhat kha ram chungmi na si lo ti khawh a si lo. Ram chung sinak khan thlennak nawl na ngei lo ti khawh zong a si fawn lo.A kum a tling cangmi nu le pa hna kha miphun ruangah siseh, ram pakhat khat i ram chungmi si ruangah siseh, biaknak ruangah siseh, thleidannak um lo tein thitumnak nawl le innchungkhar thar tuah sernak nawl an ngei dih. A cu kan chimmi nu le pa hna nih nu le va in an ni fonhtonh i an i hawikawmhnak an umti lio caan ah siseh, cu innchungkhar sinak kha hrawhthannak in an i thennak ah siseh, i thitumnak he pehtlai in ai khatmi thiltikhawhnak tinvo an ngei ve ve.Cu monu le mopa hna cu an pahnih tein lungthin zalong tein thitumnak tuah duhnak an ngeih lawngah thitumnak tuah khawhnak nawl an ngei cio.Innchungkhar pakhat cu mi bu i a hrampi pakhat a si. Cu innchungkhar cu mi bupi le a cozah nih zohkhenh kilven awk a rian a si.Mi vialte hna cu mi pakhat nih siseh, mi dang a hrawm in siseh, thilri hna kha covo ngeihnak nawl an ngei.Upadi ning lo piin a hohmanh thilri tinvo na ngei kho lo ti khawh a si lo.Mi vialte hna cu zalong tein khuaruah khawhnak, zalong tein mah ruahnak chim khawhnak le zalong tein duhmi paoh biak khawhnak nawl kan ngei dih. Hi mi kip nih kan ngeihmi thiltikhawhnak tinvo ah mah biaknak le zumhnak kha zalong tein thialkam khawhnak lengah mi pakhat lawng siseh, mi dang he fonh in siseh, mi zapi hmai le mi zapi hmai lo ah siseh, mah biaknak le zumhnak kha zalong tein cawnpiakkhawhnak, mah zumhmi kha zalong tein biak khawhnak le thazang zong in tuahser khawhnak nawl zong ai tel chih.Mi vialte hna cu mah duh paohte le zalong tein ruah khawhnak le mah ruahnak kha chimrel khawhnak kan ngei dih. Cu thiltikhawhnak hna cu tuaitamnak um lo tein zalong tein khuaruah khawhnak lengah ram le hmunhma zoh hau loin thawngpang le ruahnak hna kha phun khat khat in zalong tein kawl khawhnak, hmuh khawhnak le phawtzamhnak nawl zong kan ngei.Mi zeipaoh nih zalongte le dai tein tonpumhnak nawl le a bu tuahnak nawl kan ngei.Ahohmanh kha bu pakhat khat ah a hramharm lo piin luhter ding a si lai lo.Mi zeihmanh nih mahumnak ram uknak kongkau ah pumpak in siseh, zalong tein thimmi aiawh in siseh, telnak nawl an ngei.Mi zeihmanh nih mah umnak ram a cozah riantuannak ah aitluk airuang cio tein hmuh le telnak nawl an ngei.Mi zapi duhnak kha ram uknak ah a hrampi a si lai. Mah mi zapi duhnak kha a caan kha nan then lai i a hmanmi thimnak in aiawhtu hna kha nan thim hna lai. Cu thimnak ah mi vialte hna cu aitluk aikhat mi me peknak nawl a ngei hlei ah cu thimnak ah a thli tein me peknak in siseh, a khat mi zalong tein me peknak in siseh, tuah asi lai.Mi zeipaoh mi bu chungtel a si caah chiatthat kongkau ah rungvengtu le hnangamtertu ngeih a herh hlei ah nainganzi zuamnak in siseh, ram kip fonh zuamnak in siseh, ram kip an ni hruainak le uknak phunglam le vawlei tangchuak thilri hna in mipakhat upat awktlak a sinak le a lungthin a ziaza kha zalong tein a than khawhnak caah a herhmi chawva, chiatthat kongkau ah i zawnruahnak le ngeihmi thiltikhawhnak nunphung hna kha hmannak nawl a ngei.Mi vialte nih riantuan khawhnak nawl, mah duhmi pawcawmnak rian hna kha duhpaoh le zalong tein thim khawhnak, mah tuanmi rian ah hmuh ding ningte hmuh khawh lengmang i riantuan a nuam mi rian hmuh khawhnak siseh, riantuan awk a ngei lomi sinak in luat khawhnak caah siseh tuahnak nawl kan ngei.Mi vialte hna nih thleidannak umlo tein ai khatmi rian caah ai khatmi tuan man hmuhnak nawl an ngei.Rian a tuan mi kip nih amah pumpak caah le a innchungkhar caah minung tihzah upat awk kan si ning tein kan eidin khawhnak hnga a zafang ai tlak ai za ding in tuan man hmuhnak nawl a ngei. A herh a si ahcun phun dang zong in midang bawmhnak kha hmuh khawh thannak nawl a ngei.Mi vialte nih mah thathnemnak runvenkhawhnak caah riantuan mi bu tuahnak le bu luh khawhnak nawl zong a ngei.Mi vialte nih riantuan man lahkhah he ai tlak ai rem tiah a caan an khiahmi riantuannak in i dinh caan le a zei maw caan ah ai tlak ai rem tiah an khiahmi riantuannak in manh caan ah dinhnak nawl a ngei.Mivialte nih amah pumpak ca le a innchungkhar caah ngandam te le tha tein nun khawhnak caah a herhmi eidin, thilpuan, umnak inn, siai bawmhnak le a herhmi bawmhchanhnak hna kha hmuh khawhnak nawl a ngei. Cu hleiah rian a ngeih lo caan, dam lo caan, kut ke cawlcangh khawh lo caan, nuhmei pahmei si caan, kum khua upat tik caan, mah pumpak in eidin awk kawl khawh lo caan le rawl ei awk kawl khawhnak sullam a um lo tikah, mizei hmanh nih hnangam lungdai tein eidin le um khawhnak nawl kan ngei cio.Fale nule nih le ngakchia hna nih a hlei ce in zohkhenhnak le bawmhnak kha hmuhnak nawl an ngei. Upadi ding tein ai thi ummi nu le va si hna seh, phun dang in ai thi ummi hna siseh, hrinmi fa le vialte hna cu ai khat mi kilvennak, zohkhenhnak bawmhnak kha hmuhnak nawl an ngei.Mi vialte hna nih cacawn khawhnak nawl kan ngei dih. A tlawm bik in tangli le a hram dawmhnak catang hna kai khawhnak cu man pek loin kaiter an si lai. Tangli tiang cu mi zapi nih cawn hrimhrim ding a si lai. Sehlei cawnnak le pawcawmnak a tha mi cawnnak hna kha mizapi nih cawn khawhnak nawl an ngei lai. Catang sangmi cawnnak zongah an thiamnak cungah zohin aitluk cio tein cacawn khawhnak nawl an ngei cio lai.Cacawn tikah minung thinlung ziaza thanchonak lawng siloin mi kip nih thiltikhawhnak ngeihmi tinvo le zalong tein um khawhnak a hrampi upat thiamnak zong kha a thancho a karh khawhnak hnga timi tinhnak he cacawnpiak ding a si lai. Cacawnnak cu ram kip, miphun kip le biaknak bu kip hna pakhat le pakhat theihthiamnak, tuarin khawhnak, le hawikhawmhnak kha thazang petu a si lai. Cu hleiah ram chung daihnak a hmun khawhnak hnga UN i a cawlcanghnak le a rian hna zong kha a bawm chantu a si lai.Hringtu nu le pa hna cu an ngeih mi an fa le nih an cawn dingmi fimthiamnak a phunphun hna kha thimpiak awk ah a hmasa bik tinvo ngeitu an si lai.Mi vialte hna nih an nunphung le an phunglam ah zalong tein tuahkhawhnak le telkhawhnak, thil dawh serthiamnak (arts) ah zalong tein zulhkhawh, hman khawhnak le i nuamhhnaih khawhnak, ningcang tein tuaktan mi fimthiamnak le hngalhnak (Science) thanchoternak caah zalong tein tuah khawhnak, tel kahwhnak le cu fimthiamnak i a santlaihnak a thathnemnak zong kha zalong tein hman khawh cionak nawl a um.Mi vialte hna cu ningcang tein tuaktan mi fimthiamnak le hngalhnak (Science), catial thiamnak le thil dawh serthiamnak (arts) ruangah a chuakmi tihzah upatnak, tangka le thilri thathnemnak hna kha an hmuh khawhnak hnga runvenpiaknak nawl an ngei.Mi vialte hna nih hi thawngthanhnak catlap chungah a telmi le a chimmi mikip nih ngeihmi thiltikhawhnak tinvo le zalong tein um khawhnak hna kha tlamtling tein an hmuh khawhnak hnga pakhat le pakhat i pehtlaihnak, i hawikawmhnak le ram kip pehtlaihnak i a thathnemnak hna kha hmannak nawl an ngei.Mah nuncan sining ziaza zalong tein a thanchoter kho tu mibu pakhat thatnak caah mikip nih tuanvo kan ngei cio.Mah i ngeihmi thil ti khawhnak tinvo le zalonnak hna kha hman tikah mi kip nih an ngeihmi thilti khawhnak tinvo le zalonnak hna kha theihhngalh piak le upat awk caah siseh, Democracy phunglam a hmangmi mibu caah ziaza tha tein an nun khawhnak hlei ah khuaram daihnak le mi vialte thathnemnak a chuah khawhnak hnga le ai ruang tein an tuah khawhnak hnga upadi nih ri a khiahpiak lai.Cu mi kip ngeihmi thilti khawhnak tinvo le zalonnak hna kha UN ai tinhmi siseh, UN i an phunghram duhnak he siseh, a zei ti sihmanh ah a ralkah in hman khawh a si lai lo.Hi thawngtheihternak ca tlap chung ah aitelmi mi kip nih ngeihmi thilti khawhnak tinvo le zalonnak hna rawhralnak caah ram pakhat ca mi bu pakhat ca le mi pakhat caah tuahnak nawl ka ngei tiah siseh, pumpak in tuahnak nawl ka ngei tiah siseh a sullam lak ding a si lai lo.Пошто је признавање урођеног достојанства и једнаких и неотуђивих права свих чланова људске породице темељ слободе, правде и мира у свету;пошто је непоштовање и презирање права човека водило варварским поступцима, који су вређали савест човечанства, и пошто је стварање света у којем ће људска бића уживати слободу говора и веровања и бити слободна од страха и немаштине проглашено као највиша тежња сваког човека;пошто је битно да права човека буду заштићена правним системом како човек не би био приморан да као крајњем излазу прибегне побуни против тираније и угњетавања;пошто је битно да се подстиче развој пријатељских односа међу народима;пошто су народи Уједињених нација у Повељи поново прогласили своју веру у основна права човека, у достојанство и вредност човекове личности и равноправност мушкараца и жена и пошто су одлучили да подстичу друштвени напредак и побољшају животни стандард у већој слободи;пошто су се државе чланице обавезале да у сарадњи с Уједињеним нацијама обезбеде опште поштовање и примену људских права и основних слобода;пошто је опште схватање ових права и слобода од највеће важности за пуно остварење ове обавезе,ГЕНЕРАЛНА СКУПШТИНА ПРОГЛАШАВАОВУ ОПШТУ ДЕКЛАРАЦИЈУ О ПРАВИМА ЧОВЕКА као заједнички домет који треба да постигну сви народи и све нације да би сваки појединац и сваки орган друштва, имајући ову Декларацију стално на уму, тежио да учењем и васпитавањем допринесе поштовању ових права и слобода да би се поступним унутрашњим и међународним мерама обезбедило њихово опште и стварно признање и поштовање како међу народима самих држава чланица, тако и међу народима оних територија које су под њиховом управом.Сва људска бића рађају се слободна и једнака у достојанству и правима. Она су обдарена разумом и свешћу и треба једни према другима да поступају у духу братства.Сваком припадају сва права и слободе проглашене у овој Декларацији без икаквих разлика у погледу расе, боје, пола, језика, вероисповести, политичког или другог мишљења, националног или друштвеног порекла, имовине, рођења или других околности.Даље, неће се правити никаква разлика на основу политичког, правног или међународног статуса земље или територије којој неко лице припада, било да је она независна, под старатељством, несамоуправна, или да јој је сувереност на ма који други начин ограничена.Свако има право на живот, слободу и безбедност личности.Нико се не сме држати у ропству или потчињености: ропство и трговина робљем забрањени су у свим облицима.Нико не сме бити подвргнут мучењу или свирепом, нечовечном или понижавајућем поступку или казни.Свако има право да свуда буде признат као правни субјект.Сви су пред законом једнаки и имају право без икакве разлике на подједнаку законску заштиту. Сви имају право на једнаку заштиту против било какве дискриминације којом се крши ова Декларација и против сваког подстицања на овакву дискриминацију.Свако има право да га надлежни национални судови ефикасно штите од дела кршења основних права која су му призната уставом или законом.Нико не сме бити произвољно ухапшен, притворен, нити протеран.Свако има потпуно једнако право на правично јавно суђење пред независним и непристрасним судом који ће одлучити о његовим правима и обавезама, и о основаности сваке кривичне оптужбе против њега.Свако ко је оптужен за кривично дело има право да буде сматран невиним док се на основу закона кривица не докаже на јавном суђењу на којем су му обезбеђене све гарантије потребне за његову одбрану.Нико не сме бити осуђен за дела или пропусте који нису представљали кривично дело по националном или међународном праву у време када су извршени. Исто тако не сме се изрицати тежа казна од оне која се могла применити у време када је кривично дело извршено.Нико не сме бити изложен произвољном мешању у приватни живот, породицу, стан или преписку, нити нападима на част и углед. Свако има право на законску заштиту против оваквог мешања или напада.Свако има право на слободу кретања и избора становања у границама поједине државе.Свако има право да напусти било коју земљу, укључујући властиту, и да се врати у своју земљу.Свако има право да тражи и ужива у другим земљама уточиште од прогањања.На ово право се нико не може позвати у случају гоњења за кривична дела која нису политичког карактера или прогона због дела која су у супротности са циљевима и начелима Уједињених нација.Свако има право на држављанство.Нико не сме самовољно бити лишен свог држављанства нити права да промени држављанство.Пунолетни мушкарци и жене, без икаквих ограничења у погледу расе, држављанства или вере, имају право да склопе брак и да оснују породицу. Они су равноправни приликом склапања брака, за време његовог трајања и приликом његовог развода.Брак се закључује само слободним и потпуним пристанком лица која ступају у брак.Породица је природна и основна ћелија друштва и има право на заштиту друштва и државе.Свако има право да поседује имовину, сам као и у заједници с другима.Нико не сме бити самовољно лишен имовине.Свако има право на слободу мисли, савести и вере; ово право укључује слободу промене вере или убеђења и слободу да човек, било сам или у заједници с другима, јавно или приватно, упражњава своју веру или убеђење путем наставе, вршења култа и обављања обреда.Свако има право на слободу мишљења и изражавања, што обухвата и право да не буде узнемираван због свог мишљења, као и право да тражи, прима и шири обавештења и идеје било којим средствима и без обзира на границе.Свако има право на слободу мирног окупљања и удруживања.Нико не може бити приморан да припада неком удружењу.Свако има право да учествује у управљању својом земљом, непосредно или преко слободно изабраних представника.Свако има право да на равноправној основи ступа у јавну службу у својој земљи.Воља народа је основа државне власти; ова воља треба да се изражава на повременим и слободним изборима, који ће се спроводити општим и једнаким правом гласа, тајним гласањем или одговарајућим поступком којим се обезбеђује слобода гласања.Свако, као члан друштва, има право на социјално осигурање и право да остварује привредна, друштвена и културна права неопходна за своје достојанство и за слободан развој своје личности, уз помоћ државе и међународне сарадње, а у складу с организацијом и средствима сваке државе.Свако има право на рад, на слободан избор запослења, на правичне и задовољавајуће услове рада и на заштиту од незапослености.Свако, без икакве разлике, има право на једнаку плату за једнаки рад.Свако ко ради има право на праведну и задовољавајућу накнаду која њему и његовој породици обезбеђује егзистенцију која одговара људском достојанству и која ће, ако буде потребно, бити употпуњена другим средствима социјалне заштите.Свако има право да образује и да ступи у синдикате ради заштите својих интереса.Свако има право на одмор и разоноду, укључујући разумно ограничење радног времена и повремени плаћени одмор.Свако има право на животни стандард који обезбеђује здравље и благостање, његово и његове породице, укључујући храну, одећу, стан и лекарску негу и потребне социјалне службе, као и право на осигурање у случају незапослености, болести, инвалидности, удовиштва, старости, или других случајева губљења средстава за издржавање услед околности независних од његове воље.Мајке и деца имају право на нарочито старање и помоћ. Сва деца, рођена у браку или ван њега, уживају једнаку социјалну заштиту.Свако има право на школовање. Школовање треба да буде бесплатно бар у основним и нижим школама. Основна настава је обавезна. Техничка и стручна настава треба да буде опште доступна, а виша настава треба да буде свима подједнако приступачна на основу утврђених критеријума.Школовање треба да буде усмерено пуном развоју људске личности и јачању поштовања људских права и основних слобода. Оно треба да унапређује разумевање, трпељивост и пријатељство међу свим народима, расним и верским групацијама, као и делатност Уједињених нација за одржавање мира.Родитељи имају првенствено право да бирају врсту школовања за своју децу.Свако има право да слободно учествује у културном животу заједнице, да ужива у уметности и да учествује у научном напретку и у добробити која отуда проистиче.Свако има право на заштиту моралних и материјалних интереса који проистичу из било ког научног, књижевног или уметничког дела чији је он творац.Свако има право на друштвени и међународни поредак у којем права и слободе објављени у овој Декларацији могу бити потпуно остварени.Свако има дужност према заједници која једина омогућава слободно и пуно развијање његове личности.У вршењу својих права и остваривању слобода свако може бити подвргнут само оним ограничењима која су предвиђена законом у циљу обезбеђења нужног признања и поштовања права и слобода других и у циљу задовољења правичних захтева морала, јавног поретка и општег благостања у демократском друштву.Ова права и слободе ни у ком случају не могу се извршавати противно циљевима и начелима Уједињених нација.Ниједна одредба ове Декларације не може се тумачити као право за ма коју државу, групу или лице да предузима било коју активност или да врши било какву радњу усмерену на поништење права и слобода који су у њој садржани.Kinke watoke utiej eo ej mottan maron ko rej jonair wot juon im rej men in letok non ro otemjej uaan bamle ko an otemjej im bwe men ekin rej einwot dreka in jabon em non anemkwoj, wanik im ainemon eo ilo lal in,Kinke ne ej ejelok lemnok kaki im kwo-wan maron ko an armij enwij an walok ilo jet wawin ko jen jerbal ko an ro dri nana im ejelok wawin mantin mour ejejjit im bwe jerbal kein rar kokkure boklikot eo an armij otemjej, im kio emwij an ijino juon bar lol eo im emwij kwalok kake bwe ilo lol in ekal ej men in kotobar eo elap tata an armij joanir wot juon bwe ren jimor jerammon jen anemkwoj in je im kwalok lemnok ko ilo burueir im tomak eo air im air anemkwoj ion mijak im aikuij,Kinke ekanuij in lap tokjen, elane ejelok kilen armij bwe en komone juon wawin eo, einwot men in torak eo an eliktata, non jutak mae kien eo enana im wawin ko renana tata, bwe rul eo an kien ko emwij komoni en men in kejbarok maron ko an armij,Kinke elap tokjen en wonmanlok im emonlok wawin jimjera eo ikotan lol ko,Kinke armij ro otemmjej air United Nations emwij air bar kabine tomak eo air ilo maron ko relaptata tokjeir an otemjej, ilo utiej eo im kin an wot tokjen kajojo armij im ilo maron ko jonair wot juon an man im kora ro im dror ilo burueir bwe ren lemanlok im kokmonmonlok wawin jukjuk im ber ko im bwe en emonlok kojeien armij ilo mour in kin anemkwoj eo elaplok,Kinke lol ko Uaan emwij air kalimur bwe ren kotobar, ilo air kobalok im buru kuk iben United Nations, im lemanlok im kokmonmonlok im bwe otemjej ren kautiej im lolorjaki maron ko an armij im anemkwoj ko air rellap tata tokjeir,Kinke melele eo einwot juon kin maron kein im anemkwoj kein ej men eo elaptata tokjen non kotobrak kalimur in,Kio, Kin men in,General Assembly eoEi kwalokNan in Kwalok in Kin Maron Ko An Armij bwe en juon wawin eo einwot juot kien an armij otemjej im lol otomjej kotobar, im kin men in kajojo armij otemjej im kajojo kien ko an lol otemjej, im bwe ien otemjej re drebij Nan in Kwalok in ilo burueir, bwe ren kijenmij im katakin dron kake im kin jelalokijen ren lemanlok wawin kautiej maron kein im anemkwoj kein im kin wawin ko non kokmonmonlok, ilo kajojo lol ko ak ikotan lol ko non dron, non kotobar bwe en bo lemen an lol otemjej boki im lolorjaki, jimor ikotan armij ro ilo lol ko rej Uaan im ikotair im ikotan jikin ko Lol kein rej lali.Armij otemjej rej rujlok ilo anemkwoj im jonon utiej eo im maron ko air wot juon. Emwij lelok non ir maron in bukot non ir make im bareinwot boklikot kin men ko rej tomaki im bwe jerbal non dron ilo juon jitobon jimpenjatin.Kajojo armij renaj jerammon jen maron kein im anemkwoj kein emwij kolajraki ilo Nan in Kwalok in, im ejolok kalijoklok ilo jabrewot wawin ko ikijien men kein, einwot kin jowi, uokan kil, man ak kora, kajin, kabun, lemnok kin kien ak lemnok ko jet, lol ak jukjuk im ber eo ear jebar jene, mweiuk, lotak ak ijo ej ber ie ilo jukjuk im ber.Bareinwot, ejelok kalijoklok naj komone non jabrewot armij ikijien lajrak in kien, ijoko eor an lol eo an ak jikin eo an maron ie ak kin karkar in lol eo an non bar lol ko jet, mene lol eo ej make lale e make, juon bar lol ej lale ejelok an lol eo kien non an lale e make ak ej ber iumwin pein bar juon lol ak iroij.Kajojo armij eor an maron bwe en mour ilo mour in, bwe en wor an anemkwoj im bwe en jokane ilo e make.En ejelok en ej dri komakoko ak ber ilo jerbel in komakoko; jerbal in komakoko ak wiakake armij non jerbal in komakoko en mo komoni ilo jabrewot wawin ko.En ejelol armij en ej ber ilo intan im kokkure non enbwin eo an lak ilo wawin ko rellej, ak kaje kin wawin ko ejelok ilo mantin mour an armij ak ilo wawin eo ej men in lelok non e jerata.Kajojo armij eor an maron bwe en wor watoke ijoko otemjej ke e ej bar juon armij iman kien.Aolep armij otemjej rej jonair wot juon iman kien im bwe kien en kejbarok ir ilo ejelok kalijoklok. Armij otemjej jonair wot bwe en wor kejbarok ir elane ej wor kalijoklok im ej rub Nan in Kwalok in im elane ej wor jabrewot wawin kalijoklok.Kajojo armij eor an maron in kajitok ak bukot wawin ko non lomoren ilo iman dri ekajet ro ak jikin ekajet ko ilo lol ko air nae wawin ko rej kokkure maron ko air rellaptata im kien ko ak jemen e ko rar lilok non e.En ejelok armij en ej balbuj, ber ilo balbuj ak emwij jilkinlok e jen ailin eo kin kilan jeb.Kajojo armij eor im jonon an maron wot bar ro jet bwe en ber im jutak iman dri ekajet ro ak ilo jikin ekajet eo emon im ejelok jeb, ilo bukot maron ko an im ijoko kwonan kin jabrewot nana eo ear komone im eor liakelok e kake.Kajojo armij eo im emwij liakelok e eor an maron non lemnok kake e ke ejelok ruon mae ien eo emwij kamol ke eor ruon ekkar non kien iman dri ekajet eo ak jikin ekajet eo ebellok non armij otemjej im bwe emwij an bok jabrewot wawin ko rekkar im emaron loi non jojomar ikijien.En ejelok armij emwij liakelok e kin jabrewot jerbal eo enana ikijien kien eo ak kien eo emwij joloke im bwe men eo ear komone ejab nae jabrewot kien, ekkar non kien lol eo an ak kien ko ikotan lol non lol, ilo ien ear komone nana. Bareinwot en ejelok armij en kaje en ej boke im errolok jen jonan kaje eo emkij karoke nae nana eo ear komone.En ejelok armij en ej ber ilo aban kin kilan jeb nae mour im men ko an make, bamle eo an, kabijuknen eo an ak leta ko an, ak bareinwot en ejelok men in kokkure utiej eo an im mwilin. Kajojo armij otemjej eor an maron bwe kien en kejbarok e jen men in aban ak kokkure.Kajojo armij eor an anemkwoj bwe en itoitaik ak jokwe ilo kajojo lol.Kajojo armij eor an maron in driojlok jen jabrewot lol, bareinwot lol eo an make, im bareinwot jeblak non lol eo an.Kajojo armij eor an maron in bukot im jerammon jen jikin kane ilo jabrewot lol ko jet ne ej ko jen wawin kaje ko ejelok uaan air nana.Ejamin jerbal maron in ikijien liakelok ko im rar jebar jen nana jo rej jab nae lemnok ko im tomak ilo kien ak jebar jen jerbal ko im rej nae un ko im karok ko an United Nations.Kajojo armij eor an maron bwe en eor an lol.En ejelok armij en ej joko jen lol eo an kin kilan jeb ak bobrae jen an bukot bar juon an lol.Man im kora ro emwij air tobare yio eo ekkar, ilo ejelok jabrewot wawin bobrae ir, eor air maron in belele im ejak juon air bamle. Jonon maron ko airro wot juon non belele, ilo ien air belele im mour iben dron, im ilo ien eo ej jemlok belele eo airro.Lio im Leo rej lemnok im belek dron ren belele wot ne irro ej make karoke im ej emon ibeirro jimor.Bamle eo jen jinoin ej einwot juon dreka im jabon em non juon jukjuk im ber im ekkar bwe jukjuk im ber eo im lol eo ren kejbaroke.Kajojo armij eor an maron bwe en wor im komon mweien e make im bareinwot bwe en kobalok iben ro jet.En ejelok armij en rej boki men ko mweien jen e kin kilan jeb.Kajojo armij otemjej eor an maron non anemkwoj kin lemnok, boklikot im tomak im kabun; maron in ekoba na iben anemkwoj in ukot kabun ak tomak eo an, im anemkwoj, iben make ak iben ro jet im iman bwijin armij ak iben make, im bwe en kwalok kin kabun ak tomak eo ilo katakin ro jet kake, ak lori ran non ran, kabun im kejbaroke.Kajojo armij eor an maron in anemkwoj non komon an lemnok im kwalok kin lemnok eo an; maron ekoba na iben dror lemnok eo ilo buruen im en ejelok men in kaban e kin lemnok eo an im bukot, bok im bwebwenato kake melele ko an im lemnok ko an ilo jabrewot wawin ko jekdron ta eo ej ber iman.Kajojo armij eor an maron in kwelok lok im ber ilo ien kwelok im drolul ko reinemon.En ejelok armij emwij kiele bwe en ber im uaan juon drolul.Kajojo armij eor an maron in make bok kwonan ilo kien eo an ailin eo an, ak kin dri kwelok ro ear make kelet ir.Kajojo armij eor an maron bwe en bukot an jerbal ilo kien eo an ailin eo an.Konan eo an armij ro en berber in kien eo air; im konan in en walok im komon ilo ien ekelel ko rejjet im rej komon jen ien non im bwe otemjej jonan kilair wot juon rej bok kwonair ie im bwe rar vote ilo itino ak bar wawin ko jet uaair wot ilo air kejerbal air anemkwoj.Kajojo armij, ke ej uaan juon jukjuk im ber, eor an maron in jokwane ilo jukjuk im ber eo im ber en bok leen, ilo kate eo an lol eo an ak ilo an lol ko buru kuk iben dron im ekkar non drolul eo ak jen ijoko men in jokwane in ej itok jen ilo kajojo Lol, maron in bijnej, ilo jukjuk im ber eo im ilo mantin mour ko eor tokjeir non aurok eo an im bwe en anemkwoj non an kadreklok ak kokomonmonlok e make.Kajojo armij eor an maron in jerbal, anemkwoj in make kelete jerbal eo an, ilo wawin ko re jejjit im emon im non kejbarok e jen an ejelok jerbal.Kajojo armij, ilo ejelok kalijoklok, eor an maron bwe en bok wonan ekkar non jonan jerbal eo ej komone.Kajojo armij eo ej jerbal eor an maron in wonan eo ejejjit im emon bwe en jokane mour eo an im bamle eo an im eor tokjen non aurok in armij, im en wor jibon, elane ekkar, kin wawin kejbarok ko ilo jukjuk im ber eo an.Kajojo armij eor an maron in ejake im kobalok im drolul ko ekkar non jerbal eo an non an maron kejbaroki maron ko an.Kajojo armij eor an maron in kakije im bukot monono koba na iben aua im ien jerbal ko re jejjit im bwe en bok wonan ilo ran in kakije ko jen ien non ien.Kajojo armij eor an maron in bok wawin mour eo ebwe non ejmour eo an im bamle eo an, koba na iben mona, ballin, imon im uno (takto) im jerbal rej ilok non e jen jukjuk im ber eo, im bwe eor an maron in bok jokane ne ej ejelok an jerbal, ilo ien nanimij, mojino, emij leo ak lio belen, ebwijwola ak ne ej ejelok men in an mour ilo wawin eo ejelok an maron in bobrae.Kora ro im ajiri ro rekkar bwe ren bok men in kejbarok ir im jibon ir.Kajojo armij eor an maron in bukot jelalokijen. En bok jelalokijen eo ejelok wonan, elaptata ilo elementary im jikin ko elaptata tokjeir ilo jinoin. Ej aikuij in bok jelalokijen ilo elementary skul ko. Jelalokijen kin jerbal in kabel ko ak kain jerbal rot en juon armij ej komone ilo aolepen mour eo an en wor non e im non an bukot jelalokijen jen skul ko reutiejlok en bellok non ekkar non jonon jela kab maron.Jelalokijen en ilok non kokmonmonlok juon armij im non kokajuror kautiej maron ko an armij im anemkwoj ko an relaptata tokjeir. Ej aikuij in lemnok im kokmonmonlok melele, bwe en ejelok kalijoklok im en wor jimjera ikotan lol ko, jowi ko ak drolul in kabun ko, im bwe en men in ko-wonmanlok jerbal ko an United Nations non an kejbarok im drebij ainemon eo.Ro jinen im jemen ajiri ro eor air maron in kelet kain jelalokijen eo ajiri ro nejeir bok e.Kajojo armij eor air maron in bok kwonair ilo mour in jukjuk im ber eo rej ber ie ilo lol eo air, bwe ren bukot lemonono jen jerbal in kainoknok ko im bwe ren bok men in jerammon ko jen men ko rej walok jen jerbal in kabel ko.Kajojo armij eor an maron bok men in kejbarok konan ko an ikijien manit im men ko mweien ko ej loi jen jerbal in kabel ko an, buk ko ej jei ak jerbal in kainoknok ko an.Kajojo armij eor an maron in mour ilo jukjuk im ber eo ebolomen ilo lol eo an ak ilo lol in ijo im maron ko an im anemkwoj ko an im ej kolajraki ilo Nan in Kwalok in enaj kanuij in wor lemnok kaki ie.Kajojo armij eor ijo kwonan non ailin eo an ijo im enaj anemkwoj ie im enaj maron in emonlok non wawin an mour.Ilo an komoni maron ko im anemkwoj ko an, kajojo armij enaj mour ekkar non wawin ko emwij karoki kin kien ko kin un eo non lemnok kake im kautiej maron ko im anemkwoj ko an ro jet im non kottobari wawin ko re jejjit kin manit, ainemon non armij otemjej im mour eo an jabrewot armij ilo jukjuk im ber eo an ro rej mour iumwin kien eo rar ejake jen konan ko air make.Maron kein im anemkwoj kein naj mour kaki im en jab ilo wawin ko rej nae un ko an karok ko an United Nations.En ejelok men en im naj watok ilo Nan in Kwalok in bwe en non juon wot Lol, juon drolul ak juon armij bwe en wor an maron in komone jabr ewot wawin ko non kokkure jabrewot ian maron im anemkwoj kein emwij kolajraki ijin.Seehada le karaamat kee garway inki gide takke edde yaaqitoonu duude waana yaaxigeenim baadal curriyataay, qadlii kee wagari rakiiboh tanim kinnim cedak,Seehadayti garwah iggimaa kee bura aliinoh abtoy seehadaytiinô kas cerissat sinam bahtem kee seehada yab kee diini curriyat elle leeh, gilic kee assommik elle tesseqqeh xintu dudda baadih geyto seehadaytuk inkih naba fayxi kinnim cedak,Seehadayti dulmi kee xukkot koosituh ellecaboh eleytoh qeebi haysite wayuh seehadayti garwa garti xintoh dacayri geytam saqlah tanim cedak,Ummattah fanal qalliini dadal ilsiisaanam saqlah tanim kinnim cedak,Galli-Maroh ayyuntitte qusba addah kukti addal tan seehadayti rakiiboh garway, seehadayti karaamat kee nihiriiy, labhaa kee sayyô garwah missoowul leh tan ekkel warissiiy, usun ummattâ dadal kee nuway meqe caaloota farakka le curriyatih addat elle daabimta gurra yaysiisoonuh niya maqoonum warseenim cedak,Adoytiitih tan doolatwa Galli-Maro lih makayyoh taamitak seehadayti garwa kee rakiibô curriyatitte baadal inkih dudda luk dacrissuh culte xagana cedak, Galli-Marok inkitani Daffeyna,Ta seehadayti garwah baad kukti yangalen maqaaney inkih tan ayyuntitte kee agattinaani maaddam faxximta kinnim baxxaqissaah, toh kah kinnim kulli mari, ummatta a kukta kasat leh iyya, barsaa kee baritto ta garwa kee curriyatitteh caddi agat kee baad caddol inkih maaqatta maaqattah dadlisak, tet oggol kee abinat-hayti adoytiitih tan doolatwa isi ayyuntih addaa kee ken xintoh tan rasitteh addal inkih xiikissuh macaltam gida.Karaamat kee garwa wagittaamal seehada inkih gide akkuk, currik taabuke. Usun kas kee cissi loonuuh, keenik mariiy mara lih toobokinni kasat gexsitam faxximta.Kulli num a kuktih addal tan garwaa kee curriyatitte inkih loowitam duudah hebeltô baxsa maleh, eddeey samada, bisu, nado, afa, diini, siyaasâ tummabulu, hinnay aki akkinnaanih tummabulu, agat otoyno, hinnay ayyuntiinoh otoyno, ubka, hinnay faxe caalatal baxsa maleh.Kalah fulah, hebeltô baxsay num siyaasa, madqâ caalatal, hinnay num kak yan baaxo, hinnay kay rasi baad caddol edde yan caalatal soola baxsi yanu ma duuda ; tohuuy kay baaxo, hinnay kay rasi amô-baxxaqqa le way, dacayrî xintoh gubat yani way, addâ-xinto aalle waa way, hinnay xintô milkih dagiinha gubat yani way.Kulli num manooy, curriyat kee isi nabsih saay geyaamih gar le.Hebeltô num naqoosannuh, hinnay kaadu, dirkih taamat ma xiina .Naqoosannu kee naqoosa tellemmo inkih waaso le,faxe gurral takkay.Hebeltô num addaadaruuy, qax-uma digaalaa kee uma-xagoy aliino kinnit xaggiime waama.Kulli aracal kulli num kay numiino kaah yaaxigeenimih gar le.Madqâ foocal sinam inkih missowtaah, hebeltô baxsa maleh madqâ gamsih gar le. Sinam inkih faxe welu taalay a kuktat booddaah, baxaa baxsa xaltu duddah taniimik missoowa gamsih gar le.Doolat-madqa, hinnay madqa kaah ixiggi hayte rakiibô garwat kaak booddu iyyeenik kulli num tohuk agat qadlih caxay duddo let radaamih gar le.Hebeltô num gita maliinuh yabbixeenim, yaxeenim, hinnay baaxok yayyaaqenim ma duudan.Kulli num kay wayto meqe’nnal sinam foocal tantabbuh amô-baxxaqqa leeh, malak-misah tan qadli-caxay kay garwaa kee kay farditte, hinnay kaak waanamih diggal maaqatta beytu dudda geyaamih gar le.Umaane elle heen num sadar foocal yakke sifah agaaraday faxxiima yabti-koosa elle geyah addal kaal heenim kaa xabba haytam fan umeyna ma deqsita.Hebeltô num ma diggalsima, abem kee hawweeneemiy toh edde tekke uddurih addat agat galli garwah addal umaaneh abinah tambulleemik suge waytek. Wonnaah kaadu umaaneh abto edde tekke uddurih addat elle diggalsimak sugteemik fayya itta digaala num ma tabbixa.Hebeltô num caglita manooy, kay buxah mara, kay dabqa, hinnay kay teeloh addat dulmih culaanam, kay migaq kee aytî-gexxot boodaanamih gadda ma yakka. Kulli num to’nnah taniimik madqâ gamsa geyaamih gar le.Kulli num angagoyyî curriyat kee baaxoh addal dabqih elle gaca’kke dooritaamih gar le.Kulli num isi baaxo edde anuk kulli baaxok yattawaqeeh, hinnay kaadu isi baaxoh wadir gacaamih gar le.Umam edde tekke num,kak,elle korsita gub,aki baaxooxal gorrisitaam, geyaamih gar le.Qaduk yangalen garih umaaneh katayyu edde aban maraa kee gersi abtootay Galli-Maroh madmoomii kee radmoomi saddat xaggiime ùarih caddol a garwa ma solta.Kulli seehadayti agattiina gar le.Hebeltô numuk gita maliinuh, kay agattiina Kaa waysiisanam kee hinnay, kaadu baaxoh agattiina korsamaanih gar kaa waysiisonu ma duudan.Labnum kee saynum elle baalukan qumri gufeenik wadir itta rihmisaanaah, xalak qarsa haysitaanamih gar lon faxe diini,hinnay kaadu faxe lago kee agattiina yaalloonu. Qasaalâ caddol gennaaqot anuk takku, hinnay kaadu itta caban waqdi takku inki gar lon.Digib yakku ma duuda qasalah sitta faxa marih fanat raabit kee oggol aneweek.Ramad yallih gino kinniih, ayyuntak rakiibo ; doolat kee ayyuntal cakkik le kaa dacarisaanam.Numtin amol takku, hinnay sinamlih takku, kulli num ikoyta yaallemih gar le.Hebeltô numuk baatilih leh yan ikoyta bukkusoonu ma duudan.Kulli num isi diini kee kas ke hinnay issih faxe tummabul haysituh gar le. Woo garat edde tan diinik korsitaamaay,isi diini elle faxe gurral yay beleeleqqeemi, dibuk yanu, sinaama’lluk yanu, sasot abu, yayballu, barittol takku, hinnay kaadu qibaada kee fardi abtol takku.Kulli num tummabul haysituh,faxe yaabat yaabituh gar le.Isi tummabul yascassem kee oysit abaah,xaagu kee mala ellle duudinnaanih inna,faxe baaxok tabsamih sabbatah bohoy axce waamih gar le.Kulli num angaaraw abbaasituh, saayah tan egla xisituh curriyat gar le.Hebeltô num dirkih eglat culusoonu ma duudan.Kulli num is baaxoh addah caagiidah qaaqat massah, hinnay currik doorite marih gubaak yangaleemih gar le.Kulli num isih baaxol missow shartil doolat taamoomi geyaamih gar le.Ayyunti fayxi doolat reedah rakiibo kinni. Ta fayxi saytun waraaki-qidoy waqdiik waqdi takkey, sinam inkih edde tangalel baxxaq’simtaama.Kulli num seehadak numuk teynah anuk ayyuntiinô catoh gar le. Usuk madduru, ayyuntiinoo kee sugeet garwah leeday kay karaamat kee kay numiinoh saytun dadalah faxximta, agat macal kee galli ittallukabitih catot geyam faxximta. Tohuuy kulli baaxoh massoynaa kee gaddaliinot axawah anuk takke.Kulli num taamitaah, isih faxa taama dooritaamih gar le .Ellle faxximta gurral taamat rufto geyaah, taamâ-sinnak gamsa geyaamih gar le.Sinam inkih hebeltô baxsa maleh inki gide takke taamah inki gide takke alsiita geytaamih gar le.Taamita num meqe cawalay rufto leeh, kaa kee kay buxah marah meqe manoh caalatay seehadayti karaamatah faxxiima diggoysaah, kalah kaadu yenek gersi ayyuntiinô gamsi edde ossimah gar le.Kulli num sinam lih isi maslacatah, taamiteynit-egla xisaamih gar le.Kulli num oftoyuuy, gabâ-geytooy, kaadu taamah udduruy ceelay caddo le kee waqdiik waqdi geytima meklima ruksat geyaamih gar le.Kulli num qiishat caddoy dudda leeh, kaa kee kay buxah marih qaafiyat kee assamaaqah faxximta, axcih maaqidda, sartana, dabqa, dayla xiqtaah,kaadu faxximtah tan ayyuntiinô ayfaafitte geyaamih gar le. Kalah kaadu kay fayxik akke kal kaa tabbi xeemik, taamâ-sinna, biyaaka, erkella, gubniinu, idoolanni innah taniimik ayyuntiinô gamsa geyaamih gar le.Xalay-waqdii kee awkiinol sissin catoo kee qiki geytimam faxximta. Urri inkih gennaaqot yaabakay, mayguudih yaabakay, ayyuntiinô gamsih gar le.Kulli num baritto gar le. Dagowwu ittek qemboo kee fanti baritto cindah tanim faxximta. Qembô baritto dirki kinni. Mettee-banni baritto kee gabâ-taamah baritto inkaafak geyan baritto takkem faxximta. Fayyaitta baritto kulli marah inki gide akkuk ken taamaa kee duddol fakkimtam faxximta.Baritto seehadayti nibda wagittaah, seehadayti garwaa kee rakiibô curriyat gablussam faxximta. Baritto kaadu ittin-geyi, ittin-raabit kee qalliinu taysiisem faxximta.Xaleyna sinni xayloh faxximta baritto naharsiinol doorittaamih gar le.Kulli num ayyuntak sugeet manot currik gaba yassagalleeh,fannit rufto geyaah, qilmi bisô-maxcokee is xalte maqaanet yangaleemih gar le.Faxe num isih abeynah kak yan fikrat takku, qilmi takku, kutbe takku ,fanni takku, isih abba heemik yewqemurtih faydah dacayri geyam geyaamih gar le.Kulli num ayyunti caddoo kee baad caddola kuktih addal tan garwah addal tanim dudda luk geyaamih gar le.Seehadaytul kay numiinoh dadalay currik yaniy dudda le addat kak yakku duuda ummatta farditte tan.Kulli num Kay garwah leedaa kee curriyatih ruftoh addat garu yaaxaguh, kay garwaa kee curriyatih caddi abuh madqa hayte caddoodat aaqite waamih xintoh gubat yaniih, toh kaadu gexsit maqaaney ayyuntiinô saay kee daga raqa meqennah dimokraasi le ummattah addal yagdubem gida.Ta garwa kee curriyyatitté, faxe gurral galli-maroh madmoomi kee radmoomal sadu takkem ma xiqta.A kuktak hebeltô margaqa faxe doolat, faxe egla, hinnay faxe num isih elle faxa’nnal betta heeh, tet addat tan garwa kee curriyatitteh diglot asaamih curriyat isih taceem celsiisam ma faxximta.ܡܢ ܣܒܒ ܡܘܕܝܬܐ ܒܐܝܩܪܐ ܫܪܫܢܝܐ ܠܟܠܗ ܗܕܡܐ ܕܟܠܦܬ ܕܒܪܢܫܘܬܐ ܘܒܙܕܩܐ ܠܐ ܡܬܝܗܒ݂ܢܐ ܐܝܢܐ ܐܣܟܝܡܐ ܕܚܐܪܘܬܐ ܘܟܝܢܘܬܐ ܘܫܠܡܐ ܓܘ ܬܝܒ݂ܠ.ܡܢ ܣܒܒ ܦܠܛܐ ܕܠܐ ܡܝܩܪܬܐ ܘܡܣܠܝܬܐ ܕܙܕܩܐ ܐܢܫܝܐ ܝܒ݂ܕܥܢܐ ܠܥܒ݂ܕܘܝܬܐ ܒܪܒܪܝܐ ܘܥܓܙܢܐ ܠܐܢܝܬ ܕܒܪܢܫܘܬܐ. ܘܐܬܵܝܬܵܐ ܚܕ ܕܘܢܝܐ ܐܝܟܐ ܕܒܪܢܫܐ ܒܕ ܦܨܚ ܒܚܐܪܘܬܐ ܕܗܡܙܡܬܐ ܘܗܝܡܢܘܬܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܡܢ ܙܕܪܘܥܬܐ ܘܣܢܝܩܘܬܐ ܦܝܫܝ ܡܘܪܒ݂ܚܐ ܐܝܟ ܐܢܝ ܢܝܼܫܐ ܒܘܫ ܥܠܝܐ ܕܐܢܫܐ ܥܝܕܝܐ.ܡܢ ܣܒܒ ܐܢܢܩܝܬܐܝܠܗ ܩܐ ܩܢܘܢ ܫܐܩܠ ܫܘܦܐ ܠܢܛܪܬܐ ܙܕܩܐ ܕܒܪܢܫܐ ܩܐ ܠܐ ܥܒ݂ܕ ܡܪܘܕܘܬܐ ܕܪܩܒܠ ܕܛܪܘܢܐ ܘܙܠܘܡܝܐ.ܡܢ ܣܒܒ ܥܡܹܐ ܕܐܡܘܬܐ ܡܚܝܕܐ ܡܫܪܘܪܢܐ ܓܘ ܥܘܬܕܐ ܗܝܡܢܘܬܝ ܓܘ ܙܕܩܐ ܐܢܫܝܐ ܘܓܘ ܐܝܩܪܐ ܦܪܨܘܦܝܐ ܘܒܪܒܪܘܬܐ ܓܘ ܙܕܩܐ ܘܫܘܝܐ ܕܢܫܐ ܘܕܟ݂ܪܐ. ܘܩܒ݂ܘܠܢܐ ܠܬܡܘܡܐ ܠܡܛܘܪܬܐ ܫܘܫܛܐ ܫܘܬܦܝܐ ܘܡܪܡܬܐ ܕܚܝܐ ܥܠ ܚܕ ܕܪܓ݂ܐ ܒܘܫ ܥܠܝܐ ܓܘ ܚܕ ܐܐܪ ܕܚܐܪܘܬܐ ܒܘܫ ܪܘܚܬܐ.ܘܡܢ ܣܒܒ ܕܐܬܪܘܬܐ ܗܕܡܐ ܩܒ݂ܘܠܢܐ ܕܗܝܪܐ ܥܡ ܐܡܘܬܐ ܡܚܝܕܐ ܠܡܪܘܚܬܐ ܕܙܕܩܐ ܐܢܫܝܐ ܘܢܛܪܬܐ ܚܐܪܘܬܐ ܫܪܫܢܝܬܐ.ܐܝܟܐ ܦܪܡܝܬܐ ܟܠܢܝܬܐ ܠܐܢܐ ܙܕܩܐ ܘܚܐܪܘܝܬܐ ܐܝܢܐ ܐܢܢܩܝܐ ܠܬܡܡܬܐ ܐܗܐ ܩܘܠܐ.ܒܘܕ ܐܗܐ ܟܢܘܫܝܐ ܓܘܢܝܐ܆ܡܘܕܘܝܠܗ ܕܐܗܐ ܒܘܕܩܐ ܬܝܒ݂ܠܝܐ ܕܙܕܩܐ ܐܢܫܝܐ ܐܝܠܐ ܚܕ ܡܟܡܠܬܐ ܓܘܢܝܬܐ ܩܐ ܟܠܗ ܐܢܫܐ ܘܐܬܪܘܬܐ ܠܦܘܬ ܢܝܫܐ ܕܟܠ ܦܪܣܘܦܐ ܘܟܠ ܓܘܫܡܐ ܕܫܘܬܦܘܬܐ ܕܬܚܪܐ ܗܡܫܐ ܠܐܗܐ ܥܘܬܕܐ ܘܓ̰ܪܒܝ ܠܡܩܪܝܬܐ ܘܡܠܦܬܐ ܘܠܡܪܘܚܬܐ ܐܝܩܪܐ ܩܐ ܐܢܐ ܙܕܩܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܒܝܕ ܐܘܪܚܬܐ ܡܬܩܕܡܢܐ ܐܬܪܢܝܐ ܘܬܝܒ݂ܠܝܐ ܠܢܛܪܬܐ ܠܐܢܐ ܦܣܘܠܝܬܐ ܡܬܩܕܡܢܐ.ܟܠ ܒܪܢܫܐ ܒܪܝܠܗ ܚܐܪܐ ܘܒܪܒܪ ܓܘ ܐܝܩܪܐ ܘܙܕܩܐ. ܘܦܝܫܝܠܗ ܝܗܒܐ ܗܘܢܐ ܘܐܢܝܬ. ܒܘܕ ܕܐܗܐ ܓܫܩܬܝ ܥܠ ܐܚܪܢܐ ܓܪܓ ܗܘܝܐ ܒܚܕ ܪܘܚܐ ܕܐܚܢܘܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܙܕܩܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܕܦܝܫܢܐ ܪܫܝܡܐ ܓܘ ܕܐܗܐ ܒܘܕܩܐ ܕܠܐ ܗܟ̰ ܦܘܪܫܘܢܝܐ ܒܝܠ ܬܗܪ ܐܝܟ ܓܢܣܐ ܘܪܢܓܐ ܘܢܫܐ ܘܕܟ݂ܪܐ ܘܠܫܢܐ ܘܬܘܕܝܬܐ. ܘܦܘܠܝܛܝܩܝ ܝܢ ܪܥܝܢܐ ܐܚܪܢܐ. ܐܘܦܙܐ ܦܘܪܫܘܢܝܐ ܓܪܓ ܠܐ ܦܐܥܫ ܡܘܬܒܐ ܒܣܒܒ ܐܟܢܝܘܬܐ ܦܘܠܝܛܝܩܝܬܐ ܝܢ ܬܒ݂ܠܝܬܐ ܕܚܕ ܐܬܪܐ ܝܢ ܐܪܥܐ ܕܚܕ ܦܪܣܘܦܐ ܕܣܝܪܝܠܗ ܒܝܗ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܚܝܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܘܫܝܢܐ ܦܪܣܘܦܝܐ.ܗܟ̰ ܚܕ ܓܪܓ ܠܐ ܦܐܫ ܕܒ݂ܝܩܕܐ ܓܘ ܩܘܠܘܬܐ ܝܢ ܚܠܡܬܘܬܐ ܝܢ ܬܘܓܪܘܬܐ ܕܩܠܘܬܐ ܘܚܠܡܬܘܬܐ.ܗܟ̰ ܚܕ ܦܪܣܘܦܐ ܓܪܓ ܠܐ ܦܐܫ ܥܘܓܙܐ ܝܢ ܐܝܩܪܐ ܫܩܝܠܐ ܝܢ ܙܠܝܡܐ ܝܢ ܬܢܒܐ ܝܗܒܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܢܫܐ ܓܪܓ ܦܐܫ ܡܘܕܝܐ ܒܝܗ ܐܝܟ ܚܕ ܦܪܣܘܦܐ ܩܡ ܩܐܢܘܢ.ܟܠ ܐܢܫܐ ܝܠܗ ܒܪܒܪ ܩܡ ܩܐܢܘܢ ܘܓܪܓ ܦܐܫ ܢܛܝܪܐ ܒܝܕ ܩܐܢܘܢ ܕܠܐ ܡܬܘܬܐ ܕܦܘܪܫܘܢܝܐ ܒܠܝܗܝ. ܘܟܠ ܐܢܫܐ ܓܪܓ ܦܝܫܝ ܢܛܝܪܐ ܒܪܒܪ ܩܡ ܟܠ ܦܘܪܫܘܢܝܐ ܕܫܡܛܬܐ ܕܫܪܥܬ ܕܐܗܐ ܒܘܕܩܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܦܐܫ ܦܘܪܥܝܐ ܒܝܕ ܚܕ ܒܝܬ ܕܝܢܐ ܩܐ ܥܒ݂ܕܘܝܬܐ ܠܐ ܐܢܫܝܐ ܕܦܝܫܝ ܘܝܕܐ ܕܪܩܒܠ ܕܙܕܩܐ ܫܪܫܢܝܐ ܕܢܛܝܪܢܐ ܒܝܕ ܩܢܘܢܐ ܫܬܣܝܐ ܝܢ ܒܝܕ ܩܐܢܘܢ.ܓܪܓ ܗܟ̰ ܚܕ ܠܐ ܦܐܫ ܕܒ݂ܝܩܐ ܝܢ ܡܘܬܒܐ ܓܘ ܒܝܬ ܐܣܝܪܐ ܝܢ ܛܪܝܕܐ ܡܢ ܐܬܪܐ ܕܠܐ ܩܐܢܘܢ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܠܗ ܒܪܒܪ ܩܡ ܒܝܬ ܕܝܢܐ ܚܐܪܐ ܘܠܐ ܡܬܓܢܝܢܐ ܓܘ ܩܛܝܬܐ ܕܗܩܘܬܐ ܘܓ̰ܒܘܝܬܐ ܘܟܠ ܓܘܢܚܐ ܕܪܩܘܠܗ.ܟܠ ܚܕ ܕܦܐܫ ܡܬܗܡܐ ܠܫܡܛܬܐ ܕܩܐܢܘܢ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܠܐ ܦܐܫ ܚܘܫܒܢܐ ܓܘܢܗܟܪ ܗܠ ܕܡܫܪܪܐ ܩܐ ܝܠܗ ܓܘܢܗܟܪ ܒܝܕ ܩܐܢܘܢ.ܠܐ ܦܐܫ ܕܝܢܐ ܗܟ̰ ܦܪܣܘܦܐ ܡܢ ܬܡܡܬܐ ܚܕ ܥܒ݂ܕܘܬܐ ܝܢ ܡܚܦܠܬܐ ܡܢ ܬܡܡܬܐ ܚܕ ܥܒ݂ܕܘܬܐ ܐܚܟ̰ܝ ܐܢ ܚܕ ܗܕܚܐ ܡܢܕܝ ܦܐܫ ܚܘܫܒܢܐ ܐܝܟ ܚܕ ܓܘܢܚܐ ܡܐܝܟ ܩܐܢܘܢ ܕܐܬܪܐ ܝܢ ܩܐܢܘܢ ܬܒ݂ܠܝܐ ܒܕܥܢܐ ܒܫܩܠܐܝܠܗ ܫܘܦܐ. ܗܪ ܒܐܝ ܕܥܢܐ ܓܪܓ ܠܐ ܦܐܫ ܡܘܬܒ݂ܐ ܥܠܗ ܚܕ ܬܢܒܐ ܒܘܫ ܝܩܘܪܐ ܡܢ ܕܥܢܐ ܕܩܘܡܬܐ ܕܗܕܚܐ ܡܢܕܝ.ܓܪܓ ܠܐ ܥܘܪܝ ܓܘ ܚܝܐ ܕܝܠܢܝܐ ܕܚܕ ܦܪܣܘܦܐ ܝܢ ܒܝܬܐ ܝܢ ܐܓܪܝܬܐ ܝܢ ܐܝܩܪܐ ܝܢ ܫܡܐ ܛܒ݂ܐ ܡܫܡܗܘܬܐ. ܟܠ ܚܕ ܦܪܣܘܦܐ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܦܐܫ ܢܛܝܪܐ ܒܝܕ ܩܐܢܘܢ ܕܪܩܘܒܠ ܗܕܚܐ ܨܦܚܝܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܚܐܪܘܬܐ ܕܓ̰ܘܓ̰ܬܐ ܡܚܝܬܐ ܓܘ ܬܚܘܒܐ ܕܟܠ ܐܬܪܐ ܘܕܝܪܬܐ ܥܠ ܐܬܪܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܫܘܩܐ ܟܠ ܐܬܪܐ ܒܚܒ݂ܫܐ ܐܬܪܐ ܘܕܝܪܬܐ ܥܠ ܐܬܪܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܚܐܪܘܬܐ ܕܛܠܒ ܒܝܬܓܘܣܐ ܦܘܠܝܛܝܩܝܐ.ܚܕ ܗܕܚܐ ܗܩܘܬܐ ܠܝ ܦܝܫܐ ܝܗܒ݂ܠܬܐ ܩܐ ܐܢܫܐ ܕܒ݂ܕܢܐ ܓܢܗܐ ܠܐ ܦܘܠܝܛܝܩܝܐ ܝܢ ܥܒ݂ܕܘܝܬܐܠܐ ܕܒܝܩܐ ܡܢ ܢܝܫܐ ܕܐܡܘܬܐ ܡܚܝܕܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܩܐ ܪܥܝܬܘܬܐ.ܗܟ̰ ܚܕ ܓܪܓ ܠܐ ܦܐܫ ܡܘܚܪܡܐ ܡܢ ܪܥܝܬܘܬܐ ܝܢ ܡܢ ܫܚܠܦܬܐ ܪܥܝܬܘܬܐ.ܢܫܐ ܥܡ ܕܟ݂ܪܐ ܐܝܬܠܗܘܢ ܗܩܘܬܐ ܠܓܒܪܐ ܘܫܬܣܬܐ ܕܟܘܠܬ ܕܠܐ ܗܟ̰ ܫܪܛ ܓܢܣܝܐ ܝܢ ܬܘܕܝܬܢܝܐ. ܘܐܝܬܠܗܘܢ ܗܩܘܬܐ ܡܐܝܟ ܐܚܕܕܐ ܒܕܥܢܐ ܕܓܒܪܬܐ ܝܢ ܪܦܝܬܐ.ܓܒܪܬܐ ܒܕ ܫܩܠܐ ܫܘܦܐ ܐܝܡܢ ܬܪܘܝ ܓܘܪܢܐ ܣܙܓܪܐ.ܟܘܠܦܬ ܝܠܗ ܒܝܬ ܢܘܪܐ ܕܚܕ ܫܘܬܦܘܬܐ ܘܓܪܓ ܦܝܫܐ ܢܛܪܬܐ ܒܝܕ ܐܢܫܐ ܘܫܘܠܛܢܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܡܪܘܬܐ ܘܕܝܪܬܘܬܐ ܒܢܘܦܫܐ ܝܢ ܥܡ ܐܚܪܢܐ.ܗܟ̰ ܚܕ ܓܪܓ ܠܐ ܦܐܫ ܚܣܝܟ݂ܐ ܡܢ ܝܪܬܘܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܬܚܡܢܬܐ ܘܕܐܢܝܬ ܘܬܘܕܝܬܐ. ܐܗܐ ܗܩܘܬܐ ܒܚܒ݂ܫܝܠܐ ܗܩܘܬܐ ܕܫܚܠܦܬܐ ܕܬܘܕܝܬܐ ܝܢ ܗܝܡܢܘܬܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܒܢܘܦܫܐ ܝܢ ܥܡ ܓܘ ܫܘܬܦܘܬܐ ܥܡ ܐܚܪܢܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܪܥܝܢܐ ܘܗܡܙܡܬܐ. ܐܗܐ ܚܐܪܘܬܐ ܒܚܒ݂ܫܝܠܐ ܚܐܪܘܬܐ ܕܪܥܝܢܐ ܕܠܐ ܘܪܬܐ ܕܓܘܝ ܡܢ ܗܟ̰ ܐܢܫܐ ܘܛܥܘܝܐ ܒܬܪ ܘܩܒܠܬܐ ܡܕܥܢܘܬܐ ܒܟܠ ܐܘܪܚܐ ܕܗܘܝܐ ܕܠܐ ܩܝܕܐ ܕܬܚܘܒܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܚܐܪܘܬܐ ܠܓ̰ܡܝܥܬܐ ܒܫܠܡܐ ܘܫܪܝܟܘܬܐ.ܠܗܟ̰ ܚܕ ܓܪܓ ܠܐ ܡܬܒܝ ܚܝܠܐ ܠܫܪܘܟܐ ܓܘ ܚܕ ܟܢܘܫܢܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܡܫܬܘܦܐ ܓܘ ܫܘܠܛܢܐ ܕܐܬܪܐ ܕܘܙܐ ܕܘܙ ܝܢ ܒܐܘܪܚܐ ܕܩܝܘܡܐ ܡܓܘܒܝܐ ܒܚܐܪܘܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܦܐܫ ܝܗܒܐ ܦܪܣܬ ܠܫܩܠܬܐ ܫܘܠܐ ܓܘ ܐܬܪܐ ܕܠܐ ܦܘܪܫܢܝܐ.ܨܒ݂ܝܢܐ ܕܐܢܫܐ ܝܠܗ ܡܒܘܥܐ ܕܫܘܠܛܢܐ. ܐܗܐ ܨܒ݂ܝܢܐ ܓܪܓ ܦܐܫ ܬܘܡܡܐ ܒܓܒܝܬܐ ܙܒܢܢܐ ܘܫܪܝܪܐ ܕܦܝܫܝ ܡܘܟܡܠܐ ܒܝܗܒ݂ܠܬܐ ܕܩܠܐ ܛܫܝܐܝܬ ܘܒܪܒܪ ܒܝܠ ܟܠ ܚܕ ܝܢ ܐܝܟ ܚܕ ܐܘܪܚܐ ܐܚܪܬܐ ܐܝܟܐ ܚܐܪܘܬܐ ܕܓܒܝܢܐ ܦܝܫܐ ܢܛܪܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܦܪܣܘܦܐ ܐܝܟ ܚܕ ܗܕܡܐ ܓܘ ܫܘܬܦܘܬܐ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܚܬܪܓ̰ܡܥܘܬܐ ܫܘܬܦܬܐ ܓܘ ܬܡܡܬܐ ܒܐܘܪܚܐ ܥܒ݂ܕܘܬܐ ܐܬܪܝܬܐ ܘܗܝܪܬܐ ܬܒ݂ܠܝܬܐ. ܘܟܠ ܚܕ ܐܝܟ ܡܒܘܥܐ ܕܐܬܪܐ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܗܝܪܬܐ ܐܩܢܘܡܝܬܐ ܘܫܘܬܦܝܬܐ ܘܡܪܕܘܬܢܝܬܐ ܕܘܩܐ ܥܡ ܐܝܩܪܐ ܘܡܛܘܪܬܐ ܦܪܣܘܦܝܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܢܫܐ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܦܘܠܚܢܐ ܘܚܐܪܐܝܠܗ ܠܓܒܝܬܐ ܦܘܠܚܢܐ ܓܘ ܚܕ ܐܟܢܝܘܬܐ ܨܦܝ ܘܦܐܫ ܢܛܝܪܐ ܡܢ ܒܛܝܠܘܬܐ.ܟܠ ܚܕ ܕܠܐ ܗܟ̰ ܦܘܪܫܘܢܝܐ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܕܦܐܫ ܦܪܝܐ ܡܐܝܟ ܗܘ ܐܚܪܢܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܩܐ ܐܝܓܪܐ ܟܝܢܐ ܡܫܪܘܪܐ ܩܬܘ ܘܩܐ ܟܘܠܦܬܐ ܩܐ ܚܝܐ ܒܐܝܩܪܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܫܬܐܣܬܐ ܘܙܒܓܬܐ ܝܡ ܚܘܝܕܐ ܬܘܓܪܝܐ ܠܚܡܝܬܐ ܝܘܬܪܢܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܩܐ ܡܢܝܚܬܐ ܘܒܘܣܡܐ ܘܒܚܒܫܐ ܡܬܚܡܬܐ ܣܥܬܐ ܕܦܘܠܚܢܐ ܘܝܘܡܐ ܕܡܢܝܚܬܐ ܒܦܘܪܥܢܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܚܕ ܩܕܪܐ ܨܦܝ ܡܢ ܚܘܠܡܢܐ ܒܚܒ݂ܫܐ ܡܟ݂ܘܠܬܐ ܘܠܒ݂ܫܬܐ ܘܒܝܬܐ ܘܕܪܡܢܐ ܘܗܩܘܬܐ ܠܚܬܪܓ̰ܡܘܬܐ ܒܕܥܢܐ ܕܒܛܠܘܬܐ ܘܡܪܥܐ ܘܐܪܡܠܬܐ ܘܣܝܒܘܬܐ ܘܐܗܒܠܛܐ ܐܚܪܢܐ.ܝܡܝܘܬܐ ܘܝܠܕܘܬܐ ܐܝܬܠܗܘܢ ܗܩܘܬܐ ܩܐ ܬܓܒܪܬܐ ܘܗܝܪܬܐ ܡܬܕܠܢܝܬܐ ܘܝܗܠܐ ܒܪܝܐ ܒܐܘܪܚܐ ܕܓܘܪܐ ܝܢ ܠܐ ܐܝܬܠܗܘܢ ܗܩܘܬܐ ܐܝܟ ܐܚܕܕܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܝܘܠܦܢܐ ܘܝܘܠܦܢܐ ܓܪܓ ܗܒ݂ܐ ܕܠܐ ܦܘܪܥܢܐ ܓܘ ܡܕܪܫܬܐ ܫܪܒܝܬܐ ܘܪܗܛܐ ܫܬܐܣܢܐ. ܘܓܪܓ ܟܠ ܐܢܫܐ ܫܩܠ ܝܘܠܦܢܐ ܫܪܒ݂ܝܐ ܘܝܘܠܦܢܐ ܬܩܢܝܩܝܐ ܘܥܠܝܐ ܓܪܓ ܗܒ݂ܐ ܦܬܝܚܐ ܩܐ ܟܠ ܚܕ ܕܠܐ ܦܘܪܫܘܢܝܐ ܒܢܝܐ ܥܠ ܡܨܝܬܐ ܕܐܢܫܐ.ܝܘܠܦܢܐ ܓܪܓ ܗܒ݂ܐ ܪܫܝܡܐ ܠܡܛܘܪܬܐ ܐܢܫܐ ܘܡܩܘܝܬܐ ܡܝܩܪܬܐ ܙܕܩܐ ܐܢܫܝܐ ܘܝܐܪܘܬܐ ܫܪܫܐܢܝܬܐ. ܓܪܓ ܡܪܘܚܐ ܦܪܡܝܬܐ ܘܡܬܩܒܠܢܘܬܐ ܘܪܚܡܘܬܐ ܒܝܠ ܟܠܝ ܐܬܪܘܬܐ ܘܓܢܣܐ ܘܓ̰ܡܥܬܐ ܬܘܕܬܢܝܐ ܘܡܙܝܕ ܥܒ݂ܕܘܝܬܐ ܕܐܡܘܬܐ ܡܚܝܕܐ ܠܚܡܝܬܐ ܕܫܠܡܐ.ܐܒ݂ܗܐ ܐܝܬܠܗܘܢ ܗܩܘܬܐ ܠܓܒܝܬܐ ܝܘܠܦܢܐ ܩܐ ܝܗܠܝܗܝ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܩܐ ܫܪܟܬܐ ܓܘ ܚܝܐ ܡܪܕܘܬܢܝܐ ܕܚܕ ܫܘܬܦܘܬܐ ܘܫܩܠܬܐ ܝܘܬܪܢܐ ܡܢ ܐܡܢܐ ܘܫܪܟܬܐ ܓܘ ܡܛܘܪܢܘܬܐ ܥܠܡܝܬܐ ܘܝܘܬܪܐܢܘ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܠܢܛܪܬܐ ܘܝܘܬܪܢܐ ܡܢ ܦܘܠܚܢܐ ܛܒ݂ܐ ܘܗܘܠܢܝܐ ܕܦܠܛܝ ܡܢ ܐܡܢܐ ܐܝܟܐ ܗܘ ܝܠܗ ܣܝܘܡܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܝܬܠܗ ܗܩܘܬܐ ܩܐ ܪܝܙܐ ܫܘܬܦܝܐ ܘܬܒ݂ܠܝܐ ܐܝܟܐ ܕܙܕܩܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܡܘܬܚܪܢܐ ܓܘ ܐܗܐ ܒܘܕܩܐ ܦܝܫܝ ܢܛܝܪܐ ܒܚܕ ܫܟܠܐ ܓܘܢܝܐ.ܟܠ ܚܕ ܐܢܫܐ ܐܝܬܠܗ ܘܓ̰ܒܘܬܐ ܠܦܘܬ ܫܘܬܦܘܬܐ ܐܝܟܐ ܡܛܘܪܢܘܬܐ ܦܪܣܘܦܝܬܐ ܝܠܗ ܡܘܡܟܘܢ.ܒܕܥܢܐ ܕܡܦܠܚܬܐ ܕܗܩܘܝܬܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܟܠ ܚܕ ܓܪܓ ܡܝܩܪ ܗܩܘܬܐ ܘܚܐܪܘܬܐ ܕܐܚܪܢܐ.ܐܢܐ ܙܕܩܐ ܘܚܐܪܘܝܬܐ ܓܪܓ ܓܘ ܟܠܝ ܐܗܒܠܛܐ ܠܐ ܦܝܫܝ ܡܘܦܠܚܐ ܒܚܕ ܐܘܪܚܐ ܠܒ݂ܕܪ ܡܢ ܢܝܫܐ ܘܒܢܝܬܐ ܕܐܡܘܬܐ ܡܚܝܕܐ.ܡܢܕܝܢܐ ܕܠܝܢܐ ܦܝܫܐ ܡܘܬܚܪܐ ܓܘ ܐܗܐ ܒܘܕܩܐ ܓܪܓ ܠܐ ܦܝܫܝ ܡܬܘܪܓ̰ܡܐ ܒܝܕ ܚܕ ܐܬܪܐ ܝܢ ܓ̰ܡܥܬܐ ܝܢ ܦܪܣܘܦܐ ܠܒܪܬܐ ܓܘ ܥܒܘܕܘܝܬܐ ܡܚܪܘܬܐ ܗܟ̰ ܚܕ ܡܢ ܐܢܐ ܗܩܘܝܬܐ ܝܢ ܚܐܪܘܝܬܐ ܡܘܬܚܪܐ ܥܠܠ.Sakabeh manusa, gubragna ka alam dunya teh bari nampa hak-hak anu sarua jeung mutlak, kalawan dibarung ku ayana kabebasan anu fundamental.Perserikatan Bangsa-Bangsa boga komitmen pikeun nanjeurkeun jeung nangtayungan hak-hak asasi manusa sakumna.Ieu komitmen teh awalna lahir dina Piagem Perserikatan Bangsa-Bangsa anu ngeceskeun kayakinan sakumna bangsa di ieu dunya kana ayana hak-hak asasi manusa anu fundamental dina martabat katut ajen kamanusaan.Dina Pernyataan Umum ngeunaan Hak-Hak Asasi Manusa, Perserikatan Bangsa-Bangsa nerangkeun kalawan eces ngeunaan hak-hak anu geus jadi milikna saban jalma sacara adil. Eta hak-hak teh saestuna pisan bogana saderek.Eta hak - hak teh saestuna pisan mangrupa hak saderek.Atuh ku kituna, saderek kedah wanoh kana hak-hak saderek teh. Heg jalankeun eta hak-hak teh boh keur diri urang pribadi boh pikeun sasama.Dumasar ku ayana timbangan yen pangakuan kana ayana martabat alamiah katut hak-hak anu sarua ti sakumna anggota kulawarga manusa nu dasarna kamerdikaan, kaadilan jeung perdamaian di dunya.Ku ayana timbangan yen ngalelewodehkeun katut nganggap enteng kana hak-hak manusa teh geus nyiptakeun polah - polah bengis anu nimbulkeun kaceuceub kana nurani manusa tur ngawangun hiji dunya tempat manusa ngasaan nikmatna kabebasan nyarita jeung ngagem agama sarta bebas tina kasieun jeung katuna, geus ditembrakkeun salaku cita-cita luhung ti rahayat biasa.Ku ayana timbangan yen hak-hak manusa teh perlu ditangtayungan ku aturan hukum sangkan ulah milih cara anu kapaksa dina ngalawan nu lalim jeung anu resep ngajajah.Ku ayana timbangan yen dina ngabina hubungan duduluran di antara nagara-nagara perlu dironjatkeun.Ku ayana timbangan yen bangsa-bangsa ti Perserikatan Bangsa-Bangsa dina Piagem Perserikatan Bangsa-Bangsa geus ngeceskeun deui ayana kapercayaan kana hak-hak dasar manusa katut hak-hak anu sajajar boh keur lalaki boh keur awewe, jeung geus mutuskeun rek ngarojong kamajuan sosial jeung taraf hirup anu leuwih hade dina kamerdikaan nu leuwih jembar.Ku ayana timbangan yen nagara-nagara anggota geus guyub pikeun ngahontal kamajuan nu mangrupa pangajen jeung rasa hormat sacara umum kana hak-hak asasi manusa sarta kana kabebasan - kabebasan anu asasi, ku jalan gawebabarengan jeung Perserikatan Bangsa-Bangsa.Ku ayana timbangan yen janji ayana paham anu sarua ngeunaan hak-hak jeung kabebasan-kabebasan teh kacida pentingna pikeun dilaksanakeun kalawan daria, atuh ku kituna.MAJELIS UMUMku jalan ieu ngaproklamasikeunPERNYATAAN UMUM NGEUNAAN HAK - HAK ASASI MANUSASalaku standar umum hiji-hijina pikeun ngahasilkeun sakumna bangsa katut sakumna nagara, kalawan tujuanana malar saban jalma jeung saban badan-badan masarakat, mun inget kana ieu pernyataan rek satekah polah mere pangaweruh malar bisa ngajenan kana hak-hak jeung kabebasan ku tindakan-tindakan anu progresif boh sacara nasional boh sacara internasional sifatna, ngajamin ayana pangakuan jeung pangajen anu universal jeung efektif, ti sakumna bangsa nagara anggota sorangan, boh ti bangsa-bangsa anu aya di wilayah kawasan hukum luar ti eta.Sakumna jalma gubrag ka alam dunya teh sifatna merdika jeung boga martabat katut hak-hak anu sarua . Maranehna dibere akal jeung hate nurani, campur-gaul jeung sasamana aya dina sumanget duduluran.Saban jalma boga hak kana sakumna hak jeung kabebasan anu dicatetkeun dina ieu pernyataan bari teu diiwalkeun, saperti perbedaan ras, warna kulit, jenis kelamin, basa, agama, pulitik atawa pandangan sejen, asal usul kabangsaan atawa kamasarakatan, hak milik, kalahiran atawa kadudukan sejen.Saterusna, moal dibeda-bedakeun ngeunaan kadudukan pulitik, hukum, atawa kadudukan internasional ti nagara atawa daerah mana-manana, naha eta jalma teh datang ti nagara nu geus merdika, atawa ti nagara anu bentukna wilayah-wilayah perwalian, jajahan atawa anu aya dina handapeun kadaulatan nagara sejen.Sakumna jalma, saha bae, boga hak kana kahirupanana, kabebasanana sarta kasalamatenana.Sing saha bae, teu meunang diperbudak atawa dibujangkeun; perbudakan atawa perdagangan budak nu kumaha bae rupana kudu dihulag.Sing saha bae teu meunang nandangan panyiksa atawa kakejeman, atawa narima hukuman anu jauh tina rasrasan atawa nampa panghina.Sing saha bae nampa pangaku nu sarua di hareupeun hukum, di mana bae ayana.Sing saha bae, boga kadudukan sajajar di hareupeun hukum jeung ngabogaan hak dina narima panangtayungan hukum bari teu diwilah-wilah. Sakumna jalma boga hak anu sarua dina narima panangtayungan tina polah-polah anu sok ngawilah-wilah anu patukang-tonggong jeung ieu pernyataan, katut tina sagala rupa hasudan anu deukeut-deukeut kana polah diskriminasi.Sing saha bae, sacara mandiri boga hak dina mulangkeun deui ngaran hade ti pangadilan nasional anu boga urusan dina nguruskeun tindakan-tindakan nu ngarempak hak-hak fundamental anu dibikeun ka manehna ku undang-undang dasar atawa hukum.Sing saha bae teu meunang ditewak, ditahan atawa dibuang bari sawenang-wenang.Sing saha bae, sacara gembleng, boga hak nampa kaadilan ti pangadilan sacara adil jeung nembrak jeung henteu mihak, dina netepkeun hak jeung kawajiban-kawajibanana sarta tina saban tungtutan pidana anu ditibankeunana.Sing saha bae anu unggah balewatangan ku sabab disangka ngarempak hukum, ulah waka dianggap salah, satungtung ku pangadilan anu terbuka acan dibuktikeun kasalahanana. Manehna boga jaminan anu diperlukeun dina pembelaanana.Sing saha bae teu meunang disalahkeun geus ngarempak hukum dumeh polahna anu lalawora satungtung henteu ngarempak hukum dumasar kana undang-undang nasional boh kana undang-undang internasional waktu eta polah dipigawe. Pon kitu deui, dipahing nibankeun hukuman leuwih beurat ti batan hukuman anu geus sakuduna ditibankeun dumasar kana polahna tea.Sing saha bae teu meunang diganggu sacara sawenang-wenang kana urusan pribadina, kulawargana, rumah-tanggana atawa mun manehna ngayakeun hubungan surat-sinurat ; pon kitu deui dipahing ngaganggu kana kahormatan sarta ngaruksak ngaran manehna. Sakumna jalma boga hak narima panangtayungan hukum tina gangguan jeung polah-polah sarupa kitu.Sing saha bae boga hak kana kabebasan, boh anu kumelendang boh anu cicing dina wates-wates saban nagara.Sing saha bae boga hak pikeun ninggalkeun nagara mana bae, kaasup nagarana sorangan, jeung boga hak pikeun balik deui ka nagarana sorangan.Sing saha bae boga hak neangan suaka (panyalindungan) di nagri sejen pikeun neangan katengtreman jeung katingtriman katut panangtayungan dirina ti pihak-pihak sejen anu ngudag-ngudag manehna.Tapi ieu hal teh henteu lumaku pikeun kasus jalma anu diudag-udag alatan polah-polah kajahatan (pidana) anu taya patula-patalina jeung pulitik atawa alatan polah-polah anu tojaiah jeung tujuan katut dasar Perserikatan Bangsa-Bangsa.Sing saha bae boga hak dina nangtukeun kawarga-nagaraanana.Sing saha bae kawarganagaraanana teu bisa dicabut sacara samena-mena, atawa ditolak hakna dina ngaganti kawarga-nagaraanana.Lalaki jeung awewe anu geus dewasa, kalawan teu diwatesan kabangsaanana, kawarganagaraanana atawa agamana, boga hak pikeun rarumah - tangga jeung ngawangun kahirupan rumahtanggana. Maranehna boga hak anu sarua dina perkawinan, dina mangsana rarumah-tangga jeung dina mangsa pipirakan.Eta perkawinan ngan ukur bisa dilaksanakeun dumasar kana pilihan bebas turta hasil tina babadamian eta calon ewe-salaki.Kulawarga teh hiji kesatuan nu alamiah tur fundamental masarakat, atuh ku kituna boga hak dina narima panangtayungan boh ti masarakat sabudeureunana boh ti nagara.Sing saha bae boga hak ngukumpul harta, boh sosoranganan boh babarengan jeung batur.Sing saha bae teu meunang dirampas hartana kalawan samena-mena.Sing saha bae boga hak dina kabebasan mikir, hate nurani jeung agama; dina hal ieu oge aya kabebasan ganti agama atawa kapercayaan, katut kabebasan dina nembongkeun agama jeung kapercayaanana ku jalan ngajarkeun, milampah, ibadah jeung taat kana agama atawa kapercayaanana, boh sosoranganan boh jeung batur, naha di hareupeun umum atawa rerencepan.Sing saha bae boga hak dina ngaluarkeun pamanggih; ieu kaasup kabebasan dina boga pamanggih bari henteu diganggu deungeun, kaasup dina neanganana, narima atawa nepikeun informasi tina hasil mikirna ngaliwatan media naon bae kalawan henteu kawatesan ku wilayah.Sing saha bae boga hak kana kabebasan ririungan nyieun serikat tanpa kekerasan.Sing saha bae teu meunang dipaksa asup kana hiji beungkeutan.Sing saha bae boga hak ilubiung kana pamarentahan nagarana, boh sacara langsung boh ngaliwatan wakil-wakilna anu dipilih sacara bebas.Sing saha bae boga lolongkrang anu sarua pikeun diangkat dina jabatan pamarentahan di nagarana.Kereteg rahayat kudu jadi dasar kakawasaan pamarentah; ieu kereteg teh kudu dinyatakeun dina wangun pilihan umum anu dilaksanakeun sacara berkala jeung murni, kalawan hak pilihna sacara umum tur sajajar, kalawan ngayakeun pungutan sora sacara rusiah atawa ku ngagunakeun prosedur sejen anu pokona mah bisa ngajamin kabebasan dina ngasongkeun sora.Sing saha bae salaku anggota masarakat boga hak dina narima jaminan sosial, sarta hak-hak ekonomi, sosial jeung budaya anu kacida dipikabutuhna pikeun nanjeurkeun martabat jeung tumuwuhna pribadi anu bebas, ngaliwatan usaha-usaha nasional katut gawe babarengan internasional anu luyu jeung anu diatur sarta jeung sumber daya saban nagara.Sing saha bae boga hak kana rupa-rupa pagawean, boga hak milih jenis pagawean, boga hak narima pasaratan pagawean anu adil jeung nguntungkeun sarta boga hak narima panangtayungan dimana ngaligeuh teu digawe.Sing saha bae bari teu diwilah-wilah, boga hak narima upah anu sarua ladang digawe anu sarua.Sing saha bae anu boga pagawean, boga hak narima upah anu adil jeung nguntungkeun, anu sakirana bisa mere jaminan kana kahirupan anu minuhan ajen martabat, boh keur dirina boh keur kulawargana, jeung lamun perlu ditambahan ku panangtayungan sosial sejenna.Sing saha bae boga hak ngadegkeun jeung asup kana sarikat-sarikat pagawe pikeun nangtayungan kapentinganana.Sing saha bae boga hak pikeun reureuh jeung libur, kaasup boga hak nampa jam gawe anu ngawates tur merenah, boga pere anu mayeng bari angger narima upah.Sing saha bae boga hak kana taraf hirup anu merenah pikeun kasehatan jeung kasejahteraan dirina katut kulawargana, kaasup boga hak narima pangan, pakean, imah jeung miara kasehatan sarta pangladen sosial anu diperlukeun, oge boga hak kana jaminan saupamana ngaligeuh, gering, jadi tanpa-daksa, jadi randa, geus kolot atawa kaayaan sejen anu ngabalukarkeun pangasilan ngurangan luareun wates kamampuhanana.Awewe jeung anak-anakna boga hak narima bantuan istimewa. Sakumna turunan, boh anu lahir sacara sah boh anu diluar pernikahan, kudu narima panangtayungan sosial anu sarua.Sing saha bae boga hak nampa atikan. Atikan teh kudu garatis, sakurang-kurangna pikeun tingkat sakola rendah jeung pendidikan dasar. Pendidikan rendah kudu diwajibkeun. Pendidikan teknik jeung jurusan sacara umum kudu terbuka pikeun sing saha bae, ari pendidikan tinggi kudu bisa diabusan ku saban jalma dumasar kumaha pantesna.Atikan kudu ditujulkeun pikeun ngamekarkeun kamampuh pribadi sajembar-jembarna sarta ngandelan rasa ajen kana hak-hak asasi manusa jeung kabebasan fundamental. Pendidikan kudu bisa ningkatkeun rasa saling pengertian, toleransi jeung duduluran di sasama bangsa, kelompok ras atawa agama sarta kudu bisa ngamajukeun kagiatan Perserikatan Bangsa-Bangsa dina ngamumule perdamaian.Kolot boga hak utama dina milih-milih jenis pendidikan anu baris dibikeun ka anak-anakna.Sing saha bae boga hak pikeun ilubiung dina kabudayaan masarakat sacara bebas pikeun neuleuman kasenian jeung milu ngararasakeun majuna sarta mangpaatna elmu pangaweruh.Sing sah bae boga hak pikeun narima panangtayungan kana kauntungan moril atawa materil anu ditarima tina hasil karya ilmiah, sastra atawa kasenian anu diciptakeunana.Sing saha bae boga hak kana tatanan nasional jeung internasional. Eta hak jeung kabebasan anu aya dina ieu pernyataan teh bisa dilaksanakeun sacara jembar.Sing saha bae boga kawajiban di masarakat tempat dimana manehna bisa ngamekarkeun kapribadian kalawan bebas.Dina ngajalankeun hak jeung kawajibanana, saban jalma kudu taat kana watesan-watesan anu geus ditetepkeun ku undang-undang anu tujuanana ukur pikeun ngajamin pangakuan sarta mere pangajen anu merenah kana hak jeung kabebasan balarea jeung pikeun minuhan pasaratan anu adil dina kasusilaan, katartiban jeung kasejahteraan umum di masarakat anu demokratis.Hak jeung kabebasan ieu teh, sanajan kumaha bae oge dipahing ulah henteu dilaksanakeun, angot bari patukang-tonggong jeung tujuan sarta prinsip-prinsip Perserikatan Bangsa-Bangsa mah.Tina ieu Pernyataan, hiji oge ulah ditafsirkeun saolah-olah mere nanaon ka hiji nagara, kelompok atawa pribadi anu mangrupa hak, pikeun kalibet atawa nyieun polah anu tujuanana rek ngaruksak kana hak-hak jeung kabebasan anu kacatet dina Pernyataan.鉴于对人类家庭所有成员个自然尊严及其平等个同唔移个权利个承认，系世界自由、正义同和平个墙脚，鉴于对人权个唔知同欺负已发展为刺蛮暴行，这些暴行玷污了人类个好心田，而一个人人享有言论同信仰自由并免予恐惧同匮乏个世界个来临，已被宣布为普通人民个最高意思，鉴于为使人类唔至到唔好唔铤而走险对暴政同欺负进行反叛，爱使人权受法治个保护，鉴于爱促进各国之间知己关系个发展，鉴于各联合国国家个人民已在联合国宪章之内重申佢丁人对基本人权、人格尊严同价值以及男女平等权利个信念，并决心促成较大自由之内个社会进步同生活水平个改善，鉴于各会员国业已誓愿同联合国合作以促进对人权同基本自由个普遍尊重同遵行，鉴于对这些权利同自由个知头知尾对于这个誓愿个充分实现具有死大个重要性，因此现在，大会，发布这一世界人权宣言，作为所有人民同所有国家努力实现个共同标准，指望每一个人同社会机构时不时记等来本宣言，努力利用教诲同教育促进对权利同自由个尊重，并利用国家个同国际个渐进措施，使这些权利同自由在各会员国本身人民及在其管辖下领土个人民之内得到普遍同有效个承认同遵行；人人生而自由，在尊严同权利上一律平等。佢丁人赋有理性同好心田，并应以兄弟关系个精神相对待。人人有资格享有本宣言所记录个一切权利同自由，唔分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等脉个区别。并且唔好因一人所属个国家或领土个政治个、行政个或者国际个地位之不同而有所区别，唔管该领土系独立领土、托管领土、非自治领土或者处于其他脉个主权受限制个气象之下。人人有权享有生命、自由同人身安全。.脉个人都唔好使为奴隶或奴役；一切形式个奴隶制度同奴隶买卖，均应予以禁止。脉个人都唔好加以酷刑，或施以残忍个、唔人道个或侮辱性个待遇或刑罚。人人在脉个地方都有权被承认在法律前个人格。法律之前人人平等，并有权享受法律个平等保护，唔受脉个歧视。人人有权享受平等保护，以免受违反本宣言个脉个歧视行为同煽动这种歧视个脉个行为之害。脉个人当宪法或法律所赋予佢个基本权利遭受侵害时，都有权由合格个国家法庭对这种侵害行为作有效个补救。脉个人都唔好任意抓、关或放逐。人人完全平等地有权由一个独立而无偏倚个法庭进行公正个同公开个查问，以确定佢个权利同义务并判定对佢提出个脉个刑事指控。凡受刑事控告者，比方未获得辩护上所需个一切保证个公开查问而依法证实有罪，有权被视为无罪。脉个人个脉个行为或唔行为，比方在佢发生时依国家法或国际法均唔构成刑事罪，都唔好被判为犯有刑事罪。刑罚唔好重于犯罪时适用个法律规定。脉个人个私事、家庭、住宅同通信都唔好任意干涉，佢个荣誉同名誉唔好加以攻击。人人有权享受法律保护，以免受这种干涉或攻击。人在各国里背有权自由迁徙同居留。个人都有权出国，包括佢自家个国家在内，并有权转来佢个国家。人人有权在其他国家里背寻同收庇护以避免迫害。在真正由于非政治性个罪行或违背联合国个宗旨同原则个行为而被起事个气象下，唔好援用此种权利。人人有权收国籍。脉个人个国籍都唔好任意剥夺，亦唔好否认佢改变国籍个权利。成年男女，唔受种族、国籍或宗教个限制有权办喜事同成立家庭。佢丁人在婚姻方面，在办喜事期间同在解除婚约时，应有平等个权利。只有经男女双方个自由同完全个同意，才能办喜事。.家庭系天然个同基本个社会单元，并应受社会同国家个保护。人人得有单独个财产所有权以及同他人合有个所有权。脉个人个财产都唔好任意剥夺。人人有思想、好心田同宗教自由个权利；此项权利包括改变佢个宗教或信仰个自由，同单独或集体、公开或秘密地以教义、实践、礼拜同戒律表示佢个宗教或信仰个自由。人人有权享有主张同发表意见个自由；此项权利包括持有意见而唔受干涉个自由，同利用唔管脉个媒介同唔管国界寻、收同传递消息同思想个自由。人人有权享有和平集会同起会儿个自由。脉个人都唔好迫使隶属于某一团体。人人有直接或利用自由选择个代表参与治理本国个权利。人人有平等机会参加本国公务个权利。人民个意志系政府权力个基础；这一意志应以定期个同真正个选举予以表现，而选举应依据普遍同平等个投票权，并利用唔记名投票或相当个自由投票程序进行。每个人，作为社会个一员，有权享受社会扶持，并有权享受佢个个人尊严同人格个自由发展所必需个经济、社会同文化方面各种权利个实现，这种实现系利用国家努力同国际合作并依照各国个组织同资源气象。人人有权打工、自由选择职业、享受公正同合适个打工条件并享受免于失业个扶持。人人有同工同酬个权利，唔受脉个歧视。每一个打工个人，有权享受公正同合适个报酬，保证使佢自家同自家子叔有一个符合人个尊严个生活条件，爱个时候并辅以其他方式个社会扶持。人人有为维护其利益而组织同参加工会个权利。人人有享有休息同闲暇个权利，包括工作时间有合理限制同定期给薪休假个权利。人人有权享受为维持佢自家同自家子叔个健康同福利所需个生活水准，包括食物、衣着、住房、医疗同爱个社会服务；在遭到失业、起病、废人儿、守寡、衰老或在其他唔能控制个气象下丧失谋生能力时，有权享受扶持。母亲同细鬼儿有权享受特别打理同扶持。一切细鬼儿，唔管婚生或非婚生，都应享受同样个社会保护。人人都有受教育个权利，教育应当唔爱使费，至少在初级同基本阶段应如此。初级教育应属义务性质。技术同职业教育应普遍设立。高等教育应根据成绩而对一切人平等开放。教育个目的在于充分发展人个个性并加强对人权同基本自由个尊重。教育应促进各国、各种族或各宗教集团间个知头知尾、容忍同友谊，并应促进联合国维护和平个各项活动。父母对其子女所应受个教育个种类，有优先选择个权利。人人有权自由参加社会个文化生活，享受艺术，并分享科学进步及其产生个福利。人人对由于佢所创作个脉个科学、文学或美术作品而产生个精神个同物质个利益，都有享受保护个权利。人人有权爱一种社会个同国际个秩序，在这种秩序之内，本宣言所记录个权利同自由能获得充分实现。人人对社会负有义务，因为只有在社会之内佢个个性才可能得到自由同充分个发展。人人在行使佢个权利同自由时，只受法律所确定个限制，确定此种限制个唯一目的在于保证对旁人个权利同自由给予应有个承认同尊重，并在一个民主个社会之内适应道德、公共秩序同普遍福利个正当个爱。这些权利同自由个行使，唔管在脉个气像下都唔好违背联合国个宗旨同原则。本宣言个脉个条文，都唔好解释为默许唔管脉个国家、集团或个人有权进行脉个旨在破坏本宣言所记录个唔管脉个权利同自由个活动或行为。Ottes homaitusehe, miše mez’kundan kaikiden ühtnikoiden arvokahuden i ühthižiden oiktuziden tundustamine oma valdan, oiktuden, mirun alandusen; iottes homaitusehe, miše hondostamine i kacmatomuz’ mehen oiktuzihe tob varvaroiden tegoid, kudambad käregoitas mez’kundan mel’tundod, i mehiden suren tahton i takaindan om mugoman mirun tegend, kudambas mehil linneb sanavald, kacmusiden vald, ei linne varaidust i mairišt; iottes homaitusehe, miše tarbiž mehiden oiktuded kaita zakonan valdal, sen täht, miše mehele ei pidaiži lopuks libuda tiranijan i ahthištusen vasthapäi; iottes homaitusehe, miše tarbiž abutada sebrmeližiden kosketusiden kehitoitusele rahvahiden keskes; iottes homaitusehe, miše Ühthižrahvahiže mülüjad rahvahad vahvištoitiba käskkirjas ičeze uskondan mehiden päoiktuzihe, mehen personan arvokahudehe i mužikoiden da naižiden tazooiktudehe i pätiba abutada socialižele progressale i elon oloiden paremboitusele oldes surembas valdas; iottes homaitusehe, miše valdkundad-ühtnikad toivotiba abutada ühtes Ühthižrahvazkundanke ühthižes arvostandas i mehen oiktuziden i pävaldoiden kaičendas, tegendas; iottes homaitusehe, miše neniden oiktuziden ühthine el’genduz om lujas tärged niid täudes pidämižes,Sur’ Assamblei,ezitab necen mehen oiktuziden ühthižen deklaracijan kut tegend, kaikile rahvahile i valdkundoile, miše kaikutte mez’ i kaikutte ühthižkundan azjmehišt, kaiken pidädes meles necen deklaracijan, abutaižiba tedotelendal i opendusel arvostada nenid oiktuzid i valdoid i tegižiba rahvahaližil i keskrahvahaližil progressivižil tegoil ühthišt i effektivišt arvostust i pidäižiba kut Ühthižrahvazkundan valdoiden-ühtnikoiden, muga i toižiden tahoiden rahvahiden keskes, kudambad oma niiden jurisdikcijan al.Kaik mehed sünduba joudajin i kohtaižin, ühtejiččin ičeze arvokahudes i oiktusiš. Heile om anttud mel’ i huiktusentund i heile tariž kožuda toine toiženke kut vel’l’kundad.Tariž, miše jogahižel mehel oližiba kaik oiktuded i valdad, miččed oma nimitadud neciš deklaracijas, kacmata sihe mitte om mehen rass, hibjan muju, pol’, kel’, uskond, miččed oma politižed vai toižed kacmused, mitte om rahvahuz’ vai socialine sündund, mitte om elomišton, soslovijan vai toižed olod.Paiči sidä, ei sa tehta nimittušt erod man vai sijan politižen, oiktuden vai rahvazkeskeižen statusan pohjal, kuna mez’ mülüb, ripmata sišpäi om-ik nece sija ripmatoi, pidetas-ik hol’t siš, ei ičenaine vai se kut-se toižin om vähetud ičenaižudes.Jogahižel mehel om oiktuz’ eloho, valdaha i personaližehe koskmatomudehe.Nikeda ei sa pidäda orjan vai valdmatomas olos, orjanpidänd i orjanmönd om kel’tüd kaikiš formiš.Nikeda ei sa kovasüdaimelišesti mokita, kovin ustavzoitta, tehta mugomid tegoid, kudambad alenzoitaižiba hänen arvokahuden.Jogahižel mehel om kaikjal oiktuz’ sihe, miše händast pidäižihe personan arvostuses.Kaik mehed oma ühtenarvoižed zakonan edes i heil om oiktuz’ eroita zakonan kaičendaha. Kaikil mehil om oiktuz’ ühtejiččehe kaičendaha miččen taht diskriminacijaspäi, kudamb keskustab necile Deklaracijale, miččen taht rehkandaspäi diskriminacijaha.Jogahižel mehel om oiktuz’ effektivižehe hüvästamižehe händast oiktuziš kompetentižiden rahvahaližiden sudiden pätusel siloi, konz hänen konstitucijal vai zakonal anttud päoiktuded om keskustadud.Nikeda ei sa melenvaldal türmata, pidätada vai küksta, ajada manpagoho.Jogahižel mehel, miše märita ičeze oiktuzid i velguzid i sada todištust ezitadud hänele kriminaližes värituses, om oiktuz’ hänen azjan tarkištelendaha täuden ühtenarvokahuden pohjal ripmatomal objektivižel sudal avoin, pidädes oiktuden küzuid.Pahas tegos väritud mehel om oiktuz’ lugetas värutomaks sihesai, kuni hänen vär ei linne tedištadud zakonan jäl’gendusel avoin sudan tarkištelusel, konz hänel oma kaik voimused kaičendan täht.Nikeda ei sa sudida pahas tegos, tehtud vai tehmatomudes, kudamb ei olend pahan tegon rahvahaližiden zakonoiden mödhe vai rahvazkeskeižen oiktuden mödhe. Mugažo ei voi olda ustavzoitand kovemb, mi se, kudamb voiži olda sen aigan, konz oli tehtud paha tego.Ei sa melenvaldal ličtas nikenen personaližehe eloho i kanzan eloho, hänen kodi, počtoigendused i hänen arvostuz oma koskmatomad. Jogahižel om oiktuz’ zakonan kaičendaha mugoižes ličendaspäi i kosketandaspäi.Jogahižel mehel om oiktuz’ sirdeltas joudajas i valita ičeleze eländsija kaikuččen valdkundan südäimes.Jogahižel om oiktuz’ lähtta maspäi, mugažo ičeze maspäi, i pörttas ičeze maha.Jogahižel mehel om oiktuz’ ectä kaičuzsija mokičijoišpäi toižiš maiš i olda sigä.Necil oiktudel ei voi olda väged, konz küzünd om todeks ei politižes pahas tegos vai Ühthižrahvazkundan pätegendoid i principoid vastkaroičijas tegos.Jogahižel mehel om oiktuz’ rahvahudehe, olda valdkundan rahvahanikan.Nikenel ei sa melenvaldal anastada rahvahut vai oiktut vajehtada rahvahut.Täuz’igäižil mužikoil i naižil om oiktuz’ naida, mända mehele i tehta kanz kacmata rassan, rahvahuden vai uskondan eroihe. Heil oma ühtejiččed oiktuded naindaha i mehele mänendaha, olendaha i erigandusen jäl’ghe.Naida i mända mehele voib vaiše molembiden poliden täudenke i joudajanke tahtonke.Kanz om ühthižkundan londuseline augonpanii jouk i sil om oiktuz’ ühthižkundan i valdkundan kaičendaha.Jogahižel mehel om oiktuz’ pidäda elomišton üks’näze vai toižidenke.Nikenel ei sa melenvaldal anastada hänen elomištod.Jogahižel mehel om meletusen, mel’tundon i uskondan vald, neche oiktudehe mülüb vald uskondan vai kacmusiden vajehtamižehe, mugažo vald uskondan vai kacmusiden pidämaha üks’näze i mugažo ühtes toižidenke, kaikiden nähtes vai üks’näze opendamal, uskondradol, uskondan i ritualižiš tegoiš.Jogahižel mehel om oiktuz’ kacmusiden valdha i niiden ezitamižehe, neche mülüb oiktuz’ telustamata pidäda ičeze mel’pidod, mugažo oiktuz’ ripumata valdkundan röunoišpäi ectä, sada i levitada tedoid i meletusid kaikiden maneroiden abul.Jogahižel om oiktuz’ kožmuseližiden suimiden i ühtenzoitusiden kogomuzvaldaha.Nikeda ei sa käskta ühtneda miččehe-ni ühtenzoitusehe.Jogahižel mehel om oiktuz’ ühtneda ičeze man ohjandamižehe kohtha vai valitud ezitajiden kal’t.Jogahižel om oiktuz’ päzuda ičeze man valdkundaližele radole.Rahvahan taht om valdkundmehišton alandusen; nece taht tarbiž ezitada aigkeskustoin tehtud oiktoiš, ei värenzoitusiš valičusiš, kudambiš kaikil om ühthine i ühtejitte änenoiktuz’ peitänestamižen abul vai toižiden änestamižvaldan pidijoiden maneroiden abul.Jogahižel mehel, kut ühthižkundan ühtnikal, om oiktuz’ socialižehe holištoho, mugažo oiktuz’ rahvahaližen tegoiden i keskrahvahaližen ühthižradon kal’t, ottes homaitusehe kaikuččen valdkundan järgenduz i varad, antta hänen mez’arvokahudele i personan joudajale kehitoitusele tarbhaižid ekonomižid, socialižid i kul’turižid oiktuzid.Jogahižel om oiktuz’ radoho, radsijan joudajaha valičusehe, oiktoihe melevuzihe radon oloihe, mugažo kaičendaha radotomudespäi.Jogahižel mehel om oiktuz’ miččeta-ni alenzoituseta sada ühtejiččen paukan ühtejiččes rados.Jogahižel radajal mehel om oiktuz’ oiktaha i täudubaha paukaha, kudamb andab hänele i hänen kanzale mehen arvoižen olendan i kudamban, ku tarbiž, täutaba toižed socialižen holišton manerad.Jogahižel mehel om oiktuz’ tehta eloradoližid ühtištusid i mülüda niihe ičeze azjoid polestamha.Jogahižel mehel om oiktuz’ lebuhu i joudajaha aigaha, radpäivän melevaha röunatusehe i makstud märaigaližehe lebupästusehe.Jogahižel mehel om oiktuz’ elon korktusehe, kudambaha mülüb sönd, sobad, kodi, tervhuz’holitand i pidab socialine holituz, mitte tariž hänen i hänen kanzan tervhuden i hüvinvoindan täht. Jogahižel om oiktuz’ holištoho mugomas azjas kut radotomuz’, läžund, invalidan olend, lesken olend, vanhuden tulend vai toižiš hänen tahtospäi ripumatomiš radvoindan, elovaroiden kadotusen azjoiš.Mamoil i lapsil om oiktuz’ erasehe holištoho i abuhu. Kaikil lapsil, oma-ik hö sündnuded naidud kanzas vai ei, oma ühtejiččed socialižed holituzoiktuded.Jogahižel mehel om oiktuz’ sada opendust. Opendusele, kaikense augotižopendusele i keskopendusele tarbiž olda maksutoman. Augotižopendusele tarbiž olda tarbhaižen. Tehnižele i tedomahtoižele opendusele tarbiž olda kaikile kožujan, üläopendusele tarbiž olda ühtejiččin avoin kaikile heiden mahtoiden mödhe.Opendusele tarbiž olda oigetud mehen personaližuden kehitoitamižehe, mugažo mehen oiktuziden i pävaldoiden arvostandan vahvištamižehe. Opendusele tarbiž abutada kesknäižele el’gendusele, tirpandamižele i sebrastusele kaikiden rahvahiden, rass- i uskondgruppiden keskes, mugažo abutada Ühthižrahvazkundan kožmusen pidändan tegoiš.Vanhembil om ezmäisijaine oiktuz’ valita ičeze lapsile opendusen ladud.Jogahižel mehel om oiktuz’ joudajas ühtneda ühthižkundan kul’turižehe eloho, sada ihastust taidehes, mugažo ühtneda tedoprogressaha i kävutada sen satusid.Jogahižel mehel om oiktuz’ hänen moraližiden azjoiden i materialižiden satusiden kaičendaha, kudambad oma hänen tedo-, literatur- vai taidehtöiden satusen i hän om niiden tegii.Jogahižel mehel om oiktuz’ mugoižehe socialižehe i rahvazkeskeižehe järgendusehe, konz neciš deklaracijas ezitadud oiktuded i valdad voiba täudes todenzoittas.Jogahižel mehel om velguzid ühthižkundan edes, vaiše siš voib olda hänen personan joudai i täuz’ kehitoituz.Kävutades ičeze oiktuzid i valdoid jogahižel mehel voiba olda vaiše mugomad röunatused, kudambad oma vahvištadud zakonan mödhe, miše tundustada i arvostada toižiden oiktuded i valdad, mugažo moralin, kundaližen järgendusen i üleižen hüvinvoindan demokratižes ühthižkundas.Nenid oiktuzid i valdoid nikonz ei sa kävutada Ühthižrahvazkundan pätegendoiden i principoiden vastkaroites.Nimidä neciš deklaracijas ei sa el’geta muga, miše mitte-ni valdkund, mehiden grupp vai üks’ mez’ voib oiktuziden pohjal tehta mugomid tegoid, kudambad om oigetud heitmaha ezitadud neciš deklaracijas oiktuzid i valdoid.(10. December 1948)Dec. 2013 - Translation: D. MahangiReview: C. Mahangi / P. JadoenathBichaar kar ke, ki, ego apan ke iddjat aur ekahie aur ego basis hak ba, sab sansaar ke basis, aadjádi, niaai aur shaant hai, djaun doeniya mê hai.Bichaar kar ke, ki djaun nietchai aur thokaráe hoige hai aadmi ke hak ke, ohi bhi katthor-behwaar pais hai, djaun doeniya bhar ke insaan sab insaan ke mann (bhi) mê òtna ghoesa lail hai, aur ego doeniya aaige hai djaun mê ek aaadmi ke bole ke aur sòche ke aadjádi chaahín, aur dèrai aur djaran mê koi ke na chaahin rehke, ohi rakam ke doeniya, sab aam manai ke khatien, sab se barka samaan hai.Bichaar kar ke, ki kanoen ke maaren aur okar taakat se, insaan ke hak rattchá karwail hai, kaahe ke aadmi hatyachári aur nietchai ke andhiaai ke na uskái.Bichaar kar ke, ki basis hai, dès ke bietch mê soemmat rehke chaahin aur sab dès aapan-aapan sanghat se rehe aur karobaar ke mel-djol ke karen.Bichaar kar ke, ki ‘Verenigde Naties’ ke djanne, okrèn Chitti mê bole hai, ki oke biswaas hai, ohi hak mê, djaun insaan ki djindagi ke khatien djaroerat maane hai, ek aadmi ke iddjat aur kimmat mê aur mard aur meraroe ki barabar hak djaun hai, ohi (biswaas kar ke) bolies hai ki, samaadj ke barháwat, aur djindagi ki oepai aur barka aadjádi mê, aage kari.Bichaar kar ke, ki djaun dès ‘Verenigde Naties’ ke djhoend hai, ohi djabaan dees hai, ki oe sab, ‘Verenigde Naties’ ke saathe, kausis kari, ohoe djaun doeniya mê iddjat sab aadmi ke hak ke chaahín howe ke, aur aadjádi djaun djaroerat hai, barháwe ke.Bichaar kar ke, ki ehi djabaan dewe ke aur sab kare ke khatien, soemmat sè rehke chaahín, ke ehi hak aur aadjádi ka matlab kountji hai.Ab, ie sait, ohi khatien...Sab ke assemblee,Bole hai ki, ehi Kahna djaun sab insaan ke hak ke khatien hai, (ohi) soemmat sè (bole hai ki) ego djaroerat ba, djaun sab log aur sab dès ke pahunche ke chaahín, kaahe ke sab aadmi aur sab toekarra ke samaadj, ehi Kahna, bègar chore ke, okrè man mê rakhe, aur samadj-boedj ke sikhai aur siettcha leke ehi hak aur aadjádi, ke iddjat aage kari aur barháwai ke karen leike, aapan dès mê aur doesar dès se, rattcha kari ekkrè pahíchaane aur samdjhawal djaun soemmat sè howe hoi, ehi djoend ke djannè mê bietch aur doesar djannè djaun rehe hai okrèn niyaai sè:Sab djanne aadjádi aur barabar paidaa bhailèn, iddjat aur hak mê. Ohi djanne ke lage sab ke samadj-boedj aur hierdaai hai aur doesare se sab soemmat sè, djaane-maane ke chaahin.Djaun hak aur aadjádi djaun ehi kahna mê likhal hai, sab koi ke adhikaar ba, bègàr djaun rakam ke bhedbhaw, chaahe djaun djaat, rang, chaahe aadmi ki aurat, bhasa, dharm, chaahe politiek mê djaun bichaar rakhe, djaun khan-dhaan, dhan, paidaai aur doesar bol-baal (ki aadar).Aurò, koi fark na banni, (sab koi ehi adhikaar ke hak hai), lànti ke karen se, niyaidhis ke karen se aur doesar desh ke bol-baal, djaun desh ki ilaaka se kouno ke aapan bole hai, chaahín ohi dès aapan apne se raadj kare hai, ki doesar djanne ohi dès chalaawe hai aur ajaadi kamti hai.Sab koi, apan ke djindagi, adjaadi aur soeratchit rehe ke hak hai. Sab koi hak hai, apan ke djindagi ke moetaabik, apne mardji se, sòch-samadj ke sadjaawe ke aur chalaawe ke.Kauno kontraki ki goolami me na rakh kar sakal djaai. Kantraki aur goolami sab roep mê, mienáhi hai.Koi na, kouno doesar ke karen se chhod paawe ke chaahin, na katthor aur jaanwar niër aur bègar sahoer ke niër nietchai djai kar sake hai.Sab koi, djaune ka ni kahaan rehe hai, kanoen ke aage, ke hak hai, ek insaan ke roop mê pahichaan kar sakal djaai.Sab manai, kanoen ke khatien barabar hai, aur bègar bhedbhaw sab koi ke hak hai, kanoeni rattcha pawe ke. Sab koi ke barabar rattcha paawe ke aur bole ke hak hai, bhedbhaw aur sòch-samadj ke piechahre, ki koi rakam ke rokaawat djaune ehi Kahna se na sehmat haiSab log ke hak hai, kanoen ke sahaare pe hak ba chaahín, Dès ke sarkar-niyaaidhis ke sanstha se, ohi karen se djaun habra howe hai basis-hak ke, djaun kanoen dewe hai sab koi ke.Koi ke na chaahín so-so se, pakar hoi, dabaaw me rehe, ki dès-be-dès kare ke.Sab koi, ek dam saamiel mê hak hai, ego satcha aur khoellam-khoella soenái paawe ke, ego djaadj ke aage se djaunne apan mann ke satchai se kaam kare hai. Ehi haal, (djaadj) boli aur dekhi ke kekar koun-koun hak hai (sab koi ke), kekar kountji kare ke chaahien aur oe koun bole-goeenahie karwaais hai.Sab koi, djaune ego kharaabie ke khatien pakraan hai, ohi sab, kanoen ke aankhie mê bekasoer hai, tab le okar kasurwaar kanoen se, aur niyaaidhis ke maaren, khoelá mê, saamiel waalan ke saathe, na bòl bhail. Òmma oke sab djimáwári djaun okre satch bachaaw djaroerat hai, ohi pai oe.Koi ke na paai kasoer ego goenaah ke, djaune oe karies hai ego tem pe, jab le dès aur doeniya ke kanoen mê oisan goenaah na bolal-likhal raha. Auro ego aur barka sadjaa na dei karsakal djaai, ohi sadjaa se djaun ohoe tem pe, djab goenah karies raha, kanoen mê likhal raha.Koi doesarèn, na so-so bietch mê, kouno ke aapan gharweh mê, palwaar, ghar, likhaat aur iddjat aur naam ke, aai pai . Djab kouno ehi chiedjwan ke bietch mê aai, tab sab koi ke hak hai, kanoen ke oke rattcha par, ohi ‘bietch me kudaai’ se.Sab koi ke hak hai aapan man se djaahe, djaun djaga maange hai aur rehe hai sab dès ke simá mê.Sab koi ke hak hai, sab dès se aur aapan okar dès se djaai-aai sake hai chore ke aur apan dès se laut ke aawe ke.Sab koi ke hak hai, kouno ke sataawe maaren, doesar dès mê ghar khodje ke aur sahaara paawe ke.Djab koi kanoen dwaara se saatail hai, kouno goenaah ke djaun des ke maaren na raha, ki kouno karen ke djaune Verenigde Naties ki sòch se na patte hai, tab ehi hak, djaune oepra likhal hai, ohi na milli.Sab koi hak hai aapan dès ke pahíchaan par.Koi na, so-so se, okar dès ke pahíchaan ke djabardasti chhien kar pawe hai. Koi ke na, òkar dès ke pahíchaan badalwaawe ke hak chhien kar pai.Aadmi aur aurat, djaun barka hai aur biyaa kare ke oemar mielge hai, oke bègar kouno oke rokhe ke, okar djaat-paat, rang-roep, dès ke pahíchaan, ki dharm ke maaren, biyaa kare ke aur ghar-sansar basaawe ke hak hai. Oeh sab ke barabar hak hai, biyaa kare mê, biyaah ke djindagi mê aur batwaara mê.Kouno khali biyaah kar pai, djab doenoe parani, djaun biyaah kari, mel-djol ke biyaah maange kare hai.Ghar-parani, sansaar, ego awas aur basis toekkara hai, aur oho, sansaar aur dès se rattcha chaahe kare ke.Sab koi, djaun okar apan djaidaad, rakhe ke hak hai; chaahe akele ki kouno ke saathe.Djab djaidaad hai kouno ke, tab na ho sake hai ki kouno doesarèn, bekaren se, okar djaaid chhien pai.Sab koi ke hak hai, aapan sòch ke, bichare ke apan hierdaai mê, aur aapan dharm par. Ehi hak ke mautabik bhi hai ki doesar dharm lei kar sake hai, djable koi maange badalwaawe hai okar dharm aur sòch-bichaar ke, tab oke ohi hak aur aadjádi hai, kare ke. Chaahe akele ki chaahe saamiel waalan ke saathè, chaahe ghare ki beyhre, okar dharam maane ke aur samdjhaawe ke; poedja, práthna aur riti-riwaas kare ke hak hai.Sab koi hak hai, bichaar rakhe ke aur bole ke djaun bichaar apan mann mê hai. Ehi hak ka matlab hai ki kouno ke aadjádi mê rakhe, djaun bichaar apan mann mê hai, bègar kouno djabardasti kari doesar bichaar lewe ke. Auro bègar simá djaun bichaar aur djauntji maange djaane hai, kouno khodj pai, milli aur dei pai media sè.Sab koi ke hak hai, aadjádi mê, me saamiel hoi ke aur s(h)aant mê saath aawe ke aur bhaithak kare ke.Koi na djabardasti karwai kouno doesar ke, saathè kouno samaadj djaawe ke aur hiessa lewe ke.Sab koi ke hak hai, aapan dès chalaawe ke, chaahe sidhaa apne se, ki chaahe kouno insaan se, djaun choenaige hai.Sab koi ke, aapan dès me, barabar hak hai, sarkaar ke sèwa paawe ke.Djanta ke (h)iccha ke moetabiek, sarkar chale ke basis chaahe rehe ke, ie djanta ka iccha chaahe samay-samay pe sattche choenaaw me aawe ke, djaun mê sab djanne hak hai kouno choen paawe ke, chaahe aapan ke choene se, djaunhai koi na dekh pai or djaun barabar rakam satchai choene lai ke hai.Sab koi, samaadj ke ego sadars hai, aur ohi ke roep mê, hak hai, samaadj ke rattcha aur sèwa paawe ke aur sarkar ke doesar dès ke saathe ke mehnat kari; ohi mehnat ek dès ka samaan aur karen leike, sab djanne ke, paisedaar, samaadj ke aur sanskriti par hak dei, (ohi hak) djaun djaroerat hai, kouno ke iddjat ke khatien aur apne banaawe ke, djaise oe maange hai, ke khatien.Sab koi ke hak hai, kaam kare ke khatien, ego kaam djaun maange kare, choene ke khatien aur accha haalat mê kaam kare ke aur bègar kaam rehe ke rattcha paawe ke.Sab koi ke, beggar bhedbaw, hak hai barabar kaam khatien, barabar mandjuri pawe ke.Sab manai, djaun kaam kare hai, hak hai accha aur bhalai ke madjuri par, djaun apan aur palwaar khatien ego iddjatdari djindagi dei pai, aur djab le djaroerat pare hai, hak hai, doesar rakam ke samaadj se rattcha par.Sab koi ke hak hai, aapan mann aur karen ke rattcha khatien, ego union banaawe ke ki sadars banne ke.Sab koi ke hak hai aaram kare ke aur aapan accha samay bitawe ke hai, ehi baat mê har kaam soch-samadj ke, chaahe samay se kare ke, aur samay se choetti paawe ke, madjuri ke saath.Sab koi ke hak hai, ego djindagi ki upái ke, djaun accha tandrusti ke khatien hai, aur aapan, aur apne ke palwaar ke khatien, bhalaai ke khatien, èmman samadj-boedj ke rehe ke, ehi samaan: roti kapda, makaan, dawaai-itiyaadi aur djaroeratwala samaaj ke sanstha. Aur okrèn saat-saat sèwa ke hak, djab le bègar kaam-dhanda rahiye, bemaarie hoiye, langarai mê, wiedhwaan mê, boerhai mê aur djauntji djindagi ke djaroerat kamti pare hai, karen-bas haalat soeroe bhail hai, ki djepar oke bhi kuch madjburi raha.Mai aur larka dekh-baar aur maddad pe ke hak hai. Sab larka, chaahe paida bhailèn ego biyaah mê, ki beyhre, ek rakam ke rattcha pai samaadj ke.Sab koi siettcha ke hak hai; Ohi siettcha begar paisa bhare ke, pai sake hai; parhe-likhe ke siettcha se, ‘chotta school’ se talak. Parhai-likhai ke, sab koi kare ke chaahín. Djaun hoenar-sikhe waale aur kaam sikhe waala school hai, sab koi ke khatien khoelal reh chaahe ke. Djaun kar paai, okrèn khatien barka siettcha khoelal chaahín rehe ke.Siettcha ke matlab hoi, apan man ekdam barhai kare ke, aur ‘insaan ke hak’ aurò ohi aadjádi djaun reh ke chaahin, ieddjat dewe ke aur barhaawe ke khatien. Oho [siettcha] aage barhai, samdjhaawat, sahe aur sanghat sab dès, jaat-paat aur alag dharm waala djhoend lagè djaun hai aur Verenigde Naties ke karen shaant rakhe khatien, aage barhai. Mai-baap ke pehla hak hai, djaun rakam ke siettcha choene ke, okrèn larkan khatien.Sab koi ke hak hai, djab le maange hai, samaadj ke sanskriti aur kalakari se bhaaglewe hai, aur djaun wídjyaan ke phal hai, ohi lewe ke.Sab koi rattcha ke hak hai, djab kouno kuchoe widjyaan, likhal, ki kuchoe kalá ke kaam karies hai, ki banaais hai, tab oke ohi samaan aur ohi sòch-samadjh ke khatien, rattcha paawe ke chaahin.Sab koi ke hak hai, ego sambandhi pe djaun soemmat sè hai aur djekar doesar des ke bhi iddjat kare hai. Ego sambandhi djaun sab hak aur aajádi djaun likhal hai ehi Kahna mê, saamne lai sake hai.Samaadj mê, sab koi ke kartab hai, djaun apne se kar ke chaahin aur ohi karen se, djab le kouno maange hai, aapan man barhai ho sake hai;.Ehi sab hak aur aadjádi djaun hai kouno ke, khalí ohi samaan oke rokh pai, djaun kanoen mê likhal hai aur djaun banwaail hai rattcha kare ke khatien, sab bole aur iddjat ke maaren, ohi hak aur aadjádi khatien djaun doesar manaai ke deil hai, aur djaun samaadj ke dharm, shaanth aur acchai khaatien, djaun mê ego choenal samaadj ke djaroerat hai.Ohi hak aur aadjádi ke lewe aur dewe na mág hai, djab le ‘Verenigde Naties’ ke sòtch-bichaar aur karen ke khatien na hai.Kuch na, djaun likhal hai ehi Kahna mê, ohi rakam ke matlab hai, ki kouno dès, djhoend ki khalí ego manai ke, oke lè kar sake hai aur kuchoe kar paawe hai djaun samadj-boedj ke ehi sab hak aur aadjádi djaun èmmá likha hai, chaphrahai ke dhar kar paawe hai.Njengoko iimfanelo zesidima soluntu semvelo kunye neemfanelo zoluntu‐jikelele olungenakunikelwa olusisisekelo senkululeko, ubulungisa noxolo emhlabeni.Njengoko ukungananzi nokudelelwa kweemfanelo zoluntu ezingunobangela weziphumo zobukrwada ezithi zibangele ingcwangu kwisazela soluntu, kunye nesiqalo nokufika kwelizwe apho uluntu luza kuxhamla ukuthetha ngokukhululekileyo, inkolo nenkululeko engenaloyiko kunye neemfuno ezazisiweyo njengeminqweno yoluntu‐jikelele.Kwananjalo kubalulekile ke ngoko, ukuba umntu anganyanzeliswa ukufumana uncedo, okwetyeli lokugqibela, ukuchasa ubundlobongela nengcindezelo, kuba iimfanelo zesidima sobuntu mazikhuselwe ngolawulo lomthetho.Njengokuba kubalulekile ukukhuthaza kokwandiswa kobuhlobo nemvisiswano phakathi kwezizwe.Njengoko uluntu Lwezizwe Ezimanyeneyo luthe lwaqinisekisa kukubaluleka kweemfanelo zesidima soluntu, oku kuxabiseka kwesidima nokuxabiseka koluntu nakwiimfanelo zamadoda namakhosikazi, bathe bazimisela ukukhuthaza inkqubela yezentlalo nomgangatho obhetele kwimpilo yoluntu ekhululekileyo.Njengoko amalungu obuRhulumente kunye nawezizwe ezimanyeneyo azimisele ukukhuthaza intlonipho yoluntu‐jikelele nokuqatshelwa kweemfanelo zoluntu nokubaluleka kwenkululeko.Njengoko iimvisiswano zesidima soluntu nenkululeko yoluntu zibalulekile ukuze kuzuzwe esi sithembiso,NGOKU‐KE NGENXA YOKO,Intlanganiso‐jikeleleYazisa ngale nkcazo‐jikelele engeemfanelo zoluntu ezikumgangatho oqhelekileyo wokuphumeza abantu bonke kunye nezizwe zonke, kude kube sekugqibeleni nokuba wonke ubani nakunye nemibutho yoluntu, ekufuneka igcine le nkcazelo, izame ukufundisa nokuqeqesha ukukhuthaza intlonipho yezomfanelo zoluntu nenkululeko, neendlela zenkqubela phambili, kwisizwe sonke nakumazwe angaphesheya ukuze kukhuseleke ummiselo‐jikelele nokuqapheleka, uqwalaselo, phakathi koluntu lwamalungu oburhulumente ngokwawo, kunye nabantu bezizwe ezibaphetheyo.Bonke abantu bazalwa bekhululekile belingana ngesidima nangokweemfanelo. Bonke abantu banesiphiwo sesazela nesizathu sokwenza isenzo ongathanda ukuba senziwe kumzalwane wakho.Wonke umntu unamalungelo kwiimfanelo nenkululeko eziqulathwe kule nkcazelo, ngaphandle kokwahlulwa ngobuhlanga, ibala, ubuni, ulwimi, inkolo, ezopolitiko nezinye izimvo, ezesizwe okanye ezentlalo, ezokuzalwa okanye namanye amawonga.Ngaphezu koko, akukho mahluko unokwenziwa usekelwe kwezopolitiko, ulawulo lwezobulungisa okanye amawonga ezizwe nezizwana okanye ummandla apho umntu akhoyo, nokuba uzimele, ukuthembeka, urhulumente ongazimelanga okanye nokuba zeziphi indlela zokunciphisa ulawulo lobukumkani.Wonke umntu unelungelo lokuphila, inkululeko kunye nokhuseleko.Akukho namnye oya kugcinwa ebukhobokeni nakukhuselo lomnye umntu, kanti urhwebo ngamakhoboka aluvumelekanga nangayiphina indlela.Akukho namnye oyakuphathwa gadalala, ngenkohlakalo, ngokungenabuntu okanye ngempatho eluhlazo okanye isohlwayo.Wonke umntu unelungelo lokwamkelwa yonke indawo njengomntu phambi komthetho.Bonke abantu bayalingana phambi komthetho kwaye benamalungelo ngaphandle kocalu‐calulo ngokulinganayo kukhuseleko lomthetho. Bonke abantu banelungelo lokhuselo olulinganayo oluchasene naluphina ucalu‐calulo olwaphula le nkcazelo, nangokuchasene neendlela zothelekiso kucalu‐calulo.Wonke umntu unelungelo loncedo lwesiphumo sobuchule benkundla yamatyala esizwe ngokomthetho owaphula iimfanelo ezibalulekileyo ezinikelwa ngumthetho wolawulo.Akukho namnye oza kubanjwa ngendlela engaqondakaliyo, abe libanjwa okanye abe selubhacweni.Wonke umntu unelungelo elipheleleyo elilinganayo nelilungileyo nokuxoxwa kwetyala esidlangalaleni yinkundla ezimeleyo okanye inkundla zamatyala ezingakhethi cala ekumisweni kwamalungelo nemfanelo zoluntu kunye naluphi na ulwaphulo mthetho amangalelwe ngalo.Wonke umntu omangalelwe kuba enetyala, unelungelo lokubonwa engenatyala ade abe ufunyenwe enetyala ngokwasemthethweni kwinkundla yamatyala apho ebe nesiqiniseko esifanelekileyo sokhuseleko.Akukho namnye oya kufunyanwa enesohlwayo setyala ngenxa yomthetho okanye ukushiya isenzo esingamisa isohlwayo setyala, ngaphantsi kwamatyala esizwe nawezizwe‐jikelele, nangexesha lokwenzeka kwetyala. Nakuba kubekwe isigwebo esinzima kunesiya esasisetyenziswa ngexesha lokwenzeka kwetyala.Akukho namnye oya kuphazanyiswa kubomi obubobakhe, kusapho lwakhe, kwikhaya lakhe okanye ngokwembalelwano, nokuba kukuhlaselwa okuhlisa isidima nodumo lomntu. Wonke umntu kufanelekile ukuba akhuselwe ngumthetho ekuphazanyisweni okanye kuhlaselo.Wonke umntu unelungelo lokuhamba nokuhlala phakathi kwemida yasebuRhulumenteni.Wonke umntu unelungelo lokushiya nokuba leliphi ilizwe nelakhe ngokunjalo kwaye aphinde abuyele kwelakhe ilizwe.Wonke umntu unelungelo lokucela aze axhamle indawo yokhuseleko elubhacweni kwamanye amazwe.Eli lungelo alinakukhuselwa wakumangalelwa ngenyaniso engenamvelaphi, ulwaphulo‐mthetho olungenazipolitiki okanye kumthetho ochasene neenjongo zomthetho‐siseko zeZizwe ezimanyeneyo.Wonke umntu unelungelo lobuhlanga.Akukho namnye oya kuhluthwa ubuhlanga bakhe okanye ahluthwe ilungelo lokutshintsha ubuzwe bakhe.Amadoda namakhosikazi aselekhulile, ngaphandle kokuthintelwa ngenxa yobuhlanga, ubuzwe okanye inkolo, banelungelo lokutshata babe nosapho. Banamalungelo alinganayo emtshatweni naxa sewuqhawukile.Kuya kutshatwa ngokukhululekileyo nangokupheleleyo ngemvume yabo baza kuba ngumyeni nenkosikazi.Usapho lusisisekelo esibalulekileyo sendalo kuluntu kwaye lunelungelo lokhuseleko oluvela kuluntu nakuRhulumente.Wonke umntu unelungelo lokuba nezinto ezizezakhe yedwa kunye nezo azidibanele nabanye.Akukho namnye oyakuhluthwa athathelwe izinto zakhe.Wonke umntu unelungelo leengcinga ezikhululekileyo isazela nokholo, eli lungelo liquka inkululeko yokutshintsha ukholo lwakho okanye ukukholwa nenkululeko yoko unokukwenza wedwa okanye nobudlelwane nabanye nokuba kusesidlangalaleni okanye emfihlakalweni, ukucacisa inkolo yakho okanye ukukholelwa kwimfundiso, ukwenza unqulo nokugcina izithethe.Wonke umntu unelungelo lokucinga nokuthetha ngokukhululekileyo, eli lungelo liquka inkululeko yokuveza uluvo lwakhe ngaphandle kokuphazamiseka nokuzama ufumana ukuze udlulise ulwazi neengcinga nangaziphi na iintlobo zosasazo nokuba kukweyiphi na imida.Wonke umntu unelungelo lenkululeko yeendibano zoxolo kunye neentlanganiso zoxolo.Akukho namnye oya kunyanzeliswa ukuba abe lilungu lentlangano.Wonke umntu unelungelo lokuthabatha inxaxheba kwezobuRhulumente belizwe lakhe ngqo okanye ngokusetyenziswa kwamalungu akhethiweyo.Wonke umntu unethuba elilinganayo lokusebenzela uRhulumente welizwe lakhe.Intando yoluntu iya kuba sisisekelo sempatho kaRhulumente; le ntando iyakubonakaliswa ngamaxesha athile nangobunyani belungelo lovoto eya kwenziwa ngokufihlakeleyo okanye ngendlela elinganayo yokuvota ngenkululeko.Wonke umntu njengelungu lombutho woluntu, unelungelo lokhuseleko lombutho woluntu kwaye enelungelo lokuphumeza, ngeenzame zobuzwe nangemvisiswano zamazwe nangokuvumelana nemibutho namacebo obuRhulumente ngokwezoqoqosho, ezentlalo namalungelo amasiko neemfanelo zesidima nenkululeko engenkqubela‐phambili yobuntu bakhe.Wonke umntu unelungelo lokusebenza, ukuzikhethela umsebenzi ngokukhululekileyo, ubulungisa neemfuneko ezifanelekileyo zomsebenzi, kunye nokukhuseleka okuchasene nokungabinamsebenzi.Wonke umntu ngaphandle komkhethe, unelungelo lomvuzo olinganayo ngomsebenzi olinganayo.Wonke umntu osebenzayo unelungelo lobulungisa bokukhetha intlawulo ukuqinisekisa ukuba yena nosapho lwakhe baphila impilo enexabiso nesidima sobuntu, eya kuthi yongezwe kwakuba nemfuneko, ngezinye iindlela zokukhusela intlalo yoluntu.Wonke umntu unelungelo lokubumba okanye abe lilungu lweemanyano zorhwebo, ukukhusela iimfanelo zakhe.Wonke umntu unelungelo lokuphumla nokuba nexesha lokuphola, kunye namaxesha avumelekileyo okusebenza namaxesha eholide ezuza umvuzo.Wonke umntu unelungelo lentlalo esemgangathweni ngokuphila impilo efanelekileyo kunye nosapho lwakhe, kunye nokutya, impahla, indawo yokuhlala, unyango kunye neenkonzo ezibalulekileyo zentlalo, kwanelungelo lokhuseleko wakungasebenzi, wakugula, wakuba ngumlwelwe, ngumhlolokazi, ngumdli‐mhlalaphansi okanye wakuswela impilo ngokungalawulekiyo.Ubunina nobuntwana bulungelwe yinkathalelo ebalulekileyo kunye noncedo olukhethekileyo. Bonke abantwana nakuba bengazalwa emtshatweni mabaxhamle ukhuseleko lwentlalo ngokulinganayo.Wonke umntu unelungelo lemfundo. Kuza kuba nomfundaze kwabaqalayo nakwimigangatho ebalulekileyo. Imfundo yabaqalayo iya kunyanzeliswa. Imfundo ngezobugcisa kunye nokufundela umsebenzi kuya kwenziwa ukuba kufumaneke kanti imfundo ephakamileyo nayo iya kwenziwa ukuba ifumaneke ngokulinganayo kuluntu lonke njengesiseko sempumelelo.Imfundo iza kujoliswa ngqo kwinkqubela phambili epheleleyo yoluntu nokomelezwa kwentlonipho yamalungelo oluntu nokubaluleka kwenkululeko. Iza kuxhasa imvisiswano, ukunyamezelana nobuhlobo phakathi kwezizwe, ubuzwe, namaqela eenkolo eyakuthi iphuhlise umsebenzi wamazwe jikelele ukuze kugcinwe uxolo.Abazali banelungelo elibalulekileyo lokukhetha uhlobo lwemfundo eyakuthi ifundiswe abantwana babo.Wonke umntu unelungelo lokuthabatha inxaxheba ngokukhululekileyo kwinkqubela yelizwe lakhe, onwabele inkcubeko kunye nesabelo senkqubela phambili yenzululwazi kunye noncedo lwezo zinto.Wonke umntu unelungelo lokhuseleko, lwempatho kunye nezo zinto athi azithande ezithi zibe ziziphumo zezayo nayiphina inkqubela, ubuchule bokufunda nokubhala okanye ubugcisa bemveliso yombhali.Wonke umntu unelungelo lentlalo yoluntu kunye neyezizwe‐jikelele apho amalungelo nenkuleleko alenkcazo‐jikelele athi amkeleke khona.Wonke umntu kufuneka asebenzele uluntu aphila phakathi kwalo, apho inkululeko nenkqubela‐phambili epheleleyo neyamkelekileyo yoluntu ithi ifumaneke khona.Ekusebenziseni amalungelo nenkululeko, wonke umntu uya kuba phantsi kwempembelelo ezimiselwe ngumthetho ngezizathu zokuqinisekisa ulwamkeleko ngentlonipho yamalungelo nenkululeko yabanye, ukuhlanganiswa kweemfuneko yokuziphatha kakuhle, esidlangaleni nentlalo‐ntle ngokolawulo lwedemokrasi.La malungelo neenkululeko zoluntu mawangasetyenziswa ngendlela ephikisana neenjongo nemithetho yamazwe abumbeneyo.Le nkcazo‐jikelele mayingatolikwa ngenjongo yokuba imele ezobuRhulumente, iqela okanye umntu owenza isithembiso okanye osenzo sineenjongo ezingatshabalalisa nokuba ngowuphi na umqathango wamalungelo kunye neenkululeko zoluntu ekuthethwa ngazo apha.1948Federation of Caucasian AssociationsKaffedДунэепстэу къэрал зэгохьэныгъэм и зэфэсэу 1948 гъэм тыгъэгъазэм и 10-м щыIагъэм къыщаштагъ 217 А (III) зиномер унашъомкIэ.
Дунэепстэу Къэрал Зэгохьэныгъэм (ДКъЗ) и Зэфэсым егъэIу;Дунэепстэу цIыфыгъэм къыхиубытэрэ хэтрэ зы цIыфи зэгохьэныгъи;мы джэпсалъэр сыдигъуи янэгу кIагъэтызэ, мыщ къыщыхэщырэ цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ янэIэ зэрэтырагъэтырэм, фашIырэ лъытэныгъэм егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ гъогукIэ зырагъэужьынэу;хэгъэгу кIоцIхэми дунэепстэуми кIо къэсми нахьы зыщызыужьырэ амалхэр зыфагъэшъхьэпэзэ мы зэгохьэныгъэм хэт къэралхэм ежьымэ ялъэпкъхэри, яунашъо кIагъэтырэ нэмыкIрэ къэралмэ ялъэпкъхэри къызэкIиубытэу, дунэепстэум и тэдэрэ чIапIи мы цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ къыщащтэным, лъэшэу щызэрагъэкIоным, щагъэцэкIэным фэкъудыинхэу,цIыф фэшъуашэхэм афэгъэхьыгъэу цIыф жъугъэхэми лъэпкъхэми язэфэдэ идеалшапхъэхэр къэзыгъэуцурэ мы дунэепстэу джэпсалъэр.ЦIыф пстэури шъхьэфитэу, ялъытэныгъэрэ яфэшъуашэхэмрэкIэ зэфэдэу къалъфы. Акъылрэ зэхэшIыкI гъуазэрэ яIэшъы, зыр зым зэкъош зэхашІэ азфагу дэлъэу зэфыщытынхэ фае.Хэтрэ цIыфи зэфэдэу фит мы джэпсалъэм хэт цІыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ зыфигъэшъхьэпэнэу, зыщыщ расэм, ышъо, бзылъфыгъэ-хъулъфыгъэу зэрэщытым, ыбзэ, ыIыгъ диным, политичнэ е нэмыкIрэ еплъыкIэу иIэм, лъэпкъэу е цIыф купэу къызыхэкIыгъэм, мылъкоу иIэм, къызыщалъфыгъэм емылъытыгъэу зэхэдзынчъэу, фэгъэкIотэныгъэнчъэу.Ащ нэмыкIэу, къэрал шъхьэфити, нэмыкIым иунашъо кIэти, зышъхьэфитыжьныгъэ (автономие) зимыIи, нэмыкIрэу зы шъхьэфитыныгъэ лъахъэ зытелъи, сыд фэдэрэ къэралым ицIыфэу щытми хэтрэ цIыфи зэхэдзыныгъэ фашIы хъущтэп зыщыщ къэралым иполитичнэ е юридическэ системэ е дунэепстэу къэралхэм азфагу щыриIэ статусым къыхэкIэу.Псэуныр, шъхьэфитыныр, щынэгъончъагъэр хэти ифэшъуаш.Хэти пщылIэу плъытэ е пщIылIыпIэ ибгъэты хъущтэп, сыд фэдэ шIыкIэуи пщылIыгъэр, пщылI щэн-къэщэфыныр зыми фэбдэ мыхъунэу къоды.Хэти лъэшыгъэ епхьэлIэ хъущтэп, жъалымыгъэкIэ, цIыфыгъэм къемызэгъэу е инапэ зыгъэулъиин фэдэкIэ удэзекIо, ащ фэдэ тазыр теплъхьэ хъущтэп.Хэти фэшъуаш тэдэрэ чIапIи цIыфэу, юридическэ лицоу къыщалъытэнэу.Хэтрэ цIыфи къэрал хабзэм ипашъхьэ щызэфэд ыкIи къэрал хабзэм къэухъумэныгъэхэр зэхэдзынчъэу, язэфэдэу зыфагъэшъхьэпэнэу фит. Хэти зэхэдзынчъэу, зэфэдэу фэшъуаш мы джэпсалъэм къемызэгъэу, зэхэдз зыхэлъ ІофшІашъохэми, ащ фэдэ ІофшІашъомэ сыд фэдэуи атегъэгушхонми къыщаухъумэнэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ хабзэ шъхьэІэм е къэрал хабзэм къырипэсырэ цІыф фэшъуашэхэр зыукъорэ ІофшІашъо къызехъулІэкІэ фитыныгъэ зиІэ ухыякІохэм зафигъэзэнэу, зыкъаригъэухъумэнэу.Хэтрэ цIыфи лажьэ имыІэу аубыти, агъэтІыси, егъэзыгъэкІэ нэмыкІрэ чІапІэ афи хъущтэп.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ифэшъуашэхэмрэ ипшъэрылъхэмрэ аухэсы ыкІи ежьым зы лажьэ къытыралъхьэ зыхъукІэ зыми шІомылІыкІэу, зыми иунашъо кІэмытэу, зыми имытелъхьэу щыт ухыякІо шъхьэфит псэфитыр зэфагъэкІэ ыкІи нафэу иІоф ригъэплъынэу фэенэу.Зы лажьэ/шІэпхъэджагъэ зытыралъхьэрэ хэтрэ цІыфи зиухыижьыным пае зыфэныкъощт щынэгъончъагъэхэр зыщигъотынэу щыт ухыигъо нафэм икІэухэу, къэрал хабзэм тетэу агъэкъончафэкІэ хыеу къалъытэ, мыхыяшъо къыраплъырэп.Хэти агъэкъуанчэ хъущтэп, зешІэ лъэхъаным къэрал хабзэкІэ е дунэепстэу хабзэкІэ шІэпхъэджагъэу амылъытэщтыгъэ зы Іоф зэришІагъэм е ышІапхъэу къащыхъу горэ зэримышІагъэм къыхэкIыкІэ. Хэти шІэпхъэджагъэ зешІэм фэгъэуцугъэу щытыгъэ тазырым нахьыбэ тыралъхьэ хъущтэп.Хэтрэ цIыфи и гъэшІэ унае, иунагъо, иунэ е зэрэзэрашІэхэрэ шІыкІэхэм шъхьэусыгъончъэу зыри къыхэІэбэ хъущтэп, инапэ, ыцІэ къеІусэ хъущтэп. Хэти фитыныгъэ иІ мыщ фэдэ къыхэІэбэныгъэхэм къэрал хабзэкІэ зыкъащаригъэухъумэнэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зы хэтрэ зы къэрали ичІыналъэ шъхьэфитэу щызекІонэу, щыпсэунэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ежьы икъэрали ахэтэу тэдэрэ къэрали икощыкІынэу ыкІи икІэрыкІэу къыгъэзэжьынэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ жъалымыгъэ/лые къырахынэу зыхъурэм, нэмыкІрэ къэрал ышъхьэ ригъэзынэу, шъхьэегъэзныгъэ амалхэр зыфигъэшъхьэпэнэу.Ау ишъыпкъапIэкIэ политичнэу щымыт шІэпхъэджагъэхэм е дунэепстэу къэрал зэгохьэныгъэм имурад, ибзыпхъэхэм къемызэгърэ ІофшІашъохэм къахэкІырэ дэодапшъэхэмкIэ мы фитыныгъэр зыфэбгъэшъхьэпэ хъущтэп.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зы къэралым ицІыфэу щытынэу.Хэтрэ цIыфи зицІыфэу щыт къэралым шъхьэусыгъончъэу хэбгъэкІы е нэмыкІрэ къэралым ицІыф хъунэу иІэ фитыныгъэм хэбгъэны хъущтэп.Зыныбжь икъугъэ хэтрэ бзылъфыгъи хъулъфыгъи фитыныгъэ иІ къызыхэкІыгъэ лъэпкъым, зицІыфэу щыт къэралым е динэу ыІыгъым къыхэкІэу зы пэрыогъуи къыфэмыуцоу, фитэу къыщэнэу, дэкІонэу, унагъо ышIэнэу.Зэрэщэн-зэдэкІоным фэгъэхьыгъэ зэзэгъныгъэр (нэчыхьэр), зэрэщэщт-зэдэкІощтхэм ежьмэ я шъхьэфитыныгъэ шъыпкъэрэ яшІоигъоныгъэ икъурэкІэ агъэпсы.Унагъуэр, цІыфыбэ-лъэпкъ псэукІэм и лъэбжъэ шъхьаIэшъы, ар цІыф жъугъэми къэралыми къеухъумэ.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ежьым иунаеу е нэмыкІрэхэр иІэхьэгъоу мылъку зригъэІэнэу.Хэтрэ цІыфи шъхьэусыгъончъэу имылъку къыIыпхы е хэбгъэны хъущтэп.Хэтрэ цIыфи гупшысэ, зэхашІэ ыкІи дин фитыныгъэ иІ. Мы фитыныгъэм къызэкІеубытэ изакъоу е купэу, нафэу е унаеу (шъэфэу) итхьафэІорышІэнхэр, идинкІэ шІапхъэхэр нэрылъэгъоу аригъэшІэн, ыгъэзэкІэн фитыныгъэри.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зэрэфаеу гупшысэнэу, игупшысэхэр къыІотэнэу. Мы фитыныгъэм къыхеубытэ цІыфыр игупшысэхэм фэшІыкІэ зыми къымыгъэгумэкІынэу, къэралыгъо гъунапкъэхэм ямылъытыгъэу шІэныгъэхэр, гупшысэхэр сыд фэдэрэ гъогукІи къылъыхъон, къыгъотын, зыIэрыгъэхьэн фитыныгъэри.Хэти фитыныгъэ иІ Іэшэнчъэу, зэо-бэнэнчъэу зэфэсынэу, хасэ зэхищэнэу, зэхэщэгъэ хасэм хэхьэнэу.Хэти зы хасэ хэхьэнэу ебгъэзы хъущтэп.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ занкІэу ежьым е фитэу къыхихыгъэ лІыкІомэ яІэкІэ къэралым изегъэкІон Іофхэм ахэхьэнэу, ахэлэжьэнэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI икъэрали цIыф жъугъэми Къыфызэригъэпэшрэ амалхэр зэхэдзынчъэу, пстэуми афэдэу зыфигъэшъхьэпэнэу.Хьыкумэт Iэшъхьэтетныгъэм илъабжъэр къэралым и цIыф жъугъэм ишІоигъоныгъ ары. А шІоигъоныгъэр къэнафэ шъэф шIыкIэм тет хэхыныгъэ фит зафэхэу е цIыфмэ яшIоигъоныгъэхэр шъхьэфит-псэфитэу къызэрэгъэлъэгъошъущт нэмыкIрэ шIыкIэхэу, зыныбжь икъугъэ цIыф пстэуми афызэIухыгъэу, яIэIэтхэми зэфэдэ кIуачIэ яIэу, пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ къытырагъэзэжьырэхэмкIэ.ЦIыф жъугъэм зэрэщыщым елъытыгъэу хэтрэ цIыфи социалнэ къэухъумэныгъэ фэшъуаш. Къэрал кIуачIэкIэ е къэралыгъомэ язэдэIэпыIэкIэ ыкIи хэтрэ къэрали ежьым игъэпсыкIэрэ иамалхэмрэ ялъытыгъэу хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI инапэрэ ицIыфыгъэрэкIэ гупсэфэу зэрэзиужьын ылъэкIыщт экономикэ, социалнэ ыкIи шIэнхабзэ IофкIэ зыфэныкъощт амалхэр рагъэгъотынэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ лэжьэнэу, фитэу иIоф къыхихынэу, зэфагъэкIэ ыкIи фэшIу амалхэмкIэ лэжьэнэу ыкIи Iофынчъагъэм къыщаухъумэнэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI зэхэдзынчъэу зэфэдэ Iоф фэшI зэфэдэ уасэ къыратынэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI ежьыри иунагъуи цIыфым фэшъошэн псэукIэ иIэу зыгъэпсэун, ищыкIагъэ хъумэ зылыIэсышъунэу щыт сыд Фэдэр социалнэ къэухъумэныгъэхэмкIэ кIэгъэпытагъэу зы псэукIэ амал къезытын зылъэкIынэу зы лэжьэпкIэ фэшIу къыIэрыхьэнэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI ежьы ишIуагъэ пае хасэ (профсоюз, сендикэ) зэхищэнэу, ащ фэдэ зэхэщагъэм хэхьэнэу, хэтынэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зигъэпэсэфынэу, ынэгу зыригъэужынэу, пстэуми афэмыдэу илэжьэгъу пIалъэ цIыф фэшъуашэ шапхъэм итэу къыфагъэпсынэу, пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ илэжьапкIи къыратызэ гъэпсэфакIо дэкIынэу.Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ежьыри иунагъуи узынчъэн, тхъэгъо фэшъуашэ иIэу псэун пае шхыныгъо, шъуашэ, унэ ыкIи медицинскэ IэпыIэгъу ыгъотынэу. Хэти фитыныгъэ иI, Iофынчъагъэ, сымэджагъэ, фыкъуагъэ, лIыгъобагъэ, шъузэбагъэ, жъыгъэ ыкIи ежьым имыIэшIагъэ Iофыгъомэ къахэкIэу амалынчъагъэ, тхьэмыкIагъэ къылъысэу щытмэ къаухъумэнэу.Ныхэмрэ сабийхэмрэ фитыныгъэ яI ялыеу къыкIэлъыплъынхэу, къыдэIэпыIэнхэу. Зэрэщэгъэ зэлI-зэшъуз ибынэуи зэмышъхьэгъусэмэ къалъфыгъэуи щэрэт, сабий пстэуми а зы социалнэ къэухъумэныгъэ амалхэр язэфэдэу афагъэшъхьапэ.Хэтрэ цIыфи фит гъэсэныгъэ зэригъэгъотынэу. Анахь макIэмэ пэублэ ыкIи лъэбжъэ гъэсэныгъэр ахъщэнчъэу арагъэгъоты. Пэублэ гъэсэныгъэр уимыIэнкІэ амал имыІэу, егъэзыгъоу щыт. Техникэ ыкIи IэшIагъэ гъэсэныгъэр хэти фызэIухыгъэщт. Апшъэрэ гъэсэныгъэр зэхэдзынчъэу хэти фызэIухыгъэу щытын фае ежьым исэнауш (талант) елъытыгъэу.Гъэсэныгъэр цIыфым ицIыфыгъэм икъоу зыригъэужьыным фэшIоу гъэпсыгъэу ыкIи цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэ шъхьаIэхэмрэ афашIырэ уасэр, лъытэныгъэр ыгъэлъэшыным, кIигъэпытэным фэунэтIыгъэу щытын фае. Гъэсэныгъэм цIыфхэр ригъэгушIун фае расэ пстэуми, лъэпкъ пстэуми, дин куп пстэуми азфагу гулъытэ, зэгурыIо, зэфэшIуныгъэ, зэныбджэгъугъэ дэлъынэу ыкIи мамырныгъэр къыухъумэным пае Дунэепстэу Къэрал Зэгохьэныгъэм ригъэкIокIырэ лъэжьыгъэм зыригъэужьэу щытын фае.Сабиймэ арагъэгъотыщт гъэсэныгъэр зыфэдэщтыр къыхэзыхынэу фитыр, пстэуми апэрэу янэрэ-ятэрэ ары.Хэти фитыныгъэ иІ цІыф жъугъэ шIэнхабзэ псэукIэм фитэу хэхьэнэу, хэлэжьэнэу, гъуазджэр зыфигъэшъхьэпэнэу, шIэныгъэ зыужьыныгъэм хэлэжьэнэу ыкIи ар зыфигъэшъхьэпэнэу.Хэти фитыныгъэ иI ежьым къыгъэшIыгъэ шIэныгъэ, жабзэ (литературэ), гъуазджэ IэшIагъэхэм мылъкоу, пкIэу, уасэу, лъытэныгъэу къапакIорэр къыфаухъумэнэу.Хэти фэшъуаш мы джэпсалъэм къыщыхэщырэ цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ зэрагъэцэкIэшъунэу зы социалнэ ыкIи дунэепстэу гъэпсыкIэ системэ щыIэнэу.Хэти ежьы ицIыфыгъэ фитэу ыкIи икъоу зыригъэужьынэу амал къезытырэ цIыф жъугъэми къэралми фишIэжьын фаеу пшъэрылъхэр иIэх.Хэти ифэшъуашэхэр зыфигъэшъхьапэ ыкIи ифитыныгъэхэр зэрихьэ зыхъукIэ, нэмыкIми яфэшъуашэхэмрэ яфитыныгъэхэмрэ афадэн, ахэмэ лъытэныгъэ къафегъэшIыгъэн ыкIи демократичэскэ цIыф жъугъэм зэдыриIэ шэнхабзэр (этикэр), цIыф жъугъэ гъэпсыкIэр, щыIакIэр егъэшIокIоным иамалхэр къэухъумагъэ хъуным пае фэшIэу къэрал хабзэкIэ агъэнэфагъэ гъунапкъэмэ япхыгъэу щытыщт.Сыдэущтэуи орэхъу, мы цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ зыфэбгъэшъхьэпэ, зепхьэ хъущтэп Дунэепстэу Къэрал Зэгохьагъэм и гурылъ-гурышIэхэмрэ ибзыпхъэхэмрэ (принципхэмрэ) адимыштэу, апэшIуекIоу.Мы джэпсалъэм къыхиубытэрэ зы хэбзэ гъэуцугъи зыгурыбгъаIо хъущтэп мыщ къыщиIотыкIыгъэ хэбзэ гъэуцугъэмэ ащыщ горэр ыIэтынэу, иукъонэу хэтрэ зы къэрали, купи, нэбгыри фитыныгъэ риты фэдэу.E tuugnaadeko wonde keftingal horma kala neɗɗo e nder ɓesngu aadee e hakkeeji potɗi woni dnaɗɗuudi ndimaague potal e jam e nder aduna,E tuugnaade wonde ko baasgol heftinde kam e calogol tottude hakkeeji aade ngaddi barondiral e salaare sanndolin nde e nder aduna e kadihuccande adunam mo aade heɓi yamiroore haalde e miijiaa de no henanorii ɗum yontii ete kadi yimɓe poti jeyde koye mumen ceerta e kulol e baasal sabu aadee yiɗde ɗ um,E tuugnaade wonde ina teeŋti yo hakkeeji aadee ndeenire yamiroore laawɗinaande mbele aadee waasaa tonngeede e gullitaagol dowrowol so tawii fawaama kalfaandi kiisndi walla waawnere ɓ urtunde,E tuugnaade ina teeŋti nde ɓamtatoo ɓiyngu yummaagu hakkunde leyɗeele dimɗ uɗe,E tuugnaade e nanondiral leyɗeele caaktangal woondoore leyɗeele jowitiiɗe e hakkeeji gadani aadee bayɗi no ndimaagu, teddungal e nder potal rewɓe e worɓe. Leyɗeele ɗee koddirii e daranaade ɓamtaare renndo e ñiɓgol fannuji nguurndam moƴƴam,E tuugnaade e wonde leyɗeele dentuɗe jeytiiɗe ɗee, e ballondiral e fedde leyɗeele dentuɗe jeyɗe koye mumen pellitii ñiiɓnude horma hakkeeji aade kam e ndimaagu,E tuugnaade e ɓulngo renndaande ngam tafde hakkeeji aadee kam e ndimaagu, leyɗeele ɗee teeŋtinii nafoore ɓurtunde wonde e pellitgol, ko ndeen batu nguu nanondiri, holliti:Ngal-ɗoo nanondiral winndere yan keewal jowitiingal e hakkeeji aadee wayi ko no laawol gootol ñii ngam yettaade leyɗeete mbele yimɓe ɓee e renndooji ɗii mbaɗa ɗum e hakkillaaji mum e kala sahaa kadi et e jannginde e nehde mbele ɓamtoo horma hakkeelleji aadee e ndimaagukuule ƴettaama mbele saree e nder leyɗeele, ciynugol ngol ina foti feeñde, teskee e yimɓ e fof.Innama aadeeji fof poti, ndimɗidi e jibinannde to bannge hakkeeji. Eɓe ngoodi miijo e hakkilantaagal ete eɓe poti huufo ndirde e nder ɓ iynguyummaagu.Gooto kala ina waawi hokkunde hoore mum hakkeeji e ndima guuji kaalaaɗi e nanondiralngal tawa alaa paltagol nguru, mbaydi, leñol, ɗemngal, diine, iwdi leydi walla renndo, dañal, jibinande walla kala ngonka.E ko fawtii heen hay paltoor gooto woodataa e dow yowitaade e dawrugol, ñaawoore hakkunde leyɗeele fawaade e neɗɗo ummiiɗo leydi walla neɗɗo mo yowitaaki maa woni pawiɗo yamiroore laawɗinaande waawnde wonde fof.Innama aadee kala ina jogii hakke wuurde, e hakke ndimmagu kam e hakke ndeenka e kisal hoore mum.Hay neɗɗo gooto fotaani tonngaade e maccungaa gu maccungaagu e njeeygu aadee ko ko harminaa e no waawi si foraade fof.Hay neɗɗo gooto fotaani leepteede walla fiyeede piyle jaltuɗe neɗɗaagu walla koynooje.Neɗɗo kala ina jogii hakke annditireede neɗɗaagu mum e kaayitaaji ñaawaaɗi.Yimɓe fof poti e laamu ete poti fotde ndeendka e yeeso laamu. Yimɓe fof ina poti fotndeende e reeneede e heedi heedi baawɗo yaɓɓude kule ngal nanondiral yimɓe fofina poti reeneede e tooñannge tawa alaa paltoor.Neɗɗo kala ina jogii hakke wullitaade ñaawoore e leydi mum so tawii o gañaama, o tooñaama walla so hakkeeji makko njoolaama. ɗiin hakkeeji ina ngannde e laamu e ñaawooje.Hay gooto fotaani nanngeede sokee walla yaltinee leydi tawa ko e dow mbaawka e belaaɗe.Neɗɗo ina jogii hakke e heɗeede e nder potal e sahaa ñaawoore nde yowitaaki, nde waɗataa heedi-heeda (jinngataa). ñaawooɓe ɓenguurotaako poti ñaawde hakkeji fotdeeji neɗɗo fof ko takkaa haa heɓ ni ɗum ñaawore.Kala neɗɗo tuumaaɗo bonannde ina foti reweede haa ko fawaa e mum ko annde ina woodi walla alaa tawa ko ñaawoore laaɗinnaande nde suuɗaaka ñaawi e tawtingol ñaawoɓe luundiiɓe heedɓe bannge ñaaweteeɗo oo.Hay gooto fawetaake bonnannde walla war ngo tawa nde waɗatee ndee waawa wonde ko teeŋti e mum e yowitaade e laawol leydi walla laawol hakkunde leyɗeele. Ko noon ne hay gooto fawetaake sariya baɗɗo huunde tawa nde waɗetee ndee o jotondiraani heen.Hay gooto yaɓɓetaake, tooñee e nder nguurndam mum, e nder ɓesngu mum e nder jotondiral mum walla neɗɗaagu mum lesɗinee, naange hay gooto e dowlugol mum potaani ñifeede. Neɗɗo kala ina jogii hakke reenaneede ɗee geɗe teeŋtinooji ndimaagumum.Neɗɗo ina jogii hakke yahde ɗo welaa fof e no weliraa fof kam suɓaade hoɗannde mum e nder leydi.Neɗɗo ina jogii hakke yaltude leydi kala hay so tawii ko ndi makko kam e artude e leydi mum.E sahaa kulol, neɗɗo kala ina jogii hakke ƴeewde moolaare e dañde leydi moolndi ɗum e goɗɗe ɗee.Oo hakke noon waawaa fawaade e warde hoore doga ƴeewa moolɗo ɗum, o waawi fawaade tan ko e jamirooje fedde leyɗeele dentuɗe.Neɗɗo kala ina jogii hakke jeyeede e leydi, woni jogaade ngenndi.Hay gooto waawaa e dow belaaɗe haɗeede jogaade ngenndi walla waylude ngenn di.Caggal nde neɗɗo dañii duuɓi kelliƭuya so ko o debbo, so ko o gorko faltaa ki leñol, nguru, leydi ono jogi hakke resde maa reseede, o darna fooyre. Ko kamɓe poti heen hakkeeji jowitiiɗi e dewgal so ina humee walla so ina ittee (goorko e dewbo).Dewgal fawii ko e yiɗde resondireeɓo ɗiɗo ɓee wonaa ina fawee e waawnere.ɓesngo ko kam woni tergal gadanal e nder rendo ɓesngu inajogii hakke ndeenka immoraade e renndo kam e laamu leydi ndii.Kala neɗɗo walla dental yimɓ e ina jogii hakke e jeyal leydi.Hay gooto fotaani e amdu e waawde haɗeede jeyi mum.Kala neɗɗo ina jogii hakke ndimaagu miijo, hakkilantaagal kam e diine. Oon hakke ina roondii ndimaagu waylude diine kam e ndimaagu tabitinde diine mum walla yi yannde mum kañum gooto walla e wondude e woɗɓe. Ngaal tabitinal diine noon ina nona ko ɗuuɗii e ko feeñi fof tawa ko rewneede e dow jaŋde, walla dewal walla jamirooje diina oo.Neɗɗo ina jogii hakke e ndimaagu jogaade miijo e saaktude miijo mum ɗum firti ko joom mum fotaami hulde feeñninde miijo mum walla wiɗtude, heɓde kam e sarde miijooji e kabavuuji tawa woƴaaki keeri hakkunde leyɗeele e no sardaa fof.Neɗɗo kala ina jogii hakke e ndimaagu waɗde batu walla fedde nde wonaa fitina.Hay gooto fotaani waawneede jeyeede e fedde alay sago.Neɗɗo kala ina jogii hakke e jeyeede e terɗe gardiiɗe leydi mum. Tawa ko kañum e hoore mum walla tawa ko waabaade e ɓe yimɓe e cuɓii ina njooɗ añii leydi sabu joñeede geɗe mum.Neɗɗo kala ina jogii hakke ardineede walla joñeede geɗe/golle leydi e dow potal.Muuyaande leydi ndii ko ñiɓgol kalfaandi laamuuji ɗii. Ndiin kalfaandi ñiɓortoo tan sosde wooteeji cuɓoo suɓngo laaɓngo e leydi kala, tawa cuɓotoo ɗo kala ina tottee ndimaagu mum timmungu.Neɗɗo kala e nder renndo ina jogii hakke e ndeen ka renndoyankeewo. ɗumko weltaare hakkeeji fagguduyankoj e renndoyan heeji e pina yankooji katojinaa ɗi e ndimaagu e ɓamtaare aade e dow tuugnaade e ngonka leydi fof.Neɗɗo kala ina jogii hakke liggaade e dow potal hujjiaaji liggeey e ndeenka baasgol gollaade.Yimɓe fof poti fotde njoɓdi so tawii ɓe potii liggeey.Kala liggiɗo ina jogii hakke njoɓ di fotndi heen, njondi mbaawndi jogaade mo kaŋko e ɓesngu makko mbele njogoo ngonka moƴƴa tedduka. Njoɓdi ina haani timminireede catiiɗe renndoyankooje.Neɗɗo kala liggotooɗo ina jogii laawol tafde fedde wullitaare hakkeji liggeey walla yantondirde fedde liggotooɓe mum e pedle goɗɗe liggotooɓe so tawi eɗe ndenndi ngoƴ aaji e anniya.Neɗɗo kala ina jogi hakke e fooftere walla weltinde ɓernde num walla wooda ɗo haa’ɗni liggeey mum ete kala liggotooɗo ina jogii hakke e fooftere yoɓ eteende.Neɗɗ kala ino foti jogaade hakke nguurndam cemorɗam haa waawaa toppitaade cellal mum, ngonka mum eka ɓesngu mum haa teeŋti e nguura, koɗlci, safaara e geɗe renndo; omo jogii hakke e ndeenka so tawii o liggaaki, walla o sellaani ma walla o jodtaa de e doole mum, walla kes jooɗiiɗo, naywuɗo walla kala geɗe baasooje wallitde nguura ɗe pawaaki e bellanteeje.Jibinaaɗo debbo e sukaaku ina njogii hakke ballal e toppitaagol keeriiɗi. Sukaaɓe fof, woni a jibinaaɓe e nder dewgal walla caggal dewgal poti fotde to bannge ndeenka renndoyankeewo.Neɗɗo kala ina jogii hakke jaŋde jaŋde foti wonde ko nde alaa njoɓdi hay sinna ko to arwaniire e gadanal. Jaŋde sukaaɓe ina foti wonde alay sago. Jaŋde karallaagal ina foti huɓtidin’de: jaŋde toownde ina foti udditanaade moni kala taw alaa heedi-heeda, tawa ko e baawal mum.Jaŋde foti ko feertinde neɗɗankaagal, ɓeyda teddin’de hakkeeji innama Aadee, heɓde hoore mum. Ina foti waalitde paamondiral, muñundiral, cehilaagalhakkunde leyɗeele e kala senngooji leƴƴi walla diineeji, fawitii heen ɓamtaare golle dowlaaji dentuɗi ngam moƴƴere ina duumoo.Jibinaaɓe ina poti suɓaade hol fannu jaŋde ndokkata sukkaaɓe mumen.Neɗɗo kala ina waawi e sago mum jeyeede e ɓamtugol pinal rennde mum, huutoroo ñeeñe e wallitde ɓamtaare ganndaliyankeewal e kala ɓure jaltooje heen.Neɗɗo kala ina jogii hakke ndeenka muuyaaɗe mum to bannge neɗɗankaagal e jawɗi tuugniiɗe e ɓulgno ganndal, coñce, ñeeñal ɗe o tafi.Neɗɗo kala ene foti daranaade ñiɓagol hakkeeji innama aadee kam e ndi maagu mum to bannge renndo e nder winndere mbele kuule kaalaaɗe ender ngalɗo nanondiral njetto faandaare toɗɗaande nde.Innama aadee ina jogii hujjaaji fayde e renndo ngo ngannduɗaako ɓamtaare huuɓtidinde neɗɗankaagal makko tan waawi wootde.E nder kuutorogol hakkeeji makko kam e naftorogol ndimaagu makko, moni kala fawaa e mum tan ko ɗooftogol sarɗiyeeji ngam teeŋtin’de keftingol e nehtanagol hakkeejie wodɓe ngam timminde neɗɗaŋ kaagalngam geɗe denndaande kam e ngonka moƴƴa kuuɓtidinɗo ngam dañje renndo potal.Ɗii hakkeeji e nguu ndimaagu mbaawa dañeede e dow luundaare paandaalee muuyaabe dowlaaji dentuɗi.Hay kuulal gootal gummingal e ngal ɗo nanondiralfotaani jaggireede ummii ko e leydi, walla dental keeringal, walla neɗɗo keeriiɗo. Hay neɗɗo gooto, walla dental walla leydi potaani jogaade golle tawa faandaare mumen ko firtude hakkeejie e ndimaagu kalaaɗi e nder nanondiral ngal.Tekintettel arra, hogy az emberiség családja minden egyes tagja méltóságának, valamint egyenlő és elidegeníthetetlen jogainak elismerése alkotja a szabadság, az igazság és a béke alapját a világon,Tekintettel arra, hogy az emberi jogok el nem ismerése és semmibevevése az emberiség lelkiismeretét fellázító barbár cselekményekhez vezetett, és hogy az ember legfőbb vágya egy olyan világ eljövetele, amelyben az elnyomástól, valamint a nyomortól megszabadult emberi lények szava és meggyőződése szabad lesz,Tekintettel annak fontosságára, hogy az emberi jogokat a jog uralma védelmezze, nehogy az ember végső szükségében a zsarnokság és az elnyomás elleni lázadásra kényszerüljön,Tekintettel arra, hogy igen lényeges a nemzetek közötti baráti kapcsolatok kifejeződésének előmozdítása,Tekintettel arra, hogy az Alapokmányban az Egyesült Nemzetek népei újból hitet tettek az alapvető emberi jogok, az emberi személyiség méltósága és értéke, a férfiak és nők egyenjogúsága mellett, valamint kinyilvánították azt az elhatározásukat, hogy elősegítik a szociális haladást és nagyobb szabadság mellett jobb életfeltételeket valósítanak meg,Tekintettel arra, hogy a tagállamok kötelezték magukat arra, hogy az Egyesült Nemzetek Szervezetével együttműködve biztosítják az emberi jogok és alapvető szabadságok általános és tényleges tiszteletbentartását,Tekintettel arra, hogy a jogok és szabadságok mibenléte tekintetében közös felfogás kialakításának a legnagyobb jelentősége van az említett kötelezettség maradéktalan teljesítésének szempontjábóla közgyűlés kinyilvánítja az emberi jogok egyetemleges nyilatkozatátmint azt a közös eszményt, amelynek elérésére minden népnek és minden nemzetnek törekednie kell abból a célból, hogy minden személy és a társadalom minden szerve, állandóan szem előtt tartva a jelen Nyilatkozatot, oktatás és nevelés útján előmozdítsa e jogok és szabadságok tiszteletbentartásának kifejlesztését, valamint azoknak fokozatosan megvalósuló hazai és nemzetközi jogszabályok útján történő általános és tényleges alkalmazását és elismerését mind a tagállamok népei között, mind pedig a joghatóságuk alatt álló területek népei között.Minden. emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek.Mindenki, bármely megkülönböztetésre, nevezetesen fajra, színre, nemre, nyelvre, vallásra, politikai vagy bármely más véleményre, nemzeti vagy társadalmi eredetre, vagyonra, születésre, vagy bármely más körülményre való tekintet nélkül hivatkozhat a jelen Nyilatkozatban kinyilvánított összes jogokra és szabadságokra.Ezenfelül nem lehet semmiféle megkülönböztetést tenni annak az országnak, vagy területnek politikai, jogi vagy nemzetközi helyzete alapján sem, amelynek a személy állampolgára, aszerint, hogy az illető ország vagy terület független, gyámság alatt áll, nem autonóm vagy szuverenitása bármely vonatkozásban korlátozott.Minden személynek joga van az élethez, a szabadsághoz és a személyi biztonsághoz.Senkit sem lehet rabszolgaságban, vagy szolgaságban tartani, a rabszolgaság és a rabszolgakereskedés minden alakja tilos.Senkit sem lehet kínvallatásnak, avagy kegyetlen, embertelen vagy lealacsonyító büntetésnek vagy bánásmódnak alávetni.Mindenkinek joga van ahhoz, hogy jogalanyiságát bárhol elismerjék.A törvény előtt mindenki egyenlő és minden megkülönböztetés nélkül joga van a tőrvény egyenlő védelméhez. Mindenkinek joga van egyenlő védelemhez a jelen Nyilatkozatot sértő minden megkülönböztetéssel és minden ilyen megkülönböztetésre irányuló felbujtással szemben.Minden személynek joga van az alkotmányban vagy a törvényben részére biztosított alapvető jogokat sértő eljárások ellen a hazai bíróságokhoz tényleges jogorvoslatért folyamodni.Senkit sem lehet önkényesen letartóztatni, őrizetbe venni vagy száműzni.Minden személynek teljesen egyenlő joga van arra, hogy ügyét független és pártatlan bíróság méltányosan és nyilvánosan tárgyalja, s ez határozzon egyrészt jogai és kőtelezettségei felől, másrészt minden ellene emelt bűnügyi vád megalapozottsága felől.Minden büntetendő cselekménnyel vádolt személyt ártatlannak kell vélelmezni mindaddig, amíg bűnősségét nyilvánosan lefolytatott perben, a védelméhez szükséges valamennyi biztosíték mellett, törvényesen megállapítják.Senkit sem szabad elítélni oly cselekményért vagy mulasztásért, amely elkövetése pillanatában a hazai jog vagy a nemzetközi jog szerint nem volt büntetendő cselekmény. Ugyancsak nem szabad súlyosabb büntetést kiszabni, mint amely a büntetendő cselekmény elkövetése pillanatában volt alkalmazható.Senkinek magánéletébe, családi ügyeibe, lakóhelye megválasztásába vagy levelezésébe nem szabad önkényesen beavatkozni, sem pedig becsületében vagy jó hírnevében megsérteni. Minden személynek joga van az ilyen beavatkozásokkal vagy sértésekkel szemben a törvény védelméhez.Az államon belül minden személynek joga van szabadon mozogni és lakóhelyét szabadon megválasztani.Minden személynek joga van minden országot, ideértve saját hazáját is, elhagyni, valamint saját hazájába visszatérni.Minden személynek joga van az üldözés elől más országban menedéket keresni és a más ország nyújtotta menedéket élvezni.Erre a jogra nem lehet hivatkozni közönséges bűncselekmény miatti. kellőképpen megalapozott üldözés, sem pedig az Egyesült Nemzetek céljaival és elveivel ellentétes tevékenység esetében.Minden személynek joga van valamely állampolgársághoz.Senkit sem lehet sem állampolgárságától, sem állampolgársága megváltoztatásának jogától önkényesen megfosztani.Mind a férfinak, mind a nőnek a házasságra érett kor elérésétől kezdve joga van fajon, nemzetiségen vagy valláson alapuló korlátozás nélkül házasságot kötni és családot alapítani. A házasság tekintetében a férfinak és a nőnek mind a házasság tartama alatt, mind a házasság felbontása tekintetében egyenlő jogai vannak.Házasságot csak a jövendő házastársak szabad és teljes beleegyezésével lehet kötni.A család a társadalom természetes és alapvető alkotó eleme és joga van a társadalom, valamint az állam védelmére.Minden személynek, mind egyénileg, mind másokkal együttesen joga van a tulajdonhoz.Senkit sem lehet tulajdonától önkényesen megfosztani.Minden személynek joga van a gondolat, a lelkiismeret és a vallás szabadságához, ez a jog magában foglalja a vallás és a meggyőződés megváltoztatásának szabadságát, valamint a vallásnak vagy a meggyőződésnek mind egyénileg, mind együttesen, mind a nyilvánosság előtt, mind a magánéletben oktatás, gyakorlás és szertartások végzése útján való kifejezésre juttatásának jogát.Minden személynek joga van a vélemény és a kifejezés szabadságához, amely magában foglalja azt a jogot, hogy véleménye miatt ne szenvedjen zaklatást és hogy határokra való tekintet nélkül kutathasson, átvihessen és terjeszthessen híreket és eszméket bármilyen kifejezési módon.Minden személynek joga van békés célú gyülekezési és egyesülési szabadsághoz.Senkit sem lehet valamely egyesületbe való belépésre kőtelezni.Minden személynek joga van a hazája közügyeinek igazgatásában akár közvetlenül, akár szabadon választott képviselői útján való részvételhez.Minden személynek egyenlő feltételek mellett joga van saját hazájában közszolgálati állásokra való alkalmazásához.A közhatalom tekintélyének alapja a nép akarata; ez az akarat egyenlő szavazati jog és titkos szavazás vagy a szavazás szabadságát ezzel egyenértékűen biztosító eljárás alapján időszakonként tartandó tisztességes választáson kell hogy kifejezésre jusson.Minden személynek mint a társadalom tagjának joga van a szociális biztonsághoz; minden személynek ugyancsak igénye van arra, hogy -az államok erőfeszítései és a nemzetközi együttműködés eredményeképpen és számot vetve az egyes országok szervezetével és gazdasági erőforrásaival- a méltóságához és személyiségének szabadon való kifejlődéséhez szükséges gazdasági, szociális és kulturális jogait kielégíthesse.Minden személynek joga van a munkához, a munka szabad megválasztásához, a méltányos és kielégítő munkafeltételekhez és a munkanélküliség elleni védelemhez.Az egyenlő munkáért mindenkinek, bármilyen megkülönböztetés nélkül egyenlő bérhez van joga.Mindenkinek, aki dolgozik, olyan méltányos és kielégítő fizetéshez van joga, amely számára és családja számára az emberi méltóságnak megfelelő létet biztosít és amelyet megfelelő esetben a szociális védelem összes egyéb eszközei egészítenek ki.Minden személynek joga van a pihenéshez, a szabad időhöz, nevezetesen a munka időtartamának ésszerű korlátozásához, valamint az időszakonkénti fizetett szabadsághoz.Minden személynek joga van a pihenésre és szabadidőre, beleértve a munkaidő ésszerű korlátozását és az időszakos fizetett szabadságot.Minden személynek joga van saját maga és családja egészségének és jólétének biztosítására alkalmas életszínvonalhoz, nevezetesen élelemhez, ruházathoz, lakáshoz, orvosi gondozáshoz, valamint a szükséges szociális szolgáltatásokhoz, joga van a munkanélküliség, betegség, rokkantság, özvegység, öregség esetére szóló, valamint mindazon más esetekre szóló biztosításhoz, amikor létfenntartási eszközeit akaratától független körülmények miatt elveszíti.Az anyaság és a gyermekkor különleges segítséghez és támogatáshoz adnak jogot. Minden gyermek, akár házasságból, akár házasságon kívül született, ugyanabban a szociális védelemben részesül.Minden személynek joga van a neveléshez. A nevelésnek, legalábbis az elemi és alapvető oktatást illetően, ingyenesnek kell lennie. Az elemi oktatás kötelező. A technikai és szakoktatást általánossá kell tenni; a felsőbb tanulmányokra való felvételnek mindenki előtt -érdeméhez képest- egyenlő feltételek mellett nyitva kell állnia.A nevelésnek az emberi személyiség teljes kibontakoztatására, valamint az emberi jogok és alapvető szabadságok tiszteletbentartásának megerősítésére kell irányulnia. A nevelésnek elő kell segítenie a nemzetek, valamint az összes faji és vallási csoportok közötti megértést, türelmet és barátságot, valamint az Egyesült Nemzetek által a béke fenntartásának érdekében kifejtett tevékenység kifejlődését.A szülőket elsőbbségi jog illeti meg a gyermekeiknek adandó nevelés megválasztásában.Minden személynek joga van a közösség kulturális életében való szabad részvételhez, a művészetek élvezéséhez, valamint a tudomány haladásában és az abból származó jótéteményekben való részvételhez.Mindenkinek joga van minden általa alkotott tudományos, irodalmi és művészeti termékkel kapcsolatos erkölcsi és anyagi érdekeinek védelméhez.Minden személynek joga van ahhoz, hogy mind a társadalmi, mind a nemzetközi viszonyok tekintetében olyan rendszer uralkodjék, amelyben a jelen Nyilatkozatban kinyilvánított jogok és szabadságok teljes hatállyal érvényesülhessenek.A személynek kőtelességei vannak a közösséggel szemben, amelynek keretében egyedül lehetséges a személyiség szabad és teljes kifejlődése.Jogainak gyakorlása és szabadságainak élvezete tekintetében senki sincs alávetve más korlátozásnak, mint amelyet a tőrvény kizárólag mások jogai és szabadságai elismerésének és tiszteletbentartásának biztosítása érdekében, valamint a demokratikus társadalom erkölcse, közrendje és általános jóléte jogos követelményeinek kielégítése érdekében megállapít.Ezeket a jogokat és szabadságokat semmi esetre sem lehet az Egyesült Nemzetek céljaival és elveivel ellentétesen gyakorolni.A jelen Nyilatkozat egyetlen rendelkezése sem értelmezhető úgy, hogy az valamely állam, valamely csoport, vagy valamely egyén részére bármilyen jogot adna arra, hogy az itt kinyilvánított jogok és szabadságok megsemmisítésére irányuló tevékenységet fejtsen ki, vagy ilyen cselekményt elkövessen.Padrinhado e porclamado num Assembleia Geral di quel grupo di trabadjo qui fazê quel Resoluçon 217A (III) di 10 di Dizembro di 1948Nu ta considrâ qui, riconhecimento di dignidadi qui ta fazê parti di tudo membro di família humano e di sês drêto qui ê igual e qui nu ca podê squecê, nem ficâ separado di el, ê fundamento di liberdadi, di justiça e di paz di riba di ês mundo;Nu ta considrâ qui, disconhecimento e disprezo di drêto di tudo homi e di tudo mudjer lêbanu pa fazê cusas di rundade qui bem raboltâ concença di tudo Humanidadi. Nu sa ta spèrâ pa tchigâ um mundo undi tudo ser humano ta bem podê ser libri di podê papiâ e di crêditâ, liberto di terror e sim medo di pássâ fomi e di miséria. Tudo ês cusa bem ta ser porclamado cuma um inspiraçon muto importanti pâ nôs tudo: pâ homi e pâ mudjer.Nu ta considrâ qui ê essencial quel porteçon di drêto di homi e di mudjer dento di um rigimi di drêto, pamodi ês ca bem ta ser impurrado, num ricurso supremo, pâ bai pa ribolta contra tirania e opresson.Nu ta considrâ qui’ê essencial si nu bem incorája quel disenvolvimemto di relaçon di amizadi di naçon co naçon.Nu ta considrâ qui, naquel Carta, tudo pôbo di "Naçon Unido" ta porclama, ôto bez, qui eres tem fé na drêto fundamental di homi e di mudjer, na dignidadi e na valor de tudo péssoa humano, na igualdadi di drêto di homi e di mudjer, e ês diclara cuma ês sta resolvido pa bai favorecê purgresso social e eres sa ta bai ránjâ midjor condiçon di bida di pa dénto di muto más liberdadi.Nu ta considrâ qui tudo Estado membro dês grupo ta compromête pa pormovê na cooperaçon co Organizaçon di Naçon Unido, quel ruspêto universal e efectivo di drêto e di liberdadi fundamental.Nu ta considrâ qui um concepçon comum di êssi drêto e liberdadi ê di muto más importança pa podê dâ completo satisfaçon pa essi compromisso.Assembleia Geral Nês Assembleia eres ta porclama qui, quel Declaraçon Universal di Dreto di Homi (homi ô mudjer) cuma um ideal comun pa tchiga na tudo pobo e na tudo naçon, pamódi qui, tudo individu e tudo orgão di sociedadi, si ês tenê el constantimenti na sprito, ês debê sforçâ pa, na ensino e na educaçon, ês podi bem disenvolvê ruspêto dês drêto e liberdadi e eres, podi pormovê, co midida porgressive di ordi nacional e internacional, sê reconhecimento e sê aplicaçon universal e efective, tanto na meio di populaçon di própi estado membro cuma naquêl di tudo territóri colocado debaixo di sês jurisdiçon.Tudo ser humano na ês mundo nacê libri e igual na sê dignidade e na sês drêto. Na sês razon e na sês concénça, tudo arguem debê porcêdê pa co tudo guenti na sprito di fraternidadi.Tudo ser humano na ês mundo podi invocâ di drêto e di liberdadi qui sa ta ser porclamado nês Declaraçon li, sem distinçon algum di ôto, nomeadamenti, di raça, di cor, si el ê homi ô mudjer, si el tem ôto lingua, di religion ô di ôto crença, di opinion política, ô ôto li, di orija nacional ô social, di fortuna, di undi ê nacê ô di calquer ôto situaçon.Dispôs disso tudo, ninguêm ca podê bem fazê ningum distinçon fundamentado na statuto político, na cusas di tribunal qui ta tchomádo "jurídico", ô internacional, di país ô di naçon undi bu nacê, nim qui esse naçon ô território di naturalidade d’ess péssoa mésmo qui essi país stâ indipendenti, ô stâ dibaxo di ordi di ôto, ô si el stâ libre ô dibaxo di algum limitaçõn di aôtoridadi, qui nu podê tchoma’l "di soberania".Tudo arguém tem drêto di sê bida, di tem liberdadi e, tem di tem sigurança di el própri.Ninguêm al podê ficâ scrabo ô na catibêro; ficâ scrabo ô tráto di scrabo ê ca pirmitido, di calquer manêra qui bem ta ser.Ninguêm ca podê bem ser torturado nin podê tem castigo, ô bem tem tratamento di brutalidadi, tratamento horrive ou di disonra.Tudo homi di Deus tem drêto di ser conchido na tudo lugar di sê própri péssoa djusto tambê na cusas di tribunal.Tudo nôs é igual diante di lei e, sem distinçon, nu tem drêto pa igual porteçon pa ser difendido dento di lei. Tudo nôs tem drêto di bem ser portegido di mesma manêra, di calquer discriminaçon que podê bem alterâ ès Declaraçon di qui nu sa tâ flâ e contra calquer fomentaçon pa fazê ès discriminaçon.Tudo guenti tem drêto pa ricurso efectivo di quêxa na jurisdiçon nacional compitenti, di tudo cusa qu’ê sabê qui tâ violâ nôs drêto qui tem más fundamento e qui é reconhecido na lei ô na Constituiçon.Ninguêm podê, di calquer manêra, bai sêr lebádo pa prison, ô ficâ na prison, ô ser mandado di castigo pa longe di sê téra. (Es cusa li ê ta tchomado di "exílio").Tudo péssoa tem drêto, por igual, qui sê causa bem ta ser judiciado na igualdade e publicamenti julgado num tribunal indipendenti e justo qui ta bem dicidi di sês drêto e di sês obrigaçon ô di razon di calquer acusaçon na assunto di tribunal qui ês bem pô contra el.Tudo arguêm qui ta bem ser pontádo di um acçon di culpa, nu tem qui pensa qu’el stâ nôcenti tó qui si culpa bem ficâ sclarecido dénto di lei na andamento di um porcesso público undi tudo garantia necessário di difésa debê bem ser garantido pâ el.Ninguêm al pode ser condenado por acçon ô por omisson, si na occasion qu’el ta fazêba el, tudo es cusa ca era proibido dénto di lei di si téra ô di lei internacional. Di mesma manêra um djuiz ca podê sentenciâ castigo más pêsado di quêl que divia di ser na hora qui quel delito baba ta ser fêto.Ninguêm podê sofrê di intromisson arbitrário na sê bida di el própi, na di sê familia, na domicilio di sel, ô na sê carta di correio, nim el ca podê ser tacádo na si honra e reputaçon. Ninguêm al pôdi tem intromisson arbitrário na si bida di el própi, na si familia, na si casa ô na carta di sel qui bem di correio, e ninguêm podê flâ mal di honra e reputaçon di cada um. Contra tudo ès intromisson ô ataqui, tudo arguêm tem drêto di ser portegido pa lei.Tudo arguêm tem drêto di àndâ pâ tudo lado, e di scôdjê si casa pa morâ dento di um Estado.Tudo arguêm tem drêto di bandônâ calquer téra undi qu’ê stâ, mesmo si ê undi ê nacê, e el tem drêto di bolta para si téra cando el crê.Tudo péssoa qui sa ta ser persiguido tem drêto di porcurâ e di benificiâ di asilo na ôtos naçon.Ês drêto li ca podê, contudo, bai ta ser invocádo na caso di algum porcesso, qui el realmenti tem e qui dja tem crimi di drêto comum ô di actividadi contrário di finalidade e di licerce di Naçon Unido.Tudo individe tem drêto di tem sê nacionalidadi.Ninguêm ca podê ser, arbitràriamenti, privado di sê nacionalidadi nim di drêto di mudâ di nacionalidadi.A partir di idadi nòváti, tudo homi co tudo mudjer tem drêto di cása e di construí sê família sem limitaçon nim di raça, nacionalidadi ô religion. To-qui durâ casamento e na hora di sê separaçon ês dôs tem igual drêto.Casamento ca podê ser cèlèbrado sem libi e pleno consentimento di quês qui sa ta bai ser marido e mudjer na futur.Família ê um elemento natural e fundamental num sociedadi e el tem drêto di ser portegido di sociedadi e di Estado.Tudo péssoa, individual ô juntamenti, tem drêto di tem sê propriedade.Ninguêm podi bem ta ser, arbitràriamenti, privado di sê propriedade.Tudo péssoa tem drêto di tem liberdadi di pensamento, di concénça e di religion; ês drêto li ta implicâ liberdadi di mudâ di riligion ô di convicçon, asi cumâ quel liberdadi di maniféstâ sê religion ô sê convicçon, si el stâ só, el co el, ô cô ôtos, tanto na meio di público ô em particular, na qu’ê ta fazê sempri, tudo dia, na sê religion e na quêl qui, na Portugal, ês ta tchomâ "ritos".Tudo individe tem drêto di tem liberdadi di opinion e di papiâ, sim porblema; assi el tem drêto di ca ser incomodado por causa di sês opinion e el pôdê porcurâ ricebê e spádjâ, sem consideraçon di frontêra, calquer informaçon e idêa, di calquer modo qui el crê fazê êl.Tudo arguêm tem drêto na liberdadi di reunion e di associaçon co intençon di paz.Ninguêm podi ser obrigado pa fazê parte di calquer associaçon.Tudo péssoa tem drêto di fazê parti na direçon di negôce público di sé téra, quer direitamenti ô por intermédi di representanti librementi escodjido.Tudo péssoa tem drêto di entrâ na funçon pública di sé téra,ô di sé país.Vontadi di pôbo ê quel licérce di ôtoridadi di poder di público; ê debe mostráno-el co eleiçon sério qui ta bem ser fêto, na tempo marcado, por votaçon geral na condiçon di igualdadi co voto sicreto ô si-ma-dja um processo equivalenti podi garanti liberdadi di voto.Tudo guenti, qui ê mom di um sociedádi, tem drêto pâ tem segurança social e el pôdê, dénto di lei, com tudo ligitimidade, exigi satisfaçon di sês drêto economico na sociedádi e di cultura indispensave, graça qui nu tem qui dâ na esforço nacional e na cooperaçon internacional, di harmonia co organizaçon e co recurso di cada país.Tudo guenti tem di tem trabadjo, di podê scodjê sê trabadjo, co condiçon igual e qui podê satisfazêl na trabadjo e el podê tem proteçon contra falta di trabadjo. (disemprego)Tudo arguêm tem drêto, sim discriminaçon ninhum, pâ tem salário di harmonia co sê trabadjo. Salário igual pa trabadjo igual.Quem qui trabadja tem drêto di tem remuneraçon equitativo e satisfatório pa podê pirmiti pa el e pâ sê família um existença conformi co dignidadi humano e, completado, si for possive, co tudo ôto meio di porteçon social.Tudo péssoa tem drêto di fundâ co ôtos péssoa, quel sindicato, e di bem filiâ na sindicato qui ta bem difendi sês interessi.Tudo péssoa tem drêto pâ discansa e pa sê lazer e, naturalmente, ê tem limitaçon qui nu ta cêta, qui ê quel di duraçon di trabadjo e di féria, qui ês tem obrigaçon di pagano.Tudo péssoa tem drêto pa tem um condiçon di bida suficienti pa da’l sigurança pâ êl e pâ família, na saúde e na larguéza, principalmenti na qui nu ta cumé, na nôs rôpa, pa tem undi el podê alôjâ arguêm, pa ser sistido pâ dôtor e tambê na serviço social necessáre, e ê tem drêto na sigurança social si el sta sim trabadjo, tambê na doénça, e inda naquel qui ê estropiado, qui câ tem marido, qui stâ na bedjiça, ô nôtos caso, di perdê manêra di tem meio di subsistença, por cusa qui podê ser indipendenti di sê vontade.Maternidade e infança tem drêto di tem djuda e di ser amparado co muto cudado. Tudo minino qui nacê dénto ô fora di casamento, ta goza di mésmo porteçon social.Tudo péssoa tem drêto pa tem educaçon. Educaçon débê di ser di graça, pelo menos quel qui ê parcêdo co quel di scóla elementar fundamental. Quel scola elementar ê obrigatóre. E n’es scóla técnica e profissional dêbê di ser pa tudo criança sem distinçon; pa nu èntrâ num scóla superior, el dèbè stâ aberto pâ tudo guenti por igual e, segundo sês capacidadi e sês merecimento.Educaçon debê pontâ pa espádjâ um completo expanson di personalidadi di tudo homi co tudo mudjer e pa reforçâ drêto e liberdadi fundamental di tudo homi co tudo mudjer e di liberdadi di más fundamento e ê debê djuda pa nu compreendê midjor quel tolerância e amizadi di naçon co naçon e di tudo grupo racial ou di riligion como tambê quel crescimento di actividadi di Naçon Unido pa conserbâ paz.Pai co mai tem prioridadi di tem drêto pa scodjê calquer educaçon pâ dâ sês fidjo ô fidja.Tudo pessoa tem drêto di tomâ, parti librimenti, na bida cultural di comunidadi, di gozâ tudo arte e di participâ na porgréss di ciença e na benéfice qui podê resulta di tudo ês cusa li.Tudo guenti tem drêto di ser portegido na sê interesse moral e material qui podê stâ ligado na calquer produção di cusas de ciença, di escrita ou di arte di sê lavra.Tudo péssoa tem drêto pâ bem pô, na plano social e na plano internacional, um órdi qui podê ser capaz di tornâ completamente efectivo tudo drêto e liberdadi qui nu cabà di flâ nês Declaraçon li.Um péssoa tem obrigaçon pâ co sê comunidade, fora di onde ê ca tem possibilidadi di tem quel libri e completo desenvolvimento di sê personalidadi.Na exercice dessi drêto e cando é ta gozâ essi liberdadi, ninguêm podê fica dipendenti, sinau naquel limitaçon fêto e estabilicido, exclusivamenti pa fazê pormoçon di reconhecimento e quel respêto di drêto e liberdadi di ôtos guenti pâ podê satisfazê quês exigença justo di môral, di ordi pública e di bem-estar num sociedadi democrata.Em ninhum caso essi drêto e liberdadi ta bem podê ser exercido em contrário di fim e di princípos di Naçon Unido.Ningum disposiçon di êss Declaraçon li, podê bem ta ser intendido di um manêra qui podê bem involvê pa calquer Estado, grupo di guente ô um sô péssoa, quel drêto di bem fazê calquer actividade ô di particâ algum cusa qui podê bem destroncâ drêto e liberdadi qui nu sa tâ cabâ di flâ.Lisiku lya 10 Disemba 1948, Lukumbi Lukulu lwa Umoja wa Vilambo lunihaula na kuhumya lilove lya vilambo lya wasa wa vanu. Lilove alino lihumile baada ya chilambo chohechohe kupanyana ding’ondo ding’ulu dimbili. Lukumbi anelwo lulembedile kila chilambo chihumye lilove alino livahwikile vanu vake kwa kulangudya, kusomesa, kusomela, kuhaula n’disule na n’disehemu dinji kuvele na ilimu.Ili kuhinikiha kuchidono wasa wa vanu unawuniwa, na Tansania inaunila wasa anewo, lilove alino lihumile M’chimakonde ili valembela usoma vavike wasa wene mun’tima mwavo vene na vanu vanji. Koka chive chihinde cha kukonyelela kuwuniwa kwa wasa wene m’manu na lyene lipanda.Vanu vohevohe vavelekwa valendene na wasa wavo unalandana. Umoja wa Vilambo uhumije lilove alino m’malove lapeyapeya na lakakamadidye ili kila munu amale wasa wake. Wasa unang’owo wako. Uumale wasa wako, yangata uvahaulila vanji vanu na uwunile wasa wene muchi wako na wa vanji vanu.Vanu vohevohe vaidile n’chilambo valendene. Vanijaliwa ulimala vene. Pavele vanu pave na ulongo.Kila munu ilembelewa ave na wasa uhaulidiwije n’nilove alino bila uvalangila asili, langi, chivelekwa, litawa au chinu chinji chohechohe. Panave na kutondolanya vanu ing’anya ya siasa, ding’umbi dya shelia, vilambo vivaholoka, bila uvalangila kama vilambo anevyo vinatawaliwa au nanga.Kila munu alembelewa kwikala pachilambo alitukutwile na wunu wake.Munu akava n’twana, wala vakan’sumisa, na lilove alino linalimbidya usumisana vanu.Munu analage, anapate mateso, ukatili, au ubanika.Wunuwake munu uvele m’munu na umaikane pashelia.Pahelia vanu vohevohe vanalingilana na vakatondoleka. Shelia ivawunila vanu vanahapanyike.Vitukutuku vyohevyohe vin’nimbidya munu ulitukutula kama chilembelewa n’katiba au n’shelia, vilonjelewe n’ding’umbi dya shelia.Munu vanantaye n’jela, kun’chimila wala kum’minganga chihi chiwukuwuku .Kila munu apilikaniwe muchi vanu vanji palikuwa, vanan’hyape. Akava na ing’anya ihile nawinang’e atongwele na lukumbi lwohelwohe lumpilikanile.Munu akava na ing’anya vakamwamba kukola ihonjela vakanamba kumpelekedya kuvatongolela ing’anya yene. Lukumbi lupilikanila ing’anya luve lwa d’jahala chilambo chohechohe uchipilikana.Munu vakamwamba kukola ihonjela ikavaidile kuva ing’anya pachilambo au pashelia. Munu vakan’tika lijamanda lipitile ihonjela yene.Pavayikele vanu mmakaya mwavo munu anan’banihe munu mwave. Makaya na vilambo vivawunile vamakaya vohevohe, vinahapanye vanu.Munu avele na wasa wa kwonga chalembela mwene na kuyikala kwalembela mwene n’chilambo.Munu avele na wasa wa kuwuka pachilambo na kuwuya kavila n’chilambo mwakeMunu avele na wasa wa kutukutila m’milambo vinji na kuwuniwa na vilambo vinji vana’nmwalale.Wasa unang’o ukapawa ndulu munu vakamwamba kukola ihonjela pashelia, hasa ding’anya dikavele dya siasa au chinji chinu chikavaila au chikalandana na matulubu la Umoja wa Vilambo.Akava kwave munu ave na wasa wa kuva n’chilambo kama vachilambo vanji.Munu akalambela mwene uhama vanan’nimbidye uhama n’chilambo na ubadili uchilambo wake.Valume na vamahe vakudile vayikalane bila kulola dini wala litawa. Vayikalane uvalingilana pa-ulombi wavo na hata vakahapukana.Ulombi upawe kama n’nume na n’mahe vakatamwana vene.Ing’ande ivele na n’nume, n’mahe na vanyachi lyiva likolo lya litawa. Likolo anelyo lilembelewa liwuniwe pachilambo pohepohe.Munu avele na wasa wakuva na dimali dyake mwene au dya kukundanila na vanji.Munu vakampokonyola chihi dimali dyake.Munu avele na wasa wa ding’ano, dini, na akalembela mwene aleke chihi dini, na avele na wasa wa kusokolela kuyoha kwa mahoka lake.Munu avele na wasa wa kutongola palikuwa. Avele na wasa wa kuwunila ding’ano dyake bila kun’mahani. Avele na wasa wa kuhumya na kupwechela ding’ano, na hata usumba mapalu la vilambo, akalambela.Munu avele na wasa wa kukojana na vanu vanji weka au mmakuwa.Munu vanan’kolokohe ulundana na likuwa lya vanu.Munu avele na wasa wa kukumila mwene au upitila kwaki munu atondolewidye na a’likuwa kunakumila kulipanda.Vanu vakahapanyika pa kuyavana dihuduma dilembelewa n’makaya.Lipanda lilondodye chilelembelewa na likuwa lya vanu. Vanu vene vakumilane kun’tondola munu wa kuyikala kulipanda.Munu avele na wasa wa kuwuniwa na a’chilambo mwave, na vanu vohevohe vatumbame kukumilana na vilambo vinji kulunda vitukutuku vyohevyohe vilembelewa na umi wa kila munu.Munu avele na wasa wa kutondola na kukola madengo na pa kukolela mdengo lene. Pavele na madengo munu vanamwine wasa wa kukola madengo.Bila utondolewa, munu van’tomolele chinu chilandene na madengo lakodile.Munu akakola madengo van’tomolele chinu chihumya vilyo vyake mwene, vajawe au n’twave na vanyachi vake.Munu vakan’nimbidya kulundana na vavake kukola madengo chin’nkumi na kuwunila matulubu lavo.Munu ave na wasa wa mbone wa kupumulila na chipindi chimaikana cha madengo. Wasa wapumulila van’tomolele (van’nipe).Munu na kaya yake ave na wasa wa umi wa mbone. Nkaya vave na wasa wa kupata vilyo, vya kuwala, ing’ande, wasa wa kupata n’tela vakawuwula, na kuwuniwa na chilambo. Munu ave na wasa wa kulama pokoha madengo, pawuwula, akalamala, akava n’jani, akakongopala napakoha dyimongo dya kukolela madengo.Chilambo chilundane uwunila vamahe na vanyachi. Vanyachi vohevohe vawuniwe, vanahapulanywe vavelekwidye mu’lombi na vavelekwidye pan’nyitu.Munu avele na wasa wa kudeheni ilimu ya palikolo. Ilimu ya ufundi na ya pachihundyi ipawe, vasume vahulula.Ilimu ilembelewa ilodye kudenga umi wake munu pakekuva munu, ilimu iyenjeje kumaikana munu kuva munu, iyenjeje wasa wake munu. Ilimu ilembelewa iyenjeje vanu kupilililana, ulongo, chinemba, na vanu vanahapukane ing’anya ya dini au litawa. Vanu valondodye luhengo lwa kuyopa chihongahonga kama chiulaididye Umoja wa Vilambo.Kila munu avele na n’nyachi avele na wasa wa kutondola ilimu ya kumwing’a mwanyachi wake.Munu anahulula kulundana mu’tamaduni payikala akalambela, kwona ukatapala vitukutuku vyohevyohe vya mu’tamaduni na kulundana na avake kudenga sayansi na matulubu lake.Wunu wake munu na vilusuda vyake vyavilembela viwuniwe, vilusuda vihuma m’ sayannsi, mitano na vinji vyavitendile mwene au vyatandilike.Munu atungumane n’kaya, mulongo, n’nitawa n’chilambo na n’milambo mwohemwohe, utungumana kulandana na lilove alino.Munu ave na wajibu n’kaya na mulongo mwake n’hnyuma wasa na wunu wake.Vyatenda na kupoka munu vive n’mapalu la shelia. M’mapalu anemwo kaya na ulongo vimwing’e isima na wunu wake.Wasa unang’o ulandane na matulubu la Umoja wa Vilambo.Chinapawe chohechohe n’nilove alino chionekana na chilambo chohecho, vanu au munu wohewo upokonyola wasa uhauliwidye.മനുഷ്യ സമുദായത്തിൻ്റെ ജന്മസിദ്ധമായ അന്തസ്സും സമാവകാശവും ലോകത്തിൽ സ്വാതന്ത്ര്യം, നീതി, സമാധാനം എന്നിവയുടെ സ്ഥാപനത്തിന്നു അടിസ്ഥാനമായിരിക്കുന്നതിനാലും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ വകവെക്കാത്തതുകൊണ്ടു മനം മടുപ്പിക്കുന്ന ക്രൂര സംഭവങ്ങളുണ്ടാകുന്നതിനാലും സർവ്വതോന്മുഖമായ സ്വാതന്ത്ര്യവും സമൃദ്ധിയും മനുഷ്യനു അനുഭവിക്കാവുന്ന ഒരു പുതു ലോകത്തിൻ്റെ സ്ഥാപനമാണ്‌ പൊതുജനങ്ങളുടെ ആഗ്രഹം എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതിനാലും ഹിംസാമാർഗ്ഗം സ്വീകരിക്കാതിരിക്കണമെങ്കിൽ മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ നിയമാനുസൃതമായി വകവെച്ചു കൊടുക്കേണ്ടതാണെന്നുള്ളതിനാലും രാഷ്ട്രങ്ങൾ തമ്മിൽ സൌഹൃദം പുലർത്തേണ്ടതാണെന്നുള്ളതിനാലും ഐക്യരാഷ്ട്ര ജനത അവരുടെ കരാറിൽ സ്ത്രീപുരുഷ സമത്വത്തെക്കുറിച്ചും മനുഷ്യരുടെ മൌലികാവകാശത്തെക്കുറിച്ചും ജീവിതരീതി നന്നാക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചും ഒന്നുകൂടി ഊന്നിപ്പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതിനാലും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളേയും മൌലിക സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും അന്യോന്യം ബഹുമാനിച്ചുകൊള്ളാമെന്ന് ഐക്യരാഷ്ട്ര സമിതിയിലെ അംഗങ്ങൾ വാഗ്ദാനം ചെയ്തിരിക്കുന്നതിനാലും ഈ അവകാശങ്ങളേയും സ്വാതന്ത്ര്യബോധത്തേയും കുറിച്ചു പൊതുവായി അന്യോന്യം മനസ്സിലാക്കുന്നത്‌ മേൽപ്പറഞ്ഞ വാഗ്ദാനത്തെ സഫലമാക്കുന്നതിന്നു അതിപ്രധാനമാണെന്നിരിക്കുന്നതിനാലും ഇപ്പോൾ ജനറൽ അസംബ്ലി (General Assembly) ഇപ്രകാരം പ്രഖ്യാപിക്കുന്നു.മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ കുറിക്കുന്ന ഈ പൊതുപ്രഖ്യാപനത്തെ ഒരു പ്രമാണമായി കരുതി ഏതൊരു വ്യക്തിക്കും സംഘടനക്കും അവരുടെ പ്രയത്നംകൊണ്ടു മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ ബഹുമാനിച്ചു വകവെച്ചു കൊടുക്കാൻ യത്നിക്കേണ്ടതാണ്‌. ക്രമേണ രാഷ്ട്രീയവും അന്തർരാഷ്ട്രീയവുമായ പ്രവർത്തനങ്ങളെക്കൊണ്ടു ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിലടങ്ങിയിരിക്കുന്ന അവകാശങ്ങളെ ഐക്യരാഷ്ട്ര സംഘടനയിലെ അംഗങ്ങളെക്കൊണ്ടും അവരുടെ അധികാരത്തിലിരിക്കുന്ന ജനങ്ങളെക്കൊണ്ടും ഫലപ്രദമാകത്തക്ക രീതിയിൽ അംഗീകരിപ്പിക്കുവാൻ ശ്രമിക്കേണ്ടതുമാണ്‌.മനുഷ്യരെല്ലാവരും തുല്യാവകാശങ്ങളോടും അന്തസ്സോടും സ്വാതന്ത്ര്യത്തോടുംകൂടി ജനിച്ചിട്ടുള്ളവരാണ്‌. അന്യോന്യം ഭ്രാതൃഭാവത്തോടെ പെരുമാറുവാനാണ്‌ മനുഷ്യന്നു വിവേകബുദ്ധിയും മനസ്സാക്ഷിയും സിദ്ധമായിരിക്കുന്നത്‌.ജാതി, മതം, നിറം, ഭാഷ, സ്ത്രീപുരുഷഭേദം, രാഷ്ട്രീയാഭിപ്രായം സ്വത്ത്‌, കുലം എന്നിവയെ കണക്കാക്കാതെ ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിൽ പറയുന്ന അവകാശങ്ങൾക്കും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും സർവ്വജനങ്ങളും അർഹരാണ്‌. രാഷ്ട്രീയ സ്ഥിതിയെ അടിസ്ഥാനമാക്കി (സ്വതന്ത്രമോ, പരിമിത ഭരണാധികാരത്തോടു കൂടിയതോ ഏതായാലും വേണ്ടതില്ല) ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിലെ അവകാശങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചേടത്തോളം യാതൊരു വ്യത്യാസവും യാതൊരാളോടും കാണിക്കാൻ പാടുള്ളതല്ല. സ്വയരക്ഷാബോധത്തോടും സ്വാതന്ത്ര്യത്തോടും കൂടി ജീവിക്കുവാൻ ഏതൊരാൾക്കും അധികാരമുണ്ട്‌. യാതൊരാളേയും അടിമയാക്കി വെക്കാൻ പാടുള്ളതല്ല. ഏതൊരു വിധത്തിലുള്ള അടിമത്വത്തേയും അടിമവ്യാപാരത്തേയും തടയേണ്ടതാണ്‌. പൈശാചികവും ക്രൂരവും അവമാനകരവുമായ രീതിയിൽ ആരോടും പെരുമാറരുത്‌. ആർക്കും അത്തരത്തിലുള്ള ശിക്ഷകൾ നൽകുകയുമരുത്‌.നിയമദൃഷ്ട്യാ ഏതൊരാൾക്കും ഏതൊരു സ്ഥലത്തും അംഗീകരണത്തിനു അവകാശമുണ്ട്‌.നിയമത്തിനു മുൻപിൽ എല്ലാവരും തുല്യരാണ്‌. യാതൊരു ഭേദവും കൂടാതെ നിയമാനുസൃതമായ രക്ഷക്ക്‌ എല്ലാവർക്കും അർഹതയുള്ളതുമാണ്‌. ഈ പ്രഖ്യാപനത്തെ ആരെങ്കിലും ലംഘിക്കുകയാണെങ്കിൽ അത്തരം പ്രവൃത്തികളിൽ നിന്നും രക്ഷതേടുവാനുള്ള അധികാരം എല്ലാവർക്കും ഉള്ളതാണ്‌.വ്യവസ്ഥാപിതമായ ഭരണത്താലും നിയമത്താലും സമ്മതിക്കപ്പെട്ട അവകാശങ്ങളെ ലംഘിച്ചു ആരെങ്കിലും പ്രവർത്തിക്കുകയാണെങ്കിൽ നിയമാനുസൃതമായ പ്രതിവിധി തേടുന്നതിനുള്ള അധികാരം എല്ലാവർക്കും ഉണ്ടായിരിക്കുന്നതാണ്‌.കാരണം കൂടാതെ യാതൊരാളേയും അറസ്റ്റ്‌ ചെയ്യാനും, തടവിൽ വെക്കുവാനും, നാടുകടത്താനും പാടുള്ളതല്ല.സ്വതന്ത്രവും പക്ഷപാതമില്ലാത്തതുമായ കോടതി മുമ്പാകെ തൻ്റെ അവകാശങ്ങളേയും അധികാരങ്ങളേയുംകുറിച്ചു തുറന്നുപറയുന്നതിന്നും തന്നിൽ ആരോപിക്കുന്ന കുറ്റത്തെക്കുറിച്ചു വാദിക്കുന്നതിന്നും ഏതൊരാൾക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.കുറ്റവാളിയ്ക്കു വാദിക്കുന്നതിന്നു സകല സന്ദർഭങ്ങളും നൽകി നിയമാനുസൃതമായി പരസ്യമായ ഒരു വിചാരണക്കു ശേഷം കുറ്റം തെളിയുന്നതുവരെ ഏതൊരു കുറ്റവാളിയേയും നിരപരാധിയെന്നു കരുതേണ്ടതാണ്‌.നിലവിലിരിക്കുന്ന നിയമങ്ങൾക്കനുസരിച്ച ശിക്ഷകൾ മാത്രമേ ഏതൊരാൾക്കും നൽകുവാൻ പാടുള്ളൂ.കാരണം കൂടാതെ യാതൊരാളുടെ സ്വകാര്യജീവിതത്തിലും കുടുംബജീവിതത്തിലും എഴുത്തുകുത്തുകളിലും കൈ കടത്തുവാൻ പാടുള്ളതല്ല എന്നുതന്നെയല്ല, യാതൊരാളുടെ സ്വഭാവത്തേയും അന്തസ്സിനേയും കാരണം കൂടാതെ ആക്ഷേപിക്കുവാനും പാടുള്ളതല്ല. ആരെങ്കിലും ഇതിന്നെതിരായി പ്രവൃത്തിക്കുകയാണെങ്കിൽ നിയമാനുസൃതമായ രക്ഷനേടുവാൻ ഏതൊരാൾക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.അതാത്‌ രാജ്യാതിർത്തിയ്ക്കുള്ളിൽ സ്വതന്ത്രമായി താമസിക്കുന്നതിന്നും സഞ്ചരിക്കുന്നതിന്നും ഏതൊരാൾക്കും അവകാശമുള്ളതാണ്‌.തൻ്റെ സ്വന്തം രാജ്യവും മറ്റേതൊരു രാജ്യവും വിടുന്നതിന്നും തൻ്റെ രാജ്യത്തേയ്ക്കു മടങ്ങിവരുന്നതിനുമുള്ള അധികാരം ഏതൊരാൾക്കുമുള്ളതാണ്‌.ഉപദ്രവങ്ങളിൽ നിന്ന് രക്ഷതേടി അന്യരാജ്യങ്ങളിൽ ജീവിക്കുവാനുള്ള അധികാരം എല്ലാവർക്കും ഉള്ളതാണ്‌.രാഷ്ട്രീയങ്ങളല്ലാത്ത കുറ്റങ്ങൾക്കും ഐക്യരാഷ്ട്ര സംഘടനാതത്വങ്ങൾക്കും എതിരായ കൃത്യങ്ങൾക്കും മേൽപ്പറഞ്ഞ നിയമം ബാധകമല്ല.പൌരത്വത്തിന്‌ എല്ലാവർക്കും അവകാശമുണ്ട്‌അകാരണമായി യാതൊരാളിൽനിന്നും പൌരത്വം എടുത്തുകളയാൻ പാടില്ല. അതുപോലെ തന്നെ പൌരത്വം മാറ്റുവാനുള്ള അവകാശത്തെ തടയുവാനും പാടില്ല.ജാതിമതദേശഭേദമെന്യേ പ്രായപൂർത്തി വന്ന ഏതൊരാൾക്കും വിവാഹം ചെയ്തു കുടുംബസ്ഥനാകാനുള്ള അവകാശമുണ്ട്‌. വിവാഹിതരാകുവാനും വൈവാഹികജീവിതം നയിക്കുവാനും വിവാഹമോചനത്തിന്നും അവർക്കു തുല്യാവകാശങ്ങളുണ്ട്‌.വധൂവരന്മാരുടെ പൂർണ്ണസമ്മതത്തോടുകൂടി മാത്രമേ വിവാഹബന്ധത്തിലേർപ്പെടാൻ പാടുള്ളൂ.കുടുംബം സമുദായത്തിൻ്റെ സ്വാഭാവികവും അടിസ്ഥാനപരവുമായ ഘടകമായതിനാൽ അതു സമുദായത്തിൽ നിന്നും രാജ്യത്തിൽ നിന്നും രക്ഷയെ അർഹിക്കുന്നു.സ്വന്തമായും കൂട്ടുകൂടിയും വസ്തുവഹകളുടെ ഉടമസ്ഥനാകുവാൻ ഏതൊരാൾക്കും അവകാശമുണ്ട്‌.കാരണംകൂടാതെ ആരുടെ മുതലും പിടിച്ചെടുക്കുവാൻ പാടുള്ളതല്ല.സ്വതന്ത്രചിന്തക്കും സ്വതന്ത്ര മതവിശ്വാസത്തിനും എല്ലാവർക്കും അധികാരമുണ്ട്‌. ഒറ്റക്കായോ കൂട്ടമായിത്തന്നേയോ മതം മാറുവാനും പരസ്യമായോ രഹസ്യമായോ തൻ്റെ മതവിശ്വാസങ്ങളെ പ്രകടിപ്പിക്കുവാനും ആചരിക്കുവാനും ആരാധിക്കാനുമുള്ള അധികാരവും ഇതിൽതന്നെ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.സ്വതന്ത്രമായ അഭിപ്രായപ്രകടനത്തിന്നു എല്ലാവർക്കും അധികാരമുണ്ട്‌. അതായത്‌ യാതൊരു തടസ്സവുംകൂടാതെ അഭിപ്രായങ്ങളെ ആരായുവാനും മറ്റുള്ളവർക്ക്‌ ഏതൊരുപാധിയിൽ കൂടിയും യാതൊരതിർത്തികളെയും കണക്കാക്കാതെ എല്ലായിടത്തുമെത്തിക്കുവാനുള്ള അധികാരവുമുണ്ടെന്നു താൽപ്പര്യം.സമാധാനപരമായി യോഗം ചേരുന്നതിന്ന് എല്ലാവർക്കും അധികാരമുണ്ട്‌.ഒരു പ്രത്യേക സംഘത്തിൽ ചേരുവാൻ ആരെയും നിർബന്ധിക്കുവാൻ പാടുള്ളതല്ല.നേരിട്ടോ സ്വതന്ത്രമായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട പ്രതിനിധികൾ വഴിക്കോ അവരവരുടെ രാജ്യത്തിലെ ഭരണത്തിൽ പങ്കെടുക്കുവാൻ എല്ലാവർക്കും അധികാരമുണ്ട്‌.അവരവരുടെ രാജ്യത്തെ പൊതുകാര്യങ്ങളിൽ പ്രവേശിക്കാൻ എല്ലാവർക്കും തുല്യമായ അവകാശമുണ്ട്‌.ജനഹിതമായിരിക്കണം ഭരണാധികാരത്തിൻ്റെ അടിസ്ഥാനം. ജനങ്ങളുടെ ഹിതം ഇടക്കിടക്കുണ്ടാവുന്ന സ്വതന്ത്രമായ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾകൊണ്ട്‌ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതാണ്‌. തിരഞ്ഞെടുപ്പു സ്വകാര്യ വോട്ടു സമ്പ്രദായത്തിലോ തത്തുല്യമായതും സ്വതന്ത്രവുമായ മറ്റേതെങ്കിലും വിധത്തിലോ ആയിരിക്കണംസമുദായത്തിലെ ഒരംഗമായതുകൊണ്ടു സമുദായത്തിൽനിന്നുമുള്ള രക്ഷക്ക്‌ ഏതൊരാൾക്കും അർഹതയുണ്ട്‌. അതാതു രാജ്യത്തിൻ്റെ കഴിവുകൾക്കനുസരിച്ചും ദേശീയ സംരംഭങ്ങളെക്കൊണ്ടും അന്തർദേശീയ സഹകരണം കൊണ്ടും അവരവരുടെ അന്തസ്സിന്നു അപരിത്യാജ്യമായ സാമുദായികവും സാംസ്കാരികവും സാമ്പത്തികവുമായ അവകാശങ്ങളെ നേടുന്നതിന്നും തൻ്റെ സ്വതന്ത്രമായ വ്യക്തിത്വത്തെ പരിപോഷിപ്പിക്കുന്നതിന്നും ഏതൊരാൾക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.പ്രവൃത്തിയെടുക്കുവാനും, സ്വതന്ത്രമായി പ്രവൃത്തിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കുവാനുമുള്ള അധികാരം എല്ലാവർക്കുമുണ്ട്‌. ഗുണകരവും നീതിപരവുമായ പ്രവൃത്തി നിബന്ധനകൾക്കും പ്രവൃത്തിയില്ലായ്മയിൽനിന്നു രക്ഷനേടുന്നതിന്നും എല്ലാവരും അർഹരാണ്‌.തുല്യമായ പ്രവൃത്തിയെടുത്താൽ തുല്യമായ ശമ്പളത്തിന്ന് (യാതൊരു തരത്തിലുള്ള വ്യത്യാസവും കൂടാതെ) എല്ലാവരും അർഹരാണ്‌.പ്രവൃത്തിയെടുക്കുന്ന ഏതൊരാൾക്കും കുടുംബസമേതം മനുഷ്യർക്ക്‌ യോജിച്ച ജീവിതം നയിക്കത്തക്കതായ ശമ്പളത്തിന്നു അർഹതയുണ്ട്‌. ആവശ്യമെങ്കിൽ സാമുദായികമായ മറ്റു രക്ഷകൾക്കും അവൻ അർഹനാണ്‌.അവരവരുടെ താൽപ്പര്യങ്ങളുടെ രക്ഷക്കു വേണ്ടി ഏതൊരാൾക്കും പ്രവൃത്തിസംഘടനകൾ രൂപീകരിക്കാനും അത്തരം സംഘടനകളിൽ ചേരുവാനും അധികാരമുള്ളതാണ്‌.ന്യായമായ പ്രവൃത്തിസമയം ഇടക്കിടക്കു ശമ്പളത്തോടുകൂടിയ ഒഴിവുദിവസങ്ങൾ, ഒഴിവുസമയം, വിശ്രമം ഇതുകൾക്ക്‌ ഏതൊരാൾക്കും അവകാശമുള്ളതാണ്‌.ഭക്ഷണം, വസ്ത്രം, വൈദ്യസഹായം മുതലായവയെ സംബന്ധിച്ചു തനിക്കും തൻ്റെ കുടുംബത്തിന്നും മതിയായ ഒരു ജീവിതരീതിക്ക്‌ ഏതൊരാൾക്കും അധികാരമുള്ളതാണ്‌. പ്രവൃത്തിയില്ലായ്മ, സുഖക്കേട്‌, അനാരോഗ്യം, വൈധവ്യം, പ്രായാധിക്യം എന്നുവേണ്ട അപരിഹാര്യമായ മറ്റേതെങ്കിലുമൊരവസ്ഥയിലും ഏതൊരാൾക്കും സമുദായത്തിൽനിന്നു രക്ഷ ചോദിക്കുവാനുള്ള അർഹതയുണ്ട്‌.ശിശുക്കളും പ്രസവിച്ചു കിടക്കുന്ന സ്ത്രീകളും പ്രത്യേകപരിചരണങ്ങൾക്കും അർഹരാണ്‌. ന്യായമായ വിവാഹ ബന്ധത്തിൽനിന്നു ജനിച്ചതായാലും അല്ലെങ്കിലും വേണ്ടതില്ല, സമുദായത്തിൽ നിന്നു തുല്യമായ രക്ഷക്ക്‌ എല്ലാ ശിശുക്കളും അർഹരാണ്‌.വിദ്യാഭാസത്തിന്ന് എല്ലാവർക്കും അവകാശമുണ്ട്‌. എലിമെണ്ടറി വിദ്യാഭ്യാസമെങ്കിലും സൌജന്യമായിരിക്കേണ്ടതാണ്‌. എലിമെണ്ടറി വിദ്യാഭ്യാസം നിർബന്ധമായിരിക്കേണ്ടതുമാണ്‌. സാങ്കേതിക വിദ്യാഭ്യാസം പൊതുവായി സിദ്ധിക്കത്തക്ക നിലക്കും ഉപരിവിദ്യാഭ്യാസം യോഗ്യതക്കനുസരിച്ചു എല്ലാവർക്കും തുല്യമായി പ്രവേശനമുള്ള നിലക്കുമായിരിക്കേണ്ടതാണ്‌.വ്യക്തിത്വത്തിൻ്റെ പരിപൂർണ്ണവളർച്ചക്കും മൌഷ്യാവകാശങ്ങളേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും ബഹുമാനിക്കുന്നതിന്നുമായിരിക്കണം വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്യിക്കുന്നത്‌. ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ സൌഹാർദ്ദവും സഹിഷ്ണുതയും പുലർത്തുക ലോകസമാധാനത്തിന്നായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഐക്യരാഷ്ട്രസമിതിയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ പുരോഗമിപ്പിക്കുക എന്നിവയെല്ലാം വിദ്യാഭ്യാസം കൊണ്ട്‌ സാധിക്കേണ്ടതാണ്‌.ഏതു തരത്തിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസമാണ്‌ തങ്ങളുടെ കുട്ടിക്ക്‌ നൽകേണ്ടതെന്ന് മുൻകൂട്ടി തീർച്ചയാക്കുവാനുള്ള അധികാരം രക്ഷിതാക്കന്മാർക്കുണ്ടായിരിക്കുന്നതാണ്‌.സമുദായത്തിലെ സാംസ്കാരിക സംരംഭങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന്നും, കലകളെ ആസ്വദിക്കുന്നതിന്നും, ശാസ്ത്രീയ പുരോഗതിയിലും തന്മൂലമുണ്ടാകുന്ന ഗുണങ്ങളിലും ഭാഗഭാക്കാവുന്നതിന്നും എല്ലാവർക്കും അവകാശമുള്ളതാണ്‌.കലാകാരനും ഗ്രന്ഥകാരനും ശാസ്ത്രീയമായ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ നടത്തുന്നവനു അവരവരുടെ പ്രയത്നഫലങ്ങളിൽ നിന്നുണ്ടാവുന്ന ധാർമ്മികവും ഭൌതികവുമായ ആദായങ്ങളെ സുരക്ഷിതങ്ങളാക്കുവാനുള്ള അവകാശങ്ങൾ ഉണ്ട്‌.ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിൽ പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുള്ള അധികാരസ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളെ കൈവരുത്തക്ക രീതിയിലുള്ള സാമുദായികവും അന്തർരാഷ്ട്രീയവുമായ ഒരു ജീവിതത്തോതിന്ന് എല്ലാവരും അർഹരാണ്‌.വ്യക്തിത്വത്തിൻ്റെ സ്വതന്ത്രവും പൂർണ്ണവുമായ വളർച്ചയെ സുസാധ്യമാക്കുന്ന സമുദായത്തിന്നുവേണ്ടി പ്രവർത്തിക്കയെന്നുള്ളത്‌ ഏതൊരാളുടേയും കടമയാണ്‌.നിയമാനുസൃതമായി അന്യരുടെ അവകാശങ്ങളേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും വകവെച്ചു കൊടുക്കുക, സദാചാര പാരമ്പര്യത്തെ പുലർത്തുക, പൊതുജനക്ഷേമത്തെ നിലനിർത്തുക എന്നീ തത്വങ്ങളെ മാനദണ്ഡമായെടുത്തിട്ടായിരിക്കണം ഏതൊരാളും അവരുടെ അവകാശത്തേയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തേയും പ്രവൃത്തിയിൽ കൊണ്ടുവരേണ്ടത്‌.ഐക്യരാഷ്ട്രസമിതിയുടെ തത്വങ്ങൾക്കും ആവശ്യങ്ങൾക്കും എതിരായി ഒരിക്കലും ഈ അവകാശങ്ങളെ ഉപയോഗിക്കുവാൻ പാടുള്ളതല്ല.ഒരു രാജ്യത്തിന്നോ, വകുപ്പിന്നോ, വ്യക്തിക്കോ ഇഷ്ടമുള്ള പ്രവൃത്തികളിലെല്ലാമേർപ്പെടാമെന്നോ, ഇതിലടങ്ങിയിരിക്കുന്ന തത്വങ്ങൾക്കെതിരായിത്തന്നെ എന്തെങ്കിലും പ്രവർത്തിക്കാമെന്നോ ഉള്ള രീതിയിൽ ഈ പ്രഖ്യാപനത്തെ വ്യാഖ്യാനിക്കാൻ പാടുള്ളതല്ല.ວັນທີ 20 ທັນວາ ຄ.ສ 1958ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ຮັບຮອງ ແລະ ປະກາດສິດຂອງມວນມະນຸດຊື່ງພວກເຮົາໄດ້ຈັດພິມຂື້ນຕະຫຼອດບົດຫຼັງການປະກາດອັນເປັນປະຫວັດການນີ້ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ໄດ້ຊີ້ແຈງກັບສະມາຊິກທຸກໆທ່ານຂໍຈົ່ງຢ່າໄດ້ປະລະເລີຍໂອກາດ ແລະ ວິທີທາງອັນໃດຊື່ງສາມາດຈະໄດ້ຮັບໃນອານາຄົດ, ເພື່ອເຜີຍແຜ່ໃຫ້ປະຊາຊົນໄດ້ຮັບແຈກຈ່າຍອ່ານ ແລະ ວິຈານສີ່ງສຳຄັນໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ສະຖານສຶກສາໃດໆໂດຍບໍ່ຄຳນືງເຖິງລັດທິ, ການເມືອງຂອງເຮົາ ຫຼື ປະເທດໃດເລີຍ.ສຳນັກງານຖະແຫຼງຂ່າວຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຄ.ສ 1958.ດ້ວຍເຫດວ່າ: ການຮັບຮູ້ກຽດຕິສັກອັນມີປະຈຳຢູ່ຕົວບຸກຄົນໃນວົງສະກຸນຂອງມະນຸດທຸກໆຄົນ ແລະ ການຮັບຮູ້ສິດສະເໝີພາບ ແລະ ສະເຖຍລະພາບຂອງບຸກຄົນເຫຼົ່ານັ້ນ ປະກອບເປັນຮາກຖານຂອງສິດເສລີພາບ ຍຸດຕິທຳ ແລະ ສັນຕິພາບຂອງໂລກ.ດ້ວຍເຫດວ່າ: ການບໍ່ຮັບຮູ້ ແລະ ໜີ່ນປະໝາດຕໍ່ສິດຂອງມະນຸດນັ້ນໄດ້ເປັນຕົ້ນເຫດໃຫ້ເກີດການກະທຳຢ່າງປ່າເຖື່ອນຊື່ງຈະເຮັດໃຫ້ແຄ້ນໃຈຕໍ່ມະໂນທຳຂອງມະນຸດ ແລະ ເຫັນວ່າການນຳຊື່ງໂລກມະນຸດທີ່ຈະມີອິດສະຫຼະໃນການສະແດງຄວາມເວົ້າ ແລະ ຄວາມເຊື່ອຖືຊື່ງຈະພົ້ນຈາກຄວາມຫວາດຫວັ່ນ ຢ້ານກົວ ແລະ ຍາກຈົນຂົ້ນແຄ້ນນັ້ນໄດ້ຖືກປະກາດວ່າ: ເປັນຄວາມປາຖະໜາອັນຍອດຍີ່ງຂອງມະນຸດ.ດ້ວຍເຫດວ່າ: ມີຄວາມສຳຄັນທີ່ຕ້ອງລະບຽບສິດປ້ອງກັນສິດທັງຫຼາຍຂອງມະນຸດເພື່ອບໍ່ໃຫ້ບຸກຄົນຖືກບັງຄັບໃຈໃຫ້ຕໍ່ສູ້ຄວາມບຽດບຽນຂ້ຽວແຂ້ນແລະຄວາມກົດຂີ່ຂົ່ມເຫງຈົນເຫຼືອວິໃສ.ດ້ວຍເຫດວ່າ: ເປັນຂໍ້ສຳຄັນທີ່ຕ້ອງເຊີດຊູສຳພັນທະໄມຕີລະຫວ່າງປະເທດຊາດໃຫ້ດີຍີ່ງຂື້ນ;ດ້ວຍເຫດວ່າ: ໃນກົດໝາຍໂລກນັ້ນປະຊາຊົນແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ປະກາດຢືນຢັນຄວາມເຊື່ອຖືຂອງຕົນອີກໃນສິດສຳຄັນຂອງມະນຸດ ໃນກຽດຕິສັກ ແລະ ຄຸນຄ່າຂອງບຸກຄົນໃນຄວາມສະເໝີພາບຂອງສິດສ່ວນບຸກຄົນຜູ້ຊາຍ ຫຼື ຜູ້ຍິງ ແລະ ເຫັນວ່າ:ປະຊາຊົນເຫຼົ່ານັ້ນໄດ້ປະກາດຕົນເປັນຜູ້ຈະເລີນພໍແລ້ວທີ່ຈະຊ່ວຍສະໜັບສະໜູນຄວາມກ້າວໜ້າທາງດ້ານສັງຄົມປະລະຈະຈັດຕັ້ງມາດຕະຖານການຄອງຊີບໃຫ້ດີຍີ່ງຂື້ນໂດຍເສລີພາບອັນກວ້າງຂວາງ:ດ້ວຍເຫດວ່າ: ລັດສະມາຊິກຕ່າງໆໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝັ້ນສັນຍາວ່າຈະຮ່ວມມືກັບອົງການສະຫະປະຊາຊາດເພື່ອຈັດດຳເນີນການໃຫ້ການນັບຖືສິດທັງຫຼາຍຂອງມະນຸດ ແລະ ສິດເສລີພາບອັນສຳຄັນທັງມວນໄດ້ເປັນໄປທົ່ວໂລກຢ່າງປະຈັກ.ດ້ວຍເຫດວ່າ: ຄວາມເຂົ້າໃຈໃນສິດເສລີພາບເຫຼົ່ານີ້ໂດຍທົ່ວກັນເປັນຂໍ້ສຳຄັນຍີ່ງເພື່ອປະຕິບັດຕາມສັນຍານີ້ຢ່າງສົມບູນ.ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຈື່ງປະກາດວ່າ:ປະກາດສາກົນກ່ຽວກັບສິດຂອງມະນຸດສະບັບນີ້ເປັນອຸດົມຂະຕິຮ່ວມກັນທີ່ຈະໃຫ້ຊົນຊາດ ແລະ ປະເທດຊາດທຸກໆຊາດບັນລຸເຖິງ ເພື່ອຈະໃຫ້ບຸກຄົນທຸກຄົນ ແລະ ອົງການສັງຄົມທຸກອົງການ ຊື່ງຖືເອົາປະກາດນີ້ເປັນນິໃສປະຈຳໃຈສະເໝີນັ້ນພະຍາຍາມຈັດການໃຫ້ມີຜູ້ນັບຖືສິດ ແລະ ເສລີພາບເຫຼົ່ານີ້ໃຫ້ກວ້າງຂວາງອອກໄປໂດຍການສຶກສາ ແລະ ການອົບຮົມ ແລະ ຈັດການໃຫ້ມີຜູ້ຮັບຮູ້ ແລະ ປະຕິບັດສິດ ແລະ ເສລີພາບນີ້ທົ່ວໄປຢ່າງປະຈັກໂດຍໃຊ້ລະບຽບຕາມຂັ້ນຂອງຊາດໃຫ້ໄດ້ຜົນເປັນລຳດັບຂື້ນໄປ; ການນັບຖືສິດ ແລະ ເສລີພາບນີ້ໃຫ້ດຳເນີນໄປໃນທ່າມກາງຊາວຊົນພົນລະເມືອງຂອງບັນດາລັດສະມາຊິກນັ້ນເອງພ້ອມກັບທັງຊາວຊົນພົນລະເມືອງຂອງບັນດາດິນແດນທີ່ຢູ່ໃນອຳນາດແຫ່ງກົດໝາຍຂອງລັດເຫຼົ່ານັ້ນດ້ວຍ.ມະນຸດເກີດມາມີສິດເສລີພາບ ແລະ ສະເໝີໜ້າກັນໃນທາງກຽດຕິສັກ ແລະ ທາງສິດດ້ວຍມະນຸດມີສະຕິສຳປັດຊັນຍະ(ຮູ້ດີຮູ້ຊົ່ວ)ແລະມີມະໂນທຳຈື່ງຕ້ອງປະພຶດຕົນຕໍ່ກັນໃນທາງພີ່ນ້ອງ.ຂໍ້ 1.ຄົນຜູ້ໃດກໍ່ອ້າງຕົນໄດ້ວ່າ:ມີສິດ ແລະ ເສລີພາບທຸກຢ່າງທີ່ໄດ້ປ່າວຮ້ອງຢູ່ໃນປະກາດສະບັບນີ້ໂດຍບໍ່ເລືອກໜ້າ ບໍ່ຈຳກັດເຊື້ອຊາດ,ຜິວເນື້ອ,ເພດ,ສາສະໜາ ຄວາມຄິດເຫັນໃນດ້ານການເມືອງ ຫຼື ອື່ນໆ ກຳເນີດແຫ່ງຊາດຫຼື ສັງຄົມຖານະການມີຊັບສົມບັດມາກ ຫຼື ນ້ອຍ,ມີຕະກຸນ ຫຼື ຖານະອື່ນໆ.ຂໍ້ 2.ອີກປະການໜື່ງ ຈະບໍ່ຈຳກັດຢ່າງໃດໃນການແຕກຕ່າງກັນອັນເນື່ອງມາຈາກລະບຽບການເມືອງການປົກຄອງ ຫຼື ລະຫວ່າງຊາດຂອງປະເທດ ຫຼື ດິນແດນ ຊື່ງບຸກຄົນຜູ້ໃດຜູ້ໜື່ງສັງກັດຢູ່;ດິນແດນນັ້ນຈຳເປັນເອກະລາດຢູ່ໃນຄວາມອາລັກຂາຂອງມະຫາອຳນາດ ຫຼື ບໍ່ມີອິດສະຫຼະ ຫຼື ຖືກລົດອະທິປະໄຕລົງໂດຍຈຳກັດກໍ່ຕາມ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດດຳລົງຊີວິດ ມີສິດເສລີພາບ ແລະ ຄວາມປອດໄພໃນຕົວ.ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຕ້ອງຖືວ່າ:ມີອາການເປັນທາດ ແລະ ເປັນຂ້ອຍເປັນຂ້າການເປັນທາດ ແລະ ຂ້າທາດນັ້ນ ເປັນສີ່ງທີ່ຕ້ອງຫ້າມທຸກປະການ.ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຕ້ອງຖືກທໍລະມານຕົວ ຖືກໂທດ ຫຼື ຂະນາບຢ່າງມາລຸນໂຫດຮ້າຍຢ່າງຂາດມະນຸດສະທຳ ຫຼື ເຊື່ອມເສຍກຽດຕິຍົດ.ບຸກຄົນຜູ້ໃດກໍລະນີມີສິດທີ່ຈະຮັບຮູ້ນິໃສປະຈຳບຸກຄົນທີ່ປະຕິບັດກັນໃນທາງກົດໝາຍນະສະຖານທີ່ທຸກແຫ່ງ.ບຸກຄົນສະເໝີກັນຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ ແລະ ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຂອງກົດໝາຍເທົ່າທຽມກັນໂດຍບໍ່ມີການແຕກຕ່າງທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງເທົ່າທຽມກັນຕໍ່ການກະທຳໃດໆທີ່ຖືກບຸກຄົນແຕກຕ່າງກັນອັນອາດເປັນການລະເມີດໃບປະກາດສະບັບນີ້ ແລະ ຕໍ່ການທ້າທາຍໃດໆທີ່ຈະຖືໃຫ້ແຕກຕ່າງກັນດັ່ງນີ້:ທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະເພີ່ງສານປະຈຳຊາດທີ່ມິອຳນາດເພື່ອຕໍ່ວ່າການກະທຳອັນເປັນການລະເມີດສິດສຳຄັນລັດຖະທຳມະນູນ ຫຼືກົດໝາຍໄດ້ຮັບຮູ້ແລ້ວນັ້ນ.ບຸກຄົນໃດບໍ່ອາດຖືກຈັບກຸມຄຸມຂັງ ແລະ ເນລະເທດໂດຍລຳພັງໃຈເລີຍ.ບຸກຄົນແຕ່ລະຄົນມີສິດເສລີພາບຢ່າງເຕັມທີ່ ທີ່ຈະໄຫ້ສານອິດສະຫຼະ ແລະ ທ່ຽງທຳຟັງຄວາມກ່າວຫາຂອງຕົນຢ່າງຍຸດຕິທຳ ແລະ ເປີດເຜີຍສານນັ້ນຈະພິຈາລະນາຕົກລົງຕາມສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ຂອງບຸກຄົນ ຫຼື ຕາມຄຳກ່າວຫາໃສ່ບຸກຄົນຜູ້ນັ້ນຢ່າງມີເຫດຜົນພຽງພໍຢູ້ໃນພະແນກອາຍາ.ບຸກຄົນຜູ້ໃດທີ່ຖືກກ່າວຫາກະທຳຜິດກົດໝາຍນັ້ນຕ້ອງໃຫ້ຖືວ່າບໍ່ມີຄວາມຜິດຈົນກວ່າຄວາມຜິດຂອງຜູ້ນັ້ນຈະປະກົດຂື້ນຕາມກົດໝາຍໃນລະຫວ່າງການດຳເນີນຄະດີຊ້ອງໜ້າປະຊາຊົນ ໃນລະຫວ່າງນັ້ນຕ້ອງໃຫ້ບຸກຄົນຜູ້ກ່ຽວຂ້ອງໄດ້ມີປະກັນອັນຄວນໃນການຕໍ່ສູ້ຄະດີຂອງຕົນ.ຜູ້ໃດຜູ້ໜື່ງຈະບໍ່ຖືກໂທດເລີຍໃນການກະທຳ ຫຼື ການຫຼົງລືມຖ້າຫາກວ່າໃນຄະນະທີ່ທຳນັ້ນເຫັນວ່າບໍ່ຜິດຕໍ່ກົດໝາຍຂອງຊາດ ຫຼື ລະຫວ່າງຊາດໃນທຳນອງດຽວກັນ ບໍ່ຄວນຈະປັບໃໝໃສ່ໂທດບຸກຄົນຜູ້ນັ້ນໃຫ້ໜັກກວ່າໂທດທີ່ໃຊ້ປະຕິບັດໃນຄະນະທີ່ກະທຳຄວາມຜິດນັ້ນ.ບຸກຄົນຜູ້ໃດຈະຖືກຜູ້ອື່ນແຊກແຊງກ່ຽວຂ້ອງໂດຍລຳພັງໃຈໃນການດຳເນີນຊີວິດຂອງຕົນເອງຄອບຄົວຂອງຕົນກ່ຽວຂ້ອງນຳທີ່ພັກອາໃສຂອງຕົນ ຫຼື ນຳຈົດໝາຍທີ່ຂຽນໄປມາຫາກັນ ຫຼື ຈະຖືກບຽດບຽນກຽດຕິຍົດ ແລະ ຊື່ສຽງຂອງຕົນນັ້ນບໍ່ໄດ້ເລີຍບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຢູ່ໃນຄວາມ ຄຸ້ມຄອງຂອງກົດໝາຍເພື່ອຕໍ່ວ່າການແຊກແຊງ ຫຼື ການບຽດບຽນເຊັ່ນນັ້ນ. ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະທ່ອງທ່ຽວໄປມາໂດຍເສລີ ແລະ ເລືອກທີ່ຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ພາຍໃນລັດ ຫຼື ລັດໜື່ງ. ບຸກຄົນແຕ່ລະຄົນມີສິດທີ່ຈະຈາກປະເທດໃດປະເທດໜື່ງໄປ ນັບທັງປະເທດຂອງຕົນດ້ວຍ ແລະ ກັບຄືນມາໃນປະເທດຂອງຕົນໄດ້. ບຸກຄົນທຸກຄົນເມື່ອຖືກບຽດບຽນຂ້ຽວເຂັນນັ້ນສິດທີ່ຈະຫາທີ່ອາໄສ ແລະ ຮັບເອົາທີ່ອາໄສໃນປະເທດອື່ນກໍ່ໄດ້. ສິດສ່ວນນີ້ບໍ່ໃຫ້ອ້າງອອກໃດ້ໃນກໍລະນີທີ່ຄຳຮ້ອງຟ້ອງກ່າວຫາຫາກມີເຫດຜົນຕາມຄວາມຈິງອັນກ່ຽວແກ່ໂທດທາງກົດໝາຍລະຫວ່າງຊາດ ຫຼື ກ່ຽວເຖິງການກະທຳທີ່ຂັດຕໍ່ຫຼັກການ ແລະ ຄວາມມຸ້ງໝາຍຂອງສະຫະປະຊາຊາດ. ບຸກຄົນຜູ້ໃດກໍ່ຈະມີສິດມີສັນຊາດ. ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຖືກຖອນສັນຊາດຂອງຕົນໂດບລຳພັງໃຈ ຫຼື ຖືກຖອນສິດໃນການປ່ຽນສັນຊາດ. ຕັ້ງແຕ່ມີອາຍຸລຸ້ນບ່າວສາວຂື້ນໄປຜູ້ຊາຍ ແລະ ຜູ້ຍິງໂດຍບໍ່ຈຳກັດສັນຊາດ ເຊື້ອຊາດ ຫຼື ສາສະໜາ ມີສິດທີ່ຈະສົມລົດ(ແຕ່ງດອງເອົາກັນເປັນຜົວເມຍ) ແລະ ສ້າງຄອບຄົວຄູ່ສົມລົດມີສິດສະເໝີກັນໃນເມື່ອວິວາຫະມົງຄົນ ໃນລະຫວ່າງຢູ່ກິນດ້ວຍກັນຖານຜົວເມຍ ແລະ ໃນຂະນະທີ່ມີການເລີກວິວາຫະມົງຄົນ. ການສົມລົດຈະຕົກລົງກັນໄດ້ກໍ່ແຕ່ເມື່ອຄູ່ສົມລົດໄດ້ໃຫ້ຄວາມສົມຍອມ ຢ່າງເຕັມໃຈ ແລະ ເດັດຂາດ. ຄອບຄົວເປັນວັດຖຸທຳມະຊາດ ແລະ ຫຼັກສຳຄັນຂອງສັງຄົມ ແລະ ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາດສັງຄົມ ແລະ ຈາກລັດ. ບຸກຄົນທຸກຄົນໂດຍລຳພັງ ຫຼື ໃນໝູ່ຄະນະກໍ່ຄືມີສິດທີ່ຈະເປັນເຈັ້າຂອງໂດຍກຳມະສິດ. ຜູ້ໃດຈະຖອນກຳມະສິດຂອງບຸກຄົນນັ້ນໂດຍລຳພັງໃຈບໍ່ໄດ້ເລີຍ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມຄິດໃນຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ການຖືສາສະໜາ ສິດສ່ວນນີ້ກ່ຽວຂ້ອງດ້ວຍສິດເສລີພາບໃນການປ່ຽນສາສະໜາໃໝ່ ຫຼື ຄວາມເຊື່ອຖືຢ່າງຈິງໃຈ ແລະ ເສລີພາບໃນການສະແດງໃຫ້ເຫັນສາສະໜາຂອງຕົນ ຫຼື ຄວາມເຊື່ອຖືຢ່າງຈິງໃຈຂອງຕົນໃນການສອນໂດຍການກະທຳພິທີນະມັດສະການ ແລະ ປະຕິບັດຕາມຈາຮີດປະເພນີການສະແດງນັ້ນກະທຳໂດຍລຳພັງ ຫຼື ຮ່ວມໝູ່ຄະນະກໍ່ຕາມ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນການອອກ ແລະ ສະແດງຄວາມຄິດຄວາມເຫັນ ດັ່ງນັ້ນຈື່ງເປັນອັນວ່າ: ກ່ຽວແກ່ສິດທີ່ບໍ່ຕ້ອງວິຕົກໃນຄວາມຄິດຄວາມເຫັນຂອງຕົນ ແລະ ສິດທີ່ຈະສືບຫາຮັບແຜ່ພາບຂ່າວ ແລະ ຄວາມຄິດໂດຍວິທີໃດກໍ່ຕາມ ແລະ ໂດຍບໍ່ຈຳກັດເຂດແດນຂອງປະເທດ. ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນການປະຊຸມ ແລະ ສະມາຄົມໃນທາງສັນຕິສຸກ. ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຕ້ອງຖືກບັງຄັບໃກ້ເຂົ້າເປັນສະມາຊິກໃນສະມາຄົມໃດສະມາຄົມໜື່ງ. ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຮ່ວມໃນການບໍລິຫານກິຈະການແຜ່ນດິນໃນປະເທດຂອງຕົນໂດຍຕົງກໍ່ດີໂດຍຜູ້ຕາງໜ້າທີ່ໄດ້ເລືອກຕາມອຳເພີໃຈແລ້ວກໍ່ດີ. ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຮັບຕຳແໜ່ງລາດສະການແຫ່ງປະເທດຂອງຕົນຕາມກໍລະນີສະເໝີພາກ. ຄວາມເຈດຕະນາຂອງຊົນຊາດແມ່ນຫຼັກສຳຄັນຂອງອຳນາດສາທາລະນະ, ຄວາມເຈດຕະນານີ້ຕ້ອງໃຫ້ສະແດງອອກມາຕາມພິທີຄັດເລືອກຢ່າງສຸດຈະຫຼິດຊື່ງຈະຕ້ອງກະທຳກັນຕາມກຳນົດເວລາໂດຍມີການລົງຄະແນນສຽງສະເໝີກັນທົ່ວໄປ ແລະ ດ້ວຍພິທີລັບ ຫຼື ຕາມພິທີດຽວກັນທີ່ໄຫ້ເສລີພາບໃນການລົງຄະແນນສຽງ.ຂໍ້ 1. ບຸກຄົນທຸກຄົນໃນຖານະທີ່ເປັນສະມາຊິກຂອງສັງຄົມມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມປອດໄພດ້ານສັງຄົມ;ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມພໍໃຈໃນສິດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງແກ່ເສດຖະກິດ ສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນາທຳຊື່ງຈຳເປັນແກ່ກຽດຕິສັກຂອງຕົນໂດຍເສລີທັງນີ້ຍ້ອນຄວາມພະຍາຍາມຂອງຊາດ ແລະ ຄວາມຮ່ວມມືລະຫວ່າງຊາດໂດຍຄຳນືງເຖິງການວາງລະບຽບ ແລະ ຊັບສົມບັດຂອງແຕ່ລະປະເທດ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະເຮັດວຽກເຮັດການເລືອກການງານຂອງຕົນຕາມລຳເພີງໃຈຕາມກໍລະນີທີ່ເປັນທຳ ແລະ ພໍໃຈ ແລະ ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຕໍ່ການຂາດງານທຳ. ທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄ່າຈ້າງສົມກັບງານທີ່ທຳນັ້ນໂດຍບໍ່ມີການແຕກຕ່າງກັນ. ບຸກຄົນຜູ້ໃດທຳການງານມີສິດທີ່ຈະຮັບລາງວັນຕາມຄວາມຍຸດຕິທຳ ແລະ ພໍໃຈເພື່ອລ້ຽງຊີບຂອງຕົນ ແລະ ຄອບຄົວໂດຍສົມກຽດ ແລະ ຖ້າເປັນການສົມຄວນກໍ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາກສັງຄົມໂດຍວິທີອື່ນໆອີກດ້ວຍ. ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຕັ້ງສະມາຄົມຂື້ນກັບພັກພວກອື່ນໆ ແລະ ເຂົາເປັນສະມາຊິກເພື່ອປ້ອງກັນຜົນປະໂຫບດຂອງຕົນ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະພັກຜ່ອນຢ່ອນໃຈ (ມີເວລາຫວ່າງ) ແລະ ເປັນຕົ້ນວ່າໄລຍະເວລາທຳນັ້ນຈະໄດ້ຖືກກະໃຫ້ມີກຳນົດໄວ້ຕາມສົມຄວນສ່ວນຄ່າຈ້າງລາຍວັນນັ້ນກໍ່ຈະໄດ້ຄິດໃຫ້ລຳສັບເວລາພັກຜ່ອນຕາມກຳນົດດ້ວຍ. ບຸກຄົນທຸກຄົນທີ່ຈະມີມາດຕະຖານການຄອງຊີບພຽງພໍເພື່ອສຸຂະພາບ ແລະ ຄວາມສະບາຍຂອງຕົນ ແລະ ຄອບຄົວຂອງຕົນເປັນຕົ້ນວ່າສຳລັບອາຫານການກິນເຄື່ອງນຸ່ງຮົ່ມທີ່ພັກອາໃສ ການຮັກສາຕົວຈາກແພດພ້ອມທັງການກ່ຽວແກ່ສັງຄົມທີ່ຈຳເປັນນັ້ນດ້ວຍ;ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຮັບການປອດໄພໃນເມື່ອຂາດທຳງານໃນເມື່ອມີຄວາມເຈັບເປັນຖືກພິການ ເປັນໝ້າຍເຖົ້າແກ່ສະລາ ຫຼື ຢູ່ໃນສະຖານອື່ນໆເຊັ່ນ:ຂາດພິທີຫາລ້ຽງຊີບອັນເນື່ອງມາຈາກເຫດການທີ່ເກີດຂື້ນຢ່າງບໍ່ເຈດຕະນານັ້ນ. ມາດາຜູ້ຄອດບຸດ ແລະ ເດັກທີ່ເກີດໃໝ່ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບການຊົດຊ່ອຍ ແລະ ຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອໂດຍສະເພາະເດັກນ້ອຍທຸກຄົນທີ່ເກີດມາກາງວິວາຫະມົງຄົນ ຫຼື ນອກວິວາຫະມົງຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາກສັງຄົມເຊັ່ນດຽວກັນ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບການອົບຮົມສຶກສາ, ການອົບຮົມສຶກສານັ້ນຕ້ອງດຳເນີນໂດຍບໍ່ໃຫ້ມີການເສຍຄ່າ, ຢ່າງໜ້ອຍຕ້ອງແມ່ນການສືກສາຊັ້ນມູນ ແລະ ທີເປັນເຄົ້າສຳລັບມູນສືກສາ ດຳເນີນໂດຍບໍ່ມີການເສຍຄ່າການສຶກສາວິຊາສະເພາະ ແລະ ອະຊິວະສືກສາຕ້ອງໃຫ້ດຳເນີນທົ່ວໄປ, ສ່ວນອຸດົມສືກສານັ້ນຕ້ອງເປີດໃຫ້ແກ່ບຸກຄົນທຸກຄົນໂດຍສະເໝີພາບເຕັມທີ່ ແລະ ຕາມຄຸນນະວຸດທິຂອງບຸກຄົນ. ການອົບຮົມສຶກສານັ້ນຕ້ອງໄດ້ມຸ້ງໄປຫາຄວາມເບີກບານອັນເຕັມທີ່ຂອງບຸກຄະລິກແຫ່ງມະນຸດ ແລະ ມຸ້ງເຖິງຄວາມນັບຖືສິດຂອງມະນຸດ. 'ແລະ ເສລີພາບສ່ວນສຳຄັນນັ້ນໃຫ້ມາກຍີ່ງຂື້ນການອົບຮົມສຶກສາຕ້ອງສະໜັບສະໜູນຄວາມເຂົ້າໃຈຄວາມຜ່ອນຜັນ ແລະ ມິດຕະພາບລະຫວ່າງປະເທດຊາດທຸກປະເທດ ແລະ ໝູ່ກຸ່ມເຊື້ອຊາດ ຫຼື ສາສະໜາທຸກເຫຼົ່າພ້ອມດ້ວຍຂະຫຍາຍການດຳເນີນຂອງສະຫະປາຊາຊາດເພື່ອຮັກສາໄວ້ຊື່ສັນຕິພາບ.' ພໍ່ແມ່ມີສິດກ່ອນເພີ່ນທີ່ຈະເລືອກເອົາຊະນິດການອົບຮົມສຶກສາທີ່ຈະໄຫ້ລູກຂອງຕົນໄດ້ຮັບນັ້ນ.ບຸກຄົນທຸກຄົນທີ່ສິດທີ່ຈະເຂົ້າຮ່ວມດຳເນີນການສຶກສາໃນໝູ່ຄະນະໂດຍເສລີຮັບຄວາມເພີດເພີນຈາກສິນລະປະ ແລະ ຮ່ວມມືຈັດການກ້າວໜ້າໃນດ້ານວິທະຍາສາດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດທີ່ຈະໄດ້ມານັ້ນດ້ວຍ. ຜູ້ໃດກໍ່ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາກຜົນປະໂຫຍດທາງກາຍ ແລະ ໃຈອັນເກີດມາຈາກການດຳເນີນທຸກຢ່າງໃນດ້ານວິທະຍາສາດວັນນະຄະດີ ຫຼື ສິນລະປະຊື່ງຕົນເປັນເຈົ້າຂອງນັ້ນ.ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະມີການສະຫງົບເກີດຂື້ນໃນດ້ານສັງຄົມ ແລະ ໃນດ້ານຕ່າງປະເທດເພື່ອຈະໃຫ້ມີສິດ ແລະ ເສລີພາບທັງມວນທີ່ໄດ້ກ່າວໃນໃບປະກາດສະບັບນີ້ດຳເນີນໄປຢ່າງສັກສິດສົມບູນ. ບຸກຄົນໃດກໍ່ມີໜ້າທີ່ຊື່ງຕ້ອງປະຕິບັດຕໍ່ໝູ່ຄະນະໃນສັງຄົມ; ຄວາມຈະເລີນແຫ່ງບຸກຄະລິກຂອງຕົນຈະດຳເນີນໄປໄດ້ຢ່າງເສລີ ແລະ ສົມບູນກໍ່ແຕ່ໃນວົງໝູ່ຄະນະເທົ່ານັ້ນ. ໃນການປະຕິບັດສິດ ແລະ ເສລີພາບຂອງຕົນນັ້ນທຸກຄົນໃດຕ້ອງດຳເນີນຢູ່ໃນຂອບເຂດແຫ່ງກົດໝາຍທີ່ຕັ້ງໄວ້ນັ້ນທັງສີ້ນຢ່າງເໝາະສົມແກ່ຄວາມຕ້ອງການຂອງທຳມະຈະລິຍາຄວາມສະຫງົບຂອງສາທາລະນະຊົນ ແລະ ສັນຕິສຸກຮ່ວມກັນໃນສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕ. ໃນສະຖານໃດກໍ່ດີສິດ ແລະ ເສລີພາບເຫຼົ່ານີ້ບໍ່ຄວນໃຫ້ປະຕິບັດໄປໃນທາງຂັດຂວາງຕໍ່ຈຸດໝາຍ ແລະ ຫຼັກການຂອງສະຫະປະຊາຊາດ.ຂໍ້ໃດຂໍ້ໜື່ງໃນປະກາດສະບັບນີ້ບໍ່ໃຫ້ເອົາຕິດຄວາມເຂົ້າໄປໃນທາງອັນກ່ຽວແກ່ສິດໃດສິດໜື່ງສະລັບລັດໃດລັດໜື່ງ ໝູ່ຄະນະໃດຄະນະໜື່ງ ຫຼື ບຸກຄົນໃດບຸກຄົນໜື່ງທີ່ຈະດຳເນີນຫຼື ປະຕິບັດການອັນມຸ້ງທຳລາຍສິດ ແລະ ເສລີພາບທັງມວນຢູ່ໃນປະກາດສະບັບນີ້.鉴于对人类家庭所有嘅成员固有尊严同埋佢哋嘅平等嘅兼不移嘅权利嘅承认，係世界自由、正义同埋和平嘅基础，鉴于对人权嘅无视同埋侮蔑经已发展成为野蛮暴行，呢些暴行玷污咗人类嘅良心，而一个人人都有言论同埋信仰自由而且冇惊冇穷嘅世界嘅嚟临，经已俾宣布係普通人民嘅最高心愿，鉴于为咗使人类唔至迫不得已铤而走险对暴政同埋迫害进行反叛，有必要使人权受到法治嘅保护，鉴于有必要促进各国友好关系嘅发展，鉴于各联合国国家嘅人民经已喺联合国宪章内重申佢哋对基本人权、人格尊严同埋价值同埋男女平等嘅信念，而且决定促成较大自由内嘅社会进步同埋生活水平嘅改善，鉴于各会员国经已誓愿共联合国合作以促进对人权同埋基本自由嘅普遍尊重兼遵行，鉴于对呢啲权利兼自由嘅普遍了解对于呢个誓愿嘅充分实现有好大嘅重要性，因此依家，大会，发布呢个世界人权宣言，作为所有人民共所有国家努力实现嘅共同标准，希望每一个人共社会机构成日谂起呢个宣言，努力通过教诲同埋教育促进对权利同埋自由嘅尊重，并通过国家嘅共国际嘅渐进措施，使呢啲权利同埋自由喺各会员国本身人民共佢哋管辖下嘅人民中得到普遍共有效嘅承认共遵行：人人生而平等，喺尊严同埋权利上一律平等。佢哋有理性同埋良心，而且应当以兄弟关系嘅精神相对待。人人有资格享有呢宣言所载嘅一切权利同埋自由，唔分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等任何区别。而且唔好因一人所属嘅国家或领土嘅政治嘅、行政嘅或者国际嘅地位嘅不同而有不同，唔论该领土係独立领土、托管领土、非自治领土或者享其他任何主权受限制嘅情况下。人人有权享有生命、自由同埋人身安全。任何人唔好使为奴隶或奴役；一切形式嘅奴隶制度同埋奴隶买卖，冚啲都应当予以禁止。任何人唔好加以酷刑，或施以残忍嘅、唔人道嘅或侮辱性嘅待遇或刑罚。人人喺边度冚啲都有权俾承认享法律前嘅人格。法律嘅前人人平等，并有权享受法律嘅平等保护，唔受任何歧视。人人有权享受平等保护，以免受违反本宣言嘅任何歧视行为同埋煽动呢种歧视嘅任何行为嘅害。任何人享宪法或法律所赋予佢嘅基本权利遭受侵害时，有权俾合格嘅国家法庭对呢种侵害行为作有效嘅补救。任何人唔好加以任意逮捕、拘禁或放逐。人人冚啲都有权俾一个独立而冇偏倚嘅法庭进行公正嘅同埋公开嘅审讯，以确定佢嘅权利同埋义务并判定对佢提出嘅任何刑事指控。凡係受刑事控告嘅人，未经获得辩护上所需嘅一切保证嘅公开审判而依法证实有罪前，有权俾视为冇罪。任何人嘅任何行为或唔行为，享佢其发生时依国家法或国际法均唔构成刑事罪者，唔好俾判为犯有刑事罪。刑罚唔好重过犯罪时适用嘅法律规定。任何人嘅私生活、家庭、住宅同埋通信唔好任意干涉，佢嘅荣誉同埋名誉唔好加以攻击。
人人有权俾法律保护，以唔受呢种干涉或攻击。人人喺各国境内有权自由迁徙同居住。人人有权离开任何国家，包括佢本国在内，并有权返回佢嘅国家。人人有权享其他国家寻求兼享受庇护以唔俾迫害。喺真正由于非政治性嘅罪行或违背联合国嘅宗旨同埋原则嘅行为而俾起诉嘅情况下，唔好援用呢种权利。人人冚啲都有权享有国籍。任何人嘅国籍唔好任意剥夺，唔好否认佢改变国籍嘅权利。成年男女，唔受种族、国籍或宗教嘅任何限制有权婚嫁兼成立家庭。佢嘢享婚姻方面，享结婚期间同埋解除婚约时，应有平等嘅权利。只有经男女双方嘅自由兼完全嘅同意，才可以缔婚。家庭係天然嘅兼基本嘅社会单元，并应受社会同国家嘅保护。人人得有单独嘅财产所有权以及共他人合有嘅所有权。任何人嘅财产唔好任意剥夺。人人有思想、良心同宗教自由嘅权利；呢项权利包括改变佢嘅宗教或信仰嘅自由，以及单独或集体、公开或秘密地以教义、实践、礼拜同戒律表示佢嘅宗教或信仰嘅自由。人人有权享有主张兼发表意见嘅自由；呢项权利包括持有主张而唔受干涉嘅自由，同埋通过任何媒介兼唔论国界寻求、接受兼传递消息同思想嘅自由。人人有权享有和平集会兼结社嘅自由。任何人唔好迫使隶属于某一团体。人人有直接或通过自由选择嘅代表参与治理本国嘅权利。人人有平等机会参加本国公务嘅权利。人民嘅意志係政府权力嘅基础；呢一意志应以定期嘅兼真正嘅选举予以表现，而选举应依据普遍兼平等嘅投票权，并以不记名投票或相当嘅自由投票程序进行。每个人，作为社会嘅一员，有权享受社会保障，并有权享受佢嘅个人尊严同人格嘅自由发展所必需嘅经济、社会同文化方面各种权利嘅实现，呢种实现係通过国家努力同国际合作并依照各国嘅组织同埋资源情况。人人有权工作、自由选择职业、享受公正兼合适佢嘅工作条件兼享受免于失业嘅保障。人人有同工同酬佢嘅权利，唔受任何歧视。每一个工作嘅人，有权享受公正兼合适佢嘅报酬，保证使佢本人共家属有一个符合人嘅尊严嘅生活条件，必要时并辅以其他方式嘅社会保障。人人有为维护佢嘅利益而组织兼参加工会嘅权利。人人有享有休息兼闲暇嘅权利，包括工作时间有合理限制同埋定期给薪休假嘅权利。人人有权享受为维持佢本人同家属嘅健康同埋福利所需嘅生活水准，包括食物、衣着、住房、医疗同必要嘅社会服务；喺遭到失业、疾病、残废、守寡、衰老或享其他唔能够控制嘅情况下丧失谋生能力时，有权享受保障。阿妈同细孥有权享受特别照顾兼协助。一切细孥，唔论婚生或非婚生，冚啲都应享受同样嘅社会保护。人人冚啲都有受教育嘅权利，教育应当免费，至少喺初级同埋基本阶段应当係咁样。初级教育应当係义务性质。技术同埋职业教育应当普遍设立。高等教育应当根据成绩而对一切人平等开放。教育嘅目的係充分发展人嘅个性兼加强对人权同埋基本自由嘅尊重。教育应当促进各国、各种族或各宗教集团间嘅了解、容忍同友谊，兼促进联合国维护和平嘅各项活动。阿爸阿妈对佢哋嘅细孥所应受嘅教育嘅种类，有优先选择嘅权利。人人有权自由参加社会嘅文化生活，享受艺术，兼分享科学进步同埋佢产生嘅福利。人人对由于佢所创作嘅任何科学、文学或美术作品而产生嘅精神嘅同埋物质嘅利益，有享受保护嘅权利。人人有权要求一种社会嘅兼国际嘅秩序，喺呢种秩序内，呢宣言所载嘅权利同埋自由可以得到充分实现。人人对社会负有义务，因为只有喺社会内佢嘅个性才可能得到自由兼充分嘅发展。人人在行使佢嘅权利同自由时，只受法律所确定嘅限制，确定呢种限制嘅唯一目的係保证对旁人嘅权利同自由给予应有嘅承认同尊重，并享一个民主嘅社会内适应道德、公共秩序同普遍福利嘅正当需要。呢啲权利同自由嘅行使，唔论享任何情形下冚啲都唔好违背联合国嘅宗旨同埋原则。呢宣言嘅任何条文，唔好解释为默许任何国家、集团或个人有权进行任何旨在破坏呢宣言所载嘅任何权利同自由嘅活动或行为。Pidades silmas, et inimkonna kõigi liikmete väärikuse, nende võrdsuse ning võõrandamatute õiguste tunnustamine on vabaduse, õigluse ja üldise rahu alus; japidades silmas, et inimõiguste põlastamine ja hülgamine on viinud barbaarsusteni, mis piinavad inimkonna südametunnistust, ja et sellise maailma loomine, kus inimestel on veendumuste ja sõnavabadus ning kus nad ei tarvitse tunda hirmu ega puudust, on inimeste üllaks püüdluseks kuulutatud; japidades silmas vajadust, et inimõigusi kaitseks seaduse võim selleks, et inimene ei oleks sunnitud viimase abinõuna üles tõusma türannia ja rõhumise vastu; japidades silmas, et on vaja kaasa aidata sõbralike suhete arendamisele rahvaste vahel ja;pidades silmas,et ühinenud rahvaste perre kuuluvad rahavad on põhikirjas kinnitanud oma usku inimese põhiõigustesse, inimisiksuse väärikusse ja väärtusse ning meeste ja naiste võrdõiguslikkusesse ning on otsustanud kaasa aidata sotsiaalsele progressile ja elutingimuste parandamisele suurema vabaduse juures; japidades silmas,et liikmesriigid on kohustatud koostöös Ühinenud Rahvaste Organisatsiooniga kaasa aitama inimõiguste ja põhivabaduste üldisele austamisele ja nendest kinnipidamisele; japidades silmas, et üldisel arusaamisel nende õiguste ja vajaduste iseloomust on suur tähtsus selle kohustuste täielikuks täitmiseks,kuulutab Peaassamblee väljakäesolevaga Inimõiguste ülddeklaratsiooni kui ülesande, mida peavad püüdma täita kõik rahvad ja riigid.Iga inimene ja iga ühiskondlik organ peab käesolevat deklaratsiooni alati silmas pidades selgitus- ja haridustööga alati kaasa aitama nende õiguste ja vabaduste austamisele ning rahvuslike ja rahvusvaheliste progressiivsete abinõudega tagama, et need õigused ja vabadused leiaksid üldist ja efektiivset tunnustamist ja täitmist nii organisatsiooni liikmeiks kui ka nende jurisdiktsiooni alla olevate territooriumide rahvaste poolt.Kõik inimesed sünnivad vabadena ja võrdsetena oma väärikuselt ja õigustelt. Neile on antud mõistus ja südametunnistus ja nende suhtumist üksteisesse peab kandma vendluse vaim.Igal inimesel peavad olema kõik käesoleva deklaratsiooniga välja kuulutatud õigused ja vabadused, olenemata rassist, nahavärvusest, soost, usulisest, poliitilisest või muudest veendumustest, rahvuslikust või sotsiaalsest päritolust, varanduslikust, seisuslikust või muust seisundist.Lisaks sellele ei tohi inimeste vahel vahet teha riigi või territooriumi poliitilise, õigusliku või rahvusvahelise seisundi põhjal, olenemata sellest, kas territoorium, mille kodanik ollakse, on sõltumatu, hooldusalune või mõnel muul viisil oma suveräänsuses piiratud.Igal inimesel on õigus elule, vabadusele ja isikupuutumatusele.Kedagi ei või pidada orjuses või õigusteta seisundis; orjus ja orjakaubandus ükskõik millisel kujul on keelatud.Kellegi suhtes ei tohi rakendada piinamisi või julma, ebainimlikku, tema väärikust alandavat kohtlemist või karistust.Igal inimesel, ükskõik kus ta ka ei viibiks, on õigus oma õigussubjektsuse tunnustamisele.Kõik inimesed on seaduse ees võrdsed ja neil on ilma igasuguse vahetegemiseta õigus seaduse võrdsele kaitsele. Kõigil inimestel on õigus olla võrdselt kaitstud ükskõik missuguse diskrimineerimise eest, mis on vastuolus käesoleva deklaratsiooniga, ja sellisele diskrimineerimisele kihutamise eest.Igal inimesel on temale konstitutsiooniga või seadusega tagatud põhiõiguste rikkumise korral õigus efektiivsele õiguste ennistamisele kompetentsete rahvuskohtute kaudu.Kedagi ei või meelevaldselt vahistada, kinni pidada või pagendada.Igal inimesel on tema õiguste ja kohustuste määratlemiseks ja temale esitatud kriminaalsüüdistuste põhjendatuse kindlakstegemiseks täieliku võrdsuse alusel õigus sellele, et tema asi vaadataks avalikult ja kõiki õigluse nõudeid järgides läbi sõltumatu ja erapooletu kohtu poolt.Igal kuriteos süüdistataval inimesel on õigus sellele, et teda loetakse süütuks kuni tema süülisuse kindlakstegemiseni seaduslikus korras avalikul kohtulikul arutamisel, kus talle on tagatud kõik võimalused kaitseks.Kedagi ei või süüdi mõista kuriteos mõne teo või tegevusetuse eest, mis nende kordasaatmise ajal ei olnud kuriteod rahvusliku seaduse või rahvusvahelise õiguse järgi. Samuti ei või määrata raskemat karistust, kui see, mida oleks võinud kohaldada kuriteo kordasaatmise ajal.Kellegi isiklikku ja perekonnaellu ei või meelevaldselt vahele segada, kellegi korteripuutumatust, kirjavahetuse saladust või au ja reputatsiooni ei tohi meelevaldselt määrida. Igal inimesel on õigus seaduse kaitsele selliste vahelesegamiste ja rikkumiste eest.Igal inimesel on õigus riigi piires vabalt liikuda ja oma elukoht valida.Igal inimesel on õigus lahkuda ükskõik milliselt maalt, kaasa arvatud kodumaa ja kodumaale tagasi pöörduda.Igal inimesel on õigus tagakiusu ees varjupaika otsida teistes maades ja seda varjupaika kasutada.Seda õigust ei saa kasutada jälitamise puhul, mis tegelikult tuleneb mittepoliitilisest kuriteost või teost, mis on vastuolus Ühinenud Rahavaste Organisatsiooni eesmärkide ja põhimõtetega.Igal inimesel on õigus kodakondusele.Kelleltki ei saa tema kodakondsust või kodakondsuse muutmise õigust meelevaldselt ära võtta.Täisealiseks saanud meestel ja naistel on õigus ilma igasuguste kitsendusteta rassi, rahvuse või usu põhjal abielluda ja perekonda asutada. Neil on võrdsed õigused abiellu astumise suhtes, abielus olemise ja abielu lahutamise ajal.Abielu võib sõlmida vaid mõlema abielluva poole vabatahtlikul ja täielikul nõusolekul.Perekond on ühiskonna loomulik ja põhiline rakuke ning tal on õigus ühiskonna ja riigi kaitsele.Igal inimesel on õigus vara omamisele nii üksikult kui ka teistega koos.Kelleltki ei tohi tema vara meelevaldselt ära võtta.Igal inimesel on õigus mõtte-, südametunnistuse ja usuvabadusele; see õigus kätkeb vabadust oma usku või veendumusi muuta, samuti vabadust vabalt kuulutuada oma usku või veendumusi nii üksikult kui ka koos teistega avalikult või eraviisiliselt õpetuse, jumalateenistuse ja religioossete ning rituaalsete kombetalituste kaudu.Igal inimesel on õigus veendumuste vabadusele ja nende veendumuste vabalt avaldamisele; see õigus kätkeb vabadust takistamatult oma veendumustest kinni pidada ja vabadust informatsiooni ja ideid otsida, saada ja levitada igasuguste abinõudega ja riigipiirist sõltumata.Igal inimesel on õigus rahumeelse kogunemise ja liitumise vabadusele.Kedagi ei või sundida ükskõik millisesse assotsiatsiooni astuma.Igal inimesel on õigus kas vahetult või siis vabalt valitud esindajate kaudu oma maa valitsemisest osa võtta.Igal inimesel on õigus võrdsele pääsule oma maa riigiteenistusse.Valitsuse võimu aluseks peab olema rahava tahe; see tahe peab väljenduma perioodislistes ja võltsimata valimistes, mis tuleb läbi viia üldise ja võrdse valimisõiguse alusel salajase hääletamise teel või teistes samatähenduslikes vormides, mis tagavad hääletamise vabaduse.Igal inimesel kui ka ühiskonna liikmel on õigus sotsiaalsele kindlustatusele ja tema väärikuse säilitamiseks ning tema isiksuse vabaks arenemiseks vajalike õiguste teostamisele majanduslikul, sotsiaalsel ja kultuuri alal rahvuslike jõupingutustega ja rahvusvaheli koostöö kaudu ning vastavalt iga riigi struktuurile ja vahenditele.Igal inimesel on õigus tööle, töö vabale valikule, õiglastele ja soodsatele töötingimustele ning kaitsele tööpuuduse eest.Igal inimesel on ilma igasuguse diskrimineerimiseta võrdsele tasule võrdse töö eest.Igal töötajal on õigus õiglasele ja rahuldavale tasule, mis tagab inimväärilise elatuse temale endale ja ta perekonnale ja mida vajaduse korral täiendatakse sotsiaalkindlustuse teiste vahenditega.Igal inimesel on õigus on luua ametühinguid ja oma huvide kaitseks ametühingutesse astuda.Igal inimesel on õigus puhkeajale ja vaba aja veetmisele, kaasa arvatud tööpäeva mõistlik lühendamine ja tasutav perioodiline puhkus.Igal inimesel on õigus sellisele elatustasemele, sealhulgas toit, riietus, korter, arstiabi ja vajalik sotsiaalne teenindamine, mis on nõutav tema enda ja perekonna tervise ja heaolu hoidmiseks, ja õigus kindlustatusele tööpuuduse, haiguse, invaliidsuse, lesestumise ja vanaduse saabumise korral või mõnel muul elatusvahenditest ilmajäämise juhul inimestest endast olenemata põhjustel.Emadus ja väikelapseiga annavad õiguse erilisele hooldusele ja abile. Kõigile lastele, olgu nad siis sündinud abielus või väljaspool abielu, peab osaks saama ühesugune sotsiaalne kaitse.Igal inimesel on õigus haridusele. Haridus peab olema tasuta vähemalt alg- ja üldhariduse osas. Algharidus peab olema kohustuslik. Tehniline ja kutseharidus peab olema kättesaadav kõigile ja kõrgem haridus võrdselt kättesaadav kõigile vastavalt igaühe võimetele.Haridus peab olema suunatud inimisiksuse täielikule arendamisele ja inimõigustest ning põhivabadustest lugupidamise suurendamisele. Haridus peab kaasa aitama vastastikusele mõistmisele, sallivusele ja sõprusele kõigi rahavaste, rassilise ja usuliste rühmituste vahel ning soodustama Ühinenud Rahvaste Organisatsiooni tegevust rahu säilitamisel.Vanematel on oma laste hariduse valikul eesõigus.Igal inimesel on õigus ühiskonna kultuurielust vabalt osa võtta, kunsti nautida, teaduse progressi oma panus anda ja selle progressi hüvesid kasutada.Igal inimesle on õigus oma moraalsete ja materiaalsete huvide kaitsele, mis johtuvad teaduslikest töödest, kunsti- ja kirjandusteostest, mille autoriks ta on.Igal inimesle on õigus sotsiaalsele ja rahvusvahelisele korraldusele, kus käesolevas deklaratsioonis toodud õigusi ja vabadusi on võimalik täies ulatuses rakendada.Igal inimesel on kohustused ühiskonna ees, kus ainuüksi ongi võimalik tema isiksuse vaba ja täielik arenemine.Oma õiguste ja vabaduste teostamisel peab iga inimene alluma vaid sellistele piiramistele, mis on seadusega kehtestatud ainsa eesmärgiga tagada teiste inimeste õiguste ja vabaduste tarvilik tunnustamine ja austamine ning moraalist, avalikust korrast ja üldise heaolu nõuetest kinnipidamine demokraatlikus ühiskonnas.Nende õiguste ja vabaduste rakendamine ei või mingil juhul olla vastuolus Ühinenud Rahvaste Organisatsiooni eesmärkide ja põhimõtetega.Käesolevas deklaratsioonis ei tohi midagi tõlgendada kui õiguse andmist mõnele riigile, isikute rühmale või üksikisikutele tegutsemiseks või tegudeks, mis on suunatud kaesolevas deklaratsioonis toodud õiguste ja vabaduste kaotamisele.Adoptita kaj proklamita de Rezolucio 217 A (III) de la Ĝenerala Asembleo, 10an de decembro 1948Pro tio, ke agnosko de la esenca digno kaj de la egalaj kaj nefordoneblaj rajtoj de ĉiuj membroj de la homara familio estas la fundamento de libero, justo kaj paco en la mondo,Pro tio, ke malagnosko kaj malestimo de la homaj rajtoj rezultigis barbarajn agojn, kiuj forte ofendis la konsciencon de la homaro, kaj ke la efektiviĝo de tia mondo, en kiu la homoj ĝuos liberecon de parolo kaj de kredo kaj liberiĝon el timo kaj bezono, estas proklamita kiel la plej alta aspiro de ordinaraj homoj,Pro tio, ke nepre necesas, se la homoj ne estu devigitaj, sen alia elektebla vojo, ribeli kontraŭ tiranismo kaj subpremo, ke la homaj rajtoj estu protektataj de la leĝo,Pro tio, ke nepre necesas evoluigi amikajn rilatojn inter la nacioj,Pro tio, ke la popoloj de Unuiĝintaj Nacioj en la Ĉarto reasertis sian firman kredon je la fundamentaj homaj rajtoj, je la digno kaj valoro de la homa personeco kaj je la egalaj rajtoj de viroj kaj virinoj, kaj firme decidis antaŭenigi socian progreson kaj pli altnivelan vivon en pli granda libereco,Pro tio, ke la Ŝtatoj-Membroj sin devigis atingi, en kunlaboro kun Unuiĝintaj Nacioj, la antaŭenigon de universala respekto al kaj observado de la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj,Pro tio, ke komuna kompreno pri tiuj ĉi rajtoj kaj liberecoj estas esence grava por plena realigo de tiu sindevigo,Tial, nun,La Ĝenerala Asembleo,Proklamas tiun ĉi Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj kiel komunan celon de atingo por ĉiuj popoloj kaj ĉiuj nacioj, por tio, ke ĉiu individuo kaj ĉiu organo de la socio, konstante atentante ĉi tiun Deklaracion, per instruado kaj edukado strebu al respektigo de tiuj ĉi rajtoj kaj liberecoj, kaj per laŭgradaj paŝoj naciaj kaj internaciaj certigu ilian universalan kaj efektivan agnoskon kaj observadon, same tiel inter la popoloj de la Ŝtatoj-Membroj mem, kiel inter la popoloj de teritorioj sub ilia jurisdikcio.Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato.Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aŭ internacia pozicio de la lando aŭ teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere ĉu ĝi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aŭ sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.Ĉiu havas la rajtojn je vivo, libereco kaj persona sekureco.Neniu estu tenata en sklaveco aŭ servuteco; sklaveco kaj sklavkomerco estu malpermesitaj en ĉiuj siaj formoj.Neniu suferu torturon aŭ kruelan, nehoman aŭ sendignigan traktadon aŭ punon.Ĉiu rajtas esti ĉie agnoskita jure kiel persono.Ĉiuj homoj estas jure egalaj, kaj rajtas sen diskriminacio al egala jura protekto. Ĉiuj rajtas ricevi egalan protekton kontraŭ kia ajn diskriminacio, kiu kontraŭas tiun ĉi Deklaracion, kaj kontraŭ kia ajn instigo al tia diskriminacio.Ĉiu rajtas ricevi de la kompetentaj naciaj tribunaloj efikan riparon pro agoj, kiuj kontraŭas la fundamentajn rajtojn, kiujn li havas laŭ la konstitucio aŭ la leĝoj.Neniu suferu arbitrajn areston, malliberigon aŭ ekzilon.Ĉiu en plena egaleco rajtas je justa kaj publika proceso antaŭ sendependa kaj senpartia tribunalo, por prijuĝo de liaj rajtoj kaj devoj kaj de kiu ajn kriminala akuzo kontraŭ li.Ĉiu akuzita pro punebla faro rajtas, ke oni supozu lin senkulpa, ĝis oni pruvos laŭleĝe lian kulpon en publika proceso, en kiu li ricevis ĉiujn garantiojn necesajn por sia defendo.Neniu estu konsiderata krimkulpa pro kia ajn ago aŭ neago, kiu ne konsistigis puneblan faron, laŭ nacia aŭ internacia juro, en la tempo, kiam ĝi estis farita. Same tiel, ne estu aljuĝita pli severa puno ol tiu, kiu estis aplikebla en la tempo, kiam la punebla faro estis plenumita.Neniu suferu arbitrajn intervenojn en sian privatecon, familion, hejmon aŭ korespondadon, nek atakojn kontraŭ sia honoro aŭ reputacio. Ĉiu rajtas ricevi juran protekton kontraŭ tiaj intervenoj aŭ atakoj.Ĉiu havas la rajton libere moviĝi kaj loĝi interne de la limoj de kiu ajn ŝtato.Ĉiu rajtas eliri el kiu ajn lando, inkluzive la propran, kaj reveni en sian landon.Ĉiu rajtas peti kaj ricevi en aliaj landoj azilon kontraŭ persekuto.Tiu rajto ne estas alvokebla en kazoj de persekutaj akuzoj malfalse levitaj pro ne-politikaj krimoj aŭ pro agoj kontraŭaj al la celoj kaj principoj de Unuiĝintaj Nacioj.Ĉiu rajtas havi ŝtatanecon.Al neniu estu arbitre forprenita la ŝtataneco, nek rifuzita la rajto ŝanĝi sian ŝtatanecon.Plenaĝaj viroj kaj virinoj, sen ia ajn limigo pro raso, nacieco aŭ religio, rajtas edziĝi kaj fondi familion. Iliaj rajtoj estas egalaj koncerne la geedziĝon, dum la geedzeco kaj koncerne eksedziĝon.Geedziĝo okazu sole laŭ libera kaj plena konsento de la geedziĝontoj.La familio estas la natura kaj fundamenta grupunuo de la socio, kaj ĝi rajtas ricevi protekton de la socio kaj de la Ŝtato.Ĉiu rajtas proprieti havaĵon, kaj sola kaj en asociiĝo kun aliaj.Al neniu estu arbitre forprenita lia proprieto.Ĉiu havas la rajton je libereco de penso, konscienco kaj religio; tiu ĉi rajto inkluzivas la liberecon ŝanĝi sian religion aŭ kredon, kaj liberecon manifesti, ĉu sola ĉu kune kun aliaj, ĉu publike ĉu private, sian religion aŭ kredon per instruado, praktikado, adorado kaj observado.Ĉiu havas la rajton je libereco de opinio kaj esprimado; ĉi tiu rajto inkluzivas la liberecon havi opiniojn sen intervenoj de aliaj, kaj la rajton peti, ricevi kaj havigi informojn kaj ideojn per kiu ajn rimedo kaj senkonsidere pri la landlimoj.Ĉiu havas la rajton je libereco de pacema kunvenado kaj asociiĝo.Neniu estu devigita aparteni al asocio.Ĉiu homo rajtas partopreni la regadon de sia lando, aŭ rekte aŭ pere de libere elektitaj reprezentantoj.Ĉiu rajtas je egala aliro al publika servo en sia lando.La volo de la popolo estu la bazo de la aŭtoritato de la registaro; tiu volo estu esprimata per regulaj kaj aŭtentikaj elektoj, kiuj okazu per universala kaj egala balotrajto, kaj per sekreta voĉdono aŭ ekvivalentaj liberaj voĉdonaj proceduroj.Ĉiu, kiel membro de la socio, havas rajton je socia sekureco kaj povas postuli la realigon, per naciaj klopodoj kaj internacia kunlaboro, kaj konforme al la organizo kaj disponeblaj rimedoj de ĉiu Ŝtato, de tiuj ekonomiaj, sociaj kaj kulturaj rajtoj, kiuj estas nepre necesaj por lia digno kaj por la libera disvolviĝo de lia personeco.Ĉiu havas rajton je laboro, je libera elekto de sia okupo, je justaj kaj favoraj laborkondiĉoj kaj je protekto kontraŭ senlaboreco.Ĉiu, sen ia ajn diskriminacio, rajtas ricevi egalan salajron pro egala laboro.Ĉiu, kiu laboras, rajtas ricevi justan kaj favoran kompenson, kiu certigu por li mem kaj por lia familio ekziston konforman al homa digno, kaj kiun suplementu, laŭnecese, aliaj rimedoj de socia protekto.Ĉiu rajtas formi kaj aliĝi sindikatojn por protekto de siaj interesoj.Ĉiu havas rajton je ripozo kaj libertempo, inkluzive racian limigon de la laborhoroj kaj periodajn feriojn kun salajro.Ĉiu havas rajton je vivnivelo adekvata por la sano kaj bonfarto de si mem kaj de sia familio, inkluzive de nutraĵo, vestaĵoj, loĝejo kaj medicina prizorgo kaj necesaj sociaj servoj, kaj la rajton je sekureco en okazo de senlaboreco, malsano, malkapablo, vidvineco, maljuneco aŭ alia perdo de la vivrimedoj pro cirkonstancoj ekster sia povo.Patrineco kaj infaneco rajtigas al specialaj prizorgoj kaj helpo. Ĉiuj infanoj, egale ĉu ili naskiĝis en aŭ ekster geedzeco, ricevu saman socian protekton.Ĉiu havas rajton je edukiĝo. La edukado estu senpaga, almenaŭ en la elementa kaj fundamenta stadioj. La elementa edukado estu deviga. La teknika kaj porprofesia edukado estu ĝenerale akirebla, kaj pli alta edukado estu egale akirebla por ĉiuj laŭ ties meritoj.Edukado celu la plenan disvolvon de la homa personeco kaj plifortigon de la respekto al la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj. Ĝi kreskigu komprenon, toleron kaj amikecon inter ĉiuj nacioj, rasaj aŭ religiaj grupoj, kaj antaŭenigu la agadon de Unuiĝintaj Nacioj por konservo de paco.Gepatroj havas unuavican rajton elekti la specon de la edukado, kiun ricevu iliaj infanoj.Ĉiu rajtas libere partopreni la kulturan vivon de la komunumo, ĝui la artojn kaj partopreni sciencan progreson kaj ĝiajn fruktojn.Ĉiu havas rajton je protekto de la moralaj kaj materialaj interesoj rezultantaj el eventualaj sciencaj, literaturaj aŭ artaj produktaĵoj, kiujn li aŭtoris.Ĉiu havas rajton je socia kaj internacia organizo, en kiu la rajtoj kaj liberecoj difinitaj en ĉi tiu Deklaracio povas esti plene realigitaj.Ĉiu havas devojn al la komunumo, en kiu, sole, estas ebla la libera kaj plena disvolviĝo de lia personeco.En la uzado de siaj rajtoj kaj liberecoj, ĉiu estu subigita sole al tiuj limigoj, kiuj estas jure difinitaj ekskluzive kun la celo certigi adekvatan rekonon kaj respekton por la rajtoj kaj liberecoj de aliaj kaj por konformiĝi al justaj postuloj de moralo, publika ordo kaj ĝenerala bonfarto en demokrata socio.Tiuj ĉi rajtoj kaj liberecoj estas en neniu okazo efektivigeblaj kontraŭe al la celoj kaj principoj de Unuiĝintaj Nacioj.Nenio en ĉi tiu Deklaracio estu interpretita kiel implico, ke iu ajn Ŝtato, grupo aŭ persono iel ajn rajtas entrepreni ian ajn agadon aŭ plenumi ian ajn agon, kiu celus detrui kiun ajn el la rajtoj kaj liberecoj ĉi-ene difinitaj.A kɛ kaalonna da tɔɔi gaa nukan ɲei yɛnɛ yiihu diə lɛgbɔɔɓa laa, təlinmo laa da lilaa di nwundɔɔi.A kɛ lənɛɛ nukan dɔɔi gaa maanɛ yɛnɛ nuan diə pɛli kweiwoo ɓoi, diə laa di maamɛni la, yi di hwa kɛ ɲɛimaaɲɔn da mɔnɔ di hu, ɓə kele yɛnɛnuan kaa bɔi.A kɛ tɔɔi gaa nukan ɲei yɛnɛyii hu ɓə maanɛ maa ə kɔnwɔ, hogɛ nukan hwəpa pənə hwə gwɛi təĝə hemɛi iɔi hu ɲɛitɔwɔnuan diə.A kɛ lɔiŋaa kele yepuɔ gehu ɓə maanɛ gu hwaŋa tɛĝɛ bɔi.A kɛ lɔi kele hu nuan ɓowoo ɓa, tɔɔi lele gaa hinaa di wɔɔ Kaalonnaa hu, yai a di wɔɔ tɛtɔwɔ yii lɛlɛ ɲɛikulo, yɛ pənə yɛ di wɔɔ yii ɲaanɛ lɛgbɔɔɓa laa hui.A kɛ yɛnɛ lɔi kele da ŋɔɔ kpɔn gɛnɛi ɓə di liimu ə həĝə nɛgbɔɔɓa lelei da tɔɔi gaa ɲɛi yɛnɛ yii hu maa mɛni ɓai.A kɛ giliɲahiə tɔnɔi ti hwilən nukan dɔɔi da ŋɔɔ lɛgbɔɔɓa laa ɓə gɛ, əlɛ yaɓə kɛ a di liimu həĝɛɛ a gbɔɔkpɔ, yili ɓə a gɛ lɔi kele diwɔɔ ɲaakpɔn gɛnɛ ə ɓo yɛnɛ.Maanɛ nutɛitɛi, ə makɛ a kpɔma yiŋaa di gɔl diə, maakwɛli, da hutɔ ɓə da nɛgbɔɔɓa, da tɔɔi gaa nukan ɲei yɛnɛyii hu di hee di kpanɲa kɛnaa kele ɓə, ə makɛ ɓɛyi ə wɔ ɲaawooɓo kaa lai, yili kele ɓə gɛi yɛnɛ bilibili gemɛi ŋɔ ɲaakpɔn gɛnɛi ɲɛi zea kaa Aməlik lɔi hui, ə dɔn ŋaa ɲɛi laa a pɔlɔ kpalaa ŋɔ holo pou (10) gwəlan nwaatɔnɔ pulu ŋun mɛinan yenan kɔu mɛihaaba (1948).Nukan gele kaa pələ kaa tanɔn, yiliɓa nu kəle maawiyə pələ da tɔɔi gaa ɲei yɛnɛyii hu kɛpələ kaalɔ tanɔn; di kɛmɛni a nukan ŋaa ɓə gɛɛ hwəkɛli wɛlikɛmaa ə lɔ di luwai.Dɔn ɲɛi huwoo kaa nukele ɓa tanɔn, guloju hwə ma yɛ ə kɛ a huwu mɛni, gu kɔlɔ kɛpələ, gu lawoo, ɲaala mɛni kɛna bələ, kiliɲahie huwu lɔpe, nɛi hu yii ɓo pələ ɓa, hɛn jɔlɔɓo pələ pɔ da nukaapələ da zəĝei, yɛ ə kɛ a hulonu da nɛnu yilipulu, yɛ ə kɛ lɔi gaa gbɔɔɓa ju mun, yɛ ə kɛ a lɔi yi gaa nii məlan nɔi yemu a ju mun dɔn ɲɛi huwoo kaa nukele ɓa tanɔn.Maala kaa nukele yei ə yɛnɛkɛ, ə lɛgbɔɔɓa laa hɔlɔɓo, əlɛ gbinimaa yɛ kɔŋɔ.Nuta hwa pɛli lɛɛi lualaa hu da tɔlaalaa hu, luolaa da luoyɔu huĝu lɔpe da kpɛ.Di hwə kia pai nuta mɔnɔɓoi, di hwə kia pai mɛni ɲaanwana laai nuta ɓa, yi a nu kulo nulaa hu əlɛ ɛyɛ mɛlɛkpɛ ma.Kɛnɛ lɔpe gele, maanɛ nu kele ŋɔ kaa lonna, ə kɛ a gɔlɔn ŋaa ma.Nu kele pɛliai a ge tɔn niila ɲe tɔnɔ mɛi. Nu kele hon bələ kaa tanɔn nukan maatɔn ɲɛi liila.Maala kaa nukele yei ə li kititəĝə pɛlɛ la; a gaa yɛ maamɛni yɛ ə piliju.Di hwa nu too gahwə ɲa, yi ŋun və mai. A wwalakɛti di maakwiya ŋɔɔ lɔiɓa gahwa mɛni ŋɔɔ pələhu.Maala ka nukele yei, ə ŋɔɔ tian makɔŋɔ kititə ĝə pɛlɛla, əlɛ dian ti ə kɛ a kɔlɔn ŋaa ə makɛ mɛni lɔpee daa zenwuɔn.Nui lɔpee da mɛniɲɔŋɔɔ laahe ŋuɔ, mɛniti hwa pɛli kɛi a jɔn, yi jɔn ti hwə kɔlɔn ni ponoɲa kitikɛpɛlɛ la, maakɔŋɔnuaan ɲɛi ɓa.Tɔn hwa pɛli nui lɔpe honji mɛnita ɓa yiyai mɛni ti kɛi lowai, dɔn ti hwə kɛ laali; yilipulu mɛnikɛi lowai tɔn mə a laa nui ti mɛi, ə makɛ a kwia.Nuta hwa naa lɔ məlan ɲii pələ hu, lɔ kpɛli-kpɛli, ɲei bɛlɛn mɛni hu, da gbiniɓa mɛni tamaa hu, naa kala pələ pɔ.Maala kaa nukele yei ə hiə a niiɓapələ, əlɛ ə he niiɓa kɛnaa ŋɔ lɔi hu.Maala kaa nukele yei yɛ pɛli kuloi lɔi lɔpe hu, ə makɛ gbɔɔ lɔi, əlɛ ə pənə ə ɲa gbɔɔ lɔi ti hu.Nui lɔpe da ɲɛikɔu kpɔlu jeei, maala kaa ɲei ə maakilə lɔi takpɛli hu, yiyan nɔiti a pɛli ɲee hee mu.Maakiləlaa ti hwa pɛli tɛĝɛi mɛni nɔŋɔn kɛmun gbɔɔkpɔ pɔ yi hwə ɓa lɔi ŋun ma mɛniɲɔŋɔn da kaala.Maala kaa nukele yei ə lɔi lonna hɔlɔɓo.Di hwa pɛli lɔilonna kuloi nu yei hulu mɛni hu əlɛ maala hwə ŋɔnɔ nu yei hwə ŋɔ lɔilonna maahwalin.Nɛɛnu da hulonu da həli kpilayela da di laŋayela da pɛli heei di kepɔ guloju hwə ma yɛkɛ la a huĝu mɛni, lɔilon na mɛni, əlɛ yala pələ mɛni. Di pɛliɛ a di ke ɲiiɓoo ti hu, ə makɛ di taĝai lowai.Lɛgbɔɔɓa da laana ɓe a hilətai laa ma.Pɛlɛn mə ɓa a kpɔmaayi hɔɔtɔma, əlɛ maala ka ɲei gbɔmayii ti da nɔi ɲɛitɔwɔ nuaan di maakɔŋɔn.Nukan lɔpee jɔlɔɓo hɛn gaa a ɓɔɔ, ə makɛ g boukɔuaa kpɔn ju.Di hwa nu yee kpilan di hwə jɔlɔɓo hɛn gulo ɲei.Nui lɔpee a pɛli gbɔwɔ kiliɲahiə kɛi, niiɓa yiiɓo pələ hu. Mukulaa ɓa a pɛli niiɓa kalan gɛi, ə niiɓa yiiɓo juwu yii ɓo pələ hu.Maala kaa nui lɔpee gəle yei ŋɔɔ kiliɲahie lɛ ə gweiwooɓo, ə gilipuju kwɛli, ə jɔlɔɓo ə nɛi nuta kpɛli ŋaa diə kɛnakele yi ɲɔu hwa kɛ ju.Maala kaa nukele yei ə ŋundɔ kɛ, əlɛ ə kpɔn naa liilaa hu.Di hwa nu yee kpəlan di hwə nɔ kpɔn ju.Maala kaa nukele yei, ə tɔɔi hɔlɔɓo ŋɔɔ lɔi ɲawooɓo mɛni hu, a wala kɛ a yaa kpinii, ə kɛ nui a ɲee lɛmai.Maala kaa nukele yei, ə kolokɛ gahanama ɓa ŋɔɔ lɔi hu. Yiyan nuta hon bətlə hwa tɛĝɛ məlan ma.Lɔilonnii kiliɲahiə pələ ɓə lɔi ɲawoɓoɔ a kuloju. Giliɲahiə ti a kɔlɔn nɔi nɔi ɲaawoɓo nuan he luwai a kɛ a nɔi kwei nuan kəle laamaawoo.Nu kele kɛmɛni a kpɔnjuyii ɓo mun mə gɛ, yɛ kɛ kpɔn ninimu. Ninin ti ɓə maanɛ ə pa ɓɔ a yeelaholon; yelɔgei, kaalɔnnaa, əlɛ mɛni kɔlɔn ŋa.Maala kaa nukele yei ə kolo kɛ, ə niiɓa kolokɛ təlinmo da ɲaanɛ pələ mɛi; ə gɛ hwə pa kɛ a nui kolo hwɔ ma.Nu kɛkolo ɓə maanɛ di zalama; ə kɛ a hulonu da nɛnu.Kolokɛmun lɔpee a pɛli kolokɛnuan maakɔŋa kpɔn naai; a wala kɛti ə to da hu.Kolokɛmun nɔpee maala kaa ɲei ə viitɔ, ə niiɓa pələ ŋaa kɛ. Gɛ kolo kɛi nowai ɲɛn ə kɛ a dɔɔ; əlɛ yilipulu ŋɔɔ hwitɔ lowai yɛ hala ma.Maala kaa nukan ɲei ŋɔɔ yii ə kɛ a bɛliya ju, gɔlɔi hwə toa pono, yaa da nainuaan di kɛ di ɲaanɛ hu; yii hwilənna: kɔnɔn mɛni, maayilimɛni, yii mɛni, da hali mɛni, bɛlɛ di maamɛni walawala ɲɛi kulo mɛni kele ɓa.Kolo a wala kɛ ɲei, ɲɔn a pɛlɛma, kolo hwaa kpɛ ɲei, kalanənnaa a jɔlɔɓo, a pɔlɔ, a wala kɛti mɛni ta kpɛli a pɛlɛma, yi hwa pɛli gbɔɔmu, maala kaa ɲei yi maakpɔmaa ə ɓo.Maala kaa logaa laa da lokolo di yei di kpɔmaa hɔlɔɓo. Gbɔmaa ti a pɛli kɛi logele ɓa, ə makɛ a wɛlilon.Maala kaa nukele yei di jutɔ. Jutɔ ti hɔŋɔ hwə ma, yi kpɔ hwilən maakwɛli kɔwɔtɔɔ ɓa. Maanɛ kolo maakwɛli lakwəli ə kɛ kɛna kəle. Maanɛ lakwəli kɛnɛ kɛɛ laa ə kɛ kɛnaa kəle tɔwɔ, nui lɔpe gɛ hwaŋa a kɛ ɲei.Maakwɛli ŋun ma ya ɓaa ə nukan holoon naa ɓo, ə dɔɔ gaa ɲəi yɛnɛ yii hu maawiyɛ. Ya ɓə maanɛ ə wooman, ɲɛimaa hwɛli, da wɛlikɛmaa di lɔ lɔi kəle lowai, huwu ŋaa kəle lowai ə gɛ liila ə kɛ diyei.Maala kaa a longaanuaan yei di di loni hutɔ pələ lɛn.Maala kaa nukele yei ə gɛti kɛ nɔi ŋɔɔ tɛtɔwɔ laa kpaalə mɛi, ə pɛlima ə dɔlɔ kulo.Maala kaa nukele yei bɛlihɛn, gulohɛn, maa ə kɔŋɔ.Maala kaa nukele yei, ə gɛtikɛ, yɛ dɔn ŋooŋaa ɲɛi ɓo di lɛ di kpaalə mɛi.Nu yaakpɛli gɛti kaama kpɔmaa yii hu. Maahɔlɔɓo gbɔmaa yii ti ɓə a pɛli ŋɔɔ nukan naa laakuloi a nele.Tɔɔi gaa nu yei yɛnɛyii hu da ŋɔɔ lɛgbɔɓa laa, maala kele hɔlɔɓoɔ ɲɛn lɔ gaama, ya ɓaa a məlaa diwɛi kɔwɔtɔi, kpɔmaa yii hu yi hulu mɛni hwə laa.Maala ŋaa ti da lɛgbɔɔɓa ŋaa ti, gɛ pələ hwa pɛli kɛi a juwu takpɛli yi yɛnɛ kele puɔ geɓa hwə mo li.Kpalə ta kpɛli hwə laa yi a pɛli dɔn ŋaa ɲɛi maamɛni piliju, yɛ nu ŋɔɔ tɔɔ gaa ɲei yɛnɛyii hu da ŋɔɔ lɛgbɔɔɓa laa kuloi ɲei: yɛ ə kɛ a lɔi, a kpɔn, ə make gu tɛitɛi.Mu matangwa likumi a ngonde ya nzimbi ya mwa ka wa kanunu na vita vitanu na viwana na makumi awana na myaka itanu na itatu, (1948) ca kuxokolola nzango ya mucitatu ya cikungulukilo ca voxe ca mafuti akulipanda kana (Nacoes Unidas) ambulwile, mu nzango ya Chaillot, ku Paris, kwambulula ca voxe ca vilinga vya vanu. Mu kuca litangwa na limo a ngonde ya nzimbi ya mwaka wa kanunu na vita vitanu na viwana na makumi awana na myaka itanu na itatu (1948), cikungulukilo ca voxe ca UNESCO calingile vutavesi vuje vukevwo vwatanekeyele vulemu vwa vwambululo vwa voxe ku vyoxe vipangi vya kusungamesa.Kusinganyeka ngwetu kutanekeyesa vulemu vwa kama ku voxe vapandama ku vuxoko vwa vanu co vwoxe vulemu vwavo mumo co keti vya kwaasa kujeneka vinapu vya nibangelo lya kulimanena, lya vwako ca na ciyulo mu lifuti.Kusinganyeka ngwetu kukala ye kundzimba co na kayengu ca vulemu vwa vanu vwatwalele ku vulemu vwa kuviisa vije vikanena litoto lya vanu co nawa na kutatamena ca lifuti limo kuje vanu vakapwa kwaasa kulyendekela mu cizango co na vutava, vakuliyo vola ku vuxonde, co na kayando, vavilingile ngwe vikevyo vyakama manene ku manyonga ce vanu.Kusinganeka ngwetu ca kama kutakama kwaamesa vusamba vwa vusepa mukati kamafuti.Kusinganyenga ngwetu mu mukanda vanu vamu mafuti akulipandakana valingile nawa litavelo lyavo ku vulemu vwa mbangelo vwa vanu, na lutsimo ca kutsima ca munu ku mbunga, na kupwisa mumo vulemu vwa vanu, co na vanakazi co vije vivendeka na kulitavele kuzeyesa kutwala ku lutwe ca mbunga co na kutunga vwino vwa vuvwa vwa mwonyo mu kulimanena kwa kama.Kusinganyeka ngwetu mafuti amaato valyakeleko mu kukolesa mu vukwasi vwa kusungamesa kwa mafuti akulinunga, kasingimiko ka voxe co vukale vwaya ye vwa vulemu vwa vanu co na vujovole vwa vutanku.Kusinganyeka ngwetu ciwano cimo ca voxe ca vusungame co na vulimanene vukevwo vwapwa vwa kama linga valitavele mwoxe mwoxe eci cipangi.Ciwano ca voxe cilinga vwavuno vwambwililo vwa mbunga vwa vulemu vwa vanu ngwe linyonga lya voxe mu kweta ku vanu voxe co na ku mafuti oxe linga ngwe voxe vanu co na vyoxe vikungulwilo vya vavusamba, njili na vwambulwilo ovu simbu yoxe mu mbunge, vakwatesa na nzili akati ka lilongeso co na kulongesa, na kwaamesa kasingimiko kevi visungameso ca na vwovole co na kukwatesa akati ka visiteko vya kutwala ku lutwe vya vusungamo vwa lifuti lyetu co nawa lya mu mafuti, tanekeyesi co na kupangesa ku vyoxe co ca simbu yoxe kwesekesa ku vanu va ku mafuti akulyatako ngwe na mu mafuti apandama kuvwako vwavo :Vanu voxe vakasemuka mu cizango co mumo lika mu vulemu co kulimanena. Vakevo vakala na mangana co na mbunge co vana pande kulinga vamo na vakwavo na mbunge ya vuna yina.Umo na umo aasa kukala na vumwene vwoxe co na kulinga mwanaxakela vya kwambulula mu vulolo vuvanaxolola, kaesi katonde na kamo kayi, mbangelo mbangelo ka muyati, ka cikova, ka cifwa, ka lilimi, ka vukulaelo, ka manyonga oxe akwavo, ka cikota ca cisemwa, ka vufuko ka kusemuka indi ka lyoxe likwavo linyonga lyapandamako.Akwavo nawa kaapandele kulinga na kamo katonde kayi ka kundama kamo katonde kayi ka kundama ku mukanda wa maxiko wa vungaji, ya munzango ya kusompela indi ya ku mafuti mu lifuti lyetu indi ya mutombela wa lifuti ku mumu uje wakusemukila muje lifuti, uje lije lifuti indi mutambela wakwo upwe wakulimanena, waakati, keti walika lyendi indi ya kutumina kuvakwavo ku woxe owo wa vumwene.Naumo wa yayi apwa mu vundungo nambe cyuti; vundungo indi kulandesa ca vandungo vyapwa mukati kavyo vyoxe mumolika mu cifwa ca vyo.Naumo wayi apwa wakuyandesa, nambu lika kumupwisa na kumumwesa tuyando, twa tuvi indi tuje kutwapandele.Umo na umo ali na vulemu vwa cizivukiso cendi ku mwela yoxe ya kalenyeso kendi ya kuje kwapangela.Voxe vapwa vamolika kutwa ku maxiko co vakala na kalememeso na katonde kayi ku vumolika vwa lifwa kukuvanyunga ku lixiko. Voxe vapwa mumolika kukalemeso ka kuvanyunga ku vuxonde vwa katonde vuje vuviisa vwambulula vwa vulolo co vutundisa koxe katombo na kuje kutepesa.Umo na umo ali na vulemu vwa vipangi vya mupande kuli vindzango vya kusompela vya mu mu lifuti vije vinatela kusompa milonga ya kulitondela livenya na kusevuka kalemeso kakama kaje va mwanene ku nzango ya kusompela indi ku maxiko.Naumo wayayi napande ku mukwata ngoco, kumuxoko indi ku muximuna mu lifuti lyendi.Munu umo na umo ali na kalemeso, kupwisila mumo, ku vuje vuve vwendi vupwe vwa kutanekeya mwa muvwa muvwa co yakuzivuka ku mbunga yoxe ku nzango ya kusompela ya kulimanena keti ya kuzivuka, ije itongola, impwe ya vulemu vwendi co cakumuzangesa ikeye, cipwe ca kama ku vyoxe vya kumuxuma ku vyuma vya ku mutsiisa vya kulingiwa mu kumusompesa ikeye.Munu woxe wakukuma kulinga vuvi vumo wapwa wakumona wa kala kundzimba noo ngwe vuvi vwendi vukapwa vwa kutanekeya mu simbu ya kumusompesa ije vwoxe vukwasi vwa kupwisamo mu kumwoyela vunapwiled kuli ikeye vwa kuzikila.Naumo wayi akapwa wakuxuma mulonga ku vuvi indi ku vukonekelo vuje mu simbu ije wa vulingile, embwe kuvupu vuvi vumo mukutwala ku kalemeso ka mu lifuti indi ka mukaye koxe kupwa mumolika, keti kukapwe vukundiko vwa kuxuma mulonga wa kama uje unapandele kulinga mu simbu ije walingile vuje vuvi.Naumo wayi akayandiwa vivwezelelo vya kumbilumuna ku mwenyo wendi wamupandama, wa vavuxoko vendi, njivo yendi indi muvutalo vwendi nambu ku vuseteko vwa kasingimiko kendi co na vulemu vwendi.Naumo wayi amona kayando ka vivwezelelo vwa kutengulula ku mwonyo wendi wamupandama vavuxoko vwendi, njuvo yendi indi vutavelo nambu ku vuseteko vwa kasingimiko kendi.Munu woxe ali na vulemu kukumunyunga kwa lixiko kutwa ku vitengululo indi ku vyesekeso vyaco.Munu woxewo aasa kwendangana mu cizango co na kwangula kuje nazange kutanga mukati kalifuti.Munu woxewo aasa kutunda mu lifuti lyoxe na kuzanga vyendi, na kwiluka mu lifuti lyendi.Mukati ka kwendangana, munu woxewo aasa ya kutonda kwa kuvanda co na vukwasi vwa kuvuvandelo ku mafuti eka.Munu woxe ali na vulemu vwa cisemukila cendi.Naumo wayi napande ku mutengulula vulenu vwa mupanda na vwa cisemukila cendi, nambu ku mutundisa vulemu vwa cisemwa cendi.Kutunda a simbu ya myaka yakuxomboka munalume na munakazi kukwesi na katonde kamo ka muyati, ku vusemukilo indi ku mutambela umo wa lifuti, citava kwaasa kulixombola co na kulinga vuxoko. Vakevo vali na vulemu vumolika mu myaka ya vulo co na muje mukulyandununa.Vulo vupwa vwa kumanesa lika na cizango co na linyonga na cizango ca vaxombola va kulutwe.Vuxoko vwapwa cuma cimo ca cisemwa co cakama manene ku mbunga co cakala na vulemu vwa kunyungisa mbunga co na vungulu.Munu woxe nambu lika mu mbunga imo, aasa kupwa na vyendi.Naumo wayi napande ku mukwisa kujeneka kupwa na vyendi.Munu woxe ali na vukule vwa kusinganyeka, mana co na vukalaelo .Munu woxewo ali na vulemu vwa vukule na vusungameso vwa manyonga co na kulyendekela mu cizango.Munu woxe ali vukule vwa cikungulukilo co na vupandakano vwa ciyulo.Naumo wayi aasa kumusindiya na kulinga vupandakano vumo.Munu woxe ali na vulemu vwa kulyaka ku vupandame ku cikota ca viñganda vya mbunga vya mu lifuti lyendi, cipwe ca kulizangela cipwe ca mukati-kati ca vakale o vakutongola mu vulika.Munu woxe ali na vulemu vwa kukala, na kupwisa mumolika, vipangi vya mbunga vya mu lifuti lyendi.Cipango ca vwingi capwa cuma ca kama ca vutumi vwa vumwene vwa voxe; eci cizango capande kucendeka mu kwangula ca mpundu na ku cilinga mu visimbu vyoxe mu kwangula kwa vanu voxe ca kulipwa co na kwangula ca kuxwekesa, indi kutonda mwa kulinga ya kulipwa na kunyunga kasingimiko ka kwangula.Munu woxe, simbu napu mwato wa civunga, ali na vulemu vwa kumumyunga ku mbunga, vukevwo vwakala mu kuvuwana mu kasingimiko ka kumwononokesa mu vulemu vwa vunkondi, vwa mbunga, co vwa cisemwa vwa kujeneka ku vulemu vwendi co vwa kulimanena ku vukame vwa vukame vwendi, ku kandelela ku ndzili ya lifuti co na ku vukwasi vwa mafuti oxe, kumona mukulinga mwa kusungamesa co na vupite vwa mu lifuti na lifuti.Munu woxe ali na vulemu vwa kukala na vipangi, mu cizango cendi ca kwangula vipangi vyendi, vukwai vumolika co vwa kuvwaelela ku vipangi co nawa kutwala mu kujeneka vipangi.Voxe vanu vali na vulemu, kukwesi katonde, ku fweteo ya kupwisa amulika ku vipangi vimolika.Woxe uje apanga ali na vulemu ku fweto ya kupwisa na kuvwaelela kumukalesa muje ikeye na vavuxoko vwendi vukulaelo vumo kwesekesa ku vulemu vwa munu co na kwamesa, ngwe cinapande, ca vyoxe vingila vya vukwasi vyapandama ku mbenga.Munu woxe ali na vulemu vwa kulinga, na vakwavo, vinzango co na kulipandakanesa ku vinzango vya kwamena ku vinzango vyavo.Munu woxe ali na vulemu vwa kupumula co na kusenga co ya kwesekesa mu cinapanda na kupwisisisamo ku simbu ya vipangi co na ku vipamulo vya kufwete visimbu na visimbu.Munu woxe ali na vulemu akati kakupwisamo ku mwonyo linga alikwatese ku vulikangule.Mukusena na mu vwanike citava kumukwaseka co na vukwasi vwa nawa-nawa. Vanike voxe vakusemukila mu kati ka vuxombole indi kunima ya vuxombole, vali na vulemu vwa vukwasi vwa kuvanyunga vumolika ku mbunga.Na ku vutondzi, na vuntuluwe, ku vukulumu indi ku vikwavo vya kuzimbalesa mukati kavilinga vyendi na vufuko mu kwita kwa visimbu vya ciyulo cindi ca kulizangela.Munu woxe ali na vulemu vwa kumulongesa. Lilongeso linapande kupwa lya vwana, nambe vene mu kutwala mu lilongeso lya akatikati co lya kupwisamo. Lilongeso lya akati kati lyapwa lya kusindiya.Lilongeso lya vungangula linapande kupwa kwoxe; vulemu vwa kulilongesa vwa kulutwe vunapande kuvuxokolola vwoxe-vwoxe vulipwe mumo ku vavoxe mu vunapandela.Lilongeso linapande kumoneka mpundu mu kusemuka kwa vuwanga vwa vumu co ndzili ya kalemeso kavulemu vwa munu co na vulimanene vwa kama. Ikeye napande kwecela kuzivukisa, kutumaoxe co na vivunga vyoxe vya miyati indi vya kukulaela Njambi, ngwe nawa na kutwala ku lutwe kwa vipangi ca mafuti akulinunga linga vakwatese ciyulo.Vayixe vali, ku vukwasi, vulemu vwa kwangula cifwa ca lilongeso ca kwaana ku vanike vavo.Munu woxe ali na vulemu vwakupandamako na kulinga mu cizango ku mwonyo wa vipangi vya mbunga, ya kukala na vulemu vwa vungangula co na kulyaka kutwala vipangi ku lutwe vya vungangula co na ku fweto ije ikatundu ku vikevyo.Munu kumunu ali na vulemu vwa kunyunga vilinga vya vivwa vya vitenga na kulinga vyoxe vipangi vya kulima na vungangula vwa kulilongesa kusoneka indi vungangula vuje vwatundi kuli ikeye vene.Munu woxe ali na vulemu vuje vatumina, mu manyonga a mbunga co na manyonga a mafuti oxe a mukaye, lixiko limo ngacije ngwe vulemu co na kulimanena kwa kwambulula ku vulolo vuno vanendeka mu mukanda linga mukemwo munapande kuwana vyoxe vya kulinga.Munu ali na vilinga linga ku mbunga ya limanena lika lyayo vene ku kutwala ku lutwe vunu vwavo ngwe vunapu vwa vusunga.Mu simbu ya vipangi vya vulemu vwa vo co na vuvwa kulimanena, umo na umo wapwa lika walyaka mu vulika vwa kulinga ku lixiko ca vulika na kumona na kukwata vuzivukiso co na kavumbi ka vulemu co na kulimanena ya vikwavo co mukati ka ku vwaesa vusunga vwa kusindiya vwa mukanwa, vwa vutuvwa kukala kwa voxe mu civunga ca kulilingila.Ovu vulemu na vulimanene kuvwasa, kuvulinga mu cimo cayi, kulinga na kusevuka ku vilinga e na ku vutukilo ca mafuti akulivunga.Nacimo cikala mwa muvwa ca vulolo ca vwambululo vwa cili citava cipwe ca vwambululo vwa cili citava cipwe ca kwambulula ngwe kulikolavyo kuli lifuti limo, civenga cimo indi umo munu vulemu vumo vwoxevwo vya kulyakalo ku vimo vipangi indi vya kulitavela kulinga vumo vulinge vimoniya na kuviisa vulemu co na vulimanene vuje ano vuli vwa kwambulula.Avzangf Cymfddov juanvtif cenvyuanv syvnax alf zunxyanv ningx pingvdengf ningx myv gaifbianx juanvlix lev cenvrenx sax, sixjiex zyxyyv, zengxyix ningx hovpingv jixcuf,Renvjuanv lev myv ccangf ningx wufmiex yefmanv boxxingv ef lungx, ccax lev boxxingv avzangf lyangvxinx lev dianxwux lungx, avzangf syvnax yanvlunx ningx xinxyangf zyxyyv alf kongfjux ningx kuixfav myvalf sixjiex avblax sax, puftongx avzangf taiftaix mrangf yuanxwangx lanx lungx,Avzangf pox bux dev yif tingf arx zyf xianf boxzengx ningx yaxpox lev myv fanfpanx, renvjuanv fafzyx lev bofhux bixyox alf,Gox guiv gamf gwanxxiv cuxjin bixyox alf,Lyanvhov Guiv guivjiax renvminv Lyanvhov Guiv Xyanxzangx avnyx jixbenf renvjuanv, renvgev zunxyanv ningx jiaxziv ningx langxlaf pyvmax pingvdengf juanvlix lev xinxnianx congvsenx lungx, taif zyxyyv avnyx sexhuix jinxbux ningx sengxhov suifpingv sotxsotx gamf cuxcengv mitx lungx,Gox Huixyuanv guiv ningx Lyanvhov Guiv av syvnangx, renvjuanv ningx jixbenf zyxyyv pufbyanx zunxzongx ningx zunxxingv cuxjinx sixyuanx lungx,CCax lev juanvlix ningx zyxyyv lev pufbyanx sox sax ccax sixyuanx congxfenx sivxianx sax lev gyvmaif taix zongxyoxxinx alf,Tanx,Daxhuix,ccax Sixjiex Renvjuanv Xuanxyanv faxbux, renvminv ningx guivjiax nuflix sivxianx gongxtongv byoxzunf zzux, avzangf ningx sexhuix jixgyx avdangxmyvdangx ccax xuanxyanv lev mitx jyoxhuix ningx jyoxyux mix juanvlix ningx zyxyyv zunxzongx cuxjinx, guivjiax ningx guivjix jianxjinx coxsix mix, ccax lev juanvlix ningx zyxyyv huifyuanv guiv renvminv ningx jjiapx avmrax renvminv avnyx pufbyanx ningx xioxgof alf cengvrenx ningx zunxxingv lev byv tonx.Avzangf max pyvccuf byv syvnax zyxyyv ef, lifxingx ningx lyangvxinx alf, taixrav angvnikxrav gwanxxix mix syv av duixdaix.Avzangf max syvnax ccax xuanxyanv avnyx brif juanvlix ningx zyxyyv lev alf jixgev alf, zongfzuv, fuxsex, xingxbyev, gax, zongxjyox ningx jivtax jianxjief, guivjiv ningx sexhuix cuxsenx, caivcanf, pyvccuf sax ningx jivtax senxfenx dengf lev myv krix.Avzangf max syvnax sengxminx, zyxyyv ningx renvsenx anxjuanv alf juanvlix alf.Avzangf nuvlix ningx nuvyix manx syv zzux nyv. Tangf xingvsix nuvlix zixdux ningx nuvlix moxyix syvnax manx zzux nyv.Avzangf kuxxingv manx topx nyv, canvrenf, myv renvdox ningx wufrufxingx daixyux ningx xingvfav lev manx topx nyv.Avzangf max avraxdov syvnax faflix uxzzuf renvgev cenvrenx juanvlix alf.Faflix uxzzuf avzangf max syvnax pingvdengf, pingvdengf falix lev bofhux juanvlix alf.Avzangf xianxfaf ningx faflix lev bix jixbenf juanvlix jinxhaix topx jjinf, hevgev guivjiax faftingv lev ccax qinxhaiv xingvweiv xioxgof alf bufjyx zzux juanvlix alf.Avzangf lev manx renfyif daixbuf, avbalx ningx dalx nyv.Avzangf juanvlix ningx yixwux panxdingx lev topx jjinf, xingvsix kongxgaox lev topx jjinf, duvlix ningx sixxinx myv alf faftingv lev gongxzengx gongxkaix senfpanx juanvlix alf.Xingvsix kongxgaox topx avzangf, faflix mix gongxkaix senfpanx zuix alf sax myv zenxsiv, zuix myv alf sax mitx nyv. Senfpanx davbyanx bofzangx lev lax bix.Avzangf xingvsix xingvweiv ningx myv xingvweiv, klotxxyv avlangf, guivjiax ningx guivjix faf mix syvnax zuivxingv myv ef, manx zuiv ef nyv. Xingvfav zuiv fanv avlangf faflix guixdingx lev avlif manx ef nyv.Avzangf yinfsix, cymfdov, cymf ningx tongxxinx lev renxyix manx ganxsex nyv. Avzangf faflix bofhux mix ccax ganxsex ningx gongxjix lev bixmianf juanvlix alf.Avzangf guivjiax avnyx zyxyyv celx ningx rongf juanvlix alf.Avzangf guiv klotxxyv juanvlix alf, avdyf guivjiax alf, guiv avblaf juanvlix alf.Avzangf poxhaix bixmyanf taixongf guivjiax avnyx bixhux lev gyx ningx topx juanvlix alf.Gaixsangx myv zengxzixxingx zuixxingv ningx Lyanvhov Guiv zongxzif ningx yuanvzev lev weivbeix xingvweiv cax jifsux jjinf, ccax juanvlix manx hhatx nyv.Avzangf guivjiv alf juanvlix alf.Avzangf guivjiv renxyix manx tulx nyv, guivjiv lev gaifbyanx juanvlix manx fyfrenx nyv.Langxlaf ningx pyvmax, zongfzuv, guivjiv ningx zongxjyox lev myv xyanxzix, hunxjiax ningx cymfdov lev cengvlix juanvlix alf. Angning hunxyinx dov, hunx jiex avlangf ningx avnongx avlangf, pingvdengf juanvlix alf.Avzangf avnix ccox avddyf syvnaxnax tongvyix lungx, hunx jiex nif.Cymfdov tyanxranv ningx jixbenf sexhuix danxyuanv ef, sexhuix ningx guivjiax lev bofhux sax ef.Avzangf avdyf caivcanf alf ningx avzangf av alf juanvlix alf.Avzangf caivcanf renxyix manx tulx nyv.Avzangf sixxiangf, lyangvxinx ningx zongxjyox zyxyyv juanvlix alf; ccax juanvlix zongxjyox ningx xinxyangf lev gaifbyanx zyxyyv, danxduv ningx jivtif, gongxkaix ningx mixmix jyoxyix, sivjyanx, lifbaix ningx jiexlix mix zongxjyox ningx xinxyangf lev byofsix zyxyyv alf.Avzangf yixjyanx lev zuxzangx ningx faxbyof zyxyyv; ccax juanvlix zuxzangx alf ganxsex lev myv topx zyxyyv, meivjiev mix guivjiex myv krix xiaoxxiv ningx sixxiangf lev gyx topx ningx bix zyxyyv alf.Avzangf hovpingv jivhuix ningx jievsex zyxyyv alf juanvlix alf.Avzangf twanvtif manx syv zzangxxyv nyv.Avzangf avdyf ningx zyxyyv avsalf daixbyof mix guivjiax lev zixlif sax canxjiax juanvlix alf.Avzangf max pingvdengf jixhuix mix guivjiax gongxwux canxyif juanvlix alf.Avzangf max yixzix zengxfuf juanvliv jixcuf ef; ccax yixzix dingxqix ningx gaixsangx avsalf sax mix byofxianx sax ef, avsalf sax pufbyanx ningx pingvdengf ef, angvbryngf myv brif tyvpyox ningx xiangxdangx zyxyyv tyvpyox cenvxix mix zzux sax ef.Avzangf sexhuix cenvyuanv ef, sexhuix bofzangx lev topx juanvlix alf, zunxyanv ningx renvgev zyxyyv faxzanf sax gyx jinxjix, sexhuix ningx wenvhuax juanvlix sivxianx sax topx juanvlix alf; ccax juanvlix sivxianx sax, guivjiax covsix ningx guivjix hovzox ningx gox guiv zuxzix ningx zixyuanv jingvkuangx mix zzux sax ef.Avzangf gongxzov, zyvyev lev zyxyyv avsalf, gongxzengx ningx hovsix gongxzov tyovjyanv ningx sixyex bofzangx topx juanvlix alf.Avzangf max syvnax tongv gongx tongv cyv juanvlix alf, manx jivsix nyv.Gongxzov avzangf gongxzengx ningx hovsix boxcyv lev topx, avdyf ningx cymfdov avzangf max avzang zunxyanv fuvhov sengxhov tyovjyanx syv alf juanvlix alf, bixyox avlangf taixongf sexhuix bofzangx lev bix sax ef.Avzangf gongxhuix lev zufzix ningx canxjiax lixyix lev weivhux juanvlix alf.Avzangf ryvnaf ningx laixkax myv alf juanvlix alf, gongxzov avlangf hovlif xyanxzix alf juanvlix ningx guixdingx avlangf pox topx ryvnaf juanvlix alf.Avzangf avdyf ningx cymfdov avzangf max jyanxkangx ningx fuvlix lev weivjiv sengxhov suifzunx topx juanvlix alf, angvzzax, temxbox, cymf, manxwaf sax ningx bixyox sexhuix fuvwux alf; gongxzox myv alf, zzaf, canvfe, langxlaf xif, pyvringx sax ningx taixongf kongxzyx myv gnif laixkax dov myvsengx nengvlix myv alf avlangf, bofzangx lev topx juanvlix alf.Avmaif ningx jamxrav texsux zoxgux ningx syvnangx sax topx juanvlix alf. Jamxrav max, hunxyinx avnyx ningx taixongf pyvccuf sax, syvnax tongvyangx sexhuix bofhux lev topx sax ef.Avzangf max syvnax jyoxyux topx juanvlix alf. Jyoxyux ngul manx gyx nyv, taiftaix jingf cuxjiv ningx jixbenf jiexduanx exwax sax ef. Cuxjiv jyoxyux yixwux xingx sax ef. Jixsux ningx zyvyex jyoxyux pufbyanx sexlix sax ef. Mrangf jyoxyux cengvjix cax avzangf max lev tanf sax ef.Jyoxyux muxdix congxfenx avzangf goxxingx lev faxzanf, avzangf juanvlix ningx jixbnef zyxyyv zunxzongx syv mrangf. Jyoxyux guivjiax ningx guivjiax, zongfzuv ningx zongfzuv, zongxjyox jivtuanv ningx zongxjyox jivtuanv av sox sax, av rongvrenf sax ningx gamf gwanxxix lev cuxjinx sax ef, Lyanvhov Guiv hovpingv lev weivhux hovdongx max lev cufjinf sax ef.Avpaif avmaif angvjalf byvmaxjalf jyoxyux lev, uxzzuf avsalf juanvlix alf.Avzangf max syvnax sexhuix wenvhuax sengxhov canxjiax, yixsux lev topx, koxxuev jinxbux ningx angf lev klotxxyv fuvlix lev topx juanvlix alf.Avzangf angf lev zzux koxxuev, wenvxuev ningx meifsux zoxpinf jingxsenv ningx wuxzix lixyix lev, bofhux sax topx juanvlix alf.Avzangf sexhuix ningx guivjix zyxxux lev gyx juanvlix alf. CCax zyxxux dov, ccax xuanxyanv lev brif juanvlix ningx zyxyyv syvna congxfenx sivxianx sax topx gnif.Avzangf sexhuix lev zevrenx alf, sexhuix dov goxxingx zyxyyv ningx congxfenx faxzanf lev topx gnif.Avzangf juanvlix ningx zyxyyv lev xingvsif avlangf, faflix lev jef xianxzyx. CCax xianxzyx lev juexdingx muxdix avzangf juanvlix ningx zyxyyv lev alf sax ef cenvrenx ningx zunxzongx bix sax bofzengx, minvzux sexhuix dov daoxdev, gongxgongx zyxxux ningx pufbyanx fuvlix zengxdangx gyx sax sixyingx sax jef ef.CCax lev juanvlix ningx zyxyyv lev xingvsif, tangf jingvxingv dov syvnax Lyanvhov Guiv zongxzif ningx yuanvzev manx weivbeix nyv.CCax xuanxyanv lev brif sax guivjiax max, twanvtif max ningx avzangf max hovdongx ningx xingvweiv mix ccax xuanxyanv avnyx brif juanvlix ningx zyxyyv lev syv myvgamf juanvlix alf sax manx gyx nyv.Kaantjala tina (United Nations) nyinanyi yanangu yuwankarraku, pana yurungka parrari nyinapayi tjutaku. Palunya kaantjala ngurrara tjutangku kulini wati, kungka, maru tjuta, tjulkura tjuta, kutjupa tjutatarra liipula nyinanyi, wiya kutjupa tjutangku mingarrtjurringkula kutjupa tjuta pikangku pungkunytjaku. Yuwankarra kalypa kutu nyinanytjaku. Wiya kutjupa tjuta, kutjupa tjutaku mayutjurrinytjaku, yuwankarra liipula nyinanyi.Kaantjala palunya ngurrara tjutangku kulini pana kutjupa pana kutjupangka palyaya nyinanytjaku kuutawutjutjarra. Palya luwiya tjutangku yananguku ngalkinmankunytjaku yaalytjiyaalytji yara tina ngaangku tjakultjunanyi. Piipa ngaatja ngaranyi Kapamanta ngurrara yuwankarrangku kulira tjukarurru nyinanytjaku. Yalatjingkuya ngaatja kulintjaku, kapamanta kutjupa kutjupangku, kapamanta pana kutjupa yurungka parrari nyinapayi tjutangkutarra.Kuwarri ngaatja United Nations mantjini, Universal Declaration of Human Rights.Nganana maru tjuta, tjulkura tjuta, manta yurungka parrari nyinapayi tjutanya liipulala nyinanyi, nganana yanangu maru tjuta wiya kuyakuya. Yuwankarrangkuya palya nintingku kulini. Tjanaya palya kutjupa tjutaku tjukarurru nyinanytjaku, walytja tjuta nguwanpa, mingarrtjuwiya. Tjungungku palyangku kurrunpa kutjungku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Wangka piipa ngaangka ngaranyi yuwankarrangku kulira palulawana nyinanytjaku. Kutjupa tjutaku wiya mingarrtju nyinanytjaku. Ngurra pana kutjupa ngurraraku wiya mingarrtju nyinanytjaku. Kungkaku watiku wiya mingarrtju nyinanytjaku. Wangka kutjupa wangkapayiku wiya mingarrtju nyinanytjaku. Katutjanya walkulpayi tjutaku tjinguru walkuntja kutjupa tjutaku wiya mingarrtju nyinanytjaku. Kapamanta ngurraraku, kapamanta kutjupa kutjupaku, kapamanta pana kutjupa yurungka parrariku wiya mingarrtju nyinanytjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Pana winkiku ngaranyi nyinanytjaku tjukarurru. Watingku kungkangku wiya warrkira pungkunytjaku. Watingku wiya pungkunytjaku kungka, pipirri. Wiya kutjupa mirri pungkunytjaku, wiya kuyara pungkunytjaku. Yantayantara marangku purinypangkula kanyintjaku. Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi kutjupa tjuta nguwanpa palya nyinanytjaku.Yanangu tjuta wiya tjiinangku piyuku karrpira kanyintjaku. Mayutju kutjupangku yirriti tjananyaya kanyilpayi pungkula mayutjurringkula katiyinkupayi. Kuwarri yanangu tjutaku wiyalpi yalatji palunya palyantjaku.Wiyalpi ngaranyi, nyinyipungkunytjaku yitjipungkunytjaku.Tjukarurruwanangku pungkunytjawiyangku, palyangku yantantantjaku.Wiyalpi pungkunytjaku kutjupa kutjupa tjutanya.Tjutaku ngaranyi tjukarurrungku luwuwanangku waarrka tjanampa palyantjaku, yurrkunytjingku, kuutaku mayutjungku kuutaku ngalkinpa tjutangku. Tjana wiya tjulkuraku kutju tjukarurrungku palyantjaku, yanangu marukutarra tjukarurrungku palyantjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Luwu tina ngaranyi pana kutjupa kutjupa ngurrara tjutaku kulira kaangkurringkula wanantjaku. Yalatji luwu ngaangku nganananya nintini, wiya kutjupaku mingarrtju nyinanytjaku. Tjungu ngaranyi kutju kutu luwu palunya kapamantaku, yirrkunytjiku, yanangu maruku, tjulkurakutarra, yurungka parrari nyinapayi tjutakutarra.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Yanangu winkiku ngaranyi tjapintjaku kuutangka, tjinguru mantjintjaku ngalkinpa luwiya, palumpa wangkanytjaku. Ngalkinpa nyarrangku, wiyanta kulira wantinytjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Wiya nyuntunya tjarrpatjunkunytjaku tjiilangka, tjukarurru yirrkunytjingku luwuwanangku purinypangku kulintjaku luwu katantankutjawiyangku, waarrka tjukarurru palyantjaku.Kapamanta ngurrarangku wiya payintjaku nyuntunya ngurra walytjanguru.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Yanangu winkiku ngaranyi yalytjura kuutangka tjarrparra kulintjaku. Kuuta tinangka, wangka walytja kulilpayinya mantjintjaku, matupurra.Yananguku wangka taanamilalpayinya ngururrpa ngaranytjaku nyuntupa ngalkinpa.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Maru tjutangku tjulkura tjutangkutarra wiya yurrnyuntjaku, tjapira ngurrira kulintjaku. Kuutaku patara marungku tjulkurangku wiya wangkanytjaku nyakunytjawiyangku. Yara palunya tjukarurruwanangku luwungka mayutju winkingku kulintjaku. Tjinguru yara palunya yilta? Tjinguru wiya?Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Wiya nyuntunya tjapira ngaranytjaku, ramantjaku nyuntupa walytja tjutatarra, Waala nyuntupangka wiya tjarrpanytjaku ngatjarri.Yuuputjungka nyuntupa liita wiya yalytjuranytjaku ngatjarringku tjapintjawiyangku.Nyuntunya wiya panypurangkunytjaku kutjupangku, ngantingkarringkula parra wangkayinkunytjaku. Tjana nyuntupa kuya tjutanya yalatji palunya palyani nyuntu tjanampa mantjilku yirrkunytji nyuntupa ngalkinpa ngaranytjaku.Palunya kuuta ngurrarangku tjapira ngurrilku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Maru tjuta tjulkuratarra yankukitja yunytjurringanyi ngurra kutjupakutu yurungka parrari pana kutjupakutu parra yulytjayinytjaku, kala palya tjanampa yalytjura ngaranyi yankunytjaku ngurra kutjupakutu yunytjurringkula.Kutjupangkunta mirri pungkukitjangku pikapikani yilatu yilatu palya nyinanyingka, palya nyuntu yananyi ngurra kutjupakutu, yanangu kutjupa tjutangka nyinanytjaku. Ngulurringkula yankukitja yurungka parrari ngurra palyara nyinakitja, wiyantaya payintjaku ngurra tjanampanguru. Wangka ngaangku tjakultjunanyi ngaNaampa yalytjura pana kutjupangka nyinanytjaku, pikangkamarra.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Nyuntu yunytjurriku yurungka parrari pana kutjupangka rawa nyinakitja, palya nyuntu yankula tjapintjaku palula ngurra palyara nyinakitjangku. Wiyantaya marrkura payintjaku ngurranguru. Tjinguru nyuntu yunytjurriku pana walytjangka kutu nyinanytjaku, yalatji palunya palya. Wiyantaya payintjaku, ngurra walytja nyuntupanguru.Wangka ngaatja ngaranyi yuwankarrangku kulintjaku, watingku, kungkangku, pana kutjupa ngurrarangku, Katutjanya walkulpayi tjutangku, kutjupa walkulpayi tjutangku. Tjana palya miita walytja mantjira nyinanytjaku kutjarrapula yunytjurringkula. Palyapula pipirri tjuta kanyira tinantjaku.Luwu tinangka ngaranyi kungka yukarra wiima miita mantjintjaku yiitiinarringanyingka kutju. Pana winkiku luwu yutitja ngaranyi miitararra pipirritjarra, walytja tjutatarra matupurra, tjukarurrungku Kapamantangku yanga kanyintjaku, kuyangkamarra yantayantantjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Tjutakulampa ngaranyi, pulaaka walytja maningku payimilantjaku yunytjurringkula ngurra walytjangka nyinakitja, waala walytjatjarralpi nyinaku, tjitiyingka ngururrpa, tawunungka, tjaatangka.Ngurra walytja yanangu maruku wiya palatja yanangu kutjuku, walytjarrinytjaku. Yanangu maruku ngurra walytja winkiku ngaranyi, tjapira tjukarurruwanangku maruku ngurrangka panangka waala palyalkitjangku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Tjutaku ngaranyi nintirrinytjaku puntura Katutjaku tjukurrpa walkuntjaku tjinguru kutjupaku yunytjurringanyi walkuntjaku. Kala palya kutjupa walkuntjaku, yunytjurringkula. Wiyaya marrkuntjaku walytja tjutangku yanangu nyarra paluru kutjupa wanantjaku yunytju.Yaalytjiyaalytji walkuntjaku palumpa walytjangku kulintjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Maru tjutangku tjulkura tjutangkutarra palya tjapira pungkunytjaku tjukarurru wangkarra pungkunytjaku, kuntarrinytjawiyangku. Kutjupangkunta tjapintjangka palya nyuntu tjakultjunkunytjaku. Nyuntu wangka tjakultjunutja putu kulira palya nyuntu yankula yara kulilkitjangku tjapintjaku. Yaalytjiyaalytji tjukarurru, nyuntu kulilku. Kapamanta pina yalytjura ngaranytjaku kulira ngalya yaluntjaku nyaa nyuntu tjapiningka. Yarrkatjunkunytjawiyangku Kapamantangku yara tjukarurru tjakultjunkunytjaku nyuntulakutu.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Tjutakulampa ngaranyi wangka tina ngaatja. Palya nganana miitingi tinangka tjungurringkunytjaku, tjapintjaku, kulintjaku. Kapamantaku yuuputju ngurrara waarrkana palumpa tjutanya, yanangu maruku mayutju tjutawana tjungurrinytjaku, kulintjaku miitingingka tjukarurrungku. Nyurrangarrimpa yara tjana kulira tjukarurru watjantjaku palyawanangku. Nyurrangarri putu kulira yankula tjungurringkula walytjangkulpi miitingi palyalku, maru tjutawana.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Yanangu tjutangku piipangka yunpa nyakula puutarringkula ngurrtjantjaku kapamanta ngaratjunkukitjangku. Yanangungku palya tjapintjaku kapamanta ngurrara tjutangka waarrkarrikitjangku tjungurringkula.Putu kulira palya nyuntu yankula kapamanta ngurrara tjapintjaku tjinguru maninguru tjukarurruntjaku, tjinguru kutjupaku nintirrikitjangku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Yanangu mani tjiintalingkangka mantjilpayingku palya yankula ngurrintjaku waarrka yiltangka tjarrparra waarrkarrikitjangku. Yanangungku waarrkaku ngurriningka tjiintalingkangku manira yungkunytjaku, wiya mani palumpa marrkuntjaku. Paluru kuwarripa waarrkaku ngurrini.Yanangu maru tjungurringanyi walytja tjutawana tjukurrpa kulira nintirringkula wanalkitja. Kapamantangku wiya kuyara pungkunytjaku, wiya marrkuntjaku, palya yananguku tjukurrpangka tjungurringkunytjaku, wiyantaya mayutjurrinytjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Yanangu tjuta waarrkarringkula tjukarurru mani mantjintjaku, tjulkura tjutangku mani mantjini palunya nguwanpa. Yanangu maru yunytjurringanyi waarrka palyantjaku tjulkura tjuta nguwanpa. Tjinguru yuuputju tinangka waarrkarriku. Tjinguru waarrkaku mayutju nyinaku. Tjinguru wanma yankuku waarrka parra yulytjayinkula palyantjaku. Kala palya yalytjura tinalingku ngaranyi yanangu marungku kulira waarrka mantjintjaku.Paluru rawa nyinaku mani palya mantjilku tjulkura tjuta nguwanpa, waarrkangka rawa nyinarra. Nintirringkula kulintjaku yini turayit yunyun (trade union). Tjana waarrkana tjutaku ngalkinpa ngarapayi. Waarrkanangku putu kulira turayit yunyunangka tjakultjunkunytjaku. Paluru tjana kulira tjukarurrulpayi, tjinguru nyuntupa maniku, tjinguru nyuntupa mayutju mingarrtju nyinanyingka.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Waarrkana tjutakulampa ngaranyi. Rawa waarrkangka nyinarra purrkarringkula yunytjurringkula yankunytjaku yalatayi (holiday). Kala palya nyurrangarri yunytju yankunytjaku yalatayi.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Tjutakulampa ngaranyi miintangkamarra mangarri palyangka nyinanytjaku, mantarra kutjupangka tjarrpanytjaku. Waarrkawiyapaka nyuntu nyinanytjala tjiintalingkangku nyuntunya yantayantalku manitjarrangku nyuntu walytjangku mangarri mantarra payimilantjaku. Piintjina mantjilpayinya, nyumpurringutja tjutanya yalatji palunya nguwanpa tjiintalingkangku tjananya yantayantani.Yanangu tjutakulampa tjukarurru palyantjaku yuutjupilangka waarrkarripayi tjutangku. Ngaa tjutanyatarra tjukarurru purinypangku yantayantantjaku, kungka pipirri wiimatjarra, pipirri kutjupa tjutatarra tina tjutanya, wiima tjutanya.Tjutakulampa ngaranyi puntura nintirringkunytjaku tjulkuraku tjukurrpaku, kuulangka tjarrparra. Nintirringkula yunytjurringkula yankuku kaalitjikutu puntura nintirrinytjaku, pana kutjupaku tjukurrpaku. Palunyatjanu waarrkangka tjarrpakitjangku yankula nintirrinytjaku yunipatjiti (university) tinangka. Maama paapangku nintintjaku yaalytjikutu yiyalku pipirri palumpa kutjarraku. Tjinguru kuula tina kaalitjikutu (college) yiyalku paluru kutjarra miitararrangku ngurrtjaningka.Kutjupa tjuta yunytjurringanyi maruku tjukurrpa nintirrinytjaku wangka walytja riitarringkula wakantjaku. Palyaya kuultiitji tjapintjaku pipirri tjanampa wangka kutjarraku nintirrinytjaku kuulangka.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Yanangu tjuta, ngurra kutjungka tjukurrpa walytjaku nintirrinytjaku. Palya tjungurrinytjaku wati kutjupa tjutawana, wiyantaya marrkuntjaku waarrkaku mayutjungku, kapamantangku, yirrkunytjingku. Wantinytjakuya payintjawiyangku. Kungka maru tjuta puntura nintirrinytjaku tjukurrpa walytjaku, tjungurringkula wanantjaku kami tjaNaampa. Wiya marrkuntjaku miitangkuKampatjangkatarra palyara purinyarrinytjaku yanangu kutjupa ngurrarangku tjukurrpa yarrkalpayingkamarra mulyatangku. Tjamulu kamilu tjukurrpa tjunkupayi yara wangkarra piipangka. Matupurra ngantitja tjutangku yanga kanyintjaku, pana kutjupa ngurrarangku mulyatangku mantjira walytjarringkupayingkamarra.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Tjutakulampa ngaranyi tjukarurru nyinanytjaku kalypa yulykarra mingarrtjuwiya. Yanangu waarrkangka ngaranyi. Waarrkaku mayutjungku tjukarurru katiyinkunytjaku pungkunytjawiyangku. Yalatji palulamarra yanangu marungku kulintjaku ngalkinpalampa nyinanyi kuutangka waarrkarripayi tjutanya. Yalatji kulila walytja tjuta!Tjinguru kutjupangku nyuntunya kuyara punganyi nyuntu tjakultjunku yirrkunytjikutu paluru tjana mantjilku nyuntupa luwiya ngalkinpa ngaranytjaku. Matupurra kuulangka tjuta tjarrpanytjaku nintirringkula kulintjaku. Kapamantangku tjukarurrungku yantayantantjaku, mingarrtjuwiyangku.Piipa ngaangka ngarrinyi wangka tina tjuta. Uwankarrangku kulira palunya tjutaku tjukarurru nyinanytjaku, wiya panypurangkula wantinytjaku.Yanangu tjutala kaangkurrinytjaku, ngurra kutjungka nyinarra, yulykarra pungkunytjaku kaangkurringkula pungkunytjaku, mingarrtjuwiyangku. Tjukarurruwanangku yanangu kutjupa tjutawana, maruku tjulkuraku palya kaangkinytji nyinanytjaku. Waala kapamanta ngurrarangku palyara ngaratjunutja wiya yatura kuyantjaku, kapikunu puu, payipi tjutatarra wiya yatura kuyantjaku.Piipa ngaangka ngarrinyi wangka tina tjuta. Uwankarrangku kulira yara palya tjutaku tjukarurru nyinanytjaku, wiya panypurangkula wantinytjaku.Wangka ngaangku nganananya tjakultjunanyi rapa ngaranytjaku kutjupa tjuta nguwanpa.Tomado I papiadu pa Assembleia Geral na si Resoluçon 217 A di 10 de Dezemdro di 1948Suma qui qui ricunhicidu dignidadi di tudu membru di familias I se diritus djusta na tudu sintidu, I ca pudi passadu pa utru djintis, I ta fassi liberdadi fundamental di djustiça cu paz na mundu intidu.Suma falta di cunsi, cu disprezu di diritu di omis I ta leba malbadessa na manera di pensa di pecaduris suma mundu qui na bin bin, nundê qui tudu pecaduris díbidi papia livri, di fia, di ca tene medu di nada, nim di coitadessa, I papia ê declaraçon suma cussa má garandi qui omi sunha.Omi padidu pa viki, pa quila I dibidi tadjadu di tudu manera pa ca nada di mal utchal, pa quila I criadu manga di diritus pa pudi difindil.Suma na mundu tudu djintis díbidi mama, I purcis pa I dadu coragem pa ê mama ba ta quirci cada dia.Suma qui carta qui Naçon Unida scribi pa si povu, I cuirta risso si fiança na diritu di omi qui tudu qui I sedu suma pecadur qui djusta qui virus na mundu I qui misti djuda pa tudu omis cu mindjeri mama I pa I ten mindjor condiçon di bida na metadi di tudu ermon.Suma stadus qui pui na son djurmenti pui mon pa firmanta I pa djuda naçon unida leba ê barbade pa tudu ladu I pa pul cu tudu si força pa I rispitadu qui liberdadi qui mistidu.Só ora qui tudu djintis intindi diritu ê barbadi, pa tudu por I ianda pa dianti pudi sênuASSEMBLEIA GERALDanu ê DECLARAÇON UNIVERSAL DI DIRITU DI OMI suma cussa qui tudu djintis misti pa I tchiga pa tudu povu intidu qui sta na mundu, pa tudu djintis qui sta na mundu ó quilis qui pudu pa djuda povu, pa ê tene sempri na corçon I pa ê fassi força pa sina tudu djintis ó dá considju pa cada quin sibi rispita liberdadi di si companher, I pa el própi sê quil qui na leba qui barbadi pa tudu ladu disna di si terra, tê na terra di utrus djintis pa tudu pudi cunsi ê DECLARAÇON. Povu cu stadu qui pui na un son I díbidi fassi djintis vivi ê Declaraçon I pa ê mamal na ladu qui cada quin sinta bas di si stadu.Tudu pecadur padidu livre, ninguin ca más ninguin, tudu djusta, tudu tem mesmu diritu. Tudu quin qui padidu, tem si roçon, cu si manera di pensa. Na metadi di utrus I díbidi fassi cussas cu ermondadi.Tudu pecadur díbidi gurta risso diritus cu liberdadi qui faladu na ê Declaraçon, sin scudju, di rassa, di côr, di matchu ó fémia, di língua, di religion, di politica, ó utrus, suma cussas qui bin di tchon ó di djintis, ó pabia I pissadu, ó pabia I fidju di régulu ó aladje, ó pabia di utrus cussas parcidus.Nin qui quila, I ca na fassi nin un scudju na statutu políticu ó di tribunal, ó di tudu terra , ó di terra qui bu bicu interradu n’el, nin qui terra ta manda na si cabeça, ó utrus ta manda n’el.Tudu pacadur tem diritu di vivi, di sedu livre I di djubudu, pa ca nada otchal di mal.Ninguin ca dibidi fassidu catibu, nin pudu tarbadja a força, pabia I cussa qui tudjidu di tudu manera na Declaração Universal dos Direitos dos Homens.Ninguin ca na sutadu, nin maltratadu ó matadu ó fassidu cussas qui el própi I nega.Tudu pecadur tem diritu di djubidu suma pecadur na udju di stadu.Dianti di lei, tudu djintis djusta, scudju ca tem, tudu tem diritu di difindidu dianti di lei, tudu tem diritu di difindidu dianti di cabalindadi ó malbadessa.Na cada terra, lei ta pudu pa guarda pecadur, I pa mostral caminhu di ianda. El qui manda tudu pecadur, na cada terra qui sta n’el I tem diritu di busca dunus di lei di qui terra, pa ê mostral caminhu.Ninguin ca pudi prindidu, nin fitchadu ó sercadu na terra qui sinta.Dianti di lei, tudu djintis djusta I ê tene quil mesmo diritu. Cada culpa di alguin, díbidi djubidu suma qui lei manda, I dibidi lebadu pa tribunal di bardadi, sin scudju, pa djubi tê nundê qui roçon caba I nundê qui culpa cumsa.Si alguin conta mintida pa bô, na tribunal bu díbidi pera, sin discunfia, tê ora qui tudu djintis odja qui mintida, pa lei cumsa pudu na pratu limpu. Si I tchiga pa bu castigadu, enton bu ta sibi cuma bu díbidi difindidu, pa ca nada otchau di mal, tê dia qui bardadi limpu pus.Lei qui fassidu aós I pa djubi dianti. Ninguin ca pudi condenadu pa cussa qui fassiduba dja ó qui dixa di fassidu antis di lei pudu, ó otcha qui lei ca tem qui cussa I ca éraba culpa. Nin qui quila, ninguin ca díbidi pudu castigu qui más qui cu pudu otcha qui lei fassidu.Ninguin ca díbidi pudu sufri, pabia utru miti na si bida, ó na bida di si família, ó na si cassa, ó na si cartas qui ta ricibi, ninguin ca díbidi miti na bida di ninguin, ora qui sedu, bu tem diritu di bai queixa.Tudu pecadur tem diritu di ianda I di cudji cau di mora na terra qui tchiga I misti sinta.Tudu pecadur tem diritu di larga si terra ó terra qui sinta n’el I riba pa si terra ora qui I misti I ca díbidi tudjidu riba.Tudu pecadur qui na pirsiguidu, tem diritu di cudji terra qui misti bai, na qui terra I tem diritu di dadu asilu pa I puga.Ê diritu, I ca pudi djubidu ora qui crimi qui fassidu, tudu ladu di mundu ca mistil.Tudu pecadur tem diritu di tem un nacionalidadi ( puga na terra qui misti ).Ninguin ca díbidi tudjidu puga na terra qui misti, ó muda di terra qui si bicu interradu n’el.Ora qui pecadur padidu toc I tchiga cassamentu, omi cu mindjer tem diritu di cassa I pa fassi família, sin djubi pa rassa, ó religion, ó pa terra qui alguin padidu. Ora qui ê cassa , ó qui ê na caba, tudu díbidi djusta, ê ca díbidi mansia na nada, pabia elis tudu I qui un son.Cada quin dibidi cassa cu quin qui I misti. Cassamentu ca díbidi dadu.Família, I un balur garandi di sociedadi, tambe I tem diritu di djubidu I djubi stadu.Tudu pecadur tem diritu di tene si cussa, qui dissil.Ninguin ca pudi robadu si cussa a força.Cada pecadur tem diritu di pensa di si manera I di pensa cussas qui misti, ó di cudji si religion. Cu tudu és diritu, I misti faladu di cuma, tudu pecadur pudi troca di si religion ó di si manera di pensa, di fassi cerimónia di si religion ora qui I misti, I manera qui I misti. El son ó cu djintis di si grupu. Cada quin pudi sina quin qui I misti si religion, na cassa ó na rua.Tudu pecadur I livri pa papia quê qui I misti, pa quila ninguin ca tem diritu di chatial na si papia, ó na cussas qui na busca tene ó di conta djintis sin cudji cau certu di conta quê qui I pensa.Tudu pecadur tem diritu di mati runion qui misti, ó fassi associaçon di ermondadi.Ninguin ca pudi pudu a força pa mati runion ó fassi associaçon.Tudu pecadur tem diritu di sta dianti di nogós pública di si terra, el própi cu si cabeça, ó utru alguin qui cudjidu pa tudu.Tudu pecadur tem diritu di entra na tarbadju di stadu, sin scudju.Quin qui povu misti, el qui bom pa sedu chefe, I dibidi mostradu através di ileiçon di bardadi qui ta fassidu , nunde qui tudu djintis ta mati, I ê ta djusta na tudu. Cu sgridu garandi cada quin ta vota na cussa qui el propi I misti sim djubi cu cumpanher.Tudu pecadur na metadi di utrus, I tem diritu di djubidu diritu pa ca nada otchal di mal. I díbidi pidi si quinhon na stadu di tudu coldadi, pabia I si diritu.Tudu pecadur tem diritu di dadu tarbadju I di cudji tarbadju qui misti, di dadu bom material di tarbadju I di tene tudu cussas qui pudu djudal na fassi si tarbadju I díbidi djubidu pa ca I fica sin tarbadju.Tudu tem diritu di pagadu balur di si tarbadju.Quin qui ta tarbadja I díbidi gardicidu I di pagadu qui qui na djigal cu si família pa sinti diritu na metadi di djintis nundê qui sta n’el. Si quil qui nganga ca tchigal, I díbidi burridu di utru manera.Tudu tarbadjur tem diritu di djunta cu utrus tarbadjaduris pa sai na rua pa difindi sê diritu.Tudu pecadur tem diritu di discansa dispus di un tarbadju pissadu, diritu di tem ora di tarbadju djustadu I diritu di pagadu na si férias di cada anu.Tudu pecadur tem diritu di tene um bocadinhu pa sugura si família, na ora di duença I na sabura, suma tene cussas di cume, di bisti, tene cassa di mora, tene dutur qui na cural, tene si quinhon na stadu pa ora di duença, ora qui mancu, ora qui si omi/mindjer murri, na ora di bedjissa, ó I pirdi un cussa qui ta djudal.Maternidadi cu si mininus tem diritu di djudadu diritu. Tudu mininus qui padidu dentru ó fora di maternidadi ê díbidi djubidu cu qui bom udju di stadu.Tudu pecadur tem diritu di bai scola. Scola pa mininus ca díbidi pagadu. Tudu mininu díbidi pudu na scola. Scola técnica ó profissional I díbidi sedu pa cada quin cudji. Pa curso garandi I díbidi dadu pa quin qui misti I pa quin qui pudi sin scudju.Educaçon I díbidi iabri pa manga di cussas di sina, suma quil qui omi misti, quil qui na djudal vivi diritu I pa I sêdu livri, suma quil qui na djudal intindi mundu, mole corçon cu ermondadi pa tudu djintis di terra, tudu rassas, tudu religion, suma desenvolvimentu di Naçons Unidas pa guarda paz.I ta fica pa cada papé cu mamé, cudju educaçon quê misti pa sê fidjus.Tudu pecadur tem diritu di mati cermónia di si cultura, mati tudu manifestaçon qui ta mostra mundu quê qui si cultura bali n’el.Tudu tem diritu di guardadu cussa qui dissel I par el. Ó cussa qui fassidu cu si mon prumeru I ca misti pa utru fassi suma el.Na ê Declaração, tudu pecadur tem diritu di fassil cunsidu pa djintis di si terra I pa djintis di tudu mundu, I pa fassil pa I sedu quil ordem qui pudi fassil sintidu qui diritus cu liberdadi qui papiadu.Cada pecadur tem quê qui díbidi fassi na si comunidadi, sin quila el suma pecadur I ca pudi sedu livri nin I ca pudi bai pa dianti.Na tudu diritu que faladu na ê declaçon, ora qui na fassi ó ora qui bu na gozal, bu ca dixa di sedu limitadu pa lei, qui na pudu pa cada quin pudi rispita diritus cu liberdadi di utrus, pa pudi contenta manera di cada quin na metadi di utrus, pa democracia intchi mundu.Nin un dia ês diritus cu liberdadis ca pudi fassi du contra quil qui Naçon Unida mistil par el.Ninguin ca pudi ncunha na nin un palabra di ê Decleçon pa pudi fassi cussas qui intidu ó pa fassi utrus manera di pensa, qui pudi tudji ó dana diritu cu liberdadi qui faladu.Te o wa pa, a laalando a num pla le yugoo faw o pulalen ni a haki ndaa vellaa velle, o wana tEEnbu le o, ndu cio tumdo ni le malnOndo, a senduwo, a kol Muloo sOlaa o ciendo ni.Te o wa pa, ma kE wanathyéyEyi cEucEuvo kEwo sina, a kEwo ndu hEnando, ndu nOn hunOn a delOOcoo ni mi wanda faMa, ndu tosa saboo wElE ni mi wada sOla kul Muloo, le waa ba daa cio le sanga wOOdo ciolabaa.Te o wa pE, a wanaceu cEucEuvo a kangalan ngo cio ni, o kon ni mE mi lingden nde wa bendaa ni tOngdo kOOli pindo, kon nOn tosaa ni mi wanda kEE nufia le nda pla i kayi, ma tosa baara o lingden o kul ndyadaa ni.Te o wa pE, mi naan kenan balan le bEndaa ciOOluo lOyOO lingdo tE,Te o wa pE, lingi cio o “ONU” bEnda bEndo ni, mi ndaa yOngu diyom daa a n’cio wanathyéo kadaa, ma ciEucEu ndu mi siingu wanapOnOn a wanalanOn vellaa velle,Te o wa pE, aa lingi cio lenni nda, nda cEl pE a ‘‘ONU’’ kO, le bEnda ciEdo ho, a waa ba numdo cio a biyOO a balan tan ciOn pE,Te o wa pE, a yian pilOO nan nOn ni, le hakilan dan a wa ba numdo thyo o tosaa mEE naan dimi yE,BOOngian kundaayiyan kudaa wanda tu, a ME lingdon le cio nufia wo o benda naan ni, miyonda kon wa bE tu le bol, le lOO lOO, o kon kOOly mE mi bEtu kinding a kalando kOOly a kaala kEndan kOOly le hakilan lan a malaa thEuthEuvo le kOlan laci, o kon ni mi bEElen le tosang o lingi nayini a lingy kEkE cio o kundaa kalaa ni.Yonda ciEdo le hakilan wanaciEwowanda tu cio ME pilOO o wolOO ni, le waa o ba ndOO cio, o bEElen kenando ni, o tOngdo ni, bEtu nOn yiyando a kullo, o kon ni naan tu dua mim maalyan kalapilOyEyi ni.wana wana dua mo wa tOng cEucEu wanaciE wo bEngu, mEE mEE suu numdo ciE, mEE mEE diyallonumdo ciE, mEE mEE tOng le lingdo ciE, a naa naa nda wellu numda ciE.kul wana wana dua mo sOla kidaa, le waa wElE o ba dOO cio, le boten ndOlencEucEu vo.wana wana dua mo wa ciElen bEngu le, mo wa sawo wana celen bEngu le, o kon ni ciElen nde kuunang a yulalen dOlen wElE.wOulen kE kE duama andun wanaciEu ciEyo le, y pala du woo, y dOOniMa wElE ndu woo.n’dua minsina wanaciEyEyi le wana wana o tOngdo hOlba ba o wa pE.bEtu cio biyOO pilO ni tOngdo hOl, mo mala wElE bEtu, wanna fisa wElE cian tE ndo hOl.bEtu dua mo bi seyi tOng le lindo, te o pilan num pE tana pE, te o cio kOlan ngo nEyo cioo le.wanna bi tyandO lende naa le, ma loyEi ndu o kaaso ni, ma tow ndu o lingi nduwEy ni fuu.kangalan mEE mi suwEyi wanacieo wa o diyandaa, mo wa wagba diiyo kOOly o ciEyi kitiyo ni, le haki dO a yaala dO sina.Wana wana tOngdo by o sikaa kOOly, wana kon dua binu maa i nduEyi cio lening te, haan ma kero yabayo kerung, ma ke ndu diiyo te o tyo kon te ma yaala du.Wana wana biinun pE tOng paando tEEmbuo kOOly, wana doi ma biinun ndu le kity tOng sEnEyo le, pEEgu biyOOdo dua mo yiu haki kiti paando le.wanna doi ma lOyi o suEyi playe ni te, o wa pE suEyi pulalen ndOlen pE, o wa pE sun dO vinan wElE pE, a sun lungdo wElE pE, o doi ma sOla kul palaa kE kE o lan ning te, te kun wa pE, tOngdo doi kada bE tu o sun wa lende ni.kOlan nga hOnOO kumbiya wagba le bE tu o lingden ni, naa naa nyEnan wElE pE a doi ma thianun don.Wana wan cio o ba dOO cio le fagandO o lingden ali o wa lingi nduEyi pE, ma muugu wElE o ndu lo.Te sOn delOOcio ying pE, a tiuba ma kuwE o lingy cielen ni le kidaa sOlaa, wanaa kan dua ma kEE num te.tOngdo ho cio le wando ho le, o tEEbu tOng lingi ndoEyi mo sOndan.bE tu dua mo wa o lingden ma polelingdo,wanna kuuna du polelingdo sOlaa le, o kon ni, o tiwba mo sOlaa poleling dole lingden ciElen.te wOsilan felegbOaa tiiya pE nOw pE, a tiwba nang o nOw ni, suwEyi suu hElyo kon ni te a suwEyi diinayi wElE cio kon ni te, le lan bE tu thyo vellaa velle tOngdo laci,nOw djinun niya MOn tEn te fo mi la ciyEl,yungoo, naa pla tEn ngo fula ni nOw kOOli, lelan n’dua mi gbagba ndaa o lingden niwanna wa pE kundaa tEn pE, te o cio kon te, mo wa wanapilEyEi ni, o nOn hakiyo le sOla le ndu pla.ME wanna dua ma puu ndoo ba kafalan cio le.bEtu nOn hakiyo le waa o ba dO cio, le yiyando, le kOlo sOlaa le diinayo mE o hEnang yE, o nOn wElE hakiyo le Yiyan dO a diina dO kon singafila mE o yEnang yE,o kundaa tEn kaa mo wanapilEYEi ni.bEtu nOn hakiyo le waa malaa ni le Yiyan dO ciOOmuo, kon thyOm ni ma ciyogi doi ma bii ndu le o Yiyan ndO kon te, kon cio sEngindo wElE babba a nEilan siyaama mo tang wElE pEEngu le lingdon tu.bEtu nOn hakiyo le bcngiyando a kunda kul Muloo tosa.Wanna doi mo luwEyi ciandO o kundaa ni kalan te.bEtu nOn hakiyo waa masa le lingdo, te o cio kon te, mo wa le wana dO YEnangdo,hOOlelingdo tu nOn hakiyo le waa baara le lingdo ni velle velle,Yomu sariya lingdOn le cio landaaa YEnang hOOlelingdOn, ndaa doi mi ndaa ciOm Yiyan da kEndan o laalando kO, a wote wElE kO.lingden faw doi mo cEucEu hOOalelingda faw, o suEyi sOlaa kO, o suEyi gbawEyiyo kO, o suEyi dEnE sina kO. cEucEu le lingden le le, o ME dO sOlaa ni ngo fula ni, a ME ndO sOlaa o baaralan ni a lingi thelenda tayin.bEtu doi mo sOla baara, mo tosa baara o hEmang du wo o kul Muloo ni, o doi mo cEu cEu wanaa le lingda le baara le pEngdo ciolabaa.baaralan la cio ME pilolan kan duama nO saralan pilE lan le wanaa baara.baara dua mo sarang, sara dua mo tiu wanaabaara a Mugu do,wanaa baara faw nOn hakiyo le kundaa tosa, o mala wanaa baara wa, ma veelu ndu ‘‘ syndicat ’’o puuriE ni.bEtu nOn hakiyo le pEngiyo o baara ni, mo pisulu baara kOOli a baara tosa pEEngo bEngu, ma sara ndu wElE pEngu pEngiyo bEngu, o nda weelu naa “congé”bEtu nOn hakiyo le sew sOlaa o cEucEu yugu dOO, le ciEn kEndOO tosaa, le kEndiya, MEdiya, worolan, cEyi lOlaa, a ndu pla dandaa dOwOO. Te naa komalang pE, baara le pEngdo pE, a balafondoyEi kE kE komalang pE, a doi ma sOla malaa.Komisaa a cErEgbE nOn hakiyo le malaa sOlaa, hOO welun pE o nOw ni kaa o ciEmOO ni, haki pilO nda nOn ni o cEuciEuvo ni.bEtu nOn hakiyo kalando, mi kalan kon doi mo wa wElE fondoo, le kalan tasoo a o din dOO, kalan la lan doi ma kangalan le bEtu. Karantaa le dEnE sina, karantaa le baara pEEkuwo a karantaa bEndo o thyo lan tu cioocioo wo, cio malaa le bEtu vellaa velle,karantaa doi mo mala wana thyeu, le wanayEyi nduEyi yowOO lathi, le waa o ba ndO cio yowOO laci, o doi mo tosa saboo le nEyOn wOOndo malOO, mo tosa wElE mi MiyE a canjan luEyi ceedo ni suulan tE, diinalan wanda tE, ma mala wElE kundaa bEndo “ONU” le bEnda lOyOO o ciEdo ni,bEtu nOn hakiyo le hOOa ndua malOO o karanta ni o hEnan nda pEbEtu nOn hakiyo le waa o sun dEnE sina le lingdon ni mE mE o wa, mo o soling wElE tOnOOn.bEtu nOn hakiyo le tOnOn baara ndO le yiyanndo, a baara ndO le diyallo, a baara ndO kE kE o dEnE sinaa ni ma cEucEu lan le nduvo.bEtu nOn hakiyo le tOngdan naan yOda nua, mi le tosang o wanayEi ni o lingden ni a lingi tuwEi wElE ni.te wancEu nOn pE hakiyo pE, laalan wElE ma o nOn o cio le tosaa kangalan,a wa pE baara haki numdo tosaa pE, a dua ma lo tOngdo kOOli, haliko ma pilan wana thelen tana le,tOngda la lan dua mo kera o yiyan celen thyoo le, te o cio yiyan kunda bEndo “ONU” o le.wanna nOn ma yOOmu le, lingi kE kE nOn ma yOOmu le, le fulaa a neyi celen o tEEbu tOngdan lan naan yOda lan.Tɛnki TɛnkiWi de tɛl tɛnk to Yunaytɛd Neshɔn Ay Kɔmishɔna fɔ Yuman Rayt fɔ we dɛm pe fɔ dis wok ya.Di Nashɔnal Kɔmishɔn fɔ Dɛmokrasi ɛn Yuman Rayt na dɛm put dis Dɛklareshɔn na wi yon Sa Lon languej dɛm.Wi de tɛl plɛnti tɛnki to di posin we tɔn di inglish languej to krio, di wan we hɛp fɔ chɛk di wok ɛn di man we drɔ dɛm pikchɔ, Adams, Bangura, ɛn Miss Patience Bɔknɔr we taypSoso we if wi sabi ɛn gri se if ɔlman gɛt insɛf yon rɛspɛkt, i ikwal ɛn gɛt di sem rayt lɛk ɛni ɔda pɔsin ɔloba di wɔl, dɛn di wanol wɔ1 sɛf go gɛt fridɔm, jɔstis ɛn pis; as tiŋ dɛn we wikɛd pasmak dɔn apin bikɔs pipul dɛm nɔ wan fɔ gri se ɔlman ikwal.Di tiŋ we di kɔmɔn man want pas ɔltin na di wɔl tide na fɔ mek ɛvribɔdi ebul fɔ se wetin i fil, ɔ tink bay aw tiŋ de bi, fɔ biliv wetin i want fɔ biliv ɛn gɛt bɛnifit frɔm ɔl wetin i nid, wit kolat.If man fɔ liv wit kolat ɛn nɔ gɛt fɔ de fɛt fɔ in yon yon rayt, dɛn i impɔtant fɔ mek di lɔ protɛkt da rayt de;Na semweso i gud fɔ lɛ kolat ɛn frɛnship de bitwin neshɔn ɛn neshɔn dɛn.We di Yunaytɛd Neshɔn dɛn sɛf si dis nain mek dɛn put am tranga wan na dɛn chata se ɔl mɔtalman ɔlsay na di wɔl ikwal, dɛn gɛt dɛnsɛf sɛf yon rɛspɛkt we nɔbɔdi nɔ fɔ fɔmful wit.Wɛda dɛn na man ɔ uman, diffrɛns nɔ fɔ de, ɛn di Yunaytɛd Neshɔn dɔ mekop dɛn maynd fɔ mek ɔlman liv with kolat ɛn rɛspɛkt usay i de ɛn gɛt itwal chans fɔ du wetin dɛn sabi fɔ du.Na semweso di mɛmba kɔntri dɛn na di Yunaytɛd Neshɔn dɔn gri fɔ jɔynan ɛn mek shɔ se dɛn go gɛt fridɔm, jɔstis ɛn pis sote go.Fɔ mek dis wanwɔd ol wata ɔloba di wɔl, ɛvribɔdi fɔɔndastand wetin dɛn rayt ɛn dɛn fridɔm, jɔstis ɛn pis yaso min.so, lɛ wi si,Di Jɛnɛral Asɛmblidɔn tɔk naw se,Dis stetmɛnt bɔt di rayt we ɔlman ɔlsay na di wɔl fɔ gɛt, fɔ bi sem fɔɔl kanaba pipul dɛn na ɔl di kɔntri dɛn ɛn dat ɛvribɔdi ɛn patikla di wan dɛn we gɛt pawa, fɔ mek shɔ se dnsɛf ɛn dɛn dɛnlan am, dɛn sabi am ɛn de fala wetin i se so dat ɔLoba di wɔl pipul dɛn go gɛt fridɔm, jɔstis ɛn pis.ɛvribɔdi bɔn fri ɛn gɛt in yon rayt, nɔn wan nɔ pas in kɔmpin. Wi ɔl ebul fɔ tink ɛn fɛnɔt wetin rayt ɛn rɔŋ pantap dat wi fɔ sabi aw fɔ liv lɛk wan big famili.ɛvribɔdi fɔ gɛt di sem rayt ɛn fridom we dis stetmɛnt tɔk bɔt, nɔ mata wɛda in na wetman ɔ blakman, man ɔ uman, bukman ɔ yu nɔ sabi rid ɛn rayt, poman ɔ mɔniman, kristiɛn ɔ muslim.Pantap dat, di kɔntri we di pɔsin bɔn sɛf nɔ fɔ bi baria na in we. I fɔ gɛt ikwal rayt lɛk ɛni ɔda pɔsin na di bɛst divɛlop kɔntri na di wɔl.Evribɔdi fɔ ebul fɔ liv in layf, fɔ fil fri ɛn fɔ fil sɛf se nɔbɔdi ɔ natin nɔ go denja in layf.Nɔbɔdi nɔ fɔ mek in kɔmpin in slev – dis, ɔɛnitiŋ sɛf we fiba am fɔ tap.Nɔbɔdi nɔ fɔ mek in kɔmpin sɔfa bita wikɛd pen na bɔdi ɔ shem sote i lɔs da in yon yon rɛspɛkt.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ mek pipul dɛn rɛspɛkt am as mɔtalman ɛnisay na di wɔl ɛn, sɛf, fɔ mek di lɔɛp am gɛt dis rɛspɛkt.ɛvribɔdi ikwal ɛn di lɔ fɔ ebul protɛkt ɛniwan wantɛm we ɔda pipul dɛn na trit wan du am wetin in mɔtalman rayt nɔ gri fɔɔ if bad pipul se ɔda wan agens am.ɛvribɔdi we tink se dɛn dɔn go agens in rayt we dis stetmɛnt tɔk bɔt, fɔ ebul gɛt ɔl di ɛp we i nid frɔm ɛni kotos we gɛt pawa na in kɔntri.Nɔbɔdi nɔ fɔ arɛst, jel ɔ drɛb ɛni pɔsin kɔmɔt na in yon kɔntri jɛs bikɛs i fil fɔ du so.ɛnibɔdi we dɛn arɛst fɔ tiŋ we i du agens di lɔ, fɔ gɛt ful protɛkshɔn frɔm Lɔya dɛn we go tinap fɔ am na kotos.ɛnibɔdi we dɛn kɛr go kot fɔ tiŋ we dɛn se i du agens di lɔ fɔ gɛt di rayt fɔ se in nɔ du da tiŋ de ɛn di kot fɔ biliv am. I go lɛf wit di kot naw fɔ pruv se i du am na pɔblik trayal usay insɛf go gɛt in yon Lɔya dɛn we go fɛt in kes fɔ am.Nɔbɔdi nɔ fɔ pas jɔjmɛnt se pɔsin gilti ɔ ipɔnish da pɔsin de fɔ lɛk big ɔfens we pas wetin i du ɛ sɛf, we nɔtɔɔfɛns insay in yon kɔntri ɔɔda kɔntri dɛn na di wɔl.Nɔbɔdi nɔ gɛt rayt fɔ intafia as i lɛk wit ɔda pɔsin in kolat, in fambul, in om ɛn in lɛta dɛn we ɔda pipul rayt to am, ɔ ivin tray fɔ pwɛl in gudnɛm ɔ in rɛspɛkt. Di lɔ fɔ protɛkt ɛvribɔdi fɔ dɛn kanaba molɛsteshɔn yaso.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ go ɛnisay ɛn tap ɛnisay na ɛni pan di kɔntri dɛn we de na di Yunaytɛd Neshɔn; pantap dat, i fri fɔ kɔmɔt na in kɔntri ɔɛniwan pan di kɔntri dɛn na di Yunaytɛd Neshɔn ɛn tɔn bak kam na in yon kɔntri we i pliz.[Missing?]ɛnibɔdi we tink se in layf de pan denja gɛt di rayt fɔ aks mek dɛn alaw am, ɛn in fɔ gɛt da pamishɔn de fɔ tap na ɛni ɔda kɔntri na di wɔl. Bɔt, if di rizin we mek da pɔsin de wan kɔmɔt na in kɔntri go tap ɔdasay nɔ gɛt natin fɔ du with pɔlitiks, ɔ na tiŋ we di Yunaytɛd Neshɔn stetmɛnt de agens, dɛn i nɔ go gɛt da rayt de.[Missing?]ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ gɛt wan kɔntri we i go kɔl in yon.Nɔbɔdi nɔ gɛt rayt, jɛs bikɔs i fil so, fɔ, mek sɔmbɔdi nɔ ebul fɔ kɔl in kɔntri in yon igen, ɛn, pantap dat, nɔbɔdi nɔ gɛt da pawa de fɔ tap ɛnibɔdi we want fɔ chenj di kɔntri we i go kɔl in yon.ɛNi man ɛn uman we dɔn ɔfej, no mata if dɛn tu nɔ to di sem trayb, kɔla ɔ rilijɔn, gɛt di rayt fɔ mared, bɔn pikin ɛn bigin dɛn yon famili. Dɛn fɔ gɛt di sem rayt as maredman ɛn mareduman, ivin if di mared brok sɛf.Fɔ mek di mared gɛt minin, di man ɛn di uman fɔ no plen wan wetin dɛn de du ɛn dɛn fɔ gri fɔ bi man ɛn wɛf.[Missing?]ɛvibɔdi gɛt rayt fɔ gɛt prɔpati fɔ insɛf ɔ fɔ jɔyn wit ɔda pipul dɛn ɛn gɛt di prɔpati.Nɔbɔdi nɔ fɔ tek ɛni pɔsin in yon prɔpati kɔmɔt na in an we i jɛs fil nɔmɔ fɔ du so.ɛvibɔdi gɛt rayt fɔ tink aw i want, fil aw i want bɔt ɛnitin we de apin ɛnisay, ɛn jɔyn ɛni grup ɔ chɔch ɔɛni ɔda Gɔd wok fɔ prez Gɔd di we i fil, igen sɛf, i fri fɔ chenj in grup ɔ chɔch ɛn ivin di we aw i fil bɔt Gɔd; pantap dat, i fri fɔ wɔship in wangren ɔ wit ɔda pipul dɛn na pɔblik ɔ prayvet.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ tink wetin i fil ɛn fɔ se wetin i fil. Dis min igen se nɔbɔdi nɔ fɔ ambɔgin ɛni ɔda pɔsin bikɔs ɔf wetin i fil ɔ biliv. I gɛt di raty fɔ sho, tɔk bɔt, fala ɔ ivin tich wetin i biliv to ɔda pɔsin dɛn, ilɛk usay ɔ uskayn we i pas di wɔd.ɛvribɔdi fri fɔ bi mɛmba ɔf ɛni grup we i chuz wans nɔmɔ den nɔ de du ɛnitiŋ de fɔ briŋ ambɔg ɔ trɔbul na di kɔntri.Nɔbɔdi nɔ fɔ fos ɛni pɔsin fɔ jɔny ɛni grup we i nɔ want fɔ jɔyn.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ du wetin i ebul du fɔɛp di gɔvamɛnt ɔf in kɔntri. I kin du dis if i wok wit di gɔvamɛnt ɔ if i vot fɔ pipul dɛn we go wok wit di gɔvamɛnt.ɛvribɔdi gɛt di sem rayt fɔ yuz ɔl gɔvamɛnt prɔpati we de fɔ di pɔblik.Wetin di pipul dɛn want nain di gɔvamɛnt fɔ du. Di pipul dɛn go sho wetin dɛn want we dɛn wan we dɔn big du fɔ vot go vot na jɛnaral ilɛkshɔn frɔm tɛm to tɛm. Nɔbɔdi nɔ fɔ fos dɛn, nɔbɔdi nɔ fɔ tap dɛn fɔ fri fɔ vot usay nɔbɔdi nɔ go si dɛn, ɛn fɔ udat dɛn want.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔɛkspɛkt in kɔntri fɔ protɛkt am ɛn gi am chans fɔ divɛlɔp insɛf ɛnisay ɛn bi sɔmbdi wit rɛspɛkt ɛn we go ebul insɛf pan wok ɔ biznɛs ɔ stɔdi te in kɔntri kin si am as wan pɔsin we fɔ abop pan.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ wok, fɔ du di wok we i lɛk ɛn fɔ gɛt gud pe fɔ di wok we i de du.ɛvribɔdi fɔ gɛt di sem pe fɔ di sem wok.ɛvribɔdi we de wok gɛt rayt fɔ gɛt di kayn pe we go mek in ɛn in famili ebul fɔ liv lɛk nɔmal mɔtalman dɛn, ɛn if i posibul sɛf, dɛn kin gɛt ɔda kayn ɛp fɔ mek layf bɛtɛ fɔ dɛn.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ fɔrm tred Yuniɔn ɔ jɔyn an as wokman ɔ wokuman fɔ mek nɔbɔdi nɔ tinap pan dɛn rayt na di wokples.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ rɛst ɛn rilaks in bɔdi, insay dat, dɛn fɔ rɛst afta dɛn dɔn wok dɔn ɛvride. Pantap dat, dɛn fɔ gɛt tɛm we dɛn go go ɔlide (ɛvri ia liv) ɛn gɛt dɛn pe fɔ da liv tɛm de.ɛvibɔdi gɛt rayt fɔ liv di kaynaba layf we go mek in ɛn in famili dɛn nɔ sik, i fɔ ebul gɛt tin fɔ it, klos, os, mɛrɛsin ɛn i fɔ ebul abop se if tiŋ bad fɔ am na layf, lɛkɛ i sik, in patna ɔ pikin sik, i lɛf wok, day mit am ɔ i kam ol tumɔs, i go gɛt ɛp frɔm di gɔvamɛnt.Lili pikin ɛn mami we gɛt pikin gɛt rayt fɔ gɛt spɛshal ɛp ɛn dis ɛp nɔ fɔ difrɛn ivin if nɔtɔ di maredwɛf bɛn di pikin. Maredwɛf pikin ɛn switat pikin fɔ gɛt di sem tritmɛnt ɛn bɛnifit ɔlsay.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ gɛt ɛdyukeshɔn; ɛlimɛntri ɛn praymari fɔ bi fri, ɛn ɛlimɛntri ɛn praymari ɛdyukeshɔn fɔ bi bay fos, bay kɔmpɛl. ɛnibɔdi we want, kin gɛt di kayn ɛdukeshɔn we go tren am fɔ spɛshal jab dɛn. Yunivasiti ɛdyukeshɔn go de fɔɛnibɔdi we want am, ɛn we fit fɔ gɛt am.ɛdyukeshɔn go tren di lana fɔ gro fɔ rɛspɛkt di rayt ɛn fridɔm we ɔda pipul dɛn gɛt. I go mek pipul dɛn ebul fɔ liv togɛda nɔ mata wɛda dɛn de na di sem kɔntri ɔ sɔm bi frɔm ɔda kɔntri, wɛda dɛn gɛt di sem kɔla ɔ dɛn ivin jɔyn di sem rilijɔn; dis go ɛp mek di Yunaytɛd Neshɔn dɛn wok fɔ gɛt pis ɛn kolat ɔlsay na di wɔl izi.Na di mami ɛn di dadi fɔ disayd uskayn ɛdyukeshɔn dɛn pikin fɔ gɛt; if dɛn nɔ ebul ɔ dɛn nɔ de, dɛn, ɔda pɔsin kin du am.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ tek pat pan ɔl dɛn kaynaba aktiviti we blant in kɔntri lɛkɛ di siŋɛn dans, di dresin ɛn di pichɔ drɔin dɛn we de sho tiŋ dɛn bɔt in kɔntri. I gɛt di rayt igen sɛf fɔ tek pat ɛn bɛnifit frɔm di gud tiŋs dɛn we sayɛns dɔn briŋ kam na in kɔntri.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ kip ɛn ɛnjɔy as in yon ɛnitin we insɛf fɛnɔt, du ɔ rayt insay sayɛens, raytin drama ple aktiŋ.ɛvribɔdi gɛt rayt fɔ bɛnifit frɔm grup we gɛt pawa ɔlɔba di wɔl fɔ mek shɔ se ɛvribɔdi go ɛnjɔy dɛn rayt ɛn fridɔm dɛn we dis stetmɛnt tɔk bɔt.ɛvribɔdi gɛt in yon wok we in fɔ du na in sosayti fɔ mek shɔ se i go liv api ɛn ful layf insay de.We pɔsin de tray fɔɛnjɔy in rayt dɛn ɛn in fridɔm dɛn na sosayti, i fɔ mɛmba se di lɔ de fɔ mek shɔ se i mɛmba se ɔda pɔsin dɛnsɛf gɛt dɛn yon rayt ɛn fridɔm we i fɔ rɛspɛkt so dat ɔda ɛn kolat go de ɔlɔbɔt (ɔlsay).Dɛn rayt ɛn fridɔm dɛn ya we de na dis stetmɛnt we kɔmɔt na Yunaytɛd Neshɔn na fɔ mek pipul dɛn gɛt pis ɛn kolat na dɛn kɔntri. Nɔbɔdi nɔ fɔ tray fɔ mek pipul dɛn fɔ gɛt ɔda tiŋ pas dat.Natin nɔ de insay pan dɛn stetmɛnt yaso we min bad fɔɛni pɔsin ɔ grup ɔf pɔsin insay ɛni kɔntri so, mek nɔbɔdi nɔ fil dat.DISONEKU DIA KIJIMBUETENI KUIUKA KU`OTENESEKILONDEKESU KIA UBINGANU KUA MUTU MU NGONGOJIHUNDU JA TOKALA KU MUTUKIO TUMBE NI A KIKOLE KU KIONGEKIA KISANGELA MU KIXINGANEKUKIA HUNJI 217 ( III ) IA KI2UA, 10/ 12/ 48O kutetulula kuila, o kuijia o ujitu mu ukunji ni udandu ua atu oso mu ngongo, ni ubinganu ni kosokela, ubangesa o dimatekenu ua kitungu kia ufolo, ua kidi, ni kia uembu mu ngongo.O kutetulula kuila o mutu mu ku kamba o kuijia kiambote o ubinganu ua ka mukua, kua muambata mu ifua ia ufumbe ni ia mu bangesa o kukituka mu kilunji, kiene pe mu kiki kia mu bangesa o kusota ufolo kua atu mu kizuelelu mba kuxikana, kubuluka mu homa ni kutunda mu unjenje mba uadiama, kiena kia beka o kikoe kiki.O kutetulula uixi, kia tokala bu kale o dikuatenenu dia ubinganu ua mutu mu kifua kia ubinganu, pala o mutu akale ni ufolo ua dikota mu kutatama ni nguzu ioso o kulua o unguanji ni uhadi;O kutetulula kuila, kia tokala o dikuatenenu dia kukolesa o kusanzumuna o kudibana mu ukamba ku jimbandu ja ngongo ioso.O kutetulula kuila, o mukanda ua kifuxi kia ngongo, ua dikola dingi oku xikana kua mu kitungu kia kilondesu kia ubinganu ua atu, mu ujitu ua atu ni mukusokela kua mala ni`hatu, a u kole anga atukulula mu kutenesa o kihingumunu kia kisangela ni kutunga kiambote o kikalelu kia múeniu; mu kaxiaxi ka ufolo uonene.O kutetulula kuila o Jinguvulu ja Jimbandu ia ibuka ia disokeka mu kubana o nguzu mu kukalakala kumoxi ni kionge kia mabata, ma jixi jioso, mu ujitu ua ngongo ni kuxikinina mu ubinganu ua atu, ni dimatekenu dia ufolo.Mu kutetulula kuila o mu dixiganeku dimoxi dia ubinganu ni ufolo muene muala o ukunji uonene utena kubana o kisangusangu kia udielelu ua dikangu.O KIONGE KIA KISANGELAAdikola mu kilondekesu kia ngongo ioso mu jihundu jiji ja ubinganu ua mutu jikale mu kixinganeku kimoxi mu kubekela ku mabata mba jinguvulu ja ngongo ioso ni a jitambule mukonda dia atu oso akale ni kutetuluka kumoxi muaxaxi ka mabanzelu ma jinzumbi ja, ne abange nguzu mu ulongeselu ua atu, ni unjimu, mokonda dia kubana ujitu ua ubinganu uhu ni kubandesau mu kusokela kumoxi mu utuminu ua mabata ma uvualukilu mba mabata m`akuamukua mu ngongo, ni kuijia ku ixika.Kia tokala pe kua ejihisa kiambote o kilondekesu kia jinbu ihi ia jihundu ja atu oso, mba Jinguvulu ja jixi ja ditungu mu kisangela kia kionge ni akua mukua ala muaxaxi ka utuminu ua ujitu ua atu ni mabata mogongo ioso ni`atumake o kikoue kia kilondegesa mu ibatu ihi ;Mutu uoso uoso a mu vuala ni ufolo ni kutena kumoxi mu kijingu ni mu ubinganu. Mu kilembu kia kubanga ni mu ubanzelu, Atena uê kubanga ioso kua akua mu muxima ua tululuka mba upange.Mutu uoso uoso utena kuxana ( kubinga) o ki binganu ni ma ufolo mo boke mu mukanda uí, akale mumbundu mba mundele, diala ba muhatu, azuele putu mba kimbundu, akale ngadiama mba mvuama, akale ni nzambi mba kana, akale mukua ixi mba mosonhi atokale ku muiji ua jingiji mba kana, ne mbe akale mu kikexilu kioso kioso.Nembe bobo, kanaku katungu ka ijila ia afundixi mba ku mbandu ja jixi joso mba mu kaxaxi ka ixi ia ku vualela, ikale ixi ihi mba mu ixi ia ofolo nia iatokala mu ituminu ua ixi ia ka makua mba ikale mu jimbanbe ja kusanzumuka kue.Mutu uoso uoso kia mutokala o ubinganu ua muêniu, ufolo ni dikuatekesu die.Kanaku mutu a muindi ku kala mu ubika, mu ikalakalu ia ubika. O ubika uabuile kia, ni ma uenji ma ubika; ki kale kioso kioso, a ki kidika.Kana ku mutu a mu tuike o zungule ia ku mubeta kala kiama mba ku mu talesa hadi, ku mu fundisa mu ibatu ia kambe o kuzediua.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu mu kuijia mu ididi ioso o kioso kia mu tokala o kukala mu ujitu ua kafundu mu ibatu ia afundixi.Mutu uoso uoso uala ni kutena kumoxi mu ibatu ia afundixi, kanaku katungu, o dikuatekesu diene dimoxi ku ibatu. Ene uoso ala ni ubinganu umoxi ua kudituna o katungu kabuisa mba kabalesa o matendelu ma mukanda iu, mba ku mateka ku kala mutu a katungu ka maka ia.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua ku. Koso ta o kubitulula o maka ma ixi iê kua afundixi a matunda, mu kubatula mu. Kanaku ixi ibuisa o ubinganu uhu uokolese, ni a ukumbulule kia mu kutena kua ibatu ihi.Kana ku mutu a mukuata se kikuma mba kumuta mu`aleia mba kumutumikisa ku jixi ja makanga ni a mu sueke.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu kala atu oso mu kusota o maka me mba kikuma kie a kifundise mu kionge mba bu kanga, mba bu kididi kia ufolo ni ujitu se ku katungu ka buisa o ubinganu uê. Ke ku kale atu a mu idikiza o kulunga kue mba kuila mu kikuma kia mu tela . Mutu ua tokala ku mufundisa ku`afundisi ala ni kuijia kua kubatula ikuma mu kidi kioso.Mutu uoso uoso kia mutela milonga ku maka abange, uala ni ubinganu ua kuditata kuila ka ejie o milonga ia bange, te kia sange o kikuma kia kidi ni mu kidi, ni a kibangela o ku kaiela bu dikanga dibeka o kuxikana kuoso kua mu tokala mu dikuatekesu dia. kituxi kie :Mutu katena ku mu helesa mu ikuma iabange bu kindala se ka imono kukala ni kituxi mu ibatu ia ubinganu ua ixi mba ia ngongo. Kiene kimoxi, o mutu ki kia mutokala kumu bana kitumbu kionene mu kitangana kia te okikuma kiejia kiofele mba ua kambe kutondala.Kana ku mutu a mutalesa hadi mu kikuma ka ki bangé mu muenhu uê, mu axaxi ka atu atungu mu inzo iê, mu` axaxi ka inzo ié, ni mikanda ie, ni kumuxidisa o dijina die. Mu kiki, se ki mubita, mutu uoso uala, ni ubíganu ua ku mu kuatekesa mu ituminu ia ijila.Mutu uoso uoso kia mu tokala kuenda ni ufolo se kumutela ibulukutu,. Ni kusota kuoso kuoso ku `andala kutunga mu kaxaxi ka ixi iê.Mutu uoso ua tokala mba uala ni, unbinganu ua kuxisa o ixi iê ni asole kusanga o ixi iandala kukala. Uala uê ni ubingana ua kuvutuka ku ixi iê kua mu vualela.Mutu uoso uoso se amuzukutisa kua jinguma, uala uê ni ukunji mu kusota ixi iê ni kia mutokala ku suamena ku jixi jengiO ubinganu uhu ke uambe kana, nembe ua bange kikuma mba ua te kituxi kibangesa o ku ninhonga o jimbanbe mu dimatekenu mba dizubilu dia jihundu ja kionge kia ngongo ioso.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua kukala ni kinjimbuete kia uvalelu .Kana ku mutu a mukidika mu kingó o kijimbuete kia uvalelu mba se ua mesena kusola ixi iengi, kia mu tokala uê kukibanga.Se u bixila mu kitala kia kosokana , o diala mba muhatu kia mutokala kosokana (ukaza) ni avalesa mba kuvuala se kua akidika mokonda dia katungu ka kikonda kie, ixi iê. Se andala kudisenga, kiene kimosi uê. Mu kitangana kia ukaza ene oso ala ni ubinganu umoxi.O ukaza uê kana ku ubanga mu ku kuzola kua jindandu. Kia fuamena o musokani ni kilumba a kihijia ni andele o ukaza uê mu kixikanu ni ufolo ua ene kiadi .O jindandu uê, ala ni ubinganu ua dikota ni atumini a ixi, mokonda ene o idiandu ia diangel `aku, ene pe o dimatekenu dia kisangela ka atu . Mu kieniokio, ene ala kuila afikikidi a ukaza ni udandu.Mutu uoso uoso ua tokala mu ubeka uê mba mukisangela, a kala ni kimbamba kiê.Kanaku mutu utena ku musumbula kiu se kituxi. O kia mutokala, kia mutokala muene.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua ufolo mu kixinganeku kia muene mu diê, mu ku sambela o jimzambi jandala, o ubinganu uhu ubana mu kudituna mba kubilula o kuxikana kuê mu jinzambi ja andala, Kiene kimoxi uê mu kuijihisa akua o ubezelu uê, akale muene ngo mba ni` akua, bu kanga, ni atu avulu mba bu kididi kia muene ngo. Mu ulongeselu, mu ubangelu, mu ku beza mba mu utuminu ua ibatu ia unzambi uê mba ngeleja .Mutu uoso uoso, kioso. Kia kale, uala ni ubinganu ua ufolo mu ku ta hundu iê, kuzuela kioso kiandala. Kanaku ku mu kidika mba kumutela kibulukutu mu jihundu jé, mu kusota kuê mba mu ku kuata mba kusanha o maka mê. Kana ku jimbambe, mu izuelelu mba mabanzelu ma londekesa mutu mu ufolo ua kuzuela kuê.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua ku diongeka ni kisangela kio tululuke.Kana ku mutu a mujijidila ku kala mu kionge kioso kioso.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu mu ku kuata mbandu ia ikoka ia mauenji ma atu a ixi iê. Ki kale muene muene mba ku londekesa atu engi a sole ni ufolo, ni akale ku polo.Mutu uoso uoso uala ni kutena kua kubanda mba kubixila mu kutumina, se katungu mu kuendesa o kikalakalu kia atu a ixi iê.O kuandala kua ixi kuene o dikunji dia utuminu ua kutena kua ixi, kia tokala a izuelela mu kitangana kia kudisola mu kidi kioso ni ujitu. O kusola kua atumini a ixi ku kale uê mu itangana ia sokelela ni ibatu ia ngongo ioso, mu kutena, ni kikangu kia usueki mba uendelu ua maka udifuanganesa ni ufolo ua kubulula o kikangu kia kosola.Mutu uoso uoso se ua tokala mu kifuxi kia atu, ua tokala a mu kuatekesa ku kibuka kia akuatekisi a kionge. Ua fuamena mu kaxiaxi ka ujitu ku binga uê; ni amu zediuisa o ubinganu ua jimbongo, isangela , ifua ia mu tokala, se a mu bana o dikuatekesu dia nguzu ia akua, ixi iê ni kudibana kua jixi jengi kumoxi ni ibuka ni ma umvuama ma.Mutu uoso uoso kia mutokala o kikalakalu, o kusola o kikalakalu kiandala, o kusota o kiandala ku mufuta mu kikalakalu kia bange, ni ku mu kuatekesa o ku kala mu kikalakalu mu kitangana kiosoUoso uoso uala ni ubinganu se katungu ka kamukua. Ni akale ni kifutu kia tenena mu kikalakalu kia bange.Uoso u kalakala a mu bana o ubinganu ua kuambata o dilau die, nganhu ia tokala kumubangesa o kusanguluka ni kisangusangu mu kaxiaxi ka undandu uê, mu kutenena kua atu oso ala nê, mu kikexilu kia mutu mu ngongo si akitena uê kukibangela mu ikoka ioso ia iuka ku dikuatekesu mu kisangela kia ixi.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua kubanga kibuka kitena kumukuatekesa, ukale muene ngó mba nia`kua, mba kudidiumba mu kibuka kio bange kia, ni ki kale o ifikidilu di tena kumu bangela mu ikalakalu ia bange ni ia mesena kubanga.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua ku nioha mu ikalakalu ioso. Uala uê ni kibatu kia tokala kubanga ni kuzubidisa. Kiamutokala dingi o kukemba o izua ia kunhoha ni a mufute naiu uê.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua kukala ni ditala diê dia tenena mu mueniu, ne atena kukuatekesa o jindandu je, mu kudisansa mba mu ekexilu ua uaba, mu ma kudia , kukata a mu saka, mu imbamba ioso, mu kikalakalu kia kisangela kia ixi, uala uê ni ubinganu ua dikuatekesu se ua kambe kikalakalu, nembe ua kate, se ua biti ni kizangu, se ua fundu diala mba muhatu, se ua kuka, mba mu maka makamukua ma mu bangesa ku bixila mu ungadiama.O uvualukilu ni undenge uala uê ni ubinganu ua dikuatekesu ni ku ukuatela henda. Mona uoso uoso a mu vuala mu ukaza mba bu kanga dia ukaza, ene uoso ala ni dikuatekesu dia kisangela kia ixi, kana ku katungu.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua kudilonga, o kudilonga ku kale kua kingoho, se ku futa, te kinu mutu abixile bu ditala dia kuijia kua dibandulukilu. O kubijila bu ditala dia dibandulukilu, aditumu mu kubixila diu ni lujiji, o kudilonga kua matenda mba ma ufunu, ku kale mu`atu oso. O ku bixila bu ditala dia kuijia kohonene, ku kale kua atu oso mu kusokela kutena ku` ambata mu kikalakalu kia mutokala.O kudilonga kuendi kuila kutala o kusansumuka kua ujitu ua mutu, ni kufikidila o ubinganu ua mutu, ni ufolo ua dimatekenu didi, ni atena ua kubanza kiambote o ku kuatela henda, o kala ni ukamba mu jixi jioso mu ngongo, mu ibuka ioso, kioso kikale o kikonda kiê mba nzambi iê, kia beta kuaba uê mu uendeselu ua ikalakalu ia kionge kia jixi mu ku bana o nguzu ia kusosuela o kutululuka kua mundu.O hivuadi a tenena uê ku sota mu ubinganu uoso mu ulongelu ua tuana tue kioso ni buoso buandala.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua tokala ni bandu mu muenhu ua ima ia muiji, ia diembu diê, se kumifikidila . Ua tokala uê kukala ni ufunu muaxaxi ka ixi iê ni kubanga o ikalakalu itena kuendesa o ixi ie ni ku bana o kubanduluka kua mbote kua tundu mu ikalakalu ia bange .Mutu uoso uala uê ni ubinganu ua dikuatekesu mu imbamba ia mesena, ni imbamba ia kuatenena mu kubanga naiú, ni kilunji kiê, ni kutanga mba mu ikalakalu ia uhete uê.Mutu uoso uoso uala ni ubinganu ua kuxinganeka kuila o dibanzelu didi dia kisangela, dia kusokelela kua ngongo ioso; dikale ni kitumu kimoxi kitena kubangesa o kunangenena o ubinganu uhu, ni ku bana o ufolo ua maka moso ma jihundu ja jixi jo okole mu mukanda iú.Mutu uoso uoso ua tokala kubanga ni ujitu imbamba ia fuama ku uabesa o muiji uê. Se ulembua ku banga kiu, katené ku kala ni ufolo ua kubixila mu kudilonga kua matunda mba ki mufudisa ku kala ni ditala dionene mu kuijia kuê .Mu kikalakalu kia ubinganu uoso, ni mu kutana kua ufolo iú, kala ku mutu u kambe o kukumbidila o ijila ihi. Kia tokala atu uoso a kale mu jimbambe ja kutumaka o ibatu ioso ihi iala kutubana o kuijia kua dikota, ni ku tulonga o kukuata o ujitu ua ubinganu ni ufolo ua akuetu, ni ku bana o kisangusangu mu kuzediua kuoso kua bindamena akuetu mu ujitu ua kubang`ombote ni kuxisa o kiahiba, ni kubana dizui dia kituminu kua atu uoso, ni ku kala kuambote mu kisangela kia atu oso abulule.Kanaku kima, maka, mba imbamba itenesu ku tobesa mba kukatula ma ubinganu mo bange ni ufolo ua kijimbueti kiki. Mene moso a mabange mu dimatekenu dia kionge kia jixi joso mu ngongo . Kanu ku mutu a ditune mu mba ku lua jipata .Kanaku utundilu ua kamukua uambote, ukexilu mba kidifua kibangesa o kikoue kiki a kitetulele mu ku kuandala kua nguvuhu ioso ioso, kibuka mba mutu umoxi. Kanaku uê mutu uala ni kutena kua kubanga kioso kioso ni muxima ua kukatula mbote ia kaiula ka ubinganu ni ufolo uala mu kikoeê kiki.Popeza kuti citsimikizo ca khalidwe loyenera la munthu mu banja lonse ndico tsinde la ufulu, ungwiro ndi mtendere pa dziko liri lonse la pansi,Popeza kuti kusalabadira ufulu wa munthu kwabweretsa khalidwe la nkhalwe pa umoyo wa munthu, ndi kutinso kusintha kwa zinthu pa dziko la pansi mwakufuna kupereka ufulu weni-weni pa umoyo wa munthu aliyense ndilo funo la munthu wamba aliyense,Popeza kuti ndi kofunikira kuti ufulu wa munthu ucinjirizidwe ndi lamulo pofuna kupewa nkhondo yomenyera ufulu kukhala ngati njira yomwe munthu angagwiritse nchito pofuna kumasulidwa ku nsinga za nkhalwe,Popeza kuti ndi kofunikira kukweza umodzi pakati pa mitundu ya maiko osiyana-siyana pa dziko lonse la pansi,Popeza kuti anthu a m' maiko amene ali mamembala a bungwe la United Nations anabvomereza za kufunikira kwa ufulu wa munthu mu makhalidwe ace onse ndiponso kuti sipayenera kukhala kusiyana pakati pa mwamuna ndi mkazi m' makhalidwe ao ndikutinso maikowa anadzipereka kukweza nchito za cisangalalo ndi makhalidwe ena pa ufulu wa munthu,Popeza kuti maiko amene ali mamembala a bungweli la United Nations anatsimikiza kugwirizana ndi bungweli pa nchito zokweza ufulu wa munthu pa umoyo wace ndi kutsatira zofunikira zonse mu lamuloli lopereka ufulu weni-weni pa umoyo wa munthu,Popeza kuti kumvetsetsa cifuniro ca kufunika kwace kwa ufulu wa munthu pa umoyo wace kuli kofunikira kwambiri pofuna kuti cibvomerezoci cigwire nchito yace moyenera.Motero tsopano, bungwe lalikulu la General Assembly likulengezaChibvomerezoci pakati pa imitundu ya antu onse a dzikoli la pansi, ndikuti munthu aliyense mokumbukira chibvomerezoci nthawi zonse adzakhoza kuthandiza kukweza ndi kukwaniritsa lamuloli pakati pa maiko onse amene ali mamembala a bungwe la United Nations ndiponso ku anthu okhala m' maiko ena amene sakhudzidwa ndi nchito za bungweli pa dziko lonse la pansi.Anthu onse amabadwa mwa ufulu ndiponso olinganga m' makhalidwe ao. Iwo amakhala ndi nzeru za cibadwidwe kotero ayenera kucitirana zabwino wina ndi mnzace.Munthu aliyense ali ndi danga lokhala ndi ufulu onse ofunikira pa umoyo wace molingana ndi zofunikira mu chibvomerezoci kopanda tsankho liri lonse monga la mtundu, khungu, kukhala mwamuna kapena mkazi, cilankhulidwe, cuma kapena maonekedwe ena ace onse.Ndiponso tsankho lina liri lonse monga la malire a maiko, ndale kapena malo opezeka maikowo mosayang' ana pa ulamuliro wace wa dzikolo pai nkhani za ufulu kapena kayendetsedwe ka ulamuliro wace.Munthu aliyense ali nao ufulu wapa umoyo m' makhalidwe ace onse mocinjirizidwa.Palibe munthu amene adzakhala monga kapolo kapena kugwira nchito yopanda malipiro mokakamizidwa; Ukapolo kapena cibalo sizidzaloledwa ngakhale pang' ono.Palibe munthu aliyense amene adzayenera kuzunzidwa mu njira iriyonse pa nthawi ya moyo wace.Munthu aliyense ali obvomerezedwa mu umoyo wace wa umunthu molingana ndi lamulo loyang' ana pa makhalidwe a munthu.Anthu onse ali olingana m' makhalidwe a umoyo wao kotero kuti palibe kusiyana kuli konse mu lamulo la kasamalidwe ka umoyo wao. Motero munthu aliyense ali nalo danga lokhala ndi cisamaliro coyenera molingana ndi chibvomerezo ca lamulo losamalira khalidwe la umoyo wa munthu aliyense.Munthu aliyense ali nalo danga lodandaula pa khalidwe la umoyo wace ku mabungwe akulu-akulu oyang' ana pa madandaulo osiyana-siyana mu dziko malinga ndi ufulu wa munthu aliyense opatsidwa mwa lamulo pa umoyo wace.Munthu aliyense sayenera kumangidwa, kusungidwa mu ndende kapena kuthamangitsidwa mu dziko lace mosayenera.Munthy aliyense ali ndi danga lopereka dandaulo lace lokhudza za ufulu wa moyo wace ku bungwe la padera la cilungamo pofuna kulandira ciweruzo coyenera pa mlandu uli onse umene munthu angapezeke nao.Munthu aliyense akazengedwa mlandu wofika nao mu khoti, munthuyo ayenera kuyesedwa osacimwa kufikira pataoneka umboni otsimikiza kuti iyeyo anacita cimolo.Munthu aliyense sayenera kuzengedwa mlandu osayenera motsutsana ndi lamulo la dziko lace kapena dziko lonse la pansi. Ndipo munthu aliyense ocimwila lamulo ayenera kupatsidwa cilango colingana ndi mlanduyo mosapitilira malire a lamulo la mlandu wace.Munthu aliyense ayenera kulemekezedwa pa umoyo wace wa mseri (private life), banja kapena nyumba yace ndiponso umoyo wina wa iye yekha, mwinanso kudzudzulidwa pa khalidwe la umoyo wace wa mseri. Aliyense ali nalo danga locinjirizidwa ku khalidwe losokoneza umoyo wace mwa lamulo.Munthu aliyense ali nalo danga loyenda kapena kukhala kuli konse mu dziko lace.Munthu aliyense ali ndi danga locoka mu dziko lace kapena dziko lina liri lonse ndiponso ali nalo danga lobwelera mu dziko lace mwakufuna kwace.Munthu aliyense angathe kupita kukakhala ku dziko liri lonse mwakuthawa mazunzo mu dziko lace.Komatu danga lotereli siridzaperekedwa ku munthu ofuna kulangidwa kaamba ka zolakwa zina zobvomerezedwa ndi bungwe la United Nations.Munthu aliyense ali ndi danga lokhala nzika ya dziko.Munthu aliyense sayenera kuletsedwa kapena kulandidwa unzika wa dziko lace ndiponso kuletsedwa kusintha unzika wace.Mwamuna ndi mkazi wa msinkhu obvomerezeka ali ndi danga lokwatira kapena kukwatiwa ndi kukhala ndi banja kopanda tsankho la mtundu, unzika kapena mpingo. Anthu awiriwa ali ndi danga lomanga banja ndiponso kumasula banja lao.Cikwati ciri conse cidzamangidwa mobvomerezedwa ndi anthu awiri ofuna kukwatirana mwa ufulu.Banja ndilo maziko eni-eni a mtundu wa dziko kotero kuti liyenera kukhala locinjirizidwa mokwanira ndi Boma la dziko.Munthu aliyense ali nalo danga lokhala ndi cuma pa iye yekha kapena mwakukhala gulu ndi anzace.Palibe munthu amene ayenera kulandidwa cuma cace mosayenera.Munthu aliyense ali ndi danga lokhala ndi maganizo, nzeru kapena mpingo wa kukhosi kwace; ufuluwu ndi osintha mpingo kapena cipembedzo cace ndiponso ufulu wofalitsa nchito ndi cikhulupiliro ca mpingo mwa iye yekha kapena mogwirizana ndi anzace kupsyolera m' maphunziro, kacitidwe ka zinthu, cipembedzo ndiponso mu kaonekedwe ka nchitoyo.Munthu aliyense ali ndi danga la ufulu wa maganizo ndi malankhulidwe; ufuluwu ukhudza maganizo a munthu kopanda msokonezo wina wace, kupempha ndi kulandira nzeru ndiponso kuphunzitsa ena nzeru kapena maganizo mogwiritsa nchito njira iriyonse.Munthu aliyense ali ndi danga lopezeka pa msonkhano kapena bungwe liri lonse.Munthu aliyense sayenera kukakamizidwa kukhala membala wa bungwe liri lonse.Munthu aliyense ali ndi danga logwapo pa kayendetsedwe ka Boma la dziko lace mwakudzipereka pa nchito zace kapena mwakusankhako atsogoleri olankhulira nchito za Bomalo.Aliyense ali ndi ufulu olandira thandizo la Boma mu dziko lace.Boma liri lonse lidzayenera kuyendetsedwa molingana ndi zofuna za anthu amu dzikolo; zofuna za anthuwo zidzaonetsedwa kupsyolera mu masankho oyenera amene adzayenera kucitika mwa cilungamo mwa ufulu wa munthu aliyense wa dziko.Munthu aliyense pokhala nzika ya dziko ali ndi danga lolandira citetezo pa nchito za cisangalalo ca moyo wace ndi kuti ayenera kuzindikira za ufulu wace pa nchito za cuma, cisangalalo ndi miyambo cinthu comwe ciri cofunikira kwambiri pa ubwino ndi citukuko ca moyo wace.Munthu aliyense ali ndi danga logwira nchito yaku khosi kwace, kugwira nchito ya malamulo oyenera ndiponso kuthandizidwa pa bvuto la kusowa kwa nchito.Munthu aliyense kopanda tsankho liri lonse ali ndi danga lolandira malipiro molingana ndi anzace ogwira nao nchito imodzi.Munthu aliyense ogwira nchito ali ndi danga lolandira malipiro okwanira kusamalira banja lace mopatsidwanso thandizo lina la padera losamalira umoyo wace.Munthu aliyense ali ndi danga lokhala membala wa bungwe liri lonse lothandiza pa umoyo wace.Munthu aliyense ali ndi danga lopeza mpumulo ndi cisangalalo mwakupatsidwa maola okwanira ogwiliramo nchito ndi masiku a chuti ca malipiro.Muthu aliyense ali ndi danga lokhala ndi umoyo wabwino mu banja lace, mwakukhala ndi cakudya, zobvala, nyumba yogonamo ndiponso thandizo la mankhwala, kudzanso thandizo loyenera pa nthawi yosowa nchito, nthawi ya matenda, nthawi yopuwala (kulemala), nthawi ya umasiye, nthawi ya ukalamba kapena nthawi yosowa thandizo liri lonse lofunikira pa umoyo wa munthu kaamba ka zobvuta zina zodziwika bwino.Anakubala pamodzi ndi ana ayenera kupatsidwa cisamaliro ca padera pa umoyo wao. Ana onse pamodzi ndi aja amene abadwa mu njira zosayenera ayenera kutetezedwa mu njira imodzi.Munthu aliyense ali ndi ufulu wa kupata maphunziro. Maphunziro oyamba adzayenera kukhala a ulere komanso mokakamiza mwana aliyense kupata maphunzirowa. Maphunziro a nchito za luso adzayenera kupatsidwa kwa aliyense pamene maphunziro a pamwamba adzapatsidwa ku ana molingana ndi nzeru zao.Munthu aliyense adzaphunzitsidwa za kasamalidwe ndi kakulidwe ka umoyo wa munthu ndi kakwezedwe ka ulemu wa munthu ndi ufulu wa umoyo wace. Maphunziro oterewa adzakhala ofuna kukweza umodzi, cikhululukiro ndi ubwenzi pakati pa anthu a maiko, magulu a mipingo ndi ena osiyana-siyana ndiponso kulimbikitsa nchito za bungwe la United Nations pofuna kukhazikitsa mtendere.Makolo ali ndi danga losankha maphunziro ofunikira ku ana ao.Munthu aliyense ali ndi ufulu wogwapo pa umoyo wa zisangalalo za magulu a anthu, kusangalala kapena kudzipereka pa nchito zokweza nchito za zisangalalo zosiyana-siyana pakati pa anthu.Aliyense ali ndi danga lopeza citetezo pa citukuko ca nchito zace za citukuko cosiyana-siyana mokomera dziko.Munthu aliyense ali nalo danga kapena ufulu wa cisangalalo ca moyo wace molingana ndi chibvomerezo ca zofuna za lamulo losamalira khalidwe la umoyo wa munthu.Munthu aliyense ali ndi nchito yothandiza kukweza citukuko ca umoyo wa anthu molingana ndi mphamvu yace.Mogwiritsa nchito ufulu wace, munthu aliyense adzayenera kugwira nchito molingana ndi malamulo a Boma pofuna kuthandiza pa nchito zokweza umoyo wa anthu onse amu dziko ndi lingo lofuna kubweretsa cimvano ndi citukuko coyenera pakati pa anthu.Ufulu wa kagwiridwe ka nchito zothandiza kukweza citukuko ca dziko uyenera kulingana ndi zolinga za bugwe la United Nations.Zosindikizidwa zonse za chibvomerezo ca lamulo losamalira khalidwe la umoyo wa munthu, sizitanthauza kuti Boma, kagulu ka anthu kapena munthu wina aliyense ali ndi danga kapena ufulu ocita zinthu zina zonse zofuna kuononga cilingo ca chibvomerezoci ai.Kɛ ɔ fin kɛ sran kwlakwa i sran bulɛ ɔ fin blɔlɔ'n ti, kɛ i sran-mmla ɔ nin sran kwlakwla liɛ'n sɛ'n ti, kɛ isɔ nin ye ɔ nin fɔundi, nanwlɛ atin, aklunjɔɛ ba mɛn nun'n tiKɛ ɔ fin kɛ sɛ be si'a sran-mmla mun, nan sɛ be bu'a be like fi, i sɔ nin yɛ ɔ fa sa tɛtɛ yewa'n ba'nti, sangɛ kɛ ɔ fin kɛ be seli kɛ mɛn nga mɔ i nun sran mun be di be fɔundi, mɔ be kwla be kan be klunklo ndɛ, be kwla be sɔ be klunklo like, mɔ sɛkunlɛ ɔ nin yalɛ b'a jaso su, i sɔ mɛn mɔ be wan sran kundɛ i dan'n tiKɛ ɔ fin kɛ i dan lika nin yɛ le kɛ ɔ fata kɛ mmla su awa yɛ ɔ nian sran-mmla mun be suɔ, kɛ ɔ ko yo nan b'a mianmian-man sran nan w'a faman ya w'a jaso-man be nga be fa kwlalɛ nin sran tɛtɛ yolɛ be fa be tintin i su be wun'n tiKɛ ɔ fin kɛ like nga ɔ ti kpa dan yɛlɛ mɛn mun b'afiɛn janvuɛ kekle diwa'n tiKɛ ɔ fin kɛ mɛn unmuan nun nvle mun be yali be wan be kan be sie su yekun kɛ be te lafi sran-mmla su dan, sran ɔ ti like dan, ɔ le'a gua, bla nin yasua be sɛ. Be wan i sɔ'n ti, like nga ba ko yo nan sran mun b'a nyan alaje, nan aklunjɔɛ w'a ba be wun, fɔundi nun, i sɔ like nin yɛ be wa yo'n tiKɛ ɔ fin kɛ nvle nga be wo anyia sɔ nun, be wan be nin like nga be flɛ, kɛ "Mɛn mun be Bo Yekun Anyia" be bo yekun be bo mandrɛn nan sran i fɔndi ɔ nin i sranmmla be kaci ninge mɔ sran kwlakwla i ti wo be bo'n tiKɛ ɔ fin kɛ nga ɔ ti kpa dan yɛlɛ kɛ sran mun be ngba be fa be ti be wlɛ sran-mmla ɔ nin sran-fɔundi be bo'n tiAnyia Dan wan kɛ Ndɛ nga be kɛn yɛ'n, ɔ fata kɛ ɔ kaci kɛ like mɔ i dɛnman yɛ sran kwalkwla nian; mɛn kwlakwla be kundɛ be kɛn; ɔ ye sɔ nan mɛn kwlakwula su sran o, mɛn kun i siesielɛ ninge mun, be bu Ndɛ Dan nga i akundan cɛn kwlakwla, be bo mandrɛn ɔ nin sran mun be fluwaklelɛ, ɔ nin ngwlɛlɛ klelɛ, be yo man sran mun be dan lika si sran-mmla ɔ nin fɔndi; kɛ be ko si be kpɔkun be yo blɛblɛ, mɛn kun nun o, mɛn ngba nun o, man sran mun be ngba be si i sɔ ndɛ: mɛn nga be trannin annuanzɛ dan i ase be nun sran mun o, be nga be wo i sɔfuɛ mun be bo'no, ɔ fata kɛ i sɔ sran mun be ngba be si sran-mmla ɔ nin sran-fɔundi.Sran mun be ngba, kɛ be wu be ɔ, be ngba be sɛ, fɔndi nun, sran-mmala nun. Be si akundanbu, be si su ɔ fata kɛ sran mun be tran'n, be tran aniaan nun tranlɛ.Sran-mmla ɔ nin sran-fɔundi nga ɔ wo Ndɛ dan nun, sran kwlakwla kwla fa ye iliɛ; ɔ le'a kɛ e ti sran nvle ngunmin, kɛ e wunnɛn ti'a kun, e aniɛn ti'a kun, e bo lika ti'a kun, e like sɔwa ɔ ti i ngunmin, e politiki angundan ti'a kun, e fin'a lika kun, ɔ le'a kɛ wie ti sikafuɛ, wie ti yalɛfuɛ, kɛ wie mun be osu ti wlengbi, wie mun be osu ti kanga.I kungba yekun, be kwla'a kpaman sran mun be nun be se'akɛ nga ti bue nga su sran, nga be wun'ɛn i liɛ wlɛ'n kpa, be wun'an mɛn nga su ɔ fin ɔ: be kwla'a be se'a sɔ, kanzɛ sran fin nvle uflɛ suo, sɛ nvle sɔ ɔ le i fɔundio, kanze i ti wo mɛn uflɛ i bo o, ɔ nunmɛn i ti bo nun tilɛ o.Sran kwalakwla, ɔ fata kɛ be sɛsɛ i nguan, be wukɛ i ɔ di i fɔundi, be sɛsɛ ibɔbɔ ba unmuan.Be kwla'a be fa-man sran be kaci'a kanga. Sran kanga yolɛ nin i fatɔ ɔ nin i ninge i fa sɔ mun be yowa, ba tanninnin be ngba be atin.Be kwla'a be ye'a sran fi like tɛtɛ mun, be wlɛ-mɛn i bisva, be kwla'a be yo-mɛn i ninge nga mɔ ɔ ye sran finfin, mɔ ɔ kaci sran kɛ blo nnɛn mun be sa.Lika kwlakwla nga sran kun wo, ɔ fata kɛ be bu i sran, ɔ fin i mmla su.Sran mun be ngba be sɛ mmla mu be nyrun; i sɔ'n ti, ɔ fata kɛ mmla mun be wutu be su, be ngba. sran kwlakwla, ɔ fata kɛ be wuke i nan sran nun kpakpawa w'a nyɛn-mɛn; sran nun kpakpawa ɔ ti kɛ Ndɛ nga i gblu tɔwa sa.Sran kwmakwla le atin ɔ ko to ibɔbɔinvle su jɔlɛ difuɛmun, sɛ ɔ fin nan be bu i anunnflin i fɔundi-mmla su, fɔundi-mmla nga be klɛli i fluwa nga be flɛ i kɛ "mɛn i takawa i bo fluwa".Be kwla'a be tra-man sran ngbɛn sa, be kwla'a be wlɛ-mɛn i bisua, be kwla'a be tu-mɛn i mɛn kun su ngbɛn sa.Sɛ be sanman sran, nɑn ndrumun tran nun, ndɛ nga ti yɛ be sanman i, ɔ fata kɛ nzraa nun, nanwlɛ nun, jɔlɛ difuɛ mun, be nga be ti nun-man sran fi bo'n, mɔ be ti nanwlɛ sran, be yɛ ɔ fata kɛ be ken i sɔ ndɛ liɛ niɔn: be yɛ be kwla se kɛ sɛ ɔ wo i ndɛ fɛ su o, sɛ kusuman, nzanman mɔ be sanmanin i, ɔ ti atin su o.Sran kwla nga b'a sɛnmɛn i ndɛ kun ti, kɛ be nian kan ndɛ mɔ be nian bu-man, i sɔ fuɛ'n be kwla'a se'a kɛ i ndɛ yo'a fɛ. A wun kɛ be kwla be se sɔ, san b'a di jɔlɛ, be ngba be ngba be nyrun, ato a wlu'a nun, be nga be ko jrɛn i sin i ti kplilɛ b'a jran.Be kwla-man be bu-man ndɛ be guɛ'ɛ sran kun su; sɛ ndɛ ti yɛ be sɛnmɛn i, i nun nga ɔ fa ye sa sɔn, mmla wie fi, i nvle liɛ su mmla o, mɛn nun mmla o, be bu'ɛ i sɔ like liɛ'n kɛ ɔ ti like tɛ. I ng'ɔ wuka su, yɛlɛ kɛ alamandi nga be fu i, bisua nga be wlɛ i, be nuan kwla'a tra-man nga be fa be yo i sɔ titi'nBe kwla'a be wla-man be nuan sran kun i awlo nun ndɛ mun be nun ngbɛn, i awlo nun ndɛ i tranwlɛ, i fluwa nga ɔ klɛ'n, i fluwa nga be klɛ i, be kwla'a be kɛn'ɛn i wun ndɛ ngbɛn, be kwla'a be saci i dunman ngbɛn. I sɔ ninge liɛ mun be ti, ɔ fata kɛ mmla mun be sasa sran kwlakwla.Sran kwlakwla ɔ kwla wlanwlan sin, nvle kun nun, lika nga ɔ klɔ kɛ ɔ tran'n ɔ kwla se kɛ wa yɛ n klɔ kɛ n tran.Sran kwlakwla ɔ le atin mɔ ɔ jaso nvle kun su kɔ lika nfle; ɔ kwla jaso ibɔbɔ nvle liɛ'n su, kpɔkun ɔ kwla sɛ i sin ɔ ba i nvle liɛ'n nun yekun.Sɛ nvle kun su be kle sran kun yalɛ, sran sɔ'n ɔ le atin ɔ kɔ mantan nvle ufuɛ mɔ ɔ kwla sɔ i nun ɔn.Sangɛ i sɔ atin liɛ'n, wɔ nga a ye sa tɛtɛ mɔ ɔ kɔ-man Mɛn b'Anyia be ndɛ liɛ su'n, wɔ nga a ye i sɔ sa tɛ mɔ fata kɛ be sanman wɔ'n, sa kpa, a kwla'a a jrɛn-mɛen i sɔ atin su kan-man ndɛ.Sran kwlakwla ɔ le atin mɔ ɔ nyen i auliɛ nvleBe kwla-man be se-man sran kun kɛ, ɔ fin andɛ a le'a auliɛ nvle wie kun, i sa sɔ ngbɛn; kusuman, sɛ sran kun wan ɔ kaci i auliɛ nvle, ɔ le atin kaci.Kɛ be ko nyin yasua kun ɔ nin bla kun, be le atin be ja be wun, be taka be awlo; ɔ fata kɛ ndɛ kɛ nvle uflɛ nun sran, mɛn uflɛ nun sran, like sɔwa wafa uflɛ sran, ɔ fata kɛ i sɔ angundan wlu nun. Be aja nun, be nyɔn be sɛ; be nun kun se'a kɛ ɔ tin kun su: i blɛ nga be ja o, kɛ be titi aja nun o.A wun kɛ be ja'n, uun be nyɔn be nuan w'a yekun, be klun klo su.Awlo bo ɔ ti kɛ ananganman like sa, yɛ ɔ ti nvle kun su sa i olui niɔn; ɔ fata kɛ nvle ɔ nian su kɛ i nyima sa, kɛ awa wukɛ i.Sran kwlakwla, i kungba anzɛ, ɔ nin sran uflɛ mun anzɛ, ɔ kwla le i ti bɔ nun like.Be kwla'a le'a sran fi i ti bo nun like i sanun.Sran kwlakwla ɔ le atin mɔ ɔ bu i ti bo nun angundan, ɔ nyɛn i klun ndɛ, ɔ kwla sɔ i like wafa nga ɔ klo i'n; kɛ ɔ fin i lɛ kusuman, sɛ i wan ɔ kaci nan ɔ sɔ like uflɛ'n, sɛ i wan ɔ bu akundan uflɛ'n, ɔ le atin ɔ kaci. Sɛ i wan i klun akundan liɛ'n, i like sowa liɛ'n, sɛ i wan ɔ bo be jɔ, i ba kungba o, ɔ nin sran uflɛ mun o, ɔ le atin ɔ bo be jɔ; sɛ kusu i wan ɔ ye i like aswre nun, ɔ le atin yo. I kwlaa ngɔ'lɛ, ɔ kwla klɛ i fluwa nun, ɔ kwla yo like kwlakwla nga fata kɛ ɔ yo; sran fi kwla'a tannin i atin.Sran kwlakwla ɔ le atin ɔ bu i bɔbɔ ti bo nun akundan, ɔ kɛn i klun ndɛ nga i wan ɔ kan'n. I sɔ i sin yɛle kɛ sɛ ɔ kɛn i klun ndɛ'n, be kwla-man be kle'ɛ i yalɛ; i sin nin yɛle kɛ ɔ le atin kundɛ ndɛ mun be tilɛ; i kusuman kwla bo ndɛ ɔ nin nzɛbua mun be jɔ kle sran mun; like kwlakwla nga ɔ kwla fa bo i sɔ jɔlɛ liɛ, ɔ fa bo; ɔ nun-man i ti nun kaan kɛ awɛ wo nvle mun b'afiɛn.Sran kwlakwla ɔ le atin ɔ nin sran ufuɛ mun be ya anyia; ɔ kwla wlu anuanzɛ nga ɔ ti'a nzaje anuanzɛ nun.Be kwla'a be mianmian-man sran kun ɔ wlu-man anuanzɛ kun nun.Sran kwlakwla ɔ le atin mɔ, i bɔbɔ i nvle liɛ'n su, ɔ tran awa i juman be ti, sɛ nɛn i bɔbɔ trele sa, ɔ kwla yo i janunfuɛ.Sran kwlakwla ɔ le atin, nán ndrunmun kan tran nun, mɔ di i bɔbɔ i nvle'n su awa juman.Nvle kun su i sran unmwah mun, be ye be man nvle sɔ i su gbɛngbɛn be fangan. I sɔ'n ti, ɔ fata kɛ be yo manwlɛ nun vote, nan sran mun be ndɛ nga ɔ wo be klun, b'afɛ i sɔ b'a kan vote'n le nuan; kɛ i nuan ko ju'n, ɔ fata kɛ ɔ sɛn i wun; sran ngba vote o, aswre vote o; i kwlaa nga ɔ yo ɔ, vote i yowa, nɑn mianmianlɛ tran nun, sran kun i klun vote yɛ ɔ vote ɔ.Sran kwlakwla, kɛ mɔ ɔ ti nvle kun su sran'n, ɔ fata kɛ ɔ nyan awa sran anwukalɛlike, ɔ le awunnyanmblusuɛ atin, awasranwukalɛ atin, be nyin su yiyilɛ ninge atin; i sɔ ninge mun yɛ be ti sran kwlaa cinjin, be yɛ be yi sran i sran lika nglo ɔ, be yo i fɔundi-mmla be dan; i sɔ'n fin nvle kun i mandrɛn bowa nun, ɔ fin mɛn mun be wun wukawa nun, ɔ fin nvle kun i siesiewa nun, ɔ fin nvle kun i nun anyanbewun ninge mun nun.Sran kwla ɔ le atin mɔ ɔ di i bɔbɔ i klunklo juman, juman i fa diwa ɔ nin i akatua be ti i klunsu; ɔ fata kɛ be nian i su, nɑn man ɔ tran sa ngbɛn kɛ ɔ nyan-man jumanSran kwlakwla i juman nga ɔ di, i su sika cɛ yɛ ɔ fata kɛ be mɛn i ɔ, ɔ le'a kɛ sran kun ɔ le i akatua, sran kun ɔ le i akatuaSran kwlakwla, kɛ ɔ di juman'a ɔ fata kɛ i akatua nga be tuɛ i'n, ɔ ju i bɔbɔ, i yi ɔ nin i mma mun be wun siesielɛ kɛ ɔ fata kɛ sran fa siesie i wun sa. Sɛ akatua sɔ'n ju-man, awa wuka suɔ ɔ yo ye.Sran kwlakwla ɔ nin i wiengu mun be kwla be taka jumandilɛ anuanzɛ, sran kwlakwla ɔ kwla wlu i sɔ anuanzɛ liɛ nun ɔ fa kpli i like nga ɔ lo i i ti.Sran kwlakwla, kɛ ɔ di juman'n, ɔ le atin ɔ lo unmiɛn, ɔ le blɛ wie ɔ ɔ yiyi i nyisu ɔ. ɔ fata kɛ dɔ nga mɔ ɔ fa di juman, nan ɔ cɛ ngboko; yɛ afuɛ kun nun i blɛ mɔ ɔ di'a juman, ɔ fata kɛ be tuɛ i kalɛ.Sran kwlakwla ɔ fata kɛ i sa nun yo fɛ nan w'a kwla w'a ye i wun ayre, w'a kwla w'a siesie i wun, i bɔbɔ nin i yi nin i mma mun, kɛ ɔ ti kɛ aliɛ dilɛ liɛ'n, tralɛ wlawa'n, lawlɛ'n, be wun ayre yelɛ'n, blɛ mɔ ɔ di'a juman'n, mɔ ɔ tɔ tukpakiɛ'n, sɛ ɔ kwla'a nun'n, sɛ ɔ wo angbeti nun'n, sɛ w'a yo oke'n; sa yalɛ kwlakwla nga ɔ tɔ i su mɔ i sa nun a wie'n, ɔ fata kɛ awa wukɛ i.Blata ɔ nin ba kangan mun, ɔ le be wukalɛ liɛ'n mɔ awa wuka be ɔ. Ba kangan kwlakwla, kanzɛ be wu be gua su o, kanzɛ be wu be aja nun o, be kwlakwla ɔ fata kɛ awa sasa be.Sran kwlakwla ɔla atin mɔ be kle i fluwa. Sran fluwa klelɛ'n, kɛ ɔ fa ju kɛ sua blu su'n, sika tualɛ nun-man nun. ɔ fata kɛ ba kangan mun be ngba be kɔ suklu, be nun kun le'ɛ ti kɛ ɔ kɔ-man. Sukln nga be kle blalɛ juman nin juman dilɛ nun, i sɔ suklu'n, ɔ fata kɛ ɔ tru; suklu dandan mun be nun wlulɛ i atin, ɔ fata kɛ be tike man sran kwlakwla; be kpa'a sran mun be nun, sran kun ɔ nin i like liɛ mɔ ɔ kwla yo ɔ.ɔ fata kɛ fluwa klelɛ ɔ yi sran i sran lika i nglo, ɔ yo man sran mun be bo nyan, ɔ yo man be nyin yi sran-mmla mun ɔ nin fɔundi-mmla nga ɔ ti fɔundi-mmla be bɔ'n. Fluwa klelɛ ɔ fata kɛ ɔ yo man ndidiɛ ba sran mun b'afiɛn, ɔ yo man sran mun be yaci sran kun nun ɔ yo i klunklo ninge, man janvuɛ dilɛ ɔ ba mɛn mun b'afiɛn, sran nvle mun b'afiɛn, like sɔfuɛ mun be wafa b'afiɛn. Fluwa klelɛ i kungba yekun, ɔ fata kɛ ɔ man "Mɛn mun be Bo Yekun Anyia" be ninge nga mɔ be yo mɔ alaje ko cɔ mɔn nun.Siɛ mun ɔ nin niɛn mun, be yɛ ɔ fata kɛ be kundɛ fluwa i klelɛ wafa nga ɔ nin be mma mun fata ɔ.Sran kwlakwla ɔ le atin mɔ, i nvle liɛ'n su ninge mɔ ɔ ti kɛ be nyin su yiyiwa ninge, be sa ti ninge, aguin ninge, ɔ le atin ɔ ye i sɔ ninge wie, ɔ le atin ɔ di su wie; ɔ le atin ɔ wuka be yo be nyrun kɔlɛ ninge mun; afin sɛ mblusuɛ fite su, ɔ le atin di wie.Sran kun, sɛ ɔ di i be nyrun, kɔlɛ aguin juman, ɔ klɛi fluwa, ɔ di aguin nan sɛ i duman fite su ɔ, i mblnsnɛ fite suɔ ɔ ti iliɛ.Sran kwla ɔ le atin ɔ kunde kɛ sran mun b'afiɛ, mɛn mun b'afiɛn ɔ ye flɔlɔɔ, i sɔ nan sran-mmla ɔ nin fɔundi nga be kan be ndɛ Ndɛ nga nun, b'a su mma.Sran kun, ɔ fata kɛ ɔ yo like mɛn i nvle mɔ i nun yɛ i bɔbɔ ɔ kwla di i fɔundi, ɔ kwla bo nyan.Sran i sran-mmla nin i fɔundi su dilɛ ɔ le'a awieliɛ uflɛ, san awieliɛ nga i nve su mmla mun be sieli kɛ ɔ fata'a kɛ sran kun i sran-mmla nin i fɔundi su dilɛ ɔ tannin sran uflɛ mun be liɛ atin. I sɔ nin yɛ man be kwla fa atin ndɛnman kpa su, aunjɔɛ ɔ ba nvle nga mɔ i su kpɛn sielɛ ɔ wo sran kwlakwla sa nun nun.Sran-mmla nin fɔundi ng'ɔlɛ be kwla'a fa-man be yo'a like fi mɔ ɔ kaci i sin si Mɛn mun be Bo Yekun Anyia be atin liɛ'nAwa kun, sran akpasua, sran kun, be kwla'a be jran-man dɛ nga i nun tre ba kun su be se'a kɛ be le atin mɔ be di juman wie, be yo ninge wie mɔ ɔ ti sran-mmla nin fɔndi nga be wo yɛ be sakiwa.Yɛlimaŋli, bɛhigu kam yi yɛn mali kɔre ni dariza zaŋ n chaŋ sal' mini o kpee sunsuuni faashee ka bɛ chɛ tab' bɔbbu ni tab' muɣsubu yiruŋ yiruŋ. Din lan pahi, di bi tu ka bɔliyoli be bɛ nimdi ni. Din nyaaŋa, di bi lan tu ka zab chɔɣima ŋan ka alifaani gɔr be bɛ sunsuuni. Yɛltɔɣ' yoya lala n yi dɔɣsi nam tɔbu, ka bebu kɔŋ tulaale. Sal-nim yi lihimi ʒem zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni ka zilsigu ni fabila nabigi m-maan pahi nabili bɛ sunsuuni. Ashee tɔɣsigu ni shaawara ni be shɛli, fabila ni yolitem ka ka di beni.Din ni chɛ ka fukumsi ni muɣsigu saɣim zɔsimdi ka sokam ti zɔr' n bahiri o sol' la, di tuya ka ti niŋ kookali niŋ ti suhu ni, ka zal' shɛŋa ŋankam be litaafi ŋɔ ni daalifaani tabili sokam. Zal' shɛŋa din be litaafi ŋɔ ni lan nyɛla din tɔŋdi aminsi ni zɔsimdi ka bukaata kam maana.Tiŋgbana Naŋgban Yini Laɣiŋgu shɛli bɛ ni bɔli yubɔlig' Yunaitid Neishins la nim zaa dihi nuu gbɔŋ ni ka dama bɛ zaa yuya ni di kpaŋsi zal' shɛŋa ŋan zaa nyɛ ŋan kpaŋsir zɔsimdi ni tɔɣsigu tiŋgbana sunsuuni. Binnamda Naa yiko puuni, paɣa bi gari doo, doo mi bi gari paɣa. Bɛ zaa la yim. Ni dinzuɣu bɛ bɔr' ni yɛda ni suhupiɛlli be ti sunsuuni, ka ti puha yooi tab' zuɣu, ka yɛlli kam ku nyaŋ ti. Din ni kpaŋsi ka zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni maali sokam buchi, sokam maaimi o nii n karim litaafi ŋɔ ka di kpe o tibili ni venyɛlinga.Dinzugu, pumpɔŋɔ,Jɛneral Asɛmbli Laɣiŋgu ni diti sokam lahabali ka damaZAL' SHƐŊA ŊAN BE LITAAFI ŊƆ NI ŊƆ NYƐLAŋan ni niŋ tiŋgbana ni sokam alifaani. Sokam, zaŋ n-ti tabli dunia-yili laɣiŋgu balibu kam zaŋim zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni n-niŋ waaʒibu, ka bɔ daliri din ni chɛ ka ŋa niŋ bayaana ni achiika: Wuliŋpuhili, Wuliŋluhili, Nudirigu, Nuzaa, ni luɣulikam. Amaa Zal' shɛŋa bɛ ni yu ni ti zaasa kpaŋsi maa n-dii mbɔŋɔ.Sal' la sala. Bɛhig' be sokam sanimi, din pa la amii. Suhizɔbo be sokam sani; ka nambɔɣu beni. Suhubɔhibo mi bi lan kɔŋ yigunaadam kam sani. Dinzuɣu dimbɔŋɔ zaa wuhiya ka dama di tu kamaata ka ti zaa yu tab' hali ni ti puuni.Zaligu dinkam be litaafi ŋɔ ni nyɛla din maani yigunaadam bukaata zaŋ n chaŋ bɛhigu polo. Zaligu bi ti soli ni so gahimmi o kpee. Gbampielli ka soli ka o gahim Gbansabilli; doo di biɛhim paɣa; so mi di zaŋ o daadiini din par' o n zaŋ bɔbi o taba, o yaa zuɣu. So mi di tɛhi ni o bɛhig' bee o buni bee o dɔɣim dahibarka bee o bilichiinsi zuɣu o mali yiko din ʒemdi o kpee bee n zaɣsir' o.Din nyaaŋa di ka soli ka so ʒem o kpee ni o tiŋ viɛl' zuɣu. Ŋun ya-nim nya sumaŋ-tali di pirim ni o ya nyaɣs' zuɣu n lihi ʒem ban na be Soomanji-tali waamaa dabtim ni.So di pirim o wɔɣiritali zuɣu yɛli ni o tum tuun shɛli din gbarigir' bɛhig' ka zal' shɛŋa ŋan be kpe bi ti o yɛlli. Di veeni ka kookali be sokam sanimi ka fawɔɣili kani.Zaligu bi lan n saɣi ni so zaŋ o ygunaadam kpee niŋ o bilaa; dama dabtim daawabu gariya ka di bi pɔra. Dinzuɣu, taali n nyɛ li ni achiika ni nir' kɔhi dabili bee n da o.Zaligu bi lan saɣi ni bɛ niŋ so alaka bee fukumsi biɛɣu din ka albarika di tooni ni di nyaaŋa.Zaŋ n chaŋ dunia-yili lɔɔ bee dunia-yili zaligu polo, soli kani ka bɛ tooi pii kaɣili ti so, ka pii dɔɣu n ti so. Baŋ veeni nudirigu maa ka veeni nuzaa gba.Zaŋ n chaŋ zal' shɛŋa ŋan be kundi puuni, yɛlli din dir' tarima dir' bilchina. Sariya dol' la yɛlimaŋli, di bi doli ʒiri.Sariya dibu shee, Gbampiɛlli dini ka la di kɔ ka chɛ Gbansabilli dini; dama ti zaa la yigunaadam-nima.Zaligu bi saɣi ni yɛlwums' chɔɣima zuɣu bɛ niŋim nir' fukumsi, bee n kpɛh' o duu, bee n kar o o yaannim tiŋ' ni, o ba-nim tiŋ ni ka di ka soli.Zaligu maa lan wuhi ni solibeni ka nir ni bɔ soya n tahi o sariya bɛn ni di li luɣushɛli ka zualinsi kani, bɛ yi di o sariya ka di bi tiɣi o nini.Kootu yi di nir' sariya, n yi kpɛh o la sarika, o mali yiko din zabiri omaŋ zuɣu, n bɔr lɔya-nima, ka bɛ zaani o nyaaŋa; ka naɣila ŋun gba nyami ka lala nyɛla niŋgbuŋ-duɣili.Zaligu lan yɛli ni di ka soli ka bɛ niŋ nir fitiina ka di lan bi tum m birigi tiŋgban shɛli puuni o ni ʒia maa zal' shɛli; bee zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni. Nir yi tum m-birigi zaligu, bɛ darigi' o tibili la zaligu kundi ni buɣsi ni bɛ niŋim o shɛm.Zaligu lan wuhi ni di ka soli, sal-nim zamba puuni, ka bɛ vihi nir' ni bɛ baŋ ashili shɛli din nyɛ o dahalali; bee o daaliwumma daashili; bee o yili puuni daashhiya; bee n vihi o washiika shɛŋa ŋan nyɛ o dini; bee n bɔ daliri n filim n filim o yoli. Zal shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni ʒe la sokam nyaaŋa pa yino kɔ nyaaŋ' ka ŋa ʒeya.Zaligu lan wuhi ni sokam mali soli din gamdi o yubu tiŋ ŋan nuu be zal' shɛŋa ŋan zali ŋɔ ni.Sokam lan mali yiko din yiri o ya, n duri tiŋduya ka tiligir' o ya na ka taali shɛli kani.Zal' shɛŋa ŋan be kpe lan wuhi ni nir mali soli din zaŋdi o nyɛvili n zɔr tiligira ka tiŋ shɛli o ni zɔ n kuli maa nim taɣi n deeg' o.Laabida, ŋunkam yi kpuɣi napɔŋ lala yi tummi n birigi o tiŋgbɔŋ zal' shɛli bee Tiŋgbana zaasa Naŋgban yini laɣiŋgu zal' shɛli, o nyɛ la o takahi bindi maa, dinzuɣu, o ni va o bini.Zaligu din be kpe lan wuhi ni nir' mali yiko din kpɛhiri omaŋ zuliya shɛli ni o suhu ni gbaai.Di di pirim shɛb' bee so suhuyubu zuɣu n mɔŋ so yiko din ni chɛ ka o tooi kali omaŋ n kpɛhi zuliya shɛl' puuni o suhu ni yu.Zaligu maa lan wuhi ni paɣ' kam ni doo kam: Kpuŋkpana waamaa Saɣayɛlga mali yiko din kpuɣiri bal' shɛli o suhu ni yu n namdi zuliya o yaa tariga. Zal' shɛ ŋa din be kpe ni sɔŋdi dɔɔ shɛm, di sɔŋdi paɣ' gba la lala.Zaligu lan kpaŋsi yɛltɔɣ' shɛli. Yɛda ni yɛda shee, doo mali soli din kpuɣiri o suhuyubu paɣa.Zaligu lan wuh ni doo mini paɣa n yi laɣim n nam tuŋ. Ni dinzuɣu, nama dahilibarka puuni, ni bɛ su dɔɔ mini paɣ' zaami.Nir mali yiko din zaani o dahalali azichi bee n nyar' shɛb' pahiri omaŋ zuɣu ka bɛ kper' wɔlima ni.Dunia yɛlwumsa ŋun zuɣu ni ninvuɣ' yino suhuyubu zuɣu, soli kani ka bɛ ni tooi fa nir' daaʒia.Bɛhig' wuhiya ka dama soli kani ka so tooi bɔbi o kpee. Sokam mali soli din tumdi o yubu ka doli adiini shɛli din par' o. O suhu yi ti lan jɛ adiini shɛli o ni doli maa, o lan mali yiko din loori adiini shɛli din ta o yɛm. Limama-nim mali soli din kpaŋsir' bɛ daadiini ka jɛmdi Naawuni bɛ daahaŋkaya tariga ka taali shɛli kani.Zaligu lan kpaŋsi ni yigunaadam kam mali yiko din dir' o suhuyubu daalizama, ka di kun o ni bɔr' luɣushɛli, di yi pa alizan shɛli din galim.Laɣiŋgu dinkam gbibi maaligu, litaafi ŋɔ kpaŋsir' li ka ʒe di nyaaŋa.Soli kani ka nir' suhu bi gbaai minti shɛli ka so tooi kum o yaa zuɣu muɣsir' o ni o kpɛhi di ni.Zaŋ n chaŋ tiŋgbɔŋ puuni daalizama ni nyɛ shɛŋa zaa, soli kani ka di mɔŋ so di shaawar' shɛli, dama zamaatu zaa shaawara n nyɛ li.Tiŋgbɔŋ kam mulichi ni yu shɛli, dina n nyɛ waaʒibu. Bɛ suhuyubu maa ka bɛ maali tumdi tuma.Litaafi ŋɔ lan kpaŋsi ni gbaaibu yi yɛn gbaai din vootim' vootir' maŋli n gbaai gbaaibu din ni zaŋ n tum tuma.Zaligu lan kpaŋsi ni sokam mali soli din kuuni o tiŋ zuɣu; dama bɛ zali tiŋgbɔŋ la ni so kam bukaata maani zuɣu. Ni dinzuɣu, tiŋgbɔŋ niima nyɛla tiŋgbɔŋ zaasa buni, ka di taada kam pa so saandi.Zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni lan wuhi ni sokam tumdi tuma ka bɔm o suhuyubu tuma din nyɛ din ni sɔŋ o ka sɔŋ o mulichi. Sokam lan mali soli din duhiri o yee ka bɛ nyar' tuun suma tir' o.Nir' wɔligu bini ni nyɛ shɛli, di ka soli ka so tooi mɔŋ o li.Tumtumdi kam veeni ka o dir' wahala ka bɛ yɔri o la yɔ' shɛŋa din ni saɣi o mini o mulichi ka fukumsi ti yɛn ŋmani di gbaairi o la ka bɛ sɔŋ o zaligu ni buɣsi shɛm kundi ni.Tiŋgbɔŋ kam mulichi mali yiko, sɔŋsim soli zuɣu, din zaani bɛ dintɔli laɣiŋgu shɛli bɛ ni bɔɔni Siliminsili ni ni Treid Yuniɔns la ka di zabiri bɛ tumtumdib' zuɣu.Zaligu lan wuhi ni sokam vuhimi o daahaŋkali tariga ka tummi tuma saha, din nyaaŋa ka diɛmmi bee n kperimi kpɛrigu saha.Zaligu lan wuhi ni bɛ nam bɛhigu la sokam zuɣu. Ni dinzuɣu, sokam mali yiko din bɔri alaafee soya; dama a laa fee n nyɛ binshɛɣukam. Sokam lan mali yiko din wɔlindi puzuri ni sutura zuɣu, ni yili zuɣu, ni dinkam nyɛ din maani ka pahiri bɛhigu. Zaŋ n chaŋ gu-maŋ daashiya mi polo, ni kɔŋsim doro, gbariginsim, dakɔlim, kuriginsim ni dunia yili fukumsi kam, zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni sɔŋdi sokam-mi.Zaŋ n chaŋ bia mini o ma shee, sokam mi ni bia dɔɣibu tɔ, dinzuɣu, bia kam, sheeje ni ŋun mi o ba zaa, zal' shɛŋa naŋ litaafi ŋɔ ni zani yim ni bia la bia, ni dinzuɣu ban mali ba nim ni kuuni ka gamdi ka tiŋgbɔŋ nuu pa bɛ zuɣu shɛm, ban ʒi bɛ banim gba mali yiko din gamdi lala.Zaligu lan wuhi ni daadam kam mali yiko din bɔhindi karɔŋ. Gommanti n su yiko ni bɛ yɔ sikuru bihi zuɣu ban na piini karɔŋ; ka na bi karim n chaŋ katiŋa la, zaa zuɣu. Talahi n nyɛ li ni sokam tɔhi o bia sikuru. Tuun baŋsim sikuru-nim bi kɔŋ tiŋ kam puuni din dolisir' ban zuɣuri gɔr' ne n-ne la, ka bɛ karindi n baŋdi venyɛliŋga.Zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni yɛliya, ni di veeni ka baŋsim kam pahiri nir' la ninneesim, ka wuhiri bihi jilima ni suzuda ni bɛhigu ni yurlim soya ni nyɛ shɛŋa; ka ti wumdi kpamb' yɛligu, ka suɣulo be sokam sani ka tɔɣsigu be dunia-yili zuliya kam sunsuuni; ni Musulim-nim ni Yisa Nyaanolib' ni chɛfirnim sunsuuni, ka Tiŋgbana Naŋgbaŋ Yini Laɣiŋgu la nia kam pali.Ba-nim ni ma-nim mali yiko din piiri karɔŋbaŋsim shɛli bɛ suhu ni yu ni bɛ bihi karim. Zal' shɛŋa ŋan be kpe wuhiya ni bihi ba-nim ni bɛ ma-nim yubu la ka zaligu ŋɔ kpaŋsi n nyaŋ binshɛɣukam.Ŋunkam suhu yu ni o kpaŋsi o kali soya bee o diɛm diɛn shɛli, bee o wa wa shɛli, bee o doli ninneesim so' shɛli, soli beni ka di lan tooi niŋ o yubu ka taali kani.Ŋunkam kpaŋsir' omaŋ zaŋ n chaŋ baŋsim polo, ni ŋunkam lan kpaŋdi omaŋ zaŋ n chaŋ o nya alifaani, soli kani ka so tooi gu di lan soli zaŋ n chaŋ o yubu maa polo.Zal' shɛŋa ŋankam be litaafi bil' ŋɔ ni nyɛla ti zaasa fali, dinzuɣu sokam ni tooi nyu bara n bahi ŋa.Bɔbigu shee, sokam mal' la o soli din kpaŋsir' o ka sɔŋd' o, ka o bebu mali daŋko.Soli kani ka so tooi yɛli ni o yu omaŋ n-ti yaɣi. Yɛlli yi zani, ka bɛ yɛn vihi yɛlli maa, zaligu ni zali shɛm ka di ti soli ni di doli, n yuli maali yɛlli maa ka di ta sokam yɛm.Di ka soli ka so tooi gbaai gbaaibu ka o gbaaibu maa taɣi Yunaitid Neishins bee Tiŋgbana Naŋgban Yini Laɣiŋgu ni buɣsi shɛm litaafi bil' ŋɔ ni.Ni di ti sokam lahabali ka dama bɛ bi zali zal' shɛŋa ŋan be kpe ŋɔ la nin yino kɔ suɣu, sokam zuɣu ka bɛ zali ŋa. Dinzuɣu, zal' shɛŋa ŋan be kpe maa ka bibiɛlim soya zuɣu, bee tiŋŋmɔŋ soli zuɣu. Dinzuɣu sokam luɣim tibili venyɛliŋga n wum ka di chib' o.Noong Disyembre 10, 1948, ang Pangkalahatang Kapulungan ng mga Bansang Nagkakaisa ay nagsagawa at nagpahayag ng Pandaigdig na Pahayag ng mga Karapatan ng Tao. Ang buong nilalaman noon ay mababasa sa mga susunod na pahina. Kasunod ng makasaysayang gawaing ito, ang Kapulungan ay nanawagan sa lahat ng mga kagawad ng bansa upang ilathala ang nilalaman ng Pahayag at "upang ito'y palaganapin, itanghal, basahin, at talakayin lalung-lalo na sa mga paaralan at iba pang institusyong edukasyonal, nang walang pagtatangi batay sa kalagayang pulitikal ng mga bansa o mga teritoryo." Pangwakas na Textong May Pahintulot na salin sa Pilipino ng Katipunan ng Bagong Pilipina. Ipinaabot ng Punong Pangkaalaman ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pilipinas ang taus-pusong pasasalamat sa Law Center ng Pamantasan ng Pilipinas na unang naglimbag ng pahayag na ito na salin sa Pilipino. Ipinalimbag ng Punong Pangkaalaman ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pilipinas at ng Kagawaran ng Kabatirang Pangmadla ng mga Bansang Nagkakaisa.Sapagkat ang pagkilala sa katutubong karangalan at sa pantay at di-maikakait na mga karapatan ng lahat ng nabibilang sa angkan ng tao ay siyang saligan ng kalayaan, katarungan at kapayapaan sa daigdig.Sapagkat ang pagwawalang-bahala at paglalapastangan sa mga karapatan ng tao ay nagbunga ng mga gawang di-makatao na humamak sa budhi ng sangkatauhan, at ang pagdatal ng isang daigdig na ang mga tao ay magtatamasa ng kalayaan sa pagsasalita at ng kaligtasan sa pangamba at pagdaralita ay ipinahayag na pinakamataas na mithiin ng mga karaniwang tao.Sapagkat mahalaga, kung ang tao ay di-pipiliting manghawakan bilang huling magagawa, sa paghihimagsik laban sa paniniil at pang-aapi, na ang mga karapatan ng tao'y mapangalagaan sa pamamagitan ng paghahari ng batas.Sapagkat mahalagang itaguyod ang pagpapaunlad ng mabuting pagsasamahan ng mga bansa.Sapagkat ang mga mamamayan ng Mga Bansang Nagkakaisa ay nagpatibay sa Karta ng kanilang pananalig sa mga Saligang karapatan ng tao, sa karangalan at kahalagahan ng pagkatao at sa pantay na mga karapatan ng mga lalaki at babae at nagpapasiyang itaguyod ang kaunlarang panlipunan at lalong mabubuting pamantayan ng buhay sa lalong malaking kalayaan.Sapagkat ang mga Kasaping Estado ay nangako sa kanilang sarili na tamuhin sa pakikipagtulungan sa mga Bansang Nagkakaisa, ang pagtataguyod ng pandaigdig na paggalang at pagtalima sa mga karapatan ng tao at mga saligang kalayaan.Sapagkat lubhang mahalaga ang pagkakaunawa ng lahat sa mga karapatan at kalayaang ito at lubhang mahalaga sa ganap na pagsasakatuparan ng mga pangakong ito.Ngayon, Samakatuwid,Ang Pangkalahatang Kapulunganay nagpapahayag ngPandaigdig na Pagpapahayag na itong mga Karapatan ng Taobilang pangkalahatang pamantayang maisasagawa para sa lahat ng tao at bansa, sa layuning ang bawat tao at bawat galamay ng lipunan, na laging nasa isip ang Pahayag na ito, ay magsikap sa pamamagitan ng pagtuturo at edukasyon na maitaguyod ang paggalang sa mga karapatan at kalayaang ito at sa pamamagitan ng mga hakbang na pagsulong na pambansa at pandaigdig, ay makamtan ang pangkalahatan at mabisang pagkilala at pagtalima sa mga ito, maging ng mga mamamayan ng mga Kasaping Estado at ng mga mamamayan ng mga teritoryo na nasa ilalim ng kanilang nasasakupan.Ang lahat ng tao'y isinilang na malaya at pantay-pantay sa karangalan at mga karapatan. Sila'y pinagkalooban ng katwiran at budhi at dapat magpalagayan ang isa't isa sa diwa ng pagkakapatiran.Ang bawat tao'y karapat-dapat sa lahat ng karapatan at kalayaang nakalahad sa Pahayag na ito, nang walang ano mang uri ng pagtatangi, gaya ng lahi, kulay, kasarian, wika, relihiyon, kuro-kurong pampulitika o iba pa, pinagmulang bansa o lipunan, ari-arian, kapanganakan o iba pang katayuan.Bukod dito, walang pagtatanging gagawin batay sa katayuang pampulitika, hurisdiksiyunal o pandaigdig na kalagayan ng bansa o teritoryong kinabibilangan ng isang tao, maging ito ay nagsasarili, itinitiwala, di-nakapamamahala sa sarili o nasa ilalim ng ano mang katakdaan ng soberanya.Ang bawat tao'y may karapatan sa buhay, kalayaan at kapanatagan ng sarili.Walang sino mang aalipinin o bubusabusin; ipagbabawal ang ano mang anyo ng pang-aalipin at ang pangangalakal ng alipin.Walang sino mang pahihirapan o lalapatan ng malupit,di-makatao o nakalalait na pakikitungo sa parusa.Ang bawat tao'y may karapatang kilalanin saan mang dako bilang isang tao sa harap ng batas.Ang lahat ay pantay-pantay sa harap ng batas at may karapatan sa walang pagtatangi ng pangangalaga ng batas. Ang lahat ay may karapatan sa pantay na pangangalaga laban sa ano mang pagtatangi-tanging nalalabag sa Pahayag na ito at laban sa ano mang pagbubuyo sa gayong pagtatangi-tangi.Ang bawat tao'y may karapatan sa mabisang lunas ng karampatang mga hukumang pambansa tungkol sa mga gawang lumalabag sa pangunahing mga karapatan na ipinagkaloob sa kanya ng saligang batas o ng batas.Walang sino mang ipaiilalim sa di-makatwirang pagdakip, pagpigil o pagpapatapon.Ang bawat tao'y may karapatan sa ganap na pagkakapantay-pantay, sa isang makatarungan at hayag na paglilitis ng isang hukumang malaya at walang kinikilingan, sa pagpapasiya ng kanyang mga karapatan at panangutan at sa ano mang paratang na kriminal laban sa kanya.Ang bawat taong pinararatangan ng pagkakasalang pinarurusahan ay may karapatang ituring na walang-sala hanggang di-napatutunayang nagkasala alinsunod sa batas sa isang hayag na paglilitis na ipinagkaroon niya ng lahat ng garantiyang kailangan sa kanyang pagtatanggol.Walang taong ituturing na nagkasala ng pagkakasalang pinarurusahan dahil sa ano mang gawa o pagkukulang na hindi isang pagkakasalang pinarurusahan, sa ilalim ng batas pambansa o pandaigdig, noong panahong ginawa iyon. Hindi rin ipapataw ang parusang lalong mabigat kaysa nararapat nang panahong magawa ang pagkakasalang pinarurusahan.Walang taong isasailalim sa di-makatwirang panghihimasok sa kanyang pananhimik, pamilya, tahanan o pakikipagsulatang ni sa tuligsa sa kanyang karangalan at mabuting pangalan. Ang bawat tao'y may karapatan sa pangangalaga ng batas laban sa gayong mga panghihimasok o tuligsa.Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan ng pagkilos at paninirahan sa loob ng mga hanggahan ng bawat estado.Ang bawat tao'y may karapatang umalis sa alin mang bansa, pati na sa kanyang sarili, at bumalik sa kanyang bansa.Ang bawat tao'y may karapatang humanap at magtamasa sa ibang bansa ng pagpapakupkop laban sa pag-uusig.Ang karapatang ito'y hindi mahihingi sa mga pag-uusig na tunay na nagbubuhat sa mga pagkakasalang di-pampulitika o sa mga gawang nasasalungat sa mga layunin at simulain ng mga Bansang Nagkakaisa.Ang bawat tao'y may karapatan sa isang pagkamamamayan.Walang sino mang aalisan ng kanyang pagkamamamayan ng walang katwiran ni pagkakaitan ng karapatang magpalit ng kanyang pagkamamamayan.Ang mga lalaki't babaeng may sapat na gulang ay may karapatang mag-asawa at magpamilya nang walang ano mang pagtatakda dahil sa lahi, bansang kinabibilangan o relihiyon. Nararapat sila sa pantay-pantay na karapatan sa pag-aasawa, sa panahong may asawa at pagpapawalang bisa nito.Ang pag-aasawa'y papasukan lamang sa pamamagitan ng malaya at lubos na pagsang-ayon ng mga nagbabalak magkapangasawahan.Ang pamilya ay likas at pangunahing pangkat sa sangay ng lipunan at karapat-dapat sa pangangalaga ng lipunan at ng Estado.Ang bawat tao'y may karapatang mag-angkin ng ari-arian nang mag-isa gayon din na kasama ng iba.Walang sino mang aalisan ng kanyang ari-arian nang walang katwiran.Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan ng pag-iisip, budhi at relihiyon; kasama sa karapatang ito ang kalayaang magpalit ng kanyang relihiyon o paniniwala maging nag-iisa o kasama ang iba sa pamayanan upang ipakilala ang kanyang relihiyon o paniniwala sa pagtuturo, pagsasagawa,pagsamba at pagtalima.Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan ng pagkukuro at pagpapahayag; kasama ng karapatang ito ang kalayaan at kuru-kuro nang walang panghihimasok at humanap, tumanggap at magbigay ng impormasyon at kaisipan sa pamamagitan ng alin mang paraan ng pagkakalat at walang pagsasaalang-alang ng mga hanggahan.Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan sa mapayapang pagpupulong at pagsasamahan.Walang sino mang pipiliting sumapi sa isang kapisanan.Ang bawat tao'y may karapatang makilahok sa pamahalaan ng kanyang bansa, sa tuwiran o sa pamamagitan ng mga kinatawang malayang pinili.Ang bawat tao'y may karapatan sa pantay na pagpasok sa paglilingkod pambayan ng kanyang bansa.Ang kalooban ng bayan ang magiging saligan ng kapangyarihan ng pamahalaan; ang kaloobang ito'y ipahahayag sa tunay na mga halalan sa pana-panahon sa pamamagitan ng pangkalahatan at pantay-pantay na paghahalal at idaraos sa pamamagitan ng lihim na balota o sa katumbas na pamamaraan ng malayang pagboto.Ang bawat tao, bilang kasapi ng lipunan, ay may karapatan sa kapanatagang panlipunan at nararapat na makinabang sa pamamagitan ng pambansang pagsisikap at pakikipagtulungang pandaigdig at alinsunod sa pagkakabuo at mga mapagkukunan ng bawat Estado, sa mga karapatang pangkabuhayan, panlipunan at pangkalinangan na lubhang kailangan para sa kanyang karangalan at sa malayang pagpapaunlad ng kanyang pagkatao.Ang bawat tao'y may karapatan sa paggawa, sa malayang pagpili ng mapapasukang hanapbuhay, sa makatarungan at kanais-nais na mga kalagayan sa paggawa at sa pangangalaga laban sa kawalang mapapasukang hanap-buhay.Ang bawat tao'y may karapatan sa kapantay na bayad ng kapantay na gawain, nang walang ano mang pagtatangi.Ang bawat taong gumagawa ay may karapatan sa makatarungan at nababatay sa kabayarang tumitiyak sa kanyang sarili at sa kanyang pamilya ng kabuhayang karapat-dapat sa karangalan ng isang tao, at pupunan, kung kailangan, ng iba pang paraan ng pangangalangang panlipunan.Ang bawat tao'y may karapatang magtatag at umanib sa mga unyon ng manggagawa para sa pangangalaga ng kanyang mga kapakanan.Ang bawat tao'y may karapatan sa pamamahinga at paglilibang, kasama ang mga makatwirang pagtatakda ng mga oras ng paggawa at may sahod sa mga pana-panahong pista opisyal.Ang bawat tao'y may karapatan sa isang pamantayan ng pamumuhay na sapat para sa kalusugan at kagalingan ng kanyang sarili at ng kanyang pamilya, kasama na ang pagkain, pananamit, paninirahan at pagpapagamot at kinakailangang mga paglilingkod panlipunan, at ng karapatan sa kapanatagan sa panahong walang gawain, pagkakasakit, pagkabalda, pagkabalo, katandaan at iba pang kakapusan sa ikabubuhay sa mga di-maiiwasang pangyayari.Ang pagkaina at pagkabata ay nararapat sa tanging kalinga at tulong. Ang lahat ng bata, maging anak na lehitimo o di-lehitimo, ay magtatamasa ng gayon ding pangangalagang panlipunan.Ang bawat tao'y may karapatan sa edukasyon. Ang edukasyon ay walang bayad, doon man lamang sa elementarya at pangunahing antas. Ang edukasyong elementarya ay magiging sapilitan. Ang edukasyong teknikal at propesyonal ay gagawing maabot ng lahat at ang lalong mataas na edukasyon ay ipagkakaloob nang pantay-pantay sa lahat batay sa pagiging karapat-dapat.Ang edukasyon ay itutungo sa ganap na pagpapaunlad ng pagkatao at sa pagpapalakas ng paggalang sa mga karapatan ng tao at mga pangunahing kalayaan. Itataguyod nito ang pagkakaunawaan, pagbibigayan, at pagkakaibigan ng lahat ng bansa, mga pangkat na panlahi o panrelihiyon, at palawakin ang mga gawain ng mga Bansang Nagkakaisa sa ikapapanatili ng kapayapaan.Ang mga magulang ay may pangunahing karapatang pumili ng uri ng edukasyong ipagkaloob sa kanilang mga anak.Ang bawat tao'y may karapatang makilahok nang malaya sa buhay pangkalinangan ng pamayanan, upang tamasahin ang mga sining at makihati sa mga kaunlaran sa siyensiya at sa mga pakinabang dito.Ang bawat tao'y may karapatan sa pangangalaga ng mga kapakanang moral at materyal bunga ng alin mang produksiyong pang-agham, pampanitikan o pansining na siya ang may-akda.Ang bawat tao'y may karapatan sa kaayusang panlipunan at pandaigdig na ang mga karapatan at mga kalayaang itinakda sa Pahayag na ito ay ganap na maisasakatuparan.Ang bawat tao'y may mga tungkulin sa pamayanan sa ikaaari lamang ng malaya at ganap na pagkaunlad ng kanyang pagkatao.Sa paggamit ng kanyang mga karapatan at mga kalayaan, ang bawat tao'y masasaklaw lamang ng mga katakdaan gaya ng ipinapasya ng batas ng tanging sa layunin lamang ng pagtatamo ng kaukulang pagkilala at paggalang sa mga karapatan at mga kalayaan ng iba at sa pagtugon sa makatarungang kahilingan ng moralidad, kaayusang pambayan at ng pangkalahatang kagalingan sa isang demokratikong lipunan.Ang mga karapatan at kalayaang ito ay hindi magagamit sa ano mang pangyayari nang nasasalungat sa mga layunin at mga simulain ng Mga Bansang Nagkakaisa.Walang bagay sa Pahayag na ito na mapapakahulugan ang nagbibigay sa alin mang Estado, pangkat o tao ng ano mang karapatang gumawa ng ano mang kilusan o magsagawa ng ano mang hakbang na naglalayong sirain ang nakalahad dito.Document traduit en patois d’Hérémence par Alphonse Dayer avec la collaboration de Narcisse Seppey.Hérémence février 2014In tenien countó ke le rèspè dè la degnetâ dè l’ómó apartïn à to lo moundo chou la tèrra, avoué lè mémo drouê, è ke pouon pâ êthre sèdâ, fé la fondachion dè la libèrtâ, dè la jiosteuce è dè la pé dou moundo.In tenien countó ke le mèconièchance è le façon dè mefrijieu lè drouê dè l’ómó i’an menâ à dè j’acto dè barbaric ke reboúzon la counchieince di moundó è ke le néchanse d’oun moundo ánvoueu lè zin charin libró dè cothèrjieu è dè creire, libèrâ dè la pouire è dè la mijére, i’a eithâ anounchia comin le pló âta aspirachion dè l’ómó.In tenien countó ke i’è th’importan ke lè drouê dè l’ómó fóchan protèjia pèr oun réjime dè drouê pórke l’ómó chei pâ countrin à la fïn, à chè rèvoltâ countre la tiranic è l’oprèchion.In tenien countó ke i’è th’importan d’incorajieu lo dèvelopèmin di relachion amicale intre nachion.In tenien countó ke din la louê dè fondachion (charte), lè zin di Nachion Rèóneite i’an proclamâ à nóé lóou fouê in lè drouê prinsepâ dè l’ómó, in la degnetâ è la valóou dè la pèrchon-na, din l’égalitâ di drouê di j’ómó é di fèmale, è ke chè chon dèclarâ fermó a favorijieu lo progrès social è a instalâ dè mi bóne coundichion dè via in pèr óna mi graucha libèrtâ.In tenien countó ke lè j’Eta counchô chè chon ingajia à achiourieu in coopèrin aoú l’organizachion di Nachion Rèóneite, lo rèspè coumplè di drouê dè l’ómó è di libèrtâ foundamentâle.In tenien countó k’óna counsepchion cómóna dè hlóou drouê è libértâ i’è dè la pló âta importance por impli plein-namin ché ingazèminL’assemblée gènèrala proclianme la prèjinta Dèclarachion di drouê dè l’ómó por tui lè pa-i dou moundó comin étan le mèillóou tsauja à fére pèr tui lè pópló è tóte lè nachion pórke tóte lè zin è tóte lè société óchan sta Dèclarachion tolon in l’espric, fajichan l’infô, pèr l’insènièmin é l’edócachion, dè dèveloppâ lo rèspè dè hlóou drouê è libèrtâ è d’achiourieu, pè dè mejóre dè progrê d’ordre nachional è intèrnachional, la rèconièchanse è l’aplecachion coumplèta è veretâbla, tan premieu lè pópólachion di j’Eta mimbro lóou mémó kè premieu hleu ke chon rêjieite pèr lóouc.Tui lè jêtre humain néchon libro è pary in degnetâ é in drouê. Chon reijonâbló è dè counchieince è deivouon âzic lè j’oun vi j’avi di j’âtró in pèr oun espri dè fratèrnitâTsecoun poú chè prèvâli dè tui lè drouê è dè tóte lè libèrtâ proclamâ in sta Déclarachion, chin ócóna distinchion, dè rache, dè cólóou, dè sèxe, dè linvoua, dè relijion, d’opinion poleteca ou bïn dè tóte j’âtre j’opinion d’orejena nachionala ou sociala, dè fórtóna, dè nèchance ou bïn dè tóte j’âtre setoachionIn pló charè pâ fé dè distinchion fondâye chou lo statu poletecó, zóredecó ou internachional dou pa-ic ou dè l’indrei don óna pèrchon-na i’è rechortechinta, ke ché pa-ic ou ché indrei indépendan, chou tótèlla, pâ libró ou bïn choumetou a óna lemetachion dè souverènètâ.Tsecoun i’a drouê à la via, à la libèrtâ è à la proteichion dè cha pèrchon-na.Nioun charè tenou in esclave ni in oblegachion ; l’èsclavâzo è le profiè di j’èsclâve i’è dèfindouc in tóte chè fórme.Nioun charè choumetou à la tortóra, ni à dè pein-ne ou dè trêtèmin mèchien, inhumin ou dègradin.Tsecoun i’a lo drouê à la rèconièchance pèrtot dè cha pèrsonalité ke relive dou drouê.Tui ch’on pary dèan la louê è i’an lo drouê chin distinchion à la méma proteichion dè la louê. Tui i’an drouê à la méma proteichion countre tóte discriminachion ke violèrei la prèjinta Dèclarachion è topary countre tóte provocachion à óna tèlla descremenachion.Tóta pèrchon-na i’a lo drouê dè chè plindre dèan la zóredichion nachionala compétante countre lè j’actó ke violon lè drouê dè fon ke li chon recoúgnoú pè la constetóchion è pèr la louê.Nioun poú êthre arèthâ, impreijonâ, tsachia dou pa-ic, arbitrêramin.Tota pèrchon-na i’a drouê in tota ègalitâ, a kè cha cauja chei avouicha d’óna façon jiósta è poublic pèr oun trebónal indépendant è impartchiâbló, ke decedèrè, chei dè chè drouê è óblegachion, chei dè la conformitâ ou drouê dè tóte acoujachion in matire pénale dirijieite coutre lieic.Tata pèrchon-na acaujâye d’oun acto pónecheibló iè sensée êthre chin fauta por autan ke i’è pâ proâ pè la louê, dou tin d’oun prossê poubleuco ânvoueu tóte lè garantie po cha dèfinse li en eithâye grinteite.Nioun charè coundanâ po dè j’achion ou bïn dè j’omechion ke, ou moman ke i’an eithâ coumetoueu, iran pâ pónecheible d’apré lo drouê nachional ou intèrnachional. Topary, charè pâ inflejia dè pein-ne mi forte ke hleu k’iran aplecâye ou moman ke le fauta i’a eithâye comètoua.I’è dèfindou d’allâ ch’in-mèlâ chin reijon dè la via dè tsecoun, dè cha fameuille, dè ânvoueu eithe, di leutre ke rechei ou bïn k’invauye. I’è dèfindou dè mètre a mâ à choun onóou è à cha repótachion. Tota pèrchon-na ia drouê à la proteichion dè la louê countre tóte hleu maude.Tota pèrchon-na ia lo drouê dè voyajieu libramin è dè choeiji choun indrei por eithâ in pèr oun Eta.Tota pèrchon-na ia lo drouê dè kitâ to pa-ic, topary lo chió, è dè tornâ in choun pa-ic.In ca dè persecochion, tota pèrchon-na ia lo drouê dè tsercâ oun recoeic è dè póei chè retóoudic in pèr oun àtre pa-ic.Ché drouê poú pâ êthre dèmandâ in ca dè poursuite réèlamin fondâye chou r’oun mâ dè drouê comoun ou bïn chou dè coumportèmin countrêro ou but è i principe di Nachion Rèóneite.Tsecoun ia drouê à óna nachionalitâOun poú pâ prevâ nioun dè cha nachionalitâ, ni dou drouê dè tsanjieu dè nachionalitâA bécau ke i’an l’âjió, l’ómó è le fèmala, chin ócona restrichion dè rache, dè nachionalitâ ou dè relijion, i’an drouê dè chè mariâ è dè fondâ óna fameuille. I’an lè mémó drouê vi j’ a vi dou mariâzó, dou tin dou mariâzó ou bïn dou divorce.Le mariâzó poú pâ èthre fé, chin lo libro é plin counchintèmin di j’èffóouc.Le fameuille i’è le veretâblo fondèmin dè la société è i’a drouê à la proteichion dè la société è dè l’Etat.Tota pèrchon-na ke fóche dèperliei ou bïn in comunauté i’a drouê à la propriétéOun poú pâ prindre à nioun, lo bïn chin bonna reijon.Tsecoun i’a lo drouê à la libèrtâ dè mójâ, dè counchieince è dè relijion ; ché drouê i’oú dere ke i’a lo drouê dè tsanjieu dè relijion ou bïn dè counvichion è la libèrtâ dè manifèstâ cha relijion è chè j’idé, cholèt ou bïn in comoun, chei in public ou in privé, pè l’insènièmin, lè prateke, lo culte è la façon dè fére lè sérémounie.Tsecoun i’a drouê à la libèrtâ d’opinion è d’ exprèchion. Chin i’oú dere ke i’a lo drouê dè pâ êthre cancanâ à cauja dè chè j’opinion è lo drouê topary dè tsèrcâ, dè rechèei è d’invouâ, chin parlâ dè frontire, lè jinformachion è lè j’idé pèr tui lè moyin d’exprèchion ke chè chei.Tota pèrchon-na i’a la libèrtâ dè ch’associeu po la bonna cauja.Nioun i’è th’oublijia dè fére partie d’óna associachion.Tota pèrchon-na i’a lo drouê dè partesepâ à la dereichion di j’afére póbleuke dè choun pa-ic, chei directamin, chei pè l’intèrmédiêre d’oun représentan libramin choeijeic.Tóte pèrchon-ne i’an lo drouê d’assèdâ, din lè coundichion d’ègalètâ, i founchion pobleke dè choun pa-ic.Le volontâ dou pópló i’è le fondèmin dè l’autorité di poei poublic ; hla volontâ dei ch’expremâ pè dè j’éleichion ónéthe ke deivouon chè tini périodicamin à la majorité di vouê chei pèr on vôtô chècrei, ou o n’ âtra façon d’achourieu la libèrtâ dè vôtô.Tota pèrchon-na, in tin kè mimbro dè la société, poú prètindre à la sécurité sociala ; è poú aei la satisfachion d’obteni dè la société to chin ke i’a bèjoin po vivre counvenâblamin, po teni choun ran, po chè cóltevâ dè manière à vouardâ tota cha deniètâ d’ómó, è fére libramin vâlic chè prôpre capacitâ. Po chin, dei póei countâ chou l’èffô nachional è à la copèrachion intèrnachionala, in tenien countó dè l’organizachion è di moyen dè tseke pa-ic.Tota pèrcho-na ia drouê ou tra-au, dè choeiji choun tra-au, à dè coundichion jióste è counvenâble dè tra-au, è à la proteichion countre lo chômâje.Tui i’an drouê, chin difèrince, à óna pâye pary po lo mémó tra-au.Ché ke trâille i’a drouê à óna pâye jiósta ke li achioúriche à luic è à cha fameuille óna via counforma à la deniètâ dè l’ ómó, è coumplètâye che fau pè d’âtro moyen dè proteichion sociala.Tota pèrchon-na i’a lo drouê, po dèfindre chè j’interé à fondâ ou bïn dè ch’afiliyeu à dè syndica.Tota pèrchon-na i’a drouê ou repoú è y pâchatin è topary à óna lemetachion reijonâbla di j’óoure dè tra-au, è dè conjé paya regóillè.Tota pèrchon-na i’a drouê à oun nivau dè via ke pouiche achiouriyeu la santé, lo benéje à luic è à cha fameuille, in chin ke counsèrne lo vivre, lè j’âillon, lo lozèmin, lè freu dè medesïn è i chervechió sociau nesesêró ; i’a drouê d’êthre achouria in ca dè chômâje, dè maladic, d’invalidètâ, dè vevâzó, dè vièilleusse ou din d’âtro ca dè pèrda dè chè moyen dè vivre, suite à dè tsauje ke dèpindon pa dè cha volontâ.Le mâre è le popoun i’an drouê à êthre eijia spécialamin. Tui lè j’infan ke fóchan néhouc din oun mariâzó ou bïn in foúra dou mariâzo, deivouon aei la méma proteichion sociala.Tota pèrchon-na i’a drouê à l’edócachion. L’edócachion dei rin cothâ dou moin in chin ke counserne l’insènièmin chïmpló è lè bâje dou chaeic. Oun è th’oublijia d’insènieu lè premieure bâje dou chaeic. L’insènièmin tècnic è profèchionel dei êthre jènèralijia ; l’acsê i âte j’étude dei êthre ouvouê in plin-ne ègalitâ à tuic in founchion dè lóou meretó.L’edocachion dei eijieu ou plin èpanouissèmin dè la pèrchon-na è ou rèspè di drouê dè l’ómó è di libèrtâ foundamentâle. Dei favorijieu la coumpréenchion, la tolerance è l’amitié intre lè nachion è tui lè groupe dè rache ou dè relijion, è topary lo dèvelopèmin di tra-au di Nachion Rèóneite po manteni la pé.Ch’on lè parin ke chon lè premieu à aei lo drouê dè choeiji lo janre d’edocachion ke i’ólon bailleu à lóou j’infan.Tóta pèrchon-na i’a lo drouê dè prindre pâ libramin à la via cóltórèla dè la comunauté, dè ch’implêre di beule tsauje è dè partesepâ ou progrê dè la science, è i bienfé ke chin lóou porte.Lè cha-in, lè j’artiste è lè scientefecó, i’an drouê à la proteichion dè lóou j’interé morau è matérièl ke rechórton dè lóou tra-au.Tota pèrchon-na i’a drouê ke i’óche chou lo plan social è intèrnachional, oun ordre tel ke le drouê è le libèrtâ, ehric in la prèjinta Dèclarachion pouiche fére choun èffè.Lè moundó i’an dè dèvouê in vèr la cómunauté, rin ke che le libro è plin dèvelopèmin dè cha pèrsonalitâ iè pouchibló.In exersin chè drouê è in dispojin dè chè libèrtâ, tsecoun i’è choumetouc rin ke i lemetachion ètableite pè la louê, in yaua d’achioúrieu dè réconièthre è dè rèspèctâ lè drouê è lè libèrtâ di j’âtro, po chantrefére chin k’exije le morala, l’ordre poublic è le benéje jènèral in pèr ona société gouèrnâyepè lo pópló.Hlóou drouê è libèrtâ, porin in okoun ka ch’egzerchieu dè façon coutrêre i principe è i but di Nachion Rèoneite.Ocóna despoujichion dè la prèjinta Dèclarachion poú êthre intèrprètâye comin implekin por oun Eta, oun groupèmin, ou oun individu, oun drouê dè chè levrâ à óna activitâ ou bïn d’akoumpli oun acto ke vise à la destrouchion di drouê è di libèrtâ ke chon expremâ.ᩉᩨ᩶ᨾᩦᨠᩣ᩠ᩁᨿ᩠ᩋᨾᩁᩢ᩠ᨷᨶᩢ᩠ᨷᨳᩨᨪ᩠ᨦᩨ᩵ᨠ᩠ᨶᩢᩓᩢᨠ᩠ᨶᩢ ᩓᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᩉᩨ᩶ᩉ᩠ᨾᩪ᩵ᨻᩦ᩵ᨶ᩠ᩋᩢᨦᨶᩱᩉᩳᩁᩮ᩠ᨶᩨᨯᩴ᩠ᨿᨠ᩠ᨶᩢ ᨸᩮ᩠ᨶᩉᩖᩢᨠᨣᩮᩢᩢᩣᩉᩮ᩠ᨦᩢᩢᩣᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷ ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨿᩩᨲᩥᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᩓᩢᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨯᩢᨿᩮ᩠ᨶᨡ᩠ᩋᨦᩃᩰ᩠ᨠ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨯᩱᩢᨯᩪᨣᩯ᩠ᩅᩁᨲᩳ᩵ᨠ᩠ᨶᩢᩓᩢᨠ᩠ᨶᩢ ᩋ᩠ᨶᩢᨧᩢᩉᩮ᩠ᨯᩉᩨ᩶ᨷ᩠ᨦᩢᨠᩮ᩠ᨯᩨᨠᩣ᩠ᩁᩉᩮ᩠ᨯᩋ᩠ᨶᩢᨸ᩵ᩣᨳᩮ᩠ᨶᩨ᩵ᨲᩳ᩵ᨠ᩠ᨶᩢ ᩓᩢᩃ᩠ᩅ᩵ᨦᩃᩢᩴᩣᨾᨶᩮᩣᨵᨾ᩠ᨾ᩼ᨡ᩠ᩋᨦᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲᨴᩦ᩵ᩁᩢᩣ᩠ᨿᩁᩯ᩠ᨦ ᨧ᩠ᨦᩥ᩵ᨯᩱᩢᨷᩕᨠᩣ᩠ᩈᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨲ᩠ᨦᩢᩢᨧᩱᩈᩪᨦᩈᩩᨯ ᨡ᩠ᩋᨦᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲᩱᩅᩢᩅᩤ᩵ ᨲ᩠ᩋᩢᨦᨠᩣ᩠ᩁᩉᩨ᩶ᨾᨶᩩᩔ᩼ᩀᩪ᩵ᨶᩱᩃᩰ᩠ᨠ ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨾᩦᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩋᩪᩢ ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨩᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨳᩨ ᩓᩢᩁ᩠ᩋᨯᨻ᩠ᨶᩫ᩶ᨧᩣ᩠ᨠᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᩅᩫ ᩓᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨷᩕᨧᩱ᩠ᨿᨻ᩠ᨶᩨ᩶ᨮᩣ᩠ᨶᩋ᩠ᨶᩢᨧᩴᩣᨸᩮ᩠ᨶᨠᩯ᩵ᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲ ᨪ᩠ᨦᩨ᩵ᨸᩮ᩠ᨶᩈ᩠ᨦᩥ᩵ᨴᩦ᩵ᨣ᩠ᩅᩁᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷ ᩓᩢᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᩁ᩠ᨠᩢᩈᩣᨲᩣ᩠ᨾᨡᩳ᩶ᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨷᩢᨤᩱ᩵ᩉᩨ᩶ᨲ᩠ᨠᩫᩀᩪ᩵ᨶᩱᨲᩱᩢᨷ᩠ᨦᩢᨣᩢ᩠ᨷᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᩁᩢᩣ᩠ᨿᨾᩮ᩠ᨠᩨᩃᩮ᩠ᨦᩨ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨲᩮ᩠ᨠᨲᩮ᩠ᨦᨧᩣ᩠ᨠᨡᩮᩢᩣ ᨧ᩠ᨦᩥ᩵ᨯᩱᩢᨾᩦᨤ᩠ᨶᩫᨾᩮ᩠ᨦᩨᨶᩱᩈᩉᨷᨩᩣᨩᩣ᩠ᨲ ᨯᩱᩢᨲ᩠ᨠᩫᩃ᩠ᨦᩫᩉ᩠ᨾᩢᩢᩁᨠᩯ᩠ᨶ᩵ᩅᩱᩢᨶᩱᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿ ᩅᩤ᩵ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩋ᩠ᨶᩢᨸᩮ᩠ᨶᩉᩮ᩠ᨦᩢᩢᩣᨣᩮᩢᩢᩣᨡ᩠ᩋᨦᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨶᩢ᩠ᨷᨳᩨᨠ᩠ᨶᩢ ᩉ᩠ᨶᩢᨣᩤ᩵ᨡ᩠ᨶᩢᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨸᩮ᩠ᨶᨾᨶᩩᩔ᩼ᩉᩮ᩠ᨾᩨᩁᨠ᩠ᨶᩢ ᩓᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨴ᩠ᨦᩢᨩᩣ᩠ᨿᩓᩢᨿ᩠ᨦᩥ ᩓᩢᨿ᩠ᨦᩢᨯᩱᩢᨲ᩠ᨠᩫᨠ᩠ᨶᩢᩅᩤ᩵ ᨧᩢᨯᩱᩢᨣᩴᩣᨳᩯ᩠ᨾᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨡ᩠ᨶᩨ᩶ᩉᩱ᩠ᨿ᩵ᨴᩤ᩠ᨦᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫ ᩓᩢᨻ᩠ᨶᩨ᩶ᨮᩣ᩠ᨶᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨸᩮ᩠ᨶᩀᩪ᩵ᨴᩦ᩵ᨯᩦ ᨡ᩠ᨶᩨ᩶ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨾᩦᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷ ᨠ᩠ᩅᩢᩣ᩠ᨦᩋ᩠ᩋᨠᨻᩱᨿ᩠ᨦᩥ᩵ᨡ᩠ᨶᩨ᩶ ᨯᩰ᩠ᨿᨾᩦᨹᩪᩢᨡᩮᩢᩢᩣᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᩉᩖᩣ᩠ᨿᪧᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᨯᩱᩢᨸ᩠ᨶᩢᨣᩴᩣᩉ᩠ᨾᩢᩢᩁᨠᩯ᩠ᨶ᩵ᩅᩤ᩵ ᨧᩢᨩᩭ᩵ᨠ᩠ᨶᩢᩉᩮ᩠ᨯᩉᩨ᩶ᨳ᩠ᨦᩨᨴᩦ᩵ᨻᩳᨯᩱᩢᨣᩢᩴᩣᨳᩯ᩠ᨾᨶᩢ᩠ᨷᨳᩨᩓᩢ ᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩢᨲᩳ᩵ᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲᨴ᩠ᨦᩢᨾ᩠ᩅᩁᨯᩱᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨾᩨᨠᩢ᩠ᨷᩈᩉᨷᨩᩣᨩᩣ᩠ᨲ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᩉᩨ᩶ᨡᩮᩢᩢᩣᨧᩱᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨠ᩠ᨶᩢᨶᩱᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷ ᩋ᩠ᨶᩢᨶᩦ᩶ᨸᩮ᩠ᨶᩈ᩠ᨦᩥ᩵ᩈ᩵ᩴᩣᨤᩢ᩠ᨬ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨧᩢᩉᩮ᩠ᨯᩉᩨ᩶ᨠᨲᩥᨠᩣᩋ᩠ᨶᩢᨶᩦ᩶ᨸᩮ᩠ᨶᨴᩦ᩵ᨷ᩠ᩅᩫᩁᨾ᩠ᩅᩁᨨ᩠ᨶᩢᨶ᩠ᨶᩢᩢ ᨠᩣᩃᨷ᩠ᨯᩢᨶᩦ᩶ ᨸᩣ᩠ᨦᨻᩕ᩠ᩋᩢᨾᨠᩩᨾᨠ᩠ᨶᩢᨧ᩠ᨦᩥ᩵ᨷᩕᨠᩣ᩠ᩈᩅᩤ᩵ ᨠᨲᩥᨠᩣᩅᩤ᩵ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲᨶᩦ᩶ ᨸᩮ᩠ᨶᨾᩣᨲᩕᨮᩣ᩠ᨶᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨠᩣ᩠ᩁᩀᩪ᩵ᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨠ᩠ᨶᩢ ᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᨾᩮ᩠ᨦᩨᩓᩢᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᨶᩱᩃᩰ᩠ᨠ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨴᩦ᩵ᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᨸᩣ᩠ᨿᨯ᩠ᨦᩢ᩵ᨠ᩵ᩣ᩠ᩅᩓ᩠ᩅᩢ ᨷᩩᨣ᩠ᨣᩃᩥᨠᩓᩢᩉ᩠ᨾᩪ᩵ᨩᩩᨾᨴᩤ᩠ᨦᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫᨴᩩᨠᪧᩋ᩠ᨶᩢ ᩉᩨ᩶ᨯᩱᩢᨣ᩠ᨯᩧᨳ᩠ᨦᩨᨿ᩠ᨦᩢᨡᩳ᩶ᨶᩦ᩶ᩀ᩵ᩣᩉᩨ᩶ᨡᩣ᩠ᨯ ᨧᩢᨯᩱᩢᨡ᩠ᨯᩢᨧᩱᨷ᩠ᩋᨠᩈ᩠ᩋᩁᩓᩢᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨧᩢᨸ᩠ᨶᩢᩁᩯ᩠ᨦ ᨠᩣ᩠ᩁᨶᩢ᩠ᨷᨳᩨᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷᨩᩮ᩠ᩋᩨᨶᩦ᩶ ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨠᩣ᩠ᩁᨧᩁᩮᩨ᩠ᨬᨠᩢᩣ᩠ᩅᩉ᩠ᨶᩢᩣᨴ᩠ᨦᩢᨶᩱᨾᩮ᩠ᨦᩨᩓᩢᨶ᩠ᩋᨠᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨿ᩠ᩋᨾᩁᩢ᩠ᨷᩓᩢᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩥᨲᩣ᩠ᨾ ᨯᩰ᩠ᨿᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᩉᩨᩢᩉᩮ᩠ᨯᨴᩯᩢᪧᩅᩤ᩵ᪧ ᨴ᩠ᨦᩨᨶᩱᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᩉ᩠ᨾᩪ᩵ᨩᩩᨾᨯᩴ᩠ᨿᨠ᩠ᨶᩢ ᩓᩢᩉ᩠ᨾᩪ᩵ᨩᩩᨾᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᨶᩱᨯ᩠ᨶᩥᨯᩯ᩠ᨶᩋ᩠ᨶᩢᩀᩪ᩵ᨲᩱᩢᩋᩴᩣᨶᩣ᩠ᨧᨡ᩠ᩋᨦᩁ᩠ᨮᩢᨶ᩠ᨶᩢᩢᪧ ᨾᨶᩩᩔ᩼ᨴ᩠ᨦᩢᩉᩖᩣ᩠ᨿᨠᩮ᩠ᨯᩨᨾᩣᨾᩦᨻ᩠ᨦᩈᩁᩓᩢᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨶᩱᨠᩥᨲ᩠ᨲᩥᩈ᩠ᨠᩢ ᩓᩢᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥ ᨲ᩵ᩣ᩠ᨦᨣᩳ᩶ᨣᩢᨾᩦᨾᨶᩮᩣᨵᨾ᩠ᨾ᩼ᩓᩢ ᨣ᩠ᩅᩁᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩢᨲᩳ᩵ᨠ᩠ᨶᩢᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷ ᨲᩣ᩠ᨾᨴᩦ᩵ᨯᩱᩢᨠ᩵ᩣ᩠ᩅᩅᩱᩢᨶᩱᨡᩳ᩶ᨠᨲᩥᨠᩣᩋ᩠ᨶᩢᨶᩦ᩶ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨯᩱᩢᨲᩯ᩠ᨠᨲ᩵ᩣ᩠ᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨷᩢᩅᩤ᩵ᩋ᩠ᨶᩢᨯᩱ ᩉᩮ᩠ᨾᩨᩁᩅᩤ᩵ ᨩᩮ᩠ᩋᩨ᩶ᨩᩣ᩠ᨲ ᨹ᩠ᩅᩥ ᨻ᩠ᨿᨯ ᨽᩣᩈᩣ ᩈᩣᩈᨶᩣ ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨣ᩠ᨯᩧᩉ᩠ᨶᩢᨴᩤ᩠ᨦᨠᩣ᩠ᩁᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᩉᩕᩨᨴᩤ᩠ᨦᩋ᩠ᨶᩨ᩵ᪧ ᨩᩣ᩠ᨲᨩᩮ᩠ᩋᩨ᩶ ᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫ ᩈᩫ᩠ᨾᨷ᩠ᨲᩢ ᨩᩣ᩠ᨲᨠᩮ᩠ᨯᩨ ᩉᩕᩨᩈᨳᩣᨶᩋ᩠ᨶᩨ᩵ᪧ ᨳᩯ᩠ᨦᩢᨷᩕᨠᩣ᩠ᩁᩉ᩠ᨶᩧ᩵ᨦ ᨷᩢᨾᩦᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨲᩯ᩠ᨠᨲ᩵ᩣ᩠ᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨷᩢᩅᩤ᩵ᨴᩤ᩠ᨦᨠᩣ᩠ᩁᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᨠᩣ᩠ᩁᩈᩣ᩠ᩁᨠᩣ᩠ᩁᩃᩩᨾ ᨠᩣ᩠ᨦᨲ᩵ᩣ᩠ᨦᨷᩤ᩠ᨶᩢᨲ᩵ᩣ᩠ᨦᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᩉᩕᩨᨠᩣ᩠ᩁᨶᩱᨯ᩠ᨶᩥᨯᩯ᩠ᨶᨴᩦ᩵ᨤ᩠ᨶᩫᩋᩣᩈᩱ᩠ᨿᩀᩪ᩵ ᨷᩢᩅᩤ᩵ᨯ᩠ᨶᩥᨯᩯ᩠ᨶᨶᩦ᩶ᨧᩢᨸᩮ᩠ᨶᩑᨠᩁᩣ᩠ᨩ ᩀᩪ᩵ᨶᩱᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨸ᩠ᨠᩫᨣᩕ᩠ᩋᨦᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᩉᩕᩨᩀᩪ᩵ᨲᩱᩢᩋᩴᩣᨶᩣ᩠ᨧᨲ᩠ᨶᩫᨯᩱᪧᨴ᩠ᨦᩢᩈᩢ᩠ᨿᨦᨤ᩠ᨶᩫᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨸᩮ᩠ᨶᩀᩪ᩵ᨡ᩠ᩋᨦᨩᩦᩅ᩠ᨲᩥ ᨾᩦᩈᩮᩁᩦᨽᩣ᩠ᨷ ᩓᩢᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᩉ᩠ᨾᩢᩢᩁᨠᩯ᩠ᨶ᩵ᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᨤ᩠ᨶᩫᨹᩪᩢᨯᩱᪧ ᨧᩢᨳᩪᨠᩉᩮ᩠ᨯᩉᩮ᩠ᨾᩨᩁᨸᩮ᩠ᨶᨡᩢᩣ ᨡᩣ᩠ᨿᨸᩮ᩠ᨶᨯ᩠ᨦᩢ᩵ᨡᩢᩣᨩᩱᩢ ᨣᩤᩢᨡᩣ᩠ᨿᨤ᩠ᨶᩫᨸᩮ᩠ᨶᨡᩢᩣ ᩉᩢᩣ᩠ᨾᨴᩩᨠᪧᩀ᩵ᩣ᩠ᨦᨤ᩠ᨶᩫᨯᩱᩢᨧᩢᨳᩪᨠᨡ᩠ᨶᩣ᩠ᨷᨣᩣ᩠ᨷᨣᩯ᩠ᨶᩢ ᨷᩢᨣᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᩃ᩠ᨦᩫᨴᩰ᩠ᩈ ᨹ᩠ᨯᩥᨾᨶᩩᩔᨵᨾ᩠ᨾ᩼ᨲ᩵ᩴᩣᨩᩢᩣ ᨷᩢᨯᩱᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨧᩢᨯᩱᩢᨿ᩠ᩋᨾᩁᩢ᩠ᨷᩓᩢᨶᩢ᩠ᨷᨳᩨᨠ᩠ᨶᩢ ᩅᩤ᩵ᨸᩮ᩠ᨶᨤ᩠ᨶᩫᩉᩮ᩠ᨾᩨᩁᨠ᩠ᨶᩢᨲᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᨴᩩᨠᪧᨴᩦ᩵ᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨲᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿ ᩓᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᩁ᩠ᨠᩢᩈᩣ ᨲᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨷᩕᩣᩈᨧᩣ᩠ᨠᩈᩮᨿ᩠ᨦᩢᨠᩣ᩠ᩁᩃᩮ᩠ᨠᩨᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩥᨲᩳ᩵ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩃ᩠ᩅ᩵ᨦᩃᩢᩴᩣᨡᩳ᩶ᨠᨲᩥᨠᩣ ᨷᩢᨣᩢᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨶᩫᩈᩳ᩵ᩉᩨ᩶ᨠᩮ᩠ᨯᩨᨠᩣ᩠ᩁᩃᩮ᩠ᨠᩨᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᨠᩣ᩠ᩁᩁ᩠ᨠᩢᨧᩣ᩠ᨠᩈᩣ᩠ᩁᨡ᩠ᩋᨦᩁ᩠ᨮᩢ ᨧᩣ᩠ᨠᨠᩣ᩠ᩁᩋ᩠ᨶᩢᨯᩱᩢᨳᩪᨠᩃ᩠ᩅ᩵ᨦᩃᩢᩴᩣ ᨲᩣ᩠ᨾᨴᩦ᩵ᨲ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᨴ᩠ᨵᩥᨲᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᨸᩮ᩠ᨦᩨᨾᩮ᩠ᨦᩨᨤ᩠ᨶᩫᨹᩪᩢᨯᩱᩢᨧᩢᨳᩪᨠᨿᩢ᩠ᨷ ᨡ᩠ᨦᩢᨤ᩠ᩋᨠ ᩉᩕᩨᩃᩨ᩠ᨷᩉ᩠ᨶᩦᩈᩮ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨾᩦᩉᩮ᩠ᨲᩩᨧᩴᩣᨸᩮ᩠ᨶᨷᩢᨯᩱᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᨴ᩠ᨵᩥᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨲᩮ᩠ᨾᨴᩦ᩵ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨻᩥᨧᩣᩁᨱᩣᨴᩦ᩵ᨸᩮ᩠ᨶᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᩓᩢᨸ᩠ᨯᩨᨹᩮᩨ᩠ᨿᨧᩣ᩠ᨠᩈᩣ᩠ᩃᩋ᩠ᨶᩢᨾᩦᨻ᩠ᨦᩈᩁᩓᩢᨴ᩠ᨿ᩵ᨦᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨠ᩵ᩴᩣᩉ᩠ᨶᩫᨯᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᩉ᩠ᨶᩢᩣᨴᩦ᩵ᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩉᩮ᩠ᨯᨹ᩠ᨯᩥᩁᩢᩣ᩠ᨿᩁᩯ᩠ᨦᨴᩩᨠᩋ᩠ᨶᩢ ᨴᩦ᩵ᨲ᩠ᨶᩫᨳᩪᨠᨠ᩵ᩣ᩠ᩅᩉᩣᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨴᩦ᩵ᨳᩪᨠᨠ᩵ᩣ᩠ᩅᩉᩣᩅᩤ᩵ ᩉᩮ᩠ᨯᨹ᩠ᨯᩥᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᩁᩢᩣ᩠ᨿᩁᩯ᩠ᨦ ᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᩈᨶ᩠ᨶᩥᨮᩣ᩠ᨶᩅᩱᩢᨠ᩠ᩋ᩵ᩁᩅᩤ᩵ ᨸᩮ᩠ᨶᨹᩪᩢᨷᩢᨯᩱᩢᩉᩮ᩠ᨯᨯ᩠ᨦᩢ᩵ᨶ᩠ᨶᩢᩢ ᨲᩕᩣ᩠ᨷᨲᩳ᩵ᨴᩮᩢᩢᩣᨳ᩠ᨦᩨᨻᩳᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨠ᩠ᩅᨯᩈ᩠ᩋᨷᨲᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿ ᩓᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨸ᩠ᨯᩨᨹᩮᩨ᩠ᨿ ᩓᩢᨲ᩠ᨶᩫᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨡ᩵ᩣ᩠ᨾᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨲᩳ᩵ᩈᩪᩢᨠᩢ᩠ᨷᨣᨯᩦᨧᩢᨳᩨᨤ᩠ᨶᩫᨯᩱᩅᩤ᩵ ᨾᩦᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨹ᩠ᨯᩥᩁᩢᩣ᩠ᨿᩁᩯ᩠ᨦ ᩋ᩠ᨶᩢᨠᩮ᩠ᨯᩨᨧᩣ᩠ᨠᨠᩣ᩠ᩁᩉᩮ᩠ᨯ ᨠᩣ᩠ᩁᩃᩅᩮ᩠ᨶᩢᨯᩱᪧ ᩋ᩠ᨶᩢᨷᩢᨯᩱᩢᨧ᩠ᨯᩢᨸᩮ᩠ᨶᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨹ᩠ᨯᩥᩁᩢᩣ᩠ᨿᩁᩯ᩠ᨦ ᨲᩣ᩠ᨾᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨩᩣ᩠ᨲ ᨷᩢᨣᩢᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᩁᩉ᩠ᩅ᩵ᩣ᩠ᨦᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈ ᨶᩱᨠᩣᩃᨾᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᩉᩮ᩠ᨯᨶ᩠ᨶᩢᩢᨷᩢᨯᩱᩢ ᩓᩢᨧᩢᩃ᩠ᨦᩫᨴᩰ᩠ᩈᩋ᩠ᨶᩢᩉ᩠ᨶᩢᨠ ᩉᩮᩖᩨᩋᨴᩦ᩵ᨩᩱᩢᩀᩪ᩵ᨾᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᩉᩮ᩠ᨯᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨹ᩠ᨯᩥᨶ᩠ᨶᩢᩢ ᨷᩢᨯᩱᩢᨹᩪᩢᩱᨯᨧᩢᩃ᩠ᩅ᩵ᨦᩃᩢᩴᩣᨡᩮᩢᩢᩣᨻᩱᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨾᩦᩉᩮ᩠ᨲᩩᨷᩢᨯᩱᩢ ᨴ᩠ᨦᩨᨶᩱᩉᩳᩁᩮ᩠ᨶᩨ ᩈᨳᩣ᩠ᨶᨴᩦ᩵ᩀᩪ᩵ ᩉᩕᩨᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩈᩨ᩵ᩈᩣ᩠ᩁ ᨷᩢᨣᩢᨧᩢᨳᩪᨠᨯᩪᨣᩯ᩠ᩅᩁᨶᩱᨶᩣᨾᨩᩨ᩵ᩈ᩠ᨿᨦ ᨿᩫ᩠ᩈᩈ᩠ᨠᩢᨷᩢᨯᩱᩢ ᨴᩩᨠᨹᩪᩢᨾᩦᨴ᩠ᨵᩥ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᨧᩣ᩠ᨠᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᩃ᩠ᩅ᩵ᨦᩃᩢᩴᩣ ᨯᩪᩯᨣ᩠ᩅᩁ ᨯ᩠ᨦᩢ᩵ᨠ᩵ᩣ᩠ᩅᩅᩱᩢᨶ᩠ᨶᩢᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩈᩮᩁᩦ ᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨠᩣ᩠ᩁᨴ᩠ᩅᩢᨦᩉ᩠ᨶᩧᨦᨶᩱᨳᩈᩣ᩠ᨶᨴᩦ᩵ᩀᩪ᩵ ᨻᩣ᩠ᨿᨶᩱᨡᩮ᩠ᨲᨡ᩠ᩋᨦᨾᩮ᩠ᨦᩨᨶ᩠ᨶᩢᩢᪧᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᩋ᩠ᩋᨠᨶ᩠ᩋᨠᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈᩱᨯᩢ ᩁ᩠ᩅᨾᨻᩱᨳ᩠ᨦᩨᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᩅᩫᨠᩮᩢ᩵ᩣ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨻ᩠ᩋᨠᨤ᩠ᨶᩨᨾᩣᨿ᩠ᨦᩢᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᩈᩯ᩠ᩅᨦᩉᩣ ᩓᩢᨿ᩠ᨦᩢᩢᩋᩣᩈᩱ᩠ᨿᨶᩱᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈᩋ᩠ᨶᩨ᩵ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᩉ᩠ᨶᩦᨽᩱ᩠ᨿᨧᩣ᩠ᨠᨠᩣ᩠ᩁᨲᩮ᩠ᨠᨲᩮ᩠ᨦ ᨠᩣ᩠ᩁᨥᩢᩣ ᨠᩣ᩠ᩁᩉᩯ᩠ᨾᨧᩢᩋᩢᩣ᩠ᨦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨷᩢᨯᩱᩢ ᨶᩱᩁᩮ᩠ᨦᩨ᩵ᨴᩦ᩵ᨠᩮ᩠ᨯᩨᨸᩮ᩠ᨶᩋᨾᩩ ᩋ᩠ᨶᩢᨷᩢᨣ᩠ᩋᩢᨦᨠ᩵ᩣ᩠ᨿᨠᩢ᩠ᨷᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨠᩣ᩠ᩁᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᨷᩢᨣᩢ ᩋ᩠ᨶᩢᨡ᩠ᨯᩢᨠᩢ᩠ᨷᨡᩳ᩶ᩋᩢᩣ᩠ᨦᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿ ᩓᩢ ᩉᩖᩢᨠᨠᩣ᩠ᩁᨡ᩠ᩋᨦᩈᩉᨷᨩᩣᨩᩣ᩠ᨲᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨳᩨᨠᩣ᩠ᩁᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨩᩣ᩠ᨲᨤ᩠ᨶᩫᨯᩱᨧᩢᨳᩪᨠᨲ᩠ᨯᩢᩈᩮᨧᩣ᩠ᨠᨠᩣ᩠ᩁᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨩᩣ᩠ᨲ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨾᩦᩉᩮ᩠ᨲᩩᨷᩢᨯᩱᩢ ᨷᩢᨣᩢᨳᩪᨠᨡ᩠ᨯᩢᩉᩢᩣ᩠ᨾᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥ ᨧᩣ᩠ᨠᨠᩣ᩠ᩁᨸ᩠᩵ᨿᩁᨠᩣ᩠ᩁᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨩᩣ᩠ᨲᨷᩢᨯᩱᩢᨩᩣ᩠ᨿᩓᩢᨿ᩠ᨦᩥ ᨴᩦ᩵ᨾᩦᩋᩣᨿᩩᨲᩮ᩠ᨾᨳ᩠ᩅᩢᩁᨷᩁᩥᨷᩩᨱ᩠ᨱᩣᩓ᩠ᩅᩢ ᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᩅᩥᩅᩤᩉᨠ᩠ᨶᩥᨡᩯ᩠ᨠ ᩓᩢᨲᩯ᩵ᨲ᩠ᨦᩢᩢᩉ᩠ᨶᩢᩣᩁᩮ᩠ᨶᩨ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩕᩣᩈᨧᩣ᩠ᨠᩈᩮᨿ᩠ᨦᩢᨡᩳ᩶ᩉᩢᩣ᩠ᨾᨯᩱᪧ ᩋ᩠ᨶᩢᨣ᩠ᩋᩢᨦᨠ᩵ᩣ᩠ᨿᨠᩢ᩠ᨷᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿ ᨩᩮ᩠ᩋᩨ᩶ᨩᩣ᩠ᨲ ᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨩᩣ᩠ᨲ ᩈᩣᩈᨶᩣ ᨲ᩵ᩣ᩠ᨦᨣᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩅᩥᩅᩤᩉ ᩁᩉ᩠ᩅ᩵ᩣ᩠ᨦᨠᩣ᩠ᩁᩅᩥᩅᩤᩉ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨡᩣ᩠ᨯᨧᩣ᩠ᨠᨠᩣ᩠ᩁᩅᩥᩅᩤᩉᨠᩣ᩠ᩁᩅᩥᩅᩤᩉ ᨧᩢᩉᩮ᩠ᨯᨯᩱᩢᨣᩢᨾᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨾᩦᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨻᩕ᩠ᩋᩢᨾᨿ᩠ᩋᨾ ᨯᩰ᩠ᨿᨻ᩠ᨦᩈᩁᨲᩮ᩠ᨾᨴᩦ᩵ ᨡ᩠ᩋᨦᨹᩪᩢᨴᩦ᩵ᨾᩦᨧᩮᨲᨶᩣᨤᩱ᩵ᩅᩥᩅᩤᩉᨠᩣ᩠ᩁᩁᩮ᩠ᨶᩨᨸᩮ᩠ᨶᩉᩖᩢᨠᨵᨾ᩠ᨾᨩᩣ᩠ᨲ ᩓᩢᩉᩖᩢᨠᨣᩮᩢᩢᩣᨡ᩠ᩋᨦᨡ᩠ᩋᨦᩈ᩠ᨦᩫᨣ᩠ᨾᩫ ᩓᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷ ᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᨧᩣ᩠ᨠᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫᩓᩢᨷᩤ᩠ᨶᩢᨾᩮ᩠ᨦᩨᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨸᩮ᩠ᨶᨧᩮᩢᩢᩣᨡ᩠ᩋᨦᩈ᩠ᨾᩫᨷ᩠ᨲᩢ ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨲ᩠ᨶᩫᨣᩭᨯᩴ᩠ᨿ ᩓᩢᩀ᩵ᩣ᩠ᨦᨯᩴ᩠ᨿᨠ᩠ᨶᩢᨠᩢ᩠ᨷᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨹᩪᩢᩋ᩠ᨶᩨ᩵ᨹᩪᩢᨧᩢᨳᩪᨠᨴ᩠ᨿᨦᩈ᩠ᨾᩫᨷ᩠ᨲᩢᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨾᩦᩉᩮ᩠ᨲᩩᨧᩴᩣᨸᩮ᩠ᨶᨷᩢᨯᩱᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥ ᨶᩱᨻ᩠ᨦᩈᩁᨡ᩠ᩋᨦᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨤ᩠ᨯᩥᨲᩣ᩠ᨾᨾᨶᩮᩣᩉ᩠ᩅᩫᨧᩱ ᩓᩢ ᩈᩣᩈᨶᩣ ᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩦ᩶ᩁ᩠ᩅᨾᨻᩱᨳ᩠ᨦᩨ ᨠᩣ᩠ᩁᨸ᩠᩵ᨿᩁᩈᩣᩈᨶᩣ ᨷᩢᨣᩢᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨩᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨳᩨᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᨯᩰ᩠ᨿᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᩋᩁ ᨠᩣ᩠ᩁᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩢ ᩈᨠ᩠ᨠᩁᨷᩪᨩᩣ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩉᩮ᩠ᨯᨻᩥᨵᩦᨠᨾ᩠ᨾ᩼ ᨷᩢᩅᩤ᩵ᨣᩭᨯᩴ᩠ᨿᩉᩕᩨᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩉᩮ᩠ᨯᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨠᩢ᩠ᨷᨹᩪᩢᩋ᩠ᨶᩨ᩵ ᩈᩣᨵᩤᩁᨱᨴ᩠ᩅᩫ᩵ᨻᩱ ᨷᩢᨣᩢᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨲ᩠ᩅᩫᨣᩭᨯᩴ᩠ᨿᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨻ᩠ᨦᩈᩁ ᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨣ᩠ᨯᩧᩉ᩠ᨶᩢᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩵ᩴᩣᨯᩯ᩠ᨦᩋ᩠ᩋᨠ ᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩦ᩶ᩁ᩠ᩅᨾᨻᩱᨳ᩠ᨦᩨ ᨠᩣ᩠ᩁᨴᩦ᩵ᨧᩢᨿ᩠ᩋᨾᩁᩢ᩠ᨷᨳᩨᩐᩢᩣᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᩉ᩠ᨶᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩕᩣᩈᨧᩣ᩠ᨠᩈᩮᨿ᩠ᨦᩢ ᨠᩣ᩠ᩁᨠᩯ᩠ᨯᨠ᩠ᨦᩢᩢᨴᩦ᩵ᨧᩢᩈᩯ᩠ᩅᨦᩉᩣ ᩓᩢᩁᩢ᩠ᨷᨡ᩵ᩣ᩠ᩅᩈᩣ᩠ᩁᩓᩢᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨣ᩠ᨯᩧᩉ᩠ᨶᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᩅᩥᨵᩦᨯᩱᪧ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᩅᩮ᩠ᨶᩈᩮᨿ᩠ᨦᩢᨡᩮ᩠ᨲᨯᩯ᩠ᨶᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨻ᩠ᨦᩈᩁ ᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᨠᩣ᩠ᩁᨻᩕ᩠ᩋᩢᨾᨷᩕᨪᩩᨾᩓᩢᨲ᩠ᨦᩢᩢᨾᩩᨠᨩᩩᨾᨯᩰ᩠ᨿᩈᨶ᩠ᨲᩥᨹᩪᩢᨯᩱᨧᩢᨳᩪᨠᨷ᩠ᨦᩢᨣᩢ᩠ᨷᩉᩨ᩶ᨡᩮᩢᩢᩣᨾᩩᨠᨩᩩᨾᨯᩱᨾᩩᨠᨩᩩᨾᩉ᩠ᨶᩧ᩵ᨦᨷᩢᨯᩱᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᨾᩦᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨯᩱᩢᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨸᩮ᩠ᨶ ᨶᩱᩁᨭᩛᨷᩣ᩠ᩃᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᨧᩢᨸᩮ᩠ᨶᨯᩰ᩠ᨿᨪᩨ᩵ ᨷᩢᨣᩢᨯᩰ᩠ᨿᨹ᩵ᩣ᩠ᨶᨠᩣ᩠ᩁᩃᩮ᩠ᨠᩨᨴᩯ᩠ᨶᨯᩱᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᨻ᩠ᨦᩈᩁᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨡᩮᩢᩢᩣᨳ᩠ᨦᩨ ᨠᩣ᩠ᩁᨩ᩵ᩭᨳᩯ᩠ᨾᨴ᩠ᩅᩫ᩵ᨻᩱ ᨶᩱᨷᩤ᩠ᨶᩢᨾᩮ᩠ᨦᩨᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᨯᩱᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨡᩳ᩶ᨻᩕ᩠ᩋᩢᨾᨧᩱᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᨲ᩠ᩋᩢᨦᩉᩨ᩶ᨸᩮ᩠ᨶᩁᩣ᩠ᨠᩉᩮ᩠ᨦᩢᩢᩣᨡ᩠ᩋᨦᨷᩤ᩠ᨶᩢᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᨡᩳ᩶ᨻᩕ᩠ᩋᩢᨾᨧᩱᨠ᩠ᨶᩢᨶᩦ᩶ ᨧᩢᨯᩱᩢᩈ᩵ᩴᩣᨯᩯ᩠ᨦᩋ᩠ᩋᨠ ᨹ᩵ᩣ᩠ᨶᨠᩣ᩠ᩁᩃᩮ᩠ᨠᩨᨲ᩠ᨦᩢᩢᨲᩣ᩠ᨾᨴᩦ᩵ᨠ᩵ᩴᩣᩉ᩠ᨶᩫᨯᩅᩮᩃᩣᩅᩱᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᨠᩣ᩠ᩁᩋᩣᩈᩱ᩠ᨿᨠᩣ᩠ᩁᩋ᩠ᩋᨠᩈ᩠ᨿᨦ ᨠᩣ᩠ᩁᩃ᩠ᨦᩫᨤᨶᩯ᩠ᨶ ᨯᩰ᩠ᨿᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫ ᨶᩱᨮᩣᨶᨴᩦ᩵ᨸᩮ᩠ᨶᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᩉ᩠ᨶᩧ᩵ᨦᨡ᩠ᩋᨦᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫ ᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩉ᩠ᨾᩢᩢᩁᨠᩯ᩠ᨶ᩵ᨴᩤ᩠ᨦᩈ᩠ᨦᩫᨣ᩠ᨾᩫ ᩓᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨡᩮᩢᩢᩣᨳ᩠ᨦᩨᨮᩣᨶᨴᩤ᩠ᨦᨠᩣ᩠ᩁᨣᩤᩢᨡᩣ᩠ᨿ ᩓᩢᨴᩤ᩠ᨦᩅᨯ᩠ᨰᨶᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᩋ᩠ᨶᩢᨧᩴᩣᨸᩮ᩠ᨶᩈ᩵ᩴᩣᩁᩢ᩠ᨷᨶᩣᨾᨩᩨ᩵ᩈ᩠ᨿᨦᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨷᩩᨣ᩠ᨣᩃᩥᨠᨽᩣᩅᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᨯᩱᩢᨯᩰ᩠ᨿᨻ᩠ᨦᩈᩁ ᨻᩕ᩠ᩋᩢᨾᨠ᩠ᨶᩢᨶᩦ᩶ ᨯᩰ᩠ᨿᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨡ᩠ᨯᩢᨧᩱᨡ᩠ᩋᨦᨩᩣ᩠ᨲ ᩓᩢ ᨠᩣ᩠ᩁᩁ᩠ᩅ᩵ᨾᨾᩨᨠ᩠ᨶᩢᩁᩉ᩠ᩅ᩵ᩣ᩠ᨦᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈ ᩓᩢᨲᩣ᩠ᨾᨮᩣᨶᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᩅᩫᨡ᩠ᩋᨦᨶᩱᨲᩯ᩵ᩃᩡᨾᩮ᩠ᨦᩨᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᩅ᩠ᨿᨠᨠᩣ᩠ᩁ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩃᩮ᩠ᨠᩨᩉᩮ᩠ᨯᨠᩣ᩠ᩁᨯᩱᩢᨯᩰ᩠ᨿᨻ᩠ᨦᩈᩁ ᨲᩣ᩠ᨾᨡᩳ᩶ᨠᨲᩥᨠᩣᩋ᩠ᨶᩢᨿᩩᨲᩥᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᩋ᩠ᨶᩢᨸᩮ᩠ᨶᨷᩕᨿᩰᨩ᩠ᨶ᩼ᨲᩳ᩵ᩅ᩠ᨿᨠᨠᩣ᩠ᩁ ᩓᩢᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᨲᩳ᩵ᨠᩣ᩠ᩁᨴᩦ᩵ᨷᩢᨾᩦᩅ᩠ᨿᨠᨠᩣ᩠ᩁᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨣᩤ᩵ᨧᩢᩣ᩠ᨦᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩋ᩠ᨶᩢᩉᩮ᩠ᨾᩨᩨᩁᨠ᩠ᨶᩢ ᨯᩰ᩠ᨿᨷᩢᨾᩦᨠᩣ᩠ᩁᩃᩮ᩠ᨠᩨᨷᨭᩥᨷ᩠ᨲᩢᨲᩯ᩵ᨷᩕᨠᩣ᩠ᩁᨯᩱᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨴᩦ᩵ᩉᩮ᩠ᨯᨠᩣ᩠ᩁ ᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨣᩤ᩵ᨧᩢᩣ᩠ᨦᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨿᩩᨲᩥᨵᨾ᩠ᨾ᩼ᩓᩢᨸᩮ᩠ᨶᨷᩕᨿᩰᨩ᩠ᨶ᩼ ᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨡ᩵ᩣ᩠ᨾᨠᩯ᩵ᨲ᩠ᨶᩫᨲ᩠ᩅᩫᩓᩢᩉ᩠ᨶᩢᩣᩁᩮ᩠ᨶᩨ ᩋ᩠ᨶᩢᨸᩮ᩠ᨶᩈ᩠ᨦᩥ᩵ᨠ᩠ᨦᩨ᩵ᨣ᩠ᩅᩁᨠᩯ᩵ᨩᩨ᩵ᩈ᩠ᨿᨦᨡ᩠ᩋᨦᨾᨶᩩᩔ᩼ ᩓᩢᨣ᩠ᨶᩢᩉᩣ᩠ᨠᨧᩴᩣᨸᩮ᩠ᨶ ᨣᩢᨧᩢᨲ᩠ᩋᩢᨦᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᩋ᩠ᨶᩨ᩵ᪧᨴᩤ᩠ᨦᩈ᩠ᨦᩫᨣ᩠ᨾᩫ ᨲᩮ᩠ᨾᩨ᩵ᨳᩯ᩠ᨾᨳᩯ᩠ᨦᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨠᩳ᩵ᨲ᩠ᨦᩢᩢᩓᩢᨡᩮᩢᩢᩣᩁ᩠ᩅ᩵ᨾ ᨾᩩᨠᨩᩩᨾᨤ᩠ᨶᩫᩉᩮ᩠ᨯᨠᩣ᩠ᩁ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨯᩱᩢᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨸᩮ᩠ᨶᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨿ᩠ᨦᩢᩢᨪᩮᩢᩣ ᩅᩮᩃᩣᨸᩮᩢ᩵ᩣᨠᩣ᩠ᩁ ᩁ᩠ᩅᨾᨴ᩠ᨦᩨᨠᩣ᩠ᩁᨧ᩵ᩴᩣᨠ᩠ᨯᩢᩅᩮᩃᩣᨠᩣ᩠ᩁ ᨲᩣ᩠ᨾᩈ᩠ᨾᩫᨣ᩠ᩅᩁ ᩓᩢᩅ᩠ᨶᩢᩉ᩠ᨿᩩᨯᨠᩣ᩠ᩁᨸᩮ᩠ᨶᩅ᩠ᩅ᩵ᨦᨸᩮ᩠ᨶᨣᩕᩣ᩠ᩅ ᨯᩰ᩠ᨿᨿ᩠ᨦᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨣᩤ᩵ᨧᩢᩣ᩠ᨦᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨾᩣᨲᩕᨮᩣ᩠ᨶᨠᩣ᩠ᩁᨸᩮ᩠ᨶᩀᩪ᩵ ᩋ᩠ᨶᩢᨠ᩠ᨦᩨ᩵ᨣ᩠ᩅᩁ ᩈ᩵ᩴᩣᩁᩢ᩠ᨷᨻᩣ᩠ᨿᩀᩪ᩵ᨯᩦ ᩓᩢ ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨸᩮ᩠ᨶᩀᩪ᩵ᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᩓᩢᩉ᩠ᨶᩢᩣᩁᩮ᩠ᨶᩨ ᩁ᩠ᩅᨾᨳ᩠ᨦᩨᩋᩣᩉᩣ᩠ᩁ ᨣᩕᩮ᩠ᨦᩨ᩵ᨶᩩ᩵ᨦᩉ᩠ᨿᩢ᩠ᩋᨦ ᨴᩦ᩵ᩀᩪ᩵ᩋᩣᩈᩱ᩠ᨿ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩁ᩠ᨠᩢᩈᩣᨻᩣ᩠ᨿᩉ᩠ᨾᩳᨿᩣ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨣᩢᩴᩣᨳᩯ᩠ᨾᨴᩤ᩠ᨦᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫᨴᩦ᩵ᨧᩴᩣᨸᩮ᩠ᨶ ᩓᩢᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᩉ᩠ᨾᩢᩢᩁᨠᩯ᩵ ᨿᩣ᩠ᨾᨸᩮᩢ᩵ᩣᨠᩣ᩠ᩁ ᨧᩮ᩠ᨷᨡᩱᩢ ᨸᩮ᩠ᨶᩉ᩠ᨾᩢᩣ᩠ᨿ ᨳᩮᩢᩢᩣᨠᩯ᩵ ᨷᩢᨾᩦᩉ᩠ᨶᩢᩣᨠᩣ᩠ᩁᩋ᩠ᨶᩨ᩵ ᩋ᩠ᨶᩢᩉᩮ᩠ᨶᩨᩋᩈᩮᩋᩴᩣᨶᩣ᩠ᨧᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᨾᩯ᩵ᩓᩢᩃᩪᨠ ᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨯᩪᩃᩯᩁ᩠ᨠᩢᩈᩣ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨩ᩵ᩭᩉᩮᩖᩨᩋᨸᩮ᩠ᨶᨻᩥᩈᩮ᩠ᩈ ᩃᩪᨠᨴ᩠ᨦᩢᩉᩖᩣ᩠ᨿ ᨷᩢᩅᩤ᩵ᨧᩢᨠᩮ᩠ᨯᩨᩉᩱ᩠ᨾ᩵ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨲᩯ᩠ᨦ᩵ᨦᩣ᩠ᨶᩉᩕᩨᨷᩢᨣᩢᨲᩣ᩠ᨾ ᨧᩢᨲ᩠ᩋᩢᨦᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦ ᨧᩣ᩠ᨠᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫᩉᩮ᩠ᨾᩨᩁᨠ᩠ᨶᩢᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣ ᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨧᩢᨯᩱᩢᩉᩨ᩶ᨼᩁᩦ ᨴᩦ᩵ᨠᩮ᩵ᨣᩢᨶᩱᨩ᩠ᨶᩢᩢᩉᩮ᩠ᨦᩢᩢᩣ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨩ᩠ᨶᩢᩢᨾᩪᩃ ᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨩ᩠ᨶᩢᩢᨾᩪᩃ ᨧᩢᨯᩱᩢᨸᩮ᩠ᨶᨠᩣ᩠ᩁᨷ᩠ᨦᩢᨣᩢ᩠ᨷ ᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᩅᩥᨩᩣᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᩁᩪᩢᩓᩢᩅᩥᨩᩣᩃᩢ᩠ᨿᨦᨲ᩠ᩅᩫ ᨧᩢᨯᩱᩢᨸ᩠ᨯᩨᨠ᩠ᩅᩢᩣ᩠ᨦᨯᩰ᩠ᨿᨴ᩠ᩅᩫ᩵ᨻᩱ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨩ᩠ᨶᩢᩢᩈᩪᨦᨡ᩠ᨶᩨ᩶ᨻᩱ ᨧᩢᨯᩱᩢᨸ᩠ᨯᩨᩈ᩵ᩴᩣᩁᩢ᩠ᨷᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨡᩮᩢᩢᩣᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨯᩱᩢ ᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢ ᨲᩣ᩠ᨾᨮᩣᨶᩉᩯ᩵ᨩ᩠ᨶᩢᩢᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨧᩢᨯᩱᩢᩉᩨ᩶ᨸᩮ᩠ᨶᨻᩱᨴᩤ᩠ᨦ ᩅᨯ᩠ᨰᨶᩣᨠᩣ᩠ᩁᨸᩮ᩠ᨶᩀᩪ᩵ᨡ᩠ᩋᨦᨾᨶᩩᩔ᩼ᩀ᩵ᩣ᩠ᨦᨲᩮ᩠ᨾᨴᩦ᩵ ᩓᩢᨿ᩠ᨦᩢᨤᩮᩢᩣᩁᩫ᩠ᨷᨲᩳ᩵ᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲ ᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷ ᩉᩖᩢᨠᨠᩣ᩠ᩁᩉᩨ᩶ᩉ᩠ᨾᩢᩢᩁᨠᩯ᩠ᨶ᩵ᩉᩯ᩠ᨶᩢᩁᨡᩯ᩠ᨦ ᨧᩢᨯᩱᩢᨸ᩠ᨶᩢᩁᩯ᩠ᨦ ᩉᩨ᩶ᨾᩦᨡᨶ᩠ᨲᩥᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᨷᩢᨣᩢᩈᩣᩈᨶᩣ ᩓᩢᨸᩮ᩠ᨶᨾ᩠ᨲᩥᨾᩱᨲᩕᩦᨲᩳ᩵ ᨾᨶᩩᩔᨩᩣ᩠ᨲ ᨩᩮ᩠ᩋᩨ᩶ᨩᩣ᩠ᨲ ᩈᩣᩈᨶᩣ ᩓᩢᨧᩢᨯᩱᩢᨸ᩠ᨶᩢᩁᩯ᩠ᨦᩉ᩠ᨶᩢᩣᨠᩣ᩠ᩁᨡ᩠ᩋᨦᩈᩉᨷᨩᩣᨩᩣ᩠ᨲ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᩁ᩠ᨠᩢᩈᩣᩅᩱᩢᨪ᩠ᨦᩨ᩵ᩈᨶ᩠ᨲᩥᩈᩩᨡᨷᩥᨲᩣᨾᩣᨯᩣ ᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨧ᩠ᨯᩢᩃᩮ᩠ᨠᩨᨠᩣ᩠ᩁᩈ᩠ᨠᩧᩈᩣᨷᩮ᩠ᨦᩨ᩶ᨲ᩠ᨶᩫᩢ ᩉᩨᩢᨠᩯ᩵ᩃᩪᨠᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨡᩮᩢᩢᩣᩁ᩠ᩅ᩵ᨾ ᨶᩱᨴᩤ᩠ᨦᩅᨯ᩠ᨰᨶᨵᨾ᩠ᨾ᩼ᨡ᩠ᩋᨦᨷᨩᩣᨣ᩠ᨾᩫᨯᩰ᩠ᨿᨻ᩠ᨦᩈᩁ ᩋ᩠ᨶᩢᨧᩢᨾ᩠ᩅ᩵ᩁᨿᩮ᩠ᨾᩨᨧᩱ ᨶᩱᨴᩤ᩠ᨦᩈᩥᩃᨷᩓᩢ ᨴᩦ᩵ᨧᩢᨾᩦᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨶᩱᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨧᩁᩮᩨ᩠ᨬ ᩓᩢᨣᩩᨱᨷᩕᨿᩰᨩ᩠ᨶ᩼ᨴᩤ᩠ᨦ ᩅᩥᨴ᩠ᨿᩣᩈᩣ᩠ᩈᨲᩕ᩼ᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᩁᩢ᩠ᨷᨠᩣ᩠ᩁᨣᩩᩢᨾᨡ᩠ᩅᩣ᩠ᨦ ᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨯᩱᩢᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨸᩮ᩠ᨶᨴᩤ᩠ᨦᩈᩦᩃᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᩓᩢᨴᩤ᩠ᨦᩅᨲ᩠ᨳᩩ ᩋ᩠ᨶᩢᨸᩮ᩠ᨶᨸᩮ᩠ᨶᨹᩫ᩠ᩃᨾᩣᨧᩣ᩠ᨠ ᨠᩣ᩠ᩁᨲᩯ᩠ᨦ᩵ᩈᩢᩣ᩠ᨦᨯᩱ ᨴᩤ᩠ᨦᩅᩥᨴ᩠ᨿᩣᩈᩣ᩠ᩈᨲᩕ᩼ ᨠᩣ᩠ᩁᨲᩯ᩠ᨦ᩵ᨲᩯ᩠ᨾᩢ ᩓᩢᨴᩤ᩠ᨦᩈᩥᩃᨷ ᩋ᩠ᨶᩢᨲ᩠ᨶᩫᨸᩮ᩠ᨶᨹᩪᩢᨸ᩠ᩋᨦᩋ᩠ᩋᨠᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨶᩱᩁᨷ᩠ᨿᨷᨴᩤ᩠ᨦᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫ ᩓᩢᩁᩉ᩠ᩅ᩵ᩣ᩠ᨦᨷᩕᨴᩮ᩠ᩈ ᩋ᩠ᨶᩢᨧᩢᨸᩮ᩠ᨶᨴᩤ᩠ᨦᩉᩨ᩶ᩈ᩵ᩴᩣᩁᩮ᩠ᨧᨹᩫ᩠ᩃᨲᩮ᩠ᨾᨴᩦ᩵ ᨲᩣ᩠ᨾᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁ ᨯ᩠ᨦᩢ᩵ᨴᩦ᩵ᨠ᩵ᩴᩣᩉ᩠ᨶᩫᨯᩅᩱᩢᨶᩱᨠᨲᩥᨠᩣᩋ᩠ᨶᩢᨶᩦ᩶ᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨾᩦᩉ᩠ᨶᩢᩣᨴᩦ᩵ᨲᩳ᩵ᨷᨩᩣᨣ᩠ᨾᩫ ᨯᩢ᩠ᩅ᩠ᨿᨠᩣ᩠ᩁᩅᨯ᩠ᨰᨶᩣᨷᩩᨣ᩠ᨣᩃᩥᨠᨽᩣ᩠ᨷᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᨯᩰ᩠ᨿᨻ᩠ᨦᩈᩁᨲᩮ᩠ᨾᨴᩦ᩵ ᨧᩢᩉᩮ᩠ᨯᨯᩱᩢᨣᩢᨲᩯ᩵ᨶᩱᨷᨩᩣᨣ᩠ᨾᩫᨴᩮᩢ᩵ᩣᨶ᩠ᨶᩢᩢᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨩᩱᩢᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷᨡ᩠ᩋᨦᨲ᩠ᨶᩫ ᨴᩩᨠᨤ᩠ᨶᩫᨲ᩠ᩋᩢᨦᩀᩪ᩵ᨶᩱᨡᩳ᩶ᩁᨷ᩠ᨿᨷ ᨲᩣ᩠ᨾᨴᩦ᩵ᨯᩱᩢᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᩅᩱᩢᨶᩱᨠ᩠ᨭᩫᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᨴᩮᩢ᩵ᩣᨶ᩠ᨶᩢᩢ ᨻᩮ᩠ᩋᩨ᩵ᨷᩕᨿᩰᨩ᩠ᨶ᩼ ᩓᩢᨧᩢᨯᩱᩢᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨶᩢ᩠ᨷᨳᩨ ᩓᩢᨤᩮᩢᩣᩁᩫ᩠ᨷᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩈᩮᩁᩦᨽᩣ᩠ᨷᨡ᩠ᩋᨦᨹᩪᩢᩋ᩠ᨶᩨ᩵ᨲᩣ᩠ᨾᩈ᩠ᨾᩫᨣ᩠ᩅᩁ ᩓᩢᨴᩦ᩵ᨧᩢᨯᩱᩢᨳᩫ᩠ᨷᨠᩢ᩠ᨷᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᨲ᩠ᩋᩢᨦᨠᩣ᩠ᩁᩋ᩠ᨶᩢᨹ᩠ᨿ᩵ᨦᨻ᩠ᨿᨦᨠ᩠ᨶᩢᩉᩯ᩠ᨦ᩵ᩈᩦᩃᨵᨾ᩠ᨾ᩼ ᨣ᩠ᩅᩣ᩠ᨾᩈ᩠ᨦᩫᨷᩁ᩠ᨿᨷᩁᩢᩭ ᨡ᩠ᩋᨦᨤ᩠ᨶᩫᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᩓᩢᨠᩣ᩠ᩁᨩ᩵ᩭᨳᩯ᩠ᨾᨶᩱᩈ᩠ᨦᩢᨣ᩠ᨾᩫᨷᨩᩣᨵᩥᨷᨲᩱ᩠ᨿᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᨻ᩠ᨦᩈᩁᨽᩣ᩠ᨷᨩᩮ᩠ᩋᩨᨶᩦ᩶ ᨧᩢᨩᩱᩢᨡ᩠ᨯᩢᨲᩳ᩵ᨡᩳ᩶ᩋᩢᩣ᩠ᨦᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿ ᩓᩢᩉᩖᩢᨠᨠᨠᩣ᩠ᩁ ᨡ᩠ᩋᨦᩈᩉᨷᨩᩣᨩᩣ᩠ᨲᨷᩢᨯᩱᩢ ᨷᩢᩅᩤ᩵ᩁᩮ᩠ᨦᩨ᩵ᨯᩱᪧᨣᩢᨲᩣ᩠ᨾᨷᩢᨾᩦᨷ᩠ᨴᩫᨯᩱᨶᩱᨷᨭᩥᨬ᩠ᨬᩣᨶᩦ᩶ ᩋ᩠ᨶᩢᩉᩨ᩶ᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᨯᩱᪧ ᨠᩯ᩵ᨷᩤ᩠ᨶᩢᨾᩮ᩠ᨦᩨ ᩉ᩠ᨾᩪ᩵ᨤ᩠ᨶᩫ ᩉᩕᩨ ᩈ᩠ᩅ᩵ᩁᨲ᩠ᩅᩫ ᨶᩱᨠᩣ᩠ᩁᨴᩦ᩵ᨧᩢᩉᩮ᩠ᨯᨠᩣ᩠ᩁᨯᩱᪧ ᨷᩢᨣᩢᨸ᩠ᩋᨦᨠᩣ᩠ᩁᨯᩱᪧ ᩋ᩠ᨶᩢᨸᩮ᩠ᨶᨠᩣ᩠ᩁᨾᩢᩣ᩠ᨦᩈᩮᨿ᩠ᨦᩢᩈᩥᨴ᩠ᨵᩥᩓᩢᩈᩮᩁᩦᨽᩣ᩠ᨷ ᨲᩣ᩠ᨾᨯ᩠ᨦᩢ᩵ᨴᩦ᩵ᩉ᩠ᨾᩣ᩠ᨿᩅᩱᩢᨶᩦ᩶Lapan runa libri kananpaq, mana pipis runa masinta jarupánanpaq, juchayoqta kastigananpaq, juchaynaq mana kastigasha kananpaq, piwansi runa masinwan mana pelyar mana liytur kushisha kawapákunanpaq kay pachach'u, mayna kaykan rurashana runa kayninta mana qech'unanpaq, chaynuy lapan iwal-la kananpaq, lapan runa chay kastanuyla kananpaq;Runakuna respetachikunanpaq kanqanta mana reqermi y rikaykarpis jarukuypa ushayninpa mana kaqkunata rurasha, kanan chayta rikaykurmi rabyanasha. Lapan runakuna alich'u kananta munarmi kaynuy willakuykan. Kay rasunpa ali kawayman lapan runakunapis yaykunan, mana imapitasi manchakular, mana imapitapis pishipakular kushisha kawapäkuchun. Chay munanqannuy parlapäkonqan y munanqannuymi yärakärenqa.Kaynuymi rurakanman rasunpa runakuna respetasha kananpaq. Chaynuypa runakuna mana kontran kayta yarpanqachu mandukunapaq ali ruraptenqa. Y mana alí ruraqkunata qarqonanpaq.Chaynuymi imata rurananchipäsi rurakasha wakin nasyunkunawansi ali imach'üsi yanapänakur imata rurarsi kawananchipaq mana liytur mana pelyar kushisha.Lapan nasyunkuna chaych'üraq eskribipäkusha yärakuyninta, rasunpa alim shumaq alim nipäkusha runakuna imanuy respetachikunanpaq kaykaqta, lapan runakuna alipaq rikasha kananpaq kanqanta musyar. Chaynuy olqo ni warmi kaqpis juknin jukninpis iwal respetasha kananpaq. Chaynuy willakasha lapan kawaq runakunapaq imatapis ali rurayta y mas ali libri runa kawananpaq.Lapan runakuna nasyunkunapita qotukaqkuna nipäkusha rasunpa kay kumplikanqa. Lapan chaych'u nasyunkuna kaq shumaq respetänakunanpaq. Chaynuy imach'üsi kuyanakur willanakur imasi libri ali kaqta rurakärinanpaq yLapan runapis juk yarpayla respetachikunanpaq y mas libri lapanta shumaq rasunpa kumplichinanpaq;ASAMBLEA GENERAL NIRAN ENTERO MUNDUCH'URUNAKUNAPAQ KAYNUYMI WILLAKUN KAY LEYKUNA RUNAKUNA IMANUY RESPETACHIKÄRINANPAQ KANQANLapan juk yarpaylaman yarpananpaq, marka nasyunkuna uch'äkunan imanaypasi lapan runakuna mandukuna chayman yärakur rurapäkunanpaq. Lapan yärakur yach'achinakunanpaq, runa imanuy respetachikunanpaq y libri imapitapis kananpaq. Chaynuy yarpänan imasi ali rurayta nasyunninch'u juk nasyunkunawan. Chaymi kaykunataqa lapan musyapäkunan y rasunpa rurapäkunan. Chaynuymi lapan nasyunkunapita qotukaqkunaqa rurapäkunan, y wakinkaq nasyunkunapa rurinch'u kaq markakunapis.Lapan runa kay pachach'u yurin libri kawananpaq, lapanchinuy iwal respetasha kananpaqmi, mana pipis jarupänanpaq, lapanpis iwal yarpach'akuy yach'aqmi, alita mana alita tantiyar kawananpaq. Chaynuy runa masinwan juknin jukninwan kuyanakur kapäkuchunLapan runakunam libri kananpaqmi kay willakuych'u willakun. Chaynuylam ima kasta kaptinpis> ni yana ni yoraq kaptinsi, warmipäpis ni olqopäpis, ni imaniraq rimaych'u parlakuptinpis, ni imaman yärakuptinpis, imanuy yarpaynin kakuptinpis, may nasyunch'u yurisha kaptinpis, pobre kayman ni kapoqniyoq kayman yurisha kaptinpis, imanuykarpis runa respetasha kachun.Jinarkur manam pipis juk niraqmi kay nenqachu nasyunninch'u mandanqanwan respetachikäriptin y wakin nasyunkunawanpis wakin runakunapita, wakin nasyun runakunapaq nenqanpita y nasyunkunach'u imanuy mandananpaq jaqepanqam mandaqnin, mana kikilankunapita kananpaq, mana imasi fiyupa ñakachinanpaq mandukuna nasyunninch'u.Lapan imaniraq karpis runakuna kawananmi respetachikur y libri munayninch'u y mana imapitasi manchakular.Manam pipis aronqanchu mana pägaptinqa. Chaynuy mana imantasi rurachikunqachu nirantisha runantanuy aruchikuyta. Chaynuy rurachikuyqa kananqa manam kanchu. Kananqa manam kanchu maych'u chaych 'üsi.Manam pipis kanqachu somaq maqasha, fiyupa ñakachishaqa, ashlishaqa mana ali kanqankamaqa mana 1runata jinaqa.Lapan runapaq kanmi maych'u chaych'u karpis respetanakunan y ali runapaq rikasha kanan, wakin runakuna kanqannuy.Lapan runapäsi iwal-lam mana jarupänakunanpaq kaykäqa, manam wakinkaqpäqa achkachu ni wakin kaqpäqa walkalachu, kay mana jarupänanpaq kaqwanqa iwal mana jarupasham kanqa. Lapanpis chaynuy mana jarupasha, kuydasha, mana ch'eqnipasham kanqa. Alikaq runata respetächenqa y mana ali ruraq runata kastiganqa. Kay runa mana jarupänakunapaq lapan nasyunpita qotukaykur rurakanqanta manam pipis amachayta pwendinchu chaywan respetachikuptin.Lapan runa mana jarupänakunanpaq kaykanqannuy mana rurapäkuptenqa, o "pipis manam chaynuychu, pitaq nin" chayta niptenqa aywachun jatun kaq manduman kijakunanpaq. Chay mandu chaych'u mana jarupänakunanpaq kanqantanuy ninanpaq chay jarupaq runata.Manam pitapis yanqa juchaynaqta kikinpa munaynilanpitaqa wich'qanqachu karselkunaman munanqan órakama. Chaypita manam pipis qarqonqachu maypita maych'u kanqanpitasi manaräsi shumaq musyaykorqa.Lapan runapämi kaykan mana jarupanakunanpaq, wakin jarupaptin iwal respetächikunanpaq. Juk runa runamasinta imasi pasaptin willakärinman lapan mayananpämi kijakuy rurakänanpaq. Jatusaq mandukuna imanuy kanqantasi rikananpaq, imanuy respetächikunanpaq kanqanta ninanpaq. Rasunpa o yanqa kanqanta musyananpaq jatun karselman ch'urakoq mandukuna.Pi runatapis mana "juchäkushata juchäkusham" niptin mana ruranqanta respetachikunanmi, manaräsi pipis rikaq o "rasunpam qam rurashkanki" nenqankamaqa jatunsaq mandukunach'u kejakushana karqa. Chaykama chay runa kuydasham kanman manaräsi rasunpa juchayoq kanqan musyakanqankama.Manam pipis juchäkonqanpita mastaqa ninmanchu pitapis nasyunninch'u o juk lädu nasyunch'usi, juchanta tariparurqa mananam chay juchäkonqan masmanqa ñakananpaq ch'urasha kanqachu pitapis ni imapitapis.Manam pipis mana kaqpita pitapis turyapanmanchu ali kakoqta manam washanta rimanmanchu jukpata, ni ima aykapitasi ni imawansi. Chaynuy wasinch'u kastankunawan ali tiyakoqta ni mayqantasi, ni kartan apachikonqankunach'üsi. Lapan pi runapäpis manam yanqaqa imatasi rimanmanchu. Chaymi ali kakoqta turyapaptenqa kanmi runata mana jarupänanpaq rurakanqan, kijakur chaywan respetachikunanpaq.Pi runapis nasyunnin rurich'u munanqanpam purikonqa manam pipis amachanqachu. Chaynuy nasyunnin rurich'u may markach'üpis munanqanch'u akraykur wasinta ruraykur tiyakuchun.Lapan runam libri nasyunninpita juk lädo nasyunman yarqoyta munarqa yarqonanpaq. Nirkorqa kanqalan nasyunninman kutiyta munaptinsi.Pi runasi imapitasi qatikach'aytukusha karqa maypasi ali kananpaq asheq aywakunmanmi juk lädu nasyunkunaman chaych'u ali kawananpaq.Kayqa manam mana alita ruranqanpita kijakuptin qeshpeqkunapächu, kay mana jarupänanpaq rurashakunata, ni kay ley rurasha kaqkunata mana ruray munaqpächu, ni mana käsuy munaqpächu. Lapan nasyunpita qotukaykur rurapäkonqanqa.Lapan runam juk nasyunman ch'ayarqa iskribikunan chay kanqanch'u markänu kayta munarqa.Manam pipis amachanmanchu juk runa nasyunninman iskribikuyta munaptin, ni nasyunninpita juk lädo nasyunman ashukuyta munaptin.Lapan runa olqopis, warmipis naqana uch'anman yarpayninman ch'ayarnaqa munarqa kasarakunqam. Lapanpämi imaniraq kastapäsi ni yana ni yoraq, may nasyun runa karpis ni imaman yarakoq karpis. Chaynuypa yarina juk familya juk wasita ruraykur tiyakärinan, kasararkur y kasaranqanpita rakikarpis lamitä pura rakipanakärinan iman aykankunatasi.Kasarakorqa kasarakärinan shumaq ishkankuna munanakärir-rämi. Ishkanpasi mana amachaq kaptinrämi, ishkankuna pipitasi mana amachasha kanan.Kasarakärenqan junaqpita rikakan juk familyanam. Chayta ruran lapan runa warmi kay pachach'u tiyaq, tiyapäakunqanpita walka walkala achkamanna mirapäkun, kayta respetachinanpaq imasi kaptin kanqa familyanmi y nasyun mandukunam.Lapan runapis respetachikonqam mana runa masin jarupänanpaq ima aykanpitasi kikinpa kananpaq, masta munarqa kikinpa kananpaq ashikunan.Manam pipis qarqosha qech'usha kanqachu kikinpapitaqa yanqa mana kaqpitaqa.Lapan runam ima ayka munanqanman yarpäkunan mana pipis chayta amachanmanchu. Chaynuy imamansi munanqanman yärakuchun. Manam pipis amachanmanchu yärakonqanpita juk yärakuyman tikrakuptin. Chaynuy yärakonqanpita achka runata o juk runalata willapar yach'achiptin y yach'akuyninta yärakonqanman rurachiptin.Lapan runam libri yarpach'akärinanpaq y yarpach 'akonqanta rimananpaq. Chayta manam pipis amachanmanchu ni chaypita rabyakunmanchu pay yarpayninta wakin runata willapaptin. Lapan runatam musyachinman maych'üsi imanuypasi, mayqan kasta rimaywansi musyananpaq.Lapan runam maych 'üsi imach'üsi qotukäpäkunman imatasi al ita rurananpaq kaptenqa, manam pipis amachanmanchu chayta.Manam pipis achka shuntakanqanman pushanmanchu mana munaqtaqa, chayman mana qotukayta munaptenqa.Lapan runam nasyunninch'u presidenti kananpaq yaykuyta pwedin. Mana kikin karqa jinan markach'u akrasha runapaq bótunan.Lapan runam iwal-la wakin runakuna jina, chaymi mandu kaymansi yaykuyta pwedin nasyunninpaq.Marka runam munayniyoq presidenti o juk niraq mandu kananpaq ch 'uraych 'u. Chay mandu ch'uranakuy kanan jinan marka nasyun runakunapitam. Kay ch'uranakuy kanqa mana qonqaypam imaypis. Lapan chay nasyunch'u iwal bótapäkunan. Chay bótuqa kanan pakaylapa o makinta alsaypa o papilch'u munanqanpaq iskribirkur jitaykuypa.Lapan runam imaypis achka qotukaykur aroqch'u käqa kawayninpaq pägasha kanman, aruykar imasi rurakunanpita mana manchakular kananpaq. Kay ali kaway y iwal kaway kikin nasyunpita kanan o juk lädo nasyunpita yanapasha kanan o achkaq runa qotukasha aroqpita yanapasha kanan, kikin runa mantinikunanpaq y wakin matinisha kananapaq.Lapan runa arunanmi maych'üsi, munanqanch'u aruyninta ashikunan mana aruyniynaq kananpita.Lapan runam iwal pägasha kanan ima aruych'u karpis. Manam kanmanchu juknin mas achka pägasha y jukaqnin mas walka pägasha juk junaq aruyninpita.Lapan runa aronqanch'u aroqkaqpäqa kananmi juk junaq gananqanman yapasha mas ali kananpaq, seguränan kikinta y familyanta imanuysi kanqantanuy, runa kayninta o juk imanaypasi seguränan o imanaypasi yanapasha kananpaq.Lapan runa imach'üsi arorqa sindicato nenqanta rurapäkunan lapan qotukakuykur i ma aykach 'üsi respetachikärinanpaq, imanuy respetachikärinanpaq kaykaqta rikaykur.Lapan runa aronqanpita jamanqam, jamaykur munanqanta rurananpaq, aronqanpita jamanman imay óra aroq yaykonqanta rikaykur, y chaynuy kada wata jamanman juk killa. Chay jamanqanpita pägasham kanan maych'ümi arun chaypita.Lapan runa y familyankuna kanman ali kawayniyoq ali mikuypita, ali rópasha, kikinpa wasin kanman, me~diku qeshyar jampikoq aywananpaq y wakin mas munanqankuna. Aronqanch 'u segurasha kanman qeshyaqtukur byudo kedarur, aronqanch'u däflakurur, chachayarur o imasi juk niraq pasaptin mantinikunanpaq.Mamanpis wamrapis iwal kuydasham kanan ospitalch'u warmi qeshyakuruptenqa. Lapan wamra chaynuy shumaq atendisha kanan käsadu kikin warminch'u karpis o mana kasädu warminpita juk warmich'u karpis.Lapan runam eskwelaman yach'akoq aywanan. Eskwelach'u yach'akonqanpitaqa manam pipis ni pitapis päganqachu, iskribiyta liyiyta yach'akunan primarianta ushanqankama. Kaykama lapan runam yaykunman yach'akunanpaq. Mas imapäsi yach'akuyta munaptenqa kanqa mas jatun eskwelakuna chaych'u ima yach'aymansi yaykunanpaq. Munaqkaqpäqa kanqa jatun eskwela imapäsi yach'akoqpäqa pi maypäsi lapanpämi kanqa.Yach'akonqaqa kikin yach'aq runa kananpämi, imanuy mana runa jarupänanpaq respetachikunanpämi. Manan pipis turyapasha kananchu alita imatasi rurakuptin. Asta mas ali kapäkuy ali kawakäriy mana liytur, mana pelyar wakin juk lädo nasyunkunawansi. Chaynuy achka imaniraq qotukaqkunawanpis, imaman yärakoqkunawanpis. Chaynuy karqa kapäkonqa alita rurar ali kawar kay lapan nenqantamuy kumpliptin.Taytankunaman akranan wamranpaq imapaq yach'akuymansi yaykunanpaq.Lapan runa libri yach'anqan markach'u kustumbrinkunata rurananpaq y rikananpaq, imatasi rurayta yach'arqa jina rurakuchun yach'anqankunata. Chaynuy markanch'u imatasi alita ruraptenqa chaych'u yanapächun.Pi runa imata ruranqanch'üsi alita yarqarachimuptenqa mana pipis ruranqanta rikakarachimuptenqa; chay rikakächimoqmi dweño kanan, paypa jutinch'u kanan. Chaynuy librukunach'u o librukunata kikinpa yarpaynilanwan iskribimorqa jutinch'ümi kanan. Chaynuy imatasi kikin ali ruranqanta rikakachimuptin kanqa. Manam juk rurakonqanta "noqam dweño kä" nir charikurkunmanchu ni jutinta ch'urachikunmanchu. Chaynuy ruraqpäqa kanmi leykuna respetachikunanpaq.Lapan runam kay mana jarupänakunanpaq rurakanqanta respetänan. Chaynuy imata rurana kaptinsi juk lädo nasyunkunawansi shumaq kachun. Kay leykuna nenqannuy rurakächun y shumaq rasunpa rurakächun.Lapan runa markach'u tiyaqkäqa ruranan lapan imanuy wakin rurapäkonqannuy chayta respetänan. Chaynuy lapanta rurar respetaptin markanch'u imatapis alita rurapäkonqa. Chay'nuy kikinpis alipaq rikasha kanqa. Chawraqa musyanqa markach'u imata rurana kanqantapis.Lapan nenqantanuy markach'u rurar y respetachikur mana piwanpis jarupächikur kaptin mana pipis amachanmanchu kawayninch'u. Lapan runapis kapäkunan ali kawaych'ümi imanuy leykuna nenqannuy, chaynuy lapanta respetar, wakin runakunawan mana imatasi ninakur kawapäkunanpaq, ali yarpayninwan yarpach'akur, wakin runakuna ali kanqanta rikananpaq, chaynuy achka runa qotukaykur aroqch'u karpis.Kay mana runa jarupänakunanpaq kanqanta manam pipis amachayta o ama chayta rurashunchu" nir lapan ruraqkunata ninmanchu. Lapan nasyunpita runakuna qotukaykur runakuna respetachikunanpaq rurapäkonqanta.Kay respetachikunanpaq kaykaq rurapäkonqanch 'üqa manam ima leysi nasyunpa kaqtaqa rurakayta pwedinchu ni rurakashachu. Chaynuy walka qotukasha o juk runa ruranalanpächu kay mana jarupänakunapaq kaykaq. Chaynuy mana pipis kay ruraych'u rimanqankunata illakächiyta pwedinchu.Pachantin ayllu wawaq allin kausaypi kananta yuyaykuspan, kay kamachikuy paqarin. Runaq kausay qasi kusi kausaypi kananpaq, tukuy llakipi kaspapas "justicia" taripananpaq. Kikin runakayninta runa masinkunawan reqsichispa kausananpaq.Runaq runa kayninta sarunchasqata rikuspan, wakin ima mil lay salqa runakunaq runa masinta ku'muchisqanta, waqachisqanta rikuspan, kay ancha sut'i kamachikuykuna rikhurin, ashwan allin, ashwan sumaq kausay runaq taripananpaq; mana imamanta manchakuspa, mana yarqayta muchuspa, sut'i simipi rimarispa qasi kausaypi kananpaq.Runapaqpuni tukuy ima allinkunapas kamasqa karqan. Chay kamasqa kasqanta reqsispan; "derechon" kasqanta yachaspan kay simikuna kamakun qharipas warmipas kushkachasqalla kausanankupaq, sapa p'unchay ashwanta jananchakuspa. Kausanankupaq: paykuna ukhupipas, llapa ayllu runa uldiupipas, sapanka runataqmi tukuy llakimanta qespisqalla purikunan, llapa "mundo" pachantinman qasi kausay mast'arikunanpaq.Teqse muyuntin "munduq" "estadonkuna" juñuykunakuspan, ancha allinta rimanakunku "Organización de las Naciones Unidas" sutita churaykukuspa. Jina sumaqta, allinta yuyayukuspataq, ruwaspataq, juq sonqolla kamachinakunku yanapanakunankupaq, runaq runakayninta, qespesqa kayninta, tukuy "derechunta" junt'achinankupaq.Chay rimasqanku junt'akunanpaqtaqmi, jatun "Asamblea" nisqa, ancha sut'inta qowanchis kay "Declaración Universal de los Derechos Humanos" qelqapi, llapa llaqtakuna ch'ullallata yuyaykuspa runaq allinkayninta tajyachinanpaq, chay allin kamachikuy simikuna junt 'akunanpaq.Kaqllataqmi reqsichina, yachachina qhipa wiñay runamanpas, waynakunamanpas ashwan allinta paykuna junt'achinanpaq ashwan allin yuyaytawanpas yapanankupaq, kikin "nacion-ninkupipas", pachantin nacionkunapipas.JATUN RIMANAKUYPI CHANINCHASQA KAMACHIKUYLlapa runan kay pachapi paqarin qispisqa, "libre" flisqa, allin kausaypi, chaninchasqa kausaypi kananpaq, yuyayniyoq, yachayniyoq runa kasqanman jina. Llapa runamasinwantaqmi wauqentin jina munanakunan.Kay jatun kamachikuyqa llapa runapaqmi, qasilla qespisqalla purikunanpaq, pipas kachun, mistipas, runapas, yuraqpas yanapas; warmipas, qharipas. Taytachakuna mamachakunapi i-ñiqpas. Pacha Mama yupaychaqpas; imayna yuyaykuq runapas. May llaqtayoqpas; wajchapas, qhapaqpas.Llapan runan kausaypachapaq kamasqa, mana piqpa rimapayasqantaqmi purikunan kausanan p 'unchaykama.Manan pipas runaq chitasqan kamachipi puriyta atinchu. Runawan yanachikuyqa unayñan tukukapun, kay "Declaración de los Derechos Humanostaq" chaninchan chay tukukuyninta, wiñaypaq. Yanachikuyqa qonqaypachaman churasqan kapun.Manan pipas, peqpapas, k'irisqan, muchuchisqan, k'umuchisqan kananchu.Llapa runaq "derechunmi", maypipas runa jina "respetasqa" kananpaq.Leypaq-qa, jatun kamachikuypaq-qa llapa runapas kikillan, "igual-lían kanchis; mana pitapas ajílaspa, mana pitapas t'aqarparispa.Llapa runapaq churasqan sapanka "nacionpi", jatun llaqtapi "tribunalkuna", "leywan", "amparakunanpaq" piña mayña runakayninta sarunchayta munaqtinpas.Manan pipas yanqa qasinmantaqa muchuy wasipi wesq'asqapas, Ilaqtanmanta qarqosqapas kayta atinchu.Llapa runapas, imamantaña juchachasqa kaspapas, "tribunalpa" uyarisqanmi kanan; chayman jina juchayoq kasqanpas, mana juchayoq kasqanpaq yachakunanpaq.Jayk'an juchachasqa runaq-qa, kanmi "derechon" manan juchayoqcho kani, ninanpaq "justicia" taripanankama.Allin ch'uyaman "justicia" chayaspa, ima muchuymanpas churana, juchanman jina.Manan piqpa imayna kausakusqantapas tapupakuyta atinchischo. Manataqmi imaynatas warminwan, wawankunawan tiyan chaytapas yachayta munananchischu. Manan runaq allin kasqanta, "honranta", allin runa kasqanta panpachanachu; Chaykuna ruwasqamantaqa "leymi" muchuchinan. Chay tukuywanpis, manan pipas qelqa apachisqanchista, "carta" chaskinanchista pakallapi, mana yachasqanchis "liita" yachayta atinchu. Llapa runan chay mana chaninmanta "libre" l:anan, "leypa" "protejisqanLlapa runan may munasqantapas purikunan, tiyananpaqtaq may llaqtatapas, may cheqastapas aj llakunan."Nacion-ninmanta" lloqsispapas kaqmi kutiykampuyta atillantaq.Cheqnisqaña, qatiykachasqaña kaspapas, piqpa wasinpipas, maypipas pakuykukuyta atinmi, may "nacionpipas", may llaqtapipas, may cheqaspipas.Manan "común" juchayuqman aypanchu kay "derecho".Llapa runakunaq "derechunmí juj nacionalidadniyoq" kay. Llapataqmi mayqen naciontapas tiyananpaq ajllakuyta atin. Chaymantaqa manan pipas jark'akuyta atinchu.Manataqmi pipas, maypas "nacionalidadninchista" qechuyta atinchu, nitaq juj "nacionalidad" aj llakunanchista tatichiyta atinchu.Qharipas warmipas junt'asqa watanman chayaspaqa "casarakuyta" atin piwanpas maywanpas, mana piqpa jark'akusqan, yuraqwanña yanawanña, paykuna pura tinkuku, munanakunku chayqa.Warmi qhari wawakunantin tiyaspataqmi allin rimanakuypi tiyananku, kikin "derechuyoq" juj sonqolla tiyaspapis, t'aqanakuspapis.[Missing?]Llapa runaqmi kanan jallp'apas, wasipas, tukuy ima kausaypas, pay sapanpa, llank'ananpaqpas, wakipi llank'ananpaqpas.Manan piqpa kaqninpas qechuy atikunchu.Llapa runan yuyaykukuyta, jamut'ayta atin yuyaychakusqanman jina. Manan pipas chaytaqa jark'ayta atinmanchu. Kaqtaqmi ima "religionpipas" kausayta atin tukuy runaq yachashasqan.Tukuy runapas umanpi yuyaykusqantan rimarinan manapitapas manchakuspa. Yuyaykusqantataqmi pachantin runaman, teqsi muyuntin, lluy "munduntin" runaman riqsichinan yachananpaq. Sut'in rimaqtan pacha kamaq taytachapas yanapan. Chay yuyaykukusqanmantaqa, ruwasqanmantaqa manan pipas cheqniytapas, juchachaytapas atinchu.Pi runapas, may runapas juñunakuytaqa atinmi. Runa juñunakuyqa kananpunin; allin rimanakuypaq, sumaq rimanakuypaq-qa.Ichaqa, manataqmi pipas tanqasqaqa, mat'isqaqa, ima juñunakuymanpas jaykunanchu.Llapa runapas atinmi llaqtanta "nacionninta" kamachiyta; chaypaq ajílasqa, chaypaq churasqa kaspaqa; pay kikinpas, mashki mink'anta churaspapas.Kushkallan llapa runapas kanchis, llapataqmi kamachikuq kaytapas atinchi Llaqtaq munayninmi kamachikuqtaqa jurqon, llapa runamante jujta ajílaspa sumaq jatun rimanakuypi, "eleccionispí ajílaspa.[Missing?]Llapa runan, imaynan kausasqanman jina llaqtanwan, "nacionninwan" qochikunan mikhuytapas, tukuy ima kausaytapas; yachaytawanpas, yachayninman yapananpaq, chaywantaq jananchasqa runa kananpaq.Llapa runapaq kamasqan llank'ayqa, sapanka runataqmi ajllakunan iman munasqan llank'ayta.Tukuymi llank'ananpaq yanapasqa kanan. Yanqa, qasi kaytaqa mana runa atinchu. Runaqa chanintan, llank'asqanman jina chaskinan "salariontaqa".Llapa runan chaskinan kallpanpa chanintaqa, paypa kausananpaq jina; warminpa, wawankunaq kausananpaq jina. Manachaytaqmi llaqta runa yanapanan.Tukuy runan "sindicato" "organizayta" atin; jinallataq "sindicalizado" "derechun" "respetachinanpaq".Llapa llank'aq runapaqmi samana p'unchayqa churasqa. Kikillantaqmi, kaqllataqmi "vacaciones" ñisqa, sapa wata aslíapas juj killa samayniyoq kanan mana llankaspa "pagasqa".Llapa runapaqmi kanan allin kausay, kaqllataq warminpaqpas, wawankunapaqpas. Kananmi mikliunanpas, wasinpas, p 'achanpas; kanantaqmi janpiqnin "medicupas". "Seguro Socialpas" kananmi paypaq-qa mana llank'ayta atiqtin, onqoqtin; warmin wañuqtin, ima llakipiña kaqtinpas.Wachakoq warmiqa rikusqan qhawasqan kanan. Wawakunapas kaqllataqmi kanan; "Casadoq" wawanpas, mana "casadoq" wawanpas.Tukuy runapaq churasqan "escuela", "colegio", "educación", llapataqmi chaykunata chaskinan mana qolqellamanta.Jatun yachaywasimantaqmi jaykunan ashwan umayuq, yuyayniyoq, jamautayoq jina."Educacionqa" llapa runaq ashwan allinruna kananpaqmi, llapa runamasintin munanakunanpaqmj, maymantaña kaqtinpas, may llaqtayuqña kaqtinpas.Llapa runan reqsinan jatun yachayniyoqpa yachayninkunata, chaymi "ciencia" nisqa, llapan reqsinan tukuy sumaq ruwaykunata: "artes" sutiyoq.Llapa runan yachanan, aypanan jatun yachay, kausay yachay, ashwan jatun "filosofía" nisqa jamutay kuraq yachayta.Sapanka runan munannanchis kay jatun kamachikuy simikunaq juntakunanta, llapa pachantin, "munduntin" llaqtakunapi.Ayllunchispi kausaq runataqa, llaqtanchis runataqa, anchatan, munana, yupaychana; ayllun, llaqtan sapanka runatapas uywawanchis, wawanmi kanchis.[Missing?][Missing?]Kay jatun kamachikuy simikunaqa manan juj runallapaqchu; manataqmi "nacionkunaq" kamacheqkunallapaqchu, llapa runaq allinninpaqmi, pachantin llaqtakunapitaqmi junt'akunan.ÑAUPAQ NISQA SIMIKUNAPerú "paisninchisqa" "munduntinpi paiskunamanta" ashwan ashkha rijchayniyoqmi, chay raykupischá llapa runaq sonqonman chayan, chaypistaqchá ch'ulla kausayllapi kan runaq llaqtan.Kay "nacionninchispin" imaymana rijch 'aq runapas; imaymana simi rimaqpas; imaymana yachayniyoqpas juñuykunakun kushka, ancha unay watakunamantaña. Yunkayoq, qhiswayoq, punakunayoq ancha jatun jallp'api.Chaymi kay "patriapi" tiyaq "peruano" runamasinchiskunaqa, kausayninku allin ñanman churay munaqkunaqa, sapa kuti, sapa p'unchay sumaq rimanakuypi kanan, sonqonkuq ashwan allinta tinkunanpaq, ñaupa pacha allin runakuna jina kausananpaq.Kunan kamachiqninchis "gobiernon" musoq kausayman jaykunanchista munan; ashwan k'apaj chaninchasqa allin kausaypi kananchista munan. Jinataqmi juñunaykusqa "nacionkunata", "Naciones Unidas" nisqata, tawachunka watanpi, jaywarin kay runasimiman t'ijrasqa JATUN KAMACHIKUYTA, "Declaración Universal de los Derechos Humanos" nisqata.Wakin pisi runakunallaq rimasqan simikunamanwanpas t'ijrakunmi kay nisqanchis Jatun Kamachikuyqa, mana piqpa kausaynin, mana piqpa yachaynin tanqasqa, wijch'urparisqa kananpaq; llapa jatun suyunchispi tantaykusqa llaqtakunaq jananchakunanpaq. Kayta ruwaspan "gobiernonchispa" allin yuyaykusqanta, tukuy sonqota churaspa, Perú kamachisqanta sut 'inchasun. Runasimipi rimaspan pachantin llaqtakunawan rimanakusun.Herwekî nasîna weqara pêgirê hemû endamên malbata mirovî û mafên wan ên wekhev û (jênager) bingehe azadî, dad û aşitiya cihanê pêk tîne,Herwekî nenasîn û piçûkdîtina mafên mirov rê dan barbar ku wijdana mirovhiyê didin isyanê û avakirina cihaneke ku tê de ewê heyinên mirovî di peyivîn û bawerkirinê de serbest bin, ji xof û belengaziyê rizgar bin wek xweziya bilindtirîn a mirov hate îlan kirin,Herweki bingehî ye ku mafên mirov ji alî rejîmeke hiqûqî bên parastin ji bo ku mirov mecbûr nemîne, wek çara dawîn, li dijî zorkarî û zulmê rabe,Herkekî teşwîqa pêşvebirina peywendiyên dostaniyê di navbera neteweyan de bingehî ye,Herwekî gelên Neteweyen Yekbûyî di Destûrê de ji nû ve baweriya xwe ya bi mafên bingehî yên mirov, di nav weqar û rûmeta kesê mirovî de û di wekheviya mafên mêr û jinan de, dane zanîn û diyar kirin ku ew biryardar in ku arîkarî bidin pêşveçûna çivakî û bicihkirina mecalên çêtir ên jiyanê di nav serbestiyeke mestir de,Herwekî dewletên endam qewl dane, ku bi hevkariya Teşkîlata Neteweyên Yekbûyî, riayeta gerdûnî û fiîlî ya mafên mirovî û azadiyên bingehî ewle bikin,Herwekî têgihiştineke hevbeş a van maf û azadiyan ji bo bi temamî bicîhanîna vê teahudê ji giringiya bilindtirîn e, Civîna Gelemperî vê Danezana Gerdûnî ya Mafên Mirovîwekî îdeala hevbeş a ku hemû gel û hemû netewe dixwazin bighênê ji bo ku hemû kes û hemû organên civakê, ev Danezan timî di bîr de, bi hînkirin û hêvotinê bixebitin ku riayeta van maf û azadiyan pêşve bibin û bi tedbîrên berebereyî yên neteweyî û navneteweyî, nasîn û bicihanîna gerdûnî û fiîlî yên wan him di nav gelên dewletên endam bi xwe him di nav yên erdên ku li jêr hukmê wan de ne ewle bikin.Hemû mirov azad û di weqar û mafan de wekhev tên dinyayê. Ew xwedî hiş û şuûr in û divê li hember hev bi zihniyeteke bratiyê bilivin.Heryek, bê tu cihêyî, nemaze ya nijad, reng, zayend (cisn), ziman, ol, ramana siyasî an her ramana din, eslê neteweyî an civakî, serwet, zayîn an her rewşeke din, xwediyê hemû maf û hemû azadiyên ku di vê Danezanê de hatine daxuyankirî ye.Bi serde, ewê tu cihêyî neyê kirin ji ber statuya siyasî, hiqûqî an navneteweyî ya welat an erdê ku kesek jê tê, heke ev welat an erd serbixwe, li jêr dest, ne xweser (otonom) an li jêr her tahdîda din a serweriyê be an na.Herkes xwedî mafê jiyan, azadî û ewleyiya şexsê xwe ye.Ewê tukes di koletî an bindestiyê de neyê girtin; koletî û bazirganiya koleyan bi hemû teşeyên xwe ve qedexe ne.Ewê tukes nebe tabiê şkence an ceza û muameleyên hov, namirovî an xirabker.Herkes xwediyê mafê nasîna li hemû ciyan a şexsiyeta xwe ya hiqûyî ye.Hemû mirov li ber qanûnan wekhev in û bê ciheyî xwediyê mafê parastineke wekhev a qanûn in. Hemû mirov li hemberî her cihêtiya ku vê Danezanê ihlal dike û li hemberî her navtêdana cihêtiyeke wilo xwediyê mafê parastineke wekhev in.Herkes maf heye ku li hemberî kirinên ku mafên bingehî yên ku qanûna bingehî an qanûn jê re dinasin ihlal dikin, serî li mehkemeyên neteweyî yên selahiyetdar bixe.Tukes nikare bi awayekî kêfî bê girtin, hebs an sirgûn kirin.Herkes, di wekheviyeke temamî de, maf heye ku doza wî li ber mehkemeyeke serbixwe û bê alî bi awayekî adil û eşkere bê bihîstin ji bo diyarkirina maf û wacibên wî û ya her tawana curmî li dijî wî.Her kesê ku bi kirineke curmî tê tawanbar kirin bêrî tê hesibîn ta ku sûcê wî di mehkemeyek eşkere, ku hemû garantiyên ji bo parastina wî pêwist ewle kiribe, bi awayekî qanûnî were îsbat kirin.Tukes nayê ceza kirin ji ber kirin an nekirinên ku di gava pêkhatina xwe de li gora qanûna neteweyî an navneteweyî ne sûc bûne.Nabe ku tukes bibe amanca têkilbûnên kêfî yên nav jiyana wî ya arizî, malbata wî, mala wî an nameyên wî, an ziyangihandina şeref û şana wî. Herkes xwediyê mafê parastina qanûn e li hemberî têkilbûn û ziyangihanên wilo.Mafê her kesî heye ku di nav tixûbên dewletekê de bi serbestî hatûçûnê bike û cihê mayîna xwe bibijêre.Herkes maf heye ku ji her welatî, yê wî bi xwe jî tê de, derkeve û vegere welatê xwe.Herkes maf heye ji ber zordestiyê li welatên din daxwaza penahê bike û bibe penabêr.Ev maf nikare bê xwastin ji bo taqîbatên bi rastî ji ber sûceke adî an ji ber kirinên dijî amanc û bingehên Neteweyên Yekbûyî.Herkes maf heye bibe xwediyê netewahiyekê (miliyetekê).Tukes nikare bi awayekî kêfî ne ji netewahiya xwe ne jî ji mafê netewahî guhartinê bête bêpar kirin.Ji temenê (emrê) balixiyê pê ve, mêr û jin, bê tu tahdîdên ji ber nijad, netewahî an olê, maf hene ku hev mehr bikin û malbatek deynin. Li hemberî zewacê, di domahiyê zewacê û di dema berdanê de ew xwedî mafên wekhev in.Mehr tenê bi erêkirina serbest û temamî ya jin û mêr dikare bête birrîn.Malbat hêmana xwezayî û bingehî ya civakê ye û xwedî maf e ku ji alî civak û dewletê ve bête parastin.Herkes maf heye ku bi serê xwe an tevî kesên din bibe xwedî mulk.Tukes nikare bi awayekî kêfî ji mulkê xwe bête bêpar kirin.Herkes mafê azadiya fikr, wijdan û olê heye; azadiya ol an bawerî guhartin û azadiya ol û baweriya xwe bi tenê an bi hev re him eşkere him arizî, bi hînkirin, emel, îbadet û bicihanîna ayînan nîşandanê jî di nav vî mafî de ne.Herkes mafê azadiya fikr û îfade heye; mafê ji ber ramanên xwe nehatin êşandin û herweha mafê bêî nasîna tu sînoran û bi her cure navgînan li agahdariyan û fikran gerîn, wan bi dest xistin û îfade û belavkirin dikevin nav vî mafî.Herkes mafê azadiya aramane civîn û komelê danînê heye.Tukes nikare bête mecbûr kirin ku bibe endamê komeleyekê.Mafê her kesî heye ku rasterast an jî bi riya nemînendeyên xwe yên bi serbestî helbijartî di hukûmeta welatê xwe de beşdar bibe.Herkes maf heye ku di mercên wekheviyê de ji xizmetên giştî yên welatê xwe kelk (istifade) bigire.Viyana (îradeya) gel bingehê otorîteya hukûmetê ye; divê ku ev viyan xwe di helbijartinên durust ên ku di demên dewrî de, bi raya gerdûnî, wekhev û dengdana dizî an li gora awayeke hevrûmet a ku azadiya dengdanê ewle bike, xwe diyar ke.Herkes, wekî endamê civakî, mafê ewleyiya sosyal heye; Ew mafdar e ku bi riya xebata neteweyî û hevkariya navneteweyî û li gora tenzîm û hatiniyên her dewletê, doza bidestxistina mafên aborî, civakî û çandî yên ku jo bo weqara wî û geşbûna serbest a şexsiyeta wî ferz in, bike.Herkes mafê xebatê, serbest bijartina xebata xwe, şertên adil û musaîd ên xebatê û parastina li dijî bêkariyê heye.Herkes, bêî tu cihêyî, maf heye ku ji bo xebateke wekhev heqek wekhev bistîne.Herkesê ku dixebite mafê meaşek adil û têrker ê ku dikaribe ji wî û ji malbata wî re jiyaneke şayanê weqara mirovî ewle bike û heke pêwîst be bi îmkanên din ên parastina sosyal bê temam kirin, heye.Herkes maf heye ku ji bo parastina menfaetên xwe sendîka deyne û bikeve nav sendîkan.Herkes mafê bihndan (istirahet) û demên serbest û nemaze tahdîdeke maqûl a dema xebatê û tatîlên dewrî yên bi meaş heye.Herkes mafê sewiyeke jiyanê ku têra ewlekirina saxî û rehetiya wî û ya malbata wî bike heye, nemaze ji bo xwarin, lixwekirin, mal, lênerîna tibbî, wisa jî ji bo xizmetên sosyal ên pêwîst û mafê ewleyiyê di rewşa bêkarî, nexweşî, seqetî, bîtî, pîrî an di rewşên din ên windakirina îmkanên xwe yên jiyanê ji ber sedemên dervavî viyana wî.Dêyîtî û zarotî mafên arîkarî û lênêrîneke taybetî hene. Hemû zaro, çi yên di zewacê de bûyi çi yên dervayî zewacê, xwediyên eynî parastineke civakî ne.Herkes mafê hînbûnê heye. Divê ku hînbûn belaş be, qet nebe hînbûna destpêkî û bingehî. Divê ku hînbûna teknîk û meslekî bi firehî belav be û xwendina bilind bi wekheviyeke temamî ji hemû kesan re, li gora şehrezayiya wan, vekirî be.Divê ku hînkirin geşkirina temamî ya şexsiyeta mirovî û xurtkirina siyaseta mafên mirovî û azadiyên bingehî amanc bigre. Divê ku ew arîkarî bide têgihîştin, musameha û dostaniya nav hemû netewe û hemû komên nijadî an olî, wisa jî pêşveçûna çalakiyên Neteweyên Yekbûyî ji bo xwedîkirina aşîtiyê.Dê û bav xwediyê mafê pêşîkî ê bijartina cureyê hînbûna zarokên xwe ne.Herkes mafê bi serbestî beşdarbûna jiyana çandî ya civakê, ji huneran kelkgirtinê û beşdarbûna pêşveçûna zanistî û encamên wê heye.Herkes mafê parastina menfaetên manewî û maddî yên ku ji ber berhema zanistî, edebî û hunerî ya ku ew bi xwe çêkerê wê ye heye.Mafê her kesî yê ji bo nîzameke civakî û navneteweyî ya wisan heye ku maf û azadiyên di vê Danezanê de berpêşkirî bikaribin tê de bi temamî bêne cih.Herkes erk (wezîfe) hene li hember civakê, ya ku tenê tê de geşbûna serbest û temamî ya şexsiyeta wî mimkin e.Di bikaranîna maf û azadiyên xwe de heryek tenê bi hukmên ku qanûn tenê ji bo ewlekirina nasîn û qedrê maf û azadiyên kesên din û ji bo bicihanîna xwastiniyên rast ên exlaq, pergala giştî û refeha gelemper di civakeke demokratîk de daniye, tê tahdîd kirin.Ev maf û azadî, di tu rewşê de, nikarin li dijî amanc û bingehên Neteweyên Yekbûyî bên bi kar anîn.Tu hukmekî vê Danezanê nikare bê tefsîr kirin wekî ku tu maf dide dewletekê, komekê û kesekî ji bo kirina karekî an pêkanîna kirinekî ku rakirina maf û azadiyên ku tê de hatine berpêş kirin amanc bigre.اعتُمد بموجب قرار الجمعية العامة 217 ألف (د-3) المؤرخ في 10 كانون الأول / ديسمبر 1948.لمّا كان الاعتراف بالكرامة المتأصلة في جميع أعضاء الأسرة البشرية وبحقوقهم المتساوية الثابتة هو أساس الحرية والعدل والسلام في العالم.ولما كان تناسي حقوق الإنسان وازدراؤها قد أفضيا إلى أعمال همجية آذت الضمير الإنساني. وكان غاية ما يرنو إليه عامة البشر انبثاق عالم يتمتع فيه الفرد بحرية القول والعقيدة ويتحرر من الفزع والفاقة.ولما كان من الضروري أن يتولى القانون حماية حقوق الإنسان لكيلا يضطر المرء آخر الأمر إلى التمرد على الاستبداد والظلم.ولما كانت شعوب الأمم المتحدة قد أكدت في الميثاق من جديد إيمانها بحقوق الإنسان الأساسية وبكرامة الفرد وقدره وبما للرجال والنساء من حقوق متساوية وحزمت أمرها على أن تدفع بالرقي الاجتماعي قدمًا وأن ترفع مستوى الحياة في جو من الحرية أفسح.ولما كانت الدول الأعضاء قد تعهدت بالتعاون مع الأمم المتحدة على ضمان إطراد مراعاة حقوق الإنسان والحريات الأساسية واحترامها.ولما كان للإدراك العام لهذه الحقوق والحريات الأهمية الكبرى للوفاء التام بهذا التعهد.فإن الجمعية العامةتنادي بهذا الإعلان العالمي لحقوق الإنسانعلى أنه المستوى المشترك الذي ينبغي أن تستهدفه كافة الشعوب والأمم حتى يسعى كل فرد وهيئة في المجتمع، واضعين على الدوام هذا الإعلان نصب أعينهم، إلى توطيد احترام هذه الحقوق والحريات عن طريق التعليم والتربية واتخاذ إجراءات مطردة، قومية وعالمية، لضمان الإعتراف بها ومراعاتها بصورة عالمية فعالة بين الدول الأعضاء ذاتها وشعوب البقاع الخاضعة لسلطانها.يولد جميع الناس أحرارًا متساوين في الكرامة والحقوق. وقد وهبوا عقلاً وضميرًا وعليهم أن يعامل بعضهم بعضًا بروح الإخاء.لكل إنسان حق التمتع بكافة الحقوق والحريات الواردة في هذا الإعلان، دون أي تمييز، كالتمييز بسبب العنصر أو اللون أو الجنس أو اللغة أو الدين أو الرأي السياسي أو أي رأي آخر، أو الأصل الوطني أو الإجتماعي أو الثروة أو الميلاد أو أي وضع آخر، دون أية تفرقة بين الرجال والنساء.وفضلاً عما تقدم فلن يكون هناك أي تمييز أساسه الوضع السياسي أو القانوني أو الدولي لبلد أو البقعة التي ينتمي إليها الفرد سواء كان هذا البلد أو تلك البقعة مستقلاً أو تحت الوصاية أو غير متمتع بالحكم الذاتي أو كانت سيادته خاضعة لأي قيد من القيود.لكل فرد الحق في الحياة والحرية وسلامة شخصه.لا يجوز إسترقاق أو إستعباد أي شخص. ويحظر الإسترقاق وتجارة الرقيق بكافة أوضاعهما.لا يعرض أي إنسان للتعذيب ولا للعقوبات أو المعاملات القاسية أو الوحشية أو الحاطة بالكرامة.لكل إنسان أينما وجد الحق في أن يعترف بشخصيته القانونية.كل الناس سواسية أمام القانون ولهم الحق في التمتع بحماية متكافئة عنه دون أية تفرقة، كما أن لهم جميعاً الحق في حماية متساوية ضد أي تمييز يُخل بهذا الإعلان وضد أي تحريض على تمييز كهذا.لكل شخص الحق في أن يلجأ إلى المحاكم الوطنية لإنصافه عن أعمال فيها اعتداء على الحقوق الأساسية التي يمنحها له القانون.لا يجوز القبض على أي إنسان أو حجزه أو نفيه تعسفاً.لكل إنسان الحق، على قدم المساواة التامة مع الآخرين، في أن تنظر قضيته أمام محكمة مستقلة نزيهة نظراً عادلاً علنياً للفصل في حقوقه والتزاماته وأية تهمة جنائية توجه له.كل شخص متهم بجريمة يعتبر بريئاً إلى أن تثبت إدانته قانوناً بمحاكمة علنية تؤمن له فيها الضمانات الضرورية للدفاع عنه.لا يدان أي شخص من جراء أداء عمل أو الإمتناع عن أداء عمل إلاّ إذا كان ذلك يعتبر جرماً وفقاً للقانون الوطني أو الدولي وقت الارتكاب. كذلك لا توقع عليه عقوبة أشد من تلك التي كان يجوز توقيعها وقت ارتكاب الجريمة.لا يعرض أحد لتدخل تعسفي في حياته الخاصة أو أسرته أو مسكنه أو مراسلاته أو لحملات على شرفه وسمعته. ولكل شخص الحق في حماية القانون من مثل هذا التدخل أو تلك الحملات.لكل فرد حرية النقل واختيار محل إقامته داخل حدود كل دولة.يحق لكل فرد أن يغادر أية بلاد بما في ذلك بلده كما يحق له العودة إليه.لكل فرد الحق أن يلجأ إلى بلاد أخرى أو يحاول الالتجاء إليها هربا من الاضطهاد.لا ينتفع بهذا الحق من قدم للمحاكمة في جرائم غير سياسية أو لأعمال تناقض أغراض الأمم المتحدة ومبادئها.لكل فرد حق التمتع بجنسية ما.لا يجوز حرمان شخص من جنسيته تعسفا أو إنكار حقه في تغييرها.للرجل والمرأة متا بلغا سن الزواج حق التزوج وتأسيس أسرة دون أي قيد بسبب الجنس أو الدين. ولهما حقوق متساوية عند الزواج وأثناء قيامه وعند انحلاله.لا يبرم عقد الزواج إلا برضى الطرفين الراغبين في الزواج رضى كاملا لا إكراه فيه.الأسرة هي الوحدة الطبيعية الأساسية للمجتمع ولها حق التمتع بحماية المجتمع والدولة.لكل شخص حق التملك بمفرده أو بالاشتراك مع غيره.لا يجوز تجريد أحد من ملكه تعسفا.لكل شخص الحق في حرية التفكير والضمير والدين. ويشمل هذا الحق حرية تغيير ديانته أو عقيدته، وحرية الإعراب عنهما بالتعليم والممارسة وإقامة الشعائر ومراعاتها سواء أكان ذلك سرا أم مع الجماعة.لكل شخص الحق في حرية الرأي والتعبير. ويشمل هذا الحق حرية اعتناق الآراء دون أي تدخل، واستقاء الأنباء والأفكار وتلقيها وإذاعتها بأية وسيلة كانت دون تقيد بالحدود الجغرافية.لكل شخص الحق في حرية الاشتراك في الجمعيات والجماعات السلمية.لا يجوز إرغام أحد على الانضمام إلى جمعية ما.لكل فرد الحق في الاشتراك في إدارة الشؤون العامة لبلاده ما مباشرة وإما بواسطة ممثلين يختارون اختيارا حرا.لكل شخص نفس الحق الذي لغيره في تقلد الوظائف العامة في البلاد.إن إرادة الشعب هي مصدر سلطة الحكومة، ويعبر عن هذه الإرادة بانتخابات نزيهة دورية تجري على أساس الاقتراع السري وعلى قدم المساواة بين الجميع أو حسب أي إجراء مماثل يضمن حرية التصويت.لكل شخص بصفته عضوا في المجتمع الحق في الضمانة الاجتماعية وفي أن تحقق بوساطة المجهود القومي والتعاون الدولي وبما يتفق ونظم كل دولة ومواردها الحقوق الاقتصادية والاجتماعية والتربوية التي لا غنى عنها لكرامته وللنمو الحر لشخصيته.لكل شخص الحق في العمل، وله حرية اختياره بشروط عادلة مرضية كما أن له حق الحماية من البطالة.لكل فرد دون أي تمييز الحق في أجر متساو للعمل.لكل فرد يقوم بعمل الحق في أجر عادل مرض يكفل له ولأسرته عيشة لائقة بكرامة الإنسان تضاف إليه، عند اللزوم، وسائل أخرى للحماية الاجتماعية.لكل شخص الحق في أن ينشأ وينضم إلى نقابات حماية لمصلحته.لكل شخص الحق في الراحة، أو في أوقات الفراغ، ولا سيما في تحديد معقول لساعات العمل وفي عطلات دورية بأجر.لكل شخص الحق في مستوى من المعيشة كاف للمحافظة على الصحة والرفاهية له ولأسرته. ويتضمن ذلك التغذية والملبس والمسكن والعناية الطبية وكذلك الخدمات الاجتماعية اللازمة. وله الحق في تأمين معيشته في حالات البطالة والمرض والعجز والترمل والشيخوخة وغير ذلك من فقدان وسائل العيش نتيجة لظروف خارجة عن إرادته.للأمومة والطفولة الحق في مساعدة ورعاية خاصتين. وينعم كل الأطفال بنفس الحماية الاجتماعية سواء أكانت ولادتهم ناتجة عن رباط شرعي أم بطريقة غير شرعية.لكل شخص الحق في التعلم. ويجب أن يكون التعليم في مراحله الأولى والأساسية على الأقل بالمجان، وأن يكون التعليم الأولي إلزاميا وينبغي أن يعمم التعليم الفني والمهني، وأن ييسر القبول للتعليم العالي على قدم المساواة التامة للجميع وعلى أساس الكفاءة.يجب أن تهدف التربية إلى إنماء شخصية الإنسان إنماء كاملا، وإلى تعزيز احترام الإنسان والحريات الأساسية وتنمية التفاهم والتسامح والصداقة بين جميع الشعوب والجماعات العنصرية أو الدينية، وإلى زيادة مجهود الأمم المتحدة لحفظ السلام.للآباء الحق الأول في اختيار نوع تربية أولادهم.لكل فرد الحق في أن يشترك اشتراكا حرا في حياة المجتمع الثقافي وفي الاستمتاع بالفنون والمساهمة في التقدم العلمي والاستفادة من نتائجه.لكل فرد الحق في حماية المصالح الأدبية والمادية المترتبة على إنتاجه العلمي أو الأدبي أو الفني.لكل فرد الحق في التمتع بنظام اجتماعي دولي تتحقق بمقتضاه الحقوق والحريات المنصوص عليها في هذا الإعلان تحققا تاما.على كل فرد واجبات نحو المجتمع الذي يتاح فيه وحده لشخصيته أن تنمو نموا حرا كاملا.يخضع الفرد في ممارسته حقوقه لتلك القيود التي يقررها القانون فقط، لضمان الاعتراف بحقوق الغير وحرياته واحترامها ولتحقيق المقتضيات العادلة للنظام العام والمصلحة العامة والأخلاق في مجتمع ديمقراطي.يصح بحال من الأحوال أن تمارس هذه الحقوق ممارسة تتناقض مع أغراض الأمم المتحدة ومبادئها.ليس في هذا الإعلان نص يجوز تأويله على أنه يخول لدولة أو جماعة أو فرد أي حق في القيام بنشاط أو تأدية عمل يهدف إلى هدم الحقوق والحريات الواردة فيه.ได้รับการรับรองและประกาศโดยข้อมติสมัชชาสหประชาชาติที่ 217 เอ (III) วันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2491โดยที่การยอมรับศักดิ์ศรีแต่กำเนิด และสิทธิที่เท่าเทียมกันและที่ไม่อาจเพิกถอนได้ของสมาชิกทั้งมวลแห่งครอบครัวมนุษยชาติ เป็นพื้นฐานแห่งอิสรภาพ ความยุติธรรม และสันติภาพในโลกโดยที่การไม่นำพาและการหมิ่นในคุณค่าของสิทธิมนุษยชน ยังผลให้มีการกระทำอันป่าเถื่อน ซึ่งเป็นการขัดอย่างร้ายแรงต่อมโนธรรมของมนุษยชาติ และการมาถึงของโลกที่ได้มีการประกาศให้ความมีอิสรภาพในการพูดและความเชื่อ และอิสรภาพจากความหวาดกลัวและความต้องการของมนุษย์ เป็นความปรารถนาสูงสุดของประชาชนทั่วไปโดยที่เป็นการจำเป็นที่สิทธิมนุษยชนควรได้รับความคุ้มครองโดยหลักนิติธรรม ถ้าจะไม่บังคับให้คนต้องหันเข้าหาการลุกขึ้นต่อต้านทรราชและการกดขี่เป็นวิถีทางสุดท้ายโดยที่เป็นการจำเป็นที่จะส่งเสริมพัฒนาการแห่งความสัมพันธ์ฉันมิตรระหว่างชาติต่างๆโดยที่ประชาชนแห่งสหประชาชาติได้ยืนยันอีกครั้งไว้ในกฎบัตรถึงศรัทธาในสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน ในศักดิ์ศรีและค่าของมนุษย์ และในสิทธิที่เท่าเทียมกันของบรรดาชายและหญิง และได้มุ่งมั่นที่จะส่งเสริมความก้าวหน้าทางสังคมและมาตรฐานแห่งชีวิตที่ดีขึ้นในอิสรภาพอันกว้างขวางยิ่งขึ้นโดยที่รัฐสมาชิกต่างปฏิญาณที่จะบรรลุถึงซึ่งการส่งเสริมการเคารพและการยึดถือสิทธิมนุษยชน และอิสรภาพขั้นพื้นฐานโดยสากล โดยความร่วมมือกับสหประชาชาติโดยที่ความเข้าใจร่วมกันในสิทธิและอิสรภาพเหล่านี้ เป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพื่อให้ปฏิญาณนี้สำเร็จผลเต็มบริบูรณ์ฉะนั้น บัดนี้ สมัชชาจึงประกาศปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนนี้ ให้เป็นมาตรฐานร่วมกันแห่งความสำเร็จสำหรับประชาชนทั้งมวล และประชาชาติทั้งหลาย เพื่อจุดมุ่งหมายที่ว่า ปัจเจกบุคคลทุกคนและทุกส่วนของสังคม โดยการคำนึงถึงปฏิญญานี้เป็นเนืองนิตย์ จะมุ่งมั่นส่งเสริมการเคารพสิทธิและอิสรภาพเหล่านี้ ด้วยการสอนและการศึกษา และให้มีการยอมรับและยึดถือโดยสากลอย่างมีประสิทธิผล ด้วยมาตรการแห่งชาติและระหว่างประเทศอันก้าวหน้าตามลำดับ ทั้งในบรรดาประชาชนของรัฐสมาชิกด้วยกันเอง และในบรรดาประชาชนของดินแดนที่อยู่ใต้เขตอำนาจแห่งรัฐนั้น
มนุษย์ทั้งปวงเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในศักดิ์ศรีและสิทธิ ต่างในตนมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยจิตวิญญาณแห่งภราดรภาพ
ทุกคนย่อมมีสิทธิและอิสรภาพทั้งปวงตามที่กำหนดไว้ในปฏิญญานี้ โดยปราศจากการแบ่งแยกไม่ว่าชนิดใด อาทิ เชื้อชาติ ผิว เพศ ภาษา ศาสนา ความคิดเห็นทางการเมืองหรือทางอื่น พื้นเพทางชาติหรือสังคม ทรัพย์สิน การเกิด หรือสถานะอื่น นอกเหนือจากนี้ จะไม่มีการแบ่งแยกใด บนพื้นฐานของสถานะทางการเมือง ทางกฎหมาย หรือทางการระหว่างประเทศของประเทศ หรือดินแดนที่บุคคลสังกัด ไม่ว่าดินแดนนี้จะเป็นเอกราช อยู่ในความพิทักษ์ มิได้ปกครองตนเอง หรืออยู่ภายใต้การจำกัดอธิปไตยอื่นใดทุกคนมีสิทธิในการมีชีวิต เสรีภาพ และความมั่นคงแห่งบุคคลบุคคลใดจะตกอยู่ในความเป็นทาส หรือสภาวะจำยอมไม่ได้ ทั้งนี้ ห้ามความเป็นทาส และการค้าทาสทุกรูปแบบบุคคลใดจะถูกกระทำการทรมานหรือการปฏิบัติหรือการลงโทษที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรมหรือ ย่ำยีศักดิ์ศรีไม่ได้ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับการยอมรับทุกแห่งหนว่าเป็นบุคคลตามกฎหมายทุกคนเสมอภาคกันตามกฎหมายและมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองของกฎหมายเท่าเทียมกัน โดยปราศจากการเลือกปฏิบัติใด ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองเท่าเทียมกันจากการเลือกปฏิบัติใด อันเป็นการล่วงละเมิดปฏิญญานี้ และจากการยุยงให้มีการเลือกปฏิบัติดังกล่าวทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับการเยียวยาอันมีประสิทธิผลจากศาลที่มีอำนาจแห่งรัฐต่อการกระทำอันล่วงละเมิดสิทธิขั้นพื้นฐาน ซึ่งตนได้รับตามรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายบุคคลใดจะถูกจับกุม กักขัง หรือเนรเทศตามอำเภอใจไม่ได้ทุกคนย่อมมีสิทธิในความเสมอภาคอย่างเต็มที่ในการได้รับการพิจารณาคดีที่เป็นธรรมและเปิดเผยจากศาลที่อิสระและไม่ลำเอียง ในการพิจารณากำหนดสิทธิและหน้าที่ของตนและข้อกล่าวหาอาญาใดต่อตนทุกคนที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดทางอาญา มีสิทธิที่จะได้รับการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าบริสุทธิ์จนกว่าจะพิสูจน์ได้ว่ามีความผิดตามกฎหมายในการพิจารณาคดีที่เปิดเผย ซึ่งตนได้รับหลักประกันที่จำเป็นทั้งปวงสำหรับการต่อสู้คดีบุคคลใดจะถูกตัดสินว่ามีความผิดทางอาญาใด อันเนื่องจากการกระทำหรือละเว้นใด อันมิได้ถือว่าเป็นความผิดทางอาญาตามกฎหมายแห่งชาติหรือกฎหมายระหว่างประเทศ ในขณะที่ได้กระทำการนั้นไม่ได้ และจะกำหนดโทษที่หนักกว่าที่บังคับใช้ในขณะที่ได้กระทำความผิดทางอาญานั้นไม่ได้บุคคลใดจะถูกแทรกแซงตามอำเภอใจในความเป็นส่วนตัว ครอบครัว ที่อยู่อาศัย หรือการสื่อสาร หรือจะถูกลบหลู่เกียรติยศและชื่อเสียงไม่ได้ ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองของกฎหมายต่อการแทรกแซงสิทธิหรือการลบหลู่ดังกล่าวนั้นทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งการเคลื่อนย้ายและการอยู่อาศัยภายในพรมแดนของแต่ละรัฐทุกคนมีสิทธิที่จะออกนอกประเทศใด รวมทั้งประเทศของตนเอง และสิทธิที่จะกลับสู่ประเทศตนทุกคนมีสิทธิที่จะแสวงหา และที่จะได้ที่ลี้ภัยในประเทศอื่นจากการประหัตประหารสิทธินี้จะยกขึ้นกล่าวอ้างกับกรณีที่การดำเนินคดีที่เกิดขึ้นโดยแท้ จากความผิดที่มิใช่ทางการเมืองหรือจากการกระทำอันขัดต่อวัตถุประสงค์และหลักการของสหประชาชาติไม่ได้
ทุกคนมีสิทธิในสัญชาติหนึ่งบุคคลใดจะถูกเพิกถอนสัญชาติของตนตามอำเภอใจ หรือถูกปฏิเสธสิทธิที่จะเปลี่ยนสัญชาติของตนไม่ได้บรรดาชายและหญิงที่มีอายุครบบริบูรณ์แล้ว มีสิทธิที่จะสมรสและก่อร่างสร้างครอบครัวโดยปราศจากการจำกัดใด อันเนื่องจากเชื้อชาติ สัญชาติ หรือศาสนา ต่างย่อมมีสิทธิเท่าเทียมกันในการสมรส ระหว่างการสมรส และในการขาดจากการสมรสการสมรสจะกระทำโดยความยินยอมอย่างอิสระและเต็มที่ของผู้ที่จะเป็นคู่สมรสเท่านั้นครอบครัวเป็นหน่วยธรรมชาติและพื้นฐานของสังคม และย่อมมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองจากสังคมและรัฐทุกคนมีสิทธิที่จะเป็นเจ้าของทรัพย์สินโดยตนเอง และโดยร่วมกับผู้อื่นบุคคลใดจะถูกเอาทรัพย์สินไปจากตนตามอำเภอใจไม่ได้ทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งความคิด มโนธรรม และศาสนา ทั้งนี้ สิทธินี้รวมถึงอิสรภาพในการเปลี่ยนศาสนาหรือความเชื่อ และอิสรภาพในการแสดงออกทางศาสนาหรือความเชื่อถือของตนในการสอน การปฏิบัติ การสักการะบูชา และการประกอบพิธีกรรม ไม่ว่าจะโดยลำพังหรือในชุมชนร่วมกับผู้อื่น และในที่สาธารณะหรือส่วนบุคคลทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งความเห็นและการแสดงออก ทั้งนี้ สิทธินี้รวมถึงอิสรภาพที่จะถือเอาความเห็นโดยปราศจากการแทรกแซง และที่จะแสวงหา รับและส่งข้อมูลข่าวสารและข้อคิดผ่านสื่อใด และโดยไม่คำนึงถึงพรมแดนทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งการชุมนุมและการสมาคมโดยสันติบุคคลใดไม่อาจถูกบังคับให้สังกัดสมาคมหนึ่งได้ทุกคนมีสิทธิที่จะมีส่วนร่วมในการปกครองประเทศตน โดยตรงหรือผ่านผู้แทนซึ่งได้รับเลือกตั้งโดยอิสระทุกคนมีสิทธิที่จะเข้าถึงบริการสาธารณะในประเทศตนโดยเสมอภาคเจตจำนงของประชาชนจะต้องเป็นพื้นฐานแห่งอำนาจการปกครอง ทั้งนี้ เจตจำนงนี้จะต้องแสดงออกทางการเลือกตั้งตามกำหนดเวลาและอย่างแท้จริง ซึ่งต้องเป็นการออกเสียงอย่างทั่วถึงและเสมอภาค และต้องเป็นการลงคะแนนลับ หรือวิธีการลงคะแนนโดยอิสระในทำนองเดียวกันทุกคน ในฐานะสมาชิกของสังคม มีสิทธิในหลักประกันทางสังคม และย่อมมีสิทธิในการบรรลุสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม อันจำเป็นยิ่งสำหรับศักดิ์ศรีของตน และการพัฒนาบุคลิกภาพของตนอย่างอิสระ ผ่านความพยายามของรัฐและความร่วมมือระหว่างประเทศ และตามการจัดการและทรัพยากรของแต่ละรัฐทุกคนมีสิทธิในการทำงาน ในการเลือกงานโดยอิสระ ในเงื่อนไขที่ยุติธรรมและเอื้ออำนวยต่อการทำงาน และในการคุ้มครองต่อการว่างงานทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับค่าจ้างที่เท่าเทียมกัน สำหรับงานที่เท่าเทียมกัน โดยปราศจากการเลือกปฏิบัติใดทุกคนที่ทำงานมีสิทธิที่จะได้รับค่าตอบแทนที่ยุติธรรมและเอื้ออำนวยต่อการประกันความเป็นอยู่อันควรค่าแก่ศักดิ์ศรีของมนุษย์สำหรับตนเองและครอบครัว และหากจำเป็นก็จะได้รับการคุ้มครองทางสังคมในรูปแบบอื่นเพิ่มเติมด้วยทุกคนมีสิทธิที่จะจัดตั้งและที่จะเข้าร่วมสหภาพแรงงานเพื่อความคุ้มครองผลประโยชน์ของตนทุกคนมีสิทธิในการพักผ่อนและการผ่อนคลายยามว่าง รวมทั้งจำกัดเวลาทำงานตามสมควร และวันหยุดเป็นครั้งคราวโดยได้รับค่าจ้างทุกคนมีสิทธิในมาตรฐานการครองชีพอันเพียงพอสำหรับสุขภาพและความอยู่ดีของตนและของครอบครัว รวมทั้งอาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย และการดูแลรักษาทางการแพทย์ และบริการสังคมที่จำเป็น และมีสิทธิในหลักประกันยามว่างงาน เจ็บป่วย พิการ หม้าย วัยชรา หรือปราศจากการดำรงชีพอื่นในสภาวะแวดล้อมนอกเหนือการควบคุมของตนมารดาและเด็กย่อมมีสิทธิที่จะรับการดูแลรักษาและการช่วยเหลือเป็นพิเศษ เด็กทั้งปวงไม่ว่าจะเกิดในหรือนอกสมรส จะต้องได้รับการคุ้มครองทางสังคมเช่นเดียวกันทุกคนมีสิทธิในการศึกษา การศึกษาจะต้องให้เปล่าอย่างน้อยในขั้นประถมศึกษาและขั้นพื้นฐาน การศึกษาระดับประถมจะต้องเป็นภาคบังคับ การศึกษาด้านวิชาการและวิชาชีพจะต้องเปิดเป็น การทั่วไป และการศึกษาระดับสูงขึ้นไปจะต้องเข้าถึงได้อย่างเสมอภาคสำหรับทุกคนบนพื้นฐานของคุณสมบัติความเหมาะสมการศึกษาจะต้องมุ่งไปสู่การพัฒนาบุคลิกภาพของมนุษย์อย่างเต็มที่ และการเสริมสร้างความเคารพต่อสิทธิมนุษยชนและอิสรภาพขั้นพื้นฐาน การศึกษาจะต้องส่งเสริมความเข้าใจ ขันติธรรม และมิตรภาพระหว่างประชาชาติ กลุ่มเชื้อชาติ หรือศาสนาทั้งมวล และจะต้องส่งเสริมกิจกรรมของสหประชาชาติ เพื่อการธำรงไว้ซึ่งสันติภาพผู้ปกครองมีสิทธิเบื้องแรกที่จะเลือกประเภทการศึกษาที่จะให้แก่บุตรของตนทุกคนมีสิทธิที่จะเข้าร่วมโดยอิสระในชีวิตทางวัฒนธรรมของชุมชน ที่จะเพลิดเพลินกับศิลปะ และมีส่วนในความรุดหน้า และคุณประโยชน์ทางวิทยาศาสตร์ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองผลประโยชน์ทางจิตใจและทางวัตถุ อันเป็นผลจาก ประดิษฐกรรมใดทางวิทยาศาสตร์ วรรณกรรม และศิลปกรรมซึ่งตนเป็นผู้สร้างทุกคนย่อมมีสิทธิในระเบียบทางสังคมและระหว่างประเทศ ซึ่งจะเป็นกรอบให้บรรลุสิทธิและอิสรภาพที่กำหนดไว้ในปฏิญญานี้อย่างเต็มที่ทุกคนมีหน้าที่ต่อชุมชน ซึ่งการพัฒนาบุคลิกภาพของตนโดยอิสระและเต็มที่ จะกระทำได้ก็แต่ในชุมชนเท่านั้นในการใช้สิทธิและอิสรภาพของตน ทุกคนจะต้องอยู่ภายใต้ข้อจำกัด เพียงเท่าที่มีกำหนดไว้ตามกฎหมายเท่านั้น เพื่อวัตถุประสงค์ของการได้มาซึ่งการยอมรับและการเคารพสิทธิและอิสรภาพอันควรของผู้อื่น และเพื่อให้สอดรับกับความต้องการอันสมควรทางด้านศีลธรรม ความสงบเรียบร้อยของประชาชน และสวัสดิการทั่วไปในสังคมประชาธิปไตยสิทธิและอิสรภาพเหล่านี้ไม่อาจใช้ขัดต่อวัตถุประสงค์ และหลักการของสหประชาชาติไม่ว่าในกรณีใดไม่มีบทใดในปฏิญญานี้ ที่อาจตีความได้ว่า เป็นการให้สิทธิใดแก่รัฐ กลุ่มคน หรือบุคคลใด ในการดำเนินกิจกรรมใด หรือกระทำการใด อันมุ่งต่อการทำลายสิทธิและอิสรภาพใดที่กำหนดไว้ ณ ที่นี้Được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua và công bố theo Nghị quyết số 217 (III), ngày 10 tháng 12 năm 1948.Với nhận thức rằng:Việc thừa nhận nhân phẩm vốn có, các quyền bình đẳng và không thể tách rời của mọi thành viên trong gia đình nhân loại là cơ sở cho tự do, công bằng và hoà bình trên thế giới,Sự xâm phạm và coi thường nhân quyền đã dẫn đến những hành động tàn bạo xâm phạm tới lương tâm của nhân loại, và việc xây dựng một thế giới trong đó con người được tự do ngôn luận và tín ngưỡng, không còn phải chịu nỗi sợ hãi và cùng cực được coi là nguyện vọng cao cả nhất của loài người,Nhân quyền phải được pháp luật bảo vệ để mỗi người không buộc phải nổi loạn như là biện pháp cuối cùng để chống lại chế độ cường quyền và áp bức,Cần phải khuyến khích việc phát triển quan hệ bằng hữu giữa các dân tộc,Nhân dân các nước thành viên Liên Hợp Quốc trong bản Hiến chương đã một lần nữa khẳng định niềm tin của mình vào những quyền cơ bản của con người, vào nhân phẩm, vào giá trị của mỗi người, vào quyền bình đẳng nam nữ, và đã bầy tỏ quyết tâm thúc đẩy tiến bộ xã hội cũng như xây dựng các điều kiện sống tốt hơn, tự do hơn.Các nước thành viên đã cam kết, cùng với tổ chức Liên Hợp Quốc, phấn đấu thúc đẩy mọi người tôn trọng và thực hiện các quyền cũng như những tự do cơ bản của con người.Nhận thức thống nhất về những quyền và tự do đó của con người là yếu tố quan trọng nhất cho việc thực hiện đầy đủ cam kết này.Nay, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuyên bố:Bản tuyên ngôn toàn thế giới về nhân quyền này là thước đo chung cho tất cả các nước và tất cả các dân tộc đánh giá việc thực hiện mục tiêu mà mọi cá nhân và mọi tổ chức trong xã hội, trên cơ sở luôn ghi nhớ Bản tuyên ngôn này, sẽ phấn đấu thúc đẩy sự tôn trọng các quyền và tự do cơ bản của con người thông qua truyền bá và giáo dục, cũng như sẽ phấn đấu đảm bảo cho mọi người dân, ở chính các nước thành viên của Liên Hợp Quốc và ở các lãnh thổ thuộc quyền quản lý của mình, công nhận và thực hiện những quyền và tự do đó một cách có hiệu quả thông qua những biện pháp tích cực, trong phạm vi quốc gia hay quốc tế.Tất cả mọi người sinh ra đều được tự do và bình đẳng về nhân phẩm và quyền. Mọi con người đều được tạo hoá ban cho lý trí và lương tâm và cần phải đối xử với nhau trong tình bằng hữu.Mọi người đều được hưởng tất cả những quyền và tự do nêu trong Bản tuyên ngôn này, không phân biệt chủng tộc, màu da, giới tính, ngôn ngữ, tôn giáo, quan điểm chính trị hay các quan điểm khác, nguồn gốc quốc gia hay xã hội, tài sản, thành phần xuất thân hay địa vị xã hội.Ngoài ra, cũng không có bất cứ sự phân biệt nào về địa vị chính trị, pháp quyền hay quốc tế của quốc gia hay lãnh thổ mà một người xuất thân, cho dù quốc gia hay lãnh thổ đó được độc lập, được đặt dưới chế độ uỷ trị, chưa tự quản hay có chủ quyền hạn chế.Mọi người đều có quyền sống, tự do và an toàn cá nhân.Không ai phải làm nô lệ hay bị cưỡng bức làm việc như nô lệ; mọi hình thức nô lệ và buôn bán nô lệ đều bị ngăn cấm.Không ai bị tra tấn hay bị đối xử, xử phạt một cách tàn bạo, vô nhân đạo hay hạ thấp nhân phẩm.Mọi người đều có quyền được thừa nhận tư cách là con người trước pháp luật ở khắp mọi nơi.Tất cả mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và được pháp luật bảo vệ như nhau không có bất cứ sự phân biệt nào. Tất cả mọi người đều được bảo vệ như nhau chống lại mọi hình thức phân biệt đối xử vi phạm Bản tuyên ngôn này cũng như chống lại mọi hành vi xúi giục phân biệt đối xử như vậy.Mọi người đều có quyền được các toà án quốc gia có thẩm quyền bênh vực theo pháp luật trước những hành vi vi phạm các quyền cơ bản do hiến pháp hay luật pháp quy định.Không ai bị bắt, giam giữ hay đày đi nơi khác một cách độc đoán.Mọi người, với tư cách bình đẳng về mọi phương diện, đều có quyền được một toà án độc lập và vô tư phân xử công bằng và công khai để xác định quyền, nghĩa vụ hoặc bất cứ một lời buộc tội nào đối với người đó.Mọi người, nếu bị quy tội hình sự, đều có quyền được coi là vô tội cho đến khi một toà án công khai, nơi người đó đã có được tất cả những đảm bảo cần thiết để bào chữa cho mình, chứng minh được tội trạng của người đó dựa trên cơ sở luật pháp.Không ai bị kết tội hình sự vì một hành vi hay sự tắc trách không bị coi là một tội hình sự theo quy định của luật pháp quốc gia hay quốc tế vào thời điểm đó. Cũng như không cho phép áp dụng hình thức xử phạt đối với một tội hình sự nặng hơn so với quy định của luật pháp lúc bấy giờ cho mức độ phạm tội cụ thể như vậy.Không ai bị can thiệp một cách độc đoán đối với cuộc sống riêng tư, gia đình, nơi ở hay thư tín của cá nhân người đó cũng như không bị xâm phạm tới danh dự và uy tín. Mọi người đều được pháp luật bảo vệ chống lại những hành vi can thiệp hoặc xâm phạm như vậy.Mọi người đều có quyền tự do đi lại và cư trú trong phạm vi lãnh thổ của mỗi quốc gia.Mọi người đều có quyền rời khỏi bất cứ nước nào, kể cả nước mình, cũng như có quyền trở về nước mình.Mọi người đều có quyền tìm kiếm và được lánh nạn ở những nước khác khi bị ngược đãi.Quyền này không được áp dụng trong trường hợp đương sự bị truy tố vì những tội không mang tính chất chính trị hay vì những hành vi đi ngược lại mục tiêu và nguyên tắc của Liên Hợp Quốc.Mọi người đều có quyền nhập quốc tịch của một nước nào đó.Không ai bị tước đoạt quốc tịch của mình hay bị khước từ quyền được thay đổi quốc tịch một cách độc đoán.Nam hay nữ đến tuổi thành niên đều có quyền kết hôn và xây dựng gia đình mà không có bất cứ một hạn chế nào về chủng tộc, quốc tịch hay tôn giáo. Họ có quyền bình đẳng trong việc kết hôn, trong cuộc sống vợ chồng và lúc ly hôn.Việc kết hôn chỉ được tiến hành khi có sự đồng ý hoàn toàn và tự nguyện của cả hai bên.Gia đình là một đơn vị tự nhiên và cơ bản của xã hội và được xã hội và nhà nước bảo vệ.Mọi người đều có quyền sở hữu tài sản của riêng mình hay chung với những người khác.Không ai bị tước đoạt tài sản của mình một cách độc đoán.Mọi người đều có quyền tự do suy nghĩ, ý thức và tôn giáo, kể cả tự do thay đổi tôn giáo hay tín ngưỡng, và tự do thể hiện tôn giáo hoặc tín ngưỡng dưới hình thức truyền bá, thực hành, thờ phụng hoặc lễ tiết, với tư cách cá nhân hay tập thể, công khai hay riêng tư.Mọi người đều có quyền tự do ngôn luận và bầy tỏ quan điểm; kể cả tự do bảo lưu ý kiến không phụ thuộc vào bất cứ sự can thiệp nào, cũng như tự do tìm kiếm, thu nhận, tryền bá thông tin và ý kiến bằng bất cứ phương tiện thông tin đại chúng nào và không giới hạn về biên giới.Mọi người đều có quyền tự do họp hành và tham gia hiệp hội một cách hoà bình.Không ai bị bắt buộc phải tham gia một hiệp hội nào.Mọi người đều có quyền tham gia vào chính quyền của nước mình, một cách trực tiếp hay thông qua những đại diện được tự do lựa chọn.Mọi người đều có quyền được hưởng các dịch vụ công cộng của đất nước mình một cách bình đẳng.Ý chí của nhân dân là cơ sở tạo nên quyền lực của chính quyền; ý chí này được thể hiện qua các cuộc bầu cử định kỳ và thực sự, theo nguyên tắc bỏ phiếu phổ thông và bình đẳng và được thực hiện qua bỏ phiếu kín hoặc qua các thủ tục bỏ phiếu tự do tương tự.Với tư cách là thành viên của xã hội, mọi người đều có quyền được hưởng bảo hiểm xã hội cũng như được thực hiện các quyền về kinh tế, xã hội và văn hoá không thể thiếu đối với nhân phẩm và tự do phát triển nhân cách của mình, thông qua nỗ lực quốc gia, hợp tác quốc tế và phù hợp với hệ thống tổ chức và nguồn lực của mỗi quốc gia.Mọi người đều có quyền làm việc, tự do lựa chọn công việc, được hưởng điều kiện làm việc công bằng và thuận lợi và được bảo vệ chống lại tình trạng thất nghiệp.Mọi người đều có quyền được trả công ngang nhau cho công việc như nhau, không có bất cứ sự phân biệt đối xử nào.Mọi người lao động đều có quyền được hưởng chế độ thù lao công bằng và thuận lợi đảm bảo cho sự tồn tại của bản thân và gia đình xứng đáng với nhân phẩm và được hỗ trợ thêm từ các hình thức bảo trợ xã hội khác, nếu cần thiết.Mọi người đều có quyền thành lập và tham gia các tổ chức công đoàn để bảo vệ quyền lợi của mình.Mọi người đều có quyền nghỉ ngơi và giải trí, kể cả quyền được hạn chế hợp lý về số giờ làm việc và hưởng những ngày nghỉ định kỳ được trả lương.Mọi người đều có quyền được hưởng mức sống đủ để đảm bảo sức khoẻ và phúc lợi của bản thân và gia đình, về các mặt ăn, mặc, ở, y tế và các dịch vụ xã hội cần thiết khác, cũng như có quyền được bảo hiểm trong trường hợp thất nghiệp, ốm đau, tàn tật, goá bụa, già nua hoặc thiếu phương tiện sinh sống do những hoàn cảnh khách quan vượt quá khả năng kiểm soát của mình.Các bà mẹ và trẻ em cần được chăm sóc và giúp đỡ đặc biệt. Tất cả trẻ em, sinh ra trong hoặc ngoài giá thú, đều được hưởng mức độ bảo trợ xã hội như nhau.Mọi người đều có quyền được học hành. Phải áp dụng chế độ giáo dục miễn phí, ít nhất là ở bậc tiểu học và giáo dục cơ sở. Giáo dục tiểu học là bắt buộc. Giáo dục kỹ thuật và ngành nghề phải mang tính phổ thông, và giáo dục cao học phải theo nguyên tắc công bằng cho bất cứ ai có đủ khả năng.Giáo dục phải hướng tới mục tiêu giúp con người phát triển đầy đủ nhân cách và thúc đẩy sự tôn trọng đối với các quyền và tự do cơ bản của con người. Giáo dục phải tăng cường sự hiểu biết, lòng vị tha và tình bằng hữu giữa tất cả các dân tộc, các nhóm tôn giáo và chủng tộc, cũng như phải đẩy mạnh các hoạt động của Liên Hợp Quốc vì mục đích gìn giữ hoà bình.Cha, mẹ có quyền ưu tiên lựa chọn loại hình giáo dục cho con cái.Mọi người đều có quyền tự do tham gia vào đời sống văn hoá của cộng đồng, được thưởng thức nghệ thuật và chia xẻ những thành tựu và lợi ích của tiến bộ khoa học.Mọi người đều có quyền được bảo hộ đối với những quyền lợi về vật chất và tinh thần xuất phát từ công trình khoa học, văn học và nhgệ thuật mà người đó là tác giả.Mọi người đều có quyền được hưởng trật tự xã hội và trật tự quốc tế trong đó các quyền và tự do nêu trong Bản tuyên ngôn này có thể được thực hiện đầy đủ.Mọi người đều có nghĩa vụ đối với cộng đồng là nơi duy nhất người đó có thể phát triển nhân cách của mình một cách tự do và đầy đủ.Khi thực hiện các quyền và tự do của mình, mọi người chỉ chịu những hạn chế do luật định, nhằm mục đích duy nhất là đảm bảo sự công nhận và tôn trọng thích đáng đối với các quyền và tự do của người khác cũng như đáp ứng những yêu cầu chính đáng về đạo đức, trật tự xã hội và phúc lợi chung trong một xã hội dân chủ.Trong bất cứ trường hợp nào, việc thực hiện những quyền và tự do này cũng knông được đi ngược lại với những mục tiêu và nguyên tắc của Liên Hợp Quốc.Không được phép diễn giải bất kỳ điều khoản nào trong Bản tuyên ngôn này theo hướng ngầm ý cho phép bất kỳ quốc gia, nhóm người hay cá nhân nào được quyền tham gia vào bất kỳ hoạt động nào hay thực hiện bất kỳ hành vi nào nhằm phá hoại bất kỳ quyền và tự do nào nêu trong Bản tuyên ngôn này.Ee nyi ɖɔ hɛnnu ɖokpo mɛ ɔ, mɛ ɖokpoɖokpo ka do susu tɔn, bɔ acɛ ɖokpo ɔ wɛ mɛbi ɖo bo e ma sixu kan fɛn kpon é ɖi mɛɖesusi jijɛ, hwɛjijɔzinzan, kpodo fifa ni tiin nu wɛkɛ ɔ bi e ɔ,Ee nyi ɖɔ nukumamɔ jɛ numɛ kpodo wangbɛnu sɛn ɖeɖee na zɔn bɔ gbɛtɔ na do tiin nyi lɛ wɛ nɔ dɔn alannuwiwa ɖee nɔ zɔn bɔ gbɛtɔ nɔ fɔn gu e, lo bɔ nu taji ɖee hudo gbɛtɔ ɔ wɛ nyi ɖɔ gbɛ e mɛ gbɛtɔ lɛ ma na nɔ mɛkannu ɖo xoɖiɖɔ sin alinu kpodo nuɖiɖi lo bo na tɔn sin adohuhu kpodo ya kpo mɛ é ɔ,Ee nyi ɖɔ dandanmɛ wɛ e ɖo na jɛ hun do sɛn ɖee na zɔn bɔ gbɛtɔ na do tiin nyi le gbɔn acɛɖiɖo sin alinu se na zɔn bɔ gbɛtɔ ma na lin ɖɔ emi ɖo na ɖe emiɖee sin mɛkannu kpo yadonumɛ kpo e ɔ,Ee nyi ɖɔ é ɖo dandanmɛ bɔ e ɖɔ na ɖe alinu wennyinyi ee ɖo na tiin nyi ɖo to ɖokpoɖokpo tɛntin e ɔ,Ee nyi ɖɔ, ɖo xwedowema elɔ mɛ o wɛkɛ ɔ bi lɛ vɔ mɔ nu jɛ acɛ kpo do sisi dodo e gbɛtɔ ɖo na ɖo e, ɖo mɛɖesunɔnyinyi kpodo susu e do na xɔ nu gbɛtɔ e ɖo acɛ kpodo sisi sunnu kpodo nyɔnu tɔn kpo na nyi ɖokpo ɔ; lo bɔ ye lɛ yalɔ akɔ́n bonu nukɔnyinyi ni tiin lo bo na sɔ gbɛ ɖagbe zinzan gbɔn mɛɖesunɔsi jijɛ taji ze jijɔn ayi e ɔ,Ee nyi ɖɔ to ɖokpoɖokpo yi gbe bo na ɖo sisi nu acɛ e gbɛtɔ lɛ ɖo kpodo mɛɖesusijijɛ taji kpo ɖó alɔ ɖo alɔmɛ xa to lɛ bi sin kplekple é ɔ,Ee nyi ɖɔ linlin ɖokpo ɔ ɖuɖo nu acɛ, sisi kpodo mɛdesunɔsi jijɛ gbɛtɔ tɔn le, wɛ nyi nu taji ee na zɔn bɔ mi na nyi sɛn elɔ lɛ e ɔ,Gbɛtɔ ɔ sin kplekple ɖe gbeta elɔ tɔn bɔ e na ɖɔ xo do acɛ e gbɛtɔ ɖo na ɖo kpo sisi e ɖo na ɖo n'i é kpo wu. Gbeta elɔ na nyi su ɖokpo tawun bɔ gbɛtɔ lɛ kpo to lɛ bi kpo ɖo na nyi bonu mɛ bi kpodo tuto e nyi gbɛtɔ lɛ tɔn lɛ ɖee gbeta elɔ ɖo tamɛ na nugbo lɛ e ni tɛnkpɔn nu sisi ni tiin nu acɛ kpodo mɛɖesunɔsi jijɛ gbɔn nunywɛyiyi li xo. Mɔ ɖokpo ɔ ye ɖo na tuun sɛn enɛ ɔ lɛ bo na zan ye nugbo tɔn gbɔn tuto e do ayi ɖo to ɖokpoɖokpomɛ kpodo gbɛ ɔ bi mɛ e kpo; acɛ enɛ ɔ kpodo susu enɛ kpan sin zinzan ɔ kpo nukun mɔ jɛ yenɛ kpo ɔ ɖo na nyi nu taji ɖokpo nu tovi ee sin to ɖò gbɛta elɔ mɛ e kpodo tovi ɖée sin to lɛ kpo ɖò acɛkpikpa to enɛ ɔ lɛ tɔn glɔ e.Acɛ, susu kpo sisi ɖokpo ɔ kpo wɛ gbɛtɔ bi ɖo ɖò gbɛwiwa tɔn hwenu; ye ɖo linkpɔn bɔ ayi yetɔn mɛ kpe lo bɔ ye ɖo na do alɔ yeɖee ɖi nɔvinɔvi ɖɔhun.Mɛ ɖokpoɖokpo sixu tuun ɖɔ acɛ, su su kpo sisi ɖee kpo xo e ɖɔ ɖò gbe ta elɔ mɛ ɔ nyi eɖesunɔ sin nu ma ɖe nuɖe kpo ɖi: akɔta, sun nu, nyɔnu, gbɛ e nɔ do e, sinsɛn, nu e lin do toxo wu e, alo linlin ɖevo see b'ɛ nyi to mɛtɔn lɛ alo gbɛ tɔ lɛ tɔn, dɔkunjijɛ, lee e ji mɛ gbɔn e kpodo nu ɖevoɖevo nɛ lɛ kpan.Mɔ ɖokpo ɔ, e ɖo na kpɔn do tuto ee e ze jijɔn ayi ɖo to e mɛ e gosin e wu ɖo toxoɖiɖo sin alinu, sɛn e ji to ɔ jijɔn e kpodo sɛn gbɛ ɔ tɔn ɖee ɖɔ nu do to ɔ nu e wɛ a, ɖó to enɛ ɔ ko jɛ ɛɖee si alo e kpo ɖo mɛkannu, alo acɛkpikpa tɔn ma yi haɖéji wu a.Gbɛtɔ ɖokpoɖokpo ɖo na mɔ gbɛ bo nɔ eɖesu si lo bo na lɛ nyi eɖee.E sɔ ɖo na hɛn meɖe ɖo mɛkannu alo mɛɖɛ ǎ; mɛkannuninɔ kpodo mɛɖe kpo ɖo alɔ lɛ bi mɛ ɔ sɔ ɖe ǎ.Gbɛtɔwikukɔn alo ya do nu mɛ kpodo adakacomɛwu kpo sɔ ɖo na ɖe ǎ.Gbɛtɔ ɔ nusisi wɛ ɖo na nyi ɖo fi bi.Acɛ ɖokpo ɔ wɛ mɛ bi na ɖo lo bo na nɔ nyi sɛn ɖokpo ɔ; mɔ ɖokpo ɔ mɛɖe na yi gbe nu walɔ e na ɖe mɛ kpo alo ɖee nyi wuɖozɔnumɛ tɔn kpo e lo bo na wa gba sɛn e do ɖo fi e ǎ.Enyi mɛɖe mɔ ɖɔ e yi acɛ e nyi etɔn bɔ sɛn dodo ee ɖoɔ nu do to tɔn nu ɔ n'ɛ ɔ, e hɛn ɔ e na ylɔ hwɛ ɖo to tɔn mɛ.E ɖo na ya mɛɖe sin to tɔn mɛ alo e na wli i alo e na su i do ganmɛ ɖo nuɖe kpoun wu ǎ.E ɖo dandanmɛ bɔ e na se nu ee mɛɖe wa é ɖo hwɛɖɔxɔsa ɖo togumɛ kpa a kwɛɖɔxɔsa enɛ ɔ wɛ ɖo na ɖɔ acɛ e nyi etɔn lɛ é kpodo nu è ɖe na wa lɛ é kpo; mɔ ɖokpo ɔ fi enɛ ɔ wɛ e na ɖɔ nu e wu e ylɔ hwɛ ɛ é ɖé.Mɛ e e vɛ nu nyanyaɖe do é na to ɖo yi tɔn yi wɛ hwɛ bɔ e na ba do nu lee nu lɛ yi gbɔn e cobo na ylɔ ɛ ɖo hwɛnukɔn; cobonu e ka na ɖɔ hwɛ do e e ɔ, e ɖo na n'ɛ mɛ e na sixu hwlɛnnɛ ɖɔ hwɛnukɔn e.Enyi nu e mɛɖe wa ɖ'ayi é ma nyi nu e na sa sɛn do mɛ ɖo hwe enɛ nu ɖi lee sɛn é ji tɔ ɔ alo gbɛ ɔ jijɔn é ɖɔ gbɔn é a ɔ, é ɖo na sɛn gan tɔn ǎ.E ɖo na ba do nu mɛ ɖi lee jlo mɛ gbɔn e gbɔn xo e kun kpla. Gbɛzinzan mɛtɔn, hɛnnu mɛtɔn, xɔ mɛtɔn alo wɛn mɛtɔn lɛ é ǎ. Mo ɖokpo ɔ e ka ɖɔ na dɔ winnya mɛ bo lɛ kɔn wi mɛtɔn ǎ. Acɛ e nyi gbɛtɔ tɔn e ɖó hwlɛn mɛ ɖo ali enɛ ɔ nu.Fi e jlɔ mɛɖe ɔ we na nɔ gbɔn bo na lɛ ze nɔtɛn e jlo e ɔ ɖɔ toɖemɛ.Mɛɖe ɖo jlo tɔn ɔ é sixu bɛ agban sin to ɖebu mɛ ɖi to tɔn mɛ ɖohun. E jlo e ɔ, e sixu lɛ lɛ kɔ wá xwé.Enyi ɖo e ɖo gbɛya do nu mɛɖe wɛ kaka bɔ ku hwɛn wan ɖ'e mɛ ɔ, é hɛn ɔ é na hɔn yi to ɖevomɛ bɔ e ɖo na yi i ɖo fi enɛ.Amɔ enyi e mɔ ɖo mɛ ɔ jɛ sɛnmɛ nugbo alo e tɛ afɔ sɛn e ji gbɛ̌ e to lɛ bi kplekple sɔ jujɔn ayi é ji e ɔ, é sɔ ɖo acɛ bɔ e na yi i dandan ɖo to ɖevomɛ ǎ.Gbɛtɔ bi ɖo acɛ bo na nyi toɖè sin vi.E sixu hugan mɛɖe bo de e sin tovikɛnmɛ ǎ; mɔ ɖokpo ɔ é hɛn ɔ e na zé eɖee zé ji nu to ɖevo.Enyi sunnu kpo nyɔnu kpo ɖó wyanwyanxwe ɔ, ye hɛn ɔ, ye na da yeɖee bo dè hɛnnu yetɔn. Akɔta yetɔn, to yetɔn, alo sinsɛn yetɔn ɖo na gbɛ nú ye ǎ. Acɛ ɖokpo lɛ wɛ ye ɖo ɖò yeɖeedida hwenu kpɔnunɔ yetɔn alo yeɖeejodo hwenu.Cobonu gbɛtɔ ɖè ná dà ɖè ɔ́, jlo yetɔn mɛ nu wɛ é ɖó na nyi.Hɛnnu wɛ nyi sosyɛn nú gbetɔ sin togun; lobɔ togun enɛ ɔ kpodo acɛkpikpa to ɔ tɔn kpan ka ɖo na jɛ hun do jǐ tɔ.Gbɛtɔ bì, mɛ e ɖɔ ee ɖokponɔ é alo éé ɖo gbɛ kplekpleɖemɛ e, ɖo na ɖo acɛ do nudeji.Nǔ é nyi étɔn ɔ mɛɖe sixu tafu i ɖu bo yi ɖo asi tɔn ǎ.Gbɛtɔ bi ɖo acɛ bo na lɛn nu nu é jlo e kpɔ́n bo d'ayimɛ lobo lɛ sɛ̀n nu e jlo e. Acɛ enɛ ɔ wɛ zɔn bɔ tɔn lɛ lɛ ɖo togunmɛ alo kwɛnkwɛnmɛ gbɔn alɔkpa lɛ bi mɛ ɖi: nunyɛyiyi, walɔ kpo yɛhwɛ sin alinu kpo.Gbɛtɔ bi ɖo acɛ bo na lin nù é do nuwu bo ka na ɖɔ xo; hǔn mɛɖe ɖo na van nukun dó mɛɖe ǎ. Mɔ dokpo ɔ, mɛ bi ɖo acɛ bo na se bo jlá nù é ɖo jijɛ wɛ ɖo to ɔ mɛ kpo togudo lɛ é kpo. E hɛn wlɛnwin ɖebu ɔ, é na ba bo do se na.Gbɛtɔ bǐ ɖo acɛ bo na yì kplé. Lobo na lɛ do gbɛ̌ é ma na dɔn hunnyahunnya wa ǎ e.E sixu sɔ mɛɖe do gbɛdemɛ gannu gannu ǎ.Gbɛtɔ bǐ hɛn ɔ, é na gɔ alɔ nu to tɔn bonu é na do yi nukɔn. Eye ɖesu hɛn ɔ é na nɔ nukɔn nu nuwi wa enɛ alo é na ɖe mɛ bɔ é na nɔ do tɔn mɛ.Acɛ ɖokpo ɔ wɛ mɛ bi ɖo bo na do wa axɔsuzɔ ɖo to tɔn mɛ.Jlo to ɔ tɔn wɛ nyi linlin dodo e ji to ɔ sin acɛkpikpa junjɔn e. Jlo enɛ ɔ, e na ze wema na dó xwiji, do sɛnɖéji bɔ ahizi na tɔn ɖ'emɛ ǎ. Mɔ ɖokpo ɔ, nuwiwa enɛ ɔ, e na nɔ blo e do hwe tɔn nu. Wema enɛ ɔ, e sixu nɔ yɛmɛ bo sɔ alo e lɛ sixu sɔ ɖo togunmɛ lee e na blo gbɔn bo ayi na j'ayi nu wemazetɔ lɛ e.Gbɛtɔ bǐ ɔ, togunɖemɛ wɛ é ɖe. Enɛ ɔ wu o, nuɖe na do tagba n'i ɖo akwɛlinu, lanmɛ na nɔ ganji k kpodo nunywɛ na ɖo kpo sin alinu ǎ; nu enɛ ɔ wɛ na zɔn bɔ é na tɔ́n nyi. Amɔ kan e van wɛ to ɔ ɖe e kpodo nuwaɖokpo e ɖo toɖeetoɖee kpan sin tɛntin gbɔn tuto e ze ɖo te é kpo to ɔ sin dɔkun lɛ kpo wɛ na zɔn bɔ e na mɔ.Gbɛtɔ bi ɖo na wa azɔ. Azɔ e ja jlo é wɛ é na wa; sɛn ɖokpo ɔ wɛ na ɖo nu do mɛ bi nu lobɔ é ka do na nɔ azɔgba ǎ.Azɔ e mɛɖe wa é sin akwɛ wɛ na ɖu.Mɛɖe wa nuɖe ɔ, é na yi nuɖe ɖ'énu dandan. Enɛ ɔ wɛ na zɔn bɔ e na mɔ nu e na do hɛn hɛnnu tɔn na é. E hwedo e ɔ, gbɛtɔ sin togun ɔ na gɔ alɔ nu i ɖo ali ɖevonu.Gbɛtɔ bi ɖo acɛ bo na dó azɔjigbɛ alo é hɛn ɔ é na nɔ gbɛ mɔhun ɖee na sixu glɔn nyɔna tɔn lɛ n'i emɛ.Gbɛtɔ bǐ ɖo acɛ bo na ɖo gbɔjɛhwe nu kpodo ayiɖeɖ'ayi sin hwenu kpan Ganxuxo nabiɖe wɛ é ɖó na wa azɔ na. E ɖo na yi azɔgbɔjɛ hwɛhwɛ bɔ gbɔjɛ enɛ mɛ ɔ, e ka ɖo na nɔ sun akwɛ ɛ.Gbɛtɔ bǐ ɖo na na ɖó nu e na zɔn bɔ é na hwlɛn eɖee gan ɖo azɔnsi e; lobo na jla nunɔmɛ eɖee tɔn kpo do hɛnnu tɔn kpan ɖó; taji ɔ, ɖo nuɖuɖulinu, avɔdudolinu xɔ e mɛ é na nɔ é sin alinu, azɔn gblegblelinu. Mɔ ɖokpo ɔ, é ɖo na mɔ alɔdo ɖo do azɔmamɔ hwenu, asukuku alo asikuku xɔmɛ nunɔ hwenu, kpukpoxɔmɛ kpodo hwe e nu e ma sɔ sixu wa nǔ bo mɔ nu ǎ é bǐ kpan.Vijiji kpo yɔkpɔvumɛ nunɔ kpo bǐ ɖo na mɔ kpatakiɖe. Alɔwlivi kpo ɖo vi e ma da asu cobo ji ǎ lɛ e bi wɛ ɖo acɛ ɖokpo ɔ ɖo xɛ nya ɖo yeji sin alinu.Gbɛtɔ bǐ ɖ'acɛ nú wemakplɔnkplɔn bɔ wemakplɔnkplɔn ka do na byɔ kwɛ zinzan ǎ; hun nuvɔnnu wɛ é ɖo na nyi. E ɖo na ɖo kplɔn kleunɖe vɔvɔ enɛ ɔ dandanmɛ wɛ é ɖè. Alɔlyɛnzɔ kpo alɔnunɔ kpaa kpo ɖo na vun kan kpé to ɔ mɛ. Wemakplɔnyiji nu alɔ vɔ ɔ, mɛ bi nú wɛ é ɖo na nyi, bɔ e kan na xwedo lee e jɛ xa mɛ ɖokpoɖokpo gbɔn e.Wemakplɔnkplɔn ɔ gbɛtɔ sin nukɔnyiyi wɛ é na ba; bo na dɔn gbɛtɔ sin acɛ lɛ yi nukɔn bo jɛ hun dó yě ji. E ɖó ná zɔn bɔ mɔjɛmɛ kpo nuwaɖokpo kpo hwɛsɔkɛmɛ kpo ná těìn xɔntɔn sin walɔ na tiin, bɔ to e ɖo bu lɛ e sín gbɛ̌ ɔ na yi nukɔn bɔ fifa na tiin nú gbɛ ɔ bǐ.Vitɔ, vinɔ lɛ wɛ ɖo na ɖè nyǐ kplón e vi yetɔn lɛ na yi é.Gbɛtɔ bi ɖo acɛ bo ná gɔ alɔ nu tonunywɛ lɛ bi; mɛ bi ɖo na mɔ mɔ ɖagbe e ɖo alɔlyɛnmɛ bo na zan mɔ ɖokpo ɔ, é na sɔ so nú nukɔnyi yi nunyɛ tɔn bo na sixu mɔ nyɔna e ɖ'e mɛ lɛ é ɖě.Nu e na tɔn sin nu e mɛɖe gba tamɛ bo blo é ɔ, mɛ ɔ tɔn wɛ e ɖo na nyi; b'ɛ na jɛ hun do nu tɔn ji ɖo nujinjanlinu wɛ à, wemawlan wlan sin alinu wɛ à, alo alɔlyɛn zɔwiwa sin alinu.Gbɛtɔ bǐ ɖo na ba tuto gbɔn nukɔnyiyi hɛnnu e mɛ ɖe e kpodo gbɛ ɔ bǐ kpan sin alinu bonu acɛ, sisi kpo jlokokonunɔ e xó e ɖɔ ɖɔ wema elɔ mɛ ɔ ni nɔ xwiji.Togun e mɛ gbɛtɔ ɖe e bɔ nukɔn yiyi tɔn kpo nyɔna tɔn kpo na tɔn sin mɛ é ɔ̀, é ɖo na ɖo nunɔmɛɖè lɛ do wǔ tɔn.Đo acɛ e gbɛtɔ ɖo lɛ sin zinzan kpo nunɔ tɔn kpo mɛ ɔ, mɛ ɖokpoɖokpo ɖo na ba jlɛ na bo na nyi sɛn e na zɔn bɔ é ma na tɛ afɔ acɛ nɔzo tɔn tɔn lɛ kpo jlokokonunɔ tɔn tɔn lɛ ji kpo ji ǎ é ɖi lee mɛsisi sin kplɔn byɔ gbɔn é, tuto e ji to ɔ ɖe kpo togun bi kpaa gbɛtɔ lɛ tɔn sin nunɔmɛ byɔ gbɔn e.Acɛ, sisi kpo jlokokonunɔ enɛ lɛ ɖo na xwedo su kpodo linlin to ee ɖo bu lɛ tɔn.Yoɖè, kplekpleɖè, gbɛtɔ goɖokponɔɖè na yi huzu nu e ɖɔ do wema elɔ mɛ e ɖo alɔ tɔn ji bo na mɔ̀ tɛn bo ɖe walɔɖe alo ayiɖe tɔn ee na zɔn bɔ e na mɔ tɛn bo do kpo acɛ, sisi kpodo jlokokɔnunɔ ee xo e ɖɔ ɖo fi e bo hɛn gba ǎ.EntwodiksyonLè nou konsidere ke, paske yo rekonèt ke diyite ki nan nannan tout moun ak dwa egal ego yo ki pa sa van, se baz epi inaliénables constitue le fondement de la libète, de la jistis epi deak lapè nan le mond entye,Lè nou konsidere ke, paske yo pa rekonèt epi ke yo méeprize dwa de lom, sa mennen move zak ki revolte la konsians limanite, epi tou ke wè yon tan kote tout moun ap lib pou you pale ak pou yo kwè, paske yo pap nan laperez ak la misè, tan sa-a yo rele li pi gwo ambisyon lom ka genyen,Lè nou konsidere ke li enpòtan ke dwa de lom fok yo pwoteje yo avèk yon regleman de dwa pou lom pa oblije, lè li pasa aji lot jan, revolte kgenont kraze zo ak lopresyon,Lè nou konsidere ke li impòtan ke tout moun ankouraje devlopman relasyon zanmitay ak lot nasyon,Lè nou konsidere ke nan Pwensip fondalnatal Nasyon Zini, pèp Nasyon Zini-yo retounen proklame la fwa-yo nan dwa fondalnatal moun, nan la diyite ak valè tout moun, nan dwa egal ego fanm kou gason, epi ke pèp sa yo deklare ke yo deside mete devan, pwogrè la sosyete epi pou yo enstale bon kondisyon pou la vi miyò chitya nan gwao la libète,Lè nou konsidere ke peyi manm yo angaje yo pou yo asire, ansanm avek Oganisyon Nasyon Zini, respe inivèsel ak respe tout bon dwa de lom ak libète fondalnatal,Lè nou konsidere li enpòtan ke fok yo tout wè dwa ak libète sa-yo menm jan, pou yo ka ranpli tout bon angajman sa-a,Asamble Jeneral Nasyon ZinipwoclameDeklarasyon Inivèsel Dwa de Lom sa-aSe anbisyon pou la vi miyò demen, pou tout pèp ak tout nasyon mete nan tèt yo, pou yon jou tout moun, ansanm avek tout vwa la sosyete, ak Deklarasyon sa-a nan lespri yo toutan, yo fè yon jèfò, avek kom baz anseyman ak edikasyon, pou yo devlope respè dwa ak libète sa a yo epi pou yo fè de kwa, avek aksyon nasyonal ak entènasyonal, yap pran ofi amèzi, pou yo rekonèt dwa sa yo epi pou yo aplike yo nan le mond antye, tout bon, nan mitan popilasyon peyi ki manm Nasyon Zini-yo, ak nan mitan tout teritwa ki anba jiridiksyon yo.Tout moun fèt lib, egal ego pou diyite kou wè dwa. Nou gen la rezon ak la konsyans epi nou fèt pou nou aji youn ak lot ak yon lespri fwatènite.Chak moun kapab itilize dwa ak tout libète pki pwoklame nan Deklarasyon sa-a, san yo pa fè okenn diferans ant you moun ak you lot, kelt ki lan swa ras li, koulè li, sex li, lang li pale-a, relijyon li, opinyon politik o swa nen pot ki lot opinyon li ka genyen, kit li soti nan orijin nasyonal o gen reapò ak la sosyete, lajan, kotel sòoti o swa nenpot ki lot sitiasyon.Epi, yo pap fè oken diferans kel ke swa lL wa sou politik, jistis o swa Lwa entèénasyonal peyi ou byen tenritwa kote moun nan sòti, ke pèéyi o swa tenritwa sa-a li endepandan, ou byen sou lobedians yon lot, kel pa sa anji pou kol o enkeò kel gen kek règleman ki limite libète peyi-a.Chak moun gen dwa as ke li gen la vi, la libeète ak sekirite pou tèt-li.Yo pa gen dwa kimbe pèson nan esklavaj ni fòsel ekzekite yon travay; esklavaj avek komès esklav entèdi kèl ke swa jan yap fèl la.Yo pa gen dwa maspinen you moun, ni fèl sibi mòve tretman, ni tretel kou bèt osnon fèl pèdi lonèl.Chak moun gen dwa as ke yo rekònet toupatou pèsonalite jiridik-li.Tou moun egal devan la lwa epi tout moun gen dwa, san pati pri, gen menm pwoteksyon ke la lwa bay. Tout moun gen dwa gen pwoteksyon-an kont tout pati pri ki ta kab anviole Deklarasyon sa-a epi tout kont tout pwovokasyon pou yo fè pati pri.Chak moun gen dwa poul resevwa konkou tout bon pa devan tribinal nasyonal reskonsab yo, kont zak kap anviole dwa fondalnatal ke konstitisyon o swa la lwa rekònet kel genyen.Yo pa gen dwa ak fos gro ponyet, arete, mete nan prizon o swa ekzile yon moun.Chak moun gen dwa, egal ego, as ke yo koute koz li kou koz nenpòt ki lot moun, devan yon piblik, devan yon tribinal ki pa depann de pèson anpi ki baye bon pwa ak bon mezi, ki kab deside sou dwa ak devwa moun nan, o swa si akizasyon yo pote kontli la lwa konsiderel kom jis.Nenpòt ki moun yo ta akize de move zak sou yon lot, sipose inosan jiskaske la lwa rekonèt kè li koupab, nan yon prose piblik, kote yo dwe bali tout garanti nesesè pou li defann tèt li.Yo pap ka kondane pèson pou aksyon o swa manklman ke, le moman yo tap komèt yo, yo pat konsidere yo kom yon move zak, dapre dwa nasyonal oubyen ientènasyonal. Menme jan, yo pap ka mete diplius sou kondanasyon you moun ke sa la lwa te rekonèt la le moman move zak-la te komèt.Yo pap ka ak la fos entre nan afè ki regade vi prive yon moun, fanmi-li, kay-li o swa lèt kel ekri o swa kel resevwa, ni sal lonè li ak repitasyon li. Tout moun gen dwa gen pwoteksyon la lwa kont zak sa yo.Tout moun gen dwa sikile libreman epi tou chwazsi kote li pral rezide-a nan peyi-a.Tout moun gen dwa kite nenpot ki peyi, menm pal tou, epi retounen nan peyi l.Lò gen pèsekisyon, tout moun gen dwa chèche lazil epi benéefisie lazil nan lot peyi.Dwa sa-a li pa ka aplike lè se pouswiv yap pouswiv yon moun pou krim dwa komen o swa pou ajisman ki kontrè ak entanNasyon epi princip Nasyon Zini.Tout moun dwe genyen yon nasyonalite.Yo pa sa wete nasyonalite yon moun ak la fos, ni yo pa sa anpechel chanje nasyonalite.DDepi yo gen laj la, yon gason ak yon fanm, kel ke swa ras yo, nasyonalite yo o swa relijyon, gen dwa marie o swa fonde yon fanmi. Yo gen dwa egal ego devan mariaj, pandan mariaj epi lè yap divòse.Mariaj pa sa fèt si se pa ak lib konsantman moun ki pral marie yo.La fanmi se eleman natirel ki pi enpòtan la sosyete epi li gen dwa genyen pwoteksyon la sosyete ak leta.Tout moun, kit li poukòl kit li ak moun, gen dwa posede yon byen.Yo pa gen dwa wete byen yon moun nan men li ak la fos.Tout moun gen dwa poul gen libète panse, libète konsians li ak relijyon li; dwa sa-a konpran tou libète pou li chanje de relijyion obyen fason li pnanse, libète manifeste relijyion li o swa fason li pnanse, poukòl osnon ak lot moun, kit li devan yon piblick kit li nan prive, pa mwayen lanseyman, pwatik, sèvis-la ak seremoni-yo.Tout moun gen dwa a libète lide yo ak lapawol yo, kidonk dwa pou yo pa enkiete yo a koz lide yo ak dwa tou pou yo chèche, resevwa epi tou piblye, san konsiderasyon fwontiè, enfòmasyon ak lide pa nenpot ki mwayen ki ekziste pou yo piblye yo.Tout moun gen dwa gen libète fè reinyon ak asosyasyon san zam.Yo pa ka oblije pèson manm yon asosyasyon.Tout moun gen dwa patisipe nan direksyon zafè piblik peyil, swa direkteman, swa pa lentèmediè repréesantan kel chwazi an tout libète.Tout moun gen dwa okipe, nan kondisyon egalite, pos piblik peyi li.Volonté yon peup se baz otorite pouvwa piblik; volonte sa-a dwe manifeste li nan eleksyon onèt ki dwe fèt nan entèval fiks, ak patisipasyon tout sitwayen, ak vot sekrè osnon ak yon metofd ki ta menm jan ak sa-a depi li asire libète vot-la.Tout moun, kom manm la sosyete, gen dwa gen sikirite sosyal; sekirite sa-a, yo kreyel pou moun jwen satisfaksyon dwa ekonomik, sosyal ak kiltirel ki endispansab pou diyite ak devlopman lib pèsonalitel, gras a jeèfò nasyonal ak kooperasyon entènasyonal, depandan de oganizasyon ak resous chak peyi.Tout moun gen dwa revandike dwa travay, gen dwa chwazi libreman travay li, nan de kondisyon ki bon, ki jis, ak pwoteksyon kont chomaj.Tout moun gen dwa, san pati pri, aske yo peyel yon salè egal pou yon travay egal ak sa yon lòt fè.Tout moun kap travay, yo dwe bali yon salè jis epi ki satisfezan, ki kapab asirel, ansanm ak fanmi li, yon ekzistans ki an akò avek diyite moun epi complétéetou, si gen posibilite, pou yo ta konpletel ak tout lòt mwayen pwoteksyon sosyal.Tout moun gen dwa fonde sendika ak lòt moun osnon entre nan sendika pou defann enterè yo.Tout moun gen dwa gen repo ak amizman, ak yon limit rezonab pou dire travay-la epi, tout moun gen dwa tou a konje peye periodik.Tout moun gen dwa pou yon nivo lavi ki kapab garanti lasante ak byenèt yo ansam ak pa fanmi yo, epi tou garanti manje, abiye, kay, swen lasante avek sèvis sosyal nesesè yo; tout moun gen dwa pou yo genyen sikirite nan ka chomaj, maladi, paralesi, epi tou si mari o swa madanm mouri, nan ka vieyes o swa nan tout lòt ka kote yon moun ta pèdi mwayen poul viv, nan de sikonstans ke se pat volonte'l ki te vle li.Matènité ak ti moun piti gen gen dwa a yon èd ak yon asistans espesyal. Tout ti moun, kit yo fèt nan mariaj, kit se andeyò mariaj, gen menm pwoteksyon sosyal la.Tout moun gen dwa a levasyon. Levasyon dwe gratuis, di mwens lò se anseyman elemanitè epi fondalnatal. Anseyman elementè obligatwa. Anseyman teknik ak pwofesyonel dwe jeneralize; antre nan etid siperiè dwe ouvè pou tout moun egal ego depandan de valè yon moun.Vizion levasyon dwe pou fè fleri pèsonalite moun ak ranfose respè dwa de lom ak libète fondalnatal. Li dwe tou ankouraje konesans, tolerans ak lamitye ant tout nasyon, tout gwoup ras moun o swa tout relijyon, epi tou ankouraje devlopman aktivite Nasyon Zini pou mentni la pè.Paran yo, en premie, gen dwa pou yo chwazi ki kalite levasyon pou yo bay pitit yo.Tout moun gen dwa patisipe libreman nan aktivite sou la vi kiltirel kominote-a, jwi la vi atistik-la epi paticipe nan pwogrè la sians ak avantaj ki soti nan pwogrè sa-a. epi aux bienfaits qui en résultent.Tout moun gen dwa genyen pwoteksyon enterè lespri ak enterè tout bon vre ki sòti nan tout pwodiksyon la sians, literati epi tou atistik ke moun sa-a ta pwodwi.Tout moun gen dwa aske ekziste, sou plan sosyal ak sou plan entènasyonal, yon lòd kote dwa ak libète ki pwoklame nan Deklarasyon sa a kapab aplike tout bon vre.Chak moun gen devwa padevan kominote-a, kote se sèl kote devlopman lib tout bon pèsonalite li kapab realize.Nan itilizasyon dwa li yo epi nan la jwisans libète li yo, yon moun dwe soumèt li devan limitasyon ke la lwa sèlman tabli, pou asire rekonesans ak respe dwa ak libète lot moun epi tou pou satisfiè bon jan ekzistans règleman la sosyete, lòd piblik ak byenèt jeneral nan yon sosyete demokratik.Dwa ak libète sa yo, yo pap kapab, nan okenn ka, itilize yo lòt jan ke selon vizion ak pwencip Nasyon Zini.Okenn nan disposisyon Deklarasyon sa-a pap ka entèpwete kom kwa yon leta, yon gwoupman o swa yon moun, ta ka gen yon dwa kelkonk poul ta tanmen yon aktivite obyen komèt yon zak ki ta vle abouti a destriksyon dwa ak libète ki pwoklame na Deklarasyon-an.Förenta Nationernas generalförsamling antog och kungjorde den 10 december 1948 en allmän förklaring om de mänskliga rättigheterna. Förklaringen antogs med 48 ja-röster. Inget land röstade emot. Åtta länder avstod.Omedelbart efter denna historiska händelse uppmanade generalförsamlingen alla medlemsstater att offentliggöra förklaringens text och att "göra den spridd, känd, läst och förstådd framför allt i skolor och andra undervisningsinstitutioner utan hänsyn till olika länders eller regioners politiska förhållanden".Förklaringens officiella text finns tillgänglig på FN:s sex officiella språk: arabiska, engelska, franska, kinesiska, ryska och spanska. Vidare har en rad enskilda medlemsländer hörsammat generalförsamlingens uppmaning och översatt förklaringen. Den svenska översättningen påföljande sidor har godkänts av svenska regeringen.Vid hänvändelse till FN:s nordiska informationskontor i Köpenhamn kan gratis-exemplar beställas av förklaringen på FN:s sex språk, svenska och övriga nordiska språk samt ett begränsat antal andra språk.Enär erkännandet av det inneboende värdet hos alla medlemmar av människosläktet och av deras lika och oförytterliga rättigheter är grundvalen för frihet, rättvisa och fred i världen,enär ringaktning och förakt för de mänskliga rättigheterna lett till barbariska gärningar, som upprört mänsklighetens samvete, och enär skapandet av en värld, där människorna åtnjuta yttrandefrihet, trosfrihet samt frihet från fruktan och nöd, kungjorts som folkens högsta strävan,enär det är väsentligt för att icke människan skall tvingas att som en sista utväg tillgripa uppror mot tyranni och förtryck, att de mänskliga rättigheterna skyddas genom lagens överhöghet,enär det är väsentligt att främja utvecklandet av vänskapliga förbindelser mellan nationerna,enär Förenta Nationernas folk i stadgan ånyo uttryckt sin tro på de grundläggande mänskliga rättigheterna, den enskilda människans värdighet och värde samt männens och kvinnornas lika rättigheter, ävensom beslutat främja socialt framåtskridande och bättre levnadsvillkor under större frihet,enär medlemsstaterna åtagit sig att i samverkan med Förenta Nationerna säkerställa allmän och effektiv respekt för de mänskliga rättigheterna och de grundläggande friheterna,enär en gemensam uppfattning av dessa fri- och rättigheters innebörd är av största betydelse för uppfyllandet av detta åtagande,kungörGENERALFÖRSAMLINGENdenna ALLMÄNNA FÖRKLARING OM DE MÄNSKLIGA RÄTTIGHETERNA såsom en gemensam riktlinje för alla folk och alla nationer, på det att varje individ och varje samhällsorgan må med denna förklaring i åtanke ständigt sträva efter att genom undervisning och uppfostran befordra respekten för dessa fri- och rättigheter samt genom framstegsfrämjande inhemska och internationella åtgärder säkerställa deras allmänna och verksamma erkännande och tilllämpning såväl bland folken i medlemsstaterna som bland folken i områden under deras överhöghet.Alla människor äro födda fria och lika i värde och rättigheter. De äro utrustade med förnuft och samvete och böra handla gentemot varandra i en anda av broderskap.Envar är berättigad till alla de fri- och rättigheter, som uttalas i denna förklaring, utan åtskillnad av något slag, såsom ras, hudfärg, kön, språk, religion, politisk eller annan uppfattning, nationellt eller socialt ursprung, egendom, börd eller ställning i övrigt.Ingen åtskillnad må vidare göras på grund av den politiska, juridiska eller internationella ställning, som intages av det land eller område, till vilket en person hör, vare sig detta land eller område är oberoende, står under förvaltarskap, är icke-självstyrande eller är underkastat någon annan begränsning av sin suveränitet.Envar har rätt till liv, frihet och personlig säkerhet.Ingen må hållas i slaveri eller träldom; slaveri och slavhandel i alla dess former äro förbjudna.Ingen må utsättas för tortyr eller grym, omänsklig eller förnedrande behandling eller bestraffning.Envar har rätt att allestädes erkännas som person i lagens mening.Alla äro lika inför lagen och äro utan åtskillnad berättigade till lika skydd från lagens sida. Alla äro berättigade till lika skydd mot varje åtskillnad i strid med denna förklaring och mot varje framkallande av sådan åtskillnad.Envar har rätt till verksam hjälp från sitt lands behöriga domstolar mot handlingar, som kränka de grundläggande rättigheter, vilka tillkomma honom genom lag eller författning.Ingen må godtyckligt anhållas, fängslas eller landsförvisas.Envar är under full likställdhet berättigad till rättvis och offentlig rannsakning inför oavhängig och opartisk domstol vid fastställandet av såväl hans rättigheter och skyldigheter som varje anklagelse mot honom för brott.Envar, som blivit anklagad för straffbar gärning, har rätt att betraktas som oskyldig, till dess hans skuld blivit lagligen fastställd vid offentlig rättegång, under vilken han åtnjutit alla för sitt försvar nödiga garantier.Ingen må dömas för handling eller underlåtenhet, som vid tidpunkten för dess begående icke var straffbar enligt inhemsk eller internationell rätt. Ej heller må högre straff utmätas än vad som var tillämpligt vid tidpunkten för den straffbara gärningens begående.Ingen må utsättas för godtyckliga ingripanden i fråga om privatliv, familj, hem eller korrespondens, ej heller angrepp på heder och anseende. Envar har rätt till lagens skydd mot sådana ingripanden eller angrepp.Envar har rätt att inom varje stats gränser fritt förflytta sig och välja sin vistelseort.Envar har rätt att lämna varje land, inbegripet sitt eget, och att återvända till sitt eget land.Envar har rätt att i andra länder söka och åtnjuta fristad från förföljelse.Denna rätt må icke åberopas vid laga åtgärder, reellt grundade på icke-politiska brott eller på handlingar, som strida mot Förenta Nationernas ändamål och grundsatser.Envar har rätt till en nationalitet.Ingen må godtyckligt berövas sin nationalitet eller förmenas rätten att ändra nationalitet.Fullvuxna män och kvinnor har rätt att utan någon inskränkning på grund av sin ras, nationalitet eller religion ingå äktenskap och bilda familj. De äga lika rättigheter vid giftermål, under äktenskap och vid äktenskaps upplösning.Äktenskap må ingås endast med de blivande makarnas fria och fullständiga samtycke.Familjen är den naturliga och grundläggande enheten i samhället och äger rätt till skydd från samhället och staten.Envar har rätt att äga egendom såväl ensam som i förening med andra.Ingen må godtyckligt berövas sin egendom.Envar har rätt till tankefrihet, samvetsfrihet och religionsfrihet. Denna rätt innefattar frihet att byta religion eller tro och att ensam eller i gemenskap med andra offentligt eller enskilt utöva sin religion eller tro genom undervisning, andaktsövningar, gudstjänst och iakttagande av religiösa sedvänjor.Envar har rätt till åsiktsfrihet och yttrandefrihet. Denna rätt innefattar frihet för envar att utan ingripanden hysa åsikter och frihet att söka, mottaga och sprida upplysningar och tankar genom varje slags uttrycksmedel och utan hänsyn till gränser.Envar har rätt till frihet i fråga om fredliga möten och sammanslutningar.Ingen må tvingas att tillhöra en sammanslutning.Envar har rätt att taga del i sitt lands styrelse direkt eller genom fritt valda ombud.Envar har rätt till lika tillträde till allmän tjänst i sitt land.Folkets vilja skall utgöra grundvalen för statsmakternas myndighet. Denna vilja skall uttryckas i periodiska och verkliga val, vilka skola äga rum med tillämpning av allmän och lika rösträtt samt hemlig röstning eller likvärdiga fria röstningsförfaranden.Envar äger i sin egenskap av samhällsmedlem rätt till social trygghet och är berättigad till att de ekonomiska, sociala och kulturella rättigheter, som äro oundgängliga för hans värdighet och för en fri utveckling av hans personlighet, förverkligas genom nationella åtgärder och mellanfolkligt samarbete med hänsyn tagen till varje stats organisation och resurser.Envar har rätt till arbete, till fritt val av sysselsättning, till rättvisa och tillfredsställande arbetsförhållanden och till skydd mot arbetslöshet.Envar har utan åtskillnad rätt till lika lön för lika arbete.Envar, som arbetar, har rätt till rättvis och tillfredsställande ersättning, som tillförsäkrar honom själv och hans familj en människovärdig tillvaro och som, där så är nödvändigt, kompletteras med andra medel för socialt skydd.Envar har rätt att bilda och ansluta sig till fackföreningar till skydd för sina intressen.Envar har rätt till vila och fritid, innefattande rimlig begränsning av arbetstiden och regelbunden semester med bibehållen lön.Envar har rätt till en levnadsstandard, som är tillräcklig för hans egen och hans familjs hälsa och välbefinnande, däri inbegripet föda, kläder, bostad, hälsovård och nödvändiga sociala förmåner, vidare rätt till trygghet i händelse av arbetslöshet, sjukdom, invaliditet, makes död, ålderdom eller annan förlust av försörjning under omständigheter, över vilka han icke kunnat råda.Mödrar och barn äro berättigade till särskild omvårdnad och hjälp. Alla barn, vare sig födda inom eller utom äktenskap, skola åtnjuta samma sociala skydd.Envar har rätt till undervisning. Undervisningen skall vara kostnadsfri, åtminstone på de elementära och grundläggande stadierna. Den elementära undervisningen skall vara obligatorisk. Yrkesundervisning och teknisk undervisning skall vara allmänt tillgänglig. Den högre undervisningen skall stå öppen i lika mån för alla på grundval av deras duglighet.Undervisningen skall syfta till personlighetens fulla utveckling och till att stärka respekten för människans grundläggande fri- och rättigheter. Undervisningen skall främja förståelse, tolerans och vänskap mellan alla nationer, rasgrupper och religiösa grupper samt befordra Förenta Nationernas verksamhet för fredens bevarande.Rätten att välja den undervisning, som skall ges åt barnen, tillkommer i främsta rummet deras föräldrar.Envar har rätt att fritt taga del i samhällets kulturella liv, att njuta av konsten samt att bli delaktig av vetenskapens framsteg och dess förmåner.Envar har rätt till skydd för de moraliska och materiella intressen, som härröra från varje vetenskapligt, litterärt eller konstnärligt verk, till vilket han är upphovsman.Envar har rätt till en social och internationell ordning, i vilken de fri- och rättigheter, som uttalas i denna förklaring, till fullo kunna förverkligas.Envar har plikter mot samhället, i vilket den fria och fullständiga utvecklingen av hans personlighet ensamt är möjlig.Vid utövandet av sina fri- och rättigheter må envar underkastas endast sådana inskränkningar, som blivit fastställda i lag i uteslutande syfte att trygga tillbörlig hänsyn till och respekt för andras fri- och rättigheter samt för att tillgodose det demokratiska samhällets rättmätiga krav på moral, allmän ordning och allmän välfärd.Dessa fri- och rättigheter må i intet fall utövas i strid med Förenta Nationernas ändamål och grundsatser.Intet i denna förklaring må tolkas såsom innebärande rättighet för någon stat, grupp eller person att ägna sig åt verksamhet eller utföra handling, som syftar till att omintetgöra någon av häri uttalade fri- och rättigheter.དེ་ཡང་ འཛམ་གླིང་ནང་གི་ཞི་བདེ་དང་དྲང་ཁྲིམས། དེ་ལས་དལ་དབང་ཚུ་གི་གཞི་འགྱམ་གཙོ་བོ་དེ་ འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ག་ར་དང་མཉམ་ ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་ཏེ་ཡོད་པའི་བརྩི་མཐོང་དང་འདྲ་མཉམ། རང་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པའི་དལ་དབང་ཚུ་ཨིན་པའི་ངོས་འཛིན་གྲུབ་ཨིན།དེ་ཡང་ འགྲོ་བ་མིའི་དལ་དབང་ལུ་ཆ་གནས་མ་འབད་མི་དང་། བརྩི་བཀུར་མ་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ ཀླ་ཀློའི་སྤྱོད་པ་དང་འབྲེལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ལུ་བརྩོན་བཅུག་སྟེ་ འགྲོ་བ་མིའི་རྣམ་དཔྱོད་དེ་ར་ཁོང་ཁྲོ་དང་ལྡན་མི་ཅིག་ལུ་བཟོ་སྟེ་ཡོདཔ་མ་ཚད།སྤྱིར་བཏང་འགྲོ་བ་མི་ཚུ་གིས་ རང་ར་སོ་སོའི་ ཁའི་དལ་དབང་དང་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་དལ་དབང་། དེ་ལས་ འདྲོག་འཇིགས་མེདཔ་གཅིག་དགོ་པའི་དལ་དབང་ཚུ་ཁག་ཆེ་ཤོས་གཅིག་ལུ་འགྱུར་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན།དེ་ཡང་ ག་དེམ་གཅིག་འབད་ འགྲོ་བ་མི་ཚུ་གིས་ དབང་སྐྱོང་དང་དབང་གནོན་ལས་བཟློག་ཐབས་ལུ་ མཐའ་མཇུག་གི་ཐབས་ཤེས་བཟུམ་ཅིག་འབད་ ངོ་བརྒལ་འབད་དགོཔ་མེདཔ་སྦེ་བཞག་དགོ་པ་ཅིན་ འགྲོ་བ་མིའི་དབང་ཆ་དེ་ ཁྲིམས་གྱིས་ཉེན་སྲུང་འབད་དགོཔ་ ག་ནི་ལས་ཁག་ཆེ།དེ་ཡང་ རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་གི་བར་ན་མཐུན་འབྲེལ་ཡར་དྲག་དང་གོང་འཕེལ་གཏང་དགོཔ་དེ་ཡང་ག་ནི་ལས་ཁག་ཆེ།དེ་ཡང་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཨིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་ཚུ་གིས་ སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བཀའ་ཁྲིམས་ནང་ལུ་ འགྲོ་བ་མིའི་དལ་དབང་གི་གཞི་རྩ། འགྲོ་བ་མིའི་ངོས་འཛིན་དང་རིན་ཐང་། ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་དབང་། དེ་ལས་ རྒྱ་ཆེའི་དལ་དབང་གི་ཐོག་ལས་མི་སྡེ་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་ སྤུས་ཚད་ལྡན་པའི་མི་ཚེ་ཡར་དྲག་གཏང་དགོཔ་འབད་ཚུད་དེ་ཡོད།དེ་ཡང་འཐུས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་གིས་ཡང་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་དང་གཅིག་ཁར་ལགཔ་མཐུད་དེ་ འཛམ་གླིང་ནང་ལུ་གུས་བཀུར་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་དབང་དང་གཞི་རྟེན་གྱི་དལ་དབང་ཚུ་གྲུབ་ནི་ལུ་ཁས་ལེན་འབད་དེ་ཡོད།
དེ་ཡང་ ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ སྤྱིར་བཏང་གོ་བ་ལེན་དགོཔ་འདི་ དེ་ནང་འཁོད་དེ་ཡོད་པའི་ཁས་བླངས་ཚུ་ག་ར་འགྲུབ་ཚུགསཔ་འབད་དགོ་མི་དེ་ཨིན།དེ་འབདཝ་ལས་ ད་ལས་ཕར།འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཁྱབ་ཞལ་འཛོམས་ནང་ལས།འགྲོ་བ་མིའི་དབང་ཆ་གི་འཛམ་གླིང་གསལ་བསྒྲགས་འདི་ མི་དང་རྒྱལ་ཁབ་ག་ར་གིས་གནས་ཚད་གཅིག་གི་ཐོག་ལས་གྲུབ་དགོཔ་མི་གཅིག་དང་། མི་ངོམ་རེ་རེ་བཞིན་དང་མི་སྡེའི་ལས་ཚོགས་ཚུ་གིས་ གསལ་བསྒྲགས་འདི་དུས་རྒྱུན་དུ་སེམས་ཁར་དྲན་ཏེ་ ཤེས་རིག་ཡོན་ཏན་གྱི་ཐོག་ལས་ ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་ཚུ་ལུ་བསྐྱེད་དགོ་པའི་གུས་ཞབས་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་།རྒྱལ་ཡོངས་དང་རྒྱལ་སྤྱི་གིས་ འཛམ་གླིང་ཡོངས་དང་ འཐུས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་ཚུ་དང་། རང་སོའི་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ས་ཁོངས་ཚུ་ནང་ཡོད་པའི་མི་ཚུ་ལས་ཡང་ ནུས་ཤུགས་ལྡན་པའི་ངོས་འཛིན་དང་མིག་ལྟ་ཚུ་ཐོབ་ཐབས་འབད་ནིའི་སྤྱིར་བཏང་གནས་ཚད་ཅིག་འབད་གསལ་བསྒྲགས་འབདཝ་ཨིན།འགྲོ་བ་མི་ཚུ་ག་ར་དལ་དབང་གི་ཐོག་ལས་སྐྱེས་ཏེ་ཡོདཔ་ལས་ ག་ར་ལུ་བརྩི་མཐོང་དང་ཐོབ་དབང་འདྲ་མཉམ་སྦེ་ཡོད། མི་ཚུ་ག་ར་སྨྲ་ཤེས་དོན་གོ་བའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡནམ་ལས་ ག་ར་གིས་ལཱ་ག་ཅི་ར་འབད་རུང་ གཅིག་གིས་གཅིག་ལུ་སྤུན་ཆའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་ཐོག་ལས་ལཱ་འབད་དགོ།འགྲོ་བ་མི་རིགས་ག་ར་ལུ་ གསལ་བསྒྲགས་འདི་ནང་འཁོད་དེ་ཡོད་པའི་ ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་ཚུ་ འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་། ཤ་བཀྱག མཚན་རྟགས། ཁ་སྐད། ཆོས་ལུགས། སྲིད་དོན་དང་གཞན་གནད་དོན། མི་ཁུངས། རྒྱུ་དངོས། སྐྱེ་སའི་ཡུལ་དང་སྟོབས་གོ་ས་ལ་སོགས་པ་ག་ནི་ལུ་ཡང་དབྱེ་བ་མ་ཕྱེ་བར་ འདྲ་མཉམ་སྦེ་ཐོབ་དགོ། ལྷག་པར་དུ་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ ཆབ་སྲིད་དང་། ས་ཁོངས། ཡངན་ རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གི་གནས་རིམ་དང་། ཡངན་ རང་དབང་དང་བློ་གཏད་ཅན། ཡངན་ རང་དབང་གི་ཐོག་ལུ་སྐྱོང་གཞག་མེད་པའི་ས་ཁོངས། ཡངན་ རང་དབང་ལུ་ཚད་བཟུང་འབད་ཡོད་པའི་ས་ཁོངས་ག་སྟེ་གི་ མི་ར་ཨིན་རུང་ དེ་ཚུ་ཡང་ སོ་སོར་འབད་དབྱེ་བ་ཕྱེ་མི་ཆོགའགྲོ་བ་མི་ག་ར་ལུ་མི་ཚེའི་དལ་དབང་དང་རང་དབང་། དེ་ལས་ཉེན་སྲུང་གི་ཐོབ་དབང་ཡོད།འགྲོ་བ་མི་ག་ར་ཨིན་རུང་ བྲན་གཡོག་འབད་བཞག་མ་ཆོགཔ་དང་།བྲན་གཡོག་རིན་ལུགས་འདི་དང་ བྲན་གཡོག་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་རིགས་ག་ཅི་ར་ཨིན་རུང་བཀག་དམ་འབད་དགོ།འགྲོ་བ་མི་ག་ར་ཨིན་རུང་ སྡུག་སྤྱོད་དང་གདུག་རྩུབ། མིའི་སྤྱོད་པ་ལས་འདས་པའི་ ཡངན་ དམའ་ཕབ་དང་འབྲེལ་བའི་ལཱ་ཚུ་དང་ཉེས་ཁྲིམས་སོགས་བཀལ་བའི་ཉེས་སྤྱོད་མྱོང་བཅུག་ནི་འདི་མི་ཆོགཁྲིམས་ཀྱི་འདུན་ས་ག་སྟེ་འབད་རུང་ ག་ར་ལུ་ འགྲོ་བ་མི་ཨིན་པའི་ངོས་འཛིན་གྱི་ཐོབ་དབང་ཡོད།ཁྲིམས་འདུན་ལུ་འགྲོ་བ་མི་ག་ར་འདྲ་མཉམ་ཨིནམ་ལས་ ག་ར་ལུ་ཁྲིམས་འདུན་ལས་ ཆགས་སྡང་ཕྱོགས་རིས་མེད་པའི་ཉེན་སྲུང་གི་ཐོབ་དབང་ཡོད། གསལ་བསྒྲགས་འདི་ལུ་ཆ་གནས་མ་འབད་བར་གཤིག་སྟེ་བྱུང་བའི་ ཉེ་རིང་དང་ཕྱོགས་རིས། དེ་བཟུམ་མའི་ཉེ་རིང་དང་ཕྱོགས་རིས་ལུ་རྒྱུད་སྐུལ་འབད་བའི་རིགས་ག་ར་ལས་སྲུང་སྐྱོབ་འབད་དགོ་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོ་དང་ ཡངན་ ཁྲིམས་གཞུང་གང་རུང་གིས་གནང་ཡོད་པའི་གཞི་རྟེན་ཐོབ་དབང་ལུ་གནོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་རེ་བྱུང་ཚེ་ རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ལྕོགས་གྲུབ་ཅན་གྱི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཚོགས་པའི་ཁ་ཐུག་ལས་ནུས་པ་དང་ལྡན་པའི་སེལ་ཐབས་འབད་དགོཔ་འདི་ག་ར་གི་ཐོབ་དབང་ཨིན།ཁྲིམས་དང་མ་མཐུན་པར་འཛིན་བཟུང་འབད་ནི་དང་། དོ་དམ་འོག་ལུ་བཙུགས་ནི། ཡངན་ མཐར་བཤུད་གཏང་ནི་སོགས་ག་ལུ་ཡང་འབད་མི་ཆོགམི་ངོམ་གང་རུང་གི་ཐོབ་དབང་དང་འགན་འཁྲི། དེ་ལས་ དེ་ལུ་བཀལ་ཡོད་པའི་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་ཉེས་འཛུགས་ཚུ་ དྲང་བདེན་ཐག་བཅད་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ རང་དབང་ཅན་དང་ཡངན་ ཉེ་རིང་ལས་འདས་པའི་ ཁྲིམས་ཞིབ་ཚོགས་པ་གཅིག་གིས་འབད་དགོ་པའི་ཐོབ་དབང་མི་ངོམ་ག་ར་ལུ་ཡོད།མི་མང་ཁྲིམས་དཔྱད་ཀྱི་ནང་ལུ་ མི་ངོམ་ག་ར་ཨིན་རུང་ རང་སོའི་བདེན་ཁུངས་བཟང་ནིའི་གོ་སྐབས་སྤྲོད་དེ་ཡོད་མི་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ཉེས་པ་ཡོདཔ་འབད་མ་ཐོན་རིང་ ཉེས་འགེལ་ཁྲིམས་བཤེར་འབད་དེ་ཡོད་རུང་ དེ་ལུ་ཉེས་པ་མེདཔ་འབད་ བརྩི་ཆོག་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།གལ་སྲིད་ཉེས་འགེལ་ཅིག་འབད་བའི་དུས་སྐབས་ལུ་ ཉེས་པ་འདི་ རྒྱལ་ཡོངས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་འགེལ་ཁྲིམས་ཀྱི་གྲངས་སུ་ཐོ་བཀོད་འབད་དེ་མེད་པ་ཅིན་ དེ་བཟུམ་འབད་མི་ག་ར་ཨིན་རུང་ ཉེས་འགེལ་ཁྲིམས་ཕོག་པའི་ཉེས་ཅན་གྱི་གྲངས་སུ་བརྩི་ནི་མི་འོངམ་མ་ཚད། ཉེས་པ་འདི་འབྱུང་བའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཉེས་ཆད་ལས་མཐོ་བའི་ཉེས་བྱ་བཀལ་མི་ཆོགམི་ངོམ་ག་ལུ་ར་ཨིན་རུང་ མི་ངོམ་འདི་གི་རང་དབང་དང་། བཟའ་ཚང་། ཁྱིམ་ཡངན་དེ་དང་འདྲ་བའི་གཞི་རྟེན་མཁོ་ཆས་ཚུ་ལུ་བང་བཙོང་གི་ཐོག་ལས་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བར་འཛུལ་འབད་མི་ཆོགཔ་མ་ཚད།མི་ངོམ་འདི་གི་མིང་དང་མིང་གཏམ་ལུ་ཡང་གནོད་པ་བཀལ་མི་ཆོག མི་ངོམ་ག་ར་ཨིན་རུང་ དེ་བཟུམ་མིའི་གནོད་པ་བཀལ་མི་ལས་ཉེན་སྲུང་གི་དོན་ལུ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཐོབ་དབང་ཡོད།མི་ངོམ་ག་ར་ལུ་ རྒྱལ་ཁབ་རེ་རེ་བཞིན་གྱི་ས་མཚམས་ནང་འཁོད་ལུ་ ག་སྟེ་འགྱོ་རུང་འགྱོ་ཆོགཔ་དང་། ག་སྟེ་གཞི་བཅའ་རུང་བཅའ་ཆོག་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།མི་ངོམ་ག་ར་ཨིན་རུང་ རང་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་བརྩིས་ཏེ་ རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ག་ར་ཨིན་རུང་བཞག་སྟེ་འགྱོ་ཆོག་ནི་དང་། སླར་ལོག་རང་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་འོང་ཆོག་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།མི་ངོམ་ག་ར་ལུ་ སྡུག་སྦྱོང་ལས་ཟུར་ཐབས་ལུ་ རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཁར་སྐྱབས་སྦྱིན་ལེན་ཏེ་སྡོད་ཆོག་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།སྲིད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཉེས་ལཱ་ ཡངན་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་དོན་དང་གཞི་རྩ་ལས་འགལ་བའི་ལཱ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་འབྱུང་ཡོདཔ་ངེས་བདེན་ཨིན་པའི་ ཁྲིམས་དཔྱད་འབད་ནིའི་ཐོབ་དབང་བཀག་ནི་མི་འོང་།ག་ར་ལུ་མི་ཁུངས་ཀྱི་ཐོབ་དབང་ཡོད།ག་ལུ་ཡང་ངེས་པ་མེད་པར་རང་སོའི་མི་ཁུངས་ཐོབ་དབང་མེདཔ་བཟོ་མ་ཆོགཔ་མ་ཚད་མི་ཁུངས་སོར་ནིའི་ཐོབ་དབང་མེདཔ་བཟོ་མི་ཆོགལོ་ན་ཚོད་རན་པའི་ཕོ་མོ་ག་ར་ཨིན་རུང་ མི་རིགས་དང་མི་ཁུངས་ ཡངན་ ཆོས་ལུགས་ག་ཅི་ར་ཨིན་རུང་ དེ་ཚུ་ལུ་གཉེན་རྐྱབ་ནི་དང་བཟའ་ཚང་སྐྱོང་ནིའི་ཐོབ་དབང་ཡོད། གཉེན་སྦྱོར་ཀྱི་སྐབས་ལུ་གཉེན་འབྲེལ་གྱི་ཐོབ་དབང་དང་ ཁ་བྲལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོབ་དབང་ཚུ་འདྲ་མཉམ་སྦེ་ར་ཐོབ་དགོ།གཉེན་བསྡོམས་ནི་གི་ཐད་ གཉེན་བསྡོམས་ནི་ཨིན་པའི་བཟའ་གྲོགས་ཀྱི་དལ་དབང་དང་ཁས་བླངས་ཀྱི་ཐོག་ལས་རྐྱངམ་ཅིག་བསྡོམས་དགོ།བཟའ་ཚང་ཟེར་མི་འདི་ མི་སྡེ་ནང་གི་སྡེ་ཚན་གི་རང་བཞིན་དང་ མང་གཞི་བཟུམ་གཅིག་ཨིནམ་ལས་ དེ་ཚུ་ལུ་མི་སྡེ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཆ་རང་གིས་ར་ཉེན་སྲུང་འབད་དགོ་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།མི་ངོམ་ག་ར་ལུ་ རང་རྐྱང་ ཡངན་ སྡེ་ཚན་ནང་ལུ་ རྒྱུ་དངོས་བདག་དབང་འབད་ནིའི་རང་དབང་ཡོད།ག་ར་གིས་ཡང་ རང་སོའི་རྒྱུ་དངོས་ཐོབ་དབང་ལས་ཤེས་ཅི་མཐོང་ཅི་བཀག་མི་ཆོགག་ར་ལུ་མནོ་བསམ་གཏང་ནི་དང་རྣམ་རིག་སྟོན་ནི། དེ་ལས་ཆོས་ལུགས་གདམ་ཁའི་ནང་རང་སོའི་ཐོབ་དབང་ཡོད། ཐོབ་དབང་དེ་གི་གྲངས་སུ་ ཆོས་ལུགས་ཡངན་ཡིད་ཆེས་སོར་ནི། རང་རྐྱང་ཡངན་མི་སྡེ་དང་། མི་མང་ཡངན་རང་རྐྱང་འབད་དེ་ སློབ་སྦྱོང་དང་སྦྱང་བ་འབད་ཆོགག་ར་ལུ་རང་སོའི་བསམ་འཆར་སླབ་ནི་དང་མནོ་ཡོད་མི་ བཤད་ནིའི་དལ་དབང་ཡོད། དལ་དབང་དེའི་གྲངས་སུ་ གཞན་གྱི་བར་འཛུལ་མེད་པར་ རང་གི་བསམ་འཆར་མ་སླབ་པར་བཞག་ཆོགཔ་དང་། ས་མཚམས་དེ་ཟེརཝ་མེད་པར་ བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་ལས་ བརྡ་དོན་འཚོལ་ནི་དང་ལེན་ནི། དེ་ལས་སྤེལ་ནི་ཚུ་འབད་ཆོག་པའི་ དལ་དབང་ཚུ་ཚུདཔ་ཨིན།ག་ར་ལུ་ཞི་བདེ་དང་ལྡན་པའི་ཚོགས་འཛོམས་འཚོགས་ནི་དང་ ཚོགས་པ་བཟོ་ནིའི་དལ་དབང་ཡོད།ག་ལུ་ཡང་ཚོགས་པ་ཅིག་ནང་འཛུལ་དགོ་པའི་ཐབས་མེད་བྱ་བ་བཙུགས་མི་ཆོགམི་ག་ར་ལུ་རང་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཞུང་སྐྱོང་ནི་ནང་ལུ་ཐད་ཀར་དུ་ཡངན་ དལ་དབང་གི་ཐོག་ལས་གདམ་འཐུ་འབད་བའི་འཐུས་མི་ངོ་ཚབ་བརྒྱུད་དེ་ བཅའ་མར་གཏོགས་ཆོགམི་ག་ར་ལུ་ རང་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་མི་མང་ཞབས་ཏོག་འདྲ་མཉམ་ཐོབ་དགོ་པའི་དལ་དབང་ཡོད།མི་སེར་གྱི་རེ་འདོད་འདི་གཞུང་གི་དབང་ཚད་ཀྱི་གཞི་འགྱམ་བཟུམ་ཅིག་ཨིན་དགོ། རེ་འདོད་འདི་ དུས་རིམ་དང་དངོས་སུའི་བཙག་འཐུའི་ཐོག་ལས་བཤད་དགོཔ་དང་། བཙག་འཐུའི་བྱ་རིམ་ཚུ་ཡང་ མི་མང་ཡོངས་ལུ་ཁྱབ་མི་དང་ ཚོགས་རྒྱན་བཙུགས་ནིའི་དབང་ཆ་འདྲ་མཉམ་ཡོད་མི་ཅིག་ཨིན་དགོ་པའི་ཁར་། དེ་ཚུ་ གསང་བའི་ཚོགས་རྒྱན་ཡང་ དེ་དང་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཚོགས་རྒྱན་བསྐྱུར་ནིའི་ བྱ་སྒོའི་ཐོག་ལས་འབད་དགོ།འགྲོ་བ་མི་རིགས་ག་ར་ མི་སྡེའི་འཐུས་མི་གཅིག་ཨིནམ་ལས་ མི་སྡེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཉེན་སྲུང་གི་ཐོབ་དབང་ཡོདཔ་མ་ཚད་ རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་འབད་བརྩོན་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ལས་ དེ་ལས་གཞན་ཡང་། ལས་ཚོགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཚུ་དང་ རང་སོའི་ངོ་སོ་གོང་འཕེལ་གྱི་དོན་ལུ་མེད་ཐབས་མེད་པར་ཁག་ཆེ་བའི་དཔལ་འབྱོར་དང་ལམ་སྲོལ་གྱི་དལ་དབང་ཚུ་ཐོབ་དགོ།ག་ར་ལུ་ ལཱ་གཡོག་འབད་ནིའི་དང་ ལཱ་གཡོག་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ནིའི་དལ་དབང་། དེ་ལས་ ལེགས་ཆ་ཅན་གྱི་ལཱ་གཡོག་གི་གནས་སྟངས་དང་ ལཱ་གཡོག་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ལས་ཉེན་སྲུང་ཐོབ་དགོ་པའི་དབང་ཆ་ཡོད།ག་ར་ལུ་ ཕྱོགས་རིས་མེད་པར་ རང་སོའི་ལཱ་གཡོག་དང་འཁྲིལ་བའི་དངུལ་ཕོགས་ཐོབ་དགོ་པའི་དབང་ཆ་ཡོད།ལཱ་གཡོག་འབད་མི་ག་ར་ཨིན་རུང་དེ་ཚུ་ལུ་ཁོ་ར་དང་ཁོ་རའི་བཟའ་ཚང་ཚུ་ འགྲོ་བ་མིའི་བརྩི་མཐོང་དང་ལྡནམ་འབད་སྡོད་ཚུགས་པའི་དངུལ་ཕོགས་ཐོབ་དགོཔ་པའི་ དབང་ཆ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ གལ་ཆེ་བ་ཅིན་ མི་སྡེའི་ཉེན་སྲུང་གཞན་མི་ཚུ་ཡང་བྱིན་དགོ།ག་ར་ལུ་ རང་སོའི་ཁེ་ཕན་ཚུ་ཉེན་སྲུང་གི་དོན་ལུ་ ཚོང་འབྲེལ་པའི་སྐྱིད་སྡུག་ཚོགས་པ་བཟོ་ནི་དང་། བཟོ་སྟེ་ཡོད་མི་ཚུ་ནང་ལུ་འཛུལ་ནིའི་དབང་ཆ་ཡོད།ག་ར་ལུ་ དངུལ་ཕོགས་དང་བཅས་པའི་ འོས་ཚད་ལྡན་པའི་ལཱ་དུས་དང་། དུས་མཚམས་ཀྱི་ངལ་གསོ་ཚུ་བརྩིས་པའི་ ངལ་གསོ་དང་དལཝ་སྡོད་ནིའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་ཐོབ་དབང་ཡོད།ག་ར་ལུ་ བཟའ་འཐུང་དང་གྱོན་ཆས། སྡོད་ཁྱིམ་དང་འཕྲོད་བསྟེན་བདག་འཛིན། དེ་ལས་དགོས་མཁོ་ལྡན་པའི་མི་སྡེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཞབས་ཏོག ལཱ་གཡོག་མ་འཐོབ་པ་སྡོད་པ་དང་ན་ཚ་ཕོག་པའི་སྐབས། དེ་ལས་ཡན་ལག་ལུ་སྐྱོན་ཞུགས་པ། ཡུགས་ས་མོ་དང་ལོ་ན་ཚོད་རྒས་པའི་གནས་སྐབས་དང་། གཞན་ཡང་རང་ར་སོ་སོར་གྱིས་འབད་མ་ཚུགས་པའི་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ལ་སོགས་པ་ཚུ་བརྩིས་ཏེ་ མི་ངོམ་རང་ར་སོ་སོ་དང་ རང་གི་བཟའ་ཚང་ཚུ་གི་གཟུགས་ཁམས་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ བདེ་སྐྱིད་ལུ་མཁོ་བའི་ འོས་འཚམས་ལྡན་པའི་མི་ཚེའི་འཚོ་སྐྱོང་འཐོབ་དགོ་པའི་དལ་དབང་ཡོད།མའི་གནས་སྐབས་དང་ཨ་ལུའི་གནས་སྐབས་འདི་གཉིས་ལུ་ དམིགས་བསལ་གྱི་བདག་འཛིན་དང་གྲོགས་རམ་གྱི་ཐོབ་དབང་ཡོད། གཉེན་སྦྱོར་ལུ་བརྟེན་ཏེ་སྐྱེས་བའི་ཨ་ལུ། ཡངན་ གཉེན་སྦྱོར་ཐོག་ལས་མེན་པར་སྐྱེ་བའི་ཨ་ལུ་ག་ཅི་ར་ཨིན་རུང་ དེ་གཉིས་ཆ་ར་ལུ་ མི་སྡེའི་ཉེན་སྲུང་གི་ཐོབ་དབང་འདྲ་མཉམ་ཡོད།ག་ར་ལུ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་ནིའི་ཐོབ་དབང་ཡོདཔ་མ་ཚད་ གཞི་རིམཤེས་ཡོན་འདི་རིན་མེད་སྟོང་པར་ཐོབ་དགོཔ་དང་ དེ་བཞིན་གཞི་རིམ་སློབ་སྦྱོང་འདི་ ག་ར་ལུ་ཨིན་ཅི་མིན་ཅི་ཐོབ་དགོ། སྤྱིར་བཏང་ལུ་ འཕྲུལ་རིག་དང་ཁྱད་རིག་གི་ཤེས་ཡོན་གོ་སྐབས་ཡོདཔ་བཟོ་དགོཔ་དང་། ཆེ་རིམ་ཤེས་ཡོན་གི་གོ་སྐབས་འདི་རང་སོའི་གཟེངས་ཐོན་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ག་ར་ལུ་འཐོབ་ཚུགསཔ་སྦེ་དགོ།ཤེས་ཡོན་དེ་གཙོ་བོ་འགྲོ་བ་མིའི་ཁྱད་ཆོས་ཆ་ཚང་གོང་འཕེལ་གཏང་ཚུགསཔ་ཅིག་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་དབང་དང་གཞི་རྟེན་དལ་དབང་ལུ་ གུས་བཀུར་བསྐྱེད་དགོ་པའི་མནོ་ལུགས་གོང་འཕེལ་གཏང་ཚུགསཔ་ཅིག་ལུ་དམིགས་གཏད་བསྐྱེད་དགོ། ཤེས་ཡོན་དེ་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ག་ར་དང་མི་རིགས་ཡངན་ཆོས་ལུགས་སོ་སོའི་སྡེ། ལྷག་པར་དུ་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཞི་བདེ་ཉམས་སྲུང་གི་ལཱ་རིགས་ཚུ་ནང་ ངོས་ལེན་དང་ བཟོད་བསྲན། མཛའ་བཤེས་མཐུན་འབྲེལ་ཚུ་ རྒྱལ་ཁབ་ག་ར་དང་ མི་རིགས་ཚུ་གི་བར་ན་ཡར་དྲག་གོང་འཕེལ་གཏང་དགོ།ཕམ་ཚུ་ལུ་ རང་སོའི་ཨ་ལུ་ལུ་ཤེས་ཡོན་ག་ཅི་བཟུམ་གཅིག་བྱིན་ནི་ཨིན་ན་ སྔ་གོང་ལས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ནིའི་དབང་ཆ་ཡོད། ག་ར་ལུ་མི་སྡེ་ནང་གི་ལམ་སྲོལ་བརྩིས་སྲུང་ཚུ་ནང་ལུ་བཀག་ཆ་ག་ནི་ཡང་མེད་པར་བཅའ་མར་གཏོགས་ཏེ་ ལུགས་སྲོལ་ལུ་ སྤྲོ་བ་འཕེལ་ནི་དང་། ཚན་རིག་གོང་འཕེལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཚུ་དང་ དེའི་ཁེ་ཕན་ཚུ་སྤྱོད་ནིའི་དལ་དབང་ཡོད།ག་ར་ལུ་རང་གི་བློ་རིག་ལས་བརྟེན་ཏེ་ གྲུབ་ཡོད་པའི་ ཚན་རིག་དང་རྩོམ་རིག་ ཡངན་ ལག་རྩལ་ཐོན་དངོས་ཚུ་གི་སྙིང་དོན་དང་ རྒྱུ་ཆས་ཀྱི་དང་བ་ཚུ་གི་ཉེན་སྲུང་གི་ཐོབ་དབང་ཡོད།ག་ར་ལུ་ གསལ་བསྒྲགས་འདི་ནང་བཀོད་དེ་ཡོད་པའི་ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་ཚུ་ ཧྲིལ་པོར་ཐོབ་དགོ་པའི་སྐོར་ལས་ ཚུད་དེ་ཡོད་པའི་ མི་སྡེ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བཀའ་ཁྲིམས་ཚུ་གི་ཐོབ་དབང་ཡོད།ག་ར་ལུ་ རང་དབང་གི་ཐོག་ལས་ཕོཝ་རྒྱགས་སའི་མི་སྡེ་འདི་ནང་ འབད་དགོ་པའི་རིགས་ཚུ་གི་ འགན་ཁུར་ཕོགརང་སོའི་ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་ཚུ་ལག་ལེན་འཐབ་པའི་སྐབས་ གཞན་གྱི་ཐོབ་དབང་དང་ དལ་དབང་ལུ་ངོས་འཛིན་དང་ གུས་ཞབས་བསྐྱེད་དགོ་མི་དང་། དམངས་གཙོ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མི་སྡེ་ནང་གི་ བཟང་སྤྱོད་དང་ མི་མང་བཀའ་རྒྱ། དེ་ལས་ སྤྱིར་བཏང་ཕན་བདེ་གྲུབ་དགོ་པའི་དགོས་མཁོ་ཚུ་གི་དོན་ལུ་རྐྱངམ་གཅིག་ཨིན་དགོཔ་འབད་ ཁྲིམས་ནང་བཀོད་ཡོད་མིའི་ཚད་གཞི་གི་ནང་འཁོད་ལུ་ ལག་ལེན་འཐབ་དགོ།ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་དེ་ཚུ་ག་ར་ ག་ཅི་གི་ཐད་ལས་ར་ཨིན་རུང་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་དོན་དང་གཞི་རྩ་ལས་བརྒལ་བའི་ཐོག་ལས་ལག་ལེན་འཐབ་མི་ཆོགགསལ་བསྒྲགས་འདི་ནང་བཀོད་ཡོད་མི་གི་དོན་ཚན་ཚུ་ གསལ་བསྒྲགས་འདི་ནང་བཀོད་ཡོད་པའི་ ཐོབ་དབང་དང་དལ་དབང་གང་རུང་མེདཔ་གཏང་ནིའི་ལཱ་རིགས་ནང་འབྲེལ་གཏོགས་ ཡངན་ དངོས་སུ་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ རྒྱལ་ཁབ་དང་ སྡེ་ཚན་ ཡངན་ མི་ངོམ་གང་རུང་ལུ་འཇུགཔ་འབད་གོ་དོན་འགྲེལ་མི་ཆོགAANGESIEN erkenning vir die inherente waardigheid en die gelyke en onvervreembare reg van alle lede van die menslike ras die basis vir vryheid, geregtigheid en vrede in die wereld is;AANGESIEN minagting vir menseregte barbaarse dade wat die gewete van die mens aangetas het en die aanvang van ’n wereld waarin mense vryheid van spraak, geloof, vrees en behoefte het, gesien word as die hoogste aspirasie van die gemiddelde mens;AANGESIEN dit noodsaaklik is dat menseregte deur die wet beskerm word ten einde te voorkom dat mense nie gedwing gaan word om in opstand teen tirannie en onderdrukking te kom nie;AANGESIEN dit noodsaaklik is om die ontwikkeling van vriendelike bande tussen nasies aan te moedig;AANGESIEN die volke wat lid van die Verenigde Volke Organisasie is, hul geloof in fundamentele menseregte in die Handves beklemtoon, in die waardigheid en waarde van die menslike persoon, in die gelyke regte van mans en vrouens en dit ten doel het om sosiale vooruitgang en ’n beter lewenspeil in groter vryheid te bevorder;AANGESIEN Lidstate hulle voorgeneem het om in samewerking met die Verenigde Volke universele respek en agting vir menseregte en fundamentele vryheid te verwesenlik; enAANGESIEN ’n algemene begrip van hierdie regte en vryhede van groot belang vir die bereiking van hierdie voorneme is,Verklaar die ALGEMENE VERGADERINGHierdie Universele Verklaring van Menseregte as ’n algemene standaard vir die verwesenliking deur alle mense en nasies, om te verseker dat elke individu en elkedeel van die gemeenskap hierdie Verklaring in ag sal neem en deur opvoeding, respek vir hierdie regte en vryhede te bevorder, op nasionale en internasionale vlak, daarna sal strewe om die universele en effektiewe erkenning en agting van hierdie regte te verseker, nie net vir die mense van die Lidstate nie, maar ook vir die mense in die gebiede onder hul jurisdiksie.Alle menslike wesens word vry, met gelyke waardigheid en regte, gebore. Hulle het rede en gewete en behoort in die gees van broederskap teenoor mekaar op te tree.Elke persoon het die reg tot al die regte en vryhede soos in die Verklaring vervat is, sonder uitsondering van enige aard soos op grond van ras, geslag, kleur, taal, godsdiens, geboorte of enige ander status.Daarbenewens sal geen onderskeid op grond van politieke, geregtelike of internasionale status van die land of gebied waartoe ’n persoon behoort gemaak word nie, hetsy dit ’n onafhanklike trust, nie‐selfregerend of onder enige ander beperking van soewereiniteit is.Elkeen het die reg tot lewe, vryheid en sekuriteit van persoon.Niemand sal in slawerny of knegskap gehou word nie; alle vorms van slawerny en handel in slawe sal verbied word.Niemand sal gemartel word of aan wrede, onmenslike of vernederende behandeling of straf blootgestel word nie.Elkeen het oral die reg tot erkenning as ’n persoon voor die reg.Almal is gelyk voor die reg en het die reg tot gelyke beskerming van die wet. Almal het die reg tot gelyke beskerming teen enige diskriminasie ter skending van hierdie Verklaring en teen enige aanmoediging tot sulke diskriminasie.Elkeen het die reg tot effektiewe kompensasie deur bevoegde nasionale tribunale vir dade wat hul fundamentele reg skaad wat deur die wet of grondwet aan hulle gegee is.Niemand sal aan arbitrêre arrestasie, aanhouding of bannelingskap onderworpe wees nie.Elkeen het, in volle gelykheid, die reg tot ’n regverdige en openbare verhoor deur ’n onafhanklike en objektiewe tribunaal, in die bepaling van sy regte en verpligtinge en die ondersoek van enige kriminele saak teen hom.Elkeen beskuldig van ’n strafbare oortreding het die reg om as onskuldig beskou te word tot skuldig bevind volgens die wet, in ’n openbare saak waarin hy verseker is van die nodige verdediging.Niemand sal beskuldig word van ’n strafbare oortreding as gevolg van enige daad of nalatigheid wat volgens nasionale of internasionale wet nie ’n misdaad ten tye van die pleeg daarvan was nie. ’n Swaarder straf sal ook nie opgel word as die straf wat toepaslik was ten tye van die oortreding nie.Niemand sal onderworpe wees aan arbitrêre inmenging met sy privaatheid, familie, woning of korrespondensie nie, of aan aanvalle op sy eer en reputasie nie. Elkeen het die reg tot beskerming deur die wet teen sulke inmenging of aanvalle.Elkeen het die reg tot vryheid van beweging en verblyf binne die grense van elke staat.Elkeen het die reg om enige land te verlaat, insluitende sy eie, en na sy land terug te keer.Elkeen het die reg tot asiel in ander lande.Daar mag nie op hierdie reg aanspraak gemaak word tydens vervolging vir nie‐politieke oortredings of dade wat strydig is met die doelwitte en beginsels van die Verenigde Volke nie.Elkeen het die reg tot burgerskap.Niemand se burgerskap sal arbitrêr afgeneem word nie en niemand sal van die reg ontneem word om afstand te doen van burgerskap nie.Volwasse mans en vrouens, sonder enige beperking as gevolg van ras, nasionaliteit of godsdiens, het die reg om te trou en met ’n familie te begin. Hulle kan aanspraak maak op gelyke regte ten opsigte van die huwelik, tydens die huwelik en tydens ontbinding van die huwelik.Die huwelik sal plaasvind slegs met die vrywillige en volle toestemming van die voornemende huweliksmaats.Die familie is die natuurlike en fundamentele groepseenheid van die gemeenskap en kan aanspraak maak op beskerming deur die gemeenskap en die Staat.Elkeen het die reg om individueel en in assosiasie met ander eiendom te besit.Niemand se eiendom sal arbitrêr afgeneem word nie.Elkeen het die reg tot vryheid van denke, gewete en godsdiens; hierdie reg sluit in die reg om van godsdiens of geloof te verander en die vryheid om, hetsy alleen of in ’n gemeenskap, hierdie godsdiens of geloof te beoefen deur verkondiging, aanbidding of heiliging.Elkeen het die reg tot vryheid van opinie en uitdrukking; hierdie reg sluit die vryheid in om opinies sonder inmenging te lug en om inligting en idees te vra, te ontvang en te deel deur middel van enige medium ten spyte van grense.Elkeen het die reg tot vryheid van vreedsame vergadering en assosiasie.Niemand sal gedwing word om aan ’n assosiasie te behoort nie.Elkeen het die reg om aan die regering van sy land deel te neem, hetsy direk of deur vrylik verkose verteenwoordigers.Elkeen het die reg tot gelyke toegang tot die openbare dienste in sy land.Die wil van die mense sal die basis vorm van die owerheid of regering, en hierdie wil sal uitgedruk word deur middel van egte tussenverkiesings.Elkeen, as ’n lid van die gemeenskap, het die reg tot bestaan‐sekerheid en kan aanspraak maak op die verwesenliking van die ekonomiese, sosiale en kulturele regte wat noodsaaklik is vir sy waardigheid en die vrye ontwikkeling van sy persoonlikheid, deur middel van nasionale pogings en internasionale samewerking en volgens die organisasie en hulpbronne van elke staat.Elkeen het die reg om te werk, tot die vrye keuse van arbeid, tot regverdige en gunstige werksomstandighede en tot beskerming teen werkloosheid.Elkeen, sonder diskriminasie, het die reg tot gelyke betaling vir gelyke werk.Elkeen wat werk kan aanspraak maak op regverdige vergoeding wat aan hom en sy familie ’n menswaardige bestaan verseker en wat aangevul kan word deur ander vorms van sosiale sekerheid, indien nodig.Elkeen het die reg, ter beskerming van sy belange, om vakbonde te stig en daarby aan te sluitElkeen het die reg tot rus en vrye tyd, insluitend redelike beperkings op werksure en periodieke betaalde verlof.Elkeen het die reg tot ’n lewenspeil wat voldoende is vir gesondheid, welsyn vir homself en sy familie, insluitende kos, klere, behuising, mediese sorg en noodsaaklike bestaansekerheid, en die reg tot voordele of onderstandsgeld tydens werkloosheid, siekte, ongeskiktheid, weduweeskap, ouderdom of ’n tekort aan lewens‐middele tydens omstandighede buite sy beheer.Moeders en kinders kan aanspraak maak op spesiale sorg en hulp. Alle kinders, hetsy binne‐ of buite‐egtelik, sal dieselfde sosiale beskerming geniet.Elkeen het die reg tot opvoeding. Opvoeding sal gratis wees, ten minste in die elementêre en fundamentele stadiums. Elementêre opvoeding sal verpligtend wees. Tegniese en professionele opvoeding sal geredelik beskikbaar wees en ho’r opvoeding sal net so geredelik op meriete beskikbaar wees.Opvoeding sal gemik wees op die volle ontwikkeling van die menslike persoonlikheid en op die bevordering van respek vir menseregte en fundamentele vryheid. Dit sal begrip, verdraag‐saamheid en vriendskap tussen alle nasies, rasse of etniese groepe bevorder, asook die aktiwiteite van die Verenigde Volke in die handhawing van vrede.Ouers het die reg om te kies watter tipe opvoeding hulle kinders ontvang.Almal het die reg om vrylik aan die kulturele lewe van hul gemeenskap deel te neem, om die kunste te geniet en in wetenskaplike vooruitgang en voordele te deel.Elkeen het die reg tot die beskerming van die morele en materi’le belange wat spruit uit enige wetenskaplike, letterkundige of kunswerk deur hom geproduseer.Elkeen is geregtig op ’n sosiale en internasionale orde waarin die regte en vryhede beskryf in hierdie Verklaring ten volle verwesenlik kan word.Elkeen het verpligtinge teenoor die gemeenskap waar alleenlik die vrye en volle ontwikkeling van sy persoonlikheid moontlik is.In die uitoefening van regte en vryhede, sal elke mens slegs onderworpe wees aan die wetlike beperkinge ingestel om deeglike erkenning en respek vir die regte en vryhede van ander te verseker en om die redelike vereistes na te kom vir sedelikheid, openbare orde en die algemene welsyn van ’n demokratiese gemeenskap.Hierdie regte en vryhede mag in geen geval strydig met die doelwitte en beginsels van die Verenigde Volke uitgeoefen word nie.Niks in hierdie Verklaring mag interpreteer word as impliserend dat enige Staat, groep of persoon die reg het om deel te neem aan enige aktiwiteit of enige daad wat gerig is op die beskadiging van enige regte en vryhede hierin beskryf nie.Ka hona he, ho amohela seriti seo motho a tswalwang le sona ha mmoho le ditokelo tse lekanang tseo motho a ke keng a di amohuwa tsa batho bohle, ke mohlodi wa tokoloho, toka le kgotso lefatsheng.Ka hona he, ho se natse le ho tella ditokelo tsa botho, ho tswetse diketso tsa bohlaha tse tamukantseng letswalo la batho, mme tsena di entse hore ho labalabelwe lefatshe leo ho lona batho ba tlang ho thabela bolokolohi ba ho bua le tumelo, le bolokolohi ditlamong tsa matswalo le bohloki. Tsena he ho thwe ke tabatabelo e hodimodimo ya batho ka kakaretso.Ka hona he, ho a hlokahala, ha motho a sa dumellwa ho ba le boipiletso, e le monyetla wa ho qetela, hore a hanane le tlatlapo le kgatello. Ka lebaka lena ditokelo tsa botho di tlamehile ho sireletswa ke taolo ya molao.Ka hona he, taba ya bohlokwa ke ho kgothallesta ntshetsopele ya dikamano tsa setwalle matjhabeng.Ka hona he, batho ba Matjhaba a Kopaneng, ho molao wa motheo wa bona, ba tiisa botjha tumelo ya bona ya ditokelo tsa motheo tsa botho, seriti le bohlowa ba motho, ha mmoho le ditokelo tse lekanang tsa banna le basadi, mme ba dumellane ho kgothalletsa ntshetsopele ya kahisano le maemo a betere a bophelo bolokolohing bo namileng.Ka hona he, Dinaha tsa Mokgatlo ona di itlamile ho fihlella , ka tshebetsommoho le Matjhaba a Kopaneng, ntshetsopele ya tlhonepho e akaretsang ha mmoho le poloko ya ditokelo tsa botho le bolokolohi ba motheo.Ka hona he, kutlwisiso e akaretsang ya ditokelo le bolokolohi bona ke taba ya bohlokwahadi ho fihlella kano ena.JWALE HE,Seboka se AkaretsangSe phatlalatsa Totobatso e Akaretsang ya Ditokelo tsa Botho e le boemo bo tlwaelehileng bo ka fihlellwang ke batho bohle le matjhaba ohle.Qutellong motho e mong le e mong le mokgatlo o mong le o mong, ho sa lebalwe Totobatso ena, o tla hahamalla ho ruta ho ntshetsa pele tlhompho ya ditokelo le bolokolohi. Batho le mekgatlo ena, ka ho sebedisa ditsela tsa tswelopele tsa naha le tsa matjhaba, ba hlokomele hore ditokelo le bolokolohi bona, di a amoheleha, di be di baballwe ditjhabeng tseo e leng ditho tsa Matjhaba a Kopaneng le ditjhabeng tse taolong ya Matjhaba a Kopaneng.Batho bohle ba tswetswe ba lokolohile mme ba lekana ka botho le ditokelo. Ba tswetswe le monahano le letswalo mme ba tlamehile ho phedisana le ba bang ka moya wa boena.Motho e mong le e mong o na le ditokelo le bolokolohi bo boletsweng Phatlalatsong ena, ho se kgethollo ya letho, e kang ya morabe, mmala, bong, puo, tumelo, dipolitike, kapa mohopolo o mong, botjhaba kapa e itshetlehile ka naha eo motho a ahileng ho yona, le ha e ka ba e lokolohileng ya bodisa, e sa ipuseng, kapa e le tlasa dithibelo tse itseng tsa bolokolohi.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho phela, ya bolokolohi le ya paballo ya botho ba hae.Ha ho motho ya tla etswa lekgoba kapa mohlanka ; bokgoba le kgwebo ya makgoba di tla hanelwa ka hohlehohle.Ha ho motho ya tla tujwa kapa a tshwarwe ka tsela e khopo, eo e seng ya botho, kapa a otlwa ka tsela e tlotlollang.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho amoheleha hohle e le motho molaong.Batho bohle ba a lekana molaong, mme ba lokelwa, ho se kgethollo ya letho, ke tahireletso e lekanang molaong. Batho bohle ba lokelwa ke tshireletso e lekanang kgahlanong le kgethollo e hananang le Phatlalatso ena, le kgohlanong efe kapa efe e hlohlelletsang kgethollo ena.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho fumantshwa matshediso ke makgotla a molao a setjhaba, mabapi le diketso tse lwantshang le ditokelo tsa motheo tseo motho a di filweng ke molao wa motheo.Ha ho motho ya tla tshwarwa feelafeela, a kwallwe kapa a lelekwe naheng.Motho e mong le e mong o na le tokelo e tletseng ya ho mamelwa ke lekgotla le ikemetseng, le se nang leeme, ha ho qaqiswa ditokelo le boikarabelo ba hae, la mabapi le tseo a di qosetswang.Motho e mong le e mong ya qoswang ka molato o tsamayang le kotlo, o na le tokelo ya ho tadingwa a se molato ho fihlela a fumanwa a le molato lekgotleng la setjhaba moo a bileng le tiiso tsohle tsa ho itshireletsa.Ha ho motho ya tla fumanwa a le molato o tsamayang le kotlo ka baka la ho etsa kapa ho se phethe taba eo e leng molato o tsamayang le kotlo, ho ya ka molao wa setjhaaba kapa wa matjhaba, nakong eo tlolo ena e neng e etsahala. Ho feta mona ho ke ke ha fanwa ka kotlo e matla ho feta e neng e ka fuwa ha tlolo e ne e etswa.Ha ho motho ya tla hlekefetswa boinotshing ba hae ba lelapa, lehae kapa mangolong, esitana le ho tlatlapuwa ho hlompheheng le setumong sa hae. Motho e mong le e mong o na le tokelo ya tshireletso ya molao mabapi le tlhekefetso le ho tlatlapuwa hona.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho tsamaya le ho dula ka bolokolohi ka hara naha yabo.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho falla naheng efeng kapa efeng, seitana le ya habo, le ho kgutlela naheng ya habo.Motho e mong le e mong o na le tokelaoya ho batla le ho fumana tshireletso ya tlatlapo, dinaheng tse ding.2.Tokela ena e se ke ya sebediswa ho phema diqoso tsa melato eo e seng ya dipolotiki kapa diketso tse kgahlanong le sepheo le melao ya Matjhaba a Kopaneng.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba wa morabe o itseng.Ha ho motho ya tla hanelwa botjhaba ba hae ka mabaka a fokolang, esitana le ho hanelwa ho fetola botjhaba ba hae.Banna le basadi ba dilemong, ho sa kgathallwe morabe, botjhaba kapa tumelo, ba na le tokelo ya ho nyalana le ho thea malapa. Ba na le ditokelo tse lekanang tsa ho nyalana bophelong ba lenyalo, le mohla le kgaolwang.Lenyalo le tla phethahala feela ka bolokolohi le tumellano ya banyalani.Lelapa ke bonngwe ba tlhaho le motheo setjhabeng mme le tlamehile ho sireletswa ke setjhaba le mmuso.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba le thepa ya hae a le inotshi kapa a e kopanetse le ba bang.Ha ho motho ya tla amohuwa thepa ya hae ka mabaka a fokolang.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya bolokolohi ba menahano, maikutlo le tumelo. Tokelo ena e kenyeletsa le bolokolohi ba ho fetola bodumeding, tumelong, le bolokolohing, ba motho a le inotshi kapa a ena le ba bang, pontsheng kapa boinotshing. Bodumedi kapa tumelo eo a e totobatse dithutonng, diketsong, borapeding le ho hlompheng.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya bolokolohi ba tjhadimo le dipuo. Tokelo ena e kenyeletsa le bolokolohi ba ho ba le tjhadimo ya hao ntle le tshitiso, esitana le ho batla, ho amohela le ho phatlalatsa aitaba le mehopolo ka tsela efe kapa efe ya phatlalatso, ho sa natswe meedi.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba setho kapa ho ba sebokeng sa kgotso.Ha ho motho ya ka qobellwang ho ba setho sa mokgatlo.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba le kabelo pusong ya naha ya habo, ka ho otloloha kapa ka thuso ya baemedi ba kgethilweng ka bolokolohi.Motho e mong le e mong o na le tokelo e lekanang le ya ba bang ditshebeletsong tsa setjhaba tsa naha ya habo.Thato ya setjhaba e tla ba motheo wa matla a mmuso. Thato ena e tla ipontshahatsa dikgethong tsa nako le nako ha mmoho le tsa sebele. Dikgetho tsena e tla ba tse akaretsang tsa ditokelo tse lekanang, mme di tla phethwa ka divoutu tsa sephiri kapa ka ditsela tse tshwanang le tsona tsa divoutu tsa bolokolohi.Motho e mong le e mong, jwalo ka setho sa setjhaba, o na le tokelo ya polokeho ya setjhaba, mme o lokelwa ke ho fumana, ka thuso ya setjhaba le tshebetsommoho ya matjhaba le ho ya ka tsamaiso le mehlodi ya naha ka bong, ditokelo tsa ekonomi, botjhaba le meetlo, tse hlokahalang mabapi le seriti sa hae le kgolo, ka bolokolohi, ya botho ba hae.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho sebetsa, le ho ikgethela mosebetsi ka bolokolohi, ha mmoho le boemo ba mosebetsi bo se nang leeme, bo bile bo rateha. O na le tokelo ya ho sireletswa kgahlanong le ho hloka mosebetsi.Motho e mong le e mong, ho sa kgethollwe, o na le tokelo ya moputso o lekanang mosebetsi.Motho e mong le e mong ya sebetsang o na le tokelo ya moputso o se nang leeme, o kgotsofatsang, o mmehang boemong, yena le ba lelapa, ho phela bophelo bo dumellanang le seriti sa botho, mme bo tshehetswa, ha ho hlokahala, ke ditsela tse ding tsa tshireletso ya setjhaba.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho theha le ho ba setho sa mekgatlo ya basebetsi, ho sirelletsa ditabatabelo tsa hae.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya phomolo le boikgathollo, ho kenyelletswa le dihora tsa mosebetsi tse beetsweng meedi, ha mmoho le matsatsi a phomolo a lefellwang.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya bophelo ba boemo bo mo lokelang yena le ba lelapa la hae, ho balellwa le dijo, diaparo, ntlo,le meriana, ha mmoho le ditshebeletso tsa setjhaba tse hlokahalang, le tokelo ya tshireletso ha a felletswe ke mosebetsi, a kula, a holofetse, e le mohlolohadi, a tsofetse, kapa a na le tlhoko ya ho iphedisa ka mabaka ao a sitwang ho a phema.Bomme le bongwana bo hloka tlhokomelo le thuso tse ikgethang. Bana bohle, le ba dikgaupane, ba tla sireletswa ke setjhaba ka ho tshwana.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ruteha. Thuto e tla fumaneha mahala, bonyane bohatong bo qalang ba motheo. Thuto e qalang e tla tlama bohle. Thuto ya botegnike le ya pitso e tla fumaneha ka kakaretso mme thuto e phahameng le yona e tla fumaneha ka ho lekana ho bohle ho ya ka dineo tsa batho.Thuto e tla tobana le ho hodisa bohle ka botlalo le ho matlafatsa tlhompho ya ditokelo tsa botho ha mmoho le bolokolohi ba motheo. E tla kgothalletsa kutlwisiso, mamello le setswalle ditjhabeng tsohle, merabeng yohle kapa dihlopheng tsa bodumedi, mme e tla ntshetsa pele mesebetsi ya mtjhaba a kopaneng ho boloka kgotso.Batswadi ba na le tokelo ya pele ho kgethela bana ba bona thuto eo ba tlamehang ho e fumana.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba le kabelo ka bolokolohi meetlong ya setjhaba, ho thahasella mekgabo, le ho ba le seabo tswelopeleng ya saense le melemo ya yona.Motho e mong le e mong o na le tokelo ya tshireletso ditabeng tsa moya le tsa nama tse tswalwang ke tlhahiso ya saense, dingolwa kapa bonono boo e leng moqapi wa teng.Motho e mong le e mong o lokelwa ke tokelo ya setjhaba le matjhaba eo ho yona ditokelo le bolokolohi, tse hlahang Phatlalatsong ena, di fumanehang ka botlalo.Motho e mong le e mong o na le boikarabelo setjhabeng moo botho ba hae bo ka holang ka botlalo le ka bolokolohi.Tshebedisong ya ditokelo le bolokolohi ba hae, motho e mong le e mong o tla laolwa feela ke meedi e entsweng ka molao bakeng sa ho amohela le ho hlompha ditokelo le bolokolohi ba ba bang, le ho phethisa ditlhoko tse lokelang tsa boitshwaro, tlhomphano setjhabeng le bophelo bo botle ka kakaretso setjhabeng sa demokrasi.Ditokelo le bolokolohi bona ha ho ka moo di ka sebediswang kgahlanong le merero le melao ya Matjhaba a Kopaneng.Ha ho letho Phatlalatsong ena le tshwanetseng ho hlalosa hore naha efeng kapa efeng, batho kapa motho, ba na le tokelo ya ho itshunya kapa ho etsa ketso efeng kapa efeng eo sepheo sa yona e leng ho heletsa ditokelo le bolokolohi bofeng kapa bofeng bo ngotsweng mona.1948 чылда улуғ қырлаш айдынъ 10 кӱнӱнде Генеральный Ассамблей, 217 A(III) кижини тоолағанының ужун декларациязын ал-кел, резолюцияба аны угъустылар.Парчын кижини тенъ тоолабазабыс, пош, шын, абыр чадыйыбыс пар полбас теп, кӧрӱп;Кижилерди қыстап-кел тоолабанчыабыста, улуғ қан тӧгӱлӱп, кижи сағыжы қырыл турча теп, кӧрӱп;Наа чадыйыбыс, ол парчын кижи айдарын айдар, сананғанын ажар чадыйы, анаң аара кижи қоруқпан, керексинмен чӧрер чадыйы ползын теп, кӧрӱп;Кижилерди улуғ тоолап, ыларға чозақ полушсын теп, қыстаған кижилер қыстапчыған кижилердең тоғра турбазыннар, ӧдӱрӱшпезиннер теп, кӧрӱп;Ақ чарықта чатчыған чон-қалықтар, ӧзере тартышпан, арғыштаныш полып, чатсыннар теп, кӧрӱп;Пириктеген қалықтары парчын кижиге улуғ тоолағанынға, парчын кижини ңчадыйының қыймадынға, эр кижибе тижи кижиниң тенъ полчығанынға пӱтчадып, позуның Уставқа аны пастырып, кижи аразындағы чадыйы чақшаарақ пол-парзын теп, санағанмысқа кӧрӱп;Пириктеген қалықтардың қааннары парчын кижиге улуғ тоолағанының керегин, чадыйыбыс пош поларының керегин, қожа қатыш-келип иштерге сӧс пергенин кӧрӱп;Парчын кижиге улуғ тоолағаны, парчын кижиниң пош чатчығаны қайда да, кемге да тың керек, анаң аара пис по айтқан сӧстерибистең шыкпасқа тың керек полғанын кӧрӱп;Генеральный Ассамблейпарчын кижиге улуғ тоолағанынаң, пош чадыйынаң ужун по Текши декларациязын уғуза чарлапча; парчын қаан, қалық, кижи по текши декларацияда пасқанын иштезиннер теп, қатқа ӱргенип, кижилер аразында чӧрӱп, парчын кижиге улуғ тооланғанының, пош чадыйыбыстың керегинге полушсыннар, улуғ пайрамнарда, пашқа қалықтарба, эзе, пириктеген қалықтарба ылардың туңма қалықтарба чыылыжып, парчын кижиге улуғ тоолағанын, парчын кижи пош чатқанын чағдаттырып, иштеттирип этча.Парчын кижи, по чарыққа туғчадып, тең, пош туғча. Кижилер сағыштығ, ақтығ туғчалар, кижилерге пашқа кижилербе арғыштаныштарға керек.Парчын кижи пашқа кижилербе, ылар қайдығ да чон-қалықтанъ шыққанынға, тижи ба, эр кижи ба полғанынға, қайдығ да тилбе чооқташқанынға, қайдығ да партиядаң шығара сананғанынға, пай ба, чоқ кижи ба полғанынға пирда кӧрбен, тең улуғ тоолаған ползын, пашқа кижилербе тең пош чатсын.Парчын кижи пош чатсын, аны кем да тегбезин.Пирда кижи қул полбазын, қайдығ да кижини қул эдерге, қул эдип садырға чарабас.Пирда кижи пашқа кижиге шаптырбазын, қыстаттырбазын, моғаттырбазын, қайде да чабал эттирбезин.Парчын кижи, ол қайда да чадып, пашқа кижилерге улуғ тоолаттырзын.Парчын кижи, ол қайдығ да чозақтығ, тиллиғ полза, по декларацияға кӧре, чозақ аны пашқа кижилербе тең кӧр-турзын.Парчын кижи, аны улуғ тоолабанчығаннарында, чарғыға кирзин, ааң керегин чарғычы маттап кӧрӱп, оң этсин.Пирда кижи ээде ле туттырған полбазын, ноо-ноо чердең шығара сӱрӱлбезин.Парчын кижи, аны чарғыға тӱжӱргеннеринде, ажылдыра, шын чарғы чарғылазын.Парчын кижи, ол қыйал эткен теп найнағаннарында, ааң қыйалы эткенин оң чарғычы қат шығарбанче, ол қыйалы чоқ кижи теп адалзын.Ноо да кижи, тем-тем алында қыйал эдип, наа ла шыққан чозаққа кӧре, чарғыға тӱжӱрбезин. Тӱрбеде одурып, шығып, ам, наа ла шыққан чозаққа кре, полғанынаң қадығаарақ этпезиннер.Ноо да кижиниң сағыжын сананғанынға, семьязы чатчаң эминге, ааң пасқан қатқа, ааң тӧлдиң ағынға кем да кирбезин, арлашпазын.Парчын кижи қайаға чӧрерге саназа, анда чӧрзин, қайда чадарға саназа, анда чатсын, қайдығ да қаан черинде.Парчын кижи позуның черинең қайаға саназа, аға парзын, айланар полза, позуның черинге айланзын.Парчын кижи, аны черинең шығара сӱргеннеринде, қайаға да тезерге саназа, тессин.Кижи тезе ӧдӱрзе-оорлаза, пириктеген қалық организацияның чозақтарынға кӧре, аға полужарға чарабас.Парчын кижи гражданстволығ ползын.Кемге да ааң гражданствозын ээде ле алыб-аларға чарабас.Эр кижи тижи кижибе, эр шенинге четкеннеринде, ноо да небеге, шырайынға, қудайға пӱткенинге, чон-қалығынға кӧрбен, алышсыннар.Ӧзере ле сананыш-келип, алышсыннар.Семья, ол қалықтың пӧлӱгӱ. Анаң аара қалық аға полушсын.Парчын кижи чағысқа да, кемме да пирге да полза, эм-мал тутсын.Кемнең да тутқан эм-малы пашқа кижибе ээде ле алдырбазын.Парчын кижи ноода ужун саназа, анаң ужун саназын, қайдығ да қудайға пӱдерге саназа, аға пӱтсин, чағысқа да, кемме пирге, қожа да, кижилердиң кӧзӱнче да, кижиге кӧрдӱрбен да позуның чозағын тутсын.Парчын кижи ноо ла санарға саназа, аны саназын, ноо ла айдарға саназа, аны айтсын, ноо ла тилерге, табарға саназа, аны тапсын, кем да аны қайдығ черде да тоқтатпазын.Парчын кижи абыр чыылыжарға саназа, абыр чыылышсын.Кемни да кӱшпе чыылышқа кииридерге чарабас.Парчын кижи қаан-тӧрези керегинге арлажарға саназа, позу да, позуның кижины ызып, арлашсын.Парчын кижи, позуның черинде қаан-тӧрези керегинге кирерге саназа, пашқа кижилербе тең кирзин.Каан-тӧрези қалықтың санағанын уқчалар, ол қалығы қаан-тӧрезинге тутча, қалыктың санағаны пош уғулзын.Парчын кижи, қалық аразында чӧрӱуп, чақшы чадарға, қатчы поларға, пай поларға керек небелерин алзын.Парчын кижи қайда иштерге саназа, анда иштезин, чақшы черде иштезин, иш чоқ қалбазын.Парчын кижи, пирда қыстатпан, иштеп тең ӱлӱш алзын.Парчын иштепчыған кижи, позу, ааң семьязы чақшы пай чадарға, чедер ақча алзын.Парчын кижи позуның керегинең ужун профсоюз пӱдӱрзин, пашқа профсоюстарынға кирзин.Парчын кижи тынанарға керек полза, тынанзын, ойун ойнарға саназа, ойназын, ужы-пажы чоқ тем иштебезин, отпусктығ ползын.Парчын кижи аға керек чиижин чиизин, керек кебин кессин, керек эминде чатсын, қазықтығ поларға, пашқа да керек небени алзын, иш чоқ пол-парза, қаар-парза, палығлығ, ағрығ пол-парза, пашқа да шедиктерге кир-парза, чедер ақчалығ ползын,Корсақтығ эпчи, кичиғ пала матап полуштығ ползыннар. Сурас паллар аба-ичелиғ палларба тең ползыннар.Парчын кижи қатқа ӱргензин. Ақча тӧлебен қатқа школда ӱргензин. Тӧрт класқа тӧӧнче парчын пала ӱргензин. Техникалығ, профессиялығ школларда ӱргенерге саназалар, ӱргензиннер. Институтқа ӱргенерге саназалар, сағыш четсе, ӱргензиннер.Катқа ӱргенип, кижилер позуның қуттарын ажып кӧрзиннер, пашқа кижилерди тоолазыннар, религияларынға, чон-қалықтарынға кӧрбен, тоолазыннар, пириктеген қалықтардың организациязының керегин эдип, абыр-қазық эдип чатсыннар.Аба-ичелери позуның кичиғ палларынға қатқа ӱргенер черин қайда саназалар, анда табалзыннар.Парчын кижи чӱлӱң керегинге кирерге саназа, кирзин, пилим керегинге кирерге саназа, кирзин, иштеген пайын алзын.Кем да, пилим небени, кер сӧс, чооғаш пас-салза, ааң иштегенин улуғ тоолазыннар, асқайлабазыннар.Парчын кижи қалықтар, кижилер араларында, по декларацияда пасқан небелерге кӧре, улуғ тоолаттырзын, асқайлатпазын.Парчын кижиниң ааң позуның чон-қалығынаң алында ӧдӱш пар; ол ӧдушти чонқалығынға тӧлеп, кижи позуның қудын ажылып, ырызын-ӱлӱжин алча.Парчын кижини, ол пош, тең полчығанда, аны чозақ ла тоқтатча; ол чозақ пашқа кижилердиң пожын, тең полчығанын тоолапчыған чозағы.Парчын кижиниң пожы, теңи пириктеген қалықтар организациязынынх керегинең тоғра полбазын.По декларацияда пасқан небелери пир ле қаан черин, пир чон-қалықтың керегин тутчаң небелери эбес; кемге да, по декларацияда пасқан небелерин чоқ эдерге чарабас; по декларацияда пасқан небелери, кижилерге полуш-келип, пистиң чақшы чадыйыбыс пӱдӱрзиннер.Авторы переводаКандидат филологических наук, член Союза писателей России, с.н. сотрудник Института филологии СО РАН Л.Н. Арбачакова, Кандидат филологических наук, член Союза писателей России, доцент кафедры шорского языка и литературы Г.В. Косточаков.10 ታሕሳስ 1948 ዓ.ም.ፈ ብሓፈሻዊ ጉባኤ ውድብ ሕቡራት መንግስታት ዝፀደቐን ዝተኦወጀን ድንጋገ 217 ኤ- III )ኦብ ዓለም ንናይ ኩሎም ሰባት ተፈጥሮኦዊ ክብሪትን ንማዕሪን ዘይገሃሱን ሰብኦዊ መሰላትን ምቕባል መሰሪት ነፃነት፣ ፍትሕን ሰላምን ስለ ዝኾነ፣ንሰብኦዊ መሰላት ኦብ ግምት ዘይምእታውን ምጥሓስን ንሕልና ወዲ ሰብ ዘቑሰለን ኦሪሜናዊ ተግባራት ዘስዓበን ምዃኑ ፣ ናይ ዘሪባን እምነትን ነፃነት ዘለዋ፣ ካብ ፍርሕን ፀገምን ነፃ ዝኾነት ዓለም ንክትህልው ዝለዓለ ትምኒት ደቂ ሰባት ምዃኑ ስለ ዝተኦምነሉ፣ወዲ ሰብ ምልኪን ወፅዓን ንምውጋድ ሓይሊ ንክጥቀም ምእንቲ ከይግደድ ሰብኦዊ መሰላት ብሕጊ ክኽበሩ ኦድላዪ ስለዝኾነ፣ኦብ መንጎ ሃገራት ምሕዝነታዊ ዝምድናታት ንኽዓቢ ምሕጋዝ ኦድላዪ ስለዝኾነ፣ህዝብታት ውድብ ሕቡራት መንግስታት ኦብ ቻርተር ውድብ ሕቡራት መንግስታት ንመሰሪታዊ ሰብኦዊ መሰላት፣ ንኽብርን ልዕልነትን ሰብኦዊ ፍጡር፣ ንማዕሪ መሰላት ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኦንስትዮን ዘለዎም እምነት ብምርግጋፆምን ኦብ ዝሰፍሐ ነፃነት ከዓ ማሕበራዊ ምዕባለን ዝሐሸ ደሪጃ መነባብሮን ንምዝርጋሕ ዝወሰኑን ስለዝኾነ፣ኦባል መንግስታት ምስ ውድብ ሕቡራት መንግስታት ብምትሕግጋዝ ሰብኦዊ መሰላትን መሰሪታዊ ነፃነታትን ዓለምለኻዊ ጠመተን ሓለዋን ምእንቲ ክሪኽቡ ንምፅዓር ዝጠልቡ ስለዝኾነ፣እዚ ጠለብ’ዚ መሊኡ ንክሪጋገፅ ብዛዕባ እዞም መሰላትን ነፃነታትን እዚኦቶም ሓባራዊ ግንዛበ ምሓዝ ብጣዕሚ ኦድላዪ ስለዝኾነ፣ስለዚ ሓፈሻዊ ጉባኤ ውድብ ሕቡራት መንግስታትኩሎም ህዝብታትን ኩሎም ሃገራትን ክሳብ ሕድሕድ ውልቀሰብን ክሳብ ሕድሕድ ክፍሊ ማሕበሪጠ ሰብን ነዚ ድንጋገ እዚ ኩሉ ጊዜ ብምዝካር እዞም መሰላት እዚኦቶም ኦኽብሮት ንክሪኽቡ ብምስትምሃርን ብትምህርትን ንክፅዕሩ፣ ከምኡ’ውን ብሃገራውን ዓለምለኻውን ማዕበልቲ ስጉምቲታት፡ ኦብ ህዝብታት ኦባል ሃገራትን ኦብ ግዝኦቶም ኦብ ዘለዉ ህዝብታትን ሓፈሻውን ግብራውን ተቐባልነትን ሓለዋን ምእንቲ ክሪኽቡ ነዚ ዓለምለኻዊ ድንጋገ ሰብኦዊ መሰላት ኦዊጅዎ ኦሎ፡፡ብመንፅር ክብርን መሰልን ኩሎም ሰባት እንትውለዱ ነፃን ማዕሪን እዮም፡፡ ምስትውዓልን ሕልናን ዝተዓደሎም ብምዃኖም ንሕድሕዶም ብሕውነታዊ መንፈስ ክተሓላለዩ ኦለዎም፡፡ሕድሕድ ሰብ ብዘርኢ፣ ብቀለም፣ ብፆታ፣ ብቋንቋ፣ ብሃይማኖት፣ ብፖለቲካ ወይ ብካልኦት ኦሪኦእያታት፣ ብብሄር ወይ ብማሕበራዊ መበቈል፣ ብሃብቲ፣ ብትውልዲ ወይ ብካልኦት ደሪጃታት ኦድልዎ እንተይተገብሪሉ ኦብዚ ድንጋገ እዚ ናይ ዝሰፈሩ ኩሎም መሰላትን ነፃነታትን ተጠኝሚ እዩ፡፡ብተወሳኺ ሓደ ዜጋ፣ ሃገሩ ነፃ ግዝኦት፣ ብሞግዚት ዝመሓደር፣ ዓርሰ ምምሕዳር ዘይብሉ ወይ ኦብ ትሕቲ ዝኾነ ይኹን ሉኦላዊ ገደብ ዝርከብ እንተኾነ’ውን ብምኽንያት ናይ ሃገሩ ፖለቲካዊ፣ ሕጋዊ ስልጣን ወይ ዓለምለኻዊ ደሪጃ ኦድልዎ ኦይፍፀሞን፡፡ሕድሕድ ሰብ ብህይወት ናይ ምንባር፣ ናይ ነፃነትን ድሕንነትን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብባርነት ወይ ብጊልያነት ክግዛእ የብሉን፡፡ ባርነትን ናይ ባርያ ንግድን ብዝኾነ ይኹን መልክዑ ክልኩል እዩ፡፡ሕድሕድ ሰብ ከቢድ ስቓይ ዘውርድ፣ ጭካነ ዝመልኦ፣ ኢሰብኦዊ ወይ ሰብኦዊ ክብሩ ዘዋርድ ኦተሓሕዛ ወይ መቕፃዕቲ ኦይፍፀሞን፣ሕድሕድ ሰብ ኦብ ዝኾነ ይኹን ቦታ ኦብ ቅድሚ ሕጊ ብሰብኦዊ መንነቱ ንክፍለጥ መሰል ኦለዎ፡፡ኩሎም ሰባት ኦብ ቅድሚ ሕጊ ማዕሪ ኦብ ልዕሊ ምዃኖም ብዘይ ኦፈላላይ ናይ ሕጊ ማዕሪ ሓለዋ ክግበሪሎም መሰል ኦለዎም፡፡ ኩሎም ሰባት ነዚ ድንጋገ’ዚ ብምጥሓስን ነዚ ድንጋገ’ዚ ንምጥሓስ ብዝግበሩ ምልዕዓላትን ካብ ዝበፅሖም ኦድልዎ ሓለዋ ናይ ምርካብ ማዕሪ መሰል ኦለዎም፡፡ሕድሕድ ሰብ ብሕገ መንግስቲ ወይ ብሕጊ ዝተፈቐዱሉ መሰሪታዊ መሰላት እንትጠሓስዎ ስልጣን ብዘለዎ ሃገራዊ ቤት ፍርዲ ግቡእ ካሕሳ ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብሕጊ ካብ ዝተደንገገ ስርዓት ወፃኢ ኦይእሰርን፣ ኦይተሓዝን ወይ ኦይሕየርን፡፡ሕድሕድ ሰብ መሰሉን ግቡእን፣ ከምኡ’ውን ንዝቐርበሉ ዝኾነ ይኹን ገበናዊ ክሲ ዝምልከቱ ጉዳያት ንምውሳን ኦብ ነፃን ዘይኦድላውን ቤት ፍርዲ ብፍትሓውን ዕላውን መንገዲ ንክራኦዩሉ ምሉእ ማዕርነት ኦለዎ፡፡ብዘቕፅዕ ገበን ዝተኸሰሰ ሕድሕድ ሰብ መከላኸሊኡ ኦቕሪቡ ኦብ ዝካተዓሉ እዋን ብሕጊ ገበነኛ ምዃኑ ክሳብ ዝሪጋገፅ ከምንፁህ ሰብ ክቑፀር መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ሓደ ነገር ኦብ ዝተፈፀመሉ እዋን ነቲ ጉዳይ ምፍፃም ወይ ዘይምፍፃም ገበን ምዃኑ ብሃገራዊ ወይ ብዓለምለኻዊ ሕጊ ተደንጊጉ ክሳብ ዘይፀንሐ ብሓላፍነት ኦይሕተትን፡፡ ከምኡ’ውን ነቲ ገበን ኦብ ዝፈፀመሉ እዋን ነቲ ገበን ተወሲኑ ካብ ዝነበሪ መቕፃዕቲ ንላዕሊ ዝኸብድ መቕፃዕቲ ክውሰኖ ኦይግባእን፡፡ሕድሕድ ሰብ ብሕጊ ካብ ዝተደንገገ ስርዓት ወፃኢ ኦብ ልዕሊ ውልቀ ህይወቱ ፣ ቤተሰቡ፣ ገዝኡ ወይ ኦብ ርክባቱ ጣልኝ ዝኦትዎ ኦይህልውን፡፡ ኦብ ልዕሊ ክብሩን ዝንኡን በደል ኦይፍፀሞን፡፡ ዝኾነ ይኹን ሰብ ከምዚኦም ካብ ዝኦመሰሉ ኢድ ኦእታውነት ወይ ከዓ በደል ዝከላኸለሉ ውሕስነት ሕጊ ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ኦብ ውሽጢ ዝነብሪሉ ሃገር ናይ ምዝውዋርን ምንባርን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ካብ ዝኾነት ትኹን ሃገር እንኮላይ ካብ ሃገሩ ናይ ምውፃእን እንደገና ናብ ሃገሩ ናይ ምምላስን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ካብ ንህይወቱ ሓደገኛ ዝኾኑ ግፍዕታት ኦምሊጡ ኦብ ካልኦት ሃገራት ዑቕባ ናይ ምሕታትን ናይ ምርካብን መሰል ኦለዎ፡፡እዚ መሰል እዚ ብጭቡጥ ፖለቲካዊ ኦብ ዘይኮኑ ገበናት ወይ ንዕላማታትን መምርሕታትን ውድብ ሕቡራት መንግስታት ኦብ ዝፃሪሩ ተግባራት ኦየገልግልን፡፡ሕድሕድ ሰብ ዜግነት ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብሕጊ ካብ ዝተደንገገ ስርዓት ወፃኢ ዜግነቱ ክቕንጠጥ ወይ ዜግነቱ ናይ ምልዋጥ መሰሉ ክኽልከል ኦይኽእልን፡፡ንዓቕመ ኦዳምን ሄዋንን ዝበፅሑ ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኦንስትዮን ዘርኢ፣ ዜግነት ወይ ሃይማኖት እንተይገደቦም ናይ ምምርዓውን ቤተሰብ ናይ ምምስራትን መሰል ኦለዎም፡፡ ኦብ ኦመሰራርታ ሓዳር ፣ ኦብ እዋን ሓዳርን ኦብ እዋን ፍትሕን ማዕሪ መሰል ኦለዎም፡፡መርዓ ብነፃን ምሉእ ፍታውን ተመራዓውቲ ጥራይ ይፍፀምቤተሰብ ተፈጥሮኦውን መሰሪታውን ጉጅለ ሕብሪተሰብ እዩ፡፡ ስለዝኾነ ካብ ሕብሪተሰብን ካብ መንግስትን ሓለዋ ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብውልቁ ይኹን ምስ ካልኦት ብሓባር ንብሪት ናይ ምውናን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብሕጊ ካብ ዝተደንገገ ስርዓት ወፃኢ ንብሪቱ ኦይውሪስን፡፡ሕድሕድ ሰብ ናይ ኦተሐሳስባ ፣ ሕልናን ሃይማኖትን ነፃነት ኦለዎ፡፡ እዚ መሰል እዚ ሕድሕድ ሰብ ሃይማኖቱ ወይ እምነቱ ንምልዋጥ ፣ ከምኡ’ውን ንብሕቱ ወይ ምስ ካልኦት ብሓባር ኮይኑ ብዕሊ ወይ ብውልቀ ብዛዕባ ሃይማኖቱ ወይ እምነቱ ክሰብኽ ፣ ክትግብር፣ ከምልኽ ወይ ከብዕል ንዘለዎ ነፃነቱ የጠቓልል፡፡ሕድሕድ ሰብ ናይ ምሕሳብን ሓሳቡ ናይ ምግላፅን ነፃነት ኦለዎ፡፡ እዚ መሰል እዚ ብዘይ ኢድ ኦእታውነት ባዕላዊ ኦተሓሳስባ ናይ ምሓዝ ፣ ብዘይ ናይ ዶብ ማዕገቲ ካብ ዝኾነ ይኹን ሜላ መራኸቢ ሓበዌታን ሓሳብን ናይ ምንዳይ፣ ምቕባልን ምትሕልላፍን ነፃነት’ውን የጠቓልል፡፡ሕድሕድ ሰብ ብሰላም ናይ ምእካብን ምውዳብን ነፃነት መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብማሕበር ንኽውደብ ኦይግደድን፡፡ሕድሕድ ሰብ ብቀጥታ ወይ ብነፃ መሪፃ ብዝተመሪፁ ወከልቱ ኦቢሉ ኦብ መንግስቲ ሃገሩ ናይ ምስታፍ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብህዝባዊ ኦገልግሎታት ሃገሩ ብማዕሪ ናይ ምጥኝም መሰል ኦለዎ፡፡ድልየት ህዝቢ መሰሪት ስልጣን መንግስቲ ክኸውን ኦለዎ፡፡ እዚ ድልየት እዚ ብምስጢር ወይ ብተመሳሳሊ መንገዲ በብጊዜኡ ብዝካየድ፣ ኩሉ ብማዕሪ ዝሳተፈሉን ኦጠቓላልን ብዝኾነ ትኽክለኛን ነፃን ናይ ምድማፅ ስርዓት ክግለፅ ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ኦባል ሕብሪተሰብ ከም ምዃኑ መጠን መሰል ማሕበራዊ ውሕስነት ኦለዎ፡፡ ከምኡ’ውን ብሃገራዊ ፃዕርን ብዓለም ለኻዊ ምትሕብባርን ምስ ውዳበን ሃብትን ሕድሕድ መንግስቲ ብዝሰማማዕ መልክዑ ንክብሩን ንነፃ ዕቤት ሰብኦዊ መንነቱን ኦድለይቲ ዝኾኑ ቁጠባዊ፣ ማሕበራውን ባህላውን መሰላቱ ክሪጋገፁሉ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ንስራሕ ፣ ንነፃ መሪፃ ዓይነት ስራሕ፣ ንፍትሓውን ምቹእን ኩነታት ስራሕን ስራሕ ከይስእን ንዝግበር ሓለዋን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ብዘይ ኦድልዎ ንሓደ ዓይነት ስራሕ ማዕሪ ክፍሊት ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ኦብ ስራሕ ዝርከብ ሰብ ሰብኦዊ ክብሩን ክብሪ ቤተሰቡን ዝሕለወሉ ኦድላዪ እንተኾይኑ’ውን ብካልኦት ማሕበራዊ ውሕስነታት ዝድገፍ ፍትሓውን ዘተባብዕን ፃማ ሪሃፁ ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ሪብሓታቱ ንምርግጋፅ ማሕበራዊ ሞያ ናይ ምጥያሽን ኦባል ናይ ምዃንን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ናይ ስራሕ ሰዓት ዕሪፍቲ፣ ናይ መዘናግዒ ጊዜ፣ ከምኡ’ውን ፍትሓዊ መጠን ሰዓታት ስራሕን መሃያ ዝኽፈለሎም ህዝባዊ ብዓላትን ክህልዉዎ መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ንጥዕናን ድሕነትን ዓርሱን ቤተሰቡን ዝበቅዕ ደሪጃ መነባብሮ እንኮላይ ምግቢ፣ ክዳን ፣ መንበሪ ገዛ፣ ሕክምናን ኦድለይቲ ማሕበራዊ ኦገልግሎታትን ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ ከምኡ’ውን ስራሕ እንትስእን ፣ እንትሓምም፣ ኦካለ ጉዱእ እንትኸውን ካብ ሰብ ሓዳር ሓዲኦም እንትመውት፣ እንትሽምግል ወይ ካልኦት ልዕሊ ቁፅፅሩ ዝኾኑ ፀገማት መነባብሮ እንተጋጥምዎ ድሕነቱ ንክሕለወሉ መሰል ኦለዎ፡፡ኦዴታትን ህፃናትን ፍሉይ ክንክንን ሓገዝን ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎም፡፡ ብሕጋዊ ወይ ብዘይሕጋዊ መርዓ ዝውለዱ ኩሎም ህፃናት ብማዕሪ ማሕበራዊ ሓለዋ ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎም፡፡ሕድሕድ ሰብ ዕድል ትምህርቲ ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ ትምህርቲ እንተውሓደ ኦብ ቀዳማይን መሰሪታውን ብርክታት ብነፃ ክወሃብ ኦለዎ፡፡ ትምህርቲ ቀዳማይ ብርኪ ግድነታዊ ክኸውን ኦለዎ፡፡ ቴክኒካውን ሞያውን ትምህርቲ ብሓፈሻ ክማላእ ኦለዎ፡፡ ዕድል ላዕለዋይ ብርኪ ትምህርቲ ድማ ኦብ ብቕዓት ተመስሪቱ ብማዕሪ ክወሃብ ኦለዎ፡፡ትምህርቲ ኦብ ምሉእ ምዕባለ ሰብኦዊ ፍጡርን ኦብ ምጥንኻርን ምኽባርን ሰብኦዊ መሰላትን መሰሪታዊ ነፃነታትን ዘተኮሪ ክኸውን ኦለዎ፡፡ ትምህርቲ ኦብ መንጎ ኩሎም መንግስታት ፣ ዘርኦዊ ወይ ሃይማኖታዊ ጉጅለታት፣ ምርድዳእ፣ ምክእኦልን ምሕዝነትን ዘማዕብል ክኸውን ኦለዎ፡፡ ብተወሳኺ ውድብ ሕቡራት መንግስታት ሰላም ንምዕኝብ ንዘካይዶም ተግባራት ክሕግዝ ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ኦብ ባህላዊ ህይወት ሕብሪተሰብ ብነፃ ንክሳተፍ፣ ካብ ኪነት ተጠኝሚ ክኸውን፣ ኦብ ሳይንሳዊ ምዕባለ ብፅሒቱ ንከበርክትን ካብ ውፅኢቱ ንክጥቀምን መሰል ኦለዎ፡፡ሕድሕድ ሰብ ባዕሉ ካብ ዝፈጠሮ ሳይንሳዊ፣ ስነ ፅሑፋዊ ወይ ኪነታዊ ውፅኢታት ሞራላውን ንዋታውን ሪብሓታቱ ንክሕለዉሉ መሰል ኦለዎ፡፡ዝኾነ ይኹን ሰብ ኦብዚ ድንጋገ እዚ ዝሰፈሩ መሰላትን ነፃነታትን ዝሪጋገፀሉ ማሕበራውን ዓለም ለኻውን ስርዓት ናይ ምርካብ መሰል ኦለዎ፡፡ዝኾነ ይኹን ሰብ ነቲ ብሕታዊ መሪጋገፂ ነፃን ዝተማልኣን ምዕባለ ሰብኦዊ መንነቱ ዝኾነ ሕብሪተሰብ ዝፍፅሞም ግቡኦት ኦለዉዎ፡፡ዝኾነ ይኹን ሰብ ኦብ ኦጠቓቕማ መሰላቱን ነፃነታቱን ንመሰላትን ነፃነታትን ካልኦት ንምቕባልን ንምኽባርን፣ ኦብ ሓደ ዲሞክራሲያዊ ሕብሪተሰብ ዘድልዩ ስነ ምግባር፣ ፀጥታን ድሕነትን ንምምላእን ተባሂሉ ብሕጊ ንዝተወሰኑሉ ማዕቀባት ጥራሕ ተገዛኢ ይኸውን፡፡እዞም መሰላትን ነፃነታትን እዚኦቶም ብዝኾነ ይኹን መንገዲ ኦንፃር ዕላማታትን መምርሕታትን ውድብ ሕቡራት መንግስታት ክትግበሩ ኦይኽእሉን፡፡ካብ ውሽጢ እዚ ድንጋገ እዚ ዝኾነ ይኹን መንግስቲ፣ ጉጅለ ወይ ውልቀ ሰብ፣ ኦብዚ ድንጋገ እዚ ካብ ዝሰፈሩ መሰላትን ነፃነታትን ንገሊኦም ንምጥሓስ ኦብ ዝዓለመ ምንቅስቓስ ንክሳተፍ ወይ ዝኾነ ይኹን ተግባር ንክፍፅም መሰል ከም ዘለዎ ዝሕብር ተገይሩ ዝትርጎም ውሳነ የለን፡፡โดยที่การยอมรับนับถือเกียรติศักดิ์ประจำตัว และสิทธิเท่าเทียมกันและโอนมิได้ของบรรดา สมาชิก ทั้ง หลายแห่งครอบครัว มนุษย์เป็นหลักมูลเหตุแห่งอิสรภาพ ความยุติธรรม และสันติภาพในโลกโดยที่การไม่นำพาและการเหยียดหยามต่อสิทธิมนุษยชน ยังผลให้มีการหระทำอันป่าเถื่อน ซี่งเป็นการละเมิดมโนธรรมของมนุษยชาติอย่างร้ายแรง และใต้[ได้]มีการประกาศว่า ปณิธานสูงสุดของสามัญชนได้แก่ความต้องการให้มนุษย์มีชีวิตอยู่ในโลกด้วยอิสรภาพในการพูด และความเชื่อถือ และอิสรภาพพ้นจากความหวาดกลัวและความต้องการโดยที่เป็นการจำเป็นอย่างยิ่งที่สิทธิมนุษยชนควรได้รับความคุ้มครองโดยหลักบังคับของกฎหมาย ถ้าไม่ประสงค์จะให้คนตกอยู่ในบังคับให้หันเข้าหาการขบถขัดขืนต่อทรราชและการกดขี่เป็นวิถีทางสุดท้ายโดยที่ประชากรแห่งสหประชาชาติได้ยืนยันไว้ในกฎบัตรถึงความเชื่อมั่นในสิทธิมนุษยชนอันเป็นหลักมูล ในเกียรติศักดิ์และคุณค่าของมนุษย์และในสิทธิเท่าเทียมกันของบรรดาชายและหญิง และได้ตกลงใจที่จะส่งเสริมความก้าวหน้าทางสังคม และมาตรฐานแห่งชีวิตที่ดีขึ้นด้วยในอิสรภาพ อันกว้างขวางยิ่งขึ้นโดยที่รัฐสมาชิกต่างปฎิญาณจะให้บรรลุถึงซึ่งการส่งเสริมการเคารพและการปฎิบัติตามทั่วสากลต่อสิทธิมนุษยชนและอิสรภาพหลักมูล โดยร่วมมือกับสหประชาชาติโดยที่ความเข้าใจร่วมกันในสิทธิ และอิสรภาพเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อให้ปฏิญาณนี้สำเร็จผลเต็มบริบูรณ์.ฉะนั้น บัดนี้ สมัชชาจึงประกาศว่าปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนนี้ เป็นมาตรฐานร่วมกันแห่งความสำเร็จสำหรับบรรดาประชากรและประชาชาติทั้งหลาย เพื่อจุดหมายปลายทางที่ว่า เอกชนทุกคนและองค์การชองสังคมทุกองค์การ โดยการรำลึกถึงปฏิญญานี้เป็นเนืองนิจ จะบากบั่นพยายามด้วยการสอนและศึกษา ในอันที่จะส่งเสริมการเคารพสิทธิและอิสรภาพเหล่านี้ และด้วยมาตรการอันก้าวหน้าทั้งในประเทศและระหว่างประเทศ ในอันที่จะให้มีการยอมรับนับถือ และการปฏิบัติตามโดยสากลและอย่างเป็นผลจริงจัง ทั้งในบรรดาประชาชนของรัฐสมาชิกด้วยกันเอง และในบรรดาประชาชนของดินแดนที่อยู่ใตัอำนาจของรัฐนั้น ๆ มนุษย์ทั้งหลายเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในเกียรติศักด[เกียรติศักดิ์]และสิทธิ ต่างมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยเจตนารมณ์แห่งภราดรภาพทุกคนย่อมมีสิทธิและอิสรภาพบรรดาที่กำหนดไว้ในปฏิญญานี้ โดยปราศจากความแตกต่างไม่ว่าชนิดใด ๆ ดังเช่น เชื้อชาติ ผิว เพศ ภาษา ศาสนา ความคิดเห็นทางการเมืองหรือทางอื่น เผ่าพันธุ์แห่งชาติ หรือสังคม ทรัพย์สิน กำเนิด หรือสถานะอื่น ๆอนึ่งจะไม่มีความแตกต่างใด ๆ ตามมูลฐานแห่งสถานะทางการเมือง ทางการศาล หรือทางการระหว่างประเทศของประเทศหรือดินแดนที่บุคคลสังกัด ไม่ว่าดินแดนนี้จะเป็นเอกราช อยู่ในความพิทักษ์มิได้ปกครองตนเอง หรืออยู่ภายใต้การจำกัดอธิปไตยใด ๆ ทั้งสิ้นคนทุกคนมีสิทธิในการดำรงชีวิต เสรีภาพ และความมั่นคงแห่งตัวตนบุคคลใด ๆ จะถูกยึดเป็นทาส หรือต้องภาระจำยอมไม่ได้ความเป็นทาษ และการค้าทาษเป็นห้ามขาดทุกรูปบุคคลใด ๆ จะถูกทรมานหรือได้รับผลปฏิบัติ หรือการลงโทษที่โหดร้ายผิดมนุษยธรรมหรือต่ำช้าไม่ได้ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับการยอมรับนับถือว่า เป็นบุคคลตามกฏหมายทุกแห่งหนทุกคนเสมอกันตามกฏหมายและมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองของกฏหมายเท่าทียมกัน โดยปราศจากการเลือกปฏิบัติใด ๆ ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองเท่าเทียมกันจากการเลือกปฏิบัติใด ๆ อันเป็นการล่วงละเมิดปฏิญญา และจากการยุยงให้เกิดการเลือกปฏิบัติดังกล่าว ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับบำบัดอันเป็นผลจริงจังจากศาลที่มีอำนาจแห่งชาติต่อการกระทำอันละเมิดสิทธิหลักมูล ซึ่งตนได้รับตามรัฐธรรมนูญหรือกฏหมายบุคคลใดจะถูกจับกุม กักขัง หรือเนรเทศไปต่างถิ่นโดยพลการไม่ได้ทุกคนมีสิทธิโดยเสมอภาคเต็มที่ในอันที่จะได้รับการพิจารณาที่เป็นธรรมและเปิดเผยจากศาลที่อิสระและเที่ยงธรรมในการกำหนดสิทธิและหน้าที่ของตนและการกระทำผิดอาชญาใด ๆ ที่ตนถูกกล่าวหาทุกคนที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดทางอาชญา มีสิทธิที่จะได้รับการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าบริสุทธิ์จนกว่าจะพิสูจน์ได้ว่ามีผิดตามกฏหมายในการพิจารณาเปิดเผย ซึ่งตนได้รับหลักประกันบรรดาที่จำเป็นสำหรับการต่อสู้คดีจะถือบุคคลใด ๆ ว่ามีความผิดทางอาชญาเนื่องด้วยการกระทำหรือละเว้นใด ๆ อันมิได้จัดเป็นความผิดทางอาชญาตามกฎหมายแห่งชาติหรือกฎหมายระหว่างประเทศ ในขณะได้กระทำการนั้นขึ้นไม่ได้ และจะลงโทษอันหนักกว่าที่ใช้อยู่ในขณะที่ได้กระทำความผิดทางอาชญานั้นไม่ได้บุคคลใด ๆ จะถูกแทรกสอดโดยพลการในความเป็นอยู่ส่วนตัวในครอบครัว ในเคหสถานหรือในการสื่อสาร หรือจะถูกลบหลู่ในเกียรติยศและชื่อเสียงไม่ได้ ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองของกฎหมายต่อการแทรกสอด หรือการลบหลู่ดังกล่าวนั้นทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งการเคลื่อนไหวและสถานที่อยู่ภายในเขตของแต่ละรัฐทุกคนมีสิทธิที่จะออกจากประเทศใด ๆ ไป รวมทั้งประเทศของตนเองด้วย และที่จะกลับยังประเทศตนทุกคนมีสิทธิที่จะแสวงหา และที่จะได้อาศัยพำนักในประเทศอื่นเพื่อลี้ภัยจากการประหัตประหาร จะอ้างสิทธิไม่ได้ ในกรณีที่การดำเนินคดีสืบเนื่องอย่างแท้จริงมาจากความผิดที่ไม่ใช่ทางการเมือง หรือจากการกระทำอันขัดต่อวัตถุประสงค์และหลักการของสหประชาชาติทุกคนมีสิทธิในการถือสัญชาติหนึ่งบุคคลใด ๆ จะถูกตัดสัญชาติของตนโดยพลการ หรือถูกปฏิเสธสิทธิที่จะเปลี่ยนสัญชาติไม่ได้ชายและหญิงที่มีอายุเต็มบริบูรณ์แล้ว มีสิทธิที่จะทำการสมรส และจะก่อตั้งครอบครัว โดยปราศจากการจำกัดใด ๆ อันเนื่องจากเชื้อชาติ สัญชาติ หรือศาสนา ต่างมีสิทธิเท่าเทียมกันในการสมรส ระหว่างการสมรส และในการขาดจากการสมรสการสมรส จะกระทำกันก็แต่ด้วยความยินยอมโดยอิสระและเต็มที่ของผู้ที่เจตนาจะเป็นคู่สมรสครอบครัวเป็นหน่วยธรรมชาติ และหลักมูลของสังคมและมีสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองจากสังคมและรัฐทุกคนมีสิทธิที่จะเป็นเจ้าของทรัพย์สินโดยลำพังตนเอง เช่นเดียวกับโดยร่วมกับผู้อื่นบุคคลใด ๆ จะถูกริบทรัพย์สินโดยพลการไม่ได้ ทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งความคิดมโนธรรมและศาสนา สิทธินี้รวมถึงอิสรภาพในการเปลี่ยนศาสนาหรือความเชื่อถือ และอิสรภาพในการที่จะประกาศ ศาสนา หรือความเชื่อถือของตน โดยการสอน การปฏิบัติการสักการะบูชาและการประกอบพิธีกรรม ไม่ว่าจะโดยลำพังตนเองหรือในประชาคมร่วมกับผู้อื่น และเป็นการสาธารณะหรือส่วนบุคคลทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งความเห็นและการแสดงออก สิทธินี้รวมถึงอิสรภาพในการที่จะถือเกา[เอา]ความเห็นโดยปราศจากการแรกสอดและที่จะแสวงหา รับและแจกจ่ายข่าวสารและความคิดเห็นไม่ว่าโดยวิธีใด ๆ และโดยไม่คำนึงถึงเขตแดนทุกคนมีสิทธิในอิสรภาพแห่งการร่วมประชุมและการตั้งสมาคมโดยสันติบุคคลใด ๆ จะถูกบังคับให้สังกัดสมาคมหนึ่งสมาคมใดไม่ได้ทุกคนมีสิทธิที่จะมีส่วนในรัฐบาลของประเทศตน จะเป็นโดยตรงหรือโดยผ่านทางผู้แทนซึ่งได้เลือกตั้งโดยอิสระทุกคนมีสิทธิที่จะเข้าถึงบริการสาธารณะในประเทศของตนโดยเสมอภาคเจตจำนงของประชาชนจะต้องเป็นมูลฐานแห่งอำนาจของรัฐบาล เจตจำนงนี้จะต้องแสดงออกทางการเลือกตั้งตามกำหนดเวลา และอย่างแท้จริง ซึ่งอาศัยการออกเสียงโดยทั่วไปและเสมอภาค และการลงคะแนนลับ หรือวิธีการลงคะแนนโดยอิสระอย่างอื่นทำนองเดียวกันทุกคน ในฐานะที่เป็นสมาชิกของสังคม มีสิทธิในความมั่นคงทางสังคม และมีสิทธิในการบรรลุถึงซึ่งสิทธิทางเศรษฐกิจ ทางสังคมและทางวัฒนธรรม อันจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับเกียรติศักดิ์ของตน และการพัฒนาบุคลิกภาพของตนอย่างอิสระ ทั้งนี้ โดยความเพียรพยายามแห่งชาติและโดยความร่วมมือระหว่างประเทศ และตวม[ตาม]ระบอบการและทรัพยากรของแต่ละรัฐทุกคนมีสิทธิในการงาน ในการเลือกงานโดยอิสระในเงื่อนไขอันยุติธรรม และเป็นประโยชน์แห่งการงาน และในการคุ้มครองต่อการว่างงาน ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับเงินค่าจ้างเท่าเทียมกันสำหรับงานเท่าเทียมกัน โดยปราศจากการเลือกปฏิบัติใด ๆทุกคนที่ทำงานมีสิทธิที่จะได้รับสินจ้างที่ยุติธรรมและเป็นประโยชน์ ที่จะให้ประกันแก่ตนเองและครอบครัวแห่งตน ซึ่งความเป็นอยู่อันคู่ควรแก่เกียรติศักดิ์ของมนุษย์ และถ้าจำเป็นก็จะต้องได้รับวิถีทางคุ้มครองทางสังคมอื่น ๆ เพิ่มเติมด้วยทุกคนมีสิทธิที่จะจัดตั้ง และที่จะเข้าร่วมสหพันธ์กรรมกรเพื่อความคุ้มครองแห่งผลประโยชน์ของตนทุกคนมีสิทธิในการพักผ่อนและเวลาว่าง รวมทั้งการจำกัดเวลาทำงานตามสมควร และวันหยุดงานเป็นครั้งคราวโดยได้รับสินจ้างทุกคนมีสิทธิในมาตรฐานการครองชีพอันเพียงพอสำหรับสุขภาพและความเป็นอยู่ดีของตนและครอบครัว รวมทั้งอาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย และการดูแลรักษาทางแพทย์และบริการสังคมที่จำเป็น และมีสิทธิในความมั่นคงยามว่างงาน เจ็บป่วยพิการ เป็นหม้าย วัยชรา หรือขาดอาชีพอื่นในพฤติการที่นอกเหนืออำนาจของตนมารดาและเด็กมีสิทธิที่จะรับการดูแลรักษาและการช่วยเหลือเป็นพิเศษ เด็กทั้งปวงไม่ว่าจะเกิดในหรือนอกสมรส จะต้องได้รับการคุ้มครองทางสังคมเช่นเดียวกันทุกคนมีสิทธิในการศึกษา การศึกษาจะต้องให้เปล่าอย่างน้อยในชั้นประถมศึกษาและการศึกษาชั้นหลักมูล การประถมศึกษาจะต้องเป็นการบังคับ การศึกษาทางเทคนิคและวิชาอาชีพ จะต้องเป็นอันเปิดโดยทั่วไป และการศึกษาชั้นสูงขึ้นไปก็จะต้องเป็นอันเปิดสำหรับทุกคนเข้าได้ถึงโดยเสมอภาคตามมูลฐานแห่งคุณวุฒิการศึกษาจะได้จัดไปในทางพัฒนาบุคลิกภาพของมนุษย์อย่างเต็มที่และยังความเคารพต่อสิทธิมนุษยชน และอิสรภาพหลักมูลให้มั่นคงแข็งแรง จะต้องส่งเสริมความเข้าใจ ขันติธรรม และมิตรภาพระหว่างบรรดาประชาชาติ กลุ่มเชื้อชาติ หรือศาสนา และจะต้องส่งเสริมกิจกรรมของ สหประชาชาติ เพื่อการธำรงไว้ซึ่งสันติภาพบิดามารดา มีสิทธิเบื้องแรกที่จะเลือกชนิดของการศึกษาอันจะให้แก่บุตรของตนทุกคนมีสิทธิที่จะเข้าร่วมในชีวิตทางวัฒนธรรมของประขาคมโดยอิสระ ที่จะบันเทิงใจในศิลปะและที่จะมีส่วนในความรุดหน้า และ คุณประโยชน์ทางวิทยาศาสตร์ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองผลประโยชน์ทางศีลธรรมและทางวัตถุ อันเป็นผลจากประดิษฐกรรมใด ๆ ทางวิทยาศาสตร์ วรรณกรรมและศิลปกรรม ซึ่งตนเป็นผู้สร้างทุกคนมีสิทธิในระเบียบทางสังคมและระหว่างประเทศ ซึ่งจะเป็นทางให้สำเร็จผลเต็มที่ตามสิทธิและอิสรภาพดั่งกำหนดไว้ในปฏิญญานี้ทุกคนมีหน้าที่ต่อประชาคม ด้วยการพัฒนาบุคลิกภาพของตนโดยอิสระเต็มที่ จะกระทำได้ก็แต่ในประชาคมเท่านั้น ในการใช้สิทธิและอิสรภาพแห่งตน ทุกคนตกอยู่ในบังคับของข้อจำกัด เพียงเท่าที่ได้กำหนดลงโดยกฎหมายเท่านั้น เพื่อประโยชน์ที่จะได้มาซี่งการรับนับถือ และเคารพสิทธิและอิสรภาพของผู้อื่นตามสมควรและที่จะเผชิญกับความเรียกร้องต้องการอันเที่ยงธรรมของศีลธรรม ความสงบเรียบร้อยของประชาชน และสวัสดิการทั่วไปในสังคมประชาธิปไตยสิทธิและอิสรภาพเหล่านี้ จะใช้ขัดต่อวัตถุประสงค์และหลักการของสหประชาชาติไม่ได้ไม่ว่าในกรณีใด ๆ ไม่มีบทใด ในปฏิญญานี้ที่จะอนุมานว่าให้สิทธิใด ๆ แก่รัฐ หมู่คน หรือบุคคล ในอันที่จะดำเนินกิจกรรมใด ๆ หรือปฏิบัติการใด ๆ อันมุ่งต่อการทำลายสิทธิและอิสรภาพ ดังกำหนดไว้ ณ ที่นี้Yaqqa yumbay nasyungunami kach'anllapa kamachikuqningunata suq atun kunsijuman, chaypi parlanambaqllapa pax kunapura. Chay atun kunsijuqami shutin "Tandadu Nasyunguna" ("Naciones Unidas"). Chay Tandadu Nasyungunapa awturidarninguna allita yuyashpa kay leykunata rurashqallapa. Ama qonqananchiqllapa chay shumaq ley kunatami, kanaqa rurashqallapana kanchiq kichwapipis.Yumbay runakuna warmikunda day pachapi tiyaqkunami runakuna kanchiqllapa. Runa masikuna kashpa, ayllukunashina shumaqta tiyashun, ama piñchinakushpachu. Ancha baliqkuna kashpa dirichuyuq kanchiq may munashqanchiqpi allita tiyananchiq, munashqanchiqpi trabajananchiq. Dirichuyuqmi kanchiq allin tiñntiyuq, allin juyisniyuq kananchiqpaq. Manam allichu pwidiqkuna qesachanambaq wakin runa masindaqa. ashwanmi atumbis, takshapis ima layapis kashpa, shumaqta atinchiqllapa kawsayta.Chayshina kaptimbis, wakin wapu runakunaq runa masinda qesachashpa, ancha maqashpa waqachishqallapa. Manam shonqonllapapiqa yuyashqallapachu "paxkunapismi noqashinalla dirichuyuq", nishpaqa. Amana chayshinachu tukunqallapa.Kaytam ninillapa yumbay runakunata:Aku shumaqta tiyaq, ama pitapis manchashpachu. Krisyishun munashqanchiqpi. Parlashun kriyishqanchiqta.Yumbay llaqtakunapi allin leykunata ruranqallapa atinambaqllapa akrayta munashqanllapa kamachikuqningunata. Chayshina ruraptinllapami, leyningunata allita kasushpaqa, mananam maqanakunqallapachu.Munanillapapismi yanapayta yumbay nasyungunata, shumaqta tiyanambaqllapa paykunapura, ama wanchinakushpachu.Kaytapis yuyashun: yumbay nasyunninchiqkunapi rurashqallapa leykunata yach'ananchipaq ollqopis, warmipis dirichuyuq nishpa. Pullapam bidanqa ancha balin. Chaymi nasyunninchiqkunapi ancha trabajanchiq shumaqta runakuna tiyanambaqllapa. Yanapanchiqpismi llaqta masinchiqkunata, dirichuyuq kanambaqllapa. Kay Tandadu Nasyungunapa Atun Kunsijunmi kashpallapa "runapa chay dirichunguna ancha balin" nishpa, kay diklarasyunda iskibrinillapa, tukuy wata liyishpa, animakananchiqpaq, ama qonqananchiqpaq, yach'achinanchiqpaq tukuy nasyunninchiqkunapa llaqtangunapi.Yumbay ollqokuna, warmikuna pullalla kashun leyninchiqkunawan. Manam ni pipapis kriyadunchu kanchiqllapa. Suqninchiq, suqninchiq atinchiqllapa yuyayta "imam alli, imam mana allichu" nishpa. Chayshina kaptin, shumaqta tiyashunllapa suq ayllushinalla.Kay niykashqayllapaqam yumbay runakunapaq; tukuy kastakunapaq, imalaya kaqpaqpis, ollqopaq, warmipaq, yumbay Iaya rimaqkunapaq, ima Iaya lutrinayuqpaqpis; kapuqkunapaqpis, mana nimayoqpaqpis ima Iaya partiduta sigiqkunapaqpis, tukuy pipaqmi kayqa.Kay nishqaykunaqam yumbay Iaya Ilaqtakunapaqpis: yumbay nasyungunapaq, yumbay prubinsyapaqpis.Yumbay runa, warmikunapis dirichuyuqmi shumaqta kawsanan kay pachapi. Atinllapapismi kriyiyta paykuna munashqambi. Chaymi yumbay runakuna dirichuyuq ama qesachadu kanambaqllapa.Mananam kanqachu kriyaduqa. Manam atinchiqchu randiyta ni randikuyta runa masinchiqta animaltashina.Manam pipis dirichuyuqchu runa masinda suq lastimata qesachanambaq, imata rurashpa.Yumbay runakunam dirchuyua kay leykunarayku. Kay leykunata kasushun ama pitapis dañachinanchiq.Kay leykunaqam yumbaypaq. Chayri mana allichu kamachikuqkuna yanapanambaq kapuqkunatalla, pwidiqkunatalla. Yumbaytar chay awturidarkunaqa yanapanqallapa kapuq mana kapuqtapis. Ama akranqachu paykuna munashqanda.Yumbay runakuna, warmikunapis atinllapa dimandayta pitapis, mana allita tukuptinllapa. Juyiskunaqa yumbay llaqta masingunata washanqallapa ama ultrajanan chay uchayuq runakunaqa.Awturidarkuna mana surqoshpa juyismanda suq ordindaqa, manam atinllapachu karsilayta ni wichukuyta nasyunninmanda suq runataqa.Yumbay runakuna, warmikuna dirichuyuq kanchiq allin juyisniyuq kananchiq. Chay juyiskunaqa allita uyashpa, shumaqta justisyata ruranqa; ama suqpaqllachu kanqa. Ashwanri yumbaypaq kanqa.Suq dimandadu runapaqqa, juyiskunaqa ama dasqa yuyanqachu "uchayuqmi kay runaqa", nishpaqa. Puntataqa allitaraq rikanqallapa yach 'anambaq "¿uchayuqchu ichu mana?" nishpa. Chaymandaqa uchayuq kaptinqa, yach'ashpa allita, imatapis ruranqallapa.Mushuq Ieyta rurashpaqam mana kasuqkunataqa atinchiq kastigayta. Chay mushuq ley kaptimbis manam kanchu dirichu kastigananchiqpaq runakunata unay tyimpupi mana kasukushpa tiyashqambaq, chay ley manaraq kashqanrayku chay tyimpupi. Chayshinallam mushuq kastigukunapis balin mushuq prisupaqila. Manam balinchu chay runa unaykunapi ima maluta rurashqanbaqqa.Manam pipis mitikunqachu suq runapa wasinman ni ayllungunaman, ni kartanda kich'anqachu, dwiñun mana munaptinqa. Ama nishumbischu suqkunata: "chay runaqami mainatural" nishpaqa.Yumbay runakunam dirichuyuq purinambaq chay maykunata may munashqanda. Chaymi atin tiyayta may llaqtakunapipis.Suq runa munashpa, atin lloqshiyta nasyunninmanda maytapis rinambaq. Chayshinallami atin kutimuyta chay nasyunninman.Qesachawaptinchiq kamachikuqkuna nasyunninchiqpi dirichuyuqmi kanchiq maskananchiq suq nasyunda, chaypi shumaqta tiyananchiq.Mana allita tukuptinchiq, manana dirichuyuqchu kanchiq mitikananchiq suq nasyunman washakananchiq kastigunchiqmandaqa.Yumbay runakuna tukuy warmikuna dirichuyuq nasyunniyuq kanambaq. Peruwanukunata ama yanqa ninqallapachu: "Mananam peruwanuchu kangi" nishpaqa. Dirichuyuqpismi nasyunninmanda Iloqshinambaq.Manam atinllapachu ñigayta kambyanambaq nasyunninda.Yumbay kasta ichu lutrinayuq runa, warmi, ch'ayashpa idarninman atinliapa kasarayta paykuna mayqan munashqanwan ruranambaq suq aylluta. Oliqo, warmi, kasarashpa, akrakashpa chayshinallam dirichuyuq.Manam pipis amalas suqkunata kasarachinanqachu. Suq runa warmiwan paykuna kikin munashpa, kasaranqallapa.Ayllunchiqkuna ancha balin. Chaymi awturidarkuna yanapanqa imashinapis pullan shumaqta, kawsanambaq.Yumbay runam dirichuyuq ch'akrayuq, imayuq kananchiqpaqllapa. Sapalanlia manaqa suqkunawan ch'akrayuqqa atinchiq kayta.Manam pipis yanqa qoch'ikunqachu suq runapa imandaqa.Yumbay runa atin yuyayta, kryiyta munashqambi. Chayrayku atin akrayta munashqan lutrinata. Munashpaqa atimbismi kambyayta lutrinandaqa. Chayshinam atin lutrinambaq rimayta, yach 'achikuyta kikin wasimbi manaqapis maypipis. Chayshinam atimbis adurayta Dyusninda may munashqambi.Yumbay runakuna atin yuyayta munashqanda. Atin parlayta yuyashqanda. Manam pipis piñchinqachu chay runakunata yuyashqanda rimaptin. Dirichuyuqpismi runakuna yach'anambaq yumbay nutisyakunata.Yumbay runakuna shumaqta mana maqanakushpachu atin tandakayta suqkunawan.Manam pitapis atinchiqchu kamachiyta amalas tandakanan suqkunawan.Runapis, warmipis dirichuyuqmi karguyuq kanambaq llaqta masinguna akraptin. Paypis atin akrayta suqkunata karguyuq kanambaq.Yumbay runakuna, warmikunam pulla dirichuyuq parlanambaqllapa kamachikuqningunawan. Chay kamachikuqkunaqa ama suqkunapaqllachu kanqa. Ashwan yumbay llaqta masingunapaq pullapaq kanqa.Yumbay nasyumba gubyirnun kamachikunqa, llaqta masinguna munaptin kamachikunambaq. Chayri llaqta masinguna pakashpa ruranqa butasyunda, allita akrananllapa kamachikuqninda.Yumbay gubyirnukuna yanapanqa mana nimayuq llaqta masingunata, amana padisinambaqilapa, mas allita mantyinikanambaqllpa imata rurashpa.Dirichuyuqmi yumbay runakuna imata ruranambaq. Atimbismi munashqan trabajuta maskayta. Kapatasninguna shumaqta rikanqa ama wañunan, ama padisinan qeshyaywan chay trabajupi. Manam kanchu dirichu yanqaqa paykunataqa wichukunambaq chay trabajunmanda.Yumbay runakuna pullan ruraq suq trabajupilla dirichuyuqmi pullalla ch'askinan pagunda. Manam allichu wakin achkata ch'askinambaq, wakinnataq ashlitatalla ch'askinambaqllapa.Yumbay trabajadurmi dirichuyuq ch'askinan qellayta aypanan kawsanambaq, ama padisinan mana nimayuq kashpa. Mana aypaptin paypaq, ayllumbaq, gubyirnun yanapanqa imashinapis.Yumbay runam dirichuyuq tandakanan sindikatuwan, chayshina washakanambaqllapa.Dirichuyuqmi yumbay runakuna samanambaq. Manam allichu qanch 'is (syiti) yumbay diyasninda trabaj anambaq. Atinllapapismi samayta bakasyunnimbi ganashpa.Suq trabajaq runata pagaranqallpa atinambaq randiyta mikunanda, trapunda, kamanda, ambinda paypaq, ayllumbaqpis. Dirichuyuqpismi qeshyashpa choqrikashpa qellayta surqonambaq Siguro Sosyalmanda.Ukuyuq warmikuna, yumbay wambritukunapismi dirichuyuq ch'askinambaq Siguro Sosyalmanda ancha mana nimayuq kashpa, taytanguna kasadu kaptin, mana kasaduchu kaptimbis.Yumbay runakuna warmikuna dirichuyuq yach'akunan iskwilapi primaryata ushyanangaman mana pagarakushpachu. Alli kanman sekundaryatapis chayshinalla ushyanambaq. Yumbay wambrakuna yach'akunqallapa iskwilapi. Yumbay ancha allita yach'akuqkuna, pubri kashpapis, kapuq kashpapis dirichuyuqmi yaykunan unibersidaman.Iskwilapi yach'akunqa allita yuyanambaq, shumaqta tiyanambaq Ilaqta masingunawan, suq llaqtamanda kaqkunawan, suq Iutrinayuqkunawan, yumbay nasyunmanda runakunawambis. Chayshinami yach'akunqallapa yanapanan Tandadu Nasyungunata ama pilyashpachu yumbay nasyunguna shumaqta kawsanambaqllapa.Taytanguna akranqa ima laya munashqan iskwilata, chaypi wambranguna yach'akunambaq.Yumbay runakuna dirichuyuq Ilaqtamba kustumbringunata yach 'akunambaq. Kaptin llaqtambi biblyutika, atin liyiyta librungunata. Wakin runakuna yach'akushpa imata rurayta, yach'achinqa llaqta masingunatapis, chay suqkunapis yach'akunambaq.Chay punta imata ruraq runaqam dirichuyuq rurashqanda randikushpa, gananambaq. Manam allichu paypa rurashqanda suqkuna kupyashpa randikunambaq.Yumbay nasyungunapa gubyirnun awturidarnindin kasunqa yumbay kay iskibridu dirichukunata, yumbay llaqta masinguna shumaqta kawsanambaq.Yumbay runakuna yanapanqa chay may tiyashqan llaqtanda. Chayshina ubligasyunninda rurashpa, shumaqta atinllapa kawsayta.Yumbay runakuna atinllapa rurayta munashqanllapata, alli kaptin, mana dañachiptin suqkunata.Kay dirichukunaqa mana kuntranqachu Tandadu Nasyungunapa leyningunataqa.Kay dirichukunata liyishpa, ama ni suq gubyirnu, ni pipis yach'achikunqachu paylla munashqandaqa, qoch'inambaq llaqta masingunapa dirichungunata.Генеральнай Ассамблея 217 А (III) нүөмэрдээх резолюциятынан 1948 сыл олунньу 10 күнүгэр ылылынна.Киһи аймах бэйэ суолтатын өйдөбулэ, тэҥ уонна быстыспат бырааба аан дойдуга көҥүл уонна кырдьык биир төрүтэ буоларын болҕомтоҕо ылан туран,киһи быраабын ахсарбат буолуу уонна сэнээһин түмүгэр дьон аймах суобаһын абардар варвардыы быһыылар тахсыбаттарынан, тыл уонна санаа көҥүлүгэр, кыһалҕата, куттала суох олоххо дьон дьулуһарын болҕомтоҕо ылан туран,киһи бырааба сокуон былааһынан харыстаныахтааҕын, киһи батталлаах былааһы утары өрө турууну бүтэһик ньыма курдук туһамматын туһугар,норуоттар икки ардыларыгар доҕордоһууну күүһүрдэр туһугар,Холбоһуктаах Нациялар норуоттара Устааптарыгар киһи сүрүн быраабыгар, киһи личность быһыытынан бэйэ суолтатыгар, эр киһи уонна дьахтар тэҥ буолууларыгар итэҕэйэллэрин бигэргэппитэрин, ол кэннэ социальнай прогресс өссө көҥүл олох усулуобуйалара тупсарын туһугар улэлэһэргэ быһаарыммыттарын болҕомтоҕо ылан туран, чилиэн быһыытанан киирбит судаарыстыбалар Холбоуктаах нациялар организацияларын кытары киһи быраабын уонна көҥүлүн тутуһуу туһугар ыкса улэлэһиэх буолан бигэ тыл биэрбиттэрин болҕомтоҕо ылан туран,ыйыллыбыт быраап уонна көҥүл диэн эйдэбуллэри дириҥник өйдөөһүн бу бэриллибит бигэ тыллары олоххо киллэриигэ улахан суолталааҕын болҕомтоҕо ылан туран. Генеральнай Ассамблея,Киһи быраабын уопсай Декларациятын аан дойду норуоттара уонна судаарыстыбалара толоруох тустаах сыалларынан-соруктарынан биллэрэр, хас биирдии киһи уонна общество хас биирдии органа бу Декларацияны сырдатыы үөрэтии көмөтүнэн быраабы уонна көҥүлү убаастыылларын ситиһиэхтээх, национальнай уонна норуоттар икки ардыларынааҕы тэрээһиннэр көмөлөрүнэн Холбоһук иһигэр киирбит судаарыстыбалар истэригэр, маны таһынан, судаарыстыба сууттуур бырааптарын тарҕанар уобаластарыгар (юрисдикция) олорор норуоттарга киэҥник уонна көдьүүстээхтик тарҕанарын.Дьон барыта бэйэ суолтатыгар уонна быраабыгар тэҥ буолан төрүүллэр. Кинилэр бары өркөн өйдөөх, суобастаах буолан төрүүллэр, уонна бэйэ бэйэлэригэр тылга кииринигэс быһыылара доҕордоһуу тыыннаах буолуохтаах.Хас биирдии киһи, расатыттан, тириитин өҥуттэн, эр киһититтэн-дьахтарыттан, саҥарар тылыттан, омугуттан, религиятыттан, политическай да ханнык да санаатыттан, национальнай эбэтэр социальнай төрүтүттэн, баайыттан- дьадаҥытыттан тутулуга суох бу Декларация биллэрэрин курдук бырааптаах уонна көҥүллээх.Маны таһынан дьону ханнык да дойдуга, ханнык да политическай, правовой эбэтэр норуоттар икки ардыларынааҕы статуһуттан сиэттэрэн араарыллыы суох буолуохтаах, бу дойду территорията төһө да тутулуга суох, эппиэккэ сылдьааччы, бэйэтэ саламмат биитэр суверенитет өттунэн хааччахтаах буолбутун да иһин.Хас биирдии киһи үчүгэй олоҕу олорор, көҥүллээх уонна тус тыыттыллыбат буолар бырааптаах. Ким даҕаны кулуттуур, бэйэтин бас билиммэт буолар турукка сылдьыа суохтаах: дьону кулут оҥостуу уонна дьону атыылааһын ханнык да көрүҥнэрэ бобуллар.Ким даҕаны киһи быһыытыттан тахсыбыт, киһи быһыытынан түһэрэр уонна бэйэ суолтатын суох оҥорор сордооһуҥҥа, накаастабылга, куһаҕан сыһыаҥҥа түбэһиэ суохтаах.Хас биирдии киһи, ханна да сырыттар, бэйэтин правосубъектнай быһыытынан ааҕынар бырааптаах.Дьон барыта сокуон иннигэр тэҥ бырааптаахтар уонна сокуон тэҥ көмүскэбилинэн туһанар бырааптаахтар. Дьон барыта дьиҥнээх Декларацияны кэһэр араас дискриминацияттан көмүскэтэр уонна маннык сарбыйааһыҥҥа киксэрииттэн көмускэтэр бырааптаахтар.Хас биирдии киһи конституциянан, сокуонунан көрүллүбүт бэйэтин тус бырааптара кэһиллибит түгэнигэр, национальнай сууттар көмөлөрүнэн ол бырааптарын түргэнник уонна толору төннөрөр бырааптаах.Ханнык да киһини бэйэ талбытынан буруйа суох хаайыллыбат, көҥүлүн сарбыйыллыбат, үүрүллүбэт.Хас биирдии киһи, холуобунай буруйу оҥорбут диэн дьүүллэнэр буоллаҕына бэйэтин быраабын уонна эбээһинэһин быһаарынаары, маны таһынан киниэхэ тиксэриллибит холуобунай буруй төһө олохтооҕун быһаарар инниттэн, тэҥ бырааптааҕынан туһанан, кини дьыалатын тутулуга суох, кырдьык бары ирдэбиллэрин тутуһар суукка, аһаҕастык көрүллэрин ситиһэр бырааптаах.Хас биирдии буруйу оҥорууга уорбаланааччы киһи, көмүскэнэргэ кыах барыта бэриллэн туран ыытыллар суут кини буруйдааҕын дакаастыар дылы, буруйа суоҕунан ааҕынар бырааптаах.Ким даҕаны ханнык эбит дьайыыны оҥоруу, эбэтэр тугу да гынымыы иһин буруйга, буруйу оҥоруу кэмигэр национальнай сокуон биитэр аан дойдутааҕы быраап быһыытынан буруйу оҥорууннан ааҕыллыбат буоллахтарына, буруйдаммат. Накаастабыл буруй оҥоһуллар кэмигэр туттулла сылдьыбыт накаастабылтан ыарахан буолуо суохтаах.Ким даҕаны ханнык да киһи тус олоҕор, дьиэ кэргэнигэр, кини олорор дьиэтин тыытыллыбат буолуутугар, кини суруйсуутун кистэлэҥэр буккуһуо, орооһуо суохтаах. Кини чиэһигэр, аатыгар-суолугар апчарыйыа суохтаах. Хас биирдии киһи итинник киһи олоҕор орооһортон сокуонунан көмускэтэр бырааптаах.Хас биирдии киһи хайа баҕарар судаарыстыба чэрчитигэр көҥүл айанныыр, ханнык баҕарар судаарыстыбаҕа олорор сирин бэйэтэ талынар бырааптаах.Хас биирдии киһи хайа баҕарар судаарыстыбаттан, ол иһигэр бэйэтин төрөөбут дойдутуттан, көһөн барар уонна төннөн кэлэр бырааптаах.Хас биирдии киһи сойуолааһынтан куотунан атын дойдуларга хорҕойор сир көрдүүр уонна онно хорҕойор бырааптаах.Бу быраап, Холбоһуктаах нациялар организацияларын сыалларын уонна ылыммыт санааларын утарар дьин чахчы политикаҕа сыһыана суох буруйу оҥоруу түбэлтэтигэр туһаныллыбат.Хас биирдии киһи гражданство ылар бырааптаах.Ким даҕаны бэйэ көҥүлүнэн гражданствотыттан матыа суохтаах, эбэтэр бэйэтин гражданствотын уларытар быраабыттан матыа суохтаах.Сокуоннай саастарын сиппит эр дьон уонна дьахталлар, расаларыттан, омуктарыттан, итэҕэллэриттэн тутулуга суох эрдии -ойохтуу буолан ыал буолар бырааптаахтар. Эрдии - ойохтуу буолалларыгар, эр-ойох буолан олорор кэмнэригэр уонна арахсар кэмнэригэр кэргэнниилэр тэн бырааптаахтар.Эрдии-ойохтуу буолуу дьайыыта икки өттуттэн күһэйиитэ суох сөбүлэҥ эрэ баар буоллаҕына буолар.Ыал диэн общество төрүт уонна сүрүн ячейката буолар, государство уонна общество харыстабылынан туһанар бырааптаах.Хас биирдии киһи баайын дуолун тус бэйэтэ бас билиэн эбэтэр атын дьону кытары тэҥҥэ бас билиэхтэрин сөп.Ким даҕаны бэйэтин баайыттан олоҕо суохтук матыа суохтаах.Хас биирдии киһи толкуйдуур, суобастанар, итэҕэллэнэр бырааптаах: бу быраап иһинэн киһи хаһан баҕарар бэйэтин итэҕэлин, санааларын уларытар манны таһынан бэйэтин итэҕэлин соҕотохтуу эбэтэр элбэх буолан сылдьан аһаҕастык, биитэр биирдиилээн үөрэтии, таҥара сулууспатын, религиознай уонна ритуальнай сиэри-туому тутуһуу нөҥүө тарҕатыан сөп.Хас биирдии киһи бэйэтэ итэҕэбил санаалаах буолар, уонна ол итэҕэбил санаатын этэр бырааптаах: бу быраап иһинэн киһи бэйэтин итэҕэбил санаатын мэһэйэ суохтук тутуһар уонна государство границатыттан тутулуга суох ханнык баҕарар ньыманнан информацияны көрдуур, ылар уонна тарҕатар бырааптаах.Хас биирдии киһи эйэлээх мунньахтарга уонна холбоһуктарга киирэр бырааптаах.Кими даҕаны күүс өттүнэн ханнык да ассоциацияҕа киллэриллибэт.Хас биирдии киһи бэйэтин дойдутун салайыытыгар быһаччы, эбэтэр көҥүллүк талыллыбыт дьон нөҥүө кыттыыны ылыан сөп.Хас биирдии киһи бэйэтин дойдутугар государственнай сулууспаҕа киирэр бырааптаах.Правительство былааһа норуот көрдөбүлүгэр олоҕуруохтаах; ол көрдөбул кэмтэн -кэмигэр ыытыллар, барыларыгар тэҥ уонна уопсай кистэлэҥ куоластааһын, эбэтэр онно тэҥ суолталаах, куоластааһын көҥүлүн хааччыйар көрүҥ көмөтүнэн чиэһинэй быыбардарга көрдөрүүнү булуохтаах.Хас биирдии киһи, общество чилиэнин быһыытынан социальнай харалтаны ылар бырааптаах. Хас биирдии киһи, общество чилиэнин быһыытынан, кини бэйэ суолтатын сөпкө тутууга, кини тус бэйэтэ норуот күүһүнэн, норуоттар икки ардыларыгар баар сибээстэрин туһананан, экономическай, социальнай, культурнай уобаластарга сайдар бырааптаах.Хас биирдии киһи үлэлиир, көҥүллүк үлэни талар, үлэлииргэ үчүгэй усулуобуйалаах, уонна үлэтэ суох хаалартан харыстанар бырааптаах.Хас биирдии киһи, бырааба сарбыллыыта суох төһөну улэлээбитинэн хамнас ылыахтаахтэҥ.Хас биирдии үлэлиир киһи улэтигэр сөп тубэһиннэрэн эппиэттэһэр хамнастаныахтаах, хамнаһа киниэхэ бэйэтин тус наадатыгар уонна кини дьиэ кэргэнигэр тиийиэхтээх, тиийбэт буоллаҕына атын социальнай көмөнөн толоруллуохтаах.Хас биирдии киһи бэйэтин интэриэстэрин көмүскүүр профессиональнай түмсүүлэри (союз) тэрийэр, бэйэтин интэриэстэрин көмускээри, профессиональнай түмсүү чилиэнэ буолар бырааптаах.Хас биирдии киһи сынньанар, иллэҥ кэмин атаарар, үлэтин күнэ сөп уһуннаах буолуохтаах, кэмиттэн кэмигэр төлөнөр уоппуска ылар бырааптаах.Хас биирдии киһи бэйэтэ уонна кини дьиэ кэргэнэ доруобай уонна чөл буолалларын туһугар, аһыыр астаах, таҥнар таҥастаах, олорор дьиэлээх, кэмигэр оҥоһуллар медицинскэй уонна социальнай өҥөҕө, маны таһынан, кини улэтэ суох, эбэтэр босхоҥ (инвалид), огдообо буолар уонна кырдьар түгэннэригэр уонна киниттэн тутулуга суох түгэннэртэн сылтаан тугун барытын сүтэрэр түбэлтэтигэр, араас өҥө уонна көмө көрдүүр бырааптаах.Ийэ буолуу уонна саҥа төрөөһүн уһулуччу сыһыаны уонна көмөнү эрэйэллэр. Дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт уонна булумньу оҕолор биир тэҥ социальнай харалтанан туһанар бырааптаахтар.Хас биирдии киһи үөрэнэр бырааптаах. Маҥнайгы уонна орто сүһүөх үөрэхтээһин төлөбүрэ суох буолуохтаах. Маҥнайгы үөрэхтээһин булгуччулаах буолуохтаах. Баҕалаах киһи барыта техническай уонна анал үөрэххэ үөрэниэхтэрин сөп, үрдүк үөрэх кыһатыгар баҕалаах киһи барыта кыаҕыттан көрөн үөрэниэхтээх.Үөрэхтээһин киһини личность быһыытынан сайыннарарга, киһи быраабын уонна көҥүлүн убаастыыры элбэтэргэ хайысхалаах буолуохтаах. Үөрэхтээһин норуоттар, расалар уонна религиознай холбоһуктар икки ардыларыгар өйдөһүүнү, тулуйумтуо буолууну, доҕордоһууну үксэтиэхтээх. Холбоһуктаах Нациялар организацияларын эйэни үксэтэр үлэлэригэр көмөлөһүөхтээх.Төрөппүттэр кыра саастаах оҕолоругар маҥнайгы үөрэх кыһатын талар бырааптаахтар.Хас биирдии киһи общество культурнай олоҕор көҥүллүк кыттар, искусствоттан дуоһуйар, научнай сайдыыга кыттар уонна ол сайдыыннан туһанар бырааптаах.Хас биирдии киһи бэйэтэ айбыт научнай, литературнай эбэтэр художественнай айымньыларын сиэр майгы уонна үп-харчы өттүнэн көмүскэтэр бырааптаах.Бу дьиҥнээх Декларацияҕа этиллибитин курдук, хас биирдии киһи бэйэтин бырааба уонна көҥүлэ бүттүүн олоххо киллэрэр социальнай бэрээдэктээх дойдуга олорор бырааптаах.Хас биирдии киһи общество ортотугар көҥүл уонна бүттүүн сайдар кыахтаах буоларын быһыытынан, общество иннигэр тус эбээһинэстээх.Хас биирдии киһи бэйэтин быраабын уонна көҥүлүн олохтооһунугар көрсөр хааччахтааһыннара, сокуон атын дьон быраабын уонна көҥүлүн, сигили (мораль) ирдэбиллэрин толорор инниттэн, уонна норуокка табыгастаах тутулу тутар туһуттан олохтообут бобуулартан атын буолуо суохтаах.Бу бырааптары уонна көҥүллэри олоххо киллэрии ханнык да тубэлтэҕэ Холбоһуктаах нациялар организацияларын сыалларыгар уонна ылыммыт санааларыгар утары утарсыа суохтаах.Дьиҥнээх Декларация ис хоһооно ханнык эмэ дойдуга, дьон түмсүүтүгэр эбэтэр кэккэ дьоннорго бу декларацияҕа суруллубут быраабы уонна көҥүлү суох оҥорорго көҥүлү биэрии курдук тойоннонуо суохтаах.ONU ti al an tamub 1948.Kom i exiál abal in tujtal an walkadhtaláb, an chubaxtaláb ani an koyataláb ti al an tsabál k'wajat ti al an exlomtaláb k'al patal wawá' tu k'wajíi, in tomnál ki bats'uw jununúl an alwa'taláb.Kom i exlál abal tam jún yab in exlál jawa' xi pél in uchbíl ani an k'e'atnaxtaláb in t'ajámal ka wa'tsin yani kidháb t'anél ani yan jita' axi odhnámej, ani kom uluwamej abal i ayál juni ít tsalap junti ka wa'tsin juni k'ay'lál juntij an k'wajílchik yabáts ka xe'tsin k'al i jík'ib mani ka k'wajiy al an ts'ejwantaltaiáb ani ka k'wajiy walkadh abal kin uluw ani kin bela'jawa'its jún kin le'na'.Kom i exlál abal an éyalchik in tomnál kin beletna' ani kin k'aniy an chubaxtaiáb abal an inikchik yab kin yéjenchij kin dhay'k'a'an k'ak'adh pextaláb abal ka ats'anchat in káwintal.Kom i exlál abal in tomnál ki beldha' juni tekedh tsalap abal ka k'ánidháxinchik an kwenchal.Kom i exlál abal an bichówlom ti al an "Naciones Unidas" in wichk'ómalchik kin uluw abal in kwa'al in alwa' ichích abal kin k'ak'nanchij in éy ani in jalbíl tin putát an inik ani an uxum, ani in ulúmalchik abal ne'etschik kin t'aja' an tsápláb abal ka nixk'in an ts'ejwantaláb ti al juni walkadhtalá axi lej púlik tin tomnál ki ejtiy.Kom i exlál abal an kwenchaláb axi k'wajat junkudh in binámal in káwintal abal neéts kin tolmiy an ONU abal kin k'ak'nanchij jawa' in kwa'al tin uchbíl kin bats'uwchik patal an k'wajíl tejé' al an tsabál, anikom i exlál abal axe'chik xi uchbidhtaláb in kwa'al lej yan in jalbíl bala ka putuwat jawa' xi tejé' k'wajat uludh:AN PULIK TAMKUNTALÁB IN ULAL:Axé' xi tsalap tin k'ánél an inikchik tin putát an tsabál, in lé' abal an kwenchal ani an bichowchik kin t'aja' an tsápláb abal ti al an exóbintalab ka k'ák'náj ani ka putuwat tin puwél an bichow axi k'wajat junkudh ti al an "Naciones Unidas", patal jawa' tejé' jilk'onal uludh.Patal an inik ani an uxum u wa'tsinal walkadh abal jununúl kin bats'uw an alwa'taláb ani ka pidhan in éy jant'ini' in tomnál; in kwa'al in tsalpádh ani in k'ayá' abal kin k'anidha' in juntal.Patal an k'wajíl in tomnál kin bats'uw an uchbíláb jawa' tejé' bijidh, yab in t'ajál max pilchik in káwintal, pilchik in wa'tsintal, pilchik in éy ani in belkaxtal, pilchik in tsalap, max ts'alat ani max pilchik in wal in ot'ól.Jayetsej yab in tomnál ka k'e'atnáj max pilchik tsalap ani in éy; max k'wajíl al juni kwenchal axi k'wajat abatnadh k'al pil i kwenchal.Patal an k'wajíl in tomnál ka k'ak'nanchat in ejatal, in iniktal, in éy ani an jolataláb abal kin ejtow ka xe'tsin alwa'.Mani jita' yab pidhach i k'ij abal kin t'ójondha'jún jita' ani yab kin jalbíy, mani in tomnál ka xe'tsindháj ti nujnél jant'ini' t'ajchinalchik an ko'nél.Yab walkadh abal jita' ka tsa'uwat, ka ts'ojbédháj mani ka t'ajchin in tidhéj al juni ts'ejeltaiáb.Patal an k'wajíl in uchbíl tin kwa'al abal ka pidhan juni exlomtaláb k'al an éyal ti al an kwenchal juntij k'wjíl.Jununúl i jaibíl i kwa'al ti al an abatnaxtaláb, jaxtámits in tomnál junat ku k'ániyat ma ju'támakits ku k'wajiy; ani in tomnál ku jek'ondháj tam jita' kin le'na' tu ku tákchikiy, tu ku k'e'atna' ani jayej max jita' kin le'na' tu odhna' k'al i káw.Tam ku jolbiyat k'al juni káw, in tomnál abal jilchin i jolát abal ki k'ániy ti bá'.Mani jita' yab in tomnál ka alk'idh'wik'an mani ka kedhmayat tin kwenchál.Patal in tomnál ka ats'an k'al an éyal abal ka exóbnanchat in tsalap ani ka exiáj max chubax jolbidh ani max ibáj. An éyal yab in tomnál kin baliy in káwintal abal kin ok'xidh walbiy juni jolbinél.Patal jita' ka ne'dháj al juni éyaltaláb yab in tomnál dhubatits ka ko'oyat ti pojkax, max yabayej elchinenek in jolbíl; ani jayej abal in tomnál ka pidhan i jolát kin k'ániy tin bá'.Yab jita' ka jolbiyat k'al juni t'ajnél axi tamti wat'ey, yabayejak exladh max pél i jolbintaláb tin altálíl mani ti eiéb an kwenchal juntij k'wajíl. Jayétsek'ij yab in tomnál ka punchin juni jolbintaláb axi yab já' in bajuwal an t'ajnél.Yab jita' in tomnál ka takchikat tin iniktal, tin k'álábil, tin k'imá', tin úwil, tin xe'éts mani ka xe'tsindháj k'al i alk'idh káw maní ka t'ajchin in tídhéj. Patal in tomnál ka k'ániyat tam ka le'náj ka t'ajábchin k'al jitákits.Jitákitsk'ij ne'ets kin epow ka xe'tsin tin kwenchál ani kin punuw in k'imá' ju'támakitsk'ij kin le'na'.Jitákitsk'ij in ejtowal ka kalej ani ka wichiy tin kwenchál ani jayej aba' ani' píl i kwenchal ti k'wajíl.Tam jún xe'ets ti aliyáb abal ka odhnáj, ma jawákits tam bichow in tomnál ka pidhan i k'ij abal ka tsink'on.Axé' xi tsalap yab ne'ets ka éyan tam chubax wa'ats juni pulik jolbintaláb ani wa'ats juni k'idháb t'ajnél axi an "Naciones Unidas" in lé' abal ka taley.Patal an k'wajíl in tomnál ka walkanchat kin ko'oy jún in kwenchál.Mani jita' yab in tomnál ka k'ánchin abal kin jalk'uy in kwenchál, max aníts tin lé'.Tam kin bajuwits in tamúb, an uxum ani an inikchik, k'wajat jolat abal ka tomkin ani kin inkiychik juni k'imádh, ka k'wajiychik ti k'imadh ani max kin bajuwchik ka jíláxin, in tomnálchik ka k'ák'náchik ani ka pidhan jununúl in uchbíl.Yab jita' in tomnál ka tomkiyat k'al i tsápláb, kom al juni tomkintaláb in tomál ka k'wajiychik kulbél jant'ini'an uxum ani an inik.An k'imádh jats in tujtal an xe'tsintaláb, jaxtám an éyal in kwa'al tin uchbíl kin k'ak'na', kin beletna' ani kin k'ániy abal yab ka buk'lun.Patal an k'wajíl in kwa'al in uchbíl kin ko'oy i k'áiáb tin kwetémtal ani jayej axi dhéy, max aníts tin lé'.Mani jita' yab in tomnál ka aik'idh takchikinchat in k'álábil.Patal k'wajat jolat abal kin kwetém ko'oy in tsalápil ani in belkaxtal, ani abal kin t'aja' ani kin tejwamédha'tin k'imá'ani ju'támits kin le'na', nixé' xi belkaxtaláb, tin kwetémtal ani ti mudhél; jayetsej abal kin jalk'uy in belkaxtal tam kin le'na'.Patal jolat abal kin tejwamédha' in tsalap ani in káwintal; axé' xi uchbidhtaláb jayetsej in ulal abal yab in tomnál ka k'e'atnáj tin ébál in tsalápil; jayetsej abal kin aliy ani kin bats'uw píl i tsalap ani abal kin buk'uw ma ju'támakits kin le'na' ani k'ai jawákits tam eyixtaláb.Patal jolat abal ka ts'at'ey k'al jawákits tam junkudhtaláb abal ka dhéy t'ójon ani kin k'ániychik tin bá'.Yab jita in tomnál ka t'ajchin i tsápláb abal expidh ka ts'at'ey al juni dhéy t'ojláb max yab in lé'.Patal an k'wajíl in kwa'al tin uchbíl ti t'aja' ti éyal ani kin bijiy jita' in kulbétnál ti éyal tin kwenchál.Patal in kwa'ai tin uchbíl ka tolmiyat abal kin bajuw ka ulits al an pulik éyaltai{ab tin kwenchál.Tin káwintal an bichow taja'its ti k'wajat in tujtal an éyaltaláb. An bichow in tomnál kin bijiy in éyalil ani an éyal kwa'al kin t'aja' jawa'kin uluw an bichow.Patal an k'wajíl in kwa'al tin uchbíl kin bats'uw an alwa'taláb jawa' ka wa'tsin tin kwenchál ani kin ko'oy jawa' in yéjenchal abal ka k'apúts, abal kin puwedha' in xe'éts ani abal kin yanedha' in exóbintal aní kin puwedha' in éy ani in tsalap.Patal in uchbíl tin kwa'al abal kin ko'oy juni t'ojláb ani abal kin kwetém takuy in t'ojlábil jawa'its in kulbétnál ani in tomnál ka tolmiyat tam yab in kwa'al ju'táj ti ka t'ójon.Jununúl in kwa'al in uchbíl ka alwa' jalbinchat in t'ojlábil ani abal yab ka k'e'atnáj.Patal an t'ojnal in tomnál ka pidhan juni alwa' jalbixtaláb axi kin bajuw abal kin bela' in yanétal ani kin ejtow kin pidha' patal jawa'its in tomnál abal ka alwa' k'wajiy juni k'imádh.Tin yanél an k'wajíl jolat abal kin junkuw tin bá' abal ka t'ójon ani abal kin k'ániychik in t'ojlábil.Patal in kwa'al tin uchbíl abal ka koyóts jun we' ti t'ojnal ani abal ka jalbinchat an koytaláb.Patal in kwa'al in uchbíl kin ko'oy an alwa'taláb abal kin ejtow kin pijchiy in yanétal, kin iláliy,kin kó'onchij in k'imá', ani kin pidha' jawa'its kin yéjenchij; jayetsej in tomnál ka pidhan i tolmixtaláb tam yab kin ko'oy i t'ojláb, tam ka yaw'láts, tam ka jilk'on tsemchidh, tam k'wátits al an yejtsetaláb ani max kin wat'a' juni yajchiktaláb axi kin t'aja' abal yabats kin ejtow ti t'ojnal.Tam t'elé'lidh juni mímláb, in tomnál ka alwa' beletnáj, jajá' ani in tsakámil. Patal an tsakam axi ka wa'tsin ti al juni tomkidh k'imádh ani axi ibáj, jayetsej in tomnál jununúl ka k'anidháj.Patal in tomnál in tomnál ka pidhan juni exóbintaláb aik'idh. An k'a'ál exóbintaláb in tomnál ka bínáj abal patal. An exóbintaláb tin kwéntaj an t'ojláb, in yéjenchal ka yanedháj; aniyk'ij tin tomnál ka bínáj an exóbintaiáb axi ebálits in alwá'.An exóbintaláb in tomnál kin t'aja' abal jún ka yaney in tsalap ani kin puwedha' in éy jita' axi exóbal; kin k'anidha' in juntál ani kin k'ák'nanchij in tsalápil ani in éy. Jayétsej in tomnál abal kin t'aja' abal kin beldha' an t'ojláb axin t'ajál an ONU abal ets'ey ka wa'tsin an koyataiáb ti al an tsabái.An tátalábchik in kw'al in ejét abal kin takuy an exóbintaláb axin le'nanchal abal in tsakámil.Patal in kwa'ai in uchbíl kin bats'uw an alwa'taláb axi ka wa'tsin ti al an exóbintaláb, kin k'anidha' ani kin beletna' an exóbintaláb.Patal in kwa'al tin uchbíl abal kin k'ániy an tsalap axi alwa' ani patal jawa' in wa'tsindhál an exóbintaláb.Patal in tomnál kin ko'oy juni xe'tsintaláb juntij ka ejtowat ka putuwat jawa' axi tejé' jilk'onal uludh al axé' xi dhey tsalap.Patal in kwa'al tin uchbíl ka t'ójon abal kin puwedha' in kwenchál, kom, taja'its tin tomnál ku yejey ani ki puwedha' ti bá'.Patal jawa' ki le'na', ne'ets ki ejtow ki t'aja'; expidh yab walkadh abal ki odhna' i juntal, abal ki uk'pinchij in tsalap ani abal ki t'ajchij i tsápláb abal ki jalk'unchij in tsalápil, kom max ki t'aja' ani', yabáts i jalpiyalits an káw.Axé'chik xi uchbíláb, yab in tomnál ni jayk'i' kin tomólna' jawa' in tsalpayal ani t'ajál an "Naciones Unidas".Mani jita' kin tsalpay abal axé' xi dhéy tsalap in bínál i k'ij abal ka t'ajan juni pojkaxtaláb, juntij ka t'apiyat abal ka éyan an uchbíláb jawa' tejé' bijidh al axe' xi dhey tsalap.聯合國大會一九四八年十二月十日第 217A (III) 號痩議通過並宣布鑑於對人類家庭所有成員的固有尊嚴及其平等的和不移的權利的承認，乃是世界自由、正義與和平的基礎，鑑於對人權的無視和侮蔑已發展為野蠻暴行，這些暴行沾污了人類的良心，而一個人人享有言論和信仰自由並免予恐懼和匱乏的世界的來臨，已被宣布為普通人民的最高願望，鑑於為使人類不致迫不得已鋌而走險對暴政和壓迫進行反叛，有必要使人權受法治的保護，鑑於有必要促進各國間友好關係的發展，鑑於各聯合國國家的人民已在聯合國憲章中重申他們對基本人權、人格尊嚴和價值以及男女平等權利的信念，並痩心促成較大自由中的社會進步和生活水平的改善，鑑於各會員國並已誓願同聯合國合作以促進對人權和基本自由的普遍尊重和遵行，鑑於對這些權利和自由的普遍了解對於這個誓願的充分實現具有很大的重要性，因此現在，大會，發布這一世界人權宣言，作為所有人民和所有國家努力實現的共同標準，以期每一個人和社會機構經常銘念本宣言，努力通過教誨和教育促進對權利和自由的尊重，並通過國家的和國際的漸進措施，使這些權利和自由在各會員國本身人民及在其管轄下領土的人民中得到普遍和有效的承認和遵行；人人生而自由，在尊嚴和權利上一律平等。他們賦有理性和良心，並應以兄弟關係的精神相對待。人人有資格享受本宣言所載的一切權利和自由，不分種族、膚色、性別、語言、宗教、政治或其他見解、國籍或社會出身、財產、出生或其他身分等任何區別。人人有權享有生命、自由和人身安全。任何人不得使為奴隸或奴役；一切形式的奴隸制度和奴隸買賣，均應予以禁止。任何人不得加以酷刑，或施以殘忍的、不人道的或侮辱性的待遇或刑罰。人人在任何地方有權被承認在法律前的人格。法律之前人人平等，並有權享受法律的平等保護，不受任何歧視。人人有權享受平等保護，以免受違反本宣言的任何歧視行為以及煽動這種歧視的任何行為之害。任何人當憲法或法律所賦予他的基本權利遭受侵害時，有權由合格的國家法庭對這種侵害行為作有效的補救。任何人不得加以任意逮捕、拘禁或放逐。人人完全平等地有權由一個獨立而無偏倚的法庭進行公正的和公開的審訊，以確定他的權利和義務並判定對他提出的任何刑事指控。凡受刑事控告者，在未經獲得辯護上所需的一切保證的公開審判而依法證實有罪以前，有權被視為無罪。任何人的任何行為或不行為，在其發生時依國家法或國際法均不構成刑事罪者，不得被判為犯有刑事罪。刑罰不得重於犯罪時適用的法律規定。任何人的私生活、家庭、住宅和通信不得任意干涉，他的榮譽和名譽不得加以攻擊。人人有權享受法律保護，以免受這種干涉或攻擊。人人在各國境內有權自由遷徙和居住。人人有權離開任何國家，包括其本國在內，並有權返回他的國家。人人有權在其他國家尋求和享受庇護以避免迫害。在真正由於非政治性的罪行或違背聯合國的宗旨和原則的行為而被訴的情況下，不得援用此種權利。人人有權享有國籍。任何人的國籍不得任意剝奪，亦不得否認其改變國籍的權利。成年男女，不受種族、國籍或宗教的任何限制，有權婚嫁和成立家庭。他們在婚姻方面，在結婚期間和在解除婚約時，應有平等的權利。只有經男女雙方的自由的和完全的同意，才能締婚。家庭是天然的和基本的社會單元，並應受社會和國家的保護。人人得有單獨的財產所有權以及同他人合有的所有權。任何人的財產不得任意剝奪。人人有思想、良心和宗教由的權利；此項權利包括改變他的宗教或信仰的自由，以及單獨或集體、公開或秘密地以教義、實踐、禮拜和戒律表示他的宗教或信仰的自由。人人有權享有主張和發表意見的自由；此項權利包括持有主張而不受干涉的自由，和通過任何媒介和不論國界尋求、接受和傳遞消息和思想的自由。人人有權享有和平集會和結社的自由。任何人不得迫使隸屬於某一團體。人人有直接或通過自由選擇的代表參與治理本國的權利。人人有平等機會參加本國公務的權利。人民的意志是政府權力的基礎；這一意志應以定期的和真正的選舉予以表現，而選舉應依據普遍和平等的投票權，並以不記名投票或相當的自由投票程序進行。每個人，作為社會的一員，有權享受社會保障，並有權享受他的個人尊嚴和人格的自由發展所必需的經濟、社會和文化方面各種權利的實現，這種實現是通過國家努力和國際合作並依照各國的組織和資源情況。人人有權工作、自由選撰職業、享受公正和合適的工作條件並享受免於失業的保障。人人有同工同酬的權利，不受任何歧視。每一個工作的人，有權享受公正和合適的報酬，保證使他本人和家屬有一個符合人的尊嚴的生活條件，必要時並輔以其他方式的社會保障。人人有為維護其利益而組織和參加工會的權利。人人有享受休息和閒暇的權利，包括工作時間有合理限制和定期給薪休假的權利。人人有權享受為維持他本人和家屬的健康和福利所需的生活水準，包括食物、衣覑、住房、醫療和必要的社會服務；在遭到失業、疾病、殘廢、守寡、衰老或在其他不能控制的情況下喪失謀生能力時，有權享受保障。母親和兒童有權享受特別照願和協助。一切兒童，無論婚生或非婚生，都應享受同樣的社會保護。人人都有受教育的權利，教育應當免費，至少在初級和基本階段應如此。初級教育應屬義務性質。技術和職業教育應普遍設立。高等教育應根據成績而對一切人平等開放。教育的目的在於充分發展人的個性並加強對人權和基本自由的尊重。教育應促進各國、各種族或各宗教集團間的了解、容忍和友誼，並應促進聯合國維護和平的各項活動。父母對其子女所應受的教育的種類，有優先選擇的權利。人人有權自由參加社會的文化生活，享受藝術，並分享科學進步及其產生的福利。人人對由於他所創作的任何科學、文學或美術作品而產生的精神的和物質的利益，有享受保護的權利。人人有權要求一種社會的和國際的秩序，在這種秩序中，本宣言所載的權利和自由能獲得充分實現。人人對社會負有義務，因為只有在社會中他的個性才可能得到自由和充分的發展。人人在行使他的權利和自由時，只受法律所確定的限制，確定此種限制的唯一目的在於保證對旁人的權利和自由給予應有的承認和尊重，並在一個民主的社會中適應道德、公共秩序和普遍福利的正當需要。這些權利和自由的行使，無論在任何情形下均不得違背聯合國的宗旨和原則。本宣言的任何條文，不得解釋為默許任何國家、集團或個人有權進行任何旨在破壞本宣言所載的任何權利和自由的活動或行為。Ti ka cɔɔtɛ maa yissaro Fɔɔku mii da ta nɛki sa o i se o yon; o i Fɔ da i o daari;Ti ka cɔɔtɛ maa nɔɔre yirisaro ta yaate kpɛɛmma boma mii, da nɛki-di panto o se o yon o i Fɔ da i o daari;Tika cɔɔtɛ maa yirisaro Fɔɔku ta wiri, da nɛki-dì nɛɛ yiro ta bo, o nukpiikiba ǹ yi o tetin-na;Ti ka turi ti cɔɔtɛ maa kpeeto tɔkitibu ta daari tinkpanne na de tɔre;Ti kanka cɔɔtɛ maa pe na do bà ta da i biinni Fɔɔku ǹ sooki ku yì bà daari-na;Ti ka cɔɔtɛ maa ànduriya kaatooya, yaa ta yau na yirisaro Fɔɔku darima yaama ya ta yɛmbiri da seena ya ǹ kaate ya ǹ yiìrun sabare-de ta yau-na maa yirisaro Fɔɔku daari-ma yaama ya te de:Yiriba na bà sikindo dare bà mɛɛri, da seena yirimma mii bà ta da i nɛki bà tɔɔba.Yirisaro ba o wan, nɛɛ o ta bo, da nɛkidi o i yinri maa o ta da i Fɔ da sooki da i o daarina.Yirisaro Fɔɔku na kù consiroma yi yonda pɔɔpɔra-di boma-mii.Yirisaro o ba da i Fɔ sa yombitu.Da ba tiri sa yiro ǹ yi Fɔ pɔntu na yaroobu-mii yaŋisi tori.Yirisaro nɛ o ta Fɔ o i tɛm o yirimma tori.Yiraba mɛ-di bà maasi booti yaama consiroma mii, batisima paa.Yirisaro ba o wan ǹ boti sa o bibi o ǹ yirimma booti dannamii, o ka mɛɛnde sa bà nɛki bà o di wɛ̃ɛnu yaŋisi tori.Da ba tiri sa bà finni yirisaro, karan o yeri o tiŋu yaŋisi tori.Yirisaro ba o wan bà ka o pɛɛ yaama sa o maa ba wɛ̃ɛnu; bootidamu teera yɛɛmbɛ bà o ǹ yire ma mii.Yirisaro ba wan bà ka o pɛɛ yaama, sa booti-dana teera maa cɔɔtɛ ba mɛɛnde sa o daari-di da mɛɛna-di o ǹ yirimma maa o ta mu ǹ boti bà o ma kpinsire yiri kutire nuŋa.Yirisaro ba o wan, o ǹ yeete mii, tɔ dɛɛyoŋo ka ǹ o yasire-ti yaŋisi tori, o da sooki-di o wo bo bootu.Yirisaro ba o wan, o ǹ yeete mii, tɔ dɛɛyoŋo ka ǹ o yasire-ti yaŋisi tori, o da sooki-di o wo bo bootu.Yirisaro bà ka o tɔŋɛ o ǹ tinkpaanne, o da sooki-di o kori tinkpaandɛɛnde.Da nɛki-di sa yiro ba o wan, o i boti tinkpaanyeetande.Yirisaro, ti yon-di; do ba o wan na pe ba o wan bà da sooki-di bà mansa. Sa bà yeema yi bà daari-na, da i bà yeetitɔɔba na bà tinkpaanne nukpiikkiba da i bà tetirina.Yirisaro o ka bo o yon, ya na tɔɔba kari; da nɛki sa o i boti o ǹ yoŋandenda.Yirisaro ba o wan o tan da sooki-di o yori maa ota bansiti yirikutire-mii, yì yeema sooki ma i daari-na.Yirisaro tan ba da i dɔɔsi-ti sa o tɔkɛ tɔɔba dabaru wo o ta yindi wo ka pori.Yirisaro ba o wan o ǹ baŋa ka o pɛ, o da sooki-di o yuŋi kaatorede mii o ta nɛki.Yirisaro, da nɛki o i yinri maa o ǹ tinkpaande yaama ta coonni, o i pukiri yerisu su den nɔɔre dè tan tara o peeke. Da tori mari ba saba dosibu ka bo, o tara taka o nɛ doo na o ǹ baŋa kà yon sabare-de o ta nɛki.Yirisaro yon wɛ̃ɛrun ba o ǹ sɛku boma mii, da seena yiriba ta da i tetina bà tɔɔba Fɔɔku sooki ku yì bà daari-na.Yirisaro nɛ o ta Fɔ, da nɛki o tondi yerika ka o ta da i pukiri sɔɔtima.Na tɔɔba kari yi ta ka pukiri, yi cɔntu i mɛɛ, yi nɔɔya i mɛɛ, yi yeriŋa sooki ka i coonna tirima.Yerento ba o wan da nɛki-di o ǹ yerika yuure cɛ bà ta o pɛ Fɔɔsima, o sooki o fakina tinkpaantɔya tɔya o tɔsɛ na o yon maŋima na simma.Yirisaro boma ka o ǹ yeri-na, da nɛki-di sa o ǹ simma mii, tɔɔba ǹo teete-na; maa o ǹ Fɔɔku ta da turi ku o daariki-na.Bisu, da kpa na su dɔrima sari su ǹkutina, da sɔɔti-di sa yirikuriba yii su tetiri-na.Yirisaro ba o wan, da nɛki o taka kɔɔrima.Kɔɔribi muyi demma i tirasi-di. Kɔɔri kpɛɛna tookima maa, da bo yiro yimma na o ǹ wɛ̃ɛrun yin-di.Kɔɔrima takoma-di da seke yiro ǹ tana simma, o sooki o Fɛtima o ǹ yon o nɛkɛ na yirisari tɔ, Fɔɔku sooki ku i daari-na ãduriya mii.Yiro ba o wan da sooki-di o tonni o ǹ borika basima dendan o da sɛsɛsi, dà ba peena.Ba wan da yɛɛmbɛ-di o sɔ o ǹ yirimma, maa den tori yaama den nɔɔre sabare-de ta tuuri maa, da sooki da i na yonda munda.Yiro o ka bo tɔɔba mii, o nɔŋɛ o ǹ yɛɛmboma tɔɔsɛ bà demma maa yì Fɔɔku ta da i coonna sɔɔtima, ku daarima tori ma-di ba wan ta da i yinri o tɔ parade, sa maa ãduriya kaatookpɛɛnde dè ta yauna yirisaro Fɔɔku yaama ta maa nɛki.Da paa sa yoŋo ya tin tinkpaanyonde nɔɔ yaama ǹ ciisi ya de pɛti sabare-de den yaama; ma den tori da ta i ãduriya kaatookpɛɛnde nɔɔ Fonne.Considerant que de reconéisser la dignitat inerenta a totes los membres de la familha umana e lors dreches egals e inalienables constituís lo fondament de la libertat, de la justícia e de la patz dins lo mond,Considerant que de desconéisser e mespresar los dreches de l'òme a menat a de barbaritats otrajantas per la consciéncia de l'umanitat e que l'aveniment d'un mond ont los èssers umans seràn liures de parlar e de creire, deliurats de la terror e de la misèria, es estat proclamat coma l'aspiracion mai nauta de l'òme,Considerant qu'es essencial que los dreches de l'òme siàn aparats per un regime de drech per tal que l'òme siá pas obligat al suprème recors de se revoltar contra la tirania e l'opression,Considerant qu'es essencial d'encoratjar lo desvolopament de relacions amicalas entre las nacions,Considerant que, dins la Carta, los pòbles de las Nacions Unidas an tornat proclamar lor fe dins los dreches fondamentals de l'òme, dins la dignitat e la valor de la persona umana, dins l'egalitat dels dreches dels òmes e de las femnas, e que se son declarats resolguts a favorir lo progrès social e a instaurar de melhoras condicions de vida dins una libertat mai bèla,Considerant que los Estats Membres se son engatjats a assegurar, en cooperacion amb l'Organisacion de las Nacions Unidas, lo respecte universal e efectiu dels dreches de l'òme e de las libertats fondamentalas,Considerant qu'una concepcion comuna d'aqueles dreches e libertats es de la màger importància per que se realise plenament aquel engatjament,l'Assemblada Generala proclamala presenta Declaracion Universala dels Dreches de l'òmecoma l'ideal comun que totes los pòbles e las Nacions devon cercar a aténher, per tal que totes los individús e totas las institucions, en gardant de contunh aicesta Declaracion presenta a l'esperit s'efòrcen, per l'ensenhament e l'educacion, de desvolopar lo respècte d'aqueles dreches e libertats e d'assegurar, per de mesuras progressivas d'òrdre nacional e internacional, la reconeissença e l'aplicacion universalas e efectivas, tant demest los pòbles dels Estats Membres coma demest los dels territòris plaçats jos lor jurisdiccion.Totes los èssers umans naisson liures e egals en dignitat e en dreches. Son dotats de rason e de consciéncia e se devon comportar los unes amb los autres dins un esperit de fraternitat.Tota persona se pòt prevaler de totes los dreches e de totas las libertats proclamada dins la presenta Declaracion, sense cap de distincion de raça, de color, de sèxe, de lenga, de religion, d'opinion politica o d'autra mena, d'origina nacionala o sociala, de fortuna, de naissença o de quina autra situacion que siá.Se farà pas tanpauc cap de distincion fondada sus l'estatut politic, administratiu e internacional de país o territòri que la persona ne depend juridicament, qu'aquel país o territòri siá independent, jos tutèla, non-autonòme o somés a quina limitacion de sobeiranetat que siá.Tot individu a drech a la vida, a la libertat e a la seguretat de sa persona.Degun serà pas tengut en esclavatge ni en servitud; l'esclavatge e lo trafic d'esclaus son proïbits dins totas lors formas.Degun serà pas somés a la tortura, ni a de penas o tractaments crudèls, inumans o degradants.Tota persona, a quin endrech que siá, a drech a la reconeissença de sa personnalitat juridica.Totes son egals davant la lei e an lo drech de n'obténer la meteissa proteccion, sense distincions. Totes an lo drech a una meteissa proteccion contra quina discriminacion que siá que viòle la presenta Declaracion e contra tota provocacion a una tala discriminacion.Tota persona a drech a un recors efectiu al prèp de las jurisdiccions nacionalas competentas contra los actes que viòlen los dreches fondamentals que li son reconeguts per la constitucion o la lei.Degun pòt pas èsser arrestat, embarrat o exiliat arbitràriament.Tota persona a lo drech, en plena egalitat, que sa causa siá recebuda ambe equitat e publicament per un tribunal independent e imparcial, que decidirà, siá de sos dreches e obligacions, siá de la legitimat de tota acusacion portada contra ela en matèria penala.Se presumís qu'es innocenta tota persona acusada d'un acte delictuós, tant que sa culpablitat es pas estada establida legalament al cors d'un procès public ont totas las garentias necessàrias per la siá defensa li seràn estadas asseguradas.Degun serà pas condemnat per d'accions o d'omissions que, quand foguèron comesas, constituïssián pas un acte delictuós segon lo drech nacional o internacional. S'impausarà pas tanpauc cap de pena mai fòrta que la qu'èra aplicabla al moment que se cometèt l'acte delictuós.Degun serà pas l' objècte d'intrusions arbitràrias dins sa vida privada, sa familha, son domicili o sa correspondéncia, ni d'atacs contra son onor e sa reputacion. Tota persona a drech a la proteccion de la lei contra d'intrusions e d'atacs d'aquela mena.Tota persona a lo drech de circular liurament e de causir sa residéncia a l'interior d'un Estat.Tota persona a lo drech d'abandonar tot país, quitament lo sieu, e de tornar dins son país.En cas de persecucion, tota persona a lo drech de cercar asil e de beneficiar de l'asil dins d'autres païses.Aquel drech se poirà pas invocar contra una accion judiciària que s'aprendrà vertadièeirament a de crimes de drech comun ou o a d'actes opausats a las finalitats e als principis de las Nacions Unidas.Tot individú a drech a un nacionalitatDegun pòt pas èsser privat arbitràriament de sa nacionalitat ni del drech de cambiar de nacionalitat.Tanleu que son maridadors, l'òme e la femna sense cap de restriccion per rason de raça, nacionalitat o religion, an lo drech de se maridar e de fondar una familha. An de dreches egals en çò que pertòca al maridatge, pendent lo maridatge e al moment de sa dissolucion.Los maridatge se poirà pas contractar qu'ambe lo consentiment liure e plen dels futurs esposes.La familha es l'element natural e fondamental de la societat e a drech a la proteccion de la societat e de l'Estat.Tota persona, individualament e collectivament, a drech a la proprietat.Degun pòt pas èsser privat arbitràriament de sa proprietat.Tota persona a drech a la libertat de pensada, de consciéncia e de religion; aquel drech implica la libertat de cambiar de religion ou de cresença, emai la libertat de manifestar sa religion o sa cresença individualament o en comun, tant en public coma en privat, per l'ensenhament, la practica, lo culte e l'acompliment dels rites.Tot individú a drech a la libertat d'opinion e d'expression, çò qu'implica lo drech d'èsser pas carcanhat per sas opinions e lo de cercaer, de recebre e d'espandir, sense consideracion de frontiras, las informacions e las idèas per quin mejan d'expression que siá.Tota persona a drech a la libertat de reünion e d'associacion pacificas.Degun pòt pas èsser obligat de far partida d'una associacion.Tota persona a lo drech de participar a la direccion del afars publics de son país, siá dirèctament, siá per l'intermediairi de representants causits liurament.Tota persona a drech a accedir, dins de condicions d'egalitat, a las foncions publicas del sieu país.La volontat del pòble es lo fondament de l'autoritat dels poders publics; aquela volontat se deu exprimir gràcias a d'eleccions vertadièiras que se tendràn periodicament, al sufragi universal egal amb lo vòte secret o un autre procediment equivalent que garentisca la libertat de vòte.Tota persona, coma membre de la societat, a drech a la seguretat sociala e a la satisfaccion dels dreches economics, socials e culturals indispensables a sa dignitat e al liure desvolopament de sa personalitat, gràcias a l'efòrç nacional e a la cooperacion internationala, segon l'organisacion e los mejans de cada país.Tota persona a drech al trabalh, a la causida liura de son emplec, dins de condicions equitablas e satisfasentas de trabalh e a la proteccion contra lo caumatge.Tota persona a drech, sense cap de discriminacion, a un salairi egal per un trabalh egal.Tota persona que trabalha a drech a una paga equitabla e satisfasenta que li assegure, a ela emai a la familha una existéncia confòrma a la dignitat umana e que serà completada, se per cas es necessari, per totes los autres mejans de proteccion sociala.Tota persona a lo drech de fondar, ambe d'autres, de sindicats e de se sindicar per defendre sos interèsses.Tota persona a drech al repaus e als lesers e, particularament, a una limitacion rasonabla de la durada del trabalh e a de vacanças periodicas pagadas.Tota persona a drech a un nivèl de vida que li assegure la santat e lo benestar a ela e a la siá familha, mai que mai pel manjar, lo vestit, lo lòtjament, los suènhs de santat e los servicis socials necessaris; a drech tanben a la seguretat en cas de caumatge, malautiá, invaliditat, veusatge, vielhesa, e dins los autre cases que pèrd los mejans de se ganhar la vida sense o aver volgut.Las maires e los pichons an drech a una ajuda e a una assisténcia especialas. Totes los mainatges, nascut dins lo maridatge o fòra maridatge, benefícian de la meteissa proteccion sociala.Tota persona a drech a l'educacion. L'educacion deu èsser a gratis, al mens en çò que pertòca a l'ensenhament elementari e fondamental. L'ensenhament elementari serà obligatòri. L'ensenhament tecnic e professional serà generalisat; l'ensenhament superior serà dubèrt a totes d'un biais parièr, en foncion dels meritis de cadun.L'educacion aurà coma finalitat lo plen desvolopament de la personalitat umana e l'afortiment del respècte qu'es degut als dreches de l'òme e a las libertats fondamentalas. Deu favorir la compreneson, la tolerància e l'amistat entre totas las nacions e totes los grops etnics o religioses, emai los desvolopament de las activitats de las Nacions Unidas per manténer la patz.Son los parents qu'an, en primièr, lo drech de causir la mena d'educacion que se donarà als mainatges.Tota persona a lo drech de prene part liurament a la vida culturala de la comunitat, de gausir de las arts e de participar al progrès scientific e als beneficis que ne son la consequéncia.L'autor de tota òbra scientifica, literària o artistica a drech a l'aparament dels interèsses morals e materials que ne resultan.Tota persona a lo drech que s'establisca un òrdre social e ont los dreches e las libertats enonciats dins aicesta Declaracion se pòscan aplicar plenament.Tota persona a de devers als respècte de la comunitat, qu'es lo sol endrech ont lo desvolopament liure e complèt de sa personalitat es possible.Per profechar de sos dreches e de sas libertats, tota persona serà pas somesa qu'a las limitacions establidas per la lei unicament per assegurar la reconeissença e lo respècte dels dreches e de las libertats dels autres e per tal de respectar las justas exigéncias de la morala, de l'òrdre public e del benestar general dins una societat democratica.Aquestes dreches e libertats se poiràn pas jamai aplicar contràriament a las finalitats e als principis de las Nacions Unidas.Res dins aicesta Declaracion se pòt pas interpretar coma que un Estat, un gropament ou un individú auriá quin drech que siá d'entreprene una activitat o de realisar una accion ambe la tòca d'avalir los dreches e las libertats que s'i enóncian.鉴于对人类社会的成员拢固有的尊严及其平等的合无移的权利的承认，乃是世界自由、正义合和平的底置，鉴于对人权的勿会合创治已发展为野赤暴行，即号暴行玷污了人类的道行，而一个人人享有言论合信仰自由并无恐惧合匮乏的世界的来临，已互宣布为普通人民的最高的雄心，鉴于为互人类勿会致到起散对杀政合创治进行反叛，有必要互人权受法治的保庇，鉴于有必要促进各国间好斗头关系的发展，鉴于各联合国国家的人民已在联合国宪章中对头讲因对基本人权、人格尊严合价值以及丈夫查某平等权利的信念，并决心促成较大自由中的社会进步合生活水平的改善，鉴于各会员国业已咒誓同联合国合作以促进对人权合基本自由的普遍尊重合遵行，鉴于对即号权利合自由的普遍知空对于即个咒誓的充分实现具有设汰大的重要性，因此即辄，大会，发布即个世界人权宣言，作为所有人民合所有国家下力实现的共同标准，以期每一个人合社会机构定定带着即个宣言，下力倚傍教诲合教育促进对权利合自由的尊重，并倚傍国家的合国际的渐进措施，互即号权利合自由在各会员国本身人民及在因管辖下地的人民中得到普遍合有效的承认合遵行；人人生而自由，在尊严合权利上一律平等。因赋有脾胃合道行，并着以兄弟关系的精神相对待。人人有资格享有即个宣言所载的一切权利合自由，无分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治抑其他见解、国籍抑社会出身、财产、出生抑其他身分等任何区别。并且勿会用因一人所属的国家抑地的政治的、行政的抑国际的地位之不同而有所区别，无论即个地是独立地、托管地、非自治地抑处于其他任何主权受限制的代志之下。人人过过有权享有生命、自由合人身安全。.任何人勿会用互为奴隶抑奴役；一切形式的奴隶制度合奴隶买卖，过过着予以禁止。任何人勿会用加以酷刑，抑施以残忍的、无人道的抑侮辱性的待遇抑刑罚。人人在四界拢有权互承认在法律前的人格。法律之前人人平等，并有权享受法律的平等保庇，无受任何歧视。人人有权享受平等保庇，以无受违逆即个宣言的任何歧视行为以及煽动即款歧视的任何行为的败害。任何人当宪法抑法律所赋予伊的基本权利遭受败害时，有权由合格的国家法庭对即款败害作有效的补救。任何人勿会用加以任意枇、拘禁抑放逐。人人拢平等地有权由一个独立而无偏倚的法庭进行公正的合公开的审讯，以确定伊的权利合义务并判定对伊提出的任何刑事指控。凡受刑事控告者，比在无经获得辩护上所需的一切保证的公开审判而依法证实有罪，有权互视为无罪。任何人的任何行为抑无行为，在其发生时依国家法抑国际法过过无构成刑事罪者，勿会用互判为犯有刑事罪。刑罚勿会用重于犯罪时适用的法律规定。任何人的私生活、兜、厝合批信勿会用任意干涉，伊的荣誉合名誉勿会用加以攻击。人人有权享受法律保庇，以无受即款干涉抑攻击。人人在各国境内有权自由迁徙合倚。人人有权敨脱任何国家，包括伊家己的国家在内，并有权倒去伊的国家。人人有权在其他国家讨合享受庇护以避免败害。在真正由于无政治性的罪行抑违逆联合国的宗旨合原则的行为而互起诉的代志下，勿会用援用即号权利。人人过过有权享有国籍。任何人的国籍勿会用任意剥夺，亦勿会用否认其改变国籍的权利。成年丈夫查某，无受种族、国籍抑宗教的任何限制有权婚嫁合成立家庭。因在婚姻方面，在结婚期间合在解除婚约时，着有平等的权利。只有经丈夫查某双方的自由合完全的同意，则通缔婚。.家庭是天然的合基本的社会单元，并着受社会合国家的保庇。人人得有单独的财产所有权以及同他人合有的所有权。任何人的财产勿会用任意剥夺。人人有思想、道行合宗教自由的权利；此项权利包括改变伊的宗教抑信仰的自由，以及单独抑集体、公开抑秘密地以教义、实践、礼拜合戒律表示伊的宗教抑信仰的自由。人人有权享有主张合发表意见的自由；即个权利包括持有主张而无受干涉的自由，合倚傍任何媒介合不论国界讨、接受合传递消息合思想的自由。人人有权享有和平集会合结社的自由。任何人勿会用互隶属于某一团体。人人有直接抑倚傍自由选择的代表参与治理本国的权利。人人有平等机会参加本国公务的权利。人民的意志是政府权力的基础；这一意志着以定期的合真正的选举予以表现，而选举着依据普遍合平等的投票权，并以无记名投票抑相当的自由投票程序进行。每个人，作为社会的一员，有权享受社会保庇，并有权享受伊的个人尊严合人格的自由发展所必需的经济、社会合文化方面各款权利的实现，即款实现是倚傍国家下力合国际合作并依照各国的组织合资源代志。人人有权做工、自由食头路、享受公正合合适的做工条件并享受免于失业的保庇。人人有同工同酬的权利，无受任何歧视。每一个做工的人，有权享受公正合合适的报酬，保证互伊家己合家属有一个符合人的尊严的生活条件，必要时并配搭其他方式的社会保庇。人人有为维护伊的利益而组织合参加工会的权利。人过过有享有休息合有闲的权利，包括做工时间有合理限制合定期给薪休假的权利。人人有权享受为维持伊家己合家属的健康合福利所需的生活水准，包括食物、衣着、住房、医疗合必要的社会服务；在遭到失业、病厄、残废、守寡、衰老抑在其他不能闭的代志下丧失讨趁能力时，有权享受保庇。母亲合囝仔有权享受特别照顾合斗无闲。一切囝仔，无论婚生抑非婚生，过过着享受同样的社会保庇。人人过过有受教育的权利，教育着免费，至少在初级合基本阶段着安尼。初级教育着属义务性质。技术合头路教育着普遍设立。高等教育着根据成绩而对一切人平等开放。教育的目的在于充分发展人的个性并加强对人权合基本自由的尊重。教育着促进各国、各种族抑各宗教集团间的知空、容忍合友谊，并着促进联合国维护和平的各项活动。爸母对其子女所应受的教育的款样，有优先选择的权利。人人有权自由参加社会的文化生活，享受艺术，并分享科学进步合伊产生的福利。人人对互伊所创作的任何科学、文学抑美术作品而产生的精神的合物质的利益，有享受保庇的权利。人人有权要求一款社会的合国际的秩序，在即款秩序中，本宣言所载的权利合自由会当获得充分实现。人人对社会负有义务，因为只有在社会中伊的个性则通得到自由合充分的发展。人人在行使伊的权利合自由时，只受法律所确定的限制，确定即号限制的唯一目的在于保证对旁人的权利合自由给予应有的承认合尊重，并在一个民主的社会中适应道德、公共秩序合普遍福利的正当需要。即号权利合自由的行使，无论在任何情形下过过勿会用违逆联合国的宗旨合原则。即个宣言的任何条文，勿会用解释为默许任何国家、集团抑个人有权进行任何旨在破坏即个宣言所载的任何权利合自由的活动抑行为。Eyóñ bia noñ na fili, sosoo ai mvoe bia so bia olugu biave ekokom mod.Eyóñ bia noñ na fili ya nyol ai a nsisim ene dzom ya mod ose ayi, adzeñe fe, ai na ndimi, tege yene, ebiandi y'akar so e minsingi ai minyanda a minnam.Eyóñ bia noñ na ngomena ayian kala enyiñ asu e na bod be za bam nge batibili bo.Eyóñ bia noñ na fulu mbga etam, fulu anyañ, fulu ediñ ndzo ene mfi asu mie bod ya minnam.Eyóñ bia noñ na Akōk Memvende Ekuan Elad Meyoñ amem na aluman asu na enyiñ bod bese etebe etu dzia.Eyóñ bia noñ na abui minnam mbamena ai Ekuan Elad meyoñ mo yebe ovañ ye na si ese ebaala memvende m'enyiñ ma.ai na ovañ te otôbo mbog vom ose.Binga yen hne na Ekuan Elad meyoñ y'anoñ Akōk Memvende ya Mengan bod ane zen, ane ndzoñ bia yian wulu asu etie fili dzaan. Antoa na a zen te, a ndzoñ te nnam ose obele nkil woe, ve da, ntsogan one mbog: olugu etie mod.Abiali bod bese, tege ai sesala, bene etie dzia a mis memvende y'enyiñ, dzom dzia etu fili nkóbó, fili ntsogan, fili mboan. Ve abiali te, mod ose ayem dze ene abe, dze ene mbeñ asu e mod mbog antoa ai mfi na enyiñ ewulu mezen mene sosoo.Akōk Memvende Enyiń ane asu mod ose sesala ase ki. Fam, mininga, mbubua, ebig, Evindi, Ntañan mod ose tege ai sesala.Mfa mbóg Akōk Memevende Enyiń atele nnam ose etu dzia.Mod ose ayian ai enyiñ ai e dzom y'akala enyiñ dzie. Mod ose akiebe ai etoa fili.Mod ose ane mod. Ebi ai etibili bene eki.Mod ayian ki ai tun nged.Mod ose ane mod e Vom se y'ane, e vom se akwi.Mvende ya bi mod ose akyae da. Mvende Y'akala fe bod bese akyae deda.Mod ose abele ngul n'ake etsig ntol ya nnam woe nge adañ fe kwi nala n'abe e endegele mezen ya Akōk Memvende ya nnam voe l'akaman ai nye.Mbolé, Mekaban, ebi a fuan bine eki.Mod ose ane fili, abele fe ngul asili dzós asu medzó y'enyiñ dzie, amu nda medzo ene engeggama.Dzos ya nda medzo etam ave boban a mis mebod tege dañ mvende ndo alede na mod abó evus.Mod ziñ ayian ki ai endegele ntie mvende ya nnam y'ayem ki evus dzie. Ve da, ane evus ane mvende.Mod abele ki na abebe enyiñ e mod mbog adañ dañ mam ya metii ai atii die. Nge mod abebe e ze enyiñ mvende y'abi nye.A si ndon, mod ose ane ngul y'awulu mbol y'adiñ. Sem fe ane mod ose abele ngul atobo e vom ayi.Mod ose abele ngul y'abole a nnam abiali woe ake tobo mfa se y'adiñ. Nge ki akodo e za nnam asu na adugan a nnam abiale woe.Nnam eñeñam ene, mod ose ane ngul y'akodo ake dzeñ mvoe nnam mfe.Sesala nge e mod y'akodo abele Medzo ai nnam woe nge ki na akódó mvende.Mod ose abele nnam abiali abe si dzam suñ ai nye.Ve da, mod ose ane ngul ya fol nnam abiali woe.A si fam ai mninga abog bekui ya bod, bebele ngul y'atindi metiñ m'alug ai abonde nda bod tege ai sesala - Akyae ane osusua ai amos alug, fam ai minnga bene etie dzia dzia a mis me mvende abog beman y'alug.Metiñ m'alug matinban ve ai nyian fam ai minnga ya badzo na balug.Nda bod ene tin enyiñ asu te memvende me nnane mebele na mekalaga dzó.Mod ose ane ngul y'afug akuma yane endie, tó ane etam to ki ane a nkunda.Mod ziñ abele ki ngul y'afadi akuma mod mbog a fuan.Mod ose ane ngul y'atsog ai ayebe aktae die a nnem etere nge ki a nkunda. Afol nyebe osi ki eki.Mod ose abele fili ntsogan ai fili nkobo. Asu te mod ziñ ayian ki bi endegele asu mintsogan nge kik, mbidan mam etie dzie.Mod ose abele ngul y'alad ai nkunda mise ma sie asu elad minnem, mi saala eñeñam azañ menda me bod.Ene eki na benod mōd na anyian ekuan ziñ.Moan nnam ose abele ngul y'anóñ ngab e mam ya mabebe nnam woe. Etere hm, nge si ti emen, ane dzam tob bod be fe asu na betobo mis, añu ai meló moe.Mod ose abele ngul na sie ngomena a nnam woe.Edzoe betebe b'osu y'a nnam etii ai nyian e boan be nnam bese bewóg. Edzoe y'atoban a sosoo, a zen be obene-bene ya bebele na beboban akyae nnam watele.Mod ose etie dzie abele ngab akuma, a mebugban ya nnam woe, endegeben ane nyiñ tege tobo engogól.Mod ose abele ngul asie e vom adiñ, e vom ayen mfi. Ve da Mvemde nnam yayian Kaman ai bebo bisye asui na bod be bi esie kom ese.Mod ose, to fam to mininga, akiebe ai máan asu esie dzie.Maan bave mode mayian bo na anyiñ, atoñ fe nda bod.Mbo bisye ose ane ngul y'abonde, nge ki, a tiliban ekuan y'akaman a esie dzie.Mod ose abele na abii nguma abog y'asie, abog y'asamba, abog y'awae. Ve da, bayian ki vuan moni mewae.Enyiñ, mod ose abele ngul y'adzeñ na atobo mvoe, atoñ emien a nda bod dzie; ayian fe ai evoli abog okoan, akus, ayom nge ki abog ane ntet.Memvende me nnam mayian kala benyia be boan ai boan beben. A mis me mvende moan ane ve moan: nyo abiali a nda alug ane etii dzia ane e nyo abiale a nseñ.Akomondo ya nnam ai a be sikulu, ayege ntóg bine fili asu mod ose, etie dzia ane ayege nen.Akomondo ya nnam ai ayege sikulu bene asui na bod beyem baala memvende y'enyiñ a ntilan ekuan elad meyoñ: anyiñ fufulu, atobo mbga, anyiñ mvoe.Be bonde bebele ngul y'atob zen ayege, zen akomondo asu boan baban.Mod ose ane ngul y'anonñ ngab ekpee mekeñ ya nnam, a dzeñ me zen ya make ai nnam osu, amu mebugban yete mene fe e woe.Mod ose abele na akaman ai e dzom se abonde akeñ die ayób.Mod ose abele na ayidan na Akōk Memvende y'ave mod fili di ayaman si ese.Mod ane enodi na adzala mam ya nnam nge ayen na nnam one dzam kom enyiñ dzie.Fili ene asu mod ose. Ve da Mvende y'akar bia biki bine asu oluga ebod bewog ai asu nnan asui na enyiñ etoba oveves.Ebelan Akōk Memvende di y'ayian toban ai ntsogan ai nyian Ekuan Elad Meyoń.To mod mbog, to nkunda, to nnam ziñ obele ki na obó mam me fe m'atoban ki ai Akōk Memvende di.Well d'Unerkennong vun der Dignitéit, déi all Mêmber vun der Mënschefamill gebuer as, a vu sénge gläichen an onersetzleche Rechter de Fëllement vun der Fräiheet, der Gerechtegkeet an dem Fridden an der Welt as,Well et do, wou d'Mënscherechter nët unerkannt an nët respektéiert gin, zu barbareschen Akte koum, déi d'Gewësse vun der ganzer Mënschheet revoltéieren a well d'Schafe vun enger Welt, an deer d'Mënschen d'Fräiheet vum Wuert a vum Glaf hun, an deer se fräi si vu Fuurcht an Nout, als dem Mënsch säin héchst Striewe proklaméiert gouf,Well et haaptsächlech drëm geet fir duerch e Rechtssystem Hand iwwer d'Mënscherechter ze halen an datt de Mënsch doduerch nët forcéiert gët fir säi leschten Auswee an der Revolt géint d'Tyrannei an d'Ënnerdrécktgin ze sichen,Well et haaptsächlech drëm geet fir d'Entwécklong vun de frëndschaaftleche Relatiounen tëscht den Natiounen z'encouragéieren,Well an der Charta d'Vëlleker vun de Vereenten Natiounen op en Neits hire Glaf an d'Grondrechter vum Mënsch, an d'Dignitéit an an de Wäert vun der mënschlecher Persoun, an d'Gläichheet vun de Rechter vu Mann a Fra proklaméiert a sech dofir entscheed hu fir dem zoziale Fortschrëtt de Virzock ze gin a besser Lieweskonditiounen a méi enger grousser Fräiheet ze schafen,Well d'Mëmberstate sech verflicht hu fir an Zesummenaarbecht mat der Organisatioun vun de Vereenten Natiounen dofir ze suergen, datt d'Mënscherechter an d'Grondfräiheten allgemeng respektéiert a realiséiert gin,Well eng an déi selwecht Opfaassong iwwer dës Rechter a Fräiheten aus der Mooss wichteg as fir dëst Engagement voll a ganz kënnen duerchzeféieren,PROKLAMÉIERT D'GENEROLVERSAMMLONG:Dës UNIVERSAL-DEKLARATIOUN VUN DE MËNSCHERECHTER, déi als en allgemengt Ideal vun all Vollek an all Natioun soll ugestrieft gin aus deem Grond, datt all eenzele Mënsch an all Organ vun der Gesellschaft, ëmmer am Geescht vun dëser Deklaratioun, sech ustrenge fir duerch den Unterrécht an d'Erzéiong de Respekt vun dëse Rechter a Fräiheten z'entwécklen an no an no duerch Mesüren um nationalen an internationale Plang hir Unerkennong ze sécheren, datt d'Populatiounen aus de Mêmberstate selwer an déi aus Gebitter, déi ënner hirer Geriichtsbarkeet stin, en allgemengen a gudde Gebrauch dervu kënnen maachen.All Mënsch kënnt fräi a mat deer selwechter Dignitéit an dene selwechte Rechter op d'Welt. Jiddereen huet säi Verstand a säi Gewësse krut an soll an engem Geescht vu Bridderlechkeet denen anere géintiwwer handelen.Jidderee kann all déi Rechter an all déi Fräiheten, déi an dëser Deklaratioun proklaméiert sin, fir sech verlaangen an dat ouni Ënnerscheed sief et vu Rass, Hautfaarf, Geschlecht, Sprooch, Relioun, politesche odder anerer Iwwerzegong, nationalem odder zozialem Urspronk, Verméigen, Gebuurt odder soss enger Situatioun.Et duerf do dernieft och keen Ennerscheed gemat gin, dee mam politeschen, rechtlechen odder internationale statut vun deem Land odder deem Gebitt begrënnt gët, aus deem eng Persoun hierstaamt, egal ob dëst Land odder dëst Gebitt onofhängeg, ënner engem Mandat, nët autonom odder séng Souveränitéit an irgendenger Form begrenzt as.All Mësch huet Recht op d'Liewen, op d'Fräiheet an op d'Secherheet vu sénger Persoun.Kee Mënsch daarf a Sklaverei odder a Kniechtschaaft gehal gin; d'Sklaverei an de Sklavenhandel sin an all hire Forme verbueden.Keen duerf gefoltert an och kee grausam, onmënschlech, onwiirdeg bestrooft a behandelt gin.Jiddereen huet iwwerall d'Recht op Unerkennong vu sénger juristescher Perséinlechkeet.D'Mënsche sin alleguer gläich virum Gesetz a si hun ouni Ënnerscheed Recht op dee selwechte Schutz vum Gesetz. Alleguer hu se Recht op dee selwechte Schutz géint all Diskriminatioun, déi dës Deklaratioun géing verletzen a géint all Provokatioun zu esou enger Diskriminatioun.All Mënsch huet d'Recht fir bei denen zoustännegen nationale Geriichter en effektive Recours géint déi Akten ze man, déi d'fundamental Rechter, déi him duerch d'Konstitutioun odder duerch d'Gesetz zoustin, verletzen.Kee Mënsch duerf arbiträr verhaft, agesat odder ausgewise gin.All Mënsch huet d'Recht, a voller Gläichheet, datt séng Saach, säin Uleies gerecht an öffentlech virun engem onofhängegen an onparteiesche Geriicht zur Sprooch kënnt, dat iwwer séng Rechter a Flichten an iwwer d'Berechtegong vun all Uklo, déi a Strofsaache géint e gefouert gët, entscheet.All Mënsch, dee wéinst engem strofbaren Akt ugeklot gët as esou laang als onschëlleg unzegesinn, bis séng Schold gesetzlech an am Verlaf vun engem öffentleche Prozess nogewisen as, an deem e mat Sécherheet op all néideg Garantië fir séng Verdedegong konnt rechnen.Keen duerf veruurtelt gi fir Saachen, déi e gemat odder ënnerlooss huet, déi an deem Ament, wou dat geschitt as, no nationalem an internationalem Recht keng strofbar Akte woren. Och duerf kee méi eng héich Strof kréie wi déi, déi an deem Ament applizéiert gouf, an deem de strofbaren Akt geschitt as.An enger Persoun hiirt Privatliewen, hir Famill, hir Wunnéng odder hir Korrespondenz duerf sech nët arbiträr agemëscht, an hir Éier an hire gudde Ruff och nët ugetaascht gin. All Mënsch huet d'Recht op de Schutz vum Gesetz géint esou en Amëschen an Untaaschten.All Mënsch huet d'Recht fir fräi bannent de Grenze vun all Stat ze zirkuléieren a séng Residenz ze wielen.All Mënsch huet d'Recht fir all Land ze verloossen, och säin egent, an nees a säi Land heemzekommen.All Mënsch huet d'Recht fir, wann e verfollegt gët, Asyl an anere Länner ze sichen a Gebrauch dovunner ze maachen.Op dëst Recht ka sech nët beruff gin am Fall vun Ukloen, déi reell op engem Verbrieche vum allgemenge Recht an op Handlonge fundéieren, déi géint d'Ziler an d'Grondsätz vun de Vereenten Natioune verstoussen.All Mënsch huet d'Recht op eng Nationalitéit.Séng Nationalitéit duerf kengem Mënsch arbiträr entzu gin, och nët dat Recht fir séng Nationalitéit ze changéieren.Wa Mann a Fra am Alter si fir sech ze bestueden, hu se d'Recht fir dat ze maachen an eng Famill ze grënnen ouni iirgendeng Restriktioun wat d'Rass, d'Nationalitéit odder d'Relioun ugeet. Si hu beim Bestiednes, am Bestiednes a bei sénger Opléisong déi selwecht Rechter.D'Bestiednes duerf nëmme mat der fräier a voller Awëllegong vum Brautpuer geschloss gin.D'Famill as dat natiirlecht a fundamentaalt Element vun der Gesellschaft a si huet d'Recht op de Schutz vu Gesellschaft a Stat.All Mënsch huet d'Recht, eleng an och mat aneren zesummen, op Egentom.Säin Egentom duerf kengem Mënsch arbiträr entzu gin.All Mënsch huet d'Recht op Gedanke-, Gewëssens- a Reliounsfräiheet; an dësem Recht mat dran as d'Fräiheet fir séng Relioun odder séng Iwwerzegong ze änneren, grad esou wéi d'Fräiheet fir séng Relioun a séng lwwerzegong eleng odder mat aneren ze manifestéieren, sief et an der Öffentlechkeet odder privat, duerch den Unterrécht, d'Praktizéieren, de Kultus an d'Feiere vu Riten.All Mënsch huet d'Recht op eng fräi Menong a fir se fräi auszedrécken, an deem och d'Recht mat dran as op eng Menong fräi vu Fuurcht an dat Recht fir Informatiounen an Iddiën ze sichen, ze kréien an ze verbrede mat all dene Mëttele fir sech auszedrécken, déi et gët an ouni sech mussen u Grenze vu Länner ze halen.All Mënsch huet d'Recht op Versammlungs- a Verenegongsfräiheet am friddleche Sënn.Keen duerf an eng Verenegong gezwong gin.All Mënsch huet d'Recht fir un den öffentlechen Ugeleënhete vu séngem Land matzewiirken, sief et direkt odder duerch fräi gewielt Vertrieder.All Mënsch huet d'Recht fir ënner gläiche Konditiounen an d'öffentlech Fonktioune vu séngem Land eranzekommen.De Vollekswëllen as d'Grondlag vun der Öffentlecher Gewalt hirer Autoritéit; dee Wëlle muss sech an éierleche Walen, déi periodesch ofzehale sin no engem gläichen an allgemenge Walrecht, a geheime Walen odder an enger gläichwäerteger Prozedur, déi fräi Wale garantéiert, auszedrécken.All Mënsch huet als Mêmber vun der Gesellschaft d'Recht op zozial Sécherheet; en as berechtegt fir an de Genoss vun de wirtschaftlechen, zozialen a kulturelle Rechter ze kommen, déi fir séng Dignitéit an d'fräi Entwécklong vu sénger Perséinlechkeet néideg sin, dat alles duerch en nationalen Effort an eng international Zesummenaarbecht an an engem Mooss, wéi d'Organisatioun an d'Ressource vun all Land et ausweisen.All Mënsch huet d'Recht op Aarbecht, op d'fräi Wiel vu sénger Aarbecht, op Aarbechtskonditiounen, déi gerecht sin an zefridde stellen an op de Schutz géint de Chômage.Jiddereen huet ouni Diskriminatioun d'Recht op de selwechte Loun fir déi selwecht Aarbecht.Jiddereen, dee schafft, huet d'Recht op e gerechten an ordentleche Loun, deen him selwer a sénger Famill eng Existenz op der Basis vun der mënschlëcher Dignitéit séchert an deen, wann néideg, duerch all aner zozial Mesüre gestäipt gët.All Mënsch huet d'Recht fir mat anere Leit Beruffsorganisatiounen ze grënnen a fir séng Intressen ze verdedegen dranzegoen.All Mënsch huet d'Recht op Rou a Fräizäit a besonnesch op eng räsonnabel begrenzten Dauer vun der Aarbechtszäit an op periodeschen a bezuelte Congé.All Mënsch huet d'Recht op e Liewesniveau, deen duergeet fir him selwer a sénger Famill d'Gesondheet an d'Gutt-Ergoen, besonnesch d'Narong, d'Kleder, d'Wunneng, d'medezinesch Fleg an déi néideg zozial Déngschter ze garantéieren; en huet d'Recht op Sécherheet am Fall vu Chômage, Krankheet, Invaliditéit, als Witfra odder Witmann, am Alter an an anere Fäll, wou en d'Mëttele fir säi Liewesënnerhalt nët méi huet duerch Ëmstänn, déi onofhängeg si vu séngem Wëllen.Mamm a Kand hun d'Recht op speziell Hëllef a Bäistand. D'Kanner alleguer, ob se am odder nët am Bestiednes gebuer gin, kommen an de Genoss vun deem selwechten zoziale Schutz.All Mënsch huet d'Recht op Bildung. Den Unterrécht muss op d'mannst fir d'Elementar- an d'Grondschoule gratis sin. Den Elementarunterrécht as obligatoresch. Den techneschen an de Beruffsunterécht musse verallgemengert sin. Den héiere Studium muss jidderengem mat dene selwechte Rechter an op der Basis vu sénge Leeschtungen opstoen.D'Bildung soll déi voll Entwécklong vun der mënschlecher Perséinlechkeet a méi e grousse Respekt vun de Mënscherechter an de Grondfräiheten uviséieren. Si soll de Versteesdemech, d'Toleranz an d'Frëndschaaft tëscht allen Natiounen an alle Gruppe vu Rassen a Relioune grad esou favoriséiere wéi d'Entwécklong vun de Vereenten Natiounen hiren Aktivitéite fir d'Erhale vum Fridden.D'Elteren hu virewech d'Recht fir de Genre vun de Kanner hirer Bildung ze wielen.All Mënsch huet d'Recht fir fräi un der Kommunotéit hirem kulturelle Liewen deelzehuelen, an de Genoss vun der Konscht ze kommen a vum wësseschaaftleche Fortschrëtt a vun allem, wat sech doraus u Guddem ergët, ze profitéieren.Jiddereen huet d'Recht op de Schutz vun de moraleschen a materiellen Intressen, déi aus jidfer wësseschaaftlecher, literarescher odder artistescher Produktioun entstin, vun deer hien den Auteur as.All Mënsch huet d'Recht op eng zozial an international Uerdnong, an deer sech déi Rechter a Fräiheten, déi an dëser Deklaratioun opgezielt gin, voll kënnen auswiirken.All Mënsch huet Flichte vis-à-vis vun der Kommunotéit, an deer eleng déi fräi a voll Entwécklong vu sénger Perséinlechkeet méiglech as.Am Gebrauch vu sénge Rechter an am Genoss vu sénge Fräiheten as jiddereen nëmmen dene Limiten ënnerworf, déi d'Gesetz eenzeg an eleng dofir virgesäit, datt d'Unerkennong an de Respekt vun aneren hire Rechter a Fräihete gesechert sin a fir engem gerechten Usproch op Moral, op öffentlech Uerdnong an op en allgemengt Wuel an enger demokratescher Gesellschaft z'entspriechen.Dës Rechter a Fräiheten duerfen a kengem Fall am Widdersproch mat de Vereenten Natiounen hiren Ziler a Prinzippie stoen.Keng Bestëmmong vun dëser Deklaratioun duerf esou ausgeluegt gin, datt e Recht fir e Stat, eng Grupp odder en eenzele Mënsch dra wär fir sech un Aktivitéiten ze gin odder Akten duerchzeféieren, déi drop erauslafe fir d'Rechter an d'Fräiheten, déi dra genannt sin, ëmzestoussen.Na botáláká ’te kondima limɛmya ya bato nyɔ́nsɔ ya molɔ́ngɔ́ mpé makokí ma bangó óyo ezalí ndéngé mɔ̌kɔ́ mpé bakokí kopímela moto tɛ́ ezalí ntína ya bonsɔ́mí, bosémbo mpé kímyá káti ya molɔ́ngɔ́. Na botáláká ’te komɔ́na mpámba mpé kobóya kotósa esengeli ya moto ebátelama na bokonzi ya bosémbo mpɔ̂ ’te, na sima yangó, moto ákóma na botɔmbɔki esóngó na minyɔ́kɔli tɛ́,Na botáláká ’te esengélí koléndisa boyókani na káti ya bikólo,Na botáláká ’te na káti ya Mokandá ya Mibéko ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́, bato ya molɔ́ngɔ́ bayébísí lisúsu loléngé bandimí malɔki ya ntína ya moto, limɛmya mpé lokúmú ya moto, bokokani ya makokí ya bǎsí mpé babáli mpé na botáláká ’te bangó bayébísí ’te bazwí mokáno ya kobɔngisa ezalélí ya moto mpé kosála ’te moto azwa bomɔi malámu mpenzá na káti ya bonsɔ́mí ya monɛ́nɛ mpenzá,Na botáláká ’te kozala bato nyɔ́nsɔ na makanisi ndéngé mɔ̌kɔ́ mpɔ̂ na makokí mpé bonsɔ́mí yangó, ezalí na ntína monɛ́nɛ mpɔ̂ ’te óyo bakáni elónga,Likita monɛ́nɛ ezalí koyébisa Lisakoli ya molɔ́ngɔ́ óyo ya makoki ya moto lokóla elɔ́kɔ óyo bato mpé bikólo nyɔ́nsɔ balingí bazwa, mpɔ̂ ’te bato mpé mangómbá nyɔ́nsɔ, na bobátelaka ntángo nyɔ́nsɔ Lisakoli yangó na motéma, basála makási na botéyi mpé bokólísí bwányá, mpɔ̂ ’te makokí mpé bonsɔ́mí yangó etósama mpé basála ’te bandima mpé basálélí yangó na bosɔ̂lɔ́ mpenzá na molɔ́ngɔ́ mobimba, ezala na káti ya bato ya Bikólo ya Lisangá bangó mɔ̌kɔ́ tǒ na káti ya ekólo mpé molɔ́ngɔ́ mobimba.Bato nyɔ́nsɔ na mbótama bazalí nsɔ́mí mpé bakókání na limɛmya mpé makokí. Bazalí na mayɛ́lɛ mpé basengélí kovánda na bondeko o káti na bangó.Moto nyɔ́nsɔ azalí na makokí mpé bonsɔ́mí nyɔ́nsɔ óyo elimbólámí na káti ya Lisakoli óyo, bokɛsɛni atá mokɛ́ tɛ́, na mambí matálí lomposo ya nzóto, bomwǎsí tǒ bobáli, lokóta, lingómba ya nzámbe, makanisi ya politiki tǒ ya ndéngé mosúsu, ekólo tǒ lingómba ya bato, bokulaka, mbótama tǒ makambo mosúsu.Epái mosúsu, na botálaka elɔ́kɔ ya moto, epikísámí kosála bokɛsɛni na mambí matálí mibéko ya politiki, mibéko ya bosámbisi tǒ ya boyókani na mikili mosúsu, ezala ekólo tǒ mabelé ya nsɔ́mí tǒ óyo eyángélémání na baúta, tǒ óyo ezwí bonsɔ́mí ya síkísíkí tɛ́.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kozala na bomɔi, na kozala nsɔ́mí mpé kozala motéma nsɛi na bomoto na yě.Moto atá mokɛ́ tɛ́ asengélí kozala moúmbu; boúmbu mpé botɛ́ki baúmbu epikísámí na ndéngé nyɔ́nsɔ.Moto atá mokɛ́ tɛ́ asengélí konyɔ́kama mpé kosalelama makambo ya bonyama mpé óyo ezanga bomoto na lokúmú.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te bayéba makokí na yě bipái nyɔ́nsɔ.Bato nyɔ́nsɔ bakokání libosó ya mobéko mpé bazalí na likokí ya kobátelama na mobéko sé ndéngé mɔ̌kɔ́. Bánsɔ bazalí na likokí ya kobátelama sé ndéngé mɔ̌kɔ́ esóngó na bikelá nyɔ́nsɔ ya bokɛsɛnisi elongobani tɛ́ na Lisakoli óyo mpé esóngó na bikelá nyɔ́nsɔ óyo ekobota bokɛsɛnisi yangó.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya koluka lisálisi ya nsɔ́lɔ́ mpenzá na libosó ya mangómbá ya bosámbisi ya ekólo óyo ezalí na bwányá esóngó na bikelá óyo ekotángola malɔki ya ntína endimámí na mibéko mpɔ̂ na yě.Moto mɔ̌kɔ́ tɛ́ akokí kokangama tǒ kobengisama ntína tɛ́.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te likambo na yě lokóla ya bato nyɔ́nsɔ, esámbisama na bosémbo mpé na mǐso ya bato nyɔ́nsɔ na esámbiselo ya nsɔ́mi mpé ya epái mɔ̌kɔ́ tɛ́, óyo ekozwa mikáno ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na makokí mpé masɛ́nginyá yě tǒ ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na bosɔ̂lɔ́ ya likambo yě afúndámí.Moto nyɔ́nsɔ óyo afúndámí na likambo azalí naíno mabɔ́kɔ mpɛ́mbɛ́ téé ntángo bakotatola ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mobéko, mabé yě asálí, na libánza óyo ekosalama na mǐso ya bato nyɔ́nsɔ, epái wápi mánsɔ esengélí kosalama mpɔ̂ te mofúndami azwa na yě.Moto atá mɔ̌kɔ́ tɛ́ asengélí kozwa etúmbu mpɔ̂ na makambo tǒ botíki óyo, ntángo esálámákí, ezalákí naíno mbéba tɛ́, ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mibéko ya ekólo tǒ ya molɔ́ngɔ́. Soo loléngé yangó, bakokí tɛ́ kopɛ́sa moto etúmbu koleka óyo ezalaka kopɛ́sama na ntángo likambo esalámákí.Moto atâ mɔ̌kɔ́ tɛ̂ akokí kokɔ́ta mpámba na makambo etálí ezaleli, libótá, ndáko mpé mikandá ya nganda tǒ mpé kobébisa lokúmú na yě. Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kobátelama na mobéko esóngó na bikɔ́ta‐kɔ́ta yangó.Moto nyɔ́nsɔ azalí na makokí ya kotámbola ndéngé alingí mpé kopɔna esíká ya kovánda káti ya ekólo.Moto nyɔ́nsɔ azalí na makokí ya kotíka ekólo nyɔ́nsɔ atá ya yě mɔ̌kɔ́ mpɔ̂ na kokɛnda na ekólo mosúsu; yě akokí mpé kozónga na ekólo na yě.Na libosó ya monyɔ́kɔli, moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya koluka mpé kozwa esíká ya kobómba nzóto na bikólo mosúsu.Likokí yangó likopɛ́sama tɛ́ na moto afúndámí na likambo ya makási tǒ na bikelá óyo elongobani tɛ́ na mibéko ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya koyébana mosí‐ekólo.Bakokí tɛ́ kopímela moto likokí ya kozala mosí‐ekólo tǒ ya kokóma moto ya ekólo mosúsu.Sɔ́kí mobú ya kobálana ekokí, mobali mpé mwâsí bakokí kokwêlana mpé kotónga libóta mpé masímbisi ezala tɛ́ na makambo etálí lomposo, ekólo tǒ lingómba ya nzámbe. Bangó bazalí na makokí sé ndéngé mɔ̌kɔ́ na makambo etálí makwéla, ezala ntángo ya makwéla tǒ ntángo ya bokabwani.Libála ekokí kosalama sé sɔ́kí mwâsí na mobali bangó méi bandimi na motéma mɔ̌kɔ́.Libála ezalí longómba ya ntína mpɔ̂ na bato mpé ezalí na likokí ya kobátelama na bato mpé Lɛ́ta.Moto nyɔ́nsɔ azala yě mɔ̌kɔ́ tǒ na káti ya lisangá, azalí na likokí ya mokóló‐ekólo.Bakokí atá mokɛ́ tɛ́ kopímela tǒ kobɔ́tɔla moto elɔ́kɔ na yě sɔ́kí ntína ezalí tɛ́.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí, ya kozala na makanisi na yě, mayɛ́lɛ na yě ya motéma mpé lingómba na yě ya nzámbe; likokí yangó ekopɛ́sa yě ndingisa ya kopɔna lingómba ya nzámbe tǒ kobóngola makanisi na yě, yě mɔ̌kɔ́ tǒ elongo na baníngá, ezala na mǐso ya bato ya mɛi; na botéyi, na bikelá, na bokúmisi nzámbe mpé milúlú.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya bokanisi mpé bolobi; yangó ekopɛ́sa yě ndingisa ya kozala na bomɔi na motéma tɛ́ likoló ya makanisi na yě ndingisa ya koluka, kozwa mpé kopanza mayébisi na makanisi esíká na esíká, na ndéngé alingí koyébisa yangó.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kozala na likita mpé lingómbá óyo ezalí na kímyá.Ekokí tɛ́ kosengama na makási tɛ́ moto akɔ́ta na lingómbá.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kotíya mabɔ́kɔ na bokambi misálá ya ekólo na yě ezala yě mɔ̌kɔ́ tǒ na batóma yě mɔ̌kɔ́ apɔní.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí, lokóla baníngá nyɔ́nsɔ ya kosála misálá ya Lɛ́ta.Bolingi yangó esengélí komɔ́nana na mapɔni ya sémbo óyo esengélí kosalama mbala na mbala, na lipɔ́neli ya bato nyɔ́nsɔ mpé na bopɔni ya Lingómbá tǒ na ndéngé mosúsu ekokani na yangó mpé ekosála ’te bato bapɔna na bonsɔ́mí nyɔ́nsɔ.Moto nyɔ́nsɔ, lokóla azalí mɔ̌kɔ́ ya lingómbá, azalí na likokí ya kozwa lisálisi ya esálelo‐lisungi, oyo ezalí na ndingisa ya kopɛ́sa moto makokí ya yě ya mosólo, ya bomɔi mpé ezaleli, mpɔ̂ na lokúmú mpé bokóli malámu ya bomoto na yě, na lisálisi ya bokási ya ekólo mpé ya boyókani ya mikili na mikili, ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mwangó mpé bokulaka ya ekólo na ekólo.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kozwa mosálá, ya kopɔna mosálá yě alingí, na ndéngé ya sémbo elongobani na mosálá, mpé basengélí kobátela ya esóngó na bosɔmɛ́lɛ.Bato nyɔ́nsɔ bazalí na likokí, bokɛsɛni atá tɛ́, ya kozwa lifúta ekokani mpɔ̂ na mosálá ekokani.Moto nyɔ́nsɔ akosála, azalí na likokí ya kozwa lifúta ya sémbo mpé elongobani, oyo ekosála tɛ́ yě na libóta na yě bazwa bomɔi elongobani na lokúmú ya moto, mpé ekokí kobɔngisama lisúsu na ndéngé nyɔ́nsɔ ya bobáteli bomɔi.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kokela basɛndiká elongo na baníngá mpé kokɔ́ta na basɛndiká mpɔ̂ na kokɛ́ngɛla maloki na yě.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya bopémisi mpé bopémisi nzóto, míngi ya bozwi eleko ya sémbo ya boúmélí na mosálá mpé na bozwi lifúta na bakonzi ya mbala na mbala.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kobíkela na ndéngé elongobani mpɔ̂ ’te azwa bokɔ́lɔ́ngɔ́nú, bozala malámu ya yě mpé ya libóta na yě epúsí na makambo etálí kolíya, koláta, kovánda, kosálisa nzóto mpé kosungama na ndéngé esengélí ; yě azalí na likokí ya kosálisama na ntángo ya bosɔmɛ́lɛ, bokɔnɔ, bosɛ́lɛ́, bozéngé, bobangé tǒ na ntángo mosúsu yě akozánga mosólo ya kobíkela na sima ya makambo esálámí na bolinga na yě tɛ́.Bomamá mpé bomwǎna ezalí na likokí ya kosungama na ndéngé elongobani. Mwǎna nyɔ́nsɔ abótama káti ya makwéla tǒ na libándá asengélí kobátelama tǒ ndéngé mɔ̌kɔ́.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya bokólísi bwányá mpé mayɛ́lɛ. Matéya esengélí kopɛ́sama mpámba, mosólo tɛ́, atá na bakelási ya mabandela. Matéya ya mabandela esengéní kopɛ́sama na moto nyɔ́nsɔ. Matéya ya tekniki mpé ya mosálá esengélí kopɛ́sama bipái nyɔ́nsɔ; eposá ya kozwa matéya ya kelási ya minɛ́nɛ esengélí kopɛ́sama na bato nyɔ́nsɔ, sé ndéngé mɔ̌kɔ́, ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mayɛ́lɛ na bangó.Bokólísi bwányá mpé mayɛ́lɛ esengélí kosála tɛ́ moto akóla na ndéngé nyɔ́nsɔ mpé atósa malámu mpenzá makokí mpé bonsɔ́mí ya ntína na moto. Yangó esengélí komɛma boyókani, bobóto, bolingo káti ya bikólo mpé mangómbá ya bato oyo lomposo mpé boyambi ekɛsɛni; yangó mpé esengélí kobɔngisa misálá ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́ mpɔ̂ na bobáteli kímyá.Babóti bazalí na likokí ya yambo, ya bopɔni ndéngé ya matéya esengélí kopɛ́sama na bǎna na bangó.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kotíya mabɔ́kɔ ndéngé alingí na misálá ya bokólísi bwányá ya lingómbá, kopɛ́sɛla na nkoti, mpé kotíya mabɔ́kɔ na botómboli nzébi mpé bolámu ya yangó.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te matómba ya misálá ya yě ya nzébi, ya bokómi mpé ya nkoti ebátelama.Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te káti ya bato mpé bikólo, nyɔ́nsɔ ebóngá mpɔ̂ te makokí mpé bonsɔ́mí oyo ekomámí káti ya Lisakoli oyo elónga.Moto azalí na mikúmba epái ya lingómbá oyo ekopɛ́sa yě eposá ya bokólísi bomoto na yě na ndéngé elongobani.Moto nyɔ́nsɔ, na botálaka makokí mpé bonsɔ́mí na yě, asengélí kosála sé mikúmba oyo eyébání na mobéko sé mpɔ̂ ’te bayéba mpé bakúmisa maloki mpé bonsɔ́mí ya baníngá, mpé mpɔ̂ na kotósa mibéko ya sémbo ya ezalela kímyá ya bato mpé bozali malámu káti ya lingómbá ya boyángeli lisangá.Makokí mpé bonsɔ́mí yangó makokí, atâ mokɛ́ tɛ̂, kozala esóngó na masɛ́ngi ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́.Mobéko atá mɔ̌kɔ́ tɛ́ ya Lisangá óyo ekokí kozala mpɔ̂ na Lɛ́ta, na lisangá ya bato, tǒ na moto, likokí ya kosála likambo óyo ekonyata makokí mpé bonsɔ́mí áwa.Jou ki te 10 desanm 1948, Asanble Jeneral Nasyonzini te vote epi pwoklame Deklarasyon linivèsèl sou Dwa Moun ki andedan ti liv sa a. Apre li fini fè gwo jès moun pa ka bliye sa a, Asanble Jeneral la te rekòmande tout peyi ki manm Nasyonzini yo, pou yo pibliye Deklarasyon an epi fè tout mwayen posib pou simaye li afiche li toupatou, fè moun li ak fè kòmante sou deklarasyon an, sitou nan lekòl ak lòt lokal kote yo fè edikasyon moun, kèlkeswa sitiyasyon politik peyi yo oswa teritwa yo.Lè nou sonje ke desizyon rekonèt valè chak moun genyen nan li menm-menm kòm moun, desizyon rekonèt tout moun gen menm dwa egalego, dwa pèsonn pa ka wete nan men yo, desizyon sa a se veritab baz libète, veritab baz lajistis ak lapè sou tè a.Lè nou sonje ke inyorans ak mepri dwa moun, konn lakòz divès move zak sovaj, zak ki revolte konsyans mezi moun sou tè a, san nou pa bliye ke, pi gwo espwa nou kòm moun, sèke yon jou va rive lè chak kretyen-vivan va gen libète lapawòl, libète pou li gen konviksyon pèsonel li, yon jou lè tout moun va santi yo debarase ak lapèrèz ak lamizè sou tè a.Lè nou sonje nesesite pou gen yon seri règleman ki pou pwoteje dwa moun sou tè a, dekwa pou lèzòm pa toujou santi yo oblije pran lèzam pou delivre tèt yo anba chèf k ap kraze brize ak moun k ap fè abi.Lè nou sonje nesesite pou nou ankouraje tout nasyon tabli relasyon bon zanmitay antre yo.Lè nou sonje ke nan batistè Nasyonzini an menm, pèp peyi manm yo te retounen deklare ankò, ke yo gen lafwa nan dwa fondalnatal chak moun, lafwa nan diyite ak valè chak kretyen-vivan, lafwa nan dwa egalego pou ni fanm, ni gason.Lè nou sonje ke tout peyi sa yo te pran pozisyon anfavè pwogrè sosyal sou tè a, epi yo te pran desizyon pou fè tout moun sou tè a jwenn plis libète ak pi bon kondisyon pou yo viv.Lè nou sonje ke peyi manm yo te pran angajman, pou yo kole tèt ak Nasyonzini, pou fè respekte dwa moun ak libète ki endispansab yo, toutbon vre, toupatou sou tè a.Lè nou sonje jan li enpòtan pou tout moun sòti dakò sou sa dwa ak libète sa yo vle di, pou yo ka asepte angajman sa a nan tout sans li.Asanble Jeneral la pwoklarme:Deklarasyon Dwa Moun sa a fèt pou sèvi tankou pi gwo espwa pou tout moun, nan tout nasyon sou tè a. Y ap eseye realize li, yon fason, dekwa pou tout kretyen-vivan, tout enstitisyon ki fè pati lasosyete, ka pran Deklarasyon sa a kòm gid, nan efò y ap fè, pou yo sèvi ak edikasyon kòm mwayen pou fè respekte dwa ak libète ki nan Deklarasyon sa a; nan efò y ap fè pou yo tabli bon jan règleman, pou soutni Deklarasyon sa a, ni lakay yo ni lòt kote. Règleman sa yo sipoze ranfòse, fè rekonèt epi fè aplike dwa ak libète ki nan Deklarasyon sa a, nan mitan popilasyon tout peyi manm Nasyonzini yo dabò epi nan mitan popilasyon tout teritwa ki sou kòmannman yo.Tout moun sou tè a fèt tou lib. Tout gen menm valè (nan je lasosyete), tout moun gen menm dwa devan Lalwa. Tout moun fèt ak yon bonsans, tout fèt ak yon konsyans epi youn fèt pou trete lòt tankou frè ak sè.Chak grenn moun sou tè a fèt pou kapab benefisye libète ak dwa ki pwoklame nan Deklarasyon sila a, san okenn diferans, tankou diferans ki baze sou ras, sou koulè po, sou si se fanm oswa si se gason. Pa fèt pou gen okenn diferans ki baze ni sou lang, ni sou relijyon, ni sou opinyon politik oswa lòt fason sèten moun panse; ni pa dwe gen diferans ki baze sou nasyonalite moun, klas sosyal yo, richès yo, nan ki kondisyon paran yo te fè yo; ni sou okenn lòt rezonman nan jan sa a.Pa fèt pou gen okenn diferans non plis, ki gen rapò ni ak sitiasyon politik, ni ak kalite rapò relasyon diplomatik ki egziste ant peyi kote moun nan ye a ak peyi kote moun nan sòti a, kit se yon peyi oswa yon tèritwa endepandan, kit li anba drapo yon lòt peyi, ki li gran moun lakay li, oswa t a gen kèk règleman ki limite pouvwa peyi sila a pou li pran desizyon poukont li.Se dwa chak moun pou li chache mwayen pou konsève lavi li, konsève libète li epi pwoteje tèt li.Pèsonn pa gen dwa fè okenn moun tounen esklav ni fòse okenn moun fè yon travay. Pa fèt pou gen ni esklavaj, ni komès esklav, kèlkeswa jan y ap fèt la.Yo pa gen dwa bat okenn moun, ni fè li pase mizè, ni fè li sibi lòt kalite soufrans pou fè li pèdi kontwòl li oswa fè li sispann konsidere tèt li kom moun, fè li tounen zonbi.Chak moun gen yon seri dwa Lalwa ba li. Dwa sila yo fèt pou respekte toupatou sou tè a.Tout moun egalego devan Lalwa. Lalwa fèt pou bay tout moun menm pwoteksyon, san distenksyon. Lalwa fèt pou pwoteje tout moun menm jan, kont tout prejije ke deklarasyon sa a pa dakò ak yo epi tout pwovokasyon ki ka kreye kalite prejije sa yo tou.Se dwa tout moun pou otorite lajistis nan peyi kote y ap viv la, ba yo bon jan konkou pou anpeche yo viktim move zak ki dozado ak dwa Konstitisyon oswa Lalwa peyi a ba yo eke Dwa sa yo pesonn pa sipoze wete nan men yo.Yo pa gen dwa rete konsa pou yo arete yon moun, ni pou yo fèmen li nan prizon ni pou yo ekzile li san kòz.Se dwa chak moun ki parèt devan lajistis, pou yo tande kòz li menm jan ak pa tout lòt moun. Kòz chak moun fèt pou jije klè, san paspouki, devan yon tribinal ki pa nan patipri. Se tribinal sa a ki pou fè jijman sou dwa ak responsablite moun nan. Se tribinal la tou ki pou deside si lalwa rekonèt te gen ase kòz pou yo mennen moun nan devan lajistis.Nenpòt ki moun yo ta akize pou move zak, yo dwe konsidere moun nan inosan, jiskaske Lalwa vini rekonèt li kòm koupab; oubyen apre yo fin tande kòz la nan yon tribinal piblik. Tribinal sa a dwe bay moun nan tout mwayen pou li defann tèt li.Yo pa fèt pou kondane okenn moun poutèt li te aji yon fason ki pa bon si, lè moun nan t ap aji a pat ko gen okenn Lwa nan peyi a, ni okenn Lwa entènasyonal ki te ko deklare moun nan pa gen dwa aji fason sa a. Menm jan an tou, yo pa gen dwa bay okenn moun yon kondanasyon ki pi gwo pase sa Lalwa te fikse pou move zak la, lè moun nan t ap komèt li a.Pèsonn pa fèt pou fouye nan lavi prive okenn lòt moun, nan zafè fanmi li, ni nan sa k ap pase andedan lakay li. Pèsonn pa gen dwa fouye nan lèt yon lòt moun ekri oswa lèt li resevwa, ni fè anyen ki ka dezonore moun nan oswa fè li pèdi repitasyon li. Chak moun gen dwa pou Lalwa ba li pwoteksyon kont zak fouyapòt ak medizan-malpalan sa yo.Chak moun gen dwa pou li sikile lib epi pou li chwazi ki bò li vle abite nan peyi kote li'ap viv la.Nenpòt ki moun fèt pou gen dwa pati kite nenpòt ki peyi, menm si se peyi pa li. Se dwa moun nan pou li retounen nan peyi li lè lide li di li.Lè gen pèsekisyon, tout moun gen dwa chache refij nan anbasad oswa teritwa yon lòt peyi. Se dwa tout moun pou yo benefisye pwoteksyon sa a.Dwa sa a pa valab si y'ap pouswiv moun nan pou yon krim Lalwa kondane, oswa pou kèk ajisman ki pa ale nan menm sans ak entansyon epi ak prensip Nasyonzini yo.Se dwa chak kretyen-vivan pou li gen yon nasyonalite.Pèsonn pa ka wete nasyonalite yon moun nan men li, ni retire dwa moun nan pou li chanje nasyonalite li.Depi yon gason ak yon fi majè, kèlkeswa ras yo nasyonalite yo oswa relijyon yo, yo gen dwa marye epi fonde yon fanmi. De moun sa yo toujou egalego tout tan yo ansanm epi menm lè y ap kite.Maryaj la pa sa fèt san se pa ak lib konsantman 2 moun ki pral marye yo.Maryaj se asosiyasyon ki pi konsekan nan je lasosyete. Li fèt pou benefisye pwoteksyon lasosyete ak leta.Se dwa chak moun pou li genyen yon byen, swa poukont li swa nan tèt ansanm ak lòt moun.Pèsonn pa ka rete konsa pou li deside wete byen yon moun nan men li.Se dwa chak moun pou li gen fason panse pa li, konviksyon ak relijyon lide li di li. Ak dwa sa a, chak moun sipoze lib chanje relijyon jan li vle, ak konviksyon li tou. Chak moun sanse lib fè antrenman, fè pratik, fè sèvis ak seremoni pou manifeste relijyon oswa kwayans li. Li sanse lib fè tout bagay sa yo, swa poukont li swa nan yon gwoup, kit se devan tout piblik la, kit se yon kote apa.Se dwa chak moun pou li gen fason panse pa li. Epi pou li gen dwa lapawòl. Sa vle di tou, dwa pou pesonn pa ba li pwoblèm poutèt jan li panse, epi li ka sèvi ak nenpòt kalite mwayen pou li mache chache, swa asepte, swa resevwa enfòmasyon epi simaye yo tribò-babò, ak tout kalite lide.Tout moun lib fè reyinyon epi pran pa nan asosiyasyon san zam.Yo pa gen dvva oblije pèsonn vini manm okenn asosiyasyon .Tout moun gen dwa patisipe nan direksyon zafè piblik peyi li. Gen 2 fason moun nan ka patisipe: swa li chache antre li menm-menm nan yon administrasyon Leta; swa li pran pa nan yon eleksyon lib, pou chwazi moun ki pou dirije onon li.Tout moun gen dwa chache yon djòb epi jwenn nan Leta san parenn, ni piston.Se sou volonte pèp tout pouvwa ak otorite piblik repoze. Volonte sa a fèt pou manifeste nan eleksyon onèt, ki ta dwe fèt nan yon dat fiks, kote chak sitwayen gen libète vote nan sans li vle. Volonte pèp la gen dwa manifeste tou nan nenpòt lòt demach ki sanble ak eleksyon, kote chak sitwayen lib fè chwa ki nan gou liSe dwa chak moun, kòm manm nan sosyete a, pou Leta ba li garanti sekirite sosyal, sa vle di, mwayen pou li satisfè tout bezwen ekonomik, sosyal ak kiltirèl ki endispansab pou li pa pèdi diyite li kòm moun epi pou devlope pèsonalite li alèz. Demach pou jwenn sekirite sosyal sa a gen dwa fèt avèk konkou ajans ki tabli nan yon peyi oswa avèk konkou kèk ajans entènasyonal, selon fòm òganizasyon ak resous chak peyi.Chak moun gen dwa travay, dwa pou li deside ki travay li vle fè o li pa vle fè. Se dwa li pou li travay nan bon kondisyon ki pa kont enterè li epi ki pwoteje li.Se dwa tout moun ki fè menm kalite ak menm kantite travay, pou yo touche menm salè, san paspouki.Se dwa chak moun k ap travay pou li touche salè ki koresponn ak travay li ap fè a. Li fèt pou touche dekwa pou li menm ak tout fanmi li ka mennen yon vi respektab. Chak fwa gen posiblite yo fèt pou ta ajoute tout lòt mwayen pwoteksyon sosyal ki genyen sou salè sa a.Tout moun gen dwa fè kolonn ak lòt moun pou fonde sendika oswa antre nan sendika ki la deja pou defann enterè yo.Tout moun gen dwa pran repo epi jwenn tan pou li anmize li. Se dwa moun nan pou li pa travay depase limit epi pou li gen peryòd konje peye si li se yon anplwaye.Se dwa chak moun pou li gen ase mwayen pou li bay tèt li ak fanmi li tout kalite swen nesesè tankou manje, rad, lojman, swen medikal ak tout lòt sèvis sosyal ki nesesè. Se dwa chak moun pou li gen yon api pou ka maladi, donmaj, lanmò mari oswa lanmò madanm, vyeyès, nenpòt lòt ka oswa sikonstans kalamite ki ta vin fè moun nan pèdi mwayen li te genyen pou li viv.Se dwa fi k ap akouche ak ti bebe nan kouchèt pou yo jwenn asistans ak pwoteksyon espesyal. Tout ti moun, pitit lejitim kou pitit deyò, fèt pou benefisye menm pwoteksyon an.Se dwa tout moun pou y'al lekòl. Lekòl leta fèt pou gratis sitou lekòl elemantè ak lekòl fondamantal. Lekòl elemantè fèt pou obligatwa. Lekòl teknik ak lekòl pwofesyonèl fèt pou alapòte tout moun. Epi posiblite antre nan inivèsite ta dwe egziste pou tout moun, selon kapasite etid yo.Edikasyon fèt pou vize devlopman pèsonalite moun epi ranfòse respè Dwa Moun ak libète ki endispansab yo. Li fèt pou fasilite antant, tolerans ak zanmitay fleri nan mitan tout peyi, tout kalite ras moun tout kalite relijyon. Edikasyon fèt pou ede Nasyonzini travay pou mentni lapè sou tè a.Manman ak papa se premye moun ki gen dwa deside ki kalite edikasyon yo ta renmen pitit yo resevwa.Se dwa chak moun pou li deside pran pa nan aktivite kiltirèl kominote a, jwi nan sa atis ak atisan ka ofri. Se dwa li tou, pou li patisipe nan pwogrè lasyans, ap fè epi pou li benefisye tou nan avantaj aktivite sa yo pote.Chak moun gen dwa defann enterè lalwa rekonèt li genyen ak lòt avantaj vizib ki sòti nan nenpòt ki aktivite lasyans osinon travay atis ak intelektyèl k ap ekri liv.Se dwa chak moun pou li fè presyon sou lasosyete, ni nan peyi li, ni nan lòt peyi, pou lasosyete ranje zafè yo yon fason, dekwa pou dwa ak libète y ap pale non Deklarasyon Dwa Moun sa a, ka reyalize tout bon vre.Chak kretyen-vivan gen yon seri obligasyon anvè kominote kote li ap viv la. Paske kominote a se sèl kote li kapab alèz pou li devlope pèsonalite li tout bon vre.Lè yon moun ap egzèse dwa ak libète li, li pa fèt pou gen lòt limit ke sa Lalwa fikse, pou anpeche moun nan pilonnen dwa lòt moun epi pou fè li obeyi tout prensip ki la pou fè respekte Lalwa, respekte lòd piblik epi respekte byennèz lòt moun nan yon sosyete kote yo pratike demokrasi.Kelkeswa sikonstans ki ta prezante, dwa ak libète sa yo pa ka sèvi pou fè anyen ki an dezakò ak vizyon epi ak prensip Nasyonzini yo.Pa gen youn nan dispozisyon ki nan Deklarasyon sa a, yo ka bay yon sans ki pou ta otorize yon nasyon, yon gwoup moun, oswa yon endividi mennen yon aktivite oswa komèt yon zak k ap chache detwi dwa ak libète ki nan Deklarasyon sila a.Sininnna rupa tau ri jajingengngi ri linoe pada nappunnai memanni hak-hak tetongeng marilalenna riaseng rupa tau Asseddingenna Bangsa-Bangsae pura nappannessai riaseng assimaturuseng molai laleng tongenna hak hak simulangenna seddi seddi rupa tau. Assimaturuseng naolai pura napaddiolo pole piagam Asseddingenna Bangsa Bangsae , ye pamasseengngi attepperenna bangsa bangsae ri hak hak simula jajinna padatta rupa tau ye pommarilalengnge na allebbireng appongenna ri asengnge rupa tau. Ri laleng Ada Assimaturusengnge hak hak simulajajinna padatta rupa tau pura napanessa memangngi Asseddingenna Bangsa Bangsae nasengnge hak hak adele'e pura nappunaie seddi seddi rupa tau. Hak hak pura dipanessaengngi ianaritu mencaji ripunnai. Hak hak simulajajinna padatta rupa tau ianatu hak tongeng mupuwere. Parilalengngi paddisengengmu tettongiwi hak hak mupuwere. Paptettei na pamassei ri lalenna alemu na padammu rupa tau.Pura ritimbang nasengnge dipattongengngi ri asengnge allebbireng napanjajie puang seuwae na hak-hak pada nappunnai manengnge salasureng padatta rupa tau ianaro simulangenna riasengnge merdeka e . Ade'e na atennangengnge tuo ri linoe.Pura ritimbang nasengnge gau de'e nasipakalebbireng pole padatta rupa tau ianaro mancaji pangkaukang makassara najajianni maggoppo maneng accairengnge na ajapparu'e ri laleng atina rupa tau. na ri purennuangi rijajiangi seddi lino naonroi'e padatta rupa tau ye'paneddingi'e riasengnge ininnawa mappau ada tongeng na ininawa suju'e ri Puang seuwae sibawa ininnawa leppe'e pole riasengnge akkitaureng na teggennekengnge pura mancaji seddi purennuang marilaleng pole taumaegae.Pura ritimbang nasengnge hak-hak padatta rupa tau parellu riatoro ri lalenna sure hukung'e, narekko de wedding seddi seddi tau nateru-terusi molai laleng salae na nasengnge laleng madeceng naola makkuraga pacelliri sifa' salae ye temmappakasitaue.Pura ritimbang nasengnge sipakau ripadatta massalassureng pole seddi negara sibawa negara laingne parellu ri pamasse.Pura ritimbang nasengnge ianaro Bangsa Bangsae pole ri asseddingenna Bangsa Bangsae na ri lalenna piagamna pura ripamasse atteprenna ri hak hak simulangenna rupa tau ri pancajie ri Puang Seuwae, ri appongeng madecenna na allebbirengna seddi seddi rupa tau, na hak hak terripasilaingeng pole makkunrai na urane'e. na pura nappettui molai addecengeng attuwongenna rilalenna kemerdekaan ye lebbi maloangnge.Pura ritimbang nasengnge negara negara anggotae pura majjanci molai addecengeng ri lalenna penghargaanna na penghormatanna ri hak hak simulangenna padatta rupa tau na kebebasang kebebasang tongengnge na massamang najama sibawa Asseddingenna Bangsa Bangsae.Pura ritimbang nasengnge paddisseng padae ri hak hak na kebebasangnge parellu mencaji sanreseng pole janci pura ripau'e, ianatu :Tudang SipulungYe MappanesaengngiAda Assimaturusenna Hak - Hak Simulajajinna Rupa TauRiasengnge seddi tettongeng wassele pura naolae sininna Bangsa na Negarae ye situjue napurennuangnge sininna rupa tau ri lalenna masyaraka'e. Ada assima turuseng pura ri panjaci sanreseng , ri ala pakkuraga massappa paddissengeng ye pamasseengngi penghargaangnge ri hak hak kebebasanna rupa tau'e.Sininna rupa tau ri jajiangngi rilinoe nappunnai manengngi riasengnge alebbireng . Nappunai riasengnge akkaleng, nappunai riasengnge ati marennni na sibole bolena pada sipakatau pada massalasureng.Sininna rupa tau nappunnai maneng riasengnge hak na kebebasang ye tarukie ri lalenna Ada Assamaturusengnge, na degaga riasengnge mappasilaingeng appongeng, mappasilaingeng warenna uli, mappasilaingeng urane na makkunrai, mappasilaingeng bangsa, bahasa, agama na atteppereng, politik, arega mappasilaingeng assaleng ussulu bangsana , assugirenna, onro jajianna arega pangka'na.Nasengnge degaga ripasilaingeng riasengnge sifa' politi'na, hukungna na pangka'na ri internasionale' pole negara arega kampong naonroie' seddi tau pole. Mo pole negara ye merdekae ye engkae wilaya wilaya wakkelenna,arega naparentae.Sininna rupa tau nappunnai hak tuo ri linoe, paneddingi riasengnge attennangeng na assalamakeng ri watakkalena seddi sedddi tau.Degaga riaseng seddi seddi tau wedding ri pancaji ata na didangkangeng topa. Nasaba ye riaseng addangkangeng ata ianatu laleng salah.Degaga seddi tau wedding ri sessa na digaukang pappada olokoloe'.Sininna rupa tau nappunai hak ripattongeng ri olona hukungnge nasengnge allebbireng seddi seddi tau , motega tega monro.Sininna rupa tau nappunai hak riasengnge sanreseng hukung na de' gaga ripasilaingeng. Nappunai maneng hak pada ri sininna pangkaukang makassara na mappassae ye de'e nasituju sibawa Ada assamaturusengnge, na sininna ada salae ye pancajie appassang na akkasarakangnge.Sininna rupa tau napunnai hak riasengnge makkuraga addecengeng ri pengadilan nasional'e molaie jamang jamang sala ye de e nasituju hak hak marilaleng ye napuwere Undang Undang Dasar na hukungnge.Degaga seddi rupa tau wedding ri tikkeng, ri tahang na riabbiang pappada olokoloe'Sininna rupa tau , ri passamai, nappunai hak ri paradilang adele'e na ri peradilang bebasae' na de' namatane ciwali, ri laleng ripattette riasengnge hak na kewajibang kewajibanna na rilaleng sininna tuntutanna pidana ye ripettuangngi.Sininna rupa tau ye dituntue nasaba riaseng mappigau assalang ri hukungnge depa diaseng salah, lettu ripabuttiangngi assalanna menuru hukungnge rilalenna pengadilang ye pada naisseng maneng tauwe, naengka diarengngi jaminang napperelluangngengngi belai alena.Degaga seddi rupa tau wedding ripassa mappigau assalang hukung nasaba pangkaukang ye dee'panatama mencaji assalang hukung menuru Undang Undang Nasionale arega internasionale, narekko ye pangkaukangnge ri pigau . Deto wedding ripettu hukumanna lebbih matane pole hukung ye sitinajae pappada riwettunna assalangnge ri pigau.Sininna rupa tau de' wedding riganggu urusang alena, keluargana, ruma ranggana, na de wedding diteru terusi sure surena. Na lebbipi de wedding ri halangi na ri keccaki riaseng siri'na tauwe. Nasaba pura nappunai hak riasengnge sanreseng hukung.Sininna rupa tau nappunai riasengnge kebebasang monro rilalenna seddi negara.Sininna rupa tau nappunai hak monro ri sininna negarae', makkotoro ko maeloi monro ri negarana arega maelo lisu ri negarana.Sininna rupa tau nappunai hak massapa na napaneddingi riaseng akkituoreng ri negara laingnge narekko maelo nasalamakkangngi alena pole passappana.Iyana ye hak'e dewedding ri pake riwettu ri peppeng narisappa nasaba tongeng tongeng napigau aggaukeng salae' ye dee' gaga hubunganna sibawa politik, arega napigau pangkaukangnge nasaba denaseddi laleng sibawa tujuang ammulangenna Asseddingenna Bangsa Bangsae'.Sininna rupa tauwe nappuna hak mancaji riaseng warga negara.Degaga seddi tau wedding riteru terusi palukai kewarga negaraanna arega de diterimai haknya sellei kewarga negaraanna.Sininna rupa tau urane na makkunraie ye maggangkani ballege umuruna, temmangki ri batasi assaleng bangsana, warga negarana arega agamana nappunai hak riasengnge nikkah na napunnai seddi seddi keluarga. Ianatu pada napunnai hak ye e' teddipasilaingeng ri laleng perkawinanna, na riwettu na lalengi perkawinanna na riwettunna maeloi sitellereng.Degaga riaseng passang rilalenna perkawinangnge, pappilenapi, elonapi na situjuipi makkunraie na urane.Riasengnge keluarga ripasseddi riasengnge appaseddiang marilaleng pole masyaraka'e nanapunnai hak sanreseng pole masyarakae na negarae.Sininna rupa tauwe nappunai hak riasengnge assugireng na warangparang, mo nappunnangi seddi tau arega nappunnangi sibawa tau laingnge.Degaga seddi rupa tau wedding ripassa malai assugirenna na warangparanna.Sininna rupa tau nappunai hak riasengnge kebebasang ri laleng mappikkiri, pattennang atinna na agamana, arega lecce agama na atteppereng, na kebebasang panessai agama na atteprenna arega napagguruangngi na nalalengi. Arega naola manengngi ajarang agamana mo cuale alena arega massamangngi sibawa tau laingnge. Ri olona tau maegae arega cuale alena.Sininna rupa tauwe nappunai maneng riasengnge hak na kebebasang mampau ada nasengnge tongeng. Ianaro hak e' muttama toni rilalenna kebebasang nappunai pendapat tenriganggu mo ripau rilalenna sininna beritae.Sininna rupa tauwe nappunai riasengnge hak na kebebasang sipulung na pada tudang sipulung.Degaga seddi tau weddi dipassangangi tama rilalenna seddi assipulungenge.Sininna rupa tau nappunai hak maccue rilalenna pemerintahan negarana, langsungne arega pole wakkele wakkele purae napilei.Sininna rupa tau pada nappunai hak na kesempatang ripaenre pangka'na pole pemerintahan negarana.Akkelorenna taumegae sibole bolena mancaji sanreseng akkuasana pemerintae, akkelorengnge yede sibole bole ripalebbangi rilaleng Pemilihan Umum ye ripigau ri wettu purae ripatentungi nahadere maneng na naisseng maneng tau maegae. Arega engka cara ye weddingengngi rijamingngi kebebasanna mappile.Sininna rupa tau, riasengnge anggota masarakae' nappunai hak appunangeng, assalasurengeng, ade na allebireng ye napurennuang maneng riasengnge rupa tau, wedding riola riasengnge makkuraga ri laleng bangsata mo'ribangsa laingnge ri linoe. Sibawa ye dee' nasisalang riaseng peraturanna seddi negara.Sininna rupa tauwe nappunai hak riaseng ajjamang, nappunai hak mappile jamang , nappunai hak ye rilalenna syara' syara' jamangnge ye adelee' ye mappisaroe nasibole bolena engka nattoangeng ko de gaga jama jamanna.Sininna rupa tau tewwedding dipasilaingeng, nappunai maneng hak runtu wassele papada egana narekko pappada jamang jamanna.Sininna rupa tau majjamae nappunai hak peneddingiwi wassele adele'e na mappisaroe, ye weddingi padacengi na palebbiri attuwongena ri alena na keluargana, narekko parellu napunnai riasengnge assanreseng addecengeng ye weddingnge nattoangang ri laleng laingnge.Sininna rupa tau nappunnai hak patettongi arega muttama rilalenna erikat serikat pekerjae' koeloi nalindungi kepentinganna.Sininna rupa tau nappunai hak riaseng attennangeng na pakansi sibawa ripattentui wettunna ajamangnge na wettu pakansie ,na tette natarima gajinna.Sininna rupa tau nappunai hak paneddingi e riaseng addecengeng tuwo rilinoe, attennangeng ri laleng alena sibawa keluargana. Muttama toni riaseng hak ri si ninna wedding napake'e, pakeanna, bolana, nasininna pabburana ko malasai arega sininna pajjampa ye napareluangengngi , na nappunai to hak riasengnge jaminan narekko degaga jamang jamanna, narekko malasai, narekko sala salangangi arega sininna wettu ye mappancajie kuranna wassele'na assaleng tenniya ye nattungkaiye.Indona na ana' ana'e nappunai hak lolonganngi riasengnge pammase na bantuang malebbie, sininna ana' ana'e ye rijajiangngi ri lalenna keluarga madecengnge arega ri jajiang mencaji ana' bule. Parellu riasengngi addecengeng tuwong na teddipasilaingeng.Sininna rupa tau nappunai hak paneddingi riasengnge massikola. Riasengnge massappa paddissengeng ri lalenna assikolangnge dena parellu di waja sibole bole riwettunna mappamula sikola na pendidikan dasar'e .Ammulangenna massikolae parellu ri wajibkan. Ye assikolang tekni'e na kejuruangnge parellu natamaki maneng tauwe mappakkotoro riasengnge assikolang matanre koparellu natamaki maneng sininna tauwe narekko wedding coco. Assikolangnge parellu ripattuju nasaba ianatu addecengeng rialena seddi tau na pada mita deceng. Paddisengeng ye riappue riassikolange ianarito pancaji rupa tauwe pada sipakalebbireng, pada sipakamase ripadanna sinna bangsae.Ia naro riasengnge tau matoa nappunai hak na parellu na pileangangngi sikola ye kira kira cocongngi nolae pada ana anana'.Sininna rupa tau nappunai hak molai laleng abbiasang ade ri lalenna masyarakae, napaneddingiwi riaseng elong kelong, na napaneddingi toi riasengnge addeeecengeng na gunana assikolangnge.Ia naro rupa tau nappunai hak riasengnge lolongan perlindunganng na addecengngeng riasengnge attuong ri linoe na ri aherae.Sininna rupa tau nappunai hak ri asengnge addecengeng tuwo ri linoe na sininna hak kebebasan pura taruki maneng ri laleng na ada assaturuseng na sibole bolena riala sanreseng.Sininna rupa tau nappunai riaseng kewajiban ri masyaraka onrongna monro tuwe pawekkemaneng sininna alebbireng rialena.Rilaleleng ri paddupana riasengnge hak-hakna kebebasangnge sininna rupa tauwe paerlu tunru ribatasang tanrang purae ripatentuang ri undang-undangnge ye tujuanna na jaming maneng ri asengngnge ada tongngeng na allabbireng ri hak-hakna kebebasanna to laingnge.Ia naritu ri asengnge hak-hak na kebebasangnge temmaka weddingi riola narekko de'na si maturu sibawa tujuaanna na peinsipna Assimaturusenna bangsa-bangsae.Degaga mo seddi rilalenna ada assamaturusengnge napalalo ri tafsir nasenggnge dibukkang laleng seddi negara, kelompk, iya ga seddi rupa tau nappunai hak nateru terrusi nasengnge mappigau pangkaukang salae ye wedding na solangi riasengnge allebbirirenna hak-hakna kebebasang kebebasang ye tarukie ri lalenna ada assaturusengnge.Það ber að viðurkenna, að hver maður sé jafnborinn til virðingar og réttinda, er eigi verði af honum tekin, og er þetta undirstaða frelsis, réttlætis og friðar i heiminum.Hafi mannréttindi verið fyrir borð borin og lítilsvirt, hefur slíkt haft í för með sér siðlausar athafnir, er ofboðið hafa samvizku mannkynsins, enda hefur því verið yfir lýst, að æðsta markmið almennings um heim allan sé að skapa veröld, þar sem menn fái notið málfrelsis , trúfrelsis og óttaleysis um einkalíf afkomu.Mannréttindi á að vernda með lögum. Að öðrum kosti hljóta menn að grípa til þess örþrifaráðs að rísa upp gegn kúgun og ofbeldi.Það er mikilsvert að efla vinsamleg samskipti þjóða í milli.Í stofnskrá sinni hafa Sameinuðu þjóðdirnar lýst yfir trú sinni á grundvallaratriði mannréttinda, á göfgi og gildi mannsins og jafnrétti karla og kvernna, enda munu þær beita sér fyrir félagslegum framförum og betri lífsafkomu með auknu frelsi manna.Aðildarríkin hafa bundizt samtökum um að efla almenna virðingu fyrir og gæzlu hinna mikilsverðustu mannréttinda í samráði við Sameinuðu þjóðirnar.Til þess að slík samtök megi sem best takast, er það ákaflega mikilvægt, að almennur skilningur verði vakinn á eðli slíkra réttinda og frjálsræðis.Fyrir því hefur allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna fallizt á mannréttindayfirlýsingu þá, sem hér með er birt öllum þjóðum og ríkjum til fyrirmyndar. Skulu einstaklingar og yfirvöld jafnan hafa yfirlýsingu þessa í huga og kappkosta með fræðslu og uppeldi að efla virðingu fyrir réttindum Þeim og frjálstræÞi, sem hér er að stefnt. Ber og hverjum einum að stuðla Þeim framförum, innan ríkis og ríkja í milli, er að markmiðum yfirlýsingarinnar stefna, tryggja almenna og virka viðurkenningu á grundvallaratriðum hennar og sjá um, að Þau verði í heiðri höfó, bæði meðal Þjóða aðildarríkjanna sjálfra og meðal Þjóða á landsvæðum Þeim, er hlita lögsögu aðildarríkja.Hver maður er borinn frjáls og jafn öðrum að virðingu og réttindum. Menn eru gæddir vitsmunum og samvizku, og ber þeim að breyta bróðurlega hverjum við annan.Hver maður skal eiga kröfu á réttindum þeim og því frjálsræði, sem fólgin eru í yfirlýsingu þessari, og skal þar engan greinarmun gera vegna kynþáttar, litarháttar, kynferðis, tungu, trúar, stjórnmálaskoðana eða annarra skoðana, þjóðernis, uppruna, eigna, ætternis eða annarra aðstæðna.Eigi má heldur gera greinarmun á mönnum fyrir sakir stjórnskipulags lands þeirra eða landsvæðis, þjóðréttarstöðu þess eða lögsögu yfir því, hvort sem landið er sjálfstætt ríki, umráðasvæði, sjálfstjórnarlaust eða á annan hátt háð takmörkunum á fullveldi sínu.Allir menn eiga rétt til lífs, frelsis og mannhelgi.Engan mann skal hneppa í þrældóm né nauðungarvinnu. Þrælahald og þrælaverzlun, hverju nafni sem nefnist, skulu bönnuð.Enginn maður skal sæta pyndingum, grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.Allir menn skulu, hvar í heimi sem er, eiga kröfu á að vera viðurkenndir aðilar að lögum.Allir menn skulu jafnir fyrir lögunum og eiga rétt á jafnri vernd þeirra, án manngreinarálits. Ber öllum mönnum réttur til verndar gegn hvers konar misrétti, sem í bága brýtur við yfirlýsingu þessa, svo og gagnvart hvers konar áróðri til þess að skapa slíkt misrétti.Nú sætir einhver maður meðferð, er brýtur í bága við grundvallarréttindi þau, sem tryggð eru í stjórnarskrá og lögum, og skal hann þá eiga athvarf hjá dómstólum landsins til þess að fa hlut sinn réttan.Ekki má eftir geðþótta taka menn fasta, hneppa þá i fangelsi eða varðhald né gera útlæga.Nú leikur vafi á um réttindi þegns og skyldur, eða hann er borinn sökum um glæpsamlegt athæfi, og skal hann þá njóta fulls jafnréttis við aðra menn um réttláta opinbera rannsókn fÞrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.Hvern þann mann, sem borinn er sökum fyrir refsivert athæfi, skal telja saklausan, unz sök hans her sönnuð lögfullri sönnun fÞrir opinberum dómstóli, enda hafi tryggilega verið búið um vörn sakbornings.Engan skal telja sekan til refsingar, nema verknaður sá eða aðgerðaleysi, sem hann er borinn, varði refsingu að landslögum eða þjóðarétti á þeim tíma, er máli skiptir. Eigi má heldur dæma hann til þyngri refsingar en þeirrar, sem að lögum var leyfð, þegar verknaðurinn var framinn.Eigi má eftir geðþótta raska heimilisfriði nokkurs manns, hnýsast í einkamál hans eða bréf, vanvirða hann eða spilla mannorði hans. Ber hverjum manni lagavernd gagnvart slíkum afskiptum eða árásum.Frjálsir skulu menn vera ferða sinna og dvalar innan landamæra hvers ríkis.Rétt skal mönnum vera að fara af landi burt, hvort sem er af sínu landi eða öðru, og eiga afturkvæmt til heimalands síns.Rétt skal mönnum vera að leita og njóta griðlands erlendis gegn ofsóknum.Enginn má þó skírskota til slíkra réttinda, sem lögsóttur er með réttu fyrir ópólitísk afbrot eða atferli, er brýtur í bága við markmið og grundvallarreglur Sameinuðu þjóðanna.Allir menn hafa rétt til ríkisfangs.Engan mann má eftir geðþótta svipta ríkisfangi né rétti til þess að skipta um ríkisfang.Konum og körlum, sem hafa aldur til þess að lögum, skal heimilt að stofna til hjúskapar og fjölskyldu, án tillits til kynþáttar, þjóðernis eða trúarbragða. Þau skulu njóta jafnréttis um stofnun og slit hjúskapar, svo og í hjónabandinu.Eigi má hjúskap binda, nema bæði hjónæfni samþykki fúsum vilja.Fjölskyldan er í eðli sínu frumeining þjóðfélagsins, og ber þjóðfélagi og ríki að vernda hana.Hverjum manni skal heimilt að eiga eignir, einum sér eða í félagi við aðra.Engan má eftir geðþótta svipta eign sinni.Allir menn skulu frjálsir hugsana sinna, sanfæringar og trúar. Í þessu felst frjálsræði til að skipta um trú eða játningu og enn fremur til að láta í ljós trú sína eða játningu, einir sér eða í félagi við aðra, opinberlega eða einslega, með kennslu, tilbeiðslu, guðsþjónustum og helgihaldi.Hver maður skal frjáls skoðana sinna og að því að láta þær í ljós. Felur slíkt frjálsræði í sér réttindi til þess að leita, taka við og dreifa vitneskju og hugmyndum með hverjum hætti sem vera skal og án tillits til landamæra.Hverjum manni skal frjálst að eiga þátt í friðsamlegum fundahöldum og félagsskap.Engan mann má neyða til að vera í félagi.Hverjum manni er heimilt að taka þátt í stjórn lands síns, beinlínis eða með því að kjósa til þess fulltrúa frjálsum kosningum.Hver maður á jafnan rétt til þess að gegna opinberum störfum í landi sínu.Vilji þjóðarinnar skal vera grundvöllur að valdi ríkisstjórnar. Skal hann látinn í ljós með reglubundnum, óháðum og almennum kosningum, enda sé kosningarréttur jafn og leynileg atkvæðagreiðsla viðhöfð eða jafngildi hennar að frjálsræði.Hver þjóðfélagsþegn skal fyrir atbeina hins opinbera eða alþjóðasamtaka og í samræmi við skipulag og efnahag hvers ríkis eiga kröfu á félagslegu öryggi og þeim efnahagslegum, félagslegum og menningarlegum réttindum, sem honum eru nauðsynleg til þess að virðing hans og þroski fái notið sin.Hver maður á rétt á atvinnu að frjálsu vali, á réttlátum og hagkvænum vinnuskilyrðum og á vernd gegn atvinnuleysi.Hverjum manni ber sama greiðsla fyrir sama verk, án manngreinarálits.Allir menn, sem vinnu stunda, skulu bera úr býtum réttlátt og hagstætt endurgjald, er tryggi þeim og fjölskyldum þeirra mannsæm lífskjör. Þeim ber og önnur félagsleg vernd, ef þörf krefur.Hver maður má stofna til stéttarsamtaka og ganga í þau til verndar hagsmunum sínum.Hverjum manni ber réttur til hvíldar og tómstunda, og telst þar til hæfileg takmörkun vinnutíma og reglubundið orlof að óskertum launum.Hver maður á kröfu til lífskjara, sem nauðsynleg eru til verndar heilsu og vellíðan hans sjálfs og fjölskyldu hans. Telst þar til matur, klæðnaður, húsnæði, læknishjálp og nauðsynleg félagshjálp, svo og réttindi til öryggis gegn atvinnuleysi, veikindum, örorku, fyrirvinnumissi, elli eða öðrum áföllum, sem skorti valda og hann getur ekki við gert.Mæðrum og börnum ber sérstök vernd og aðstoð. Öll börn, skilgetin sem óskilgetin, skulu njóta sömu félagsverndar.Hver maður á rétt til menntunar. Skal hún veitt ókeypis, að minnsta kosti barnafræðsla og undirstöðummentu. Börn skulu vera skólaskyld. Iðnaðar- og verknám skal öllum standa til boða og æðri menntu vera öllum jafnfrjáls, þeim er hæfileika hafa til að njóta hennar.Menntun skal beina í þá átt að þroska persónuleika einstaklinganna og innræta þeim virðingu fyrir mannréttindum og mannhelgi. Hún skal miða að því að efla skilning, umburðarlyndi og vináttu meðal allra þjóða, kynþátta og trúarflokka og að efla starf Sameinuðu þjóðanna í þágu friðarins.Foreldrar skulu fremur öðrum ráða, hverrar menntunar börn þeirra skuli njóta.Hverjum manni ber réttur til þess að taka frjálsan þátt í menningarlífi þjóðfélagsins, njóta lista, eiga þátt í framförum á sviði vísinda og verða aðnjótandi þeirra gæða, er af þeim leiðir.Hver maður skal njóta lögverndar þeirra hagsmuna, í andlegum og efnalegum skilningi, er leiðir af vísindaverki, ritverki eða listaverki, sem hann er höfundur að, hverju nafni sem nefnist.Hverjum manni ber réttur til þess þjóðfélags- og milliþjóðaskipulags, er virði og framkvæmi að fullu mannréttindi þau, sem í yfirlýsingu þessari eru upp talin.Hver maður hefur skyldur við þióðfélagið, enda getur það eitt tryggt fullan og frjálsan persónuþroska einstaklingsins.Þjóðfélagsþegnar skulu um réttindi og frjálsræði háðir þeim takmörkunum einum, sem settar eru með lögum i því skyni að tryggja viðurkenningu á og virðingu fyrir frelsi og réttindum annarra og til þess að fullnægja réttlátum kröfum um siðgæði, reglu og velferð almennings í lýðfrjálsu þjóðfélagi.Þessi mannréttindi má aldrei framkvæma svo, að í bága fari við markmið og grundvallarreglur Sameinuðu þjóðanna.Ekkert atriði þessarar yfirlýsingar má túlka á þann veg, að nokkru ríki, flokki manna eða einstaklingi sé heimilt að aðhafast nokkuð það, er stefni að því að gera að engu nokkur þeirra mannréttinda, sem hér hafa verið upp talin.Chidavomerezedwa ndi kulengezedwa ndi msonkhano waukulu mu mfundo 217A (III) ya pa 10th December, 1948.Popeza kuzindikira kuti kudzilemekeza ndi kufanana kwa anthu pa chibadwidwe ndiwo maziko aufulu, chilungamo ndi mtendere pa dziko lapansi,Popeza kusalabadira ndi kunyoza ufulu wa munthu kwachititsa mchitidwe wa nkhaza womwe wakhumudwitsa chikumbumtima cha anthu, ndipo kukhazikitsa kwa dziko m'mene anthu adzasangalale ndi kulankhula za kukhosi ndiponso kukhulupilira mopanda mantha ndi kusowa kwalengezedwa ngati chinthu cha mtengo wapatali chimene anthu wamba amalakalaka.Popeza nkofunikira ngati munthu saumilizidwa kutero, ngati chinthu chamapeto, kugaukira ulamuliro wankhanza ndi kuponderezedwa, kuti ufulu wa munthu utetezedwe ndi malamulo,Popeza nkofunikira kupititsa mtsogolo ubale wa pakati pa maiko,Popeza anthu a mu bungwe la mgwirizano wa maiko (United Nations) m'chikalata chawo (Charter of United Nations) anatsikimikizira chikhulupiliro chawo mu ufulu wa munthu ndi kusasiyanitsa pakati pa mwamuna ndi mkazi ndiponso atsimikiza kupititsa mtsogolo chikhalidwe cha anthu ndi umoyo wao,Popeza maiko mgwirizano alonjeza kukwaniritsa mogwirizana ndi bungwe la mgwirizano wa maiko (United Nations) kupititsa mtsogolo kulemekeza ndi kutsatira malamulo a ufulu wa munthu,Popeza kumvetsetsa ufulu umenewu nkofunika kwambiri kuti lonjezo limeneli likwaniritsidwe,Choncho, tsopano,Msonkhano, Waukulu,ukulengeza malamulo omwe ali m'chikalata cha mgwirizano chofotokoza za ufulu wa chibadwidwe wa munthu aliyense ngati muyeso wa chikwaniritso kwa anthu onse ndi maiko onse, pachifukwa ichi aliyense ndi bungwe lililonse m'dziko, poganizira za chikalatchi, lidzayesetsa pophunzitsa, maphunziro ndi njira zina zotsogola kupititsa mtsogolo kulemekeza ufulu wachibadwidwe ndi ufulu wina m'dziko kudzanso pakati pa maiko, poonetsetsa kuti mfundozi zikuzindikiridwa ndiponso kutsatidwa pakati pa anthu ndi maiko a mu mgwirizano ndi anthu a m'madera amene maikowo akulamulira.Anthu onse amabadwa aufulu ndiponso ofanana mu ulemu ndi ufulu wao. Iwowa ndi wodalitsidwa ndi mphamvu zoganiza ndi chikumbumtima ndipo achitirane wina ndi mnzake mwaubale.Aliyense ali ndi ufulu wa chibadwidwe ndi ufulu wina omwe walembedwa m'chikalata chino, mosasiyanitsa m'mjira iliyonse monga mtundu, maonekedwe a khungu, mwamuna kapena mkazi, chiyankhulo, chipembedzo, ndale kapena maganizo ena, dziko lochokera kapena chikhalidwe, katundu ndi chuma, kubadwa kapena m'mene munthu alili.Poonjezerapo pasakhale kusiyanitsa poganizira ndale, malamulo kapena m'mene dziko kapena dera lomwe munthu akuchokera lilili, kaya ndi loima palokha, lodalira ena, losadzidalira, kapena lomwe likupingidwa m'njira zina.Aliyense ali ndi ufulu kukhala ndi moyo, mtendere ndi chitetezo chathupi.Palibe munthu amene adzasungidwe mu ukapolo kapena mwaukapolo; ukapolo ndi malonda a akapolo adzathetsedwa m'njira zonse.Palibe amene adzachitiridwe nkhaza kapena kuzunzidwa kapena kupatsidwa chilango monyozedwa.Aliyense ali ndi ufulu kuzindikiridwa ngati munthu kulikonse pamaso pa lumulo.Aliyense ndi ofanana pamaso pa lamulo ndipo ali oyenera kutetezedwa mosasiyanitsa ndi lamulo. Aliyense ali oyenera kutetezedwa ku tsankho la mtundu uliwonse lomwe likututsa chikalata chino kudzanso kuyambitsa tsankho lililonse la mtundu wotere.Aliyense ali ndi ufulu wolandira chithanzizo chokwanira ndi bwalo la milandu lodalirika pa zochita zophwanya ufulu wa munthu womwe waperekedwa kwa iye ndi malamulo a dziko.Palibe amene adzamangidwe, kusungidwa osazengedwa mlandu kapena kuumirizidwa kuchoka m'dziko lake mosatsatira lamulo.Aliyense ali ndi ufulu womveredwa mosasiyanitsa ndi bwalo la milandu loyima palokha ndipo losakondera, poganizira ufulu wa munthu ndi udindo wake ndiponso mlandu uliwonse womukhudza.Aliyense wozengedwa mlandu asaganiziridwe kuti ndi wolankwira lamulo ndipo asam'zenge mlandu potsatira malamulo ena amene ali ovomerezeka m'dzikomo kapena pakati pa maiko, koma omwe pa nthawi yolakwirayo sanali ovomerezeka.Chimodzimodzinso chilango chokhwima kuposa chomwe chidalipo panthawi yolakwira lamuloyo chisaperekedwe.Palibe amene adzasokonezedwe chinsinsi chake, banja lake, kwawo, kapena makalata ake, kapena zochitika zina zoyenera pa ulemu ndi mbiri yake. Aliyense ali ndi ufulu kutetezedwa ndi lamulo ngati zoterezi zichitika.Aliyense ali ndi ufulu kuyenda ndi kukhala m'kati mwamalire a dziko lililonse.Aliyense ali ndi ufulu kuchoka m'dziko lililonse kuonjezerapo lake, ndiponso kubwerera ku dziko lake.Aliyense ali ndi ufulu kupeza mpumulo ndi kusangalala m'maiko ena m'mene angatetezedwe ku nkhaza.Ufuluwu sungagwiritsidwe ntchito pa mlandu umene sukukhudza ndale, kapena mchitidwe omwe sugwirizana ndi zolinga ndi mfundo za bungwe la mgwirizano wa maiko (United Nations).Aliyense ali ndi ufulu kukhala ndi mtundu.Palibe amene adzalandidwe mtundu wake kapena kuletsedwa kusintha mtundu wake mosatsatira malamulo.Amuna ndi akazi okhwima m'maganizo ndi mu msinkhu, mosaganizira mtundu, maonkedwe a khungu kapena chipembedzo, ali ndi ufulu kukwatira kapena kukwatiwa ndi kuyamba banja. Iwowa ali ndi ufulu, ofanana pankhani za ukwati, pomwe ali mbanja kudzanso pothetsa banja.Ukwati udzamangidwa pokhapokha ngati anthu ofuna kumanga banjawo avomereza mosakakamizidwa.Banja ndi lofunika kwambiri pachikhalidwe cha anthu choncho n'kofunika kuti lipatsidwe chitetezo ndi dziko.Aliyense ali ndi ufulu kukhala ndi katundu kapena chuma payekha kapena mogwirizana ndi ena.Palibe amene adzalandidwa katundu kapena chuma mosatsatira malamulo.Aliyense ali ndi ufulu wamaganizo, chikumbumtima ndi chipembedzo; ufuluwu ukhudzanso ufulu wotha kusintha chipembedzo kapena chikhulupiliro, ndi mtendere, kaya payekha kapena mogwirizana ndi ena, pagulu kapena mwachinsinsi, kuonetsa chipembedzo kapena chikhulupiliro pophunzitsa, kuchita, kupembedza ndi kutsatira chipembedzocho.Aliyense ali ndi ufulu kuganiza ndi kulankhula, zakukhosi, ufuluwu ukukhudzanso kukhala ndi maganizo popanda chopinga ndiponso kufufuza, kulandira ndi kufalitsa mauthenga ndi maganizo a mtundu uliwonse kudzera pa wailesi kapena njira ina iliyonse popanda malire.Aliyense ali ndi ufulu kulowa bungwe lililonse ndi kusonkhana mwamtendere.Pasakhale munthu aliyense amene angakakamizidwe kulowa bungwe lililonse.Aliyense ali ndi ufulu kutenga nawo mbali pa kayendetsedwe ka dziko lake, mwa iye mwini kapena kudzera mwa nthumwi yosankhidwa mosaumirizidwa.Aliyense ali ndi ufulu wofanana pofuna ntchito zoyendetsedwa ndi boma m'dziko lake.Chifuniro cha anthu ndicho chikhale magwero a mphamvu za boma; chifunirochi chidzaonetsedwa pochita chisankho choona kawirikawiri chomwe chidzakhale cha aliyense ndiponso chosakondera, ndipo chidzakhala cha chinsinsi kapena cha njira ina iliyonse yofanana ndi iyi.Aliyense, monga m'modzi wa gulu la anthu, ali ndi ufulu kulandira chithandizo kuchokera ku boma ndipo adzakwaniritsa izi, kudzera m'mphamvu za dziko, ndi mgwirizano ndi maiko ena ndiponso motsatira kayendetsedwe ndi kapezedwe ka chuma ka dziko lililonse, chithandizo cha chuma, zofunikira pa moyo ndi chikhalidwe chake zomwe ndi mbali ya ulemu wake ndipo n'zofunika pa kakulidwe ka umunthu wake.Aliyense ali ndi ufulu kugwira ntchito, kusankha ntchito yomwe akufuna, kukhala ndi zoyenereza pa ntchito, ndiponso kutetezedwa ku ulova.Aliyense, mopanda tsankho, ali ndi ufulu kulandira malipiro ofanana pa ntchito yofanana.Aliyense amene akugwira ntchito ali ndi ufulu kulandira malipiro oyenera otha kumupatsa iye ndi banja lake moyo wodzilemekeza ndiponso, ngati n'kofunika, apeze njira zina zodzitetezera pa umoyo wake.Aliyense ali ndi ufulu kukhazikitsa kapena kulowa mabungwe a anthu ogwira ntchito pofuna kuteteza zomupindulira zake.Aliyense ali ndi ufulu kupuma ndi kupeza msangulutso kuonjezerapo kukhala ndi maola ogwilira ntchito oyenera ndiponso tchuthi cholipilidwa nthawi ndi nthawi.Aliyense ali ndi ufulu kukhala ndi moyo wathanzi payekha kapena ndi banja lake, kuonjezerapo kukhala ndi chakudya, zovala, nyumba ndi chithandizo cha mankhwala ndi zina zofunikla pa umunthu wake, ndiponso ufulu wa chitetezo ngati iye sali pa ntchito, akudwala, walumala, wafedwa, wakalamba, kapena akusowa zofunika pa moyo wake pa zifukwa zimene iye sangathe kuchitapo kanthu.Umayi ndi umwana uyenera kuthandizidwa ndi kusamalidwa mwapadera. Ana onse obadwa m'banja lozindikirika mwalamulo kapena losazindikirika adzatetezedwa umoyo wao mofanana.Aliyense ali ndi ufulu kuphunzira. Maphunziro akhale aulele makamaka ku pulaimale. Maphunziro a pulaimale akhale oumiliza. Maphunziro a zaluso ndi ena akhale opezeka ndipo maphunziro apamwamba a m'makoleji akhale opezeka kwa aliyense mofanana ndi nzeru zake.Maphunziro adzalinga kutukula umunthu, kulimbitsa ndi kulemekeza ufulu wa chibadwidwe wa munthu ndi ufulu wina ofunika. Adzapititsa mtsogolo kumvetsa, kulemekeza maganizo a anthu ena, ubale wa maiko, mtundu, kapena magulu a zipembedzo, ndipo adzapititsa mtsogolo ntchito za bungwe la mgwirizano wa maiko (United Nations) posungitsa bata.Makolo ali ndi ufulu woyamba kusankha mtundu wa maphunziro amene akufunira ana awo.Aliyense ali ndi ufulu kutenga nawo mbali pa zachikhalidwe cha anthu, kusangalala ndi zaluso ndiponso kugawana za sayansi ndi phindu lake.Aliyense ali ndi ufulu kutetezeredwa zomupindulira zonse zomwe zili zotsatira za ntchito ya sayansi, zolembalemba, kapena zaluso zina zomwe iye ndi mlembi wake.Aliyense ali oyenera kukhala bata ndi mtendere pa zomuthandiza pa moyo wake m'dziko lake ndi m'maiko mwina momwe ufulu wa chibadwidwe ndi ufulu wina walembedwa m'chikalata chino ungakwaniritsidwe kwathunthu.Aliyense payekha ali ndi udindo kwa anthu ena amene akukhala nawo popeza ndi mwaiwo m'mene angathe kukwaniritsa umunthu wake kwathunthu momasuka.Pokwaniritsa ufulu wake wachibadwidwe ndi ufulu wina, aliyense adzakhala ndi malire pokhapokha malamulo atero ndi cholinga chokwaniritsa kuzindikira ndi kulemekeza ufulu wachibadwidwe ndi ufulu wina wa ena ndiponso kukwaniritsa chilungamo, bata ndi kukhala bwino kwa anthu m'dziko lokomera anthu onse.Ufulu wa chibadwidwewu ndi ufulu wina usagwiritsidwe ntchito mosagwirizana ndi zolinga ndi mfundo za bungwe la mgwirizano wa maiko (United Nations).Palibe chilichonse m'chikalata chino chomwe chingatanthauziridwe kuti dziko lililonse, gulu kapena munthu aliyense ali ndi ufulu kuchita chinthu ndi cholinga choononga ufulu wachibadwidwe ndi ufulu wina omwe wakhazikitsidwa m'chikalatachi.Asla Takanka tara ba Naha Upla sut Raitka nani ba Tasba aiska laka ba Bapuia,Sut lukanka baku, upla sut, kantri nani sut, trai kaikaia; baku, kKumi bani, dakni nani bani, nahara kat luki, tabaikaia, Smalkanka bak, kul nani bak, naha Raitka nani ba, Bara, Prika laka naniba, pramis kum Dauki, kantri laka nani bilkak, at apia, tasba, aiska, laka, nani bilkak, atsa, yaka kakaira takaia bara kulkaia wan kantri nani bui.[Missing]Upla sut ba kulkanka lakara, airaitka nanira bara pri, sin, aikuki, baku takisa. Bamna sins laka bri baku, lukanka bain pri baku aimuihni lakara, pana pana tabaikan kaiasa.Naha lakara pas taurá wisa, upla baniba airaitka brisa, bara sin, pri san: nisanka kulkras, taya maplika kulkras, mairin sapa waikna sapa kulkras, bila aisanka kulkras, ani gadkara mayuni sapa kulkras, aipulitikka lukanka ba, apia sa kaka, dia dia dukya kabia sin kulkras, wan tasbaya wina sapa, yuya kira sapa, wan tasbayara baikan sapa, apia kaka, dia dia walanatkara sin kulkras kira.Baku sin wan kantri pulitik ka laka bui sin, wan kantri laka nani bui sin, apia kaka, tasba aiska laka mita sin, apia laka, ani tasbayara iwi ba bui sin upla kumira sin mayara kulkan kaia apia sa. Bamna kantri wala nani natkara iwi bara, kankri wala laka munhtara iwiba, alba laka natkara nanira iwiba sin saura baku kulkan kaia apia sa.Upla sut ba airaitka brisa airayaka kum brieia pri lakara iwaia upla baku, aimain kira kaia.Sip apia upla kum alba lakara kaia, bamna, baha natkara yus munan kaia sin, kan baha laka apu sa.Upla kumi sinra, sip apia sa uba saura munan kaia, silak mankan kaia, swira pask an, an upla apia baku munaia.Upla bani ai raitka brisa anira kabia sin lâkat upla baku kulkan kaia.La mawanra sut ba kumi kulkan sa, bara kumi bani la ba bui aikuki baku main kaikisa, upla sut ba airaitka brisa aikuki baku main kaikan kaia, wala nani bui mayara kulkan kabiara sin; naha laka tara bapanna kulkras baku.Upla sut la airaitka brisa tabaikanka uplika pain kum brikaia, wan kantri laka mawanra, baku mika sipsa airaitka nani kulkras munbia sin, la kulkan ka ba brih wabia.Upla kumi sin, sip apia sa ban kakalhni silak ra mangki saura munaia.Upla sutba, airaitka brisa, wala nani baku, upla sut mawanra, an la kum taibanka apu kira bui aiturka ba walan kaia. Baku mika airaitka nani, bara, witin daukaia dukia nani ba marikan kabia,m apia kaka, dia dia saurka dukiara munansa kapa sip kabia laki kaikaia.Upla bani ba, dia dia saurka dudiara laura lulkansa bara, airaitkabrisapas taura aiturkaba aisaia sip kabia, kau taibi munras bara, la tankaba kat, baku mika, bilka nani yâban kaiasa, upla sut mawanra, bapi buaia sip kaia.Upla kumira sin, saura munan kaia apiasa pât kum dukiara, daukanka ba puyara, saura pali kulkan apia sa kaka, wan kantry raitka nani bui sin, ba wisi sin, saurka uba tara kulkan kaia apia sa, baha pât kaba dukiara.Upla bani Rayakaba, Wala bui turban kaia apiasa, Tâika nanira kabia sinm, watla bilara kabia sin, dukya nanira kabia sin ki, apia kaka, nina sauhkaia, rispik ka alahbaia; upla bani ba, airaitka brisa, baha nani saurka mapara la bui main kaikaia.Upla bani ba airaitka brisa, pri pali taukaia bara, kantri bilara tasba kum bri kaia, iwaia lahma.Upla bani ba, airaitka brisa aitasbaya wina taki waia, bara, kli balaia, dimaia sin.Bankra dia dia patka dukiara nina blikisa kaka, upla bani ba, airaitka brisa, natka kumpliki, tasba wala kum distika makabaia, wala nani baku auya pah iwikaia dukiara.La nani bui pat bahki nani kulkanba dukiara ban sin Tasba Aiska Asla Takanka brinka nani bara lukanka ta nani ba kulkras kira, naha Raitkana makabaia.Upla baniba, airaitka brisa kantri kumra iwikaia apia kaka, kantri walara iwaia lukankaba yabalka prakan kaiasa.[Missing?]Waikna bani, mairin bani ba, airaitka brisa pyua alkansa bara, nisanka kulkras, ani kantrikara iwiba kulkras, ani Gadkara mayuniba kulkras kira, sipsa marittakaia; sahwaia sin, baku mika, marit takansa bara, apia, mahka wal swibia sinki wal baku iwaiasa.Marit laka daukan, kabia marit uplika naniba, aikupya wilinkira sakaka.Panli laka, upia sut wina kau yamnika bak sakan dukia kumsa, bamna, upla sut bui, Gabament bui sin main pali kaikan kaiasa.Upla bani ba airairka brisa aidukia pawaia lahma brikaia, yakan lakara, bamna, upla wala nani aikuki asla lakara sin.Upla kumi ra sin, Aidukia Pawaia lahma pat taki ba, yabalka prakaia.Upla bani ba, ai raitka brisa pri lakara dia dia lukaia, lukanka pain nani brikaia, bara, ani ani Gadkara lukaia, naha raitkana ra luki sipsa Gad Wala nani ra lukaia, upla nanira marikaia sipkabia; yakan kabia, upla wala sin, Aikulkanka aikuki kabia sin; upla nani mawanra, prakan ra dauki kaia, lahma, kulkaia, lahma, bara, laki kaikaia mata kabia sin.Upla sutba, airaitka brisa prikaia ailukankara aisankara; naha raitkara aisisa, dia dia lukanka dukiara, upla kumira sin warbras kaia sa tanka plikaia sip kaia, dia dia turiba nu kaia, bara, wala nanira maisapakaia, kantry ka kulkras, dia dia bilkak kat kabia sin.Upla bani ba, airaitka brisa pri lakara aslatakanka kum daukaia, bara, aslatakanka lamni laka kat brikaia.Upla kumi sin, sip apia sa, taibi munankaia asla takanka kumra tilara kaia.Upla sutba, airaitka brisa, gabament dukia tilara kaia, ban sin, wala nanira tabaikaia baha nani tilara kabia.Upla sutba airaitka brisa, wala nani aikuki baku Gabament Warkka nani tilara kaia.Tawan aiska brinka ba, upla sut karhnika sa gabament tanira; naha brinka ba, gabament bani mangkisa bara, klir lakisa, lulkaia laka ba kat kulki, aikuki baku, bara, upla bani aikupya laka kat, ban natka wal nani ni daukkbia sin.Upla bani ba, upla baku airaitka brisa, main kaikankaia, baku sin, gabament tabaikanka baku, tasba aiska buisin asla takanka nani bilka brisa bara, gabament dukia nani sut kulki, pawaia natka nani, asla takaia nani, bara, aikulkanka nani sutba brin kaiasa, baku mika, upla baku ailukanka kat, bara, pri pali pawaia sip kabia.Upla bani ba airaitka brisa warkka kum brikaia, bara, aikupya pahkira wark plikaia, wala nani baku kaia, wark pain brikaia, bara, warka apu pyuara tabaikan kaiasa.Upla sutba airaitka brisa wala mita mayara kulkankaia apiasa, aiwarkka daukiba baku mâna sin baku kaia su.Upla wark taki naniba airaitka aprisa aimana kum brikaia, mana sin painkaia, baku sip kabia aitaya nani main kaikaia, upla baku iwaia, ban sin bilka sa kaka natka wala nani pliki mainka kaikan kaiasa.Upla bani ba airaitka risa aslatakanka dakni paskaia bara tilara dimaia sin, aibrinka nani dukyara aiklabaia mata.Upla bani ba ai raitka brisa ris briaia, riska lilika briaia ai wark ka pyua kum brikaia, bara, baku sin ris pyua yari nani sin, ai mana wal.Upla bani ba, airaitka brisa iwaia natka pain kum brikaia, baku, sip kabia witin, bara, aitaika nani sin, siknis nani luhakaia; kau purara ban kulkan kaiasa: plun ba, praka, utla ba, sika nani yabaiaba, upla baku mainka kaikaia ba; baku sin, airaitka brisa wark apu sa pyuara, mainka kaikan kaia, siknis sa pyuara saua sakan sa bara, pyarka takansa bara, almuk takan sa bara, ban sin dia dia bui kra aidukia nani sut sauhki tikan sa bara, tabaikan karia.Mairin ba, kwihra sa bara, baikan pyuara sin airaitka brisa main kaikan kaia; bara, dia dia brinka nani sut yâban kaia, ani tuktika, marit laka kat kulki baikan kabia, apia, tnayara baikan kabia sin airaitka brisa wal baku main kaikan kaia.Upla bani ba, airaitka brisa aaisinska kwakaia, smalkanka ba pri natkara kaiasa, ulbaia ba pan, aisikaikaiaba pan. Baku sin, karhna munan kaiasa ulbaia ba, bara aisikaikaiaba, lan takaia; lila kulka naniba, sut lahma kaiasa baku sin, kul nanira dimaia ba sip takan kaiasa sut lahma, kumi bani daukan kaba kaiki.Kul smalkanka brinka kabia; upla ba; upla baku lukanka brikaia dukiara, smalkaia, baku sin, upla bani airaitka ba kulkaia, bara, upla bani aiprika laka kum kum bri nmaniba kulkaia dukiara smalkan kaia; tanka pain briaia bra, aidahra pain walaia, bara, pana laka tasba wala nani aikuki bara, indian nani sut aikuki kau taura kulkan kaiasa, baku si kupya kumi laka, upla sut mata, tasba aiska asla takanka daukiba ta baikan kaiasa.Tuktan nani aisika bani pa, sip kabia ailuhpya dia a dia lan takaia ba, witin pali pliki yabaia.Upla bani ba, pri lakara aitasbaya lukanka laka nani tilara, kaia, baku sin paskanka nani tilara, bara, sins laka tara nani pawanka dilara kaia, ban sin baha lilika briaia.Upla bani ba, airaitka brisa airispik ka laka ba, bara, aidukia nani ba sin, main kaikan kaia, witin aisinska tihukani, aiulbanka nani bak kra, apia, aipaskanka nani bak brisa kaka.Upla bani ba, airaitka brisa, tasba aiskara, bara, aitasbayara sin la kat, bara, wapni laka kata iwaia; naha laka bapan na; upla nani raitka ba kulkaia, bara, pri laka ba kulkaia nani ba, sut alkaia mata.Upla sut bui ai tawan kara, rispik ka ba yaban kaiasa bara baman upla baku ai auya pah pawisa.Ai raitka nani ba , kulki, bara, ai prika lakaba wal, ai auya pah kaiasa kaka, upla bani ba la nani bapanba yabalka kat wapaia sa, baku mika, upla wala nani raitka, bara, prika laka aniba kaikaia, kulkaia sin, baku rispik ka yaia la kat iwaia, bara pana pana kupya pliki natka nani iwaia sa, kaka.Naha raitka naniba, bara prika laka nani ba kulkan kaia apiasa, Tasba Aiska Asla Takanka lukanka mapara sa kaka.Naha laka bapanna, gavament ra kabia, dakni kumra kabia, upla kumra kabia, bilka ya bansa lukan kaia apia sa, raitka nani, bara, prika laka nani naha lakara aisan na, alki taibi munaia upla wala nanira.Considerond tgi la rancunaschientscha dalla dignitad da tot igls members dalla famiglia umana e da lour dretgs eguals ed inalienabels furma igl fundamaint dalla libertad, dalla gisteia e dalla pasch aint igl mond;considerond tgi las scunaschientschas ed igl sprez digls dretgs umans on mano ad acts da barbareia tgi offendan la cunsienztga dall’umanitad e tgi la creaziun d’en mond, aint igl qual igls carstgangs on la libertad da discorrer e da creir libers da terror e misergia, è neida proclamada per l’aspiraziun suprema digl carstgang;considerond tg’igl è essenzial da proteger igls dretgs umans cun leschas per tg’igl carstgang na seia betg sfurzo d’applitgier scu davos med la revolta cunter la tiranneia e l’oppressiun;considerond tg’igl è essenzial da promover las relaziuns amicablas tranter las naziuns;considerond tg’igls pievels dallas Naziuns Uneidas on proclamo danovamaintg aint igl statut lour cardientscha aint igls dretgs fundamentals digl carstgang, ainten la dignitad ed ainten la valeta dalla persunga umana, ainten l’egualitad digls dretgs dad om e donna, e tgi els èn sa declaros decis da favorisar igl progress social e d’institueir miglras cundiziuns da veiver ainten ena libertad pi vasta;considerond tg’igls stadis commembers èn s’obliias da sierar, an cooperaziun cun l’Organisaziun dallas Naziuns Uneidas, igl respect universal ed effectiv digls dretgs umans e dallas libertads fundamentalas;considerond tgi ena concepziun communabla da chests dretgs e da chestas libertads è d’impurtanza suprema per adampleir cumplagnamaintg chest angaschamaint,proclamescha l’Assamblea generala la preschainta declaraziun universala digls dretgs umans scu ideal tg’è da contanscher communablamaintg da tot igls pievels e da tot las naziuns, per tgi tot igls carstgangs e tot igls organs dalla societad vegian adegna preschaint chesta Declaraziun, e sa stentan da promover ainten l’instrucziun ed ainten l’educaziun igl respect da chests dretgs e da chestas libertads e da sierar a chels cun maseiras progressivas sen plang naziunal ed internaziunal rancunaschientscha ed applicaziun universala ed effectiva, tant tranter las populaziuns digls stadis commembers sezs scu tranter igls territoris sottamess a lour giurisdicziun.Tot igls carstgangs neschan libers ed eguals an dignitad ed an dretgs. Els èn dotos cun raschung e schientscha e duessan ager l’egn vers l’oter an spiert da fraternitad.Mintga persunga pò far valeir tot igls dretgs e tot las libertads proclamos ainten la Declaraziun preschainta sainza distincziun, particularmaintg da razza, da calour, da schlattagna, da religiun, d’opiniun politica u otra, d’origen naziunal u social, da possess, da naschientscha u d’otras circumstanzas.Pinavant na vignigl fatg nigna distincziun fundada sen igl statut politic, giuridic u internaziunal digls paeis u da territori, digl qual ena persunga dereiva, tgi chest paeis u territori seia independent, sot guideia, nun-autonom u sottamess ad en’otra limitaziun da suveranitad.Mintga carstgang ò igl dretg da veta, da libertad e da siertad dalla persunga.Nign na dastga neir tignia an sclavareia u an servitut; la sclavareia ed igl commers da sclavs èn scumandos an tot lour furmas.Nign na dastga neir sottamess alla tortura, ni a pagnas ni a tractamaints crudevels, inumans u degradonts.Mintga carstgang ò igl dretg da neir rancunaschia dapertot scu persunalitad giuridica.Tot igls carstgangs èn eguals davant la lescha ed on sainza distincziun igl dretg da protecziun eguala cunter totta discriminaziun tgi violess la Declaraziun preschainta e cunter totta provocaziun ad ena tala discriminaziun.Mintga persunga ò igl dretg da protecziun legala davant las giurisdicziuns naziunalas cumpetentas cunter acts tgi violeschan igls dretgs fundamentals garantias ainten la constituziun u ainten la lescha.Nign na dastga neir arresto, detignia u exiliia arbitrariamaintg.Mintga persunga ò igl dretg, an egualitad cumplagna, tgi igl sies cass vigna tracto gistamaintg e publicamaintg d’en tribunal independent ed imparzial, tgi decida davart igls sies dretgs e las sias obligaziuns u davart la validitad da totta tgisa penala drizzada cunter ella.Mintga persunga inculpada d’en act punibel è innocenta anfignen tgi la sia colpa è cumprovada legalmaintg ainten en process public, noua tgi tot las garanzeias necessarias per la sia defensiun l’èn neidas sieradas.Nign na vign condemno per acziuns u omissiuns tgi valevan igl mument tgi ellas èn neidas commessas betg scu act punibel tenor igl dretg naziunal ed internaziunal. Mademamaintg na dastga la pagna betg esser pi gronda tgi chella applitgabla igl mument tgi igl act punibel è nia commess.Nign na dastga davantar igl object d’intervenziuns arbitrarias ainten la sia veta privata, la sia famiglia, igl sies domicil u la sia correspondenza, ni d’attatgas cunter la sia onour e la sia reputaziun. Mintga carstgang ò igl dretg da protecziun legala cunter talas intervenziuns u talas attatgas.Mintga persunga ò igl dretg da circular libramaintg e d’eliger igl sies domicil aint igl intern d’en stadi.Mintga persunga ò igl dretg da bandunar mintga paeis, er igl sies agen, e da returnar aint igl sies paeis.An cass da persecuziun ò mintga persunga igl dretg da tschartger asil e da survagneir asil ainten oters paeis.Chel dretg na pò betg esser invoco an cass da persecuziun perveia da delicts betg politics u perveia d’acziuns tgi cunterfon allas fegnameiras ed agls prancepis dallas Naziuns Uneidas.Mintga carstgang ò igl dretg d’ena naziunalitad.Nign na dastga neir privo arbitrarmaintg dalla sia naziunalitad u digl dretg da midar naziunalitad.Om e donna cun vigliadetna adattada on igl dretg da maridar e da fundar ena famiglia sainza restricziuns concernent la razza, la naziunalitad u la religiun. Els on igls medems dretgs arisguard igl matrimoni, durant igl matrimoni e tar la sia dissoluziun.Igl matrimoni pò esser conclus sulettamaintg cun igl consentimaint liber e cumplagn digls conjugals futurs.La famiglia è igl element natural e fundamental dalla societad e stò neir protegeida dalla societad e digl stadi.Mintga persunga ò igl dretg d’aveir ena proprietad atgna u communabla cun oters.Nign na dastga neir privo arbitrarmaintg dalla sia proprietad.Mintga persunga ò igl dretg dalla libertad da patratg, da schientscha e da religiun; chel dretg cumpeglia la libertad da midar religiun u persvasiun scu er da manifestar l’atgna religiun u l’atgna persvasiun sulet u an communitad, publicamaintg u privat, ainten l’instrucziun, ainten la practica, aint igl cult ed ainten l’execuziun da ritus.Mintga persunga ò igl dretg dalla libertad d’opiniun e d’expressiun, chegl tgi cumpeglia igl dretg da betg neir mulesto perveia dall’atgna opiniun scu er igl dretg da tschartger, retschever, derasar, sainza risguardar cunfegns, las infurmaziuns e las ideas cun tot igls meds d’expressiun.Mintga persunga ò igl dretg dalla libertad da reuniun e d’associaziun paschevla.Nign na dastga neir obliia da far part d’ena associaziun.Mintga persunga ò igl dretg da participar agl guvern digl agen paeis, directamaintg u cun l’intermediaziun da represchentants eligias libramaintg.Mintga persunga ò sot cundiziuns egualas igl dretg d’access allas funcziuns publicas digl sies agen paeis.La voluntad digl pievel è igl fundamaint dall’autoritad dallas pussanzas publicas; chesta voluntad duess s’exprimer an elecziuns periodicas ed onestas cun dretg d’elecziun general ed egual an votaziun secreta u tenor ena procedura equivalenta tgi garantescha la libertad da votar.Mintga persunga ò scu commembra dalla societad igl dretg da siertad sociala; ella pò pretender d’obtigneir igls dretgs economics, socials e culturals indispensabels per la sia dignitad e per igl svilup liber dalla sia persunalitad, chegl antras sforzs interns digl stadi ed ainten la cooperaziun internaziunala, risguardond l’organisaziun e las resursas da mintga paeis.Mintga persunga ò igl dretg da lavour, da tscherna libra dalla sia lavour, da cundiziuns da lavour gistas e cunvignaintas e dalla protecziun cunter disoccupaziun.Tots on igl dretg, sainza discriminaziun, d’en salari egual per lavour eguala.Tgi tgi lavoura ò igl dretg d’ena remuneraziun gista e commensurada tgi sierescha ad el ed alla sia famiglia en’existenza conforma alla dignitad umana e tgi vign cumplettada, schi necessari, cun oters meds da protecziun sociala.Mintga persunga ò igl dretg da fundar ansemen cun oters sindicats e da s’affiliier a sindicats per defender igls sies interess.Mintga persunga ò igl dretg da repôss, particularmaintg d’ena limitaziun raschunevla digl taimp da lavour, e da vacanzas periodicas paedas.Mintga carstgang ò igl dretg d’en standard da veiver suffiziaint per sierar la sanadad ed igl bagnstar da sasez e dalla sia famiglia. Chegl concerna particularmaintg l’alimentaziun, la vistgadeira, l’abitaziun, la tgira medicinala scu er igls sarvetschs socials necessaris. El ò igl dretg da siertad an cass da disoccupaziun, da malsogna, d’invaliditad, da vivanza, da vigliadetna u aint igls oters cass da perdita da meds da subsistenza tras circumstanzas independentas dalla sia voluntad.Mamma ed unfant on igl dretg d’ageid e d’assistenza speziala. Tot igls unfants, tg’els seian naschias aint igl matrimoni u ordvart igl matrimoni, gioldan la madema protecziun sociala.Mintga persunga ò igl dretg d’instrucziun. L’instrucziun stò esser gratuita, aglmanc chegl tgi concerna l’instrucziun elementara e fundamentala. L’instrucziun elementara è obligatorica. L’instrucziun tecnica e professiunala stò esser accessibla a tots; igl access agls studis superiours stò esser liber a tots an cumplagna egualitad tenor lour marets.L’instrucziun duess aveir an meira igl svilup cumplagn dalla persunalitad umana e rinforzar igl respect digls dretgs umans e dallas libertads fundamentalas. Ella duess promover la tgapientscha, la toleranza e l’amiceztga tranter tot las naziuns e tot las gruppas da razza u da religiun scu er sustigneir las activitads dallas Naziuns Uneidas per igl mantignamaint dalla pasch.Igls genitours on da prioritad igl dretg d’eliger igl gener dall’instrucziun per lour unfants.Mintga carstgang ò igl dretg da sa participar libramaintg alla veta culturala dalla communitad, da galdeir igls arts e da participar agl progress scientific ed agls benefizis tgi sa resultan da chel.Mintga carstgang ò igl dretg da protecziun digls interess morals e materials derivonts da totta producziun scientifica, litterara u artistica, dalla quala el è l’autour.Mintga persunga ò igl dretg tgi rigia sen igl camp social e sen igl camp internaziunal en urden, aint igl qual igls dretgs e las libertads menziunadas ainten la Declaraziun preschainta possan contanscher en effect cumplagn.Mintga carstgang ò dueirs anvers la communitad, ainten la quala suletta è pussebel igl svilup liber e cumplagn dalla sia persunalitad.Ainten la realisaziun digls dretgs e dallas libertads è mintga carstgang sottamess sulettamaintg allas limitas stabileidas antras la lescha per sierar la rancunaschientscha ed igl respect digls dretgs e dallas libertads digls oters e per satisfar allas exigenzas dalla morala, digl urden public e digl bagnstar general ainten ena societad democratica.Chests dretgs e chestas libertads na dastgan an nign cass neir realisos cunter las fegnameiras ed igls prancepis dallas Naziuns Uneidas.Nigna disposiziun dalla Declaraziun preschainta na dastga neir interpretada uscheia tgi en stadi, ena gruppa u ena persunga vegia igl dretg da sviluppar en’activitad u d’accumplaneir en act tgi ò an meira la destrucziun digls dretgs e dallas libertads menziunadas ainten chesta Declaraziun.Chunka punchaw diciembre killapim 1948 watapi Hukllawasqa Nacionkuna huñunakuspanku allinmi nirqaku hinaspam reqsichirqaku runakunapa lliw derechonkunata, chaymi kay librochapi tukuy nisqanku kachkan.Chay hatun huñunakuypim rimanakurgaku lliw Runakunapa Derechonkuna sapakama nacionkunapi reqsichisqa, yachachisqa hinaspa leesqa kananpaq, reqsichisqamá kanan tukuy rikchaq yachay wasikunapipas, chaynataqa rurana chay nacionkunapa mana imayna kasqantapas qawaspam.QAWARISUNYA: Libre kawsakuywan kay pachapi tukuy imapi hawka kawsakuyqa sumaq sapichasqam kachkan kaykunapi: Lliw runakunaqa mamanchikpa wachakuwasqanchikmantapunim mana pipapas usuchisqan allin qawasqa hinaspa igual derechoyoq kananchik.QAWARISUNYA: Runakunam tukuy mana allin ruwaykunaman chayarunku, runapa derechonkunata mana sumaqta reqsispanku otaq yachachkaspankupas chaykunata mana kaqpaqpas hapispanku, lliw runakunam munanchik hamuq punchawkunapi allin kawsakuyta; tukuy manchakuykuna hinaspa muchuyllapi wakcha kaykuna chinkaruptinqa lliw runakunam mana manchakuspaña rimarisun imam umanchikpi kaqta, mana manchakuspataqmi chaskisun imam yachay munasqanchiktapas.QAWARISUNYA: Kananmi Runakunapa Derechon waqaychaq munayniyoq kamachikuykuna, chay kamachikuykunam mana pimanpas sayapakuspa yanapanan derechon valechiy munaq sarutyasqa hinaspa usuchisqa runakunata.QAWARISUNYA: Kay pachapi nacionkuna amistadta armanankupaqmi sonqonchikpi munaypaq-munananchik hinaspam chay munayta cheqechinanchik.QAWARISUNYA: Huñunasqaman perteneceq nacionkunam kay qellqapi cheqapyachirqaku Iliw runakunapa derechonpi creesqankuta hinaspam rimanakurqaku runakunaqa qari kaspapas otaq warmi kaspapas igual derechoyoqkama kasqan reqsichiyta. Tukuy chaykunata sumaqta yachaykuspaqa libre kawsakuyninchikpa kallpanchasqanmi aswan sumaqtaraq llamkasunchik llaqtanchik hatunyananpaq.QAWARISUNYA: Huñunasqaman perteneceq nacionkunam rimanakurunku lliw runakunapa derechonchikqa hinaspa libre kayninchikqa llapallanpa allin chaskisqan kananpaq.QAWARISU NYA: Runakunapa derechonchikwan libre kayninchik allin reqsisqa kaspaqa cheqapmi kanqa.HATUN HUÑUNAKUYPI RUNAKUNAPA DERECHON REQSICHISQA KASQANMANTAHatun rimanakuyman lliw nacionkunamanta hamuqkunam kay qellqapi reqsichinku lliw mundontin runakunapa derechonkunata, chaynapi runakuna maypiña yachaspapas kay qeliqata qawaspanku respetayta hinaspa libre kawsakuyta yachanankupaq; atisqankuman hinam wakinkunamanpas reqsichinqaku tukuy kaykuna cheqappuni kananpaq; kaykunataqa ruwanqaku hukllawasqaman perteneceq nacionkunapi kawsaqkunam otaq kay nacionkunapa amparonpi kaqkunam.Lliw runakunam nacesqanchikmantapacha libre kanchik, lliw derechonchikpipas iguallataqmi kanchik. Yuyayniyoq kasqanchikraykum hawkalla aylluntin hina kawsayta debenchik llapa runakunawan.Kay qellqapi tarikuq derechonchikmanta yachachikuykunaqa lliwchanchikpaqmi, manam imananchu huk runapa imayrikuq kayninpas nitaq qari warmi kayninpas nitaq imayna rimasqanpas nitaq ima diospi creesqanpas, manam imananchu imayna formapi gobierno kananpaq piensasqankunapas nitaq maylawmanta kasqanpas nitaq wakcha-apu kasqanpas nitaq imaynaña kasqanpas.Lliw nacionkunam libre kaspapas otaq mana libre kaspapas imaymana rikchaq gobiernoyoq kanchik, wakinñataqmi huk nacionkunaman hapipasqa kanku, ichaqa imaynaña kaspapas manam hukmanpaq qawasqachu kananchik.Lliw runakunam derechoyoq kanchik kawsananchikpaq libre kananchikpaq hinaspa waqaychasqa kananchikpaq.Manam pipas usurpasqa sirvienteqa kachwanchu, tukuy formapi prohibisqam runakunata dueñochakuruspa sirvichikuyqa hinaspa runa rantinakuyqa.Manam pipas imaymana ñakariykunaman churasqaqa kachwanchu, manataqmi runa kayninchikta penqayman churaykuspa castigasqaqa kachwanchu.Lliw runakunam maypiña tarikuspapas derechoyoq kanchik ima juiciopipas valechikunanchikpaq.Lliw runakunam derechoyoq kanchik igualkama leypapas chaskisqan kananchikpaq, leyqa mana pimanpas sayapakuspanmi amparawananchik. Kantaqmi derechonchik kay yachachikuykunata mana kasukuspa contranchikpi sayariy munaqkunamanta. Derechoyoqtaqmi kanchik kay yachachikuykuna qonqayta pantaypi kaptin leypa waqaychasqan kananchikpaqpas.Lliw runakunam derechoyoq kanchik justiciapi uyarisqa kaspanchik amparachikunanchikpaq, leyman hina derechonchikpa contranpi ruwaqkunamantam waqaychasqa kananchik.Faltanta mana sumaqta yachachkaspaqa manam pipas detenesqaqa, presochasqaqa nitaq hukláw nacionman qarqosqaqa kanmanchu.Lliw runakunam igual kasqanchikrayku mana sayapakuq justiciawan uyarichikunanchikpaq derechoyoq kanchik, derechoyoqmi kanchik juiciopi ima deberninchikpas otaq derechonchikpas yachananchikpaq. Imamanta tumpasqa karuspapas yachananchikpaqmi sumaqta qawachiwananchik.LIiw runakunam ima huchamanta tumpasqa kaspanchikpas inocente kasqanchik valechikunanchikpaq derechoyoq kanchik, leyman hina juiciopi huchayoq kasqanchikta tarinankukama. Chay juiciopipas kanmi derechonchik garantiata chaskispanchik cheqaptapuni difiendesqa kananchikpaq.Huk runapa imapas ruwarusqanmantaqa manam sentenciaruspanku castiganmankuchu sichum chay ruwasqan punchawkunapi manaraq ley lloqsispa delito kasqanta qawachichkaptinqa. Castigasqaqa kanqa chay hucha ruwasqan punchawkunapi leyman hina castigokunallawanmi.Manam pipas yanqapas yanqaqa chaqwanmanchu vidanchiktaqa nitaq ayllunchikkunapatapas, manam yanqapuniqa yaykukuykunmanchu wasinchikmanpas, manataqmi cartanchiktapas yanqaqa pipas Ieekurunmanchu. Lliwmi derechoyoq kanchik kaykunamanta leywan amparachikunanchikpaq.Lliw runakunam maypipas purinanchikpaq derechoyoq kanchik, derechoyoqtaqmi kanchik nacionninchikpiqa maypi wasichakunapaqpas.Lliw runakunapam derecho kapuwanchik kikin nacionninchikmanta otaq maylaw nacionmantapas lloqsinanchikpaq hinaspa kikin nacionninchikman kutimunanchikpaq.Sichum huk runa persiguisqa kanman nacionninpa gobiernon hina mana piensasqanrayku, hinaspaqa payqa derechoyoqmi huklaw nacionman ayqekuspa amparasqa kananpaq.Nacionninpi cheqap hucha rurarusqanmanta justiciapa qatikachasqan runaqa manam runakunapa derechonman hapipakunmanchu huklaw nacionman ayqekuspa chaypiña libre kawsakunanpaq.Sapakama runakunam derechoyoq kanchik huk nacionman pertenecenanchikpaq.Kay derechonchiktaqa manam pipas yanqamantaqa qechuwachwanchu. Kantaqmi derechonchik nacionmanta cambiakuyta munaptinchik mana pipas harkakuwananchikpaq.Qaripas warmipas casarakuy tiempoman chayaruptinchikqa kanñam derechonchik casarakuspanchik familiayoq kananchikpaq, manam imananchu ima castamantam otaq maylawmantam kayninchikpas, qaripas warmipas igual derechoyoqmi kanchik casado kayninchikpi allin kawsakunanchikpaq chaynataq rakinakunanchikpaqpas.Qaripas warmipas mana munaspaqa manam casarakuchwanchu.Tayta-mamam llapa familiantin estadopa waqaychasqan kananchikpaq derechoyoq kanchik, ñoqanchikqariki nacionta wiñachiq huk hatun ayllum kanchik.Lliwmi derechoyoq kanchik sapallanchikpas otaq iskay kimsa runakunawan kuskapas kapuqniyoq kananchikpaq.Manam kapuqninchiktaqa yanqaqa pipas qechuwachwanchu.Lliw runakunam derechoyoq kanchik imayna formapipas piensananchikpaq, conciencianchikman hina kawsakunanchikpaq hinaspa ima diospi creenanchikpaqpas. Kay derechonchikman hinaqa librem kanchik ima religiontapas chaskinanchikpaq hinaspa imayna formapipas creesqanchikta ruwananchikpaq. Sapallanchikpipas otaq huk huñunakuypipas ruwachwanmi chay creesqanchiktaqa hinaspapas yachachichwanmi wasinchikpi otaq maypipas.Lliw runakunam imayna piensasqanchiktapas rimarinanchikpaq derechoyoq kanchik, erechoyoqtaqmi kanchik mana pipa harkakusqan chaykunata willakunanchikpaqpas, chaskichwantaqmi hukkunapa piensasqantapas.Kanmi derechonchik huñunakunapaq chaynataq ima huñunakuyta hawkalla hatarichinapaqpas.Manam pipas obligasqaqa kachwanchu ima huñunakuymanpas mana munastin pertenecenanchikpaqqa.Lliw runakunam derechoyoq kanchik nacionninchikpa gobiernonpi servikunanchikpaq, chaytaqa rurachwanmi kikinchikpunipas otaq munasqanchikta akllaspapas.Lliw runakunam igual derechoyoq kanchik gobiernonchikpa atiendenan wasikunaman yaykuspa chaypi atiendechikunanchikpaq.Gobiernopa atiyninqa kachkan lliw llaqtakuna munaspanchik chay autoridadta qoptillanchikmi, chay munasqanchiktam reqsichinchik librepuni votaspanchik; chay vototam ruwayta debenchik mana pipa yachasqanta chaynapi munasqanchikpaq votananchikpaq.Llapallan runakunam derechoyoq kanchik educacionpi, kupuqninchikpi hinaspa imayna kawsayninchikpipas amparasqa kananchikpaq chaynapi tukuy allin kayman chayananchikpaq. Chay seguridadtam chaskinchik kaykunawan: Gobiernom organizasqa kaspan ñoqanchikpaq atisqanta ruranan imakunam nacionninchikpi kaqkunawan, allinninchikpaqmi ruranan kallpanman hina otaq huklaw nacionkunapa yanapasqanpas.LIiw runakunam munasqanchikpi iiamkananchikpaq derechoyoq kanchik, derechoyoqtaqmi kanchik mana ilamkayniyoqkunapas llarnkayta maskaspa tarinanchikpaq, manam pipas munarispanqa qarqowachwanchu llamkayninchikmantaqa.LIiw runakunam derechoyoq kanchik mana ima sayapakuykunawan trabajonchikman hina pago chaskinanchikpaq.Lliw runakunam derechoyoq kanchik sasapas facilpas iiarnkasqanchikman hina pagonchik chaskinanchikpaq, chaynapi allin kawsakuyman hina familiantin allin kawsananchikpaq; mana chayqa chaskinam yanapakuyta chaypaq hina hatarichisqa yanapakuqkunamanta.Lliw runakunam derechoyoq kanchik lamkaq-masinchikkunaWan grupota formaspa otaq chayna grupokunaman pertenecespa derechonchik vechikunanchikpaq.Lliw runakunam derechoyoq kanchik samananchikpaq hinaspa samarispa asirikunanchikpaq, derechoyoqtaqmi kanchik atisqanchikman hinalla sapa punchaw llamkananchikpaqpas hinaspa vacacionalninchik chaskinanchikpaqpas.Lliw runakunam derechoyoq kanchik allin kawsayta tarispa familiantin allin mikusqa, allin pachasqa hinaspa sano kawsakunapaq. Derechoyoqtaqmi kanchik amparasqa kananchikpaq, invalido kaspapas, viudo otaq viuda kaspapas, machu otaq paya kaspapas; derechoyoqtaqmi kanchik trabajota mana tarispapas otaq qonqayta ima mantenikunanchikpaq kaqta pierderuspapas amparasqa kananchikpaq.Wiksayoq warmikunapas chaynataq warmachakunapas derechoyoqmi kanku allin mantienesqa kanankupaq. Casadómanta otaq mana casadomanta kaspapas lliw warmachakunaqa igual derechoyoqmi kanku amparasqa kanankupaq.Lliw runakunam derechoyoq kanchik educasqa kananchikpaq. Mana qollqellapaqmi primariaqa chaymi obligatorio primariayoqllapas lliw kanankupaq. Allin notanchikman hinaqa lliwmi mastaraq educakuchwanchik chaynapi imam munasqanchikman chayananchikpaq.Educacionpa rurunqa kanan runakunapa allin kawsakuyninmi hinaspa lliw derechonkuna sumaq reqsiymi chaynapi libre kaynin allin respetasqa kananpaq. Hawkalla kaspanchikmi comprendenakunanchik huklaw nacionkunawan, wakin castakunawan hinaspa ima diospi creeqkunawanpas. Huñunasqa nacionkunatapas yanapananchikmi tukuy kay pachapi hawka kawsakuy kananpaq.Tayta-mamakunaqa derechoyoqmi kanchik imayna educacionta familianchik chaskinanpaqpas.LIiw runakunam derechoyoq kanchik maymi yachasqanchikpi ima ruray kaptinpas yanapakunanchikpaq. Yanapakuchwanmi tukuy imapi llaqtanchik sumaqílataña wiñananpaq hinaspapas derechoyoqmi kanchik chay llaqtapa imapas qowasqanchikta chaskikunapaq.Sichum umallanchikmanta imapas valorniyoq kaqta horqoruchwan otaq pipapas manaraq rurasqanta imatapas chayraq ruwaruchwan, hinaspaqa derechoyoqmi kanchik chay paqarichisqanchikkunapa valorniyoq kasqanta amparachinanchikpaq.Derechoyoqmi kanchik nacionninchikpi hinaspa lIiw nacionkunapipas runakunapa derechon valechiq organizacion kananpaq, chaynapi kay tukuy qawasqanchik derechonchik hinaspa libre kasqanchik haypananchikpaq.Lliw runakunam llaqtanchikpi qespinchik, chayraykum llaqtanchikpaq deberniyoq kanchik.Derechonchik otaq libre kayninchik valechikunanchikmantaqa leyllam harkakuwachwan, chaynaqa kanman wakinpa derechonkuna otaq libre kayninku mana usurpasqa kananpaqmi, chaynapi chaqwakuna mana kananpaq. Chaynapitaq lliw runakunaqa sapakama kikin nacionninchikpi hawkalla kawsakunanchikpaq.Kay lliw derechonchikqa otaq libre kayninchikqa manam valechisqaqa kanmanchu, sichum imayna formapipas hukllawasqa nacionkunapa munasqanpa contranpi kaspaqa.Kay qelíqapa nisqankunaman hapipakuspaqa manam pipas otaq gobiernopas imatapas ruwanmanchu, derechonchikta hinaspa libre kayninchikta usurpanankupaqa.K’à mìna à mà kó dúnya’ mànton’ bɛɛ ká kan ni bònya ye, àni kó bɛɛ ká kan sàriya’ la làkika’ la, kó ò le be bɛɛ ya hɔrɔnya’ sàbati, kà bɛɛ kánya ɲásuma’ dúnya’ sìgi’ la.K’à mìna à mà kó mɔgɔya hákɛ lɔnbaliya’ ni à jàtebáliya’ nàna ni syáman ye dúnya kɔnɔ, minw kà hádamadenw dùsu’ kàsi, àni K’à mìna mà tèle kúra min bɔra, à fɔra kó kúma’ mín ká dí mín yé, ò bé ò fɔ, díina’ mín ká dí mín yé, ò bé ò kɛ, kó mɔgɔw kà síran ɲgɔn ɲá, ò bánna, kó fàgantánya júgu bánna, ò kùma’ kɛra bɛnkan ye min kɛra hamamadenw haminankoba ye,K’à mìna à mà kó kà mɔgɔya’ hákɛ’ látanga ní sàriya’ sìgili’ yé sèn kán, yé wájibi yé wálasa mɔgɔw kàna wájibiya kà múruti bènkánni’ kánma, àni fàngajúgu’ kánma,K’à mìna à mà à ká kán tériya’ yé kɛ jàmanaw ni ɲgɔn cɛ,K’à mìna à mà dúnya’ mùmɛ sáratikan’ ná, Dúnya’ Jàmanaw yá tɔ màntonw bɛɛ kà à yìra kó ù lánin bɛ mɔgɔya’ hákɛyabaw’ la, ù lánin hádamadenya’ tá bònya’ ní à lànbe’ la, ù lánin bɛ cɛw ní mùsow kányaɲgɔnmaya’ lá hákɛ’ lá, ní ù kà ŋàniya’ sìri kà mɔgɔya’ yá ɲɛ sàbati, àni kà ɲánamaya’ kɛcogo ɲúman’ sìgi sèn kán hɔrɔnya’ bɛrɛbɛrɛ kɔnɔ,K’à mìna à mà Dúnya’ jàmanaw kà à ŋàniya kó ù bé jɛn ní Tɔnba yé kà mɔgɔya’ hákɛyaw látànga à ɲá’ mà dúnya’ mùmɛ kɔnɔ,K’à mìna à mà, ò ŋàniya ɲúman té sé kà síra’ sɔrɔ ní bɛnkélenma má kɛ mɔgɔya’ hákɛyako ní à hɔrɔnyako’ kán,Dúnya’ tɔnba’ ya ɲgɔnlajɛrɛba’ kà í kán’ bìla kà dunya’ mumɛɛ mɔɔgɔɔ hakɛɛyaw dantigɛɛlikan gánsi kà à yìra ò ŋŋàniya ɲɲuman yé fɛɛn ye, mín ká kán kà kɛɛ mànton’ ni násɔɔn’ bɛɛɛɛ làɲɲíni ye, yálasa mɔɔgɔɔ kelen kelen bɛɛɛɛ, àni jɛɛkulu kelen kelen bɛɛɛɛ ye nin dàntigɛɛlikan’ nìn tó ù hákili’ lá, kà ù kàlan’ ní lámadamuni’ kɔɔnɔɔ, kà fɛɛrɛɛ kɛɛ dɔɔɔɔnin dɔɔɔɔnin ù ya húkumu’ kɔɔnɔɔ, wálima dúnya bɛɛɛɛ kɔɔnɔɔ, kà hákɛɛya nìnugu ní hɔɔrɔɔnya nìnnugu látàngali’ yíriwa, àni kà à kɛɛ bɛɛɛɛ ye sɔɔn ù mà ɲɲá mà, à kɛɛra ù ya jàmana kɔɔnɔɔna ye, wálima jàmana gbɛɛrɛɛ min bé ù ya màra’ kɔɔnɔɔ.Wólo’ lá, hádamaden’ bɛɛ ye hɔrɔn ye, bɛɛ ká kán lànbe ní hákɛyaw Mɔgɔ bɛɛ ye hákilitigi ye, bɛɛ ye hákilima ye ; ò là, ù ká kán kà ɲgɔn mína ní bádenya ye.Mɔgɔ’ bɛɛ dɔ bɛ kà à lɔn kó í ká kán ní mɔgɔya hákɛyaw ní à hɔrɔ kófɔnin’ bɛɛ ye nìn dàntigɛlikan’ nìn kɔnɔ, mɔgɔ má bɔ mɔgɔ kɛrɛnkɛrɛnninya lá, fàragbɛko ni fàrafinko te à la, síyawoloma te à cɛ ni múso má bɔ ɲgon ná, í be kán mín fɔ, ó té à la, díinako té à lá, hákilila ye mín yé pólitikiko’ lá, wálima hákilila gbɛrɛw, ó te à bɔyɔrɔko te à lá, n ye fàgantanden ye wálima n ye fàgamaden ye, ó à la, nàfolotígiya ni bólokolonya te à la, ɲàmakalako ni hɔrɔnyako te à la ; fɛn o fɛn be nà ní wólomali’ ye mɔgɔw ní ɲgɔn cɛ, ò sí te à lá.O cógoya kélen mà, bɔyɔrɔ má bɔ bɔyɔrɔ la. I bɔyɔrɔ’ lànbe’ tɔw cɛ’ mà, í ya jàmana’ kɛra jàmana’ yɛrɛmahɔrɔnyanin ye, à kɛ jàmana ye mín be jàmana gbɛrɛ ya màra kɔnɔ, wálima à be à yɛrɛ bólo jàmana gbɛrɛ ya húkumu’ kɔnɔ, wólomali sí te kɛ kà lá ò kán.Mɔgɔ’ kɛra cogo ó cogo, à ká kán ní ɲánamaya’ ye, à ká kán ní hɔrɔnya’ ye, à ká kán ní lákandali’ ye.Mɔgɔ sí te sé kà mìna kà í kɛ jɔn ye wálima kà í kɛ bólokɔnɔmɔgɔ ye, jɔnya’ bánna, jɔnféere’ bánna sàriya’ la.A mán kán mɔgɔ sí ye jàngáta, wálima kà làjába, wálima kà à ní tɔrɔ, níjuguya’ dànmátɛmɛ’ fɛ, fó kà à lèebu.Bɛɛ ká kán ní lànbe’ ye sàriya’ lá, à kɛra yɔrɔ ó yɔrɔ ye.Bɛɛ ká kán sàriya’ lá, àyiwa bɛɛ ká kán ní sàriya’ ya làtangali’ ye kà à sɔ à má kɛ wólomali ye. Bɛɛ ká kán ní kɔsɛmɛ ye sàriya’ là kà i yɛrɛ tànga bɔ wólomali’ súgu ó súgu mà, mín be dàntigɛlikan’ nìn sɔsɔ, àni mín be se kà nà ní à sɔsɔli’ ye.A be bɛn mɔgɔ bɛɛ ye cɛn yɛrɛ l, í ye í ya jàmana’ sàriyaso’ màgbɛ sàriya’ mín ɲásininin bɛ ò kóɲa’ mà, kà i lákisi kà bɔ wálew mà, minw be jàmana sàriyaw sɔsɔ.A mán kán mɔgɔ sí ye mina, wálima kà dòn kàso’ la, wálima kà à gbɛn kà bɔ à fàso’ la, kà à sɔrɔ kùn te à la.A ká kán mɔgɔ’ bɛɛ ye, bɛɛ fána ká kán ò lá, ni bèn kɛra i kán, i ya kiti tigɛ námara te min na, bɛɛ ɲa’na, tìribinali la, mín be à yɛrɛ sàgo’ la, ká kán mín na fána, tìribináli’ mín bena jó dí à mà kà à ya hákɛ lɔ à ye, wálima kà jàlaki’ bèn à kán cɛn’ yɛrɛ la, ni à jó tɛ à la.Ní mìnaliko lára mɔgɔ ó mɔgɔ kùn, à te se kà mìna ábada, fó ni kíti kà à yìra tìribináli’ la, kà à sɔrɔ áwoka kà à láfàsa, kó àle nɔ’ lò làkíka’ la.Mɔgɔ sí te se kà mìna kó la, kó’ mín kɛtuma’ kà à sɔrɔ kójugu tɛ i ya jàmana’ kɔnɔ, wálima dúnya’ sàriya’ la. Mɔgɔ’ be kó’ kɛ tùma’ mín na fána, à ni ɲàngíli’ mín ká kán, ò wágati’ la, fóyi te se kà fàra ò kán kɔ’ fɛ.A te bɛn mɔgɔ sí ye i sèn’ dòn mɔgɔ gbɛrɛ ya ɲánamaya’ kóɲaw la, à ya sókɔnɔ kóɲaw la, àni kà à ya bàtakiw kɔnɔna gundow la, kà à sɔrɔ jɔnjɔn te à lá ; wálima kà mɔgɔ’ lèebu, kà à tɔgɔ’ cɛn. Sàriya’ ká kán kà lɔ bɛɛ kɔ kɔrɔ kà i látànga kà bɔ ò kó súguya’ mà.Kà tágama jàmana’ kɔnɔ, yɔrɔ ó yɔrɔ ká dí i ye, jàmana’ yɔrɔ’ mín ká dí i ye, kà sìgi yèn fána, o bɛnna bɛɛ ye.Kà bɔ i fàso’ la à ká dí cógo’ mín, kà sègi à ká dí i ye cógo’ mín, ò bɛnna bɛɛ ye.ɲánimabori’ ɲá, mín ye kà siran i ní’ ɲá kà i yɛrɛ ɲíni, à be bɛn bɛɛ ye ye dògotu ɲíni, kà jàmana gbɛrɛ ɲíni, kà i kàlifa’ sìgi yèn, wà jàmana sí te se kà bàn i la kà i gbɛn.Kà kójugu’ kɛ sàriya’ ká kán kà i nɔ’ mìna mín na, wálima mín dúnya’ sàriyaba’ sɔsɔ, kó i be bòli kà tága i kàlifa jàmana gbɛrɛ la, ò kó tɛ.Mɔgɔ’ kɛra cógo ó cógo, à ká kán ni jàmana’ dɔ jàmanadénya ye.Mɔgɔ si ya jàmanadénya’ te se kà bɔsi i la kà à sɔrɔ kùn jɔnjɔn te à wà mɔgɔ si te se kà mɔgɔ si bàli kà bɔ jàmana’ dɔ jàmanadénya’ la kà dòn dɔgbɛrɛ tá la.Cɛ’ ni mùso’ fɛn ó fɛn séra bálikuya’ mà, à be bɛn i ye fúru kɛ, kà kɛ ; lónanya ní dùgulénya te ò la, díinako te ò la. Cɛ ni mùso bɛɛ ká kán sàriya’ la, fúru’ sìrili’ la, cɛlasígi’ kɔnɔ, àni fúrusa’ tá fànfɛla’ la.Fúru’ te sé kà sìri ní à má kɛ ni fúruɲgɔn’ fìla ya jɛn’ ye.Dénbaya dénbayaw kɛnin ɲɔgɔn kán, ò le ye sìgida’ ni màrada’ jù’ ye, wà à ká kán sìgida’ ni fànga’ ye ù lákanda.Mɔgɔ kélen, wálima jɛkúlu’, bɛɛ ká kán ni táya’ ye, bɛɛ tá ye i tá ye.Mɔgɔ dɔ mán kán kà bèn dɔ kán kà à tá bɔsi à la fàniya’ kán.Míiriya’ mín ká dí i ye, i hákili’ kà fɛn’ mín mìna, díina’ mín ká dí i ye, bɛnna bɛɛ ye ; ò kɔrɔ’ ye kó ni i be à fɛ kà bɔ díina’ dɔ la kà dòn dɔgbɛ la, ò be i mà ; kà díina’ fàlen, ò be i mà ; àyiwa bɛɛ be se kà i ya séli’ ni ya díina’ kɛ i kélén, wálima jàma’ la, sùtara la wálima kɛnɛ’ kán, à kɛra kàlanni’ tá síra’ ye, wálima bàto’ tá síra’, wálima séli.Hákilila’ mín ká dí mɔgɔ’ mín ye, ò bɛnna i ye, à fɔli’ kɛnɛ’ kán, ò dàgara ye. O kɔrɔ’ ye kó mɔgɔ si te se kà mɔgɔ tɔɔrɔ à hákilila’ kánma, mɔgɔ se kà mɔgɔ’ bàli kà kùnnafóniw gánsi yɔrɔ’ mín ká dí i ye, jàmana’ mín ká dí i ye.Kà ɲɔgɔn lájɛn ɲɔgɔnye bolo mà, wálima kà tɔn’ sìgi, ò dàgara mɔgɔ’ bɛɛ ye.A te se kà wájibiya mɔgɔ si kán, kó i ye kɛ tɔn dɔ tɔnden ye kà à sɔrɔ à mán dí i ye.A be bɛn bɛɛ ye i sèn’ dòn i fàso’ kóɲaw ɲánabɔli’ la, à kɛra yɛrɛbakun’ ye wálima i kà i wàsa’ dòn mɔgɔ gbɛrɛ la, i yɛrɛ kà mɔgɔ’ mín súgandi i yɛrɛ mà.Kà lɔyɔrɔ’ sɔrɔ i fàso’ fòrobabáaraw la, ò be bɛn mɔgɔ bɛɛ ye, wà bɛɛ ká kán à la.Jàma’ ŋàniya’ le ye màrabólo’ ya fànga’ jù’ ye ; jàma’ be ò ŋ lánkɛnɛmaya kàlafíli’ sèn’ fɛ, ni’ ò ye wóte’ ye, námara te mín na. O kàlafíli’ ká kán kà kɛ tùma ni tùma, bɛɛ ye wóte cógo kélen na, gùndo la wálima cógo la, bɛɛ be i yɛrɛ le ŋàniya’ yìra.Sìgidénya’ húkumu’ kɔnɔ, bɛɛ ká kán ni i fàso’ màrabólo’ ni dúnya’ tɔ dɛmɛ’ ye, i ya dúnyalatigɛ’ gbɛlɛyaw la ; bɛɛ ká kán ni nàfasɔrɔ hákɛya’ ye, àni mɔgɔya’ hákɛya’, àni lɔnko’ ni séko’ hákɛya’ mín be í lànbe’ kɔrɔta, kà í ya hádamadenya’ sàbati.Bɛɛ ká kán ni báara’ ye, báara’ mín kà dí à ye, bèn te kɛ à kán báara’ mín na ; bɛɛ ká kán kà látànga báarasɔrɔbaliya’ fána màMɔgɔ’ ni mɔgɔ’ mín ya báara’ ye kélen ye, òlugu ká kán ni sàra kélen ye, wólomali te mín na.Báarakɛla’ bɛɛ ká kán ni sàra ye, mín be bɛn à ya báara’ kíima’ mà, mín be à màko’ ɲà, mín be à tó à ni à ya dénbaya’ be bálo ù hákɛ’ la, bònya’ kɔnɔ ; kà síniɲasigi’ fána jàte’ mìna ò la n’à be bɛn.A be bɛn bɛɛ ye sɛndika sìgi, wálima kà dòn sɛndika’ la, yálasa kà i yɛrɛ látànga.Bɛɛ ká kán ni làganfíya’ ni dàamu’ ye : ò be à yìra ko dàn ká kán kà ye báara’ kùntaga’ la, báarakɛla ká kán kà baara’ bìla tùma ni tùma.Bɛɛ ká kán ni ɲánamaya’ dàamu’ ye, mín be à tó à ni à ya bálo’, ù fɛɛrɔbɔ, ù sìyɔrɔ’, ù fúrakɛli’, àni ɲánamaya’ làganfiyalan’ be nɔgɔya cógo’ mín ; báarakɛla’ ká kán ni màrabólo’ ya dɛmɛ’ ye ní ya báara’ cɛnna, ní jànkáro’ kà lásìgi, ní lùjura kà à sɔrɔ, ní à kɛ fìriyatɔ ye, ni kɔrɔ’ nàna kà à dɛsɛ, wálima gbɛlɛya’ fɛn ó fɛn kà à sɔrɔ, mín be à kɛ dɛsɛbagatɔ ye kà à sɔrɔ à yɛrɛ nɔ tɛ.Mùsow ya kɔnɔmaya’ ni dénw ya dénmisɛnya’ ká kán ní dɛmɛ màgbɛn kɛrɛnkɛrɛnnin ye. A kɛra fúrukɔnɔden ye, wálima à kɛra fúrukɔfɛden ye, dén’ bɛɛ ká kán ni tàngali’ ye.Bɛɛ ká kán ni kàlan’ ye. Sàra mán kán kà bɔ ò kàlan’ nà, i n’àfɔ kàlan’ dùgumála’ fó kà tága sé sépe’ mà, wálà bèpes’ la. Kà tága sé mà, ò ye wájibi ye. Tɛkinikikálan’ ni báarakalan’ ká kán kà kɛ fɛ lɔɔkɔnin ye ; sánfɛkalan’ ká kán kà nɔgɔya bɛɛ mà, bɛɛ ká kán kà kánya à la.Kàlan’ làɲíni’ ká kán kà kɛ kà mɔgɔ’ ya hádamadenya’ fá, àni mɔgɔya’ hákɛw ni à hɔrɔnya’ lásàbati. A ká kán kà ɲɔgɔnfaamuya ɲɔgɔnbonya’ sàbati mɔgɔw ni ɲɔgɔn cɛ, kà tériya’ sàbati jàmanaw síyaw ni díinaw ni ɲɔgɔn cɛ, àni kà dúnya’ tɔnba’ dɛmɛ ɲásuma’ la dúnya’ kɔnɔ.Dén’ ládamu cógo ni à ya kàlan’ sífaya’ súgandili’ ye fàcɛ ni bámuso’ tá lè ye fɔlɔ.A be bɛn bɛɛ ye i sèn’ dòn, à ká dí i ye cógo’ mín na, i ya jàmalájɛkow ni ɲánagbɛw la, kà dàamu’ sɔrɔ sékow la, àni kà i nìyɔrɔ’ kɛ lɔnkow yíriwali’ la, kà ù nàfa’ sɔrɔ.Fɛn ó fɛn bɔra lɔnkow ni sékow ni másalaw kɔnɔ, ní à béna kɛ báasi mɔgɔw mà, à kɛra ù bólofɛn cɛnni ye wálà kùnmasúuli, bɛɛ ká kán ni làtangali ye òlúgu mà.Dàntigɛlikan’ nɔnɔ hákɛyaw ni hɔrɔnya’ sàbatíli’ sìgida’ la, jàmana’ kɔnɔ, àni dúnya’ mùmɛ kɔnɔ, bɛɛ ká kán ní ò ye.Sìgida’ ya hákɛ’ ye mɔgɔ kélen kélen bɛɛ kùnko ye, k’à lá à kán ní sìgida’ tɛ, i ya mɔgɔya’ te dáfa.Dàn sí te mɔgɔ’ ya hákɛyaw’ ni à ya yɛrɛmabíla’ la, fó à dɔ bɛ kà i kɔrɔsi à kana mɔgɔ gbɛrɛ tɔɲɔ, à ye i jànto mɔgɔ gbɛrɛ ya hákɛyaw la, àni jógoɲumanya’ ni ɲàli’ ni jàma’ làganfíya’ kánma, bɛɛkanya’ kɔnɔ.O hákɛyaw ni n-tá-ye-n-yɛrɛ-ye’ te bɛn cógo sí la, ní ù be Dúnya’ tɔnba’ ya sàriyaw sɔsɔ.Yɔrɔ sí te dàntigɛlikan‘ nìn kɔnɔ, ní fànga, wálima jàmakúlu, wálima mɔ gbansan be sé kà míiriya gbɛrɛ bɔ ò kɔnɔ kà nà ni ków ye wálima wáleyaw ye, minw bena ni dàntigɛlikan’ nin hákɛw ni à hɔrɔnya’ bènni’ ye.Sɔsó egbexɔxɔ do amɛnyinyi to alɔkpa ɖekpo kpwimɛ kodo enusɔsɔ ci wò yi dogù wawa do eseji ko fàfà le ègbɛ̀mɛ̀,Sɔsó eɖemasɔ le agbetɔ yɔyɔ be agbetɔ mɛ ci yi dɔn kanlinnuwawa va egbɛmɛ, yi agbetɔ fɔn egu, yi shinxomɛ, ehɔnwo yi dɔ yi ejukɔnwo ɖé egbefan be agbetɔwo le vo a xonuxonu, a vo a xɔse, a gbédɔn a gu aya le ekɔ,Sɔsó agbewɔxɛ kpɔkpɔ do ese ji ɔ, e le veviɖe be wo de ɖo a ʒin amɛji; nɔ de nyi nɛnɛ ɔ, agbetɔ a va sɔ ezɔ ta, a sɔ nyidɔn le akɔn, a fɔngu do eganwuamɛ kodo amɛtafudotɔwo ji,Sɔsó ŋusɛndodo nɔ ɖekawawa ko exlɔdodo a yi ŋukɔ le ejukɔnwo gblamɛ,Sɔsó enyɔ ciwo yi le esewemamɛ wowo ejukɔn ciwo yi do ƉEKAWAWAGBƐ gbé ɖegbefan yi nu be yewo kando agbetɔ cɛwo ji, le amɛnyinyi ko eyi wanawomɛ, lé ŋusuwo kodo nyɔnuwotasɔwɛmɛ, yi yewo sɔ egbe ɖo eju nɔ nɔnɔmɛ, ŋukɔyiyi, nɔ agbemɛnɔnɔ a nyɔ nɔ amɛ kpu, nɔ agbetɔ a kpɔ vovo a wa enu ci yi drwi,Sɔsó ejuwo kodo wowo kplekplegbɛ gbesosomɛ, nɔ wo a sɔ na bubu agbetɔ, a mi dàdà le eyi cɛwo ji nɔ agbetɔ a vo fàfà,Sɔsó dandandanmɛ ɔ, gbɔhwe agbe tɔwo a wa do egbèfan lɔ ji ɔ, wo ɖo a ɖó susu ɖekɛ do acɛ kodo vovokpɔkpɔ lɔ wo ji.EYITAƉOBƆBƆGAN ƉE EGBEFAN CƐ sɔso acɛ agbetɔtɔwo ŋu;Egbefanɖeɖe cɛ yi nyi ejukɔnwo, pleŋu dɔ, yi wo a wa nɔ, yi amɛshyamɛ kodo wowo bɔbɔwo a ɖo nɔ eŋukuvi, a tekpɔ, sɔto enukplankplan ko eŋununyanya gomɛ, a tekpɔ nɔ amɛbubu ko vovokpɔkpɔ a yi amɛshyamɛ kodo wowo bɔbɔwo a ɖo nɔ eŋukuvi, a tekpɔ, sɔto enu kplankplan ko eŋununyanya gomɛ, a tekpɔ nɔ amɛbubu ko vovokpɔkpɔ a yi ŋuko keŋu nɔ, le blɛwublɛwumɛ ɔ, edɔ lɔwo a nyi wawa le ejukplekple lɔwo mɛ, nɔ wo a zan wo nyɔnɔnwitɔ le amɛ ciwo yi do kple kplegbɛ lɔwo xwe kodo amɛ ciwo yi wo sɔ do alɔmɛ nɔ wo nɔ́ wo a kpa acɛ nɔ wo.Agbetɔwo pleŋu vanɔ gbɛmɛ ko vovoɖeka gbeswɛgbeswɛ, sɔto amɛnyinyi ko acɛwo gomɛ; wo xɔnɔ susunywin ko jimɛnywi so esexwe. Wo ɖo a wɛ nɔvi ɖaɖa wowo nɔnɔwo gbɔ.Amɛɖekpokpwi ɖo a kpɔ nyɔna le acɛ ko vovo ciwo yi le egbe fanɖeɖe cɛ lɔ mɛ. Amɛɖe de ɖo egbe a mɔ akɔ, gbaza, ŋusukonyɔnunyinyimɛ, egbe, sɛ̀nsɛ̀n, politikinyɔ alo enyɔbuɖewo ci yi kan agbetɔ, dɔkun, jijixwe alo enyɔ alɔkpabuɖe yi a na yi agbetɔ da kpɔ nɛnɛhan nyɔna.Sɔ́ zeto yɛnu ɔ, wo de ɖo egbe a zɔndo politikise alo jejeshi le xixemɛ nɔ eju amɛɖeétɔ nu a ɖe eju lɔ do akpo. Nɔ eju cimɛ amɛlo so xɔ ablɔɖe can e le ejubuugɔnmɛ can, ɖe le yiɖekishi can alo ɖe ɖo egbe a zan yiɖeki le ci e drwi nɛnɛ can ɔ wo ɖe ɖo egbe a ɖidoakpo.Amɛɖekpokpwi ɖo nɔ agbenɔnɔ le vovokpɔkpɔ ko kandoji amɛnutɔtɔ mɛ.Amɛɖe ɖe ɖo egbe a sɔ ehalɔ wa ahwashi alo kannumɔ; agbetɔ a sɔ wa ahwashi alo kannumɔ le alɔɖekpo kpwinu nyi ese.Wo ɖe ɖo a ɖe efun nɔ agbetɔ, kpɔ wo ɖa do aya nɔ agbetɔ, a wa xomɛvevenu, elannu alo enuɖèagbetɔkpɔtɔ nuwo kodo mɛɖekpokpwi.Amɛɖeka ɖo egbe a nya le afiɖekpokpwi mɔ agbetɔnyinyi yeetɔ ɖo acɛ kodo ese ciwo wo ɖo a nyi.Le ese nukɔ ɔ, agbetɔwo pleŋu nyi enuɖekɛ, é le gbeswɛgbeswɛ; wo ɖo egbe nɔ cɔndoji alo nyɔna esetɔwo gbeswɛgbeswɛ. Wo pleŋu ɖo egbe nɔ cɔndoji ɖekɛŋumɛ egacìmɛ yi wo ɖeɖeɔ voklan do enumowɛ a sɔ gban egbefanɖeɖe cɛ lɔ kodo wanaɖekpokpwi ci a na yi wo a gbin.Agbetɔɖekpokpwi ɖo egbe a je ehwɛ le kojoɖoxu eyijumɛtɔ ci gbɔ a je ehwɛ le dru nɔ wo gban acɛ alɔmajeŋu ciwo ese gangan alo ese gbaliɖekpokpwi ni wo.Wo ɖe ɖo egbe ci a le amɛ gbali gbali enuɖemawamawa, akpaŋu sɛnsɛntɔ a sɔ do egamɛ alo a do ese a sɔ nyi ti le eyijumɛ.Agbetɔɖekpokpwi ɖo acɛ, le egbe sɔswɛ koŋu mɛ yi enyɔ ci nu ɔ yi e le ɔ, wo a si ni shigbe le wo a se amɛbuwotɔ nɛnɛ, le ahwamɛ le kojoɖotɔ ciwo ji wo ɖa ʒin, yi wo a nɔ enyɔji, wo ɖa nɔ agbetɔji. Le eganɔmɛ ɔ, kojoɖotɔlɔ a nu acɛ kodo esekɔnyinyi eyitɔwo ni alo adodwi ci le enyɔ vwin ciyi byɔ etodɔndɔn ciwo yi wo ɖoɖo ɔ ni.Nɔ wo ɖo enyɔvwin ciwo byɔ etodɔndɔn nɔ amɛɖe ɔ, gbɔxwe ese a xo mɛlɔɔ, kojoɖotɔwo ɖo a ɖefyɔ le ahwamɛ, le esemɔnu mɔ nɛnɛhamɛ ɔ, yɛ wa enyɔvwin ci yi byɔ etodɔndɔn nyawo, maɖefyɔ godu ɔ, wo ɖe ɖo egbe a mɔ mɛlɔ wa nɛnɛhamɛɛ nu. Le kojo lɔ ɖoxu ɔ, wo ɖo a tekpɔ a hwlingan le ese nyikɔmɛ gbɔxwe a glo.Wo ɖe ɖo egbe a sɔ ese xo amɛɖe nɔ enyɔ alo enumaɖoeŋi ci yi ese eju lɔ tɔ alo ese ejuwo pleŋutɔ ɖe gbe le hwecinu wo wa enu lɔ. Nɛnɛke ɔ, ese ɖe xo enuvwin ci yi byɔ etodɔndɔn ɖeɔ, ese hunnɔ yi wo a sɔ xo amɛci yi je agɔ lɔ le hwenɔnunɛ; wo ɖa dɔn eto nɔ amɛlɔ wugan eto ci ese hwenɔnutɔ lɔ byɔ.Wo ɖe ɖo a sɔ tafutafu a yi je amɛbunyɔmɛ a sɔ xoɖyi yi ko eyi mɛwo, eyi nuwo nɛnɛke ɔ, ganwuamɛtɔ ɖe de ɖo àcɛ aʒin amɛbu wenawo ji a hlɛn, yi a gbe sɔ gble nyikɔ ni; ese lɔ, gbe nɛnɛ wanawo.Amɛɖe kpokpwi ɖo acɛ vo, a dyi sa a yi afi ci yi drwi; nɛnɛke yi e ɖo acɛ a ɖo nɔxu le eju ɖe kpokpwi mɛ.Amɛɖe kpokpwi ɖo acɛ a to le eju ɖe kpokpwi mɛ: e senŋ to le eyi ntɔ jumɛ a yi kaka a gbe trɔ gbɔ va mɛ fafɛɖe.Nɔ eganwuamɛcɛkpatɔwo je egamɛ nɔ amɛɖe ɔ, nɔ amɛ lɔ a sɔ senŋu a hwlɛn eyi ta ɔ, e ɖogbe a byɔ bexu eju ɖe kpokpwi yi eju lɔ ɖo a xwɛ fafa ɖe.Nɔ amɛɖe je esenu mɛ nyao ɔ, acɛ ejukɔnwo pleŋutɔ ciɖe de nagbe be yi le shito a yi eju bu mɛ.Amɛɖe kpokpwi ɖo a nyí ejuɖekamɛvi.Eganwuamɛcɛkpatɔ ɖe de ɖo acɛ yi a gbe nɔ eyi jumɛtɔ ɖe be yi da gbe nyi yewo jumɛvi; nɛnɛke de ɖo acɛ yi a gbe ni be yi ŋu gbe sɔ eju bu a trɔ eju hɔn mɛ vi.Le asuɖeɖe alo nyɔnuɖeɖe gamɛ ɔ, ɖekajɛ ko cugbejɛ ciwo yi nyi akɔbunɔwo, ejubujubumɛtɔwo alo sɛnsɛn ebuebu mɛ tɔ wo ɔ, wo sɛnŋ ɖe wo nɔnɔ wo, yi a sɔ egbe ɖo eju a gbaku. Acɛ ɖeka nmɛ yi wo ɖo le enushyanumɛ so ɖeɖe hwenu kaka va sɔ yi wo ɖekiwo gbegbe hwenu.Amɛ ciwo yi jiji a ɖe wo nɔnɔwo ɔ, wo vi ɖo a na egbeta ɖekaŋumɛ gbɔhwe eju a nya be wo ɖe wo nɔnɔwo nyao.Wõ jitɔwo yi nyi ŋuklɛn alo esha ci yi a le nkɔ nɔ wo: nɛnɛke yi wo ɖo a nyi kuku le eta nɔ wo nɛ.Amɛ ɖeka kpaŋ yɔ a, alo e le egbɛbɔbɔmɛ yɔ ɔ, e ɖo acɛ do eyi ntɔ nuji.Acɛ ɖe kpokpwi de ɖo a xɔ amɛŋutɔnu leshi ko akpasɛnsɛn.Amɛɖe kpokpwi ɖo acɛ a vo le enu ci yi druii le eyi tamɛ, ejimɛ ko sɛ̀nsɛ̀n kpaxwe; e sɛnŋu gbé ɖɔli sɛ̀nsɛ̀n kodo eyi susu lɔ wo, alo a ɖe wo to nɔ eju a jeshi; e sɛnnu like nɔ sɛnsɛn ko susu lɔwo a dɔn amɛwo bɔ do eyi ɖeki ŋu sɔ to nukɔyiyi le enukplankplan enuwawa, kodo sɛnsɛn alo sɛnsɛnwanawo pleŋu ŋu.Agbetɔ ɖekpokpwi ɖo acɛ a vo le eyi susu alo eyi tamɛbubumɛ; e ɖo acɛ a vo a nu enyɔ ci yi le susumɛ ni nɔ eju a se; e ɖo acɛ a ji gɔnmɛ nɔ enuwo ko enyɔwo, a to emɔwo keŋukeŋu ji a drá wo nɔ xìxè kòŋunɛ alo ejuwo kpu a se; enuɖe kpokpwi ɖe ɖo a doŋuklɛn alo vɔnvɔn ni.Agbetɔ ɖekpokpwi ɖo acɛ a vo le bɔbɔwawa kodo egbɛ ci yi gbe ahwawawanyɔwo gbɔ.Wo de ɖo a sɔ eganwuamɛ a sɔ lɔn amɛ do ehabɔbɔɖemɛ.Amɛɖe kpokpwi ɖo a sɔ eyi fɔ cute a kpankɔn le eyi ju ŋukɔyiyi wanawo mɛ, alo a nagbe nɔ amɛbu a wɛ.Sɔ to edɔwa gɔmɛ ɔ, amɛwo pleŋ ɖo a kpɔ texwe gbeswɛgbeswɛ.Ejukɔnwo drodro ɔ, eyi a nyi esha le ŋukɔ nɔ ejuwomɛcɛkpakpa. Eyi ji yi wo ɖo a zɔn nɔ nɔ akɔdadawo do jɔjwɛ ji gamɛgamɛ.Ameɖekpokpwi le egbɛmɛ ɖo a vo faa a kpɔ nyɔna sɔso alɔdowomɛ, alɔdo hɔnwo a na yi a kpɔ vivivi le acɛ ciyi kan dɔkunmɔwo, agbetɔ eŋunuyanya ciwo de ɖo a hwedo amɛ, yi a na ŋukɔyiyi nɔ amɛnyinyi le hlɔn hlɔn eju ɖekaɖeka ko wowoxlɔwawamɛ. Nɛnɛhamɛ hlɔnhlɔn ko exlɔwawa kan dɔkun eju ɖekaɖekatɔ.Amɛɖe kpokpwi ɖo a wa edɔ ci yi je kodi le jumɛ, yi a kpɔ nyɔna ciwo yi le edɔ lɔ wawamɛ.Evototo ɖekpokpwi de ɖo a nɔ ehocucumɛ nɔ edɔ ɖekamuwatɔwo.Edɔfɛncu ɔ, e ɖo a sun edɔwatɔ ko eyi xomuwo, vɔ nɔ da sunɔ, wana bu ɖewo ɖo a le e jumɛ a sɔ na wo vovo.Edɔwatɔ ɖekpokpwi ɖegbe a ɖo edɔwatɔwobɔbɔ ci yi drwi mɛ a sɛn ŋu a gbe nɔ amɛtafu.Edɔwato ɖekpokpwi ɖo a ɖó gbɔngbɔn hwenu a sɔ vo, edɔwagamɛwo ɖo a nyi dredremɛ. Le exwekpegbɔnjwiin eyi tɔwo mɛ ɔ, wo ɖo a cu nɔ efɛn ni.Amɛɖe kpokpwi ɖo a ɖo enu ci yi a sɔ kpɔ eyi ko eyi xomuwoji sɔto lanmɛsɛn, enuɖuɖu, acɔɖɔɖɔ, xɔmɛnɔnɔ, dotoxweyiyi ko alɔdoamɛjudɔwaxu ciwo a na yi wo a vo; wo ɖo a nɔ godu ni le edɔmakpɔwa gamɛ, edɔlehwenu, le ekpoxɔmɛ, nyɔxomɛ, nɛnɛke le enuwanu ciwo yi de so eyiŋutɔ drodro ŋu wo hwenu.Alɔdu ɖe ɖo a li nɔ evijitɔwo ko wo vi. Evi ci yi asu ko ashi ji ji ko ci yi wo ji le gbanji wo ɔ, wo sɔ enu le ejumɛ, yi evototo ɖe de ɖo a nɔ wo mɛ.Amɛɖe kpokpwi ɖo a yi sukulu a xɔ enunyanya gbaligbali, e glo ka ka can ɔ, a xɔ enunyanya gɔnmɛtɔ dandandan. Alɔnudɔ kplanxu sukulu wo ɖo a ni nɔ amɛ kpu. Sukuluganwo ɔ, wo ɖo a hun wo nɔ amɛ ciwo ŋununyanya je àbà hɔn mɛ nɔ.Sukulu ɖo a na wo a nyaŋunu sɔ to agbetɔbubu gomɛ. E ɖo a na yi wo a nya be enusɔkeamɛ, exlɔwawa le ejuwo glamɛ akɔwo alo sɛnsɛn wo gblamɛ kodo ejuwokplekplegbɛ nuwanawo ci wo a na yi vovo a nɔ gbɛmɛ, enu hɔnwo ɔ, enu vevi yi wo nyi.Kplankplan ciha ŋumɛ yi ɖeviwo a xɔ ɔ, e ɖo a nyi wo jitɔwo nyɔ.Agbetɔɖekpokpwi ɖo a vo a wa emumumunuwo kodo eyitɔwo, akpɔ jìjɔ̀le aɖaŋuɖoɖodɔwo gbɔ, keŋu a nɔ waxu nɔ ŋukɔyiyi sɔto enudwi kuku gomɛ kodo wanywi ciwo yi a to le mɛ.Amɛɖekpokpwi ci yi nyi edɔɖewatɔ ɖogbe a hwlɛn wananywi ciwo yi to le eyi nudwikuku gomɛ, eyi ɖaŋuɖoɖowema ko eyi ɖaŋu gomɛ.Ameɖekpokpwi ɖogbe a byɔ be hannyahannya ŋugbe nɔ ejumɛ, nɔ wo a zɔn do acɛ kodo vovokpɔkpɔ ciwo yi zé le gbefanɖeɖe cɛmɛ, sɔso agbetɔnɔnɔmɛ gbe sɔso ejukɔnwonɔnɔmɛ.Amɛɖekpokpwi ɖo a wa edɔ nɔ eyiju cimɛ yi eyi nɔnɔmɛ alo eyigbetɔnyinyimɛ a to le, le vovokpɔkpɔ kodo ŋukɔyiyi adodwi gomɛ.Le eyicɛ kodo eyivovokpɔkpɔzanzanmɛ ɔ, ese ɖowo yi a gbe enyɔ nɔ amɛ nɔ wo a sɔ jeshi amɛbucɛwo kodo eyi vovokpɔkpɔwo gbɔhwe a sɔ kpɔ emɔ a dra enu do le wana gomɛ, le hannyahannya ma do dó acɛkpakpamɛ kodo vovo gbaja le eju ci yi ya nɔ eyiɖekishi.Tretregbeɖi, wo de ɖo egbe a zɔn acɛ cɛwo kodo vovokpɔkpɔ cɛwo to amɛbuɖewo ciwo de nyi afɔɖoxuwo nɔ ƉEKAWAWAGBƐ EJUKƆNWOTƆ.Ejuɖekpokpwi, ehabɔbɔɖekpokpwi, amɛɖekpokpwi de ɖo egbe a sɔ Egbe fanɖeɖe cɛ a sɔ wa enubaɖaɖe alo a sɔ wa kanlindɔɖe shigbe a sɔ gbe be agbetɔwo da zan acɛ ko vovokpɔkpɔ ciwo yi ze le wemacɛmɛ.Go ntse jalo gore kamogelo ya tlhago ya seriti le tekatekano le ditshwanelo tse di sa amologanngweng tsa ditokololo tsotlhe tsa losika lwa motho ke motheo wa kgololosego, bosiamisi le kagiso mo lefatseng.Go ntse jalo gore go itlhokomolosa le go nyatsa ditshwanelo tsa botho go tlhotse ditiragalo tsa bolalome tse di šsakgaditseng maikutlo a batho mo tshimologong ya lefatshe le mo go lona batho ba itumelelang kgololosego ya go bua le tumedi, le kgololosego mo go boifeng le go eletseng, di goeleditswe jaaka dikeletso tse di kwa godimo tsa batho botlhe.Go ntse jalo gore go botlhokwa, fa motho a sa patelesege go tsaya tsela esele, jaaka ona mokgwa wa bofelo, go ema kgatlhanong le bagagapa le kgatelelo, gore ditshwanelo tsa botho di sirelediwe ke puso ya molao.Go ntse jalo gore go botlhokwa go tsweletsa kgolo ya dikgalologano tsa botsalano fa gare ga ditšhaba.Go ntse jalo gore Ditšhaba Kopano ka Lokwalo lo, ba tiiseditse tumelo ya bona mo motheong wa ditshwanelo tsa botho, mo seriting le botlhokwa jwa botho jwa motho le mo tekatekanong ya ditshwanelo tsa banna le basadi, mme ba ikemiseditse go tsweletsa kgatelopele mo matshelong a batho le maemo a a botoka a botshelo mo kgololosegong e e anameng.Go ntse jalo gore Dinaga tse e leng Ditokololo di ineetse ka tirisanommogo le Ditšhaba Kopano go fitlhelela tsweletso ya tlotlo le tshegetso ya boditšhabatšhaba ya ditshwanelo tsa botho le metheo ya dikgololosego.Go ntse jalo gore go a tlhaloganyesega gore ditshwanelo le dikgololosego tse, di botlhokwa thata mo tiragatsong ya bojotlhe ya maineelo a.JAANONG KA JALO,Kokoano KakaretsoE goeletsa Maipolelo a, a Boditšhabatšhaba a Ditshwanelo tsa Botho jaaka selekanyo sa phitlhelelo sa gale mo bathong botlhe le mo ditšhabeng tsotlhe, go fitlhelela fa motho mongwe le mongwe le sethwe sengwe le sengwe sa loago, ka go tsaya Maipolelo a tsia, di tla kgaratlhelang ka go ruta le kgodiso go tsweletsa tlotlo ya ditshwanelo le dikgololosego tse, le ka dikgato dingwe tsa tswelelopelo mo setšhabeng le ditšhabatšhabeng, go boloka kamogelo le tshegetso ya boditšhabatšhaba le tiragatso ya tsona, mo sebeding sa batho ba e leng Maloko a Dinaga ka boona le mo bathong ba dikgaolo tse di welang mo taolong ya bona.Batho botlhe ba tsetswe ba gololosegile le go lekalekana ka seriti le ditshwanelo. Ba abetswe go akanya le maikutlo, mme ba tshwanetse go direlana ka mowa wa bokaulengwe.Mongwe le mongwe o na le tetla mo ditshwanelong le mo dikgololosegong tsotlhe tse di tlhagisitsweng mo Maipolelong a, kwa ntle ga pharologanyo epe, jaaka ya semorafe, mmala, bong, puo, tumelo, sepolotiki kgotsa, kakanyo esele, boagi kgotsa tlhago ya lotso, thoto, botsalo, kgotsa boemo bongwe.Gape, ga go pharologanyo epe e e tla dirwang ka ntlha ya boemo ba sepolitiki, ba bolaodi kgotsa ba boditšhabatšhaba ba naga kgotsa kgaolo e motho a tswang kwa go yona, go sa kgathalesege gore a e ikemetse, e abilwe, ga e ipuse kgotsa e mo tekanyetsong nngwe ya boipuso.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya botshelo, boithatelo le tshireletsego ya botho.Ga go ope yo o tla tshwarwang mo bokgobeng kgotsa botlhankeng; bokgoba le kgwebo ka makgoba di tla ilediwa mo mekgweng yotlhe ya tsona.Ga go ope yo o tla bogisiwang kgotsa go sotlwa ka mokgwa o e seng wa setho kgotsa go tsholwa kgotsa go otlhaiwa ka mokgwa o o nyenyefatsang.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo go amogelwa gongwe le gongwe jaaka motho fa pele ga molao.Botlhe ba a lekana fa pele ga molao mme ba na le tetla kwa ntle ga tlhotlhololo go tshireletsego e e lekanang ya molao. Botlhe ba na le tetla e e lekanang ya tshireletsego kgatlhanong le tlhotlhololo nngwe le nngwe e e leng kgatlhanong le Maipolelo a, le kgatlhanong le thotloetso ya tlhotlhololo yo mothale o o ntseng jalo.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya tshiamelo e e tletseng ya kgotlakatlholo ya bosetšhaba e e nang le bokgoni ka ntlha ya ditiro tse di kgatlhanong le ditshwanelo tsa motheo tse a di neilweng ke moloatheo kgotsa ke molao.Ga go ope yo o ka tshwarwang, a tlhatlhelwa kgotsa a kobiwa ntle le lebaka le le utlwalang.Mongwe le mongwe o na le tekatekano e e tletseng ya tsheko e e siameng ya botlhe e e tsamaisiwang ke kgotlakatlholo e e ikemetseng le e e sa tlhotlhololeng mo go thlotlhomiseng ga ditshwanelo le ditlamego tsa gagwe kgotsa kotlhao nngwe le nngwe ya bosenyi kgatlhanong nae.Mongwe le mongwe yo o bonwang molato wa tlolamolao o na le tshwanelo ya go tsewa a se molato go fitlhelela a bonwa molato go ya ka fa molaong mo kgotlatshekelong ya botlhe e mo go yona a ntseng le ditsholofetso tse di maleba le go itshireletsa ga gagwe.Ga go na ope yo o tla bonwang molato wa tlolomolao nngwe le nngwe ka ntlha ya tiro nngwe kgotsa tlogelo nngwe e e neng e se tlolomolao, mo molaong wa bosetšhaba kgotsa wa boditšhabatšhaba, ka nako e e neng e dirwa. Le gona kotlhao e e bokete ga e ne e dirwa, go na le e e maleba e e neng e ka dirwa ka nako e tlolomolao e neng e dirwa.Ga go na ope yo go tla sunngwang nko ntle le molao mo sephiring, lelapeng, ntlong kgotsa makwalo a gagwe kgotsa tlhaselo yo tlotlo le serodumo sa gagwe. Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya tshireletso ya molao kgatlhanong le tsunyonko le ditlhaselo tsa mothale o ntseng jalo.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya motsamao le bonno me melelwaneng yo naga nngwe le nngwe.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go tswa mo nageng nngwe le nngwe, go akaretsa le ya gaabo, le go boela kwa nageng ya gaabo.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go batla le go itumelela botshabi ba go sekisiwa kwa dinageng tse dingwe.Tshwanelo e, ga e ne e diragadiwa mo mabakeng a ditshekiso tse di leng le melato e e seng ya sepolitiki kgotsa go tswa mo ditirong tse di leng kgatlhanong le maikaelelo le meono ya Ditšhaba Kopano.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya boagi.Ga go ope yo o tla iletswang ntle le lebaka boagi jwa gagwe kgotsa go iletswa tshwanelo ya go fetola boagi jwa gagwe.Banna le basadi ba dingwaga tse di lekanang, kwa ntle le tekanyetso epe e e mabapi le bomorafe, boagi kgotsa tumelo ba na le tetla ya go nyala le go aga lelapa. Ba na le tetla ya ditshwanelo tse di lekanang mabapi le tsa lenyalo, mo lenyalong le mo phatlalalong ya lona.Go tla tsenwa fela mo nyalanong ka tetla e e gololosegileng le e e tletseng ya bobedi jo bo ikaelelang go nyalana.Lelapa ke bongwefela jwa setlhopha jwa tlhago le motheo wa loago mme le na le tetla ya tshireletso ya baagi le Puso.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go nna le thoto a le nosi kgotsa a e tlhakanetse le ba bangwe.Ga go ope yo o tla tseelwang thoto ntle le lebaka.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya kakanyo, maikutlo le bodumedi, tshwanelo e, e akaretsa kgololosego ya go fetola bodumedi kgotsa tumelo ya gagwe, le kgololosego, ya fa a le nosi kgotsa mo kgobokanong le ba bangwe le mo phatlalatseng kgotsa mo sephiring, go tsweletsa bodumedi kgotsa tumelo ya gagwe ka thuto, tiragatso, kobamelo le tshegetso.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya mogopolo le tlhagiso‐maikutlo. Tshwanelo e, e akaretsa kgololosego ya go nna le mogopolo ntle le tshunyonko, le go batla, go amogela le go fetisa tshedimosetso le dikakanyo ka bophasalatsi bongwe le bongwe, go sa kgathalelwe melelwane.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya kokoano ya kagiso le kgolagano.Ga go ope yo o ka patelediwang go nna leloko la mokgatlho.Mongwe le mongwe o na le tswhanelo ya go nna le seabe mo mmusong wa naga ya gaabo, ka tlhamalalo kgotsa ka baemedi ba ba itlhophetsweng ka kgololosego.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya phitlhelelo e e lekalekanang go ditirelo tsa puso mo nageng ya gaabo.Thato ya batho ke ona motheo wa bothati jwa puso; se, se tla tlhagisiwa ka ditlhopho tsa nako le nako tsa boammaaruri, tse di tla bong e le tsa boditshabatshaba mme di tla tshwarwa ka boutu ya sephiri kgotsa ka dithulaganyo dingwe tse di lekalekanang le tse di gololosegileng tsa go bouta.Mongwe le mongwe jaaka tokololo ya baagi, o na le tshwanelo ya tshireletso ya baagi mme o na le tetla ya temogo ka maiteko a bosetšhaba le tirisanommogo ya boditšhabatšhaba le go ya ka thulaganyo le metswedi ya Naga nngwe le nngwe, ya ditshwanelo tse di sa amologanngweng tsa ekonomi, boagi le setso mo seriting sa gagwe le kgolo e e gololosegileng ya botho jwa gagwe.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go dira, mo go itlhopheleng go go gololosegileng ga bothapi, gmaemo a a botoka le a bosiami a tiro le go sirelediwa kgatlhanong le botlhokatiro.Mongwe le mongwe, ntle le tlhotlhololo epe, o na le tshwanelo ya tuelo e e lekalekanang le tiro.Mongwe le mongwe yo o dirang o na le tshwanelo ya moputso siameng le o o tshwanetseng, o o mo netefaletsang mmogo le ba lelapa la gagwe botshelo jo bo tshwaneleng seriti sa botho, le go okediwa, fa go tlhokega, ka mekgwa ya tshireletso ya baagi.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo go bopa le go nna leloko la mokgatlho wa badiri go sireletsa dikgatlhego tsa gagwe.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go ikhutsa le go phuthologa, go akarediwa diura tse di lekanyeditsweng tsa go dira le malatsi a a duelelwang a khunologo mo motlheng mongwe.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo go maemo a botshelo a a lekaneng pholo le boitekanelo jwa gagwe le ba lelapa la gagwe, go akarediwa dijo, diaparo, ntlo le tlamelo ya melemo le ditirelo tsa baagi tse di botlhokwa, le tshwanelo ya tshireletsego mo lebakeng la go sa thapiwe, bolwetse, kgolafalo, botlhologadi, botsofe kgotsa go tlhoka go itsetsepela mo mabakeng a a seng mo taolong ya gagwe.Bosadi le bongwana bo na le tetla ya tlhokomelo e e kgethegileng le thuso. Bana botlhe, ba tsetswe mo lenyalong kgotsa kwa ntle ga lenyalo, ba tla itumelela tshireletso ya loago e e tshwanang.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya thuto. Thuto e tla nna e e sa duelelweng, bonnye mo dikgatong tsa tshimologo le tsa motheo. Thuto ya Tshimologo e tla nna ya pataletso. Thuto ya Thekenikale le ya phorofešene e tla tlamelwa ka kakaretso, mme thuto e e kwa godimo e tla tlamelwa ka go lekalekana go botlhe go ya ka tlhokego.Thuto e tla lebisiwa mo kgodisong e e tletseng ya botho jwa motho, le mo go tiiseng tlotlo ya ditshwanelo tsa botho le metheo ya dikgololosego. E tla tsweletsa go tlhaloganya, go itshokelana le botsalano mo ditšhabeng tsotlhe, ditlhopa tsa semorafe kgotsa tsa bodumedi, mme e tla tsweletsa ditiro tsa Ditšhaba Kopano tsa go tshegetsa kagiso.Batsadi ba na le tshwanelo ya pele ya go tlhopa mofuta wa thuto o o tla newang bana ba bone.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go nna le seabe ka kgololosego mmo botshelong jwa setso jwa baagi, go itumelela botaki le go refosanya tswelelo ya bonetetsi le maungo a bona.Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya tshireletso ya dikgatlhego tsa botho le dithoto go tswa dikungweng tsa bonetetsi, bokwadi kgotsa botaki tse e leng mokwadi wa tsona.Mongwe le mongwe o na le tetla go tolamo ya loago le ya boditšhabatšhaba e mo go yona ditshwanelo le dikgololosego tse di tlhagisitweng mo Maipulelong a di ka diragadiwang ka batlalo.Mongwe le mogwe o na le ditiro mo baaging tse ena ka nosi a nang le bokgoni jo bo tletseng jwa kgolo ya botho jwa gagwe.Mo go diragatseng ditshwanelo le dikgololosego tsa gagwe, mongwe le mongwe o tla laolwa fela ke ditekanyetso jaaka go tlhomamisiwa ke molao mo mabakeng fela a go sireletsa kamogelo le tlotlo ya ditshwanelo le dikgololosego tsa ba bangwe le tsa go fitlhelela ditlhokego tse di siameng tsa botho, tolamo go botlhe le boitekanelo ka kakaretso mo loagong lwa temokerasi.Ditshwanelo le dikgololosego tse ga di ne di diragatswa ka mokgwa o sele kgatlhanong le maikaelelo le meono ya Ditšhaba Kopano.Ga go sepe mo Maipolelong a, se se tshwanetseng go ranolwa jaaka se se kaeleng Naga nngwe le nngwe, setlhopa kgotsa motho tshwanelo nngwe go nna mo tiragatsong ya tiro nngwe kgotsa go dira tiro nngwe e maikaelelo a yona e leng go senya nngwe ya ditshwanelo le dikgololosego tse di tlhagisitsweng mo.10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1948Ἐπειδὴ ἡ ἀναγνώριση τῆς ἀξιοπρέπειας, ποὺ εἶναι σύμφυτη σὲ ὅλα τὰ μέλη τῆς ἀνθρώπινης οἰκογένειας, καθὼς καὶ τῶν ἴσων καὶ ἀναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους ἀποτελεῖ τὸ θεμέλιο τῆς ἐλευθερίας, τῆς δικαιοσύνης καὶ τῆς εἰρήνης στὸν κόσμο.Ἐπειδὴ ἡ παραγνώριση καὶ ἡ περιφρόνηση τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου ὁδήγησαν σὲ πράξεις βαρβαρότητας, ποὺ ἐξεγείρουν τὴν ἀνθρώπινη συνείδηση, καὶ ἡ προοπτικὴ ἑνὸς κόσμου ὅπου οἱ ἄνθρωποι θὰ εἶναι ἐλεύθεροι νὰ μιλοῦν καὶ νὰ πιστεύουν, λυτρωμένοι ἀπὸ τὸν τρόμο καὶ τὴν ἀθλιότητα, ἔχει διακηρυχθεῖ ὡς ἡ πιὸ ὑψηλὴ ἐπιδίωξη τοῦ ἀνθρώπου.Ἐπειδὴ ἔχει οὐσιαστικὴ σημασία νὰ προστατεύονται τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα ἀπὸ ἕνα καθεστὼς δικαίου, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴν ἀναγκάζεται νὰ προσφεύγει, ὡς ἔσχατο καταφύγιο, στὴν ἐξέγερση κατὰ τῆς τυραννίας καὶ τῆς καταπίεσης.Ἐπειδὴ ἔχει οὐσιαστικὴ σημασία νὰ ἐνθαρρύνεται ἡ ἀνάπτυξη φιλικῶν σχέσεων ἀνάμεσα στὰ ἔθνη.Ἐπειδή, μὲ τὸν καταστατικὸ Χάρτη, οἱ λαοὶ τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν διακήρυξαν καὶ πάλι τὴν πίστη τους στὰ θεμελιακὰ δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου, στήν ἀξιοπρέπεια καὶ τὴν ἀξία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας, στὴν ἰσότητα δικαιωμάτων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, καὶ διακήρυξαν πὼς εἶναι ἀποφασισμένοι νὰ συντελέσουν στὴν κοινωνικὴ πρόοδο καὶ νὰ δημιουργήσουν καλύτερες συνθῆκες ζωῆς στὰ πλαίσια μιᾶς εὐρύτερης ἐλευθερίας.Ἐπειδὴ τὰ κράτη μέλη ἀνέλαβαν τὴν ὑποχρέωση νὰ ἐξασφαλίσουν, σὲ συνεργασία μὲ τὸν Ὀργανισμὸ τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν, τὸν ἀποτελεσματικὸ σεβασμὸ τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῶν θεμελιακῶν ἐλευθεριῶν σὲ ὅλο τὸν κόσμο.Ἐπειδὴ ἡ ταυτότητα ἀντιλήψεων ὡς πρὸς τὰ δικαιώματα καὶ τὶς ἐλευθερίες αὐτὲς ἔχει ἐξαιρετικὴ σημασία γιὰ νὰ ἐκπληρωθεῖ πέρα ὣς πέρα αὐτὴ ἡ ὑποχρέωση,Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΔιακηρύσσει ὅτι ἡ παρούσα Οἰκουμενικὴ Διακήρυξη τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου ἀποτελεῖ τὸ κοινὸ ἰδανικὸ στὸ ὁποῖο πρέπει νὰ κατατείνουν ὅλοι οἱ λαοὶ καὶ ὅλα τὰ ἔθνη, ἔτσι ὥστε κάθε ἄτομο καὶ κάθε ὄργανο τῆς κοινωνίας, μὲ τὴν Διακήρυξη αὐτὴ διαρκῶς στὴν σκέψη, νὰ καταβάλλει, μὲ τὴν διδασκαλία καὶ τὴν παιδεία, κάθε προσπάθεια γιὰ νὰ ἀναπτυχθεῖ ὁ σεβασμὸς τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν ἐλευθεριῶν αὐτῶν, καὶ νὰ ἐξασφαλιστεῖ προοδευτικά, μὲ ἐσωτερικὰ καὶ διεθνῆ μέσα, ἡ παγκόσμια καὶ ἀποτελεσματικὴ ἐφαρμογή τους, τόσο ἀνάμεσα στοὺς λαοὺς τῶν ἰδίων τῶν κρατῶν μελῶν ὅσο καὶ ἀνάμεσα στοὺς πληθυσμοὺς χωρῶν ποὺ βρίσκονται στὴν δικαιοδοσία τους.Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γεννιοῦνται ἐλεύθεροι καὶ ἴσοι στὴν ἀξιοπρέπεια καὶ τὰ δικαιώματα. Εἶναι προικισμένοι μὲ λογικὴ καὶ συνείδηση, καὶ ὀφείλουν νὰ συμπεριφέρονται μεταξύ τους μὲ πνεῦμα ἀδελφοσύνης.Κάθε ἄνθρωπος δικαιοῦται νὰ ἐπικαλεῖται ὅλα τὰ δικαιώματα καὶ ὅλες τὶς ἐλευθερίες ποὺ προκηρύσσει ἡ παρούσα Διακήρυξη, χωρὶς καμία ἀπολύτως διάκριση, εἰδικότερα ὡς πρὸς τὴν φυλή, τὸ χρῶμα, τὸ φῦλο, τὴν γλώσσα, τὶς θρησκεῖες, τὶς πολιτικὲς ἢ ὁποιεσδήποτε ἄλλες πεποιθήσεις, τὴν ἐθνικὴ ἢ κοινωνικὴ καταγωγή, τὴν περιουσία, τὴν γέννηση ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη κατάσταση.Δὲν θὰ μπορεῖ ἀκόμα νὰ γίνεται καμία διάκριση ἐξαιτίας τοῦ πολιτικοῦ, νομικοῦ ἢ διεθνοῦς καθεστῶτος τῆς χώρας ἀπὸ τὴν ὁποία προέρχεται κανείς, εἴτε πρόκειται γιὰ χώρα ἢ ἐδαφικὴ περιοχὴ ἀνεξάρτητη, ὑπὸ κηδεμονία ἢ ὑπεξουσία, ἢ ποὺ βρίσκεται ὑπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλον περιορισμὸ κυριαρχίας.Κάθε ἄτομο ἔχει δικαίωμα στὴν ζωή, τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν προσωπική του ἀσφάλεια.Κανεὶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ζεῖ ὑπὸ καθεστὼς δουλείας, ὁλικῆς ἢ μερικῆς. Ἡ δουλεία καὶ τὸ δουλεμπόριο ὑπὸ ὁποιαδήποτε μορφὴ ἀπαγορεύονται.Κανεὶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ὑποβάλλεται σὲ βασανιστήρια οὔτε σὲ ποινὴ ἢ μεταχείριση σκληρή, ἀπάνθρωπη ἢ ταπεινωτική.Καθένας, ὅπου καὶ ἂν βρίσκεται, ἔχει δικαίωμα στὴν ἀναγνώριση τῆς νομικῆς του προσωπικότητας.Ὅλοι εἶναι ἴσοι ἀπέναντι στὸν νόμο καὶ ἔχουν δικαίωμα σὲ ἴση προστασία τοῦ νόμου, χωρὶς καμία ἀπολύτως διάκριση. Ὅλοι ἔχουν δικαίωμα σὲ ἴση προστασία ἀπὸ κάθε διάκριση ποὺ θὰ παραβίαζε τὴν παρούσα Διακήρυξη καὶ ἀπὸ κάθε πρόκληση γιὰ μιὰ τέτοια δυσμενὴ διάκριση.Καθένας ἔχει δικαίωμα νὰ ἀσκεῖ ἀποτελεσματικὰ ἔνδικα μέσα στὰ ἁρμόδια ἐθνικὰ δικαστήρια κατὰ τῶν πράξεων ποὺ παραβιάζουν τὰ θεμελιακὰ δικαιώματα τὰ ὁποῖα τοῦ ἀναγνωρίζουν τὸ Σύνταγμα καὶ ὁ νόμος.Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ συλλαμβάνεται, νὰ κρατεῖται ἢ νὰ ἐξορίζεται αὐθαίρετα.Καθένας ἔχει δικαίωμα, μὲ πλήρη ἰσότητα, νὰ ἐκδικάζεται ἡ ὑπόθεσή του δίκαια καὶ δημόσια, ἀπὸ δικαστήριο ἀνεξάρτητο καὶ ἀμερόληπτο, ποὺ θὰ ἀποφασίσει εἴτε γιὰ τὰ δικαιώματα καὶ τὶς ὑποχρεώσεις του εἴτε, σὲ περίπτωση ποινικῆς διαδικασίας, γιὰ τὸ βάσιμο τῆς κατηγορίας ποὺ στρέφεται ἐναντίον του.Κάθε κατηγορούμενος γιὰ ποινικὸ ἀδίκημα πρέπει νὰ θεωρεῖται ἀθῶος, ὠσότου διαπιστωθεῖ ἡ ἐνοχή του σύμφωνα μὲ τὸν νόμο, σὲ ποινικὴ δίκη, κατὰ τὴν ὁποία θὰ τοῦ ἔχουν ἐξασφαλιστεῖ ὅλες οἱ ἀπαραίτητες γιὰ τὴν ὑπεράσπισή του ἐγγυήσεις.Κανεὶς δὲν θὰ καταδικάζεται γιὰ πράξεις ἢ παραλείψεις πού, κατὰ τὸν χρόνο ποὺ τελέστηκαν, δὲν συνιστοῦσαν ἀξιόποινο ἀδίκημα κατὰ τὸ ἐσωτερικὸ ἢ τὸ διεθνὲς δίκαιο. Ἐπίσης, δὲν ἐπιβάλλεται ποινὴ βαρύτερη ἀπὸ ἐκείνη ποὺ ἴσχυε κατὰ τὸν χρόνο ποὺ τελέστηκε ἡ ἀξιόποινη πράξη.Κανεὶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ὑποστεῖ αὐθαίρετες ἐπεμβάσεις στὴν ἰδιωτική του ζωή, τὴν οἰκογένεια, τὴν κατοικία ἢ τὴν ἀλληλογραφία του, οὔτε προσβολὲς τῆς τιμῆς καὶ τῆς ὑπόληψής του. Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ τὸν προστατεύουν οἱ νόμοι ἀπὸ ἐπεμβάσεις καὶ προσβολὲς αὐτοῦ τοῦ εἴδους.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ κυκλοφορεῖ ἐλεύθερα καὶ νὰ ἐκλέγει τὸν τόπο τῆς διαμονῆς του στὸ ἐσωτερικὸ ἑνὸς κράτους.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐγκαταλείπει ὁποιαδήποτε χώρα, ἀκόμα καὶ τὴν δική του, καὶ νὰ ἐπιστρέφει σὲ αὐτήν.Κάθε ἄτομο ποὺ καταδιώκεται ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ζητᾶ ἄσυλο καὶ νὰ τοῦ παρέχεται ἄσυλο σὲ ἄλλες χῶρες.Τὸ δικαίωμα αὐτὸ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ ἐπικαλεστεῖ, σὲ περίπτωση δίωξης γιὰ πραγματικὸ ἀδίκημα τοῦ κοινοῦ ποινικοῦ δικαίου ἢ γιὰ ἐνέργειες ἀντίθετες πρὸς τοὺς σκοποὺς καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ ΟΗΕ.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα μιᾶς ἰθαγένειας.Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ στερηθεῖ αὐθαίρετα τὴν ἰθαγένειά του οὔτε τὸ δικαίωμα νὰ ἀλλάξει ἰθαγένεια.Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ θὰ φθάσουν σὲ ἡλικία γάμου, ὁ ἄνδρας καὶ ἡ γυναίκα, χωρὶς κανένα περιορισμὸ ἐξαιτίας τῆς φυλῆς, τῆς ἐθνικότητας ἢ τῆς θρησκείας, ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ παντρεύονται καὶ νὰ ἱδρύουν οἰκογένεια. Καὶ οἱ δύο ἔχουν ἴσα δικαιώματα ὡς πρὸς τὸν γάμο, κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ γάμου καὶ κατὰ τὴν διάλυσή του.Γάμος δὲν μπορεῖ νὰ συναφθεῖ παρὰ μόνο μὲ ἐλεύθερη καὶ πλήρη συναίνεση τῶν μελλονύμφων.Ἡ οἰκογένεια εἶναι τὸ φυσικὸ καὶ τὸ βασικὸ στοιχεῖο τῆς κοινωνίας καὶ ἔχει τὸ δικαίωμα προστασίας ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ τὸ κράτος.Κάθε ἄτομο, μόνο του ἢ μὲ ἄλλους μαζί, ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἰδιοκτησίας.Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ στερηθεῖ αὐθαίρετα τὴν ἰδιοκτησία του.Κάθε ἄτομο ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἐλευθερίας τῆς σκέψης, τῆς συνείδησης καὶ τῆς θρησκείας. Στὸ δικαίωμα αὐτὸ περιλαμβάνεται ἡ ἐλευθερία γιὰ τήν ἀλλαγὴ τῆς θρησκείας ἢ πεποιθήσεων, ὅπως καὶ ἡ ἐλευθερία νὰ ἐκδηλώνει κανεὶς τὴν θρησκεία του ἢ τὶς θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ἢ μαζὶ μὲ ἄλλους, δημόσια ἢ ἰδιωτικά, μὲ τὴν διδασκαλία, τὴν ἄσκηση, τὴν λατρεία καὶ μὲ τὴν τέλεση θρησκευτικῶν τελετῶν.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἐλευθερίας τῆς γνώμης καὶ τῆς ἔκφρασης, ποὺ σημαίνει τὸ δικαίωμα νὰ μὴν ὑφίσταται δυσμενεῖς συνέπειες γιὰ τὶς γνῶμες του, καὶ τὸ δικαίωμα νὰ ἀναζητεῖ, νὰ παίρνει καὶ νὰ διαδίδει πληροφορίες καὶ ἰδέες, μὲ ὁποιοδήποτε μέσο ἔκφρασης, καὶ ἀπὸ ὅλο τὸν κόσμο.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ συνέρχεται καὶ νὰ συνεταιρίζεται ἐλεύθερα καὶ γιὰ εἰρηνικοὺς σκοπούς.Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ὑποχρεωθεῖ νὰ συμμετέχει σὲ ὁρισμένο σωματεῖο.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ συμμετέχει στὴν διακυβέρνηση τῆς χώρας του, ἄμεσα ἢ ἔμμεσα, μὲ ἀντιπροσώπους ἐλεύθερα ἐκλεγμένους.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ γίνεται δεκτός, ὑπὸ ἴσους ὅρους, στὶς δημόσιες ὑπηρεσίες τῆς χώρας του.Ἡ λαϊκὴ θέληση εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς κρατικῆς ἐξουσίας. Ἡ θέληση αὐτὴ πρέπει νὰ ἐκφράζεται μὲ τίμιες ἐκλογές, οἱ ὁποῖες πρέπει νὰ διεξάγονται περιοδικά, μὲ καθολική, ἴση καὶ μυστικὴ ψηφοφορία, ἢ μὲ ἀντίστοιχη διαδικασία ποὺ νὰ ἐξασφαλίζει τὴν ἐλευθερία τῆς ἐκλογῆς.Κάθε ἄτομο, ὡς μέλος τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου, ἔχει δικαίωμα κοινωνικῆς προστασίας. Ἡ κοινωνία, μὲ τὴν ἐθνικὴ πρωτοβουλία καὶ τὴν διεθνὴ συνεργασία, ἀνάλογα πάντα μὲ τὴν ὀργάνωση καὶ τὶς οἰκονομικὲς δυνατότητες κάθε κράτους, ἔχει χρέος νὰ τοῦ ἐξασφαλίσει τὴν ἱκανοποίηση τῶν οἰκονομικῶν, κοινωνικῶν καὶ πολιτιστικῶν δικαιωμάτων ποὺ εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὴν ἀξιοπρέπεια καὶ τὴν ἐλεύθερη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐργάζεται καὶ νὰ ἐπιλέγει ἐλεύθερα τὸ ἐπάγγελμά του, νὰ ἔχει δίκαιες καὶ ἱκανοποιητικὲς συνθῆκες δουλειᾶς καὶ νὰ προστατεύεται ἀπὸ τὴν ἀνεργία.Ὅλοι, χωρὶς καμία διάκριση, ἔχουν τὸ δικαίωμα ἴσης ἀμοιβῆς γιὰ ἴση ἐργασία.Κάθε ἐργαζόμενος ἔχει δικαίωμα δίκαιης καὶ ἱκανοποιητικῆς ἀμοιβῆς, ποὺ νὰ ἐξασφαλίζει σὲ αὐτὸν καὶ τὴν οἰκογένειά του συνθῆκες ζωῆς ἄξιες στὴν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια. Ἡ ἀμοιβὴ τῆς ἐργασίας, ἂν ὑπάρχει, πρέπει νὰ συμπληρώνεται μὲ ἄλλα μέσα κοινωνικῆς προστασίας.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἱδρύει μαζὶ μὲ ἄλλους συνδικᾶτα καὶ νὰ συμμετέχει σὲ συνδικᾶτα γιὰ τὴν προάσπιση τῶν συμφερόντων του.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα στὴν ἀνάπαυση, σὲ ἐλεύθερο χρόνο, καὶ ἰδιαίτερα, σὲ λογικὸ περιορισμὸ τοῦ χρόνου ἐργασίας καὶ σὲ περιοδικὲς ἄδειες μὲ πλήρεις ἀποδοχές.Καθένας ἔχει δικαίωμα σὲ ἕνα βιοτικὸ ἐπίπεδο ἱκανὸ νὰ ἐξασφαλίσει στὸν ἴδιο καὶ στὴν οἰκογένειά του ὑγεία καὶ εὐημερία, καὶ εἰδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ἰατρικὴ περίθαλψη ὅπως καὶ τὶς ἀπαραίτητες κοινωνικὲς ὑπηρεσίες. Ἔχει ἀκόμα δικαίωμα σὲ ἀσφάλιση γιὰ τὴν ἀνεργία, τὴν ἀρρώστια, τὴν ἀναπηρία, τὴν χηρεία, τὴν γεροντικὴ ἡλικία, ὅπως καὶ γιὰ ὅλες τὶς ἄλλες περιπτώσεις ποὺ στερεῖται τὰ μέσα τῆς συντήρησής του, ἐξ αἰτίας περιστάσεων ἀνεξαρτήτων τῆς θέλησής του.Ἡ μητρότητα καὶ ἡ παιδικὴ ἡλικία ἔχουν δικαίωμα εἰδικῆς μέριμνας καὶ περίθαλψης. Ὅλα τὰ παιδιά, ἀνεξάρτητα ἂν εἶναι νόμιμα ἢ ἐξώγαμα, ἀπολαμβάνουν τὴν ἴδια κοινωνικὴ προστασία.Καθένας ἔχει δικαίωμα στὴν ἐκπαίδευση. Ἡ ἐκπαίδευση πρέπει νὰ παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στὴν στοιχειώδη καὶ βασικὴ βαθμίδα της. Ἡ στοιχειώδης ἐκπαίδευση εἶναι ὑποχρεωτική. Ἡ τεχνικὴ καὶ ἐπαγγελματικὴ ἐκπαίδευση πρέπει νὰ ἐξασφαλίζεται γιὰ ὅλους. Ἡ πρόσβαση στὴν ἀνώτατη παιδεία πρέπει νὰ εἶναι ἀνοικτὴ σὲ ὅλους, ὑπὸ ἴσους ὅρους, ἀνάλογα μὲ τὶς ἱκανότητες τους.Ἡ ἐκπαίδευση πρέπει νὰ ἀποβλέπει στὴν πλήρη ἀνάπτυξη τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας καὶ στὴν ἐνίσχυση τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καὶ τῶν θεμελιακῶν ἐλευθεριῶν. Πρέπει νὰ προάγει τὴν κατανόηση, τὴν ἀνεκτικότητα καὶ τὴν φιλία ἀνάμεσα σὲ ὅλα τὰ ἔθνη καὶ σὲ ὅλες τὶς φυλὲς καὶ τὶς θρησκευτικές ὁμάδες, καὶ νὰ εὐνοεῖ τὴν ἀνάπτυξη τῶν δραστηριοτήτων τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν γιὰ τὴν διατήρηση τῆς εἰρήνης.Οἱ γονεῖς ἔχουν, κατὰ προτεραιότητα, τὸ δικαίωμα νὰ ἐπιλέγουν τὸ εἶδος τῆς παιδείας ποὺ θὰ δοθεῖ στὰ παιδιά τους.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ συμμετέχει ἐλεύθερα στὴν πνευματικὴ ζωὴ τῆς κοινότητας, νὰ χαίρεται τὶς καλὲς τέχνες καὶ νὰ μετέχει στὴν ἐπιστημονικὴ πρόοδο καὶ στὰ ἀγαθά της.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ προστατεύονται τὰ ἠθικὰ καὶ ὑλικὰ συμφέροντά του ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ κάθε εἴδους ἐπιστημονική, λογοτεχνικὴ ἢ καλλιτεχνικὴ παραγωγή του.Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐπικρατεῖ μιὰ κοινωνικὴ καὶ διεθνὴς τάξη, μέσα στὴν ὁποία τὰ δικαιώματα καὶ οἱ ἐλευθερίες ποὺ προκηρύσσει ἡ παροῦσα Διακήρυξη νὰ μποροῦν νὰ πραγματώνονται σὲ ὅλη τους τὴν ἔκταση.Τὸ ἄτομο ἔχει καθήκοντα ἀπέναντι στὴν κοινότητα, μέσα στὰ πλαίσια τῆς ὁποίας καὶ μόνο εἶναι δυνατὴ ἡ ἐλεύθερη καὶ ὁλοκληρωμένη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του.Στὴν ἄσκηση τῶν δικαιωμάτων του καὶ στὴν ἀπόλαυση τῶν ἐλευθεριῶν του κανεὶς δὲν ὑπόκειται παρὰ μόνο στοὺς περιορισμοὺς ποὺ ὁρίζονται ἀπὸ τοὺς νόμους, μὲ ἀποκλειστικὸ σκοπὸ νὰ ἐξασφαλίζεται ἡ ἀναγνώριση καὶ ὁ σεβασμὸς τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν ἐλευθεριῶν τῶν ἄλλων, καὶ νὰ ἱκανοποιοῦνται οἱ δίκαιες ἀπαιτήσεις τῆς ἠθικῆς, τῆς δημόσιας τάξης καὶ τοῦ γενικοῦ καλοῦ, σὲ μιὰ δημοκρατικὴ κοινωνία.Τὰ δικαιώματα αὐτὰ καὶ οἱ ἐλευθερίες δὲν μποροῦν, σὲ καμία περίπτωση, νὰ ἀσκοῦνται ἀντίθετα πρὸς τοὺς σκοποὺς καὶ τὶς ἀρχὲς τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν.Καμιὰ διάταξη τῆς παρούσας Διακήρυξης δὲν μπορεῖ νὰ ἑρμηνευθεῖ ὅτι παρέχει σὲ ἕνα κράτος, σὲ μιὰ ὁμάδα ἢ σὲ ἕνα ἄτομο ὁποιοδήποτε δικαίωμα νὰ ἐπιδίδεται σὲ ἐνέργειες ἢ νὰ ἐκτελεῖ πράξεις ποὺ ἀποβλέπουν στὴν ἄρνηση τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν ἐλευθεριῶν ποὺ ἐξαγγέλλονται σὲ αὐτήν.𞤚𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤸𞤫𞤬𞤼𞤭𞤲𞤺𞤮𞤤 𞤸𞤮𞤪𞤥𞤢 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤩𞤫𞤧𞤲𞤺𞤮 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞤲𞤳𞤫 𞤫 𞤶𞤮𞤶𞥆𞤢𞤲𞤯𞤫 𞤬𞤮𞤼𞤵𞤯𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤭 𞤲’𞤣𞤢𞤯𞥆𞤵𞤣𞤭 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤫 𞤨𞤮𞤼𞤢𞤤 𞤫 𞤶𞤢𞤥𞤵 𞤫 𞤲’𞤣𞤫𞤪 𞤢𞤣𞤵𞤲𞤢𞥄𞤪𞤵 𞤲’𞤣𞤵𞤲⹁𞤚𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤱𞤢𞥄𞤧𞤵𞤺𞤮𞤤 𞤸𞤫𞤬𞤼𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤳𞤢𞤻𞤵𞤲 𞤫 𞤧𞤢𞤤𞤢𞤺𞤮𞤤 𞤼𞤮𞤼𞥆𞤵𞤣𞤫 𞤯𞤫𞤲 𞤶𞤮𞤶𞥆𞤢𞤲𞤯𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤲𞤮 𞤢𞤣𞥆𞤭 𞤥𞤢𞤧𞤭𞥅𞤦𞤮𞥅𞤶𞤭 𞤫 𞤧𞤢𞤤𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤧𞤢𞤲𞤣𞤮𞤤𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤫 𞤲’𞤣𞤫𞤪 𞤢𞤣𞤵𞤲𞤢 𞤳𞤢𞤻𞤵𞤲 𞤫 𞤸𞤵𞤷𞥆𞤢𞤲𞤣𞤫 𞤢𞤣𞤵𞤲𞤢𞥄𞤪𞤵 𞤲’𞤣𞤵 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤳𞤫𞤩𞤭 𞤴𞤢𞤥𞤭𞤪𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤸𞤢𞥄𞤤𞤵𞤣𞤫 𞤫 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤢𞥄𞤣𞤫𞤲𞤮 𞤸𞤫𞤲𞤢𞤲𞤮𞤪𞤭𞥅 𞤯𞤵𞤥 𞤴𞤮𞤲𞤼𞤭𞥅 𞤫𞤼𞤫 𞤳𞤢𞤣𞤭 𞤴𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤨𞤮𞤼𞤭⹁ 𞤶𞤫𞤴𞤣𞤫 𞤳𞤮𞤴𞤫 𞤥𞤵𞤥𞤫𞤲 𞤷𞤫𞥅𞤪𞤼𞤢 𞤫 𞤳𞤵𞤤𞤮𞤤 𞤫 𞤦𞤢𞥄𞤧𞤢𞤤 𞤧𞤢𞤦𞤵 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤴𞤭𞤯𞤣𞤫 𞤯𞤵𞤲𞤉 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤼𞤫𞤲𞤼𞤭 𞤴𞤮 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤭𞤪𞤫 𞤴𞤢𞤥𞤭𞤪𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤱𞤯𞤭𞤲𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤲'𞤦𞤫𞤤𞤫 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤱𞤢𞥄𞤧𞤢𞥄 𞤼𞤮𞤲𞥆𞤺𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤺𞤵𞤤𞥆𞤭𞤼𞤢𞥄𞤺𞤮𞤤 𞤣𞤮𞤱𞤪𞤮𞤱𞤮𞤤 𞤧𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤭𞥅 𞤬𞤢𞤱𞤢𞥄𞤥𞤢 𞤳𞤢𞤤𞤬𞤢𞥄𞤲𞤣𞤭 𞤳𞤭𞥅𞤧𞤲𞤣𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤲𞤫𞤪𞤫 𞤩 𞤵𞤪𞤼𞤵𞤲𞤣𞤫،𞤉 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤼𞤫𞤲𞤼𞤭 𞤲'𞤣𞤫 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤢𞤼𞤮𞥅 𞤩𞤭𞤴𞤲𞤺𞤵 𞤴𞤵𞤥𞥆𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤣𞤭𞤥𞤯 𞤵𞤯𞤫،𞤉 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤷𞤢𞥄𞤳𞤼𞤢𞤲𞤺𞤢𞤤 𞤱𞤮𞥅𞤲𞤣𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤶𞤮𞤱𞤭𞤼𞤭𞥅𞤯𞤫 𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤺𞤢𞤣𞤢𞤲𞤭 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤦𞤢𞤴𞤯𞤭 𞤲𞤮 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵، 𞤼𞤫𞤣𞥆𞤵𞤲𞤺𞤢𞤤 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤨𞤮𞤼𞤢𞤤 𞤪𞤫𞤱𞤩𞤫 𞤫 𞤱𞤮𞤪𞤩𞤫. 𞤂𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤯𞤫𞥅 𞤳𞤮𞤣𞥆𞤭𞤪𞤭𞥅 𞤫 𞤣𞤢𞤪𞤢𞤲𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮 𞤫 𞤻𞤭𞤩𞤺𞤮𞤤 𞤬𞤢𞤲𞥆𞤵𞤶𞤭 𞤲'𞤺𞤵𞥅𞤪𞤲𞤣𞤢𞤥 𞤥𞤮𞤰𞥆𞤢𞤥،𞤉 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤵𞤯𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤼𞤭𞥅𞤯𞤫 𞤯𞤫𞥅، 𞤫 𞤦𞤢𞤤𞥆𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤫 𞤬𞤫𞤣𞥆𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤵𞤯𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤯𞤫 𞤳𞤮𞤴𞤫 𞤥𞤵𞤥𞤫𞤲 𞤨𞤫𞤤𞥆𞤭𞤼𞤭𞥅 𞤻𞤭𞥅𞤩𞤲𞤵𞤣𞤫 𞤸𞤮𞤪𞤥𞤢 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵،𞤉 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤩𞤵𞤤𞤲𞤺𞤮 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤲'𞤺𞤢𞤥 𞤼𞤢𞤬𞤣𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵، 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤯𞤫𞥅 𞤼𞤫𞤲𞤼𞤭𞤲𞤭𞥅 𞤲𞤢𞤬𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤩𞤵𞤪𞤼𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤫 𞤨𞤫𞤤𞥆𞤭𞤼𞤺𞤮𞤤، 𞤳𞤮 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲 𞤦𞤢𞤼𞤵 𞤲'𞤺𞤵𞥅 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤭، 𞤸𞤮𞤤𞥆𞤭𞤼𞤭:𞤐'𞤺𞤢𞤤-𞤯𞤮𞥅 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤱𞤭𞤲𞥆𞤣𞤫𞤪𞤫 𞤴𞤢𞤲 𞤳𞤫𞥅𞤱𞤢𞤤 𞤶𞤮𞤱𞤭𞤼𞤭𞥅𞤲𞤺𞤢𞤤 𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤱𞤢𞤴𞤭 𞤳𞤮 𞤲𞤮 𞤤𞤢𞥄𞤱𞤮𞤤 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮𞤤 𞤻𞤭𞥅 𞤲'𞤺𞤢𞤥 𞤴𞤫𞤼𞥆𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤼𞤫𞤐'𞤦𞤫𞤤𞤫 𞤴𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤩𞤫𞥅 𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮𞥅𞤶𞤭 𞤯𞤭𞥅𞤐'𞤦𞤢𞤯𞤢 𞤯𞤵𞤥 𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤭𞤤𞥆𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤥𞤵𞤥 𞤫 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤧𞤢𞤸𞤢𞥄 𞤳𞤢𞤣𞤭 𞤫𞤼 𞤫 𞤶𞤢𞤲𞥆𞤺𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤫 𞤲𞤫𞤸𞤣𞤫𞤐'𞤦𞤫𞤤𞤫 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤮𞥅 𞤸𞤮𞤪𞤥𞤢 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤤𞥆𞤫𞤶𞤭 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵𞤳𞤵𞥅𞤤𞤫 𞤰𞤫𞤼𞥆𞤢𞥄𞤥𞤢𞤐'𞤦𞤫𞤤𞤫 𞤧𞤢𞤪𞤫𞥅 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫، 𞤷𞤭𞤴𞤲𞤵𞤺𞤮𞤤 𞤲'𞤺𞤮𞤤 𞤭𞤲𞤢 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤬𞤫𞥅𞤻𞤣𞤫، 𞤼𞤫𞤧𞤳𞤫𞥅 𞤫 𞤴𞤭𞤥𞤩 𞤫 𞤬𞤮𞤬.𞤋𞤲𞥆𞤢𞤥𞤢 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤬𞤮𞤬 𞤨𞤮𞤼𞤭، 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤯𞤭𞤣𞤭 𞤫 𞤶𞤭𞤦𞤭𞤲𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤼𞤮 𞤦𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭. 𞤉𞤩𞤫 𞤲'𞤺𞤮𞥅𞤣𞤭 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤮 𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤭𞤤𞤢𞤲𞤼𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤 𞤫𞤼𞤫 𞤫𞤩𞤫 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤸𞤵𞥅𞤬𞤮 𞤲'𞤣𞤭𞤪𞤣𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤩 𞤭𞤴𞤲𞤺𞤵𞤴𞤵𞤥𞥆𞤢𞥄𞤺𞤵.𞤘𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤭 𞤸𞤮𞤳𞥆𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤸𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢 𞤺𞤵𞥅𞤶𞤭 𞤳𞤢𞥄𞤤𞤢𞥄𞤯𞤭 𞤫 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤𞤲𞤺𞤢𞤤 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤢𞤤𞤢𞥄 𞤨𞤢𞤤𞤼𞤢𞤺𞤮𞤤 𞤲'𞤺𞤵𞤪𞤵،𞤐'𞤦𞤢𞤴𞤣𞤭، 𞤤𞤫𞤻𞤮𞤤، 𞤯𞤫𞤥𞤲𞤺𞤢𞤤، 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤫، 𞤭𞤱𞤣𞤭 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮، 𞤣𞤢𞤻𞤢𞤤، 𞤶𞤭𞤦𞤭𞤲𞤢𞤲𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤲'𞤺𞤮𞤲𞤳𞤢.𞤉 𞤳𞤮 𞤬𞤢𞤱𞤼𞤭𞥅 𞤸𞤫𞥅𞤲 𞤸𞤢𞤴 𞤨𞤢𞤤𞤼𞤮𞥅𞤪 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤱𞤮𞥅𞤣𞤢𞤼𞤢𞥄 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤴𞤮𞤱𞤭𞤼𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤣𞤢𞤱𞤪𞤵𞤺𞤮𞤤، 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤬𞤢𞤱𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤵𞤥𞥆𞤭𞥅𞤯𞤮 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤥𞤮 𞤴𞤮𞤱𞤭𞤼𞤢𞥄𞤳𞤭 𞤥𞤢𞥄 𞤱𞤮𞤲𞤭 𞤨𞤢𞤱𞤭𞤯𞤮 𞤴𞤢𞤥𞤭𞤪𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤱𞤯𞤭𞤲𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤲𞤣𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤬𞤮𞤬.𞤋𞤲𞥆𞤢𞤥𞤢 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤱𞤵𞥅𞤪𞤣𞤫، 𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞥆𞤢𞤺𞤵 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤳𞤢 𞤫 𞤳𞤭𞤧𞤢𞤤 𞤸𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤥𞤵𞤥.𞤖𞤢𞤴 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤼𞤮𞤲𞥆𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤥𞤢𞤷𞥆𞤵𞤲𞤺𞤢𞥄 𞤺𞤵 𞤥𞤢𞤷𞥆𞤵𞤲𞤺𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤫 𞤲'𞤶𞤫𞥅𞤴𞤺𞤵 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤳𞤮 𞤳𞤮 𞤸𞤢𞤪𞤥𞤭𞤲𞤢𞥄 𞤫 𞤲𞤮 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤭 𞤧𞤭 𞤬𞤮𞤪𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤬𞤮𞤬.𞤖𞤢𞤴 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤤𞤫𞥅𞤨𞤼𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤬𞤭𞤴𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤨𞤭𞤴𞤤𞤫 𞤶𞤢𞤤𞤼𞤵𞤯𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤳𞤮𞤴𞤲𞤮𞥅𞤶𞤫.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤢𞤲𞥆𞤣𞤭𞤼𞤭𞤪𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤥𞤵𞤥 𞤫 𞤳𞤢𞥄𞤴𞤭𞤼𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤢𞥄𞤯𞤭.𞤒𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤬𞤮𞤬 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤥𞤵 𞤫𞤼𞤫 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤬𞤮𞤼𞤣𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤣𞤳𞤢 𞤫 𞤴𞤫𞥅𞤧𞤮 𞤤𞤢𞥄𞤥𞤵. 𞤒𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤬𞤮𞤬 𞤭𞤲𞤢 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤬𞤮𞤼𞤲𞤣𞤫𞥅𞤲𞤣𞤫 𞤫 𞤪𞤫𞥅𞤲𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤸𞤫𞥅𞤣𞤭 𞤸𞤫𞥅𞤣𞤭 𞤦𞤢𞥄𞤱𞤯𞤮 𞤴𞤢𞤩𞥆𞤵𞤣𞤫 𞤳𞤵𞤤𞤫 𞤲'𞤺𞤢𞤤 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤴𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤬𞤮𞤬𞤭𞤲𞤢 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤪𞤫𞥅𞤲𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤼𞤮𞥅𞤻𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤢𞤤𞤢𞥄 𞤨𞤢𞤤𞤼𞤮𞥅𞤪.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤱𞤵𞤤𞥆𞤭𞤼𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤥𞤵𞤥 𞤧𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤭𞥅 𞤮 𞤺𞤢𞤻𞤢𞥄𞤥𞤢، 𞤮 𞤼𞤮𞥅𞤻𞤢𞥄𞤥𞤢 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤧𞤮 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤥𞤢𞤳𞥆𞤮 𞤲'𞤶𞤮𞥅𞤤𞤢𞥄𞤥𞤢. 𞤯𞤭𞥅𞤲 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤭𞤲𞤢 𞤲'𞤺𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤥𞤵 𞤫 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞥅𞤶𞤫.𞤖𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤲𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤧𞤮𞤳𞤫𞥅 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤴𞤢𞤤𞤼𞤭𞤲𞤫𞥅 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤳𞤮 𞤫 𞤣𞤮𞤱𞤐'𞤦𞤢𞥄𞤱𞤳𞤢 𞤫 𞤦𞤫𞤤𞤢𞥄𞤯𞤫.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤸𞤫𞤯𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤨𞤮𞤼𞤢𞤤 𞤫 𞤧𞤢𞤸𞤢𞥄 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤲'𞤣𞤫 𞤴𞤮𞤱𞤭𞤼𞤢𞥄𞤳𞤭، 𞤲'𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤯𞤢𞤼𞤢𞥄 𞤸𞤫𞥅𞤣𞤭-𞤸𞤫𞥅𞤣𞤢 (𞤶𞤭𞤲𞥆𞤺𞤢𞤼𞤢𞥄). 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞥅𞤩𞤫 𞤩𞤫𞤲𞤺𞤵𞥅𞤪𞤮𞤼𞤢𞥄𞤳𞤮 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤣𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞤶𞤭 𞤬𞤮𞤼𞤣𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤬𞤮𞤬 𞤳𞤮 𞤼𞤢𞤳𞥆𞤢𞥄 𞤸𞤢𞥄 𞤸𞤫𞤩 𞤲𞤭 𞤯𞤵𞤥 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞤪𞤫.𞤑𞤢𞤤𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤼𞤵𞥅𞤥𞤢𞥄𞤯𞤮 𞤦𞤮𞤲𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤪𞤫𞤱𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤸𞤢𞥄 𞤳𞤮 𞤬𞤢𞤱𞤢𞥄 𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤳𞤮 𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤱𞤮𞥅𞤣𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤢𞤤𞤢𞥄 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤳𞤮 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤯𞤭𞤲𞥆𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤲'𞤣𞤫 𞤧𞤵𞥅𞤯𞤢𞥄𞤳𞤢 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤭 𞤫 𞤼𞤢𞤱𞤼𞤭𞤲𞤺𞤮𞤤 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤮𞤩𞤫 𞤤𞤵𞥅𞤲𞤣𞤭𞥅𞤩𞤫 𞤸𞤫𞥅𞤣𞤩𞤫 𞤦𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫 𞤻𞤢𞥄𞤱𞤫𞤼𞤫𞥅𞤯𞤮 𞤮𞥅.𞤖𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤢𞤱𞤫𞤼𞤢𞥄𞤳𞤫 𞤦𞤮𞤲𞥆𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤱𞤢𞤪 𞤲'𞤺𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤲'𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤯𞤢𞤼𞤫𞥅 𞤲'𞤣𞤫𞥅 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤢 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤳𞤮 𞤼𞤫𞥅ŋ𞤼𞤭 𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤫 𞤴𞤮𞤱𞤭𞤼𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤱𞤮𞤤 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤤𞤢𞥄𞤱𞤮𞤤 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫. 𞤑𞤮 𞤲𞤮𞥅𞤲 𞤲𞤫 𞤸𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤢𞤱𞤫𞤼𞤢𞥄𞤳𞤫 𞤧𞤢𞤪𞤭𞤴𞤢 𞤦𞤢𞤯𞥆𞤮 𞤸𞤵𞥅𞤲𞤣𞤫 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤲'𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤯𞤫𞤼𞤫𞥅 𞤲'𞤣𞤫𞥅 𞤮 𞤶𞤮𞤼𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤸𞤫𞥅𞤲.𞤖𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤴𞤢𞤩𞥆𞤫𞤼𞤢𞥄𞤳𞤫، 𞤼𞤮𞥅𞤻𞤫𞥅 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤲'𞤺𞤵𞥅𞤪𞤲𞤣𞤢𞤥 𞤥𞤵𞤥، 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤩𞤫𞤧𞤲𞤺𞤵 𞤥𞤵𞤥 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤶𞤮𞤼𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤥𞤵𞤥 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤥𞤵𞤥 𞤤𞤫𞤧𞤯𞤭𞤲𞤫𞥅، 𞤲𞤢𞥄𞤲𞤺𞤫 𞤸𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤫 𞤣𞤮𞤱𞤤𞤵𞤺𞤮𞤤 𞤥𞤵𞤥 𞤨𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤻𞤭𞤬𞤫𞥅𞤣𞤫. 𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤪𞤫𞥅𞤲𞤢𞤲𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤯𞤫𞥅 𞤺𞤫𞤯𞤫 𞤼𞤫𞥅ŋ𞤼𞤭𞤲𞤮𞥅𞤶𞤭 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵𞤥𞤵𞤥.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤴𞤢𞤸𞤣𞤫 𞤯𞤮 𞤱𞤫𞤤𞤢𞥄 𞤬𞤮𞤬 𞤫 𞤲𞤮 𞤱𞤫𞤤𞤭𞤪𞤢𞥄 𞤬𞤮𞤬 𞤳𞤢𞤥 𞤧𞤵𞤩𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤸𞤮𞤯𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤴𞤢𞤤𞤼𞤵𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤸𞤢𞤴 𞤧𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤭𞥅 𞤳𞤮 𞤲'𞤣𞤭 𞤥𞤢𞤳𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤢𞤪𞤼𞤵𞤣𞤫 𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤥𞤵𞤥.𞤉 𞤧𞤢𞤸𞤢𞥄 𞤳𞤵𞤤𞤮𞤤، 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤰𞤫𞥅𞤱𞤣𞤫 𞤥𞤮𞥅𞤤𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤫 𞤣𞤢𞤻𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤥𞤮𞥅𞤤𞤲𞤣𞤭 𞤯𞤵𞤥 𞤫 𞤺𞤮𞤯𞥆𞤫 𞤯𞤫𞥅.𞤌𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲𞤮𞥅𞤲 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤢𞥄 𞤬𞤢𞤱𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤱𞤢𞤪𞤣𞤫 𞤸𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤣𞤮𞤺𞤢 𞤰𞤫𞥅𞤱𞤢 𞤥𞤮𞥅𞤤𞤯𞤮 𞤯𞤵𞤥، 𞤮 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤭 𞤬𞤢𞤱𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤼𞤢𞤲 𞤳𞤮 𞤫 𞤶𞤢𞤥𞤭𞤪𞤮𞥅𞤶𞤫 𞤬𞤫𞤣𞥆𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤵𞤯𞤫.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭، 𞤱𞤮𞤲𞤭 𞤶𞤮𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤲'𞤺𞤫𞤲𞥆𞤣𞤭.𞤖𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤢𞥄 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤦𞤫𞤤𞤢𞥄𞤯𞤫 𞤸𞤢𞤯𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤶𞤮𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤲'𞤺𞤫𞤲𞥆𞤣𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤱𞤢𞤴𞤤𞤵𞤣𞤫 𞤲'𞤺𞤫𞤲𞥆 𞤣𞤭.𞤕𞤢𞤺𞥆𞤢𞤤 𞤲'𞤣𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤣𞤢𞤻𞤭𞥅 𞤣𞤵𞥅𞤩𞤭 𞤳𞤫𞤤𞥆𞤭ƭ𞤵𞤴𞤢 𞤧𞤮 𞤳𞤮 𞤮 𞤣𞤫𞤦𞥆𞤮، 𞤧𞤮 𞤳𞤮 𞤮 𞤺𞤮𞤪𞤳𞤮 𞤬𞤢𞤤𞤼𞤢𞥄 𞤳𞤭 𞤤𞤫𞤻𞤮𞤤، 𞤲'𞤺𞤵𞤪𞤵، 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤮𞤲𞤮 𞤶𞤮𞤺𞤭 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤪𞤫𞤧𞤣𞤫 𞤥𞤢𞥄 𞤪𞤫𞤧𞤫𞥅𞤣𞤫، 𞤮 𞤣𞤢𞤪𞤲𞤢 𞤬𞤮𞥅𞤴𞤪𞤫. 𞤑𞤮 𞤳𞤢𞤥𞤩𞤫 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤸𞤫𞥅𞤲 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤶𞤮𞤱𞤭𞤼𞤭𞥅𞤯𞤭 𞤫 𞤣𞤫𞤱𞤺𞤢𞤤 𞤧𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤸𞤵𞤥𞤫𞥅 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤧𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤭𞤼𞥆𞤫𞥅 (𞤺𞤮𞥅𞤪𞤳𞤮 𞤫 𞤣𞤫𞤱𞤦𞤮).𞤁𞤫𞤱𞤺𞤢𞤤 𞤬𞤢𞤱𞤭𞥅 𞤳𞤮 𞤫 𞤴𞤭𞤯𞤣𞤫 𞤪𞤫𞤧𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤫𞥅𞤩𞤮 𞤯𞤭𞤯𞤮 𞤩𞤫𞥅 𞤱𞤮𞤲𞤢𞥄 𞤭𞤲𞤢 𞤬𞤢𞤱𞤫𞥅 𞤫 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤲𞤫𞤪𞤫.𞤩𞤫𞤧𞤲𞤺𞤮 𞤳𞤮 𞤳𞤢𞤥 𞤱𞤮𞤲𞤭 𞤼𞤫𞤪𞤺𞤢𞤤 𞤺𞤢𞤣𞤢𞤲𞤢𞤤 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤪𞤫𞤲𞤣𞤮 𞤩𞤫𞤧𞤲𞤺𞤵 𞤭𞤲𞤢𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤳𞤢 𞤭𞤥𞥆𞤮𞤪𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤤𞤢𞥄𞤥𞤵 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤲'𞤣𞤭𞥅.𞤑𞤢𞤤𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤢𞤤 𞤴𞤭𞤥𞤩 𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤢𞤤 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭.𞤖𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤫 𞤢𞤥𞤣𞤵 𞤫 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤣𞤫 𞤸𞤢𞤯𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤭 𞤥𞤵𞤥.𞤑𞤢𞤤𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤮، 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤭𞤤𞤢𞤲𞤼𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤫. 𞤌𞥅𞤲 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤪𞤮𞥅𞤲𞤣𞤭𞥅 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤱𞤢𞤴𞤤𞤵𞤣𞤫 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤫 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤼𞤢𞤦𞤭𞤼𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤴𞤭 𞤴𞤢𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤳𞤢𞤻𞤵𞤥 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤵𞤣𞤫 𞤫 𞤱𞤮𞤯𞤩𞤫. 𞤐'𞤺𞤢𞥄𞤤 𞤼𞤢𞤦𞤭𞤼𞤭𞤲𞤢𞤤 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤫 𞤲𞤮𞥅𞤲 𞤭𞤲𞤢 𞤲𞤮𞤲𞤢 𞤳𞤮 𞤯𞤵𞥅𞤯𞤭𞥅 𞤫 𞤳𞤮 𞤬𞤫𞥅𞤻𞤭 𞤬𞤮𞤬 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤳𞤮 𞤪𞤫𞤱𞤲𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤶𞤢𞤲𞤣𞤫⹁ 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤣𞤫𞤱𞤢𞤤 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤶𞤢𞤥𞤭𞤪𞤮𞥅𞤶𞤫 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤢 𞤳𞤢𞤲.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤶𞤮𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤮 𞤫 𞤧𞤢𞥄𞤳𞤼𞤵𞤣𞤫 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤮 𞤥𞤵𞤥 𞤯𞤵𞤥 𞤬𞤭𞤪𞤼𞤭 𞤳𞤮 𞤶𞤮𞥅𞤥 𞤥𞤵𞤥 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤥𞤭 𞤸𞤵𞤤𞤣𞤫 𞤬𞤫𞥅𞤻𞤲𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤮 𞤥𞤵𞤥 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤱𞤭𞤯𞤼𞤵𞤣𞤫، 𞤸𞤫𞤩𞤣𞤫 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤧𞤢𞤪𞤣𞤫 𞤥𞤭𞥅𞤶𞤮𞥅𞤶𞤭 𞤫 𞤳𞤢𞤦𞤢𞤾𞤵𞥅𞤶𞤭 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤱𞤮𞤰𞤢𞥄𞤳𞤭 𞤳𞤫𞥅𞤪𞤭 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤫 𞤲𞤮 𞤧𞤢𞤪𞤣𞤢𞥄 𞤬𞤮𞤬.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤱𞤢𞤯𞤣𞤫 𞤦𞤢𞤼𞤵 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤬𞤫𞤣𞥆𞤫 𞤲'𞤣𞤫 𞤱𞤮𞤲𞤢𞥄 𞤬𞤭𞤼𞤭𞤲𞤢.𞤖𞤢𞤴 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤲𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤬𞤫𞤣𞥆𞤫 𞤢𞤤𞤢𞤴 𞤧𞤢𞤺𞤮.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤶𞤫𞤴𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤼𞤫𞤪𞤯𞤫 𞤺𞤢𞤪𞤣𞤭𞥅𞤯𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤥𞤵𞤥. 𞤚𞤢𞤱𞤢 𞤳𞤮 𞤳𞤢𞤻𞤵𞤥 𞤫 𞤸𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤳𞤮 𞤱𞤢𞥄𞤦𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤩𞤫 𞤴𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤫 𞤷𞤵𞤩𞤭𞥅 𞤭𞤲𞤢 𞤲'𞤶𞤮𞥅𞤯 𞤢𞤻𞤭𞥅 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤧𞤢𞤦𞤵 𞤶𞤮𞤻𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤺𞤫𞤯𞤫 𞤥𞤵𞤥.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤢𞤪𞤣𞤭𞤲𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤶𞤮𞤻𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤺𞤫𞤯𞤫/𞤺𞤮𞤤𞥆𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤨𞤮𞤼𞤢𞤤.𞤃𞤵𞥅𞤴𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤲'𞤣𞤭𞥅 𞤳𞤮 𞤻𞤭𞤩𞤺𞤮𞤤 𞤳𞤢𞤤𞤬𞤢𞥄𞤲𞤣𞤭 𞤤𞤢𞥄𞤥𞤵𞥅𞤶𞤭 𞤯𞤭𞥅. 𞤐'𞤣𞤭𞥅𞤲 𞤳𞤢𞤤𞤬𞤢𞥄𞤲𞤣𞤭 𞤻𞤭𞤩𞤮𞤪𞤼𞤮𞥅 𞤼𞤢𞤲 𞤧𞤮𞤧𞤣𞤫 𞤱𞤮𞥅𞤼𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤷𞤵𞤩𞤮𞥅 𞤧𞤵𞤩𞤲𞤺𞤮 𞤤𞤢𞥄𞤩𞤲𞤺𞤮 𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤳𞤢𞤤𞤢، 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤷𞤵𞤩𞤮𞤼𞤮𞥅 𞤯𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤼𞤮𞤼𞥆𞤫𞥅 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤥𞤵𞤥 𞤼𞤭𞤥𞥆𞤵𞤲𞤺𞤵.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲 𞤳𞤢 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮𞤴𞤢𞤲𞤳𞤫𞥅𞤱𞤮. 𞤯𞤵𞤥𞤳𞤮 𞤱𞤫𞤤𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤬𞤢𞤺𞥆𞤵𞤣𞤵𞤴𞤢𞤲𞤳𞤮𞤶 𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮𞤴𞤢𞤲 𞤸𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤫 𞤨𞤭𞤲𞤢 𞤴𞤢𞤲𞤳𞤮𞥅𞤶𞤭 𞤳𞤢𞤼𞤮𞤶𞤭𞤲𞤢𞥄 𞤯𞤭 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤫 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤲'𞤺𞤮𞤲𞤳𞤢 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤬𞤮𞤬.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤨𞤮𞤼𞤢𞤤 𞤸𞤵𞤶𞥆𞤭𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤫𞥅𞤴 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤳𞤢 𞤦𞤢𞥄𞤧𞤺𞤮𞤤 𞤺𞤮𞤤𞥆𞤢𞥄𞤣𞤫.𞤒𞤭𞤥𞤩𞤫 𞤬𞤮𞤬 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤬𞤮𞤼𞤣𞤫 𞤲'𞤶𞤮𞤩𞤣𞤭 𞤧𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤭𞥅 𞤩𞤫 𞤨𞤮𞤼𞤭𞥅 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤫𞥅𞤴.𞤑𞤢𞤤𞤢 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤭𞤯𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤶𞤮𞤩 𞤣𞤭 𞤬𞤮𞤼𞤲𞤣𞤭 𞤸𞤫𞥅𞤲، 𞤲'𞤶𞤮𞤲𞤣𞤭𞤐'𞤦𞤢𞥄𞤱𞤲𞤣𞤭 𞤶𞤮𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤥𞤮 𞤳𞤢𞤲𞤳𞤮 𞤫 𞤩𞤫𞤧𞤲𞤺𞤵 𞤥𞤢𞤳𞥆𞤮𞤐'𞤦𞤫𞤤𞤫 𞤲'𞤶𞤮𞤺𞤮𞥅 𞤲'𞤺𞤮𞤲𞤳𞤢 𞤥𞤮𞤰𞥆𞤢 𞤼𞤫𞤣𞥆𞤵𞤳𞤢. 𞤐'𞤶𞤮𞤩𞤣𞤭 𞤭𞤲𞤢 𞤸𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤼𞤭𞤥𞥆𞤭𞤲𞤭𞤪𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤷𞤢𞤼𞤭𞥅𞤯𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮𞤴𞤢𞤲𞤳𞤮𞥅𞤶𞤫.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤮𞤼𞤮𞥅𞤯𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤤𞤢𞥄𞤱𞤮𞤤 𞤼𞤢𞤬𞤣𞤫 𞤬𞤫𞤣𞥆𞤫 𞤱𞤵𞤤𞥆𞤭𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞤶𞤭 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤫𞥅𞤴 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤴𞤢𞤲𞤼𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤣𞤫 𞤬𞤫𞤣𞥆𞤫 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤮𞤼𞤮𞥅𞤩𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤫 𞤨𞤫𞤣𞤤𞤫 𞤺𞤮𞤯𞥆𞤫 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤮𞤼𞤮𞥅𞤩𞤫 𞤧𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤭 𞤫𞤯𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤲𞥆𞤣𞤭 𞤲'𞤺𞤮𞤰 𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤫 𞤢𞤲𞥆𞤭𞤴𞤢.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤬𞤮𞥅𞤬𞤼𞤫𞤪𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤱𞤫𞤤𞤼𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤩𞤫𞤪𞤲𞤣𞤫 𞤲𞤵𞤥 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤱𞤮𞥅𞤣𞤢 𞤯𞤮 𞤸𞤢𞥄’𞤯𞤲𞤭 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤫𞥅𞤴 𞤥𞤵𞤥 𞤫𞤼𞤫 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤮𞤼𞤮𞥅𞤯𞤮 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤬𞤮𞥅𞤬𞤼𞤫𞤪𞤫 𞤴𞤮𞤩 𞤫𞤼𞤫𞥅𞤲𞤣𞤫.𞤐𞤫𞤯𞥆 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤮 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤶𞤮𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤺𞤵𞥅𞤪𞤲𞤣𞤢𞤥 𞤷𞤫𞤥𞤮𞤪𞤯𞤢𞤥 𞤸𞤢𞥄 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤢𞥄 𞤼𞤮𞤨𞥆𞤭𞤼𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤷𞤫𞤤𞥆𞤢𞤤 𞤥𞤵𞤥، 𞤲'𞤺𞤮𞤲𞤳𞤢 𞤥𞤵𞤥 𞤫𞤳𞤢 𞤩𞤫𞤧𞤲𞤺𞤵 𞤥𞤵𞤥 𞤸𞤢𞥄 𞤼𞤫𞥅ŋ𞤼𞤭 𞤫 𞤲'𞤺𞤵𞥅𞤪𞤢، 𞤳𞤮𞤯𞤤𞤷𞤭، 𞤧𞤢𞤬𞤢𞥄𞤪𞤢 𞤫 𞤺𞤫𞤯𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮؛ 𞤮𞤥𞤮 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤳𞤢 𞤧𞤮 𞤼𞤢𞤱𞤭𞥅 𞤮 𞤤𞤭𞤺𞥆𞤢𞥄𞤳𞤭، 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤮 𞤧𞤫𞤤𞥆𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤥𞤢 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤮 𞤶𞤮𞤣𞤼𞤢𞥄 𞤣𞤫 𞤫 𞤣𞤮𞥅𞤤𞤫 𞤥𞤵𞤥، 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤳𞤫𞤧 𞤶𞤮𞥅𞤯𞤭𞥅𞤯𞤮، 𞤲𞤢𞤴𞤱𞤵𞤯𞤮 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤺𞤫𞤯𞤫 𞤦𞤢𞥄𞤧𞤮𞥅𞤶𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤭𞤼𞤣𞤫 𞤲'𞤺𞤵𞥅𞤪𞤢 𞤯𞤫 𞤨𞤢𞤱𞤢𞥄𞤳𞤭 𞤫 𞤦𞤫𞤤𞥆𞤢𞤲𞤼𞤫𞥅𞤶𞤫.𞤔𞤭𞤦𞤭𞤲𞤢𞥄𞤯𞤮 𞤣𞤫𞤦𞥆𞤮 𞤫 𞤧𞤵𞤳𞤢𞥄𞤳𞤵 𞤭𞤲𞤢 𞤲'𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤦𞤢𞤤𞥆𞤢𞤤 𞤫 𞤼𞤮𞤨𞥆𞤭𞤼𞤢𞥄𞤺𞤮𞤤 𞤳𞤫𞥅𞤪𞤭𞥅𞤯𞤭. 𞤅𞤵𞤳𞤢𞥄𞤩𞤫 𞤬𞤮𞤬، 𞤱𞤮𞤲𞤭 𞤢 𞤶𞤭𞤦𞤭𞤲𞤢𞥄𞤩𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤣𞤫𞤱𞤺𞤢𞤤 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤷𞤢𞤺𞥆𞤢𞤤 𞤣𞤫𞤱𞤺𞤢𞤤 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤬𞤮𞤼𞤣𞤫 𞤼𞤮 𞤦𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤳𞤢 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮𞤴𞤢𞤲𞤳𞤫𞥅𞤱𞤮.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤶𞤢ŋ𞤣𞤫 𞤶𞤢ŋ𞤣𞤫 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤳𞤮 𞤲'𞤣𞤫 𞤢𞤤𞤢𞥄 𞤲'𞤶𞤮𞤩𞤣𞤭 𞤸𞤢𞤴 𞤧𞤭𞤲𞥆𞤢 𞤳𞤮 𞤼𞤮 𞤢𞤪𞤱𞤢𞤲𞤭𞥅𞤪𞤫 𞤫 𞤺𞤢𞤣𞤢𞤲𞤢𞤤. 𞤔𞤢ŋ𞤣𞤫 𞤧𞤵𞤳𞤢𞥄𞤩𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤱𞤮𞤲𞤣𞤫 𞤢𞤤𞤢𞤴 𞤧𞤢𞤺𞤮. 𞤔𞤢ŋ𞤣𞤫 𞤳𞤢𞤪𞤢𞤤𞥆𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤 𞤭𞤲𞤢 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤸𞤵𞤩𞤼𞤭𞤣𞤭𞤲’𞤣𞤫: 𞤶𞤢ŋ𞤣𞤫 𞤼𞤮𞥅𞤱𞤲𞤣𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤵𞤣𞥆𞤭𞤼𞤢𞤲𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤥𞤮𞤲𞤭 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤼𞤢𞤱 𞤢𞤤𞤢𞥄 𞤸𞤫𞥅𞤣𞤭-𞤸𞤫𞥅𞤣𞤢، 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤳𞤮 𞤫 𞤦𞤢𞥄𞤱𞤢𞤤 𞤥𞤵𞤥.𞤶𞤢𞤲𞤣𞤫 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤳𞤮 𞤬𞤫𞥅𞤪𞤼𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞤲𞤳𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤⹁ 𞤩𞤫𞤴𞤣𞤢 𞤼𞤫𞤣𞥆𞤭𞤲’𞤣𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤭𞤲𞥆𞤢𞤥𞤢 𞤀𞥄𞤣𞤫𞥅، 𞤸𞤫𞤩𞤣𞤫 𞤸𞤮𞥅𞤪𞤫 𞤥𞤵𞤥. 𞤋𞤲𞤢 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤱𞤢𞥄𞤤𞤭𞤼𞤣𞤫 𞤨𞤢𞥄𞤥𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤⹁ 𞤥𞤵𞤻𞤵𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤، 𞤷𞤫𞤸𞤭𞤤𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤𞤸𞤢𞤳𞥆𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤯𞤫𞥅𞤤𞤫 𞤫 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤧𞤫𞤲𞥆𞤺𞤮𞥅𞤶𞤭 𞤤𞤫𞤰𞥆𞤭 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤣𞤭𞥅𞤲𞤫𞥅𞤶𞤭، 𞤬𞤢𞤱𞤭𞤼𞤭𞥅 𞤸𞤫𞥅𞤲 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤺𞤮𞤤𞥆𞤫 𞤣𞤮𞤱𞤤𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤵𞤯𞤭 𞤲'𞤺𞤢𞤥 𞤥𞤮𞤰𞥆𞤫𞤪𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤣𞤵𞥅𞤥𞤮𞥅.𞤔𞤭𞤦𞤭𞤲𞤢𞥄𞤩𞤫 𞤭𞤲𞤢 𞤨𞤮𞤼𞤭 𞤧𞤵𞤩𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤸𞤮𞤤 𞤬𞤢𞤲𞥆𞤵 𞤶𞤢ŋ𞤣𞤫 𞤲'𞤣𞤮𞤳𞥆𞤢𞤼𞤢 𞤧𞤵𞤳𞥆𞤢𞥄𞤩𞤫 𞤥𞤵𞤥𞤫𞤲.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤭 𞤫 𞤧𞤢𞤺𞤮 𞤥𞤵𞤥 𞤶𞤫𞤴𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤵𞤺𞤮𞤤 𞤨𞤭𞤲𞤢𞤤 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤫 𞤥𞤵𞤥، 𞤸𞤵𞥅𞤼𞤮𞤪𞤮𞥅 𞤻𞤫𞥅𞤻𞤫 𞤫 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤭𞤼𞤣𞤫 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤺𞤢𞤲𞥆𞤣𞤢𞤤𞤭𞤴𞤢𞤲𞤳𞤫𞥅𞤱𞤢𞤤 𞤫 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤩𞤵𞤪𞤫 𞤶𞤢𞤤𞤼𞤮𞥅𞤶𞤫 𞤸𞤫𞥅𞤲.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞥅𞤲𞤳𞤢 𞤥𞤵𞥅𞤴𞤢𞥄𞤯𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤼𞤮 𞤦𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞤲𞤳𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤 𞤫 𞤶𞤢𞤱𞤯𞤭 𞤼𞤵𞥅𞤺𞤭𞥅𞤯𞤫 𞤫 𞤩𞤵𞤤𞤺𞤮 𞤺𞤢𞤲𞥆𞤣𞤢𞤤، 𞤷𞤮𞤻𞤷𞤫، 𞤻𞤫𞥅𞤻𞤢𞤤 𞤯𞤫 𞤮 𞤼𞤢𞤬𞤭.𞤐𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤫𞤲𞤫 𞤬𞤮𞤼𞤭 𞤣𞤢𞤪𞤢𞤲𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤻𞤭𞤩𞤢𞤺𞤮𞤤 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤭𞤲𞥆𞤢𞤥𞤢 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤲'𞤣𞤭 𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤥𞤵𞤥 𞤼𞤮 𞤦𞤢𞤲𞥆𞤺𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤱𞤭𞤲𞥆𞤣𞤫𞤪𞤫𞤐'𞤦𞤫𞤤𞤫 𞤳𞤵𞥅𞤤𞤫 𞤳𞤢𞥄𞤤𞤢𞥄𞤯𞤫 𞤫𞤲𞤣𞤫𞤪 𞤲'𞤺𞤢𞤤𞤯𞤮 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤲'𞤶𞤫𞤼𞥆𞤮 𞤬𞤢𞥄𞤲𞤣𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤼𞤮𞤯𞥆𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤲'𞤣𞤫.𞤋𞤲𞥆𞤢𞤥𞤢 𞤢𞥄𞤣𞤫𞥅 𞤭𞤲𞤢 𞤶𞤮𞤺𞤭𞥅 𞤸𞤵𞤶𞥆𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤬𞤢𞤴𞤣𞤫 𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮 𞤲'𞤺𞤮 𞤲'𞤺𞤢𞤲𞥆𞤣𞤵𞤯𞤢𞥄𞤳𞤮 𞤩𞤢𞤥𞤼𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤸𞤵𞥅𞤩𞤼𞤭𞤣𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢𞤲𞤳𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤 𞤥𞤢𞤳𞥆𞤮 𞤼𞤢𞤲 𞤱𞤢𞥄𞤱𞤭 𞤱𞤮𞥅𞤼𞤣𞤫.𞤉 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤳𞤵𞥅𞤼𞤮𞤪𞤮𞤺𞤮𞤤 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤥𞤢𞤳𞥆𞤮 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤲𞤢𞤬𞤼𞤮𞤪𞤮𞤺𞤮𞤤 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤥𞤢𞤳𞥆𞤮، 𞤥𞤮𞤲𞤭 𞤳𞤢𞤤𞤢 𞤬𞤢𞤱𞤢𞥄 𞤫 𞤥𞤵𞤥 𞤼𞤢𞤲 𞤳𞤮 𞤯𞤮𞥅𞤬𞤼𞤮𞤺𞤮𞤤 𞤧𞤢𞤪𞤯𞤭𞤴𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤲'𞤺𞤢𞤥 𞤼𞤫𞥅ŋ𞤼𞤭𞤲’𞤣𞤫 𞤳𞤫𞤬𞤼𞤭𞤲𞤺𞤮𞤤 𞤫 𞤲𞤫𞤸𞤼𞤢𞤲𞤢𞤺𞤮𞤤 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭𞤫 𞤱𞤮𞤣𞤩𞤫 𞤲'𞤺𞤢𞤥 𞤼𞤭𞤥𞥆𞤭𞤲𞤣𞤫 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤢ŋ 𞤳𞤢𞥄𞤺𞤢𞤤𞤲𞤺𞤢𞤥 𞤺𞤫𞤯𞤫 𞤣𞤫𞤲𞥆𞤣𞤢𞥄𞤲𞤣𞤫 𞤳𞤢𞤥 𞤫 𞤲'𞤺𞤮𞤲𞤳𞤢 𞤥𞤮𞤰𞥆𞤢 𞤳𞤵𞥅𞤩𞤼𞤭𞤣𞤭𞤲𞤯𞤮 𞤲'𞤺𞤢𞤥 𞤣𞤢𞤻𞤶𞤫 𞤪𞤫𞤲𞥆𞤣𞤮 𞤨𞤮𞤼𞤢𞤤.𞤍𞤭𞥅 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭 𞤫 𞤲'𞤺𞤵𞥅 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵𞤐'𞤦𞤢𞥄𞤱𞤢 𞤣𞤢𞤻𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤫 𞤣𞤮𞤱 𞤤𞤵𞥅𞤲𞤣𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤨𞤢𞥄𞤲𞤣𞤢𞥄𞤤𞤫𞥅 𞤥𞤵𞥅𞤴𞤢𞥄𞤦𞤫 𞤣𞤮𞤱𞤤𞤢𞥄𞤶𞤭 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤵𞤯𞤭.𞤖𞤢𞤴 𞤳𞤵𞥅𞤤𞤢𞤤 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤢𞤤 𞤺𞤵𞤥𞥆𞤭𞤲𞤺𞤢𞤤 𞤫 𞤲'𞤺𞤢𞤤 𞤯𞤮 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲’𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤬𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤶𞤢𞤺𞥆𞤭𞤪𞤫𞥅𞤣𞤫 𞤵𞤥𞥆𞤭𞥅 𞤳𞤮 𞤫 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭، 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤢𞤤 𞤳𞤫𞥅𞤪𞤭𞤲𞤺𞤢𞤤، 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤳𞤫𞥅𞤪𞤭𞥅𞤯𞤮. 𞤖𞤢𞤴 𞤲𞤫𞤯𞥆𞤮 𞤺𞤮𞥅𞤼𞤮، 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤣𞤫𞤲𞤼𞤢𞤤 𞤱𞤢𞤤𞥆𞤢 𞤤𞤫𞤴𞤣𞤭 𞤨𞤮𞤼𞤢𞥄𞤲𞤭 𞤶𞤮𞤺𞤢𞥄𞤣𞤫 𞤺𞤮𞤤𞥆𞤫 𞤼𞤢𞤱𞤢 𞤬𞤢𞥄𞤲𞤣𞤢𞥄𞤪𞤫 𞤥𞤵𞤥𞤫𞤲 𞤳𞤮 𞤬𞤭𞤪𞤼𞤵𞤣𞤫 𞤸𞤢𞤳𞥆𞤫𞥅𞤶𞤭𞤫 𞤫 𞤲'𞤣𞤭𞤥𞤢𞥄𞤺𞤵 𞤳𞤢𞤤𞤢𞥄𞤯𞤭 𞤫 𞤲'𞤣𞤫𞤪 𞤲𞤢𞤲𞤮𞤲𞤣𞤭𞤪𞤢𞤤 𞤲'𞤺𞤢𞤤.Бо дарназардошти ин, ки этирофи қадру қимат ба ҳамаи аҳли башар хос буда, ҳуқуқи баробар ва дахлнопазири онҳо асоси озодӣ, адолат ва сулҳи умум аст;бо дарназардошти ин, ки таҳкиру беэътиноӣ ба ҳуқуқи башар боиси сурат гирифтани аъмоли ваҳшиёнае гардидааст, ки виҷдони башариятро сахт озурда мегардонад ва эҷоди чунин дунёе, ки дар он одамон дар сухан ва ақида озод ва аз тарсу эҳтиёҷ фориғ бошанд, ҳамчун волотарин орзуи одамон эълон гардидааст;бо дарназардошти ин, ки ҳуқуқи башар бояд бо хукми қонун ҳимоят карда шавад, то башар ҳамчун охирин илоҷ ба қиёми зидди зулму истибдод маҷбуп нагардад;бо дарназардошти ин, ки халқҳои Милали Муттаҳид имони худро ба ҳуқуқи асосии башар, шараф ва қимати шахсияти инсонию баробари ҳуқуқи марду зан дар Оинномаи эълон кардаанд ва қарор додаанд, ки ба пешрафти иҷтимоӣ мусоидат карда ва дар муҳити озодтар вазъи зиндагии беҳтаре ба вуҷуд оваранд;бо дарназардошти ин, ки давлатҳои аъзо ӯхдадор шудаанд ба эҳтироми риояи воқеии ҳуқуқи башар ва озодиҳои асосӣ бо Созмони Милали Муттаҳид ҳамкорӣ намоянд;бо дарназардошти ин, ки ҳусни тафоҳуми умумӣ дар мавриди ин ҳуқуқу оходиҳо дар иҷрои пурраи ин ӯҳдадорӣ аҳамияти бузург дорад,Ассамблеяи Генералӣдавлатҳо эълон медорад, то ҳар фард ва ҳар мақоми давлатӣ онро доиман дар мадди назар дошта бошад ва ҷидду ҷахд намояд, ки тавассути омӯзишу таълим ва бо тадбирхои пешрафтаи миллию байналмилалӣ эътирофу иҷрои умумию самарбахши онҳоро чи дар миёни халқҳои давлатҳои Созмон ва чи дар миёни халқҳои қаламрави таҳти тобеияти ҳуқуқии онҳо қарордошта ба эҳтироми ин ҳуқуқу озодиҳо ва таъмини онҳо мусоидат намояд.Тамоми одамон озод ва аз лиҳози шарафу ҳуқуқ ба ҳам баробар ба дунё меоянд. Онҳо соҳиби ақлу виҷдонанд ва бояд бо якдигар муносибати бародарона дошта бошанд.Ҳар як инсон бояд бидуни тафовуте, махсусан аз лиҳози нажод, ранги пӯст, ҷинсият, забон, дин ақидаи сиёсӣ ё ақидаи дигар, асли миллӣ ё иҷтимоӣ, вазъи молӣ, хонаводагӣ ё вазъи дигар тамоми ҳуқуқ ва тамоми озодиҳоро, ки дар ҳамин ъломия зикр шудаанд, дошта бошад.Ғайр аз ин дар заминаи мақоми сиёсӣ, ҳуқуқӣ ё байналмилалии кишвар ё қаламраве, ки фард ба он таалуқ дорад, сарфи назар аз он, ки оё ин қаламрав мустақил аст, таҳти васоят қарор дорад, худидора намебошад ё истиқлолияти он бо ягон тарх маҳдуд гардонида шудааст, набояд тафовуте гузошта шавад.Ҳар як инсон ба ҳаёт, озодӣ ва дахлнопазирии шахсӣ ҳақ дорад.Ҳеҷ кас набояд дар ғуломӣ ё ҳолати маҷбурӣ нигоҳ дошта шавад; ғуломӣ ва ғуломфурӯшӣ дар ҳамаи навъҳои онҳо маън аст.Ҳеҷ кас набояд таҳти азият ё муомила ва ҷазои сахт, ғайриинсонӣ ё таҳқиркунандаи шарафи ӯ қарор дода шавад.Ҳар як инсон, дар ҳар куҷое, ки қарор дошта бошад, ба эътирофи ӯ ҳамчун субъекти ҳуқуқӣ ҳақ дорад.Ҳамаи одамон дар назди қонун баробаранд ва бидуни ҳеҷ як тафовут ба ҳимояи баробари ҳуқуқӣ ҳақ доранд. Ҳамаи одамон дар муқобили ҳар гуна табъиде, ки хилофи ҳамин Эъломия мебошад ва таҳдиди табъид аз ҷонибе, қи набошад, ба ҳимояи баробар ҳақ доранд.Ҳар як инсон дар сурати поймол гардидани ҳуқуқҳои асосии ӯ, ки бо Конститутсия ё қонун пешбинӣ шудаанд, барои барқарорсозии пурраи онҳо аз тарафи судҳои босалоҳияти миллӣ ҳақ дорад.Ҳеҷ касро худсарона дастгир, ҳабс ё бадарға кардан мумкин нест.Ҳар як инсон барои муайян намудани ҳуқуқу ӯхдадориҳояш ва муқаррар кардани асоснокии айбномаи ҷинояте, ки ба дӯши ӯ гузошта шудааст, ба таври баробарии комил ҳуқуқ дорад, ки парванди ӯро суди мустақилу бетараф ошкоро ва бо риояи талаботи адолат баррасӣ намояд.Ҳар як инсоне, ки дар содир кардани ҷиноят гунаҳгор дониста мешавад, ҳақ, дорад то замоне бегуноҳ дониста шавад, ки гуноҳаш дар мурофиаи ошкорои судие, ки дар он барои химояи ӯ томами имкониятҳо фароҳам оварда мешаванд, бо тартиби қонунӣ исбот нагардидааст.Ҳеч касро барои содир кардани кирдоре ё беамалие, ки дар вақти содир шудани онҳо мувофиқи қонунҳои миллӣ ё ҳуқуқи байналмилалӣ ҷиноят ҳисоб намегардид, маҳкум кардан мумкин мест. Ҳамчунин нисбат ба ҷазое, ки метавонист дар вақти содир шудани ҷиноят дода шавад, ҷазои сахттар додан мумкин нест.Ба ҳаёти шахсӣ ва оилавии ҳеҷ як фард дахолати худсарона намудан ва ба дахлнопазирии манзил, сирри мукотибот, шараф ва обрӯи ӯ худсарона сӯиқасд кардан мумкин нест. Ҳар як инсон ҳуқуқ дорад, ки дар мавриди чунин мудохила ё сӯиқасд аз ҳимояи қонун истифода намояд.Ҳар як инсон ҳақ дорад, ки дар ҳудуди ҳар як давлат озодона рафтуомад кунад ва ба худ маҳалли зист интихоб кунад.Ҳар як инсон ҳақ дорад, ки ҳар кишвар, аз ҷумла кишвари худро тарк кунад ва ба кишвари худ бозгардад.Ҳар як инсон ҳақ дорад, ки аз таъқибот дар дигар кишварҳо паноҳгоҳ ҷӯяд ва аз ин паноҳгоҳ истифода намояд.Дар мавриде, ки таъқибот воқеан дар асоси ҷинояти ғайрисиёсӣ ё кирдори мухолифи мақсаду усулҳои Созмони Милали Муттаҳид бошад, аз ин ҳақ истифода намудан мумкин нест.Ҳар як инсон ба шаҳрвандӣ ҳақ дорад.Ҳеҷ касро худсарона аз шаҳрвандӣ ё аз ҳаққи тағйири шаҳрвандӣ маҳрум кардан мумкин нест.Мардон ва заноне, ки ба синни балоғат расидаанд, ҳақ доранд бидуни ягон маҳдудияти нажодӣ, миллӣ ё динӣ издивоҷ кунанд ва оила бунед намоянд. Онҳо дар мавриди ақди никоҳ, дар давраи дар никоҳи якдигар будан ва ҳангоми бекор кардани он баробарҳуқуқанд.Ақди никоҳ метавонад танҳо дар сурати ризоияти озодона ва пурраи ҳарду тарафи ба ақди никоҳ дароянда баста шавад.Оила рукни табиӣ ва асосии ҷамъият буда, ба ҳимояи ҷамъият ва давлат ҳақ дорад.Ҳар як инсон ҳақ дорад амволро чи шахсан ва чи якҷоя бо дигарон ихтиёрдорӣ намояд.Ҳеҷ кас набояд аз амволи худ худсарона маҳру м карда шавад.Ҳар як инсон ба озодии фикр, виҷдон ва дин ҳуқуқ дорад; ин ҳуқуқ аз тағйири озодонаи дин ва эътиқод, пайравии озодонаи дин ё эътиқоди худ чи бо тартиби инфиродӣ ва чи якҷоя бо дигарон, ба таври оммавӣ ё хусусӣ, дар таълим гирифтан, ибодат намудан ва расму оинҳои динӣ ва маросимиро иҷро кардан иборат аст.Ҳар як инсон ба озодии ақида ва баёни озодонаи он ҳақ дорад; ин ҳуқуқ; бемамониат нигоҳ доштани ақидаи худ, озодона, бо ҳар восита ва сарфи назар аз сарҳадоти давлатӣ, ҷустуҷӯ, дастрасу интишор намудани маълумоту ғояҳоро дар бар мегирад.Ҳар як инсон ҳаққи озодии ҷамъомадҳои осоишта ва иттиҳодияҳоро дорад.Ҳ,еҷ як инсон наметавонад ба ягон иттиҳодия маҷбуран ҷалб карда шавад.Ҳар як инсон ҳақ дорад, бевосита ё ба воситаи намояндагоне, ки озодона интихоб шуданд, дар идораи корҳои кишвари худ ширкат намояд.Ҳар як инсон дар кишвари худ ба хизмати давлатӣ ҳуқуқи баробар дорад.Иродаи халқ бояд асоси ҳокимияти ҳукумат бошад; ин ирода бояд ба воситаи интиҳоботи давра ба давра ва бидуни сохтакорӣ, ки дар сурати мавҷудияти ҳаққи интихоботи умумӣ ва баробар бо роҳи овоздиҳии пинҳонӣ ё тавассути шаклҳои дигари баробар, ки овоздиҳии озодонаро таъмин менамоянд, ба амал бароварда мешавад.Ҳар як инсон ҳамчун узви ҷамъият ба таьминоти иҷтимоӣ ва татбиқи ҳуқуқ барои нигаҳдории шараф ва инкишофи озодонаи шахсияти ӯ дар соҳаи иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ ба воситаи саъю кӯшиши миллию ҳамкории байналмилалӣ мутобиқи сохтор ва имкониятҳои ҳар як давлат ҳақ дорад.Ҳар як инсон дорои ҳаққи меҳнат, интихоби озодонаи кор ва шароити одилонаю мусоиди меҳнат ва ҳаққи ҳимоя аз бекорист.Ҳар як инсон бидуни ягон табъид барои кори баробар ба музди баробар ҳақ дорад.Ҳар як коргар ба музди одилонаю қаноатбахш, ки зиндагии сазовори ҳар як инсон ва аҳли оилаи ӯро таъмин кунад, дар сурати зарурат бо дигар воситаҳои таьминоти иҷтимоӣ пурра гардонида шавад, ҳақ дорад.Ҳар як инсон ҳақ дорад, ки иттифоқҳои касаба созмон диҳад ва барои ҳимояи манфиатҳои худ ба иттифоқҳои касаба дохил шавад.Ҳар як инсон ба истироҳату фароғат, аз ҷумла маҳдудияти оқилонаи рӯзи кор ва рухсатии пулакии даврӣ ҳақ, дорад.Ҳар як инсон ба чунин сатҳи зиндагӣ, аз ҷумла хӯрок, пӯшок, манзил, нигоҳубини тиббӣ ва таъминоти зарурии иҷтимоие, ки барои сиҳатию некӯаҳволии худи ӯ ва оилааш зарур аст, ба таъминот дар ҳолатҳои бекорӣ, беморӣ, маъюбӣ, бесаробон мондан, пиронсолӣ ё дигар ҳолатҳои маҳрумият аз воситаҳои зиндагӣ, ки бо сабабҳои новобаста аз ӯ ба вуҷуд меоянд, ҳақ дорад.Модарону кӯдакон ба васоят ва кӯмаки махсус ҳақ доранд. Ҳамаи кӯдаконе, ки дар ақди никоҳ ва берун аз он таваллуд шудаанд, бояд аз ҳимояи иҷтимоии баробар истифода намоянд.Ҳар як инсон ҳуқуқи таҳсил дорад. Ақаллан таҳсили ибтидоӣ ва миёна бояд бепул бошад. Таҳсили ибтидоӣ бояд ҳатмӣ бошад. Таълими техникӣ ва касбӣ бояд дастраси ҳамагон бошад. Таҳсили олӣ бояд мувофиқи қобилияти ҳар кас ба ҳама як хел дастрас бошад.Мақсади таълим бояд рушди ҳамаҷонибаи шахсияти инсон, афзоиши эҳтиром ба ҳуқуқу озодиҳои инсон бошад. Таълим бояд ба ҳусни тафоҳум, бурдборию дӯстии миёни тамоми миллатҳо, гурӯҳҳои нажодӣ ва мазҳабӣ ва ҳамчунин ба вусъати фаъолияти Созмони Милали Муттаҳид дар роҳи ҳифзи сулҳ мусоидат намояд.Волидайн дар бобати интихоби навъи таълим барои фарзандони хурдсол ҳаққи аввалият доранд.Ҳар як инсон ҳақ дорад, ки дар ҳаёти фарҳангии ҷомеа озодона ширкат варзад, аз ҳунар баҳра барад, дар пешрафти илм саҳм гирад ва аз дастовардҳои он истифода намояд.Ҳар як инсон ба ҳифзи манфиатҳои моддию маънавии худ, ки самараи корҳои илмӣ, адабӣ ё ҳунарии ӯ мебошанд, ҳақ дорад.Ҳар як инсон ба тартиботи иҷтимоию байналмилалӣ, ки дар он ҳуқуқу озодиҳои дар ҳамин Эъломия зикршуда комилан амалӣ шуда метавонанд, ҳақ дорад.Ҳар як инсон дар назди ҷомеае, ки рушди озод ва камолоти шахсияти ӯ фақат дар он имконпазир аст, ӯхдадор мебошад.Ҳар як инсон дар бобати татбиқи ҳуқуқу озодиҳои худ бояд танҳо ба дараҷае маҳдуд карда шавад, ки аз тарафи қонун фақат бо мақсади таъмини эътирофу эҳтироми ҳуқуқу озодихои дигарон ва қонеъ гардонидани талаботи одилонаи ахлоқӣ, тартиботи ҷамъиятӣ ва осудаҳолии умумӣ дар шароити ҷомеаи демократӣ муқаррар карда шудааст.Татбиқи ин ҳуқуқу озодиҳо ба хеҷ ваҷҳ набояд хилофи мақсаду усулҳои Созмони Милали Муттаҳид бошад.Ҳеҷ як аз муқаррароти ҳамин Эъломия набояд барои ба давлате, гурӯҳе ё фарде додани ҳуқуқе тафсир шавад, ки ба ягон фаъолият ё кирдоре, ки мақсад аз он бекор кардани ҳуқуқу озодиҳои дар ҳамин Эъломия баён шуда бошад, асос гардад.Hanesan hatene tuir dignidade ho direitu ema hotu hanesan membru familia humanidade nia, ne'e hanesan hun ba liberdade, justisa ho damen iha mundu,Hanesan la interese ho la fo laran ba diretus ema nia, sai hahaluk barbarikus mak halu umanidade nia konsiensia hirus. Tuir idh mundu ne be ema hotu sei laran ksolok ba liberdade koalia, fiar ho liberdade husi tauk ho hakarak, foti hanesan aspirasaun as liu ba ema hotu,Hanesan ne'e importanti se ema la iha, ikus atu tuir sei hamrik hasoru ema at ho opresaun, katak direitus ema nia tenki satan, tuir lei,Hanesan importante tebes atu promove desenvolvimentu relasoens belun diak ho rai hotu,Hanesan ema hotu Nasoens Unidas iha nia Carta, fo laran ho sira nia fiar iha direitus fundamentais ema nia, iha dignidade ho ba ema nia an, direitus hanesan ba feto ho mane, haksoin atu halau progresu sosial, moris diak liu iha liberdade bot liu,Hanesan Rai Estadu Hotu, sira hotu fo sira nia lia fuan atu hetan ho Nasoens Unidas, atu promove ho respeitu, hare, direitus ho liberdade bot liu,Hanesan fiar ida deit ba direitus ho liberdade, buat bot liu atu hetan hanoin ida ne'e,Nune'e duni,Assembleia Geral,Proclama Declarasaun Mundu Nia Ba Direitus Ema Nia, hanesan estandarte komun ba hotu atu hetan ba ema hoto no mos ba rai hotu hotu, ema mesak ka organizasaun iha sosiedade, rai Deklarasaun ida ne'e iha neon, sei buras ba hanorin, ba educasaun, atu promove respeitu ba direitus ho liberdades, husi dalan progresiva, nasional ho internasional, atu kaer metin, tuir ho fiar, ho ema membrus Rai Estadu hotu, nos mos ema sira hela iha rai nebe sira ukun,Ema hotu hotu moris hanesan ho dignidade ho direitu. Sira hotu iha hanoin, konsiensia n'e duni tenki hare malu hanesan espiritu maun-alin.Ema hotu iha direitus ho liberdades tau iha Deklarasaun ida ne'e, la tuir ho fihir, hare ba rasa, kor kulit, seksu, lia, relijaun hanoin ho politika oin seluk, nasional ka mai husi ema riku ka kiak, tuir moris liurai ka atan.Tuir tan, labele halu, fihir no hare tanba ba situasaun politica, jurisdisaun, no tanba estatutu rai nebe nia moris, se rai ne'e ukun rasik an, ema seluk mak kaer, rai la os ukun rasik an, ka limitasaun iha ukun rasik an.Ema hotu hotu iha direitu atu moris, liberdade ho seguransa ba ema nia an.Ema ida labele hatan ka serbi ema, atan ho halu atan tenki bandu tomak.Ema ida labele hetan tortura ka krueldade, halu hat liu ka kastigu.Ema hotu maski, nia iha fatin naran ida, iha direitu tuir lei hanesan ema ida.Tuir lei ema hotu hanesan, iha direitu atu la hetan diskriminasaun, no mos lei hatu satan nia. Hotu hotu iha direitu hanesan hasoru diskriminasaun, la tuir Deklarasaun ida ne'e no mos hasoru, hasa'e lian soran diskriminasaun ida ne'e.Ema hotu iha direitu atu simu husin tribunal nasaun nia ha haluk nebe halu at nia direitus, tuir lei ka konstituisaun.Labele kaer ema ida naran deit, kadeia ka ezilio.Ema hotu iha direitu hanesan ba tuir julgamentu iha tribunal atu rona ka tesi lian, tribunal tenki independente no mos imparsial, hare nia direitu ho obrigasoens, sala nebe hasoru nia.Ema nebe lei hatene halu sala ka halu krime, iha direitu hatete la sala, bainhira tuir iha tribunal publiku hatete nia sala, mai be nia tenki iha direitu ho garantias ba nia defensa.Labele hatete ema ida sala tuir lei kriminal, tanba lia ka buat sasan nia halu nebe la tuir lei, la sala tuir lei nasional ka internasional, bainhira halu sala ne'e. Nunee mos la bele for sentensa todan liu, tuir ida nebe fo bainhira sala halu.Ema ida labele iha interferensia arbitraria ho nia privasidade, familia, uma, corespondensia, ka hatete at ninia onra ho reputasaun. Ema hotu iha direitu atu hetan satan husin lei hasoru iha interferensia ka halu at.Ema hotu iha direitu ba atu la'u livre ho hela iha Estadu nia laran.Ema hotu iha direitu atu husik rai naran ida, ho mos ninian, no mos fila ba nia rai rasik.Ema hotu iha direitu buka azilu politiku, no mos laran ksolok iha rai seluk husi halu at.Direitu ida ne'e keta la hasa'e se cazu iha persekusaun husi hahaluk la os krime politiku, ka hahaluk hasoru prinsipios Nasoens Unidas nia.Ema hotu iha direitu ba nasionalidade.Ema ida la bele arbitrariu bandu nia nasionalidade, ka bandu atu muda nia nasionalidade.Mane ho feto tinan bot, la iha limitasaun tanba rasa, nasionalidade ka relijaun, iha direitu atu kaben no mos hahu familia. Sira iha direitu hanesan iha kaben, bainhira kaben, ka husik malu.Kaben tenki tuir hanoin ho hakarak tomak ema nebe atu kaben.Familia ne'e maka unidade natural iha sosiedade, ida direitu atu hetan protesaun husi soseidade ka estadu.Ema hotu iha direitu atu rai nia sasan mesak no mos hamutuk ho ema seluk.Ema ida labele arbitrariu ba nia sasan.Ema hotu iha direitu ba liberdade ho hanoin, neon ho relijaun, nia direitu iha mos liberdade atu troka nia relijaun, nia fiar, liberdade mesak ka ho komunidade iha publiku ka privadu, hatudu nia relijaun nia fiar iha hanorin, hahaluk loro loron, harohan nor tuir loron bot.Ema hotu iha direitu ba liberdade ho nia opiniaun, espresaun; direitu ida ne'e liberdade atu rai nia opiniaun la iha interferensia, atu buka simu, fo informasaun, hanoin, iha media lalika hare ba fatin hela nebe.Ema hotu iha direitu ba liderade atu halibur hakmatek ho mos asosiasaun.La bele obriga ema atu tama iha asosiasaun ida.Ema hotu iha direitu atu tama halu parte iha governu nia rai, tama los deit ka tuir representantes ema foti.Ema hotu iha direitu atu tama simu iha servisus publiku iha nia rai.Vontade povu nia tenki hahu iha hun ho autoridade governu nia; ida ne'e tenki halu iha tempu ho eleisoens tebes ne'be universal ho votu, halu votasaun secreta nor tuir votasaun nebe hatudu halu tebes.Ema hotu hanesan membru sosiedade nia, iha direitu ba seguransa sosial iha realizasaun, husi nasaun nia forsa ka coperasaun internasional, tuir organizasaun ho riku rai idak nia, iha ekonomia, sosial ho direitus kulturais, ba nia dignidade nos mos livre desenvolvimentu ba nia personalidade.Ema hotu iha direitu atu serbisu, livre atu halu hili serbisu, tuir los condisoens serbisu nia, satan hasoru desempregu.Ema hotu, la diskriminasaun, iha direitu atu simu osan hanesan serbisu nia halu.Ema hotu nebe serbisu iha direitu atu simu osan los atu ba nia ho nia familia moris ho dignidade humana, fo tulun tan, se preciza, tuir tane husi protesaun sosial.Ema hotu iha direitu atu halu ka tama iha uniaun atu satan nia interese.Ema hotu iha direitu atu deskansa ho halimar, tuir oras ba serbisu nia, loron ferias nia ho selu.Ema hotu iha direitu ba moris diak ba saude, nia isin diak mos ba nia familia, nos mos hahan, roupa, uma, tratamento doutor nia, serbisus sosiais, iha seguransa se nia la serbisu, moras, isin at, katuas, ferik, la hetan moris sasan nebe nia la iha kontrol.Inan ho labarik ki'ik iha direitu atu simu tulun ho tane espesial. Labarik hotu moris ho aman, ka la iha aman, hotu tenki simu hanesan tane sosial.Ema hotu iha direitu ba educasaun. Educasaun tenki saugati, iha eskola primaria no hahu eskola. Eskola primaria tenki obrigatoriu. Educasaun teknika ho profesional tenki jeralmente halu ba ema hotu, educasaun tersiaria tenki halu ema hotu bele tama tuir meritu.Educasaun tenki halu ba desenvolvimentu tomak ba ema nia personalidade, atu halu makas liu ba respeitu ba direitus humanus no mos liberdade fundamental. Educasaun tenki foti hatene, toleransia ho belun ba rai hotu, rasa ka grupu relijan, tenki lori nafatin ba oin hahaluk Nasoens Unidas nai atu rai damen.Inan ho aman iha direitu ho prioridade atu hili educasaun oin sa maka bele fo ba sira nia oan.Ema hotu iha liberdade tama iha vida kultural komunidade nia, hakarak artes no mos iha avansu siensia ho nia benefisio.Ema hotu iha direitu atu satan intereses moral ho material sai husi sientifico, literariu ka produsaun artitistica nebe nia mak autor.Ema hotu iha direitu ba orden sosial ho internasional, nebe direitus ho liberdades tau iha Deklarasaun ida ne'e bele halu tuir tomak.Ema hotu iha obrigasaun ba komunidade nebe nia mesak desenvolvimentu nia persinalidade ne'e tomak bele.Atu tau nia direitus ho liberdade, ema hotu tenki sujeita ba deit limitasoens lei hatete, atu tane no mos hare direitus, liberdades ema seluk nia, hasoru rekerimentos ba moral, ordern publiku, sasan geral iha sosiedade democratica.Direitus ho liberdades ne'e, iha fatin labele halo kontrario hahaluk ho prinsipios Nasoens Unidas nia.La iha buat ida iha Deklarasaun ida ne'e bele interpreta ka hatete ba rai Estadu, ida, grupu no ema ida iha direitu atu halu ativadade, ka halu buat ruma hasoru atu halu at direitus ho liberdades tau iha ne'e.Traduit en patois vaudois par Marie-Louise Goumaz, le 28.10.2014Yu que la recougnesseinça de la dignitâ qu’è dussa à tote lè dzein de noûtra terra, de mîmo que lâo drâi, d’aprî la lâi, parâire por trétî, que pouant pas ître doutâ, l’è la colonda de la libertâ, de la djustice et de la pé dein lo mondo.Yu que s’on cougnâi pas lè drâi dâi dzein et qu’on lè mèprese cein meinne à la vaudèsî que tsancroune la concheince de l’humanitâ et que la vegnâte d’on mondo yô lè dzein sant libre de dèvesâ et de crâire fro de la pouâire blyûva et de la mistoufye a ètâ proclliamâ quemet cein qu’è lo mî po lè dzein,Yu que faut dèvant tot que lè drâi dâi dzein sèyant tsouyî pè lè lâi po que lè dzein, po finî, sèyant pas dobedzî de lâo branquâ contro la mâitrèyeinçe et l’opprèchon.Yu que faut d’à premî eincoradzî à eimparâ l’ametî eintre lè nachon,Yu que dein la Tsarta lè peuplyo dâi Nachon Accolâïe ant remé proclliamâ lâo fâi po lè drâi premî dâi dzein, dein l’honneu et la valeu de la dzein humaine, po que lè drâi dâi z’hommo et dâi fenne sèyant parâi, et que sè sant fermo dècidâ à âidyî à mèliorâ la vyà dâi dzein, et à ètablî dâi condechon de vyà pe bounè avoué ’nna libertâ pe granta,Yu que lè z’ Età meimbro sè sant eingadzî à assurâ, avoué la coopèrachon dâi Nachon Accolâïe, lo respè universè et sû dâi drâi dâi dzein et dâi libertâ premîre,Yu qu’onna concepchon coumoûna de clliâo drâi et libertâ l’è cein que compte d’à premî po reimplliâ à tsavon sti l’eingadzemeint.LA TENÂBLLIA GENERÂLAProclliame sta Dèclarachon universalla dâi drâi dâi dzein quemet l’idèal coumon à aveintâ pè tî lè peuplyo et tote lè nachon po que tî lè coo et tote lè z’administrachon de la sociètâ aussant tot dâo long sta Dèclarachon à l’esprit, s’escormantsant, ein recordeint et pè l’einducachon, à eimparâ lo respè de clliâo drâi et libertâ et d’ein d’assurâ tsô poû, avoué dâi mèsoûre d’oodro nachonà et internachonà la recougnesseinça et la pratiqua universalla pertot et, sein la manqua, atant permi lè populachon dâi z’ Età Meimbro leu-mîmo que permi lè z’eindrâi yô on vi dèso lâo djuridicchon.Tî lè z’ître humain vîgnant âo mondo libro et parâi dein la dignitâ et lè drâi. L’ant reçu réson et concheince et dâivant vivre lè z’on avoué lè z’autro quemet se sant frâre et chèra.Clliâo drâi et clliâo libertâ qu’ant ètâ proclliamâ dein sta Dèclarachon sant à dè bon po tsacon, sein vouâitî à la raça, la colâo, âo sexe, âo dèvesâ, à la religïon, à sa peinsâïe politica âo bin quie que cein pouésse ître d’autro, que cein vîgne de la nachon âo bin dâo socià, de la fortena, de la vegnâte âo mondo âo bin du onn’autra situachon.De plye, foudrâ pas s’otiupâ dâo statu politico, djuridico âo internachonà dâo payî âo de la cotse du yô onna dzein è salyâte, pas pire de sè tsetî que sti payî sâi libro, dèso onna tutella, que pâo pas dècidâ li-mîmo dè tot mâ que l’è asservî à quauque limitachon dein son povâi.Tsaque coo l’a drâi à la vyà, la libertâ et la sècuritâ.Nion sarâ prâi et tegnu quemet on esclliâvo, assebin pas ein servituda ; l’esclliavâdzo et la trâita dâi z’esclliâvo sant dèfeindu dein tî lè casse.Nion porrâ ître bregandâ, assebin pas puni âo bin tormeintâ ein diâblyo, que cein porrâi ître contro natoûra âo dègradeint.Tsacon a lo drâi d’ître recognu pertot quemet onna persena djuridica.Trétî sant parâi dèvant la lâi et l’ant lo drâi sein distincchon à ître trétî protèdzî pè la lâi de la mîma manâire. Trétî dussant recâidre la mîma protecchon contro tot cein que porrâi contrèyî sta Dèclarachon et contro tot cein que porrâi amenâ à ’nna discriminachon.Tsaque persena l’a lo drâi de portâ sè tsausse, l’è bin veré, dèvant lè djuridicchon nachonâle qu’ant ètâ nommâïe esseprè po cein, contro tot cein qu’è pas permet pè lè drâi premî que lâi sant recognu pè la constituchon âo pè la lâi.Nion pâo ître arretâ, eingabioûlâ, ne tsampâ fro dâo payî sein ’nna bouna réson.Tsaque persena a lo drâi de la mîma fachon po trétote lè dzein, de sè fére à oûre djustameint dèvant lo mondo pè on tribunà fro dè tot et djûsto. L’è li que vâo dècidâ su sè drâi et sè z’obligachon et dere se faut allâ ein-an avoué la pllieinta que l’è deredjà contro la persena.Tota persena accusâïe d’onna tsaravoutèrî è d’à premî yûssa quemeint einnoceinta tant qu’à qu’on pouésse provâ que l’è copâblya d’aprî la lâi tandu on procès publico yô l’a reçu l’âide nècesséra po sè rècriâ, sè dèfeindre.Nion porrâ ître condanâ po dâi z’acchon âo dâi z’ âoblyâ que n’îrant pas dâi cavilye d’aprî lo drâi nachonà âo internachonà dein lo tein que l’ant ètâ fé. Mîmameint foudrâ pas balyî onna punechon pe granta que clliaque qu’avâi ètâ prèyûva âo momeint de la cavilye.Nion porrâ ître tsecagmî sein réson dein sa vyà privâïe, sa famelye, s’n ottô âo sa correspondeinça, assebin pas dein son honneu et sa rèputachon.Tsacon a lo drâi d’ître protèdzî pè la lâi contro clliâo tsoûsè.Tsaque persena a lo drâi d’allâ et venî à s’n ése et chèdre yô ye vâo dèmorâ dein on Età.Tsaque persena a lo drâi de fotre lou camp fro de tsaque payî, lo sein assebin, et de s’è reintornâ dein son payî.Dèvant la persècuchon, tsaque persena a lo drâi de tsertsî asîlo et de pouâi recâidre asîlo dein dâi z’autro payî.Clli drâi pâo pas ître invoquâ se lâi a z’u vretâblyameint dâi retsertse à dè bon po on crîmo de drâi coumon âo bin que lâi a z’u dâi manegance contrére âi principo dâi Nachon Accolâïe et à cein que tsertsant.Tsaque coo a drâi à onna nachonalitâ.Nion pâo ître privâ de sa nachonalitâ, sein onna bouna réson, assebin pas dâo drâi de tsandzî de nachonalitâ.Quand on bouîbo et onna bouîba sant mâo, que sant dan on hommo et onna fenna, l’ant lo drâi de lâo mariâ et de crèâ onna famelye sein retreinta po quant à la raça, la nachonalitâ âo la religïon. L’ant dâi drâi parâi rappoo âo mariâdzo, tandu lo mariâdzo et quand ye trosse.Lo mariâdzo pâo pas ître segnî que se l’hommo et la fenna sant bin d’accoo tî doû et lo diant.La famelye l’è la colonda natouralla et lo fondemeint de la sociètâ et dusse ître eimparâïe pè la sociètâ et pè l’Età.Tsaque dzein, que sâi soletta âo bin que vive avoué dâi z’autrè a drâi à la propriètâ.Nion pâo ître privâ de sa propriètâ se cein l’è pas djustifiyî.Tsacon a lo drâi de peinsâ cein que vâo. L’a la libertâ de concheince et de religïon ; cein fâ que l’a lo drâi de tsandzî de religïon âo de convicchon et l’è libro de portâ dèvant lè dzein sa religïon et sa convicchon, que sâi solet âo ein coumon, atant dèvant lo mondo qu’ein tsî li, ein recordeint, ein faseint vère et oûre, dein n’on prîdzo et tote lè ritoûle que vant avoué.Tsaque coo a drâi à la libertâ de peinsâïe et d’esprèchon cein que lâi balye lo drâi dè pas ître intiètâ po sa manâire de vère. L’a lo drâi de tsertsî, de recâidre, d’èpardzemallâ, sein sè tsouyî lè bouènne, lè z’informachon et lè z’idé avoué lè moyan que l’a po s’esprimâ .Tsaque persena a drâi à la libertâ de rèunïon et d’associachon dein la pé.Nion pâo ître dobedzî de participâ à onn’associachon.Tsacon l’a lo drâi de participâ à la direcchon dâi z’affére publico de son payî, que sâi li-mîmo âo bin que sâi represeintâ pè dâi dzein qu’ant ètâ chè librameint.Tsacon l’a lo drâi d’ître nommâ âi foncchon publique de son payî dein dâi condechon d’ègalitâ.La volontâ dâo peuplyo l’è lo fondemeint de l’autoritâ dâi povâi publico ; sta volontâ dusse s’esprimâ ein faseint dâi z’èlecchon proûpre que dussant laô tenî pè tsauda âo suffrâdzo universà et âo vôte sècret âo d’aprî ’nna procèdoûra parâire que dusse assurâ la libertâ de vôte.Tsaque persena, du que l’è meimbra de la sociètâ, a drâi à la sècuritâ sociâla ; l’a lo drâi de recâidre satisfacchon quant âi drâi èconomico, dâo socià et de la cultura que l’a fauta po sa dignitâ et po fére à clliorî librameint sa persenalitâ, pè la mau dâi veindzeince nachonâle et la coopèrachon internachonâla, d’aprî l’organisachon et lè retsesse de tsaque payî.Tsaque persena a lo drâi d’âovrâ ; ye dusse pouâi chèdre librameint son travau à dâi condechon djûste, plliéseinte et l’a drâi à la protecchon contro lo chomâdzo.Trétî ant lo drâi, sein discriminachon, à on gâdzo parâi por on travau parâi.Cllique qu’âovre a drâi à onna rèmunèrachon djûsta et bouna po que pouésse dinse assurâ à sa famelye on vityù qu’eimpare la dignitâ humaine, que pâo ître mèliorâïe se lâi a fauta pè dâi z’autro moyan de protecchon sociâla.Tsacon l’a lo drâi de fondâ avoué dâi z’autro dâi syndicà et de fére on accordâiron avoué dâi syndicà po tsouyî sè z’interêt.Tsacon a lo drâi âo repoû et âi lesî et mîmameint à ’nna limitachon resenâblya dâo tein dâo travau et à dâi condzî pâyî bin rélyâ.Tsaque dzein a lo drâi d’avâi cein que faut po vivre et assurâ sa santâ, sè cheintre benéso et que cein sâi dinse po clliâosique de sa famelye rappoo à la pedance, à la vetîre, âo lodzemeint, po pouâi sè fére à mâidzî de mîmo que por tot cein que totse lè serviço nécesséro dein lo domâino dâo socià; ye dusse pouâi comptâ su la sècuritâ se l’è âo chomâdzo, malârda, invalida, vèvo âo bin vèva, dein la vîlyondze et dein tî lè z’autro casse yô l’è incapâblya de fére mîma po s’ein terî soletta po cein que l’a dâi malapanâïe que lâi sant tsesûve dèssu et que lè z’a pas tchertchè.La mére et l’einfant l’ant drâi à onn’âide et à onna protecchon tot’espèchâla. Tî lè boute, que sèyant vegnu âo mondo dein âo bin fro dâo mariâdzo reçâivant la mîma protecchon sociâla.Tsaque coo a drâi à ître einduquâ. L’einducachon dusse rein cotâ, omeinte po l’einseignemeint èlèmentéro qu’è à la base de tot. Lè bonié sant dobedzî de lo frequeintâ. La recordeince de la tèquenique et dâi metî dusse ître organisâïe pertot ; po quant âi grantè z’écoûlè, ye dussant ître âoverte à trétî d’aprî lo mereto.L’einducachon dâi âidyî à la dzein humaine à sè cheintre bin et à mèliorâ lo respè dâi drâi dâi dzein et dâi libertâ premîre. Dusse fére que lè nachon sè comprègnant mî eintre leu, que pouéssant mèliorâ la tolèreinça et l’ametî eintre tote lè nachon et tote lè dzein sein sè tsetî de lâo raça et de lâo religïon dinse qu’à mèliorâ cein que lè Nachon Accolâïe prepârant po mantenî la pé.Sant lè pareint, dèvant tot, qu’ant lo drâi de chèdre quemeint lâo boute dussant ître einduquâ.Tsacon a lo drâi de participâ librameint à la vyà culturella, qu’è offerta à trétî, de dzoûre de tot cein qu’è propousâ : lè z’art, de preindre pâ âo progrès dâi scieince et de la tsevance qu’ein salye.Tsacon a drâi à la protecchon dâo savâi et dâo bon balyî pè la producchon scieintifiqua, littérérâira âo bin artistiqua que l’a li-mîmo créâïe.Tsacon a drâi, âo pllian socià et internachonà, qu’on oodro sâi ètablî et que doûre po que lè drâi et lè libertâ ècrit dein sta Dèclarachon pouéssant ître chèvu et respètâ à tsavon.Lo coo a dâi dèvâi devè la communautâ yô ye porrâ ître benéso et fére à clliorî sa persenalitâ quemet nion cein autra pâ.Quand ye fâ à valyâi sè drâi et quand pâo dzoûre de sè libertâ, tsacon dusse rein qu’obèyî âi limitachon coumandâïe pè la lâi po assurâ la recougnesseinça et lo respè dâi drâi et dâi libertâ de son seimblyâblyo et po s’adenâ à cein que la morâla dèmande, que l’è djûsto, po l’oodro publico et po que tsacon sè cheinte bin benéso dein ’nna sociètâ dèmocratiqua.Clliâo drâi et libertâ, on porrâ pas s’ein servî à l’eincontro dâi principo et de cein que sohîtant lè Nachon Accolâïe.Lâi a min de disposechon dein sta Dèclarachon que porrâi balyî à on Età, on groupemeint âo à on coo quauque drâi que sâi po s’adenâ à fére ôquie por abolî dâi drâi et dâi libertâ que lâi sant meinchounâ.WANDYOTarehe 18 Desemba 1948, Ibanza lya Mahanga lyatula lya Mahanga lya Haki ja banhu lya bahenga aha Bulugu wa I na wa II wa muwelelo wamala.Ibanza linilo lyalagiliaj kul’insi iyo yilonga kulisambaja ku banhu bse balibone, balisome, basomelwe, balisomele, balisambaje mu mashule, uko buhangagwe bila kwangalila siyasa n’ishi umo yujilaga.Nhambi ya Malagilo na Haki ja Banhu Tanzania chafunya kitabu kiniki ku nguno ya kwangalila na kubona lilifwatwa na kulabandwa na banhu, selekali na mashilika.Ibanza lya Mahanga lyatangaja kubi banhu bose bubyalagwa na haki zilinganelile. I haki jiniji zimanichage, ja kuwako, zilangaje ku banhu bose.Kofi AnnanSecretary GeneralNGUNO Ubumanicha kubi banhu bose balin’ikujo na haki ja bulinganile hu chandyo cha kwiyagalula, kwenha haki na lubango,NGUNO ukwihugija na kuleka kulondalonga haki ja banhu huko kwenheleja mashito magakanazu ga kudacha na kumala masala banhu kukoba welelo i ya banhu bose balabi na buyegi wa kwiyagalula, kuyomba, kwinja boba na kupandika shose isho bushikobaga,NGUNO giki ulu abanhu bakasaziwagwa kuhaya basole mashilanga kuzitula bushimba, kulema kwibonelwa na bahanya ba nsi Ilagilo lya Nsi lilabade haki jabo,NGUNO kinhu kihannya hu kubejja na kukuja bunwani na nsi zingi,NGUNO u ng’w’Ilagilo banhu ba mahanga bizunilija giki i haki ja banhu n’ikujo lyabo, haki ja bulinganile la bakima na bagosha hu kuzenga na kukuja kilendele na kwiyagalula,NGUNO ndi banachana hakimo na Mahanga balagana kwenha ikujo mu welelo na kwenha haki na wiyagaluzi,NGUNO banhu bose kumanicha wiyagalule na haki jinijo hu kinhu cha kwendya umu kuzimanicha kisoga na malagilo genayo.Whisho lulu,Ibanza la Mahanga lilitangajaIhano lya Welelo YoseLya haki ja BanhuKubi nzila ya banhu na nsi jose mpaga ng’wene na kila kinhu buli lushiku wihande kulisoma ku nguno ya kweneja ikujo, haki na wiyagalule ng’wihanga na mu welelo mpaga bana welelo balizunye kulilonda na nsi banachama bali mgati najo bose balimane.Banhu bose bubyalagwa biyagalulile, n’ikujo haki zilenganelile.IGELE LYA 2Kila munhu, bila kukomanyiwa luganda, ikoba, bubyalwa, lulimi lwakwe, dini, kitemele cha nsi yakwe nulu kiganikile kingi sh’ihanga uko afumile, wabyalilwe, busabi nulu umo ali, wina wiyagalule na haki jose ijo jandikwa u ng’w’Ihano linilo.IGELE LYA 3IGELE LYA 4IGELE LYA 5IGELE LYA 6IGELE LYA 7IGELE LYA 8IGELE LYA 9IGELE LYA 10IGELE LYA 11Kila munhu uyo washidakwa adegelekwe. Ibanza hilo lyuhaya wahuba nulu akahubile.IGELE LYA 12IGELE LYA 13Munhu wina haki ya kuja uko alihaya mu nsi yakwe na kuzenga haho habi mu nsi yakweIGELE LYA 14Kila munhu wina haki ya kupelela nsi yingi ulu watulagwa akabulagwe.Kila munhu wina haki ya kubi na nsi.Kudihu munhu, ku nzila ya kwibonelwa, alapenziwe mu nsi yakwe nulu alemeziwe kukaba nsi.Bakina na bagosha ba mishimo mihanya, bila kutuliwa lubimbi lw’ikioba, dini nulu luhanga, bina haki ya kwitola na kwileka.Winga bulatungwe duhu ulu bitozi bizunilija boyi basaba.Kaya hu shigelo sha kwandya kutunda chalo. Kaya yiniyi ikuziwe.Kila munhu wina haki ya kubi na nsabo yakwe ng’winikili na ya lusanginduhu munhu alataziwe nsabo yakwe bila nguno.Kila munhu wina wiyagalule wa kwiganika, buhuguku na dini; haki yiniyo yili hakimo na wiyagalule wa kusagula na kukaba dini, winene nulu mu luganda, wibise nungu ng’wikungu. Akalemeziwe kwisenga umo alihayila.Kila munhu wina wiyagalule wa kuyomba isho aliganika bila kwingililwa na munhu bungi, kubokela na kusambaja mhola na miganika ga bangi ku nzila ya kwandika na kutangaja.Kila munhu ali na haki kusanja na biye mu lubango.Nduhu munhu uyo alagaganiziwe kusanja na bangi.Kila munhu wina haki ya kubi mu selekali ya nsi yakwe weyi msaba nulu kubitila ku bangi.Kila munhu wina haki ya kutumamilwa na nsi yakwe.U butogwi wa banhu hu ng’hingi ya selekali. Butogwi bunubu bulisombole mu nzila ya nhana ya welelo ya kusagula bakilongozi ku wibisa nulu mu nzila zingi ja wikole na yiniyo.Kila ng’wene mu kaya ina haki ya kulabadwa na kupiwa nsabo ja nsi kubitila wizunilija wa nsi na mahanga gose hu aweje kuhangama.Kila munhu ali na haki ya wiyagalule wa kusagula na kutumama mlimo ugo atogilwe, na haki ya kutumamila hasoga, kupiwa mafayo gangi na kulabadwa ulu wagayiwa milimo.Kila munhu, bila ya kubagulwa, alina haki ya kulipwa kuliganija na mlimo ugo alitumama.Kila mtumami, bila ya kubagulwa, wina haki ya kulipwa mafayo ga kumtosha weyi na kaya yakwe, kump’ikujo mu banhu hakimo na kongeziwa mafayo ga mzengo.Kila munhu wina haki ya kwibilinga na biye ku nguno ya kulabada mafayo gakwe.Kila munhu wina haki ya kwisuhya na kuyega hakimo na kupandika ninga ya kwisuhya na ninga ya kulipwa.Kila munhu wina haki ya kwikala hasoga ku nguno ya buhozu na bupanga wake, kupandika shiliwam kuzwala, kwilaka, kulagulwa na kupiwa mafayo gangi, kusungwa ulu akina milimo, ulu walwala, walwmala, wananhaluka, wafilwa nke nulu ngoshi wake, ninga wagayiwanzila zingi ja kwisunga msaba ijo azimanelileBabyazi na bana basungwe, bana ba bukwelwe nabo abo bakakwelilwe, bose bina haki ya kusungwa.Banhu bose bina haki ya kulangwa ilimu lya kwandya bule na ilimu yiniyi ibi ya bose. Ilimu ya bufundi, sayansi na butalamu.Ilimu ilolekeziwe kukuja bunhu, kuzenga haki na wiyagalule, kwelelwa, kubi na moyo na kwenha bunwani mugati na mahanga na kukuja lubangoBabyazi bali na haki ya kwandya kubasagulila bana babo ilimu iyo baliihaya.Kila munhu wina haki kubi ng’wikungu na kulya na biye shisumo sha luganda na maendeleyo ga sayansi.Kila munhu wina haki ya kulabadilwa i shikolo isho wabenja, kusula, kutwja ku nzila ya kwiganika, sayansi ninga kwandika.Kila munhu apiwe haki na wiyagalule giti umo Ihano linili lilihaya.Kila munhu atutumalile lugana umo maendeleyo gakwe winene gawegije kwigela.Kupandika haki na wayagalule bunubu, kila munhu adedehanye iyo yandikwa ng’w’ Ihano kuwezakwipa na kubapa biye ikujo na wiyagaule.Haki na wiyagaule w’Ilagilo linili, ku nzile yoseyose, bukiz’ufunziwa numa numo yahyilwa na Mahanga.Nduhu nsi, luganda nulu munhu alatumile il’Ihano linili kukenanga haki na wiyagalule ubo wabalwa ng’w’Ihano linili.Алылган паза искірілген Јјн Ассамблеяның 217 A (III) резолюциязының 10 алай айда (декабрь айда) 1948 чылдаСанға алып, постың синін пілінгенін саназарынын, хайзы прай кізілерде чоннар тјлінде пар, оларның тиң паза пыластырбас тјрее (право) пос чуртастың, пос оңдай чуртастың, сын паза прай тиксі амыр чуртас тјстігі (основа) полча; пазасанға алып, нимее салбанын паза хырт кјріргенін кізі тјреелеріне (праволарға) нимее салбас оңдай чабал актарға ағылғаннар, хайзы чоннардың ах сағысты еректірчелер, паза андағ чир чарыхты педіргені хайда кізілер сјс паза киртініс (убеждение) пос оңдайы пар полар паза хорғыс чох паза хызылғаны чох чуртирлар паза, кізілерні пјзік кестеніске искірілген; пазасанға алып, кізі тјреелері (право) елге арачылирға кирек толдырарын ечен, кізі ирік чох , халғанҷы кирек ниме чіли, тирания паза пазыныс тоғыра кјдірілебезін; пазасанға алып, чоннарның ынархас палғалыс јзізіне полызарға кирек; паза санға алып, Піріккен Нацияларның чоннары Уставта постарының киртіністерін јјн кізі тјреелері, постың синін пілінгенін паза кізінің аарлиине паза ир паза ипчі кізілернің тиң праваларын киречілібіскеннер паза пјгінге алғаннар социальнай прогресске паза чуртас синіне хабазарға паза чуртас оңдайларын артых пос оңдайда чахсыландырарға; пазасанға алып, хазналар-членнар Піріккен Нацияларның Организациянын хада, прай чоннар аразында кізі тјреелері паза јјн пос оңдайларны улуғланысха паза хабазарға паза хоостыра поларға сјс пиргеннер; пазасанға алып, пу кізі тјрелері паза пос оңдайларны прай тиксі оңарғаны улуғ пілдірігліг пу сјс пиргенге толдыра пјгінге,Јјн Ассамблея,Искірче пу Прай тиксі кізілерні тјреелер декларациязын Пјгінге хайзын прай чоннар паза хазналар пјгерге кестенерге киректер андағ ползын полған на кізі паза полған на јменің органы, хаҷан-да санға алып, пу Декларацияны, кестенгеннер егредіг паза чарытханы хоостыра пу тјрелеерні паза пос оңдайларны улуғланысха хабазарға паза чіткіҷе пирерге, национальнай паза чоннар аразындағы прогрессивнай мероприятиялар хоостыра , прай тиксі паза эффективнай санасханы паза оларның толдырылғанын хайди хазналар Организация членнері чоннар аразында, ідјк чоннар аразында кемні территориялары оларның юрисдикция алтында.Полған на кізі пос паза тиң тјріпче паза тиң постың синін пілінгенін паза тјрелерініңде полча. Олардың сағынғаны паза арығ сағыс пар паза харындастар чіли тудынарға киректер.Полған на кізінің пу Декларацияда искірілген прай кізі тјрелері паза прай пос чуртас оңдайлары (свободалары) поларға кирек, пір пасхаланыс даа чох, расовай, теернің јј, ир алай ипчі кізі, тіл, религия, политическай алай пасха даа киртініс, национальнай алай социальнай чонға кірчеткен хоостыра, ниме-ноо (имущественнай), сословнай алай пасха да положениеліг.Ағаа хоза, чарабинча политическай, правовой алай чоннар аразындаы хазнаны статузызы тјстегі хоостыра хайдығ да пасхазы идерге алай территория хайдар кізі кірче, санаспин пос алынаҷа территория алай чох, пос устағлығ алай ба пірее хайди хызырылған суверенитеттіг.Полған на кізінің пар тјре чуртасха, пос оңдайлығ чуртасха паза теерге чарабазына (неприкосновенность).Пірдеене хулда поларға чарадылбинча; хул паза хулларны садығ хайдығ даа оңдайлығ чарадылбинча.Пірдеезін иреелирге алай чабал, кізі нимес чіли, пазынарға постың синін пілінгенін тезірерге чарадылбинча.Полған на кізінің ,хайда даа ол полчатса, правосубъектнай санағлығ поларға тјре пар.Прай кізілер елге алнында тиңнер паза пір даа пасхаланыс чох елге тиң арачылирына тјреліг. Прай кізілер полған на дискриминацияның, пу Деклапацияны сайбапчатхан, тиң арачылирына тјрелеріг, паза хайдығ да полған чабал кирекке андығ дискриминацияға тартханы.Полған на кізінің пар тјре тјрелері компетентнай национальнай чарғылардың эффективнай праваларын чазылғанына хаҷан аның јјн тјрелері, конституцияның алай елгенің ағаа пирілген, сайбалчалар.Пірдеезін пойли арестовать полғанынаке, тутханысха алай сергеніне чарабинча.Полған на кізінің пар тјре, позының тјреелері паза обязанностьтарын чарат саларға паза піліп аларға уголовнай пыролас тјстені, тјреліг, тиң полчатханында тјстегі хоостыра, аның чарғы кирегі сын азығ кјрілген паза прай киректеені санасха алылған пос алынҷа паза орта сын чарғының.Полған на кізінің пар тјре, хомай кирек ечен пыролатчатхан кізінің тјре пар пыро чох саналарға аның пырозы законнай оңдайның табылған читіре сын азығ чарғы езеріг хоостыра хайда ағаа прай арачылыныс оңдайлар пірілчелер.Пірдеезі чарғылат саларға чарадылбинҷа сайбағ ечен хайзы хай пірее сайбағ иткен тјстігде алай ниме итпеені ечен, хайзы оларды иткен туста национальнай законнар алай чоннар аразындағы право хоостыра сайбаға саналбаннар. Ідјк чарадылбинча хатығлас хайзы сайбағ иділген туста кирілген чарапчатхан хатығластың аар.Пірдеезіне чарадылбинча пойли аның позының чуртазына паза сјбіре чуртазына ара кірерге, пойли кізі теңмезін сайбирға харазарға, аның чурттының, аның пічіктерінің чазыт нимелерге кірерге алай аның чезіне паза репутациязына. Прай кізіниң андағ ара кірергенің елге арачылирына тјре пар.Полған на кізінің пар тјре пос оңдайча чјріске сығарға паза чуртаҷаң чирге полған на хазна істінде.Полған на кізінің пар тјре полған на хазназа парыбызарға, ол санда позы чуртапчатахан хазнаның, паза нандыра позының хазназынзар айлан кил турарға.Полған на кізінің пар тјре хостадарның пасха хан-чиринде чазынҷаң чир тілирге паза пу чазынҷаң чирнің тузаланарға.Пу тјреның тузаланарға чарабас хаҷан хостадар тјстелче, сынында политическай нимес сайбағ итсе, алай Піріккен Нацияларның Организациязының харазығтарына паза принциптеріне тоғыра парчатхан киректер.Полған на кізінің гражданстволығ поларға тјре пар.Пірдеезіне чарадылбинча пойли аның гражданствозын алай гражданство алыстырарын пыластырарға.Чазы читкен ир паза ипчі кізілер тјреліг расовай, национальнай алай религия танығ хоостыра пір де хызырғаны чох хоных хонарға паза позынын сјбіре тестирге. Олар тің тјрелернің тузаланчалар хоных хонарда , хоных тузында паза чарылыста.Хоных хонарға чарадылча пос паза толдыра ла ікібезинин хоных хончатханнардың чарадығларында.Сјбіре јменің јјн паза сын уйазы паза аның тјре јменің паза хазнанын саринаң арачыласха пар.Полған на кізінің пар тјре ниме-нооның ээленерге хайди пос алынча ідјк, пасхалардын хада.Пірдеезіне чарадылбинча пойли аның ниме-ноо пылазарға.Полған на кізінің пар тјре пойли сағысха,ах сағысха паза религия; пу правоға кирче пос алынча позынын религиязын алыстырырға алай киртініс паза позының религиязына киртінерге хайди пос алынча ідјк, пасхалардын хада, чонның алай пос алынҷа оңдайдың егредігде, Худайға пазырар туста ағ паза религиознай паза ритуальнай кибірлер толдырыста.Полған на кізінің пар тјре пос оңдайлығ киртініске паза пос оларды чоохтирға; пу тјренің санда пар свобода тудых чох позының киртініс тудынарға паза пос оңдайлығ тілирге, аларға паза тарадарға информацияны паза идеяларды хайдығ да кирек нимелердің хазна границелерге даа кјрбин.Полған на кізінің пар тјре пос оңдайлығ хорғыс чох чыылығларға паза ассоциацияларға.Пірдеезі пірее ассоциацияза кестегліг кирерге чарадылбинче.Полған на кізінің пар тјре пос хазна устирында айғазарға кјні алай пос табылған кізі хоостыра.Полған на кізінің пар тјре тің хазнадағы службаға кірер оңдай позынын хазназында.Чонның кестенізі елге правительствованын тјстігі поларға кирек; пу кестеніс позына искіргені периодическай паза сын табығларда табарға кирек, хайзы прай тиксі паза тиң табығ тјреліг иртірерге кирек чазыт табығлар хоостыра алай пасха тің формалдар хоостыра, табығлар свободазына читкіҷе пирерге.Полған на кізінің пар тјре јмениң члені полып, социальнай читкіҷе пирергене паза кирек толдырғанына анның позының синін пілінгені полызарға паза анның алынҷа омазы пос јзізі экономическай, социальнай и культурнай областарда праволарын национальнай кестеніс хоостыра паза чоннар аразындағы хабазығ паза полған на хазнаның структуразы паза ресурстары хоостыра.Полған на кізінің тоғысха пар тјре, пойли тоғыс таллирына, сын паза оңдайлығ тоғыс оңдайларға паза тоғыс чох полғанның тоғыр арачылааны.Полған на кізінің пар тјре пірде дискриминация чох тин тоғыс ечен тиң тјлирге.Полған на тоғынчатхан кізінің пар тјре орта паза сын сыйых пиргеніне, кізі чуртазына позына паза анын сјбирезіне турызар читкіҷе пирерге, паза кирек полза ,хозылғаны пасха социальнай кирек нимелер читкіҷе пирерге.Полған на кізінің пар тјре профессиональнай союзтар тјстирге паза профессиональнай союзтарза кирерге позынын кирексіністерін арачылирга.Полған на кізінің тјре тынанарға паза маң тусха пар, ол санда сағыстығ тоғыс кені хызырғаны паза тјлегліг периодическай отпуска тјре пар.Полған на кізінің пар тјре андаг чуртас синіне, ол санда ас-тамах, кипазах, чурт, имнег сыныхтағ паза прай кирек социальнай полызығ, хайзы хазых паза чахсы хоных позына паза анын сјбіріне хабас пирерге кирек, паза тјре тоғыс чох полар туста, ағырығ, кинек полғаны, јкіс полғаны, улуғланыбысса кирт туста алай пасха да киректе хаҷан чуртирға кирек нимелер чідіргені ол пыролығ нимес оңдайлар киліс парған туста.Іҷе полғаны паза олған тузы алынҷа сыныхтаға паза полызыға тјре пирчелер. Прай палалар хоныхта алай ба чох тјреннер тин социальнай арачылыныстын тузаланарга киректер.Полған на кізінің егредіге тјре пар. Егредіг тике поларға кирек пастагы паза ортын угредиг теерге андағ поларға кирек. Пастагы егредіг обязательнай поларға кирек. Техническай паза профессиональнай егредіг прайзына киліскек поларға кирек, паза пјзік егредіг прайзына тин киліскек полған на кізінің келігі тјста поларга кирек.Егредіг айландырыбызарға кізінің толдыра јскеніне айландырыбызарға кирек паза кізінің тјрелеріне паза јјн пос оңдайларға улуғланыс јскеніне. Егредіг прай чоннар ароазында,расовай паза религиознай группалар аразында удур-тјдір піліскеніне, сыдамаға паза ынархасха полызарга кирек, паза Піріккен Нацияларның Организацияның амыр чуртас турызары тоғызына хабазарға кирек.Іҷе-пабалар приоритетнай тјрееліг постарының кічіг частығ палаларға егредіг кјрім таллирға.Полған на кізінің пар тјре пос чон јмезиниң культурнай чуртаста пойли аралазарға, искусстванын тың хынып тузаланарға, научнай прогрессте аралазарга паза анын пайынаң тузаланарга.Полған на кізінің пар тјре арачылысха аның моральнай паза материальнай кирексінстерін, хайзы ол авторы полчатхан научнай, литературнай алай художественнай тоғыстарның салтары полчалар.Полған на кізінің социальнай паза чоннар аразындағы чаа чох, амыр чуртасха, хаҷ ан пу Декларацияда пазылған праволар паза свободалар тооза толдырарға чарир,тјре пар.Полған на кізінің пар обязанностар јмезінің алнында, хайда ла аның омазына пос паза прай сариның тыырға оңдай полар.Праволарның паза свободаларын толдырарында полған на кізі законнаң паза чон аразындағы кізі праволарнаң кјрілген (ограничениелер) (хызырчатхан мералар) ла тарадылчалар кізінің праволарның паза прайзының јјн свободалары улуғлап саңай пасхаларының праваларына паза свободаларына кирек санасханы паза улуғлааны читкіҷе пиргені ечен паза моральдың, чон аразындағы иптіг полғаны паза чонның чахсы чуртастың демократическай јмеде сын кирексіністер толдырарын ечен.Пу праволар паза свободалар толдырғаны Піріккен Нацияларның Организациязының харазығларына паза принциптерине хайди де тоғыр полбасха кирек.Пу Декларацияда пір дее ниме пасха хазнаның, чонның, хайдағ-да јменең алай алынҷа кізнең хайдағ даа тоғыстаң айғазар алай пу Декларацияда пазылғанны сайбир право чоннарның праволарын чох идер педінін сайбабчатхан тіп саба чарыдылбазын.Dɩ ther jʋʋrpar sɩ sɩ tu a jɩ dɩɩ do samɩnɩ kɛ cɔtoo sʋnɔ na fɛʋ caar rà hananɩ, nà ɛɛ punu kɛ makhanɩ, a doni thɩn pemnaniaʔ, n gbɛwa a do cɩr sɩ deeduur à n ha le baanʔ. Ɛr n gbɛwa a do cɩr sɩ dɩkhan wo cʋʋpa sar nà haarʔyii ha kɛ dɩɩ kɛɛ bʋnɔ,Dɩ ther jʋʋrpar sɩ sɩ tu a jɩ, mɔ wa turoni sɩ a guura Tibilii hʋ kaankɛ a hananɩ hʋɔaʔ, dɩ dor nɔɔ, sɩ ado teehuu kpɩɛr jɩna kpoori kɛ wʋ n kpoo wɔrnɩ, dɩ n jama. Sɩ dɩkhan wo thɩn kontinn kɛ hanɩ tbilii kpɩɛr rà, a tini gbelengbelen nɩna, dɔ dɩɩ kɛ wa thɩɩnɩ a do kaankɛ teehuu sʋnɔ na ná phɩrnɩ nʋɔaʔ; sɩ wʋ hana tuur, wʋ ʔli taarɩ, maar kɛ n kʋ yɛnɩ cillo nà bɔkʋ kontinn ɩn tɔ dɩ hʋnɔ yɛr.Dɩ ther jʋʋrpar sɩ sɩ tu a jɩ dɩ fɩrrɛ, Tibilii hʋ ra ɩn ʔli cɛɛrɩ dɩ the jɔfa sar rà, dɩ ha mɛ thɩɛn ná fɩr wʋ, a kpɩɛr a thʋnɔ sɩ a ɩɩr a jamanɔ pesidan puu sʋnɔ kɛ n kʋʋrnɩ tɩbɩla nà ɛ n hʋɔl yɛrnɩ dɩ n ha na nɩ yɛ koraʔ.Dɩ ther jʋʋrpar sɩ sɩ tu a jɩ dɩ fɩrrɛ dɩ dɩɩ sʋnɔ ná ʔli bulli dɩ nawɛ ná khɔn ɛɛ thinthinn,Dɩ ther jʋʋrpar sɩ sɩ tu a jɩ dɩɩ do le Jɔfa Sɛbɛ bʋnɔ na, dɩɩ sʋnɔ kɛ kpanɩ gbɛʋ, ɛɛ too sʋnɔ burre nɩna gbelengbelen ɛɛ tuur kɛ wʋ hananɩ Tibilii tɔntɔn pununi na, samɩnɩ na nà teehuu dɩfɩ rà, na mɔ kɛ kɔna nà khɛra makhanɩ jɔfa ɩɩrɩ rà. Sɩ dɩkhan wo, wʋ turi khor sɩ wʋ faa hʋɔ tɩbɩla fɛʋ ɩn gal ʔyɛkʋlʋɔ, sɩ wʋ thɩɩnn jɔfa kɛ ná cʋʋnɩ dɩ deeduur ná ha fɩɩʋ nakɛaʔ,Dɩ ther jʋʋrpar sɩ sɩ tu a jɩ sɩ dɩɩ sʋnɔ na gbɛʋnɩkha turina ʋlfɛrɩ wʋ bulkha nà Dɩɩ sʋnɔ kɛ ra gbɛʋnɩɩ Gbulun,waan jʋʋr mɔ dɩɩ sʋnɔ fɛʋ, par rà fɛʋ, ná fʋnɩ sɩ wʋ gbarɔ yʋʋ Tibilii hʋ nà ɛ tɛɛna yɛnɩ dɩ wa sɔl na cʋʋ dɩ deeduur ná ha baanʔ,Dɩ ther jʋʋrpar sɩ gbɛʋkhadara ra tu a jɩ sɩ guurkha jɔfa sʋnɔ le rà ra na mɔ deeduur a hanɩ baanʔ, dʋʋnn thɩn kontinn karoni ɛ fɛʋ rà , wa gbanɩ wʋ cʋʋna ɩrɛ hanɩ ɛɛ kpɩɛr rà, wʋ turonina ʋlfɛrɩ,Jʋʋrpar sʋnɔ kɛ rà ra dɩ the sɩ gbɛʋkhadara ra gba thɩn Nɩrɔrɩ kɛ doni Tibilii hʋ, theni Dɩɩ sʋnɔ kɛ rà kpanɩ gbɛʋʋ kpɩɛr rà, a nɩna dɩ sɔl dɩ do thɩɛn kɛ dɩtoona nà dɩɩ sʋnɔ na fɛʋ n bulni dɩ waan ʔyaal. A dɩ ha mɛ tɩbɩla fɛʋ nà gbuluni sʋnɔ na fɛʋ kɩɛr dɩthɩɩ rà naa kpɩɛra bɔɔ fɛʋ Nɩrɔrɩ le ra, wʋ fɩr ɛɛ bara sɩ waan dɩɩr tɩbɩla, waan dɩɩra bɩsana wʋ punu wʋ khɔn jɔfa le raa dɩfɩ rà sɩ wʋ jɩ deeduur caar ra fɛʋ pɩrɛ. Dɩ mɛ na, gbe gbe, wʋ gba fɩlwɛ, dapa kɛ wʋ hanɩ nà kaankɛ ɛɛ punu khuni, wʋ cʋʋ mɔ wa cʋʋnɩ sɩ tɩbɩla sʋnɔ kɛ hanɩ le dɩɩ sʋnɔ kɛ rà ra kpanɩ gbɛʋʋ thɩnthiinn, wʋ turo sɩ wʋ cʋʋ par rà fɛʋ mɔ dɩ sonina sʋnbɔr.Teehuu sʋnɔ n ther ɛɛ nɩɩ bʋnɔ wa n do deeaʔ sɩ wʋ n makha samɩnɩ na nà hʋ tɩnɛpar rà. Thangba ti yɛr à pɛ yɛr jɩɩr nà fɩlwɛ sɩ a teena waan fʋkha omkhaa.Tɩbɩla fɛʋ punune wʋ so jɔfa ra fɛʋ na mɔ deeduur a hanɩ baanʔ, soni kɩɛr Nɩrɔrɩ kɛ rà, ɛr dɩ tɩɩ. Sɩ lee kpini náa harɔ nakɛ dɩ do, caar, teebirduur yaa dabuloduur, kuunduur yaa khɛrduur, ca thɩmɩɩr, ɩ hʋkpapa, mɔ ɩntɛ ɩn kpɩɛrnɩ dɩɩ n gbɛɛsɩnɛ hana yaa ɩntɛ kpɩɛr ha nà haanɩ da, dɩda dʋʋn ɩntɛ doni yaa ɛ n cʋʋnɩ ɩntɛɛ dʋɔ, ler, kɔnpar yaa thɩn ca dɩkha, dʋɔnn nɔɔaʔ.Dɩ nakɛ wo, leeri náa ha le sɩ a ha fɩɩʋ nakɛaʔ dɩ do ɩntɛɛ dɩ yaa ɔɔ bän gbɛɛnsɩ, sarwɛ tipar, ɛ a doni kaankɛ a n kanɩ, dɔ nɔɔaʔ; a do nakɛ dɩɩ le ra yaa bäänn le ra a hana ɔɔ thɛthɛɛ punuaʔ yoo, aa ha dɩ nyɔkɔɔ, aà hana hʋɔ a cʋʋ thɩɛanʔ yaa wʋ pɩɛr wɔr thɩn dɩkha rà dɩ aà hana pununi caanʔ, da do nɔɔ dɩ leeri ná haaʔ.Tibil woo tibil tɛɛnanɛ yiri, a tɛɛnanɛ a ná do deeaʔ sɩ aà tɛɛna wʋ fʋʋ pɛɛ ra pɛɛ wʋ khaann kaso rà sɩɩ do wa kɔɔ kʋl ʔyɩɛ guur ɔɔ soaʔ.Tɩbɩl a tɛɛna wʋ tuu deeduur rà yaa waan hʋɔl wɔraʔ; deeduur ra nà deether ra náa ʔla ha le baanʔ sɩɩ do gbe yɩ nakɛaʔ.Tibil a tɛɛna wʋ dɔɔyaaaʔ yaa wʋ pɩɛ pɛbaan yaa wʋ cʋʋ wʋ cʋʋ ca dɩkha kɛ puuroni, a tɛɛnanɩ dɩ cʋʋ tibil làaʔ yaa dɩ phiiaʔ.Tɩbɩla fɛʋ tɛɛnanɩ par fɛʋ kɛ wʋ hanɩ tɩbɩla n hana tuur ɛɛ jɔfa rà.Tɩbila la fɛʋ makhar jɔfɩ raa ʔyɛkʋlʋɔ, sɩ a hana hʋɔ jɔfɩ ra n cɛɛ yɛ cɛɛ bɩɛl sɩ a ná pɛrrɛ pɛlɛ Tɩbɩla fɛʋ hananɛ hʋɔ dɩ wa cɛɛ yɛ cɛɛ bɩɛl thɩn caar fɛʋ kɛ rà n pɛ yɛrnɩ leeri nà cʋʋpa caar fɛʋ kɛ pununi dɩ ɩna yɛr leeri, sɩ dɩɩ n dɩ Nɩrɔrɩ kɛ rà.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ vʋʋn a so soguurpar kɛ rà, le dɩɩ rà, jɩɩr, ʋnɩ a tu thɩn puu kɛ wʋ cʋʋ nɛrnɩ a dɩna cɛcɛ jɔfa rà sɩ a faana dɩɩ raa hʋ kɛ a ha nɩnɩaʔ yaa cɛɛrɩ kɛ jɔfɩ ra n cɛɛ nɛr nɩaʔ.Tibil ná punu wʋ fʋʋ yaa wʋ khaann wʋ kaso rà yaa wʋ welen wʋ nà fanga wʋ faa dɩ banwɔ daʔbuul làaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ ʔbilami a makha nà ɛ, dɩ wa guur ɔɔ so tɩbɩ fɛʋʋ ʔyɛkʋlʋɔ, soguurpar rà kɛ hananɩ dapunu, à n kunkuuniaʔ. ra ná nɛ wɔr ɔɔ jɔfa nà ɛ tɛɛnanɩ dɩɩ ná cʋʋ, sɩ a ná suu, hʋɔ kɛ dɩ kpanɩ sɩ dɩ waan guur wʋ sor, wʋ fʋʋ wʋ khaann.Tibil woo tibil kɛ wʋ n baalɔnɩ dɩɩ n ho ɔr cʋʋ thɩn puu, aà do sopucʋʋrdaar pɩaʔ foo wʋ guur ɔɔ so tɩbɩla fɛʋʋ ʔyɛkʋlʋɔ wʋ yɛɛ dɩ aà hana hʋɔaʔ. Wa cʋʋrɛ mɔ wa cʋʋnɩ le guurpar rà sɩ wʋ ʔyaal jɔfɩjɩ wʋ haa, a mɩɩ thɩmɩɩr ra a haa sɩ a punu a pɛ wɔr.Tibili woo tibil ná lon kaso rà sɩɩ do dabɔɔ kɛ a n kɔɔ cʋʋnɩ sopuu le yaa a kɔɔ dinani thɩn bɔ ca dɩkha cʋʋrɩ, dɩɩ raa jɔfɩ yaa dɩ kpii jɔfɩ à kɔɔ thera yɛ dɩɩ n do sopuuaʔ. Dɩkhan wo wá khaann tibil yɛ nʋɔ ɩn jɔ ɛ jɔfɩ soni wʋ hana ɩntɛ bɔɔ kɛ sopuu ra kɔɔnɩ cʋʋaʔ.Tibil woo tibil a tɛɛna wʋ ʔlɔɔ ɔɔ thɛthɛɛ yi rà, ɔɔ cɔtoo rà, wʋ lon ɔɔ cɔaʔ yaa wʋ khɛr ɔɔ lɛtɛrɛ wʋ hiinnaʔ yaa wʋ pɩɛ wer nuuaʔ yaa wʋ phii sɩ kʋɛ wʋ iri, sɩɩ do hʋɔ a harɔaʔ. Tibil woo tibil tɛɛnanɛ jɔfɩ ra ɩn cɛɛ wɔr ʔlɔɔrɩ rà nà phiir caar caar rà.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a naa kpaar baʔa sɩ a ʔyaal ɔɔ toopa dɩ ʋkhaa thinthiinn.Tibil woo tibil hannanɛ hʋɔ a the dɩɩ fɛʋ rà, ɔɔ thɛthɛɛ dʋɔ a bo harɔaʔ, a kpaar, sɩ a bur a cɛr a ɩn.Bɔɔ kɛ kpoori ɩɩrnɩ, tibil woo tibil hananɛ hʋɔ à ʔyaal wanpar dɩ wa faa wʋ dɩɩ na gal dɩ banwɔ.A ná punu ná so ʋnɩ hananɛ hʋɔ ʔlo ʋnɩ fuu ʋnɩ lon dɩ kpii rà sɩ sʋnbɔr a cʋʋrɛ sɔpu kontinn a dɩna tɩbɩla fɛʋ rà, yaa ɛ a cʋʋnɩ n gʋʋ Dɩɩ sʋnɔ kɛ kpanɩ gbɛʋʋ kpɩɛrnɔ rà sɩ a ha kpii nà ɛ wʋ n turoni, dɩ waan ʔyaal wʋ nakɛ juuwei wʋ fʋaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a do dɩdaar.Tibil woo tibil ná punu wʋ taa wɔr ɔɔ dɩdadoaʔ yaa wʋ kʋɛ hʋɔ kɛ a hananɩ a dɔna dɩda kpiiaʔ.Bɔɔ kɛ kuunbir ra nà khɛrbir ra nàa valanɩ, wʋ hananɛ hʋɔ wʋ he kha wʋ kɔnkha bɩsana sɩ dá do caar, dɩdaduur yaa ɩntɛ hʋkpapa dʋʋnn nɔɔ a nyaarɔ nakɛ gbeaʔ. Wʋ tɩnɛnɛ hʋɔ a makha her rà na mɔ her ra ná pʋɔrnɩ a dana ɔɔ kuurpa.Her ra ná punu ná cʋɔ sɩ ado ʔwɛdara kɛ ná henikha tunena haar fɛʋ sɩɩ do thɩɛn a fɩr yɛaʔ.Cʋɔr ra dʋɔnn dɩɩ fɛʋ rà thʋɔn kɛ Thangba tini, a dona cɛcɛ thʋɔn, sɩ a hana hʋɔ, a tɛɛna tɩbɩla la fɛʋ nà dɩɩ ra fɛʋ ɩn bɛr wɔr.Tibil woo tibil, aa ha bɩɛl yaa wʋ jɔɔrɛ, a hananɛ hʋɔ a hana ɔɔ konkonthɩɛn.Tibil woo tibil ná punu wʋ taa wɔr ɔɔ konkonthɩɛanʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a kpɩɛra thɩɛn, a hana fɩlwɛ sɩ a kpa hʋɔ kɛ pɛnɩ haar, sɩ thɩɛn ná fɩr wʋaʔ; dɩ hʋ ʋrɛ ra n nɩrɔrɛ a punune a fi a kpa hʋ kpii sɩ thɩɛn ná fɩr wʋaʔ; dɩ dɩkhan wo dɩ n nɩrɔrɛ a hananɛ hʋɔ a ʔla nɩrɔ gbelengbelen ɔɔ hʋ kɛ a kpanɩ yaa thɩɛn kɛ a jɩnɩ, ado dɩbara a yaa wʋ bulle too, ado nakɛ tee jɔ rà yɩ yaa dɩkhanpa yɩ, dɩ ther dɩɩrɩ rà, cʋʋrpa caar caar rà,fʋɔrɩ rà, nà hʋʔyɩɩr caar caar rà sɩ thɩɛn ná fɩr wʋaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a päl bɩnɛ sɩ a mɩɩ ɔɔ bɩnthɩmɩ sɩ thɩɛn ná fɩ wʋaʔ; dɩ n nɩrɔrɛ hʋɔ a harɔ dɩ wa tuu maar bʋnɔ dɩ do ɔɔ kpɩɛrnɔ nɔɔaʔ; dɩ dɩ n ka nɩrɔrɛ hʋɔ harɔrɛ dɩɩ na ʔyaal a na fʋ thɩn nɩrɔrɩ kpɩɛrnɔɔ kɛ haanɩ yʋɔ sɩ a na gba ɛ a pununi a na mɩɩna dɩ wa nɩɛ dɩɩ sʋnɔ na fɛʋ sɩ leeri ná harɔ nakɛ gbeaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a gbɛʋkha nà tɩbɩla sɩ a ha gbuluni na kaankɛ haarʔyii hanɩ, sɩ thɩɛn ná fɩr wʋaʔ.Tibil woo tibil ná punu wʋ fɩr wʋ wʋ pɛ gbuluni naaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ ɔɔ thɛthɛ yaa a ti tibil ɔɔ irir rà wʋ bulkha nà ɔɔ dɩda wʋ jʋʋr thɩɛn kɛ hanɩ le ɔɔ dʋɔ sɩ thɩɛn ná fɩr wʋaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a do thɔma bɩɛl thomadopar rà le ɔɔ dʋɔ nà tɩbɩla fɛʋ.Thʋɔn kɛ dɩɩ raa too nanɩ dʋɔnn cɛcɛ thɩɛn n ʔbanɩ dɩhiindara jala dɩ wʋ n ʔli pununi. Thʋɔn kɛ ra wʋ nanɩ tɛɛnanɛ dɩ the mɔ tɩbɩla fɛʋ phiirni, sɩ mʋɔlɩ ná harɔaʔ, dɩhiindara bɔɔ kɛ wʋ ʔlaanɩkha, kunkuuni ná harɔaʔ; dɩ wá nɩrɔ tibil ɩn jɩ ɩntɛ kɛ wʋ n phiirniaʔ yaa a cʋʋ cʋʋ ca dɩkha dɩɩ ho wʋ n fɩrrɛ tibilaʔ phiirpar ràaʔ.Tibil woo tibil mɔ a hanɩ tɩbɩlaa thɩnthiinn, a hananɛ hʋɔ waan bɛr wɔthɩn puu náa daan thɔmadopar ràaʔ; wʋ tiire a thɩɩnn a haa hʋɔ dɩ da wɔr a jɩ lenlen thɩɛn a naa fʋ, a hana bɛrrɩ thɩn puu rà le thɔmadopar rà, gbɛʋkha nà ɛ wʋ hananɩkha jɩɩr bɩɛl; ɛr tɛɛna dɩ dɩfɩ wʋ dɩ cʋʋ wʋ a khɔ baʔa dɩ do bʋɔ kɛ ra dɩɩ ra n doni, na mɔ dɩɩ sʋnɔ na bulnikha a do nɔbɩɛ dʋɔnn nɔɔ; dɩ da the mɔ dɩ dʋʋnn n gbɛɛnsɩnɩ ɔɔ thɛthɛ nà lenlen thɩɛn kɛ a hananɩ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a do thɔma, a ʔyaal thɔma kɛ a nanɩ sɩ thɩɛ ná fɩr wʋaʔ, a hana nɔbɔr a makhana ɛ thɔma ʔyaalɩ là dɩ da wɔr sɩ wʋ jɩɩl wɔr a hana thɔma a naa do.Ɛr fɛʋ hananɛ hʋɔ wʋ ʔli ʔlʋmɩnɩ wʋ makha na mɔ wʋ n doni thɔma a makha sɩ dänbäl wer ná harɔ nakɛ sɩɩ do gbe dɩ haaʔ.Tibil woo tibil kɛ n doni thɔma, a hananɛ hʋɔ ado da punune wʋ ʔ wʋ hʋ kpii puuwe náa daan thɔma dopar rà, a ʔli ʔlʋmɩnɩ a dɩ bɔrɔkha dɩ tɩɛ nà ɔɔ cɔtoo, dɩkhan a dɩfɩrɔ, ɔɔ teedo ra naa gaala wʋ ʔyɛkʋlʋɔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a gbɛʋkha nà ɛkha wʋ kur sintika sɩ a makha nà sintika ɛkha waan hiinn ɔɔ hʋ kaankɛ a n doni thɔma.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a hiir sɩ a hana bɔɔ a thana jɩɛ sɩ nakɛ wʋ wur bɔɔ rà ɔɔ thɔma do lɩɛr sɩ wʋ ʔlʋmɩ wʋ bɔɔ kɛ a gbanɩ konje.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a ʔli ʔlʋmɩnɩ kɛ bɔrɔnɩkha a punu a tonbi bɔɔ kɛ dɩ sɩ wɔrnɩ, a bɛrna yʋʋ sɩ a naa hiina ɔɔ cɔtoo nakɛ wʋ thɩɛn waan kho, waan to, wʋ yɩ cɔpar rà, wʋ gal dɔtɔrɔcʋɔr wʋ hiinn mɛ a hana hʋɔ wʋ bul wʋ mɔ tɛɛnanɩ thɩlciir ná ʔlii le thɔmadopar a hananɛ hʋɔ wʋ jɩɩl wɔr a ná kʋ bʋɔ bɔɔ kɛ aà n doni thɔmaaʔ thɔma kʋɛnɛ wʋaʔ, a ná kʋ bʋɔ bɔɔ kɛ dɩ n khuuniaʔ, bɔɔ kɛ aà pununi baanʔ, bɔɔ kɛ a doni khikhɛraʔ yaa bɔɔ kɛ ɔɔ khɛr ʔ tɩn bʋɔaʔ yaa bɔ ʋkha rà mɔ aà hananɩ thɩɛn a tɛna ɔɔ thɛthɛaʔ da doni ɔɔ jɩ sɩ a cʋʋ yɩaʔ.Khɛr kɛ kɔnɩ bi nà bɩsaann kɛ a khɔnɩ pɩaʔ hananɛ hʋɔ wʋ bul yɛ sar sɩ wʋ tɛ yɛ tɛ sar. Bɩsana na fɛʋ n hananɛ cɛɛrɩ a thɔmadopar rà ado nakɛ ɛɛ thɩ nà ɛɛ nɩ herkha sɩ a kɔn yɛ yaa ʔwɛdaarɩ rà wʋ kɔn yɛ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ a gal nakol a ʔli dɩɩrɩ. A tɛɛnanɛ dɩ do pɛɛ wʋ dɩɩr wʋ. Bɩsan yɩra kɛɛ nakol wer nakɛ nà cɛcɛ dɩɩrɩ a tɛɛna wʋ ʔlʋ waraʔ. Bɩsana na a tɛɛna wʋ faa yɛ cʋɔr sɩɩ do wa n gal nakolaʔ, dɩ fanga thɩɛn. Dɩɩrɩ kaankɛ wʋ n dɩɩrnɩ thɔmaduur nà dɩɩrɩ kɛ ra n ʔ thɔma, tɛɛnanɛ dɩ thʋ tɩbɩla fɛʋ dɩ can; nakolcɔ kontin luunn tɛɛnanɩ tɩbɩla fɛʋ ɩn ʔlaa wʋ ʔluru wʋ makha mɔ ɩntɛ tɛɛna yɛnɩ.Dɩɩrɩ ra tɛɛnanɛ dɩ tɔ teeduur daan pɛrrɛ, daan gaala ʔyɛkʋlʋɔ sɩ dɩ cʋʋ guurɩ kɛ wʋ n guuranɩ Tibilii hʋ nà mɔ kɛ cɛcɛ rà thɩɛn à fɩrnɩ tibil dɩ n do deeaʔ, ɩn tɩ. Dɩɩrɩ ra tɛɛnanɛ a gbɛʋ tɩbɩla waan nɩ boboi; ʔyɛɛkha nà kuuni dɩɩ sʋnɔ naa thɩnthiinn, teebira raa thɩ yaa dabulo sʋnɔ naa thɩnthiinn yaa hʋɔ kɛ ɩntɛ kpanɩ, ɩn yɔɔ; sɩ wo dɩɩrɩ tɛɛnanɛ dɩ cʋʋ, Dɩɩ sʋnɔ kɛ ra kpanɩ gbɛʋ dɩ wʋ n ʔyaal haarʔyii ɩn hana, ɛɛ thɔma kɛ wʋ n doni naa ʔli bääni.Thɩrɛ nà nɩrɛ sʋnɔ na dʋɔnn cɛcɛ tɩbɩla kɛ hananɩ hʋɔ wʋ ti dɩɩr caar kɛ n gbɛɛnsɩnɩ ɛɛ bɩsan sʋnɔ waan dɩɩra yɛ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ, sɩ thɩɛn ná fɩr wʋaʔ, a gbɛʋkha nà ɛ a toonanikha pa bɩɛl waan cʋʋkha ca thɩɛn; a hananɛ hʋɔ a yɩrɔ dɛfɩrɩ ɛ rà wʋ jɩnɩ dɩ wʋ n cʋʋ, wʋ bulkha jɩɩr ra ɩn khɔn daan gal ʔyɛkʋlʋɔ sɩ wʋ tɩnɛkha dɛfɩrɩ kɛ wa ʔlini.Tɩbɩla fɛʋ hananɛ hʋɔ wʋ cɛɛ yɛr wʋ ʔli dɛfɩrɩ, wá gba yɛ fɩlwɛ nà thɩɛ kɛ wʋ tini dɩɩ the ɛɛ jɩɩr fɛʋ kɛ rà wʋ hananɩ yaa sɛbɛhiini na nà nyɩr rà nà thɩɛn kɛ wʋ jɩnɩ dɩ wʋ n cʋʋaʔ.Tibil woo tibil hananɛ hʋɔ le ɔɔ dʋɔ nà dɩ kpii rà , a pɩɛr nyanyaanɩ daaanʔ; mɛ da ha sɩ tɩbɩlaa hʋ kɛ wʋ hananɩ na mɔ deeduur pɩnɩ, soni kɩɛr Nɩrɔrɩ kɛ rà , ɩn punu dɩ hana fanga mɔ tɛɛnanɩ.Tibil hananɛ ɛ tɛɛnanɩ a cʋʋ dapa kɛ a tooni; thɩɛn kɛ pununi dɩ cʋʋ dapa rà a tooni ha mɔ ɔɔ teedo nàa nyɩrnɩ tɩbila fɛʋʋ ʔyɛkʋlʋɔ na mɔ thɩɛn ná fɩr wʋnɩaʔ.Mɔ ɩntɛ nàa ɩɩrnɩ ɔɔ hʋ rà, da doni thɩɛn ha le dɩ n fɩr wʋaʔ, aà tɛɛna a cʋʋ thɩɛn a kaansɩna jɔfɩ raaʔ; jɔfɩ ra n sor ʔbilami aa haann ɩn to dɩfa ɔɔ ɔlɔnkha a náa saa nɔɔaʔ, a náa fɩr wʋ sɩ a mʋɔl wʋaʔ yaa a dänbälaʔ. Dɩ jɔfɩ ra n ʔyaalɛ dɩ do kaankɛ dɩɩ raa too hananɩ pununi wʋ n phiirna dɩhiindara, thɩɛn ɩn yɔɔ, tɩbɩla ɩn hana cʋʋpa bɔ tɛɛnanɩ, wá ʔyaal nyanyaanɩ ɩn lɔna tɩbɩlaa thɩnthiinaʔ sɩ wa ka ná na bɔcʋʋrɩ tɩbɩla fɛʋ rà.Hʋɔ kɛ ra tɩbɩla hananɩ na mɔ thɩɛn à n fɩr yɛnɩaʔ ná punu ná do yɛ, ha nakɛ gbe, sɩ ado mɔ kɛ Dɩɩ sʋnɔ kɛ kpanɩ gbɛʋ n kpɩɛrnɩ sɩ a pɛ haar dɩ hana yɩaʔ.Tibil náa punu fi jɔfɩ bɩɛl nakɛ kɩɛr Nɩrɔrɩ kɛ rà, a dɩ ha mɔ nakɛ, sɩ a dɩ ho hʋ dɩkha ʔlaarɛ, a ha gbuluni yaa tibil bɩɛl, a gbuu yʋʋ thɩn dɩ cʋʋrɩ rà yaa a naa cʋʋ thɩn puu kɛ n ʔyaalnɩ dɩ nyanyaann tibilii hʋ kɛ a hananɩ na mɔ thɩɛn à n fɩr wʋnɩaʔ, soni le Nɩrɔrɩ rà raaʔ.Ojjaña esejja ojjaña oyaja yojjaya cuayani quiapame oyajayojjaya quiapame ojjaña eseya quiapame quia tai jjashauabataiquiani ecueya epejji jayo jjaya ojjaña jajji ojjañajaassi eseyajayojja.Jjanahuequiani eseya quiapame ebaejji oyajayojjaya esyajeme eponacuanaya yojjaya eeme cuijjicuana jayojjayapia ai jeme ojjaña cuijji quiaquepepia ai quia ahuo pia ai eyaejja jea ojjequijo jjashahuabaquinai quiapame joposo achejajji acuaemi pueyani so, o achemeshijo ba, eso.oAchajja mimime acuemi esejja so, o miya niniaani eseejja e sohuijoya piajajjipia mimime eseyajayojja pojjeama eseyabejjo jjiya jjemo seya escuela cuana same esesohuihuuohuijji iyaame.Eseja najeateejobaeani teedojjojeseya cuahuamajjebaeni esejameshijo esecuayajjimeshio quiapane baeni ayapishanajea cuayacayiome.A,a eseejja quiajji ijiacajjijjemo aje ca ohuequia cajjicuichi jjemo ajecao’e quia cajji cachinacuana jjenoquiacajji jjojicuanajjemo ajecaquia cajji ca esejja.A, a pía cuuisa nahuejja.Oyajayojjaya esecuayajjiepo cuana chamajo eseyaquianahue presedente cuanaja o ya niya carded tehuemeemajje miya presedente tehuemecue eseya acajeyio micuaya tehuemrhuecue quiapame ebaejji.Oyajayojjaya casecoma esecuayajjima tehuejjimajo esedijjemimijjiseja botlana mimijjijoya.Esejaya sipohjji botiama yajjajo sipojjijojo jamajoya eyaya dejjama se huohui sa aña ecuiameessi.A5a o,e jadobajjamadeijia cuajiajji mique meshijobae a,a o,e mimsjajijji miya o,e quia pane baecue mique meshijo.Ojjaaña nahuecue esejja cuana ojjaña dejjaojjaña dejja jjaadichichaquinaje nahue jji nahuecue ejjayia ojjequiya.Sipojji pia jahuanacani ehuodeejjiyaebacapuani jojo eya ejahuanajji puani ojjaña pojjajo sipojjijo. Miya mique guanase cuiamajje ecuaya miyaya guogui ajjaje ecuaya mi mique mique ecueya miya ebajjipojjiama.A,a piaja equiya sijje poquijji equimese guoguiajja jjinajo miyayia caje eqquineseya a,a piaja papeni napajji pia ai oya tecuetecueje.Miya achacuashai poquije pojja quiahuesha pojja a,a pia neshiya sijje pojja a,a.A,a piaja ebaguapionajopojji joya ebacua piona quianahuejo a,ahuohuijjaajji ebacua piona nahuejo A,apiaja ebacuapiona sijji miya saaja yiomajje quecua cajeyio bayiomajje oya jjeshecajeyio.Ojjoña se jja shahuabaquiani jiquio esecuayanaje meshijo achemeshijo cuayase baajja jama jojoya ohue jjashahuabaqui. Cue Eseyajje jio ojjequisapomajje jjajia ojje quicuenomaya ohue.Cuiijji y,epona .jja huia quicajji tiimajje jjahuia quicajji, apoa jjahuana quicajji tiimajje jjahuanaquicajji ecuuehuana sejo eyabecahio. Eseja huanase. Aje esya jjayojja jja sha huabaquime poani. Tiimajjeya, jjahuanaquicajji eshoica chojja. Ecuana ese_ejja jjahuanaquiani tiimajje de 20 shequiajeme pomajje jja ba cuane quiani ecuaa a piacuiijji yacojjocajo epona jjiañacuiamajje. Eponaja quiajiajo macuiijjijo yacajjahuiaquicajji esejacomunidad jo siba hiani ojjaña esejabacuaejjanei enaese.ya sohuihuo huicani oja chiicuaaso huihuocanipiaai.Ojjaña aquiana ca esejayanomoya jiquio eseja jjeshe piaja pujjiama ojjaña cuijjiyaca aquiana ojajjeshe ojayanomapoani. A,Aca_aquina nahuejji joya ojajjeshe.Ojjañase jjashahuaba quiani oyajayojja. Be ca quiamase beca quiakene. Jjashahuaquijejiyoiña piajjashuaba ki hiomepoaje.Ojaña sejjasha huabaquiani ejja jjia ojjequijo ehuohuijji jiquio piameshijo baecacuana quiamasejo oyajayojja yacase cornaca quiatai emimijji miyaca piacomunidad joba ebaesapomajje cabaehio cueya mi quejjashahuabaquijo etiipojji huohuimajje emeshimese eseja huanasenijjeca shacuijji.Ojjañasejja chicha quiani reuniojo e'anijji A'A reunionjo aia molesta ajji jjasha jja ajjaquia jjapoaaje reunionjo anicaohue A'Amimimimijji shajja ajjacue ohuei, A Ajo ya cajaapoaje cuanayejji i, q u i o reunionjo anijeAAnahuejji.Ojjaña se jja shahuabaquianica reunionjo eanijji etiipina,i. Joya reunionjo yasijje poquisapoani capoquicajji. A acuanajoya cajaapoaje yejji.Ojjaña jaa huana jjipoani ejjachichaqui comunidad jobae.Chamapoani jamajoyaca hishiacue chamapoajo ese ejja jamajjeyachamapoa escuelacuana ena cuana ettipojjichamajo ojjaña jjashahuabaquiani esejame shijo eseja etticuanajo.Esejabana cuana A'A nahuejji, eseja bacuajahijiajji aquiana jjeshe quiani epona cuana oja aquianajo jiquio esejame shijo baeca ayuda acajji ojaya e'i jjia jjijo epona oyajayojja pomajje cuijjijayojja epona chacochaho ajjacabeca.Chacochoco majamajamajje ojjañase jjashauaba quiani echacochacojji joya shocomejjepo ajjani capoquicajji quiahuesha chacoa oyaca poquiahua ohue oyaja yojjaya aya.Jiquio chacochaco majje esejabacuapiona cuana bejjo jjesheña esebaejiijo epona oyajayojja poaje enahuejji. Oyajayojjaya ojjaña cuana nahuejji.A'acha cochaco neineijji quiamanomi poaje mecahuajje echacojjl, eshequibiaco jjajjanei dsequijopuecayiojji.Jjahuanaquicue quiaboejia baecuemano jjimaepojji yeejjimaebaejji equi iyacue boeama ebaejji kejajacue shueamaebaejji.Eyeyajo ebacuado jocue dostoryasijje ojaya eshicuíjjie quiajji. Ebacua joyapiajajia oyajayojjaya chijji jayojjaya ajia jia poso seya aña eshoi.Eshoi quiana sosema sohuihuohui cani profesor ya sabe epojji eleeejji esumajji etehuetehuejjipia'ai eshoi caquiacamajaya ecojji esahuihuejji profesor quiamayapoani echi imesecuana ojabacuajo eshoi escuelapojo ettipoajoca-camajaamapoa je hio esejachi yahueejiacajji escuela huasijje sabe.epojji.Ojjaña nahuejji ojjasahuihuahui jji, etiicuana erepesta ajji ojjañanijje ejjapeequijji esenijje ese-ejja cuananijje ojjañanijje dejjacuananijje.Essejabaca eyaya jianabia cajjipiaa pojjiama esejalla shahuabaquijjija ache escuelasijje yajianobiaje miyasabe eciimese enaese cuana.Artista poanaje sabespomajje sabepomajje cantasepoani esyasabepomajje setehuetehuecajji Esejatehue A'a piatehuemeehiojji sosejji ohuetehuemecue esejayajjasha huabaquiaja majje quisapa ja'a poani.Siipojjicuana etiipojjiepua sohuihuohuicajji esejacomunidad jobaecuana ejjashahuabaquijji etiicuaaiyaacajje poquicue jama acajjebaa cuamapoquicue jjasha ajja quicue.Jaahuanacue comunidad cuana A'Aquiasjehuebaejji eshoi cuana jaahuanacuequiabojia o a cue mi quebacua manojjimaepojji.Quiapame jjabojiquicue A'Amimijajijji peiotajo A'A jjaquishiquijji miya eseejja quishajo sosecaje 20 sose huisome jjabeca' equibamecue ohue joyamiyadejja quishijemi yayasocequiaje etiipojjijaesohuijo epoa. Eseya chacochaco sapoajjaa caoeA'A chacochacojji esejabacuacuana'bobiajji shahuabaquijjijo caseca chacochacoani de,jamajja shahuabaquime yaoepocue.Oyajayojjaya ejja'a quihio chamahiose ya'ahia bajeyio'hiajjaseyade oyajayojja yaseya'ahia chama hiojjadeba jeojeohionaje seyade.An-fahitaŋa amba, fikuɓaliaŋa amba ɓinadamu djabi nitirahinyi ndreka usheu ndreka haki meraŋa nandzari ro musingi nin-nafasi, nin-haki ndreka usalama duniani ;An-fahitaŋa amba, tsifahizaŋa ndreka fipuzisaŋa haki-l-adamì ro mikutsonga faŋanovaŋa shitrendro ki katili maneitri rohu nin-umati djabi, amin’ni zenyi, fitunga nin-ulemengu mbu kuruhusu ɓinadamu ivulaŋa ndreka ikwamini aminnafasi, ɓilà tahutru wala taãɓu nin-ufukara, ro nikutekelezaŋa kirasimi, ustaãraɓu beheben-djabi ninhulumbelu ;An-An- fahitaŋa amba, aŋatin’ni sharia-musingi nin-ndreu, zanatani nin-Uvumoja nin-Twaifa (Shama nin-Daula nin-Ulemengu) nikutekeleza mara hafa uaminifu nin-ndreu amin’ni haki musingi nim-ɓinadamu ; amin’ni usheu ndreka kima ninhulu an-rohuni, amin’ni fihiraŋa nin-haki nin-lalahi ndreka viavi, amin’zenyi, reu nampahei amba reu nangala ãzima ampadeha aluha faŋadzarisaŋa maisha nimɓinadamu ndreka ampiditri an-lalaŋa raha mbu andei tanafu tsara am-maisha nin-nafasi nankitinyi nimɓinadamu ;ahitaŋa amba, nikulazimu natou nguvu fihavaŋana ɓainan’ni tani ndreka tani ;An- fahitaŋa amba, Daula Aŋatin-shama itì ndreka shama nin-Uvumoja nin-Twaifa (Shama nin-Daula nin-Ulemengu) nangala wahadi an-ndreu aŋaraka kaɓaru retu atà haki-ladamì ndreka nafasi musingi ikustehinyi nankitinyi amin’ni dunia mafia ;An- fahitaŋa amba, fikutrugaŋa djumla nin-sharia ndreka nafasi retu nandzari muhimu swafi an-fikustehiaŋa namuna kulazimu, wahadi itì ;Trengwe djumla nampahei amba Matekelezo ki Dunia nin-Haki-l-Adamì itìro daradja aŋabuŋabun-djabi nin-ustaãraɓu nikulazimu nahazu nin-kula karazaŋa zanatani ndreka nishani, anga ɓinadamu djabi ndreka kula karazaŋa ninfikueshiŋandreu, ihisi Matekelezo itì daima amin’ni luhan-ndreu, aŋanu djitihadi amin’ni fampidzuruaŋa ndreka fitarimiaŋa, ampiasa masitaha nin-sharia ndreka nafasi retu ; amin’ni zenyi, aŋanu modeli ata, amin’ndreu maŋapiditri an-lalaŋa moramora-moramora satua mifotutru tani ou mifotutru dunia, reu ikutsonga ata fikuɓaliaŋa ndreka fikurumiaŋa reu itì, ike nin-ankitinyi amin’ni dunia mafiha ; rangu amin’ni zanatani nin-Daula aŋatin’ni Uvumoja nin-Twaifa (Shama nin-Daula nin-Ulemengu) ata an-tani amin’ni hifadhwi ni sharian-ndreu.Ɓinadamu djabi nitirahinyi an-nafasi, reu bokeu miraŋa amin’ni usheu ndreka haki. Reu teraka ndreka ãkili ndreka hikima, amin’ni zenyi, reu nikulazimu nisi tweraŋa nin-fihavaŋa reu sambi reu.Kula huluŋu meti mikudai fikurumianaŋa amin’nazi ninsharia ndreka nafasi retu djabi, nivulaŋana amin’ni Matekelezo itì, wala tsisi fifidanaŋa tsokao yotsi, mfano mifotutru kaɓila, range (nin-nenyi), lalahi au viavi, fivulaŋana, dini, fikira ki siasa au fikira hafa tu, tani nibwahaŋa au daradjan-huluŋu, mali, teraka au kabaru hafa tu.Boka eu, tsi uhisi fifidanaŋa tsokao yotsi mbu atou hatasiɓaɓun’ ni daradja nin-siasa, nim-mahakama au hatasiɓaɓun’ni abezan-tani au gitro nin-tani nibwaha ninhuluŋu ; neka tani iu au gitro nin-tani iu huru, nikutawalan’ni tani hafa, tsi mahaleu teŋa au nikupunguzaŋa yezi.Kula shumbe-ɓinadamu misi haki an-fikueshiaŋa, annafasi ndreka an-hifadhwi nin-nafusini.Tsisi huluŋu mbu atou andevu au andivuzaŋa : fandivuzaŋa ndreka kula kalite nin-fanyiraha ki andevu, tsi kuruhusuŋu.Tsisi huluŋu mbu atou matriko, wala fihezinyi ou kudilinyi kara raha tsisi manani ou atou raha mikulanisa izi.Kula huluŋu misi haki an-fikuɓaliaŋa haki nazi kula mahala misi izi.Huluŋu djabi miraŋa an-lalaŋa ki sharia ndreka misi haki djabi ɓilà fifidanaŋa, an-hifadhwi miraŋa nin-sharia. Huluŋu djabi misi haki miraŋa an-sharia mikuhifadhwi huluŋu ndreka kula uɓanguzi mandeha kinyume ndreka Matekelezo itì, ndreka kula fikutsotsaŋa uɓanguzi itì.Kula huluŋu misi haki an-fandihanaŋa mikushitaki ammahakama nin-tani misi maãrifa amin’ni kabaru nazi, neka haki-musingi nazi, boka eu nikuɓalin’ni sharia be musingi ou sharia tu, tsi nikusutehinyi.Tsisi huluŋu mbu heti tanin-sirikali ou gadrani lajoli ou atuwatanini ɓilà siɓaɓu.Kula huluŋu misi haki, an-fihiraŋa swafi, an-faŋanovani modeli atà hadja nazi urenyim-mahakama tsi kisirikali, tsi mampinonu hila, an-lalaŋa nin-haki ndreka anyivunntrengwe. Mahakama itì ro mbu ahei neka huluŋu itì amin’ni haki nazi ndreka farudhwi nazi au mashitaka natoŋa izi itì maŋaraka lalaŋa.Kula huluŋu nikuhutumuŋu ndreka taɓia ratsi, kaza taninyi ndreka halathwi paka izi kuhukumuŋu kirasimi am-mahakama mbiaŋa an-trengwe, amin’izi eu, kula kabaru miditri amin’ni difãi nazi djabi nikurumianaŋa.Tsisi huluŋu mbu vangoŋa kubei hatasiɓaɓun’ni ãmali au raha tsi nishugulinyi, ndreka wakati naŋanovaŋa reu itì, reu tsi nalaŋa amba taɓia ratsi amin’ni sharia nin-tani au nin-ulemengu. Boka eu kua, tsisi raha rati mandiltra inyi fa vua huluŋu lera naŋanovaŋa taɓia rati retu, mbu vua huluŋu kua.Tsisi huluŋu mbu hidiraŋa ɓila siɓaɓu, am-maisha ninantanana nazi, amin’ni havaŋa nazi, amin’ni traŋu nazi au amin’ni ɓarua nazi ; wala tsisi huluŋu mbu hiditri amin’ni kabaru mbu ikupua huluŋu usheu, mbu andatsaka izi. Kula huluŋu misi haki an-hifadhwi ninsharia mamahaŋa fidiraŋa an-huluŋu ndreka fikufutsuhaŋa maisha nin-huluŋu.Kula huluŋu misi haki an-fidiraŋa ndreka fibwahaŋa an-nafasi ndreka an-fifidanaŋa mahala ipitrahani aŋatin’ni Daula .Kula huluŋu misi haki an-fibwahani an-nakwakila tani, ata an-tani nazi, ndreka an-fipudiani an-tani nazi.Am-mahala misi udilifu, kula huluŋu misi ruhusa mitsakaraka mahala ififiaŋa, boka eu, misi furswa ahazu mahala ififiani amin’ni tani hafa.Sharia iti tsi heti kurumianaŋa neka huluŋu mila ikurumianaŋa izi itì, tsakarahin’ni sirikali hatasiɓaɓun’ni shidrendro natoni niditri amin’ni ɓaãdhwi nin-shidrendro nikudukuruŋu amin’ni sharia djumla au hatasiɓaɓun’ni taɓia natoni tsi miaraka ndreka madhumuni ndreka makuswada nin-Uvumoja nin-Twaifa (Shama nin-Daula nin-Ulemengu).Kula huluŋu misi haki an-fazahuaŋa uraĩa.Tsisi huluŋu mbu heti fahaŋana kaza ahazu uraĩa au amadiki uraĩa, ɓilà siɓaɓu.Neka reu fa kutsimu, lalahi ndreka viavi nin-kula nishani, kula uraĩa au kula dini, meti manambadi ndreka miteraka zanakan-ndreu. Hakin-ndreu amin’ni kabaru mifotutru vadiaŋa meraŋa, lera reu amin’ni vadiaŋa ndreka lera reu miboŋu.Vadiaŋa mbu heti atou neka bwana harusi ndreka bweni harusi nikuɓali izi itì.Fihisiaŋa havaŋa iu raha amin’ni vatan-huluŋu boka eu muhimu amin’ni maisha ki udjamaã ; izi itì misi furswa ahazu hifadhwi nin-udjamaã ndreka nin-Daula.Kula huluŋu, rangu inyi mipetraka izi areki ata inyi mipetraka an-djamaã, misi furswa amba izi hu tompinshandza.Tsisi huluŋu mbu heti fahaŋana ɓilà siɓaɓu amba izi kaza utompin-shandza.Kula huluŋu misi haki an-fihisiaŋa nafasi nin-fikufikiriaŋa, nin-fikurumianaŋa ãkili-musingi ndreka nin-fihisiaŋa dini ; haki itì mikuruhusu huluŋu mamadiki dini au fikira, ndreka maŋamia huluŋu nafasi mampahei dini au fikira nazi izi areki au ndreka ri namani rangu an-karamandza ata an-traŋuni ; amin’ni fidzuruaŋa izi, amin’ni faŋanovaŋa izi, amin’ni faŋanovaŋa ĩɓada ndreka mahafala mifotrutu dini itì.Kula huluŋu misi haki an-fihisiaŋa nafasi ninfaŋabwahaŋa fikira ndreka nin-fivulaŋana ; maãnani iu, huluŋu misi haki an-tsifiampidzaliŋa huluŋu hatasiɓaɓu nin-fikira nazi ; an-fahazuaŋa ndreka faŋabuŋuaŋa ɓila tsisi fikutundaŋa mupaka, kabaru ndreka fikira, an-kula lalaŋa mbu kurumianaŋa.Kula huluŋu misi haki an-fihisiaŋa nafasi nin-fivuriaŋa ndreka nin-faŋanovaŋa shama tsisi tashahushi.Tsisi huluŋu mbu atou nguvu ihiditri an-shama.Kula huluŋu misi haki an-fangalaŋa fuvu anfaŋandesaŋa kabaru mifotutru huluŋu djabi an-tani nazi, nahika ro huluŋu tompini au amin’ni huluŋu maŋatitri wakala nifidanaŋa an-nafasi.Kula huluŋu misi haki an-fihisiaŋa lalaŋa, mikustehi masharutwi nin-fihiraŋa, iditri an-hasa ki sirikali nin-tani nazi.Nia nin-zanatani io ro musingi nin-yezi nin-sirikali ; nia itì nikulazimu kutekelezaŋa amin’ni voti mazava nikulazimu natou kula mumba muda, amin’ni lalaŋa mikukarɓisa huluŋu djabi an-fihiraŋana, amin’ni voti ninsiri au maŋaraka fomba miraŋa ndreka voti nin-siri, mikuruhusu unafasi nin-voti.Kula huluŋu, amin’izi huluŋu nin-djamaã, misi haki anfazahuaŋa hifadhwi ki fihavaŋana (ki siraki) ; musingi nin-hifadhwi iu, ro fikutsimidzaŋa haki mifotutru ãkiɓa, udjamaã ndreka utamaduni muhimu an-hishima nazi ndreka an-huvambufu an-nafasi nin-tweraŋa, hatasiɓaɓun’ni djitihadi ki tani ndreka fishirikaŋa ki ulemengu, hatasiɓaɓun’ni namuna nin-kupangaŋa ndreka rasulimali nin-kula tani.Kula huluŋu misi haki an-fazahuani hasa ndreka anfihisiani shaɓaha an-fifidanani hasa amin’ni lalaŋa ninhaki bokeu kusutou nin-hasa ; ndreka misi haki anfikuhafadhwiaŋa izi ndreka fipitrahaŋa-ɓure.Huluŋu djabi, wala tsisi fifidanaŋa, misi haki anfazahuaŋa mushahara meraŋa an-faŋanovaŋa hasa miraŋa.Kula huluŋu miasa, misi haki an-fazahuaŋa mushahara kusutou, modeli nikulazimu mbu ikuruhusu izi ndreka ri havani uhisi maisha ki uɓinadamu, bokeu meti susohinyi ndreka musada hafa nin-hifadhwi ki udjamaã.Kula huluŋu misi haki an-fikupangana ndreki ri havani, shama nin-fikudaiaŋa haki nin-huluŋu nin-hasa, an-fihidirani an-shama mikudifaĩ tanafu nazi.Kula huluŋu misi haki an-faŋabwahaŋa vaha ndreka fangalaŋa nafasi, amin’ni zenyi, an-faŋanovaŋa mupaka mikustahiki amin’ni muda nin-hasa ndreka anfaŋabwahaŋa vaha ifaŋa nim-muda.Kula huluŋu misi haki an-fihisiaŋa daradja ninfikueshiaŋa kiasi, mikuruhusu izi uhisi swiha tsara, ahazu faivaŋana, izi ndreka ri havaŋa nazi, an-kabaru mifoturu, fihinanaŋa, fisikinaŋa, fihisiaŋa traŋu, fazahuaŋa audi ki lopitali ndreka fazahuan-huluŋu zema ki sirikali muhimu : izi misi haki an-fazahuani musada anwakati nin-fipitrahaŋa-ɓure, nin-aretinyi, ninfikupunguzan’ni ziga, nin-fati nin-vadi, ninhauɓakokuaŋa, au am-mukaɓala nin-fihafahan-raha mampahazu huluŋu maisha, hatasiɓaɓu nin-fandihana nin-kabaru ɓila uvhendza nazi.Fitirahaŋa ndreka hauzazaŋa misi haki an-fazahuaŋa musada ndreka fikututuɓiaŋa mahususu. Zaza djabi, rangu reu nitirahinyi an-vadiaŋa atà reu nitirahinyi antani, misi haki miraŋa an-fazahuaŋa hifadhwi nin-taãɓu nim-maisha.Kula huluŋu misi haki an-fidzuruaŋa. Fidzuruaŋa nikulazimu ɓure, shingani ro, fidzuruaŋa an-likoli madiniki. Fidzuruaŋa hasan-taŋana nikulazimu mibiaŋa an-huluŋu djabi ; fidiraŋa an-likoli nin-daradja aŋabu ninfidzuruaŋa nikulazimu nibiaŋa an-fihiraŋa nin-ankitinyi, an-kula huluŋu djabi misi maãrifa uhiditri.Fidzuruaŋa nikulazimu nikusudia utsatsarufu nimɓinadamu, faŋanovaŋa nguvu mastaha nin-haki-l-adamì ndreka nafasi musingi. Izi tihì nikulazimu nampandehaaluha fikuelewaŋa, muswamaha ndreka fiwandzaniaŋa nin-tani djabi, ndreka shikao nin-kaɓila au nin-dini ndreka fandihanaŋa-aluha nin-ãmali nin-Uvumoja nin Twaifa (Shama nin-Daula nin-Ulemengu) fikututuɓiaŋa usalama.Ri huluŋu maventi nin-huluŋu, misi haki an-fifidanaŋa amin’ni raha muhimu amin’ndreu, fidzuruaŋa tokutru ahazun-ndri zanakan-ndreu.Kula huluŋu misi haki an-fangalaŋa fuvu neka izi shoku, am-maisha ki tamaduni nin-djamaã, an-fangalaŋa ɓastwi nin-swanaã ndreka an-fangalaŋa ɓandza amin’ni fandihanaŋa-aluha nin-sayãsi ndreka atsaraŋa ahazuŋu an-raha retu.Kula huluŋu misi haki an-fikuafadhwiaŋa zavatra nazi, rangu reu mifotutru ĩlimu ata zombo nikumbaŋa anfikurumianaŋa sayãsi, fanurataŋa buku au fikutrungaŋa kabaru, neka izi ro tompin’ni raha retu.Kula huluŋu misi haki an-faŋanovaŋa modeli atà utrilivu amin’ni maisha ki ɓinadamu ndreka amin’ni ulemengu ikuɓala atà haki ndreka unafasi nikudukuruŋu aŋatim- Matekelezo itì, ikurumianaŋa namuna nin-kulazimu.Ɓinadamu misi raha diasinyi ndreka izi amin’ni djamaã nazi ; amin’izi itì, fikuvambusan’ni tweraŋa nazi an-nafasi, iu tu ro raha isiani ruhusa maŋanu azi.Amin’ni fikurumianaŋa hakin-huluŋu, ndreka fihisianhuluŋu nafasi, raha retu djabi misi mupaka napetrakansharia. Makuswada nim-mupaka retu, izi ro faŋanovaŋa modeli ata fikuɓaliaŋa ndreka mastaha nin-haki ndreka nafasi nin-havaŋa ikueshi ; amin’ni fikusutehiaŋa kua, masharutwi nin-uɓinadamu, nin-utrulivu nin-trengwe ndreka fiatsaraŋa djumla nin-djamaã nin-ki nafasi.Haki ndreka nafasi retu, ãla-kulli-hali, tsi uheti ikurumianaŋa amin’ni lalaŋa tsi miaraka ndreka makswada ndreka masharutwi nin-Uvumoja nin-Twaifa (Shama nin-Daula nin-Ulemengu).Tsisi atà sharia areki nim-Matekelezo itì mbu heti kutafaswirinyi amin’ni lalaŋa mikuruhusu, Daula, shikao au huluŋu areki, ihisi haki itsokao yotsi nin-faŋanovaŋa mahafala au ãmali mandrubaka haki ndreka unafasi nikudukuruŋu etu.인류의 전체 성원의 고윤 존엄과 평등과 변하지 않는 권리를 승인함이 세계의 자유, 정의하고 화평의 기초이다,인권을 무시함과 모욕함이 야만은 극악으로 되였고, 이 극악들이 인류의 양심을 오염 하였고, 전체 사람 모두 연설과 신앙자유가 있고 공구하고 빈곤이 없는 세계 옴이 보통은 인민의 가장 높은 소원으로 발표받였다,사람들이 폭력과 억압으로 반변으로 끝의 수단을 하지 않으러, 법치로 언권을 보호하는 필요함이 있는다,모든 나라의 좋은 관계의 개발을 촉진하는 필요함이 있는다,련합국의 모든 회원국의 인민이 련합국헌장에서 기본인권, 사람의 존엄과 가치하고 남녀평등권에 신념을 중신하였고, 큰 자유에서 사회진보하고 살는 수평의 개선 함을 촉진하기로 결심하였다,모든 회원국이 련합국과 협력함으로 인원과 기본자유에 보편존중과 준행을 촉진함을 맹세하였다,이 권리들과 자유들을 보편으로 알음이 이 맹세를 충분으로 실현음에 큰 중요성이 있는다,이에 지금,련합국대회,모든 사람과 모든 나라가 노력으로 실현는 공동표준을 하고, 모든 사람과 사회기구가 늘 이 선언을 기억하고, 노력으로 교회하고 교육으로 권리하고 자유에 존중을 족진하고, 나라의하고 국제의 점진하는 조시로, 이 권리들과 자유들에 모든 회원국 자신의 인민과 관할하받는 땅의 인민에게서 보변과 효과이 있는 승인과 준행을 얻게 한으로, 이 세계인권선언을 발 포하는다,사람들이 이 세계로 오다가 모두 자유하고, 존엄과 권리이 평동으로 있는다, 그들 리성과 양심이 있눈고, 형제의 정신으로 상호로 치료하 소.사람들이 모두 이 선언에서 쓴 전체 권리하고 자유가 있는 자격이 있는다. 종족, 부색, 성별, 말, 종교, 정치 또는 다른 견해, 국적 똘는 사회출신, 속성, 출생 또는 다른 차이가 있지 말아라.사람의 나라 또는 땅의 정치의, 행정의 또는 국제의 지위의 차이로 차이가 있지 말아라, 아무리 이 땅 독립령토, 탁관령토, 비자치령토 또는 다른 모든 주권한제가 있는다.사람들이 모두 생명, 자유하고 인신안전이 있는 권리가 있는다.사람들이 쿨리또는 노예을 하지 말아라, 모든 형식의 노예제도하고 노예무역을 금지하소.사람들이 혹형, 잔혹한, 비인돈 또는 모욕하는 치료 또는 형벌을 받지 말아라.사람들이 모든 곳에서 법으로 인격을 승인받는 권리가 있는다.사람들이 법으로 평등하고, 법의 평등하는 보호를 받고, 모든 차별을 받않는권리가 있는다, 이 선언을 위반하는 모든 차별과 이 차별을 선동하는 행동의 위험을 피로 사람들이 평등하는 보호를 받는 권리가 있는다.헌법 또는 법으로 받는 기본권리가 침해받다, 사람이 공인된 나라법원에서 이 침해로 효과가 있는 구제 수단을 얻는 권리가 있는다.사람을 임의로 체포, 구금 또는 추방하지 말아라.그의 권리하고 의무를 확인하고 그에게 오는 모든 형사 고발을 심판하로 모든 사람이 완전동등한 독립은 편애가 없는 법원에서 그냥과 열기 재판을 받는 권리가 있는다.형사 고발을 받는사람이국 방의 모든 보증이 있는 열기 심판에서 밥으로 죄가 있음을 입증지 않으면 죄가 없음을 생각받는 권리가 있는다.모든 사람의 모든 행동 또는 부행동, 오는 시간에서 나라법 또는 국제법으로 모두 형사 범죄 아니면, 형사 범죄가 있음을 심판하지 말 아라. 형벌 이 범죄하눈시간에서 사용하는 법률을 초과하지 말 아라.사람의 사생활, 집, 주거용과 통신을 임의로 간섭하지 말아라. 명성과 평판을 공격하지 말아라. 이 간섭 또는 공격을 피려, 사람들은 법에 보호받는 권리가 있는다.모든 사람 모든 나라에서 자유한 이주하고 정착하는 권리가 있는다.사람 그 자신의 나라가 있는 모두 나라부터 떠나고 자신의 나라에 가는 권리가 있는다.사람들이 박해를 피하러 외국에서 망명을 탐색하고 받는 권리가 있는다.정말 비정치적의 범죄 또는 련합국의 목적과 원칙을 위반한 행동으로 기소받면 이 권리를 쓰지 말 아라.사람들이 모두 국적이 있는 권리가 있는다.사람의 국적을 임의로 박탈하지 말고 국적을 변하는 권리을 부인하지 말 아라.성숙한 남녀가 종족, 국제 또는 종교의 한제가 없고 기혼과 가족을 설정하는 권리가 있는다.남녀양면이 자유하고 완전으로 동의하아야 결혼한다.가족이 자연은과 기본은 사회단위가 이고 사회하고 나라에 보호받소.사람들이 모두 자신의 재산소유권이 있고, 남들과 공유하는 소유뤈이 있는다.임의로 사람의 재산을 박탈하지 말 아라.사람들이 모두 사상, 양심과 종교자유의 권리가 있는다. 이 권리에서 그의 종교 또는 신앙을 변하는 자유가 있고, 혼자로 또는 집단으로, 공개로 또는 은밀히 교리 연습, 예배하고 계명으로 그의 종교 또는 신앙을 대표하는 자유가 있는다.사람들이 모두 의견을 주장과 발표하는 자유가 있는 권리가 있는다. 이 권리에서 주장이 있고 간섭받지 않는 자유가, 있고 모든 매개로 국계를 무시하여서 소식과 사상을 탐색, 수락과 합격하는 자유가 있는다.사람들이 모두 평화로 집회하고 협회하는 자유가 있는 권리가 있는다.모든 사람이 강제로 단체에서 있지 말 아라.모든 사람이 직접으로 또는 자유로 고른 대표로 자신의 나라를 관리함을 참여하는 권리가 있는다.모든 사람이 평등은 기회로 자신의 나라의 공무를 참여하눈 권리가 있는다인민의 윌 정부권력의 기 조이다. 이 윌 정기의하고 정말은 선거로 표현하소 선거가 공통은과 평등은 의결권으로 비밀 투표 또는 비슷한 자윤 투표 절차로 오소.사람이 사회의 성원으로서 사외보호를 받는 권리가 있고, 그의 개인존엄과 개성의 자윤 개발이 요구하는 경제, 사회하고 문화의 모든 권리의 실현을 받는 권리가 있고 나라의 노력과 국제 협력으로, 모든 나라의 조직과 자원 상황에 실현하는다.사람들이 모두 일하는, 자유로 직업을 고르는, 그냥과 적합한 근무 조건을 받는, 실업을 피하는 보호를 받는 권리가 있는다.사람들이 모두 같은 근무로 같은 임금을 받고 모든 차별을 피하는 권리가 있는다.일하는사람이 자신과 가족이 사람의 존엄에 맞춴 생활 조건이 있으러 그냥과 적합한 임금을 받눈 권리가 있는다. 필요가 있으면 다른 양식의 사회보호를 받소.자신의 이자를 보호하러, 사람들이 모두 공회를 조직하는 권리하고 공회에 들는 권리가 있는다.사람들이 모두 쉬는과 여가 시간이 있는 권리가 있는다. 이 권리에서 일하는 시간이 합린 한도가 있고, 규칙적으로 임금을 받아서 쉬하는 권리가 있는다.사람들이 자신과 가족의 건강과 복지를 유지하는 필욘 생활 수준을 받는 권리가 있고, 음식, 옷, 집, 의료하고 필욘 사회북무가 있는다, 실업, 앓음, 병신, 사별, 노화 또는 기타 통제하지 못하는 일으로 생계를 잃으면, 보호를 받는 권리가 있는다.어머니하고 아이 특별은 조고하고 지원을 받는 권리가 있는다. 아이들, 아무리 혼생 또는 비혼생, 모두 평등은 사회보호를 받소.사람들이 모두 교육을 받는 권리가 있는다. 교육이 최소한 초심과 기본단계에서 무상이소. 초등교육이 의무이소. 기술 과 직업교육을 크게로 설정하소. 대학교육을 점수로 모든 사람에게 평등으로 열소.교육의 목적이 사람의 개성을 전체로 개발함과 인권과 기본자유에 존중을 강화함이 이다. 교육이 모든 나라, 모든 종족 또는 모든 종교 단체의 이해. 공차하고 우정을 촉진하고, 련합국이 평화를 보호하는 모든 활동을 촉진하소.아버지하고 어머니가 그들의 아이가 받는 교육의 범주에서 먼저 고르는 권리가 있는다.사람들이 모두 자유로 사회의 문화 생활에 가입하고, 예술을 향수하고, 과학의 진보하고 이 진보가 만들은 복지를 공유하는 권리가 있는다.사람이 그에게 만들은 모든 과학, 문학 또는 예술작품으로 있은 정신과 재료의 이자에 보호를 받는 권리가 있는다.사람들이 모두 한 사회의하고 국제의 주문을 요청하는 권리가 있는다. 이 주문에서, 이 선언에서 쓴 모든 권리하고 자유가 전첸 실현을 받겠다.사회에서 있으면 사람의 개성이 자유하고 전체로 개발한다. 이에, 모든 사람 사회에 의무가 있는다.사람이 그의 권리하고 자유를 운동하음연서, 법에 확정받않으면, 제한이 없는다. 이 세한을 확정한 목적 오직 기타 사람의 권리하고 자유에 필욘 승인과 존중을 줌을 보증함이 이고, 민준 사회에서 도덕, 공공 질서하고 보편복지의 필요한을 적응함이 이다.이 권리들과 자유들을 행사면서 모든 상황에서 련합국의 목적과 원칙을 위반하지 말 아라.이 선언의 모든 조문은 어떠한 나라, 집단 또는 사람이 이 선언에서 쓴 어떠한 권리하고 자유를 파괴할 활동 또는 행동을 하는 권리가 있음을 인수함을 설명받지 말 아라.Il a stu ad'mètu 'ne fèye po totesQui l'fondemint dè-l'lîbèté, dè-l djustice èt dè-l'påye tot-avå l'monde, c'èst l'rik'nohnance dè-l'dignité qu'èst l'prôpe di tos lès-omes èt dès dreûts égâls qu'ils ont èt qu'on n'èlzi pout mèskeure;Qui l'fêt' dè n'in rik'nohe ou dè foler ås pîds les dreûts d'l'ome ont k'dû sacwants a rabahî èt brutålizer l's-ôtes d'ine tèle manîre qui l'consyince di l'ûmanité ènn'a stu révoltêye;Qui l'pus grand èspwér dès djins, c'èst l'avén'mint d'on monde wice qui lès-omes sèront lîbes dè djåser èt dè creûre, tot-z-èstant d'halés dè-l'sogne èt dè-l'mizére;Qui lès dreûts d'l'ome divèt-èsse ptotéjés d'on rèdjime di dreût di téle dôrt qui l'ome ènn'arive nin a l'rèvole disconte l'abus dè pouvwér èt l'assèrvih'mint, fåte d'aveûr situ aconté èt après aveûr tot fèt po-z-èsse rik'nohou;Qu'i fåt mète èn-avant, å-d'-dizeûr di tot, l'amitié inte lès peûpes èt les nåcions;Qui lès peûpes dès Nåcions-Unies ont volou r'dîre chal leû fwé divins lès dreûts naturéls di l'ome, divins l'dignité èt l'valeûr dès djins, divins l'égålité dès dreûts inte lès-omes èt lès feumes, èt qu'il ont dit leû vol'té dè fé tot po mète èn-alèdje li progrès sociål èt po mète è plèce dès todi mèyeûzès condicions dè viker divins 'ne lîbèrté todi plus grande;Qui lès-Etats Mambes s'ont-st-égadjî a mète èn-oûve po d'bon li rèspèt dès dreûts d'l'ome èt d'sès vrêyes lîbèrtés tot-avå l'monde, avou on côp di spale di l'Organizåcion dès Nåcions-Unies;Qu'ine minme îdèye di cès dreûts èt d'cès lîbèrtés-chal èst dè-l'pus hôte importance po poleûr tini vrêmint ciste ègadj'mint-la.L'ASSIMBLÊYE GÉNÉRÅLE proclame li prézinteDÉCLARÅCION UNIVERSÈLE DÈS DREÛTS D'L'OME come èstant lès valeûrs qui tos lès peûpes èt totes lès nåtions divrît mète èn-ouve. Qui lès cis qui t'nèt l'vièrna dès sôciétés tot comme chaskeun' å rès, avou djoûrmay cisse Dèclaråcion è l'tiesse, sayèsse dè mète èn-avant li rèspèt d'cès dreûts èt lîbertés-chal, divins lès scoles èt l'éducåcion po nn'ariver, pitchote a midjote, gråce a dès mèzeûres nacionåles èt internacionåles, a 'ne rik'nohance di cès dreûts èt d'cès lîbertés-la, po qu'i sèyèsse mètous èn-alèdje po d'bon tot avå l'monde, ot'tant po lès populåcions dès-Etats Mambes zèls minmes qui po lès cisses dès téres qui sont d'zos leû k'dûhance.Tos lès-omes vinèt-st-å monde lîbes, èt so-l'minme pîd po çou qu'ènn'èst d'leu dignité èt d'leus dreûts. I n'sont nin foû rêzon èt-z-ont-i leû consyince po zèls, çou qu'èlzès deût miner a s'kidûre onk' po l'ôte tot come dès frés.Chaskeun', seûy-t-i ome ou feume, pout fé valeûr tos lès dreûts èt totes lès lîbèrtés qui nous sont rachou d'vins l'prézinte Dèclaråcion, èt n'pôrèt-on prinde nouk' po mons qu'i n'èst a cåse di s'race, dè-l'coleûr di s'pè, di s'lingadje, di çou qu'i creût, di sès-îdèyes so-l'politique ou so tot ôte tchwès, di qué payis qu'i provint, di s'condicion d'ritche ou d'pôve, dè-l'contrêye wice qu'il a vèyou l'djou ou bin d'tot minme qwè qui ç'seûye.Di pus' nolu n'deût påti dè-l'condicion di s'patrèye rapôrt ås-ôtes payis, qui l'contrêye ou l'payis di d'wice qu'i provint seyèsse indépandants, nin mêsses di zèls po d'bon ou bin rastrindou d'vins leûs dreûts, èt mågré tot çou qu'on pôreût tûzer di leû gouvèrnumint.Chaskeun' a dreût a-l'vicårèye, a-l'îberté èt a-l'sûreté po lu minme.Nolu n'sèrè t'nou come èsclåve ou ovrî sins salêre, l'èclavadje di tote sôrt, tot come dè fé martichî dès-èsclåves di tot l'minme quéle manîre sont disfindous.Nolu n'pôrèt-èsse må trêti, mètou a-l'torteûre, ou rabahi avou dès cruwélès ponnes nin dègnes d'in-ome.Chaskeun' a l'dreût d'èsse rik'nohou tot-avå po çou qu'il èst sorlon si lwè tot come sès dreûts.Turtos sont so-l'minme pîd po d'vant li lwè èt turtos ont dreût d'èsse protéjés d'-l'minme manîre pa li lwè. Turtos ont dreût a 'ne minme prôtècsion po n'nin èsse mètous so-l'costé d'ine manîre qu'îreût disconte li prézinte Dèclaråcion, mins ossu disconte to çou qu'pôreût miner a garanti onk èt nin l'ôte ou a tote sôrt di préférince.Chaskeun' a l'dreût d's'aler plinde èt d'èsse ètindou po d'bon dè-l'justice compétinte di s'payis, di tot çou qu'sèreût fêt po mète a må lès mêsses dreûts qu'lî sont rik'nohous dè-l'constitucion ou bin dès lwès.Nolu n'pout-èsse sins rêzon tchoûki è-l'pote, tinou èprîh'né ou tchèssi foû di s'payis.Chaskeun' a l'dreût d'èsse ètindou d'ine minme manîre, divant tot l'monde èt sins totès fêtès-îdèyes, divant on tribunål indépendant èt djusse qui dècid'ré d'sès dreûts ou bin d'sès d'vwérs, tot come lî r'vint l'dreût di s'disfinde di çou qu'on lî r'proche ou bin d'çou qu'on l'acuse.Tot quî è-st-acusé d'ine måcule deût-èsse tinou po ènocint d'çou qu'on lî r'proche disqu'a tant qu'i seûye rik'nohou coupåbe, èco fåt-i qui s-procès seûye public, qui totes lès règues sèyèsse rèspèctêyes èt qu'il åye avou l'dreût di s'disfinde po d'bon.Nolu n'pout-èsse condåné po 'ne sacwè qu'il a fêt ou qu'i n'a nin volou fé a on moumint wice qui, sorlon lès lwès di s'payis ou dè monde, çouchal n'èsteût nin co 'ne fåte. De-l'minme manîre, on n'è-l'pôrè puni pus fwèrt qu'i n'l'åreût stu å moumint wice qui l'afêre s'a passé.Nouk ni pôrê aler hèrer s'narène divins l'vicårèye, li famile d'in-ôte, brokî ê s'mohone ou bin nahî d'vins sès lètes èt sès papîs, ni l'ac'sûre divins si-oneûr ou s'réputåcion. Chaskeun'a l'dreût d'èsse protéjé dès lwès disconte dès s'fêtès manîres.Chaskeun' a l'dreût d'aler tot wice qu'i vout d'vins 'n-Etat èt d'î tchûzi come i vout l'plèce la qu'i vout d'mani.Chaskeun' a l'dreût dè qwiter tot l'minme dué payis, minme li sonk, èt dè raler è s'payis qwand i lî plêt.S'il èst k'tchèssî, chaque ome a l'dreût dè cwèri a s'ahouter èt dè trover on ratrêt divins dès-ôtes payis.On n'si pout nin chèrvi di ç'dreût la s'on-z-èst porsûvou po 'ne måcule qui li lwè réprouve ou po dès keûres qui vont disconte çou qu'lès Nåcion-Unies volèt mète èn-avant.Chaskeun' a l'dreût a 'ne nacionålité.On n'pout r'prinde a nolu, èt sins rêzon, si nacionålité, tot comme si dreût d'ènnè candjî.Si vite qu'ènn'ont l'adje, ome èt feume, di tot l'minme quéle race, nacionålité ou r'lidjon, ont l'dreût di s'marier èt dè fonder 'ne famile. Il ont lès minmes dreûts po çou qu'ènn'èst dè marièdje, tant qu'i sont mariés ou s'i m'nèt a d'vôrcer.Li marièdje ni s'pout fé qui dè-l'plinne vol'té èt dè-l'tchûze dès cis qu's'ont promètou lès-acwèrdances.Li famile c'èst l'vrêye fondemint dè-l'socièté, lî r'vint l'dreût d'ine prôtècsion dè-l'sôciété èt d'l'Etat.Tot l'monde, seûye-t-i a lu tot seû ou bin avou dès-ôtes, a l'dreût d'aveûr dès bins.On n'pout r'prinde sès bins a nolu, sins bone rêzon.Chaskeun' a l'dreût dè tûzer çou qu'i vout, d'aveûr si consyince por lu èt dè priyî tot l'minme qué Bon Diu, çoula vout dîre ossu qu'i pout candjî di r'lidjon ou bin candjî d'îdèye. Tot seû ou bin avou dès k'pagnons, è s'mohone to come å d'fou, i pout dîre tot hôt çou qu'i creût, l'aprinde ås-èfants, tot come ènnè fé-årèmus ou lès cérémon'rèyes.Chaskeun' a l'dreût d'sès-opinions èt l'lîbèrté d'èlzès d'ner a k'nohe, çou qui vout dîre qu'on nè-l'pôrè toûrmèter po çou qu'i tûze èt qu'i pout cwèri sins rat'na lès informåcions come lès îdèyes, ènnè r'çure èt 'nnè ripåde lådje èt lon, minme foû payis, èt di tot l'minme quéle manîre.Chaskeun' a l'dreût di s'rapoûler ou d's'acolèber po 'ne bone cåse.Nolu n'pout-èsse fwèrci dè fé pårtèye d'ine associåcion.I r'vint a chaskeun' li dreût dè prinde si pårt po çou qu'ènn'èst dè tinre li vièrna di s'payis, seûye-t-i dirèctèmint, ou bin tot tchûzihant lîbrèmint dès r'pruzintants.2.Chaskeun' a l'minme dreût dè prinde on posse divins l'administråcion dis s'payis.Li vol'té dè peûpe c'èst l'fondemint dè pouvwèr d'on gouvèrnumint; cisse vol'té-là si deût d'ner a k'nohe divins dès-èlèc'cions qui sûvèt l'dreût dè djeû, qu'on deût adjèrcî a tchoke, avou l'sufradje ûniversél : in-ome ine vwè, èt å vôte sècrèt, ou di tot l'minme quéle ôte manîre qui rèspèceye li lîberté dè ci qui deût d'ner s'vwès.Chaskeun' come mambe dè-l'sôcièté, a dreût a-l'sécurité sociâle; èlle èst fondêye po qu'l'ome åye çou qu'a dandjî po s'dignité come po frudjî d'cwèr èt åme. Chaque payis deût fé çou qu'i pout sorlon sès ritchèsses èt si-organisåcion, mins s'deût-i poleûr compter ossu so on côp di spale dès-ôtès nåcions.Chaskeun' a l'dreût d'ovrer, dè tchûzi l'mesti qu'lî plêt, dè-l'fé divins dès bonès condicions èt d'èsse aasûré disconte li chômèdje.2.Turtos on dreût, sins nole diférince, a on minme salère po on minme ovrèdje.Tos lès cis qu'ovrèt on l'dreût d'èsse payis d'tèle sôrt qu'il åyèsse assez po viker èt po fé viker leû famile, sins qwè èlzi r'vinrè dè toucherd'ine manîre ou d'ine ôte, ine sacwè d'pus' qui çou qu'gâgnèt.Chaskeun' a l'dreût d'èmantchî avou dès-otes dès sindicats èt d'fé pårtèye d'on sindicat po disfinde sès-intèrèts.Chaskeun' a l'dreût di s'ripwèzer èt dè prinde dè bon tins. Insi n'deût-on nin l'oblidjî d'ovrer a fwèce sins r'las èt foû mèzeûre èt lî r'vint-i dès condjîs payis å bout d'on tins.Chaskeun' a l'dreût dè gågni assez po s'poleûr sognî èt-z-aveûr bon, por lu-minme èt s'famile, insi po çou qu'ènn'èst dè magnî, di s'moussî, di s'lodjî, dè payî l'docteur èt l'apoticåre ou bin lès chèrvices qu'ènn'a dandjî. Chaskeun' a l'dreût a-l'sécurité s'il èst sins-ovrèdje, malåde, invalîde, vèf, qwand i d'vint vî ou qwand i n'a pus nole rintrêye di çans' la qu'ci n'èst nin di s'fåte.Les mames èt lès-èfants ont pôr li dreût d'èsse êdîs. Tos lès-èfants, qu'i sèyèsse vinous å monde di djins mariés ou foû dè sacrumint divèt-èsse protéjés dè-l'minme manîre.Chaskeun' a l'dreût d'aler è scole. Li scole ni deût rin coster, dè mons po çou qu'ènn'èst dès p'titès scoles la qu'tot l'monde deût-èsse oblidjî d'aler. On deût trover tot-avå dès scoles tècniques èt profèssionéles ; tot l'monde so-l'minme pîd deû poleûr fé dès hôtes-études sorlon sès mérites èt sès quålités.L'éducåcion deût pèrmète a chaskeun' dè fé frudjî sès capåcités èt deût rinde pus fwèrt li rèspèt dès dreûts d'l'ome èt dès prumîrès lîbertés. Ele deût aminer les djins di tot l'minme quèle race ou r'lidjon, lès peûpes èt lès nåcions, a s'mî comprinde èt s'supwèrter, tot fant hôt avou lès Nåcions-Unies po çou qu'èst dè garanti l'pâye.C'è-st-å prumî rang ås parints qu'i r'vint dè tchûzi l'mèyeuse sicole po leûs-èfants.Chaskeun' a l'dreût dè prinde lîbrèmint pårt a çou qui fêt l'vèye culturéle dè-l'comunôté, dè profiter dès-årts èt dè prinde pårt ås progrès dè-l'syince èt tot çou qu'aminèt d'bon.Chaskeun' a l'dreût dè veûy garanti sès-intérêts po dès-oûves di syince, di scriyèdje ou d'årtisse, qu'ènnè l'ôteur.C'è-st-on dreût po chaskeun' qui l'monde rote di tèle manîre qui, po 'ne classe ou l'ôte dè-l'société come d'on payis a l'ôte, lès dreûts èt lès lîbertés qui s'trovèt chal rachous si polèsse mète èn-alèdje.L'ome a dès dvwèrs po l'communôté wice qu'i pout dègn'mint crèhe èt viker.Po çou qu'ènn'èst d'sès dreûts èt d'sès lîbertés, chaskeun' divrèt d'morer d'vins lès-arôyes qui li lwè a mètou djusse po garanti li rik'nohance èt l'rèspèt dès lîbertés dès-ôtes, dè-l'moråle, dè-l'tranquilité èt dè-l'binåhisté d'turtos divins 'ne sôciété d'dèmocråtes.Cès dreûts èt cès lîbertés-la ni spôront mây mète come dès hames è-l'vôye di çou qu'volèt fé lès Nåcions-Unies.Rin di tot çou quis'troûve divins cisse Dèclaråcion-chal ni pout d'ner a tûzer d'in-Etat ou d'ine sakî, qu'il a l'dreût dè fé tot l'minme qwè qui pôreût mète a må lès dreûts èt lès lîbertès qu'î sont rachous.Taem umi kam fo luk savve lo digniti en ikwol raits blo evri memba blo hiuman famili. Dis wan hemi givim fandasen fo friidom, jastis en pis insaed lo dis fala wol.Taem pipol no luk savve lo dis fala hiuman raits, risalt blo hem nao pipol i no luk savve lo gud wei en rabis wei. Lo dis fala wol, olketa pipol sapos fo garem friidom fo tallem tingting blo olketa en wanem olketa believim. Olketa pipol sapos fo stap frii fo no fraet en fo stap gud. Olketa tingting ya hemi dea wea evri wan savve olsem hemi samting gud fo evri wan.Hemi impoten tumas dat nomata wanem hemi hapen, loa hemi mas mek sua dat hemi kipim strong disfala hiuman raits.Hemi impoten tumas fo buildim up gud fala relensensip mele wan oketa kantre.Olketa pipol blo United Nations i bin talem raits aot agen anda disfala Charter dat olketa garem strong tingting lo saed blo olketa baraba importen samting olsem digniti en olketa gud samting insaed lo evri wan, en fo man en mere tufala semsem lo saed lo evriting olketa duim. Olketa samting ya nao mekem United Nations tingting strong fo buildim up en mek sua dat evri wan stap gud en frii.Olketa Stet wea memba blo United Nations tu i promis fo respectim en help supportim hiuman raits en olketa importen samting wea bae hemi givim friidom.Fo mekem dis fala promis hemi waka, evri wan mas meanim en keepim olketa raits ya en friidoms.So distaem,Olketa General Assembly,Talem aot dis fala Universal Declarason ya evri nasen en pipol olketa mas trae fo achievim en keepim. Evriwan mas help fo teachim en lanem olketa pipol fo luk savve en uppim olketa raits en friidom blo wanwan. Evri groups wea pat blo gavman or nomoa mas waka fo findim beta wei fo mekem pipol evriwea lo wol ya kam fo luk savve lo olketa hiuman raits ya.Evri man en mere olketa born frii en ikwol lo digniti en raits blo olketa. Olketa evriwan olketa garem maeni fo tingting en olketa sapos fo treatim isada wittim spirit blo bradahood.Evri wan nomata olketa garem difren kala, langus, siosi, status, man or mere from difren kantre, evri wan stil garem rait en friidom wea hemi lo disfala Declarason, en nomata man hemi kam from kantre wea garem difren politiks or status lo nara kantre, or hemi indipenden or nomoa, hemi stil garem olketa raits en friidom ya.Evriwan i garem rait lo laef, friidom en sekuriti blo olketa.No eni wan sapos fo hemi slev blo nara man, dis wan hemi baraba tambu fo duim en babae no hapen lo eni kaen or eni wan.No eni wan babae panisim or tritim nara man no gud or mekem eni wan fo gare kil.Evri wan i garem rait lo eniwea fo loa luk savve lo olketa.Evri wan luk semsem en garem taetol lo loa fo loa luk aftam olketa. Dis fala loa hemi mek sua dat fo luk daonim or tritim no gud nara man bikos lo rabis tingting hemi brekim disfala Declarason.Olketa nasinol kaonsels olketa i stap fo helpim evriwan stretem kaen problems wea pipol luk daonim or tritim no gud nara fala. Olketa fo helpim evriwan fo stretem bak kaen problem wea man no luk savve lo raits wea loa i givim lo evri wan.No eni wan bae hemi sapos fo kasem kaen wea olketa i arrestim or tekem fo no eni gud rison, forcim fo lusim ples blo hem, hemi kaen samting wea sapos fo no kasem eniwan.Eni wan wea go lo kot lo eni kriminol samting, olketa sapos fo garem fea hiaring.Lo loa, evri wan wea olketa chargim wittim eni kriminol samting, kot mas lukim olketa olsem olketa inocen kasem taem olketa provim dat olketa guilti.No eni wan sapos fo guilti lo eni niu loa sapos kriminol samting or toktok olketa duim i lo taem wea olketa loa ya olketa no wakem yeti.Lo loa hemi tallem dat no eni wan sapos fo go disturbim olketa famili, haus or olketa privet samting blo nara man en no eni man sapos fo trae spoilem nara man.Evriwan olketa frii fo muv raon en stap eniwea lo insaed kantre blo olketa.Evriwan bae savve go aot lo eni kantre, nomata lo blo olketa seleva, en olketa savve go baek lo kantre blo olketa.Evriwan olketa garem rait fo go lo olketa nara kantre sapos olketa kasem trabol lo kantre blo olketa.Dis fala rait bae hemi hard fo waka sapos olketa kaen trabol wea hemi go againstim tingting blo United Nations or hemi kriminol samting.Everiwan olketa garem rait fo memba lo eni kantre.No eni man savve stopem nara wan fo memba lo eni kantre, lo sem taem olketa hard fo stopem tu sapos olketa laek memba lo eni niu kantre.Olketa man en mere wea kasem taem wea olketa savve maret, bae savve maretem eniwan blo difren ples, kantre or siosi en garem famili.Maret mas samting wea man en mere evriwan mas laek fo duim en no eniwan forcim.Olketa famili hemi impoten tumas en kantre mas luk aftam olketa.Evriwan olketa garem rait fo ownim propati, seleva or wittim olketa nara pipol.No eni wan hemi garem rait fo aotim propati blo nara man.Evriwan i garem rait en friidom lo tingting blo olketa seleva en lo siosi blo olketa. Dis wan hemi meanim dat if man laek changim siosi or belif blo hem, hemi frii fo duim dis wan. Evri wan mas savve teachim, practisim or preya lo siosi blo olketa en no frait fo som aot.Evri wan i frii fo som en talem wanem tingting blo olketa. Dis fala rait hemi coverim sapos man laek lukaotim or tekem or givim enikaen infomesin lo eni wei en eni wea hemi laek fo duim.Evriwan olketa garem rait wea olketa bae frii fo mekem eni asembli or asociasen.No eni wan bae hemi joinim eni asociasen bikos olketa forcim lo hem.Evriwan olketa garem rait fo tek pat or fo siusim eniwan fo representim olketa lo gavman blo kantre blo olketa.Everiwan olketa garem semsem rait go lo olketa public service lo kantre blo olketa.Olketa biki man blo gafman bae hemi stand up lo will blo olketa pipol. Olketa elekson wea ikwol en fea nao i showem dis fala will.Evri memba blo komuniti olketa garem rait fo garem sosol sekuriti en evri kantri mas waka wittim olketa organisation en olketa risoces blo olketa, en wittim olketa nara kantre mekem olketa pipol blo olketa luk savve wanem nao olketa ekonomik, sosol en kaltrol raits blo olketa.Evriwan i garem rait fo waka, fo siusim wanem kaen waka nao olketa i laek fo duim en wanem kaen samting nao lo waka ples blo olketa en fo mekem olketa garem protecsen againstim kaen no garem waka.Evriwan i garem rait fo tekem pei wea fittim waka olketa i duim.Evriwan wea waka olketa garem rait fo garem gud fala pei or eni sosol protecsen wea bae helpim olketa en famili blo olketa.Everiwan olketa garem rait fo formim en fo joinim tred unions fo luk aftam olketa intres blo olketa.Evriwan garem rait fo relax en rest en fo garem samfala holide wea olketa stil tek pei, en olketa taem blo waka hemi sapos fo hemi ovam tumas.Evriwan garem rait fo stap gud wea olketa garem kakai, kaliko, haus en babae hemi isi fo olketa nara help wea olketa bae needim. Evriwan garem rait fo garem sekuriti sapos olketa no garem waka, olketa siki, polio, olo tumas or fo olketa mere hasban blo olketa die finis en eni wan moa wea garem kaen problem wea bae mekem olketa hard fo luk aftam olketa seleva.Olketa mami en olketa pikinini olketa sapos fo garem rait fo garem care en help en nomata eni pikinini i born garem dadi or nomoa, olketa savve garem sem sosol protecsen.Evriwan olketa garem rait lo skul. Skul hemi sapos fo frii, fo everiwan lo olketa pramari en impoten levol. Hemi impoten dat evri pikinini mas go lo pramari skul. Kaen skul fo man savve garem waka hemi sapos fo isi fo eniwan savve tekem. Fo skool hae go moa, bae olketa pipol wea skul gud finis en garem gud risolt nao bae savve tekem.Skul hemi sapos fo help buildim up wei blo olketa pipol en fo mekem strong respect blo olketa fo human raits en hem sapos fo help fo buildim up frensip, fo buildim up frensip mele wan difren kantre, pipol en olketa difren preya group mekem olketa understandim isada en savve stap gud wittim isada. Evriting ya bae helpim United Nations fo keepim gud pis.Olketa mami en dadi i garem rait fo choosim wanem kaen edukason nao bae pikinini blo olketa i garem.Evriwan olketa frii fo tek pat lo kastom laef lo komuniti blo olketa en fo olketa sharim eni gud samting wea i kam aot lo olketa niu teknologi olsem lo saed lo olketa niu medsin, computa en olketa kaen samting olsem.Evriwan garem rait fo protectim eniting blo olketa, or eniting olketa wakem.Evriwan olketa garem rait fo garem eni sistem or oganaesesin wea bae hemi helpim olketa fo understandim en practisim olketa raits en friidoms lo disfala Declarason.Evriwan i garem waka go long olketa komuniti blo olketa biko bae hemi helpim olketa seleva fo buildim up olketa gud wei.Loa nao bae hemi luk savve hao mas raits en friidoms wea bae garem. Dis wan hemi fo mek sua dat pipol bae luk savve en respectim raits en friidom blo nara man. No onle dat wan bata insaed lo eni demokratic kantri loa hemi stap fo mek sua dat pablic oda i stap, pipol luk savve wanem nao gud en no gud en fo luk aftam intres blo kantre ya en olketa pipol lo hem, follom aedia blo demokraci.Olketa raits en friidoms ya pipol mas onle practisim follom olketa tingting lo wei en hao olketa United Nations i puttim.No eni kantri, group or man savve usim eni toktok insaed disfala deklaration fo duim eniting wea bae hemi spoilem eni wan lo olketa raits en friidoms wea i lo dis fala Declarason.Ꭼꮒᏻꮙ ꮧꮣꮒꮈꮸ ꮎꮝꭹ ꭰꮰꮿꮝꮧꮝꭹ ꭰꮲꮙꮩꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮓ ꭲꭶꮨ ꭰꮄ ꭴꮩꭿᏻꭿꮿ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꮒꭶꮣ ꭰꮒꮃ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮟꮣꮑꮈ ꭰꮎꮑꮈ ꮎꮎꭲ ꮧꭶꭻꮝꮣꭲ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ, ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮝꮣᏺꭿꮝꮧ ꭰꮄ ꮕꮹꮩꭿꮿꮫ ꮎꮏ ꮎꮝꭹ ꭱꮆꭿ,Ꭼꭼꮒᏻꮙ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꮎ ꭰꮄ ꮒꭶꮈꮙꮫꮎ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲᎤꮒꮂꭲ ꮻꮒꮪꮅꮝꮤꮕꭹ ꮎ ꭴꮒꮝꭶꮞꮨ ꮎꮎꮫꮑꮕ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮒꮂ ꭶꮆꮢꮝꮤꮕ ꭰꮤꮃꮼꭿꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮷꮔꭺꮩꮧᏹ ꭴꮎꮥꮧᏹ ᏼꮻ, ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭱꮆꭿ ꭴꮇꮴ ꮎꮏꭲ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮞ ꭰꮅꭾꮅꮝꮧ ꮩꭿ ꭶꮼꮒꭿꮝꮧ ꭰꮄ ꭴꮓꭿᏻꮢ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꮎᏸꭿꮝꮫꮎ ꭰꮄ ꭷꮑꮸꭹ ꭴꮎꮪꮈꮣ ꮕꮅꮝꮤꮕꭹ ꮎꮝꭹ ꮹꭶꮈꮃꮧᏼ ꭰꮎꮪꮈꮤꮕ ꮎꮝꭹ ꮎꮒꭶꭵꮚ ᏼꮻ,Ꭼꮒᏻꮙ ꮎꭲ ꭴꮅꮝꭸꮫ, ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮝꭶꮿ ꭼꮝꮧᏸꮩꮧ ꮒꭸꮢꮎ ᏹꭹ ꮎꮝꭹ ꭺꮁꮝꮧ ꮔꮣꮑꮲꮎ, ꭳꮒ ꭴꮣꮇꮈ ꭴꮣꮑꮯᏼꮣ, ᏻꮣᏹꮈ ꭴꮼꭿᏻꮧ ꮎꮝꭹ ꮷꭶꮨꮈꮝꮧ ꮒꮣꮴꮲꮎꮙ ꮎꮎꮫꮑꮂꭹ ꭰꮄ ꭴᏺ ꭲꮿꮣꮫꮑꭿ, ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭱꮅꮝꮧ ꭰꮅꮟꮕꮩꮧ ᏹꭹ ꮎꭵꭲ ꮎꮝꭹ ꮷꮒꭷꮎꮹꮫꮝꮩꮧ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ,Ꭼꮒᏻꮙ ꮎꮝꭹ ꭴꮅꮝꭸꮫ ꮎꭲ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂ ꮎꮝꭹ ꭴꮣꮕꮨ ꭴꮺꮃꮧꮝꮫ ꮪꮩꮇꮹꮫꮂ ꭴꮩꮳꮲꭹ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢꭲ,Ꭼꭼꮒᏻꮙ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮔꮕꮏꮕ ꮎꮏᎠꭰꮣꮅꮝꭺꮈꮣꮑꭿ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮣꮝꮣᏹꮫꭲ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮓꭿᏻꮤꮕ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ᏻꮎꮫꮧꭲ, ꮎꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮲꮙꮩꮣ ꭰꮄ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮒꮟᏼꮻꭽ ꭰꮄ ꮎꭲ ꭱꮷꮃꭽꮙ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꮎꭲ ꭰꮒꮝꭶꮿ ꭰꮄ ꭰꮒꭸᏼ ꭰꮄ ꮪꮔꭺꮤꮕꭹ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂ ꭴꮎꮩꮲꭿ ꭰꮅᏹꮅꮢ ꭰꮄ ꮣꮴꮲ ꭲꭶꮨꭽꮚ ꮎ ꭵꮄꮒꮩꮂꭹ ꮎꮏ ꭱꮙꭿꭸꮝꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ,Ꭼꭼꮒᏻꮙ ꭰꮑꮃ ꮝꭶꮪꭹ ꭴꮪꮣꮈꮕꭿ ꮎꭲ ꭴꮕꮜ ꭴꮎꮯꮒꭼꮑꮧꭲ, ꮎꭲ ꭴꮎꮅꭺꮢ-ꭴꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮎꮝꭹ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂꭹ ꮒꭼꮎꮥꮎ ꭺꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮄ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꭹ ꮎ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ, ꭼꮒᏻꮙ ꭴꮰꮿꮙ ꭴꮓꮅꮸꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꮺꮖ ꭴꮅꮝꭸꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭷꮅꭲ ꭰꮥꮃꮀꮢꭿ ꭿꭰ ꭰꮪꮣꮈꮧ, ꮓꮙꮓ, ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ, ꮎꮝꭹ ꮒꭶꮣꮚ ꮣꮒꮃꮻꭵ ꮧꮃꮟꮤꮕꭿ ꭿꭰ ꮒꭼꮎꮫ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮰꮿꮙ ꭲꭶꮨꭽꮚ ꭰꮅꮒꭼꮑꮈꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꮣ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮄ ꮒꭶꮣ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮎꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮝꮖꮫꭿ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꮒꭶꮧᏻ ꭰꮟᏼꮻ ꭰꮄ ꮒꭶꮧᏻ ꭰᏸꮈ ꮎꮝꭹ ᏼꮻ, ꭴꮒꮝꮖꮒꭺꮩꮧ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕ ꮒꭺꭿꮈꭲ ꭰꮎꮣꮕꮦꮝꭺꭲ, ꭰꮞꮓ ꭰꮑꮈꮩꮧ ꮎꮝꭹ ꮣꮎꮥᏺꮂꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧꭲ ꮎꭲ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂ ꭺꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꭿꭰ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꮎꭵꭲ ꭰꮅᏹꮅꮢꭹ ꮹꮯꮆꭿꭿ, ꭰᏸꮅ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮔꮎᏸꭿꮝꮫꮎꮙ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮎꮥꮎ ꭰꮄ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧᏹ ꮧꭸꭶꮣꮒꮈꮸꭹ ꭰꮄ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꭹ, ꭲꮷꮃꮓ ꮔꮎꮫꮕ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮎ ꭰꮑꮃ ꮝꭶꮪꭹ ꭴꮕꮜ ꭰꮄ ꮔꮎꮫꮕ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮎꮎꭲ ꮧꮝꭶꮪꭹ ꭽꮻꮒꮧꮲ ꭲᏻꮎꮫꮑꮅꮣꮝꮧ ꭴꮒꮂꭲ.Ꮒꭶꮣ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮎꮥꮕꭲ ꭴꮎꮪꮣꮄꮣ ꭰꮄ ꭱꮷꮃꭽꮙ ꮎꭲ ꭰꮲꮙꮩꮧ ꭰꮄ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ. Ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮅꮝꭺꮈꮤꮕꭹ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮕᏸꮅꮫꭹ ꭰꮄ ꭰꮣꮕꮦꮯꮣꮝꮧ ꭰꮄ ꭱꮅꮝꮧ ꮟᏼꮻꭽ ꮒꮪꮎꮣꮫꮎꮥꭼꭹ ꮎ ꮧꮎꮣꮕꮯ ꭰꮣꮕꮩ ꭼꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮎꮣꮒꮬ ꮎꭲ ꮒꭶꮣ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꭲ ꮥꭶꭷꮕꭹ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ, ꭴꮎꮴꮅꮫ ꮔꮎꮰꮿꮝꮫꮎ ꮎꭲ ꮒꭶꭵꮙ ꮷꮣꮄꮕꮣ, ꮥꭷꮑꭲꮝꮤꮕꭿ ꮷꮎꮣꮄꮕꮣ ꭰꮒᏼꮻ, ꮧꭸꭶꭶꮕꮧꭲ, ꭰꭸꮿ ꭰꮄ ꭰꮝꭶꮿ, ꭶꮼꮒꭿꮝꮧ, ꮷꮎꮑꮅꮧ, ꮧꮎꮩꭹꮿꮝꭹ ꭰꮄ ꮠꭲ ꮎꮒꮅꮝꭼꭹ, ꭰᏸꮅ ꭴꮎꮩꮲꭿ ꭰꮄ ᏼꮻ ꮒꮩꮣᏻꮎꮣꮄꮕꭹ, ꮔꮕꮏꮕ, ꭴꮥꮕ ꭰꮄ ꮠꭲ ꮔꮝꮧꮣꮕꭲ.Ꭴꮧꮧꮲꭲꭸꮝꮩꮧ, ꮭ ꮔꮎꮰꮿꮝꮫꮎ ꭴꮩꭿᏻꮢꮎ ꮎꮝꭹꮓ ꮧꮎꮩꭹꮿꮝꭹ ꮒꮣᏻꮅꮝꮩꮤꮕ ꮎꮝꭹ ꭴꮩꮲꮕꭲ, ꭲᏻꮎꮫꮑꮅꮣꮝꮧ ꭴꮒꮂꭹ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮔꮝꮧꮣꮕ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮎꮫꭲ ꭰꮄ ꮝꭶꮪꭹ ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮎꮑꮈꭹ, ꭲᏻꮓꮝꮚ ꮎꮝꭹꮎꭲ ꭴꮎꮣꮴꮅꮣ, ꭶꭸꭶꮕꮨ ꭸꮢꭲ, ꭼꮒꭼꭼ-ꭴꮹꮢ-ꭴꭶꮞꮝꮧꮥꭹ ꭽꮻꮒꮧꮲ ꮒꭶꭵ ꮠꭲ ꮕꮒᏺꭲꮝꮣꮑꮂꮎ ꮎꭲ ꭴꮒꮂ ꭴꮎꮣꮴꮅꭶꮿ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ᏻꮎꮫꮧꭲ ꭵꮄꮒꮩꮂꭲ, ꭳꭶꮣꮴꮅ ꭸꮢꭲ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꭶꮞꮝꮧ ᏼꮻ.Ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮭꭹꮆꭲ ꭰꮵꮒᏼꮧ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꮵꮎꮭꭵ ꭰꮄ ꭶꮜꮩꮿꮝꮧ ꭰꮵꮎꮭꭲ ᏹꭸꮞꮝꮧ; ꮧꭸꮵꮎꮭꭵ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꮵꮎꮭ ꮧꭶꮎꮧꮕꮧ ꭴꮩꭿᏻꭿꮿ ꭶꮕꮝꮩꮝꭸꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮒꭶꭵ ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ.Ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮭꭹꮆꭲ ꭰꮵꮈꮝꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꭴᏺ ꭲꮿꮣꮫꮑꭿ ᏹꭸꮞꮝꮧ, ꭰꮒᏼꮻ ꮒꭸꮢꮎ ᏹꭼꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꭴꮥꮀꭿꮝꮧ ᏹꭼꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꭰꮝꮫꮧꮝꮩꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꮒꭼꮎꮫ ꭸꭺꮅꮴꮧ ꮎꮝꭹ ᏼꮻ ꭲꭼꮿꮨꮯ ꮎꮝꭹ ꮧꭷꮓꮹꮫꮝꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭲꮷꮃꭽꮙ ꭲꭼꮿꮨꮯ ꮎꮝꭹ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꭰꮄ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮕꮰꮿꮝꮫꮎ ꮒꭶꭵ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ ꮎꮝꭹ ꭲꮷꮃꭽꮙ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꮩꮧ ꮎꮝꭹ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ. Ꮒꭶꮣ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꭲꮷꮃꭽꮙ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꮩꮧ ꮧꭼꮹꮎꮱꮧꮝꭹ ꮒꭶꭵ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ ꮎꮝꭹ ꭰꮝꭶꮕꭼꭲ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꭰꮄ ꮧꭼꮹꮎꮱꮧꮝꭹ ꭰꮄ ꮒꭶꭵ ꮣꮣꮪꮄꭼ ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꭾꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ ꮎꭲ ꮥꭻꭺꮤꮕꭹ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꮎꮝꭹ ᏸꮅ ꮒꭼꮹꮎꮫꮧ ꭸꮢ ꭰᏸꮅ ꮷꮎꮣᏹꮅꮣꮝꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꮪꮅꮑꮸꭹ ꭰꮝꭶꮕꮸꭲ ꮎꮝꭹ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꮪꮒꮂꭹ ꭴꮅꮝꭺꮈꮣꮑꮈꭹ ꮎꮝꭹꮓ ꭶꭻꮝꮫꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮓ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ.Ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮭꭹꮆꭲ ꭰꮞꮚꮚ ꮳꭻꭺꮣꮑꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꮎꭲ ꭰꮵꮒᏼꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ, ꭰꮵꮝꮪꮧ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꭰꮵꮔꭺꮻꮝꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꭽ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꭷꮅꮸꭿ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭴꮒꭿ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꭸꭶꮫꮣꮝꮩꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮎꮣꮴꮅꮣ ꭰꮄ ꭴꮎꮅꭺꭿ ꮒꭸꮢꮎ ꮷꮎꮣᏹꮅꮣꮝꮧ, ꮎꮏ ꮎꮝꭹ ꮣꮕꭺꮤꮒꮩꮂꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮂ ꭴꮴꮅ ꭰꮄ ꭴꮎꮣꮪꮣꮈꮂꮝꭼ ꭰꮄ ꮒꭶꭵ ꭰꮝꭶꮕꮸ ꭰꭻꭿꮝꮫ ꭴꮱꮧꮝꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭸꭻꭿꮝꮤꮕ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꭴꭾꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿᏻꭿꮿ ꮎꮝꭶꮕꮎ ꭹꮃꮓ ꭰꮓꭿᏻꮤꮕ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꮒꭼꮕ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꮎꮏꭲ ꭰᏸꮯ ꮣꮎꮣᏸꮅꮩꮂꭹ ꮎꮝꭹꮓ ꮪꮒꮩꭲꮝꮣꮑꮈꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮂꭹ ꮒꭶꮣ ꮎꮝꭹꮎ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꭶꮧꮢꮝꮧꮝꭼꭹ.Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭲ ꭰꮵꮒᏼꮧ ꭴꮝꭶꮕꮸ ꮒꭶꭵ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꭴꮎꭲ ꭰꮪꮣꮈꮧ ꮒꭶꭵ ꭴꮅꮑꮸ ꭰꮄ ꭶꮅꮣꮝꮤꮕ ꮎꮝꭹꮓ ꮭ ꮧꮃꮟꮤꮕ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ, ꭽꮻꮒꮧꮲ ꭰᏸꮅ ꭴꮎꮩꮲꮢ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ, ꮎꮝꭹ ꮎᏻꭲ ꭰꮯꭲꮅꮝꮢ ꭴꮣꮝꭶꮕꮴꮈꭹ. Ꭵꮭꮓ ꮽꮣꭺꮎꮫ ꭶꭸꮧᏻꮙꮓ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꮎꮝꭹ ꮷꮪꭺꮣꮑꮧ ꭱꮝꭶꮙ ꮎꮝꭹ ꮜꮙ ꮎꮝꭹ ꮧꮩꮃꭹ ꮎᏻꭲ ꭰꮯꭲꮅꮝꮢ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꮎᏻꭸꮢ ꮕꮫꮑꮈꭹ.Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭲ ꭰꮞꮚꮚ ꮳꭻꭺꮣꮑꮧ ꭰꮅꮜꮃꮑꮧ ꭴꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹ ꭴꮥꮅꮣ, ꮟꮣꮑꮈ, ꭴꮗꮕꮢ ꭰꮄ ꮣꮎꮣꮫꭺꮧꮝꭼ, ꭵꮭ ꮧꭶꮨꮈꮝꮧ ꭶꮈꮙꮩꮧ ꭸꮢ ꭰꮄ ꭰꭶꮣꮕꮦꮧᏹ. Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꮩꮧ ꭸꮞꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭰꮱꮧꮝꭹ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꭺꮁꮝꮧ ꭰꮅꮜꮃꮑꮧ ꭰꮄ ꮧꭶꮨꮈꮝꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꭲ ꭰꮣꮕꮟꮣꮝꮧꭲ ꭰꮄ ꮣꮒꮑꮈꭹ ꭽꮻꮒꮧꮲ ꮎꮝꭹ ꮣꮰꭿꮝꮫꭲ ꮎꭲ ꮜꮙꭽ ꮝꭶꮪꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒꭹꮝꮧ ꮒꭶꭵꮙ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ, ꭴꮰꮿꮝꮧ ꭴꮹꮜ ꭴꮴꮅ ꭱꭵꭲ, ꭰꮄ ꭲꭶꮇꭿꮝꮧ ꭴꮎꭲ ꭴꮹꮜ ꭴꮴꮅ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒᏺꮂꭹ ꭰꮄ ꭴꮅꭾꮅꮝꮩꮧ ꮎꮏ ꮠꭲ ꭰᏸꮯ ꮒꭼꮎꮫꭲ ꭴꮅꮝꭶꮝꮩꮤꮒꮈꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮵꮝꮫꮧꮝꮧꮝꭼꭹ.Ꭿꭲꮎꭲ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꮭ ꭱꮅꮚ ᏹꭼꮎꮞꭿꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮣꮅᏹꮅꮩꮂ ꮩᏻꮓ ꮥꭸꮵꮝꮫꮂꮝꭼꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꮣꮄꮒꮝꭼ ꭼꮒꭼꭼ-ꭰꮩꭹꮿꮫ ꭴꭼꮹꮅ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꭰꮅꮝꭶꮑꮝꭹ ꭴꭼꮹꮅ ꭰꮄ ꭰꮝꭺꮅᏼ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰᏸꮅ ꭰꮑꭿ ꭲᏻꮎꮅꮝꮩꮧꭲ.Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮞꮚꮚ ꭴꮎꮣᏹꮈꭹ ꭴꮴꮅ ꭰᏸꮅ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꭵꮭꮓ ꭴꮎꮣᏹꮈꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮂꭹ ꮪᏻꭺꮫꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮑꮯᏼꮝꮧ ꭰᏸꮅ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧꭲ.Ꭰꮒꮝꭶꮿ ꭰꮄ ꭰꮒꭸꮿ ꭷꮅ ꭰꭶᏼꮅ, ꮔꮰꮿꮝꮫꮎ ꮒꭶꭵ ꮕꮒᏺꭲꮝꮣꮑꮂꮎ ꮒꮧꭶꮅꮝꮩꮧꮝꭼ ꮎꭲ ꮕꮎꮣꮄ ꭰꮒᏼꮻ, ꭰᏸꮅ ꮒꮣᏻꮒꮆꮢ ꭰꮄ ꮷꮎꮑꮅꮧ, ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ᏻꮎꮫꮑꮧ ꮎꭲ ꮥꭸꭶꮸꮝꮧꮝꭼ ꭰꮄ ꮟꮣꮑꮈ ꮒꮣᏻꮎꮣꮄꮕꭲ. Ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮒꭽ ꭴꮎꮣꮒꮰꮕ ꮎꭲ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꭶꮸꮝꮩꮧꭲ, ꮎᏻ ꮧꭸꭶꮸꮝꮧꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮎꭲ ꮣꮎꭶꮄꮒꮝꭼꭹ.Ꮧꭸꭶꮸꮝꮧꮝꭼ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꭰᏼꮈꭹ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꮎꮎꭿ ꭴꮹꮜ ꮎꮝꭹ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮔꮪꮣꮈꮎ ꭰꮄ ꭷꮅꭲ ꭳꮟᏻ ꭴᏸꮈꮕꭿ ꮎꭲ ꭰꮫꮕꭲꮝꮧꮝꭼ ꮧꮒꮑꮅ ᏻꮅꮝꮩꮧꭲ.Ꮎꮝꭹꮓ ꮟꮣꮑꮈ ꮒꭼꮹꮝꮫ ꮕꮝꮫ ꭰꮄ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꭴꮎꮣꮱꭼ ꮜꮙ ᏼꮻ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮒꮰꮕ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꭿꮩꭿ ꮎꮝꭹꮎꭲ ᏼꮻ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮝꭶꮪꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮹꮜ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꭴꮎꮴꮅ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧꭲ ꮎꮝꭹꮿꮓ ꮎꭲ ꮷꮎꮅꭺꮧ ꭰꮒꮠꭲ ꭴꮎꮰꮿꮝꮧ.Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮞꮚꮚ ꭴꮎꮣᏹꮈꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮴꮅ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꭴꮂꭲ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮎꭲ ꮩꭿꮙ ꭴꮎꮥꮧꭲ, ꮷꮔꭺꮩꮧᏹ ꭰꮄ ꮷꮎꮑꮅꮧ; ꭿꭰ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮰꮿꮝꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꮙ ꭶꮑꮯᏼꮝꮧ ꭴꮂꭲ ꮷꮑꮅꮧ ꭸꮢ ꭰꮄ ꭴꮼꭿᏻꮢꭲ, ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ, ꭲꮷꮃꮙ ꭴꮹꮢ ꭰꮄ ꮎꮏꭲ ꮪꮒꮪꮢꭹ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮠꭲ ꭰꮄ ꮎꮏꭲ ᏼꮻ ꭴꮎꮣꮝꮧꭲ ꭰꮄ ꭴꮥꮅꮣ, ꮪꮎꮃꮟꮫ ꭴꮒꮂ ꮷꮎꮑꮅꮧ ꭰꮄ ꭴꮓꭿᏻꮢꭹ ꮎꮏ ꮣꮎꮥᏺꮂꮝꭼ, ꭰꮎꮅꮟꮎꭿꮝꮧꮝꭼ, ꭰꮎꮣꮩꮅꮝꮧꮝꭼ ꭰꮄ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿꮙ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭺꮅꮸꭲ ꭰꮄ ꭴꮯꮑꮸꭲ; ꭿꭰ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮰꮿꮝꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꭴꮢꭶꮄꮝꮧ ꮔꮝꮫ ꭺꮅꭼꭲ ꮕꮰꮿꮝꮧꮝꭼꮎ ꮎꮣᏺꮝꮣꮑꮂꮎ ꭰꮄ ꭴꮒᏺꮂꭹ, ꭰꮒꭹꮝꮧ ꭰꮄ ꮹꮣꮑꮧᏹ ꭼꮒꭸꮢ ꭲꭼꮹꮑꮧ ꭰꮄ ꭰꮣꮕꮦꮝꭼ ꭰꭶꮫꮅꮝꮤꮕ ꮒꭶꭵ ꭷꮓꭾꮣ ꭴꮎꮧꭶꮄꮿꮝꮧ ꭰꮄ ᏹꮒꭶꮅꮝꮧꮙ ꭴꮎꭲ ꭰꮝꮣꮕꮕ ꮧꮯꮆꮫ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿꮙ ꭰꮥꮧꭲ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꮕꮹꮩꭿꮿꮫꮙ ꮣꮒꮃꮻꭼ ꭰꮄ ꭴꮎꮅꭺꮢꭲ.Ꮭꭹꮆꭲ ᏸꮅꮙ ꭴꮪꮣꮈꮧ ꭴꮩꮳꮈꮧ ꮎꮝꭹ ꮷꮅꭺꮧᏹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮎꮦꮃꮧꮝꮧ ꮎꮏ ꭰᏸꮅ ꭴꮩꮲꮢ ꮎꮝꭹ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ ꭾꮂꭲ, ꮵᏻꮧꮙ ꭰꮄ ꭰꭶꮫꮅꮝꮤꮕ ꮔꮪꮣꮈꮎꮙ ꭰꮎꮡᏸꮝꭼ ꮧꮒꮃꮻꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭰᏼꮝꮩꮧ ꭴꮎꭲ ꭰᏸꮅ ꭲᏻꮎꮣꮫꮑꮧ ꮎꮏꭲ ꭴꮴꮅ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ.Ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮫꮕꭲꮝꮫ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹ ꭰᏸꮅ ꭴꮩꮲꮢ ꭴꮢꭶꮄꮝꮧ ꭰᏸꮅ ꭴꮩꮲꮢ; ꭿꭰ ꭰꮫꮕꭲꮝꮫ ꭴꮩꭿᏻꮢ ꭴꮯꮑꮸ ꮎꮏ ꭲᏻꮣꮅꭽ ꭰꮄ ꮩᏻꮓ ꮷꮎꮣꮡᏸꮝꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮎꮫ ꭰꮄ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭴꮕꮜ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭴꮑꮂꭲ ꭰꮄ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꭴꮎꮢꭶꮲ ꭴꮥꮅꮫ ꭴꮒꮑꭲꮝꮧ ꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮰᏹꮙ ꮔꮪꮣꮈꮎ ꭷꮑꭲꮝꮧ ꭰꭿꮈꮝꮧᏹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ, ꮎꮝꭹ ꭰꮑꮃ ꭸꮢ ᏼꮻ, ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮎꮝꭹ ꮹꮵꮒ ꭰꮪꮣꮈꮧ ꭰꮄ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮣꮩꮯꮝꮧ, ꭰꭶꮫꮅꮝꮤꮕ ꭰᏸꮅ ꭴꮎꮩꮲꮢ ꭰꮑꮈꮧꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꭴꮎꮅꭺꮢ-ꭴꮅꭺꭿ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮕ ꭴꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹ ꮷꮎꮩꮲꮓꮕꭿ ꭰꮄ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꭴꮎꭲ ꮒꭶꮣ ꮝꭶꮪꭹ, ꮎꮝꭹ ꭰꮃꮟꮕꮩꮧ, ᏼꮻ ꭰꮄ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮅꮧ ꮪᏻꭺꮫꭲ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭴꮂ ꭰꮲꮙꮩꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮂ ꭴꮣꮕꮨꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮞꮚ ꭴꮩꮇꮹꮫꮂꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ, ꭴꮪꮣꮄꮣ ꭴꮡᏸꮝꮧ ꮧꭸꮵꮎꮲꮧꭲ, ꮎꭲ ꭳꮝꮣ ꭰꮄ ꭰꮡᏸꮝꮤꮕ ꮪꮎꮃꮟꮫꭹ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꭰꮄ ꮧꮝꮥꮅꮝꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꭸꮵꮎꮲꮧꭲ ꮒꭶꮢꮎ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ, ꮒꭶꭵ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ ꮒꭶꮢꮎ, ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮧꭶꮧ ꭰꭶꭻᏼꭱꮂꭲ ꮎꮝꭹꮎ ꭲꮧꭶꮧ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꮎꮝꭹꮎ ꮷꮒꮈꮻꮝꮣꮑꭿ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꮎꮝꭹ ꭳꮝꮣ ꭰꮄ ꭰꮡᏸꮝꮤꮕ ꭸꭶꭻᏼꭱꮧᏹ ꭸꮢꭲ ꭰꮝꮣꮹꮫꮝꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭴꮹꮢꮙ ꭰꮄ ꮟꮣꮑꮈ ꮒꮪꮹꮕꭹ ꮎꮓ ꭰꮑꮂꭲ ꮷꭼꮹꮆꮧꮿ ꮎꭲ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮲꮙꮩꮧ, ꭰꮄ ꭶꮑꮙꮣ, ᏹꮒꭶꮅꮝꮧꮙ, ꮎꮝꭹꮓ ꮠꭲ ꭴꮎꮅꮝꮥꮈꮹꮩꮧ ꮎꮝꭹ ᏼꮻ ꮧꮒꮝꮥꮅꮝꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮎꮩꮲꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮦꮃꮧꮝꮧ ꮧꮎꮨꮝꭹ ꮜꮚ ꭴꮎꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꮒꮝꮥꮅꮝꭹ ꭴꮴꮅꭲ ꭷꮑꮙꭹ ꭸꮢꭲ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮳꮺꮠꮈꮝꮩꮧ ꭰꮄ ꮩꭲ ꮕꮫꮕꭹ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ, ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮔꮆꮢꮝꮫꮎ ꭰꮞꮈꭹ ꭲᏻꮯꮆꮣ ꮪꮒꮈꮻꮝꮣꮑꮂ ꭰꮄ ꭲᏻꮣꮅꮚ ꮷꮒꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꮒꭸꮢꮎ ꭲꭶ ꮎꮝꭹ ꭰꭶꮘᏼꭾꮂ ꭴꮰꮿꮝꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰᏸꮈ ꮔꮫꮏꮥꭼ ꭴꮄꮒꮩꮂ ꭱꮅꭲꭶ ꭴꮰᏹꮙ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꮄ ꭳꮝꮫ-ꮕꮫꮎꮥꭼ ꭴꮹꮜ ꭰꮄ ꮟꮣꮑꮈꭲ ꮪꮹꭷꮂꭹ, ꭴꮰꮿꮝꮧ ꭰꮅꮝꮣᏼꮨ, ꮧꮏꮼ, ꭶꮅꮶꮥ ꭰꮄ ꭶꮓꮲꭹꮕꮼꮨ ꭰꭶꮞꮝꮩꮧꭲ ꭰꮄ ᏹꮒꭶꮅꮝꮧ ᏼꮻ ꮧꮒꮝꮥꮈꭿꮩ ꭰꮵꮝꮥꮈꮧꭲ, ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꭾꮝꮧ ꮎꭲ ꭰꮵꮝꮥꮈꮧ ꮎᏻꭲ ꮎꮝꭹ ꮒꭶꮅꮝꮤꮒꮩꮂ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꮵꮎꮲꮧꭲ ꮒꭶꮢꮎ, ꭴꮲꮵᏸꮝꭹ, ꮧꭼꮹꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꮒꭸꮢꮎ, ꭰꭶᏼꮅ, ꭰꮄ ꮠꭲ ꭶꮇꮆꭼꭹ ꮎꮝꭹ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꭴꮂꭹ ꮎᏻꭲ ꮒꭶꮅꮝꮤꮒꮩꮂꭲ ꭴꮆꮢꮝꮤꮕ ꭰꭸꮤꮧꮝꮧ ꮒꭸꮢꮎ.Ꭴꮣꮵꭲ ꭰꮄ ꮧꮒᏺꮅ ꭴꮒꮂ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꭴꮴꮅꮫ ꭸꭶꭶꮞꮝꮩꮧ ꭰꮄ ꭸꮵꮝꮥꮈꮧꭲ. Ꮒꭶꭵ ꮧꮒᏺꮯ, ꭲᏻꮓ ꮥꭸꭶꮸꮝꮤꮕꭹ ꭰꮄ ꮥꭸꭶꮸꮝꮤꮕꭹ ꮒꭸꮢꮎ ᏹꭹ ꭴꮥꮕꭹ, ꮽꮣꭺꮎꮫ ꭰꮅꭾꮅꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭴꮰᏹ ᏼꮻ ꮧꮒꮝꮥꮅꮝꭹ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ. Ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮞꮚꭲ, ꭱꮅꮝꮧꮓ ꮎꮝꭹ ꭰꮣꮄꮒꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꮔꭼꮻᏻꮢ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮹꮣꮞꮲꭹ. Ꭰꮣꮄꮒꮝꭼꭹ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮪꮣꮈꮧ ꭸꮞꮝꮧ. Ꭰꭿꮈꮝꮧᏹ ꭰꮄ ꭰꭶꮤꮎꭲ ꭲᏻꮫꮑꮧ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꮒꭶꭵꮚ ꭴꮩꮲꮕꭹ ꭰꮫꮕꭲꮝꮤꮕꭹ ꭰꮄ ꮹꭶꮈꮃꮧᏼ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭲꮧꭶꭶꮨ ꭼᏼꮝꮧ ꭸꮢꭲ ꮎꮝꭹ ꮒꭸꮣ ꭰꮄꮕꮤꮕ ꮔꮝꮫ ꮹꮫꮑꮧꭲ.Ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꮣꮞꭾꮈ ꮎꮝꭹ ꭷꮅꭲ ꮪꮎꮰꮇꮹꮫꮂ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮹꮢꭿꮚꮓ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮒꮪꮃꮒꭼꭼ ꭺꭿᏻꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꮔꭼꮻᏻꮢ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ. Ꭴꮒꭾꮝꮧ ꭼꮒꭸꮢ ꮒꭼꮕꭹ ꭺꮅꮝꮧꭲ, ꭰꮅꮝꭺꮅꮧꭸ ꭰꮄ ꭳꮅꭲ ꮔꮎꮫꮕ ꮒꭶꮣ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮷꮎꮣꮄꮕꮣ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮄ ꮷꮎꮑꮈꮧ ꮪꮎꮣꮰꭼ, ꭰꮄ ꮻꮧꮧꮲ ꮽꮣꭺꮎꮫ ꮎꮝꭹ ꭰꮅꮒꭼꮑꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮒꮝꮖꮒꭺꮩ ꮕꮹꮩꭿꮿꮫ.Ꮷꮎꮣꭶᏼꮅꭸ ꭴꮒꭽ ꮷꮹꭻꮤꮕꮢ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒꮂ ꭴꮎꮡᏸꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꮵꮒꮧ ꮎꮝꭹ ꮪꮣꮨꮎꭵꭲ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮔꮪꮣꮈꮎꮙ ꭴꮺꮃꮧꮣꮝꮧ ꮎꮏꭲ ꭴꮎꮄꮒꮣꮝꮧ ꭸꮢ ꭰꮎꮄꮒꮩꮀꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮪꮢꭹ, ꮎꭲ ꭰꮅꭾꮅꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭺꮲꮕꮕ ꭰꮄ ꭰꮣᏺꮤꭱꮧ ꮎꮏꭲ ꮎꮟꮎꮢꭹ ꭰꮅᏹꮄꭼꭹ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮅꮝꮥꮈꮩꮧ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭸꮵꮝꮥꮈꮧ ꮎꮝꭹ ꭰꭶꮣꮕꮦꮧ ꭰꮄ ꭼꮣꮒꮣꮝꮧ ꭰꮝꮣꮻꮫꮝꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꭵ ꮻꮒꭶꮅꮝꮤꮒꭿꮂꭹ ꮎꮟꮎꮢꭹ, ꭰꭶꮤꮂ ꭺꮺꮅ ꭰꮄ ꭴꮓꮲꮕꮝꭹ ꭴꮓꮲꮕꮕ ꮎꮝꭹ ꮷꮼꮺꮃꮕꭿ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꭽ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮯꮜꮂꭹ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮎꮏ ꮎꮝꭹꮓ ꮪᏻꭺꮫꭹ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꭶꮜꮩᏼ ꭶꭷꮕꭹ ꮎꮏꭲ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꮎꮙꮓ ꭷꮅꭲ ꭰꮥꮃꮀꮢꭲ.Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭲᏻꮫꮑꮧ ꭴꮒꮂꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮪꮢꭹ ꮎꮏꭲ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮹꮢ ꮔꮪꮣꮈꮎ ꭰꮄ ꭰꭷꮅ ꮪꮎꮰꮇꮹꮫꮂ ꭴꮹꮢꭿꮚꮓ ꭴꮴꮅ ꮎꮝꭹ ꭾꮅꮚ ᏹꭼꮹꮅꮝꮩꮧ.Ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮕꮧꮝꭼ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ, ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮎꮅꮝꭶꮝꮫ ꮎꮝꭹ ꮥꭻꭺꮤꮕ ꮧꭷꮏꮫꮝꮧ ꭴꮕꮢꭿᏻ ꮎꮝꭹꮎ ꭲᏻᏸꮈꮫ ꭶꮆꮠꮂꮝꭹ ꭴꮹꮜ ꭲᏻꮝꮧ ꮧꭶꮒᏼꮩꮧ ꮒꮧꭶꮅꮝꮩꮧꮝꭼ ꮧꮣꮒꮈꮸꭹ ꭰꮄ ꭺꭿᏻꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꮠꭲ ꭰꮄ ꮣꮎꮰꮝꭼꭹ ꮎꮝꮙ ꭰꮞꭲ ꭲꮿꮫꮑꮧ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮿꮫꮧ, ᏼꮻ ꭰꮣꮕꮻꮝꮧꮝꭹ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮒꭶꮣꮚ ꭴꮎꮅꮝꮥꮈꮤꮒꮣꮝꮧ ꮎꮏꭲ ᏼꮻ ꭴꮎꮴꮅꮫ ꭴꮎꮩꮲꭿ.Ꭿꭰ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꭱꮅꮚ ꮎꮏ ꮭ ᏻꮒꭾꮝꮧ ꭰꮣᏹꮅꮣꮝꮧ ꭴꮕꮧꮝꭼꭹ ꭰꮅꮝꭶꮑꮝꭹ ꮎꮝꭹ ꮕᏸꮈꮫ ꭰꮄ ꭴꮎꮅꮝꭺꮅᏼ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꭲ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ.Ꭿꭰ ꮒꭼꮎꮕ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꭱꮅꮚ ꮿꮎꮑꮲꮣ ꮎꮝꭹ ꮎꮑꮅꮝꭼꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꭵ ꮝꭶꮪꭹ, ꭴꮎꮣꮯꮜꮂ ꭰꮄ ꭹꮆꮙ ꮒꭶꭵ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮣꮎꮣꮑꮴꮧ ꮎꮏ ꮒꭶꭵ ꭰꮅꮒꭼꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮿꮫꮑꮧ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꭶꭷꮕ ꭰꭽꮒꮙ ꮎꭲ ꮒꭶꭵ ꮧꭼꭺꮤꮕ ꭲꮿꮫꮑꮧ ꮎꮝꭹ ꭴꮒᏺꮝꮩꮧꭲ.1948‐nji ýylyň 10‐njy dekabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy Adam hukuklarynyň ählumumy jarnamasyny tassyklady. Bu taryhy ähmiýetli karary kabul edip, Assambleýa Guramanyň ähli agza‐döwletlerine Deklarasiýanyň tekstini jar etmek we ony ýurtlaryň hem‐de territoriýalaryň syýasy durumyna parh goýmazdan ýaýratmak, yglan etmek, esasan‐da mekdeplerde we beýleki okuw jaýlarynda düşündirmek islegi bilen ýüz tutdy.Adamzat kowmunyň agzalaryna deň derejede degişli mertebäniň we olaryň deň we aýrylmaz hukuklarynyň ykrar edilmeginiň azatlygyň, adalatyň hem‐de ählumumy dynçlygyň esasy bolup durýandygyny göz öňünde tutup; weAdam hukuklarynyň äsgerilmezliginiň we ýigrenilmeginiň adamzat ynsabyny haýykdyrýan wagşyçylyk aktlaryna getirendigini hem‐de adamlaryň söz we wyždan azatlygyna ýe we gorkudyr mätäçlikden azat boljak dünýäsiniň döredilmeginiň adamlaryň belent ymtylyşy diýlip yglan edilendigini göz öňünde tutup; weZulmuň we sütemiň garşysyna iň soňky serişde hökmünde adamynyň gozgalaňa baş götermek zerurlygyny aradan aýyrmak maksady bilen adam hukuklarynyň kanunyň häkimligi tarapyndan goralmagyny göz öňünde tutup; weHalklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň ösmegine ýardam etmek zerurlygyny göz öňünde tutup; weBirleşen Milletleriň halklarynyň esasy adam hukuklaryna, adam şahsyýetiniň mertebesine we gymmatyna, erkegiňdir aýalyň deňhukuklylygyna öz ynamlaryny Düzgünnamada tassyklandyklaryny we sosial ösüşedir ýaşaýyş şertleriniň gowulanmagyna has erkinlikde ýardam etmegi ýüreklerine düwendiklerini göz öňünde tutup; weAgza‐döwletleriň Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlykda adam hukuklaryna we esasy azatlyklaryna hemmeleriň sarpa goýmagyny we berjaý etmegini goldamaga borçlanandyklaryny göz öňünde tutup; weBu hukuklaryň we azatlyklaryň häsiýetine hemmeleriň düşünmeginiň olaryň doly ýerine ýetirilmegi üçin ägirt uly ähmiýetiniň bardygyny göz öňünde tutup;BAŞ ASSAMBLEÝAADAM HUKUKLARYNYŇ BU ÄHLUMUMY DEKLARASIÝASYNY ähli halklaryň we döwletleriň ýerine ýetirmäge çalyşmaly wezipesi hökmünde jar edýärHer bir adam, jemgyýetiň her bir guramasy bu Deklarasiýany gündelik göz öňünde tutup, aň‐düşünje ýaýratmak we ylym‐bilim bermek arkaly bu hukuklara we azatlyklara sarpa goýulmagyna ýardam etmäge milli we halkara progressiw çäreler arkaly, olaryň ählumumy we degerli ykrar edilmegini hem‐de olaryň agza‐döwletler tarapyndan we şonuň ýaly‐da öz garamagyndaky halklaryň we territoriýalaryň içinde ykrar edilmegini gazanmaga jan etmelidirler.Adamlaryň hemmesi azat dogulýarlar we öz mertebesi hem‐de hukuklary boýunça ilkibaşdan deňdirler. Olara ozal‐başdan aň, ynsap berlendir we biri‐birine özara doganlyk ruhunda çemeleşmek olaryň ýaraşygydyr.Her bir adam jynsyna, derisiniň reňkine, aýal‐ erkekligine, diline, dinine, syýasy ýa‐da beýleki ynamlaryna, milli we sosial gelip çykyşyna, emläk ýagdaýyna, haýsy gatlakdandygyna ýa‐da gaýry tapawutlaryna garamazdan, bu Deklarasiýada jar edilen ähli hukuklara we ähli azatlyklara ýedir.Mundan başga‐da, adamynyň ýerliginiň, ýurdunyň ýa‐da gelip çykan territoriýasynyň syýasy, hukuk ýa‐da halkara durumy esasynda, ol territoriýanyň bakna ýa bakna däldigine, garaşsyzlygyna ýa‐da haýsydyr bir görnüşde özbaşdaklygynyň çäklendirilendigine esaslanan hiç bir tapawutlandyrma bolmaly däldir.Her bir adam ýaşaýyşa, azatlyga we şahsy eldegrilmezlige haklydyr.Hiç kim gulçulykda ýa‐da baknalykda saklanyp bilinmez; gulçulygyň we gul söwdasynyň ähli görnüşleri gadagan edilýär.Hiç kim öz adamçylyk mertebesini depeleýän, kemsidiji gatnaşyga we rehimsiz jeza çäresine duçar edilmeli däldir.Her bir adam, nirededigine garamazdan, özüniň hukuk subýekti hökmünde ykrar edilmegine haklydyr. Adamlaryň hemmesi kanunyň öňünde deňdirler we kanunyň goragyndan peýdalanmaga deň derejede haklydyrlar. Adamlaryň hemmesi bu Deklarasiýany bozýan her bir diskriminasiýadan we şeýle diskriminasiýa öjükdirmeden goralmaga deň derejede haklydyr. Her bir adam konstitusiýanyň ýa‐da kanunyň özüne beren esasy hukuklary bozulan ýagdaýynda öz hukuklaryny başarnykly milli sudlar arkaly netijeli dikeltmäge haklydyr.Hiç kim eden‐ýtdilikli tussag edilmäge, saklanylmaga ýa‐da ýurdundan kowulmaga duçar edilip bilinmez. Her bir adam öz hukuklarynyň we borçlarynyň kesgitlenmegi we özüne bildirilen jenaýat aýyplamasynyň esaslydygyny anyklamak üçin doly deňhukuklylyk esasynda öz işiniň açyk we adalatyň ähli talaplaryna laýyklykda garaşsyz we bitarap sudda seredilmegine haklydyr.Jenaýat edenlikde aýyp bildirilýän her bir adam tä oňa goranmaga ähli mümkinçilikler döredilen açyk sud prosesinde ýazyklydygy kanuny ýol bilen boýnuna goýulýança günäsiz hasaplanmaga haklydyr.Ilki edilen wagtynda milli kanunlara we halkara kanunçylygyna görä jenaýaty emele getirmedik haýsydyr bir hereketi edenligi ýa‐da etmänligi esasynda hiç kim ýazgarylyp bilinmez. Şeýle‐de, jenaýat edilen wagtynda bu babatda ulanylmagy mümkin bolan jeza çäresinden agyr çäre görlüp bilinmez.Hiç kim öz şahsy we maşgala durmuşyna eden‐ýtdilikli gatyşylmagyna, öz ýaşaýyş jaýynyň eldegrilmezliginiň, hat‐habar aragatnaşyklarynyň gizlinliginiň ýa‐da öz at‐abraýynyň we mertebesiniň garawsyz bozulmagyna duçar edilip bilinmez. Her bir adam öz durmuşyna beýle gatyşmalardan ýa‐da kastdan kanun arkaly goranmaga haklydyr.Her bir adam her bir döwletiň çäginde erkin hereket etmäge we özüne ýaşamaga ýer gözlemäge haklydyr.Her bir adam islendik ýurtdan, şol sanda öz ýurdundan‐da, çykyp gitmäge we öz ýurduna ýene‐de dolanmaga haklydyr.Her bir adam ýanalmalardan gaýry ýurtlarda gaçybatalga gözlemäge we ol gaçybatalgadan peýdalanmaga haklydyr.Bu hukuk iş ýüzünde syýasy däl sebäplere görä edilen jenaýat ýa‐da Birleşen Milletler Guramasynyň maksatlaryna we prinsiplerine garşy gelýän etmişler sebäpli yzarlanylanda, ulanylyp bilinmez.Her bir adam graždan bolmaga haklydyr.Hiç kim öz graždanlygyndan ýa‐da graždanlygyny üýtgetmek hukugyndan eden‐ýtdilikli kesilip bilinmez.Kämillik ýaşyna ýeten erkekler we aýallar jyns, milli we dini aýratynlyklara görä hiç hili çäklendirilmezden öýlenmäge we maşgala gurmaga haklydyrlar. Olar nikalaşylanda, nikada durlanda we nika bozulanda deň hukuklardan peýdalanýarlar. Nika ‐ durmuş gurýanlaryň ikisiniň‐de öz erkine we diňe doly razylygyna görä gyýlyp bilner.Maşgala jemgyýetiň tebigy hem‐de esasy öýjügidir we jemgyýetiň we döwletiň goragyna daýanmaga haklydyr.Her bir adam ýekebara ýa‐da beýlekiler bilen umumy emlägi edinmäge haklydyr.Hiç kim öz emläginden esassyz el üzdürilmeli däldir.Her bir adam pikir, ynam we din azatlygyna haklydyr; bu hukuk diniňi ýa‐da ynamyňy üýtgetmek azatlygyny we öz diniňe ýa‐da ynamyňa uýmak hem‐de oňa ýeke özüň we il bilen bile hususy tertipde, şeýle‐de köpçülikde sežde etmek, ýörelge, hudaýa çokunmak we dini ritual dessurlaryň azatlygyny öz içine alýar.Her bir adam ynam azatlygyna we ynamyny erkin beýan etmäge haklydyr; bu hukuk öz ynamyňa päsgelsiz uýmak hem‐de informasiýany we ideýalary islendik serişdeler arkaly we döwletleriň çäklerinden garaşsyz gözlemek hem‐de ýaýratmak azatlygyny öz içine alýar.Her bir adam parahat ýygnanyşyklar we birleşmeler azatlygyna haklydyr.Hiç kim haýsydyr bir birleşmä girmäge mejbur edilip bilinmez.Her bir adam gönüden‐göni ýa‐da erkin saýlanan wekilleriň üsti bilen öz döwletini dolandyrmaga gatnaşmaga haklydyr.Her bir adam öz ýurdunda döwlet gullugynda durmaga deň haklydyr.Halkyň erk‐islegi hökümetiň ygtyýarynyň esasy bolmalydyr; bu erk wagtly‐wagtynda we ählumumy deňhukukly saýlawlaryň üpjün edilen ýagdaýynda we galplaşdyrylmadyk saýlawlarda gizlin ýa‐da saýlaw hukuklarynyň azatlygyny doly üpjün edýän beýleki deň ähmiýetli görnüşdäki ses berişlikde öz beýanyny tapmalydyr.Her bir adam, jemgyýetiň agzasy hökmünde, sosial üpjünçilige hem‐de öz mertebesini saklamak we şahsyýetiniň azat ösüşini üpjün etmek üçin ykdysady, sosial we medeni ugurlarda zerur bolan hukuklaryny milli tagallalar we halkara hyzmatdaşlygy arkaly hem‐de her döwletiň öz düzümine we resurslaryna laýyklykda amala aşyrmaga haklydyr.Her bir adam zähmet çekmäge, iş saýlamak azatlygyna, adalatly we oňaýly zähmet şertlerine hem‐de işsizlikden goralmaga haklydyr.Her bir adam deň zähmet üçin, hiç hili kemsidilmä duçar edilmezden, deň gazanja haklydyr.Her bir işleýän adam özüniň we maşgalasynyň ynsana mynasyp ýaşaýyşyny üpjün edýän we zerur ýagdaýda sosial üpjünçiligiň goşmaça serişdeleri bilen üsti ýetirilýän adalatly we kanagatlanarly töleg almaga haklydyr.Her bir adam professional arkadaşlygy döretmäge we öz bähbitlerini goramak üçin professional arkadaşlyklara girmäge haklydyr.Her bir adam iş gününiň göwnejaý çäklendirilmeginiň hasabyna wagtly‐wagtyna we tölegli zähmet rugsadyna çykmaga hem‐de dynç wagtynyň bolmagyna haklydyr.Her bir adam iýmiti, geýim‐gejimi, ýaşaýyş jaýyny, medisina kömegini öz içine alýan hem‐de onuň özüniň we maşgalasynyň saglygynydyr maddy hal‐ýagdaýyny, şeýle‐de işsiz galan, ýarawsyz, maýyp bolan, dul galan, garran ýa‐da özüne bagly bolmazdan, ýaşaýyş serişdeleriniň ýitirilmegine getiren beýleki ýagdaýlarda zerur sosial hyzmatlary we üpjünçiligi göz öňünde tutýan ýaşaýyş derejesine haklydyr.Eneler we çagalar aýratyn idege hem‐de ýardama haklydyrlar. Nikada doglanlygyna ýa‐da däldigine garamazdan, ähli çagalar deň sosial goragdan peýdalanmalydyrlar.Her bir adam bilim almaga haklydyr. Iň bärkisi başlangyç we umumy bilim mugt bolmalydyr. Başlangyç bilim hökmany bolmalydyr. Tehniki we professional bilim umumy elýeterli we ýokary bilim her kimiň ukybyna baglylykda hemmeler üçin elýeterli bolmalydyr.Bilim adam şahsyýetiniň doly ösüşine hem‐de adam hukuklaryna we esasy azatlyklaryna sarpa goýluşynyň ýokarlanmagyna ugrukdyrylan bolmalydyr. Bilim ähli halklaryň, jynsy ýa‐da dini toparlaryň arasynda özara düşünişmäge, çydamlylyga we dostluga hem‐de Birleşen Milletler Guramasynyň parahatçylygy goramak işine ýardam etmelidir.Kiçi ýaşly çagalary üçin bilimiň görnüşini saýlamaga gezek gelende, ene‐atalar artykmaç hukukdan peýdalanýarlar.Her bir adam jemgyýetiň medeni‐kultur durmuşyna erkin gatnaşmaga, sungatdan lezzet almaga, ylmy progrese gatnaşmaga we onuň eşretlerinden peýdalanmaga haklydyr.Her bir adam awtor hökmünde öz ylmy, edebi‐çeper zähmetiniň netijesi bolup durýan ahlak we maddy bähbitleriniň goralmagyna haklydyr.Her bir adam bu Deklarasiýada beýan edilen hukuklaryň we azatlyklaryň doly dabaralanyp biljek sosial hem‐de halkara gurluşyna haklydyr.Her bir adamynyň onuň şahsyýet taýdan azat we doly ösüşiniň ýeke‐täk mümkin bolan ýeri ‐ jemgyýetiň öňünde borçlary bardyr.Öz hak‐hukuklarynydan we azatlyklaryndan peýdalanan wagtynda her bir adam kanun boýunça göz öňünde tutulan we diňe özgeleriň hak‐hukuklaryny we azatlyklaryny ýeterlik ykrar etmek we hormatlamak zerurlygyndan hem‐de demokratik jemgyýetçilik düzgünlerini, ahlagyň adalatly we jemgyýetiň umumy maddy hal‐ýagdaýynyň talaplaryny kanagatlandyrmakdan gelip çykýan çäklendirmelere duçar edilmelidir.Bu hak‐hukuklar we azatlyklar durmuşa geçirilende, Birleşen Milletler Guramasynyň maksatlaryna we prinsiplerine ters gelmeli däldir.Bu Deklarasiýanyň hiç bir bölümi belli bir döwlete, adamlar toparyna ýa‐da aýratyn adamlara Deklarasiýada beýan edilen hak‐hukuklaryň we azatlyklaryň ýoguna ýanmaga gönükdirilen haýsydyr bir işleri ýa‐da hereketleri etmäge hukuk berýär diýen manyda düşündirilip bilinmez.Bochan ni ngan nang ni gubine gidii mabee mabay mattʼawen, meere nge taareb mattʼaw dad ngemang likʼikane puf rogon, nga gazon taab motochiyel nge gapas u faileng,Bochan ni yara nʼag modgun nge pimattʼawene gidii e firrʼe beawe tazil nge cham riiʼ nga lani yanne gidii ni gubin, ere chiney iyan eke taw nga napan e faileng ninge gubine gidii make puf‐puf rograd ko namon, memich mange siye modgudag u lan gumʼirachaen gubine gidii ma ngaʼun adag nimod nikan dugliy ni aram falʼngin lan yanne gidii,Bochan ni battʼuf maba gaafan ni faanra dab ni motogel ngakʼbee ngesul nga tomur ara ziliyeg laniyanʼ ni gomanga dakriy rebo kanowa ngabang, me pigichel ngecham ko am ara pitoogor, mabay mattʼawen gidii ni gubin nibe kele motochiyel gafalngin,Bochan ni battʼuf maba gaafan ni ngan obneg ziline pinam ni gubin ngara tafafel e gidii u lan mepar zilirad nib taareb,Bochan ni pigidien fare United Nations e bayu lane Charter rorad makuba yuuʼ laniyanʼ rad nga kikʼikaen mattʼawene gidii, u fane tʼuf bee nge fane bagaa fan ni gidii nge fame taareb mattʼawene pumoon nge ppin, mere kara dugliyed ni ngefelʼ kanowaene par niba mattʼaw nga fizike puf rogon,Bochan ni ke‐og nage gidii ko pinam ni yad ni ngara ngongliyed ngefelʼ, nge pez e zil ayuw rorad ngakʼe United Nations, nigge mangil muun madnom nag mattʼ awen e gidii yange yog ninge puf rogon e par ko gidii nibfelʼ,Bochan ni bagaa fan nge angin ni nge gubin e gidii menang fan nge morngaagen e tin mattʼawey nge tin bapuf rogoy ngay,Aram Fane Chiney Ni,FARE GENERAL ASSEMBLYeke garchegNI NGI MARNGAAGEN NI GARCHEG MATTʼAWEN GUBIN E GIDII NEY E firʼe nge bung nag rogon e gidii o pinam yange ni tomur make gubine gidii ko pinam ni dab kimaz ko lem rorad, ngebung rogon ni kuura grereged ara skul nag morngaagen nge ob nag i tay mattʼawen e ngi mattʼawene gidii ney, mepuf rogoy u rebo nam ngoreb ni bochane ngauda ted suwdad ni gadad gubin e gidii nu faileng, niku baʼun e pichongin e pi United Nations ngay nge kugidii ko nochi nam ni paachig nge tin gagang nge kugade gidii ni gad bay nga tan paa rebo nam.Gubine gidii mani gargeleg nga faileng nibapuf mattʼawen nge rogon. Bay laniyan nipii e nam, ere ngauda ted mattʼaawen e chaa niba chugur ngoded nimod walag dad.Gubine gidii maba puf mattʼawen nimod nibayu lan gazon ere ngi Garcheg ney, madariy rogon nga ramaen douey, miti gidii, ppin fa pumoon, zin, taliw, am, gyog, nam, ara likʼegal kubee, ngin gargeleg bee riiʼ, fa yuguboch banʼen.Makueritay ni dab ni page mazil nga zilin barbaa e am nge barbaa, ggangin ara mazil u gibine nam nitin baachig nge tin gagangʼ ni ngin bee fachaa riy, mademutrug fare nam ko fire bamil suwon ir ngak, ara bamil suwon ngakʼ rebo nam fa gaangin e mti motochiyel ko fare nam.Gubine gidii mabay mattʼawen ko birokʼe pagofan, talin, nge kanowaen i ayuweg fir.Dab nikel beeʼ ngantay nimod e sib, mange maze folchuway ko gidii ni gubin.Dab ni gafgou nege lem ara doungin bee, fani gechig neg ni gazi miti gechig ni yama pii ko gidii.Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngan nang gidii u bang u monʼutan e motochiyel.Gubin e gidii mada taareb mattʼawen lane motochiyel makueritay ni dezilzil e ayuw ko motochiyel kubee nge bee. Magubin e gidii makueritay nibay mattʼawen ni tab ayuw e yaratay ngakʼ u lane motochiyel, makuran gechig neg ni ku taareb rogon ni gomanga kepig chel bee kepilyeg bayang ko ngi Garcheg ney ara marwee ngadaken ngawuruuʼ e kanowaʼ.Gubine gidii mabay mattaʼwen ninge papey nni pizig fapaa i oloboch rokʼ u lane motochiyel ni ba mattʼaw nge kanowaen ni bamattʼaw u lane motochiye kofare nam.Dab nipos mini tay liben beeʼ nganin ni mʼag ara ni kalbus neg, ara ni tuluf ngemilʼ yade mattʼaw ko motochiyel.Gubine gidii maba mattʼaw ni yara pizig e loboch rokʼ rokʼ u mite yoor u mit rebo tapuf oloboch nge dugil fapaa i oloboch rokʼay ngabang.Gubine gidii ni kani eg neg u bapaa e oloboch mamonʼ ma bay mattʼawen fachaa ni dawori buche rokʼ ko fapaa i oloboch nge miti oloboch makemus ni fin yara pizig fapaa i oloboch rokʼ u mite tapuf oloboch nge yoor nge mich ni kʼab fachaa bapaa e oloboch, mafachaa e kubay mattʼawen ni yara ayuweg u lane puf oloboch.Dab ni mʼag ara nitay niba buche rokʼ beeu bapaa e oloboch fa banʼen ni bochan bapaa e oloboch nike maz‐nibochan e motochiyel ko nam ara faileng ko ngiyalʼ ni zʼab fachaa fapaa i oloboch. Fa ni gechig nag ngepag tolngin kobin baaray ni bamattʼaw ko ngilanʼ ni zʼab fachaa fapaa i oloboch.Dab nog ni nge pigichel bee kotirokʼ banʼem, ni ere tabinaw, tafen, babiyor fe cham nga morngaagen ara zin. Gubine gidii mabay mattʼawen u lane motochiyel ko ayuw u banʼen ni pigi cham bee ko fachaa ara wagegey ngakʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen maba puf rogon ko yan nge par u lane mazil ko fare nam rokʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen nira chuw u rebo nam fa birokʼe nam, nge sul ko birokʼe nam.Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge gawag rebo nam nge mil ngay ni bochan rin lii ngem fa yuguni gafgow nag ni yugu dariy fan.Yira chuweg e biney e matawen rokʼe ani mil nga rebe nam ni bochane zʼab rebe motochiel ni bagel e gechig riy fa yam e gechig riy ma kuba togopuluw ko gomeyngin nge motochiel ko United Nations.Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngeyog taffen.Dab ni siyeg i pii bang u rebo nam ni ngemang taffen bee ni bening, ara nidigey ara siyeg ni dabi ziliyeg bee taffen.Ma ppin nge pumu‐on nike taw ngaduan, made mutrug rama‐en dow, nge nginʼen ni bee fachaa riy, titaliw nibfol ngaa, e bay mattʼawen ni ramabgol nge gaweg e tabinaw ngakʼ. Ma galichaa nikara mabgol rorow ngenitawko ngiyalʼ ni kara dar ara kemʼ bagyow.Ma mabgol e zingari lee lʼagruw nii nibapuf rogorow mayou baadagew yow.Ma fare ppin nge fare pumu‐on nikaramabgol gowe yowe mʼag ko binaw rorow makueritay gubin e ayuw ko fangin you bee riy ni ngeyuuʼ ngorou.Gubine gidii mabay mattʼawen ninge taliy e machaf ara binaw ni goofir rokʼ ara bachagil ngakʼ rebo ulung fa boche gidii.Dab ni ziribog bee u taffen ara nifek talin fachaa.Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngepuf e lem, yaa nge taliw, makuba un ngalan mattʼawen nira ziliyege rabaa rokʼe taliw ngeʼun nga barbaa, fe chagil nga boche gidii u yurbaa e taliw, maba puf rogon ko tin nge skul neg ko gidii ara yibilay ara i madnom nag.Gubine gidii mabay mattʼawen nibapuf rogon ko lem nge tin raiweweliy banʼen, ni baʼun mattʼawen e biney ngalane bin baaray ni nge dabi yo ge tafinay rokʼ ara gagaweg, ara ning morngaagen e tin baadag ngabang.Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngepuf rogon ko moolung ngataabang ni bagapas.Dab ni motogel ngakʼ bee ni bochane ngemang rebi chongin rebo ulung.Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge chazawaliy e am rokʼ, ni demutrug ko fir rokʼ ara chaa ni owchen ko fare am rokʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen ni taareb rogon nge mattʼawen ngakʼ gubine gidii ko fare nam rokʼ nge marwel ko am ko fare nam.Ma fiti laniyane gidii e aram bang gelngin e marwel ko am; ere biney e mattʼaw dad e mod ni yabe tawaliy ko yuduw owchen e am roded nga lane moolung ma kuerogon kanowaen e tawal nibpuf.Gubine gidii ni dmutrug ko chongin e kun binaw, nam fa re‐ulung mabay yalen ni nge nang ni bay mattʼawen ko gapas u faileng nibod nibe yognage ulungen e gapas nu faileng nge gapas ko nam rokʼ, u rogone marwel kopi tapowa nage (economic), (social), nge (cultural) ni yade ratiriggiliy nidab nipag tilin fane battʼuf fachaa nge rogon e par rokʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen ko miti marwel ni baadag ni ngeun ngay, nge yalen fane adag kanowaen farbaa i marwel makubay mattʼawene ayuw rokʼ i kel gafalngin ko ngiyalʼ nidariy e marwel rokʼ.Gubine gidii mataareb fane mattʼaw yalen ni ngepluw pulwon ko yalen e marwel nibe tay.Gubine gidii ni bemarwel mabay mattʼawen ni nge mattʼaw pulwon kofare marwel ni bochan ngakʼ nge tabinaw rokʼ kubochan ko par rokʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge sunmeg ara un nga boche ulung ni bochan bafelʼ rogon ngakʼ, makubaadag.Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngai toffan, nge oren e awa ni nga i marwel nge pu pulwon ko toffan ko yuduw ni baaʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngefelʼ yalen nge rogon ko par ni fan ngakʼ nge gidii u tabinaw rokʼ, baʼun e ggan, mad, naʼun nge taflay nge kutin bagaa fan ko fachaa ngay, ma mattʼawen nge ayuw ni ngeb ngakʼ u napan e ngiyalʼ famang ni ketal ko marwel ni bochane liliy, mad‐ad u tabane marwel, kanim rokʼ, kepummon ara pilbizir, nge kutin bay banʼen ni bagaa fan ngakʼ ko ayuw rokʼ.Ma chitiningen e bitir nge bitir e kuba yuuʼ e ayuw ngorow. Ma gubine bitir ni demutrug ko fake mabgol ara muchubbil makueritay kanowaen e ayuw ni dabisiy ngorad.Gubine gidii mabay mattʼawen nge kanowaen ko skul. Maskul e dariy pulwon ko zikal ni sommʼon nge madaa ko ragag nge lʼagruw. Magubin mite skul maraʼun pii, machane, bineye beyan u rogone llowan nge angin ngak, fachaa ni ngeyan ko fare skul.Maskule zingar niguy mattʼawen ni ngefelʼ daken gubine gidii riy makueritay mattʼawen gubine gidii nge rogon fane ngepuf rogon nibfelʼ. Megaa nage nang me tafafil e gidii ko pinam riy nge yurbaa i gidii nge piyurbaa i ulung nu faileng, er rogon ni nge mom nag boche marwel ko United Nations megapaseg e faileng.Chitamangin nge Chitiningin e bitir e you e ba mil fan ngorow ni you ra turguy e gin ngeyan e bitir rorow ngay ko sukul.Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge chazawaliy morngaagen ara lungun e binaw rokʼ, nge tʼuffege tirokʼe yalen metay fir ngay nge gamʼingin e tin baffel ko nam rokʼ.Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge kel ayuwene tini yiloy babiyoren banʼen.Gubine gidii mabay mattʼawen nibpuf ko motochiyel ko nam rokʼ ara motochiyal ko rebo nam nimod kanowaen u lane ngi Garcheg ney ni bochan e ngan nang morngaagen nibfelʼ ni oren e gidii.Gubine gidii mabay e tin dabisiy e marwel ko binaw nge nam rokʼ ni zingar irin yaaram bayangi falngin.Mattʼawen gubine gidii nge kanowaen e tin bapuf yalen riye kubeyan u yalane motochiyel ko ngin bay ara renam ni keyan ngay, machane, kemus ni gubin e motochiyel makuraitay gaffalngin nge modgun.Mattʼawen nge puf rogon ko gubin e gidii e dakuriy bayang ni yara cheg ngey, yaaram e ratogopluw ko fan nge mattʼawen e tirokʼe United Nations e motochiyel.Dariy banen u lan ere ngi Garcheg ney ni ngan abuweg fan nge zil ara togopluw ko tirokʼe United Nations e motochiyel ar pingeg fan ere ngi Garcheg ney nga wuruuʼ e knowa.Ba la pynbna bad pynjari da ka Dorbar Bah ka Synjuk Ki katkum ka Rai 217A (III) ha ka 10 Tarik Nohprah 1948, ha Paris, France.Kumba ka jingithuh ïa ka kyrdan long tynrai bad ïa ki marryngkat bad bashongkhien jong baroh ki dkhot longïing u dei ka tlong jong ka jinglaitluid, ka jingbishar hok, bad ka jingsuk shisnieh pyrthei,Kumba ka jingibeiñ bad jingbymsuidkhai ïa ki hok longbriew manbriew la pynkha ïa ki kam riewkhlaw kiba la pynkhih win ïa ka jingïatiplem u bynriew, bad ka jingkylla ka pyrthei ha kaba u khun bynriew un leh kmen laitluid ha ka kren ka khana bad jingngeit bad jinglaitluid na ka tieng ka syier bad ka kyrduh la pynbna kum ka jingangnud ba ha khlieh tam jong u luk u lak,Kumba ka long kaba donkam ba ïa u/ka briew ym dei ban pynbor ban shim ki lynti, kum ka khen khatduh, da ka jingïaleh pyrshah ïa ka jingbanbeiñ bad jingsynshar runar, ba ïa ki hok longbriew manbriew dei ban ïada da ka aiñ ka kanun,Kumba ka long kaba donkam ban kyntiew ïa ka jingroi ka jingïadei lok para ri,Kumba ki briew jong ka Synjuk Ki Ri ha ka Kyrmit ki la pynskhem ia la ka jingngeit ha ki tynrai ki hok longbriew manbriew, ha ka kyrdan bad dor longbriew bad ha ki hok marryngkat la kynthei ne shynrang bad la kut jingmut ban pyntei pynsan ïa ka imlang sahlang bad ïa ka kyrdan jingim ba khambha ha ka jinglaitluid ba khamïar,Kumba ki Ri-Long-Dkhot ki la smai ban kynjoh, da ka jingbynrap lang bad ka Synjuk Ki Ri, sha ka jingkyntiew ïa ka jingïaburom salonsar bad ka jingpeitngor ban pyntrei kam ïa ki hok longbriew manbriew bad ki jinglaitluid ba tynrai,Kumba ka jingsngewthuh-ïar ïa kine ki hok bad ki jinglaitluid ka dei ka jingdonkam ba khraw eh na ka bynta ban pyn pura ïa kane ka jingsmai.Namarkata, Mynta,Ka Dorbar Bah,Ka la pynbna bad pynjari ïa kane ka Jingpynbna-ïar Satlak Ïa Ki Hok Longbriew Manbriew kum ka jingthew ba biang pylla lang ïa baroh ki bynriew bad baroh ki ri, ba kumta man la u/ka briew bad man ki kynhun jong ka imlang sahlang, da kaba ïai tyngkai khop ïa kane ka Jingpynbna-ïar, kin ïaleh da kaba hikai bad pynnang pynstad ban kyntiew irat ïa ka jingburom ïa kine ki hok bad ki jinglaitluid bad da ki lad pynsan, la shi Hima ne para Hima, ban pynïoh ïa ka jingtyngkai bad jingithuh salonsar ba seisoh, hapdeng ki briew jong ki Ri-Long-Dkhot hi bad hapdeng ki briew jong ki Ilaka synshar jong ki hi.Ïa ki bynriew baroh la kha laitluid bad ki ïaryngkat ha ka burom bad ki hok. Ha ki la bsiap da ka bor pyrkhat bad ka jingïatiplem bad ha ka mynsiem jingsngew shipara ki dei ban ïatrei bynrap lang.Uwei pa kawei ki don ïa baroh ki hok kynti bad jinglaitluid ba la mang ha kane ka Jingpynbna-ïar, khlem jingpynïapher eiei, kum ka jaitbynriew, ka rong ka sniehdoh, kynthei ne shynrang, ka ktien ka thylliej, ka niam ka rukom, ka saiñ pyrthei ne ka mut ka khan, ka thymmei ri ne ka imlang sahlang, ka jingdon jingem, ka jingkha ne kano kano ka jinglong.Shuh shuh, ka jingpynïapher ïa ki briew kam dei ban long halor ka nongrim ka jinglong ka saiñ pyrthei, ka jylli synshar khadar jong ka ri kaba ki briew ki long trai, la ka long ka ri kaba laitluid, kaba shaniah ha kiwei, ka bym synshar hi lane kaba hap ha u pud u sam jong ka jingsynshar ba ha khlieh duh jong kawei pat ka ri.Uwei pa kawei ki don ka hok ban im, ban ioh laitluid bad ban ïoh jingïada.Ym don uwei ne kawei ki ban shah teh mraw ne long mraw hano hano; la khang pyrshah ïa ka jinglongmraw bad ka jingkhaïi mraw la ki dei ha kano kano ka dur ne rukom.Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïoh ïa ka jingithuh hakhmat ka aiñ ha man ki jaka.Baroh ki long marryngkat ha khmat ka aiñ bad ki don ka hok ba khlem da ñiew shiliang khmat ha ka ban ïoh ïa ki jingïada ba markumjuh hakhmat ka aiñ. Baroh ki don ka hok ban ïoh jingïada ba markumjuh pyrshah ïa kano kano ka jingleh shiliang ha ka jingpynkheiñ ïa kane ka Jingpynbna-ïar lane pyrshah ïa kano kano ka jingkynshoit ïa kita ki jingleh shiliang.Uwei pa kawei ki don ka hok sha ka jingmaramot ne ka jingpynbha ba seisoh da ka Kashari ne ki tnad Sorkar ri ba la ai bor bad ba laitluid na ka bynta ki kam be-aiñ pyrshah ïa ki hok tynrai ba la pynkhamti da ka riti synshar ne da ka aiñ hi.Ym don uwei ne kawei ki ban shah kem, shah set slung ne shah pynryngkangpar be-aiñ.Uwei pa kawei ki don hok marbiang pura ïa ka jingpynsngew paidbah bahok da ka Kashari ne ki tnad Sorkar ri ba laitluid, ha kaba rai kut ïa ki hok bad jingteh ka aiñ bad ïa kano kano ka jingkynnoh bymman pyrshah ïa u/ka.Uwei pa kawei ba la shah mudui ha ka jingleh be-aiñ ki don ka hok ban shah ñiew kum kiba lui lui tad haduh ba la pynshisha ïa ka pap katkum ka aiñ bishar paidbah bad hadien ba ki la ïoh lut ïa ki lad jingïada ba tikna ban ïada ïalade.Ym don uwei ne kawei ki ban shah pynrem bymman ha kano kano ka kam be-aiñ tang namar ka jingleh ne jingbymleh kaba ym ïahap kum ka kam be-aiñ, katkum ka aiñ jong ka ri ne ka aiñ shityllup, ha ka por ba la leh ïa ka. Lymne ban daiñ ka kuna ba kham khia ban ïa kaba dei ban daiñ mynba ïa ka kam be-aiñ la leh.Ym don uwei ne kawei ki ban shah tuklar ne shah mushlia be-aiñ halor ka kam shimet, ka longïing longsem ne ka jingïadei; lymne ban ktah matïong pyrshah ïa ka burom jong ki. Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïoh ïa ka jingïada halor kita ki jingtuklar ne jingleh jubor.Uwei pa kawei ki don ka hok ba laitluid ha ka ïaid ka ïeng bad ka shong ka sah hapoh u pud u sam jong man la ka Ri.Uwei pa kawei ki don ka hok ban mih na kano kano ka ri, kynthup na la ri hi, bad ban wan phai pat sha la ka ri.Uwei pa kawei ki don ka hok ban wad jaka sah bad ban leh kmen ha kiwei pat ki ri ban riehtngen bad ban ïoh jingïada na ka jingshah pynshitom be-aiñ.Ïa kane ka hok ym lah ban khyllie ha ka jingïadei ka jingtian bishar ba la mih na ki kam be-aiñ ki bym ïasnoh bad ka saiñ pyrthei lane na ki kam ba pyrshah ïa ki jingthmu bad nongrim jong ka Synjuk Ki Ri .Uwei pa kawei ki don ïa ka hok jong ka jinglong trai shnong.Ym don uwei ne kawei ki ban shah pynduh jubor ïa la ka hok jong ka jinglong trai shnong lymne ban shah kyntait ïa ka hok ban kylla ïa la ka jinglong trai shnong.Ki Shynrang bad kynthei ba la kot rta, khlem da buh pud kum ka kheiñ jaitbynriew, jinglong trai shnong ne niam, ki don ka hok ban ïa poikha bad ban seng ïa la ka longïing. Ki don ka hok ba marryngkat ha ka poikha, ka shongkha, bad ha ka jingpynwai noh ïa ka.Ka Jingïapoikha ka dei ban long tang da ka jingmynjur ba pura bad ba laitluid jong ki shijur.Ka longïing ka dei ka jnit kynhun ba tynrai bad manbriew jong ka imlang sahlang bad ka don ïa ka hok ban ïoh jingïada na ka imlang sahlang bad na ka Ri.Uwei pa kawei ki don ka hok ban long trai halor ki jingdon jingem shimet bad kumjuh ruh kum ka kynhun bad kiwei pat.Ym don uwei ne kawei ki ban shah pynduh hok be-aiñ ïa ka jingdon jingem jong ki.Uwei pa kawei ki don ka hok ba laitluid ha ka pyrkhat pyrdaiñ, ka jingïatiplem bad ka niam; kane ka hok ka kynthup ïa ka jinglaitluid ban kylla niam ne jingngeit, la ka dei ha la marwei hi ne ha ka kynhun bad kiwei, haba paw ne barieh, ban phla ïa ka niam ne jingngeit ha kaba hikai, leh ne trei da ka kam, mane blei bad leh niam.Uwei pa kawei ki don ka hok ba laitluid ban pyni nia bad pynpaw nia; kane ka hok ka kynthup ïa ka jinglaitluid ban pynïeng nia khlem da shah mushlïa bad ban wad, pdiang bad ai jingtip bad jingmut lyngba ki lad pathai khubor khlem da kheiñ eh ïa ki khappud.Uwei pa kawei ki don ka hok ba laitluid ban ïalum jingïalang ne ïasnohkti ha kano kano ka lympung ha ka nongrim ba jai jai bad da ka basuk basaiñ.Ym don uwei ne kawei ki ban shah pynbor ban long dkhot ha kano kano ka seng.Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïa don bynta ha ka riti synshar jong ka ri, la marmet hi ne lyngba ki nongmihkhmat ba la jied laitluid.Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïoh kabu katjuh ha kaba shakri paidbah ïa la ka ri.Ka mon u paidbah ka dei ka nongrim jong ka bor synshar sorkar; ïa kane ka mon lah ban pynpaw na ki por sha ki por ha ki ilekshon ba shisha ba la pynlong da jingjied paidbah salonsar ha ka rukom ba la buhrieh ne da kiwei pat ki rukom jied kiba ïa ryngkat dor bad kiba laitluid.Uwei pa kawei, kum ki dkhot ka imlang sahlang, ki don ka hok ban ïoh ïa ka jingshongshngaiñ ha ka imlang sahlang bad ki don ruh ïa ka hok, lyngba ki bor ri bad jingïasynrop ki ri katkum ka jingsaiñdur bad ka jingdon jingem jong man kawei pa kawei ka Ri, halor ka ïoh ka kot, ka imlang sahlang, ki riti-dustur kiba ym lah ban pynïakhlad na ka burom bad ka jingsan laitluid ka longbriew manbriew jong ki.Uwei pa kawei ki don ka hok ban trei ne bylla, ban jied laitluid ïa ka jingtrei ne jingbylla, ban ïoh ïa ka rukom long jong ka jingtrei katkum ka jingsngewbit jong ki bad ka jingïada na ka jingsah khlem kam.Uwei pa kawei, khlem jingpynïapher, ki don ka hok ban ïoh ïa ka bainong marryngkat katkum ka kam ba marryngkat.Uwei pa kawei kiba trei ki don ka hok ïa ka jingsiew kaba ïahap dor bad babit babiang ban pynskhem ïalade bad ka ïing ka sem ïa ka jingim ba ïahap dur bad ka kyrdan briew, bad bynrap de, lada donkam, da kiwei ki lad jingïada jong ka imlang sahlang.Uwei pa kawei ki don ka hok ban seng bad long dkhot ha ki Seng Nongtrei na ka bynta ki jingïada ïa ki jingbha jong ki.Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïoh shongthait bad pynbyrngia, da kaba kynthup ïa ki kynta treikam ba shongnia ryngkat ka bainong ha ki sngi shuti hateng hateng.Uwei pa kawei ki don ka hok sha ka nisan jingim ba biangthew na ka bynta ka bha ka miat shimet bad ka longïing jong ki hi, kynthup ka bam ka dih, ka kup ka sem, ka ïingshong ïingsah, ka koit ka khiah, bad ki kam imlang sahlang badonkam, bad ki hok sha ka jingshongshngaiñ ha ki khen jingduhkam, jingpang, jinganna, jinglong riewkynthei, jingnoh tymmen, lane jingduna kamai kajih ha ki khep bym lah kot bor shuh.Ka jinglongkmie bad jinglong khyllung ki don ka hok ban ïoh ïa ka jingïarap bad jingsumar-sukher bakyrpang. Baroh ki khynnah, la ki dei kiba la kha na ka jingïashong kurim ba long aiñ ne ka jingshong kurim shabar jong ka aiñ, ki don ka hok ban ïoh ïa kajuh ka jingïada ha ka imlang sahlang.Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïoh ïa ka jingnang jingstad. Ka jingnang jingstad ka dei ban long khlem jingsiew la kumno kumno ha ki kyrdan pule ba dang shu sdang bad ba tynrai. Ka Jingpule ba sdang ka dei ban long kaba kongsan tam. Ïa ka jingpule laiñ ne ka jingpule ba dei ïa ka jingtrei jingktah da ki buit stad dei ban pynïoh paidbah, bad ïa ka jingpule kham shajrong dei ban ai lad marryngkat halor ka nongrim ka jingshonghok.Ka jingnang jingstad ka dei ban kdew sha ka jingpynsan pynpura ïa ka maiñ longbriew manbriew bad sha ka ban pynkhlaiñ ïa ka jingburom ïa ka hok longbriew manbriew bad jinglaitluid tynrai. Ka dei ban kyntiew ïa ka jingshemphang, jingïaishah bad jingïalong lok para hima sima, ki kynhun niam ne jaitbynriew, bad ban pynïaid shaphrang shuh shuh ïa ki kam ka Synjuk Ki Ri ban pynneh ïa ka suk ka saiñ.Ki kmie ki kpa ki don ka hok ba hakhmat eh ban jied ïa ka jait jingpule kaba ki lah ban ai ha la ki khun ki kti.Uwei pa kawei ki don ka hok laitluid ban ïashim bynta ha ki kam kolshor jong ka jaitbynriew, ban lehkmen ha ki sap ki phong bad bhah bynta lang ha ka jingmanroi ka saïan lem ki jingmyntoi jong ka.Uwei pa kawei ki don ka hok ban ïada ïa ki snap jinglong babha bad ba kynja met kiba mih na ki soh ka saïan, ka thoh ka tar, ne ka buit-thaw ïa kiba ma ki hi ki long ki nongthaw.Uwei pa kawei ki don ka bhah ban pynneh pynsah ïa ka suk ka sain jong ka imlang sahlang ha shityllup ka pyrthei ha kaba ïa ki hok bad ki jinglaitluid ba shynna yn lah ban pynurlong pura katkum ba la buh ha kane ka Jingpynbna-ïar.Uwei pa kawei, ki don ki deiti sha ka jaitbynriew bad dei tang ha ka hi ba ka jingpynroi laitluid bad pynpura ïa ka maiñ longbriew manbriew ka long ba lah ban long.Ha ka jingpyntrei kam ïa ki hok bad ki jinglaitluid, uwei pa kawei kin hap ban pyndem tang ha kito ki pud ba la rai da ka aiñ thik na ka bynta ban pynïoh ïa ka jingithuh bad ban burom ïa ki hok bad ki jinglaitluid jong kiwei pat bad ha ka ban pynïoh ïa ki jingdonkam ba dei hok jong ka jingïaid beit ïaid ryntih, ka suk ka sain bad ka jingmanbha kyllum ha ka imlang sahlang ha ka synshar paidbah.Ïa kine ki hok bad ki jinglaitluid yn ym lah ban pyndonkam da kumwei pat ka ban long marpyrshah ïa ki jingthmu bad nongrim ka Synjuk Ki Ri.Ym don kano kano ha kane ka Jingpynbna-ïar ba lah ban batai da kumwei pat kum ban ïalam bakla ïa kano kano ka Ri, ki kynhun ki riewshimet halor kano kano hok ban ïateh ha kino kino ki ban leh, ban pynjot ne pynduh pyndam ïa ki hok bad ki jinglaitluid kiba la buh ha Ka.Jo olong ono 10/ 12/ 1948 elulung ono amisihi huto fau dang (UNGA)
ifwotuni bwo etekiana neram ano ahode hode tulo ono aleyo to itwa
gagar ana. Ihalu ekiana ana etesi iruk jyo ongide nelulung onoleyo to jyo
amisihi huto fau (UNGA) itasari amisihi dang ikianari neram ono ahode
hode ono aati etiyanak dang, isihoni (odwanyani) eheni bwo ve itiyenie
isukuli duri dangjyo obeng obo abwuanya to asiyasa misihi iko jyo afau
anamanyarik aati dangoImijaniere awana ono elotulo bwo arrijoro iko ahode hode ono awoyo
waati inyi asas ono ahurriya iko narrijoro ihosiere ganun etteti namuno
otofau.Bwo ve ebasana iko etabalacahio ahode hode tulo iyak aati ehanita hun
omijito iko elongojita tajia waati bwo ve atuna afau onowon amuno,
ekiana, eruk, abiangan bangi iko awahan anakaf to aati dang ahide.Ara adi bebe, alabengi orrosoni atulo to nagolon iwattari iko ataji ihaniere
ihwa ecungi hanio ifwo allwara adi jyo emiri ano atulo abotye onorroho
to bwo ve ittigemio aati, ongida aganun onobis to isio jyo atulo ahode
hode honyi.Ara nyiikafiere abolori riaha misihi huto fau dang.Arai aati huno elulung ono amisihi huto fau (UN) to nagar neruk hosi
(UN Charter). inyahi isi idas neruk hosi to nahode hode tulo iko arrijoro
ahode hode lee iko angote bwo ve awahi (attahi) ikafiere elulung waati
iko akafiere manya to abiangan etik analat to.Bwo ve elulung ono amisihi huto fau iruhi to awatek hosi irumaniere iko
ikafieri abangi (aningio), iruhoriniere ahode hode tulo iko awoyo hurriyat
honyi.Ara bu ve amijana ono ahode hode iko abiangan itik, inyi agolon onobolo
to bebe to neruk ana.lhwania aati hadufa (elulung) huno amisihi huto fau dang ojori jo ekiana
ana ara ewojit arabotye ano aati iko amisik huto fau dang itacunguniere
attil ababo kuya bwo ve elulugi. ihumaniere ekiana ana lihosi, ihanie adi
to netiyenio ikafiere abangi hode hode lo nekotia huto miji iko huto
ilulung misihi dang irumaniere eruk jyo aati misihi to awatek hosi hama
iko jyo aati hul owoni to lifau misi hul otongotie (ikumie) isi.lsiuni aati dang iko ahodc hade ihaniere erre boo ve isi orrijori dang to
nelotulo. Owoni isi iko negigilita bwo ve iko ataja. Ongida isi ihanie
awatek hosi ihwo elarak.Owoni aati abotye abotye iko ahode hode dango Obengi omuk etihita hun
owoni lo jyo ekiana ana. Obeng ebubwanya to elotulo, alufari belelio,
elongorwo iko eloliawa, alufaji kenita iko emojiti Hollum, emanyiti imiri
iko egigilita, amiji kuya bwo ve elulung hisii, elobolok (abara), essio
kuyya bwo ve erre omuk hun erari atulo.Bwo ve obeng adi inyak obo
ebubwanya to ehanita, ebubwanya to ekori fau kuyya bwo ve to
amisihi hun etongori.Ongida emiri obo obeng ikum amiji lobo.Owoni aati dang abobo iko ahode hode iswori , ihaniere ihwo awahi isi
bwo ve imanyari obeng obo aring anya isi.Obeng adi obo atulo amanya apit obo kuyya bwo ve ara apit obo. Obengi
angatani epito iko etinyangio waati apiti.Obengi angatani etakarrienyo nito kuyya etigemie honyi to netigemita
hun oremehini to itakarrieny inyi.Owoni aati dang iko ahode hode imijaniere jyo ara inyi atulo ihosiere
manyiti waati (ganun).Orrijori aati dang ihosiere manyiti waati (ganun). Bwo ve nebubwanya
iko nesusuya bwanyo waati obengi ofwoi iko eram ana.Owoni aati dang ababa iko ahode hode italahuna ihosiere okikoi
enegiama to bebe to abiang itik ahodehode enesiarak emanyit miji
(aganun) jihonyi.Obengi adi ifitani obo atulo ikijan (ibabus) assai kuyya bwo ve ifuhani
inyi jyo obo amiji onobeng to ara amiji hosi.Orrijori aati ababo ababo itanigiere okikoi onobis iko itanigiere okikoi
hosi ihosiere elulung onobeng okikoi honyi ibubwanya jmijaniere ahode
hode honyi.Atulo elekumi to eyyau, owon ahode hode jihonyi alibori many ve
orumaniere okikoi onongocie ihiji waati dang jyo ipal inyi. Ihalu
isiori jihonyi alwahio okikoi.Obeng obo atulo ara epalanito neyyau onobeng to ara eyyau jyo
nemanyit (aganun) ono amisihi dang tofau to nogitek huno
neyyauniere inyi. Bwo ve obeng oremik ikumiere inyi to nekumi
anagalik nekumio hunya ikumierek inyi to nogitek hunya iyyaunicre
inyi neyyau nya.Obengi adi idehini obo atulo itafitangie ihosiere aati hutohang honyi ihwo
ngorwoi iko aduri honyi. Obengi iyyimoi inyi egioro gagar jyo omuk aati.
Ongida bwo ve obengi omorie elotulo honyi ihosiere waati. Owoni aati
iko ahode hode i fauniere jyo ehanita anara lo ihwania.Owoni aati dang ababo iko ahode hode ididahari bwo ve imanyari
itwa ikori fau hosi.Owoni aati dang ababo iko ahode hode ibusaniere amiji obo kuyya
bwo ve iwwotori jyo obo amiji bwo ve icohunire imiji honyi.Owoni aati dang ababo iko ahode hode ittifiari edimi iko etongi jyo
abo amiji ifuhori etigemio.Obeng oremik ilonguniere ahade hode ana jyo okum on out to jyo
nerre hun obengi arai eyyataimiri kuyya nehenita hun olufaji to jyo
nerre hun awak Nelulung on Otubak to afau dang.Owoni atulo iko ahode hode iratari atulo miji.Obeng oremik iriamari atulo elomomiji honyi kuyya bwo ve elocio
elomiji honyi.Owon jyo aliawa iko angorwo ahode hode iwwattari to hang iko
ehuhumio hang. Owoni bwo ve isi iko ahode hode ipiahari.Bwo ayama out to neruk ono alle iko angote hun awahi lo iyamanio.Ahang inyi etteri lulung waalti. Ongida elulung ono miji iko emiri
irrirriai inyi.Owoni aati dang abotie abotie iko ahode hode iwatari iko nerre
manyiti hama kuyya bwo ve iko elulung waati omuk.Obeng oremik itangotihiniere obo atulo erre honyi.Owoni aati dang iko ahode hode gigilo, nerre huto twa jko amojo jyo
Hollum. Ahode hode ana owon iko awahan tulo iloicere nemojit Hollum
iko neruk to awan honyi hama kuyya bwo ve iko obo elulung omuk aati
iruhori amoja, etiyyenio, ihanio iko imijiere.Owoni aati dang ababo iko ahode hode igigilori bwo ve ikianari ahode
hode. Ahode hode ana outback iko ahode hode iwatari iko egigilita.
Obeng obo ojingak itwa lobo ititifiari, imojuniere kuyya bwo ve
itifwotuniere ekiena (arami) ono aradio, T.V. iko awaraga; obeng obo
ekori.Owoni aali dang iko ahode hode itubaniere awalek ara botie to
anyalami.Obengi adi orrosoni obo ajingana jyo obo elulung on obeng inyi
awak.Owoni aati dang ababo iko ahode hode ijinganiere iko igiamari jyo
emiri on onyimuni isi to nawahan hosi.Owoni aati dang iko ahode hode rrijoro ijinganiere igiama jyo imiri
miji hosi.Awahan waati inyi awayo ano imiri. Ihani adi awahan ania to
nanyimo on obis to jyo aati dang to fau hosi. Oremehini nyimuna
emiri ania to erwongo isenuk to ekotia rwongita hun orrijori to bwo
ve hun obeng obo atulo omijang arari amonye elorwongok to.Aati dang ababo, ihwo aati lulung waati, owoni adi iko ahode hode hisio
lulung bwo ve iko arumana honyi to ehanita huno amiji iko elulung
misihi to natuba hosi iko to atuba anyanya huno misihi. ahode hode
ibariti, elulung iko emanyiti (laws) hun obengi to ohoro elotulo iko
abolori honyi.Owoni aati dang ababo iko ahode hode igiamari, irumaniere egiama.
itulubari on oyyu iko abian etigemio giama iko irrirriari awan honyi
jyo abian giama.Obeng obo ebubwanya jyo aati dang. Owoniiko aati iko ahode hode
duma on orrijyo to egiama (etulubaa) on orrijyo to.Owon atulo elegiama to iko abisan irumaniere edumiti hun obisi to
itangiyyere ahong honyi bwo ve ongida abangi awan honyi . Amanya
adi to nekotia hunesiyyo inyi elulung.Owoni aati dang ababo iko ahode hode iyyirari jyo ongitek hun
oremehini to egiama (atuluba) bwo ve iyyiriari to ongitek hun
odumai.[missing]Owon atulo iko ahode hode imanyari amanya on orriama to
ayyijiwan iko amanya ono ahang to awanan ngiyo, to neyyafa
bongojin, to aduho haji iko to awan yyani (adawa) bwo ve to awanan
hirre hun amanyarik to nelik manya, to arumana giama, to abiangan
nguai, narohojara, nelohidak, elomaruak, kuyya bwove abiangan
hirre hun amanyarik hun ebeng remik rumana.Elohonye iko iodole (eloduri) owoni iko ehuhumio iko alwahio.
Aduri dang kuyya isihi ihang kuyya ikoi owoni isi iko essio miji on
orrijio.Owoni aati dang ababo iko ahode hode iyyiyyanari. Ara adi
eyyiyyana assai teteri honyi many jyo olobele on obolo to. Eteri
iyyiyyana ara inyi to aduri dang. Eyyiyyana ono edwongo
(technical) iko ono amijana owon. Bwo eyyiyyanaoto hide ongida ve
ojingani dia to negiama on oyyu to on onyurak etiyyanani.Eyyiyyana ongida obis to akafio watek waati iko itagoliere aningio
(abangi) ono ahode hode elotulo on obeng obo oremik itik. Akaf adi
amijana, adihan iko arriaha misihi fau dang awoyo lotulo iko elulung
mojiti Hollum. Ongida akaf ahide egemita huno elulung misihi fau
dang igotiere amuno lifau.Owoni esiok duri iko ahode hode inyimuniere eteri yyiyyana on
oremik to jyo aduri hosi.Owoni aati dang ababo iko ahode hode ijinganiere jyonemanyit
lulung miji hosi, irumaniere ehanita iko emanyiti angejuho.Owoni aati dang ababo iko ahode hode jyo esiyyo emanyiti hun obis
to iko nerre hun ofwoni jo amijana dwongo to osi iko ta ahas hosi.Owoni aati dang iko emanyit (aganun) ono elulung manya iko emanyit
ano afau iko abiangan obo etik ihwo owon jyo hun ihanani jyo ekiana
ana.Owoni aati ababo iko egemita jyo elulung waati on oremik to ihum
kafawatek hosi ababo.Ihaniere ahode hode hosi obeng adi itik ahode hode ihwa enehanak
emanyit to awahan rumana iko ibangari ahode hade omuk iko iruhori
nebisiti huno emanyit on obis to, ekoi manyitlulung iko to ayyiji
(angidari) manya lulung.Ahode hode ana iko abiangan itik obengi adi ihani lo nobo ekoi on
olufa to jyo egemita iko ehanila huno Elulung Misihi Fau (UN).Obeng obo aring jyo ckiana ana on oremik iloyyit ihwo anara aring ono
obo emiri, elulung waati kuyya bwo ve atulo iloicere kuyya itarohojiere
obo ahode hode kuyya buabiangan itik ahuriyyat (freedoms) hun owoni to
itwa agagar ana .Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясында 1948‐жылдын 10‐декабрында кабыл алынган.Адамзат үй‐бүлөсүнүн бардык мүчөлөрүнөтаандык болгон жогорку беделди жана алардын бирдей жана ажырагыс укуктарын таануу эркиндиктин, адилеттү үлүктүн жана жалпы тынчтыктын негизи болуп санала тургандыгын эске алуу менен; жанаадам укуктарын этибарга албоо жана жеккөрүү адамзатынын абийирин козгогон жырткычтык актыларга алып келгендигин жана адамдар сөз эркиндиги менен ынанымга ээ болгон, эчнерседен коркпогон жана эч нерсеге муктаж болбогон дүйнөнүтүзүү адамдардын эң жогорку умтулуусу катарыжарыялангандыгын эске алуу менен; жанаадам акыркы арга катары зомбулукка жана эзүүгү каршы күтүрүлүүгө аргасыз блбошун камсыз кылуу максатында адам укуктары мыйзамдын күчү менен корголууга тийиш экендигин эске алуу менен; жанаэлдердин ортосундагы достук мамилелерди өнүктүрүүгө көмөктөшүү зарыл экендигин эске алуу менен; жанаБириккен Улуттардын элдери Уставда адамдардын негизги укуктарына, адам инсанынын беделине жана баркына, эркектер менен аялдардын тең укуктуулугуна ишенгендиктерин ырасташкандыктарын жана толук эркиндикке чыгуу менен катар социалдыкпрогресске жана турмуш шартты жакшыртууга көмөктө шүүнү чечишкендигин эске алуу менен; жанаБириккен Улуттар Уюму менен кызматташууда мүчө‐мамлекеттер адам укуктары менен негизги эркиндиктерди жалпы урматтоого жана салым кошууга милдеттенгендигин эске алуу менен; жанаушул укуктардын жана эркиндиктердин мүнөзүн жалпы түшүнүү ушул милдеттенмелерди толук аткаруу үчүн зор мааниге ээ экендигин эске алуу менен,Генералдык Ассамблеяадам укуктарынын ушул Жалпы Декларациясын ар бир адам жана коомдун ар бир органы ушул Декларацияны дайыма эске алып, агартуу жана билим берүү жолу менен ушул укуктарды жана эркиндиктерди урматтоого жана улуттук жана эларалык прогрессивдүү иш‐чаралар аркылуу Уюмга мүчө болгон мамлекеттердин элдеринин арасында, ошондой эле алардын юрисдикциясында турган аймактын элдеринин арасында алардын жалпы жана толук таанылышын жана ишке ашырылышын камсыз кылууга көмөктөшүү алуутулуу үчүн бардык элдер менен мамлекеттер аткарууга далалаттанууга тийиш болгон милдеткатары жарыялайт.Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң‐сезими менен абийири бар жана бири‐бирине бир туугандык мамилекылууга тийиш.Ар бир адам расасына, терисинин түсүнө , жынысына, тилине, динине, саясий же башка ынанымдарына, улуттук же социалдык негизине, мүлкүнө, тек‐жайынаже башка абалынын айырмачылыктарына карабастан, ушул Декларация аркылуу жарыяланган бардык укуктар менен эркиндиктерге ээ болууга тийиш.Андан тышкары, адам жашаган аймактын көз каранды эместигине, көзөмөлгө алынгандыгына, өзүн‐өзү башкарбагандыгына же эгемендигиндеги кандайдыр‐бир чектөө лө ргө карабастан алөлкөнүнже аймактын саясий, укуктукже эларалык статусунун негизинде эчкандай айырмачылыктар болууга тийиш эмес.Ар бир адам жашоого, эркиндикке жана жеке кол тийбестикке укуктуу.Эч ким кулчулукта же эрксиз абалда болууга тийиш эмес; кулчулук менен кул сатуучулуктун бардык түрлөрүнө тыюу салынат.Эч ким кыйноолорго же ырайымсыз, адамкерчиликсиз же анын беделин түшүрүүчү мамилеге жана жазалоого дуушар болбоого тийиш.Кайсы гана жерде болбосун ар бир адам өзүнүн укукка ээ субъект экендигинин таанылышына укуктуу.Бардык адамдар мыйзам алдында тең жана эч кандай айырмалоосуз мыйзам тарабынан бирдей корголууга укуктуу. Бардык адамдар ушул Декларацияны бузган дискриминациялоонун бардык түрлөрүнөн жана мындай дискриминациялоого чакырган бардык тукуруулардан бирдей корголууга укуктуу.Ар бир адам, ага конституция жана мыйзам тарабынан берилген негизги укуктары бузулган учурларда компетентүү улуттук соттор тарабынан укуктарын толук калыбына келтирүү укугуна ээ.Эч ким ээнбаштык менен камакка алынууга, кармалууга же куугунтукталууга тийиш эмес.Ар бир адам өз укуктары менен милдеттенмелерин аныктоо үчүн жана ага коюлган кылмыш жоопкерчилигинин негиздү үлүгүн аныктоо үчүн толук тең диктин негизинде анын иши маалымдуу түрдө жана көз каранды эмес жана калыс сот тарабынан жана адилеттү үлүктүн бардык талаптарын сактоо менен каралышына жетишү үгөукуктуу.Кылмыш жасады деп күнөөлөнгөн ар бир адам анын күнөөсү мыйзамдуу тартипте соттук маалымдуу териштирүү жолу менен белгиленмейинче күнөөсүз деп эсептелү үгө укуктуу, муну менен бирге ага коргонуу үчүн бардык мүмкүнчүлүктөр камсыз кылынат.Кандайдыр‐бир кылмыш жасалган учурда ал улуттук мыйзамдар же эларалык укукбоюнча кылмыш иши болуп саналбаган бардык кылмыштык аракеттерди жасагандыгы же аракетсиздиги үчүнэч ким жазаланууга тийиш эмес. Кылмыш жасалган кезде колдонулушу мүмкүн болгондон дагы оор жаза колдонулушу мүмкүн эмес.Эч ким анын жеке жана үй‐бүлөлүк турмушуна ээнбаштык менен кийлигишү үгө, анын турак жайынын кол тийбестигине, анын кат‐кабарларынын жашыруундугуна жеанын намысына жана кадыр‐баркына ээнбаштык менен кол салууга дуушар болушу мү мкү н эмес. Ар бир адам мындай кийлигишүү дөн же ушундай кол салуудан мыйзам тарабынан корголууга укуктуу.Ар бир адам ар бир мамлекеттин чегинде ээн‐эркин жүрүүгө жана өзүнө жашай турган жер тандап алууга укуктуу.Ар бир адам өз өлкөсүн кошуп алганда, бардык өлкөдөн чыгып кетүүгө, жана өз өлкөсүнө кайтып келүүгө укуктуу.Ар бир адам куугунтукка алынганда башка өлкөлөрдөн баш калкалоо издө ө гө жана аны пайдаланууга укуктуу.Бул укук чындыгында саясий эмес кылмыш же Бириккен Улуттар Уюмунун максаттары менен принциптерине карама‐каршы келген иш кылгандыгы үчүн куугунтукталган учурда пайдаланылышы мүмкүн эмес.Ар бир адам граждандык алууга укуктуу.Эч ким өз граждандыгынан же өз граждандыгын өзгөртүү укугунан ээнбаштык менен ажыратылбайт.Бойго жеткен эркектер жана аялдар расалык, улуттук же диндик белгилери боюнча эч кандай чектөөлөрсүз никеге туруп жана үй‐бүлөкүтүүгө укуктуу. Алар никеге турганда, никеде болгон учурда жана аны бузуу учурунда бирдей укуктарга ээ.Никеге туруп жаткан эки тараптын тең эркин жана толук макулдугу менен гана нике түзүлүшү мүмкүн.үй‐бү лө коомдун табигый жана негизги уюткусу болуп саналат жана коом менен мамлекет тарабынан корголууга укуктуу.Ар бир адам жеке өзү, ошондой эле башка бирө өлөр менен бирге мүлккө ээ болууга укуктуу.Эч ким өз мүлкүнөн ээнбаштык менен ажыратылууга тийиш эмес.Ата‐энелер өздөрүнүн жаш балдарына билим берүү жолун таң дап алууда негизги укукка ээ.Ар бир адам ой, ыйман, дин эркиндиктерине укуктуу; бул укук өз динин же ынанымын эркинче өзгөртүүнү жана жеке өзү, ошондой эле башкалар менен бирге каалаган динин тутуу же ынануу эркиндигин эл менен бирге же жеке өзүнчө динди үйрөнүүнү, кудайга сыйынууну жана диндик жөрөлгөлүү ырасымдарды аткарууну камтыйт.Ар бир адам ынанымда болуу эркиндигине жана аны эркин билдирүү укугуна ээ; бул укук өз ынанымында тоскоолсуз бекем турууну жана мамлекеттик чек араларга карабастан маалыматты жана идеяларды кандай гана болбосун каражаттар менен издөө, кабыл алуу жана таратуу эркиндигин камтыйт.Ар бир адам тынч чогулуштар менен ассоциациялар эркиндигине укуктуу.Эч ким мажбурлоо менен кандайдыр‐бир асссоциацияга кирүүгө тийиш эмес.Ар бир адам өз өлкөсүн түздөн‐түз же эркин түрдө шайланган өкүлдө р аркылуу башкарууга катышууга укуктуу.Ар бир адам өз өлкө сүндө мамлекеттик кызматка бирдей жетишүү укугуна ээ.Элдин эрки өкмөттүк бийликтин негизи болууга тийиш; бул эрк мезгил‐мезгили менен өткөрүлүп турган жана жасалмаланбаган шайлоолордон билинү үгө тийиш, ал шайлоолор жалпы жана бирдей шайлоо укуктары болгондо, жашыруун добуш берүү жолу менен же добуш берүүнүн эркиндигин камсыз кылган башка ар кандай формалары аркылуу жүргүзүлүүгө тийиш.Коомдун мүчөсү катары ар бир адам социалдык жактан камсыз болууга жана өзүнүн кадыр‐баркын сактоо жана инсандыгынын эркин өнүгүшүүчүн зарыл болгон экономикалык, социалдык жана маданий тармактардагы укуктарга улуттук күч‐аракеттер менен эларалык кызматташтыктар аркылуу жана ар бир мамлекеттин структурасы менен ресурстарына ылайык ээ болууга укуктуу.Ар бир адам эмгектенү үгө, ишти эркин таң дап алууга, эмгектин адилеттүү жана ылайыктуу шарттарына ээ болууга жана жумушсуздуктан корголууга укуктуу.Ар бир адам кандайдыр‐бир кемсинтү үлөрсүз бирдей эмгекүчүн бирдей акы алууга укуктуу.Ар бир иштеген адам анын өзү жана үй‐бүлөсүүчүн адамдын татыктуу жашоосун камсыз кыла турган адилеттүү жана канааттандыраарлык, ошондой эле зарыл болгондо, социалдык камсыз кылуунун башка каражаттары менен толуктала турган акы алууга укуктуу.Ар бир адам кесипчилик союздарды түзүүгө жана өз таламдарын коргоо үчүн кесипчилик союздарга кирүүгө укуктуу.Ар бир адам эс алууга жана бош убакытка ээ болууга укуктуу, анын ичине жумуш күнүн акылга сыярлык чектөө жана акы төлөнүүчү мезгил‐мезгили менен отпуск алуу укугу кирет.Ар бир адам тамак‐ашты, кийим‐кечени, турак жайды, медициналык тейлөөнү жана зарыл социалдык жактан тейлөөнү кошуп алганда өзүнүн жана үй‐бүлөсүнүн ден соолугу менен жыргалчылыгын камсыз кылуу үчүн зарыл болгон турмуштук деңгээлге укуктуу жана жумушсуз болуп калганда, ооруп, майып болуп, жесир калганда, карыганда же өзүнө байланыштуу болбогон себептер менен жан сактоо каражаттарынан айрылганда камсыз болууга укуктуу.Энелик жана балалык өзгөчө камкордук көрүүгө жана жардам алууга укук бере. Никеден же никесиз төрөлгөн бардык балдар бирдей социалдык коргоодон пайдаланууга тийиш.Ар бир адам билим алууга укуктуу. Билим берүү, жок дегенде башталгыч жана жалпы билим алуу акысыз болууга тийиш. Башталгыч билим берүү милдеттүү болууга тийиш. Техникалык жана кесиптик билим жалпыга жеткиликтү ү болууга тийиш жана жогорку билим да ар бир адамдын жөндөмдүү лүктөрүнүн негизинде бардык үчүн бирдей жеткиликтүү болууга тийиш.Билим алуу адам инсанын толук өнүктүрүүгө жана адам укуктары менен негизги эркиндиктерин урматтоону арттырууга багытталууга тийиш. Билим алуу бардык элдердин, расалык жана диндик топтордун ортосунда өз аратүшүнү шүүгө, сабырдуулукка жана достукка көмөктөшүүгө жана тынчтыкты сактап туруу боюнча Бириккен Улуттар Уюмунун ишмердигине көмөктөшүүгө тийиш.Ар бир адам коомдун маданий турмушуна эркин катышууга, көркөм өнөрдөн ыракат алууга, илимий прогресске катышууга жана анын жыргалчылыктарынан пайдаланууга укуктуу. Ар бир адам автору болуп эсептелген илимий, адабий же көркөм эмгектердин натыйжалары болуп саналган анын моралдык жана материалдык таламдарынын корголушуна укуктуу.Ар бир адам ушул Декларацияда айтылган укуктар менен эркиндиктер толук ишке ашышы мүмкүн болгон социалдык жана эларалык тартипке укуктуу.Ар бир адам өзүнүн инсанынын эркин жана толук өнүгүшү мүмкүн болгон коомдун алдында милдеттүү.Өз укуктары менен эркиндиктерин иш жүзүнө ашырууда ар бир адам башкалардын укуктары менен эркиндиктерин тийиштүү түрдө таанууну жана урматтоону камсыз кылуу жана демократиялык коомдо моралдын, коомдук тартиптин жана жалпы жыргалчылыктын адилеттүү талаптарын канааттандыруу максатында гана мыйзам тарабынан белгиленген чектө өлөргө гана дуушар болушу мүмкүн.Бул укуктар менен эркиндиктерди иш жүзүнө ашыруу Бириккен Улуттар Уюмунун максаттарына жана принциптерине эч кандай карама‐каршы келүү гөтийиш эмес.Ушул Декларациядагы эч бир нерсе кайсы‐бир мамлекетке, адамдардын тобуна же айрым адамдарга ушул Декларацияда баяндалган укуктарды жана эркиндиктерди жок кылууга багытталган кандайдыр‐бир иштерди жүргүзүүгө же аракеттерди жасоого укук берүү катары түшүндүрүлбөшү керек.
ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠪᠦᠷ ᠲᠥᠷᠥᠵᠦ ᠮᠡᠨᠳᠡᠯᠡᠬᠦ ᠡᠷᠬᠡ ᠴᠢᠯᠥᠭᠡ ᠲᠡᠢ᠂ ᠠᠳᠠᠯᠢᠬᠠᠨ ᠨᠡᠷ᠎ᠡ ᠲᠥᠷᠥ ᠲᠡᠢ᠂ ᠢᠵᠢᠯ ᠡᠷᠬᠡ ᠲᠡᠢ ᠪᠠᠢᠠᠭ᠃ ᠣᠶᠤᠨ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ᠂ ᠨᠠᠨᠳᠢᠨ ᠴᠢᠨᠠᠷ ᠵᠠᠶᠠᠭᠠᠰᠠᠨ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠬᠡᠭᠴᠢ ᠥᠭᠡᠷ᠎ᠡ ᠬᠣᠭᠣᠷᠣᠨᠳᠣ᠎ᠨ ᠠᠬᠠᠨ ᠳᠡᠭᠦᠦ ᠢᠨ ᠦᠵᠢᠯ ᠰᠠᠨᠠᠭᠠ ᠥᠠᠷ ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠬᠥ ᠤᠴᠢᠷ ᠲᠠᠢ᠃
Tradukchon : Anne-Marie Bimetpatois d’Hauteville-Gondon — vallée de la Tarentaise — SavoieYu kè la rèkònyichinhi dè la dinyitò dè tu luz òmò — tu minbrò dè la méma familyi aouè lu mémò drèye kè nyon pou leû fouiyè — rèprèzintè lò pilyér dè la libartò, dè la justis è dè la pè du mondo,Yu kè, kin lu drèye dè l’òmò son pò rèkònyu, son mèprijé, on arvè a d’aktò barbaò, rèvòltan pè la konhyinhi dè l’òmò è yu k’ on a di d’an fôrta ouè kè tò sò kè l’umanitò atin par dèssu tòte, y’é on mondò yeû kè luz òmò saon librò dè prèdjé è dè krè-, dèbaraché dè leû peur è dè la mizèa,Yu kè, pè kè l’òmò sussè pò òbledja, én’ daryé rèkòrh, dè sè rèvòltò kontra lu ki voudriyan l’èkrazò è lò rèbòché, y’é fran én’pòrtan kè su drèye pouchissan éhè prèzarvò pè lò pouvèr dè la justis,Yu kè y’é fran én’pòrtan d’én’kòadjé lò dèvèlòpamin dè rèlachon d’amitcha én’trè lè nachon,Yu kè, din la Chòrta, lu pouéplò dè lè Nachon Rèunèytè on tòrnò diyè, òte è fôr, leu fouè din lu drèye dè l’òmò, din la dinyitò è lò pri dè la parsena, din l’ègalitò duz òmò è dè lè fènè è yu k’ i sè son di prèstò a fè- krèyrè lò prògrè dè la sòssyètò è a betò su pya dè kondichon dè vya pi bouéè è an pi gran libartò,Yu kè luz Ètate Minbrò sè son én’gadjé a acheûò, man dan la man aouè l’Organizachon dè lè Nachon Rèunèytè, lò rèspè pè tu lu pa.i du mondò du drèye dè l’òmò è dè lè libartè ki fon parti dè sa nateûa,Yu kè on komon idé dè slô drèye è libartè é dè la pi òta én’pòrtanhi pè rinplérè konplètamin sè én’gadzemin,l’Assinblò gènèòladi, òte è fôr kè la prèzinta Dèklaachon du drèye dè l’òmò pè tu lu pa.i du mondò rèprinzintè on komon idé. I fò kè tu lu pouéplò è tòtè lè nachon arvissan a betò su pya sè idé pè kè tu luz òmò, tu lu rouadzò dè la sòssyètò ky on sla Dèklaachon tòdzò a l’èspri, fachissan l’èfôr, pè l’én’sènyamin è l’èdukachon dè fè- krèyrè lò rèspè dè slô drèye è libartè è d’acheûò, pè dè moujèè d’ôdrè nachenal è én’tèrnachenal ki vaon tòdzò pi aan, la rèkònyichinhi è l’aplikachon pè tu è partòte, òche byin pè lè pòpulachon duz Ètate Minbrò kè pè lu pa.i ki son plaché dèzò leû kmindamin.Tu luz òmò vinyon u mondo, librò, tu tòton pè leû dinyitò è leû drèye. Y’on tu d’émò è dè konhyinhi è i dèvon fè- mouhò dè fratèrnitò aouèy luz òtri.Tsakon pou betò én’ aan tu lu drèye è tòtè lè libartè én’skrité din sla Dèklaachon, sin fè- dzén’ dè diféinhi dè rasse, dè kòleur dè pèl, dè sèxe, dè linva, dè relijyon,d’opinyon pòltekò ou dè tòt òtrò opinyon ki pouri vi- dè la nassionalitò, dè l’òrijina sòssyòla, dè la fòrtena, dè la nèchinhi ou dè nén’pourtè kén’t’ òtra situachon.Én’ plus, on faa pò dè diféinhi d’apré lò statu pòltekò, sè dè la justis, la plahi én’tèrnachenòla du pa.i ou dè l’indrèye dè yeû kè an parsena vén’, kè sè pa.i sussè én’dèpindin, soumèye a tutèla, pò librò ou òbledja dè sè plèyé a an limitachon dè su pouvèr.Tsakon a drèye a la vya, a la libartò è a la pròtèkchon dè sa parsena.Nyon saa tu- én’ èsklavadzò ni fòrcha dè sarvi on mètrè. L’èsklavadzò è lò kòmèrsò duz èsklòvò dè n’én’ pourta kén’ta fahon son én’tardi.Nyon saa soumèye a la tòrteûa, a dè pounichon ou dè trètamin kruèl, én’dinyò ou ki rèbòchon l’òmò.Tsakon a drèye, yeû k’â sussè, a la rèkònyihinhi dè su drèye dèvan la justis.Tsakon é su lò mémò pya dèvan la lòè è a drèye a la méma pròtèkchon dè la lòè, sin diféinhi. Tsakon a drèye a la méma pròtèkchon kontra tòta parsialitò ki va.i a l’én’kontra dè sla prézinta Dèklaachon è kontra tuz én’kòadzemin a sla parsialitò.Tòtè lè parsenè on lò pouvèr dè sè rèvédrè dèvan lè juridikchon nachenòlè kin leû drèye ki son rèkònyu pè la konstituchon ou pè la lòè son pyateûò.Nyon pou éhè arèhò, én’préjeûò ou tsacha dè son pa.i, sin vretòbla réjon.Tsikè parsena a lò mémò drèye kè lèz òtrè, d’éhè akoutò publikamin pè on tribunal én’dèpindin è én’parsial ki dèssidaa, ou bén’ dè su drèye è dè sèz òbligachon ou bén’ dè la bouéa réjon dè l’akuzachon mandò kontra lyi pè an pounichon.Tòta parsena akouzò pè an mòvèji akchon réstè inòchinta tin kè sa fòta dèvan la lòè a pò éhò prouvò pindin on pròssè publik yeû kè tòtè lè gaanti pè sa dèfinsa lyi on éhò akòrdò.2- Nyon saa kondanò pè d’akchon ou dè mankamin ky on éhò kòmèye a on moumin yeû ky évè pò én’tardi pè lè lòè nachenòlè ou én’tèrnachenòlè. Dè la méma fahon, on poura pò balyé an pounichon pi fôrta kè la ky évè prèyussa u moumin dè la fòta.Y’é dèfindu d’alò betò lò nò din la vya parsenèla dè lè dzin, din leû familyi, leû baraka, lè lètrè ki mandon ou rèchèyvon. Y’é dèfindu dè betò bò leû òneur è leû rèputachon. Tsikè parsena a lò drèye a la pròtèkchon dè la lòè dèvan dè paèlyèz atakè.Tsikè parsena a lò drèye dè sirkulò libramin è dè pouchèr rèstò yeû kè le vou én’ dedin d’on étate.Tsikè parsena a lò drèye dè s’én’ mòdò d’on pa.i, mémò du sén’ è lò drèye dèz i tòrnò.Én’ kasse dè parsékuchon, tòta parsena a lò drèye d’alò tsartché rèfujò è dè pouchèr éhè akoulyèyta, din d’òtri pa.i.On pou pò akòrdò sè drèye a kortchon ky é pòrchuvu pè on krimò òtrò kè pòltekò ou pè d’aktò kontrèò a lè dirèkchon è uz idé dè lè Nachon Réunèytè.Tsakon a drèye a an nachenâlitò.On pou pò fouiyè a kortchon sa nachenâlitò pò dèpli kè son drèye a n’in tsandjé.Kin i son én’ adzò, l’òmò è la fèna dè n’én’pourta kén’ta rasse, nachenâlitò ou relijyon, on lò drèye dè sè maryò è dè fondò an familyi. Tu du on lu mémò drèye dèvan lò mariédzò, pindin k’i son maryò è én’ kasse dè divòrsò.Lò mariédzò pou éhè foua slamin aouè l’akôr librò è én’tchér du futur maryò.La familyi é nateûèlamin lò pilyér dè la sòssyètò, l’a drèye a la pròtèkchon dè la sòssiètò è dè l’Étate.Tòta parsena, òche byin sòlèta kè én’ kòlèktivitò, a drèye a la pròpriètò.On pou pò sin réjon prindrè la pròpriètò dè kòrtchon.Tòta parsena a drèye a la libartò dè pinché, dè konhyinhi è dè relijyon ; i vou diyè kè on a lò drèye dè tsandjé dè relijyon ou d’idé, dè diyè sa relijyon ou suz idé publikamin ou én’trè sè, pè l’én’sènyamin, la prateka, din tòtè lè sérémòni a l’ègliji ou tché sè.Tsakon a lò drèye a la libartò d’avèr son opinion è dè lò diyè. I supouzè k’on a lò drèye dè pò éhè én’kyétò pè suz idé, k’on a lò drèye dè tsartché, dè rèchèyvrè è dè mandò, sin s’òkupò dè lè frontché-, lèz én’fòrmachon è luz idé pè tu lu mòayin.Tòta parsena a lò drèye dè s’assòssiyé aouè d’òtrè pè dè bouéè tsouzè.Nyon pou éhè òbledja dè sè betò din an assossiachon.Tsikè parsena a lò drèye dè diyè son mòte din la dirèkchon dè la vya dè son pa.i, k’i sussè dirèktamin ou pè la ouè dè lu ky on éhò libramin dèzinyé.Tòta parsena a lò drèye dè s’òkupò dè lè fonkchon peblekè dè son pa.i, din dè kondichon d’ègalitò.L’òtòritò du pouvèr publik é chadoua su la volontò du pouéplò. Sla volontò dèye sè diyè pè d’èlèkchon ònéhè ki dèvon sè ti- pèryòdikamin u vôte sègrète ou d’an fahon ki gaantèychè la libartò du vôte. Tò lò mondò pou vôtò.Tòta parsena, én’ tin kè minbrò dè la sòssyètò, a drèye a la sèkuritò sòssyòla ; le pou prètindrè a an vya konvinyòbla, a pouchèr ti- sa plahi din la sòssyètò, a pouchèr sè kultivò, én’ parsena dinyi, a l’èspri uvér è kapòblò dè s’én’retsi. Tò sin aouè la kontribuchon dè l’èfôr nachenal è dè la kòòpéachon én’tèrnachenòla, én’ tinyin kontchò dè l’òrganizachon è dè lè rèsòrsè dè tsikè pa. i.Tòta parsena a drèye a l’ouvra, le dèye pouchèr chòèzi libramin son ouvra, din dè kondichon justè è konvinyòblè. Le dèye éhè parò kontra lò tsômadzò.Pè la méma ouvra, tò lò mondò a drèye a la méma pâyi, sin diféinhi.Sè ki travalyè a lò drèye d’éhè payé d’an fahon justa è konvinyòbla pè pouchèr vivrè, lui è sa familyi, an vya konfòrma a la dinyitò dè l’òmò. Én kasse dè bèzoin, a dèye pouchèr kontò su luz òtri mòayin dè pròtèkchon sòssyòla.Tòta parsena a lò drèye dè sè groupò aouè d’òtri pè betò su pya on sindikate pè dèfindrè suz én’téè.Tòta parsena a drèye u rèpou è a lè distrakchon. Lò tin dè l’ouvra dèye éhè limitò réjeûòblamin è dèye lòché plahi a dè kondjé payé régulyé.Tòta parsena a drèye a an vya konvinyòbla pè acheûò sa santé, pè éhè a l’èjò, lyi è sa familyi, d’abôr pè la noreteûa, l’arbilyemin, lò lòdzemin, lò medzòhén’ è lè droguè pè sè sònyé è pè lu sarvechò dè la kòlèktivitò kin le n’a fòta. L’â drèye a la sékuritò én’ kasse dè tsômadzò, dè maladi, d’én’validitò, dè vèvò, dè vyèyès ou alôr, din tu lu kasse dè pérta dè su mòayin dè vivrè a la suita d’avarô én’dèpindin dè sa volontò.La matèrnitò è lò dzevéò adzò on drèye a éhè spéssiolamin èydò.Tu luz èfan, k’i sussan vu u mondo din ou én’ dèfour du mariédzò dèvon pròfitò dè la méma pròtèkchon sòssyòla.Tòta parsena a drèye a l’èdukachon. L’èdukachon dèye ryin kòhò du moin pè l’èkoula tak u sartifikate. Y’é òbledja dè balyé l’én’strukchon a tu luz èfan. L’én’sènyamin tèknik è pròfècheûèl dèye éhè jènèralizò ;lu granz ètudzò dèvon éhè uvér, d’ègòla fahon, a tu lu ki l’on mretò.L’èdukachon dèye tsartché lò dèvèlòpamin konplèt dè la parsenalitò dè l’òmò è dè lè libartè ki son lè fondachon dè la sòssyètò. Le dèye èydò la konpréinchon, la tòléanhi è l’amitcha éntrè lè nachon, lè rasse, lè relijyon è tòton pè lò dèvèlòpamin du travô dè lè Nachon Réunèytè, pè manti la pè.Lu pa.in son lu premyé a avèr lò drèye dè chòèzi la sôrta d’èdukachon k’i voulyon pè leûz èfan.Tòta parsena a lò drèye dè s’òkupò dè la vya dè l’èspri din sa kòmunôtò, dè prindrè son plèji aouè lè bèlè tsouzè è dè partissipò u prògrè dè la syanhi è a sò kè l’apourtè dè bon.Luz èkrivin, luz artist, luz òmò dè syanhi ki pròduiyon an ouvra on lò drèye d’avèr la pròtèkchon pè leûz én’téè matèryèl è pè sò ki leû rèvén’ mòròlamin.Tsikè parsena a drèye a s ky ussè, su lò plan sòssyal è én’tèrnachenal, l’ôdrè pè kè lu drèye è lè libartè én’skri din sla prèzinta Dèklaachon pouchissan tròvò leû plin èfè.L’òmò a dè dèvèr dèvan la komunôtò yeû kè lò dèvèlòpamin librò è én’tchér dè sa parsenalitò é pòcheblò.Kin a fè valyèr su drèye è kin a pròfitè dè sè libartè, tsakon dèye slamin sè plèyé a lè limitachon prèyussè pè la lòè, justò pè acheûò la rèkònyichinhi è lò rèspè du drèye è dè lè libartè duz òtri è pè rèpondrè a sò kè demandè la mòròla, l’ôdrè publik è an bouéa vya pè tu, din an sòssyètò gòvarnò pè lò pouéplò.Slô drèye è slè libartè pouron jamè s’ègzarsò d’an fahon kontrèa uz idé è a lè ryéglè dè lè Nachon Rèunèytè.Pò an sòla dispòzichon dè la prèzinta Dèklaachon pou sarvi a òtòrizò on Ètate, on groupamin ou an parsena, a dèstruiyè lu drèye è lè libartè kiz i son én’skri.Na Ke’sk kejitastkl wkpmlte’taqn lapjiw lame’k eykl aqq nkute’jklaqq mukislkaswl’kasinukl koqwajo’taqann wejku’laqml’tl mimajulnu’k na nekmewe’l elqanetekewe’l wjit alsumsimk, koqwaja’taqan aqq wantaqo’tl wsitqamu’k.Na Ke’sk penoqlte’taqan aqq esatite’tmaqan wjit koqwajo’taqann wejku’iaqmi’titl mimajulnu’k wetapeksi’kl elue’wuti’l ta’n msit wen poqwajite’tikl aqq wejkwite’tmk wsitqamu ta’n tett msit wen alsutk ta’n teluej aqq teli-ktlamsltasij aqq alsutk pmawsin keskmna’q we’kwata’sik kisna kewisinuk, na wla kisi tlapukuemk msit mimajulnu’k tliktantunew mawi espe’k.Na Ke’sk nuta’q ta’n tijiw ji’nm mu ketu’ kisa’lawt eliapsin mita kespiagewey, matneken, matnmn kestawite’taqan aqq emekwo’tasimk, na koqwajo’taqann wejku’laqmi’tl mimajulnu’k miamuj etli-ankwo’tasikl tplutaqaniktuk,Na Ke’sk nuta’q apoqonmatamn ta’n tela’matultljik eleke’wa’ki’l,Na Ke’sk msit mimajuinu’k naspultijik Mawalo’mi Eleke’wa’ki’l kisl wi’kml’tij alsutaqn Wi’katikniktukta’n teli-espite’tmi’tij iapjiw wikaqtekl koqwajo’taqann wejku’aqmi’till mimejuinu’k aqq wkpmite’taqan aqq ta’n teli espite’lmij mimajuinu’k aqq nkutey koqwajo’taqan wjit ji’nmukaqq e’pijik aqq kisite’tml’tij ktmoqjnmnew wejiwula’tekemk wjit mawio’mi aqq ajiklu’tn mimajuaqan wjit msit alsusutl,Na Ke’sk mstl eleke’wa’kl’lnastekl Mawio’mi kisi lui’tmasultijik toqlukwtnew Mawalo’mi Eleke’wa’ki’l, kisi-mawjukutinew, ktmoqjenmnew msit tami kepmite’tasiktn aqq klo’tasiktn ta’n koqwajo’taqann wejkul’aqmititl mimajulnu’kaqq asusuti ta’n msit wen ala’toq.Na Ke’sk aqq keknue’k msit wen nsitmn aqq nenmin wla koqwajo’taqannaqq alsusuti’l kwalaman kisitla’sitew ta’n tel lui’lmasultimkl,Na nike’ Mawio’ml Eleke’wa’ki’l telapukua’tijk:Wula Wtul’katikn wjit Koqwajo’taquann Mimajulnu’k Wejkuaqml’tij kisi mawi apoqntimu’k wjit msit mimajuinu’k aqq wjit msit elekewa’ki’l, kulaman msit wen aqq msit mawio’mi’l wsitqamu’k, klite’aq ta’n wjit welek, slawpukeltew mita kinamueten aqq sasa’tutisnu kulaman kepmite’tlsnu wula ta’nl wejku’aqmi’kl aqq ta’n telt alsomsuti’k aqq wejinu’kwalsulti’k ketlewa’tunen, wula kmitkinaq aqq se’k wmitkiwal, ketlewa’tunen ta’n telji’k wsitqamu kulaman nenasital aqq ketlamite’tasitql kilk wjit ta’nik nasupultijik wula mawlo’mi aqq ta’n tett te’s eleke’waki’l we’kwiaq aqq ta’n tett we’kwlaswieket.Msit mimajulnu’k weskwijinu’ltijik alsumsultijik aqq newte’ tett wkpimte’tmut aqq koqwajo’taqnn wejkul’aqmititl.Msit wen wejku’awamitl msit koqwajo’taqann aqq alsusutl’l ewikasikl wla Wi’kalikniktuk, ta’n pasikwenij, ta’n pasik tlamuksij, ta’n pasik teli’sij, ta’n pasik teli ktlamistasij, ta’n ketu’ tlapukuej, ta’n tett wetapeksij kisna teli alsutekej ta’n ketu’ tli weskwijinuij jisna ta’n ketu’ tle’k.Aqq elt, ma’ istutte’lmament wen wjit ta’n telapukuej, kisna wjit ta’n tett etli-ilsumuj, kisna eleke’wa’kik ta’n wejiej tlla’j newtlpukuik, kisna anko’tasik kisna nikana’tasik, kisna etek ta’n pasik koqoey ta’n keltaqanj ta’n teli saqamawutik.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan wjit ta’n tel mimajij, teli-alsumsij aqq tel-sankewe’k wen.Ma’ wen kisi pisu’-lukwa’mit kisna keltaqanuksik; keltaqanuksimkewey aqq pisu’lukalmimkewey lpa ma asite’tasinuk.Ma’ wen kisi wunmajo’tasik kisna amaskwipilnuksik kisna ewlo’tasik kisna penoqo’tasik.Msit wen wejku’aqamit nenulte’tasin ta’n pasik tami wjit ta’n teli skwijinult tplutaqanikiuk.Msit wen newte’telpukult tplutaqaniktuk aqqwejku’awamit, keskma’q piluite’tasin kisna tepkislte’lmuksin, newte’tli-ikaluksin tplutaqaniktuk. Msit wen wejku’aqamit newte’tli-ikaluksin kwlaman ma’ penoqo’tasik aqq ma wen listmuk wla telwikasik kisna assitmuk wenl listmlin aqq penoqite’teikelin.Msit wen wejku’awamit apoqomasutita’n tett etli-ilsutekemk wjit ta’n teli-ewla’luj ta’n tujiw kemutmuj koqwajo’taqann lapjiw wikaqteki, ta’n iknmusn tplutaqaniktuk kisna ewi’kasikl.Ma wen wskimtuk kisi-pija’luksik, kisna naqeyuksik kisna ejikleyuksik.Msit wen wejku’aqamit newte’ tl-nutuksin aqq tlo’tasin ta’n tijiw ilsumji nujl ilsuteklitl ta’n alsumsik aqq welinqanilsutekek, ta’n tujiw ilite’tasikl wkoqwajo’taqanmi aqq natkoqoe’l tepkatik tla’teken wen-aqq ta’n pasik telsmut ta’n teli-o’ pla’tekej.Ta’n pasik wen elsu’tmut kisi opla’taken weskunk koqwajo’taqan tlite’tasin staqa nike’j mna’q teletekekis mi’soqo kisutasik ketloqo kisi o’plateken aqq etli tlsumut ta’n tett msit wen kejitoq ta’n tela’sik aqq ta’n teli ikalsitew iamuj weskunk.Ma’ wen kisi ilsumuksik opla’taket wjit koqoey ta’n mu telwikasinuksip opla’tekemk ta’n tijiw tela’tekejek kisna mu tela’tekekek. Aqq ma kisi aji eplewi-apankitmuk ta’n teli-opla’tekej aqq ta’n teli-apankitmumkis ta’n tijiw opla’tekejek.Aqq ma’ wen kisi tala’tuawt ta’n teli-sankewe’k, kisna wikmaq, kisna wi’kk, kisna wtui-katikinn, kisna kisi matnmuawt ta’n tel-kepmite’lmuj kisna telite’lmuj. Msit wen weskunk koqwajo’taqan ikatluksin tplutaqaniktuk kwalaman mu wen kisi sesepta’sualmini kisna ajina’mint wjit wla koqoe’l.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan alsumsin ta’n teli-ala’sij aqq ta’n tett etlqatekej wmitkimk.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisi-nqitmn eleke’waki’l, we’kaw wmitkink, aqq kisi apaja’in wmitkimk.Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqann wjit ta’n telilnuij.Wla koqwajo’taqann ma kisi-likasiwun ta’n tujiw kisi opla’teken kisna tela’teken ta’n mu wije’winuk ta’n telltasult’tij aqq teliktlamsitasulti’tij Mawio’mi Eleke’wa’kik.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqann wjit ta’n telakutk.Ma’ wen kisi apija’tuaq ta’n telakutk kisna kisnaqa’lawt ktu’ sa’se’wa’toq ta’n telakutk.Ji’nmuk aqq E’pijik ta’n tepipuna’tijik weskunmi’tij koqwajo’taqann malte’wultinew aqq wunijanultinew, ta’n pasik ketu ta’n wenij, kisna telilnuij, kisna teli ktlamsitasij. Wejku’aqamulti’tij newte’ koqwajo’taqan malie’wutiktuk, ke’sk malie’wij kisna puna’tekej.Kisi-malte’witaq wenik ta’n tijiw kitk tel pewatmi’tij aqq mu wen ki’kaj malte’wa’lamint.Wen wikmaq na welikoqwajite’tasik aqq mawi-espite’tasik mawlo’mik aqq wejku’aqamit wen wikmaq ikatmuksin mawlo’mik aqq Eleke’wa’kik.Msit wen wejkuaqmit koqwajo’taqann kisi alsutmin koqoey newtuka’lukwet kisna mawalalsuteken.Ma’ wen skimtuk kisi-wusua’tuaj ta’n koqoey alsutk.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan alsutmin ta’n telita’sij, teltktlamsilasij aqq ta’n teli-alasutmaj; wla koqwajo’taqan wiaqtek wen alsumsit sa’se’wa’tun ta’n teli-alasutmaj kisna telikilamsitasij; aqq elt etek koqwajo’taqan newtuka’lukwet kisna mawukwat sankewimajukatmin kisna mestiaknutmin ta’n teli-alusutmaj kisna teli-ketlamsitasij ta’n tel kina’muet etlintawa’qatoq, teli alasutmaj aqq telimajukatk ta’n teli-alasutmat kisna teli-klamsitasij.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan ta’n telita’sij aqq ta’n teluej; wla koqwajo’taqaniktuk wiaqtek wen ta’n telita’sij kesma’q wen sespeta’sualmint aqq kisi kwilmin, msinmn aqq iknmuetun kinu’tmaqan aqq ankita’suaqan ta’n pasik mataqa’taqan ewe’wk aqq ta’n pasik tett.Msit wenik wejkul’aqmit koqwajo’taqan alsumsultinew kisi sankewi’mawita’new aqq kisi-mawo’ltinew.Ma’ wen kisi ki’kaji nasa’luksik Mawio’mi ta’n mu ketu’ naspik.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisi-ika’lsin ta’n teli-nikana’tumk wmitkin, koqwaju kisna mkunanta’niknikana’tu’tij ta’n tele’k wmitkin.Msit wen wejkut’aqmit koqwajo’taqan newte’kistllukwen kaplno’l wmitkink.Ta’n telpewatmi’tij mimajuinu’k na na’te’l wjiatew ta’n tela’taqatijik ta’nik nikana’tu’tij eleke’wa’ki, aqq wla nemitasitew ta’n tijlw menaqaj mekunuj ta’nik nikana’tu’tij eleke’wa’ki, loq kimlapukwemk kisna newte’ teli-assutmuk ta’n teli mkunuj ta’nik nikanpukultijik.Msit wen, ta’n naspit mawio’mi, wejkul’aqmit koqwajo’taqan wjit otpi’tnewey aqq wejku’aqamit, sapa’siktn te’s eleke’waki atiknen kisna mawuktml’tij eleke’wa’ki’l aqq tlawtitew ta’n telmilesik aqq telpukulk te’s eleke’wa’ki sultewey kisna mawlo’mley kisna lnuey koqwajo’taqann ta’n nuta’tl wjit ta’n telukupmite’lmuj aqq ta’n telikwek ta’n wen telqamisij.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisilukwen, aqq kisimkunmn wktlukwaqan, aqq tetpapo’tasin ta’n tett etl-lukwej aqq iknmuksin apoqonmasuti kwlaman kislukewtew.Msit wen, mu kisi, pilute’telmamint, wejkui’aqmit koqwajo’taqan newte tliapankiluksin wjit newte ta’n tel lukutl’tijik.Msit wen ta’n elukwet wejkul’aqmit koqwajo’taqan tetpaqi apankituksin kwlaman pkwatew wjit nekmaqq wjit wikmaq mimajuaqan teplaq wjit ta’n telukupmite’lmuj aqq ankuawtukomuksin aqq apoqnmuksin elam nuta’j.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisitun kisna nasa’sin lukewinu’k mawlo’mlwew ta’n anklo’tmuaten ta’n tele’k.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan wjit ta’n teli-mila’sit aqq teli atlasmit, wlaqtek tett keknue’k ta’n telipkijlukwet aqq na’kwekl iknumutl apankitasikl atlasmin kisna ala’sin.Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisi-pkwatun mimajuaqan teplaq wjit ta’n telwele’k aqq telwelawsit nekm aqq wikmaq, wiaqkitmumk mijipjewey, tapsunn, ta’n wikit aqq ta’n telmaliamut kesnukwaj aqq koqoey piluey apoqonmasuti nuta’j, aqq wejkul’aqmitl koqwajo’taqann apoqonmuksin mu kislukwek, kisna ksnukwaj, kisna ejele’k, kisna siku’skewij, kisna kisikulj kisna mu kisi pkwatuk wmimajuaqanm mita natala’teket.E’pitwunijanit kisna mijua’ji’j wejku’aqamit maltamuksin kisna apoqonmuksin. Msit mijuajl’jk, weskwijinultijik malie’wimk kisna moqo, newte’ tli-anko’tasullilaq.Msit wen wejkut’aqmit koqwajo’taqan wjit ekina’masuti ma awlinuk, amskwesewey aqq ta’n nuta’q. Amskwesewey ekina’masutl msit wen miamuj wessua’toq. Ta’n telitekemk aqq espikina’muti tettew wijit ta’n pasik wen ketu ksua’ten.Ekina’masuti tettew kwlaman msit wen kisi tle’tew ta’n telmenuekej aqq mikikna’tun ta’n tel kepmite’tmau’klmimajuinu’k koqwajo’taqnamual aqq alsusuti’l tapjiw ki’s etekl. Ekina’masuti ktmoqjentew nsitatultinenu, tqamutatultinu aqq wela’matutlinu msit eleke’wa’ki’l, telakutimkl aqq ta’n teli-alasutmakl, aqqstawa’tew lukwaqan pemlukwatmi’tij Mawio’mi Eleke’wa’ki’l wjit wantaqo’tl stawwije’wmnu.Knki’kwinaq wejku’aqmitij wesko’tmi’tij nikantek koqwajo’taqan kisimkunmnew ta’n tlkina’muaten wunijanuaq.Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqan kisi-ika’lsin ta’n telo’lti’tij knutanminal, aqq kisi wekasin lukwaqaney nsituo’qon, aqq kisi-wekasin piley koqoey kejitumk aqq wulapesin.Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqan maltaptmuksin koqwaje’kaqq ta’n weji kisitasik koqoey wetapeksik kjijitaqaniktuk, wi’katikniktuk kisna kisltasik koqoey ta’n nekm kisa’toq.Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqan kwlamantlwl-pmlatew koqoey ta’n nekm wkoqwajo’taqann aqq wtalsusuti’ml ewikasikl wla Wikatikniktuk kisi tla’sitl.Msit wen wejkui’aqmitlkukwaqann wjit wutanm kwlaman kisi’sitew ta’n telqamiksit.Ta’n telwekasij wen wkoqwajo’taqann aqq wtalsusulti’ml, msit wen mimamujpa wije’wkl tplutaqann ta’n teli-asite’lj kwaman msit wen nenulte’tmuaten aqq kepmite’tmuaten wkoqwojo’taqann aqq wtalsusutl’ml aqq wijetulltal ta’n tel nuta’q nsituo’qon, wantaqo’ti aqq kelu’lk wjit msit wen wla teli-alsumsultijik mimajuinu’k eleke’wa’kl’l.Wla koqwajo’taqann aqq alsusuti’lma’ kisi ewe’wasinukl popwajilukwektn aqq ta’n telapukuek aqq telite’tmumkipn Mawio’mi Eleke’wa’ki’l wtui’katiknuaq.Mu koqoey wla kisi wikasik kisi tlkitmumint tluekin Eleke’wa’ki, mawio’mi kisna mimajuinu wejkui’aqmijl koqwajo’taqan kisi tla’teken kisna kisi tilukwen koqoey ta’n tli-ksika’tutal koqwajo’taqann aqq alsusuti’l ta’n tett kisiwikasikl.MZOUGH U ITYAR SHA WON CII GBAATOM U SAMBER A ABAVERMhiiORNGEREN U VESENIor cii i mar ve mba kwagh mom man maor va a va ga, shi maor ngu kpan ga. Mzough u Ityar sha won cii bum er, una er tom taveraa sha u hanmaor umace cii nana zua a mkpeiyol, nana de luun ken kpan ga. Tindi u vesen u mkohol u ityar sha won cii ne ka un a vande tesen er, ior mba sha tar cii soo er, orumace a de luun ken uikyangen ga man shi i tôô un gede gede kpaa.Ken Myee u tar sha won cii, kwagh u i lu u a er a orumace ve a lu vough ne, Mzough u Ityar sha won cii ôr ken igbar man sha gbenda u wanger wanger er, ior cii mba kwagh môm.Akaa a i doo u a er a orumace ne nga sha ci wou.Akaa ne ka a ough je.Fa a dedoo, i hoo we iyol a min. Wase u taver a min man kuran a sha ci wou man sha ci u orumace ugen kpaa.MYEE U MLU U A DOO SHA A CI U U UMACE CII LAEr i fe er, icivir man mkpeiyol u ior mba ken tsombor u umace ka imaagh ki mlu u kpan ga man mer u ijir sha mimi man bem u tar cii,Er se fe ser, mban u iko-iwan, man u nengen er, akaa a i doo u a er a orumace ve a lu vough la gba kwagh ga yô, ka i er a or caveraa je i kera bee orumace ga, sha nahan yô, isharen i vesen shin tar hegen yô, ka u umace cii ma ve lu a ian u ôron kwagh ken igbar, pasen jighjigh ve u nan, lun ken mlu u cian suluwa suluwa ga, shin ken ibanave kpaa ga,Er i doo u a nzughul a ma kweior zan zan je a hingir u vea kera fa kwagh ugenegh u vea er ga, saa u moughun num a mba ve lu nan ve ican yum la yô, hemba kan a inja u hanma tar u lu aa atindi aa a lu a iwasen sha u kuran ior mba ve lu isheer yô, sha hanma gbenda u bo cii,Er i lu semakwagh u kenden a mzehemen u mtem u bem bem u ityar sha won cii,Er ior mba ken Mzough u Ityar sha won cii atindi a ve a seer taver jighjigh man mkepeiyol u umace man civir man ulum u hanmaor, nomsoor kua kwase cii ve lu kwaghmôm yô, ve wa ishima u taver mzehemen u ior man shi kenden a mlu u dedoo u uma vev cii gbar gbar,Er ityar ii i lu ken Mzough u Ityar sha won cii ne, i tende zwa ayol a ve u eren tom ken mzough u dedoo, sha u taver a iko i wan man u kuran akaa a i doo u a er a orumace ve a lu vough la, man mlu u gbar gbar kpee yô,Er mkav u mbamkpeiyol mban man mbamlu mba ken kpan shio i lu kwagh u injaa u vesen sha cii u mfe u ityendezwa yô,Sha a ci u nahan yô,Mkohol u Vesen u Ityar sha won ciingu pasen ken igbar,Akaa aa i doo sha ci u a er a orumacekeng keng man a lu vough yô.doo u ior sha won cii kua ityar i ve lu ker ia nongo tsung u umbur kwagh u vesen u i har sha mi ne, sha u tesen ken makeranta man shi u pasen ior er, doo u vea wa iko a mlu gbar gbar u umace shi vea nôngo tsung er, hanma tar sha tseeneke u u, shin ua zua ave vea ityar igen, u kuran ityendezwa i eren a umace dedoo ne a hanmaor cii.I mar maor ken kpan ga, nan ngu a icivir man mbamkpeiyol cii. I na nan mhen man ishima i kaven kwagh; nahan gba keng u nana tema a orgen ken mtem u angbian a angbian.Hanmaor cii doo u a er a nan sha inja sha awaishima u dedoo, cii je yô, i soo er, i de nzughul a orumace er nan ngu kwase, shin nomsor, shin zwa u nan kaha, shin kwaghaôndo u nan civir ngu kposo, shin mer pati u nan man imo i nan i nan sha kwagh kaha ga, shi i de tôôn ape i mar nan shin mlu a kwagh shin ibanave shin tsombor, shin indi shin isheer i nan hen ityô i nzughul a nan ga.U zan hemen yô, a faityô u van a mpav sha ityôkyaa i pati, mkor u tar, shin mlu u tar la a ityar igen u or la nan lu ker ga, aluer tar la ua lu sha tseeneke u u, shin sha ikyev i ugen, shin ua lu a tahav u hemen iyol i u ga shin sha hanma myina u lun a tahav iyol i u cii.Hanmaor nan ngu a ian u lun uma, eren kwagh a mkighir shio man mkor u sha iyol i nan kpaa.I venda kpan u kôron, shi u kighir or er, nana shile orgen tom; kpan-kôron man kpan-teen cii i yange gbindigh gbindigh.I venda u eren or ican tsung, shin kôron nan ihom. Hanmakwagh u a er a orumace er, nan hingir ishôso cii i yange, aluer nan er kwaghbo u tsahan nan je kpaa, i tsaha nan er, nana hee ga yô.Hanmaor nan ngu a ian u hanma ijiir cii yô, i er kwagh a nan sha er tindi a tese er i eren a orumace la vough.Tindi ver ishigh er, ior cii ve lu kwagh môm man shi ve lu a ian u a kura ve er tindi a tese nahan, a msange u sha dooshima shio, ior cii mba a ian u kuran ve aluer ma msange u sha dooshima u i per un er Myee ne a tese shin u kenden ior asema sha imba i msange u sha dooshima la nahn yô, ka sha mi ga.Hanmaor cii a lu i er a nan vough ga yô, ka hange hange u atejir u hen tar u nan lu her la, kua atindi a tar la, a ôr ijir nahan a wam nan er tindi u tamen u tar la a tese yô.I de gbe kôron maor sha apera, shin wuhen nan a u ôron nan ijir shio ga, shin u kighir nan er nana za shir ken tar ugen ga.Hanmaor yô, gba u a ôr nan ijir vough er orgen nahan, sha mimi, ken igbar, hen atejir u sha tseeneke na, ua tesen mpav ga, sha u tesen ibo shin ishô i nan, zum u i lu ôron nan ijir la.Hanmaor u i ker nan er, nan er kwaghbo ua kom mtsaha yô, a tôô er nan ngu a ishô zan zan saa a va tese ibo i nan sha mlu u atindi, sha mtev u ken igbar pe nan kpaa nana faityô u paregh iyol i nan a kwagh u yangen nan shio yô.Maor môm i de er nan ijir ne nan ibo sha makwagh u iyange nan er kpa tindi lu sha min hen shie la ga ze. Shi i de ne or mtsaha hemban u iyange ma i na nan shie u iyange nan er kwaghbo la ga.I de gbe wan uwegh sha kwagh u or u ken iuv ga, shin sha kwagh u kwase u nan kua mbayev, shin ya u nan, shin uwasika mba nan, shin u lamen dang sha icivir man gwa u dedoo u nan ga. Hanmaor nan ngu a ian i a kura nan sha imbazwa i wan man lamen dang la er tindi a tese nahan.Hanmaor ngu a ian i zan hanpe nan soo cii, man teman ya pe nan soo ken tar u nan.I yange or shir u zan ga, shi aluer za kuma nan yô, a faityô u yangen nan u hiden hen tar u nan ga.Hanmaor nan ngu a ian u yemen shir ken tar ugen za keren mwar, man ka hange hange u tar u nan yem shir ker la ua kura nan.Kpa or u nan er ifer man nan lu yevese tindi yô, a rumun nan u zan imba shir la ga.Hanmaor umace yô, ka kpee u nana lu a tar u nana faityô u yilan er, ka tar u nan yô.I de kighir maor sha apera u lun hen tar u nan shin yangen nan u geman hingir or u tar ugen ga.Nomso man kasev mba ve hie cii mba a ian u eren ivese, maren ônov, lun a ya ve, shin aluer kwaviyolough man tar man kwaghaôndo vev vea kaha kpaa. Shie u ivese ne doo u vea lu lianaa or a hemba orgen ga, aluer ivese pav yô, gba u a kar kwar vough.Ivaa-kangen ia lu sha mkighir ga, kpa a lu sha isharen i ve mba uhar mba ve soo ayol ave la.Ka tsombor u lu mhii u ikyuior ye, nahan gba kpee u ior cii man gomenti vea kura u.Hanmaor ngu a ian u lun a kwagh sha tseeneke u nan, shin zuan ave a ior mbagenev.I yange u gban yan or ishar tsô.Hanmaor nan ngu a ian u lun a mbamhen mba nan, shi ka ishima i nan u eren kwagh u mhen u nan a tese nan yô, kua shi u civir aôndo u nan shin jighjighnan u nan man u lun gbar gbar sha ishima i nan shin nana lu tswen shin nana lu ken ikyumior a mbagenev man ken igbar shin ken iuv kpaa nana tese ikyav i kwaghaôndo u nan shin u tesen jighjighnan u nan hen mbagenev man nana civir shi nana kura atindi a kwagh u nan civir yô.Hanmaor ngu a ian gbar gbar i lun a mhen u nan man ôron kwagh u nan soo yô, ian ne i kua mba-mnenge mba nan a ikighir shio, shi i tagher nan ga u keren shin ngohol kwagh u nan soo man mhen u nana zua a mi sha hanma gbenda cii ken igbar.Hanmaor nan ngu aa ian i eren mkohol man mzough aa ior mbagenev ken bem.Maor môm i de kighir nan u nyôron ma mzough ga.Hanmaor nan ngu a ian u lun ken gomenti u tar u nan iyol i nan shin tsuan or u sha ishima i nan u tilen sha ityou ki nan.Hanmaor nan ngu a ian u zuan a akaa vough er orgen nahan sha ikyev i gomenti u tar u nan.Tahav ka ityô. Tahav mbun i tese mbu sha ashie ashie sha u haan asangen, sha gbenda u vough, sha u nan mba ve kom u haan asangen cii ian u za kenden a nyighaa, shin sha ma imba gbenda ne igen i tsuan ior sha ashie ashie.Hanmaor nan ngu a ityô, nahan gba kpee u tar u nan sha tseeneke u u, shin ken mzough vea ityar igen, er u feityô la, ua sue nan ken ijime, sha er nana kure ugbaiyol mba nan sha kasua u eren, mtem u dedoo a ior man u eren aeren a ityôô, er i lu hange hange sha ci u kuran ulum man kumashe u nan la.Hanmaor nan ngu a ian u eren tom, u tsuwan tom u nan kom sha mi yô, u zuan a injar i vough sha tom, man i de deen er, nana lu a tom shio ga.Ortom kuma injar i nan, nan ngu a ian u ngohol injar kwagh môm a orgen, sha tom u ve er inja imôm yô.Doo u a kimbi injar i vough ia na or nana er tom ijen a ya u nan ga yô, man aluer a nenge a doo yô, a seer nan kwagh sha igbinda igenegh kpaa sha er, nana lu zelôô ga yô.Hanmaor nan ngu a ian i hiin man shi nyôron mbamzough mba mbatomov sha u nengen er, i er a nan tsembelee hen ijiir tom i nan.Hanmaor ngu a ian u zuan a shie u memen tsembelee, danen ishima sha tom, u zan memiyol sha ashie ashie, kpa ngohol injar i tom i nan hen ashie la kpaa.Hanmaor yô, gba u i nenge er, mlu u nan lu sha mi la kuma u nana kôrcio u nengen sha iyol i nan kua tsombor u nan sha gbenda u nan ve kwaghyan, ikondo, ya man sôron ve shie u ve gbe angev, shi eren akaa agen kpaa sha ci u mkpeiyol ve yô, shi gba u i nenge er, or ngu a kwagh u waren uma a mi zum u nan lu a tom ga, nan gbe angev, nan gbe iwan, shin kwase u nom u nan a saa, shin nan bee iyol, shin nana nyôr ken ma mlu u ibanave u nan feityô u nôngon a mi iyol i nan tseegh ga yô.Ngô man wan ka hange hange u nengen sha ve tsembelee. Mbayev cii, mba mar-amôndo kpaa, gba u a nenge sha ve dedoo a mpav shio.Hanmaor ngu a ian u nyôron makeranta. Doo u henen un gbilin, hemban je yô, ken anyom a hiin la. Doo u makeranta sha iaven i hii hii la hanmaor nana hen nana soo shin nana soo ga kpaa. Imakeranta i henen tom aveegh kua u fantom kpaa doo u ia lu wuee, shi makeranta u henen sha aaven a vesen kpaa hanmaor nana lu a ian u henen sha ishima i nan er mfe u nan una za a nan la.Makeranta ngu sha ci u wasen or nana vese nan iv ulum u nan, shi sha u wasen or nana fa er i doo u nana er a orumace yô. Makeranta una wase mtem u akuraior sha won cii, ken bem man mcivir-aôndo vev. Shi makeranta una taver tom u Mzough u Ityar cii a lu eren sha u keren bem sha won yô.Mbamaren mba a ian u tsuwan inja ityesen i a na ônov vev ken makeranta yôHanmaor ngu a ian gbar gbar u eren aeren a ityôô a hen ityô i nan, zuan a msaaniyol ken aeren ne, shi eren tom sha mzehemen u ahir a gbaaôndo man zuan a mtsera sha min kpaa.Kwagh u or nan hen ken ityo man nan er sha ave a nan yô, i de tsuwen mtsera u a dugh sha mi la hen a nan ga.Gba u ior man ityar sha won cii vea dondo gbenda u eren kwagh sha inja sha inja keng ve a faityô u eren a hanmaor umace er i nger ken Myee u ken igbar ne ye.Hanmaor nan ngu a tom u eren hen ityô i nan, gadia ka ityô ia wase nan nana vese nana iv or ye.Hanmaor u nan lu eren kwagh sha ishima i nan a ikyangenev shio yô, nana fa er nana er a kar ikyaa inya ga, nan ngu a mkighir u eren er tindi tseegh a tese nahan, doo u nan di kpaa nana fa er, ior mbagenev kpaa mba a ian u eren kwagh ve a ikyangenev shio sha er, nana na ve icivir man nana zua a mbamverishima mba mimi mba ieren i dedoo, man tindi u ior cii man shi mkpeiyol u ior wuee er i lu ken mkortar u ior u sha asema a ve nahan.Ma shie môm i de eren tom aa mbaawaishima mba ve lu sha ci u i due umace i doo ne kahan a ishimaveren i Mzough u Ityar sha won cii ne ga.Makwagh môm ken asemberakaa ne, na matar môm, shin kweior, shin or sha tseeneke u nan ian ii eren makwagh u vihin awaishima u Mzough u Ityar sha won cii a tese sha ci u mkpeiyol u umace ne ga.Vo vedomí že uznanie prirodzenej dôstojnosti a rovnych a neodcudzite ľných práv členov ľudskej rodiny je základom slobody, spravodlivosti a mieru na svete,že zneuznanie ľudských práv a pohrdanie nimi viedlo k barbarským činom, ktoré urážajú svedomie ľudstva, a že vybudovanie sveta, v ktorom ľudia, zbavení strachu a núdze, budú sa tešiť slobode prejavu a presvedčenia, bolo vyhlásené za najvyšší cieľ ľudu,že je nutné, aby sa ľudsk práva chránily zákonom, ak nemá byť človek donúteý uchýliť sa, keď všetko ostatné zlyhalo, k odboju proti tyranii a útlaku,že je nutné podporovať rozvoj priateľských vzťahov medzi národmi,že ľud Spojených národov zdoraznil v Charte znovu svoju vieru v základné ľudské práva, v dostojnosť a hodnotu ľudskej osobnosti, v rovnaké práva mužov a žien a že sa rozhodol podporovať sociálny pokrok a vytvoriť lepšie životné podmienky za vačšej slobody,že členské štáty prevzaly závazok zaistiť v spolupráci s Organizáciou Spojeých národov všeobecné uznávanie a zachovávanie ľudských práv a základýých slobod aže rovnaké chápanie týchto práv a slobod má nesmierny význam pre dokonalé splnenie tohto závazku,vyhlasujeVALNÉ SHROMAŽDENIEtúto všeobecnú deklaráciu ľudských práv ako spoločný cieľ pre všetky národy a všetky štáty, aby sa každý jednotlivec a každý orgán spoločnosti, majúc túto deklaráciu stále na mysli, snažil vyučovaním a výchovou rozšíriť úctu k týmto právam a slobodám a zaistiť postupnými opatreniami vnútroštátnými i medzinárodnými ich všeobecné a účinné uznávanie a zachovávanie ako medzi ľudom členských štátov samých, tak medzi ľudom území , ktoré sú pod ich právomocou.Všetci ľudia sa rodia slobodní a sebe rovní , čo sa týka ich dostojnosti a práv. Sú obdarení rozumom a majú navzájom jednať v bratskom duchu.Každý má všetky práva a všetky slobody, vyhlášené v tejto deklarácii, bez hociakého rozlišovania najma pod ľa rasy, farby, pohlavia, jazyka, náboženstva, politického alebo iného smýšľania, národnostného alebo sociálného povodu, majetku, rodu alebo iného postaveniaŽiaden rozdiel sa nebude robiť na podklade politického, právného alebo nedzinárodného postavenia krajiny alebo územia, ku ktorému osoba prí sluší, či je to krajina alebo územie nezávislé alebo pod poručenstvom, nesamosprávne alebo podrobené hociakému inému obmedzeniu suverenity.Každý má právo na život, slobodu a osobnú bezpečnosť.Nikto sa nesmie držať v otroctve alebo v nevoľníctve: všetky formy otroctva a obchodu s otrokmi sú zakázané.Nikto nesmie byť mučený alebo podrobený krutému, neľudskému alebo ponižujúcemu zaobchádzaniu alebo trestu.Každý má právo, aby bola všade uznávaná jeho právna osobnosť.Všetci sú si pred zákonom rovní a majú právo na rovnakú ochranu zákona bez hociakého rozlišovania. Všetci majú právo na rovnakú ochranu proti hociakej diskriminácii, ktorá porušuje túto deklaráciu, a proti každému podnűcovaniu k takej diskriminácii.Každý má právo, aby mu príslušné vnútroštátne súdy poskytly účinnú ochranu proti činom porušujúcim zčkladné práva, ktoré sú mu priznávané ústavou alebo zákonom.Nikto nesmie byť svojvoľne zatknutý, držaný vo vazbe alebo vyhnaný do vyhnanstva.Každý má úplne rovnaké právo, aby bol spravodlive a verejne vypočutý nezávislým a nestranným súdom, ktorý rozhoduje o jeho právach a povinnostiach a o každom trestnom obvinení, vznesenom proti nemu.Každý, kto je obvinený z trestného činu, považuje se za nevinného, dokiaľ nie je zákonným postupom dokázaná jeho vina vo verejnom pokračovaní, pri ktorom mal zaistené všetky možnosti obhajoby.Nikto nesmie byť odsúdený pre čin alebo opomenutia, ktoré v čase, ked' boly spáchané, neboly trestné podľa štátného alebo medzinárodného práva. Rovnako nesmie byť uložený ťažší trest než trest, ktorý mohol byť uložený v čase, ke trestný čin bol spáchaný.Nikto nesmie byť vystavený svojvoľnému zasahovaniu do súkromného života, rodiny, domova alebo korešpondencie, ani útokom na svoju česť a povesť. Každý má právo na zákonnú ochranu proti takýmto zásahom alebo útokom.(1) Každý má právo voľne sa pohybovať a slobodne si zvoliť bydlisko v tom - ktorom štáte.(2) Každý má právo opustiť hociktorú krajinu, i svoju vlastnú, a vrátiť sa do svojej krajiny.Každý má právo vyhľadať si pred prenasledovaním útočište v iných krajinách a požívať tam azyl.Toto právo nemožno uplatňovať v prípade stíhania na ozaj odôvodneného nepolitickými zločinmi alebo činmi, ktoré sú v rozpore s cieľami a zásadami Spojených národov.Každý má právo na štátnu príslušnosť.Nikto nesmie byť svojvoľne zbavený svojej štátnej príslušnosti, ani práva svoju štátnu príslušnosť zmieniť.Muži a ženy, ak dosiahli plnoletosť, majú právo bez hociakého obmedzenia z dôvodov rasovej, národnostei alebo náboženskej príslušnosti uzavrieť manželstvo a založiť rodinu. Čo sa manželstva týka, majú počas jeho trvania i pri jeho rozlúčení rovnaké práva.Manželstvá môžu byť uzavrené len so slobodným a plným súhlasom nastávajúcich manželov.Rodina je prirodzenou a základnou jednotkou spoločnosti a má nárok na ochranu so strany spoločnosti štátu.Každý má právo vlastniť majetok ako sám, tak spolu s inými.Nikto nesmie byť svojvoľne zbavený svojho majetku.Každý má právo na slobodu myslenia, svedomia a náboženstva; toto právo obsahuje aj voľnosť zmeniť náboženstvo alebo vieru, ako i slobodu prejavovať svoje náboženstvo alebo vieru, sám alebo společne s inými, či už verejne alebo súkromne, vyučovaním, vykonávaním náboženských úkonov, bohoslužbou a zachovávaním obradov.Každý má právo na slobodu presvedčenia a prejavu: toto právo nepripúšťa, aby niekto trpel ujmu pre svoje presvedčenie a zahrňuje právo vyhľadávať, prijímať a rozširovať informácie a myšlienky hociakými prostriedkami a bez ohľadu na hranice.Každému je zaručená sloboda pokojného shromažďovania a sdružovania sa.Nikto nesmie byť nútený, aby bol členom nejakého sdruženia.Každý má právo, aby sa účastnil na vláde svojej krajiny buď priamo, alebo prostredníctvom slobodne volených zástupcov.Každý má právo vstúpiť za rovnakých podmienok do verejných služieb svojej krajiny.Vôľa ľudu má byť základom vládnej moci: táto vôľa musí byť vyjadrená správne prevádzanými voľbami, ktoré sa majú konať v pravidelných obdobiach na základe všeobecného a rovného hlasovacieho práva tajným hlasovaním alebo rovnocenným postupom, ktorý zabezpečuje slobodu hlasovania.Každý človek má ako člen spoločnosti právo na sociálne zabezpečenie a nárok, aby mu boly národným úsilím i medzinárodnou súčinnosťou a v súlade s organizáciou a prostriedkami príslušného štátu zaistené hospodárske, sociálne a kultúrne práva, potrebné k jeho dôstojnosti a k slobodnému rozvoju jeho osobnosti.Každý má právo na prácu, na slobodnú voľbu zamestnania, na spravodlivé a uspokojivé pracovné podmienky a na ochranu proti nezamestnanosti.Každý, bez hociakého rozlišovania, má nárok na rovnaký plat za rovnakú prácu.Každý pracujúci má právo na spravodlivú a dostačujúcu odmenu, ktorá by zaisťovala jemu samému a jeho rodine živobytie odpovedajúce ľudskej dôstojnosti, a ktorá by bola doplnená, keby toho bolo treba, inými prostriedkami sociálnej ochrany.Každý má právo na ochranu svojich záujmov zakladať s inými odborové organizácie a pristupovať k ním.Každý má právo na odpočinok a na zotavenie, zvlášť aj na rozumné vymedzenie pracovných hodín a na pravidelnú platenú dovolenku.Každý má právo na takú životnú úroveň, ktorá môže zaistiť jeho zdravie a blahobyt a zdravie jeho rodiny, počítajúc v to menovite výživu, šatenie, bývanie a lekárske ošetrovanie, ako aj potrebné sociálne opatrenia: má právo na zabezpečenie v nezamestnanosti, v nemoci, pri neschopnosti k práci, pri ovdovení, v starobe alebo v iných prípadoch straty zárobkových možností, ktoré nastanú za okolností nezávislých ne jeho vôli.Materstvo a detstvo majú nárok na zvláštnu strarostlivosť a pomoc. Všetky deti, či manželské alebo nemanželské, požívajú rovnakú sociálnu ochranu.Každý má právo na vzdelanie. Vzdelanie nech je bezplatné aspoň v začiatočných a základných stupňoch. Základné vzdelanie je povinné. Technické a odborné vzdelanie nech je všeobecne prístupné a vyššie vzdelanie má byť rovnako prístupné každému podľa jeho schopností.Vzdelanie má smerovať k plnému rozvoju ľudskej osobnosti a k posilneniu úcty k ľudským právam a základným slobodám. Má napomáhať k vzájomnému porozumeniu, snášanlivosti a priateľstvu medzi všetkými národmi a všetkými rasovými i náboženskými skupinami, ako aj k rozvoju činnosti Spojených národov pre zachovanie mieru.Rodičia majú prednostné právo voliť druh vzdelania pre svoje deti.Každý má právo slobodne sa účastniť na kultúrnom živote spoločnosti, užívať plodov umenia a účastniť sa na vedeckom pokroku a jeho výťažkoch.Každý má právo na ochranu morálnych a materiálnych záujmov, ktoré vyplývajú z jeho vedeckej, literárnej alebo umeleckej tvorby.Každý má právo na to, aby vládol taký sociálny a medzinárodný poriadok, v ktorom by práva a slobody vyhlásené v tejto deklarácii boly plne uplatnené.Každý má povinnosť voči spoločnosti: jedine v nej môže slobodne a plne rozvinúť svoju osobnosť.Vo výkone svojich práv a v užívaní svojich slobôd je každý podrobený iba takým obmedzeniam, ktoré stanoví zákon a ktoré slúžia výhradne k zabezpečeniu náležitého, uznávania a zachovávania práv a slobôd iných, ako aj k uspokojeniu spravodlivých požiadaviek mravnosti, verejného poriadku a obecného blaha v demokratiskej spoločnosti.Výkon týchto práv a slobod nesmie byť v žiadnom prípade v rozpore s cieľami a zásadami Spojených národov.V tejto deklarácii nič sa nesmie vykladať tak, aby oprávňovalo ktorýkoľvek štát, skupinu, alebo osobu vyvíjať činnosť alebo dopúšťať sa činov, ktoré by smerovaly k potlačeniu niektorého z práv alebo slobôd v tejto deklarácii vyhlásených.O aia tatau a tagata soifua uma mo tagata umaO LE FAAMANATUINA O LONA LIMASEFULU O TAUSAGA O LETAUTINOGA AOAO O AIA TATAU A TAGATA SOIFUA1948 – 1998TAUTINOGA AOAO O AIA TATAU A TAGATA SOIFUANa faavaeina ma fasilasila faasalalau e le Iugafono 217 A (III) a le Fono Aoao o Malo Aufaatasi i le aso 10 Tesema 1948.Ona o le taliaina aloaia o le tofi mamalu faapea aia tatau tutusa e le mafai ona liliueseina a tagata soifua uma o le lalolagi o le faavae lea o le saolotoga, amiotonu ma le filemu o le lalolagi,Ona o le le amanaiaina ma le manatu faatauvaa i aia tatau a tagata soifua o le mafuaaga lea o faiga saua ua faamanualia ai le loto fuatiaifo o tagata faapea le oo mai o se lalolagi e faapea e tatau ona ola fiafia ai tagata soifua ona ua maua le saolotoga e tautala ai, le saolotoga o talitonuga faapea le saolotoga mai le mata’u ma le mativa e pei ona ua uma ona folafolaina aloaia o le a avea ma faamoemoe autasi o tagata lautele,Ona ua alagatatau, pe afai e le uunaia le tagata e faaui ese mai ma avea o se avanoa mulimuli, le tetee faasaga atu i le pule saua ma sauaga, ma e faapea o aia tatau a tagata soifua e tatau ona puipuia e taiala o le tulafono,Ona ua alagatatau le uunaia o le atiina ae o sootaga fefaauoai i le va o malo uma o le lalolagi,Ona o ituaiga tagata o lanu ma gagana eseese o atunuu o Malo Aufaatasi i totonu o le Faavae Tusitusia ua latou toe faamautuina mai lo latou faatuatuaga i aia tatau faavae tau tagata soifua, i totonu o tulaga aloaia ma le taua o le tagata soifua, faapea aia tatau tutusa o alii ma tamaitai i le manatu filiga e siitia le auiluma o le va feiloai ma tulaga siitia o le soifuaga i se saolotoga e sili atu,Ona ua tautino mai e Malo o lo o avea ma sui auai o Malo Aufaatasi le ausia, i le galulue faatasi ma Malo Aufaatasi le siitia o le tulaga aoao e faatauaina ai le tausisia o aia tatau a tagata soifua ma o latou saolotoga tumau,Ona ua silafia e tagata lautele e faapea o a latou aia tatau ma o latou saolotoga o ni mataupu taua tele mo le faataunuuina o lenei tautinoga i lona atoaga,Ona o lenei la, e faapea,O le Fono Aoao a Malo Aufaatasi,Ua na faailoa aloaia mai, o lenei Tautinoga Aoao o Aia Tatau a Tagata Soifua ua avea o se tulaga lautele ua ausiaina mo tagata uma o atunuu uma o le lalolagi, i lona taunuuga e faapea o tagata taitoatasi uma ma itutino taitasi uma o vaega o tagata, e tausisia pea lenei Tautinoga i taimi uma i o latou manatu, e tatau ia i latou ona taumafai e aoao atu ma faatino aoaoga mo le siitia o tulaga faatauaina o ia aia tatau ma saolotoga atoa ma faiga auiluma i totonu o atunuu taitasi faapea le sootaga faava-o-malo, ina ia malupuipuia ai lo latou tulaga aoao ma le aloaia lelei faapea le usitaia, e le gata i ituaiga tagata o lanu ma gagana eseeese o Malo o lo o avea ma Sui Auai o Malo Aufaatasi ae faapea i ituaiga o tagata o lanu ma gagana eseese o lo o i lalo o la latou puleaga.O tagata soifua uma ua saoloto lo latou fananau mai, ma e tutusa o latou tulaga aloaia faapea a latou aia tatau. Ua faaeeina atu i a latou le mafaufau lelei ma le loto fuatiaifo ma e tatau ona faatino le agaga faauso i le va o le tasi i le isi,E agavaa tagata taitoatasi uma i aia tatau uma faapea saolotoga uma ua faatulagaina mai i totonu o lenei Tautinoga e aunoa ma le tuueseeseina o so o se itu, e pei o ituaiga tagata, lanu, alii pe tamaitai, gagana, tapuaiga, talitonuga faaupu fai o malo po o se isi talitonuga, tulaga tau tagatanuu, po o mafuaaga tau tupuaga, meatotino, tulaga na fanau mai ai po o se isi tulaga,E le gata i lea, e leai se tuueseesega e tatau ona faia i luga o faavae faaupufai o malo, tulaga tau puleaga po o tulaga faava-o-malo o le atunuu po o atunuu i lalo o nisi puleaga o lo o aumau ai, pe tutoatasi, pe o se atunuu tausi, pe e le tutoatasi, po o i lalo o so o se isi tapulaa tau puleaga.O tagata uma taitoatasi e i ai lana aia tatau e soifua ma ola ai, o lona saolotoga faapea lona malu puipuia.E leai se tagata e tatau ona taofia faamalosi i se faiga taufaa-pologa po o le nofo pologa; o faiga faapologa ma le faatauina o tagata pologa e tatau ona faasaina i ona tulaga uma,E leai se tagata e tatau ona faataugaina pe faia i ai ni faiga saua, faiga e le tusa ma tulaga faale-tagata soifua po o le faalumaina po o le faasalaina,O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau e aloaia ai o ia i nofoaga uma e avea ai o ia o se tagata amanaiaina i luma o le tulafono,E tutusa tagata uma i luma o le tulafono ma e agavaa e aunoa ma so o se faiga faailoga tagata i puipuiga tutusa o le tulafono. E agavaa uma tagata i puipuig tutusa e faasaga agai i so o se faiga faailoga tagata e solia ai lenei Tautinoga ma e faasaga agai i so o se faiga e faaoso ai ia faiga faailoga tagata.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i se faiga lelei e foia ai e se faamasinoga i totonu o le atunuu ua i ai agavaa talafeagai, ni gaoioiga e solia ai ana aia tatau ua tuuina atu ia te ia e le faavae po o le tulafono.E leai se tagata e tatau ona saisaitia faapagota i se faiga saua, taofia pe faaaunuua i se isi atunuu.O tagata taitoatasi uma e agavaa i itu tutusa uma i se tulaga tatau e faafofogaina ai faalauaitele e se faamasinoga tutoatasi , ma le le faaituau, i le fuafuaina o ana aia tatau ma tiute tauave faapea so o se moliaga o soligatulafono e faasaga ia te ia.O tagata taitoatasi uma ua molia i se soligatulafono e faasalaina ai e i ai lana aia tatau i le le tau agasala o ia seia vagana ua faamaonia ua solitulafono e tusa ai ma le tulafono i se faamasinoga faalauaitele ona e faapea o lo o ia te ia faamaoniga uma e talafeagai ma lona teena o lona moliaga.E leai se tagata e tatau ona nofosala i so o se soligatulafono ua molia ai i luga o faamatalaga o so o se faatinoga sa faia po o se faatinoga e le i faia, e le o aofia i le soliga tulafono ua molia ai, i lalo o tulafono a lona atunuu po o tulafono faava-o-malo i le taimi na faatino ai. Pe e i ai foi se faasalaga e silia lona mamafa e tuuina atu ia te ia na i lo le faasalaga e faapea na faatatauina i le taimi na faatino ai lea soligatulafono.E leai se tagata e tatau ona noatia i se faiga saua e faalavelavea ai lona nofo toatasi, lona aiga, nofoaga tumau po o se nofoaga tutusa, po o le osofaia o lona tulaga faaaloalogia e lauiloa ai o ia. O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i le puipuiga o le tulafono e faasaga agai i ia faiga e faalavelave ai po o osofaiga.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i le saolotoga e faimalaga solo ai ma aumau i totonu o tuaoi o Malo taitasi.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau e tuua ai so o se atunuu, e aofia ai lona atunuu moni, ma le toe taliu i lona lava atunuu.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau e saili atu ai i nisi atunuu mo lona malu puipuia mai sauaga faapea sona soifuaga fiafia.O lenei aia tatau e le mafai ona faatinoina i tulaga o moliaga moni le tulai mai o ni soligatulafono e le o aafia i faiga faaupufai o malo po o gaoioiga e ese mai i faamoemoega ma talitonuga o Malo Aufaatasi.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i se tofi tau tagatanuu.E leai se tagata e tatau ona aveeseina lona tofi tau tagatanuu pe faafitia lona aia tatau e suia ai lona tofi tau tagatanuu e aunoa ma se faiga faale-tulafono.E i ai le aia tatau o alii ma tamaitai ua atoa tausaga faatapulaaina e faaipoipo ai ma atiina ae aiga, e aunoa ma se faamutaina ona o ituaiga o tagata, tofi tau tagatanuu, po o tapuaiga. E agavaa i latou i aia tutusa i le faaipoipoga, olaga faaipoipo ma le faamutaina o se faaipoipoga.O le a tatau ona faaipoipo le alii ma tamaitai i le na o le maliega saoloto a i laua ua faamoemoe i lea tulaga.O le aiga o se vaega faale-natura masani ma mautu o le soifuaga o tagata soifua ma e agavaa i le puipuiga a tagata ma le Malo.E i le tagata taitoatasi uma le aia tatau e umia ai e ia lava se meatotino ma e mafai foi ona umia soofaatasi ma nisi tagata.E leai se tagata e tatau ona aveesea sana meatotino e aunoa ma se maliega.O tagata taitoatasi uma e i ai lona aia tatau i le saolotoga o manatu, loto fuatiaifo ma tapuaiga; o lenei aia tatau e aofia ai le saolotoga e suia ai lana tapuaiga po o lona talitonuga, ma saolotoga, pe toatasi pe auai faatasi ma nisi, faapea i le tulaga faalauaitele po o le toatasi, e faamalamalama ma talai atu lana tapuaiga po o talitonuga i le aoao atu, faataitai, tapuai ma tausisia.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i le saolotoga o le fefaaaliaiga o manatu ma taofi; o lenei saolotoga e aofia ai le saolotoga e taofia ai manatu e aunoa ma le aia i ai o se isi ma ia saili, taliaina ma tuuina ese atu faamatalaga ma mafaufauga e auala atu i so o se faasalalauga i nusipepa, leitio ma televise ma ia le tusa ai ma tapulaa.O tagata taitoatasi uma e i ai le aia tatau i le saolotoga e faapotopoto filemu ai ma faalapotopotoga.E leai se tagata e mafai ona faamalosia e avea ma se sui o se faalapotopotogaO tagata taitoatasi uma e i ai le aia tatau e auai ai i totonu o se faigamalo o lona atunuu, i se faiga tuusao po o le auala atu i le filifilia saoloto o sui usufono.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau e maua ai avanoa tutusa i galuega a le malo i lona atunuu.O le manaoga o tagata e tatau ona avea ma faavae autu o le puleaga a le malo; o lenei manaoga e tatau ona faailoa mai e ala i faiga palota e faapea e tatau ona aia tutusa tagata uma i le palota faalilolilo po o le avea ma taualumaga tutusa o faiga palota saoloto.O tagata taitoatasi uma, i le avea ma se sui o tagata uma, e i ai lana aia tatau i faamanuiaga mo le tausia saogalemu o tagata lautele ma e agavaa i le mauaina o ia faamanuiaga, e auala atu i se taumafaiga faale-atunuu po o se galuega soofaatasi faava-o-malo ma ina ia tusa ai ma le faamaopoopoina ma alaoa o Malo taitasi, o aia tatau faale-tamaoaiga, faale-aganuu ma le va fealoai ua talafeagai lelei ma lona tulaga aloaia ma le atiina ae saoloto o ona uiga ma aga faale-tagata.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i galuega, ma le filifiliga saoloto o se galuega, i tulaga sagatonu ma le lelei o galuega ma i puipuiga e faasaga agai i le leai o ni galuega.O tagata taitoatasi uma e aunoa ma so o se faiga faailoga tagata, e i ai lana aia tatau i totogi e tutusa ma le tulaga o galuega ua faatinoina.O tagata taitoatasi uma o ia lea o lo o galue, e i ai lana aia tatau i totogi sagatonu ma lelei ua faamaonia e maua ai e ia ma lona aiga se soifuaga talafeagai ma lelei i ona tulaga aloaia faale-tagata soifua, ma faaopoopoina atu, pe afai ua talafeagai i nisi o auala mo faamanuiaga mo le puipuiga malu o tagata lautele.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i le tuufaatasia ma auai ai i faalapotopotoga tuufaatasi a tagata faigaluega mo le puipuia o ana aia tatau.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau e malolo ai, ma taimi paganoa, e aofia ai tapulaa talafeagai o itula galue ma aso malolo faavaitaimi faatasi ai ma totogi.O tagata taitoatasi uma e i ai lana aia tatau i se soifuaga tulaga lelei mo le soifua maloloina ma le sologa manuia o ia ma lona aiga, e aofia ai taumafa, lavalava, fale ma tausiga tau soifua maloloina ma galuega tau va fealoai o tagata ua talafeagai, faapea aia tatau i se tausiga i taimi e leai ai ni galuega, gasegase, tulaga ua le atoatoa le tino ma le mafaufau, nofo taitasi, tagata matua po o se isi tulaga utiuti o le tausiga o le soifuaga, i tulaga e le mafai ona ia gafatia.O tina ma tamaiti e agavaa mo ni tausiga faapitoa ma fesoasoani. O tamaiti uma, pe fananau i totonu po o fafo atu o faaipoipoga faatulafonoina, e tatau ona maua se tausiga tutusa faale-va fealoai o tagata lautele.O tagata taitoatasi uma e i ai le aia tatau mo aoaoga. E tatau ona aoga e aunoa ma se totogi, aemaise i aoga amata ma aoga tulagalua. E tatau foi ona faamalosia le aoga i aoga tulaga lua ma faasaina le le aoga.E tatau ona maua ai avanoa mo tagata uma i aoga faapitoa, tau matata eseese ma tomai faapitoa ma ia tutusa ona maua ia avanoa i aoaoga maualuluga mo tagata uma i tulaga taualoa.E tatau ona faasinomia aoga i le atiina ae o le tagata atoa aemaise ona uiga faaalia ma faamalosia le faamamaluina o le aia tatau a tagata uma, faapea ma o latou saolotoga faavae. E tatau ona siitia le tulaga o le malamalama, faapalepale ma fealofaniga i le va o atunuu uma , ituaiga o tagata uma po o tapuaiga uma, ma e tatau ona lagolagosua i galuega a Malo Aufaatasi i taumafaiga e tausia ai le filemu o le lalolagi.O tagata taitoatasi uma ua i ai le aia tatau e auai faatasi i soifuaga faale-aganuu o le vaega o tagata, ma fiafia faatasi i faiva eseese ma fefaasoaai i faiga faasaienisi ma ona faamanuiaga.O tagata taitoatasi uma ua i ai lana aia tatau mo le puipuiga o lana lava fatuga i mea faasaienisi, tusigatala po o tusiga ata ma isi mea faapea na fatu e ia lava.O tagata taitoatasi uma e tatau ona mafai ona nofo i se atunuu pulea lelei faapea foi ma se lalolagi e pulea lelei atunuu uma, ma ua tausisia aia tatau ma saolotoga ua taua mai i lenei Tautinoga.Ua i ai tiute o tagata uma i totonu o le alaalafaga o loo nonofo ai, ma ua i ai le saolotoga e mafai ai ona atiina ae lelei ona uiga faaalia faale-tagata.I le faatinoina o lena aia tatau ma lona saolotoga, o tagata uma e tatau ona usitai i tulaga faatapulaaina faale-tulafono, ina ia faatumauina le aia tatau ma saolotoga o isi uso a tagata ma ia talafeagai ma le tulaga amiotonu, pulea lelei o tagata lautele ma le olaola lelei o tagata uma i se atunuu pulea faatemokarasi.O lenei aia tatau ma saolotoga e le mafai lava ona faaaogaina i se auala le talafeagai ma le sini autu ma faiga faavae a Malo Aufaatasi.E leai lava se mea i lenei Tautinoga e mafai ona faauigaina e faapea, e mafai e so o se Malo, faalapotopotoga po o so o se tagata ua i ai le aia tatau e faagaoi so o se faagaoioiga po o faataunuu so o se tulaga mo le faatamaia o so o se aia tatau ma saolotoga ua tuuina mai i lenei Tautinoga.TAWEEDE NDELO HETTAARE, NUNDHAL E BHUTTU ADUNAAN KO ANNDUDE WONDE NDIMU HERTINAAGU NEDDHANKE EN FOW E HANDANDHI BHE DHIN, KO PLIDYI Dhi BONTATAA, DHI BHE FOTATA E MUN;TAWEEDE, MADDYEEDE E BIKKHTAARE HANDANDHI NEDDHO WONUNO SABU AAWASEEDYI TIKKINAY DHI KALA DYON MIIDYO MOYYHO, E TAWDE FOTTONAAMA WONDE KALA NEDDHO KO FAADANII KO ADUNA MO YIMBHE BHEN FOW TAWATA NO HEITII E MUN, NO WAAWI DYANTAADE MAA MIIDYOO KO BHE FAALAA, HARA BHE FAALAA, HAHA BHE DHENYHITAAKI TILFERE MA TAMPERE;TAWEEDE, SINAA E LEYDI TEDDIN NDI HANDANDHI NEDDHO, AADEN TAWAY, SI O HEBHAY FAABO, BEE SI O MURTAN NDYAGGU E BHITTAARE;TAWEEDE, TAMBITAGOL SEMBINA WELDIGALE HUUWONDIRAL E HAKKUNDE LEYDHE KO HAGHIIGHA;TAWEEDE KO WONI KA NDER POTTAL, DYAMAADYI POTTAL LEYDHE ADUNA DHEN FENNYINNO FAHIN HOOLAARE HANDIIDYI KELENHI NEDDHANKE DHIN, E NDER NDIMU E BHANTAL NEDDHANKE, E NDER FOTONDIRAL HANDIIDYI WORBHE E REWBHE, TAWI BHE FENNYINII WAKKILAARE FII BHANTAL NEDDHANKEWAL, E NYNNUGOL PEHE KELENHE, FII NGURDAN E NDER HETTAARE BHURNDE MAWNUDE;TAWEEDE LAAMATEERIIDYI WONDHI E ADUNA ON, TAWAADHI KA SUUSEETI ADUNAYANKEEDYO DYAMMAADHO "ONI" YHETTIL AHADI WONDEMA E NDER HUUWONDIRAL MADDYI E NGA AL DENTAL LEYDHE DHI HUUTORAY PEHE DHEN FOW FII NO ANDIREE, DHOFTEE HANDANDHI NEDDHANKE E HETTAARE TAATAGIIRE MAKKO;TAWEEDE KO HEBHBHITANNDE FOTTANAANDE E DHII HANDIIDYI E NDEE HETTAARE BHURI KELDHUDE E FII HUNNUGOL NDII AHADI;DENTAL NGAL FENNYINI:NDEE DYANTOORE ADUNA FII E DHI NEDDHANKE HANDI, KO NDEE FAANDAARE T IMMUNDE, NDE DYAMAADYI E LEYDHE KALA TUNGANII FII YO YIMBHE BHEN E, HUUWONDIRE MABBHE DHEN, ANNDUDHE, ANNDITI E NEEDI FII TABINTINTGOL HAA HUUBHITA, DHOFTAARE DHIN HANDANDHI NEDDHO E HETTAARE MAXO. BHE WAAWA SIIWUDE E DHUN, PEHE MOYYHE, EBBHITIRA DHE NO HAANIRI E LEYDI BEE, HAA HUUBHITA ADUNA ON, FII NO ANNDITIREE, FALTANEE HAA HUUTOREE NO HAANIRI, NOKKU WOONOKKU, DHIN SARIYAADYI DHOO, WONI KA DYAMAADYI FEYDHE TAWAADEE KA SUUSEETI ADUNAI MAA KA DYAMAADYI LEYDHE, DHE DHEN LEYDHE LAAMII.NEDDHANKE EN FOW DYIBINTE NO HETTII NO FOTA E DHI FOW, E NDIMU E HANDANDHI. BHE DYIBINDINTE E HAGGHIL E FAAMU ; HIBHE HAANI DYOGONDIRDE E NDER HAGGHIL NEENEGOOTAANKAAKU.MO KALA NO WAAWI TIPPUDE E DHII SARTIIDYI NDII AHADI, DHUN NON REWAA LENYOL, MBAADI BHANNDU, NOONE AWRA, NOONE DHENGAL, DIINA MAA DAWLA WOO; DHUN REWA NGALU, DYIBBIANDE MAA KALA KO NANDI E DHUN.GOOTO NYAAWITIRTAAKE DAWLA MAA SARIYA LEYDI MUUN, WONI HETTIINDI MAA LAAMAANDI.KALA NEDDHO NO HANNDI E GURDAN, HETTAARE E HOOLORDE DADHUGOL.GOOTO DYOGORTAAKE MATTYANGAAKU, KURKAADUYAAGAL E NGEYNGU YIMBHE.GOOTO TUDHETAAKE E LETTE, TAMPERE, YANNGI MAA E KUUDHE WIRTAYDHE.KALA NO HANNDI ANDITANEEDE NOKKU FOW NDIMANKAAKU MUN.SARIYA ON NO POTA E FOW. KALA NO HANNDI E DANDIREEDE ON SARIYA, KO REWA BHURNONDIRAL. FOW NO HANNDI E DANDEEDE TELEMMA HAASINGAAKU BONNITATAYNGU OO SARIYA.KALA TOONYAADHO NO HANNDI E WULLITAGOL KA TYUUDHI SARIYA LEYDI MUN.GOOTO GASIRTAAKE NANGIREEDE NII TUN, DYOGEE, RADHEE KA LEYDI MUN.KALA NO HAANAA NDYENTEADE, SIFOO KA MBATU, YEESO NYAAWOOBHE NUNDHUBHE, ADO O WADHEEDE SARIYA, WONI KO O TOONYUDHO MAA KO O TOONYAADHO.KALA NEDDHO FAWAADHO KUUGAL BONNGAL, DYOGITORTAAKE HAA TABITA E HAGHIIGHA E DOW NYAAWANNDE BATTE BONNERE MAKKO E DOW SEEDEEDYI MAKKO FOW.GOOTO KARHETAAKE FII KUUDHE MAA YEDDYITANDHE, SI TAWI SARIYA LEYDI NDIN MA SARIYA ADUNA ON SELLINII WONDE DHE BONAANO FEWNDO KO DHE WADHATA. E HOORE DHUN, GOOTO FAWETAAKE SARIYA BHURTUDHO OO WONANOODHO HUUTOREEDE ADO NDEN BONNERE WADHUDE.GOOTO FAWNYETAATE E GUNNDO NGURNDAN MUN, KA BHEYNGUURE MUN, KA GOLLE MUN, MAA KA HUUWONDIRE MUN, NAA FERE O HOYNEE MAA O DYINSE DYAAHU. SARIYA NO HAANI NDANNDUDE NEDDHO KALA DHII FAWNYEREEDYI.SARIYA NO YAANANI NEDDHO KALA YIILAGOL, SUBHOO NO FAALIRAA KA HODHA E LEYDI WO.SARIYA NO YAANANI NEDDHO KALA IWUGOLE LEYDI, HAY SI KO LEYDI MAKKO, MAA ARTUGOL KA MUN.E BATTE SONDYAA, NEDDHO KALA NO HAANI DHABEHUDE KA FATTO. SARIYA NO YAANANI MO HEBHUGOL FATTANNDE E LEYDHE GOO.NDEN FATTANNDE TAWAAKA TELEN DOGUDHO BONNERE MUN SELLUNDE E HOORE DYAMAA ON, MAA KUUDHE BONDHE, DHE HUMONDIRAL LEYDHE ADUNA FOTTANI, TONHI.KALA NEDDHO NO HANNDI E INNORDE LEYDI.GOOTO HANDAA E DOOLEEDE INNORDE LEYDI MUN, MAA ITTITSE INNORDE LEYDI.YETTUDE KA HELLIFAL, DEBBO E GORKO NO HANDI E DEWGAL, KEBHAL BHEYNGUURE DHUN REWAA LENYOL, IWDI MAA DIINA. IBHE DYOGII HANNDIIDYI FOTAYBHI HELLA KA DESAL, WONI KA WONNDIIGAL, MAA SEEBIGAL.DESAL FOTTANAAMA WOO E HOORE FAALE E AYYINANNDE YHETTINDIRAYBHE BHEN.KO BHEYNGUTJBE WONI MANNGAL DYAMAA ON; NO HAANI KA ON DYAMAA E LAAMU NGUN, DANNDA BHEYNGUURE KALA.NEDDHO KALA NO HANDI E HALAL, WONI KANKO TUN, MAA E NDER KAWTITAL.GOOTO HAANA DYATTEEDE HALAL MUN E HOORE DOOLE.NEDDHO KALA NO HANDI E ANNUYEE MIIDYO MUN, FAAMU E DIINA. NDIN HANDI WONI SABU RUTTANDE, SILMOL, BHANGINGOL DIINA MA FELLITAL MUN, WONI E KENE MAA GUNDOO, E DOW BALLAL DYANDE, KUUDHE, DEWAL, MAA DYOKKUDS NAAMUUDYI.NEDDHO KALA NO HANDI E ANNUYEE MIIDYO E KONGOL. NDIN HANDI WONI SABU ANNGAL SONDYEEDE FII MIIDYOODYI MUN, WONNDUDE E DHABBHUTUGOL, HENDAGOL, LAYYINA NOKKU FOW KUMPITIRDHI.NEDDHO KALA NO HANDIE ANNUYEE MOTTONDIRAL MAA KAWTITAL E NDER BHUTTU.GOOTO KARHETAAKE FII TAWEEDE E HUUWODIRAL.NEDDHO KALA NO HANDI TAWEEDE KA ARDAGOL HAADYUUDYI LEYDI MUN, WONI KANKO TIGI; MAA BHE O SUBHII LONTO.NEDDHO KALA NO HANDI E DOW SARTIIDYI FOTOYDHI, HEWTUGOL MAGHAAMUUDYI HAWTAADHI KA LEYDI MAKKO.KO FAALE DYAMAA ON WONI TIPPUDI DOOLE LAAMUUDYI DHIN; ON FAALE NO BHANGINIREE WOOTE LAABHUDHE WADHAYDHE E SAAIIDYI HAPPAADHI E NDER LAAWOL SELLINAYNGOL NGAL SUBHONDIRAL.NEDDHO KALA, TAWEEDE KO AADEN DYAMAA ON, NO HANDI E KIWAL NGURDAN; HIMO HANNDI E KEBHAL LAATIINGAL HADHANDHIMO KA NGALUUDYI, WONDIINGU MAA KA FAAMUYEEDYI, DHI MAGHAAMU MAKKO, HETTARRE E BHANTAL, GASATA E BHAAWO MUN, SABU WAKKILAARE LEYDI MAKKO NDIN, WONDUDE E HUUWONDIRAL LEYDHE, BATTANE NOONE EBBOORE E NGALUUDYI LEYDI KALA.NEDDHO KALA NO HANDI E GOLLE, SUBHANAGOL HOORE MUN GOLLE, E DOW SARTIIDYI FOTAYDHI E HANDANDHI GOLLE DHEN, KANYUN E DANDEEDE ANGAL GOLLE.FOW NO HANNDI, KO REWA BHURDODIRAL, E DYODDI FOTAYNDI FII GOLLE FOTAYDHE.KALA GOLLUDHO NO HANNDI E DYODDI KELDHUNDI, GASAYNDIMO WURNIDUDE E BEEYNGUURE MAKKO E NDER LIIMAANU, WALLITTOREE KADI SI NO HAANI, PEHE GOO SOLLINTINAYDHE NGURDAN.NEDDHO KALA NO HANNDI E TIMBUDUGOL E WOBBHE "SENIDIKA", MAA TAWTUGOL "SENDIKA" FII DANDUGOL NAFAADYI MAKKO.NEDDHO KALA NO HANNDI E FOWTAARE, E WELTINAARE, TENTINI SAA A GOLLE EBBHIRADHO NO HAWRIRI, E GURTE YOBHETEEDHE.NEDDHO KALA NO HANNDI E GURDAN MOYYHAN FII HATTINGOL TYELLAL MUN, NGALUUDYI MUN, E NEWAARE TAMBITAGOL BHEYGUURE MUN, DYURRIYAADYI MUN, KA GUUREE MUN; DHUN IMMORI KA NEEMAADYI, KOLTUUDYI, WONUNDE E NYAWNDIIGUUDYI MUN KANYUN E HAADYUUDYI MUSIDAL LAABUDDAADYI; HIMO HANDI E FAABEEDE, DANDEE MAKKO: WONI FEWDO ANGAL GOLLE, NYAWU, DYUKKU, MAYREEDE, NAYEEWU MAA HAYRERE GOO.BHEYNGU E KETTYO NO HANDI E BALLAL E TAMBITAL FEEREWAL. DYIBINAABHE FOW, WONI E DEWGAL MAA WONI, NO FOTA HANNDUDE E DANDEEDE.NEDDHO KALA NO HANDI E NEEDI E DYANDENDEN HAANAAKA YOBHEEDE, BETE KA DUUBHI ARANI. KA DUUBHI ARANI, DYANDE NDEN KO WAADYIBI. DYANDE METTYE DHEN NO HAANAA YANNYEEDE ; NAATUGOL DYANDE TOOWUNDE NDEN NO FAANANI FOW E HOORE NO BHE WAWTIRI, KO REWA FAASA.DYANDE NDEN NO HAANI HUULANDE BHANTAN NEDDHANKAAKU, KELDHINA DHOFTAARE HAANANDHI NEDDHO, E HETTAARE TIMMUNDE. DYANDE NDEN HAANI WALLUDE FII FALTONDIRAL, MUNNYONDIRAL, E WELDIIGAL LEYDHE DHEN, LEYDHI DHIN E DIINAADYI DHIN FOW, KANNYUN E BHANTAL GOLLEEDYI LEYDHE POTTAL ADUNA ON, FII TABINTINO BHUTTU NGUN.MAWBHE BHEN NO HAANI ADO FOW SUBHAADE NOONE NEEDI NDI BHE FAALANNA BHIBBHE MABBHE BHEN.NEDDHO KALA NO HANDI E TAWDEEDE E KAWTITAL KA BHANTAL GANDE, O NAFTORA NYEENYAL E MOYYLSREEDYI KO HUMII E DHUN.MO KALA NO HANDI DANDANEEDE NAFAADYI HUMIIDHI E GANDAL, NYEENYAL, WALLIFOODYI E FIDYINDAARUUDYI DHI O SINTYI.NEDDHO KAL NO HANDANI YO NYIIBHA, TELEMMA KA HUUWONDIRAL E KA LAALAGOL ADUNA, YAASI MO TAWETEE, HANDANDHI E HETTAAREEDYI YAMIRAADHI E NDEE DYANTOORE NO BHANAGIRI KO HEEWI.NEDDHO KALA NO DYOGLI WADDHIIDHI HUNNETEEDHI TELEN KA KAWTITAL, SABU HETTAARE E BHANTAL NDIMU MAKKO DYAALII WOO E MAGGAL.E NDER NAFITORAL HANDANDHIMO, E KA HUUTORAL HETTAARE MAKKO, KALA KO YAANANAA KO HAA KA KEERI, DHI SARIYA WADHI DHIN FII ANDITUGOL TEDDINA HAANANDHI E HETTAARE LUTTUBHE, WONDUDE LAATINGOL BHE E YAMIROODYI FEEWUDHE KA MAGHAAMU, KA WONDIGAL S FII NGURDAN MOYYHAN E NDER KAWTITAL FOTORAL.DHIN HANDANDHI E NDEN HETTAARE GASETAAKE NO WONIRI WOO, HUUTORIREEDE E NDER LURRAL TUUGANDHE SARIYAADYI POTTAL LEYDHE ADUNA DHEN.LeYDI WOO, KAWTITAL MAA NEDDHO WOO, GASATAA BHAARORDE SARTIIDYI LINTAADHI E NDEE DYANTOORE MAWNDE FII BONNUGOL HAANANDHI E HETTAAREEDYI WONDHI E MAYRE.Ashi aents yakat muun aidaunmaya ijunjamunum, tsawan 10 de diciembre 1948 tin etsejau ainawai, juju ashi aents aidaunum uminkatin ati tusa. Nunu tsawantai jintiajajui chichaman dutika ashi nugkanum iwainaju ainawai, aents nii anentaibau, nii wakejamu yupichu dutikashmin chichajamunum ayamkagtaun. Tuja tiaju ainawai: Juju chicham pegkeg jintiagmawa juka juwig nagkankashti, ashi nugkanum dapampaejati, yakat muun aidaunum, yakat piipich aidaunmashkam, papi aujtainmash ashi tutinjati tiajui. Tuja papinum agajag sujuktinme tiajui ashi aents aidau aujus dekatnume tusa. Makichkish ugkamuk atsuti tiajui.Juu ainawai ima dekas jikattsa chichamjukmauk: Agkan pujut, tikichish waitkascham pujut, agkan takaku tikichish atankishmin pujut; agkan uyumakas pujusa takat, tikichi jinti niimjutsuk. Yaunchkek aents ashi nugkanum juna dekawag shiig ayamjumak pujus takajakchajui. Juna shiig dekainachu tuke ukmauwa nunin asamtai. Ashi aents anentaimainak, aentsuk tuke waitkatais aawa anentaimaidau. Nuninak makimakichik aents ditak chichamjumka ayamjumamainnak dekainachu.Tuja juju aents chichamjumka, ayamjumka pujumainnak ‐ dekashbaun nagkamak jikiaju ainawai. Aents aidau aentschau utugmaina anmamut kuashat pegkegchaunum katsekeamun, anentaimaunash yupichu chichakchamin awajuinamun wain wajainak iwainakajui. Dutikamun aents aidau wainak kuashat puyatjus wakejukajui. Nuniak ashi nugka muunta jui aents batsamas ishamkagtutsuk, waitkas, puyattsuk dita dekaskeapi tusa anentaimsa Apajuikesh, tikich wájikesh anentaimtamunash shiig aneasag dakunkut dutikatnume tia;\ui. Aents ayamjumka, chichamjumka pujamuk dekas tikichish yapagtuashmin nii wajuk makichik aents anentaimuak dutiksag chichamjumak pujustin ati tiajui. Aents dakitauk waitkasa takamtiktaig, apu waitkagkagtinu inakeg, chichame antugchataig, aents wagagsa najaki chichagtaig achagti tiajui. Nuniak nunashkam tiajui: Tikich nugkanmayajaish ishamnaitsuk, shiig anendaisag atueyin agtinme tiajui (Tusa juna agajaju ainawai):Yakat muun aidaunmaya ijunjamunum, papinum agajag emetjau ainawai, aents anenjas dutikmain aidaun, aentsti imanjish aentsmasa diitan, tikich aidaujaish betek atan, nuwashkam aishmagshakam; tuja juju chicham aidau dekaskeapi tabau emtiktanash.Nuigtushkan yakat muun aidaunmayajai ijunja, tikich nugkanmayajai yainit nagkamna jushakam aikasaik emetja emtikami, aents agkan pujus anenjas chichamain aina aujai tiajui.Nunashkam tiajui: Juju takat sumamsag jushaka¡n puyatjusa shiig uminkati, agkan chichat, agkan pujut, ashi aentstinum ajutkagtau asamtai tiajui.AENTS UNTSUJI IJUNJAMUNUMetsejamuJuju aents yupichu anenjas dutikmain aidau etsegna duka ashí yakat muun aidaunmayash pee kakanmain ainawai, makichik anentaimtak ati tusag, dutikaku ashi aents aidaunum, ijuntuja takatai aidaunmashkam; dutikaku emtikami anenjas chichamain, agakan tikich waitkascham pujut aina juju; tuja aikasag ashi nugkanmaya aidaush dekaskeapi titinme, yakat imaan aidaunmayampap takasajuita tusag, nunu nugkanum pachinak batsatainaushkam.Ashi aents aidauk agkan akinui, betek eme anentsa aentsmasa diyam atanmash, tuja aents anentaibau, aents dutikatasa wakej amu yupichu dutimainnum, tuja ni wakejamun takakush tikish bakushminnum, nuniak tikish aidaujaish shiig yatsuta anmamut ati tusa.Ashi aentsun ajawai nii anentaibau yupichu dutikmain, tuja agkan tikich waitkascham pujamushkam etsejamui, ima aents pujunukechu, aishmagnukechu, tikich chichaman chichaku, tikich apajuin etsagkin, niish anentaimkau, tikich nugkanmaya, ujunauch, wiyakush, yaja akidau akushkam, ashi betek agkan ainawai.Nuigtushkan makíchik aentskesh nagkaegam achatnai agkan pujutnumak apu aidau dakitamu aigkish. Tuja aents nugka akanjamunum pujaush, ashí betek apu pujamunum pujuidau agkan chichamainji, takamainji, dutikmainjish ajuina nunisag aagtinai. Nugka akankamumun pujawai tusa anenjas chichakchamin, anenjas takaschamin, anenjas puj uschamin anentaimtam amaitsui; tikich nugkanmaya apu chichamen pujuidaushkam antsag ashi betek aidau asamtai.Ashi aents aidauk wainka wakegaku ayamkenchau maa ajapeamak achatnai. Ashi aentsnak ajawai puyatjumkas pujut, tikich waitkascham shiig agkan pujuta nunu.Makichik aentskesh inak ema apusa waitkamak amaitsui. Aents wainka inaku waitkastin timauk atsawai ajumaish tuke dutikashtin timau asamtai.Aentschau utugmaina anmamut achika apusa wainka suimak suwaku waitkamak achatnai aentsuk.Ashi aents aidauk ashí nugkanum agkan pujumainai ni wakejamunum nuniak ashi aents aidau chicham umiktin aina juna betek umimainai, umitsuk inaimaitsui tikich nugkanum pujajai tusa.Chicham aents aidau umiktin agaja iwainagbauwa nunu ayamkagtamunmag betek ainaji, nuniau asamtai aents aidau imamchauch anentaimtusa diyam amaitsui, chicham umiktin agagbau ashi aentstin ayamkagtau asamtai.Apu aidau nuni takantsati iina nugken tusa jintiagbau, nuniashkush chicham ashí aents aidau umikti tusa iwainagbau aig, nuna betek umitsuk waitkam, apu aidau emtin ajankas etsegtumamainuk agkan ajutjamji.Makichik aentskesh tutit chichamji atsujaig wainka achika egkea waitkamak achatnai, dutikashkuish nii pujamujinia jiki ajapeam achatnai.Ashi aentsnak agkan ajawai tikich aidaush chicham antujam atanum, apu chichama dakuen, chichama epegkin aidau ijunjamunmash, aents chichamuk puyattsa antujam amainai. Apu aidau aents katseknak nii bakumamainj i ajaig patayi asamtai ayamjuktatus pegkegnum inagnamaitsui, nuniashkush nii tuke aneas kajejak wainak dekaskechu aig baku inaimaitsui. Dekas yaita ayamjam amainush, tuja yaíta bakumamainush nuna shiíg dekamanínai.Ashi aents aidau tutit chichamji ajamu, chicham shiig ejetuskek wainka suimak suwakuik waitkamaitsui, waitkatsuk apusa dekagmainai. Tuja apu chichaman ínagdau aidau aents wajuk ayamjumkaya uwemainaita nuna takakush chicham umiktin agagbauwa nuna aintus dekagmainai, aents bakumamainji atsugbaush shiig ayamjumamain asamtai.Makichik aentskesh chícham iina nugkeniatik umiktin, nuníashkush tikich nugkanmaya chicham umiktin aidaun betek umikchamtai suimak sunasti tusa chicham najatmaitsui yama nuniamu wainmawaik tichau ayatku, tsawan nagkaemakiu aig imapamak.Makichkish aentsuk nii pujutaijin tikich pachintua nii dakitamun atsam takamainaitme, pujakmesh ajam pujumainaitme tusa yapagtuatasa waitkam amaitsui, dutikashkush jeenkesh, patayi pujamunakesh, tikichi jeenkesh jeteka, aentsun ajantus diitsuk wainak waftkamaitsui. Ashí aentsnak ajawai aents wainka waitkamaitsuí tusa agagbauwa awi ayamjumka pujamu. Aentsuk wainka jetetaik pujumaitsui, wainka jetejatmainai tabau atsau asamtai.Ashi aentstik agkan ajankas wekaemainaitji jinia apu nugka chichamjukbaunmag, tuja ji pujustinchakam ji nugka wakesa egaka jujui pujustajai tusa pujumainal.Ashi aentsnak agkan ajawai tikich nugkanum weamush, tuja ditanmau nugkanmakesh, nunika tikich nugkanum weuti ataktu wakitki iina nugken tamushkam.Ashi aents aidau, waitkastasa egamu akush, uyumakas agkan egamainai nii uwemainun, tuja nunu uwemtainum wayag shiig waitkascham pujumainai jiintsuk; junak tikich nugkanmakesh yupichu dutikmainai.Tuja juju nuniamuk tikich nugkanmaya aidau dakjtmajnkesh katsekmakchau asa, tutjt chichamjish imán ajashbauti nunimainai. Kuashat pegkegchau takatsuk nunimaítsui. Nuna imanun takasunak makichkish dutikag uumaitsui.Ashi aents aidauk nii nugkenia papinak takaku amainai, jimaja papigtin amaitsui.Makichik aentskesh, tikich aentsun papijum yapajiata jujuiya papi takamainaitme tusa dakitaunakek yapagmitkamaitsui. Nutikashkush makichik aents nii nugkenian papín idaiyak jujuiya papin jukin juiya aents atajai tutaish atsa tusag utugmaitsui nii wakegaunakek.Aishmag, nuwashkam tsakaja uminkag utujimtsuk agkan nuwenmainai, nunimaitsui nuwenmaitsui tusaish tumaitsui tikich nugkanmayajai nuwenatag takuish, nuniashkush nii tikich Apajuin etsagkin akush, mai wakejuniakug agkan nuwenmain ainawai, nunik mai shiig anendaiyas pujumainai. Tikich nugkanmayaj aish wagkag nuwenati, tikich aentsjaish wagkag nuwenati tusag utugmaitsui wakejuninaunakek. Tuja dita mai ínainaisatag tutaishkam aikasag dutikmain ainawai.Ashí aents nuwenkug ditak mai wakejunis chichasag nuwenmainai, wakejuniachunak waitkas nuwemain ainatsui.Aents nii nuwejai, uchijijaí batsatbauk dakittsa diyamak achatnai ajumaish, dita aidau kawetan, yakat muun ematan ikawean asamtai, ashi aents nui batsatkau aidaush kuitamainai, ayamjumainai dita atsumamunum, aikasag nugka apujishkam yupichu ayamjumainai, yaitnashkam yaimainai.Ashi aents aidauk agkan yupichu ditash takatjigtin, ditash wajigtin amain ainawaí. Tuja ashi aents ijuntuja takatainmash niishkam yupichu pachinak takamainai.Makichkish tikich aents wajijinatatus takamunmag pachintuk juka ajamek takamaitsume tusag akasmatmaitsui. Aents niish takauk wainka takatji akasmatmaitsui.Ashi aentstin ajutkagtawai agkan jintiaja anentaimtanum, Apajui umigtanmash, tikich Apajuima pujamu yapajintanmash, aikasag ajutkagtawai ii dekaskeapi tamau etsegtanmash, tikich ujatnumash, aents tuwakbaunum etsegtash, nuniashkush dita ijunja chichataij in etsegtanmash, jintitnumash, apajui etsagtanmashkam.Ashi aents aidau nii anentaibaun chichaktag takush anenjas chichamainai, tuja nii anentaibau chichamunmash wainka waitkam amaitusi nunu nii chichamu dekajua ashi dapamtugtasa nunuig inagnatsuk.Ashi aents aidau agkan shííg aneas, tikich aents aidaujai íjunjatag takush ijunmainai, tikichjai atukatag takush anenjas atuemainai, tujash wainak tutit chichaman aeptsuk.Makichkish tikich aents ijunjag takainamunum pachia awayatasa waitkam amaitsui.Ashi aents niina nugkenia apu takatjín tutupnik pachinak takastag takush anenjas dutikmainai, nuniashkush apujai takau aidau etejamkesh waya takamainai.Ashi aents aidau apu namkatag takush anenjas tikich aents apu namaina nunisag naamaínai niína nugken.Ashi aents aidau wakejusam apu naamak taka nunu ima pegkejai, nunu aents wakejamuk apu adaimunum aents aidau papinum agajag ajapjamunum nii ima kuashat wagakiu anaimawa nuwai. Nunu papi agaja apu adaikatasa ajapeamuk ashí aents muun, nuwa muun papigtin aidau dutikmainai, ukagkesh, paan iwainakagkesh, tujash anenjas agkan dutikmain asamtai.Ashi aents aidau, aents kawem batsatbaunum pachinak pujakush agkan kajitmamas shig aneas pujus umigmamainai atsumamujin, unuimatjinash, tikich aidau atsumkas, waitkas pujamujai betek pujutan, apu nii pujakbaunmaya, tikich nugkanmaya apujaigkesh kakas pujut pegkeg jukimunum pujakush.Ashi aentsun ajawai takat anenjas pujusa takatnum, nuniak nii wakegamun egaka takamainai, tuja nunu takatnumak tikich aidaujau betek takak, tikich aidau kuichik juwamujai niishkam betek jumainai. Aikasag aents takak pujaush wainka jiiki ajapeam amaitsui.Ashi aents aidau agkan shiig aneas nii takamunum tikich aidaujai betek kuichkin jumainai, wainak juka ujumchik akinkati tama amaitsui nunu takatnak takaigkik tikichin ima ewaegak akiayaitak.Ashi aents aidau dita takamunum kuichik juwamu eketmaunmash, tikich aidaujai betek eketam amainai, ekek juwak ememen niina patayinash yaimain asamtai, tuja aents takau waittaish aikasag kuitamain ainawai pachitsuk inaitsuk.Ashi aents aidaun ajawai takat takamunum shiig akijuinashkui chichamjumkatasa ijuntai najanbaunum.Ashi aentsun ajawai takat takaku pujamu inagnaka ujumak tsawantai ayamain. Nunu nii ayamku tsawan megkaemunmash kuichkinak megkaetsuk takaku juwamujai betek jumainai.Ashi aents aidau dita wakegamu umigmamka emetnaja pujumainuk agkan ajawai; aikasag niina patayinashkam. Tuja jata uwemtuja pujutnumash, yuta yuwa pujutnumash, waitkas pujutnumash, jaanch nugkutnumash, jeena pujutnumash, jaaku ampimatnumash ashi aents aidaujau yainitnumash, nii takatji emetja takatnumash, jaaku aents takau aidau ampimatain ampimamush takaschamin wajasa ajin yayam atanmash, wajemeamtai yayam atanmash, muunpaki kakaja takaschamin wajasa ajin yayam atanmash ashi ajutjamji yupichu anenjas yayam atanum.Nuwa uchuchin jujeakui, uchuch akinushkam mai puyatjusa kuitaman amainai. Uchí iina nuwen akinu, nuniashkush iina tsanijinkish akinamtaish shiig puyatjusa kuitamam atinai. Uchi akinamtai wainka kuitamtsuk, pachitsuk inaimak amaitsui.Ashi aents aidau agkan anenjas pujus unuimamainai. Unuimagtasa augbauk akikchauwai tiki anenjauchi. Yama nagkamsa dekatkau unuimata au dekatasa augbaunmag makichik aentskesh ausashtajai tusag dakitmaitsui, dakitakush augmainai aents aujtsuk pujumainai timau atsau asamtai. Tuja nuni ewaesa takat yupichu jukimig tusa aujtainmash ashi aents yupichu augmain aínawai. Tuja nuní nagkaemas emtuk ausatag takush nii papi aujtainum megkaetsuk shiig weakug tikich eemtuk aujuinamujai betek augmainai. Shiig unuimag weaunak amek aujmaitsume tusag inaimitkamaitsui.Unuimatak pegk¿jai jina aentsti imanjiya nunu nuni nagkaemasa pantu iwaintumkatasa, nuniaku ashi aents aidaujaish aentsmatnaisa niniamu amain asamtai. Tuja ashí aents agkan pujamushkam shiig dekagnaimainaitji, tikíchish ajantusa antugmainaitji tikich aents weantu aidaujaish, tikich Apajuin etsagkin aidaujaish, Nuniaku emtikmainai tikich nugkanmayajai atueja shiig agkan manit atsamunum ajutnaita nunu.Ashi muun uchigtin aidauk anenjas etegmainai nii uchiji wajukunma aujus unuimamainaita nuna.Ashi aents aidau anenjas pachinak takamainai unuimatai aidau takamunum nina yaktajin yaigtatus, nuniak eemtikmainai unuimagtasa dekatai aidaun, tuja nunu emtikamunmayan niishkam pegkejan jumain asá.Ashi aentsun ajawai nii takatji nigki iwainamainji, unuimagtasa dekatai aidau agagbaunakesh tikich atagki iwainamaitsui, tikich takat aidaushkam aikasaik dutikmaitsui, aents imanchau anentam aig tusa.Ashi aents aidau anenjas iwainamainai chicham aentsti tikich nugkanmaya aidaujai, iinia nugkanmaya aidautish umiktin ashi nugkanum agaja iwainagbauwa au shiig uminkati tusa chichamjamun.Ashi aentsun nii yakat pujamunum umimain ajawai, nunu dutika umiamunum niishkam agkan anentaimtajin emtikmain asa. Ashi aents nii yaktajin takainamun yaimak anenjas pujumainai.Chicham umiktin agagbau juu aidau umimainai tawa dutiksag ashi aents nii wakegamun takakush takamainai, agkan pujamujishkam nunisag, nuniak dekas chicham umiktin aidaun, agkan pujutan ashi ajantusa diyamun iwainamainai tikich aents aidau emtinish, ditashkam antsag batsamsatnume dita wakejamun takainakush tusa.Juju agkan dutíkmain, agkan pujuta dushakam, makichkikesh ashi aents tikich nugkanmaya aidaujai dita wakesa atus uminkatin atí tusa nagkamamu aigkik yaja yapajia takamain ainatsui.Yamai juju chicham umiktin aidau iwainagbauwa juna nii yaja antuk yapajia takak aents agkan pujus anenjas takamainai tamau aina juna emegkaumaitsui yapaj itnakesh yapaj imaitsui chichaman.En kosipet nepo kongit nebo keny ak imandap kipkosopei, ko togol kogergei ak chomiet en nguony. En kanyalet ak sosisyet chebo kipkosopei kogoibor otepto neberber ne kogoyait oteptop kipkosopei ko en iyon komuoe kasetap logoywek kaap ngoony kole nyolu kogerchi imanda nemuen kei en kayanet isomuei omu chon togol kogigemwa kele imanda nepo chitogol.En agopo torchinet, komagikonya chi kosomei toretet keeso konyolisyet ak weket, ko en lyon konyolu komi chi ngwonyitop ripsetEn agopo torchinet nyolu choruadit kotestai ak emotinuek.En agapo piik chenomu ngwony,kogoyosin kokeny en kayanet nyuwan kole imandap keny, kongit ak nyigisindop kipkosepei kole en imandap chitogol,ingogergeit imanit en murenik ak tiepiosok,ko en agopo agotilsin ngolyot ak otepto nesingoi nepo koi keny.En agopo emotinuek chugigonam gei, komwa kole kosiniet taap emet nenomu ngwony,konyolu kerip ak kegonyit imandaap piik chesoptos ak sopenyin.En agopo kosipetap imanit,konyolu kotestai keribei ngotutiet nono. Agemwai nguondut kele nyolu kesip imandaap kipkosopei en ngwony,otko non tieyuot taap kogilet taap emet taap ngwony komugul,ko chii ak kipkaita agetogol,konomndechi ngolyonon kipkoy.kogilgei konet key ngolyot taap imanda ak katiagetap kei.En iyon,emotinuek togol kogilgei kosip imanda,isonayaak en emotinuek chugigonam gei ak emotinuek chenomu.Piik togol kosigotiik en katiagetapkei koguyet ak imandanyuwan koyuyosin togol kogigigochi ngomnotet ak koperuret en iyon konyolu koyochigei oteptop tupchondit.Chitogol komisi kosich katiaget taap kei kotiengei ngaleg togol chuagemwa en tai, komomi tengelisyet agetogol, komagisip kele ngo ngo.Emet, ngetotik, ak tiepiosok anan iyegisoen, tiemereret, kapuatet, onon iyegigisikchin chito,korubet,en yiotet onon en oretage togol.En iyon amaitegep isipegei tiemereret, kirwongnotet,onon itiengei kosiniet taapchi. Otko emet nepoyokei, emet nechomegei, nemopoyugei, onon emet negipoyuemetage en otepto agetogol.Chito agetogol kotinyei imanitaap mengisyet, imandaap katiagetap kei ak ripetoop sopenyin.Chito agetogol komagiiy koyogindet nebo koyogiik,koyoknotet ak oldoisyenyin koyetat kotogol.Chito age togol komaginyalil, omogipir, amagisas ono geyochi punyondit.Chito agetogol koyanat en tayitop ngotutik.Piik togol kogergey en tayitap ngotutik iso nyolji imanda.Togol kotinyey imanda kerip agopo sosisyet agetogol ag ngoliyot agetogol netotkoip sosisiyet.Chito agetogol kotinyey imanda negimwoitechin imandanyin chenyolji kotiengeg ngotutik.Chito agetogol komaginam, magigerta ono geuyis en emenyin komagisip ngotutik.Chitoagetogol kotinyey imanda neititaat kerwokchi kotop kirwoknotet nepo imanda iso nimoruchin pataita agenge.Chito agetogol negisitogoniy agopo lelutietap putetop ngotutik kotinyey imanda
negigerey komayay lelutik otkoyanag en iman en ngotutik kele kayay.Monyolu kenam chito age togol agopo goput ngotutik komagisip ngotutikap emenet ono chepo kipagenge chepo emotinik cheiporu gele goput ngotutikchono.Chito agetogol komogichut ngalekchig chepo gaa,chepo piik chiik,ono chepo paronok chig, omogiputi gonginyin ag golosutik chig.Agetogol gotinyey ngotutik cheripey agopo ngaleg cheyuchon.Chito agetogol gotinyey imanit neween iyet agetogol iyemochey isomeny iyemochey en emet gotogol.Chito age togol gotinyey imanit gomangnda en emenyin isoyey gora en magenyinChito agetogol gotinyey imanda komwechi emet age agopo seretetap sergalit.Imanigomogisomey gopunu nyalilda nimopunu yetetap kosipetap ngotutikChito agetogol kotinyey imanda nepo mengetop emet.Chito agetogol komagipaney mengongnotenyin komagisip ngotutik iso magiyetey gowis en magenyinPiik cheech,tiepiosok ak ngetotik kotinyey imanit komutkey, sotech kanyuwan komomi terchinyet agetogol. Togol kotinyey imanda negergey en gomutisyet.Keset ketiengey ichek chonomochey komutkeyKoot kopogomonut en emet nepo piik,nyolji koriip pig ag sergalitChito agetogol gotinyey imanda nepo gurpetnyin inegey ono goganamkey ag piik alag.Magipaney chito kurpenyin gomagisip ngotutik.Chito agetogol kotichey imanda nepo katiagetap, kopuotutik,saet, imanigotinyey kora gatiagetap waletap saet.Chito agetogol kotinyey katiaget komwa kopwotutik chig,imuch kora kotononey kopootutikchig,komogichut chito agetogol.Chito agetogol gotinyey imanda kowo tuyietap chamait agopo ngalegap kaliet.Chito agetogol komogisiimji kopunji chamait agetogol.Chito agetogol kotinyey imanda kochut sergalitap emenyin, inegey ono en oretap koyogindet,nigilewen inegeyChito agetogolkotinyey imanda koyay gasit en sergalit, mogitichu komageporu en lewenisiet, nepo iman negiyoyey gasarta age togol nepirey agetogol gura.Mogutikap piik kochon cheipo isosip sergalit.Chito agetogol nepo emoni kotinyey imanit nepo ripet en oratinik togol chepo yoindo kopuni toretetop sergalinyin ak emotinik chegoituyogei. Tinye imanitop kurpet togol chebo emenyin ak tesetaptai nenyinetChito agetogol kotinyey imanda koyay gasit, kolewen gasit nechomey, isotinyey imanda kerip komagosan gasit.Chito agetogol kotinyey imanda kegochi mushara negergey ag nepoeng komagitengelChii agetogol neyoyey gasit kotinyey imanda kelipan ropinik cheimuchey kotoretey key ag logogchi, isosich otepto nesingoy.Chito agetogol kotinyey imandakotoy ono kochut chamait agetogol nepo piikap kasit agopo ripetop imanda nenyuwan nepo gasit.Chito agetogol kotinyey imanda kosich otepto nesingoy inegey ag gainyin kopoto logogchig, isosich omndit,oguroig,koot ag konyoiset. Tiepiosok ag logog konyolji ripet isegochi toretet neititaat.Chito agetogol kotinyey imanda komuny soyay gasit en saisyek chenyolunotin.Tinyey imanda kegochi ruset isonam ropisiek koyu iyon komi gasit.Tiepiosok ak logok konyolgi ripet nesingoy ak toretet.logog togol, chegigisich en oritap komutisiet ono sang, konyolgi ripet negergey.Chito agetogol kotinye imanda nepo somanet. Somanet konyolu kopo galeg chepo ngwony .Somanetap tekset kopunji togol.Somanet kenet agopo tesetap tay nepo kipkosopey ag, ripetapimandap kipkosopey. Somanet koipu chomyet, nayetap key en pigap emotinik chetersin ag piik togol.Sigig kotinyey imanit kolewen agopo somanet neginetey logogchuwag.Chito agetogol kotinyey imanda kochutkey ag gotet agetogol, tinyey imanda kongerekchi gasit isochut tesetap tay nepo ngalechono.Chito agetogol kotinyey imanda nepo ripet agopo ngalek, chigasir, chegaipuat ono chigoisior.Imanda gorip agetogol ngotutik chepo emet kosipey key kinemwoey ngotutichon.Chito agetogol konyolu kotoret piik omu nono neimuchey koip tesetapkey nenyinet ag otepto nesingoy.Nyolji chii agetogol kosip ngotutik chesirotin en emet agopo ripetap oteptanyin, ag gongit.Katiagani ag imanda komogipoisey en oret nimoisipiy ngotutikap kipange nepo emotinik.Momiten ngalek alag togol en ngotutichu che iyonjin emet, piik ono chito agetogol koput ngotutichu ono maget neputey ngotutichu.No te mea na te whakanoa a na te whakahawea ki nga mana o te tangata i tupu ai nga mahi whakarihariha i pouri ai te ngakau tangata, a ko te kohaetanga o tetahi ao hou e mahorahora ai te tangata ki te korero ki te whakapono, ki te noho noa i runga i te rangimarie a i te ora, kua panuitia hei taumata mo te koingotanga o te ngakau o te mano tini o te tangata.No te mea ki te kore te tangata ae akina kia tae ki te tino hemanawatanga kia hapai hoki i te pakanga hei turaki i te mana tukino hei pehi hoki i te iwi, he mea tika rawa kia tiakina nga mana o te tangata i raro i tenga ritenga o te ture.No te mea he mea tika rawa kia hapainga nga ritenga e tupu ai nga whakaaro whakawhanaunga i waenganui i nga iwi o te ao.No te mea ko nga iwi o te Kotahitanga kua whakaatu ki roto i te Kawenata i te tino whakapumautanga o to ratou whakapono mo te kaupapa o nga mana motuhake o te tangata, mo te ihi me te wana o te tinana tangata, a mo nga tika tauriterite o te tane me te wahine, a kua whakarite tikanga hoki kia hapainga nga ritenga toko i te ora me te whakapiki i nga ahuatanga o te oranga i tenei ao i roto i te rangatiratanga whanui.No te mea ko nga iwi o roto i tenei Kotahitanga kua oati i runga i te whakaaro kotahi kotaki ki te hapai i te ritenga whanui o te whakanui me te pupuri i nga tika o te tangata me nga kaupapa tuturu o nga rangatiratanga o te ora i tenei ao.No te mea e tutaki ai tenei oati he mea nui rawa kia matou te mano tini o te tangata ki enei tikanga rangatira.No reira inaianei: ko te Huihuinga Topu o Te Kotahitanga o Nga Iwi o Te Ao.Ka PaanuiI Tenei Whakapuakitanga Whanui O Nga Mana O Te Tangata.Ka meinga nei hei tauira whanui mo nga tikanga hei whainga kia tutaki i te katoa o nga iwi i runga i te whai a tena tangata a tena tangata me nga ropu katoa o roto i nga whakahaere me te pupuri tonu i nga wa katoa i roto i te hinengaro i tenei Whakapuakitanga, me whakapau i te kaha i runga i te ritenga tohutohu me te ako ki te hapai i nga tikanga rangatira: a ma runga hoki i nga whakaritenga e ahu whakamua ana a ia iwi puta noa te ao, kia mau ai te tuturutanga ki te katoa, o te pono o te pupuri me te whakarite i enei ritenga i waenganui o nga iwi o roto i te kotahitanga, hui tahi atu ki nga iwi o nga whenua kei raro i o ratou mana whakahaere.Ko te katoa o nga tangata i te whanaungatanga mai e watea ana i nga here katoa; e tauriterite ana hoki nga mana me nga tika. E whakawhiwhia ana hoki ki a ratou te ngakau whai whakaaro me te hinengaro mohio ki te tika me te he, a e tika ana kia meinga te mahi a tetahi ki tetahi me ma roto atu i te wairua o te noho tahi, ano he teina he tuakana i ringa i te whakaaro kotahi.E whai mana ana ia tangata kia whiwhi ki te katoa o nga rangatiratanga me nga huarahi whanui o te ao e whakakaupapatia nei i roto i tenei Whakapuakitanga, kaua e araitia ahakoa pewhea, ara i runga i enei ahuatanga e whai ake nei, i te mea he iwi ke, i te ahua kua kiri ke, i te tanetanga i te wahinetanga, i te reo, i te whakapono, i te awhina ropu whakaara ture i tetahi atu kaupapa whakaaro ranei, ahakoa no roto mai i te iwi whanui no tetahi ropu ranei, no te kaupapa pupuri taonga, no te whanaungatanga mai, no tetahi tunga whai-tikanga raneiHe apiti atu ki enei, kaua e meinga hei ritenga wehewehe te mea i whakakaupapatia na runga i nga whakahaere ture, i nga mana whanui ranei o te ao kua whakawhiwhia ki tetahi whenua ki tetahi wahanga whenua ranei no reira nei tetahi tangata, ahakoa taua wahanga whenua he whai mana motuhake, kei raro ranei i te Kaitiakitanga, he takiwa whenua ranei kahore nei ona Mana Kawanatanga Motuhake, kei raro ranei i tetahi atu ritenga whakawhaiti i tona mana motuhake.Ko ia tangata e whai take ana ki te mauri ora, me watea i nga tikanga tere, me maru hoki ia i raro i te mana o te ture.Kaua tetahi tangata e noho pononga a ko nga tikanga whakapononga i te tangata me takahi rawa atu.Kaua tetahi tangata e whakamamae noatia e tukua ranei ki nga tikanga whakaiti me nga whiu kahore nei i tika mo te tangata.Ko ia tangata e whai mana ana kia mohiotia ki nga wahi katoa he tangata ano ia i te aroaro o te ture.E tauriterite ana te katoa ki te aroaro o te ture a e tika ana kia tiakina e te ture, kaua he rereketanga mo tetahi i tetahi. E tika ana te katoa kia rite te tiakina kei kapea e tetahi tikanga e takahi ana i tenei whakapuakitanga, a e tetahi tikanga ranei e whakatara ana kia pera.Ko ia tangata e whai take ana kia whiwhi ki tetahi rongoa totika o te ture i na roto mai i nga Kooti Whakawa whai mana mo nga mahi e takahi ana i te tino ritenga o nga mana kua whakaputaina ki a ia e te kaupapa e te ture ranei.Kaua tetahi tangata e hopukia noatia e te ringa o te ture e puritia noatia ranei i roto i tetahi whare herehere e peia noatia ranei ki tetahi whenua ke.Ko ia tangata e tika ana kia whakatuturutia ki a ia tetahi whakawa tika ki te aroaro o te katoa e tetahi runanga wehekore whakahoahoa ranei, mo runga i te whakataunga i ona tika me nga tikanga hei whakarite mana tae atu hoki ki nga whakapae mona tera kua hara kino ia i raro i te ture.Ko ia tangata kua whapaea mo tetahi hara e ahei nei whiu e tika ana kia ki ia kahore ia i hara tae noa ki te wa e whakataua ai ae i hara ia e ai ki ta te ture i roto i tetahi whakawatanga i te aroaro o te katoa a i reira i whiwhi ia i te katoa o nga huarahi karo, tautoko hoki i a ia.Kaua tetahi tangata e kiia kua hara mo runga mo tetahi hara e ahei nei kia whiua na runga na tetahi mahi i mahia, na tetahi mea ranei kihai i mahia e ia kaore nei e tika ana kia meinga he hara i raro i te ture o tetahi whenua i te ture ranei o te ao whanui i te wa o taua hara. Kaua hoki tetahi whiu e utaina atu ki te whiu e meinga ana mo taua te hara i taua wa.Kaua tetahi tangata e whakararuraru pokonoatia, tana whanau, tona kainga, ana pukapuka ranei, e takahi ranei i tona ingoa nui me tona ingoa pai. Ko ia tangata e ahei ana ma te ture e tiaki kei pa enei ahua whakararu me enei tukinotanga.Ko ia tangata e whai-tika mo ana haere katoa me ona wahi noho tuturu ai i roto i nga rohe o tona whenua.Ko ia tangata e whai-tika kia whakarere i tetahi whenua, ahakoa ko tona whenua ake, a me te hoki ano ki tena whenua tupu.Ko ia tangata e whai-tika ana kia rapu kia whiwhi hoki ki tetahi oranga ngakau ki etahi atu whenua ina whanatu ia kia pahemo i nga tukino mona.Ko tenei tika e kore e ahei kia inoitia mo runga i te take whakawhiu i tupu pono ake na etahi hara kahore nei no nga ropu hanga ture, a na roto mai ranei i etahi mahi e peka ke ana i te ahuatanga me nga kaupapa tuturu o te Kotahitanga o nga Mana Nunui o te Ao.Ko ia tangata e whai tika ana ki tetahi iwi tuturu mona. Kaua tetahi tangata e meinga kia takirihia atu e te ringa kaha i tona iwi tuturu, a kaua hoki e araia ina mea ia ki tetahi atu iwi hei iwi tuturu mona.[Missing?]Ko nga tane me nga wahine kua eke nei nga tau ki te pakehatanga, e whai-tika ana kia moe tane, wahine hoki, a kia whakatupu uri ki te ao, a kaua e araia tenei tika na runga ï te mea he momo tangata ke atu, he iwi ke, he whakapono ke ranei. E whai mana, ana ratou kia tauriterite te tika i runga i te marena i te wa e noho ana he tane he wahine a tae noatia te wa e wehe tuturu ai.Ko te maramatanga me meinga i urutomotia i runga i te whakaaetanga watea, tuturu hoki a te tane me te wahine e marenatia ana.Ko te whanau te hunga tuturu pupuri pono hoki i te kaupapa tika o te iwi, a e tino tika ana kia tiakina e te iwi me te Motu katoa.Ko ia tangata e whai-tika ana kia whiwhi ki ona taonga ake, kia whiwhi tahi ranei ratou ko etahi atu.Kaua tetahi tangata e murua e te ringa kaha i ona taonga ake.1.Ko ia tangata e whai-tika ana ki ona ake whakaaro, o tona hinengaro me tona nei whakapono; e tapiritia ana hoki ki a ia te mana kia watea ia ki te whakauru atu ki tetahi atu whakapono, hahi ranei, a me watea hoki, ki a ia anake ki a ia ranei me etahi atu ki te aroaro o te katoa, ki tetahi wahi wehi ranei, te mana ki te whakarite i tona whakapono, hahi ranei, i runga i te ritenga ako atu i etahi, i whakahaere ranei i ona ritenga, i te karakia me te whakatutuki i ona ahuatanga.Ko ia tangata e whai-tika ana ki tona whakaaro i kite ai, a ki te whakapuaki hoki i ona whakaaro; ko tenei tika e tapiritia mai ana te ahei ona ki te pupuri i tana i whakaaro ai, a kaua hoki a ia e whakararurarutia a ka ahei hoki a ia ki te rapu, ki te tango mai me te tuku atu i nga whakamarama me nga rapunga whakaaro o te hinengaro, ahakoa pewhea te huarahi, i nawhea atu ranei i runga i nga rohe whakatakoto a te tangata.Ko ia tangata e whai-tika ana kia watea ia ki te whakatu hui, ropu ranei, i runga i te ritenga pupuri i te maungarongo.Kaua tetahi tangata e akina kia uru noa ki tetahi ropu.Ko ia te tangata e whai-tika ana kia whai wahi ki nga whakahaere kawanatanga o tona whenua, a ia tonu a ma roto ata ranei i nga mangai i ata waitohutia.Ko ia tangata e whai-tika ana kia tauriterite te huarahi atu mo te uru ki nga mahi mo te katoa i tona nei whenua.Ko ta te iwi i whakatau ai me meinga hei kaupapa mo te mana o te kawanatanga; ko tenei whakatau me meinga kia whakapuakina ia wa ia wa i runga i te pooti tika he mea atu tuku ki te katoa i runga i te mana pooti tauriterite o tetahi tangata, a me meinga hoki na te pooti puku a na tetahi tikanga ranei i rite atu ki tera te watea o te tangata ki te pooti ki tana i whakaaro ai.Ko ia tangata, i te mea no roto ia i te iwi, e whakatika ana kia whiwhi ki nga tikanga toko i te ora mo te iwi, a e tika ana kia whakaritea atu ki a ia, i na roto atu i nga whakahaere whanui a tona iwi, i na roto mai ranei i nga whakakotahitanga o nga mahi a nga iwi o te ao a kia rite hoki ki te kaha o nga whakahaere a-ropu o roto ia iwi ia iwi te oranga tinana te noho i roto i te iwi., me nga tika ki nga whakahaere hapai i te mauri o te tangata, e tika nei kaua e hapa te tangata i enei mea hei pupuri i tona ihi me te whakawatea hoki i te tupu pakari o te tu-rangatira o te tangata.Ko ia tangata e whai-tika ana kia whiwhi ki te mahi, kia watea hoki ki te whawha ki tana mahi i hiahia ai, kia tika kia pai hoki nga ahuatanga o tana mahi a kia tiakina hoki kei noho kare mahi ia.Ko ia tangata, ahakoa pewhea, e tika ana kia whiwhi ki te utu taurite mo nga mahi i tauriterite nga ahuatanga.Ko ia tangata e mahi ana e whai-tika ana kia utua ki te utu tika pai hoki, kia ahei ai te whiwhi ona me tana whanau ki te oranga e tika nei hei whakaara i te ua o te tangata i te ao nei; a me tapiri atu ki enei, ina kitea e tika ana kia pera, etahi atu awhina o roto i nga whakahaere toko i te ora mo te iwi.Ko ia tangata e ahei ana ki te waihanga ki te whakauru ranei ki tetahi ropu kaimahi hei tiaki i nga ahuatanga katoa e pa ana ki nga huarahi mahi mona.Ko ia tangata e whai-tika ana kia okioki, noho noaiho ranei i ona wa ano; ka tapiritia ki tenei, me meinga ko ona haora mahi me whakawhaiti ano ki nga haora e tika ana, me whiwhi hoki ia wa ia wa ki nga ra kore mahi i runga i te ritenga haere tonu o te utu mona i ana ra.Ko ia tangata e whai-tika ana kia whiwhi ki te oranga e hangai ana ki te oranga totika mo tona tinana me ona ahuatanga katoa, ona ake me tana whanau; i te kai. i tekakahu, i te whare, i te rongoa me nga whakaora i nga mauiui o te tinana, a tae atu ki nga huarahi toko i te ora mo te iwi e tika ana, a me whiwhi hoki ai i te tika, me te manaakitanga tuturu mona ina tupono mai nga wa kore mahi, nga mauiui o te tinana, nga wharanga, te pouarutanga, te kaumatuatanga, a te kore ranei e whiwhi i te oranga mona i nga runga mai i etahi ahuatanga kaore nei e taea e ia te pewhea ake.Ko nga wahine whanau me te hunga tamariki e tika ana kia ata whakaarohia kia manaakitia hoki. Ko te katoa o nga tamariki, ahakoa i whanau mai i te hunga i te marenatia kahore ranei i marenatia, me meinga kia rite tahi te whiwhi ki nga awhina o nga ritenga toko i te ora mo te iwi.Ko ia tangata e tika ana kia watea ki a ia nga huarahi o te matauranga. Ko nga huarahi o nga akoranga me noho kore utu, otira i nga timatanga atu me ona kaupapa tuturu. Ko nga timatanga atu o nga huarahi akoranga me meinga kia utaina ki te katoa, kaua ma te hiahia noa o te tangata. Ko nga akoranga mo nga mahi-a-ringa me nga mahi-a-hinengaro me meinga kia whanui te horo ki te katoa, a ko nga akoranga ki nga taumata ikeike o te matauranga me rite tahi te watea ki te katoa i na runga ano ra i te kitea o te totika o te tangata.Ko nga huarahi o te akoranga me whakaanga atu ki nga wahi e puta topu mai ai nga hua totika o te tangata, kia meinga ai hoki hei kaupapa whakapakari i nga mana o te tangata me nga tino kaupapa o te rangatiratanga o tona oranga i tenei ao. Me meinga i tenei ritenga kia ata matatau tetahi ki tetahi, kia watea i te ngakau wene, kia noho hoki i runga i te whakahoahoa tetahi iwi ki tetahi iwi, tetahi momo tangata me tetahi momo tangata me tetahi ropu whakapono ki tetahi atu ropu whakapono, a me meinga hoki kia hapai i nga whakahaere a te Kotahitanga o nga iwi Nunui o te Ao he mea a mau ai te maungarongo ki te mata o te whenua.Kei nga matua te mana tuatahi ki te tohu i te ahua o nga akoranga hei tuku ki a ratou tamariki.Ko ia tangata e whai-tika ana kia watea tona huarahi mo te whakauru atu ki nga whakahaere hapai i te hinengaro tangata i roto i te iwi, kia whiwhi hoki ki nga oranga ngakau o roto i nga mahi ataahua, a kia pa tahi atu ki nga whakahaere hohonu o te matauranga e ahu whakamua atu ana, me ona hua katoa.Ko ia tangata e whai-tika ana kia ata tiakina kia puta ano ki a ia nga hua o nga mea oranga ngakau, oranga tinana ranei, i na roto mai nei i nga mahi o te hohohutanga o te matauranga, i nga pukapuka whai hua i tuhia, i nga mahi ataahua ranei nana ake nai i whakapuawai ki te ao.Ko ia tangata e whai-tika ana ki nga ritenga o te noho pai o te iwi me te ao katoa, ma reira nei e tino tuturu ai nga tika me nga rangatiratanga kua whakararangitia nei ki roto i tenei Whakapuakitanga.Ko ia tangata me mahi i ana mahi mo te iwi, ma reira anake nei e watea ai, e tutuki tuturu ai hoki te waihangatanga o tona hinengaro.I te wa i whakarite ana ia i ona tika me ona rangatiratanga, ko ia tangata me meinga ko nga ara anake mona me ma roto i nga whakatau a te ture, me motuhake hoki aua arai hei mea a mau ai e mohiotia ai e whakanuia ai hoki nga tika me nga rangatiratanga e etahi atu tangata, a hei mea hoki e tutuki ai nga ritenga pono o te noho kore-hara, o te noho i te rangimarie o te katoa me te painga whanui ki nga iwi e noho ana i raro i te mana kawanatanga o te katoa o nga iwi o tetahi whenua.Ko enei tika me enei rangatiratanga kaua rawa e meinga kia whakahaerea i runga i etahi tikanga me etahi atu kaupapa e peka ke ana i a te Kotahitanga o nga Iwi Nunui o te Ao i mea ai.Kahore rawa i roto i tenei Whakapuakitanga tetahi mea e ahei ana kia whakamoaritia tera kei tetahi Mana Kawanatanga, kei tetahi ropu, kei tetahi tangata ranei tetahi mana ki te whakahaere i tetahi ritenga, ki te mahi ranei i tetahi mahi e anga atu ana hei tikanga turaki i tetahi o nga mano me nga rangatiratanga e mau ake nei.Mitiparini eski jánguarhikua, jurhimbekua ka no jupiperakua parhakpeni jimbo jupikuarhisïndi jeioperakua jurhimbitku jangueri ka no ambe atarantskueri iamindu majku anapuecheri,Mitiparini eski no eiangperakua ka isku eekua k'uiripuecheri jurhimbekua isï jimbosï xani no sesi kameraŋajti; ka uandaŋajti, eski sanderu k'eri ambe ukua k'uiripuecheri, erokakua materu jaso irekakueri engakso k'uiripuecha, jurhajkutini ia chékua ka komu jáangua, sesi marhuataakaksï uandakua ka mamaru járhati jakajkukuechani,Mitiparini sesimindu eski k'uiripuecheri jurhimbikuecha kuajpeŋaaka K'eri jurhimbikua jimbo, jimbokakso iso k'uiripuecha uatiksï no ambe jupikuarhini ka jauarani no sesi kamberakua jimbo,Mitiparini istu eski uetarisïnga etsekuni ka k'uiriperani iretecheri sesi pajperakua,Mitiparini eski iretecha, Iretecheri kunguarhikua sesi jimbomendu uandajti ia imecheri jakajkua K'eri karákatarhu k'uiripuecheri jupikuarhikua jurhimbekueri, k'uiripueri k'uratsekua ka ts'iuekua ka majku jasï jukaparhperakua ts'iueriticheri ka uarhecheri; ka uandastiksï ia eskaksï uaka ambakiti ambe ireskuni ka irekakua ambe sesi uaxastani eratsiparini eskaksï usïnga janguarhikuarhini,Mitiparini eskiksï K'erhati Irechekuecha eiakurhistiksï sesi, jarhaujpeni indeni kunguarhikua Organisasioni de las Nasionesi Unidasi jingoni, iamendu jaŋaŋarperani ka urauani jurhimbekuechani ka jɑnguarhikuechani k'uiripuecheri, kaMitiparini eski sesi mitiakaksï iamendu ieni jasï jurhimbekuechani ka jánguarhikuechani sanderu jukaparhakuesti ka inde eiakurhikuani uni isï ukuarhini,K'ERI TANGUARHIKUA uandasïndiI K'eri Uandakua K'uiripuecheri Jurhimbikuecha Parhakpeni Anapu iamenduchani majku jasï eraaparini eskiksï iamendu iretecha janguarhentaakaksï, eskaksï xani k'uiripuecha eski k'umanchikua juramukuecha imani exeparini mititpeakaksï jorhentpeparini ka kaxomperakua jimbo, ini ambe jaŋaŋarhini, uaxastaatikso, saŋani arhipani iapurhu iso, jiokurhiŋaati ka sesi uraŋaati, xani iretecha engakso kurhpitini jaka ka engaksojtu iretecha jima jupindakuarhitini jaka.Iamendu k'uiripuecha janguarhiparini ka majku jarhati ka jurhimbekuecha jingoni kueraaŋasondikso ka, juajtakuarhisïndiksï ambakiti eratsekua ka kaxumbikua, jatsistiksï eskaksï sesi arhijperaaka.Iamendu k'uiripuecha jatsistiksï iamendu jurhimbekuechani ka janguarhikuechani engaksï ixu uandajka, na uejiki jasï iurhiri jatani, xarharani, ts'iuerati o uarhi, uandani, chereŋeni, eratseni o materu jangua kamani, nani uejki anapueni, jatsikurhini tumina o no ambe, kueraakateni o materu jasï ambe uni o jamani.Istu, no ima paŋaati naki enga kunguarhikua juramukueri jamaaka, naki uejkini o nani uejki anapueni enga jupindakurhitini jauaka ma k'uiripu, xani enga ma paisi juramukuarhiti anapueuaka, eski ima irechekua enga no iamendu ambe jandiajku juramukuarhiaka.Iamendu k'uiripuecha jurhimbekua jatsistiksï jamani i parhakpeni, janguarhikuarhini ka tsipekua kuajpemeŋani.No nema jamaati isku anchikuarhitsïpeni nijtu isku jantspeni; isku anchikuarhitsïpekua no sesikua jarhasti ka ni niatatsïpetichani ataraantani o piauani na uejki jasï jimboeni.No nema jatsisti eski komku kaŋaaka o eski k'uratsekueni jaso ambe kaŋantaaka.Iamendu k'uiripuecha jurhimbekua jatsisksï, iapurhu isï, eski jaŋaŋarhiŋaaka na uejki jasoeni.Iamenduksï majku jasïsti jurhimbekuarhu jimbo ka jatsistiksï, ne uejkini, majku jasï kuajpikurhintskua, jurhimbekuecha jingoni. Iamenduksï majku jasï kuajpekuarhintskua jatsisti ne enga t'auajchakuaka ka no paaka ini uandakuani ka eratsekuani.Iamendu k'uiripuecha jurhimbikua jatsisti jupikuarhini ambe enga kuajpintaaka, enga tsandpemeŋaaka kuramukperakuarhu, eska kuajpeŋantaaka enga imeri jurhimbekuechani t'auajchakumeŋaaka.No nema uati isïkumendu undani jupiŋani, oŋaŋani ni chutaŋantani o petaataŋani.Iamendu k'uiripu jurhimbekua jatsisti, mangueni jatini, eska kurajchaŋaaka ka eska sesi kurangumeŋantaaka, eskakso juramuticha no nema jingoni k'uetsapeaka, eratseparinksï imecheri jurhimbekuechani ka janguechani, o engaksï uekaka mitikuni ambesï tsïjpa.Iamendu k'uiripu tsandpemeŋakata ma ambe tsoNo nema jupiŋaati ka oŋaŋani enga jiajkani enga tsoNo noma inchakumeŋaati imeri irekakuarhikua jimbo imeri japindembekuarhu, imeri k'umanchikuarhu o imeri ambe axatsoperakuarhunijtu chureŋani jaakuarhimeŋani ambe. Ini ambe jimbo iamendu k'uiripu jatsisti jurhimbekua eska kuajpikurhintaaka.Iamendu k'uiripu jurhimbekua jatsisti jamani ka erakukuarhini nani enga irekaaka ma Irechekuarhu.Iamendu k'uiripu jurhimbekua jatsisti ueakuni ma o imeri paisirhu ka menderu ichaakuntani.Enga andanguŋani o jupiŋakuekani jauakaI jurhimbekua no uati uanakutani o kurajkuarhini ma ambe tsïjpakua jimbo enga ambe arhijka Nasionesi Unidasirhu.Iamendu k'uiripu jurhimbikua jatsisti nani enga anapueuaka.No nema euakuarheŋaati jurhimbikua isku undani nani enga anapueuaka o irekaaka ka majku jastu enga uekaaka mojtakukuarhini materu o tamu isoTs'iueriticha ka uárhicha, engaksï tumbiuaka ia ka iurhitskirini ia, jurhimbikua jatsistiksï, no p'inguŋaparini iurhiri anapuekua o chereŋekua jimbo, tembuchani o uambuchani ka ireskuni ma japindembekua; ka majku jaso marhuataatiksï jurhimbikuechani engaksï tembungurhitini jauaka ia ka istu engaksï jurhajkperaaka.Jeiokperaparinskï ka uekaparinkuksï uati tembungurhirini.Japindembekua kueraakatesti parhakpenirhu ka jurhimbikua jarhasti eskiksï ireta ka Irechekua kuajpiaka ka jarhuatpeaka.Iamendu k'uiripu jurhimbekua jatsisti eski mamaru ambe jandiajku minguarhiaka, ka istu kunguarhuntatini mamaru ambe jatsikuarhini materu k'uiripuecha jingoni.No nema euakuarhiŋaati iskumendu imeri jatsikuarhikua ambe.Iamendu k'uiripu jurhimbekua jatsisti eratseni eski na uekaaka, jaŋaskani ka chereŋentu iso; i jurhimbekuajtu arhisïndi eski uŋaaka mojtakuni chereŋekua ka jokajkukua, istu uandani na jaso chereŋesondi ka jakajkusïndi, jandiajku ka uanekuecha jingoni, xani eski mitikuarhiaka ka eskajtu no ambe, jorhenguarhikua jimbo, isï ukua jimbo, jangua ka exekua jimbo.Iamendu k'uiripuecha jurhimbekua jatsistiksï arhijpeni ka uandani; i jurhimbikuajtu arhisïndi eski no ambe ma arhiŋaaka ambe enga uandaaka, ka etsakuni, mamaru jasï ambe etsakutarakua jimbo.Iamendu k'uiripuecha sesikua jasistiksï tanguarhiŋantani ka kunguarhiŋantani kasopekua jingoni.No nemanksï uati uiŋarhitani eski ma kunguarhikua jingoniuaka.Iamendu k'uiripu jatsisti sesikua uni andaparakuerani k'eri juramukuarhu, andaparakuerani o enga erakuntskuarhu uéraaka.Iamendu k'uiripu sesikua jatsisti eski majku jasï ambe uaka teruŋarhitaŋani juramukua imeri paisirhu.K'uiripueri eratsekua ireteri anapu majkuesti jupitsekua uiŋapikua enga ireta uandaaka juramukueri; i kuramukperati uati ma juramitini jatsini erakuntskuarhu engakso ukuarheni jauaka na jatini enga k'uaniaka, erakuntaparini sïpatinku o iamendu exeŋaparini.Iamendu k'uiripu, jimboka iretarhu anapueka, jurhimbikua jatsisti jaŋaŋarhikua kuajperata intsoŋani jarhuajperaparini iamendu juramukuecha jingoni juchari pʋindetsikuarhu jimbo ka tepetsekuarhu, marhuatani tumini juchari Irechekuarhu anapu, enga uetarka imeri jaŋaskua sesi jaxeaka ka t'arhexeaka.Iamendu k'uiripu jatsisti eski intsïŋaaka ma anchekuarheta, eski ima na jasï jaŋaskatini jauaka, majkueni eski maruteruecheri ka eska kuajpeŋaaka enga niatakua no ambe jatsikuarhiaka.Iamendu k'uiripu jurhimbekua jatsisti, no amutaŋantaparini, eski meiamuŋaaka ambe ka na xani enga anchikuarhitini jauaka.Iamendu k'uiripu enga anchikuarhijka jurhimbikua jatsisti eska sesi meiamuŋaaka ka sesi exeaka, eski uaka nitamakuarhini ka sesi irekakuarhitarani imeri anapuecha jingoni.Iamendu k'uiripu sesikua jatsisti kunguarhikuechani uaxastaani ka imajtu inchajpeni kunguarhekuarhu ka isï uni kuapini imeri anchikurhikuani.Iamu k'uiripu jatsikuarhesti jurhimbekua mintsïkuarhekua, jurhitenchakuarhekua, sesku atakua anchakuarhekua ka isïjtu jakua na jasï jimbo jandajpekua meiamukata.Iamu k'uipiru jatsikuarhesti jurhimbekua jurhimbejtsïtatakua tsipekueri terukutakata imangi tatetspekuuaka, ka isïjtu imeri exenchperakuani, uratajperantskua, ka sesi jakua, ka t'irekua jindemendo, xukuparhakua, irekua, tsinajperakua ka imangi uetarhiuaka ireteri manaratsperakua; ka isïjtu jatsisti jurhimbekua tataetsperakuechani, iki no jatsikuarheuaka anchekuarheta, p'amenchakua, no ambouakua, tsïndikua, t'arhepekua o materu ambe jimbo enga tsïtooka imeri nitamanchakua imangi jimbo no isï atini jauaka.Kuxarhekua ka uajpa sapichuekua jurhimbekua jatsikuarhestiksï jukauantskuaechani ka jandiojko jarhutakuaechani. Iamendu takiecha, jupiuakata tembuchakua o uérakua tembuchakuarhu, jurhimbekua jatsisti majku jasï kuaŋani iretarhu.Iamu k'uiripu jurhimbekua jatsikuarhesti amboŋastakua intsoAmboŋastajperakua niarauati iamu p'irakuni k'uiripekua k'uiripuchaeueri ka uiŋaperani jaŋaŋarhikua jurhimbekua k'uiripuecheri ka janguarhekuaechanijku, uiŋaperauati kurhangukua, tekaantskua ka sesi pajperakua iamu sorangua k'uiripucheri ka iamu iretecheri o chereŋekuaecheri, ka manatooti p'irakukua niatakuaecha Kunguarhekua SoTatembaecha uati erakuni na jasï amboŋastajperakua uekasïni intskuni uajpechani.Iamu k'uiripu jurhimbekua jatsikuarhesti jandijku inchamukuni mimixekua tsipekuarhu ireteri, maruutani anchekuarheta imangi tsitieka ka inchajpeni jurhenguarhu imangi urhepani jauaka ka jurhiatenchakua imangiksï jima uérooka.Iamu k'uiripu jatsikuarhesti jurhimbekua kuajperantskua imeri pejparikuaechani sesi jangua ka kejtaskuarhekuecheri imangiksï k'uaninchooka, anchekuarheta petakua, mimxekua, karakua o imecheri sesi niatakua jimbo.Iamu k'uiripu jurhimbekua jatsikuarhesti esïki ikaskuŋooka ma ireteri uandangukata ka iamu sïrukua k'uiripuecheri jininga jurhimbekuaecha ka janguarhekuecha enga eiamarhijperaŋajka i amboŋastajperakuarhu esoka isï niatakuarheuaka.Iamu k'uiripu jatsikuarhesti eiauandakuarhekuaechani ireta jinguni, jimboka jimajku uaka kuerakuarheni jandijku imeri k'uiripekua.Niatakua iameueri jurhimbekuaecha ka marhunchakua imaeueri janguarhekuaecha, iamu k'uiripu engauati jupikakata jima jimberu esïka na uandakata jauaka uandaskukatarhu jimbokijtu isïjku uati uiŋamu jupikani mitejperantskua ka jaŋaŋarhikua jurhimbekua ka janguaecheri, ireteri uandangukata ka sesi irekua ma iretarhu imangi jauaka ireteri juramukua.I jurhimbekuaecha ka jandijku hanguarhekua no uati mentjíkusï niatakuarheni taŋatskuarhekuni uengurhikua ka uandaŋekuaechani Kunguarhekua Ma Sorangua K'uiripuecheri.No ambe ma i amboŋastajperakua uati kurhangukuarheni esoki intskusïnga jurhimbekua irechakuani, ma umbatsekuani o ma k'uiripuni, uenani ka píirakuni niatakuechani o niatani ambe ma imangisï texurhiuaka kenditani nakinderku ma jurhimbekuechani ka jandijku janguarhekauechani eiamarhijperakatecha i amboŋastajperakuarhu.An rekonnesans ki dignite imen e bann drwa egal e enseparab pou tou manm lafanmiyr imen I fondasyon pou laliberte, lazistis e lape dan lemonn,An konsiderasyon ki mank konnesans e respe pou bann drwa imen in okazyonn en bann aksyon barbar kiín boulvers konsyans limanite, e osi larive en monn kot imen a kapab eksprim zot lekor dan laliberte e dapre zot konsyans san okenn lafreyer obyen mank mwayen, parey in ganny proklanmen konman laspirasyon pli o pou tou imen,An konsiderasyon ki I esansyel ki bann drwa imen I ganny proteze par en sistenm lalwa kot dimoun pa oblize, konman en dernyen rekour, pou revolte kont la tirani e lopresyon,An konsiderasyon ki I esansyel pou ankouraz devlopman lanmitye ant bann nasyon,An konsiderasyon ki dan Lasart Nasyon-z-Ini bann pep in reafirm ankor zot lafwa dan bann drwa imen fondamantal, dan dignite e valer tou imen, dan egalite bann drwa zomm ek fanm, e zot in angaz zot pou travay pou progre sosyal e pou etabli meyer kondisyon lavi avek plis laliberte,An konsiderasyon ki bann pei manm zot in pran langazman pou asire, avek korperasyon Lorganizasyon Nation-z-Ini, ki bann drwa imen ek bann liberte fondamantal ganny respekte konman fodre partou dan lemonn,An konsiderasyon ki en bon konprenezon bann drwa ek liberte I tre enportan pou realiz an plen sa langazman ki tou dimoun annan,Alor, Lasanble Zeneral I proklanm sa Deklarasyon Iniversel Bann Drwa Imen konman standar-de-baz pou lavansman tou imen ek tou nasyon, avek bi ki sak endividi ek seksyon lasosyete a fer tou zot posib, atraver lansennyman ek ledikasyon, pou asir respe pou sa bann drwa ek sa bann liberte, e par bann mezir progresiv, nasyonal osi byen ki enternasyonal, pou garanti zot rekonnesans e laplikasyon par bann pep dan bann pei manm e osi dan bann teritwar ki anba zot kontrol.Nou tou imen nou’n ne dan laliberte ek legalite, dan nou dignite ek nou bann drwa. Nou tou nou annan kapasite pou rezonnen, e fodre nou azir anver lezot avek en lespri fraternel.Sakenn-de-nou ganny drwa zwir tou nou bann drwa ek nou bann liberte kiín ganny proklanmen dan sa Deklarasyon, san okenn kalite distenksyon, tel ki ras, kouler, langaz, larelizyon, lopinyon politik obyen lezot kalite lopinyon, ni pou rezon lorizin nasyonal obyen sosyal, ni popriyete, nesans obyen stati.Anplis ki sa, okenn distenksyon pa devret ganny fer lo baz sitiasyon politik, ziridik obyen stati enternasyonal sa pei obyen sa teritwar kot en dimoun I sorti; pa devret fer oken diferans si sa pei obyen teritwar I endepandan obyen si I anba kontrol en lot leta, obyen si I annan okenn kalite restriksyon lo son souvrennte.Sak dimoun annan drwa lavi, drwa laliberte ek drwa viv an sekirite.Personn pa devret ganny trete konman lesklav obyen konman soubalter; lesklavaz e trafik lesklav pa permet dan okenn laform.Personn pa devret ganny tortire, ni ganny trete dan okenn fason ki pa imen, ki kriel obyen degradan.I en drwa sak dimoun pou ganny rekonnet, dan tou moman, konman en imen devan lalwa.Nou tou nou egal devan lalwa, e san okenn diskriminasyon lalwa bezwen donn nou tou menm kalite proteksyon. Nou tou nou merit ganny proteksyon egal kont okenn diskriminasyon ki al kont sa Deklarasyon, osi kont tou provokasyon ki anfaver diskriminasyon.Tou dimoun annan drwa anmenn son ka devan lotorite konpetan pou rod lazistis kont vyolasyon okenn drwa fondamantal ki ganny garanti dan konstitisyon obyen anba lalwa son pei.Personn pa devret ganny arete, obyen ganny met an detansyon, obyen ganny anvoye an ekzile an bonnavini.Tou dimoun annan egalite konplet pou ganny byen ekoute devan piblik par en lakour endepandan ki pa pran kote personn ler pou donn zizman lo son drwa obyen son lobligasyon, osi ler I konsern en sarz kriminel kiín ganny mete kont li.Nenport dimoun ki ganny akize devan lalwa bezwen ganny konsidere konman inosan ziska ler I ganny trouve koupab dan en zizman piblik kot in ganny benefis tou bann garanti ki neseser pou son defans.Personn pa devret ganny kondannen pou okenn aksyon obyen omisyon ki pa ti ganny konsidere konman en lofans devan lalwa nasyonal obyen enternasyonal ler lofans ti ganny konmet. Sa dimoun pa ni devret ganny en kondannasyon pli sever ki lalwa ti permet ler I ti konmet lofans.Personn pa ganny drwa enterfer anbonnavini avek lavi prive en dimoun, son fanmiy, son lakaz, obyen son konrespondans, e ni menm atak son loner e son repitasyon. Tou dimoun bezwen ganny proteze par lalwa kont bann tel enterferans obyen latak.Dan sak pei tou dimoun annan drwa sirkil avek liberte e annan osi drwa swazi kote I pou reste.Tou dimoun annan drwa kit nenport pei, enkli son prop pei, e osi retourn dan son pei.Ler I annan persekisyon, nenport dimoun I annan drwa al rod lazil e ganny aksepte dan en lot pei.Sa drwa pa aplikab ler en dimoun pe ganny pourswiv dan ka kot napa nanrnyen pou fer avek politik, me plito en lakizasyon valab pou kas lalwa, obyen kot sa dimoun Iín azir kont bann lobzektif ek bann prensip Nasyon-z-Ini.Tou dimoun annan drwa annan en nasyonalite.Personn pa devret ganny arase son nasyonalite anbonnavini, ni ganny anpese sanz son nasyonalite.Ler zot in ganny laz maryaz, en zonm ek en fanm zot annan drwa marye e konmans en fanmiy san okenn restriksyon ki annan pou fer avek zot ras, nasyonalite obyen larelizyon. Tou-le-de annan drwa egal pou marye, dan maryaz e osi ler maryaz in kase.Maryaz ganny aranze ler zonm ek fanm tou-le-de zot Iín pran desizyon e donn konsantman dan laliberte total.Lafanmiy se sa group de baz natirel e fondamantal la sosyete ki bezwen ganny proteksyon lasosyste ek leta.Tousel obyen an group, tou dimoun ganny drwa annan posesyon.Personn pa kapab ganny anpese annan posesyon san rezon valab.Sak dimoun annan drwa laliberte lapanse, son konsyans ek larelizyon; sa drwa I osi permet li sanz son larelizyon obyen son krwayans, e osi donn li laliberte pou manifeste son larelizyon obyen son krwayans li tousel obyen an group, an prive obyen an piblik, swa par lansennyman, bann pratik, ladorasyon, obyen bann seremoni.Sak dimoun I lib pou annan son lopinion e osi lib pou eksprim son lide, sa I permet li gard son lopinyon san okenn lenterferans, osi pou li rode, resevwar e pas lenformasyon ek bann lide atraver medya san okenn limitasyon.Tou dimoun annan drwa ek laliberte pou rasanble e fer lorganizasyon pasifik.Personn pa devret ganny forse vin manm dan okenn lorganizasyon.Tou dimoun annan drwa partisip dan gouvernman son pei, swa direkteman oswa atraver bann reprezantan kiín ganny swazi dan en fason lib.Tou dimoun annan drwa egal pou travay dan servis piblik son pei.Lavolonte lepep se labaz lotorite gouvernman; sa volonte bezwen ganny eksprimen dan bann eleksyon ki ganny fer detanzantan kot tou dimoun annan drwa egal pou vote an sekre, obyen atraver en prosedir ki asire ki vote ganny fer dan en fason lib e onnet.Konmam manm lasosyete, tou dimoun annan drwa sekirite sosyal, pou permet li ganny satisfaksyon son bann drwa ekonomik, sosyal e kiltirel ki apsoliman neseser pou son dignite e devlopman lib son personnalite. Sa I posib atraver zefor nasyonal ek korperasyon enternasyonal ki pran an konsiderasyon lorganizasyon ek resours sak pei.Tou dimoun annan drwa travay e zot lib pou swazi en travay; zot osi annan drwa ganny bann kondisyon travay ki zis e favorab, osi pou ganny proteze ler napa travay.Tou dimoun annan drwa, san okenn diskriminasyon, pou ganny peye en saler parey pou en louvraz parey.Tou dimoun ki travay annan drwa ganny en lapey ekitab e satisfezan ki a permet li ek son fanmiy viv dan dinite e si neseser son lapey a ganny ranforsi par lezot mwayen proteksyon sosyal.Nenport dimoun annan drwa form en linyon obyen vin manm en linyon pou defann son zentere.Tou dimoun annan drwa repo ek lwazir, sirtou en limit rezonab zot kantite ler travay, e osi konze peye apre serten letan travay.Tou dimoun annan drwa en nivo lavi konvenab pou asir son lasante, son byennet ek osi byennet son fanmiy; savedir manze, labiyrman, lozman, swen medikal ek lezot servis sosyal ki neseser. I osi annan drwa en mwayen sekirite ler i napa travay, anka maladi, envalidite, lanmor mari obyen fanm, lavyeyes obyen lezot ka kot en dimoun pa nobou ganny son lavi pou bann rezon andeor son kontrol.Bann manman ek zot zanfan annan drwa ganny led ek lasistans sosyal. Tou zanfan, ki zot in ne dan maryaz obyen andeor maryaz, zot tou zot annan drwa ganny menm nivo proteksyon sosyal.Tou dimoun annan drwa ganny ledikasyon. Ledikasyon devret gratwit, omwen ledikasyon elemanter e fondamantal. Ledikasyon elemanter devret obligatwar. Ledikasyon teknik ek profesyonel devret pou tou dimoun et ledikasyon avanse devret a laporte tou dimoun dapre zot merit.Tou dimoun annan drwa ledikasyon pou met en avan son personnalite e pou renfors respe drwa imen e bann drwa fondamantal dans lasosyete. Ledikasyon i esansyel pou favoriz respe, latolerense ek lanmitye ant tou bann group ras e larelizyon e osi pou devlop bann aktivite Nasyon-z-ini pou lape.Tou bann paran devret annan priyorite lo drwa soizir ki kalite ledikasyon y pou don son bann zanfan.Tou dimoun annan drwa pou partisip avek liberte dan lavi kiltirel lakominote, pran plezir dan bann lar e osi partaz bann progre syantifik ek zot bann benefis.Tou dimoun annan drwa proteksyon pou zot bann zentere moral e materyel an rezilta tou bann prodiksyon syantifik, literer obyen artistik ki zot Iín prodwi.Tou dimoun merit en lord sosyal e enternasyonal kot nou bann drwa ek nou bann liberte, dapre sa kiín ekri dan sa Deklarasyon, a vin en realite konplet.Tou dimoun annan bann devwar anver lakominote ki pou kapab permet devlopman lib e konplet nou personnalite.Dan laplikasyon son bann drwa e dan zwisman son bann liberte, sak dimoun a ganny limite dapre lalwa selman pou asir rekonnesans ek respe bann drwa ek bann liberte lezot dimoun dan lamezir ki fodre asir dan en fason zis, lekzizans moral, lord piblik ek byennet zeneral dan en sosyete demokratik.Sa bann drwa ek bann liberte pa devret zanmen ganny aplike kont bann bi e prensip Nasyon-z-Ini.Napa narnyen dan sa Deklarasyon ki devret ganny enterprete komkwa en leta, an group obyen en dimoun annan en drwa kelkonk pou fer nenport ki aktivite obyen aksyon ki kapab detri bann drwa ek bann liberte kin ganny ekri ladan.GUNGUNO yimanyikile giki ikujo lya ng’wa munhu na sekge ya banhu muwelelo hu shili jandije ja wiyabi, sekge na mhola ya welelo,GUNGUNO ubudalahi bo sekge ya banhu hi jile jandije ja shitwa ja bubi ha welelo, na giki yigubiho welelo iyo banhu bakwiyagalula na wiyabi bo guhaya na guzunya na gubiza badi na boba bosebose hangi, hu wisagiji bo ng’hana.GUNGUNO idakililwe sekge ya banhu ilang’hanwe na butongeji bo jilagilo ja nsi huna buluhiwa na wibonelwa butizubizaho na gwenheleja banhu kulema na kubagalukila batongeji ba nsi.GUNGUNO idakililwe kubeja bunwani bo nsi na nsi.GUNGUNO L’Ibilinga lya Mahanga lyamala gubitya ng’w ihane lyalyo buzunya bo sekge, ngw’ikujo na nsolobo ya banhu ba buli mbika bakima na bagosha na lyalamula gwenha mhandika nhale ya budula bo kigasije ka banhu mu wiyabi butale.GUNGUNO nsi ja mahanga jizunilija jihamo na ng’wibilingo gwa Mahanga gwenha ikujo, sekge ya banhu na wiyabi mu welelo.GUNGUNO ukujimana sekge nu wiyabi bo banhu shili shinhu sha solobo nhale gete, ya buli ng’wene kujita umo jidakililwe ung’w’ Ihane lya l’Ibilingo lya Mahanga.HUNA LULU GIKI,Il’Ibilinga lya Mahanga lyayomba giki, buli munhu alimane, alikuje na kulondeleja bulamuji bolyo, na kubalanga abo batalimanile abanansi pye bagusola buli kinhu ijidakilile bulondeja na gubona buli munhu ung’wihanga alilondeje Ilaka lyenilo lya Mahanga.Banhu bose bakabyalagwa na wiyabi na bakabizaga na makujo na sekge jabo jilenganilile. Banhu bose bakabizaga na masala na buhabuji; hukuyomba balidakilwa gubi na witogwa gidi bana ba myaji umo.Buli munhu adakililwe kupandika sekge ijihayiwe ngw’Ilaka lyenili na nduhu bululung’hanya nulu wikomanya giti wikoba, kabyalilwe, ndimi, dinhi, luganda lo buyombeji mihayo ya nsi, mhandika nulu wikomanya bungi bosebose.Hangi giki, butadakililwe gubizaho wikomanya bo wiganiki mu nfumo, kajile ka nsi nulu Ihanga lyoselyose ilo munhu aliingila, ibi litali ugwitema, liitemilwe nulu liitemile.Buli munhu alina sekge ya bupanga na wiyagaluji bo gwigasha mu mhola.Nduhu munhu adakilililwe kusolwa busese; ubusese nu Busuluja bo basese bo mbika jose bulemegije gete umumahanga agose.Nduhu munhu adakililwe guluhiwa bo makala na kwichiwa ikujo lyakwe.Buli munhu adakililwe apandike ikujo lya jimunhu giti umo ihayilile ungw’ Ilagilo lya nsi.Banhu bose balenganilile u mushilagilo sha nsi na balidakilwa gulang’hanwa ni shilagilo shenisho na yaya gwitilwa busolanhyiwa.Buli munhu adakililwe gwambilijiwa mu kajile k ‘ Ilagilo lihanga lyakwe mu shito josejose ishoshiling’wima mhangilo jakwe ijifumile ngw’Ihane na Jilagilo ja nsi.Nduhu munhu uyo adugije gutung’wa (gutulwa mkandulumu) ku nzila yoseyose hanze ya Jilagilo ja nsi.Buli munhu adakililwe gudegelekwa mu mhangilo na bulenganila habutongi ya kajile ka nsi akatinabusolonhya umukajile kabo nulu umu mihayo ya minala.Munhu oseose uyo alishidakilwa ku ya minala akubalwa giti ati nghubi mpaga aho Jilagilo jenekele jilamale kunamla ng’wibanza na ng’wenekili abize odegelekagwa mashosho gakwe.Nduhu munhu uyo adugije kulamlwa ku ja minala ulu isho witaga shitimo mushilagilo likanza aho alishita. Hangi, munhu oseose adadakililwe kubishiwa ihyu itale kukila ilo lyaliliyombilwe mushilagilo shansi aho alikenagula.Nduhu munhu uyo adakililwe kwingililwa sagala mu mbisila yakwe yoseyose, budugu, kaya yakwe na nduhu munhu uyo adugije kwingijiwa ikujo lyakwe ilo alinalyo. Buli munhu adakililwe gulanghanwa na Jilagilo ja nsi atizingililwa sheniko.Buli munhu alinawiyabi bo guja uko alitogwa na guzenga hosehose mu nsi yakwe.Buli munhu alinawiyabi bo gusama, gwinga na guja nsi yoseyose nulu nsi yakwe. Hangi, alinawiyabi bo gushoka hangi mu nsi yakwe.Buli munhu alina wiyabi bo gupelela nsi yingi atizubulagwa.Wiyabi wenubu butiho kuli munhu uyo olamulwa gubulagwa mu Jijilo ja nsi gu shitwa ijo jiti ja buyombeji bo mihayo ya nsi nulu ijo jitujaga somani na Ihane lya Mahanga.Buli munhu alina wiyabi bo kubi n’Ihanga lyakwe.Nduhu munhu adakililwe gwing’wa Buhanga bo nsi yakwe nulu wiyabi bo gugalucha buhanga ubo abutogilwe ng’wenekili bomakala.Banhu bose bakima na bagosha balina Sekge ya gutola na gubi na kaya buli nduhu gulonja ihanga, mfumo nulu dinhi muwitoji wabo nulu mugulekana gwabo.Witoji bugubiza buliwigelwe ulu giki abitoji bizunilijaga gumala winga bobo.Budugu buliho gwinga – kale, huguhaya budakililwe bulang,hanwe na ns’iyose.Buli munhu alinayo Sekge ya gubiza na busabi bokwe na sabo jakwe yiyene nulu n’isangi na banhu bangi abo atogilwe ng’wenekili.Buli munhu adadakililwe gutajiwa nsabo jakwe bo gwibonelwa.Buli munhu alinayo Sekge ya gwiganika na gubi na kiganikile ga miganiko ayo alikola g’wenekili nulu mu Luganda. Alinayo Sekge ya gugalucha wiganiki bokwe munhu alinayo Sekge ya guleka wiganiki nulu kahayile kakwe na buzunya bokwe, yaya gwingililwa.Buli munhu alinayo Sekge ya kubi na gufunya miganiko gakwe na gugayomba miganiko genayo na nduhu gwingililwa. Munhu alinayo Sekge ya gwinhwa miganiko ga bangi gubitila mu bandiki na bahayi ba mihayo.Buli munhu alinayo Sekge ya gumanhya na banhu bangi mu lubango.Munhu adadakililwe guhadikijiwa gubiza na luganda ulo atalutogilwe.Buli munhu alinayo Sekge ya mu butongeji bo nsi yakwe jihamo, nulu gubitila mu buchagulwaBuli munhu alina Sekge ya gupandika matwajo ga jimunhu mu nsi yakwe.Ihanga lyoselyose lidakililwe libize na budula bolyo gu bamunhu benekili gwingila mu busolanhyiwa ubo bugwitiwa ung’wikanza ilo litulilwe mu busolanhyiwa wenubu mu wiyabi na bubi buli bo wibise.Buli munhu mu nsi alina Sekge ya gubiza na nzubuka na hangi alina Sekge ya mhandika gubitila mu widomaniji na budula bo nsi na wambilija bo nsi jingi muwelelo, na nsi ili na nimo gwa gubona banhu pye baligasha mu mhola na Sekge ya mhandika na kajile ka mu Luganda ijio jidakililwe, ng’wikujo na mhandika ya nghana ya banhu bose.Buli munhu alina Sekge ya gutumama, Sekge ya gutung’wa, Sekge ya gusolanhy nimo uyo agutogilwe, Sekge ya ha butumamilo bowiza na adakililwe buli ng’wene atulwe mu ng’hana gubiza na nimo gwa gutumama.Buli munhu adakililwe gupandika inongho gumilimo iyo alita, inongho lyenilo libize litina busolanhya bo munhu na munhu.Buli munhu adakililwe gupandika inongho bo Sekge ya gumilimo iyo alita likomile gwigelelwa gulang’hana kaya yakwe n’ikujo lyakwe, na ulu giki idulikanile, jongejiwe na nzubuka yingi-ho.Buli munhu alinayo Sekge ya gwandya nulu gwingila mu luganda lo batumani bo gwitumanila gulwa gulang’hana matwajo gaha-ng’wakwe.Buli munhu abize na wisunhya mu milimo yakwe na manongho gakwe apandike mu wisunhya bokwe.Buli munhu alina Sekge ya kikalile kasoga, abi mhola na banhu bakwe, alye shiza, azwale shiza, alale ha ng’wa wiza, na apandike bulagulwa nhana na matwajo ga jimunhu agapandike na abina Sekge ya bulonjiwa ulu oganyiwa nimo, nulu ali nsatu, nulu gulemaala, buchilwa, bunamhala nulu Bugikulu nulu kikalile kangi kabi mu gigasje gakwe ako adadulile gwigunnha ng’wenekili.Wisanye bogubi nkima myaji nulu bunigini jidakililwe gwinhwa bulonja butale bo kalongeje. Bana abose babi babyalilwe mu bukwiwa nulu mu ndayabu pye abose bali bana ba gulonjiwa bulenganile.Buli munhu alina Sekge ya gupandika isoma. Isoma libi liti lya gufunya manong’ho uguwandijo wisoma na yibizeha hadi yisoma uguwandijo wenubo. Libizeho isoma kul’uyo alina budula na butizubizaho wisolanhya bosebose.Isoma lyose lidakililwe gung’winha matwajo munhu na ikujo na wiyabi bokwe na gwenha bunwani bo mahanga na wezu bose, na mhola ya welelo ngima.Babyaji babi na budula gusolanhya isoma ilo batogilwe bana babo balipandike.Buli munhu alina Sekge ya gusangila mukajile ka guduja mu luganda lokwe, kulya wiyabi bo malika gose, na gupandika matwajo ga mu sayansi.Buli munhu alina Sekge ya gulang’hanilwa shikolo jakwe ijo wajibeja nulu gujibyaja ng’wenekili mu nzila ya wiganiki mushandikwa nulu mu nzila ya sayansi.buli munhu alinyo Sekge ya sele mu Luganda lokwe na mahanga agose.Buli munhu adakililwe gwibona giki ali umo wa Luganda, wiyabi bokwe na matwajo ayagadulile gwilonga na aliumo oho umu welelo.Buli munhu adakililwe, umu gatumamile ga Sekge na wiyabi ubuyombilwe ngw’Ilagilo lyenili, gwita widedeng’Lanya ubo buli mu Jilagilo gunguno ya gulanghana Sekge na wiyabi bo banhu bangi n’Ikujo lyakwe ng’wenekili, na sele ya Luganda lokwe.Sekge na wiyabi wenubu itizutumilwa mu shitwa shabubi hanze n’Ilagilo lya Mahanga.Nduhu nsi nulu Luganda lose ulo ludulile gugema gululunghyanya gubipya kayombele ga mhayo gwenuyo, wiyabi na Sekge ijihayiwe ngw’Ilaka lyenili lya Mahanga.ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᓇᐢᑯᒧᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑭᒋ ᐃᑗᒋᐠ ᑭᒋ ᓇᑭᐡᑲᑐᐎ ᓇᐢᑯᒥᑐᐎᓂᐠ 217 A (III) ᑲ ᐃᑕᓯᓇᑌᐠ ᑎᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ ᐸᐗᑕᑭᓇᔑᐡ 10 1948 ᐁ ᐱᐳᐠᐸᐗᑕᑭᓇᔑᐡ 10 1948 ᑲ ᐱᐳᓂᓂᐠ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐁ ᒪᐗᒋ ᓇᑭᐡᑲᑐᒋᐠ ᑭ ᓇᐢᑯᒧᑐᑕᒶᐠ ᓀᐢᑕ ᑭ ᑭᒋ ᐃᑗᐗᐠ ᐁ ᐅᔑᑕᒋᐠ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐅᒋ ᐁ ᒥᓯᐌᔭᐠ ᐅᑕ ᑲ ᓄᑾᐠ ᐅᑕ ᓂᐱᑌ ᐅᐅ ᐸᐢᑲᔦᑭᓂᑲᓇ, ᐅᒪ ᑲ ᐃᐡᑾ ᐃᒋᐠ ᑭᒋ ᐃᑐᑕᒧᐎᐣ ᐊᓂᑭ ᐊᐣᑕ ᑭᒋ ᓇᑭᐡᑲᑐᐎᓂᐠ ᒥᓯᐌ ᑲ ᐊᔑᑕᑭᒥᑯᓯᓂᒋ ᐸᐱᐢᑭᒋ ᑭᒋ ᐊᐢᑭᔭ ᑭᒋ ᓄᑯᑕᓂᒋ ᐅᒣᓂᐤ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᓂᓂᐤ ᑭᒋ ᐗᓴᓶᑎᔕᐃᑲᑌᐠ ᑭᒋ ᐸᔭᑌ ᓄᑯᑕᓂᐗᐠ ᑭᒋ ᐊᔭᒥᑕᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐸᔭᑌ ᐎᑕᒪᒋᐠ ᑭᒋᐌ ᐱᒋ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑐᐎᑲᒥᑯᐠ ᓀᐢᑕ ᑯᑕᑭᔭ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑐᐎᑲᒥᑾ ᐁᑲ ᑭᒋ ᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᐠ ᐁᔑ ᐱᑐᔑᓇᑾᓄᑴ ᐅᑭᒪᐎᐎᐣ ᐱᒋ ᐸᐯᐢᑭᒋ ᐊᐢᑭᔭ ᓀᐢᑕ ᑯᑕᑭᔭ ᐊᐢᑭᔭ᙮ᐃᑕ ᐁ ᐃᔑ ᓂᓯᑕᐎᓂᒋᑲᑌᐠ ᒥᓯᐌ ᑲ ᑕᔑᐟ ᐎᒋᔕᓂᑐᐎᓂᐠ ᑭᐡᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᐁᑭ ᐃᔑ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᓀᐢᑕ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᐁ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᒋᑭ ᐊᓂᐢᑫᐸᓂᓂᐠ ᐎᓇ ᐱᑯ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᐁᑯᑕ ᐌᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐠ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑾᔭᐢᑭᑕᑎᓯᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑲᔭᒣᓂᑕᒧᐎᐣ ᐅᑕ ᐊᐢᑭᐠ᙮ᐁᑯ ᒪᑲ ᐁᑲ ᐁ ᐱᓯᐢᑫᓂᒋᑲᑌᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐱᑯᓂᑲᑌᑭ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐁ ᑲᑾᑕᑭᐃᒋᐠ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐁ ᑭᔑᐗᐃᑯᓇᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐊᑎ ᓄᑾᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᐃᓂᓂᐤ ᐁ ᐸᑭᑎᓇᒪᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᒥᓉᓂᑕᐠ ᐗᐃᑗᐟ ᐱᑯ ᑫᑾᓂᐤ ᑭᒋ ᐃᑗᐟ ᓀᐢᑕ ᐅᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐅᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᐣ ᐁᑲ ᑭᒋ ᓇᓂᒋᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᓄᑌᐸᓂᐟ ᐁ ᑭᒋ ᐃᑡᓂᐗᐠ ᐅᑕ ᐁ ᐅᑯᒪ ᒪᐗᐨ ᑲ ᐃᔑ ᒧᐡᑌᔦᓂᑕᐠ ᐃᓂᓂᐤ᙮ᐁ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᐠ ᒪᑲ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᐣ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᐱᒋ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᒪᑲ ᑭᔕᐢᐱᐣ ᐃᓂᓂᐤ ᐁᑲ ᑲ ᐸᑭᑎᓂᐟ ᑭᒋ ᐊᔭᐢᐸᐣ ᐱᑐᐡ ᑫᑾᓂᐤ ᑫ ᑭᑐᑕᐠ ᑲᓇᑫ ᒪᒋᐨ ᑫ ᐅᒋ ᒪᔑᑕᐟ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᓂᐤ ᐯᔭᐠ ᑭᒋ ᐅᑭᒪᐤ ᐁ ᑎᐯᐣᒋᑫᐟ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐸᑕᑯᓄᐌᐟ᙮ᓀᐢᑕ ᐁ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᐠ ᑭᒋ ᔑᑭᑕᓂᐗᐠ ᐅᑐᑌᒥᒥᑐᐎᓂᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑐᒋᐠ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ᙮ᓀᐢᑕ ᐊᓂᑭ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐱᒋ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓂᐠ ᐱᒋ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᐁ ᑕᐱ ᐃᑗᒋᐠ ᐁ ᑕᐺᔦᓂᑕᑭᐠ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᑭ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐅᑭᐢᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐁᔑ ᑕᐺᔦᓂᑕᑯᓯᐟ ᐃᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕᐢ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᐁᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᒋᐠ ᓇᐯᐤ ᓀᐢᑕ ᐃᐢᑺᐤ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐃᑌᓂᑕᑭᐠ ᑭᒋ ᔑᑭᑕᒋᐠ ᑭᒋ ᒥᓄᐸᓂᓂᒋ ᐃᓂᓂᐗ ᐅᐱᒪᑎᓯᐎᓂᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᒥᓋᔑᓂᓂᐠ ᐅᐱᒪᑎᓯᐎᓂᓂᐤ ᐊᐗᓯᑌ ᑭᒋ ᐅᒋ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᓂᒋ᙮ᐁᑯ ᓀᐢᑕ ᐊᓂᑭ ᑲ ᐊᔑᑕᑭᒥᑯᓯᒋᐠ ᐸᐯᐢᑭᒋ ᐊᐢᑭᔭ ᐁᑭ ᐊᔓᑕᒪᑫᒋᐠ ᑭᒋᐎ ᑲᐡᑭᑕᒋᐠ ᐁ ᐗᐎᒋᐊᒋᐠ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐁ ᑲᑲᒋᐎᑕᓂᐗᐠ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᑭᐢᑌᓂᒋᑲᑌᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᓇᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᑭ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇ᙮ᐁᑯ ᓀᐢᑕ ᐯᔭᑾᐣ ᐁ ᓂᓯᑐᒋᑲᑌᑭ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐎᓇ ᒪᐗᐨ ᐁ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᑭ ᑭᒋ ᐅᒋ ᑕᐺᐗᔦᑫᓂᑕᑾᐠ ᐅᒪ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᐊᔓᑕᒪᑫᒋᐠ᙮ ᐁᑯ ᒪᑲ ᐊᐣᑕ ᑭᒋ ᒪᐗᒋᐃᑐᐎᓂᐠ ᐁ ᑭᒋ ᐃᑗᒋᐠ ᐅᒣᓂᐤ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᓂᓂᐤ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑺᐃᓯᐎᓂ ᐅᒋ ᐯᔭᑾᐣ ᑫ ᐃᔑ ᐅᑎᓴᐸᑕᑭᐠ ᒥᓯᐌ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᒥᓯᐌ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐱᓂᐡ ᒥᓯᐌ ᑲᑕᔑᐟ ᐃᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᒥᓯᐌ ᑲ ᐃᔑᓇᑾᐠ ᐱᒪᑎᓯᐎᐣ ᑕᔑᓀ ᑭᒋ ᒪᒥᑐᓀᓂᒋᑲᑌᐠ ᐅᒪ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᑭᒋ ᑯᒋᑕᓂᐗᐠ ᑭᒋ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑲᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑲᒋᐎᑕᓂᐗᐠ ᑭᒋ ᑭᐢᑌᓂᒋᑲᑌᑭ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᒥᓯᐌ ᐁᔑ ᑲᐡᑭᑕᓂᐗᐠ ᐱᒋ ᐸᐯᐢᑭᒋ ᐊᐢᑭᐠ ᓀᐢᑕ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐅᑎᓇᒪᓱᒋᐠ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᓀᐢᑕ ᑾᔭᐢᐠ ᑭᒋ ᓂᓯᑕᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᓇᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᑲᑭᓇᐤ ᐊᓂᑭ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐸᐯᐢᑭᐨ ᐊᐢᑭᔭ ᓀᐢᑕ ᐊᓂᑭ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐸᐯᐢᑭᐨ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐗᐠ ᐱᒋ ᐁᔑ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᒋᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐃᓂᓂᐤ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᐠ ᐁᔑ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᓀᐢᑕ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑯᐎᓯᐟ ᑭᐢᑌᓂᒥᑎᓱᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ᙮ ᐁ ᐸᑭᑎᓇᒪᒋᐠ ᑲᑫᑕᐌᓂᑕᒧᐎᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᒥᑐᓀᓂᒋᑲᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐎᒋᑴᓯᑐᐎᓂᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑐᒋᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑎᐸᑫᓂᑕᑯᓯᐤ ᒥᓯᐌ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇ ᐃᑕ ᑲ ᒪᓯᓇᐃᑲᑌᑭ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᓂᐠ ᐁᑲ ᐸᑲᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑯᐎᓯᐟ ᑕᐱᐢᑯᐨ ᑲ ᐅᑕᐢᑲᓀᓯᐟ ᐁᑕᔕᑫᐟ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐃᐢᑴᐎᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑲ ᓇᐯᐎᐟ ᐅᐟ ᐃᔑᑫᔗᐎᐣ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐤ ᐁᔑ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᐠ ᑫᑾᓂᐤ ᑲ ᐃᑌᓂᒪᐎᑌ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐅᒋᑴ ᐅᑎᐱᓇᐌᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᑭᔾ ᑫᑾᐣ᙮ ᒥᓇ ᒪᑲ ᐁᑲ ᐱᑐᐡ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᓂᐤ ᑎᐯᐣᒋᑫᐎᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐁᔑᓇᑾᓂᓂᑴ ᐊᐢᑭᓂᐤ ᑲ ᐅᒋ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐊᐢᑭᓂᐤ ᑲ ᐅᒋᐟ ᑭᔕᐢᐱᐣ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᒪᑲᓂᓂᑴ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑲ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᒪᑲᓂᓂᑴ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᐠ ᑫᑾᐣ ᐁᔑ ᓄᑌᐸᓂᑴ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐤ ᑭᒋ ᐱᒪᑎᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑭᒋ ᐅᒋ ᓇᓂᓴᓂᓯᐟ᙮ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᐊᐗᑲᑎᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑎᐯᓂᒥᐟ᙮ ᐁᑲ ᑭᒋ ᐃᑕᑾᐠ ᒥᓯᐌ ᑲ ᐃᔑᓇᑾᐠ ᐃᓂᓂᐤ ᑲ ᐊᐗᑲᑎᐟ ᓀᐢᑕ ᒪᑲ ᐁᑲ ᑭᒋ ᐊᑕᐗᑫᐎ ᐊᐗᑭᑎᐟ ᐃᓂᓂᐤ᙮ᐁᑲ ᐊᐎᓇ ᒥᑐᓂ ᑭᒋ ᑲᑾᑕᑭᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐊᑾᑎᓯᐢᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᓄᑕᐤ ᑭᒋ ᑐᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑾᐣᑕᐤ ᑭᒋ ᑐᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᓇᓀᑲᒋᐃᐟ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᑎᐸᑫᓂᑕᑯᓯᐟ ᑭᒋ ᓂᓯᑕᐌᓂᒥᐟ ᒥᓯᐌ ᐱᑯ ᑕᐢᑌ ᐁ ᐃᓂᓂᐎᐟ ᐅᑎᐢᑲᐤ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐅᑎᐡᑲᐤ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐃᑌᐢᑕᑯᓯᐟ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒪᓀᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐯᔭᑾᐣ ᐃᓂᑯᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ᙮ ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐱᑯ ᑫᑾᐣ ᑲ ᐱᑯᓂᑲᑌᐠ ᐅᒪ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐎ ᐱᑯᓂᑲᑌᐠ ᐅᒪ ᑭᒋ ᐁᑗᐎᐣ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᓇᑕᒪᑯᐟ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᐅᑕᐸᐢᑯᓂᑫᐎ ᓇᑕᒪᑫᐗᐠ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐱᑯᓂᑲᑌᑭ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐠ ᐊᓂᐃ ᐅᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᑲ ᐸᑭᑎᓇᒪᐟ ᑭᒋ ᐅᓇᐢᑯᓂᑫᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ᙮ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑾᐣᑕᐤ ᑭᒋ ᒪᑯᓂᑯᐟ ᐅᑭᐸᐅᐌᐎᓯᐗ ᓀᐢᑕ ᑾᐢᑕᐤ ᑭᒋ ᑭᐸᐅᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐃᑲᑌᒋᔕᐅᐟ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐠ ᐅᒋ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐃᑌᓂᑕᑯᓯᐟ ᐯᔭᑾᓄᐟ ᑭᒋ ᐁᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᑎᐸᐢᑯᓂᑲᓂᐗᐠ ᑎᐸᐣ ᑲ ᑎᐸᐣᑯᓂᑫᓂᒋ ᐃᐢᐱ ᑲ ᓇᑕᐎ ᑭᐢᑫᓂᒋᑲᑌᓂᐠ ᐅᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓇ ᐃᐢᐱ ᑲ ᑎᐯᐢᑯᓂᐟ ᑲ ᐗᓂᔑᒋᑫᑴ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑲ ᐗᓂᔑᒋᑯᐟ ᐢᑕᐌᓂᑕᑯᓯᐤ ᐁᑲ ᐱᑕᒪ ᓂᔡᓇᒋᒥᑯᓯᐎᓂᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐸᑎᒪ ᑲ ᑭᐢᑫᓂᒪᐎᑌ ᑕᐺ ᐎᓇ ᑲ ᑐᑕᒧᑴ ᐱᒋ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᐱᒋ ᑎᐸᐢᑯᓂᑫᐎᑲᒥᑯᐠ ᑭᐢᑎᓇᐨ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᐸᑭᑎᓇᒪᐟ ᑭᒋ ᒪᔑᑕᒪᓱᐟ᙮ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᐊᑕᒣᓂᑕᑯᓯᐟ ᐗᓂᔑᒋᑫᐌᓂᓂᐤ ᐱᑯ ᑫᑾᓂᐤ ᑲ ᑭ ᑐᑕᒧᑴ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑲ ᐅᒋ ᑐᑕᒧᑴ ᐁᑲ ᐗᓂᔑᒋᑫᐎᓂᓂᐤ ᐁᔑ ᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᓂᐠ ᐱᒋ ᑭᒋ ᐅᓇᐢᑯᓂᑫᐎᓂᐠ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᑲᐠ ᑲ ᐱᒧᑌᒪᑲᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᑭᒋ ᐊᓇᔓᐌᐎᐣ ᒬᒋ ᐊᓂᒪ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐃᑐᑕᒧᑴ᙮ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐊᐗᓯᑌ ᑲ ᒪᐡᑲᐗᓂᐠ ᐃᑕᑭᑕᒪᑫᐎᓂᓂᐤ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑎᐸᐢᑯᓂᐟ ᐃᐢᐱᐨ ᐊᓂᒪ ᑫ ᐃᑕᑭᑕᒪᐎᑎᐸᓀ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐗᓂᔑᒋᑫᐟ᙮ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑾᐣᑕᐤ ᑭᒋ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᐎᓇ ᑌᐱᓇᐌ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐎᒋᔕᓂᑐᐠ ᐱᒋ ᐎᑭᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᒪᓯᓇᐊᒪᑐᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᒪᓀᓂᒥᐟ ᐅᑭᐡᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᐃᑕᑎᓯᐎᓂᐠ᙮ ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐣᑕᐌᓂᑕᑯᓯᐟ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐟ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᓂᐤ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐁᑲ ᑭᒋ ᑾᓄᑕᐟ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐟ ᐗᐃᑐᑌᐟ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐃᑐᑌᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑕᔑᑫᐟ ᐱᑯ ᑕᐣᑕ ᐁᔑ ᐊᐢᑭᐗᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐸᑭᑎᓂᑯᓯᐟ ᑭᒋ ᓇᑲᑕᐠ ᐱᑯ ᑫᑯ ᐊᐢᑭᓂᐤ ᐊᔑᐨ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᔾ ᓀᐢᑕ ᒥᓇ ᑭᒋ ᑭᐌᐟ ᐊᐣᑕ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐃᑌᓂᑕᑯᓯᐤ ᐱᑐᐡ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐃᑐᑌᐟ ᐁᑲ ᑫ ᐃᔑ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᑫ ᐃᔑ ᓴᑲᐢᑫᓂᒧᐟ ᐊᐣᑕ ᐊᐢᑭᐠ᙮ᐅᒪ ᑎᐯᑫᓂᑕᑯᓯᐎᐣ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒪᐢᑲᒥᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᑎᐸᐢᑯᓇᐎᑌ ᐗᓂᔑᒋᑫᐎᓂᐠ ᑲ ᐅᒋ ᐸᓯᑯᒪᑲᐠ ᓀᐢᑕ ᐃᔑᒋᑫᐎᓇ ᓇᐁᐸᐨ ᑲ ᐅᒋᐸᓂᑭ ᐗᑐᑕᒧᒪᑲᐠ ᓀᐢᑕ ᓂᑲᓀᓂᑕᒧᐎᓇ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐁᔑ ᓂᐸᐎᒪᑲᑭ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑎᐯᓇᐌ ᐅᐟ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᐣ ᑭᒋ ᐱᒧᑕᑐᑕᐠ᙮ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᒥᑕᑴᓇᒪᐟ ᐅᐟ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᒥᑕᑴᓇᒪᐟ ᑯᑕᑭᔾ ᐃᑕᐢᑲᓀᓀᓯᐎᓂᓂᐤ ᑭᒋ ᐱᒪᑎᓯᑲᑕᐠ᙮ᓇᐯᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐃᐢᑴᐗᐠ ᑲ ᑎᐯᑕᑐ ᐱᐳᓀᓯᒋᐠ ᐁᑲ ᑲ ᑭᐸᐊᒪᐟ ᑲ ᐅᑕᐢᑲᓀᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐗᐠ ᑭᐃ ᐎᑭᑐᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᓂᑕᐎᑭᐃᐌᒋᐠ᙮ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᒋᐠ ᐎᑭᑐᐎᓂᐠ ᒣᑾᐨ ᑲ ᐎᑭᑐᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᒪᑲ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐱᑯᓇᑭᐠ ᐅᐎᑭᑐᐎᓂᐗᐤ᙮ᑲᑕ ᐎᑭᑐᐗᐠ ᐸᑎᒪ ᑲ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑭᓇᐤ ᐁ ᓇᐢᑯᒥᑐᒋᐠ ᑲᑕ ᐎᑭᑐᐗᐠ ᐊᓂᑭ ᑲ ᐎ ᓂᔑᒋᐠ᙮ᐎᒋᔕᓂᑐᐎᐣ ᐁ ᐅᑾᓂᒪ ᑾᔭᐢᐠ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐠ ᐅᒪ ᑲ ᐱᒪᑎᓯᓇᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐣᑕᐌᓂᑕᑾᐠ ᑭᒋ ᑲᓉᓂᑕᑭᐠ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐊᐢᑭᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᒥᓂᑯᐎᓯᐤ ᑭᒋ ᑎᐯᓇᐌᐎᓯᐟ ᑫᑾᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐊᔑᐨ ᑯᑕᑭᔭ᙮ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᒥᑕᑴᓇᒪᐟ ᐅᑎᐱᓇᐌᐎᓯᐎᐣ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᑎᐁᐢᑕᐠ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᐣ ᐅᒪᒥᑐᓀᓂᑕᒧᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐃᐎᐣ᙮ ᐅᒪ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᐣ ᐊᔑᐨ ᐅᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᐃᐢᐱ ᐗ ᐊᒋᑕᐟ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ ᐁ ᐯᔭᑯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᑭᔭ ᐃᓂᓂᐗ ᐅᑎᐢᑲᐤ ᐃᓂᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐎᓇ ᑎᐯᓇᐌ᙮ ᑭᒋ ᐗᐸᑎᓂᐌᐟ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑭᐟ ᐁᔑ ᑕᐺᔦᓂᑕᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐱᒧᑕᑐᑕᐠ ᐅᐟ ᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᒪᑲ ᐁᔑ ᒪᒥᒋᒥᐌᐟ ᓀᐢᑕ ᓄᓱᓀᐊᐠ ᐅᐟ ᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᒥᓂᑯᐎᓯᐤ ᑎᐯᓇᐌ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓇᐌ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐅᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ᙮ ᐁ ᐊᑯᒪ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᐣ ᐁ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐟ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᓇᑕᐌᓂᑕᐠ ᓀᐢᑕ ᐅᑎᑎᑯᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᐊᓂᐃ ᐎᑕᒪᑯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᓇ ᐱᑯ ᑲ ᐅᒋᐸᓂᑭ ᑎᐸᒋᒧᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐯᑕᑯᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑭᒋ ᑭᐱᐡᑲᑯᓇᓂᐗᐠ ᐁᔑ ᑭᔑᐸᐠ ᐊᐢᑭᔾ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐟ ᑭᒋ ᐃᑕᐟ ᓇᑭᐡᑲᑐᐎᓂᐠ ᑲᔭᒣᓂᑕᒧᐎᐣ ᐁ ᐊᐸᑕᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᒪᒪᐎ ᐎᒋᐃᑐᐎᓂᐠ᙮ᐁᑲ ᐊᐎᓇ ᐊᑐᐢᑲᒼ ᑭᒋ ᔑᑭᐃᐟ ᑭᒋ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᐟ ᒪᒪᐎ ᐎᒋᐃᑐᐎᓂᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᐊᔑᒋᐟ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐠ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐠ ᐅᑕᐡᑲᐤ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐊᓂᐃ ᑎᐯᓇᐌ ᑲ ᐗᐌᓇᐸᒪᐟ ᑭᒋ ᐊᔭᒥᐡᑕᒪᑯᐟ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐃᓯᐟ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐎ ᐊᐸᒋᑕᑴ ᐃᓂᓂᐎ ᐊᑐᐢᑫᐎᓇ ᐅᑕ ᐊᐢᑭᐠ᙮ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᓂᐗᐤ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᑲᑕ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐣ ᑲᐡᑭᐅᐎᐣ ᐱᒋ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑕ ᓄᑭᑕᓂᐗᐣ ᐊᐢᑭ ᐊᐢᑲᐤ ᑲ ᑕᐺᒪᑲᐠ ᐗᐌᓇᐸᒋᑫᐎᐣ ᒥᓯᐌᐣᑲᒥᐠ ᑲ ᐱᒧᑌᒪᑲᐠ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᑲ ᐱᒧᑕᑐᒋᑲᑌᐠ ᐯᒪᐗᓯᓇᐃᑫᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑲᑕᓄᐠ ᑲ ᐱᒋᐌᐱᓂᑲᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑲ ᓄᓱᓀᐃᑲᑌᑭ ᐗᐌᓇᐸᒋᑫᐎᓇ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑲ ᐊᔑᑕᑭᒥᑯᓯᐟ ᐱᒪᑎᓯᐎᓂᐠ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐠ ᑭᒋ ᑲᓇᐎᓂᒥᑯᐎᓯᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐱᓯᐢᑭᓂᑕᑯᓯᐟ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᐁᔑ ᑯᒋᑕᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑕᑾᑭ ᐎᒋᐃᐌᐎᓇ ᐯᔭᑾᔦᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑲ ᐅᒋ ᐱᒪᒋᐅᓇᓂᐗᐠ ᐃᓂᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᓇ ᑲ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᑭ ᐎᓇ ᑎᐱᓇᐌ ᐅᑭᐢᑌᓂᑕᑯᓯᐎᐣ ᐅᒋ ᓀᐢᑕ ᑎᐱᓇᐌ ᑫ ᐅᒋ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᐅᐟ ᐃᔑᓇᑯᓯᐎᓂᐠ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᐊᐸᑎᓯᐟ ᑫᑯ ᐱᑯ ᐊᐸᑎᓯᐎᓂᓂᐤ ᐗᐅᑎᓇᒪᓱᐟ ᑾᔭᐢ ᑭᒋ ᑐᑕᐟ ᐁᔑ ᐊᐸᑎᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐁᑲ ᐁᑕᑾᓂᓂᐠ ᐊᐸᑎᓯᐎᓂᓂᐤ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁᑲ ᐱᑐᐡ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑎᐸᐊᒪᑯᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑᓇᑾᓂᓂᐠ ᐅᐟ ᐊᐸᑎᓯᐎᐣ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑲ ᐊᐸᑎᓯᐟ ᑾᔭᐢᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᒥᓋᔑᓂᓂᐠ ᐅᑐᑎᓯᐎᐣ ᐎᓇ ᐅᒋ ᓀᐢᑕ ᐎᒋᔕᓇ ᑭᒋ ᐅᒋ ᐅᒋ ᒥᓋᐊᔑᓂᓂᐠ ᐅᐱᒪᑎᓯᐎᓂᐗᐤ ᑭᐢᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐊᓂᐡᑫ ᐎᒋᐃᑯᓯᐟ ᑭᔕᐢᐱᐣ ᐢᑕᐌᓂᑕᑯᓯᑴ ᑲ ᐅᒋᐸᓂᐠ ᐃᓂᓂᐎ ᓇᑕᒪᑫᐎᐣ᙮ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᐅᔑᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐎᒋᑡᐟ ᐊᐸᑎᓯᐎ ᒪᒪᐎ ᓇᑕᒪᑫᐎᓂᐠ ᐊᐸᑎᓯᐎᐣ ᐅᒋ ᑫ ᐅᒋ ᓇᑕᒪᑯᓯᐟ ᒣᑾᐨ ᐁ ᐊᐸᑎᓯᐟ᙮Ke e nyi be jesinana agbetɔ xɔmɛviwo kpata le woabe nujɔnunyinyi ku le woabe goɖoejisiwo alo amɛbusewo be gbesɔɛmɛ maɖeviɖe le emɛ ye nyi ku Fafa alo tujanyi le xixea mɛ a;Ke e nyi be amɛbusewo, geɖojisewo majesi kudo woabe makanmana woe dɔ̀nna gbélán be hunyra wɔnawo kawoe zinzinna agbetɔ be cìcìnya va a, eye nɛ agbetɔ b'a vǒ le nupópò pò ku nujixɔse mɛ a, ke e nyi be vɔ́nvɔ̀n sɔyi kumɛ ŋgba le e ji o a yeŋuti wo ɖegbefan só xixe búŋuku mɛ be jɔ̀jɔ̀ ke la nɔ sigbe jíjí wuta jijiwo kpata le amɛgbetɔwo be jijiwe mɛ a;Ke e nyi be e le veveɖe be ɖoɖo tɔ̀xɛ̀ ɖéwo la nɔ xɔ akpo nɛ amɛbuse kea woa, goɖojise kea woa, nɛ ŋgba va nyi be ke e jo va gloe kpatatàa, agbetɔ la jeagla, la fɔngu ɖo nukeŋutia hunyra sɔ do lannuwɔwɔmɛ ku amɛjizinzin jo va wugan, jo va flaa, jo va glo a;Ke e nyi be enu tajitɔ̀ ba nyì be wo ɖo la de ŋsɛn abɔkamɛ nɛ dukɔnwo le xlɔnnyinyi be ka ke le woa domɛ a;Ke e nyi be le gɔnmɛ dǒse a mɛ a dukɔn blaɖoduwo b'amɛhawo gbigbɔ le tè, le zingbe ɖo e ji le woabe jixɔse so nujɔjɔɛ tajitɔ̀wo ke kuɖo agbetɔ ŋti, le yebe nújɔnún yinyi kudo yeb'asixɔxɔ mɛ, le ɖe gblɔn ku kanɖoji be yewoa wɔ ye amɛsia be ŋkɔyìyì le jijèjè mɛ a la zɔn ɖo e ji kpe. Eye yewoa na ye agbenɔnɔ ɖɔhwin be wɔnawo la se axwe le vosinɔnɔ ganɖe mɛ le amɛbusewo be gbesɔɛ mɛ le ŋsuwo ku nyɔnuwo domɛ a;Ke e nyi be acɛkpadu kewoe nyi bɔbɔa bo viwo dota amɛ be asi le^ mɛa, yewo la xɔ alɔkpe dukɔn blá ɖóduwo be habɔbɔa, nɛ xixe bliboa ba setonu tútútú nɛ amɛbusewo ku gɔnmɛdose be vòsinɔnɔ a;Ke e nyi be gbɔngbɔ ɖekaŋukumɛ ɖoɖo nɛ goɖojisewo, amɛbusewo ku vòsinɔnɔ keawo ye la nyi kpɛnkpɛn ke wuta nɛ woa teŋu sɔ wɔ tadoemɛ a blibo a,Amɛsia be takpekpe le degblɔn aléké be gbefanɖeɖe xixe bliboato so amɛbusewo, goɖojisewo ŋti; sigbe flinmácici ɖekaŋuku ke ji amɛhawo kpata la yi tɔ́asi aleabe amɛ ɖekpekpe amɛ́ ku habɔbɔ be tòtòwo nɛ nyi be woa légbefan kea ɖo tamɛ gasiagamɛ eye wo la nɔ dovevenú tó nufyɔfyɔ ku hɛnhɛn nyawo, kewoe la vlunka nɛ esǐ ke ɖo la nɔ̀ aléké be sewo ku vosinɔnɔwo ŋti, eye le blɛwu denyigban ku xixe blibo be ɖoɖowo la na ye amɛhawo ku acɛkpaduwo la jesii eye woa zaɛn pɛpɛpɛ; nɛnɛake be ɖo la nyi nɛ dukɔn kewoe le woab'acɛkpakpa alo woabe ŋsɛn gɔnmɛ a yeŋu.Agbetɔwo kpata le jijimɛa, ɖo vosinɔnɔ, nyi gbèsɔɛ́mɛ́wó le nujɔnunnyi ku goɖoejisewo, amɛbusewo mɛ. Tagbɔ le woa si, eye wɔnawo sɔdoda woanɔnɔwo gbɔa la nyi nɔ́visilélé.Amɛ ɖekpekpe amɛ teŋu sɔ goɖoejise, amɛbuse ku vósinɔ́nɔ́ kea wo sigbe enú kewoe nyi é tɔ̀ nɛnɛ le gbefanɖeɖe kea mɛ le voklan ɖekpe mado e mɛ, veveɖe so agbaze ke le mia ŋtia, gbè ke lè kɔ́nú na mia, asu alo asi nyinyi le jijimɛ, sɛ́nsɛ́n, amɛ ŋutɔ́ be gɔnmɛɖeɖe le politiki alo dunya gbɔngbɔn gblamɛ, alo amɛŋutɔ́ gɔnmɛɖeɖe ɖekpekpe kewoe la kuɖo amɛŋutɔ́ be du, alo ke kuɖo amɛhawo be nyanwo ŋti.Nɛnɛake wo ma dojesi amɛɖe ŋti sɔ kuɖo yebe du be politiki alɔkpaɖe, kojosewo alo sɔkuɖo wɛkɛa be sewo ŋti o; nɛnɛ be du ke mɛ be soa, teŋu ma nyi ablɔɖedu, kpɔtɔ̀ le duɖe b'acɛ gɔnmɛ alo ke ji wo mu ɖe alɔ ke ji wo mu ɖe alɔ le keŋukeŋu nɛ ba zan ɖokwesinɔnɔ b'acɛ o.Amɛ ɖekpekpe amɛ, alo amɛ ɖeka-ɖeka ɖe gbe la nɔ agbe, la vò eye yeamɛtia la kpɔgomɛ le amɛjikpɔkpɔ mɛ.Amɛɖè mu ɖo la nyi kluvi alo kannumɔ o, kluvi alo kannumɔ alo agbetɔ sɔ doajɔ be nǔ gùn le nɔnɔmɛ alo alɔkpa ɖekpekpe mɛ.Wo mu ɖo la nyama amɛɖe be ŋtilan le jizinzin mɛ alo le vevesese dona amɛ dona amɛ le hunyra ke mu je nɛ agbetɔ o, alo ke la dovloe alo la ɖe kpɔtɔ.Amɛɖekpekpe amɛ le afisiafia ɖo acɛ ɖo yeb'amɛnyinyi sɔ zɔnɖe sea ji.Amɛsia nyi gbesɔɛ le sea be ŋkɔ eye le voklan ma do e mɛ a, wo ɖogbe nɛ esea b'amɛjikpɔkpɔ. Amɛsiamɛ ɖogbe ɖekaŋukumɛ le sea b'amɛjikpɔkpɔ sɔ kuɖo amɛɖekpɔtó ke la nyi afɔtuŋukumɛ nɛ gbefanɖeɖe kea kuɖo gejiji ɖekpekpe ke la kuɖo amɛdekpɔ a ŋti.Amɛ ɖekpekpe ɖogbe la tùtà duamɛ be nyasopewo, kewoe ɖo acɛ ɖo wɔna alo nɔnɔmɛ kewoe la tuafɔŋukumɛ nɛ aléké be gbefanɖeɖe sɔ amɛbuse gunmɛkpetɔwo ŋti ke ji gɔnmɛsea alo esea d'alɔ ɖo a.Wo mu ɖogbe la lé amɛɖeti kpoŋu o, la ɖoete alo la hɛn eŋutú ɖo amɛtupe alo a ɖetó le yebe dùmɛ a sɔyi dùhú mɛ o.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe le gbesɔɛ bliboa mɛ, nɛ ba na woa se nuke jɔ̀ ɖo e jia, le agbaŋugba kudo aléè be ɖo la nyi tútútúa le vosi kojoɖope ke kpacɛ nɛ e ɖokwea eye le amɛɖe ji ma do mɛa, la sò nɛ amɛa be goɖoejisewo ku ɖoɖo ziamɛ ji ke jea, alo nɛ anukwa ke le nya ke wo sɔ ɖote le doe hwɛ mɛ a.Amɛ ɖekpeɖekpe amɛ keŋuti wo sɔ nya ɖo sɔɛ do hwɛ mɛ a, le sigbe amɛ ke mu kpɔ jeagɔ o nɛnɛ kaka vana gakemɛ ye agbaŋugba be kojo le amɛ fuwo be ŋkɔ eye jeŋu kɔa wo la cɔn nyaxɔɖoamɛta b'a kpa kewoe le veveɖe nɛ amɛ a, la ɖeefyɔ be e jeagɔ.Wo ma dohwɛ amɛɖe nɛ e nyi be nɛ e nyi be gakemɛ be le wɔ wɔnaɖe alo ɖeŋuɖe le eɖe jia ese ese ke teŋu po amɛ ɖo nɛnɛ be wɔnawo ŋti a mu le yebe dumɛ alo nyi dusidu tɔ̀ o. Nɛnɛake wo mu ɖo la naɛ tódɔndɔn sɔwugan ke je nɛ agɔa o.Amɛɖekpe mu ɖo la sɔ akpasɛnsɛn yi donù amɛɖe b'agbenya ke kan yeɖenɔ o, yebe xomɛ ku yeb'axwe be nyawo, yeb'aŋɛdohomawo, aolo a wɔ nuɖe a sɔ gble yebe nyikɔ ku yebe nyiɖiɖi o. Amɛsiamɛ ɖɔgbe la byɔ so asea gbɔ nɛ ba kpɔ e ji ɖo wɔna keawo ŋti.Amɛsiamɛ ɖogbe la ɖisa le vosimɛ eye ba like ɖo afike jroe a le ye b'acɛkpadu mɛ.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe la jó le du ɖekpekpedu mɛ, yeŋutɔ be dua can le emɛ; eye e la gba trɔva e mɛ.Nɛ e nyi be wo tin amɛɖe yomɛ a, e ɖogbe la yi ji afike la nyi siwlape nɛ eye e la kpɔ nɛnɛ mɔnú le du buwo can mɛVɔa nɛ nyi be le nyawo mɛ e ze be amɛ a jeago ganɖe ɖo yebe dua, ma teŋu byɔ siwlape b'amɛijikpɔɔkpɔɔ o, nɛnɛake ne e gba wɔ wɔna ɖewo kewoe mu zɔnɖo dukon blaɖoduwo be ɖoɖowo ji o.Amɛɖekpekpe amɛ ɖogbe la nyi duɖemɛtɔ̀.Wo mu ɖo la sɔ akpasɛnsɛn la ɖe dumɛvinyinyi b'akpa le amɛɖe ŋti alo agbe be ma ɖɔlii a byɔ du ke tɔ̀ jroe a o.Nɛ ŋsu alo nyɔnu ɖo vijipea, wo ɖogbe la ɖesrɔn a dogbe la ɖesrɔn a doxomɛ eye nuɖe ma túmɔ́ na wo sɔ kuɖo agbeze be klɛnklɛn, duɖemɛtɔ nyinyi, alo sɛ̀nsɛǹ be nyawo ŋti o. Wo ɖo acɛ ɖekaŋukumɛ le woab'agbeŋukekewo mɛ sɔ doasi na gokemɛ wo la gbe woanɔnɔ wo a.Srɔnsrɔnɖeɖea mu ɖo la nyi wɔ̀wɔ nɛ le vosi mɛa ejro mu so srɔnɖetɔwo ŋtɔ gbɔ o.Srɔnɖeɖe nyi nú zɔnɖo xixea be ɖoɖowo ji, eye be gba nyi adokpe nɛ amɛha; é ɖogbe nɛ amɛha ku acɛkpadua ba kpɔ e ji, a lebe nɛ.Amɛɖekpekpe amɛ nɛ e nyi yedekanɔ oo, alo le habɔbɔ, alo le ha dodoɖe mɛ a, ɖogbe énú nyi amɛtɔ̀ ji.Wo mu ɖo la sɔ akpasɛnsɛn a a tsriamɛɖe enu ke nyi é tɔa o.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe la vò le susunɖeɖe mɛ, le yebe cicinya ku sɛ̀nsɛ̀n b'acɛ a ye le naɛ egbe be e gba teŋu ɖɔli sɛ̀nsɛ̀n alo kan kán ɖo enu ji, e teŋu wɔ nɛnɛa yeɖekanɔ, alo le haboboɖe mɛ, le agbaŋugba le agun-a be ŋkɔ alo le kɔ́ɖɔ́ɔ mɛ, sɔto nufyɔfyɔ, wɔna wo, ku sɛ̀nsɛ̀n be kɔnuwoji.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖo ɖo acɛ ɖo vosi be susun kudo nyaɖegblɔnwo ji; eŋwa ye na ye wo mu ɖo la doŋuklɛn nɛ ɖo susun kewo be ɖesia ŋti o, alo la ji trɔ léguku ɖo woa ŋti, alo a fufu wo to nya kakan b'alɔ ɖekpekpe mɛ sɔ je ye be dua be lipowo goɖo.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe la wɔ bɔbɔ alo a dogbɛ fafawo le vosi mɛ.Wo mu ɖo la zin amɛ ji be nɛ nɔ bɔbɔɖe mɛ o.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe la zeta, la kenu do kewo kan hahoa yebe dumɛ, ye amɛtia ŋtɔ teŋu wɔ nɛnɛa, alo amɛcewo be can le vosi mɛ a, la wɔɛ do e tepe.Amɛ ɖekpekpe amɛ le sɔsɔɛ nyinyi be ɖoɖowo mɛa ɖogbe la wɔ fyɔdɔ le yebe dumɛ.Amɛhawo be jro ye le nyi adokpe nɛ fyɔhawo b'acɛkpakpa. Nɛnɛa be jro la ze le akɔdada a sɔ can amɛ sigbe aleke be jea, eye wo ɖo la nɔ trɔwɔɛ hwenuhwenu sɔto amɛ sɔ yebe gbe na amɛ ke jroe a le wlawlamɛ le haho b'akɔdada me alo sɔ zɔnɖo ɖoɖo buwo ji kewoe la na vovo nɛ akɔa dada.Amɛ ɖekpekpe amɛ ke gbe nyi hamɛvia ɖogbe nɛ wɔ kpɔ eji, a lebe n'ɛ. Nɛnɛ be belelena amɛ la kpɔ gomɛ le eci be mɔnuwo mɛ, hamɛvi be hyanwo kudo kewo kpata la na yebe ŋkɔyiyi le agbe mɛ.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe nɛ edɔ́, eye e la sɔ e ke jroe a le ɖoɖo sɔgbe ke je amɛ ŋkumɛ eye wo ɖo la kpeŋukuvi ɖo e ŋti nɛ ŋgba ci dɔ́ɖe male asi tɔ́ o.Le amɛ ma ɖe kpɔtɔ mɛa, amɛsiamɛ ɖogbe la xɔ eci ke je nɛ edɔ ke be le wɔ.Amɛ ke le wɔ dɔ́a ɖo la ɖu eci ke sɔgbe gba je amɛ ŋkumɛ, ke la na na agbenɔnɔ adodoe yeŋutɔ ku yebe xomɛa eye ɖoɖo buwo kewoe la leŋukuvi ɖo e ji kpɔkpɔ le le domɛa can teŋu cɔn akpa n'ɛ.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe la nɔ ku dɔwɔtɔ buwo sɔna dɔwɔtɔwo be gbɛwo gbɛwo ɖoɖo eye e gba teŋu da ku dɔwɔtɔ be gbɛ buwo a sɔ hwlɛn yeb'alewo gan.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe nɛ gbɔjɛn ku enu kewo ɖena ŋmɛ jaka; wo ma na ye dɔwɔgamɛ la wugan ale be jea e, eye hwenu-hwenua, wo ɖo la nɔ na gbɔnjɛn b'azan kewoe la ɖo fɛntu.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe nɛ ke je n'ɛ le ci gomɛa nɛ ba sɔ hwlɛn yebe lanmɛsɛn, yɛŋutɔ ku yebe xomɛa be tujenyi, veveɖea muɖuɖu, awu ku avɔwo, axwe alo xɔ̀ ke mɛ wo teŋu nɔ, amɛ ji kpɔkpɔ le dɔyɔ pewo kudo nu kewo keŋu je nɛ amɛha; e ɖogbe nɛ ŋkulélé ɖoyeamɛtia ŋti le edɔ ku sinsin mɛ, nɛ yebe ŋtilan b'akpaɖewo gundua, nɛ e va trɔ ahosi alo dɔɖe-manɔsitɔ alo nú kewo keŋu na n'ɛ be ɖuna a.Nyɔnu be vijihwenuwo, vifɛnmɛnɔnɔ wó ɖogbe nɛ alɔdo ku amɛjikpɔkpɔ tɔxɛ ɖewo. Ɖevi ɖekpekpe ɖevi ke wo jì le srɔnɖeɖe mɛ alo le srɔnmaɖe mɛa ɖogbe nɛ ŋku le ɖo amɛ ŋti ɖeka ŋkumɛ.Amɛsiamɛ ɖogbe nɛ hɛnhɛn ku sukulu be nyawo. Gɔnmɛje-sukuluwo yiyi mu ɖo gɛntú o. Nufyɔamɛ le gɔnmɛjesukuluwo nyi nu zin amɛ ji. Wo la na ye dɔkpla pe sukuluwo la keke tà, a gbàn ɖo dua mɛ.Wo la na mɔ́ nɛ nufyɔfyɔ le sukulu ganwo la nyi ke je nɛ amɛa sɔ zɔndo nyányá ŋti.Nufyɔfyɔ ɖo la xɔ dɔ́ so agbetɔ be vùn viùn bliboa ŋti, la do ka abɔ-kamɛ nɛ esi nana amɛbusewo ku vosiwo. E ɖo la na ye nugɔnmɛ sese, agɔ̀ sɔ́ kè amɛ ku xlɔnkadodo la nɔ kɔtawo kpata ku sɛ̀nsɛ̀nwo kpata domɛ eye e la gba na dukɔn blaɖoduwo be wɔnawo ŋkɔyiyi nɛ fafa ba nɔ anyi.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe le vosi mɛ, a do nù enú kewo kan amɛha b'agbea le dèkɔnuwo ku kamɛtete be mɔ́wo nú eye e ɖo la sèvivi le aɖaŋuɖɔ́wo ku nugɔnmɛjiji be ŋkɔyiyi ŋti.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖogbe nɛ woa kpɔ yeb'alewo ji, le hadomɛ b'agbe mɛ alo enu kewo kpata nyi e tɔ̀ le nugɔnmɛjiji ku nuŋɔŋlɔwo mɛ.Amɛ ɖelkpekpe amɛ ɖogbe la wɔ ye la yebe dumɛ, le wɛkɛ bliboa mɛa amɛbusewo ku vosinɔnɔ wo be zanzawo la zɔn ɖo e ji tútútú.Amɛ ɖekpekpe amɛ ɖó dɔ́ la wɔ̀ nɛ amɛha ke nɛ vosi be ŋkɔyiyi bliboa teŋu nɔ nɛ ye amɛtia.Le zanzanwo nɛ vivisesewo le abusewo ku vosiwo mɛ a wo ma do lipo ɖe tóvò nɛ eke sese a ɖoɖe anyi a sɔ ɖɔkpe jesinana ku esi nɛ goɖoejisisewo ku vosiwo ji, alea be wo wɔ ɖo ɖoɖo zin amɛ ji so agbenɔnɔ ɖɔnwin, ɖoɖo sɔgbe le ha domɛ, ku tujeanyi bliboa le amɛsia be ha mɛ.Wo ma zan aleke be vosinɔnɔ a so je ga goɖo dukɔn blaɖoduwo be dodowo o.Nɔnɔmɛ alo wɔna ɖekpekpe mu ɖo la na ye gbefanɖeɖe kea la zé sigbe acɛkpadu ɖe ye sɔɛ ɖote nɛnɛ, alo na gbe amɛɖe, habɔbɔɖe be ba wɔ wɔnaɖe ke la hɛn nu gble le amɛbusewo ku vosinɔnɔ kewo ŋ wo po nupo so a o.Sezvo kucherechedza hunhu nekodzero yakayenzana yomunhu wese pasi pose iriyo mviromviro yomutongero uri pachokwadi norunyararo panyika.Sezvo kusatevera nekusvora kodzero dzevanhu zvakamboita kuti kuve noutsinye hwakarwadza pfungwa dzevanhu pasi pose, nokuuya kwenyika inevanhu vachafadzwa norusununguko nokutaura zvavanoda zvakapikirwa sezvinangwa zvinodiwa kuvanhu vese vese.Sezvo chiri chinhu chinokosha, kana munhu asingazomanikidzirwa kuita somukana wokupedzisira, kupandukira hutongi hwakaipa kana hudzvanyiriri, kuti, kodzero dzevanhu dzichengetedzwe nohutongi hwomutemo.Sezvo vanhu vese veMubatanidzwa weNyika, muchisununguko ichi, varatidzazve chitendero chavo mukodzero dzavanhu dzinokosha, uyewo muhunhu nohukoshi homunhu wega wega, munezvekodzero yakayenzana yavanhurume navanhukadzi, zvekare vazvishingisa kukurudzira budiriro mumagariro nokusimudzirwa kohupenyu huri nani murusununguko rwunokosha rwakawedzerwa.Sezvo kunzwisisa pamwechete kodzero idzi norusununguko zvichikosha zvakanyanya kuti chisungo chibudirire.Saka NokudaroGUNGANO ROMUBATA - NIDZWA WENYIKA DZEPASI POSErinozivisaNEZVEKURUDZIRO INO YEKUCHENGETEDZVA KWEKODZERO DZEVANHU PASI POSE sechiratidzo chokubudirira pamwechete kwavanhu vese nemarudzi ese, pedzisire munhu wese nenhengo dzese dzemunyika vavekuchengetedza kurudziro ino, vachishingirira nokudzidzisa uyewo kuita mabasa ekudzidzisa nokukurudzira kuremekedzwa kwekodzero dzino nerusununguko namatanho okubudirira munyika kana pasi pose, kuita kuti kodzero idzi dzicherechedzwe zvakakwana nokuchengetedzwa pasi pose nevanhu vemunyika dzinova nhengo uyewo vanhu vanogara mumatunhu ari pasi penyika idzodzo.Vanhu vese vanoberekwa vakasununguka uyewo vakaenzana pahunhu nekodzero dzavo. Vanhu vese vanechipo chokufunga nekuziva chakaipa nechakanaka saka vanofanira kubatana nomweya wohusahwira.Munhu wese anofanirwa kuwana kodzero norusununguko samataurirwo azvakaitwa mukurudziro ino, pasina kusarura kupi zvako, kwakaita sekwerudzi rwake, ruvara rwake kana kuti munhurume kana kuti munhukadzi here, mutauro wake, svondo yake, kana kuti mafungiro ake munezvematongerwo enyika kana zvipi zvazvo.Zvekare, hapana kusarura kuchaitwa nokuda kwemamiriro munezvematongerwo enyika, mutongero kana kuti mamiriro enyika kana dunhu raanogara muneipi zvayo nyika pasi pose, ingava nyika yakasununguka, nyika iri kufanotongwa, kana nyika isati yawana kuzvitonga kuzere kana chipi zvacho chipingidzo pakuzvitonga.Munhu wese anekodzero yokurarama, kuvanerusununguko nokuzvichengetedza iye omene.Hapana munhu achachengetwa muhuranda kana kuitwa semuranda, huranda nekutengeswa kwevanhu neipi zvayo nzira hazvizotenderwi.Hapana munhu anofanirwa kurwadziswa kana kuitirwa hutsinye, kubatwa semhuka kana kuitwa zvinoderedza, kana upi zvawo murangiro wakadaro.Vanhu vese vakayenzana pamberi pomutemo uye vanekodzero, pasina rusarura, yokuchengetedzwa zvakayenzana nomutemo.Munhu wese anekodzero yokuenzanisirwa chichemo chake zvakakwana namatare ari pachokwadi emunyika make apo anenge aitirwa zvinotyora kodzero dzinokosha dzaanopiwa nebumbiro remitemo kana iwo mutemo pachawo. Munhu wese anenzira yekudzivirirwa yakafanana neyavamwe kubva murusarurwo rwose zvarwo runotyora mitemo yekurudziro ino.Munhu wese anekodzero yekumirirwa nematare kana akatyorerwa kodzero dzake dzaainadzo pasi pebumbiro remitemo kana mitemo pachayo.Hapana munhu achasungwa, kupfigirwa mutorongo kana kudzingwa munyika make zvisiri pamutemo.Munhu wese anofanirwa kuwana mukana wakaenzana uri pachokwadi wokumira pamberi pedare remhosva rakasununguka, risinadivi rarinorerekera, apo kodzero yake nezvaanotarisirwa kuti aite zvinenge zvichivhenekwa, uyewo kana achinge achipomerwa mhosva ipi zvayo.(Chekutanga) Munhu wese anenge apomerwa mhosva iyo ingaita kuti apiwe chirango, anekodzero yokubatwa somunhu asina mhosva kusvikira pawanikwa umbowo hokuti anemhosva, achizobatwa nayo pamberi poruzhinji nedare, apo paanenge apihwa mukana wezvose zvaangade pakuzvimirira.(Chechipiri) - Hapana munhu anofanirwa kunzi anemhosva pamutemo wenyika kana mutemo wenyika dzepasi pose, panguva yechiitiko ichocho. Uyewo hapana chirango chakapfurikidza chinofanirwa kutemerwa munhu chisingawirirani nechirango chaikodzera panguva yokuparwa kwemhosva yacho inenge iripadare.Hakuna munhu achafanirwa kuongororwa zvisiripamutemo munezvemagariro ake, zvemhuri yake, musha wake kana matsamba ake, uyewo kushorwa nokuderedzerwa pahunhu, nechimiro chake. Munhu wese anekodzero yokudzivirirwa nemutemo kubva mukuderedzerwa nekutadzikirwa kwakadaro.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokuva norusununguko rwokufamba nokugara mukati menyika imwe neimwe.(Chechipiri) - Munhu wese anekodzero yokubuda muneipi zvayo nyika, zvichibatanidza nyika yake, uyewo kudzokerazve kunyika yake.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokutsvaga nekupiwa pekupotera kunedzimwe nyika kana ari kuvhundutsirwa.(Chechipiri) - Iyi kodzero haigone kushandiswa kana asungwa pachokwadi nemhosva dziri pachena kuti hadzisi dzezvematongerwo enyika mushure mokuita mabasa anotyora zvinangwa nemitemo yeMubatanidzwa wenyika dzepasi pose.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokuva nenyika yaanobva.(Chechipiri) - Hapana munhu achashaiswa nyika yake yaanogara kana kurambidzwa kuenda kundogara kuneimwe nyika.(Chekutanga) Vanhurume nevanhukadzi vabvezero, vanekodzero yokuroorana nokuumba mhuri, pasina kudziviswa nokuda kwerudzi, nyika yechizvarwa kana svondo yavanopinda. Vanhu ava vanekodzero dzakaenzana munyaya dzezvekuvaka imba, pakuchata nemukuparadzwa kwawo.(Chechipiri) - Wanano ichaitwa chete kana paine tenderano yakakwana pakati paavo vanoda kuwanana.(Chechitatu) - Mhuri ndiyo musimboti womubatanidzwa unokosha mumusha uye inekodzero yokuchengetedzwa omene.(Chokutanga) - Munhu wese anekodzero yekuita pfuma ariega kana kuti akabatana nevamwe.(Chechipiri) - Hakuna munhu achatorerwa pfuma yake.Munhu wese anekodzero yorusununguko mupfungwa, mumaonero, nemumanamatiro ake; kodzero iyi inobatanidza rusununguko rwokuchinja svondo kana mafungiro, zvekare kuva norusununguko pachake kana navamwe, pachena kana muchivande, rwokunamata kana rwomumafungiro ake muzvidzidziswa, kuitwa kwazvo, munamatirwo kana mumacherechedzerwo azvo.Munhu wese anekodzero yokuva norusununguko rwemaonero ake pasina kukanganiswa, rwekutsvaga, rwekuudzwa kana rwekuzivisa mashoko nemafungiro neipi zvayo nzira zvisineyi nezvemiganhu yenyika.(Chekutanga) Munhu wese anekodzero yokuva norusununguko rwokusangana nokuvanamwe murunyararo(Chechipiri) - Hapana munhu anofanirwa kumanikidzwa kuvenhengo yeripi zvaro bato.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokubatsira mukutongwa kwenyika yake, pachake kana kuburikidza nekuvamiriri vakasarudzwa zviri pachena.(Chechipiri) - Munhu wese anekodzero yakaenzana yokushandira hurumende yomunyika yake.(Chechitatu) - Zvido zvevanhu ndizvo zvchava musimboti wemasimba okutonganawo hurumende: zvido izvi zvicharatidzwa nguva nenguva nesarudzo iri pachokwadi iyo ichange ichizoitwa nomunhu wese anekodzero yokuvhota, sarudzo iyi ichaitwa vanhu vakasununguka uye zvisina kubiridzira .Munhu wese, senhengo yorudzi, anekodzero yokuwana magariro akanaka, uye anofanirwa kuwana kubva mumushandira pamwe wenyika dzepasi pose zvichitevera marongerwo ohupfumi hwenyika imwe neimwe, hupfumi, magariro nekodzero, dzetsika dzemagariro ake nokuita munhu anova zvaanoda kuva.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokushanda, kusarudza basa raanoda kuita, nekuva nomushandiro wakanaka uyewo nekudzivirirwa kuti asaite rovha.(Chechipiri) - Munhu wese, pasina kusarura kupi zvako, anekodzero yokuwana mugove wakaenzana nowomunhu wese anoita basa serake.(Chechitatu) - Munhu wese anoshanda anekodzero yokuwana mugove wakanaka zvichiita kuti iye pachake nemhuri yake vawane magariro anokodzera ehunhu uchiwederwa, kana zvichikodzera nedzimwe nzira dzokuchengetedzwa kwemagaririo akanaka.(Chechina) - Munhu wese anekodzero yokuumba nokuvanhengo yemasangano anomirira vashandi kuti agone kuchengetedza zvido zvake.Munhu wese anekodzero yokuzorora nokuzvivaraidza, zvichibatanidza kukamurwa kwenguva yokushanda nokuwana zororo nguva nenguva pabasa achipihwa mugove wakakwana.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokuva nemagariro akakwana kuti ave nohutano hwakanaka nokurarama zvakanaka iye pachake nemhuri yake achiwana kudya, zvipfeko, imba, kurapwa nezvose zvinodikanwa pamagariro omunhu nekodzero yokuchengetwa panguva yokushaiwa basa, hurwere, kuremara, kufirwa, kukwegura kana chipi zvacho chipingidzo muupenyu.(Chechipiri) - Huzvere kana nguva yohwana hudiki inguva yokubatwa zvakanaka nokubatsirwa. Vana vese, zvisinei kuti vakaberekwa zvakaita sei, vachachengetwa zvakayenzana.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokuwana dzidzo iyo ichange iri pachena , zvikuru panguva yehwana hudiki, inova ndiyo nguva yakakosha. Dzidzo panguva iyi ichamanikidzirwa. Dzidzo dzezvemibato yemaoko neyemumahofisi ichaitwa kuti ivepo zvekare, dzidzo iripamusoro ichawanikwa maererano nemagonero emunhu.(Chechipiri) - Dzidzo ichanangiswa kusimudzira zvakakwana munhu nokusimbaradza kuremekedzwa kwekodzero dzavanhu uyewo nerusununguko rwavo runokosha. Dzidzo ichakuridzira kunzwisisa, kuregererana nohusahwira pakati penyika, marudzi kana mapoka ezvedzisvondo, uyewo ichatungamidza mabasa emubatanidzwa weNyika dzepasi pose ekuchengetedzwa kwerunyararo.(Chechitatu) - Vabereki vanekodzero yokusarudza dzidzo ichapihwa kuvana vavo.(Chekutanga) - Munhu wese anekodzero yokuteedza akasungunuka tsika dzemunzvimbo maanogara kufadzwa nezvemitambo nokubatidzawo mumabasa ebudiriro.(Chechipiri) - Munhu wese anekodzero yokuwana kuchengetedzwa kwemararamiro nezvido zvake zvinobva munezvaanamazvi- kokota, zvemitambo, nemuzvinyorwa izvo anenge akanyora ega.Munhu wese anofanirwa kugara muruwa nemunyika umo munozova nokucherechedzwa zvakakwana kwekodzero norusununguko sekutaurwa kwazvakaitwa mukurudziro ino.(Chekutanga) - Munhu wese ane zvinhu zvaanofanirwa kuita munzvimbo maanogara umo munozoita kuti iye pachake, agone kuzvisimudzira akasununguka pahunhu hwake zvakakwana.(Chechipiri)- Achishandisa kodzero dzake norusununguko rwake munhu wese achavanomwero wakatarwa nomutemo chete, ndokunge izvi zvichiitirwa kupa cherechedzo noruremekedzo rwunodiwa kukodzero norusununguko rwunodiwa rwavamwe nokuita zvido zvevanhu.(Chechitatu) - Kodzero iyi norusununguko urwu hazvigone kushandiswa nenzira inotyora zvinangwa nedonzvo reMubatanidzwa weNyika dzepasi pose.Hapana chinhu chiri mukurudziro ino chichazotsanangurwa sechinoreva kuti chero ipi zvayo nyika, bato, kana munhu pachake, anekodzero yokuita mabasa kana zviito zvinopwanya ipi zvayo kodzero kana rusununguko zviri mukurudziro ino.KURUDZIRO YEKUCHENGETEDZVA KWEKODZERO DZEVANHU PASI POSENezuva reGumi munaZvita mugore ra 1948 Gungano roMubatanidzwa weNyika dzepasi pose rakasarudza ndokuzivisa "Nezvekurudziro yekuchengetedzva kwekodzero dzevanhu pasi pose". Mashoko akakwana ari mumashizha anotevera muchinyorwa chino. Mushure meichi chiitiko chinokosha, Gungano roMubatanidzwa weNyika dzepasi pose rakakumbira nyika dzose dzinova nhengo kuti dzishambadzire zvinyorwa zve Kurudziro ino, kuitira kuti zvinyorwa zvekurudziro iyi zvive zvino ziviswa, zvoshambadzirwa nokuverengwa zvichitsanangurwa, kunyanya muzvikoro nedzimwe nzvimbo dzokudzidzira, zvisinei nemamiriro enyika kana matunhu munezvematongerwo enyika.Hechinoyi chinyorwa ChakabvumiranwaHOFISI YESANGANO ROMBATANIDZVA WENYIKA DZEPASI POSE -YEKUTUMIRWA KWEMASHOKO KURUZHINJI.Diciembre 1948KUU-DSU-DSA, e ti tíä dsa, ki' dsa tía kö ñi' jmí, nía asía jni siä la kö jmu guu; e sía: derecho ki' dsa, e jä má-já la juu dsa tíä' kö jmu guu.KUU-DSU-DSA, e a s'ia dsa ñi ju o é jä' D.H. e jä la dsa nä kíä ta' a sía jmo-dsa e dsi' nía dsa kíä dsa, ma jä kö ju t'a' dsa la kua' jmu guú, a sía má gä nía roö a sïä e li goo' nía jeo dsa tä' e ja na jmo'.KUU-DSU-DSA, e na ki D.H. ma jä ko rue jmo dsa tä', kuu juu dso' e sía e jmo dsa esa rue lu jï kä dsa tiä' juu jï na lu' dsa ta'.KUU-DSU-DSA, y ná j'mo geé fuu ki' dsa e la juu' tíä' la kua' jmu güu e-jï á nía roö'.KUU-DSU-DSA, la juu ñi dsa tiä la kuä' jmu guu dsa na tä gui' ñi mo-yi ki' Naciones unidas, I e' dsa, la-ju e jä e ki' D.H. ña huu ki' I' kä dsa, I kö ñi ki' hie' nía dsa ñi' I jmi jni' dsa e jä e na huu ná jmo'.KUU-DSU-DSA, e ka-la ju estado. ti' nía teë' ñi' Naciones Unidas e-jmo – dsa i' derecho ki' tä kö jmu guu' nía.KUU-DSU-DSA, e- kö ñi' lu D.H. e ja e na' huu ki huu ja ru to ñi mo-yi la'.E. Asamblea General Jmo Jnia'Juú' ki Derecho tï' la Kö jmo guu ki' D. H. e tï la júu' ní' dsa huu jä kup dsu-dsa, e é-dsa kï', nía jmo dsa í' dsa sía kö Naciö' la ma nía dsa tíä la kö' jmu guu jmo dsa e no' ti jú la' jmu tía'.La juu dsa lu siä –Dsa kö ñi ba dsa, nía kö ni' ba na lu' dsa e dsa tï é li jnia' roö'.La juu' dsa tï jä é, la juu' eru jua' ñi le' lá, juá ï jua dsa juá jnía a lïa' jä jnía-a. Jua h'ie' o dsa-ñi'. Jua e juá juú' gua' dsää-a; o é juú'-a. e fuü sïá-a dsa. Tía ñi. o dsa sïa kú' o jua. E-jï-e suu'.Nia la suu, a sía jeo dsa ï tá, e joó ki político ï-a. o é vo' tï a- jua tï ï ti vo' jua ï jua jmo I', jï gua'-dsa o jua ïta' gua'-guá jmo I'.La ju-dsa ti i síä-a, e a sïá e li jï-a- i gua h'iä dsu-a.A, síä-dsa jmo tä ka-la I jni-o tá-lá jmo dsá tá', tu sa li jma ki'-dsa.Jí-jua i kä' jmu, u'i', o i jma dsa la sa h'ie' i'.La-jua dsa h'ie' jú' dso, juá-sï-dsa, a-jï' jä e sï' dsá.Kö-ñi' ba. na kï' dsa tu ñi leé' nía kö-re' ba jmo leé I' la ju' dsaLa-ju dsa tï'-tu ñi' dsa tá', e jmá o dsa ki' dsa tu' ñi dsa 'na lu' ta h'uu la un ru ro' ñi lee'.A síä dsá-dsa I' juu' ñi-ñí, tu a sía dsoo má ka tá' dsa nia jä i dsu-jié dsa tu u'o' suu'La ju dsa sua Derecho ki', I kö-ni' no' dsa ta juú' ki'-dsa nia i kä' dsa júu dsoó ki' dsa, ja dsa ï ta' a sía' í jma ä ï-jua-ï na jua asía dso ma ka jmo dsa'.La-ju dsá h'ie' dso, sía jú' dsoó, e-li' jua dsa, e a-sia' dsoó raä-'a, tá-la sa lu rue dsoo ki' dsa, nia I jma-ó dsa ma jä lia'-a.A-síä dsa dso ñi' ñí, na-jua ka tä dsa ksö' dsa, e sía dsoó ma lu' lo ma ka lu' nia asía lí jmo dsa ta ña' huu ma-dsi dso ki' dsa.Asiá' dsa li jma dsiä dsa na lu' tá'-dsu juú' ki' dsa, dsa siä-kíä dsa, o-e-i sía ki' dsa o-mo gui' jie' ki' dsa o-e, ji e suu sia ki-dsa.La ju' dsa li na' tä' tää', a jï' jne dsa nía í li gua-a jï jä jne' dsa.La ju dsa li dsoo tu su, fuu suu' o gua' vo' suu, nía e li jía' dsa h'uo' ki' na jua jne' dsá.Na-jua ja dsá uu-a, e dsa li dsu gua u'o' suu, jua-a-uu jï.Derecho lá-e asía ki' na-jua dsa ma ka jmo dsa o e ma ka jmo dsa I sa ru tö ñi mo-guí la'.La-ju-dsa sía derecho e li' tï dsa kö naciö'.Ji-jua ï dsa a sïä dsa e li dsa kï' e tï dsa kö naciö nía jä' e li jua-dsa e sa li kï' dsa na-jua jne e li súu naciö' ki-dsa.Dsa-ni'-nía h'ie', na-jua ma fuu' dsa; e dsa sía derecho, ki' la sa sía juú sia, jua e vo' fuu goo' dsa, o e ju gua' dsä dsa, e-jí' dsa-guo nía e jmo dsa ni ki'.Nía e jä ba ji' dsa guó na, jua ejne ba sá ji' guo.Kö seé' dsa, e jä, ba e jnia' ma jä ne kö fuu nía e ti dsa ñi tá' e-jmo dsa i la ju dsa tia jeé fuu'.La-ju dsa e síä derecho –e li síá ki'.Ji-jua i dsa sa li dsuu kí e síä ki'La juu dsa h, íäá o dsa kuu', sia derecho, ka tu nía religiö e ï' dsa o e jma suu dsa religíö ki o e jä e í' dsa', nía ejma jnia dsa e jä e ï' dsa.Ka-la juu dsa sïá derecho ki' e síä e li jma dsiä dsu-dsa na-jua e jä kuu dsu dsá, na-jua e ja kuu dsu dsa é e' dsa, e jä kuu dsu-dsá.Ka-la ju' dsa e sía Derecho ki', na-jua e tíä ku siä' dsa tía' i hïa' dsuu'.A sía ta la i jni' já sa jne dsa dsa i'.La-ju dsa e sía derecho e li jmo dsa-tá o-e li kä' dsa tä' fuu ki' dsa.E-la juu' dsa sía derecho. E i' dsa o e jmo dsa tä' nacio' ki-dsa.E-jua' dsa fuu e jä i jmo dsa tä', nia dsa fuu jua' e jä e li' la-jä na-juä e jna' dsa-dsa tä ñi ta'. Fuu voto e a síä dsa jue na jmo dsa. votá'.La-ju dsa tíä' kö je fuu e ti' dsa –e jma ó dsa na lu' ta' nacíö' ki' dsa, o nacíö' suu ki' dsa o li ä dsa nia kuú' sía nacío ki' dsa ma-jä' a e li' e sa' sía jï kä' dsa.La-ju dsa tï' e jno' dsa tá' i tu dsu-a e sía derecho e kó rue jmo-dsa-tá'La-ju dsa sía derecho e rue li líä' dsa tá e jmo dsa'.La-ju dsa jmo tá' e síá derecho ki' dsa e li lía' lo já' l jmo dsa-ejä e a sía no jmo, jí kä Familia kía dsa nía e ma, h'iä dsa ñi ta na jua na jmo jï' jï ka dsa.La ju' dsa sñia juú' dsa i tä' dsa síndicato e li jma ki' dsá.La ju dsa sía derecho e jia' dsa kö jmu. La-kö' kö su-ma' e –asía jmo dsa ta la jï sa ma të' dsa nía e tu dsa vacacíö'La-ju dsa síá Derecho ki'-dsa e tä' dsa e a síá e na-jmo jï kä' dsa La ma-níá dsa síä kiä dsa é sa dsö'-dsa, e sá e li ku' dsa, e sía o-mu' nía la-ju e na-jmo j'I kä dsa nía la jä a sía eli' e-na.jmo', ki' dsa na-jua a sía tä' síá ki' dsa, e asíä e na-jmo' na-jua ka lu j'un' dsa o e jï' e-su. Eli' jï dsa.Hi'e. Nía guï nía la ju si mi', e dsa jmo i' rue mi ma-jä asía e li jï dsa.; la-Ju guï lu-síä na-jï' osa' na-jï' guó së' jmi guï ko-ñii derecho sía kï guï.La ju-dsa sía derecho ki' dsa e li tu dsa guí, a síä jma mä dsa ñi tu ja dsa jnia dsa, e li tu dsa e eo guí e jnía dsa La ju guí-mí'. Na-jua jne h'uu dsa dsa jnía ñi tu a sía jua' esa li dsa jnia dsa.E-Ja ba dsa-jnía dsa ñi tu mä-jä li-tu-dsa, ma-ja joe dsa e-ja e dsi li jmo-dsa nía ma-jä li kuu' dsa E-jä Dereco Humano, ma-ja jma ó-dsa, nía ma-jä un dsi'-dsa e jï' dsa nía dsa tíä' naciö' su' nía la ju dsa goó síä gua-uo' ma-jä jï dsá nía dsa na-kiä religiö su'. nía ma-ja ma-jnía dsa e jï tä ejmo Nacíones Unidás.Sé'-jmi' gui-mi' e sía Dereco e jno' dsa e jä jne' dsa jma-tu gui jo dsá.La-ju dsa sía dérecho. E-i' dsa nia e li kuu' dsa e jä lu tu dsa, nia-jma tu nía jue, li kuu'. la jue dsí lí' siä.La-ju dsa sía Derecho e jmo dsa ta i' e ti' dsa jua' e ki' Científico, mo-guí' o e jï e su.La-ju dsa sía Derecho, e ti tä dsa ñi ta. La ru-lue' Derecho y chi tö ñi declaracío ma-jä li' ti' la rutö.La-ju dsa tï' ma-ti' e jä e jmo' dsa geé' fuu uu jï jä síä dsa.La-ju dsa, ju ï ja sa li jmo dsa eja e sa-ru jua' bu leé ki fuu goo-dsa ma-ja jmo dsa ki' Derecho, ki' Dsa suu- nia-jä jma tï lö' e ja e dsi' e a sía e sa dsi dsa-li' geé fu di' dsa.La-ju Derecho ru tö ñi mo-gui la, a sía e li jma-suu' ha.jua a sía la jä ru-tö – o – no lue la ja juä' Nacíones Unidas.Ji-jua-e I ru-tö ñi Declaraciö la a jne jua' tu chi-ñi' Na-jua kö Estado, o kö siä' dsa o jä dsa li-jne' jmo' dsa o kï' dsa Derecho sa ru tö ñi Declaracíö la.Musyantsikmi kaynaw kanqanta: Imanaw kaq runakunapis runam kayan. Llapantsik iwal kashqaqa iwalrni dirichuntsikkuna kapamantsik. Y tsaynaw kaptinmi trankilu, libri, kawashun dirichuntsikkunawan.Y dirichukunata mana kasukurninpis mana alli runakunam allaapa ultrahayarqan wakin runakunata. Y tsaynaw ultrahayanqanta musyar llapan munduchaw runakuna llakikur rabiyakuyarqan. Y yapay mana tsaynaw kananpaqmi munantsik kay mundu kaynaw kananta:Parlayta rnunashqaqa llapan yarpanqantsiknaw parlashwan llapantsik runakuna. Kriyinqantsikmannawrni irnarnanpis kriyirnin kashwan llapantsik runakuna. Ni pipis mantsakutsuntsu ni imapitapis faltapukuq kanmantsu. Mana runakuna wanayananpaq shariyta allaapa mana alli awturidakunapaq kuntran, kay paapil willamañtsik y difyindimantsik. Y tsaynaw manana kananpaq willakun llapan runakunata dirichunkunata y liyninkunata y tsaynaw shurnaq takunantsikpaq.Kada bis mas shumaq pasakuychaw llapan nasyunkuna huknin hukninwanpis kayananmi, nir willakun.Nasyunis Unidas qurikayanqanchaw nasyunkunawan kunstitusyunchaw akwirduta yapay rurayarqan kaynaw runakunapa dirichunkuna kananpaq. Llapan imananaw kaq runapapis dirichunkuna kanman. Kada runaqa runanawmi rispitaadu kanman. Y runa karninmi baluryuq. Ullqupis warmipis dirichunkunachawqa iwalmi kayanman. Kada nasyunchaw adilantu kananpaqmi y kada runa mas shumaq libri kawarnin pasakunanpaqmi Nasyunis Unidas yanapamantsik.Nasyunis Unidas qurikayanqan kaq nasyunkunam kumprumi tikuyashqa tsay urganisasyunwan kaynaw rurananpaq. Kada nasyunchawmi llapan runakunata yachatsikuyan runakunapa dirichunkunata rispi tarnin kayananpaq.Tsay kumprumitikuyanqanta kumpliyananpaqmi kada nasyunchaw kay dirichukunata runakuna iwal kayananpaqmi willakun. Y tsaynaw kaptinmi la asimbliya giniralchaw kanan pruklamayamun Dirichus Humanusta. Kay diklarasyunchawmi llapan munduchaw imanaw kaq runakunapapis dirichunkuna kan. Y maytsay markachawpis llapan runakuna kawayananpaq kay dirichukuna kaykanqanmannaw. Ni pi runapis ni gubyirnupis kay dirichukunata yarparnin imanawpapis runakunata yachatsikuyanman kumpliyananpaq. Y may nasyunchawpis llapan runakuna kay dirichukunata musyayananpaqmi kikin nasyunninchaw y hinantin nasyunkunachawpis tukuylayapa willakuyanman. Y Nasyunis Unidaschaw kaq nasyunkunapis y tsay nasyunkunapa pudirnin kaq nasyunkunachawpis tsaynaw rurayanman.Mayqan runapis manam pipa isklabun kananpaqtsu yurishqa. Y runa karninmi llapan runakuna iwal kayanman dirichunkunachawpis. Y yarpayta yacharninmi y allita mana allita shunqunkunachaw makurninmi runakuna huknin hukninta rispitanakur kayanman.Kay diklarasyun chaw dirichukunaqa llapan runakunapaqmi kanqa imanaw kaq rasa runakunapaqpis, imanaw kaq kulur runakunapis, warmikunapaqpis, ullqukunapaqpis, imanaw kaq idyumata parlaq runakunapaqpis, ima riligyunyuq kaq runakunapaqpis, ima pulitikaman kriyiq runakunapaqpis, imaman kriyikuq runakunapaqpis, may markayuq runakunapaqpis, waktsa runakunapaqpis, y kapuqyuq runakunapaqpis, y imanaw kaq yurishqa runakunapaqpis.Llapan runakunapa dirichunkunapis iwalmi kanman awnki nasyunninkunapa gubyirnun kaykaptinpis; u huk nasyunpa pudirninchaw markankuna kaykaptinpis, u imanaw huk nasyunpa mandadunchaw markankuna kaykaptinpis.Kada runapa dirichunmi kan kawananpaq, y libri purikunanpaq, y mana pipis paykunata ultrahananpaq.Manam mayqan runapis pipa isklaabun sirwiqnin kanmantsu. Manam mayqan runatapis isklaabun kananpaq ni imanawpa rantishqan kanmantsu.Manam ni mayqan runata imayka watatanaw maqashwantsu mana kunsiyinsiyannaq maqarnin rurayanmantsu pitapis.Llapan runakunapa dirichunkunam kan may markachawpis liykuna kanqanmannaw hustisyankuna kananpaq.Hustisyankunachawmi llapan runakuna iwal kayanman. Mayqan runa kaptinpis iwalmi liykuna payta tsapanman. Y si huk awturida ninqa mayqan runatapis kaynaw ninqa: - Qampaqqa manam dirichuyki kantsu hustisyachaw. U kaynaw ninqa: - Kay runapaqqa manam hustisya kanqatsu - nishpa. Tsaynaw niptinpis llapan runakunapaqmi iwal dirichunkuna. Y tsaynaw nirninqa kay diklarasyunchaw ninqanta manam kasukuyantsu.May nasyunchawpis kunstitusyun kaq liykunata u mayqan liykunatapis mana kasurnin huk runa abusakunqa runa mahinta. Tsay abusuta chaskiq runaqa dimandakunmanmi alli kaq awturidaman y tsay awturidaqa rispitatsinan dimandakuq runapa dirichunta.Manam ni pi awturidakuna munayninta rurarninqa huk runapa mana rasunpa kulpan kaykaptinpis tsay runata ni pwistuman ni karsilman qaykutsiyanmantsu ni nasyunninpita qarquyanmantsu.Llapan runakunapa dirichunkunam kanman dimandadu kayanqanta alli kaq fwischaw llapanpa puntanchaw allitsinanpaq. Y rasunpa huk runa kulpayuq kaptinqa mana alli ruranqanpita liykuna kanqanman kastigun kanman.Dimandadu karninqa huk runa inusintillaraq asta hutsanta fwis tarinqanyaq. Y llapan puntanchaw hustisyata fwis ruranqanchawmi tsay runapa dirichun kanman huk musyaq runa payta difindirnin parlakapunanpaq.Huk runa imatapis ruranqa; y tsaynaw ruranqanta manana rurananpaqqa huk mushuq liy kikinpa nasyunninchaw u llapan patsachaw karninqa. Tsay runaqa ruranqanpita manam hutsasapayuqtsu kanman. Mana allita ruranqanpita ichiklla kastiguchawmi huk runa kanman; tsaynaw ruranqanpita mas atska kastigu kananpaq huk mushuq liy karninqa tsay atska kaq kastigutaqa manam tsay runa chaskinmantsu.Mana imapis kaykaptinqa runa mahinpa kaway bidanman, ni ayllunman, ni mayqan runa manam hatikanmantsu, ni wahinman abusakurnin yaykunmantsu, ni kartanta pakayllapa liyikunmantsu. Y ullqurkurninqa runakunapa hananchaw runapa washan manam rimanmantsu. Tsaynaw abusupita runakuna tsapashqa kananpaqmi liykuna kanman.May nasyunchaw kaykarninmi mayqan runapapis dirichun kan maykunachawpis purikuyananpaq, y munanqan markakunachaw takuyananpaq.May nasyunpita u kikinpa nasyunninpita yarqusha karninpis mayqan runapapis dirichunmi kan nasyunninman kutikunanpaq.Kikinpa nasyuninchaw qisatash y maqasha chikiqninkunapaq kaptinqa mayqan runapapis dirichunmi kanman huk nasyunman patsakunanpaq mana pipis chikishqa takunanpaq.Nasyunis Unidas diklarasyunchaw ninqankunata u nasyunninpa liyninkunata mana kasukuq runapa dirichunkuna manam kanmantsu huk nasyunman qishpir aywakunanpaq.Llapan runakunapapis dirichun kanmi nasyunpa syudadanun kananpaq.Mana imapis kaykaptinqa ni pipis huk runata syudadanu kaykaptin: - Manam kay nasyunpa syudadanuntsu kanki - nintsikmantsu. Y manam michaayanmantsu huk nasyunpa syudadanun huk runa kananta.Imalaya runakunapis, mayqan nasyunpis, ima riligyunin kaptinpis, ulíqupis, warmipis, llapan runakuna kasakuy idaman chariyaptinqa dirichunkunam kan kasarakurnin ayllunkuna kayapunanpaq. Warmipaqpis ullqupaqpis iwalmi dirichunkuna kan kasarakuyananpaq. Y kasarasha kaykar rakikaskiyaptinpis dirichunkunaqa kaykan siyimpri.Ishkankuna warmi ullqu munanakurninmi kasarakuyanman. Manan ni pipis mandanmantsu mana munanqanwan kasarananpaqqa.Mayqan qurikashqa grupupitapis mas impurtantim warmi ullqu wamrankunawan allyu kayan. Tsaynaw kanapaqmi Dyus Yaya dispunishqa. Y tsaynaw mas impurtanti kaptinmi kada nasyunchaw allyupa favurnin liykunata kriyanman gubyirnukuna, y llapan runakuna rispitayanman.Mayqan runapapis dirichunmi kan imachawpis prupyataryu kananpaq, hapallan u huk susiyu runakunawan.Mana imapis kaptinqa ni pi runapis prupyidaninpita runa mahinta amalas qarqunmantsu.Mayqan runapapis dirichunmi kanman imanawpis yarpakunananpaq, kunsiyinsiyan kanqanmannaw rurananpaq y ima riligyunman kriyinanpaq. Y tsay dirichum pirmitinman riligyun kaykanqanpita huk riligyunman y mayqan kriyinsyanchaw kaykanqanpita huk kriyinsyaman kambiyananpaq, y ima riligyunchaw ima kriyinsyachaw kaykanqanta hapallanpis, wakin runakunawanpis, kallichawpis, u wahi rurinchawpis yachatsikurnin, imanawpapis rurarnin, imanawpa adurarnin, y riligyunpa liyninkunata qatirnin kananpaq.Mayqan runapapis dirichunmi kanman yarpanqannaw parlananpaq. Y manam ni pipis tsay yarpanqanta piñapanmantsu. Y ima kriyinsya imanaw kanqanta musyayta munarninmi mayqan runapis istudiyayta pwidinman, y mayqan kriyinsyapaq willakuykunata chaskiyta pwidinman, y kikinpa kriyinsiyantapis yachatsikuyta pwidinman radyupapis piryudikupapis y tukuylaya muduspapis kikinpa nacyunninchawpis y huklaa nasyunkunachawpis.Mayqan runakunapapis dirichunmi kanman imapaqpis qurikayananpaq y ima huntakayanqanchaw susiyu kayananpaq. Y tsay qurikayanqanqa kanman manam pipa kuntran sharkuyananpaqtsu.Manam ni pipis ubligadutsu kanman qurikayanqanchaw susiyu kananpaq.Mayqan runakunapapis dirichunmi kanman diputadu karninpis nasyunninkunapa gubyirnunchaw awturida kayananpaq. Kikinkunalla u paykuna akrayashqan riprisintanti runakuna yaykuyanman.Iwalmi llapan runakunapa dirichun kanman ima ubra publikutapis gubyirnu ruranqanta rurayananpaq.Mayqan nasyunchawpis runakunapa munayninchaw kaykarninmi gubyirnu pudiryuq kananpaq. Y kada bis rasunpa kaq ilisksyun kaptinmi runakuna munayanqanta niyanman gubyirnu rurananpaq. Y iliksyunchawqa llapan runakunam butayanman warmipis, uliqupis, y imanaw kaq runakunapis. Y manam ni pipis musyanmantsu mayqanpaq butun kanqanta.Llapan runakuna kay patsachaw kawarnin kayaptinmi dirichun kanman siguuru susyalninkuna kananpaq. Y tsaynaw kananpaqmi mas kapuqyuq nacyunkuna yanapayaptin kada nasyun gubyirnu kapuqyuq kanqanmannaw ruranman. Y tsaynaw gubyirnu ruraptinmi llapan rurakuna kada bis mas shumaq pasakuycbaw, saluryuq kawayanan, y pwidiyanqanman ima prufisyunyuqpis kayanman.Llapan runakunapa dirichunmi kanman aruyyuq kayananpaq. Y munayanqan aruyta akrayanman. Y aruyanqanchaw mana rurayta pwidinqantaqa ni swiildunta uqrananpaqqa manamruranmantsu. Y kada nasyunchawmi liykuna kanman runakuna mana aruynaq kayananpaq.Iwal aruychaw kayaptinqa iwalmi hurnalninkuna kanman mayqan runakunapapis.Mayqan aruq runapapis dirichunmi kanman sigun imachawpis arun kanqanmannaw paqun kananpaq. Y tsay pagunmi paqtanan kikin, warmin, y tsurinkuna alli pasakuychaw kawayananpaq. Y tsay gananqan mana paqtaptinqa nasyunninpa gubyirnunmi imawanpis ayudanman tsay runata.Y mayqan aruq runakunapapis dirichunmi kanman sindikatu di aruyta furmayananpaq, u sindikatu kaptin tsayman qurikayananpaq. Y tsay sindikatuqa imapis. kaptin aruchaw runakunata difyindinanpaq.Mayqan runapapis dirichuyuqmi kanan aruy uurata kumplirskirqa shuntakunanpaq. Y tsay aruy uuraqa huk hunaq kumplitullam kanman. Y bakasyunninpis sigun tyimpu arunqanmanmi pagaadu kanman.Mayqan runapapis hurnalninmi paqtan kanman alli pasakuychaw kikin, warmin, y tsurinkuna kawayananpaq. Y hurnal gananqanmi paqtanman mikuyninkunapaqpis, llatapankunapaqpis, wahinpaqpis, y qishyarnin hampitsikuyananpaqwan y sirbisiyuy publikuta pagananpaqwan. Y arun mana kaptinqa u qishyaptinpis, u inbaalidu tikraskiptinqa, u byuda kaptinqa, u awkisyaptinqa, u imanawpapis mana aruyta pwidiptinqa mayqan runapapis dirichunmí kanman siguuru susyalnin mantininanpaq.Wawayuq byuda warmikunapaq y waktsa wamrakunapaq nasyunninchaw gubyirnupa liyninkuna kanman wanayanqanmannaw yanapananpaq. Lihitimu wamra kaptin u mana lihitimu wamra kaptinpis llapan wamrakunapapis dirichunkuna iwalmi kanman.Mayqan runakunapapis dirichunmi kanman istudyayananpaq. Y istudyuqa dimbaldillam kanman asta primaryata ushyanqanyaq. Y llapan wamrakuna primaryata istudyayananpaqqa ubligaturyum kanan. Sinuuqa multadum kanman. Ima prufisyunpaq istudyayananpaqqa llapan runakunapapis iwalmi dirichun kanman. Y sigundaryachaw u unibirsidachaw istudyuqa mayqan runapaqpis sigun yachaynin kanqanmannawmj kanman.Y istudyukunaqa kanman runakuna kada bis mas imatapis yachakurnin rurarnin kayananpaq, y runa mahinpa dirichunkunata kada bis mas rispitarnin kayananpaq. Y tsaynaw yachakushqa karninmi mayqan nasyun runakunapa, mayqan rasa runakunapa, mayqan riligyunyuq runakunapa kustumbrinkunata kumprindirnin mana chikinakushpa kuyanakur llapan runakuna pasakuyanman. Y tsaynaw shumaq pasakuychaw kaykarninqa Nasyunis Unidaswan kada nasyunmi yanapanakuyanman llapan munduchaw nasyunkuna huknin hukninwan mana chikinakur trankilu kayananpaq.Papaninkunapa dirichunmí kanman tsurinkunapa istudiyunkunata akrananpaq.Mayqan runapapis dirichunmi kanman viladachaw ima tushukuna, musikukuna kaptin tsaychaw kayananpaq. Y syintifikukuna imatapis rurayanqakunatam mayqan runakunapis aprubichayanman.Mayqan runapis diskuta, libruta, imatapis invintakurnin ruraptinqa liykunam kanan tsay ruranqanpita pursintahi pagayananpaq, y rasunpa pay rurashqa kanqanta llapan runakuna musyarnin rispitayananpaq.Llapan mundu nasyunkunachawmi kay diklarasyunchaw dirichukuna patsakashqa kanqa llapan runakunapapis kay diklarasyunchaw dirichunkuna ninqannaw kawayananpaq.Runa mahinkunapa dirichunkunata rispitananpaqqa mayqan runapapis dibirnin kan. Y tsay dibirninkunata kumplirninmi rasunpa alli runa kayta yachakushqa kanman.Kay diklarasyunchaw dirichukuna ninqannaw kawaykarninmj llapan runakuna ubidisikuyanan nasyunninchaw liykuna kanqanta. Y wakin runakunapa dirichunkunata rispitananpaqmi, shumaq pasakur runakuna kawayananpaqmi, urdin publikuta wardananpaqmi, y allaapa mana allita runakuna mana rurayananpaqmi tsay liykunata gubyirnu rurashqa.Kay diklarasyunchaw Nasyunis Unidas nishqa dirichukunapa kuntraqa huklaayapa ni pi runapis manam rurayanmantsu.Kay diklarasyunchawqa manam ni imapis kantsu mayqan nasyunpis mayqan grupu runakunapis ni mayqan runapis runa mahinkunapa dirichunkunata mana micharnin kayananpaq.मानवाधिकाराणां जागत-अभिघोषणायाः पंचाशत्तमा वर्षपूर्तिः।1948-1998मानवाधिकाराणां जागत-अभिघोषणा {अन्य-भाषा-रूपान्तराणि सामग्र्यश्च}एतच्छताब्दस्य अष्टचत्वारिंशत्तमे वर्षे डिसेम्बर-मासे अभ्युपगतः अभिघोषितश्च, महासभायाः 217-अ-{3}-इत्याख्यः प्रस्तावः।यत्र जगति शान्ति-न्याय-स्वातन्त्र्याणां आधारः मानव-परिवारस्य सर्वेषामपि सदस्यानां साम्यानां अखण्डितानाञ्च अधिकाराणां, पारम्परिक-गौरवस्य चाभिज्ञाने स्यात्,यत्र मानवाधिकाराणां अवमानेन अनादरेण च कार्याणि दुर्दान्तरूपेण परिणमितानि, यैः मानवीय-चेतना विक्षोभिता, अपि च,सामान्य-जनानां उच्चतमाकांक्षाः अभिघोषिताः स्युः, एवं हि नूतनविश्वारंभेण, मानवाः अभिव्यक्तेः स्वातन्त्र्यमनुभवितुं शक्ष्यन्ति, निर्भयाश्च भवितारः, यत्र चैतत् अनिवार्यम् यदि शोषणात्याचारान् विरुध्य अन्तिम-प्रयासत्वेन मनुष्यः, प्रयासानुष्ठानार्थं नैव विवशीक्रियते चेत्तदा, मानवाधिकाराः विधि-नियमेन संरक्षणीयाः,यत्र च राष्ट्रेषु परस्परं सख्य-सम्बन्धानां विकासजातं समुन्नेतुं परमावश्यकं स्यात्,यत्र मौलिकेषु मानवाधिकारेषु संयुक्त-राष्ट्र-संघस्य जनाः घोषणापत्रे स्वीयास्थां दृढ़ीकृतवन्तः, बृहत्तरे च स्वातन्त्र्ये भद्रतरं जीवनस्तरं सामाजिक-प्रगतिं च समुन्नेतुं निर्णीतम्, स्त्री-पुरुषाणां साम्याधिकारेषु मानव-व्यक्तेः गौरवे मूल्ये च निष्ठा दृढ़ीकृता,यत्र, सदस्यदेशाः मौलिक-स्वातन्ञ्याणां मानवाधिकाराणाञ्च परिपालनार्थं वैश्विकादरस्य समुन्नतये च, संयुक्त-राष्ट्र-संघेन संभूय प्रतिश्रुताः स्युः,यत्र स्वीय-प्रतिश्रुतीनां परिपूर्णतायै एतेषां अधिकाराणांस्वातन्त्र्याणां च सामान्यावगमनं महत्तमं महत्त्वाधायि च स्यात्,तदर्थं साम्प्रतम्,महासभा सर्वेषां राष्ट्राणां सर्वेषां च जनानां कृते सामान्योपलब्धि-स्तर-रूपेण मानवाधिकाराणां एनां जागताभिघोषणां अभिघोषयति। समाजस्य प्रत्येकमपि अंगम्, प्रत्येकमपि जनः, मनसि सततं अभिघोषणामेनां निधाय, एतेषां अधिकाराणांस्वातन्त्र्याणां च कृते सम्मानं समुन्नेतुं शिक्षाध्यापनार्थं प्रयतिष्यते, अपि च, स्वीय-क्षेत्राधिकारान्तर्गतं क्षेत्रवास्तव्येषु जनेषु स्वेषु च सदस्यदेशेषु तदीयेषु जनेषु च स्वीय-वैश्विक-प्रभावि-परिपालनाभ्युपगमनानि संरक्षितुं आन्ताराष्ट्रिकाणां राष्ट्रिकाणाञ्च प्रगतिशीलोपायानां च माध्यमेन प्रयतिष्यते।सर्वे मानवाः स्वतन्त्राः समुत्पन्नाः वर्तन्ते अपि च, गौरवदृशा अधिकारदृशा च समानाः एव वर्तन्ते। एते सर्वे चेतना-तर्क-शक्तिभ्यां सुसम्पन्नाः सन्ति। अपि च, सर्वेऽपि बन्धुत्व-भावनया परस्परं व्यवहरन्तु।अस्यां अभिघोषणायां निर्दिष्टाः सर्वेऽपि अधिकाराः सर्वाण्यपि च स्वातन्त्र्याणि, विनैव जाति-वर्ण-लिंग-भाषा-धर्म-राजनीतिक-तदितर-मन्तव्यादि-भेदम्, राष्ट्रियं सामाजिकाधारं सम्पज्जन्म-तदितर स्तरञ्च अविगणय्य, अधिगन्तुं सर्वोऽपि जनः प्रभवति।एतदतिरिक्तम्, कस्याश्चिदपि प्रभुसत्तायाः नियमनान्तर्गतम्, स्वाधीनस्य आत्मप्रशासनेतर-तन्त्रस्य, न्यासितन्त्रस्य वा वास्तव्यस्य प्रदेशस्य देशस्य वा राजनीतिक-सीमा-निबन्धनान्ताराष्ट्रिक-स्तराधारेण न कोऽपि भेदो विधास्यते।सर्वोऽपि जनः जीवन-स्वातन्त्र्य-सुरक्षाधिकारं संधत्ते।न कमपि जनं दासत्वेन पराधीनत्वेन वा धारयितुं अनुज्ञास्यते। अपि च दासव्यापारः पूर्णरूपेण प्रतिषिद्धः स्थास्यति।न कमपि जनं विरुध्य अवमाननात्मकं व्यवहारं दण्डं वा क्रूरं अमानवीयं प्रतोदनं वा प्रवर्तयितुं अनुज्ञास्यते।विधेः समक्षं सर्वोऽपि जनः सर्वत्र अभिज्ञातुं अधिकारं संधत्ते।विधेः समक्षं सर्वेऽपि तुल्याः समानाश्च वर्तन्ते। अपि च विनैव कमपि भेदं विधेः तुल्यं संरक्षणमवाप्तुं अर्हन्ति। अस्याः अभिघोषणायाः उल्लंघने कमपि भेदं, एतादृग्भेदं वा अभिलक्ष्य कामपि चेष्टां विरुध्य समान-संरक्षणार्हाः सर्वेऽपि वर्तन्ते।विधिना संविधानेन वा प्रदत्तानां मौलिकाधिकाराणामुल्लंघन-कार्याणां कृते, योग्यैः राष्ट्रिय-न्यायपीठैः संस्तुतानां प्रभाविनां समुपायानां प्रयोगार्हो हि सर्वो जनोऽस्ति।न कोऽपि जनः स्वेच्छया निग्रहीतुं, धर्तुं, निष्कासयितुं वा अनुज्ञास्यते।सर्वोऽपि जनः, स्वं विरुध्य प्रवर्त्तितस्य कस्यापि आपराधिकाक्षेपस्य, स्वीयाधिकाराणां दायित्वानां च, विनिर्धारणस्य च कृते, स्वाधीनेन निष्पक्षेण च न्यायपीठेन विधीयमानस्य समुचितस्य सार्वजनिकस्य श्रवणस्य च कृते सर्वोऽपि जनः पूर्णां समानतां धारयति।प्रत्येकमपि जनः, विधेरनुसारेण यावदवधि सार्वजनिकाभियोग-प्रकरणे प्रमुखापराध-सिद्धिं नैव भजते, तावत्पर्यन्तं निर्दुष्टः इत्यामंस्यते। अपि च, स्वीय-प्रतिरक्षार्थं तेन जनेन सर्वमपि आवश्यक-प्रतिभूतिजातं उपपादनीयं वर्तते।आन्ताराष्ट्रिकस्य राष्ट्रिकस्य च विधेरन्तर्गतम् प्रमुखापराध-निष्प्रभावकस्य कस्यापि कार्यस्य कारणात् न कोऽपि प्रमुखापराधार्थं अपराधीति गणयिष्यते। न वा, प्रमुखापराध-काले प्रवर्तनीय-दण्ड-दानात् नाधिकतरो दण्डः कस्मिंश्चिदपि प्रवर्तनीयो भविता।न कस्यापि व्यक्तिगते पारिवारिके च जीवने, गृहे, पत्रव्यवहारे च स्वेच्छया हस्तक्षेपोऽनुज्ञास्यते, न वा कस्यापि ख्यातिं सम्मानं वाक्रान्तुं कोऽपि शक्ष्यति। एताहक्-हस्तक्षेपाक्रमणानि विरुध्य प्रत्येकमपि-जनः विधि-संरक्षणं संधत्ते।प्रत्येकमपि राष्ट्रस्य सीम्नि आवासस्य गमनागमनस्य चस्वातन्त्र्याधिकारं प्रत्येकमपि जनः संधारयति।स्वदेशोपेतं कमपि देशं त्यक्तुं स्वदेशं च प्रत्यागन्तुं प्रत्येकमपि अधिकृतोऽस्ति।उपद्रवेभ्यो रक्षितुं अन्यदेशेषु शरणमधिगन्तुं प्रत्येकमपि अधिकारं संधत्ते।संयुक्तराष्ट्रसंघस्य सिद्धान्तानां उद्देश्यानां च प्रतिकूलकार्येभ्यः राजनीतिकेतरापराधेभ्यश्च समुत्त्थितेषु वास्तविकाभियोग-प्रकरणेषु अधिकारोऽयं नैव प्रभविता।प्रत्येकमपि राष्ट्रियतायाः अधिकारं धारयति।न कोऽपि स्वेच्छया स्वीयराष्ट्रियतातो वञ्चितः स्यात्, न वा स्वीय-राष्ट्रियता-परिवर्तनाधिकारात् प्रत्याख्यातो भवेत्।जाति-धर्म-राष्ट्रियता-नियमनं विनैव पूर्ण-वयस्काः स्त्री-पुरुषाः, परिवारं प्रतिष्ठापयितुं विवाहाधिकारवन्तो वर्त्तन्ते।विवाहार्थं, विवाहावसरे, विवाह-विच्छेदे वा ते समानाधिकारान् संधारयन्ति।विवाहेच्छुकानां पूर्ण-स्वतन्त्र-सहमत्यैव विवाह-संस्कारः अनुष्ठेयोऽस्ति।परिवारस्तु, समाजस्य स्वाभाविको मौलिकश्च वर्गीयैकांशो वर्तते, अपि चायं समाजेन राष्ट्रेण वा संरक्षणीयोऽस्ति।प्रत्येकमपि अन्येषां सहयोग-पुरस्सरं एकाकि एव वा सम्पत्संधारण-स्वामित्वाधिकारं संधत्ते।न कोऽपि स्वेच्छया स्वीयसंपत्स्वामित्वाधिकारात् वञ्चितो भवेत्।प्रत्येकमपि विचाराणां चेतनायाः धर्मस्य चस्वातन्त्र्याधिकारं संधत्ते। अस्मिन् अधिकारे, स्वीयं धर्मं विश्वासं वा शिक्षयितुं अभ्यस्तुं अर्चितुं परिपालयितुं वा, वैयक्तिके सामाजिके च जीवने, अन्यैश्च सह सामुदायिकजीवने एकाकिना वा स्वीयं धर्मं विश्वासंस्वातन्त्र्यं च परिवर्तयितुमपि प्रत्येकं जनः स्वातन्त्र्यं धारयति।प्रत्येकमपि मन्तव्याभिव्यक्त्योः अधिकारं संधत्ते। सीमाव्यवधानं अविगणय्य, केनापि संचार-माध्यमेन विचाराणां सूचनानां च आदान-प्रदानार्थं विनैव हस्तक्षेपं किश्चदपि जनः, स्वीय-मन्तव्य-संघारणार्थं अधिकारेऽस्मिन् अर्हिष्यते।प्रत्येकमेव जनः शान्तिपूर्णरीत्या सम्मिलितुं संघटनानि च विरचयितुमर्हो वर्तते।केनचिदपि संघटनेन सह आत्मानं संयोजयितुं न कोऽपि विवशीकर्तुं शक्यते।स्वीयराष्ट्रस्य प्रशासने प्रत्यक्षरीत्या अथवा निष्पक्षनिर्वाचित-प्रतिनिधि-माध्यमेन प्रत्येकं जनः सहभागिभवितुमर्हति।प्रत्येकं जनस्तदीये राष्ट्रे लोकसेवायाः तुल्यमधिकारं संधत्ते।लोकेच्छया प्रशासनाधिकारो विरचयिष्यते; इयमिच्छा कालबद्धैः नियमोचितैश्च निर्वाचनैः प्रकाश्यम् आगन्त्री; इमानि निर्वाचनानि च वैश्विकं तुल्यं गुप्तं मतदानेन अथवा तुल्यमेवेतरेण मतदानविधिना भवितारः।प्रत्येकमेव जनः, सामाजिकत्वात्, सामाजिक-सुरक्षाया अधिकारं सन्धारयति; असौ हि राष्ट्रियप्रयासेन आन्ताराष्ट्रियसहयोगे न च प्रत्येकं राज्यस्य संघटन-संसाधनानुरूपम्, स्वीयाविभाज्यार्थिक-सामाजिक-सांस्कृतिकाधिकाराणां प्रतिष्ठायै, स्वीयव्यक्तित्वस्य उन्मुक्त {सर्वांगीण} विकासार्थं च संसिद्धिं अर्हति।प्रत्येकमपि निर्वृत्तितां विरुध्य संरक्षणमधिगन्तुं, अनुकूल-कार्य-स्थितीनां न्यायीकरणमवाप्तुं स्वतन्त्र-वृत्तिता-चयनं विधातुं कार्याणि चानुष्ठातुं अधिकारं धत्ते।प्रत्येकम्, विनैव भेदम्, सम-कार्यार्थम्, समान-वेतनमानं {पारिश्रमिकं} अधिगन्तुं अधिकृतोऽस्ति।कार्यनिरतः प्रत्येकमपि जनः, स्वस्य स्वीय-परिवारस्य च मानवीय-गौरव-युतस्य अस्तित्वस्य संरक्षणार्थं समुचितानुकूल-पारिश्रमिकादानस्य अधिकारं धारयति।आवश्यके सति चासौ सामाजिक-संरक्षणस्य अन्योपायैः एतत्पूरयितुं अर्हिष्यते।स्वीयहितानां संरक्षणार्थं प्रत्येकम् श्रमिकसंघटनैः साकं आत्मानं संयोजयितुं एतादृक्-संघटनं वा संरचयितुं अधिकृतोऽस्ति।कार्यहोराणां समुचित-नियमन-पुरस्सरम्, सवेतनं च नियतावधिकावकाशेन सह विश्रमाधिकारः प्रत्यकस्मै प्रदेयोऽस्ति।प्रत्येकं जनः खाद्य-वस्त्रावास-चिकित्सोपचर्यादिभिः, आवश्यक-सामाजिक-सेवाभिश्च सह स्वस्य स्वीयपरिवारस्य च अनामयतायै स्वस्थतायै च पर्याप्तं जीवनस्तरं संधारयितुं अधिकृतोऽस्ति। अपि च, नियन्त्रण-शून्यासु परिस्थितिषु अन्यस्मिन् जीवकोपार्जनाभावे वृद्धावस्थायां, वैधव्यप्राप्तौ, अयोग्यतायां, रुग्णतायां निर्वृत्तितायां च सत्याम्, प्रत्येकमपि सुरक्षाधिकारं सन्धारयति।मातृत्वस्य शिशुत्वस्य च कृते विशिष्टसाहाय्योपचर्याजातं प्रदेयं भविता। अवैधाः वैधाश्च सर्वेऽपि बालाः, समानं सामाजिकं संरक्षणं अवाप्तुं अर्हिष्यन्ति।प्रत्येकमपि जनः शिक्षाधिकारं संधत्ते। प्राथमिकेषु, मौलिकस्तरेषु च शिक्षा निःशुल्का वर्तिता। प्राथमिकी शिक्षा अनिवार्या भविता। प्राविधिकी व्यावसायिकी च शिक्षा सामान्यतया उपपादयिष्यते, उच्चतरशिक्षा च, सर्वेषामपि कृते योग्यताधारेण समानरूपेण प्राप्या भविता।शिक्षैषा मानवीय व्यक्तित्वस्य सर्वांगीण-विकासं प्रति निर्दिष्टा भविता अपि चैषा मौलिकस्वातन्त्र्याणां मानवाधिकाराणां च कृते सम्मान-संवर्धिका भविता। सर्वेस्वपि राष्ट्रेषु जातीयेषु धार्मिकेषु-वा वर्गेषु शिक्षैषा। सख्यसहिष्णुता-सद्भाव-संवर्धिका वर्त्तिता। अपि चैषा, शान्ति-संधारणार्थं संयुक्त राष्ट्रसंघस्य कार्याणि इतोऽप्यग्रे प्रसारयिष्यति।बालानां कृते प्रदेयां शिक्षां चेतुं पितरौ प्राथम्याधृतं अधिकारं धारयतः।विविधकलानां आनन्द-सन्दोहमनुभवितुं वैज्ञानिको-पलस्धीनां लाभान् च संविभक्तुं विभिन्नानां समुदायानां सांस्कृतिक-जीवने च स्वतन्त्रतया सहयोक्तुं सर्वोऽपि जनः अधिकारयुतोऽस्ति।कस्यापि वैज्ञानिक-साहित्यिक-कलात्मकानां निर्माणानां, यस्यासौ रचयितास्ति, नैतिकानां वस्तुगतानां हितानां संरक्षणार्थं प्रत्येकं जनोऽधिकारं संधत्ते।अस्यां अभिघोषणायां निर्दिष्टानां अधिकाराणां स्वातन्त्र्याणां च प्राप्तये सामाजिकान्ताराष्ट्रिक-व्यवस्थायां च पूर्णतया एतान् अधिगन्तुं प्रत्येकमपि जनोऽर्हिष्यते।प्रत्येकं जनः समुदायस्य कृते कर्तव्यदायित्वं धारयति येन हि स्वीय-व्यक्तित्वस्य पूर्ण-स्वतन्त्र-विकासः संभवेत्।स्वीयाधिकार-स्वातन्त्र्याणां क्रियान्वयने प्रत्येकम् जनः, अन्येषां अधिकार-स्वातन्त्र्याणि प्रति समुचिताभिज्ञानादर-संरक्षणदृशा नूनं व्यवहरिष्यति। अपि चासौ लोकतान्त्रिक-समाजे, सामान्य-कल्याणं सार्वजनिक-व्यवस्थां नैतिकतायाः समुचितावश्यकताश्च प्रति पूर्णं दायित्वं निर्वक्ष्यति।एतेऽधिकाराः एतानि स्वातन्त्र्याणि च, संयुक्तराष्ट्रसंघस्य उद्देश्यानि सिद्धान्तान् च विरुध्य न कथमपि प्रयोक्ष्यन्ते।अस्यां अभिघोषणायां निर्दिष्टानां अधिकाराणां स्वातन्त्रयाणां च न कोऽप्यंशः, प्रणाश-लक्ष्याधारेण किमपि कार्यमनुष्ठातुं एतादृक्कार्यानुष्ठानार्थं वा कस्यचित् राष्ट्रस्य वर्गस्य जनस्य वा समीहित-सिद्धयर्थं अन्यथा व्याख्यातुं नैव शक्ष्यते।स्वत्वाधिकारः 1997मानवाधिकाराणां कृते संयुक्तराष्ट्रोच्चायुक्तस्य कार्यालयःजिनेवा, स्वीट्ज़रलैण्डEkitiinisa ky'omuntu ekyobuhangwa nikiingana nobushoborozi obutakabaasa kwihwaho eka yabantu boona heza niyo ntandikirro y'oburinganiza omu nsi yoona.Obutagyendera ahaabugabe bw'abantu burugiremi ebikorwa bibi ebisiisire emiteekatekyere y'abantu kandi okuhika ahabwire bw'abantu baraagirire obugabe bw'okugamba ekibarikwenda bakikiririza n'omu kibarikwenda bataine kibari kutiina nikyo abantu baburiijo bashemereire kurwanirira. Omuntu ku araabe atari wokugyemwa kugomera obutegyeki bubi nikimanyisa ngu obugabe bw'omuntu bushemerire kurindwa entegyeka ey'amateeka.Ekibiina ky'Amahanga Ageeteraine omu kihaandiiko kyakyo nikihamiza kimwe kukirikwikiriza omu magara g'obuntu nomukitiinisa n'omuhendo gwomuntu kandi kimaririra okukora ekikirikubaasa kureebeka ngu omutindo gwamagara obushoborozi n'amagara g'omuntu nikihuru munonga omu kuhikiriza ekigyendererwa kyekihandiko eki. Nahabwekyo Orukiiko Orwanahanga Ageeteraine (General Assembly) rurangirire ENTUURA Y'OBUNTU AHA BANTU OMUNSI YOONA.Abantu boona ahu bari ahabwokugira ekyetengo kimwe ekyamahanga goona bashemereire kwijuka ekirangiriro eki hamwe nokufayo munonga obwo barikwegyesa no kugunjura abantu kutamu ekitiinisa amagara gobuntu omunsi yoona.Abantu nibazaarwa baine obugabe nobushoborozi ebiri kwingana nibahangwa baine obwengye kandi barikubasa kwahura ekirungi nekibi, nahabwekyo abantu bashemereire kutuura kumwe nkabanya Uganda.Buri muntu ashemereire atungye obusingye oburi kugambwaho omu kihandiiko eki ahatari kushorora okwomuringo gwoona. Katugire ahabwei hanga rye, erangi yomubiri gwe, kab'omushaija narishi omukazi, orurimi, ediini, emiteekateekyere y'omuntu ahabyobutegyeki bwensi oba abantu omwarikuru ga, ebintu, byabungire obuzaarebwe narishi enshonga endiijo.Omuntu aine okubaho omu muringo gwari kusiima.Tihariho muntu oshemereire kukwatirwa omubuhuuku. Obuhuuku, nobushubuzi bw'abahuuku, tiburikwiikirizibwa omunsi yoona.Kungangarazibwa omu miringo gutari gw'obuntu.Buri muntu ashemereire kutwazibwa nk'omuntu omu mbuga zebiragiro.Omu mbuga z'ebiragiro abantu boona nibaingana kandi ebiragiro nibibarinda batariho kushorora.Buri muntu, naikirizibwa kutwaara enshonga ze omu mbuga zebiragiro ezihikire obugabe bwe bwaaba nibujogibwa.Tihariho muntu oraatsibwa atahozesibwe nainga akahangahangusibwa omu muringo ogutarikugyendera aha biragiro.Buri muntu ahatari kushoroora naatekwa kuhozesibwa "omu mushana" omu kooti etaine kugweera orubaju rumwe kandi nokumanyisibwa omushango gwoona ogurikuba nigumutabaarizibwa.Buri muntu weena orkutebwaho omushango ogwine ekiheneso naatekwa kutwaarwa nkoteine rubanza akuhitsya kyaahamibwa ngu akashobya okurugiirira omu biragiro kandi obwo arikuheebwa nomugisha okweehozaho nkokukirikubasika.Tihariho muntu weena kuhebwa ekiheneso aha bworubanja rwamutairweho omu bwire bukyabaire kitarikumanya mu biragiro.Ekitinisa kyomuntu, amakage, ab'eka ye, ebihandiko bye hamwe namabaruhage tibishemereire kutahirirwa narishi kuzanirwaho. Buri muntu aine obushoborozi bwokweyambisa ebiragiro kuzibira abo abarikwenda kwetasya omu nshonga ze wenka.Buri muntu aine obugabe kugyenda narishi kuraara hoona ahu ari kwenda omunda y'ensharo z'eihanga rye.[Missing?]Buri muntu orinkuhiganisibwa aine obugabe kwiinikangira omu ihanga erindi, n'okusheruramu obuhungiro hatariho kubonbonesibwa.Obugabe obu, obwokwirukangara omu eihanga erindi, tibwokukozesa kubi kuri noogira ngu omuntu orikuhangahanguka, nateebwaho emishango etari yobutegyeki, narishi enshobi ezi arikukora tizirikugyendera ha bigyendererwa bya' Amahanga Ageeteraine.Buri muntu, naatekwa kutunga eihanga eryaari kumanywa mu nkomutuuzi.Tihariho muntu oriihwaho obutuuzi omu eihanga rye narishi obutiikirizibwa kuhiinduraho.Omushaija narishi omukazi owahikize emyaka y'obukuru takuzibirwa okurugiirira aha eihanga rye oruganda narishi ediini, kwe shoborora aha byobushwere nokutandikaho eka. Omushaija n'omukazi nibainganisa obushoborozi omu bushwere bwabo bwagumaho nari bwahwaho.Obushweere nibunaho, omushaija n'omukazi baaba biikirizangaine.Eka nigwo musingi gobuhangwa hamwe neihanga nahabwekyo abantu na Gavumenti bashemereire kukuuma omusingi ogu.Omuntu aine obugabe, kwetungira ebye wenka narishi kubitungira hamwe nabagyenzi be.Tihariho muntu nowe oriihweho ebintu bye omu muringo gutari gwebiragiro.Buri muntu aine obugabe okwahura ekirungi aha kibi, nokurond ediini eyi arashome kandi aine obugabe we wenka narishi nabataahibe okuteeka omu nkora ebi arikwiikirizamu.Buri muntu aine obugabe kugira enteekateka ye kandi nokugamba narishi okuhandiika nkoku arikuteekateeka. Kandi buri muntu aine obugabe okurabya ebyarikutekyereza aha Radio, Television, empapura z'amahurire, nemihanda endiijo.Buri muntu naabasa kweshoroza omunkungaana zobusingye nabantu abandi.Tihariho muntu nomwe orikukakwa kugyenda omu nkungaana nabandi.Buri muntu aine obugabe butegyeki bwo muihangarye.Buri muntu aine obugabe bwokuza omu bitongore bya Gavumenti kuhwera ensi yarimu.Abantu niboraasharemu Gavumenti eyibarikwenda. Eki nikibaasika abantu baaba nibaikirizibwa kuteea obururu.Buri munyansi aine obushoborozi kutuura n'abantu bataahi be omu nisingye , eki kimbaasise kutereeza engyesho ze, nokuhika aha byaarikurubirira ebye kitiinisa nkomuntu arikuraba omu kukora kweihanga rye okurugiirira ahanteekateeka nenkozesa yobugaiga obweihanga omu byentasya, ebyemiturire ya bantu, nobuhangwa bwaabo, ebitarikubasa kunagiijurwa omu kukurakurana oku.Buri muntu aine obugabe n'obushoborozi kukora naatekwa kwerondera ekika kyemirimo eyi arikubaasa omu mbeera nungi nokuyambibwa omurimo kuri nigumuhwaho.Buri mukozi naateekwa kuhebwa empeera erikwiingana nomurimo gwe, erikumubaasisa kweeyemerezaho kurungi we namaka ge.Kyaaba nikyetengyesa empeera yomuntu neebasa kwongyezibwaho, kuri naagubwaho obuzibu obu atetekateekire.Buri muntu hatariho kushoroora, aine obugabe kushahurwa okurugiirira aha mirimo eyi arikukora.Buri muntu, naatekwa kuhumuraho ashemereire akore eshaaha ezigyerekirwe buri Izooba kandi atuungye bobwire obu yaahumuzibwaho buri mwaka kwonka obwo empeera yebiro ebiahumwireho arikugituunga.Buri muntu nayetaaga omutindo gwa magara ge, ogurkumubasisa kubaho kurungi aine amagara marungi namaka ge, arikutuunga ebyekurya ebijwaro, oburaaro, hamwe n'okujanjabibwa, kandi arikubaasa kweeyambisa ebi Gavumenti y'eihanga rye erokukorera abantu baayo kwimutsya omutindo gwamagara gaabo (Social Services). Buri muntu ashemereire kuyambwa arekye kweerarikirira omurimo gwamuhwaho, narishi yaaremwa kweeyamba nainga omushaija yaferwa omukazi we, oba omufakazi, oba omnuntu yaahika omu muringo gwobuteeyamba kutunga sente eki kyaamubaho atakyetekatekire we wenka.Abakyara abazaire hamwe nabaana nibateekwa kureebererwa n'okuyambibwa omu muringo guhikire. Abaana boona oba abazaire baabo bagaitswire omubiragiro oba tibagaitsirwe mu biragiro nibateekwa kureebererwa omu muringo gumwe nka'bantu.Buri muntu naatekwa kutuunga obwegyese. Okweegyesibwa nikwija kubokwabusha omumyaka erikubanza n'omu mashomero agokubandizamu. Emishomo eyokubanza neija kugyemebwa Amashomero, agakwegyesa ebyemikono nemirimo yekikungu nigaija kuteekwaho. Kandi buri muntu orikubaasa naija kuheebwa omugisha kushomera omu mashomero ago.Ebyobwegyese, nibyaija kugyenderera okugunjura abantu omu byamagyezi, nengyesho, birikuteeka amani ahakutamu akitiinisa aha bugabe bwomuntu. Ebyobwegyese, nibyaija kwimusya omutindo gwokwetegyerezangana kwabantu abensi nendimi ezomutaano, kandi bikorere hamwe nekibiina ky'Amahanga Ageeteraine omu kureetaho obusingye omunsi. Abazaire nibaikirizibwa kusharamu obwegyese baaho baratungye.[Missing?]Buri muntu aine orusa kweetaba omubyobuhangwa bwensi, kandi n'okushemererwa ebikukiorwa abanyamagyezi nokubagana aha miganyuro berikuruga omu kukurakurana kwebya sayansi.[Missing?]Buri muntu oba natura omwihanga rye oba natura omu eihanga erindi ashemereire kuba natunga obugabe bwe nkoku ekihandiiko eki kirikugamba.Buri muntu aine obujunaanizibwa ahabantu bensi ye ahabwokuba nibo boonka abarikumubasisa kukurakurana omu ngyesho, nomumiringo endiijo.Omuntu yaaba narwanirira obugabe bwe nkomuntu ekirikumuzibira kyonka n'ebiragiro ebiteirweho okunyweza okutongoza hamwe nokukuuma engyesho nungi omubiringaniza.Obugabe bwomuntu tibushemereire kukozesibwa omu muringo gwoona ogutarikwikirizangana nebigyendererwa by'Amahanga Ageeteraine.Tihariho nshonga yoona erikutuma omuntu kuhindura ebihandikirwe omu kitabo eki, obwo orikugyenderera kushisha obugabe nobushoborozi bw'omuntu.Nyaob hnob 10, lob 12 hlit, xongt 1948, dif 217 A (III) haof yix yif tlout dluat.Haik zos duef ndax deb nenb houd juab tinx id cuat lenx cuat dol druax jangs muax nit zunb yinx tab nil buab zhit zangd zhit dongf nit ndas dos nit chenx renf, yaos ndax deb dax zis, hof ged tab hox pinx nit ghangb das deut;Haik zos duef nenb ndas dos nuaf zhit dluad muas tab qib dlangs qib dlend hlob hlangd dout uat shangb uat shud, dex uat shangb uat shud nad, muab ndax dex nenb nit liangx xinb shab nzhuk zhuak bual leuf; lb lob cuat lenx cuat dol sheuf muax nit ged haik fol suex shab, ged nzhes zit haib youx yol, zhit drous nchait zhit drous hef, zhit zhof chaib zhit zhof nkhek nit ndax deb yat lol zos, zhof ntuad haik uat ndax deb nenb nit zuef shab yinf vangf leuf;Haik zos wef zhit guas ndax deb nenb zhit doul del maof xind duef cangx baof zhenf zhif tab ghuab yuaf nzend shab nzend bleud, sheud bual uat shud, muax bix yaof guas nenb ndas dos sheuf ged jait ged lil baod fuf;Haik zos muax bix yaof ceub njet cuat lob gox juab ged mol ged lol zax nzhis nit hiob hlangd;Haik zos Jinx hox gox cuat lob gox juab nit renx minx nyaob houd linx hox gox xinf zhangb id draod ntuad haik nil buab duef jib bend renx qinx, renx gex zunb yinx, nghet uat nenx tab box yeus ndas dos dax zis nit xinf ninf , nghel shab drout ros ceub uat nyaob houd lob naf zif youx id, guas shef huef njet drox mol tab nenb nit senb hox shued pinx mol dout rongt;Hiak zos cuat lob huef yinx gox dud zheuf das yinf yif dros Jinx hox gox hox zox lol ceub njet duef nenb ndas dos tab jib bend zif youx, guas pud pinf shaib doul tab zhox droud;Hais zos duef dex ndas dos tab zif youx nad nit pud pinf liaod gaid, duef yix dlangd faot uat zos lob dud zheuf nad, muax hend lox nit zhongf yaof xinf;Suk nit bel shuab hais zos dex id, nil nad naf huef fax buf rangx ndax deb nenb ndas dos lol ntuad nad, jaox lol uat buad zil renx minx tab buad zil gox juab drout ros mol uat gaof zos nit gognf tongx biaob zhund, buab vangf cuat lenx nenb tab shef huef jib gouf uat nax njot dout nyenf zos rangx lol ntuad nad, shid ros suak khuab tab khat lol ceub, guas shaib doul ndas dos tab zif youx, suak gox juab tab gox jif ib drox ib drox nit cof shib, guas dex ndas dos tab zif youx nad, nyaob houd cuat lob huef yinx gox dex renx minx id tab dex deb qeut guk nil zhux ndox nit dex renx minx id, pud pinf, muax xiaof god nit chenx renf dous zaox.Cuat lenx cuat dol bongb deul ndax dex douf muax zif youx, nyaob shout zunb yinx tab ndas dos id, dax zis ib suk. Nil buab daf lol jaox muax lid xinf hlub hout tab liangx xinb shab nzhuk, yinf gaib keuk suk gud dix mol lol nit jinb shenx lol shib daf shib hlad.Cuat lenx cuat dol muax zib gex xangd sheuf rangx lol ntuad nad shout jif nit cuat zhangd ndas dos tab zif youx, zhit faib haid nenb, nghaix deud, box yeus, lot haik, ged nzhes zit haib, zhenf zhif hox zhed qix tab nuaf fuax, gox jix las shik shef huef chux senb, zhax cod zax nzhab, senb yos hox zhed qix tab shenb fenf, dex nad zhit muax dlangb zhit qib bix;Binf qid zhit dik yinb wef ib dol nenb sod shux gox juab las shik lind tud zhenf zhif nit, xinx zhenf nit hox zhed gox jif nit dif wef zhit tongx muax qib bix, zhit guangd lob lind tud nad yaos yol ndangt yol ged, keuk dout las zhux, zhit yaos zif zhif lind tud hox zhed nyaob jex las dex ged ndrel id nit xinf zhif, dis dout xangd sheuf rangx lol ntuad nad.Cuat lenx cuat dol muax ndos xangd sheuf jax shad, zif youx tab renx shenb angb qinx.Dol nenb dus zhit zhund keuk mol uat khed hox zhed shid khed; Ib cix ged khed tab mual khed muas khed nit xinx shif dis yinf gaib muab zad dot ghangb dangt.Dol nenb dus zhit zhund drous naf ndouk naf zhengd, las shik drous zhit yaos nenb uat nit, cangx rend nit, zhit yaos ged nenb ged jax hox zhed,qib nenb lux shab lux nzhuk nit hlad daf las shik nbluat jait.Cuat lenx cuat dol nyaob lob deb qeut dus dis muax ndos lenl zos yos nyaob ndeuf ged jait nit renx gex.Nyaob ndeuf ged jait lenx lenx dax zis, dol dol dis muax ndos xangd sheuf ged jait nit dax zis baod fuf, zhit sheuf dol dlab zhit dus shaib zhit doul. Cuat lenx cuat dol muax ndos xangd sheuf dax zis baod fuf, guas zhit drous wex fangd rangx lol ntuad nad nit lab zhit shaib zhit doul tab rel nzhuad zhangd shaib zhit doul nad nit deut del haf drous.Dol nenb dus huaf guk jait ndrel ndox hox zhed ged jait keuk dout nil nit jib bend qinx lif drous buad haf, nil muax ndos suak hox gex nit gox juab blangs dot bloub duef zhangd buad haf deut del nad lol uat gaof nzid gaof boux.Dol nenb dus dis zhit zhund zhit muax ghangd zhit muax hout drous ndel kit, nak geut las shik leud zhaot mol dleb.Lenx lenx buad zil dax zis muax ndos keuk ib lob yol ndangt yol ged, zhit ghaix zhit ghous nit blangs dot bloub gongb zhenf, gongb kab shend nongs, lol dot ndol nil nit ndas dos tab yif vuf, binf qid pangf dinf duef nil tix deuf lol bual lab zhit ged jait nit kongf gaof.(Ib) Zhos yuad drous bual jait kongf gaof nit nenb, nyaob teuf guk zhit dout keuk bad jait yat yuad nit ib cix baod zhenf gongb kab shend pangf lol pinx ged jait zhenf shix muax zuef, huaf nad nil muax ndos haik das zhit muax zuef.(Aob) Doi nenb dus nit dlangb zhit deut del hox zhed zhit dout uat deut del, huaf guk nil uat, pinx gox juab ged jait las shik gox jif ged jait dis zhit dout uat zos bual jait, douf zhit zhund pangf das bual jait. Huaf guk nbluat jait zhit zhund guas bual jait hnyangd tlout teuf uat bual id ged jait nit gueb dinf.Dol nenb dus nil nit nenx nbos said, juab yis, zhed nyaob tab drout mongt tiout sod zhit zhund drous dlot drous rel, nil nit rongt nbet tab dluab nbet zhit zhund drous buad zhuak. Lenx lenx muax ndos xangd sheuf ged jait baod fuf, guas caob drous zhangd dlot rel tab buad zhuak nad.(lb) Cuat lenx cuat dol nyaob houd cuat lob gox juab id, muax ndos youx yol zhid nyaob.(Aob) Cuat lenx cut dol muax ndos njeuf renf hox ib lob gox juab mol, baob guax nil lob gox juab id, nil las muax ndos draod ghangb lol nil lob gox juab id.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos nyaob bef lob gox juab ntrad dous qeut raik tab xangd sheuf baod fuf, guas zhit drous ndous duat.(Aob) Nyaob zhenb zhenf zhit yaos zhenf zhif xinf zuef xinx hox zhed bef dreud linx hox gox zongb zhid tab yinx zex drous qid xuf nit qinx kuangf, zhit zhund shid youngf zhangd ndas dos nad.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos xangd sheuf gox jix.(Aob) Dol nenb dus nit gox jix zhit zhund suex shab chef trot, lal zhit zhund zod zhes nil dleuk zat gox jix nit ndas dos.(lb) Dad nenb nit dob ncaik box yeus, zhit drous haid nenb, gox jix hox zhed ged nzhes zit haib nit ghuak teud, muax ndos uat nyangb yik box tab jax juab nzhes yis. Nil buab nit chongb gol, nyaob lob jaix nyongs guk zuak chongb tab huaf guk chongb gol dleuk dangt leuf id, yinf gaib muax dax zis nit ndas dos.(Aob) Zhos muax das dob ncaik box yeus aob fangb youx shab tab buad zil deb njoux, nit zhund uat chongb uat gol.(Beb) Juab yis yaos ndox dros deb drous nit tab yaos jib bend nit shef huef danb wef, yinf gaib dout shef huef tab gox juab nit baod fuf.(lb) Cuat lenx cuat dol muax dab dol plut duad zhax cod nyax zax nit ndas dos, lal muax dros las dex id uat git plut duad zax nzhab nit ndas dos.(Aob) Dol nenb dus nit zhax cod nyax zax zhit zhund drous suex shab buad buaf.Cuat lenx cuat dol muax sib xangd, liangx sinb tab ged nzhes zit haib youx shab nit ndas dos. Lob ndas dos nad baob guax dleuk zat nil nit ged nzhes zit haib nit zif youx, lal muax dab dol las shik buab beus, gongb kab las shif nbos said suak jaof yif, shix qind, lid baif tab jait jaid lol biaod shif nil nit ged nzhes zit haid nit zif youx tab.Cuat lenx cuat dol muax ndos xangd sheuf zhud zhangb tab fax biaod yif jinf nit zif youx; Lob ndas dos nad baob guax jaox muax zhud zhangb dangf shik zhit drous dlot rel nit zif youx, tab tlout dluat lob shangb ghout dus tab zhit guangd lob gox gaif dus lol ntrad dous, zuak zaik tab sangt songf mongt shuab tab sib xangd nit zif youx.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos xangd sheuf hox pinx jix huef tab jix shef nit zif youx.(Aob) Dol nenb dus zhit zhund drous nak mol drout lob tuangx tid dus.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos zhix jix las shik tlout dluat youx yol said zhangt nit daif biaod mol ndros kot lil bend gox.(Aob) Cuat lenx cuat dol muax dax zis jib huef mol cangb juab bend gox bloub nof nit ndas dos.(Beb) Renx minx yif zhif yaos zhenf fud qinx lif nit ghangb das deut; Lob yif zhif nad yinf gaib suak dinf jaix dinf nyongs tab zhenb zhenf nit said zhangt lol biaod xinf, said zhangt yinf gaib buad pinx pud pinf tab dax zis nit toux piaof ndas dos, keuk nbos nbet toux piaof las shik youx yol shab toux piaof nit zex cenf mol uat.Cuat dol nenb, uat shef huef nit ib lenx, muax ndos xangd sheuf shef huef baod zhangf, hax muax ndos xangd sheuf nil gef renx zunb yinx tab renx gex zif youx hlob hlangd yat yuad nit zax nzhab, shef huef, zox jit fangb minf cuat zhangd ndas dos nit shix xinf, zhangd shix xinf nad yaos yat tlout dluat gox juab drout ros tab gox jif hox zox, binf qid yat pinx cuat lob gox juab nit zud zhix tab zib yinx qinx kuangf.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos uat dlex nof, zif youx said ged nof, xangd sheuf gongb zhenf tab hox shif nit gongb zox tiaox jinf, hax xangd sheuf nchait yat bongb nof nit baod zhangf.(Aob) Cuat lenx cuat dol muax tongx ros tongx nghet nit ndas dos, zhit drous lab zhit shaib zhit doul.(Beb) Cuat lenx uat dlex nof nit nenb, muax ndos xangd sheuf gongb zhenf tab hox shif nit nghet ros, baod zhenf nil tab nil yis nenb id muax ib lob fuf hox nenb nit zunb yinx nit senb hox tiaox yinf, huaf guk yuad drous id yat nzid bob qix tab fangb shif nit shef huef baod zhangf.(Bloub) Cuat lenx cuat dol muax wef guf buad nil nit rongt qeut lol zud zhix, ndros tab gongb huef nit ndas dos.Cuat lenx cuat dol muax xangd sheuf shot shaob tab nof zheux nit ndas dos, baob guax uat nof jaix nyongs muax ndros ged xinf zhif tab dinf jaix muab nghet ros dout shot shaob nit ndas dos.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos xangd sheuf wef guf buad nil tab nil yis nenb id rongt ncend tab fux lif yat yuad nit senb hox shued zhund, baob guax ghongb ghangd, dril chaot, zhed nyaob, kot maob tab bix yaof nit shef huef fux vuf; Nyaob teuf guk nzhib drous bongb nof, muax maob uat ngenl, cangx fef, uat box nangs nzhuas, loul ngongl id, las shik nyaob qix tab zhit nenx kongf zhif nit qinx kuangf xaf bongb leuf uat nenx nit shad ros, huaf id muax ndos xangd sheuf baod zhangf.(Aob) Naf tab nyuas muax ndos xangd sheuf tex bix zhaof guf, ib cix nik nyuas, zhit guangd yaos zid yos las shik yaos nyuas zhoub, dis yinf gaib xangd sheuf ib yangf nit shef huef bacd zhangf.(lb) Cuat lenx cuat dol dis muax xangd sheuf khuab khat nit ndas dos, khuab khat yinf dangb zhit yuad nyax zax, renf zheus nyaob ndot kheb drox id tab zuat ghangb das deut id yinf gaib uat nad. Ndot kheb drox khuab khat id yinf gaib yaos yif vuf xinf zhix. Jif shux tab ged nof khuab khat yinf gaid pinx chenx jix, dax zis zhaot dlangd drout ib cix duab nens.(Aob) Khuat khat nit mux dix yaos zhaot del hlob hlangd nenb nit gef xinf lol juab qiangx duef nenb ndas dos tab jib bend zif youx nit zunb zhongf. Khuab khat yinf gaib ceub njet cuat lob gox juab, cuat haid nenb las shik cuat jaod nbaox buab beus id nit liaod gaid, rangf renl tab zax nzhis, binf qid yinf gaib ceub njet linx hox gox guf buad hox pinx nit cuat lob box dongf.(Beb) Naf zid duef dob ncaik yinf gaib sheuf zhangd khuab khat dus, muax sob said sob trot nit ndas dos.(lb) Cuat lenx cuat dol muax ndos youx yol dros tab shef huef nit wenx huaf hox dongf, xangd sheuf yif shux, muax ndos xangd sheuf kob xox jinf buf tab nil daf lol nit fux lif.(Aob) Cuat lenx cuat dol duef yaos nil uat deuf nit zhangd kob xox, wenx xox dus hox zhed med shux zox pind daf lol jinb shenx nit tab vux zhix nit lif yix, muax xangd sheuf baod fuf nit ndas dos.Cuat lenx cuat dol muax ndos yaob qoux ib zhangd shef huef nit tab gox jif nit ghangb houd, nyaob houd zhangd ghangb houd nad, rangx lol ntuad nad jif muax nit ndas dos tab zif youx kod yil uat zos mol leuf dlangd faot.(lb) Cuat lenx cuat dol duef shef huef ndangt muax yif vuf, yinb wef zhos yuad nyaob houd shef huef id, nil nit gef xinf nit kod nenx dout youx yol shab tab zhaot del npluad hlob hlangd.(Aob) Cuat lenx cuat dol huaf guk zaox shid nil nit ndas dos tab zif youx id, zhos sheuf ged jait qox dinf nit xinf zhif, qox dinf zhangd xinf zhif nad nit wex yix mux dix yaos baod zhenf duef las dex nenb id nit ndas dos tab zif youx, gaof mol chenx renf tab zunb zhongf, binf qid nyaob houd ib lob minx zhud nit shef huef id, shix yinf daof def, gongb gongf cif xif tab pud pinf fux ]if nit zhenf dangf xib yaof.(Beb) Zaox dous shid yongf dex ndas dos tab zif youx nad, zhit guangd nyaob zhangd qinx kuangf dus, dis zhit zhund bef dreud linx hox gox nit zongb zhid tab yinx zex.Rangx lol ntuad nad nit renf hox tiaox venx, zhit zhund caik uat uat dab yus deb njoux dout renf hox ib lob gox juab, renf hox nbaox buab beus las shik renf hox ib dol nenb muax ndos uat renf hox yat zhof uat bual rangx lol ntuad nad jif muax nit rent hox ndas dos tab zif youx nit hox dongf hox zhed deut del.Aiti ora caninaro ora icogaigui angantaiguë antagaisati matsiguenga. Tení ongomeite queroca inintacagaigái pairo-raca anganquero ora caninaro.AQUENGAIGACA ora antagaisati matsiguenga aisati icantaigaca. Aroquenta ibogaiguë iriro matsiguengasonori. Iroro teni ongomeite cara paniro imeratimari ira basini. Teni ongomeite cara paniro ingantaguebiritirí catsimaro ira basiní. Aisati caninataque antagaisati matsiguenga intimasantaigue caninasati.AQUENGAIGACA cara tojai icantaguebiritengani ora te onganinate ira matsiguenga tenta irogóigue irirojegui matsiguengasonori. Icantaiguëri ora ogóigui eiro te ongomeite. Aquengaigaca cara iroguiaque omagaro matsiguenga intimaiguë caninasati. Teni ongomeite intsorogaigue, teatisati ongomeite iritasegue, carari caninataque antagaisati irinibataigue ora ijique caninaro, aisati caninataque inguemisantaiguë ora ijique caninaro.AQUENGAIGACA caninataque angábintsaigueri omagaro matsiguenga arota ingantaiguë ora ijique caninaro. Aique quero icogaigui iriocairi itingomipague.AQUENGAIGACA caninataque intimaigue caninasatí antagaisatí matsiguenga. Quero iguisëgotobaga, querootisati yógobaga, querootisati yomintsorogobaga ira paniacha omagaropaguequë.AQUENGAIGACA eiro iragátane omagarojegui país ora jitacha Naciones Unidas cara antagaisati matsiguenga ingantaiguë ora ijitaigui caninaro aisa teni ongomeite cara te pairi iranintacaguiri ingantiro. Aquengaigaca cara aisati icantaigaca omagaro, sërari aisati tsinane. Aquengaigaca caninataque omitocotaguetiri antagaisati matsiguenga intimaigue caninasati.AQUENGAIGACA cara caninataque omitocotaigueri omagaro matsiguenga iraniacaninatobaguima aisati iranintacagobaguëma ingantaiguë ora caninaropague.AQUENGAIGACA caninataque irogóigue antagaisati matsiguenga ora aquengaigaca.IRAEGUl BOTATAIGACHA ICOMANTAIGUIRO OCA NIBARINTSICA:Aiti ora caninaropague. Caninataque ingantaiguero antagaisati matsiguenga. Teni ongomeite cara queroca inintacagaigái pairiraca anganquero ora caninaro. Aisati caninataque ingomantaguëqueri imatsiguenga itingomipague irogometaiguëri cara isicoiraquë arota iraniacaninatobaguëma omagaro matsiguengajegui atiraca itimaiguira.Antagaisati matsiguenga ibogaiguë matsiguengasonorl. Aisati icantaigaca. Teni iromerataiguengani. Antagaisati iquengaigui aisati igóiguiro ora caninaro aisati igóiguiro ora te onganinate. Iroro caninataque omagaro matsiguenga iraniacaninataigueri ira basiniati matsiguenga aisati ingantaiguerí ora caninaro.Antagaisati ora ocomanti oca sanguenarica irasi omagaro matsiguenga. Teni ongomeite cara queroca pairiraca inintacagaigái anganquero. Jemita obiro sërari, jemita obiro tsinane, jemita obiro biracocha, matsiguengasonori, tsitari. Jemita pinibare, j emita pitosorintsite, jemita ora piquengui, jemita tojai piguireguite. Aisati jemita negaraca pitimi, jemita pairoraca ijitara pitingomi. Teni ongomeite cara queroca inintacaguimi pinganquero ora osanguenataga yaca.Teni ongomeite cara iróguimi pairiraca. Teatisati ongomeite cara imeratimi basini, teatisati ongomeite cara pairiraca ingantaguebiriquemi ora catsimaro.Tení ongomeite cara pairiraca iromanantërí ira basini. Quero ini ibimantaga.Obironta matsiguenga, tení ongomeite cara iratsipiriaquemi pairiraca.Caninataque itingomipague iraniacaninataiguerí antagaisati matsiguenga. Ainta itingomi ira jitacha joes. Iraniaquerita iriro omagaro matsiguenga caninari.Aiti sanguenaripague caninaro ora iquengaigaca itingomi. Ora sanguenaripaguera ocábintsaiguëri antagaisati matsiguenga aisati icantaigaca omagaro matsiguenga catingasatiquë sanguenari.Ira joes ingábintsaiguëmi cara sanguenariquë iromitocoquemí cara ainta pairiraca quero inintacaguimi pinganque ora ijique caninaro omagaro matsiguenga.Teni ongomeite cara irágasitimi pairiraca, teatisati cara iromingasiquemi, teatisati cara iriocasiquerni piguebatsitequë.Aroca pinganque ora te onganinate, aisati aintaca ira comantëgotëmine cara picanque ora te onganinate, quero igoontimi querootisati icomantëgotimí picasitígote ira joes queroca iniacaninatimí. Querootisati icomantëgotimi pairiraca ora pinganque queroquerai picomantëgota obiatí,Aintaca irá comantëgotëmi picanque ora te oñganinate, iraniacaninatimita joes irooti irogoontasantimi cara picantagueti ora te onganinate. Aisati imëmita ora pininti arota pingomantëgotëma caninasati.Teni ongomeite cara ingasitígatimi cara sanguenariquë teca inguengaiguema pitingomi teraiquerai pingantaguete ora te onganinate.Teni ongomeite cara ingantocotaguetasitimi obiro, aisati cara jrinibatëgotaguetasitimari pomatsiguenga. Ora sanguenari ongábintsëmi.Teni ongomeite cara pairiraca quero inintacaguimi pijataguëque cara pingogue negaraca pintimaque cara quibatsiquë teni asintasitengani.Aisati caninataque pisotocanë paisipaguequë, aisati pasi pobaisitequë, aisati caninataque popigaima pobaisitequë.Cara ingantaguëquimi catsimaro, caninataque pijaque cara basiniatiquë país arota ingábintsaimi canta.Cara picantaguëque ora te onganinate quero pisiga cara basiniatiquë país. Caninataque irogoontimi cara pasi pobaisitequë aisati ingomantëgotimi ora picanque. Ingasitígatimi cara picantaguëque ora te onganinate.Caninataque antagaisati matsiguenga inganque: "Oca paisica iroonti nasi nobaisite". Quero pairi yágopitimi cara picanque: Oca nasiati nobaisite".Querootisati pairiraca yágopitimi cara pingoguë pijocanëro pobaisite aisati pijaque cara iroraiquë pobaisite.Ainta ira ogomeantatsi teni ongomeite págue pijina cara onibateca basiniati nibarintsi cagaro pasi. Teni ongomeite oca ogomeantagantsica. Caninataque págue pijina arota irinane pijanequite irootisati pomatsiguenga. Aroca inganque quero págui pijina basiniatinta onibare, quero piquemisantirí tenta irogóte ora icanti. Aitosati asi tsinane ira águë ojime. Caninataque águero ojime jemita irinibare.Paniro páguiro pijina, paniro páguëri pijime cara pinguenguëma pitirooti obiro.Caninataque ongábintsëmi gobirino obiro aisa pijina aisa pijaniquite.Caninataque antagaisati matsiguenga ingasintëmaro ora iraisati: iguebatsite, ibango, irantomënto, aisati basinipague.Tení ongomeite cara pairiraca irágopitimi ora pasiati.Teni ongomeite cara pairiraca iragáquemi ora pinguenguëma aisati ora pinguemisanque. Caninataque pinguemisanqueri pasi pitosorintsite. Aisati caninataque cara picogui pingampiatiro ora pinguenguëma aisati ora pinguemisanque. Caninataque pomanocotiri pitosorintsite aisati pogometocotiri catingasatiquë matsiguenga.Caninataque antagaisati matsiguenga inguenguëma ora ijique caninaro aisati caninataque ingomantaguetiro atiraca ininti. Teni ongomeite cara pairiraca inganquemi ora te onganinate aroquenta piquianca ora basiniati ora te inguenguema iriro.Caninataque popatoitima obirojequi arota pintaiguë ora caninaro.Aisati queroca pininti popatota, caninataque.Caninataque cara antagaisati matsiguenga ingomantëro igobirinote ora icogui iriro. Queroca icantiro iriati caninataque iragáque basini ira nibabintineri catingasatiquë itingomipague.Aitica ora onganquineri matsiguenga pigobirinote. caninataque onganquimi omagaro obirojequi.Ora inintaigue matsiguengajegui agáqueri ora ingantaiguë itingomipague. Aisati caninataque irirai itingomi iripëgairi ira irinaga cara iragátaiguëñ imatsiguenga.Caninataque antagaisati matsiguenga intarobacaate aisati irante arota inganinasëretanë irironta matsiguengasonori. Aisati caninataque igobirinote omitocotiri intimaque caninasati aisati inganinatanë.Caninataque intarobacaate matsiguengajegui inganque ora oganinatërini atiraca iranintë. Queroca pini itarobacaare omitocotirita igobirinote iraniaquero irorai itarobacaare.Caninataque antagaisati matsiguenga iráguiri iriatisati quirequi aisati icantari ibega pairiraca basini cara inganque irootisati itarobacaare.Caninataque cara intarobacaate matsiguenga iráguiri iguireguite ira cotonguiboro arota quero itasegui iriro querootisati imatsiguenga. Queroca cotonguiboro ainta iromitocoquerl.Caninataque antagaisati matsiguenga intsibatimari basini irapatoitaiguëma cara ingábintsaiguëma ora iraisatijegui.Caninataque intarobacaate omagaro matsiguenga. Aisati caninataque cataguiteri comagoriantague cara quero itarobacaati. Aisati caninataque ora jitacha vacación cara përosati iripënabintiri antagaisati matsiguenga iguireguite.Caninataque pintarobacaate antagaisati obirojegui páguëri quirequi ira cotonquiboro arota popaigue quero pitasegui, cotonguiboro asi pomanchaqui obiro aisati asi pijina aisati irasi pijaniquite, aisati cotonguiboro asi jompi. Aisati caninataque ainta iromitocoquemi aroca pijanaitë, aroca otsonquima pitarobacaare, aroca ingamaque ira casintimi, aroca pintiasiparitanë.Caninataque ainta ira ingábintsëro aisati iromitocotiro antagaisati tsinane aisati ojaniquite cara ontsomaqueri. Aisati caninataque ingábintsaigueri omagaro janequi jemita irogótengani iriri.Caninataque irisitoriataigue antagaisati matsiguenga cara isicoiraquë cara ipënabentineri igobirinote ora opënatima primaria. Iragáqueri ianiquite casintari cara irisitoriate. Caninataque irogóiganë irogomere inganinatanë, aisati iraniacaninataigueri ira basini irogomere, aisati irogótanë intimaque caninasati, aisati iromitocoqueri antagaisati matsiguenga iraniacaninatobaguëma cara ocanti oca sanguenarica.Caninataque irisitoriataigue antagaisati arota irogótanëro ora caninaro cara inganinasëretanë, aisati iraniacaninatiri ira basiniati aisa iromitocoqueri imatsiguenga cara iraniacaninataiguëri iraegui basiniati.Iraegui casintari janequi inganque pairo irogometaiguëri ianiquite.Caninataque antagaisati matsiguenga intsibataiguemari imatsiguenga cara omagaro inganque ora yameitaigaca irirojegui.Ainta matsiguenga ingositëri basini ora inganque, ora irobetsique irorai, aisati ora irisanguenataguëque. Oca te ongomeite.Caninataque antagaisati matsiguenga intimaiguë cara inguemisanquero oca sanguenarica.Caninataque antagaisati matsiguenga iraniacaninataigueri itingomi ira imatsiguenga, aisati inguemisanqueri itingomipague arota intimaigue caninasati antagaisati.Inguemisantirota antagaisati matsiguenga ora iquengaigaca aisati ora isanguenaque itingomipague. Cara inganque negaca iromitocotaiguëri omagaro itimanamitane cara ibaisitequë cara intimaiguë caninasati omagaro.Angagaisati matsiguenga inguemisanquerota oca sanguenarica ora iquengaigaca aisati ora isanguenataiguë iragátane tojai país oraegui jitacha Naciones Unidas.Oca sanguenarica quero ipiri pairiraca matsiguenga querootisati pairoraca gobirino cara ingantaguebiritiri catsimaro ira matsiguenga.得大會同聯合國通過吧公布遶議決數217（III）、𣈜10𣎃12𢆥1948。𢭲認識哴：役承認人品本𣎏、各權平等吧空體㳻𢴐𧵑每成員𥪝家庭人類羅基礎朱自由、公平吧和平𨕭世界、事侵犯吧䁛常人權㐌引𦤾仍行動殘暴侵犯𬧐良心𧵑人類、吧役𡏦𥩯𠬠世界𥪝𪦆𡥵𠊛得自由言論吧信仰、空群沛𠹾餒𢜝駭吧窮極得䁛羅願望高哿一𧵑類𠊛、人權沛得法律保衞抵每𠊛空𦄾沛浽亂如羅辦法𡳳窮抵挵吏制度強權吧壓逼、勤沛勸激役發展關係朋友𡧲各民族、人民各渃成員聯合國𥪝本憲章㐌𠬠吝姅肯定念信𧵑𨉟𠓨仍權基本𧵑𡥵𠊛、𠓨人品、𠓨價值𧵑每𠊛、𠓨權平等男女、吧㐌𠍣𤍊決心促𢱜進步社會拱如𡏦𥩯各條件𤯨𡄰欣、自由欣。 各渃成員㐌甘結、共𢭲組織聯合國、奮鬥促𢱜每𠊛尊重吧實現各權拱如仍自由基本𧵑𡥵𠊛。

認識統一𧗱仍權吧自由𪦆𧵑𡥵𠊛羅要素關重一朱役實現𠫆踷甘結呢。𠉞、大會同聯合國宣布：版宣言全世界𧗱人權呢羅𡱩都終朱畢哿各渃吧畢哿各民族打價役實現目標𦓡每個人吧每組織𥪝社會、𨕭基礎㫻記𢖵版宣言呢、𠱊奮鬥促𢱜事尊重各權吧自由基本𧵑𡥵𠊛通過傳播吧教育、拱如𠱊奮鬥擔保朱 每𠊛民、於正各渃成員𧵑聯合國吧於各領土屬權管理𧵑𨉟、公認吧實現仍權吧自由𪦆𠬠格𣎏效果通過仍辦法積極、𥪝範圍國家咍國際。畢哿每𠊛生𠚢調得自由吧平等𧗱人品吧權。每𡥵𠊛調得造化頒朱理智吧良心吧勤沛對處𢭲膮𥪝情朋友。每𠊛調得享畢哿仍權吧自由標𥪝版宣言呢、空分別種族、𬜝䏧、界性、言語、宗教、觀點政治咍各觀點恪、源㭲國家咍社會、財產、成分出身咍地位社會。外𠚢、共空𣎏不據事分別芇𧗱地位政治、法權咍國際𧵑國家咍領土𦓡𠬠𠊛出身、朱𠱋國家咍領土𪦆得獨立、得撻𠁑制度委治、𣗓自管咍𣎏主權限制。每𠊛調𣎏權𤯨、自由吧安全個人。空埃沛爫奴隸咍被強逼爫役如奴隸；每形式奴隸吧𧶭𬥓奴隸調被拫禁。空埃被查訊咍被對處、處罰𠬠格殘暴、無因道咍下𥰊人品。每𠊛調𣎏權得承認資格羅𡥵𠊛𠓀法律於𬩢每坭。畢哿每𠊛調平等𠓀法律吧得法律保衞如饒空𣎏不據事分別芇。畢哿每𠊛調得保衞如饒𢶢吏每形式分別對處違犯本宣言呢共如𢶢吏每行爲驅𠽖分別對處如丕。每𠊛調𣎏權得各座案國家𣎏審權兵閾遶法律𠓀仍行爲違犯各權基本由憲法咍律法規定。空埃被扒、監拧咍𬨴𪠞坭恪𠬠格獨斷。每𠊛、𢭲資格平等𧗱每方面、調𣎏權得𠬠座案獨立吧無私分處公平吧公開抵確定權、義務或不據𠬠𠳒𫃚罪芇對𢭲𠊛𪦆。每𠊛、𡀮被歸罪刑事、調𣎏權得𥋳羅無罪朱𦤾欺𠬠座案公開、坭𠊛𪦆㐌𣎏得畢哿仍擔保慬切抵刨𢵻朱𨉟、證明得罪狀𧵑𠊛𪦆豫𨕭基礎律法。空埃被結罪刑事爲𠬠行爲咍事塞責空被𥋳羅𠬠罪刑事遶規定𧵑律法國家咍國際𠓨時點𪦆。共如空朱法押用形式處罰對𢭲𠬠罪刑事𥗾欣搊𢭲規定𧵑律法𣅶卑𣇞朱𣞪度犯罪具體如丕。空埃被干涉𠬠格獨斷對𢭲局生𥢆私、家庭、坭於咍書信𧵑個人𠊛𪦆共如空被侵犯𬧐名譽吧威信。每𠊛調得法律保衞𢶢吏仍行爲干涉或侵犯如丕。每𠊛調𣎏權自由𪠞吏吧居住𥪝範圍領土𧵑每國家。每𠊛調𣎏權𢴐塊不據渃芇、計哿渃𨉟、共如𣎏權𧿨𧗱渃𨉟。每𠊛調𣎏權尋劍吧得𪸝難於仍渃恪欺被虐待。權呢空得押用𥪝場合當事被追訴爲仍罪空𫼳性質政治咍爲仍行爲𪠞虐吏目標吧原則𧵑聯合國。每𠊛調𣎏權入國籍𧵑𠬠渃芇妬。空埃被削奪國籍𧵑𨉟咍被卻辭權得𠊝𢷮國籍𠬠格獨斷。男咍女𦤾歲成年調𣎏權結婚吧𡏦𥩯家庭𦓡空𣎏不據𠬠限制芇𧗱種族、國籍咍宗教。𣱆𣎏權平等𥪝役結婚、𥪝局生婦𫯳吧𣅶離婚。役結婚只得進行欺𣎏事同意完全吧自願𧵑哿𠄩邊。家庭羅𠬠單位自然吧基本𧵑社會吧得社會吧家渃保衞。每𠊛調𣎏權所有財產𧵑𥢆𨉟咍終𢭲仍𠊛恪。空埃被削奪財產𧵑𨉟𠬠格獨斷。每𠊛調𣎏權自由推𢣂、意識吧宗教、計哿自由𠊝𢷮宗教咍信仰、吧自由體現宗教或信仰𠁑形式傳播、寔行、𥚤奉或禮節、𢭲資格個人咍集體、公開咍𥢆私。每𠊛調𣎏權自由言論吧𠍣訴觀點；計哿自由保留意見空附屬𠓨不據事干涉芇、共如自由尋劍、收認、傳播通信吧意見憑不據方便通信大眾芇吧空界限𧗱邊界。每𠊛調𣎏權自由合行吧參加協會𠬠格和平。空埃被扒𫃚沛參加𠬠協會芇。每𠊛調𣎏權參加𠓨政權𧵑渃𨉟、𠬠格直接咍通過仍代面得自由攄𢵬。每𠊛調𣎏權得享各役務公共𧵑坦渃𨉟𠬠格平等。意志𧵑人民羅基礎造𢧚權力𧵑政權；意志呢得體現過各局褒舉定期吧寔事、遶原則𠬃票普通吧平等吧得實現過𠬃票謹或過各手續𠬃票自由相似。𢭲資格羅成員𧵑社會、每𠊛調𣎏權得享保險社會共如得實現各權𧗱經濟、社會吧文化空體少對𢭲人品吧自由發展人格𧵑𨉟、通過努力國家、合作國際吧符合𢭲系統組織吧源力𧵑每國家。每𠊛調𣎏權爫役、自由攄𢵬工役、得享條件爫役公平吧順利吧得保衞𢶢吏情狀失業。每𠊛調𣎏權得𫡽工卬饒朱工役如饒、空𣎏不據事分別對處芇。每𠊛勞動調𣎏權得享制度酬勞公平吧順利擔保朱事存在𧵑本身吧家庭稱當𢭲人品吧得互助添自各形式保助社會恪、𡀮慬切。每𠊛調𣎏權成立吧參加各組織工團抵保衞權利𧵑𨉟。每𠊛調𣎏權儗𪟽吧解智、計哿權得限制合理𧗱數𣇞爫役吧享仍𣈜儗定期得𫡽糧。每𠊛調𣎏權得享𣞪𤯨𨁥抵擔保式𢫈㥋吧福利𧵑本身吧家庭、𧗱各𩈘咹、𬡶、於、醫濟吧各役務社會慬切恪、共如𣎏權得保險𥪝場合失業、瘖𤴬、殘疾、寡𡝃、𦓅𫅴或少方便生𤯨由仍環境客觀越過可能檢刷𧵑𨉟。各婆媄吧𥘷㛪勤得𢟙搠吧𠢞拖特別。畢哿𥘷㛪、生𠚢𥪝或外嫁娶、調得享𣞪度保助社會如饒。每𠊛調𣎏權得學行。沛押用制度教育免費、𠃣一羅於𨸾小學吧教育基礎。教育小學羅扒𫃚。教育技術吧梗藝沛𫼳併普通、吧教育高學沛遶原則公平朱不據埃𣎏𨁥可能。教育沛嚮𬧐目標𠢞𡥵𠊛發展𠫆𨁥人格吧促掋事尊重對𢭲各權吧自由基本𧵑𡥵𠊛。教育沛增強事曉別、𢚸爲他吧情朋友𡧲畢哿各民族、各𡖡宗教吧種族、共如沛掋猛各活動𧵑聯合國爲目的廛拧和平。𤕔、媄𣎏權優先攄𢵬類型教育朱𡥵𫡔。每𠊛調𣎏權自由參加𠓨𠁀𤯩文化𧵑共同、得賞識藝術吧𢺺𢩿仍成就吧利益𧵑進步科學。每𠊛調𣎏權得保護對𢭲仍權利𧗱物質吧精神出發自工程科學、文學吧藝術𦓡𠊛𪦆羅作者。每𠊛調𣎏權得享秩序社會吧秩序國際𥪝𪦆各權吧自由𫼩𥪝本宣言呢𣎏體得實現𠫆𨁥每𠊛調𣎏義務對𢭲共同羅坭唯一𠊛𪦆𣎏體發展人格𧵑𨉟𠬠格自由吧𠫆𨁥。欺實現各權吧自由𧵑𨉟、每𠊛只𠹾仍限制由律定、𢗖目的唯一羅擔保事公認吧尊重適當對𢭲各權吧自由𧵑𠊛恪共如答應仍要求正當𧗱道德、秩序社會吧福利終𥪝𠬠社會民主。𥪝不據場合芇、役實現仍權吧自由呢共空得𪠞虐吏𢭲仍目標吧原則𧵑聯合國。空得法演解不期條款芇𥪝本宣言呢遶嚮硶意朱法不期國家、𡖡𠊛咍個人芇得權參加𠓨不期活動芇咍實現不期行爲芇𢗖破壞不期權吧自由芇𫼩𥪝本宣言呢。Den 10. desember 1948 vedtok og kunngjorde De Forente Nasjoners tredje Generalforsamling Verdenserklæringen om Menneskerettighetene. Erklæringen ble vedtatt med 48 lands ja-stemmer. Ingen land stemte mot. 8 land avsto.Umiddelbart etter denne historiske begivenhet henstilte Generalforsamlingen til alle medlemsstater å bekjentgjøre Erklæringens tekst og "sørge for at den blir distribuert, framvist, lest og forklart spesielt i skoler og andre læreinstitusjoner, uten hensyn til de forskjellige lands eller områders politiske status".Erklæringens offisielle tekst foreligger på FNs seks arbeidsspråk: arabisk, engelsk, fransk, kinesisk, russisk og spansk. En lang rekke av FNs medlemsstater har fulgt Generalforsamlingens oppfordring og oversatt Erklæringen til de nasjonale språk.Denne oversettelsen til norsk er utarbeidet i Utenriksdepartementet.På henvendelse til FNs nordiske informasjonskontor i København kan en få gratis eksemplarer av Erklæringen på FNs offisielle språk, de øvrige nordiske språk og et begrenset antall andre språk.Da anerkjennelsen av menneskeverd og like og umistelige rettigheter for alle medlemmer av menneskeslekten er grunnlaget for frihet, rettferdighet og fred i verden,da tilsidesettelse av og forakt for menneskerettighetene har ført til barbariske handlinger som har rystet menneskehetens samvittighet, og da framveksten av en verden hvor menneskene har tale- og trosfrihet og frihet fra frykt og nød, er blitt kunngjort som folkenes høyeste mål,da det er nødvendig at menneskerettighetene blir beskyttet av loven for at menneskene ikke skal tvinges til som siste utvei å gjøre opprør mot tyranni og undertrykkelse,da det er viktig å fremme utviklingen av vennskapelige forhold mellom nasjonene,da De Forente Nasjoners folk i Pakten på ny har bekreftet sin tro på grunnleggende menneskerettigheter, på menneskeverd og på like rett for menn og kvinner og har besluttet å arbeide for sosialt framskritt og bedre levevilkår under større Frihet,da medlemsstatene har forpliktet seg til i samarbeid med De Forente Nasjoner å sikre at menneskerettighetene og de grunnleggende friheter blir alminnelig respektert og overholdt,da en allmenn forståelse av disse rettigheter og friheter er av den største betydning for å virkeliggjøre denne forpliktelse,kunngjørGENERALFORSAMLINGENnå denne VERDENSERKLÆRING OM MENNESKERETTIGHETENE som et felles mål for alle folk og alle nasjoner, for at hvert individ og hver samfunnsmyndighet, med denne erklæring stadig i tankene, skal søke gjennom undervisning og oppdragelse å fremme respekt for disse rettigheter og friheter, og ved nasjonale og internasjonale tiltak å sikre at de blir allment og effektivt anerkjent og overholdt både blant folkene i medlemsstatene selv og blant folkene i de områder som står under deres overhøyhet.Alle mennesker er født frie og med samme menneskeverd og menneskerettigheter. De er utstyrt med fornuft og samvittighet og bør handle mot hverandre i brorskapets ånd.Enhver har krav på alle de rettigheter og friheter som er nevnt i denne erklæring, uten forskjell av noen art, f. eks. på grunn av rase, farge, kjønn, språk, religion, politisk eller annen oppfatning, nasjonal eller sosial opprinnelse eiendom, fødsel eller annet forhold.Det skal heller ikke gjøres noen forskjell på grunn av den politiske, rettslige eller internasjonale stilling som innehas av det land eller det område en person hører til, enten landet er uavhengig, står under tilsyn, er ikke-selvstyrende, eller på annen måte har begrenset suverenitet.Enhver har rett til liv, frihet og personlig sikkerhet.Ingen må holdes i slaveri eller trelldom. Slaveri og slavehandel i alle former er forbudt.Ingen må utsettes for tortur eller grusom, umenneskelig eller nedverdigende behandling eller straff.Ethvert menneske har krav på overalt å bli anerkjent som rettssubjekt.Alle er like for loven og har uten diskriminering rett til samme beskyttelse av loven. Alle har krav på samme beskyttelse mot diskriminering i strid med denne erklæring og mot enhver oppfordring til slik diskriminering.Enhver har rett til effektiv hjelp av de kompetente nasjonale domstoler mot handlinger som krenker de grunnleggende rettigheter han er gitt i forfatning eller lov.Ingen må utsettes for vilkårlig arrest, fengsling eller landsforvisning.Enhver har krav på under full likestilling å få sin sak rettferdig og offentlig behandlet av en uavhengig og upartisk domstol når hans rettigheter og plikter skal fastsettes,og når en straffeanklage mot ham skal avgjøres.Enhver som er anklaget for en straffbar handling har rett til å bli ansett som uskyldig til det er bevist ved offentlig domstolsbehandling, hvor han har hatt alle de garantier som er nødvendig for hans forsvar, at han er skyldig etter loven.Ingen må dømmes for en handling eller unnlatelse som i henhold til nasjonal lov eller folkeretten ikke var straffbar på den tid da den ble begått. Heller ikke skal det kunne idømmes strengere straff enn den som det var hjemmel for på den tid da den straffbare handling ble begått.Ingen må utsettes for vilkårlig innblanding i privatliv, familie, hjem og korrespondanse, eller for angrep på ære og anseelse. Enhver har rett til lovens beskyttelse mot slik innblanding eller slike angrep.Enhver har rett til å bevege seg fritt og til fritt å velge oppholdssted innenfor en stats grenser.Enhver har rett til å forlate et hvilket som helst land innbefattet sitt eget og til å vende tilbake til sitt land.Enhver har rett til i andre land å søke og ta imot asyl mot forfølgelse.Denne rett kan ikke påberopes ved rettsforfølgelse som har reelt grunnlag i upolitiske forbrytelser eller handlinger som strider mot De Forente Nasjoners formål og prinsipper.Enhver har rett til et statsborgerskap.Ingen skal vilkårlig berøves sitt statsborgerskap eller nektes retten til å forandre det.Voksne menn og kvinner har rett til å gifte seg og stifte familie uten noen begrensning som skyldes rase, nasjonalitet eller religion. De har krav på like rettigheter ved inngåelse av ekteskapet, under ekteskapet og ved dets oppløsning.Ekteskap må bare inngås etter fritt og fullt samtykke av de vordende ektefeller.Familien er den naturlige og grunnleggende enhet i samfunnet og har krav på samfunnets og statens beskyttelse.Enhver har rett til å eie eiendom alene eller sammen med andre.Ingen må vilkårlig fratas sin eiendom.Enhver har rett til tanke-, samvittighets- og religionsfrihet. Denne rett omfatter frihet til å skifte religion eller tro, og frihet til enten alene eller sammen med andre, og offentlig eller privat, å gi uttrykk for sin religion eller tro gjennom undervisning, utøvelse, tilbedelse og ritualer.Enhver har rett til menings- og ytringsfrihet. Denne rett omfatter frihet til å hevde meninger uten innblanding og til å søke, motta og meddele opplysninger og ideer gjennom ethvert meddelelsesmiddel og uten hensyn til landegrenser.Enhver har rett til fritt å delta i fredelige møter og organisasjoner.Ingen må tvinges til å tilhøre en organisasjon.Enhver har rett til å ta del i sitt lands styre, direkte eller gjennom fritt valgte representanter.Enhver har rett til lik adgang til offentlig tjeneste i sitt land.Folkets vilje skal være grunnlaget for offentlig myndighet. Denne vilje skal komme til uttrykk gjennom periodiske og reelle valg med allmenn og lik stemmerett og med hemmelig avstemning eller likeverdig fri stemmemåte.Enhver har som medlem av samfunnet rett til sosial trygghet og har krav på at de økonomiske, sosiale og kulturelle goder som er uunnværlige for hans verdighet og den frie utvikling av hans personlighet, blir skaffet til veie gjennom nasjonale tiltak og internasjonalt samarbeid i samsvar med hver enkelt stats organisasjon og ressurser.Enhver har rett til arbeid, til fritt valg av yrke, til rettferdige og gode arbeidsforhold og til beskyttelse mot arbeidsløshet.Enhver har uten diskriminering rett til lik betaling for likt arbeid.Enhver som arbeider har rett til en rettferdig og god betaling som sikrer hans familie og ham selv en menneskeverdig tilværelse, og som om nødvendig blir utfylt ved annen sosial beskyttelse.Enhver har rett til å danne og gå inn i fagforeninger for å beskytte sine interesser.Enhver har rett til hvile og fritid, herunder rimelig begrensning av arbeidstiden og regelmessige ferier med lønn.Enhver har rett til en levestandard som er tilstrekkelig for hans og hans families helse og velvære, og som omfatter mat, klær, bolig og helseomsorg og nødvendige sosiale ytelser, og rett til trygghet i tilfelle av arbeidsløshet, sykdom, arbeidsuførhet, enkestand, alderdom eller annen mangel på eksistensmuligheter som skyldes forhold han ikke er herre over.Mødre og barn har rett til spesiell omsorg og hjelp. Alle barn skal ha samme sosiale beskyttelse enten de er født i eller utenfor ekteskap.Enhver har rett til undervisning. Undervisningen skal være gratis, i det minste på de elementære og grunnleggende trinn. Elementærundervisning skal være obligatorisk. Alle skal ha adgang til yrkesopplæring, og det skal være lik adgang for alle til høyere undervisning på grunnlag av kvalifikasjoner.Undervisningen skal ta sikte på å utvikle den menneskelige personlighet og styrke respekten for menneskerettighetene og de grunnleggende friheter. Den skal fremme forståelse, toleranse og vennskap mellom alle nasjoner og rasegrupper eller religiøse grupper og skal støtte De Forente Nasjoners arbeid for å opprettholde fred.Foreldre har fortrinnsrett til å bestemme hva slags undervisning deres barn skal få.Enhver har rett til fritt å delta i samfunnets kulturelle liv, til å nyte kunst og til å få del i den vitenskapelige framgang og dens goder.Enhver har rett til beskyttelse av de åndelige og materielle interesser som er et resultat av ethvert vitenskapelig, litterært eller kunstnerisk verk som han har skapt.Enhver har krav på en sosial og internasjonal orden som fullt ut kan virkeliggjøre de rettigheter og friheter som er nevnt i denne erklæring.Enhver har plikter overfor samfunnet som alene gjør den frie og fulle utvikling av hans personlighet mulig.Under utøvelsen av sine rettigheter og friheter skal enhver bare være undergitt slike begrensninger som er fastsatt i lov utelukkende med det formål å sikre den nødvendige anerkjennelse av og respekt for andres rettigheter og friheter, og de krav som moralen, den offentlige orden og den alminnelige velferd i et demokratisk samfunn med rette stiller.Disse rettigheter og friheter må ikke i noe tilfelle utøves i strid med De Forente Nasjoners formål og prinsipper.Intet i denne erklæring skal tolkes slik at det gir noen stat, gruppe eller person rett til å ta del i noen virksomhet eller foreta noen handling som tar sikte på å ødelegge noen av de rettigheter og friheter som er nevnt i Erklæringen.Kuhitila mu kwiteja nakulemesha muntu, chakubuka kwambula chisaka cha muntu wejima munu mukayi hichikunku kwafuma kulubuka nakudimena, wusompeshi hamu na kuwunda munu mu kayi kejima.Kubula kulondela nshimbi ja wuntu chinaleteshi kubula kutiyangana hakachi kwawantu atela kwikala na nshimbi jakudihoshela kuditongojokela chakadi kutiya nachu woma, chuma chalema mu kuhanda kwamuntu.Chekala chasweja kulema neyi abuli kunukanjikija nakukenga kufubukila akwawu adi na kumukakesha, ilanga muntu watela kukinge wa na nshimbi.Mu chitiyangenu chawaka United Nations, eteja chikuhwelelu chawu mu nshimbi ja wuntu, ekala iyala hela mubanda, nikumona nawu antu enjima anatwali kumbidi chahandilu.Matunga amu United Nations adishika kumona nawu hadichitiyangenu, kalemesha ni kulondela nshimbi ja wuntu.Nshimbi yeniyi ya kayi kejima ya Wuntu wa Muntu, hi njila yimu yakuwahishilamu chihandilu chawantu hamu nanyidimu yamatunga, dichi muntu wejima hela yipompelu yawantu eteja kulondela nshimbi yamuchidiwu watela kuzata mweneni nakumona neyi natangishi nshimbi ja wuntu, mu kukenga kuleta chitiyangenu mu kachi kamatunga hamu ekala ma memba hamu nawantu ejima munu mu kayi.INSHIMBI JETUNG'A JAWUNTUMuntu wejima wasemuka walukbuka wesekana hamu ni akwawu mukumulemesha. Wenkewa kutong'ojoka nikuzatila hamu nimukwawu muntu muwunta'a.Muntu wejima watela kwiluka inshimbi jawuntu nikwila wakasuluka kulondela kudishika kweniku chakadi kusakula muchidi, ikowa, iyala indi mubanda hela kuchisaka kwafumahi nikutala hamaheta. Nayuma yikwawu.Kosi kumwekesha chambu hakachi kawantu mulongg'a wakutala hetung'a kwafumayi itung'a neyi datambula chiyulu indi tahindi nehi hela kutala munjila adina itung'a chadiyulang'awu.Muntu wejima watela kuhanda chiwahi mukushakama kwindi, walubuka nikumona nawu waking'ewa mumakabi adi ejima.Kosi muntu akahembawu chineyi indung'u hela kwikala indung'u. Yuma yejima yadikuma kuwundung'u yatela kulekewa.Kosi muntu akayandishawu munjila yakubula kutela hela kubabeshewa munjila yidi yejoma yatama.Muntu wejima atela kumulemesha kwejima kwadiyi kulondela inshimbi jetung'a.Antu ejima ekala esekana muchihandilu chawu kweseka nanshimbi dichi itung'a datela kuking'a ona muntu mukulondela muchitiyang'enu chenichi.Muntu wejima wekala nang'ovu jakudiking'a munyilong'a yidi yejima mukulondela inshimbi jakuking'a muntu.Kosi muntu akakasawu chakadi kulondela inshimbi hela kutumewa mwitung'a dacheng'i chakadi kulondela inshimbi.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakumona nindi anasompi nyilong'a yindi chiwahi mu chota chanyilong'a mukulondela inshimbi nakudiking'a omweni munyilong'a.Muntu wejima anawani namulong'a atela kumuhemba neyi muntu walong'a ninichi chakumusompeshawu nakumuwana namulong'a.Kosi kwinka muntu mulong'a chakadi wunsahu walalaku. Muntu neyi nazati mulong' dichi enza nakumusompesha henohu inshimbi jamatung'a jinahimpewi, iwu muntu atela kumukasa kulondela impinji yamuweniwu namulong'a bayi neyi kulondela inshimbi jajihaku.Kosi muntu akalung'esahwu muchihandilu chindi hela inshakaminu yindi nachisaka chindiku hela kutamisha ijina dindiku. Muntu wejima watela kuking'ewa muyuma yamuchidiwu.Muntu wejima watela kwenda munakukeng'elayi omweni nikushakama kwilug'a kunakuke'a omwenindi.Muntu wejima natweshi kuya kwitung'a dacheng'i nikufunta mwitung'a dindi chakadi kuwana kukala mukwenda kwindi.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakuya nakushaka mwitung'a dacheng'i kuchina nyilong'a mwitung'a dindi.Ilang'a iyi nshimbi hiyinatweshi kuzata kudi muntu nazati mulong'a wadikuma mukutamisha nfulumendi yetung'a dinaku hela nabuli kulondela inshimbi jawaka United Nations.Muntu wejima natweshi kusemukila kwitung'a kudi kwejima.Kosi muntu akayandishawu mulong'a wakwiilung'a kwasemukilayi hela kuhimpa.Mayala ni ambanda akula dhim enkewa ing'ovu jakusakula muntu wakusumbula chakadi kusakula ikowa muchidi chakala nakenji omwendindi. Awa enkewa ing'ovu jakushakama muntu namuketala didindi ninichi chacadisengawi.Antu akadisumbula mukukeng'a kwawu.Chisaka hichuma chanentesha neyi kwikali kushakama hamu mwitung'a dichi chisaka chatela kuking'ewa.Muntu wekala nang'ovu jakwikala namaheta inkawindi hela nawakwawu antu.Kosi muntu akatambulawu maheta chakadi kuchikeng'a omweni.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakuditong'ojokela nikusakula kuchachi kunakukeng'ayi omweni, natweshi kuya kuchachi yacheng'i neyi nachimoni nindi chalo'a mukuzatila hamu ni akwawu, kutang'isha nikulondela inshimbi mukulombela kwindi.Muntu wejima wenkewa ing'ovu yakutong'ojoka nikuhosha hansang'a yidi yejima chakadi kutiya womaku mukukeng'a kwiluka wunsahu walala hansang'u yinakuleng'ayi kwiluka chiwahi.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakudiwana nawakwawu muyipompelu.Kosi muntu akakanjikijawu kwikala membala muchipompelu chidi chejima.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakuzatila nfulumendi hela kuhitila mudi akwawu mukukeng'a kwindi.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakuzata nyidimu yanfulumendi mwitung'a dindi.Itung'a dikayulewa mukukeng'a kwawantu hanyima yakusakula kwawantu akuyiemenaku chikekalang'a hampinji hampinji.Muntu wejima wenkew ing'ovu jakudiking'a muchihandilu chindi kuhitila muku zatila hamu nikulondela maheta etung'a chihandilu chamuntu nichisemwa mulong'a chakadi yena kwikala wakashinshi hikunatweshi kutwala chihandilu chindi kumbidiku.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakuzata mudimu tinakukeng'ayi nikumona nindi ndiking'a hanyidimu yindi.Muntu wejima chakadi kusakula hela kunentahu chambu watela kutambula infwetu jindi kwesekana nanyidimu yinakuzatayi.Muntu wejima watela kumona nindi infwetu jindi jinatweshi kukwasha yena hamu nichisaka chindi muchihandilu chawu.Muntu wejima natweshi kwikala membala wachibalu chatalang'a hadi ankong'i mukuyikwasha mumakabi awu.Muntu wejima watela kunoka nikuzata mumpinji yatela nikuya nakunooka ninfwetu jindi. Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakumona hanyidimu yindi nikumona nindi natambuli infwetu jindi impinji achidiyi nakunoka.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakumona nindi chisaka chindi chinakuhanda chiwahi, anakuda chiwahi anakukama mwitala dadiwahi, anakutambula yitumbu yalong'a kuchipatela nikumona nindi mumpinji yakuleka nyidimu iwu muntu anamuking'i mulong'a hadaha wakata, chifwayi nakuli nankashi dichi hanatweshi kutwalekahu nakuzataku hela wafwisha hela kudi chuma chinanenteshi nawu abuli kutwalekahu nakuzata nyidimu.Mukweyayai hamu nimwana atela kuking'ewa nikuhembewa chiwahi nikumona nawu anakuyikwasha. Anyana ejima asemuka muwujila hela achidi kushakama nawanvwali jawu atela kuking'ewa munjila yidi yejima.Muntu wejima amwinka ing'ovu jakuya kushikola nakutang'a. Kosi muntu wakafwetang mali hakutang'isha kumasikola anyanya. Muntu wejima natweshi kutwalekahu kutang'a kulondela maana adiyi nawu amweni.Kutang'a kukekalang'a koku kulonda chikakwashi muntu muchihandilu chindi nikumona nindi anakumulemesha kulondela inshimbi jamuntu. Chikakwasha antu kutiyang'ana hakachi kamatung'a, nyichidi nikumona nawu anakushakama mwilung'a mudi chiwunda kulondela inshimbi jawaka United Nations.Anvwali ekala nang'ovu jakusakula mashikola awanyaanawu.Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakuzatila hamu mukutwala chisemwa cawu kumbidi mwilung'a nunakushakamawu nikunoma nawu chinakuyikwasha.(missing)Muntu wejima wenkewa ing'ovu muchihandilu chindi mwitung'a. Muntu wejima wenkewa ing'ovu jakumona nindi ichi chitiyang'enu chamukayi kejima anachinjikiji muchihandilu chindi.Muntu wejima wekala namudimu wakumona nindi yuma yinakuya kumbidi mwilung'a munakushakamayi.Mukuzatisha ing'ovu jamwinkawu muntu, muntu wejima wakazatila hamu ni antu lenkawu ing'ovu jakuyula akwawu mukuking'a nikulemesha inshimbi jawuntu mwilung'a dawu.Iji nshimbi hijatela kuzatishewa munjila yabula kulong'a nakwesekana nanshimbi jawaka United Nations.Iji nshimbi hijatela kuluwang'eshaku mwitung'a hela muntu mukukeng'a kujikisa muijila yidi yejima.Hyväksytty da sanottu julgi
Ylehizen Assamblein rezol’utsiel 217 A 10.
talvikuudu vuvvennu
1948Huomivoh ottajen, ku kaikile ristikanzoin pereheh kuulujile ominazen
arvontunnon da niilöin taza-arvozien da jagamattomien oigevuksien
tunnustamine on vällyön, oigevuksen da yhtehizen
rauhan perusteh; dahuomivoh ottajen, ku ristikanzan oigevuksien halveksindu da väheksindy
suatettih varvartoimenpidoloih, kuduat nostatettih suuttumistu
rahvaskunnan ičentunnos, da ku moizen muailman
luadimine, kuduas rahvahil roihes sanan- da lujan uskon vällys da
kuduas rahvas roitah vällät varavos da hiäs, on sanottu julgi kui
ristikanzoin korgei tahto; dahuomivoh ottajen, ku ristikanzan oigevuksii vältämättäh pidäy puolistua
zakonan vallal, ku ristikanzal ei pidäs nosta jälgimäi tiranijua
da vuardamistu vastah; dahuomivoh ottajen, ku pidäy kannattua ystävällizii suhtehii eri kanzoin
välil; dahuomivoh ottajen, ku Yhtistynnyzien Kanzukundien rahvas lujoitettih
Ustuavas oma usko ristikanzan perustehellizih oigevuksih,
ristikanzan persounallizuon arvoh da miehien da naizien yhtenarvozuoh
da piätettih auttua sotsiualistu progressua da elaijan ololoin
parandamistu suurembas vällyös; dahuomivoh ottajen, ku valdivot-jäsenet uskaldettih Yhtistynnyzien
Kanzukundien Organizatsien yhtehizes ruavos auttua kaikkien mitkunnivoiččemistu
da ristikanzan oigevuksien da perusvällyzien silmäl
piendiä; dahuomivoh ottajen, ku nämien oigevuksien da vällyzien yhtehizel
ellendämizel on ylen suuri merkičys tämän vellallizuon täyttämizekse,Ylehine Assamblei,sanou julgi tämän Ristikanzan oigevuksien yhtehizen deklaratsien
tavoittehennu, kuduan täyttämisty vältämättäh pidäy tavoitella kaikil
kanzoil sikse, ku jogahine ristikanzu da yhteiskunnan joga elin,
tädä Deklaratsiedu alalleh silmäl pidäjen, pyrgiettäs opastamizen
da tiijon levittämizen kauti auttamah nenien oigevuksien da vällyzien
kunnivoittamistu, kanzallizien da kanzoinvälizien progressivizien
pidoloin kauti autettas nenien oigevuksien da vällyzien
yhtehisty da effektiivistu tunnustamistu da todevuttamistu kui Organizatsien
valdivo-jäsenien, mugai niilöin kanzoin alovehel, kuduat
ollah sen jurisdiktsien vallan al.Kai rahvas roittahes vällinny da taza-arvozinnu omas arvos da oigevuksis.
Jogahizele heis on annettu mieli da omatundo da heil vältämättäh
pidäy olla keskenäh, kui vellil.Jogahizel ristikanzal pidäy olla kai täs Deklaratsies julgi sanotut
oigevukset da kai vällyöt, eroloi huolimata, oldahes net rodu, nahkan
väri, sugupuoli, uskondo, poliittizet libo toizenmoizet uskot,
rahvahalline libo sotsiualine roinduperä, omazus-, soslouvii- libo
toizet tilat.Paiči sidä, ei voi olla nimittumua eruo sen muan libo alovehen poliittizen,
kanzoinvälizen libo oigevuksen stuatusan perustehel, kuduale
kuuluu ristikanzu, sidä huolimata olgah se aloveh
rippumatoi, huolenpivon alaine, vallanalaine libo kuitahto toizin
omis oigevuksis puolendettu.Jogahizel ristikanzal on oigevus elaigah, vällyöh da persounallizeh
koskemattomuoh.Nikedä ei sua pidiä orjannu libo vallanalazennu; orjien piendy da
myöndy ollah kielletty kaikis muodolois.Nikedä ei sua muokata libo käyttiä julmii, ebägumannoloi libo
hänen arvuo alistujii nakazaanieloi.Jogahizel ristikanzal, olgah häi hos kus, ollah oigevukset da juriidizet
vellallizuot, häi voibi käyttiä nenii oigevuksii da täyttiä juriidizii
vellallizuksii.Kai rahvas ollah taza-arvozet zakonan ies da jogahizel on oigevus,
eroloi huolimata, taza-arvozeh oigevuksen puolistamizeh. Kaikil
rahvahil on samanlaine oigevus samanarvozeh puolistamizeh mittumastahto tädä Deklaratsiedu rikkojas diskriminatsies da kuduastahto
tämänmoizeh diskriminatsieh kuhkutandas.Jogahizel ristikanzal on oigevus kanzallizien toimivaldusuudoloin
effektiivizeh oigevuksien järilleh suandah, ku konstitutsieh libo zakonah
kirjutetut perusoigevukset olla rikottu.Nikedä ei sua arestuija, ottua kiini libo ajua iäres omavaldazesti.Jogahizel ristikanzal hänen oigevuksien da vellallizuksien miärittelemizekse
da hänele azetetun pahanruadosyyttehen perustallizuon
selvilesuandakse on oigevus tävvellizen tazaverdazuon
perustehel sih, ku hänen dieluo kaččos julgi da kaikkii zakonanmugazuon
vuadimuksii täyttäjes rippumatoi da tazapuoline suudo.Jogahizel ristikanzal, kuduadu viäritetäh pahanruavos, on oigevus
olla viärättömänny sissäh, kuni hänen viäryön ei tovesteta zakonallizesti
moizen julgizen suudodielon kaččelemizen perustehel,
kuduan aigah hänele rodieu turvattu mahto puolistukseh.Nikedä ei sua suudie pahanruavos mittumantahto ruavon luadimizen
perustehel libo ruadamata olemizes, kuduat niilöin luadijes
ei oldu pahanruadoloinnu kanzallizien libo kanzoinvälizien zakonoin
mugah. Nakazaaniel sežo ei sua olla suurembi, migu se, kudai
olis käytetty silloi, konzu pahanruado oli luajittu.Niken ei voi jouduo alazekse, ku hänen persounallizeh da perehelaigah
segavuttas, omavaldazesti opittas kuovata hänen eländysija,
kyzymätä lugiettas hänen korrespondentsiedu libo yritettäs alendua
hänen kunnivuo da rikkuo mainehtu. Jogahizel ristikanzal oli
oigevus suaha puolistustu zakonan mugah moizes segavumizes
libo sen yrityksis.Jogahizel ristikanzal on vällyoigevus siirdyö da vallita ičelleh
eländykohtu tietyn valdivon rajois.Jogahizel ristikanzal on oigevus lähtie kuduastahto muas, luguh
ottajen oma mua, da kiändyö järilleh.Jogahizel ristikanzal on oigevus eččie turvupaikkua toizis mualois
da käyttiä sidä turvupaikkua.Tädä oigevustu ei sua käyttiä tagahajamizes, ku toven sen perustehennu
on ebäpoliittine pahanruado, libo tego, kudai ei sovi
Yhtistynnyzien Kanzukundien Organizatsien tavoittehih da printsippoih.Jogahizel ristikanzal on oigevus kanzallizuoh.Nikes ei sua vägivaldazesti ottua kanzallizuttu, nikel ei ole oigevustu
vägivaldazesti muuttua kanzallizus.Täyzi-igäzikse tulluzil miehil da naizil on oigevus ilmai mittumiitahto
rajoituksii rovun, kanzallizuon libo uskondon perustehel
mennä kirjoih da perustua oma pereh. Heil ollah yhtenmoizet oigevukset
kirjoihmennes, kirjoihmendyy yhtes eläjes da erottuu.Kirjoihmenendy voibi tapahtuo vai silloi, konzu mollembat kirjoih
menijät tävvelleh da omal mieleh tahtotah sidä.Pereh on yhteiskunnan luonnolline piäsolu da sil on oigevus puolistamizeh
yhteiskunnan da valdivon puoles.Jogahizel ristikanzal on oigevus omistua omazuttu kui yksinäh,
mugai yhtes toizienke.Nikel ei sua vägivaldazesti kiškuo hänen omazuttu.Jogahizel ristikanzal on mielien, ičentunnon da uskon vällyön oigevus;
sih oigevukseh kuuluu vällys muuttua oma usko da mielet
da välly kannattua omua uskuo libo mielii kui yksinäh, mugai yhtes
toizienke, julgizesti libo yksittäin opastujes, jumalanpalvelukses
da uskondollizii da ritualutoimituksii pidäjes.Jogahizel ristikanzal on mielien vällyön da niilöin sanondan oigevus;
sih oigevukseh kuuluu vällys estiettömästi kannattua omii
mielii da vällys eččie, suaja da levittiä informatsiedu da idejoi kaikin
tavoin da valdivollizii rajoloi huolimata.Jogahizel ristikanzal on rauhallizien kerähmölöin da assotsiatsieloin
oigevus.Nikedä ei sua vägehes potakoija liittymäh mittumahtahto assotsiatsieh.Jogahizel ristikanzal on oigevus ottua ozua oman muan haldivoičendah
kohtinazesti libo vällästi vallittuloin edustajien kauti.Jogahizel ristikanzal on valdivollizeh palveluh tazaverdazen piäzyn
oigevus omas muas.Rahvahan vallal pidäy olla halličuksen vallan perustehennu; täl
vallal pidäy tulla ilmi aiguvälizis da ebäfal’sifitsiiruittulois valličuksis,
kudamii pidäy pidiä yhtehizen da taza-arvozen valličusoigevuksen
mugah peitollizen iäneständän kauti libo toizien samanarvozien
keinoloin kauti, kuduat uskaldetah iäneständän vällytty.Jogahizel ristikanzal, kui yhteiskunnan ozanottajal, on oigevus sotsiualizeh
turvuamizeh da hänen arvon kannattamizekse da persounan
vällän kehityksen hyväkse tarvittavien oigevuksien
todevuttamizeh ekonoumizel, sotsiualizel da kultuurizel alal kanzallizien
vägilöin da kanzoinvälizen yhtehizen ruavon kauti da jogahizen
valdivon struktuuran da resursoin mugah.Jogahizel ristikanzal on ruado-oigevus, oigevus välläl vallita
ruado, oigevus oigieloih da sobizih ruado-ololoih da ruavottomuos
vardoiččemizeh.Jogahizel ristikanzal ilmai mittumuatahto diskriminatsiedu on
oigevus taza-arvozeh palkah samanverdazes ruavos.Jogahizel ruadajal ristikanzal on oigevus oigieh da vältäväh palkah,
kudai turvuas ristikanzale pättävän olemasolemizen hänele da
hänen perehele, da kudai tarbehen mugah tävvendettäs sotsiualizen
turvuamizen toizil varoil.Jogahizel ristikanzal on oigevus perustua ammatillizet liitot da
liittyö ammatillizih liittoloih omien eduloin puolistamizekse.Jogahizel ristikanzal on huogavundan da joudavan aijan oigevus,
sen luvus motiviiruittun ruadopäivän puolendamizen da aiguvälizen
palkatun loman oigevus.Jogahizel ristikanzal on oigevus moizeh elaijan tazoh, luguh
ottajen syömizet, sovat, eländykohtu, meedikkupalvelu da tarvittavu
sotsiualine palvelu, kudai on tarvittavu tervehyön da
hänen da hänen perehen toimehtuloh niškoi, da oigevus turvuamizeh
ruavottomuon, voimattomuon, niistiekse puutundan, leskevyndän,
vahnuon da toizen tapahtuman varakse, kuduan periä
ristikanzu hänes rippumattomien syylöin periä jiäy ilmai tomehtuloloi.Muamazus da lapsus annetah oigevuksen eriluaduzeh huoldoh
da abuh. Kaikil lapsil, kuduat on suadu kirjoisolos libo ilmai sidä,
pidäy olla yhtenmoine sotsiualine puolistus.Jogahizel ristikanzal on oigevus opastundah. Opastundu pidäy olla
ilmaine vähimytteh sit, mi koskou algu- da keskiopastundua. Alguopastundu
pidäy olla vältämätöi. Tehnizel da ammatillizel opastundal
pidäy olla kaikile suadavis, da korgiel opastundal pidäy olla
yhtenjyttyöh suadavis kaikkih niškoi jogahizen neroloin perustehel.Opastundua pidäy ohjata ristikanzan persounan tävvellizeh kehittämizeh
da ristikanzan oigevuksien da perusvällyksien kunnivoittamizen
suurendamizeh. Opastundal pidäy auttua keskinästy
ellendämisty, tirpamistu da kaikien kanzoin, roduloin da uskondollizien
joukkoloin välisty ystävytty, da sil pidäy auttua Yhtistynnyzien
Kanzukundien Organizatsien ruaduo rauhan
säilyttämizekse.Vahnembil on eduoigevus opastundan muvvon valličendas omih
vagahazih lapsih niškoi.Jogahizel ristikanzal on oigevus välläl ottua ozua yhteskunnan
kultuurizeh elaigah, suaha hyviä kieldy taijos, yhtyö tiedoalan
progressah da käyttiä hyväkse sen hyvii.Jogahizel ristikanzal on oigevus hänen moizien moraalizien da
ainehellizien eduloin puolistamizeh, kuduat ollah hänen luajittuloin
tiedo-, literatuuran libo taidoalan tevoksien tuloksennu.Jogahizel ristikanzal on oigevus sotsiualizeh da kanzoinvälizeh
kundoh, kuduan mugah täh Deklaratsieh kirjutetut oigevukset da
vällyöt voidas todevuo tävvelleh.Jogahizel ristikanzal on vellallizuksii yhteiskunnan ies, vai sit
voi tapahtuo välly da tävvelline hänen persounan kehitys.Omii oigevuksii da vällyzii todevuttajes jogahistu ristikanzua
kohti voibi käyttiä vai moizii rajoituksii, kuduat ollah miärätty zakonal
juuri sih niškoi, ku olis turvattu tarvittavu toizien oigevuksien
da vällyzien tunnustamine da kunnivoittamine da oldas täytetty zakonanmugazet
moralin, yhteiskunnallizen kunnon da yhtehizen toimehtulemizen
vuadimukset demokruattizes yhteiskunnas.Nenien oigevuksien da vällyzien todevuttamine nikonzu ei voi
olla risturiijas Yhtistynnyzien Kanzukundien Organizatsien piätavoittehien
da printsipoinke.Ni mi täh Deklaratsieh kirjutettu ei voi olla sellitetty, kui kudualetahto
valdivole, rahvasjoukole libo erillizile rahvahile annettu oigevus
toimie mittumaltahto alal libo luadie midätahto täh
Deklaratsieh kirjutettuloin oigevuksien da vällyzien hävittämizekse.Rijechipiyajada sesionmu ttJau jiryatiy mucadi jnutyavay jntyeryaniy jasiyu, 10 de diciembre de 1948, rityuchunumaya varintirya j ijechipiyja ada ranchiy10 DE DICIEMBRE DE 1948mu, rijechipiyjaada rajumusiy mucadi jnutyavay, ritychoda varirya jirya niquejada titJau nijyanvajyu nutyaramusiy vuryivichasara samiy vichadaju jirya mucadimu. Jasiy jirya cateramura titJau rijechipiyjaada. Riñuyadivasirya j irya niquejada, ruteda variy ruva tltJau mucadi jnutyavay jasiy vichavay: JirVa nutyanirya jirya niquejada titjau, jiryaQuchutaniy varirya, jiryadatyanu varintirya. Jiryadatyanu liita catera njuyomura dañuma rirvjaachipiya tavay tajijyu.VUTYUVACHU RAMU JIRYA: rirvatidye vichasara nijyanvay jmurvasavay, samivye jarye, jiryatiy runuchara nutityumiy samiy riñecho, vurvama datya itjau jiryatiy vurvupedamusiy vuvyta rirvatidye jnuy tjau nijynvay samiy vuñecho;VUTYUVACHU RAMU JIRYANTIY: riryavatyda tavaryi nijyanvay jasicharjau riryantadeda variryi. Ridyetyisadamu yavatyadariy nijyanvay, rirvavirvutyada varirya nijyanvay vichada. Ramunjtiy vutyuchura jiryatiy nijyanvay vatasara jaryirya: nvyichary samiryamu, ne ñrvasuvuy tara, darvantyamuy jantyuyadavay. Riñiquery ntyuvachuruy variy jivyatadamusiy;VUTYUVACHU RAMUNTIY: jiryatiy nijyanvay jantyuyadavay vata jnutityumura jmutyada riryimya javatya tavay nijyanvantyirvi, riñuma murchenrrva yavatyasada mudodta. Ramunitiy rivyatara nutitymiy jmutyada, ribey liita jiñiquejada variy;VUTYUVACHU RAMUNTIY: jiryatiy raniy sitenu vatasara datyadoda jarvedo nijyanvay nutyaramusitya vuryivichasara samirya vutyunu vichavatya;VUTYUVACHU RAMUNTIY: jiryatiy ntyuchuma raju mucadi jnutyavay caterava nutyi ntyuvachu ramu samirya vichasada vatujyu, vadujyuntiy. Rivyanutyanirvuryi nijyanvay rirvatidye vicha samirva mutijyu, rjadutya varirya rivyichada, rirya datyara jivyichada, ne n'rvecha ti cumudemiñuday;VUTYUVACHU RAMUNTIY: jiatiy vurvjaantya nryatidye tuvachu tjau nijyanvay ramu jirva niquejada samirva vichadaju;VUTYUVACHU RAMUNTIY: jirvatiy rtiy jto darva, tiUau nijyanvay rarvidatyarurva jirva tuchoda;RAMUNí VURYATUVACHU DIYERA MUCADí JNUTYAVAY TUCHODA JIRYA TUCHODA RACHA TITAJU NIJYANVAJYU rirvatidye tuvachu variy ramu. Raniy raryivicha datyanusara titJau catera nuJyomu.Ne sarupay nijyami cumudeju darvantyamuy javatyasjiu. Jachipiyadati mirvara samirva, mirvamuy ne samirva. Ramunltiy sarivichanichara samirvariy jityunu vichavay.Darva rirvivichasara tjtJau nijyanvay dañuma rirvecha mamyi varimyata munuñumiy, dañuma rirvecha vadacumiy varimyata pupasimyi, dañuma nrvecha vaduy varimyata vatuy, dañuma rianiquera jiñiquejada, dañuma nrvatuvachu Judenumu varimyatamuy, dañuma nrvJaachipiya midamyuju varimyata jntityudamyuju dañuma nrvecha j arvedo, darvanuma rirvavichasara jischavu ttjau nijyanvay.Darva riryivichasara ttjau nijyanvay dañuma rirvecha taj i mucadimusivye.Rirvama pary ttjau ruva nijyanvay rnuJeyjaadaju, rirvatidye vichasara jmuasavantyi, ne ti rJaarupantasara variñudarvi.Ne ti raryivicha muchechimyijyu jpanuyasavajyu. Jubachara darva, darva vichadeda tnijyu.Ne ti rarvivichasara javatyadajus niniy jita rivyichadeda nutyi javada rirvavatyada variñi.Titaju nijyanvay rarvivichasara tuchutada tnijyu cannadumu.Titaju nijyanvay rarvivichasara jischavu cannadumu dañuma savicha chira, satidye jdutya cannadura rirvavatyasada.Titaju nijyanvay rarvijtisara datyasavay cannadumu, satidye vichaniy vasejura rityuchutada nutyara nitiy ranique ricyatera nucharamu.Ne ti rarvivichasara jirich1 mityamusiy, darvantyamuy tanuvunujomuju, darvantyamuy flrvjaatya jimyucadimusiy variryi.Titaju nijyanvay rarvijtjsara jischavu cannadumu, satidye tuvachu cannadu vijymujachera rityuchutada, savichaniy vase varirvi dañuma rirvecha tavay. Cannadu raijtajanu titjau samidyeni tuchutasi, tuchutadajam1 jae, satidye datyara nutyaramusiy sja dutyara riñiquveada.Rirvivichaniy juchajsani tuchutasi netimyu ridyityanu vijyomujachera sayasachada nutyara nÉiy ranique ricyatera nucharamu. Rirvisay sayada niquejasjiuyu, nltidye ranique variy sayadaju.Rasipyatedanumatiy vadi catera nuchara, ne vurvatanuvunu ratani nitiy juchuvay rjaisiy ranijyu. Darvantiy rirvasachunumatirva sacasticachada tara juchuveda murichirva, ne vurvacasticay darva murichirvata nitiy juchuvay rasachodaj isiy.Ne ti rarvitye ti barvamuyu, ne vinu satevamyu, darvantyamuy sarorimyu, darvantyamuy sacateramu. Ne t i%anique quivuyada tinijyu satidye jarupanu ratani, riñuma tanuvunu variy rivani.Titaju nijyanvay rarvirupiñumaya jimyucadiva rirvatidye jarveta variy jivyichajoju.TtDau nijyanvay rarvisipyatay tamucadimusiy, darvantya riryichipyatay j imyucadimusiy; daryantiy rarvitarva jimyucadimuju varintyi.Titaju nijyanvay rarvivata jivyichajoju tamucadimu jasityi rirvadutya yavatyisJiisiyu.Jiryatiy sÉenu juvidañi ne saridyutyadayu, tapi rivatya savata policia sanacho, riryatidye tanuvunu variy rivani, rirvatidye tanuvunu variy sajuchuvedivayu.Titaju nijyanvay rarvivicha mucaditavay.Ne ti rarvijubay mucaditi vichadajisiñL darvantyamuy sjaatyachirva jimyucadi satidye jay tara mucadimu varintyi.Jamyiñumatiy vaduy, vatuy jerve, rirvjaamuy variy yisJau nrvatidye jude varirya nuñi tevamyu vichada. Ne ti rarvijubay ñrvja isirva jamuyada, darvantyamuy n'rvijubarva mutiji vichadaju, darvantyamuy rirvijubaa jityovjaada.Ne ti rarvijamutyaniñi vanu surramusiy, netimyu savatadidrva jamuyada, darvantyamuy vatura.Jirvatiy rndesara vutyevay jamuyadamusiy, detuyadamusiy jarve, vurvjanutyasara samirva jamuyada rirvimya jarupanura, nutityumiy jarye rarvijmutya varirvi.Titaju nijyanvay rarvivichasara taratavay, varimyata nuñi timusiy, varimyata rajumusiy.Ne ij raryichovay mityamusirya riberya tavay.Titaju nijyanvay rarvijarveta munatya j ijechipiyjaadamu nutyaramusiy rirvecha, nutyaramusintyi rirvDa achipiya Judenunijyu. Savatatiy j anumityajja adajura j ijechipiyjaada, sarvij anumityaja varirya, daryantiy saj achipiyjaada Judenunijyu. Saryidityanu varirya j ijechipiyja ada mitya taranijyu, varimyata Judenunijyu. Sarvidityanu vijyomujachera darvantya sarorimyu, sasquita, darvantya rajumusiy. Saryidityanu datyadodamusiy varirva, daryantya jváyadamusiy, daryantya j ntyervadedamusiy j iryatiy rijechipiyasara variy Judenunijyu.Ne ti raijubaa satiy jachipiya tara, sarvinique varirva jijechipiyjaada. Darvantyamuy sarvijiyasanta sajachipiyjaadivayu. Vanu rarvijtajanu riva datyada, rarvijmutya varirya tidatyada, ti jachipiyjaada jarve. Sarvidatyanu varirva jijechipiyjaada titjau vichadiva, nutyaramusiñitiy savata samirva sadatyanu variy jasirva.Titaju nijyanvay rarvijntyeaniy tavatyayu, netimyu rintyrvaniy tj jarupadodajuyu.Ne ti raryijnty£ryanityaniy ijsjaunI satidye jvay tara jasiy rusa.Nuñi tjqui rarvijmutyariy jimyucadi jnutityumiy ruvayadamu, daryantya ti j iryatiy sajaryeta yibivajunj Vumyucadi jnutityumiy rarvijmutyariy nijyanvay yivajyomu, ne rarvijarveta ti satidye jmutya samivyjauni.Vumyucadi jnutityumiy rarvinusurvi nijvanvay nutyaranintyi rivyata. TItjau nijyanvay raryidatyanura jivyatada jiryatiy rijeeta mlnitiy rivyata yintityJuu.Stenu jaryetadamu flrvja aryetajariy j intityumiy. T1tDau nijyanvay raryijaryetariy j intityumiy dutyajomu, tima raryij arupantariy.Titaju nijyanvay rarvivata nrvatidye jmutyajayasara rityevayu. TItDau taji mucadi janvay jmutyadta rirvijmutya nuñiy tquira jivyatara satidye vichasara jjchanayadamu, darvamusiy sjaasachura jivyichada.Titaju nijyanvay raryijvajeyasara, sarvijarveta yivayadaju. Darvaday sarvijmutya yivayada murichirvantiy nutyi tavatyi jmutyasara darva. Ne sarvimacho jvayadajsa ratatidye satarvurva jivyatara.Ne rirvimurchenu tqui jarvi timusiy darva jvayada murichirva.Titaju nijyanvay jirvatiy jvayadatavay rarvijmutyara yivayada murichirya darva murchedoda ratatiy rirva½arvurva jidyedyeñu vatara jiatiy rivyata samirva vichadajura. Ratiy rsutye ramujurijaachipiya rityevay j mutyadariy.Titaju nijyanvay raryintyeaniy jityervjvavyetya rirvatidye jiriy vatajumusia samirva murchedoda yivayada murichirva.Titaju nijyanvay rarvivata jituyada yivayadamusiy nrvatidye jchanay tiyisadamu. Ne samirva racha rijyu netimyu rirvDaituy taraquiju yivajyomusiy.Titaju nijyanvay rarvivata samirva vichada jityevatya rirvatidye vichasara jdivjaadajsa, samirva jmyivye, sujatyavay, rorityavay jarve. Daryantiy rarvivata jndanta, ratarya jmutyada jarye risJau. Netimyu jvayadatavay, rirvivichasaratiy j divjanuvay, varimyata bachenoda, nmityodadery jae, flijmutya variy jmutyada timusiy.Mudasimiy, deramiy rusa rarvivata samirya jnutyada rirvatidye ramitya samivyerya jiryupachoda. Titaju deramiy raryivata samirva jnutyada j ityevamyu.Titaju nijyanvay rarvivatara datyadoda catera nJuyomu. Ne rirvimurchenu jottada datyadoda murichirva. Rirvama jpanufly jidyedyeñu catera njuyomuju rajottada datyadodaju. Riryijantya mucadi jnutityumiy jasachodara catera njuyo jasityi nrvadatya vaderovarya tara jvayada. Richaratiy vaderovarya jarvi datyada jirvirvjiada, ne ti raijubay riryajisirva.Maestroveda raryidatyanuriy nijyanvay ranacho rirvatidye javye samiy jachipiyavay, nrvecha variy samiy jvadichavay, ne riryijavatyariy tavay nijyanvay variy. Datyadodta rasachu datyada rirvimya niquechara tavatya variy, rirvatidye jnuy samirva jiñecho. Daryantiy datyadoda raijmutyara flrvatidye vichasara nijyanvay samirya mutiji.Deramiy jamiy raryijaryetasara nutyara catera nJuyomu nrvadatya ridyedyeñu.Titaju nijyanvay rarvisityarira jityevay vichada, rirvijchanatyantirya j ityevay jvaryantiy. Darvaday riijmutyara mamyi (Iatyadantiy atidye vicha samirva fljyu.Titaju nijyanvay rarvivatara rirvatidye jnuy tavay samirva ranacho yindera, riijmutya mirvanurara ramurichirva.Titaju nijyanvay rarvivata ratidye jdutyara vuvyichada jirya mucadimu, rirvatidye datyasara t-itDau jiatiy nuchara jiyudarva.Titaju nijyanvay rarvidivyirva samirva vichada jivyichadamu jirvatiy vinu rivyichadamu Hrvijavye samirva.Titjau nijyanvay rarvisaboniy jimyucadi niquejadamuyu rirvatidye vichasara samirva jityunu vichavatya. Ne rarvicha javatyada variy jasiy darvantyamuy vamirvamu vichada.Tama rirvivichasara nijyanvay jirva niquejada jiyarjou jiatiy ntyuchu raju mucadimusirva.Ne rirvadatyasara nijyanvarva jirva niquejada rirvatidye javatya ratara tavay nijyanvay vichada, darvantyamuy nrvatidye jubay tavay jisirva samirva vichada. Ranuma titajura.Tumeen u kuxtal wíinik x‐maʼa palitzilil, u chíimpoltaʼal yetel u chaʼabal u kuxtal yóokʼol kaab ich jedz óolal, tiʼ ku taal tu chíimpoltaʼal u noʼojaʼanil kuxtal sijnal yetel wíinik bey jeʼex xan sijnal u najmalmajil keet kuxtal, mixmáak unaj u luʼsik tiʼ tuláakal u wíinikil yóokʼol kaabeʼ,Tumeen yóoʼlal maʼ ojeltaʼan ku beetik u mixbaʼalkuunsaʼal u najmalil u kuxtal wíinik, dzoʼok u beetik u yúuchul seen kʼaakʼas baʼaloʼob tu táan u noʼajaʼanil u tuukul wíinik; yetel tumeen dzoʼok u yaʼalaʼal u jach nojochil baʼax ku dzíiboltik wíinikeʼ, u kajtal yóokʼol kaab tuʼux kaʼa kuxlak lukʼaʼan u sajakil yetel x‐maʼa óotzilil, kaʼa béeyak u yaʼalik baʼax ku tukultik yetel u kiliʼichkuunsik jeʼe máakalmáak Yumtzilil u kʼáateʼ,Tumeen tun le najmal sijnal yetel wíinik jach kʼaʼabet u boʼoybesaʼal tu yáanal jumpʼéel Noj Aʼalmaj Tʼaan, u tiʼal maʼ u beetaʼal u líikʼil wíinik baʼateʼel tumeen u talamil kuxtal yetel u nuunsaʼal,Tumeen ku tukultaʼal xan jach kʼaʼabet u kaxantaʼal bix uchak u bisikuba maʼalob tuláakal u kaajiloʼob yóokʼol kaab,Tumeen k‐kʼaʼajsik tuláakal u kaajiloʼob Naciones Unidas, dzoʼok u dzíibtikoʼob u moktʼaanil u chíimpoltikoʼob le Najmal sijnal yetel wíinik, ichil u noʼojaʼanil yetel u beelal bey wíinikeʼ, beytun wa koʼolel wa xiib; yetel tumeen dzoʼok yaʼalikoʼob yaan u chúukpajal yóoloʼob u kaxantoʼob u maʼalobtal u kuxtal wíinik yetel u jóokʼsoʼob ichil óotzilil kaʼalikil u chíimpoltikoʼob u kuxtal,Tumeen le kaajoʼob táakaʼan dzoʼok u beetikoʼon u Mok Tʼaanil yetel Organización tiʼ Naciones Unidas, tiʼal u cíimpolaʼal bey jeʼe unaj tuláakal yóokʼol kaab le Najmal Sijnal yetel wíinikoʼ, bey jeʼex u kuxtal x‐maʼa palitzilil, yetelTumeen u kʼajóoltaʼal le Najmal Sijnal yetel wíinik yetel bix uchak u kuxtal x‐maʼa palitzilil jach táanil yaan tiʼal kaʼa béeyak u dzoʼokbesaʼal le Mok Tʼaanaʼ,Le NOJ MOLAʼAYAʼ ku yaʼalikLE U NOJ AʼALMAJ TʼAANIL le Najmal Sijnal yetel wíinikaʼ, jumpʼéel baʼal jach kʼaʼabet u yilaʼal u dzoʼokbesaʼal tumeen tuláakal u kaajiloʼob yóokʼol kaab, tuʼux kaʼa táaakpajak wíinik yetle u molaʼayiloʼob, tiʼal u chʼaʼak tiʼ letiʼ u noj tuukulil yetel u kaʼansikoʼob u chíimpoltaʼal u kuxtal wíinik x‐maʼa palitzilil yetel xan u beetikoʼob tuláakal baʼax kaʼabéet tu kaajaloʼob yetel tuláakal yóokʼol kaab tuʼux kaʼa ilaʼak u chíimpoltaʼal yetel u dzoʼokbesaʼal ichil le kaajoʼob beetmajil u Moktʼaaniloʼ yetel xan ichil u méekʼtan kaajiloʼob.Tuláakal wíinik ku síijil jáalkʼab yetel keet u tsiikul yetel Najmal Sijnalil, beytun xan naʼataʼan sijnalil yetel noʼojaʼanil u tuukuloʼ, kʼaʼabet u bisikuba bey láaktzilil yetel tuláakal u baatzileʼ.Tuláakal wíinikeʼ sijnal yetel le Najmaloʼobaʼ beeyxan yetel u siibalil u kuxtal x‐maʼa palitzilil bey jeʼex u chʼaʼachiʼitaʼal tiʼ le Aʼalmaj Tʼaanaʼ, kex tumeen jelaʼan u chʼiʼibal, u boonlil u yootʼel, xiib wa koʼolel, wa jelaʼan u tʼaan, u kiliʼichkuunaj, u tuukul wa u láakʼ jeʼe baʼalakeʼ, tuʼux u taal, u kaajal wa máax yetel ku muchʼikubáa, beykaʼaj u ayikʼalil, tuʼux síijnal wa jeʼe baʼalak u láakʼ baʼalileʼ.Yeteleʼ, maʼatan u páaykuntaʼal wíinik chen tumeen jelaʼan u tuukul, u Najmal Sijnalil wa u Aʼalmaj Tʼaanil u kaajal, wa u Méekʼtan kaajil tuʼux u taal, mix tumeen táanxelil tuʼux yaan u kaajal, wa yaan u jalaʼachoʼob wa táakaʼan ichil u láakʼ kaaj.Tuláakal wíinikeʼ Sijnal u Najmalmajil u kuxtal, maʼ u palitziltaʼal beeyxan maʼ u loʼobol u wíinklal yetel u kaalantaʼal u kuxtal.Mimáak unaj u palitziltaʼal mix u meyajtik u baʼal u láakʼ máak; palitzilil yetel u koʼonol wíinik tiʼal meyajeʼ tiʼ u láakʼ máak x‐maʼa boʼolileʼ wetʼaʼan.Mixmáak tiʼ unaj u beetaʼal loob, mix u nuumsaʼal, u kʼoʼolol, wa u beetaʼal u boʼotik u siʼipil bey baʼalcheʼe mix u tʼonkiintaʼal.Tuláakal máan sijnal u najmalmajil u chíimpoltaʼal u kuxtal yetel u dzoʼzkbesaʼal le Najmal Sijnal yanil tiʼ ku yaʼalaʼal teʼej Noj Aʼalmaj Tʼaanoʼoboʼ.Mixmáak jelaʼan wa nojbaʼal tu táan le Aʼalmaj Tʼaanoʼboʼ, beytunoʼ tuláakal máak uchak u boʼoybesjuba tu yáanal. Tuláakal máak u najmalmaj u tokbesaʼal tu táan jeʼe baʼalak nuumsajil kaʼa siʼipik tu táan le Tzol Tʼaanaʼ, wa tiʼ jeʼe máaxak kaʼa líikʼik yóol u beet le nuumsajoʼ.Tuláakal máak sijnal u najmalmajil u tokbesaʼal tu kúuchil tiʼibilkunah tu kaajal, tuʼux kaʼa ilaʼak u chíimpoltaʼal le Najmal Sijnal yeteloʼ yetel u dzoʼokbesaʼal le baʼax ku yaʼalaʼal teʼej Aʼalmaj Tʼaanoʼoboʼ.Mixmáak unaj u kʼaʼalal wa maʼa u káant yetel u kʼam u siʼipiliʼ, mix u tojolchʼintaʼal tu kaajal.Tuláakal máak u najmalmaj, keet yetel jeʼe máaxakeʼ, u yuʼubalʼal u tʼaan tumeen tuláakal máak, wa ich tiʼibilileʼ maʼ u makik u xikin máax joʼolbesik tiʼ baʼax ku yaʼalik, tiʼal kaʼa jeʼedzek yetel utz u najmal máak yetel baʼax kʼaʼabet u beetik, beeytun xan tiʼal u chʼóochʼaʼal jeʼe baʼalak takpoolil yaan tu yóokʼoleʼ.Tuláákal máak ku taʼakal u pooleʼ unaj u yáax tukultaʼal minaʼan u siʼipil kaʼalikil maʼa eʼesaʼak yetel wa maʼ u káant, bey jeʼex u yaʼalaʼal teʼej Aʼalamaj Tʼaanoʼoboʼ, yetel unaj u xaʼakʼaltaʼal u tzikbeʼenil tu táan kaaj tiʼal yilaʼal wa yaan u siʼipil yetel xan u yilaʼal u tokbesaʼal tumeen máaxoʼob letiʼ u meyaj.Mixmáak unaj u dzaʼabal u kuuch yetel u kʼaʼalal tu yóoʼlal baʼax ku beetik, wa baʼa maʼatan u beetik, wa tu kʼiinil u beetik wa u pʼatik u beetikeʼ maʼa wetʼaʼan wa dzaʼan bey yaan u siʼipilil tumeen u Aʼalmaj Tʼaanil u kaajal wa jeʼe baʼalak kaajileʼ.Mixmáak yaan u páajtalil tiʼ u yokbesikuba tu kuxtal mix,áak, yetel u chʼiʼibaloʼob, ichil yotoch wa u wachʼik juʼun ku túuxtaʼaltiʼ, mix u nuumsik u kʼaabaʼ yetel tsikbeʼenil. Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u boʼoybesaʼal tumeen Aʼalmaj Tʼaan tiʼal maʼ yokbesikubá mixmáak tu kuxtal yetel maʼ u nuumsaʼal.Tuláakal máak yaantiʼ u páajtalil u bin jeʼe tuʼuxak u kʼáateʼ, beeyxan u jéedzel kajtal jeʼe tuʼuxak kaajil ichil u boj méekʼtankaajaleʼ.Tuláakal máak yaantiʼ u páajtalil u jóokʼol tu kaajal tiʼal u bin jeʼe baʼalak kaajileʼ, beeyan u suut tu kaajal.Wa táan u chʼaʼapachtaʼal wa u máan u chuʼukileʼ, tuláakal máak sijnal u najmatmajil u kʼaʼamal jeʼe tuʼuxak u láakʼ kaajileʼ yetel maʼa u jóokʼsaʼaliʼ.Baʼaleʼ maʼatan u béeytal u boʼoybesik máak wa tumeen jach tu jaajil yaan u siʼipil tu kaajal, beeyxan wa wetʼaʼan tumeen u Aʼalmaj Tʼaan Naciones Unidas.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u kajtal tiʼ jumpʼéel kaaj.Tiʼ mixmáak uchak u lukʼsaʼal u kaajal, mix u lukʼsaʼaltiʼ u páajtalil u kʼexik u kaajal.Xiiboʼob yetel koʼoleloʼob, le ken u chuk u jaʼabil u dzoʼokol u beeloʼobeʼ, u najmatmajoʼob, jeʼe baʼalak u chʼiʼibaloʼobeʼ, jeʼe tuʼuxak u kaajaloʼobeʼ, jeʼe máakalmáak kʼujil ku kiliʼichkuunsikoʼobeʼ, u dzoʼokol u beeloʼob tiʼal kaʼa yanak u kúuchkabaloʼob; yetel keet u najmaloʼob tu yóoʼlal u dzoʼokol u beeloʼob, kaʼalikil dzokaʼan u beeloʼob wa le ken u pʼatubaʼob.Chen yetel kaʼa u dzáa u tʼaan tu kaʼatúulal le máax u kʼáat dzoʼokol u beeloʼ, uchak u yúuchul le dzoʼokol beeloʼ.Kúuchkabaleʼ letiʼ u chuun yetel yáax bix u muchʼikuba wíinik kajtal beytunoʼ kʼaʼanaʼan u kalaantaʼal tumeen tuláakal kaaj yetel tumeen jalaʼachoʼob.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u yantal baʼal u tiʼalinte, tu juunal wa múuchʼkab.Mixmáak uchak u lukʼsik baʼal u tiʼal máak.Tuláakal máak yaan u páajtalil u tukultik jeʼe baʼalak u kʼáateʼ, jeʼe bixak u kʼáateʼ yetel u kiliʼichkuunsik jeʼe máakaláak Kʼujil u kʼáateʼ; bey xan u kʼexik u kiliʼichkuunaj wa u tuukul jeʼe baʼalak kʼiin u kʼáateʼ, beytun xan u dzáak ojeltbil u kiliʼichkuunaj yetel baʼax ku tukultik, tu juunal wa múuchʼkab, beytun tu táan kaaj wa tu juunal, tiʼal u kanik, u táakpajal wa u dzoʼokbesik.Tuláakal máak yaantiʼ u páajtalil u tukultik yetel u yaʼalik le baʼax u kʼáateʼ; le najmalaʼ ku yaʼalik maʼ u chiʼichnak‐kuunsaʼal máak chen tu yóoʼlal bix u tuukul, beytun u xakʼal kaxantik baʼax kʼaʼabet u yojeltik, u kʼamik nuʼuktaj yetel u dzáak kʼajóoltbil tiʼ tuláakal yóokʼol kaab yetel jeʼe baʼalak wa jeʼe bixak ku páajtaleʼ.Tuláakal máak sijnal yetel u páajtalil u muchʼikuba yetel u nupikuba yetel jeʼe máaxak kaʼalikil maʼatan u beetik kʼaas tiʼ mixmáak yeteleʼ.Mixmáak unaj u beetaʼal u táakpajal tiʼ mixbaʼal yetel u nuchʼikuba yetel mixmáak wa maʼ u kʼáatiʼ.Tiʼ tuláakal máak yaan u páajtalil u táakpajal ichil u jalaʼachil u kaajal, wa letiʼ kaʼa u beet u jalaʼachil wa kaʼa táakpajak tiʼal páaykunsaʼal u jalaʼchil.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u táakpajal, bey jeʼe máaxak, ichil u mayej jalaʼach.U nij jalaʼachil jumpʼéel kaajeʼ u kajnáaliloʼob; beytunoʼ letiʼob kʼaʼabet u páaybesik u jalaʼachoʼob le ken kʼuchuk tu kʼiinil, tuʼux tuláakal máak unaj u tukultik tu juunal máax u kʼáat u dzáa jalaʼachil.Tuláakal máak, tumeen táakaʼan ichil jumpʼéel kaajeʼ, sijnal u najmatmajil u kaalantaʼal, yetel u dzaʼabaʼaltiʼ, tumeen u kaajal yetel u yáantiaj u láakʼ kaajoʼob tu yóokʼol kaabeʼ, le baʼax kʼaʼabettiʼ tiʼal u kuxtaleʼ, tiʼal u béeytal u kuxtal tiʼ jumpʼéel kkaj yetel u yeʼesik u chíikul u kuxtal, bey jeʼex ku kʼaʼabetkuunsik u tsikbeʼenil yetel u noʼojaʼanil u kuxtaleʼ.tuláakal máak sijnal u najmatmajil u dzaʼabal meyajtiʼ, u téetik baʼa meyajil u kʼáat u beet bey jeʼe máaxakeʼ, kaʼa kuxlak yetel u meyajm yetel u kaalaantaʼal maʼ u lukʼsaʼal meyajitiʼ.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u náajal bey jeʼex u náajal jeʼe máaxak ku beetik jumpʼéel meyaj bey jeʼex le ku beetikoʼ.Tuláakal máak ku neyajeʼ sijnal u najmatmajil u boʼotaʼal le beykaʼaj ku boʼotaʼal u láakʼ máaxoʼob beetik le mayaj ku beetikoʼ, uchak u náajaltik nonoj u tiʼal u kuxtal maʼalob yetel kúuchkabal, kaʼa dzaʼabaktiʼ le beykaʼaj kʼaʼabet tiʼal u maʼalob kuxtal bey jeʼex kʼaʼanaʼan tiʼ u tzikbeʼenil wíinikeʼ, yetel wa maʼatan u náajaltik tu pʼiiseʼ, unaj u chúukbesaʼal tiʼ tumeen jalaʼach.Tiʼ tuláakal máak yaan u páajtalil u muchʼikubáa wa u táakpajal ichil múuchʼkabaloʼob tiʼal u tokbesaʼal u najmal.Tuláakal máak u najmatmajil u chaʼabal u jeʼelel, maʼ u meyaj wa jaypʼéel kʼiin, maʼ u máan tiʼ bulkʼiin u meyaj yetel u boʼotaʼal u jeʼelel wa jaypʼéel kʼiin kex maʼatan u meyaj.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u kuxtal maʼalob paʼteʼ yetel u kúuchkabal, beeyxan kaʼan yanak u toj óolal, kaʼa kuxlakoʼob tuʼux kaʼa táanilkuunsaʼak u yantal u janaloʼob, u nookʼoʼob, u yotochoʼob, dzáak yetel tuláakal baʼax kʼaʼabet tiʼal jumpʼéel maʼalob kuxtal; sijnal xan u najmatmil wa ku pʼáatal minaʼan meyaj tiʼ, wa ku kʼojaʼantal, ku yúuchul loob tiʼ, ku kíimil yíicham, ku chʼíijil wa jeʼe baʼalak láak kaʼa lukʼestiʼ kex maʼ u káat baʼax tuʼux ku kaxtik u kuxtaleʼ.X‐yoʼom koʼolel yetel mejen paalaleʼ sijnal u najmatmajil u kalaantaʼaloʼob maʼalob. Tuláakal mejen paalal síijil tiʼ koʼolel dzokaʼan wa maʼ dzokaʼan u beeleʼ, u najmalamj u kalaantaʼal tumeen kaaj yetel u yáantaʼal líikʼil maʼalob tumeen jalaʼach.Tuláalak máak sijnal u najmatmajil u kaambal. Le yáax kaambaloʼoboʼ kʼanaʼan maʼ u tojoltik. Le yáax kaambaloʼoboʼ tuláakal máak tzaaj u kʼamik. U kaambalil jumpʼéel meyajeʼ tuláakal máak xan unaj u kʼamik; baʼaleʼ teʼelaʼ uchak u táakpajal le máax yaan u muukʼileʼ.Le kaambaloʼ uchak u kaxtik u muʼukʼaʼankuunsik u tsikbeʼenil máak yetel u beetik u chíimpoltaʼal tumeen tuláakal máak le najmal sijnal yetel wíinikoʼ bey jeʼex le aʼalmaj tʼaanoʼoboʼ; unaj u yáantaj tiʼal u naʼatikuba wíinik, u bisikuba maʼalob méekʼtan kaajoʼob, kaajoʼob, múuchʼ kiliʼichkuunsajoʼob; yetel unaj u yáantaj tiʼ u meyaj Naciones Unidas tiʼal u kuxtal kaajoʼob yetel jedz óolal.Táatatziloʼobeʼ uchak u téetikoʼob baʼax u kʼáatoʼob ka u kan u paaloʼob.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u táakpajal tu tʼaan yóolaj ichil u chíikul u kuxtal u kaajal, u náaysik yóol yetel jadzutz meyajoʼob, u táakpajal yetel u kʼamik yutzil le xakʼal naʼatoʼoboʼ.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u boʼoybesaʼal u noʼojaʼanil u kuxtal, baʼal u tiʼal, u meyaj tiʼ xakʼal naʼat, u ikʼil dzíib wa jeʼe baʼalak kaʼa u meyajteʼ.Tuláakal máak sijnal u najmatmajil u yantal u nuʼukbesajil tu kaajal wa tuláakal yóokʼol kaab tiʼal u dzaʼabal kʼajóoltbil yetel u dzoʼokbesaʼal le Nuʼuktaj tʼaanaʼ.Tuláakal máak yaan u kuch uchil u kaajal tumeen chen jaʼali ichil u kaajal uchak u béeytal u dzoʼokbesik u tsikbeʼenileʼ.Ikil u dzoʼokbesik u najmal yetel u kuxtal ichil le nuʼuktajoʼobaʼ, tuláakal máakeʼ chen uchak u chíimpoltik yetel maʼ u xaakʼabtik u xuul u tʼaan le Aʼalmaj Tʼaanoʼob tu yóoʼlal u láakʼ máakoʼoboʼ, yetel u dzoʼokbesaʼal u noʼojaʼanil kuxtal, u chíimpoltaʼal wíinik yetel u keet yantal u toj óolal kaaj.Le Najmaloʼob yetel u noʼojaʼanil kuxtalaʼ maʼatan u béeytal u dzoʼokbesaʼal wa maʼatan u chíimpoltaʼal u Nuʼuktaj yetel u Aʼalmaj Tʼaan Naciones Unidas.Mixbaíal tiʼ le Nuʼuktaj uchak u chʼaʼabal tumeen jalaʼach, junmúuchʼ máak wa juntúul máak tiʼal u beetik mixbaʼal tiʼal u weʼetʼel wa maʼ u dzoʼokbesaʼal le Nuʼuktajoʼob yetel Aʼalmaj Tʼaannoʼob ku dzaʼabal kʼajóoltbil tiʼ le Nuʼuktajaʼ.Huli ta an pagkamidbid kan dignidad intrinseca asin an parantay asin inalienableng mga derechos kan gabos na miembros kan familia humana iyo an fundacion nin katalinkasan , justicia asin katoninongan sa bilog na kinaban,Huli ta an ginikanan nin mga makangirongirhat na mga gawe laban sa conciencia nin katawohan iyo an pagbalga asin pagmenos kan derechos humanos, asin ta sa pagpahayag na an pinakahalangkaw na kamawotan nin katawohan iyo an magkaigwa nin sarong kinaban na kun saen an gabos na tawo mayo nin pagkatakot asin miseria, asin igwang katalinkasan sa pagtaram asin man katalinkasan nin pagtubod,Huli ta mahalaga na mabantayan an derechos humanos sa irarom nin sistemang may pagkuyog sa ley, tanganing an tawo dai mapiritan na magrebelde, bilang ultimong paagi, laban sa tirania asin opresion,Huli ta mahalagang pakusogon an kaboronyogan nin mga naciones,Huli ta sa Carta, an mga banwaan kan Naciones Unidas nagpahayag liwat kan saindang pagtubod sa mga fundamental na derechos humanos, sa dignidad asin halaga kan pagkatawo asin sa parantay na derechos nin mga lalaki asin babae, asin man ta nagkasararo na ikapadagos an pagtalubo nin banwaan asin an mas marahay na kabuhayan na igwang orog na katalinkasan,Huli ta an mga Estados Miembros, nangako na maghingoa na makamtan, sa pakipagtabangan kan Naciones Unidas, an pagbalangibog nin pangabos na pagrespeto asin pagsunod kan derechos humanos asin mga fundamental na katalinkasan,Huli ta kinakaipuhan nanggad an sarong pagkasabot kaining mga derechos asin mga katalinkasan tanganing mautob ining pangako,Kaya, ngonian,an Asamblea General minapahayagKaining Declaracion Universal nin mga Derechos Humanos bilang sarong kamawotan na dapat makamtan kan gabos na banwaan asin naciones, tanganing an lambang saro asin lambang institucion nin banwaan, sa danay na pagromdom kaining Declaracion, maghingoa sa paagi nin pagtukdo asin educacion, na ikabalangibog an pagrespeto kaining mga derechos asin mga katalinkasan, asin sa paagi nin medios na progresivo, nacional asin internacional, makamtan an saindang pangabos asin efectivong pagmidbid asin pagsunod, sa mga banwaan man sana kan mga Estados Miembros asin man sa mga banwaan kan mga territorios na yaon sa saindang kapangyarihan.An gabos na tawo ipinangaking may katalinkasan asin parantay sa dignidad asin derechos. Sinda gabos tinawan nin pag-isip asin conciencia kaya dapat na makipag-iriba sa lambang saro bilang mga magturugang.An lambang saro igwa nin gabos na mga derechos asin mga katalinkasan na ipinahayag sa Declaracion na ini, na mayo nin ano man na palaen arog kan raza, color, sexo, linguage, religion, opinion politica o nagkaiba pa, nacional o social na pinaghalean, pagsadiri, pagkamundag o iba pang condicion.Siring man, mayo nin ano man na palaen an itotogot na ikabase sa condicion politica, juridica o internacional, kan nacion o territorio na kinabibilangan nin sarong tawo, independiente man o sarong pagkatiwala, o mayong autonomia o nasa irarom nin ano pa man na limitacion nin soberania.An lambang saro igwa nin derecho nin buhay, katalinkasan, asin seguridad nin pagkatawo.Mayo nin siisay man an ipapasairarom sa kaoripnan o sa servidumbre; an pag-oripon asin an pagpabakal nin mga oripon, sa ano man na forma, dai nanggad pagtotogotan.Mayo nin siisay man an ipapasairarom sa labi-labing pagkulog o sa brutal o bako sa tawong kastigo o pagmaltrato.An lambang saro igwa nin derecho nin pagkamidbid bilang sarong persona sa atubang nin ley.An gabos parantay sa atubang kan ley asin igwa nin derecho, na mayo nin ano man na discriminacion, sa pantay-pantay na proteccion nin ley. Gabos igwa nin derecho sa nagkaparehong proteccion laban sa ano man na discriminacion na minabalga kaining Declaracion asin contra sa ano man na pag-olog-olog para sa nasabing discriminacion.An lambang saro igwa nin derecho sa efectivong paagi na dapat ikatao kan mga competenteng tribunales kan nacion contra sa mga gawe na minabalga kan mga fundamental na derechos na ginagarantia kan constitucion o kan ley para sa saiya.Mayo nin siisay man an ipapasairarom sa basta-bastang pagdakop, pagkulong o pagsobol.An lambang saro igwa nin derecho, na may pagkapantay-pantay, sa vistang may justicia asin sa publico, kan sarong tribunal na independiente asin imparcial, sa pagdeterminar kan saiyang mga derechos asin mga katungdan asin nin ano man na acusacion criminal laban saiya.An lambang acusado igwa nin derecho na ikapresumir na inocente mantang dai naproprobaran na nagkasala nanggad conforme sa ley asin sa laog nin sarong vista publico, asin kun saen siya natawan nin gabos na garantias na kaipuhan sa saiyang defensa.Mayo nin siisay man an icocondenar sa pagbalga criminal huli sa ano man na gawe o kapabayaan na kan momentong ginibo bako pang sarong crimen sosog sa ley nacional o internacional. Siring man, dai dapat nanggad na ikatao an padusa na mas grabe pa sa sentenciang aplicable sa momentong ginibo an nasabing crimen.Mayo nin ssiisay man an ipapasairarom sa basta-bastang pagpakiaram sa saiyang buhay privado, familia, harong o pakipagsuratan, o sa mga atake sa saiyang honor asin reputacion. Am lambang saro igwa nin derecho sa proteccion nin ley laban sa mga nasabing pagpakiaram o mga atake.An lambang saro igwa nin derechong magborobalyo asin sa pagpili nin estaran sa laog kan territorio nin lambang Estado.An lambang saro igwa nin derecho na maghale sa arin man na nacion, kaibahan an saiyang sadiring nacion, asin na makapuli sa saiyang sadiri man na nacion.Sa caso nin persecucion, an lambang saro igwa nin derecho na makapagsaboot nin asilo sa ibang nacion.An derechong ini dai puedeng gamiton bilang defensa contra sa prosecucion na tunay na basado sa mga crimen comunes o sa mga gawe na contra sa mga katuyohan asin principios kan Naciones Unidas.An lambang saro igwa nin derecho sa nacionalidad.Mayo nin siisay man an basta-bastang hahalean nin nacionalidad o kan saiyang derecho sa pagsangle nin nacionalidad.An mga lalaki asin babaeng nasa edad, igwa nin derecho, na mayo nin ano man na limitacion huli sa raza, nacionalidad o religion, na mag-aragom asin magpoon nin familia. Sinda igwa nin parantay na derechos mapapadapit sa kasal, durante nin pagkasal asin sa pagtapos nin kasal.An pag-aragom dapat gikan sa bilog na kabotan kan futurong esposo o esposa.An familia iyo an natural asin fundamental na grupo-elemento kan banwaan asin igwa nin derecho sa proteccion kan banwaan asin kan Estado.An lambang saro igwa nin derecho sa solong pagsadiri o na may kairiba.Mayo nin siisay man an basta-bastang kukuanan nin saiyang pagsasadiri.An lambang saro igwa nin derecho nin katalinkasan sa pag-isip, conciencia o religion; kaibahan sa derechong ini an katalinkasan na magsalida nin saiyang religion o pagtubod, asin katalinkasan, solo-solo man o may pag-iriba asin sa publico o privado, na magpahayag kan saiyang religion o pagtubod sa paagi nin pagktukdo, kagawean, pagsamba asin pagsunod.An lambang saro igwa nin derecho nin katalinkasan sa pagpahayag nin opinion o exprecion; kaibahan sa derechong ini an katalinkasan sa sadiring opinion na mayo ning pagpakiaram asin an katalinkasan na maghanap, mag-ako asin magbalangibog nin mga informacion asin opinion huli sa ano man na medios magsaen pa man.An lambang saro igwa nin derecho nin katalinkasan sa matoninong na pagtiripon asin pakipag-iriba.Maypo nin siisay man an puedeng piriton sa sarong pag-iribanan.An lambang saro igwa nin derecho na makabale sa gobierno kan saiyang nacion, directamente o huli kan representantes na nagkapirili sa makatalinkasang paagi.An lambang saro igwa nin derecho sa parantay na acceso sa mga servicios publicos sa saiyang nacion.An kabotan kan banwaan iyo an dapat na pinaghahalean kan autoridad kan gobierno; an kabotan na ini dapat na maipahayag sa regular asin tunay na eleccion, na dapat sa paagi nin pangabos asin parantay na pagvoto, asin dapat man na secreto o sa nagkaparehong paagi na may katalinkasan nin pagvoto.An lambang saro, bilang miembro nin banwaan, igwa nin derecho sa seguridad social asin sa pagkamit, sa paagi nin nacional na paghingoa o internacional na pagtarabangan sosog sa organizacion asin kakayahan kan lambang Estado, kan saiyang mga derechos economicos, social asin cultural, na indispensable para sa saiyang dignidad asin sa makatalinkasang pagtalubo kan saiyang pagkatawo.An lambang saro igwa nin derecho sa pagtrabaho asin sa pagpili nin empleo, asin sa may justicia asin marhay na condiciones sa saiyang trabajo asin proteccion contra sa pagkamayo nin trabajo.An lambang saro igwa nin derecho sa parantay na sweldo sa nagkaparehong pagtrabaho na mayo nin discriminacion.An lambang saro na minatrabaho igwa nin derecho sa tama asin nakakarahay na sweldo na minapaseguro saiya asin sa saiyang familia na magkaigwa nin buhay na maninigo sa saiyang dignidad, asin man nadadagdagan, kun kinakaipuhan, nin ibang medios nin proteccion social.An lambang saro igwa nin derecho na makapagforma asin makiiba sa mga union para sa proteccion kan saiyang intereses.An lambang saro igwa nin derecho sa pagpahingalo asin paglibang, kaibahan an tamang limitacion sa oras nin pagtrabaho asin sa regular na vacacion na may bayad.An lambang saro igwa nin derecho sa sarong pagkabuhay na kaipuhan kan saiyang salud asin karahayan, asin kan saiyang familia, kaibahan an pagkakanm, pagbado, harong asin medical na pagtabangm, asin sa kinakaipuhang servicios sociales, asin derecho nin seguridad sa caso nin pagkamayongtrabaho, paghelang, disabilidad, pagkabalo, pagkagurang o iba pang kakulangan sa pagbuhay-buhay huli kan mga circunstancias na mayo sa saiyang poder.An pagkani-ina asin pagkani-aki dapat na tawan nin especial na pag-ataman asi pagtabang. Gabos na aki, sa laog o luwas nin kasal, igwa nin derecho sa parehong proteccion social.An lambang saro igwa nin derecho sa educacion. An educacion dapat na libre, kun mapupuede sa elementaria asin sa fundamental na mga grado nin pagtalubo. An educacion sa elementaria dapat na sarong obligacion. An educacion tecnica o profesional dapat na bukas sa gabos, asin an mas halangkaw na pag-adal dapat na bukas man sa gabos basado sa merito kan lambang saro.An katuyohan nin educacion dapat iyo an completong pagtalubo kan pagkatawo nin lambang saro asin an pagpakusog nin derechos humanos asin mga fundamental na katalinkasan. Iyan man dapat na magbalangibog kan pagkakairintindihan, paggalang sa iba asin kaboronyogan kan mga naciones, etnico o religiosong mga grupo, asin dapat na makatabang sa mga paghingoa kan Naciones Unidas para sa pagmantener nin katoninongan.An mga magurang igwa nin na-eenot na derecho sa klase nin educacion na saindang boot ikatao sa saindang mga aki.An lambang saro igwa nin derecho sa makatalinkasang pakibale sa buhay cultural kan saiyang banwaan, sa pag-ogma kan artes asin sa pagpakinabang kan mga progreso cientifico asin kan mga beneficios kan nasabing mga progreso.An lambang saro igwa nin derecho sa proteccion kan ano man na moral asin material na intereses na gikan sa ano man na cientifica o literaria o artisticang gibo na siya an kaggibo.An lambang saro igwa nin derecho sa social asin internacional na sistema kun saen an mga derechos asin mga katalinkasan na ipinahayag kaining Declaracion bilog na makamtan.An lambang saro igwa nin mga katungdan sa banwaan na kun saen man sana posible an makatalinkasan asin bilog na pagtalubo kan saiyang pagkatawo.Sa mga gawe huli kan saiyang derechos asin mga katalinkasan, lambang saro ikakasairarom sa mga limitaciones nin ley para sa pagkamit sana kan pagmidbid asin pagrespeto sa mga derechos asin katalinkasan nin iba asin uyon sana sa tunay na mga pangangaipo nin moralidad, orden publico asin karahayan kan gabos sa laog nin sarong democratricong banwaan.Dai nanggad itinutugot na ining mga derechos asin mga katalinkasan gamiton sa mga gibong laban sa mga katuyohan asin principios kan Naciones Unidas.Mayo nin ano man sa Declaracion na ini an puedeng saboton na minatao sa ano man na Estado, grupo o siisay man, nin derecho sa mga gawe-gawe o kagibuhan para sa supresion kan ano man na derechos asin mga katalinkasan na ipinahayag kaining Declaracion.Considerond che la renconuschientscha dalla dignitad da tut ils commembers dalla famiglia humana e da lur dretgs eguals ed inalineabels fuorma il fundament dalla libertad, dalla giustia e dalla pasch el mund;considerond che la sconuschientscha ed il sprèz dils dretgs humans han menau ad acts da barbaria che offendan la cunscienzia dalla humanitad e che la creaziun d’in mund, el qual ils humans han la libertad da discuorer e da crer libers da terrur e miseria, ei vegnida proclamada sco l’aspiraziun suprema dil human;considerond ch’igl ei essenzial da proteger ils dretgs humans cun leschas per ch’il carstgaun seigi buca sfurzaus d’applicar sco davos mied la revolta encunter la tirannia e l’oppressiun;considerond ch’igl ei essenzial da promover las relaziuns amicablas denter las naziuns;considerond ch’ils pievels dallas Naziuns Unidas han proclamau danovamein el statut lur cardientscha els dretgs fundamentals dil carstgaun, ella dignitad ed ella valeta dalla persuna humana, ell’egualitad dils dretgs dad um e dunna, e ch’els ein sedeclarai decididamein da favorisar il progress social e d’instituir meglieras cundiziuns da viver en ina libertad pli vasta;considerond ch’ils stadis commembers ein s’obligai da segirar, en cooperaziun cun l’Organisaziun dallas Naziuns Unidas, il respect universal ed effectiv dils dretgs humans e dallas libertads fundamentalas;considerond ch’ina concepziun communabla da quels dretgs e da quellas libertads ei d’impurtonza suprema per ademplir cumpleinamein quei engaschament,proclamescha l’Assamblea generala la presenta Declaraziun universala dils dretgs humans sco ideal ch’ei da contonscher communablamein da tut ils pievels e da tut las naziuns, per che tut ils carstgauns e tut ils organs dalla societad hagien adina present quella Declaraziun, e sestentien da promover ell’instrucziun ed ell’educaziun il respect da quels dretgs e da quellas libertads e da segirar a quels cun mesiras progressivas sin plaun naziunal ed internaziunal renconuschientscha ed applicaziun universala ed effectiva, ton denter las populaziuns dils stadis commembers sezs sco denter ils territoris suttamess a lur giurisdicziun.Tut ils humans neschan libers ed eguals en dignitad ed en dretgs. Els ein dotai cun raschun e cunscienzia e duein agir in viers l’auter en spért da fraternitad.Mintga persuna sa far valer tut ils dretgs e tut las libertads proclamadas ella Declaraziun presenta senza distincziun, particularmein da razza, da colur, da schlatteina, da religiun, d’opiniun politica ni autra, d’origin naziunal ni social, da possess, da naschientscha ni d’autras circumstanzas.Plinavon vegn ei fatg negina distincziun fundada sin il statut politic, giuridic ni internaziunal dallas tiaras ni dils territoris, dils quals ina persuna deriva, che quella tiara ni quei territori seigi independents, sut tutela, nunautonoms ni suttamess ad in’autra limitaziun da suveranitad.Mintga human ha il dretg da veta, da libertad e da segirtad dalla persuna.Negin astga vegnir tenius en sclavaria ni en survitid; la sclavaria ed il commerci da sclavs ein scumandai en tut lur fuormas.Negin astga vegnir suttamess alla tortura, ni a peinas ni a tractaments crudeivels, inumans ni degradents.Mintga human ha il dretg da vegnir renconuschius dapertut sco persunalitad giuridica.Tut ils humans ein eguals avon la lescha ed han senza distincziun il dretg da protecziun eguala encunter tutta discriminaziun che violass la Declaraziun presenta ed encunter tutta provocaziun ad ina tala discriminaziun.Mintga persuna ha il dretg da protecziun legala avon las giurisdicziuns naziunalas cumpetentas encunter acts che violeschan ils dretgs fundamentals garanti ella Constituziun ni ella lescha.Negin astga vegnir arrestaus, detenius ni exiliaus arbitrariamein.Mintga persuna ha il dretg, en egualitad cumpleina, che siu cass vegni tractaus gestamein e publicamein d’in tribunal independent ed imparzial, il qual decida davart ses dretgs e sias obligaziuns ni davart la validitad da tutta tgisa penala drizzada encunter ella.Mintga persuna tgisada d’in act punibel ei innocenta tochen che sia cuolpa ei cumprovada legalmein en in process public, nua che tut las garanzias necessarias per sia defensiun ein vegnidas segiradas ad ella.Negin vegn condemnaus per acziuns ni omissiuns che valevan il mument ch’ellas ein vegnidas commessas buca sco act punibel tenor il dretg naziunal ed internaziunal. Medemamein astga la peina buc esser pli gronda che quella applicabla il mument ch’igl act punibel ei vegnius commess.Negin astga daventar igl object d’intervenziuns arbitraras en sia veta privata, sia famiglia, siu domicil ni sia corrispundenza, ni d’attaccas encunter sia honur e sia reputaziun. Mintga human ha il dretg da protecziun legala encunter talas intervenziuns ni talas attaccas.Mintga persuna ha il dretg da circular libramein e d’eleger siu domicil egl intern d’in stadi.Mintga persuna ha il dretg da bandunar mintga tiara, era sia atgna, e da turnar en sia tiara.En cass da persecuziun ha mintga persuna il dretg dad encurir asil e da survegnir asil en autras tiaras.Quei dretg sa buca vegnir invocaus en cass da persecuziun pervia da delicts buca politics ni pervia d’acziuns che cunterfan allas miras ed als principis dallas Naziuns Unidas.Mintga human ha il dretg d’ina naziunalitad.Negin astga vegnir privaus arbitrariamein da sia naziunalitad ni dil dretg da midar naziunalitad.Um e dunna cun vegliadetgna adattada han il dretg da maridar e da fundar ina famiglia senza restricziuns concernent la razza, la naziunalitad ni la religiun. Els han ils medems dretgs arisguard il matrimoni, duront il matrimoni e tier sia dissoluziun.Il matrimoni sa esser conclus sulettamein cun il consentiment liber e cumplein dils conjugals futurs.La famiglia ei igl element natiral e fundamental dalla societad e sto vegnir protegida dalla societad e dil stadi.Mintga persuna ha il dretg d’haver ina proprietad atgna ni communabla cun auters.Negin astga vegnir privaus arbitrariamein da sia proprietad.Mintga persuna ha il dretg dalla libertad da patratg, da cunscienzia e da religiun; quei dretg cumpeglia la libertad da midar religiun ni perschuasiun sco era da manifestar l’atgna religiun ni l’atgna perschuasiun sulet ni en communitad, publicamein ni privat, ell’instrucziun, ella pratica, el cult ed ell’execuziun da ritus.Mintga persuna ha il dretg dalla libertad d’opiniun e d’expressiun, quei che cumpeglia il dretg da buca vegnir mulestaus pervia dall’atgna opiniun sco era il dretg dad encurir, retscheiver, derasar, senza risguardar cunfins, las informaziuns e las ideas cun tut ils mieds d’expressiun.Mintga persuna ha il dretg dalla libertad da reuniun e d’associaziun pascheivla.Negin astga vegnir obligaus da far part dad in’associaziun.Mintga persuna ha il dretg da participar al guvern dall’atgna tiara, directamein ni cun l’intermediaziun da representants eligi libramein.Mintga persuna ha sut cundiziuns egualas il dretg d’access allas funcziuns publicas da sia atgna tiara.La voluntad dil pievel ei il fundament dall’autoritad dallas pussonzas publicas; quella voluntad duei s’exprimer en elecziuns periodicas e honestas cun dretg d’elecziun general ed egual en votaziun secreta ni tenor ina procedura equivalenta che garantescha la libertad da votar.Mintga persuna ha sco commembra dalla societad il dretg da segirtad sociala; ella sa pretender d’obtener ils dretgs economics, socials e culturals indispensabels per sia dignitad e per il svilup liber da sia persunalitad, quei entras sforzs interns dil stadi ed ella cooperaziun internaziunala, risguardond l’organisaziun e las resursas da mintga tiara.Mintga persuna ha il dretg da lavur, da tscharna libra da sia lavur, da cundiziuns da lavur gestas e cunvegnentas e dalla protecziun encunter disoccupaziun.Tuts han il dretg, senza discriminaziun, d’in salari egual per lavur eguala.Tgi che lavura ha il dretg d’ina remuneraziun gesta e commensurada che segirescha ad el ed a sia famiglia in’existenza conforma alla dignitad humana e che vegn cumpletada, sche necessari, cun auters mieds da protecziun sociala.Mintga persuna ha il dretg da fundar ensemen cun auters sindicats e da s’affiliar a sindicats per defender siu interess.Mintga persuna ha il dretg da repaus, particularmein d’ina limitaziun raschuneivla dil temps da lavur, e da vacanzas periodicas pagadas.Mintga human ha il dretg d’in standard da viver sufficient per segirar la sanadad ed il beinesser da sesez e da sia famiglia. Quei concerna particularmein l’alimentaziun, la vestgadira, la habitaziun, la tgira medicinala sco era ils survetschs socials necessaris. El ha il dretg da segirtad, sch’el ei disoccupaus, malsauns, invalids, vieus, attempaus ni sch’el ha piars ils mieds da subsistenza pervia da circumstanzias ch’el sa buc influenzar.Mumma ed affon han il dretg d’agid e d’assistenza speciala. Tut ils affons, ch’els seigien naschi el matrimoni ni ordeifer il matrimoni, gaudan la medema protecziun sociala.Mintga persuna ha il dretg d’instrucziun. L’instrucziun sto esser gratuita, silmeins quei che concerna l’instrucziun elementara e fundamentala. L’instrucziun elementara ei obligatoria. L’instrucziun tecnica e professiunala sto esser accessibla a tuts; igl access als studis superiurs sto esser libers a tuts en cumpleina egualitad tenor lur merits.L’instrucziun duei haver en mira il svilup cumplein dalla persunalitad humana e rinforzar il respect dils dretgs humans e dallas libertads fundamentalas. Ella duei promover la capientscha, la toleranza e l’amicezia denter tut las naziuns e tut las gruppas da razza ni da religiun sco era sustener las activitads dallas Naziuns Unidas per il manteniment dalla pasch.Ils geniturs han da prioritad il dretg d’eleger il gener dall’instrucziun per lur affons.Mintga human ha il dretg da prender part libramein alla veta culturala dalla communitad, da guder ils arts e da participar al progress scientific ed als benefecis che resultan da quel.Mintga human ha il dretg da protecziun dils interess morals e materials derivonts da tutta producziun scientifica, litterara ni artistica, dalla quala el ei igl autur.Mintga persuna ha il dretg ch’ei regia sin il camp social e sin il camp internaziunal in uorden, el qual ils dretgs e las libertads menziunai ella presenta Declaraziun sappien contonscher in effect cumplein.Mintga human ha duers enviers la communitad, ella quala suletta ei pusseivel il svilup liber e cumplein da sia persunalitad.Ella realisaziun dils dretgs e dallas libertads ei mintga human suttamess sulettamein allas limitas stabilidas entras la lescha per segirar la renconuschientscha ed il respect dils dretgs e dallas libertads dils auters e per satisfar allas exigenzas dalla morala, digl uorden public e dil beinesser general en ina societad democratica.Quels dretgs e quellas libertads astgan en negin cass vegnir realisai encunter las miras ed ils principis dallas Naziuns Unidas.Negina disposiziun dalla presenta Declaraziun astga vegnir interpretada aschia ch’in stadi, ina gruppa ni ina persuna hagi il dretg da sviluppar in’activitad ni d’accumplir in act che ha en mira la destrucziun dils dretgs e dallas libertads menziunai en quella Declaraziun.Mo kí dzəə̀n kì kiíyín ji viwìr ve vìr msòŋ ví dzə̀ á fómo Nyùy wùn à ji ghay ŋgàŋ seé kfəə wìr msòŋ sí dzə̀ kinsə̀ŋ ke vitaaví, suuyrú wùn à nyaáŋ é kitu ke nsay,Mo tà’ntéŋ wùn à nyaáŋ fó ghay wìr msòŋé kù dìnèn ne laàyeé a dzè wo liì nyàm se kwa’ wo wù bivirin vifií vé wíri wùn à woŋ wo wíri kì kér fó a yu vijuŋ ve kisuŋnìn keé ŋgèŋgèr wùn à Biímée, a`fó a dzə là fan wùn à fo kitan ki siìn kì kiíyín ji dzə̀ á shií wo tavín wo wìr dzə̀m,Mo kí dzəə̀n é shií ji nsər kiŋ á ghay wìr msòŋ fo wíri shwiíy kilòŋ e wìy e rə̀r sí bì’ fo bó á yò’ dzəə̀ kér dzəə̀ yìmò’ fóo sə vitú vév fó sa’ vitaavií wùn á nə’sí,Mo kí dzəə̀n é shií fóo yiì é vitúm vi wáa kòŋnén,Mo wír veé Kintatì ke vitum veé kitu ke nsayi fèrìn ne nsər fóo səə̀ biímé yév e kùm kinsèŋ ke gháy wìr nsòŋ, fóo dìn viwìr wùn à viku’ùy vé wìr, à viréŋréŋ vé lùmèn w`n wiíy, e kfèn wày wáyín ji kikuúyí ke wòŋ wùn à Dzə’èm ye juŋe dzè é mvə̀ vitaàví ve du’un ví,Mo vitúm ve dzəə̀n ŋgàŋ se Kintatì ke vitum veé kitu ke nsay vi kà`àn ne fo áwunee vitu ji á wiy suusín wo’, e so fo wìr dzə̀m wáa ker ghvém e kfə̀n a lèm nsər see kùm ghay wùn à vitaáví vé wíri.Mo wìr dzə̀`m kiiy ghay sìn wùn à vitaáví vin vi, kí dzə̀ é shií fo ŋkà’mé vèn wáa dzə eyiìn,Mo kí dzəə̀n ben,Dzə’ə̀m Ye Ku’ùneNèn fùŋSá’yeé Kitu Ke Nsay Yee Kùm Ghay Wìr Msòŋ Rən, ji mfì’ njiìn yee réŋ fo wíri wùn à vitúm vi vidzə̀m, e dú e máy jiwìr wò’ón mò’ón wùn à Vintati veé wòŋ vi, mo á lem s’’a’rə̀n ghán sidzə̀m e vifii, a wiy a mùm e mvèm yè’éy wùn à duŋrìi fó a tavír ghvém gháy sìn wùn a vitaáví vin vi, shishár shishàr, e mvém wóŋ wùn ákitu ke nsay fó yiì, aá kiíy e kfə̀n a lèm kijuujùŋ e mvèm wìr veé vitum ve dzəəŋ ŋgàŋ si wún à wír veé vitum ve áwune sar sá’rə̀n vi.Á dzə̀ə́ wir dzə̀m réŋréŋ fó ghvəm wùn à fó ghày, á yo’ dzə̀ə́ wir msòŋ ji kwàn. Wìr dzə̀m k̀m k fómo woo fó kwà’tì wùn à fó vifii, a wù kér fó a yiì e wùmò’ woo wír moo fə́r və.Wìr də̀m kér ghay wùn à vitaáví ví vidzə̀m mo sá’ rə̀ne suuyin là nya’ kìn kùm rám, nshòm, kìn lumèn kìn Wiíy, kìn lám, biímé yee kùm Nyùy, dzə́ə sa’, kwa’tì símó’sí, kitúm wùn à ŋkè’ se dzə̀’ə̀m si, kéŋ, kidzəə́y kìn anta’ ámó’ó.Wìr dzə̀m kér vitaáví fó a dzə e tin, fóo yiì mo wù ta’ a yiì e kfə̀n a dzə e kiŋèn.Wìr yò’ kér fó a lìm vikwàn, kìn a lìm lim yee là vikaanè. Vikwàn wùn à mfiìnè wìr msòŋ, kìn dzə̀ é dzəə rəné yò’ kér fó a dzə.Á yò’ kér fó a nyàvrì e wìr a yiì kfə́ə kinyò ke kí wáa kìn moo ji wìr yó’ dzə̀ á wír bèy.Fo nsər si, wìr dzə̀m kér ghay virə́’ vidzə̀m fó a yensín ji wír.Wìr dzə̀m dzə̀ réŋréŋ é sar nsər. A nsər kér fó a shìy wun réŋréŋ là nya’. Nsər kér fó a kìŋ wir dzə̀m réŋréŋ là nya’ e ghan se kinyà’ ki nəən ne e nèn bvə̀’ sá’ wìr msòŋ rən. Lá wìr yò’ a bayír wíri ji á wáa leéy ámó’ó ntéŋ.Wìr dzə̀m kér ghay ji nsər yeé wòŋ nəə́ e wun kinyò, e tàr kijuŋ e ghan se wìr /wíri bvə’ən nsər ye woŋe foon kìn ye yì dzəə̀n é ŋwà’ nsər woó wòŋ, ji yi wáa shìy wun/áwune.Lá wìr yò’wìy koò wír e fìn e lav, e nə̀’sì kìn e jùm fo wòŋ, a bó nsər yeé wòŋ yo’ biìmé.Wìr dzə̀m kér ghay réŋréŋ fo á sá’ nsa’rə là kilo’, a wù kér ghay ji á sá’ á nsa’ rə é lav nsa’ yeé ŋgèŋgèr ye yì tíy fo wun kitu, kfə̀n sá’nsa’ réŋréŋ mo yì dzəə̀n là kilo’ fóo dìn vitaáví ve wù kérí wùn à vinyo ve wù kér fóo yiì vi wùn à nsa’ yee kùm wun.Wìr dzə̀m wo á toyin wun e kinyó kér ghay fo kwa’tìi wáa dzə ji wù dzə̀ á là jay, e meé e ghan se wù tiim e ŋgèŋgèr e kibà’ ke nsa’ aá sá’ wun réŋréŋ mo nsər dzəə̀n, e bóo yen jay və bì’ fo dzəə̀n fen fo dzə̀ dzə́ə sí fəə̀sín fóo sə wun.Bó yò’dzə̀ á koò wír ji bì’ fo wù bù’ùn kinyo, kìn dzə̀ kinyo kee là ndzə̀n ke á gov wír sho, e sar nsər wóŋ kìn yeé kitu ke nsay e ghan se kinyo kee shooy ki kooyin, a bó yò’ dzə̀ á fò ŋge’ là’ ye yì shaa kinyo ke ŋwèrín kì bù’ùn e ghan se kinyo ki kì kooyin.Á yò’ kér fóo nəə̀ e wìr kilitì ké dzə́’ə’m, kfəə’, lá’, ntum si kín fó a ròn ghvə́m rə́, kìn yìr rə́, a bó yò’dzə̀ mo nsər ta’à. Wìr dzə̀m kér ghay fo nsər kiŋ wun fo vinyò fèn.Wìr dzə̀m kér ghay fó a ghan a shiíy aáwuneé mvə̀m woŋ mo wù koŋé.wír dzə̀m kér ghay fóo fəə fo wòŋ wúmó’ó kìn fo vəə́, e kfə̀n a ker vitaáví fóo kfən e bàm e wun wòŋ.Wìr dzə̀m kér ghay wo dzə̀ wù wàa tà’ e kfə̀n a yu vijuŋ ve kibeèy fó kinjuyrì wìr kìn dzə̀ é kitum kiné kí.Kibeèy kin ki yò’dzə̀ kí wàa dzə fo wír vee mo a nyéŋ fo nsa’ se bó sí yo’ kùm dzəə sa’ yeé wòŋ wùn à vinyo ve bó ví yò’ tóm ashií wùn à nsər se vintatì veé kitu ke nsay.wìr dzə̀m kér ghay e wun wòŋ fó a dzə wan Nsay.Bó nsər yo’biìmé ji á shá’nín á wír fo wun ghày moo wan nsay kìn fóo sha’nín ghay və́ fo wù kúvsín kitúm kfə́ (woŋ və́’)Vilum wùn à Vikìy ve á kuyin ne là bìíy kùm rám, woŋ wùn à biímée, á kér ghay fó a ker tátí vijin, a fèr kfəə́. Áwune kér vitaáví réŋrŋ é ghan sé tátí vijín, e mvə̀m dzə̀’ə̀m tátí vijin wùn á ghan sé jàvsin.Tátí vijiné kù dzə́ cá’ a dzə̀ cá’ a dzə̀ fo Wiíy wùn Lùmèn ve á biimen fo áwune vitu ji dzə̀ á wàa dzə.Kfə́ə dzə̀ fómo Nyùy, a kfə̀n dzə̀ kintatì ke ŋgwàrìn wòŋ, a kitúm wùn à woŋe kér fó a kìŋ.Wìr dzə̀m kér vitaáví fó a ker vifá və́ fo wun kitu réŋréŋ mo dzə̀ wù wàa ker e kintatì wùn à wír ámó’ó.Nsər yo’biìmé ji wìr wùmò’ kinen á wír wùmò’ fo wun keŋ.Wìr dzə̀m kér ghay fó a ker kwa’tì rə́, vifií və́ wùn à biímé rəə́. Ghay rə́ne tàtí vitaáví vee fóo kuvsín dzə́ə biímé Nyúy, fo wun kitu kín é Kintatí wùn à wír ámó’ó wùn à é ŋgèŋgèr kín kintatì fóo dìn biímé rə́ moo é dùŋrì, e yiì, e ghvəm wùn à fóo lèm nsər.Wìr dzə̀m kér ghay fóo shù kinyo wùn à fóo suúy kwa’tì rə́; ghay rə̀ne fó vitaáví fo wir wáa tiy e wun nshù là kinjivìr wùn à fóo tà’, e səəsí, e kfə̀n sàmèr sá’ka wùn à kwa’tì si e dzəə see mo sá’ka yii ghánen sho e kitu ke nsay là bìíy.Wìr dzə̀m kér ghay fóo tarnín wùn à wíri e kfə̀n tatí kintatì ke dzə̀’ə̀m yee nyaáŋ.Lá wìr yò’ kàn wír ji wù tátí á kintatì ke bó yò’ dzəə̀n koŋ rə́.Wìr dzə̀m kér ghay fóo a dzə e mvə̀m sa’yee wun wòŋ, fo wun kitu kin fóo sho’ wíri aá li kirə́’ kfə́.Wir dzə̀m kér ghay réŋréŋ fóo li kinyo kfə́ e dù sho e virə̀’ vé lìm vee wun wòŋ aá ka’ay.Tím sa’ yeé wòŋe wiy a dzə, a dzə̀ mo wíri koŋè. Koŋ rə̀ne wiy a din wún é dzəə ye á wiy a sho’tí wíri shó e ghan sí ghan sí là kilo’, a shó’ tí rə̀ne wiy a yiì wir dzə̀m wo wù kuyin ne wùn à viréŋréŋ ví, aá wiy a sho’ e kilìtì kìn é dzəə yee réŋ yìmò’ ye yi shwinen rən.Wìr dzə̀m, moo wír woó wòŋ kér ghay ló a dzə e kiŋèn, e klə̀n a yen ji woŋe wùn à vitúm vimó’ ví suúsín á wó, a kìŋ wun réŋréŋ mo káv kìn kéŋe dzəə`n é wòŋ si wòŋ si, e kùm ghay dzəə̀ keŋ, dzə̀’ə̀m wùn á lií woŋ wov ve dzəə̀n ku fó wun viwìr wùn, wùn à ghvə́me.Wìr dzə̀m kér ghay fó a ker lim. Fóo sho’ kfə́ə lìm ye wù koŋè, e laá yò’ a bo’ wun, é wù wáa lìm lim a yu vijuŋ wùn à ji wù wáa dzə e kiŋèn fó kibuŋ ke lim.Wìr dzə̀m wo wù lim lim réŋréŋ kér fó a ker vila’ày réŋréŋ là nya’.Wìr dzə̀m wo wù lim lim kér ghay fó a ker vilaámé vee réŋ ve ví gheenen wun ve dzə̀ ví tòm wun wùn à kfə́ə rəə́ ji a dzə̀ yí wàa ker viwìr ve wìr msòŋ, wùn à ntom símó’ sí, a shií fèn dzə̀ se sí wáa kìn dzə’ə̀m rə́.Wìr dzə̀m kér ghay fóo kè’ kìn fóo tatí vintatì ve ví kiŋ lim rə́ vee wun kòŋ.Wìr dzə̀m kér ghay fóo meèmè fo shuu lìm a yiì kifá ke wù koŋè, e tàtí wùn à ghán sé lìm se sí wáa dzə sì gheénén wùn à vishiíy ve bam vi, a meemè yee kè’ fó ŋgàm ye yí wáa ker vilaámé.Wìr dzə̀m kér ghay fóo a ker dzə’ə̀m ye yí wáa dzə e gheénén fóo yiì é wún wun wáa dzə e távín wùn à kfəə rəə, moo fó viyikìr, ndzə̀y, lav wùn à shív si, a vinyo veé shií ve ví wáa sə wun, e kfə̀n a ker ghay fo á wáa leéy fo wun e ghan sé kibuŋ ke lìm, se yàsí, sé ndzə́m, sé viŋkfə, sé vidzəə̀nè kin kighà’ woó dzə̀’ə̀m wo wù shaàne vitaáví və́.Yìy wùn wàn kér ghay fó a ker leéy wùn àsə́ yee jeéyí. Wón adzə̀m ve a dzəən kìn é mvə̀m tátí vijin kìn é visàkii kér ghay réŋréŋ fó a dzə à kiŋèn é dzə̀’ə̀m.Wìr dzə̀m kér ghay fóo ye’éy ŋwà’. Yé’éy rə̀ne kér fó a dzə kisáŋ, a kí fèm ghà’é le, e ŋkè’se á dzəə́ yìy yé’éy sho yíyin. Ŋkè’ yè’éy ye yiyìn rə̀n kér fó a dzə kù fo wìr dzə̀m. Yé’éy fèr wùn à yé lìme kér fó a dzə tèéter fo wìr dzèm. Yé’éy se tavkín sí se sí shaàn sìn si wiy a dzə fo wìr dzə̀m reŋréŋ mo vifií və́ ví dzəə̀n.Shií ŋwà’wo ye’éyíne kér fó a dzə fóo yiì é wir kiíy wùn à fóo tavír ghvə́m yee kùm ghay wùn à vitaáví vé wìr msòŋ ví. Yí kér fóo kuyír yúnín, a lì vinyo fotèr, a kuyír viŋkar e vitúm vidzə̀m ví mvəm, e mvə̀m kfəə se wìr msòŋ kìn vitatì ve dzəə̀ biìmé Nyùy, e kdə̀n a tavír lim se kintatì ke vitum veé kitu ke nsay fó a lèm nyaáŋ.Atàr wùn aàyìyí kér ghay fóo sho’ kfə́ə ye’éy ye dzə̀ á wàa fo e wón véví.Wìr dzə̀m kér ghay fó a tatí là kan e vinyò ve liì woo wun wòŋ, e kfə̀n a yu vijuŋ ve fèr, a ker kilíŋ fo kikuuyí ké vinyò ve á tàrìn ne kijuŋ wùn à sé’ və.Wìr dzə̀m kér ghay fó dzə e kiŋèn fó yir wùn à fó sé’ wo wù loòn fo wun fèr kìn dzə̀ yé tàr vinyò, sáŋ wùn à yé fèr kiwoo.Wìr dzə̀m kér ghay fó a ker nyaáŋ e wun wòŋ wùn á kitu ke nsay, e fí’ a ker ghay wùn à vitaáví və́ ví mo sá’ rə̀ne suuyin.Wìr dzə̀m kér fó a lìm, a dzə̀ e wun kiliŋ bì’fo dzəə̀n fó cá’cá’ fo dzə̀ wù kùyír kitú kfə́ là kinjivìr.Mo wìr dzə̀m din ghay sìn wùn à vitaáví və́ ví, wiy a sə̀r cá’ vinyo vee mo nsər suuyì, e fí’ a kìŋ kiíy wùn à ghvə́me fo ghày wùn à vitaáví vé wìr ámó’ó wùn à fóo runér réŋréŋ mo liì wo juŋ, nyaáŋ woó wòŋ wùn à dzə’ə̀m ye juŋe e wòŋ wo wìr dzə̀m kér ghay shoo ta’à.Bó yò’dzə̀ a dìn ghay sìn wùn à vitaávi vin vi jeéy e shaà fo dzəə yee mo kintatì ke vitúm veé kitu ke nsay ki ta’à.Ki nyo ki yò’dzə̀ shó e sa’ fèn ke dzə̀ kitúm, kintatì kìn wír wù bìner ji kí fó wun vitaáví ji wù wàá yii á kinyo ke kí laar á ghay sí wùn à vitaáví ví ve á saŋen é sa’fèn.ꪼꪒ ꪜꪱꪉ ꪶꪭꪥ ꪻꪐ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀ ꪶꪎ ꪫꪱꪙ ꪵꪀꪉ ꪀꪰꪒ ꪵꪔꪉ ꪮꪮꪀ ꪕꪮꪥ ꪈꪲ ꪀꪫꪸꪒ ꪶꪎ 217 (III) ꪣꪳ 10 ꪹꪚꪙ 12 ꪜꪲ 1948.ꪹꪜꪸꪙ ꪭꪴ ꪵꪊꪉ ꪫꪱ:ꪫꪸꪀ ꪶꪀꪉ ꪐꪽ ꪻꪬ ꪩꪾꪣ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ - ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪹꪚꪱ ꪻꪬ ꪮꪮꪀ ꪄꪮꪥ ꪎꪸ ꪄꪮꪉ ꪋꪴ ꪬꪺ ꫛ ꪀꪺꪉ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪹꪜꪸꪙ ꪩꪾꪣ ꫛ ꪻꪬ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪀꪾꪚ ꪮꪸꪙ ꪭꪱꪙ ꪹꪕꪸꪉ ꪵꪠꪙ ꪒꪲꪙ.ꪫꪸꪀ ꪹꪤꪸꪒ ꪩꪳꪚ ꪩꪱꪙ ꪀꪾꪚ ꪒꪴ ꪉꪱꪥ ꪩꪾꪣ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪭꪳ ꪝꪱ ꪼꪝ ꪭꪮꪒ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪹꪤꪸꪒ ꪶꪏꪥ ꪚꪱꪚ ꪩꪳꪚ ꪩꪱꪙ ꪎꪸ ꪻꪊ ꪚꪴꪙ ꪄꪮꪉ ꪋꪴ ꪡꪽ ꫛ, ꪫꪸꪀ ꪎꪱꪉ ꪵꪔꪉ ꪹꪣꪉ ꪹꪕꪸꪉ ꪵꪠꪙ ꪒꪲꪙ ꪀꪺꪉ ꪽ ꪭꪳ ꪠꪴ ꫛ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪶꪎ ꪫꪱꪙ ꪀꪾꪚ ꪎꪱꪉ ꪭꪲꪒ ꪅꪮꪉ, ꪹꪚꪱ ꪑꪰꪉ ꪣꪲ ꪊꪺꪚ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪤꪱꪙ ꪀꪺ ꪀꪾꪚ ꪹꪜꪸꪙ ꪕꪱꪉ ꪕꪴꪙ ꪒꪷ ꪵꪣꪙ ꪩꪱꪉ ꪻꪠ ꪻꪊ ꪣꪮꪙ ꪎꪴꪉ ꪎꪴꪒ ꪄꪮꪉ ꪋꪴ ꪵꪙꪫ ꫛ.ꪩꪾꪣ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪼꪒ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪼꪫ ꪻꪬ ꪋꪴ ꫛ ꪹꪚꪱ ꪼꪒ ꪶꪄꪣ ꪄꪲꪙ ꪁꪾꪣ ꪔꪷ ꪜꪱꪉ ꪹꪣꪉ ꪭꪸꪀ ꪫꪱ ꪶꪄꪣ ꪙꪱꪚ ꪭꪱꪚ ꪹꪔꪸꪉ.ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪉ ꪹꪋ ꪚꪮꪀ ꪎꪮꪙ ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ ꪮꪮꪀ ꪔꪳꪣ ꪀꪱꪉ ꪼꪜ ꪣꪱ ꪬꪱ ꪎꪴ ꪕꪴꪀ ꪋꪴ ꪹꪋ ꫛ ꪹꪤꪷꪙ ꪹꪣꪉ ꪤꪴ ꪘꪳꪉ ꪝꪳꪉ ꪹꪘꪀ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀ ꪀꪺꪉ ꪬꪸꪙ ꪹꪊꪉ ꪼꪒ ꪐꪽ ꪝꪱꪫ ꪩꪺꪉ ꪹꪋ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪼꪒ ꪁꪫꪸꪙ ꪻꪐ ꪄꪮꪉ ꪶꪔ ꫛ - ꪹꪜꪸꪙ ꪩꪾ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪔꪳꪣ ꪁꪱ ꪎꪴꪉ ꪻꪬ ꪋꪴ ꫛ ꪻꪬ ꪁꪫꪸꪙ ꪑꪲꪉ ꪋꪱꪥ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪵꪕꪉ ꪻꪬ ꪹꪬꪸꪙ ꪮꪮꪀ ꪵꪊꪉ ꪔꪳꪣ ꪨꪰꪀ ꪉꪮꪙ ꪻꪬ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪎꪱꪉ ꪶꪎꪣ ꪬꪮꪉ ꪀꪲꪙ ꪩꪺꪉ ꪹꪥꪙ ꪒꪲ ꪹꪏ - ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪹꪏ .ꪝꪳꪉ ꪹꪘꪀ ꪹꪊꪱ ꪹꪭꪙ ꪼꪒ ꪐꪽ ꪝꪱꪫ, ꪝꪮꪣ ꪀꪾꪚ ꪩꪺꪉ ꪜꪴꪙ ꪵꪔꪉ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀ, ꪹꪬꪙ ꪭꪳꪒ ꪄꪳꪙ ꪋꪴ ꫛ ꪭꪴ ꪭꪰꪀ ꪵꪝꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪄꪮꪉ ꪩꪴꪀ ꫛ.ꪐꪽ ꪹꪬꪸꪙ ꪵꪊꪉ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪀꪾꪚ ꪕꪳ ꪔꪱꪉ ꪄꪮꪉ ꪩꪴ ꫛ ꪵꪣꪙ ꪄꪷ ꪻꪐ ꪒꪺꪉ ꪎꪴꪉ ꪎꪴꪒ ꪻꪬ ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ ꪝꪸꪉ ꪝꪷ ꪀꪺꪉ ꪐꪽ ꪝꪱꪫ ꪙꪲ.ꪼꪅ ꪙꪲ ꪜꪱꪉ ꪶꪭꪥ ꪻꪐ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀ ꪜꪱꪫ ꪁꪫꪱꪣ:ꪻꪚ ꪜꪱꪫ ꪁꪫꪱꪣ ꪕꪺ ꪹꪕꪸꪉ ꪵꪠꪙ ꪒꪲꪙ ꪫꪸꪀ ꪩꪾꪣ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪙꪲ ꪒꪷ ꪹꪜꪸꪙ ꪼꪣ ꪹꪗꪀ ꪕꪱꪀ ꪻꪬ ꪕꪺ ꪝꪳꪉ ꪹꪘꪀ ꪵꪀꪉ ꪻꪬ ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪹꪤꪷꪙ ꪹꪣꪉ ꪭꪴ ꪵꪊꪉ ꪼꪫ ꪙꪾ ꪕꪮꪥ ꪩꪺꪉ ꪜꪴꪙ ꪵꪔꪉ ꪄꪮꪉ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪩꪷꪉ ꪈꪾ ꪭꪮꪒ ꪻꪚ ꪁꪫꪱꪣ ꪜꪱꪫ ꪙꪲ, ꪊꪰꪉ ꪑꪷ ꪎꪴꪉ ꪫꪸꪀ ꪭꪰꪀ ꪵꪝꪉ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪀꪾꪚ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪻꪬ ꪩꪴꪀ ꫛ ꪵꪮꪚ ꪭꪮꪀ ꪀꪱꪥ ꪋꪸꪙ ꪀꪾꪚ ꪚꪮꪀ ꪎꪮꪙ, ꪁꪷ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ ꪹꪬꪙ ꪭꪳꪒ ꪝꪱꪫ ꪹꪋ ꪻꪬ ꪋꪴ ꫛ ꪹꪤꪸꪒ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪱ ꪹꪭꪙ ꪄꪮꪉ ꪨꪸꪙ ꪹꪬꪷꪚ ꪀꪺꪀ ꪤꪴ ꪒꪮꪣ ꪵꪠꪙ ꪒꪲꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ ꪬꪱꪀ ꪩꪾ ꪒꪴ ꪹꪮꪱ ꪀꪽ ꪅꪰꪀ ꪵꪣꪙ ꪀꪾꪚ ꪙꪾ ꪕꪮꪥ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪱ ꪀꪾꪚ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪩꪱꪉ ꪒꪲ ꪜꪴꪙ ꪵꪔꪉ ꪻꪊ ꪹꪢꪸꪒ ꪵꪭꪉ ꪀꪺꪉ ꪁꪴꪣ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪹꪣꪉ ꪙꪮꪀ.ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪋꪴ ꫛ ꪎꪲꪉ ꪮꪮꪀ ꪣꪱ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪻꪬ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪀꪾꪚ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪕꪮꪥ ꪩꪾ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ - ꪋꪴ ꪬꪺ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪻꪬ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪎꪱꪉ ꪶꪎꪣ ꪩꪺꪉ ꪹꪥꪸꪒ ꫛ ꪀꪾꪚ ꪹꪥꪸꪒ ꪻꪊ ꪚꪴꪙ ꪀꪾꪚ ꪼꪒ ꪹꪚꪷꪉ ꪒꪲ ꪀꪾꪚ ꪫꪸꪀ ꪭꪰꪀ ꪵꪝꪉ ꪹꪏꪉ ꪹꪭꪙ ꪒꪸꪫ.ꪋꪴ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪹꪬꪉ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪱ ꪀꪾꪚ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪹꪏꪉ ꪹꪫꪱ ꪀꪺꪉ ꪻꪚ ꪜꪱꪫ ꪁꪫꪱꪣ ꪙꪲ, ꪹꪚꪱ ꪜꪽ ꪵꪊꪀ ꪹꪋ ꪡꪽ - ꪹꪙ ꪘꪰꪉ - ꪻꪊ ꪈꪾ - ꪁꪫꪱꪣ ꪜꪱꪀ - ꪭꪲꪒ ꪅꪮꪉ - ꪩꪺꪉ ꪜꪴꪙ ꪵꪔꪉ ꪀꪨꪰꪒ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪩꪺꪉ ꪀꪨꪰꪒ ꪮꪳꪙ, ꪶꪀꪀ ꪹꪅꪱ ꪹꪬꪱ ꪭꪱꪀ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪬꪱꪀ ꪣꪲ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪙꪾ ꪣꪲꪉ ꪎꪲꪉ ꪄꪮꪉ. ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪬꪱꪀ ꪼꪒ ꪬꪱꪀ ꪣꪲ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪹꪜꪸꪙ ꪵꪔ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪕꪰꪒ ꪮꪮꪀ.ꪙꪮꪀ ꪽ, ꪁꪷ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪄꪴ ꪻꪒ ꪵꪚꪉ ꪵꪑꪀ ꪎꪸ ꪁꪫꪸꪙ ꪀꪨꪰꪒ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ - ꪁꪫꪸꪙ ꪶꪄꪣ ꪙꪱꪚ ꪄꪮꪉ ꪹꪘꪀ ꪻꪒ ꪹꪣꪉ ꪻꪒ ꪹꪊꪱ ꪤꪴ ꫛ ꪒꪸꪫ. ꪔꪱ ꪫꪱ ꪹꪣꪉ ꪽ ꪼꪒ ꪎꪺꪙ ꪵꪔꪉ ꪒꪱ ꪀꪮꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪙꪱꪚ ꪹꪔꪸꪉ ꪹꪚꪱ ꪹꪭꪸ ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪱ ꪊꪮꪣ ꪹꪝ ꪣꪲ ꪮꪽ ꪄꪰꪒ ꪄꪮꪉ.ꪋꪴ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪤꪸꪒ ꫛ, ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪀꪾꪚ ꪜꪮꪒ ꪵꪊꪉ ꪻꪬ ꪩꪾ ꪣꪷ ꪹꪊꪱ.ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪜꪰꪒ ꪄꪮꪥ ꪹꪏꪷ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪊꪺꪚ ꪶꪄꪣ ꪙꪱꪚ ꪹꪏꪉ ꫛ ꪄꪮꪥ ꪹꪏꪷ, ꪋꪴ ꪮꪽ ꪹꪏꪉ ꪹꪜꪸꪙ ꪄꪮꪥ ꪹꪏꪷ ꪀꪾꪚ ꪁꪱ ꪄꪱꪥ ꪄꪮꪥ ꪹꪏꪷ ꪒꪷ ꪹꪜꪸꪙ ꪄꪴ ꪹꪀꪷꪣ ꪀꪰꪒ ꪹꪁꪸꪉ.ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪊꪺꪚ ꪜꪰꪒ ꪕꪾꪚ ꪔꪲ ꪵꪀꪉ ꪊꪺꪚ ꪡꪱꪒ ꪀꪱ ꪶꪄ ꪚꪱꪚ ꪹꪤꪸꪒ ꪶꪏꪥ ꪮꪱꪀ ꪭꪮꪒ ꪩꪾ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪊꪺꪚ ꪔꪾꪣ ꪼꪜ ꪎꪸ.ꪋꪴ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪋ ꪢꪽ ꪶꪔ ꪹꪊꪱ ꪅꪰꪀ ꪹꪜꪸꪙ ꫛ ꪕꪮꪥ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪻꪒ.ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪋꪴ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪼꪒ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪕꪮꪥ ꪠꪱꪚ ꪨꪺꪒ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪄꪴ ꪻꪒ ꪜꪽ ꪵꪊꪀ - ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ -ꪼꪒ ꪁꪾꪣ ꪔꪷ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪜꪽ ꪵꪊꪀ ꪄꪮꪉ ꪁꪫꪱꪣ ꪜꪱꪫ ꪙꪲ ꪵꪀꪉ ꪼꪒ ꪁꪾꪣ ꪔꪷ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪑꪮꪀ ꪑꪺꪙ ꪵꪚꪉ ꪵꪑꪀ ꪎꪸ ꪀꪽ ꪽ.ꪋꪴ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪼꪒ ꪕꪫꪱ ꪮꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪽ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪕꪮꪥ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ ꪁꪾꪣ ꪔꪷ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪹꪥꪸꪒ ꪠꪲꪒ ꪕꪮꪥ ꪭꪲꪒ ꪻꪐ ꪒꪺꪉ ꪄꪮꪉ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ ꪕꪰꪒ ꪮꪮꪀ.ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪊꪺꪚ ꪜꪰꪒ, ꪎꪰꪉ ꪼꪫ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪬꪱꪀ ꪩꪰꪀ ꪶꪎꪉ ꪼꪜ ꪹꪣꪉ ꪮꪳꪙꪋꪴ ꫛ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪻꪬ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ, ꪼꪒ ꪕꪫꪱ ꪮꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪽ ꪵꪔꪉ ꪹꪩꪷꪉ ꪹꪎꪷꪉ ꪋꪮꪚ ꪵꪊꪉ ꪵꪊꪀ ꪹꪚꪱ ꪚꪰꪀ ꪶꪕꪥ ꪎꪴ ꫛ ꪻꪒ ꪁꪫꪸꪙ ꪚꪰꪀ ꪩꪱ ꪫꪱ ꪮꪫꪱꪙ.ꪋꪴ ꫛ ꪫꪱ ꪻꪠ ꪊꪺꪚ ꪜꪰꪒ ꪶꪏꪥ ꪹꪬꪉ ꪹꪉꪷ, ꪭꪳ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪫꪱ ꪶꪕꪥ ꪽ ꪹꪥꪸꪒ ꪩꪱ, ꪹꪕꪱ ꪭꪮꪒ ꪕꪫꪱ ꪮꪱꪙ ꪹꪥꪸꪒ ꪮꪮꪀ ꪵꪊꪉ ꪻꪬ ꫛ ꪽ ꪣꪲ ꪀꪱꪙ ꪐꪽ ꪝꪱꪫ ꪻꪬ ꪠꪴ ꪜꪱꪀ ꪔꪱꪉ ꪹꪊꪱ ꪹꪫꪱ ꪅꪰꪀ ꪫꪱ ꪶꪕꪥ ꫛ ꪽ ꪣꪲ ꪭꪳ ꪮꪲꪉ ꪹꪝꪷꪉ ꪎꪴ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ.ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪊꪺꪚ ꪣꪺꪙ ꪶꪕꪥ ꪹꪬꪉ ꪹꪉꪷ ꪶꪝ ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ ꪹꪬꪉ ꪹꪉꪷ ꪹꪚꪱ ꪵꪄꪀ ꪫꪱ ꪶꪕꪥ ꪹꪬꪉ ꪹꪉꪷ ꪕꪮꪥ ꪩꪺꪒ ꪠꪱꪚ ꪹꪘꪀ ꪽ ꪀꪰꪒ ꪜꪴꪙ ꪮꪮꪀ ꪀꪺꪉ ꪹꪋꪷ ꪽ - ꪁꪷ ꪹꪚꪱ ꪻꪬ ꪵꪠꪚ ꪎꪴ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪡꪱꪒ ꪀꪱ ꪘꪰꪀ ꪻꪎ ꪝꪳꪉ ꪶꪕꪥ ꪹꪬꪉ ꪹꪉꪷ ꪹꪏ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ ꪹꪣꪉ ꪽ ꪕꪰꪒ ꪮꪮꪀ ꪵꪊꪉ ꪵꪊꪀ ꪹꪏꪉ ꪽ.ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪊꪺꪚ ꫛ ꪮꪳꪙ ꪮꪱꪉ ꪕꪷ ꪹꪊꪱ ꪵꪙꪉ ꪹꪤꪸꪒ ꪻꪬ ꪋꪺ ꪹꪩꪷꪥ ꪚꪮꪣ, ꪋꪺ ꪹꪭꪙ, ꪚꪮꪙ ꪤꪴ ꪵꪀꪉ ꪎꪳ ꪎꪱꪙ ꪄꪮꪉ ꪚꪮꪣ ꫛ ꪽ ꪹꪚꪱ ꪵꪝꪒ ꪝꪱꪙ ꪭꪮꪒ ꪋꪳ ꪎꪸꪉ ꪘꪱ ꪔꪱ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ. ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪹꪮꪱ ꪁꪾꪣ ꪔꪷ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪵꪮ ꪹꪥꪸꪒ ꪒꪴ ꪉꪱꪥ ꪵꪝ ꪹꪊꪱ ꪹꪏꪉ ꪽ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪼꪜ ꪣꪱ ꪀꪾꪚ ꪤꪴ ꪚꪮꪙ ꪻꪒ ꪀꪺꪉ ꪙꪾ ꪒꪲꪙ ꪄꪮꪉ ꪹꪘꪀ ꪹꪊꪱ ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪮꪮꪀ ꪄꪮꪥ ꪎꪸ ꪹꪣꪉ, ꪙꪾꪚ ꪵꪔ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ, ꪵꪀꪉ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪔꪱꪫ ꪙꪱ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ.[missing]ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪎꪱꪫ ꪚꪮꪙ ꪤꪴ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪝꪱꪥ ꪼꪜ ꪹꪝꪷꪉ ꪹꪣꪉ ꪮꪳꪙ ꪫꪱ ꪊꪺꪚ ꪹꪎꪱ ꪹꪤꪸꪒ ꪚꪱꪚ ꪻꪬ ꪹꪊꪱ.ꪁꪫꪸꪙ ꪙꪲ ꪹꪚꪱ ꪼꪒ ꪎꪴ ꪻꪎ ꪜꪮꪉ ꪝꪳꪉ ꫛ ꪊꪺꪚ ꪹꪎꪱ ꪜꪰꪒ ꪻꪬ ꪶꪝ ꪝꪳꪉ ꪶꪕꪥ ꪹꪚꪱ ꪋꪳ ꪊꪲꪉ ꪊꪲ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪝꪳꪉ ꪄꪴ ꪹꪚꪱ ꪭꪴ ꪕꪮꪥ ꪙꪾ ꪩꪺꪒ ꪄꪮꪉ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪑꪷꪚ ꪹꪄꪱ ꪀꪺꪀ ꪕꪲꪀ ꪹꪣꪉ ꫜ ꪹꪣꪉ ꪻꪒ ꪽ.ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪥꪱꪒ ꪹꪮꪱ ꪀꪺꪀ ꪕꪲꪀ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪖꪸꪉ ꪎꪸ ꪁꪫꪸꪙ ꪜꪸꪙ ꪀꪺꪀ ꪕꪲꪀ ꪹꪣꪉ ꫜ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ.ꫛ ꪋꪱꪥ ꪭꪳ ꪫꪱ ꫛ ꪑꪲꪉ ꪭꪮꪒ ꪔꪺꪥ ꪹꪜꪸꪙ ꪚꪱꪫ ꪹꪜꪸꪙ ꪎꪱꪫ ꪁꪷ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪮꪱ ꪠꪺ ꪹꪮꪱ ꪣꪸ ꪎꪱꪉ ꪶꪎꪣ ꪹꪭꪙ ꪤꪱꪫ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪣ ꪣꪲ ꪄꪴ ꪻꪒ ꪣꪱ ꪀꪽ ꪈꪽ - ꪕꪱꪉ ꪡꪽ ꫛ - ꪀꪺꪀ ꪕꪲꪀ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪶꪔꪙ ꪤꪱꪫ ꪹꪎꪱ ꪁꪷ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪮꪱ ꪠꪺ ꪹꪮꪱ ꪣꪸ ꪹꪤꪸꪒ ꪹꪭꪙ ꪹꪤꪸꪒ ꪤꪱꪫ ꪵꪀꪉ ꪹꪋꪷ ꪫꪱꪉ ꪭꪱꪉ ꪀꪽ .ꪫꪸꪀ ꪹꪮꪱ ꪠꪺ ꪹꪮꪱ ꪣꪸ ꪼꪒ ꪹꪕꪸꪉ ꪎꪮꪉ ꪠꪱꪥ ꪣꪰꪀ ꪵꪣꪙ ꪶꪎꪣ ꪻꪊ ꪹꪮꪱ ꪀꪽ.ꪹꪭꪙ ꪤꪱꪫ ꪹꪜꪸꪙ ꪚꪮꪙ ꫜ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪕꪮꪥ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪵꪀꪉ ꪼꪒ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪹꪮꪱ .ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪎꪴ ꪶꪤꪉ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪚꪮꪣ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪎꪴ ꪭꪷ ꪀꪽ ꪀꪾꪚ ꫛ ꪮꪳꪙ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪮꪱꪉ ꪕꪷ ꪁꪫꪸꪙ ꪻꪐ ꪣꪱ ꪋꪲꪉ ꪤꪱꪒ ꪹꪮꪱ ꪎꪸ ꪼꪒ.[missing]ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪈꪾ ꪜꪴꪙ ꪮꪮꪀ ꪒꪰꪀ ꪵꪒꪣ ꪀꪾꪚ ꪎꪱꪉ ꪭꪲꪒ ꪅꪮꪉ, ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪜꪸꪙ ꪹꪋ ꪎꪱꪥ ꪵꪀꪉ ꪭꪲꪒ ꪅꪮꪉ, ꪀꪾꪚ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪮꪮꪀ ꪘꪱ ꫛ ꪹꪋ ꪎꪱꪥ ꪣꪲ ꪭꪳ ꪎꪱꪉ ꪭꪲꪒ ꪅꪮꪉ ꪵꪔ ꪜꪱꪉ ꪒꪱꪥ ꪋꪸꪙ ꪣꪱ ꪹꪤꪸꪒ ꪹꪎꪸꪙ ꪡꪮꪙ, ꪀꪴꪉ ꪹꪏꪷ,ꪹꪜꪸꪙ ꪄꪮꪉ ꪚꪮꪣ ꪹꪊꪱ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪄꪮꪉ ꪭꪺꪣ ꪀꪽ ꪹꪜꪸꪙ ꪮꪮꪀ ꪘꪱ ꪭꪳ ꪄꪮꪉ ꪤꪸꪉ ꪚꪮꪣ ꪹꪊꪱ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪜꪱꪀ ꪹꪫꪱ ꪎꪳ ꪎꪱꪙ ꪵꪀꪉ ꪵꪀ ꪼꪄ ꪮꪮꪀ ꪩꪱꪉ ꪈꪾ ꪩꪱꪉ ꪜꪮꪉ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪩꪱꪉ ꪈꪾ ꪭꪲꪒ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ, ꪹꪚꪱ ꪤꪴ ꪀꪮꪉ ꪄꪴ ꪶꪄꪣ ꪙꪱꪚ ꪻꪒ, ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪏꪮꪀ ꪎꪱꪫ ꪹꪮꪱ ꪁꪫꪱꪣ ꪭꪴ ꪏꪸꪉ ꪄꪮꪉ ꫛ ꪮꪳꪙ ꪹꪎꪱ ꪜꪱꪫ ꪣꪱ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪣ ꪹꪣꪉ ꪻꪒ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪭꪮꪚ ꪶꪭꪥ, ꪵꪀꪉ ꪀꪮꪚ ꪶꪭꪣ ꪻꪎ ꪊꪴꪣ ꪢꪴ ꪮꪸꪙ ꪭꪱꪙ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪻꪠ ꪶꪄꪣ ꪙꪱꪚ ꪹꪄꪱ ꪶꪭꪥ ꪙꪲ ꪶꪭꪥ ꪻꪙ.[missing]ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪣꪲ ꪋꪳ ꪮꪮꪀ ꪘꪱ ꪹꪄꪱ ꪊꪲꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ,ꪹꪜꪸꪙ ꫛ ꪼꪒ ꪶꪎ ꪫꪱꪙ ꪝꪳꪉ ꪠꪴ ꪔꪱꪉ ꪘꪱ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪼꪒ ꪋꪮꪙ ꪹꪩꪀ ꪹꪮꪱ ꪽ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪼꪒ ꪹꪄꪱ ꪹꪤꪸꪒ ꪕꪮꪥ ꪶꪢꪒ ꪹꪤꪸꪒ ꪀꪲꪙ ꪘꪰꪉ ꪀꪺꪉ ꪙꪾ ꪒꪲꪙ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪊꪱ ꪼꪒ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ.ꪬꪺ ꪻꪊ ꪄꪮꪉ ꪹꪤꪷꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪜꪸꪙ ꪚꪮꪙ ꪝꪰꪀ ꪵꪭꪉ ꪻꪐ ꪒꪺꪉ ꪄꪮꪉ ꪊꪲꪉ ꪁꪫꪸꪙ. ꪬꪺ ꪻꪊ ꪙꪲ ꪹꪬꪸꪙ ꪮꪮꪀ ꪵꪊꪉ ꪘꪰꪉ ꪜꪱꪉ ꪹꪫꪱ ꪀꪳ ꪅꪰꪀ ꪵꪙꪀ, ꪕꪮꪥ ꪭꪲꪒ ꪶꪠꪀ ꪠꪸꪫ ꪋꪮꪚ ꪹꪋꪷꪉ ꪵꪀꪉ ꪼꪒ ꪶꪠꪀ ꪠꪸꪫ ꪤꪾꪣ ꪕꪮꪥ ꪭꪲꪒ ꪶꪠꪀ ꪠꪸꪫ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ ꪽ.ꪋꪴ ꫛ ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪱ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ, ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪚꪱꪫ ꪬꪸꪣ ꪎꪱ ꪶꪭꪥ ꪁꪷ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ ꪀꪲꪙ ꪣꪱ ꪕꪱꪉ ꪠꪱꪥ ꪹꪉꪷꪙ ꪘꪰꪉ ꪎꪱ ꪶꪭꪥ ꪀꪾꪚ ꪪꪽ ꪬꪫꪱ ꪹꪚꪱ ꪹꪖꪸ ꪒꪴꪒ ꪖꪸꪫ ꪻꪬ ꪩꪾ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ, ꪶꪎ ꪫꪱꪙ ꪀꪫꪱꪉ ꪄꪫꪱꪉ ꪘꪰꪉ ꪒꪮꪣ ꪹꪣꪉ ꪁꪱꪙ ꪠꪱ ꪀꪾꪚ ꪋꪴ ꪹꪣꪉ, ꪋꪮꪚ ꪹꪋꪷꪉ ꪫꪸꪀ ꪔꪰꪉ ꪵꪕꪉ ꪩꪺꪉ ꪜꪴꪙ ꪄꪮꪉ ꪢꪮꪥ ꪹꪣꪉ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪤꪸꪒ ꪫꪸꪀ,ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪎꪱꪫ ꪹꪮꪱ ꪫꪸꪀ ꪹꪤꪸꪒ, ꪼꪒ ꪹꪬꪉ ꪝꪳꪉ ꪫꪸꪀ ꪹꪤꪸꪒ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪀꪾꪚ ꪉꪱꪥ ꪒꪲ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪻꪠ ꪹꪊꪱ ꪤꪴ ꪩꪱ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪫꪸꪀ ꪹꪤꪸꪒ ꪽ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪻꪬ ꪜꪰꪉ ꪶꪀꪉ ꪕꪷ ꪀꪽ ꪻꪬ ꪶꪀꪉ ꪫꪸꪀ ꪹꪤꪸꪒ ꪕꪷ ꪒꪸꪫ, ꪹꪚꪱ ꪻꪬ ꪣꪲ ꪄꪴ ꪜꪽ ꪵꪊꪀ ꪹꪏꪉ ꪙꪲ ꪹꪏꪉ ꪻꪙ.ꪋꪴ ꫛ ꪮꪮꪀ ꪵꪭꪉ ꪹꪤꪸꪒ ꪫꪸꪀ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪁꪱ ꪵꪭꪉ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ ꪹꪚꪱ ꪻꪬ ꪒꪴꪒ ꪅꪱ ꪎꪸ ꪩꪾ ꪣꪷ ꪹꪊꪱ ꪀꪾꪚ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪋꪮꪚ ꪹꪋꪷꪉ ꪻꪬ ꪩꪾ ꫛ ꪶꪔꪙ ꪠꪴ ꪕꪮꪥ ꪭꪲꪒ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪮꪳꪙ ꪮꪳꪙ ꪫꪱ ꪬꪱꪀ ꪣꪲ ꪵꪙꪫ ꪹꪜꪸꪙ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪵꪔꪉ ꪒꪱ ꪄꪳꪙ ꪀꪾꪚ ꪹꪄꪱ ꪶꪭꪥ ꪶꪀꪉ ꪒꪫꪱꪙ ꪼꪫ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪨꪷꪥ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪥꪰꪉ ꪥꪮꪣ ꪀꪾꪚ ꪮꪲꪙ ꪣꪺꪙ ꪎꪱꪉ ꪻꪊ,ꪵꪀꪉ ꪹꪥꪸꪒ ꪫꪸꪀ ꪹꪚꪱ ꪋꪮꪚ ꪹꪋꪷꪉ ꪹꪋꪷ ꪀꪾꪚ ꪝꪳꪉ ꪣꪳ ꪤꪰꪉ ꪁꪷ ꪼꪒ ꪔꪲꪉ ꪹꪉꪷꪙ ꪹꪨꪉ ꪕꪮꪥ ꪹꪏꪉ ꪋꪴ ꪹꪕ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ - ꪀꪲꪙ ꪝꪸꪉ ꪝꪷ ꪼꪫ ꪄꪴꪣ ꪹꪮꪱ ꪬꪱꪫ ꪵꪭꪉ ꪵꪀꪉ ꪵꪕꪒ ꪕꪸꪉ ꪻꪬ ꪹꪊꪱ ꪩꪾ ꪣꪷ ꪵꪀꪉ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ, ꪕꪱꪉ ꪫꪸꪀ ꪀꪲꪙ, ꪫꪸꪀ ꪙꪴꪉ, ꪫꪸꪀ ꪤꪴ, ꪹꪤꪱ ꪤꪱ, ꪀꪾꪚ ꪩꪺꪉ ꪮꪮꪀ ꪎꪸ ꪕꪮꪥ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪻꪢ, ꪁꪷ ꪵꪜꪀ ꪹꪏꪉ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪼꪒ ꪚꪱꪫ ꪬꪸꪣ ꪀꪺꪉ ꪹꪋꪷ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ, ꪹꪊꪸꪚ ꪭꪱꪥ, ꪉꪮꪥ ꪵꪫꪁ, ꪢꪱꪥ ꪭꪱꪉ ꪹꪖꪱ ꪵꪀ, ꪭꪳ ꪫꪱ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪹꪏꪉ ꪹꪥꪸꪒ ꪀꪲꪙ ꪶꪝ ꪄꪱꪒ ꪹꪄꪷꪙ ꪒꪱꪥ ꪵꪙꪫ ꪹꪚꪱ ꪶꪀꪣ ꪣꪷ ꪹꪊꪱ.ꪝꪳꪉ ꪹꪯꪸꪣ ꪹꪖꪱ ꪀꪾꪚ ꪙꪮꪉ ꪙꪮꪥ ꪹꪁꪷꪙ ꪼꪒ ꪩꪾ ꪒꪴ ꪀꪾꪚ ꪋꪮꪥ ꪹꪤ ꪒꪱꪥ ꪹꪏ - ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪝꪳꪉ ꪙꪮꪉ ꪙꪮꪥ ꪮꪮꪀ ꪣꪱ ꪣꪱꪙ ꪕꪱꪉ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪹꪬꪉ ꪫꪸꪀ ꪋꪮꪥ ꪹꪤ ꪄꪮꪉ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪹꪏꪉ ꪒꪸꪫ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪵꪮꪚ ꪭꪸꪙ - ꪼꪒ ꪹꪤꪸꪒ ꪕꪮꪥ ꪹꪊꪸ ꪶꪒ ꪤꪱꪫ ꪤꪴꪀ ꪹꪚꪱ ꪎꪸ ꪁꪱ ꪙꪮꪥ ꪹꪭꪸꪉ ꪁꪷ ꪼꪒ ꪵꪮꪚ ꪬꪮꪉ ꪋꪽ ꪔꪾꪣ ꪀꪾꪚ ꪤꪱꪫ ꪤꪴꪀ ꪘꪰꪉ ꪶꪠꪉ ꪶꪩ - ꪤꪱꪫ ꪤꪴꪀ ꪋꪽ ꪔꪾꪣ ꪭꪳ ꪵꪣꪙ ꪄꪮꪉ ꪄꪰꪒ ꪹꪭꪸꪉ, ꪤꪱꪫ ꪥꪴꪀ ꪀꪲ ꪗꪺꪒ ꪀꪾꪚ ꪝꪳꪉ ꪹꪉꪸ ꪭꪳ ꪹꪜꪸꪙ ꪼꪄ ꪀꪫꪱꪉ ꪀꪾꪚ ꪤꪱꪫ ꪥꪴꪀ ꪋꪽ ꪎꪴꪉ ( ꪀꪱꪫ ꪭꪮꪀ ) ꪹꪜꪸꪙ ꪕꪮꪥ ꪈꪫꪸꪙ ꪔꪰꪀ ꪹꪋꪷꪉ ꪝꪸꪉ ꪻꪬ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪙ ꫛ ꪻꪒ ꪵꪮꪚ ꪼꪒ.ꪤꪱꪫ ꪤꪴꪀ ꪹꪜꪸꪙ ꪕꪮꪥ ꪹꪬꪉ ꪋꪮꪥ ꪩꪴꪀ ꫛ ꪭꪴ ꪏꪸꪉ ꪔꪳꪣ ꪵꪕꪙ ꪝꪸꪉ ꪝꪷ ꪻꪬ ꪠꪴ ꫛ ꪭꪴ ꪵꪮ ꪎꪱꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪩꪾ ꪣꪷ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ - ꪚꪮꪀ ꪎꪮꪙ ꪹꪜꪸꪙ ꪔꪳꪣ ꪵꪕꪙ ꪫꪸꪀ ꪭꪴ ꪒꪰꪀ ꪻꪊ ꪣꪰꪀ ꪣꪺꪙ ꪀꪾꪚ ꪹꪕꪸꪉ ꪀꪱ ꪝꪳꪉ ꪹꪋ ꪎꪱꪥ ꪮꪳꪙ ꪝꪳꪉ ꫛ ꪵꪔꪉ ꪭꪲꪒ ꪅꪮꪉ ꪀꪾꪚ ꪡꪽ ꫛ ꪮꪳꪙ ꪁꪷ ꪼꪒ ꪑꪷ ꪎꪴꪉ ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ ꪀꪾꪚ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀ ꪹꪝ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪹꪮꪱ ꪮꪸꪙ ꪭꪱꪙ ꪮꪱꪥ ꪹꪯꪸꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪩꪀ ꪋꪮꪙ ꪹꪮꪱ ꪩꪺꪉ ꪚꪮꪀ ꪎꪮꪙ ꪩꪴꪀ ꪹꪔꪱ.[missing]ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪹꪄꪱ ꪎꪱꪉ ꪶꪎꪣ ꪕꪱꪉ ꪪꪽ ꪬꪫꪱ ꪄꪮꪉ ꪶꪢꪒ ꪢꪴ ꪒꪸꪫ ꪹꪊꪱ, ꪑꪷ ꪎꪴꪉ ꪩꪺꪉ ꪭꪴ ꪏꪸꪉ ꪀꪾꪚ ꪵꪚꪉ ꪜꪽ ꪩꪱꪉ ꪒꪲ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪹꪥꪸꪒ ꪼꪒ ꪻꪬ ꪔꪸꪙ ꪶꪚ ꪄꪫꪱ ꪭꪮꪀ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪮꪴꪣ ꪏꪴ ꪶꪒꪥ ꪀꪾꪚ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪨꪷꪥ ꪕꪱꪉ ꪙꪾ ꪣꪲꪉ ꪎꪲꪉ ꪄꪮꪉ ꪀꪾꪚ ꪬꪺ ꪻꪊ ꪵꪔ ꪶꪀꪉ ꪊꪲꪉ ꪄꪫꪱ ꪭꪮꪀ, ꪪꪽ ꪭꪮꪀ ꪀꪾꪚ ꪹꪈꪸ ꪗꪺꪒ ꪵꪣꪙ ꫛ ꪠꪴ ꪽ ꪵꪔꪉ ꪮꪮꪀ ꪼꪒ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪢꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪼꪒ ꪹꪬꪉ ꪫꪸꪀ ꪜꪮꪒ ꪵꪊꪉ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪀꪾꪚ ꪀꪺꪀ ꪹꪔꪸ ꪀꪺꪉ ꪽ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪀꪺꪉ ꪻꪚ ꪶꪔꪉ ꪜꪱꪫ ꪙꪲ ꪻꪬ ꪹꪥꪸꪒ ꪼꪒ ꪝꪸꪉ ꪝꪷ.ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪣꪲ ꪈꪸ ꪪꪴ ꪎꪱꪉ ꪶꪎꪣ ꪀꪾꪚ ꪶꪢꪒ ꪢꪴ ꪩꪳꪙ ꪹꪏ ꪹꪢꪸꪒ ꪊꪰꪉ ꪹꪬꪸꪙ ꪩꪺꪉ ꪹꪥꪸꪒ ꫛ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪼꪒ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪀꪾꪚ ꪝꪸꪉ ꪝꪷ.ꪹꪣ ꪹꪊꪱ ꪹꪥꪸꪒ ꪼꪒ ꪒꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ, ꪋꪴ ꫛ ꪊꪰꪉ ꪭꪴ ꪝꪳꪉ ꪄꪷ ꪹꪚꪱ ꪹꪖꪸ ꪹꪥꪸꪒ ꪀꪱꪥ ꪠꪱꪚ ꪩꪺꪒ. ꪹꪝ ꪼꪫ ꪶꪔꪀ ꪶꪩꪉ ꪀꪽ ꪼꪜ ꪵꪊ ꪵꪀꪉ ꪻꪬ ꪹꪎꪱ ꪣꪰꪀ ꪣꪺꪙ ꪹꪊꪱ ꪭꪸꪀ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪀꪾꪚ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪄꪮꪉ ꫛ ꪮꪳꪙ ꪻꪠ ꪁꪷ ꪹꪥꪸꪒ ꪼꪒ ꪩꪱꪉ ꪒꪲ ꪩꪺꪉ ꪹꪥꪸꪒ ꫛ ꪜꪮꪒ ꪵꪊꪉ ꪀꪾꪚ ꪚꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪎꪮꪙ ꪶꪭꪣ ꪹꪣꪉ ꫜ ꪹꪤꪷꪙ ꪹꪜꪸꪙ ꪹꪊꪱ.ꪀꪺꪉ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪙ ꪄꪷ ꪻꪒ, ꪫꪸꪀ ꪹꪥꪸꪒ ꪕꪮꪥ ꪝꪳꪉ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪙꪲ ꪹꪚꪱ ꪼꪒ ꪹꪥꪸꪒ ꪠꪲꪒ ꪎꪸ ꪩꪺꪉ ꪵꪔꪉ ꪔꪰꪉ ꪄꪮꪉ ꪨꪸꪙ ꪹꪭꪷꪚ ꪀꪺꪀ ꪀꪰꪒ ꪮꪮꪀ.ꪹꪚꪱ ꪼꪒ ꪵꪠꪚ ꪜꪴꪀ ꪝꪲꪙ ꪮꪮꪀ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪙ ꪄꪫꪱꪙ ꪻꪒ ꪤꪴ ꪀꪺꪉ ꪻꪚ ꪜꪱꪫ ꪁꪫꪱꪣ ꪙꪲ ꪕꪮꪥ ꪩꪺꪉ ꪩꪾꪚ ꪏꪺꪙ ꪀꪺꪉ ꪻꪊ ꪹꪚꪱ ꪁꪫꪱꪙ ꪹꪣꪉ ꪻꪒ, ꪶꪢꪒ ꫛ ꪻꪒ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪤꪸꪉ ꫛꪻꪒ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪵꪔꪉ ꪮꪮꪀ ꪹꪚꪱ ꪣꪲ ꪁꪫꪸꪙ ꪹꪥꪸꪒ ꪮꪮꪀ ꪠꪲꪒ ꪎꪸ ꪼꪫ ꪠꪱ ꪭꪱꪥ ꪁꪫꪸꪙ ꪕꪳ ꪕꪱꪉ ꪻꪒ ꪹꪫꪱ ꪮꪮꪀ ꪹꪏ ꪀꪺꪉ ꪻꪚ ꪁꪫꪱꪣ ꪜꪱꪫ ꪙꪲ.联合国大会一九四八年十二月十日第217A(III)号决议通过并颁布1948 年 12 月 10 日，联合国大会通过并颁布《世界人权宣言》。这一具有历史意义的《宣言》颁布后，大会要求所有会员国广为宣传，并且“不分国家或领土的政治地位,主要在各级学校和其他教育机构加以传播、展示、阅读和阐述。”《宣言》全文如下：鉴于对人类家庭所有成员的固有尊严及其平等的和不移的权利的承认,乃是世界自由、正义与和平的基础,鉴于对人权的无视和侮蔑已发展为野蛮暴行,这些暴行玷污了人类的良心,而一个人人享有言论和信仰自由并免予恐惧和匮乏的世界的来临,已被宣布为普通人民的最高愿望,鉴于为使人类不致迫不得已铤而走险对暴政和压迫进行反叛,有必要使人权受法治的保护,鉴于有必要促进各国间友好关系的发展,鉴于各联合国国家的人民已在联合国宪章中重申他们对基本人权、人格尊严和价值以及男女平等权利的信念,并决心促成较大自由中的社会进步和生活水平的改善,鉴于各会员国业已誓愿同联合国合作以促进对人权和基本自由的普遍尊重和遵行,鉴于对这些权利和自由的普遍了解对于这个誓愿的充分实现具有很大的重要性,因此现在,大会,发布这一世界人权宣言,作为所有人民和所有国家努力实现的共同标准,以期每一个人和社会机构经常铭念本宣言,努力通过教诲和教育促进对权利和自由的尊重,并通过国家的和国际的渐进措施,使这些权利和自由在各会员国本身人民及在其管辖下领土的人民中得到普遍和有效的承认和遵行;人人生而自由,在尊严和权利上一律平等。他们赋有理性和良心,并应以兄弟关系的精神相对待。人人有资格享有本宣言所载的一切权利和自由,不分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等任何区别。并且不得因一人所属的国家或领土的政治的、行政的或者国际的地位之不同而有所区别,无论该领土是独立领土、托管领土、非自治领土或者处于其他任何主权受限制的情况之下。人人有权享有生命、自由和人身安全。任何人不得使为奴隶或奴役;一切形式的奴隶制度和奴隶买卖,均应予以禁止。任何人不得加以酷刑,或施以残忍的、不人道的或侮辱性的待遇或刑罚。人人在任何地方有权被承认在法律前的人格。法律之前人人平等,并有权享受法律的平等保护,不受任何歧视。人人有权享受平等保护,以免受违反本宣言的任何歧视行为以及煽动这种歧视的任何行为之害。任何人当宪法或法律所赋予他的基本权利遭受侵害时,有权由合格的国家法庭对这种侵害行为作有效的补救。任何人不得加以任意逮捕、拘禁或放逐。人人完全平等地有权由一个独立而无偏倚的法庭进行公正的和公开的审讯,以确定他的权利和义务并判定对他提出的任何刑事指控。凡受刑事控告者,在未经获得辩护上所需的一切保证的公开审判而依法证实有罪以前,有权被视为无罪。任何人的任何行为或不行为,在其发生时依国家法或国际法均不构成刑事罪者,不得被判为犯有刑事罪。刑罚不得重于犯罪时适用的法律规定。任何人的私生活、家庭、住宅和通信不得任意干涉,他的荣誉和名誉不得加以攻击。人人有权享受法律保护,以免受这种干涉或攻击。人人在各国境内有权自由迁徙和居住。人人有权离开任何国家,包括其本国在内,并有权返回他的国家。人人有权在其他国家寻求和享受庇护以避免迫害。在真正由于非政治性的罪行或违背联合国的宗旨和原则的行为而被起诉的情况下,不得援用此种权利。人人有权享有国籍。任何人的国籍不得任意剥夺,亦不得否认其改变国籍的权利。成年男女,不受种族、国籍或宗教的任何限制有权婚嫁和成立家庭。他们在婚姻方面,在结婚期间和在解除婚约时,应有平等的权利。只有经男女双方的自由和完全的同意,才能缔婚。家庭是天然的和基本的社会单元,并应受社会和国家的保护。人人得有单独的财产所有权以及同他人合有的所有权。任何人的财产不得任意剥夺。人人有思想、良心和宗教自由的权利;此项权利包括改变他的宗教或信仰的自由,以及单独或集体、公开或秘密地以教义、实践、礼拜和戒律表示他的宗教或信仰的自由。人人有权享有主张和发表意见的自由;此项权利包括持有主张而不受干涉的自由,和通过任何媒介和不论国界寻求、接受和传递消息和思想的自由。人人有权享有和平集会和结社的自由。任何人不得迫使隶属于某一团体。人人有直接或通过自由选择的代表参与治理本国的权利。人人有平等机会参加本国公务的权利。人民的意志是政府权力的基础;这一意志应以定期的和真正的选举予以表现,而选举应依据普遍和平等的投票权,并以不记名投票或相当的自由投票程序进行。每个人,作为社会的一员,有权享受社会保障,并有权享受他的个人尊严和人格的自由发展所必需的经济、社会和文化方面各种权利的实现,这种实现是通过国家努力和国际合作并依照各国的组织和资源情况。人人有权工作、自由选择职业、享受公正和合适的工作条件并享受免于失业的保障。人人有同工同酬的权利,不受任何歧视。每一个工作的人,有权享受公正和合适的报酬,保证使他本人和家属有一个符合人的生活条件,必要时并辅以其他方式的社会保障。人人有为维护其利益而组织和参加工会的权利。人人有享有休息和闲暇的权利,包括工作时间有合理限制和定期给薪休假的权利。人人有权享受为维持他本人和家属的健康和福利所需的生活水准,包括食物、衣着、住房、医疗和必要的社会服务;在遭到失业、疾病、残废、守寡、衰老或在其他不能控制的情况下丧失谋生能力时,有权享受保障。母亲和儿童有权享受特别照顾和协助。一切儿童,无论婚生或非婚生,都应享受同样的社会保护。人人都有受教育的权利,教育应当免费,至少在初级和基本阶段应如此。初级教育应属义务性质。技术和职业教育应普遍设立。高等教育应根据成绩而对一切人平等开放。教育的目的在于充分发展人的个性并加强对人权和基本自由的尊重。教育应促进各国、各种族或各宗教集团间的了解、容忍和友谊,并应促进联合国维护和平的各项活动。父母对其子女所应受的教育的种类,有优先选择的权利。人人有权自由参加社会的文化生活,享受艺术,并分享科学进步及其产生的福利。人人对由于他所创作的任何科学、文学或美术作品而产生的精神的和物质的利益,有享受保护的权利。人人有权要求一种社会的和国际的秩序,在这种秩序中,本宣言所载的权利和自由能获得充分实现。人人对社会负有义务,因为只有在社会中他的个性才可能得到自由和充分的发展。人人在行使他的权利和自由时,只受法律所确定的限制,确定此种限制的唯一目的在于保证对旁人的权利和自由给予应有的承认和尊重,并在一个民主的社会中适应道德、公共秩序和普遍福利的正当需要。这些权利和自由的行使,无论在任何情形下均不得违背联合国的宗旨和原则。本宣言的任何条文,不得解释为默许任何国家、集团或个人有权进行任何旨在破坏本宣言所载的任何权利和自由的活动或行为。Translation: Anne-Marie YerlyKonchidèrin ke la rèkonyechanthe dè la dinyitâ ke bayè drê a ti lè minbro dè la famiye umêna è dè ti lou drê parê è inkontèchtâbyo, l’è le fondèmin dè la libèrtâ, dè la djuchtiche è dè la pé din le mondo,Konchidèrin ke la mèkonyechanthe è le mèpri di drê dè l’Omo l’an menâ a di j’akchyon pindâbyè dè barbari ke rèbrekon la konhyinthe dè l’umanitâ, è ke l’arouvâye d’on mondo yô lè dzin cheron libro dè dèvejâ è dè krêre, ètsapo dè la pouêre è dè la mijére, l’è j’ou proklamâ kemin le pye hôta èchpèranthe dè l’Omo,Konchidèrin ke l’è fêrmo inportin ke lè drê dè l’Omo chêyan inparâ par on drê po ke l’omo chi pâ d’obedji par on dêri rèkoua dè chè rèbrekâ kontre la tirani è la choudzihyonKonchidèrin ke fô chuto inkoradji la tsèvanthe di rapouâ d’amihyâ intrè nachyon.Konchidèrin ke, din la « Charte » lè poupyo di Nachyon-j’Unyè l’an a rè proklamâ lou fê din lè drê dè fon dè l’omo, din la dinyitâ è la vayà dè la pèrchena umêna, din l’ègalitâ di drê di j’omo è di fèmalè, è ke ch’è chon promè dè ch’ ingadji a inkoradji le pourgrè por ti, è a inchtâlâ di mèyou kondihyon dè ya din la libèrtâ la pye granta,Konchidèrin ke lè j’Ètha Minbro chè chon ingadji a achurâ, in boun’akouâ avui l’Organijachyon di Nachyon j’Unyè, le rèchpè univèrthèle è vertâbyo di drê dè l’Omo è di libèrtâ fondamintalè,Konchidèrin k’on idé kemouna dè hou drê è libèrtâ l’è dè la pye hôta
inporthinthe por inpyâ tot’a fé adrê chi l’ingadzèmin,L’Achinbyâye gènèraleDi bin fêrmo ke laDèhyarahyon univèrthèle di drê dè l’Omo l’è kemin la mèyou tsouja a avê pê ti lè poupyo è totè lè nachyon po ke totè lè dzin è ti lè minbro dè la chochyètâ ke l’an ha Dèhyarachyon a l’èchpri, l’ôchan a kà, pê l’inchènyèmin è l’èdukachyon, dè tsèvanhyi le rèchpè dè hou drê è libèrtâ, è d’in achurâ, pê di mèjerè dè tsèvanthe d’oâdre nachyonal è intèrnachyonal, la rèkonyechanthe è l’aplikachyon univèrthèle è vertâbya, atan parmi lè populachyon di j’Ètha Minbro lou-mimo tyè parmi hou di tèritéro in pyathe, a lou choudzihyon.Totè lè dzin vinyon ou mondo libro è parê in dinyitâ è in drê. Chon dotâ dè réjon è dè konhyinthe è dêvon chè konportâ lè j’on-lè j’ôtro din on èchpri dè fratèrnitâ.Tsakon pou chè prèvayê dè ti lè drê è dè totè lè libèrtâ prohyamâ din la prèjinte Dèhyarahyon, chin rèjêrva, ke chêyè dè rache, omo ou fèmala, dè kolà, dè linvoua, dè rèlidzyon, d’idé politike è dè tot’ôtro j’idé, d’orijine nachyonale ou « sociale », dè fortena, dè vinyête ou mondo è dè to’t’ôtra chituachyon.In dèpye, chè farè rin dè yite fondâye chu le chtatu politike, juridike ou bin intèrnachyonal dou payi ou bin dou tèritéro du yô la pèrchena i chô, ke chi payi ou chi tèritéro chi indèpindin, dèjo tutêla, pâ libro dè chè j’akchyon ou bin choudzè a kotyè j’inkupiyo a cha libra volontâ.Tota dzin l’a drê a la ya, a la libèrtâ è a la churètâ dè cha pèrchena.Nyon cherè tunyu in èhyavâdzo nè a choudzihyon, l’èhyavâdzo è l’ingadzèmin di j’èhyâvo chon intêrdi din totè lè fouârmè.Nyon cherè betâ a la tortura, nè a di pênè ou di krouyo trêtèmin , pâ umin ou dègradin.Tsakon l’a drê a la rèkonyechanthe din ti lè yu dè cha pèrchenalitâ juridike.Ti chon parê dèvan la lê è l’an drê chin rèjêrva a tota la protèkchyon de la lê. Ti l’an drê a ithre inparâ kontre totè lè tsoujè ke tindron pâ dou konto dè ha Dèhyarahyon è kontre totè provokachyon.Tota dzin l’a drê a on rèkoua vayâbyo dèvan lè rèprèjintin di djuchtichè nachyonalè konpètintè kontre di j’akte rèchpèktin pâ lè drê dè fon ke l’i chon rèkonyu, pê la konchtituchyon ou bin pê la lê.Nyon pou ithre arbitrérèrmin arèthâ, dètinyê nè bani.Tota dzin l’a drê, in pyêna ègalitâ, ke cha kouja chi intindya in tota djuchtiche è in publike pê on tribunal indèpindin è neutre, ke dèchidèrè, ke chêyè dè chè drê è obligachyon, ke chêyè dè l’utilitâ dè tot’akujachyon in djuchtiche diridjia kontre li.Tota dzin akujâye de n’akchyon kondanâbya l’è chupojâye inochinta tantyè ke cha kulpabilitâ chêyè aprovâye pê la lê din on prothè publike, yô totè lè garanti nèchechérè a cha dèfincha l’i cheron achurâyè.Nyon cherè kondanâ po di j’akchyon ou bin di mankèmin adon ke chu le momin n’iran pâ on akte ke mertâvè na punihyon. Parê, nyon cherè punê fêrmo, tyè ou momin yô la krouy’akchyon irè j’ou fête.Nyon porè ithre choudzè a di j’intrèfetsichè arbitrérè din cha ya poupra, intye-li, cha famiye, chon tinyèmin ou bin cha korèchpondanthe, nè a di j’atintè a che n’anà è a chon rènon. Tota dzin l’a le drê d’ithre inparâye pê la lê kontre hou j’intrèfetsichè è di j’afére dinche krouyè.Tota dzin l’a le drê d’alâ chéve è léva in tota libèrtâ è dè rèyi chon tinyèmin din on Ètha , n’inpouârtè le tyin.Tota pèrchena l’a le drê dè tyithâ ti lè payi, mimamin le chyo, pu dè rèvinyi din chon payi.Dèvan la pèrchèkuchyon, tota dzin l’a le drê dè tsêrtyi on a-chokrê in churètâ è dè ithre èbèrdji din di j’ôtro payi.Chi drê pou pâ ithre vayâbyo kan i chon in pourchuitè, vertâbyamin fondâyè chu on krimo dè drê kemon, ou bin di manêrè kontrérè i rêyèmin di Nachyon j’Unyè.Tota dzin l’a drê a chon poupro payi.Nyon pou ithre indjuchtamin dèporvi dè cha nachyonalitâ, nè dou drê dè tsandji dè nachyonalitâ.Achtou ke chon in âdzo è kopâbyo dè prokrèâ, l’omo è la fèmala, chin limita ke chêyè dè rache, dè nachyonalitâ ou bin dè rèlidzyon, l’an le drê dè lou maryâ è dè fondâ na famiye. L’an di drê parê din le maryâdzo, dou tin dou maryâdzo è achebin kan le maryâdzo l’è abouli.Le maryâdzo pou ithre hyou rintyè avui le libro konchintèmin di j’èpà ke chon ingadji.La famiye l’è le fondèmin naturèle è chêrtin de la chochyètâ, l’a drê a ithre inparâye pê la chochyètâ è l’ Ètha.Tota dzin, atan cholèta tyè dè binda, l’a drê d’ithre propriètéro.Nyon pou ithre indjuchtamin dèporvi dè cha propriètâ.Tota dzin l’a drê a moujâ kemin i và, in konhyinthe è in rèlidzyon; chi drê konpouârtè l’èpâhyo dè tsandji dè rèlidzyon ou bin dè fathon dè moujâ, l’a achebin la libèrtâ dè fére konyèthre chè j’idé in rèlidzyon ou bin achebin dre chin ke n’in moujè, li-mima ou avu di j’ôtro, atan in publiko tyè intrè-là, pê l’inchènyèmin, lè pratikè, le kulte è la fathon dè pratikâ.Tota dzin l’a drê libramin dè moujâ è dè dre, chin l’i bayè le drê d’è pâ ithre inkupiyi a kouja dè chin ke moujè è le drê dè tsêrtchi, dè rèchuêdre è rèparti, chin konchidèrachyon dè frontêrè, lè novi è lè j’idé dè tyinta fathon è avu tyin moyin ke chêyè.Tota dzin l’a drê a la libèrtâ d’achinbyâyè è dè chochyètâ ke volon travayi po la pé.Nyon pou ithre d’obedji dè fére partya de n’achochyachyon.Tota dzin l’a drê a prindre pâ a la dirèkchyon di j’afére publikè dè chon payi, ke chêyè dirèktamin, ou bin in pachin pê di rèprèjintin ke l’a libramin rèyi.Tota dzin l’a drê d’arouvâ, din di kondihyon d’égalitâ, y fonkchyon publikè dè chon payi.La volontâ dou poupyo l’è le fondèmin dè l’otoritâ di povê publiko ; chta volontâ dê chè rèalijâ pê di j’èlèkchyon onithè ke dêvon avi yu din di tin prèyu, ou vôte chèkrè dè ti, ou bin d’apri na prothatâye a parêre, achurin la libèrtâ dou vôte.Tota dzin, in tin ke minbro dè la chochyètâ, l’a drê a vivre trantyilo din la chochyètâ. L’è j’ou fondâye po chatifyâ lè drê èkonomike, kulturèle è nèchèchéro a cha dinyitâ è po fére a tsèvanhyi cha pèrchenalitâ, grâthe a l’èfouâ dou payi è a la boun’intinta intrè ti lè payi, in kontin l’organijachyon è chè moyin dè vivre.Tota dzin l’a drê ou travô , libro a li dè rèyi le tâtso ke l’i konvin, a di rèjenâbyè è djuchtè kondihyon, a cha chatichfakchyon, l’a drê achebin a ithre inparâ kontre le tsômyâdzo.Ti l’an drê, chin j’indjuchtiche, a on tô kovin por on tô travô.Chi ke travayè l’a drê a on djuchto kovin, in tota djuchtiche è a che n’èchyin, por achurâ, achebin a cha famiye ouna ya din la dinyitâ umêna, è in dèpye, che fô, ti lè j’ôtro moyin dè protèkchyon.Tota dzin l’a drê dè fondâ di chindika avu di j’ôtro, achebin dè ch’ingadji din di chindika po dèfindre chè j’intèrè.Tota dzin l’a drê ou rèpou è i dichtrakchyon dè totè chouârtè, bin chur din on tin rèjenâbyo intrè lè tin dè travô è hou dè kondji payi, prèyu po chin.Tota dzinl’a drê a on trin dè ya chufijin a cha ya, por achurâ cha chindâ, chon bin’ithre è chi dè cha famiye, notamin po le medji, lè vithirè, le tinyèmin, lè chouin dè mêdzo, achebin po lè chêrvucho ke dèmandè na famiye ke l’a drê a la chèkuritâ , kan l’i a dou tsômâdzo, la maladi, l’invaliditâ, le vèvâdzo, la viyèthe, din le ka dè pêrda dè chè moyin a kouja dè krouyè chyâyè ; fro dè cha volontâ.La matèrnitâ è l’infanthe l’an drê a on’éde è oun’achichtanthe rèyiè. Ti lè j’infan, ke chêyan vinyê ou mondo din le maryâdzo ou bin in dèfro, l’an la dzoyechanthe dè la mima protèkchyon.Tota dzin l’a drê a l’èdukachyon. L’èdukachyon dê ithre gratiche, ou mintè po l’inchènyèmin d’èmoda. Le premi l’inchènyèmin l’è obligatéro. L’inchènyèmin dè la tèknike, è l’aprintechâdzo d’on mihyi, dê ithre ouvê a ti ; l’intrâye i hôtè j’ètudè dê ithre achebin ouvêrta in pyên’ègalitâ a ti, d’apri lou merto.L’èdukachyon dê vijâ a la pyêna ravuchête dè la pèrchenalitâ umêna è achebin ou rèinforhyèmin dou rèchpè di drê dè l’omo è di libèrtâ premirè. I dê favorijâ l’intindèmin, la tolèranthe è l’amihyâ intrè totè lè nachyon è totè lè chouârtè dè rachè ou dè rèlidziyon, achebin po chyêdre l’èvoluchyon di j’aktivitâ di Nachyon j’Unyè po le mantin de la pé.Lè parin l’an, pê prioritâ, le drê dè rèyi la chouârta dè l’èdukachyon a bayi a lou j’infan.Tota dzin l’a le drê dè prindre pâ libramin a la ya kulturèle dè la chochyètâ kemouna, dè prindre pyiéji di moudè è kothemè è dè partichipâ ou pourgrè de la hyinthe è a to le bin ke n’in rètirè.Tsakon l’a drê a l’inparâye dè ti lè j’intêrè ke vinyon dè chin ke l’a pu kréâ, tan po fére tsèvanhyi la hyinthe ou chè dèmorâ.Tota dzin l’a drê, ke chê betâ in pyathe in piti è in grô, on ouâdre, po ke lè libèrtâ èkritè din ha Dèklarahyon, puéchan trovâ on èfè vayin.L’individu l’a di dèvê a inpyâ po la chochyètâ kemouna yô i chè tin, ke cha pèrchenalitâ puéchè chè tsèvanhyi on pye pri dè chè và.Kan i fâ a vayê chè drê è din la dzoyichanthe dè chè libèrtâ, tsakon l’è achtrin, ma tantyè i limitè kemandâyè pê la lê, rintyè por achurâ la rèkonyechanthe è le rèchpè di drê è libèrtâ di j’ôtro, pu achebin dè chatifyâ i djuchtè kondihyon dè la chejinthe, dè l’ouâdre publiko è dou bin’ithre dè ti, din na chochyètâ dèmokratike.Chtou drê è libèrtâ ne poron djamé chè fére ou kontréro di prèkchripchyon di Nachyon j’Unyè.Pâ ouna cheule dichkpojichyon dè chta Dèhyarahyon porê ithre konprêcha è inpyèyia, por on Ètha, on groupèmin ou bin on individu, on drê ou on’ôtro, dè chè bayi a oun’aktivitâ ou bin dè fére ôtyè kontre l’avutrâye di drê è libèrtâ ke l’i chon inchkri.Beyel-ngi zhunyan-a-tin bineken pingdeng buyi chuanli-ye-tin chengren, shizhe zhiyu, zhengyi bineken heping-ngi chichu-tin bishin,Beyel-ngi chuanli-ye-tin wushi bineken wumie yeman baoshing-shel oochaa, eril baoshing-shelbeyel-ngi liangshin-ye-tin dianwu-choo-l. Beyel bambur yanlun bineken shinyang zhiyu bi bineken kongchu bineken kuyfa e-shi-re shizhe eme-re-n, putong beyel-ngi manii gugda yuanwang-tin bishin,Beyel baozheng-e bineken yapo-yo e-fanpan-kshi, beyel-ngi chuanli-tin fazhi-du baohu-ro biyao bishin,Gurun-shol-ngi aya guanshi-ngi fazhan chuchin-re biyao bishin,Lianhe Gurun-ngi gurun-shol-ngi beyel-tin Lianhe Gurun-ngi Shanzhang-dulaa-in chiben beyel-ngi chuanli-lee-tin, renge zhunyan, chachi bineken niray ashii pingdeng chuanli-lee-tin shinnian oo-choo-l, egdenge-chere zhiyu-loo shehui chinbu bineken shenghuo shuiping gaishan chuchin-kshi,Huiyuan Gurun-shol Lianhe Gurun beyel-ngi chuanli-ye-tin bineken chiben zhiyu-ye-tin pubian zhunzhong-o bineken zhunshin-e chuchin-meet-kshi,Eril chuanli-we-shel bineken zhiyu-wo-shol pubian liaozhe eri shiyuan-ma chongfen shishan-du manii gugda zhongyaoshing bishin,Eshi,Dahui,Eri Shizhe Beyel-ngi Chuanli-tin Shuanyan-ma fabu-chaa, beyel-ngi bineken gurun-shol-ngi gongtong biaozhun-tin oo-chaa beyel bineken shehui chigou shooti eri shuanyan-ma ezhe-kshi, chaohui bineken chaoyu-duk chuanli-ye bineken zhiyu-yo zhunzhong-o chuchin, gurun-ngi bineken gurun zhongchan-ngi chanchin choshi-duk eril chuanli-shel bineken zhiyu-shol huiyuan gurun-shol-ngi beyel-du-tin pubian bineken shaoguo bi-re chengren-ye bineken zhunshin-ye baka-wkann-an.Beyel bambur zhiyu bishi, zhunyan-du bineken chuanli-du bambur pingdeng bishi. Nugartin lishing bineken liangshin bishi, akin nekun guanshi-ngi chingshen-du-in duidai-meet-ki-tin.Beyel bambur eri shuanyan-du chuanli-shel bineken zhiyu-shol bi-re zhige bishi, zhongzhu, fuse, shingbie, ulgur, zongchao, zhengzhi bineken chita chanche, guochi bineken shehui chushen, chaichan, chusheng bineken chita shenfen e-chufen-ngi-tin. Gurun-ngi bineken lingtu-ngi zhengzhi, shingzheng bineken guoji diwei-duk e-chufen-ngi-tin. Eri lingtu duli, tuoguan, e-zhizhi, chuchuan shanzhi bi-re chingkuang bishin, bambur e-angngu-yi-tin.Beyel bambur shengming, zhiyu bineken renshen anchuan bi-re chuanli bishi.Beyel bambur nuli bineken nuyi e-oo-yi-tin. Nuli zhidu bineken nuli maimai bambur jinzhi-yi-tin.Beyel bambur kushing-e bineken chanren, burendao bineken wurushing daiyu-wo bineken shingfa-wa e-baka-yi-tin.Renhe difang-du bambur falü-duk renge-ye chengren-ngi-tin.Falü-duk beyel bambur pingdeng, falü-ngi pingdeng baohu-yo-nin baka-ra chuanli bishi, chishi-ye e-baka-yi-tin. Beyel bambur pingdeng baohu-yo baka-ra chuanli bishi, eri shuanyan-a weifan-na chishi-du bineken eri chishi-ye shangdong-lo shingwei-du e-weihai-yi-tin.Shanfa bineken falü-duk beye-ngi chiben chuanli-n chinhai-ya baka-du-wi, hege gurun fating-du eri chihai shingwei-du shaoguo bi-re buchiu oo-w-a chuanli bishin.Beye-ye renyi e-daibu-yi-tin, e-juchin-ngi-tin, e-fangzhu-yi-tin.Beye bambur pingdeng duli bineken wupianyi fating-du gongzheng bineken gongkai shenpan-w-a chuanli bishin, nuganngin chuanli-ye-n yiwu-yo-n choding, nuganin-du oo-ro shingshi zhikong-o panding-daa-wi zhaalin. Shingshi konggao-yo baka-chaa beye, bianhu bi-re gongkai shenpan-in echee baka-ra-k-in, zui echee chuanli bishin.Beye-ngi shingwei-n bineken bushingwei-n, fasheng-du gurun fa-duk guochi fa-duk bambur shingshi zui echee-re-k-in, shingshi zui e-shi-yi-n.Beye-ngi sishenghuo-n, chating-in, zhuu-n bineken tongshin-in renyi e-ganshe-yi-tin, rongyu-n e-gongchi-yi-tin. Beyel bambur falü-zhi eri ganshe-we-re gongchi-we-re chuanli bishi.Beye gurun-du zhiyu chanshi bineken aanga-ra chuanli bishin.Beye gurun-duk yuu-ro chuanli bishin, gurun-mi bishin, gurun-kki emergi-re chuanli bishin. Beye tulgide-ngi gurun-du-in pohai-ya e-baka-daa-wi zhaalin bihu-yo uyume-re baka-ra chuanli bishin.Zhengzhishing e-shi-re zuishing bineken Lianhe Gurun-ngi zongzhi-ye-n bineken yuanze-ye-n weibei-re shingwei-duk chisu-w-o chingkuang-du, eri chuanli-ye e-baytalaa-yi-n.Beye guochi bi-re chuanli bishin.Beye-ngi guochi-ye-n renyi e-tii-yi-tin, guochi-ye gaibian-na chuanli-ye e-fouren-ni-tin.Niray beye bineken ashii beye, zhongzhu, guochi bineken zhongcho-du e-shanzhi-yi-tin, huncha-ra zhuu oo-ro chuanli bishi. Hunyin-du, cheehun-du bineken lihun-du pingdeng chuanli bi-yi-tin.Niray beye bineken ashii beye bambur zhiyu bineken wanchuan tongyi-chaa-shik-tin, chehun-ni-tin.Zhuu tianran bineken chiben shehui-ngi danyuan-in bishin, shehui-du gurun-du baohu-yi-n.Beye chaichan-mi bi-re chuanli bishin, chaichan-bi-meet-te chuanli bishin.Beye-ngi chaichan-a-n renyi e-tii-yi-tin.Beye bodo, liangshin bineken zhongcho zhiyu-ngi chuanli-n bishin; eri chuanli-du bishi zhongcho bineken shinyang-a gaibian-na zhiyu, dandu bineken chiti, gongkai bineken mimi chaoyi, shizhan, libai bineken chelü-duk zhongcho-yo-n shinyang-a-n biaoshi-re zhiyu.Beye zhuzhang bineken yizhan-a fabio-ro zhiyu bi-re chuanli bishin; eri chuanli-du bishi zhuzhang ganshe-ye e-baka-ra zhiyu, meiche-duk renhe gurun-duk shaoshi bineken bodo-yo gelee-re baka-ra bineken chuandi-re zhiyu.Beye heping zhihui bineken zhishe-re zhiyu bi-re chuanli bishin.Beye changpo-yo baka-chaa-shik-in, tuanti-kki e-ii-yi-n.Beye zhiche bineken zhiyu shuanlaa-ra daibyo-duk gurun-o zhili chanyu-ro chuanli bishin.Beye chihui pingdeng gurun-ngi gongwu-yo-n chancha-ra chuanli bishin.Irgen yizhi zhengfu chuanli-ngi chichu-n bishin; eri yizhi dingchi bineken zhengzheng shuanchu-duk byoshan-ni-n, shuanchu pubian bineken pingdeng toupyochuan-duk, gerbi-ye e-ezhe-re toupyo bineken shangdang zhiyu toupyo chengshu-duk oo-yi-n.Beye shehui-ngi chengyuan-in bishin, shehui baozhang-a baka-ra chuanli bishin, zhunyan-mi bineken renge-wi zhiyu fazhan-du ga-ra zhingzhi, shehui bineken wenhua-du chuanli-ye shishan-ya baka-ra chuanli bishin, eri shishan gurun nuli-duk, guochi hezhuo-duk, gurun-ngi zhuzhi-n bineken zhiyuan chingkuang-duk bishin.Beye gerbe-re, zhiyu zhiye-ye shuan-na, gongzheng bineken heshi gerbe-re tiaochan-a baka-ra, shiye-ye bimian-a bozhang-a baka-ra chuanli bishin.Beyel gerbe pingdeng chalin pingdeng chuanli bishi, chishi-ye e-baka-yi-tin.Gerbe irgen gongzheng bineken heshi chalin-e baka-ra chuanli bishin, nuganin bineken zhuu beye-wi beye zhunyan fuhe-re shenghuo tiaochan bi-yi-tin, biyo-du chita fangshi-ngi shehui bozhang-a-n baka-yi-tin.Beye liyi-wi-ye weihu-daa-wi zhaalin gonghui-yo zhuzhi-re chancha-ra chuanli bishin.Beye shushi bineken shansha-ra chuanli bishin, gerbe-re shizhan shanzhi bi-re dingchi chalin bi-re hucha-ra chuanli bishin.Nuganin bineken zhuu beye-wi-ngi chankang-a-n bineken fuli-ye-n weichi-daa-wi zhaalin, beye shenghuo shuizhun-o baka-ra chuanli bishin, zheekte, teti, zhuu, yiliao bineken biyo shehui fuwu bishi; shiye, chibing, chanfei, shougua, shuailao bineken chita kongzhi-re banfa e-shi-re chingkuang-du mousheng nengli e-chaa, bozhang-a baka-ra chuanli bishin.Enin bineken kookan tebie zhaogu bineken shezhu-yo baka-ra chuanli bishi. Kookan-shal, hunyin-du baldi-chaa bineken hunyin tulgide baldi-chaa, bambur pingdeng shehui bohu-yo baka-yi-tin.Beyel bambur chaoyu-yo baka-ra chuanli bishi, chaoyu ulin aachi-yi-n, manii achukun chuchi bineken chiben cheduan erigechin bi-yi-n. Chuchi chaoyu yiwu shingzhi bi-yi-n. Zhishu bineken zhiye chaoyu pubian bi-yi-tin. Gugda chaoyu chengzhi-duk beyel-du pingdeng kaifang-na-n.Chaoyu-ngi mudi-n beye-ngi geshing-e-n chongfen fazhan bishin, beyel-ngi chuanli bineken chiben zhiyu-yo zhunzhong-o chachang bishin. Chaoyu gurun-shol, zhongzhu-shol bineken zhongzhao zhituan-shal-ngi liaoche-ye-n, rongren-e-n bineken youyi-ye-n chuzhing-ni-n, Lianhe Gurun heping-e weihu-ro huodong-shol-o chuzhing-ni-n.Amin enin kookan-mi baka-ra chaoyu-du, youshan shuanzhe-re chuanli bishi.Beye zhiyu shehui-ngi wenhua shenghuo-yo chancha-ra chuanli bishin, yishu-yo shangshou, kesho bineken fuli-ye-n baka-ra chuanli bishin.Beye kesho, wensho bineken meishu zhopin-mi-duk oo-ro zhingshen bineken wuzhi liyi-ye bohu-w-o chuanli bishin.Beye shehui bineken guochi-ngi zhishu-ye-n ga-ra chuanli bishin, eri zhishu-du, eri shuanyan-du oo-ro chuanli-shel bineken zhiyu-shol chongfen shishan-a.Beye shehui-du zheren bishin, shehui-du geshing-mi zhiyu bineken chongfen fazhan-a baka-ra.Beye chuanli-ye-wi bineken zhiyu-yo-wi shingshi, falü-du shanzhi-w, eri shanzhi-ye choding-e mudi beye-ngi chuanli-ye-n bineken zhiyu-yo-n chongfen zhunzhong bozheng bishin, minzhu shehui-du dode, gonggong zhishu bineken pubian fuli-ngi zhengdang shuyo-yo shiying bishin.Eril chuanli-we bineken zhiyu-wo shingshi, renhe chingkuang-du bambur Lianhe Gurun-ngi zhongzhi bineken yuanzhe-ye-n e-weibei-yi-n.Eri shuanyan-ngi renhe tiaowen-in, renhe gurun, chituan bineken beye eri shuanyan-du oo-ro chuanli-ye bineken zhiyu-yo pohuay-a chuanli bishi cheshi e-oo-yi-n.Pokiten kich mei sinei pwe popunapen pung me kinamwe non fonufan a popuseni ukukun ach miriti nonnofengenin an aramas meinisin rait,Pokiten a fen fis chommong fitikoko ren an akkaemon aramas atai an pwan ekkoch aramas rait nge kich mi fen sinei pwe aramasen unusen fonufan mi wesewesen mochen pwe repwe kinamwe non ar kewe rait,Pokiten mi auchea an aramas rait me non annuk an esap wor ariaffou are an esap wor emon epwe ariaffoua pwan emon,Poikiten mi fakkun namot an mu me mu repwe tongofengen,Pokiten mu meinisin non United Nations ra affata me non nour we Charter usun ar nuku pwe mei wor popunapen an aramas meinisin rait, o mi wor namoten an epwe nonnofengen chok an aramas meinisin rait, mwan fengen me fefin, fan iten an epwe wor tipeeu pun epwe wor kinamwe,Pokiten mu meinisin ra fen en me pon pwe repwe ansi ewe mwichen United Nations ne asinengeni unusen fonufan usun angangen are napanapen an aramas rait,Pokiten mi wesewesen ennetin auchea an aramas repwe wesewesen sinei me miriti ekkei rait,Iei Popun,EWE GENERAL ASSEMBLYA Asinengeni KichEI PORAUSENAPAN AN ARAMAS RAIT pwe epwe fis pwe eu anen an aramas meinisin repwe annomu non ar ekiek iteiten fansoun meinisin, nupwen ar asukun, are nupwen ar angang ekis meinisin non eu fonu are no unusen fonufan, pwe emon me emon, fonu me fonu, are mu me mu repwe miriti o repwe fori pungun pusin nefiner fengen non ewe United Nations are ar repwe pwan fori pungun ngeni ekkewe fonu ni nom fan tumunuen United Nations.Esap wor och mettoch epwe appeti aramas seni fansoun ar uputiu non ar tufich me rait. Ar ekiek epwe mecheres o esap pet ren och sakkun mettoch pun ir repwe nonnomfengen non kinamwe o pwipwi annim.Emon me emon epwe eani ekkei rait o epwe pwan uri mecheresin met mi mak non ei PORAUS, esap wor akinimumu ren och sakkum mettoch, ren anuen unuchcher are pokiten ir mwan are fefin, esap wor nifinifin rer pokiten kapasen fonuer, ar namanam, mefien netiper meinisin, ar newo me pisekir, tori fansoun me nenien are uputiu, are ren chok och sakkun napanaper.Esap nifinifin ngeni emon aramas pokiten akinikin nefinen mu me mu are fonu me fonu ren och sakkun mefien ewe fonu, ren aukukun nemenian are tettenin me nein fonu meinisin non fonufan; ese nifinifin ika ewe fonu ni uta non mun, mei nom fan nemenien eu mu, are ika ewe fonu ese tongeni pusin uta non an nemenem.Emon me emon aramas mei wor an rait an epwe manaw, tufich me kinamwe.Esap wor emon epwe angang mwan o esap wor emon epwe tongeni nouni amanaw pwan emon aramas; esap tongeni tufich an emon epwe nounmwani emon aramas chon angang ika ese atoou niwinin, o esap tongeni tufich an emon epwe amomo are kamo aramas pwe noun amanaw.Esap wor emon epwe ariaffouu are echchimwa emon, are esap wor emon epwe angei niwinin an fofforungaw non ekkoch napanap epwe usun chok napanapen man.Ekis meinisin mei wor an emon aramas rait an epwe wor ekiekin non pungun aototen annuk.Aramas meinisin mi nonnofengen chok rer annuk, iwe emon me emon epwe wor tumunun fan nurun annuk. Meinisin epwe wor tumunur ren an esap wor akinikin ngenir ika emon a atai pungun ei Poraus ngenir. Emon mi tongeni tipis ika a fori angangen akinikin nge mi ataeno pungun ei annuk.Emon mi wor an rait an epwe wor chon anisi non kapung fan iten an ekkoch napanap ataeno pungun an rait usun mi mumu ngeni non ei annuk.Esap fakkun wor emon aramas epwe ares, kanupus are katoou (exile) seni fonu ika pwe ese fateoch popun.Aramas meinisin repwe chok nonnofengen non an epwe mumu ngeni emon me emon punguochchun are wenecharen kapung fansoun kutten pungun an emon rait me pungun wisan o pwan fansoun kutten an emon itingeni och tipis.Fansoun an pur kapasen och tipis won emon, mei wor an rait an aramas meinsin repwe mefi pwe ese fori ewe tipis tori an epwe pwano me non kapung pwe a wesewesen tipis, nge akkom epwe wor chon peni me non ewe kapung.Esap wor emon epwe tongeni tipis ren och sakkun foffor ika pwe ese sinei pwe mei ngaw ewe foffor a fori, non annukun eu fonu are fen non annukun unusen fonufan, fansoun a fori ewe foffor. Esap wor och niwinin tipis epwe nap seni ewe sakkun pinasen tipis mei mak non ewe chok fansoun a fis eu foffor.Esap wor emon epwe tongeni atai an emon rait ren metochchun mi momomon, ren an famini, ren nenian, are ren porausen noun taropwe o esap pwan wor emon epwe atamwanieno sufenin itochchun emon ika ese fateoch popun.Emon me emon mei wor an rait an epwe mokut fetan are nonnom non kinikinin eu me eu fonu.Emon me emon mi wor an rait an epwe pusin tou seni eu fonu are seni pusin fonuan, o mi pwan wor an rait an epwe pwan pusin niwinsefaniti fonuan.Emon me emon mi wor rait an epwe suno won ekkoch fonu pwe epwe tongeni wor an kinamwe seni sakkun ariaffoun non fonuan.Ei rait esap tongeni amanawa emon fansoun an kapung ren och fofforungaw ese nom non pungun eu neni (non-political crimes) are esap pwan tongeni amanawa ren sakkun foffor mi u ngeni pungun me annukun United Nations.Emon me emon mei wor an rait an epwe wor fonu (mu) epwe mak i.e.Esap wor emon epwe tongeni aweiresi emon seni ewe fonu (mu) a mak non, o esap wor emon epwe pinei emon ika a mochen siwini fonuan (neni a mak ie).Mwan me fefin, fansoun a tori ierir, mei wor ar rait ar repwe puppunu o fori ar famini, ese nifinifin anuen unuchcher, fonuer, are ar namanam. Nonnofengen chok ar rait non ar puppunu (fansoun ar puppunu, are pwan fansoun ar mufesen.Puppunu epwe fis fansoun chok ruomon ra pusin finata pwe ra fakkun tipeeufengen ar repwe puppunu.Famini wesewesen popunapen tettenin mwichen aramas o mei wor an eu famini rait an epwe wor tumunun meren mwichen aramas pwan meren fonu.Mei wor an emon me emon rait an epwe pusin akkanaemon chok won pisekin are pwan an epwe chngeni ekkoch won och pisek.Esap wor emon epwe pinepin seni pusin pisekin ika esa fateoch popun.Mei wor an emon rait won pusin an ekiek, an mefi me an namanam; mei pachenong non ei rait an emon epwe siwini an namanam me an pusin nuku o mei pwan wor an emon pusin rait non an akkanaemon are fitifiengen me chienan an epwe pwarata fan mesan aramas are nemonomon usun an nukun an namanam ren an asukuna, pomweni, fen ngeni are forachchu pungun an namanam.Mei wor an emon me emon rait an epwe wor an mefi me an kapas. Mei pachenong non ei rait an emon epwe kamoch won mefian o esap wor emon epwe ataeno mefian ren an epwe kutta, angei are asinefetanei usun an ekiek non sokkun chok an a mochen finata, ese nifinifin aukukun nenian an tongeni.Emon me emon mei wor an rait an epwe fiti sokkun amwicheich mi wor kinamwe me tipeeu non.Emon esap tongeni achchimwa emon an epwe fiti eu sokkun mwich (association).Mei wor an emon me emon rait an epwe pusin angang non kefemenin (government) fonuan won inisin are an epwe pusin finata chon aweni awan (representative).Emon me emon mi wor an rait an epwe nonnongeni sokkun aramas meinisin non an aninnis ngeni fonuan.Mochenin aramas epwe fis pwe popunapen wis non kofemen (government); mefian aramas epwe pwano non fansoun an fis uttut. Uttut epwe fis ren meinisin aramas epwe nonnofengen chok aukukun an emon me emon fot (vote). Uttut mi tongeni fis non monomon are non sokkun angangen uttut minne epwe nonnofengen chok ren meinisin.Emon, pokiten i pwan chok emon aramas, mei wor an rait an epwe wor tumunun an tufich o an epwe sinei meinisin an rait non pekin anen moni, pekin pwapwa me eorunien eu neni mi namot chapur ngeni itan me sufenin tori unusen an tufich. Ekkei meinisin epwe pwak me non aototen tipeeufengen usun mi namot ngeni utan are tufichin eu fonu.Mei wor an emon me emon rait an epwe angang, an epwe pusin finata sokkun angang a mochen eani, an epwe wenechchar me ukukoch napanapen an angang o mei pwan wor an emon me emon rait an epwe wor tumunun seni osupwangen an ese wor an angang.Emon me emon, ses nifinifin ion, mei wor an rait an epwe angei niwinin aukukun an angang.Mei wor an emon me emon chon angang rait an epwe wenechchar me ukukoch niwinin ren an epwe pusin tufich won inisin tori an famini pwe repwe tongeni manaw non tettenin manawen aramas, o epwe pwan wor aninnisir, ika mei namot, o epwe tou ngenir non sokkun napanap minne epwe wor ren rer kinamwe.Mei wor an emon me emon rait an epwe forata are choni mwichen chienan chon angang (trade unions) pun repwe pusin tumunufenginni mine repwe tufich ren.Emon me emon aramas mei wor an rait an epwe asoso, o epwe pwan aukuk kunokun angang. Epwe pwan wor ekkoch ranin asoson angang nge epwe chok tou ewe niwin.Emon me emon mi wor an rait an epwe ukukoch tufichin non an nonnom pun epwe wor pochokkun me kinamwe ren pusin won inisin tori chon an famini. Epwe wor aner mongo, ufer, imwer me tumunun safei ngenir tori sokkun amcheresin inis mi namot ngenir. Mei wor an emon rait an epwe tumunu fansoun an esewor an angang, fansoun an samaw, fansoun an ese chiwen tufich ne pusin tumunu, fansoun an mano punuan, fansoun an chinnap o pwal fansoun an ese chiwen tongeni tori pusin an tufich.Inenap me semirit epwe wor tumunur me aninnisir. Semirit meinisin, upun non puppunu are upun neroch, repwe uri kinamwen tumun sokkun meinisin.Mei wor an emon emon me emon rait an epwe fiti sukun, esap kamo an sukun non tettenin elementary (seni ewin tori awanuan). Emon me emon epwe fakkun wesewesen fiti sukunen elementary. Sukunen angang me sukunen kaeo epwe pwan mumungeni meinisin. Sukun tekia epwe suk ngeni meinisin chon tufich ngeni pokiten ar achocho.Epwe fis pwe popunapen sukun an epwe aunusa ngeni emon aramas ukukun an tongeni kutta tufichin nein aramas meinisin. Epwe pwan fis pwe popunapen sukun an epwe aiti ngeni emon me emon unusen sufenin an aramas rait me popunapen pung. Sukun epwe awora mirit, tipen mwan me pwipwioch nefinen mu me mu, nefinen sokkun me sokkun aramas are nefinen namanam me namanam. Sukun epwe aiti aramas ar repwe anapano angangen United Nations pun epwe wor kinamwe non fanufan.Inenap me semenap mei wor ar rait ar repwe finata sokkun sukun nour semirit repwe fiti.Mei wor an emon me emon rait an epwe fori napanapen eorunien chon eu neni, an epwe kinamwe ne fori sokkun angang mi weswesen angoch non, o an epwe pwan aninnis non are uri tufichin namoten feffeitan sokkun angang meinisin.Emo me emon mi wor an rait an epwe nom fan tumunun are uri namoten och pisek mi fisifota seni och sokkun angang a pusin forata won inisin.Emon me emon epwe kinamwe non tumunun me punguochchun tettenin an aramas rait are pung usun mi mak non ei Poraus.Emon me emon mi wor wisan ngeni ewe neni are aramasen ewe neni a angei unusen an tufich me ie.Emon me emon epwe fori pungun unusen an rait, nge epwe chok tongeni aukuk fofforun pungun an kei rait ren sokkun annuk mi foruta fan iten an epwe wor ekiekin are sufenin an aramas meinisin rait o pwan fan iten an meinisin aramas repwe forachchu pungun wiser ngeni emon me emon pwe epewe wor kinamwe ekis meinisin.Emon esap tongeni eaea ekkei rait me pung ren an epwe ngeni popun are annukun United Nations.Ese wor och sokkun kapas non ei Poraus mi mutngeni eu mu, eu mwichen aramas are emon aramas an epwe fori och sokkun foffor ren an epwe ataeno ekkei rait me pung mi mak non ei Poraus.(Naciones Xuníes, 10 d'avientu de 1948)Visto que la llibertá, la xusticia y la paz en mundu sofítense na reconocencia de la dignidá intrínseca y de los drechos iguales y inayenables de tolos miembros que formen la familia humana;Visto que desconocer o facer de menos los drechos humanos foi la causa d'actos xabaces y dañibles pa la conciencia de la humanidá, y que se proclamó, comu aspiración cimera del home, el llogru d'un mundu onde los seres humanos, llibres del mieu y de la llaceria, gocen de la llibertá de palabra y de la llibertá de creyencies;Visto que ye esencial un réxime de Drechu que protexa los drechos humanos, p'asina nun se ver emburriáu l'home al recursu caberu de rebelase escontra de la tiranía y de la opresión;Visto que ye tamién esencial promover l'afitamientu de rellaciones amistoses ente les naciones;Visto que los pueblos dexaron llantáu na Carta de les Naciones Xuníes el so enfotu nos drechos fundamentales del home, na dignidá y nel valor de la persona humana y na igualdá de drechos d'homes y muyeres, amosando la clara intención de promover el progresu social y de facer espoxigar el nivel de vida según un conceutu más ampliu de la llibertá;Visto que los Estaos Miembros comprometiéronse a asegurar, en comuña cola Organización de les Naciones Xuníes, el respetu universal y efeutivu a los drechos y llibertaes fundamentales del home; yConsiderando qu'una conceición común d'estos drechos y llibertaes ye bramente importante a fin de percumplir el dichu compromisu;EL CONCEYU XENERALProclamaESTA DECLARACIÓN UNIVERSAL DE LOS DRECHOS HUMANOS comu ideal común pol qu'han puxar tolos pueblos y naciones, al envís de que, lo mesmo los individuos que les instituciones, inspirándose de contino nella, promueva, por aciu de la enseñanza y la educación, el respetu a estos drechos y llibertaes, y afite, con midíes progresives de calter nacional y internacional, la so reconocencia y aplicación universales y efeutives, tanto ente los pueblos de los Estaos Miembros comu ente los de los territorios allugaos baxo la so xurisdicción.Tolos seres humanos nacen llibres y iguales en dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros.Toa persona goza de tolos drechos y llibertaes afitaes nesta Declaración, ensin estremamientu nengún de raza, de color, de sexu, de llingua, de relixón, d'opinión política o de cualesquier otra mena, d'orixe nacional o social, de posición económica, de nacencia o de cualesquier otra condición.D'otra miente, tampocu nun se fadrá estremamientu nengún basáu na condición política, xurídica o internacional del país o territoriu de la xurisdicción de la que dependa una persona, lo mesmo seya país independiente o territoriu baxo tutela alministrativa, non autónomu o sometíu a cualesquier llende na so soberanía.Tou individuu tien drechu a la vida, a la llibertá y a la seguridá de la so persona.Naide nun será sometíu a esclavismu nin a servidume; l'esclavismu y el comerciu d'esclavos prohíbense en toles sos formes.Naide nun será sometíu a tortures nin a penes o tratos crueles, inhumanos o degradantes.Tou ser humanu tien drechu, en tolos llugares, a que se-y reconoza la so personalidá xurídica.Toos son iguales ante la llei y tienen drechu a que la llei los protexa de la mesma manera y ensin facer estremamientos. Toos tienen drechu a protexese escontra toa discriminación qu'infrinxa esta Declaración y escontra toa provocación empobinada a una discriminación tala.Toa persona tien drechu a un recursu efeutivu ante los tribunales nacionales competentes, que la ampare escontra d'actos que violen los drechos fundamentales que la constitución o la llei-y reconoz.Naide nun podrá ser deteníu, presu nin alloñáu de la so tierra de mou arbitrariu.Toa persona tien drechu, en condiciones dafechamente iguales, a qu'un tribunal independiente y imparcial la atienda públicamente y con xusticia, al envís de tomar determín sobre los sos drechos y obligaciones, o sobre cualesquier acusación que se-y faiga escontra en materia penal.Toa persona a la qu'acusen d'un delitu tien drechu a que se-y suponga la inocencia mientres nun se-y pruebe la culpabilidá, acordies cola llei y en xuiciu públicu u s'aseguren toles garantíes necesaries peles que se defender.Naide nun será condenáu por aiciones o omisiones que, acordies col Drechu nacional o internacional, nun yeren delictives de la que se cometieron. Tampocu nun s'impondrá una pena más grave que la que yera d'aplicar nel momentu de que'l delitu se cometiere.Naide nun será oxetu d'entrometimientos artibrarios na so vida privada, na so familia, nel so domiciliu o na so correspondencia, nin d'ataques al so honor o a la so bon nome. Toa persona tien drechu a protexese pela llei escontra d'entrometimientos o ataques talos.Toa persona tien drechu a treslladase llibremente pel territoriu d'un Estáu y a escoyer la so residencia dientru d'él.Toa persona tien drechu a salir de cualesquier país, mesmamente del propiu, y a volver otra vegada.En casu de persecución, toa persona tien drechu a buscar asilu y a disfrutar d'él en cualesquier país.Esti drechu nun podrá invocase si ello se fai a la escontra d'una aición xudicial orixinada daveres nun delitu común o nun fechu contrariu a los oxetivos y principios de les Naciones Xuníes.Toa persona tien drechu a una nacionalidá.A naide se-y quitará arbitrariamente la so nacionalidá nin el drechu a camudala.Los homes y les muyeres, desque s'atopen n'edá de casase, tienen drechu, ensin restricción nenguna por motivu de raza, nacionalidá o relixón, a axuntase en casamientu y fundar una familia, disfrutando d'iguales drechos no referente al matrimoniu, demientres el matrimoniu y en casu de xebramientu del matrimoniu.La xuntanza matrimonial namái podrá realizase si ye col consentimientu llibre y plenu de los futuros esposos.La familia ye l'elementu natural y el sofitu fonderu de la sociedá, y tien drechu a la proteición de la sociedá y del Estáu.Toa persona tien drechu a la propiedá, de forma individual y en comuña.A naide se-y quitará arbitrariamente la so propiedá.Toa persona tien drechu a la llibertá de pensamientu, de conciencia y de relixón, algamando esti drechu la llibertá de camudar de relixón o de creyencia, y tamién la llibertá d'amosar la so relixón o la so creyencia, de forma individual y en comuña, lo mesmo en público que privadamente, y per aciu de la enseñanza, la práutica, el cultu y el cumplimientu de los preceutos.Tou individuu tien drechu a la llibertá d'opinión y d'espresión, lo que lleva darréu nun pone-y a naide estorbises pola mor de les sos opiniones, y tamién drechu a dir en cata d'informaciones y d'opiniones, lo mesmo qu'a espardeles per cualesquier mediu d'espresión y ensin llendes de fronteres.Toa persona tien drechu a la llibertá d'aconceyase y d'asociase pacíficamente.A naide nun se-y podrá obligar a pertenecer a una asociación.Toa persona tien drechu a participar nel gobiernu del so país, de manera direuta o per entemedies de representantes escoyíos llibremente.Toa persona tien drechu d'algamar, en condiciones d'igualdá, les funciones públiques del so país.La voluntá del pueblu ye l'encontu onde s'apoya l'autoridá del poder públicu; esta voluntá habrá espresase n'eleiciones verdaderes celebraes periódicamente, per sufraxu universal, igual y per votu secretu o otru procedimientu asemeyáu que garantice la llibertá del votu.Toa persona, desque ye miembru de la sociedá, tien drechu a la seguridá social y a llograr, gracies al esfuerzu nacional y a la collaboración internacional, y acordies cola organización y los recursos de cada Estáu, que se-y satisfaigan los sos drechos económicos, sociales y culturales, indispensables pa la so dignidá y pal desendolcu llibre de la so personalidá.Toa persona tien drechu al trabayu, a escoyelu llibremente, a disfrutar de condiciones equitatives y afayadices nél, y a la proteición escontra'l desemplegu.Toa persona tien drechu, ensin discriminación nenguna, a igual salariu por trabayu igual.Toa persona que trabaya tien drechu a una remuneración equitativa y satisfactoria, que-y asegure, xunto cola so familia, una esistencia acordies cola dignidá humana, a la que se-y pueda amestar, si fixere falta, cualesquier otru mediu de proteición social.Toa persona tien drechu a fundar sindicatos y a sindicase col oxetu de defender los sos intereses.Toa persona non solo tien drechu al descansu y a la folganza, sinón tamién a una duración razonable del tiempu de trabayu y a vacaciones periódiques pagaes.Toa persona tien drechu a un nivel de vida amañosu que-y asegure, xunto a la so familia, la salú y el bienestar, sobre manera no referente a l'alimentación, al vistíu, a la vivienda, a l'asistencia médica y a les ayudes sociales necesaries; d'otra miente, tien drechu a los seguros en casu de desemplegu, d'amalecimientu, d'invalidez, de viudedá, de vieyez o d'otros casos de perda de los medios de mantención por circunstancies ayenes a la so voluntá.Les mas y los neños tienen drechu a asistencia y procuru especiales. Tolos neños, nacíos dientru o fuera del matrimoniu, tienen drechu a una mesma proteición social.Toa persona tien drechu a la educación. La educación ha ser gratuita, pelo menos la instrucción elemental y fundamental. La instrucción elemental ha ser obligatoria. Habrá xeneralizase la instrucción técnica y profesional, y no referente a los estudios superiores, el so llogru fadráse igual pa toos y d'acuerdu colos méritos que caún tenga.La educación llantará comu oxetivu desendolcar dafechu la personalidá humana y afitar el respetu a los drechos humanos y a les llibertaes fundamentales, favoreciendo la comprensión, la tolerancia y l'amistá ente toles naciones y tolos grupos étnicos o relixosos, y faciendo espoxigar les actividaes que les Naciones Xuníes entamen pal caltenimientu de la paz.Los pas tendrán drechu preferente a escoyer qué mena d'educación habrá dáse-yos a los fíos.Toa persona tien drechu a andechar llibremente na vida cultural de la comunidá, a disfrutar de les artes y a participar nel progresu científicu y nos beneficios que d'él remanezan.Toa persona tien drechu a que se-y protexan los intereses morales y materiales que-y correspuendan poles producciones científiques, lliteraries o artístiques de que seya autora.Toa persona tien drechu a que s'estableza un orde social y internacional u los drechos y llibertaes proclamaos nesta Declaración aporten a ser efeutivos dafechu.Toa persona tien deberes pa cola comunidá, darréu que ye namái nella onde pue desencolcar dafechu y llibremente la so personalidá.Nel exerciciu de los sos drechos y nel disfrutu de les sos llibertaes, toa persona habrá sometese namái a les llendes marcaes pola llei col únicu fin d'asegurar la reconocencia y el respetu de los drechos y llibertaes de los demás, y de satisfacer le xustes esixencies de la moral, del orde públicu y del bienestar xeneral nuna sociedá democrática.Estos drechos y llibertaes nun podrán exercese en nengún casu escontra de los oxetivos y principios de les Naciones Xuníes.Nada de la presente Declaración nun podrá interpretase nel sen d'atribuyi-y al Estáu, a un grupu o a una persona'l drechu d'entamar y desendolcar actividaes o realizar aiciones empobinaes a desaniciar cualesquier drechu o llibertá de les que nesta Declaración se proclamen.Fate buine e proclamade de Samblee gjenerâl des Nazion Unidis ai 10 di Decembar dal 1948. Risoluzion 217 A (III)Tignût cont che il ricognossi la dignitât di ducj i membris de gjernazie umane, i lôr derits, compagns e inalienabii, e je la fonde de libertât, de justizie e de pâs tal mont;Tignût cont che il dineâ e il spreseâ i derits dal om a an puartât a barbaretâts ch’a ufindin la cussience de umanitât e che al è stât proclamât che il divignì di un mont dulà che i oms a gjoldin la libertât di peraule e di fede e la liberazion de pôre e de miserie e je la plui grande braure dal om;Tignût cont che i derits dal om bisugne ch’a sein garantîts des leçs, se si intint di fâ in mût che l’om, come ultin ricors, nol scugni voltâsi cu la fuarce cuintri la tiranìe e la sclavitût;Tignût cont che bisugne promovi il svilup di bogns rapuarts tra lis Nazions;Tignût cont che tal Statût i popui des Nazions Unidis a an tornât a declarâ la lôr fede tai derits fondamentâi dal om, te dignitât e tal valôr de persone umane, te paritât dai derits dal om e de femine, e ch’a an decidût di promovi il progres sociâl e un miôr sistem di vite tune plui grande libertât;Tignût cont che i Stâts membris a an cjapât l’impegn di otignî, in cooperazion cu lis Nazions Unidis, il rispiet e l’osservance universâl dai derits dal om e des libertâts fondamentâls;Tignût cont che une convinzion gjenerâl sun chescj derits e sun cheste libertât e je de massime impuartance par une complete realizazion di chescj impegns;la Samblee Gjenerâl des Nazions Unidise proclame cheste Declarazion Universâl dai Derits dal Om come ideâl comugnâl ch’a an di rivâ a vêlu ducj i popui e dutis lis Nazions par che ogni individui e ogni strument de societât, tignint cont simpri di cheste Declarazion, a cirin di promovi, cu la instruzion e la educazion, il rispiet di chescj derits e di chestis libertâts e di garantîur, midiant proviodiments progressîfs di stamp nazionâl e internazionâl, il ricognossiment universâl e efetîf e il rispiet tant de bande dai popui dai Stâts membris, che de bande dai popui dai teritoris ch’a son sot de lôr jurisdizion.Ducj i oms a nassin libars e compagns come dignitât e derits. A an sintiment e cussience e bisugne che si tratin un culaltri come fradis.A ogni individui i spietin ducj i derits e dutis lis libertâts proclamâts in cheste Declarazion, cence nissune distinzion par vie di gjernazie, colôr, mascjo o femine, lenghe, religjon, di impinion politiche o alcaltri, di zoc nazionâl o sociâl, di ricjece, di nassite o altre condizion.E no sarà fate nissune distinzion nancje par vie dal Statût politic, juridic o internazionâl dal paîs o de tiare che une persone i parten, tant se chê tiare e je indipendent che s’e je sot ministrazion fiduciarie o no autonime o sot cualchi altri limit di sovranitât.Ogni individui al à derit a la vite, a la libertât e a la sigurece de sô persone.Nissune persone e pò jessi tignude in sclavitût o servitût; la sclavitût e il trafic dai sclâfs di cualsisei gjenar a son improibîts.No si pò torturâ nissun, ni doprâ par nissune persone trataments o punizions barbars, disumans o vergognôs.Ogni individui al à derit, pardut là che si cjate a sei, che i vegni ricognussude la sô personalitât juridiche.Denant de leç a son ducj compagns e ducj a an derit, cence nissune parzialitât, a la stesse protezion de leç. A an ducj derit di jessi vuardâts di ogni discriminazion contrarie a cheste Declarazion ch’e je stade fate cuintri cualsisei instigazion a discriminazions di chê sorte.Ogni individui al à derit a une reâl possibilitât di ricori a tribunâi competents nazionâi cuintri di fats ch’a van cuintri dai derits fondamentâi che la constituzion o la leç i ricognossin.Nissune persone no pò jessi arestade, tignude in preson o mandade in esili cence juste reson.Ogni individui al à derit in plene paritât, a une juste e publiche udience denant di un tribunâl indipendent e imparziâl, par decidi dai siei derits e dovês, e ancje par provâ la positivitât di cualsisei acuse penâl che i vegni fate.Ogni individui acusât di une malefate al è presumût nocent fintant che la sô colpe no sei stade dimostrade par vie legâl tun public proces dulà che i vein dât ogni garanzie par difindisi.Nissun individui nol pò vignî condanât par une robe fate o no fate, se, in chel tâl moment, chê robe no jere considerade une malefate secont il derit locâl o internazionâl. Come che no si podarà mai dâ un cjastic plui grant di chel stabilît tal moment de malefate.Nissun individui nol pò jessi sogjet a interferencis arbitrariis te sô vite privade, te sô famee, te sô cjase, te sô corispuindince, e nancje jessi ufindût tal so onôr e te sô stime. Ogni individui al à derit di jessi vuardât de leç cuintri interferencis o ufesis di cheste fate.Ogni individui al à derit di stâ e di movisi dentri i confins di ogni Stât.Ogni individui al à derit di lâ vie di cualsisei paîs, ancje dal so, e di tornâ.Ogni individui al à derit, cuintri lis persecuzions, di cirî e cjatâ ricet in altris paîs.Nol podarà ricori a chest derit un individui s’al è cirût par malefatis no politichis o par fats contraris ai fins e ai principis des Nazions Unidis.Ogni individui al à derit di vê une citadinance.A nissun individui no si pò cjoli cence une reson la sô citadinance e nancje il derit di cambiâle.Oms e feminis in etât adate a an il derit di sposâsi e di meti sù famee, cence nissune limitazion di gjernazie, citadinance o religjon. A an ducj i stes derits a rivuart dal matrimoni, par tant ch’al dure e cuantche si disfe.Il matrimoni si pò fâlu dome cul libar e plen consens dai nuviçs deventants.La famee e je la fonde naturâl e fondamentâl de societât e e à il derit che la difindin la societât e il Stât.Ogni individui al à derit di vê une propietât sô personâl o comugnâl cun altris.A nissun individui no si pò cjoli la sô propietât cence une reson.Ogni individui al à derit a la libertât di pinsîr, cussience e religjon; chest derit al vûl dî ancje libertât di gambiâ religjon o fede, e libertât di pandi dibessôl o cun altris, tant in public che in privât, la sô religjon o la sô fede tal insegnâ, tes pratichis, tal cult e te osservance des ceremoniis.Ogni individui al à derit a la libertât di impinion e di espression, dutun cul derit di no jessi lambicât par vie de sô idee e il derit di cirî, di vê e di propagandâ informazions e ideis cun ogni mieç e cence limitazions.Ogni individui al à derit a la libertât di riunion e di associazion pacjifiche.No si pò obleâ nissun a fâ part di une associazion.Ogni individui al à derit di partecipâ al guviêr dal so paîs tant di persone che par mieç di rapresentants sielzûts liberementri.Ogni individui al à derit di pode rivâ, in condizions di paritât, ai puescj di vôre publics dal so paîs.La volontât popolâr e je la fonde de autoritât dai guviêrs; cheste volontât si à di pandile traviers elezions periodichis e onestis, a sufragjo universâl e compagn, cun vôt segret o tun altri mût ch’al garantissi la libertât di esprimisi.Ogni individui, come part de societât, al à derit a la sigurece sociâl, e ancje di realizâ, cul impegn nazionâl e la colaborazion internazionâl e tignint cont de organizazion e des possibilitâts di ogni Stât, i derits economics, sociâi e culturâi indispensabii a la sô dignitât e a la libare cressite de sô personalitât.Ogni individui al à derit al lavôr, a la libare sielte dal puest di vôre, a condizions justis e buinis di lavôr e a jessi vuardât cuintri la disocupazion.Ogni individui, cence parzialitât, al à derit di vê la stesse pae par un lavôr compagn.Ogni individui ch’al lavore al à derit a une pae juste e buine che i garantissi a lui e a la sô famee une vite secont la dignitât umane e staronzade, s’al covente, cun altris mieçs di protezion sociâl.Ogni individui al à derit di meti sù sindacâts e di fâur part par difindi i siei interes.Ogni individui al à derit di polsâ e di distraisi, intindint cun chest un just limit des oris di lavôr e di feriis periodichis paiadis.Ogni individui al à derit a un sistem di vite bon di garantî la salût e il bonstâ so e de sô famee, massime pal nudriment, il vestiari, une cjase, la assistence mediche, e ai servizis sociâi necessaris; al à derit a la sigurece in câs di disocupazion, malatie, invaliditât, veduance, vecjae o in ogni altri câs di piardite dai mieçs di sussistence par robis che no dipendin dal so volê.La maternitât e la infanzie e an derit a curis speciâls e assistence. Ducj i fruts nassûts tal matrimoni o fûr, a an di gjoldi de stesse protezion sociâl.Ogni individui al à derit a la instruzion. La instruzion e à di jessi a gratis almancul pes classis elementârs e fondamentâls. La instruzion elementâr e à di jessi obligatorie. La instruzion tecniche e professionâl e à di jessi possibil a ducj e cussì la instruzion superiôr e à di jessi possibil a ducj daûr dal merit.La instruzion e à di jessi indreçade a une plene incressite de personalitât umane e a un simpri plui grant rispiet dai derits dal om e des libertâts fondamentâls. La instruzion e à di fâ cressi la comprension, il bon cûr, la amicizie fra dutis lis Nazions, lis comunitâts etnichis e religjosis, e dâ une man a la vôre des Nazions Unidis par mantignî la pâs.I gjenitôrs a an prin di ducj derit di sielzi il gjenar de instruzion pai lôr fîs.Ogni individui al à derit di jessi a part de vite culturâl de comunitât, di gjoldi des arts e di dâ di vôre al progres de sience e usufruî dai siei beneficis.Ogni individui al à derit a la difese dal interes morâl e matereâl ch’a divegnin di une produzion sientifiche, leterarie e artistiche che lui al vedi fate.Ogni individui al à derit di cjatâsi a vivi tun sistem sociâl e internazionâl dulà che i derits e lis libertâts proclamadis in cheste Declarazion a sein metûts in pratiche dal dut.Ogni individui al à dovês viers la comunitât, là che lui al pò madressi adimplen e cun libertât.Tal doprâ i siei derits e lis sôs libertâts, ognun al à di tignî cont dome dai limits prescrits de leç par che si ricognossin e che si rispietin pardabon i derits e lis libertâts di chei altris e par contentâ lis esigjencis justis de morâl, dal ordin public e dal benjessi gjenerâl di une societât democratiche.No si pò doprâ mâl chescj derits e chestis libertâts cuintri i fins e i principis des Nazions Unidis.Nissun Stât, grop o persone a puedin cjapâ alc di cheste Declarazion par campâ derits di meti sù trafics o combinâ vôris ch’a cirin di dineâ cualchi derit o libertât ch’e je stade metude in clâr culì.1- Ha mwakinisho ukaya ho ukubali ye sheo shaho wo ubinadamu piya pvamwedja ne ze haki za wadjibu zaho usawa, zahao, uwo ndo mshindzi waho uhuria, no mlidzanyiso haki, ne amani yahe duniya kamili.2- Ha mwakinisho ukaya wo upuzi no uwoneya ze haki zaki binadamu zika tsongeza yazitrendwa zaki djinga za utunkiza na ukaya wo mzalihano wa duniya yidjo ustehi wo uhuriya wamakaulu, na imani, duniya yidjo upukana na mashangaza na usikini siki, uirendeha bombeyo la mwando la hayini mwanadamu.3- Ha mwakinisho ukaya zo muhimu ho uhifadhwi zehaki zaki binadamu harumwa daula yi rumiyao shariya yili ye mwanadamu yatsi djihundre harumwa wadjibu yauhima ha shari kinyume no urendzwa mvuu, no ukadamiziwa.4- Ha mwakinisho ukaya zo muhimu ho utriya djitihadi wo mparano no uwandzani baina yahe ze daula.5- Ha mwakinisho ukaya harimwa le katiba mshindzi lahe lekukumanyo lamadola ye ze umma zi tekeleza hamara yasaya wo amini zehaki mshindzi zahe mwanadamu, harumwa mastehi na mpvamo wo undru waki binadamu, pvamwedja na usawa wahe zehaki zaho wanadamu wanawashe no wanadamu wanaume. Tsibahi ze umma yizo zitekelza wo utaanrifu wahazo wausayidiya wo mpuwo ngayo wa maesha yaki mudjtamaan na usimiza sharutwi ndjema zayidi za maesha harumwa unafasiya mwindji.6- Ha mwakinisho ukaya ze daula wanashama zidjitoleya udhwamini pvamwedja ne lekungumanyo lahe djumwiya ya madola, womstehilwa ha kweli no ulemengu kamili, wahe ze haki zaki binadamu ne ze nyihuriya mshindzi zahahe.7- Ha mwakinisho ukaya mwelewano sawa wapwadzima wahe ze haki ne ze nyihuria yizo ndrongo muhimu hakuwu harumwa utekeleza haudjimilfu ye anhadi yamdjitoleyo yinu.8- Le Barazaka Kuu lahe Djumuyian ya madola ngotekelezao ha dji kuwu ukaya le Katiba lakilemengu lahe zehaki zaki binadamu ndo faliki yahe ze umma ne ze daula zowontsi yili hayina mwanadamu hau kugumanyo la wanadamu harimwa wo mudjtamaan wadjo ukana le Katiba linu ho rohoni, wakazane ha ndziya zaho msomo ne malezi, wayeneze ho mstehilwa wahe zehaki ne ze nyihuriya zinu, warudi wasane wayeneze ha tartibu za furswa zaki daula za upole na zaki madaula za mpatano wo ukubaliwa no mtrilwa dziyani ha msinadi ne ze raanyia zahe ze daula wanashama na ne ze raanyia zahe ze ntsi ziliyo hotsini mwa ze dhamana zahazo.Wo wanadamu piya wo uzalwa na uhuriya na usawa waki undru na uhaki. Wo upwawa ankili na urambuzi hayizo yilazimu warwaliyane hazitrendwa na fikira zaki unanya.Hayna mwanadamu gudjo djuwa udjinasbisha ne zehaki ne ze nyihuria zoontsi za tekeleziwa harimwa lekatiba linu, pvatsina ubaguzi utsoka wontsi, tsi wakabila, warange, wa udru ume hau udru ushe, wa lugha, wa dini wa fikira zasiyasa hau ubaguzi mdrwadji wutsokao wontsi.Na wadjawu kayitsu lazimu pvakaye ubaguzi wa mwanadamu yalawa harumwa ntsi hau yipande sha arudhwi hasibabu ndo mkayo wahe yentsi hau ye ardhwi yiyo waki siyasa, shariya hau djirma harumwa wo ulemengu waki madola. Reka ntsi yiliyo uhuru, hau yatawaliwa hau yaleziwa daula nyidrwadji, hau yitso udjimiliki, hau yatsu timu uhuria hezedjiha piya.Hayina mdru ngena haki yaenshi, yeke huriya, wo undru wa hahe upvamwa.Kapvatsi mdru yalazimu yarendwa mtrwana hau mrumwa ; wo uitrwana ne biyashara ya watrwana yiharamishiwa he ze surwaya piya.Kapvatsi ruhusa ya wu uonndowa mwanadamu, hau umfanyiliya zitrendwa zapewu zakinyama hau za upvanguwa wo ubinadamu hahahe.Hayina mwana damu ngena haki yaukubaliwa ye mahala piya yadjihudrao wo undru waki shariya wahahe.Wo wanadamu piya wo sawa ho usoni mwe shariya nao gwaona yehaki yauhafadhwiwa ne shariya. Wo wanadamu piya ngwaona haki yauhifadhwiwa hausawa na haini ubaguzi wudjo utaandiya le katiba na haina ntsongeza ya ubaguzi.Haina mwanadamu ngena haki yauhundra maredjeyi yakweli usoni mwa yeze mahakama zalazimu haudayi zehaki mshindzi yakubaliwa zo ne shariya mshindzi hau ze shariya mbali na mbali.Kapvatsi mwanadamu udjodjuwa ubaliliwa, ya fungwa hau yatolwa sistani hadji layezi.Haina mdru ngena haki, harumwa usawa watimiya yayishiliwa ha uandilifu harumwa trengwe ni mahakama yalona uhuriya pvatisna pendzeleya. Mahakama yadjo utekeleza yese haki ne ze wadjibu zahahe, hau yadjo uwonesa wo ukweli wahe yizo yatuhumlwa nizo harumwa upande wamahakama ya zitrendwa zidziro.Haina mdru ya tuhumlwa na yitrendwa sha taandiya ye shariya yekadji uka dhwamana wa hasho raha wo udwamana uwo wedja pwenulwa kihaki harumwa ma hakama ya mubaha yamnika ze haki zalazimu zau djidafiu.Kapvatsi mdru udjo djuwa ufungwa ha zitrendwa hau mpuzi ndrongowo wa zaya hatwari, yikawo kazidjaka za ziyilwa ne shariya shahe ntsi yahahe hau ye sha kilemengu. Wo wakati she yitrendwa hau wo mpuzi drongowo uwo wa fanyishiha. Tsibahi yemdru uwo kana udjuwa uhukumlwa zifungo zidziro za zayidiya yizo zakahuendeleya wo wakataki she yintrendwa sha fanyishiha.Kapvatsi ruhusa ya mwnadamu udjilwa kiyigozi sha mvuu harumwa yemayesha ya ndani yahahe, yahe fami yahahe ne ledaho lahahe hau yemawaswiliyano yahahe ha upulwa sheo na sharafu. Haina mdru ngena haki ya hifadhwilwa ne shariya ha upukana na zitrendwa djezi.Haina mdru ngena ruhusa ya uzuguliya ha unafasi na utzunguwa yemakazi yahahe harimawa ye ntsi.Haina mdru ngena haki ya udjuwa ya lawe harumwa haina ntsi baishe nde yahahe yarudi ya yiredjeyi.Haina mdru ya dungwa ha shari, ngena haki ya utsaha hifadwi ha upuwa makayo yili ya yihundre harumwa ntsi zidrwadji.Ye haki yinu kayina ufayi yeka ye mdru ha tuhumlwa na utsahwa hasababu zitrendwa za hukumlwa uka zapewu ne shariya shirumiliwao wo wandru piya hau hasibabu zitrendwa kinyume ne ze faliki ne ze fikira mshindzi zahe Djumuyia Ya Madola.Haina mdru ngena haki ya ukana urayiya wa daula.Kapvatsi mdru wu djo djuwa upvohwa wo urayiya wahe, hau yehaki ya ubadili urayiya pvatsina ustehi shariya.Haina mdru ya blighi mdrume hau mdrumshe pvatsina ubaguzi wa kabila, wa uranyia hau wa dini, nge ahaku ya fanye ndola ya wunde fami. Mdrumshe na mdrume ngwaona haki za sawa ho fungwa ye ndola, harumwa wo muda wa myeshi hayo, no mtsambaliyo hayo.Ye ndola kaina udjuwa ufungiha pvatsina wo mkubali ha radhwi ya muyo wahe ye mbwana ne bibi harusi wadjoka ulolana.Ye fami nde nguzo yihimisao wo mudjtamaan niyo ngiyo ahaku yi hifadwilwa no mudjtamaan ne daula.Hayina mdru ngena haki ya umiliki mpbahidru wayedje hawu ha upvamodja na wandru.Kapvatsi mdru udjodjuwa upvoha ye miliki yahahe ha dziya zitso za haki.Haina mwanadamu ngena uhuriya wa fikira, na hisi, na wa dini. Wo uhuriya uwo utsanganya wo mdru udjuwa ubadili dini hau yakini pvamwedja na utekeleza yedini hau ye yakini yahahe wayetche hau pvamwedja na wandru, harumwa trengwe hau ho ndani hahe, msomo na zitrendwa, na utekeleza ze nguzo zahayo na ne zedasturi.Haina mwana damu ngena haki ya uhuria wa uwoni na udjitekeleza, yizo ngazifasiriyo ukaya nkana udjuwa utaambishiwa hasibabu ndo uoni wahahe. Naye ngena haki ya utsaha, na uhundra, na utrangaza pvatsina yizingiri ya mipaka ya ntsi, ye ze taanrifa, ne ze fikira he zendziya zoontsi za matrangazo na mtamkuo.Haina mdru ngena haki ya hu udjiliyana na na utsnaganyiha na wandru ha amani.Kapvatsi haki yamdru urendzwa vuu ya ndjiye harumwa shama shitsokao.Haina mdru ngena haki ya udjuwa utrendeya ze ndrongowo zaki daula zahe ye ntsi yahahe, reka ndaye waye, reka hau wakili wandru yawa tsunguwa ha unafasi.Haina mdru ngena haki ya undjiya harumwa ze hazi zaki daula ha sharutwi za sawa.Ye mawoni ya tekeleziwa ne ma rayia yo ndo mshindzi waho mwendeso ye enzi wahe madhwamana wa daula. Ye mawoni yayo wadjibu ya tekeleziwa pandza hata pandza, ha voti ndrahafu, za huntsanya ye marayia piya wapasiwa nizo ha usawa, na ustehi ye siri ya voti hau ha udunga ndziya zi fanao nizo zidjo ustehi wo uhuriya wa uvoti.Haina mdru ngena haki, holiho yeye mwana shama, harumwa wo mudjitamaan ya hundre ye hifadhwi yalawana nuwo; ngena ruhusa wadjawu ya uhundra mtekelezo wahe ze haki zaki tumo na ankiba zaki daula, na ne zehaki zaki mudjtamaan na utamaduni ziliyo wadjibu ho djumwa wo mkayo mdru hahe na ne zenkuliyo zaho wo ubinadamu wahahe. Yizo mpiya ha tartibu na djitihadi zahe daula yahahe hau wo msaanda wahe ze daula zindrwadji, ha upvimisa ze ntchida zaki mali zahe ze ntsi.Haina mdru ngena haki ya fagne hazi tsena ngena wo uhuria wa utsunguwa ye hazi ya dzao harumwa masharutwi ya hazi ya haki yadjo humdjipviya yarude ya hifadhwiwa no ubure.Wo wandru piya ngwaona haki pvatsina ubaguzi utsokao walipwa mshahara wa sawa harumwa hazi za sawa.Haina mdrwahazi ngena haki yalipwa mshahara wakiasi udjo humtosha udhwamini maesha yaki binadamu yahahe ne ahli yahahe udjo udugwa yeka zilazimu ne ze hifdwi zidrwadji za lazimu.Haina mdru ngena haki ya trunge sindika ndayena wandru wasaya, hau yadjiye harimwa sindika hau dafiou ze haki zaki maesha zahahe.Haina mdru ngena haki ya uvumzi na udjifwariya mbapvi hususwa ndo udjimiza muda wa hazi wakiyasi na konje zamdru ulipvwa zidjo uka za muda hata muda.Haina mdru ngena haki yakane maesha ya utosha ya kingiye ye swiha, mkayo ndro wahahe ne ahli yahahe, hususwa upande wa shahula, mavazi, nyumba, unono, pvwamedja na uhifadhwiwa wo undru wahahe wakati yatso hazini, yalo mwade, hau yatso ushinda, hau yafiwa ne mshe hau ye mdrume hau yeka hapuziziwa ne ze tchida za uenshi hasibabu ndrongo zamdjiriya yatsu zitsonga yemwinyi.Wo uzazi no ulezi yilazimu zi sayidiwa ha msada mahsusu. Wo wana piya wa zalwa harimwa nikahi hau pvatsina nikahi ngawona haki wahifadwiwa sawa.Haina mdru ngena haki ya uhundra msomo na malezi yabure, hususwa ndo msomo wa ntsini no msomo mshindzi. Wo msomo waki technik no msomo wahazi ngelazimuyo uyeneye. Wo msomo wadjuwu ngelazimuyo yibuliwa wo wandru piya hau sawa na udunga ye wo udjuzi wa haina mdru.Wo msomo nga ulazimuwo ukane faliki za ubasawa wo ubinadamu wahe mwana na utriya mvuu ho ustehi ze haki zakibinadamu ne ze nafasi mshindzi. Ngelaziwuwo wo msomo wu triye mvuu wo mwelewano, wo mdjuliyano, no uwandzani baina yahe ze daula ne zikuru zaki makabila hau dini, pwamwedja no wsayidiyo ze hazi zahe Ye Djumuyian ya Madola za usimiza ye amani.Wo wanduze waho wana, ngwano ha mwando ye haki ya utsauwa ye malezi wandzao wanike wo wanahao.Haina mdru ngena haki ya ndjiye harumwa ye maensha yaki tamaduni yaho mudjitamaan, yahundre ze fayida zaho udjizi waki swanaa yarudi tsena ya ndjiye harumwa yemayedelo yaki sayansi ne ze fayida zahayo.Haina mdru ngena haki yahondrane na hifadhwi yahe ze fayida zaki muyo na za maensha za lawana na haina mtrungo wahahe milki, waki sayansi, maandzishi, hau waki swanaan.Haina mwanadamu ngena haki pvakaye myenshi harumwa wo mudjtamaan wakilemengu wa hawa ya urusu uhifadhwi ze haki ne ze nyihuria za tekeleziwa harumwa lekatiba linu.Ye mwanadamu ngena wadjau ze wadjibu zahahe ho djumwa wo mudjamaan yikao ndo uruhusuo uwotche wo mlamho ne ze kuliyo zaho undru wahahe hau nafasi watimu ukubali.Ze haki ne ze nafasi za haina mdru nkazitsina yizingiri yitso nde zahantsiwa ne sharia wizotche yili uhifadhwi, ukubali na ya ustehi ze haki ne ze nafasi zaho wo wandru wadrwadji na udjibu ze wadjbu zaki malezi yabinadamu, na ustehi wo utrulivu, no mkayo ndro walazimu mudjtamaan wki demokrasi.Ze haki ne ze nafasi yizo nkazina udjuwa, haina namna yoontsi, zende kinyume ne ze faliki ne ze anzma zahe Ye Djumuyian ya Madola.Kapvatsi faslu yahe le Katiba linu lidjo udjuwa li fasiriwa ni Daula, Yikundi sha wandru, hau mdru yitsokao ha udhumaniya ndrongowo hau yitrendwa yili utriya shaka ha umenya yeze haki ne ze nafasi zatekeleziwa harimwilo.Considarà che el reconosimento de ła dinjità inerente a tuti i menbri de ła fameja umana e de i só deriti, conpanji e inałienàbiłi, el costituise el fondamento de ła łibartà, de ła justisia e de ła paze inte’l mondo;Considarà che el desconosimento e el despreso de i deriti umani i ga portà a ati de barbarità che i ofende ła cosiensa de l’umanità, e che el rivar de un mondo ndove che i èsari umani i gode de ła łibartà de paroła e de credo e de ła łibartà da ła paura e da’l bezonjo el ze stà proclamà cofà ła pì alta aspirasion de l’omo;Considarà ch’A ze indespensàbiłe che i deriti umani i sie protezesti da norme zurìdeghe, se A se vołe evitar che l’omo el sie costreto a recórar, cofà ùltima istansa, a ła rebełion contro de ła tiranìa e l’opresion;Considarà ch’A ze indespensàbiłe promóvar el dezviłupo de raporti da amighi intrà Nasion;Considarà che i pòpołi de łe Nasion Unìe i ga reafermà inte ła Carta ła só fede inte i deriti umani fondamentałi, inte ła dinjità e inte’l vałor de ła parsona umana, inte l’eguajansa de i deriti de l’omo e de ła dona, e i ga desizo de promóvar el progreso sosiałe e un mejo tenor de vita in na pì granda łibartà;Considarà che i Stati menbri i se ga inpenjà a parseguir, in cooparasion co łe Nasion Unìe, el respeto e l’osarvansa univarsałe de i deriti umani e de łe łibartà fondamentałe;Considarà che na consesion comun de ’sti deriti e de ’ste łibartà ła ze de ła màsima inportansa par ła piena reałizasion de ’sti inpenji;L’asenblèa zenarałeła proclama’sta declarasion cofà ideałe comun par tuti i pòpołi e łe nasion, a’l fin che onji parsona e onji partision de ła sosietà łe gapie da mirar, tenjendo ’sta Declarasion senpre inamente, a promóvar co l’insenjamento e l’educasion a’l respeto de ’sti deriti e de ’ste łibartà e traverso de mezure progresive, nasionałe e intarnasionałe, par seguràrghene reconosimento e osarvansa efetive, tanto par i pòpołi de i Stati Menbri par primi, che par i pòpołi che i ze soto só jurizdision.Tuti i èsari umani i nase łìbari e conpanji par dinjità e deriti. I ze dotài de rajon e de cosiensa e i ga da conportarse intrà de łori co spìrito de fradełi.A onjun A ghe speta tuti i deriti e tute łe łibartà prezentài inte ’sta Declarasion, sensa nesuna distinsion, cofà de rasa, de cołor, de seso, de łengua, de rełijon, de opinion połìtega o de altra sorte, de orìzene nasionałe o sosiałe, de richesa, de nàsita o de altra condision.Oltratuto, nesuna distinsion ła sarà fata drio el status połìtego, zurìdego o intarnasionałe de’l paeze o de’l teritorio da ndo’ che na parsona ła vien, che’l sia independente, o soto aministrasion dełegà, o mìa autònomo, o sojeto a łimitasion de sovranità, cuała che ła sipie.Onjun el ga el derito a ła vita, a ła łibartà e a ła segurità de ła só parsona.Nesun el podarà èsar tenjù da sciavo o da servo; ła sciavitù e el marcà de sciavi i sarà proibìi in tute łe maniere.Nesun el podarà èsar meso soto tortura o a tratamenti o punision crudełe, dezumane o dezgradante.Onjun el ga el derito, dapartuto, a’l reconosimento de ła só parsonałità zurìdega.Tuti cuanti i ze conpanji davanti a ła łeze e i ga el derito, sensa nesuna discriminasion, a ła stesa protesion da parte de ła łeze. Tuti cuanti i ga derito a na stesa protesion contro de onji discriminasion che ła ghe vaga contro a ’sta Declarasion, e cusì anca par onji istigasion a ’sta dita discriminasion.Onjun el ga el derito a na efetiva posibiłità de recorso a tribunałi conpetenti, contro de ati che no i respeta i só deriti fondamentałi reconosùi da ła costitusion o da ła łeze.Nesun el podarà èsar arestà, inprezonà o eziłià par arbitrio.Onjun el ga el derito, in condision conpanja par tuti, a na udiensa justa e pùblega davanti de un tribunałe independente e inparsiałe, par ła detarminasion de i só deriti, de i só doveri e anca de onji acuzasion criminałe contro de łu.Onji parsona acuzà de un crìmene ła ze considarà inosente fin che ła só colpa ła sia stà provà par via łegałe inte un proseso pùblego ndo’ che ła gapia vùo tute łe garansìe che łe ghe vołe par ła só defension.Nesun el sarà condanà par un conportamento de comision o de omision che, inte’l momento de’l fato, no’l fuse considarà crìmene drio el derito interno o drio el derito intarnasionałe. Isteso, nesuna pena ła podarà èsar sentensià che ła sipie suparior a cueła che ła jera prevista inte’l momento de ła comision de’l crìmene.Nesun el gavarà da subir intarfarense arbitrarie inte ła só vita privà, inte ła só fameja, inte ła só caza, inte ła só corespondensa, e njanca da védare ofendesti el só onor e ła só reputasion. Onjun el ga el derito de èsar tutełà da ła łeze contro de ’ste intarfarense o ofeze.Onjun el ga el derito a ła łibartà de móvarse e de abitar rento i confini de onji Stato.Onjun el ga el derito de ndar via da onji paeze, fuse anca el suo, come anca de retornar a’l só paeze.Onjun el ga el derito de sercar e de gòdar, rento de altri paezi, de aziło da łe parsecusion.’Sto derito no’l podarà èsar invocà cuando che ła parsona ła sia par vero resercà par crìmeni mìa połìteghi o par asion contro i fini e i prinsipi de łe Nasion Unìe.Onjun el ga derito a na nasionałità.A nesun A podarà èsarghe cavà par arbitrio ła só nasionałità e njanca el derito de muarla.Òmani e fémane òtemi i ga el derito de maridarse e de fondar na fameja, sensa łimitasion de rasa, nasionałità o rełijon. I ga deriti conpanji revardo a’l matrimonio, durando el matrimonio e inte l’ato de ła só desołusion.El matrimonio el podarà èsar fato soło che co’l łìbaro e pien consentir de i spozi promesi.Ła fameja ła ze el nucleo naturałe e fondamentałe de ła sosietà e ła ga el derito a èsar protejesta da ła sosietà e da’l Stato.Onjun el ga el derito de aver na propietà sua parsonałe o in comun co altri.Nesun el podarà èsar deprivà de ła só propietà par arbitrio.Onjun el ga el derito a ła łibartà de pensier, de cosiensa e de rełijon; ’sto derito el ciapa rento anca ła łibartà de muar rełijon o credensa, e ła łibartà de manifestar, izoładamente o in comun, in pùblego e in privà, ła propia rełijon o ła propia credensa inte l’insenjar, inte’l prategar, inte’l culto e inte l’osarvansa de i riti.Onjun el ga el derito a ła łibartà de opinion e de espresion, ciapà rento anca el derito de no èsar mołestà par ła só opinion, e cueło de sercar, otènjar e devulgar informasion e idèe co onji mezo e sensa revardo par i confini.Onjun el ga el derito a ła łibartà de reunion e de asosiasion pasìfega.Nesun el pol èsar costrenzesto a far parte de na asosiasion.Onjun el ga el derito de partesipar a’l governo de’l só paeze, sia par direto che par traverso de raprezentanti łibaramente sielti.Onjun el ga el derito de intrar a l’inpiego pùblego de’l só paeze in condision conpanje par tuti.Ła vołontà popołar ła ze el fondamento de l’autorità de’l governo; ’sta vołontà ła ga da ndar estarnà par traverso de ełesion pariòdeghe e vere, fate co’l voto univarsałe, conpanjo e segreto, o drio na prosedura de tenor guałivo de łìbara votasion.Onjun, sendo menbro de ła sosietà, el ga el derito a ła segurità sosiałe, e anca a ła reałizasion par traverso de’l sforso nasionałe e de ła cooparasion intarnasionałe e in łigo co l’organizasion e łe resorse de onji Stato, de i deriti econòmeghi, sosiałi e culturałi indespensàbiłi par ła só dinjità e a’l dezviłupo łìbaro de ła só parsonałità.Onjun el ga derito al łavoro, a ła łìbara sielta de’l posto de inpiego, a condision de łavoro juste e asetàbiłe e a ła protesion contra ła dezocupasion.Onjun el ga, sensa discriminasion, el derito a na retribusion conpanja par el medèzemo łaoro.Onjun che’l łaora el ga derito a na remunarasion justa e co sodisfasion che ła ghe segure a łu medèzemo e a ła só fameja de poder vìvar co dinjità umana e integrà, se ocor, da altri mezi de protesion sosiałe.Onjun el ga derito de fondar sindacati e de farghe adezion par ła defension de i só intaresi.Onjun el ga el derito de sponsar e de straviarse, ciapà rento donca anca na łimitasion rasionałe de łe ore de łaoro e ferie pariòdeghe pagàe.Onjun el ga el derito a un tenor de vita che’l baste a garantir ła sałute e el ben èsar suo e de ła só fameja, co ocio partegołar par ła nutrision, el vestir, ła caza, e łe cure mèdeghe e i servisi sosiałi che i ocor; e el ga el derito a ła segurità in cazo de dezocupasion, małatìa, invałidità, vedovansa, ansianità o par onji altro cazo de pèrdita de i mezi de susistensa par sircostanse independenti da ła só vołontà.Ła maternità e ła infansia łe ga el derito a cure e asistense spesiałe. Tuti i putełi, nasesti inte’l matrimonio o fora, i ga da gòdar de ła stesa protesion sosiałe.Onjun el ga el derito a l’istrusion. L’istrusion ła ga da èsar gratis almanco par cueło che’l revarda łe clase ełementar e fondamentałe. L’istrusion ełementar ła ga da èsar de òbligo. L’istrusion tècnega e profesionałe ła ga da èsarghe mesa a ła despozision de tuti e l’istrusion suparior ła ga da èsar guałiva e a ła portada de tuti drio el mèrito.L’istrusion ła ga da èsar inderisà a’l dezvełupo pien de ła parsonałità umana e a’l renforso de’l respeto de i deriti umani e de łe łibartà fondamentałe. Ła ga da promóvar ła conprension, ła tołaransa, ła amighità intrà de tute łe Nasion, i grupi rasiałi e rełijozi, e ła ga da jovarghe a l’òpara de łe Nasion Unìe par el mantenjimento de ła paze.I zenidori i ga el derito de priorità inte ła sielta de’l tipo de istrusion da darghe a i só fiołi.Onjun el ga el derito de ciapar parte łibaramente a ła vita culturałe de ła comunità, de gòdar de łe arte e de partesipar a’l progreso sientìfego e a i só benefisi.Onjun el ga derito a ła protesion de i intaresi morałi e matariałi che i vien da onji produsion sientìfega, łetararia e artìstega che’l gapia reałizà.Onjun el ga el derito a un órdene sosiałe e intarnasionałe ndo’ che i deriti e łe łibartà prezentài inte ’sta Declarasion i pose èsar reałizài in pien.Onjun el ga serti òblighi verso de ła comunità, che łà soło ła só parsonałità ła cata posìbiłe el só dezviłupo łìbaro e pien.Inte l’ezersitar de i só deriti e de łe só łibartà, onjun el pol catarse de fronte soło che chełe łimitasion che łe ze stabiłìe da ła łeze par segurar el reconosimento e el respeto de i deriti e de łe łibartà de i altri e par sodisfar łe nesesità juste de ła morałe, de l’órdene pùblego e de’l ben èsar zenarałe inte na sosietà democràtega.’Sti deriti e ’ste łibartà no i pol, inte nesuna maniera, èsar ezersitài in contrasto co i fini e i prensipi de łe Nasion Unìe.Njente rento de ’sta Declarasion el pol èsar intarpretà inte’l senso de conportar un derito de un Stato, grupo o parsona ch’A se voje, de ezersitar na atività o de conpir un ato mirà a ła destrusion de calchedun de i deriti e de łe łibartà cusì declarài.Kö.Ejmo' chu e kio tsa makaloo̱ ne sia majmo'juis†̱̍kio mukuu sia maours e kio kalaküs ï sia juyi' tinei' kio jusó kia' kure ï tasia li ko' sasiá' kio lej†̍ tsa rü jnia tsa tio̱ jila suo.Tü.Ejmo' e sasno sia kalaküs ne sia i kï̱ ekio jusó e kio sou e kani malɇ ï mugu†̍ sia nioa e kio michii̱ kio mukuu ne e kio jua'ts ale kal†̱̍ jue'ga jmoo sañü' e ma kua kö mukuu e tiou jnia re lej†̍ tsa rüjnia, maka k†̍ y kö ne ekio tinï; Lii majï jau kiö ne jna l†̍ jäa soul li lijmo' jnia le nio jnia kio juisɇ kio.Ne̱.Ejmo' kio jna juso̱ kio̱jnia i jmo i tsa l†̱̎ ta jue'; mojoo tsa ñü' li lijmos ii jusó ijmoo tsa juë' ini e kio tsa ni kï jo̱ kaäs mugu†̍ ne ekio sia kues ijmonia lej†̍ ijnio jnia.Kiü.Ejmo' chu kio lej†̎ jnia jmo' tio̱ ilii ta ne ele' kiö ameï jö' kio le kö mukuu.Ñaa.Ejmo'kio lej†̎ tsa juu ne ekio le kö mukuu e makajmos tso̱ ni lii jmo' ï jau juso̱ kio sañü' jï roo juyi' ne ikï nü sou ne kuré jmo' jusó le sañü' ne tsam†̎ y makalɇs' makal†̍ ijmo̱s sou re kio lej†̎ lene soo ti sa†̍' kio tsa siä gï li jmos jue'ga kio lej†̎ tsaloo̱.Jni.Ejmo' re kio lej†̎ tsou tsa kua e'e jmos ilii re kio lej†̎ sou le kö mukuu, ne mako̱ mukuu ijmos kusoo̱ juso̱ kio tsa loo kati nei†̍ kio tsa ñu'; Ejmo' kö kio lej†̎ ilaa juso̱ ne saloo̱ i jue' ijmo̱' i kio ilii imakajua's.Kió.Jau kio lej†̎ ikajuats jï kalets kio mukuu kuo juso̱ kio tsou ijmos re kió lej†̎ juu ne mukuu jmo' kió, ne jmo rée kio tsou ne tsa kua nita tsos†̎ kio sane, jmos i li t†̎ e'e jau la̱ mako' yo̱ jusó i le' le no̱', ne iso̱ tös ta mojoo̱ lii re ni jmä̱ ne kio le kö mukuu, kalakü ne makachas kio mukuu ne jmo' isóo, kio leji juu leta̱ ue̱ mukuu kua tsa jmoo ai'.Lej†̎ ni sou tsa lisia̱ ija̱a sia ikou' ne kojo̱ jï ne juso̱ ne jmo' re ju i s†̍' jmo' nö sala̱ ne sasno.Lej†̍ tsou sia juso̱o ne tsa makaloo jua'ts ne ila le' sia i sia lej†̎ tsa rü nia kö ini lejnia sam†̎ ne sañü' jumeï jau kio kua' ne sale' jau kio tsa soo ini ne lej†̎ tsou eta jmo', le kö ni jmä̱, le kö jisia kau' ne j lisia tsa tiñii.Tasia ligees ja̱ echitoo ni mixii ikajmos tsa soo ti iní ne ichitoö̱ ni mixii jï le' jï jmo' í le kö mukuu ne le kö ni jmä̱ ne le kö juu kio nia kio lej†̎ tsou, kö ni lekö juu kio tsa rüjnia ne tasia lii lekö mukuu; tasia lijmos lej†̎ inió nia guu kaäs mugu†̍ tasia li kues inios jmos tasia makaloo.Lej†̎ tsou lisiaa mukuu e t†̎ tsa makaloo ne lijmos i tsou.Jijaa̱ tsou sia lijmos ta lejä ja' ne tasia lijmos ta̱ sam†̎ kus†̍leja̱ lajü; lej†̎ tsou kaa mugu†̍ laj†̍ gï jmos ta̱ tasia rela†̍ lene le kö mukuu.Ijaä̱ tasia lijmos i kaäs mugu†̍ tasia lipaa̱s tsou; tasia lijmos la†̍ le tsapa ja' ne muguu ne.Lej†̎ tsou lit†̎ le kö mukuu mojoo̱ li kï ta̱ lej†̎ jau chitoo ni mixii.Lej†̎ jnia li kurée tiní tsa juu ne sia; kurée lit†̎ jmo' í le kö juu. Lej†̎ sia lit†̎ kurée ijmos í sia re la†̍ lej†̎ tsa kaa mugu†̍ ne tasia lijmoo jna na takajua'juu ne tasia re la†̍ tasia lijmo' lene itï' gu†̍ jna tsa kaa mugu†̍.Lej†̎ tsou esia lit†̎ mojoo mixii kios, tiní tsa nita ni jmä tsa kï mojoo maours e kio sia rela†̍ mojoo lii ree mixii kios gu†̍ tasia lijmo' tsou iti's e kio tsou e rée lati's makalaku†̎s e chitoo ni mixii lit†̎.Jijaa̱ tsou tasia lisä's mojoo soo nei' ñi, tasia lisoos ti jo sia'.Lej†̎ tsou sia t†̎ kuree kio lej†̎, e ne ï sii lej†̎ tsou sia juso̱o gï si†̍ tsa lï ta tsamakaloo tasia jmos kió gaäs, mojoo li kï' e t† e jmos e kio nasoo̱ e kio soo̱ kios leji' chitoo ni mixii kio.Lej†̎ tsou sia t†̎ li lijmos tasia si†̍ so̱ tasia malaki† so̱ lejua' ni mixii jï lijmos jï sii' lej† tsou i makajmos isó mojoo maji jo kios.Jijaa sia li ki'so̱o ikajmo's tasia iso̱o le kö ni jmä ne le kö mukuu. Tasia lijmo's inios tso̱o jue' ika jmos ale kal†̍.Jijaa sia lijmo la† kio tsou jï kua, neit'kios tasia lile' jule kio tsou. Lej†̎ tsou t†̎ ijmos í lej†' chitoo ni mixii, tasia likaäs mugu†.Lej†̎ tsou t†̎ le kö oju†̍ tsa makaloo ne li jmos neit'kios gï nios.Lej†̎ tsou t†̎ li kui†̎' le kö mukuu lii kui† juu kia' ne lii ligï' juu kios na lene jua' michii kios.Tï ma nios saäs nü, laj†̍ tsou t†̎'lisoos tijo xia' jo limaour's rüs le kö mukuu.Lej†̎ ila t†̎ tsou tasia lijmos ixia' ï jua' tsa kia mixii gï le' isiäs nü, ela†̍ i kajmo' ne tasia kajmo' gï kö sia lisaäs nü le kö mukuu.Lej†̎ tsou t†̎ kö juu ikua.Jijaä̱ tsou tasia lijmos la†̍ kio rü' le kö juu kionia, jijaa tsou tasia lii di chï kuna tsou kio juu kionia ne le kö ni jmä.Tsa ñu' ne tsam†̎ tima maj†̍ngs kiajñaa ñii lej†nia ema t†̎, lej†̍nia tsa liä ne tsa tio̱ le kö ni jmä kio tsa so̱ kua', tsa maligï kuo ne malijmo nei' kios le kö ni jmos í ka gii kuos, tí' maka gï' kuos, na tasia nios re rü'le gi goös li toös rü's.Tima nios legi goös lii ligii kuos.Ne tasia tsou tasia juu ne t†̎ tsou juu ejmos í kio tsou.Lej†̎ tsou ti kio ngäs ne kio lej†̎.Jijaa̱ sia likï' wue kio tsou.Lej†̎ tsou lii t†̎ ijua' s†̍'s tsa so̱ kua'. Ne t†̎ jna tsa kam†̎ gï kuaa tsa kue jupii nü ge' ti gï kuo' lii lijmo'chijo̱ juu o ni jmä o le kö mukuu mojoo e'e sami' ne tsa kä ne kio leji tsa rü' jnia.Lej†̎ tsou t†̎ ili le' ne lii jmo' xii ila t† nü mojoo sia li jmo's nü tsou.Lej†̎ tsou t†̎ lijmos ijua' s†̍'s, ne lii jmoo sou kalej†̍s mojoo tsatäs le kö juu mojoo jmos ta lejï.Jijaa̱ tsou tasia lisoo na sia nios, soos na nios.Lej†̎ tsou t†̎ le' tiní tsa juu o tiní tsa nita le kö ni jmä, eli le' ku'tso tsa sï' ti ní tsa juu.Lej†̎ tsou t†̎ le' eg†̍s köní lej†̎ ta lekö ni jmä.Eyoü s†̎ juu lej† tsou tsa s†̎i tiní nita tsako' mixii chima tsamakaloo lej†̎ tsou lekö mukuu.Lej†̎ tsou tsa chitoo je̱ juu, ti jmos í le kö ni jmä le kö mukuu lej†̎ tsou tsa tö' köní t†̎ kau', makou's ne tsamakaloo ekio tsou lii jmo' re kio juu.Lej†̎ tsou t†̎ ta, tsamakaloo takios köre mojoo mayoü s†̎ lej†̎ tsou in† kö juu lej†̎ tsou sia makat† ta.Lej†̎ tsou t†̎ jmos ta ne emamäs kuré lej†̎ rüs ne jmos í ta̱ kios.Lej†̎ tsou tsa dijmo ta t†̎ kau' kuré mojoo ku's tsa rüs, mojoo lisiä lej†̎ tsou tsa kua mukuu, mojoo e mayaäs e jua' nio̱ tsou.Lej†̎ tsou t†̎ jupií jna tiös kö jau lej†̎ tsou mojoo kö re jmos í kios.Lej†̎ tsou t†̎ jupií mojoo jñaas kö wua mojoo ñaas ta kios na makaloös.Lej†̎ tsou t†̎ kö ní mojoo kuas re lej†̎ tsa rüs, mojoo jmos í ni s†̍'s kios ne mojoo kuas re, ne mojoo ku're, mojoo t†̎ muküs, ne mojoo t†̎ nei' kios, mojoo t†̎ m†̎, ne mojoo li t†̎ lej†̎ ijmoü' nei' kios, mojoo t†̎ kö mixii ekuee jupií kia' mojoo kues m†̎ nakalasö, naka jü ñikuo' e mamäs kia'nü, na kuas na masadö sia lii jmo' ta e mamäs kia nü.Tïma ni' jo̱ns t†̎ ejmo' í ne̱ s†̎. Lej†̎ daü pí tsa lisiä ekio tsa di gï kuo t†̎ kure jmo' í.Lej†̎ tsou t†̎ e'es mixii. Tasia mamäs kio t†̎ kati kut†̍s xii kios, kati kuis xii jue' nasia kau' isia' xii ko's.Lej†̎ tsou lit†̎ xii tsa ñi̱ t†̎ ne tsamakaloo e ñis a le t†̍ le kö mukuu ne lej†̎ tsa le' jumeï, ne jmos laj†̍ ta sia le kö mukuu mojoo sia tï tsou.Jmeïs t†̎ inios e xii nios kio jös.Lej†̎ tsou t†̎ ejmos tsamakalo̱ö ne jmos le inios juu kios mojoo li†̍s ta majau mojoo chä lej†̎ i t†̍s juu kios.Lej†̎ tsou t†̎ ne kues jupií t†̎ ne tsamakaloö, lej†̍ tsou lijmos xii kio jmeï kios.Lej†̎ tsou t†̎ jmos kö jau le kö mukuu ne t†̎ tsamakaloo lej†̎ chitoo ni mixii mojoo jmoo jna isoo ta.Lej†̎ tsou esiaa ejmos ta tiní juu kios lii jmos ta tsamakaloo ne elijmos kio lej†̎ tsou.E t†̎ tsou tsamakaloo̱ ne lej†̎ tsou esi†̎ ja̱ le chitoo ni mixii mojoo t†̎ jupií ne t†̎ tsamakaloo, lej†̎ tsou í mojoo re tiö tsou.Le t†̎ tsamakaloo tasia lijmos isia' le chitoo ni mixii le kö mukuu.Tasia chitoo ni mixii tasia li jmos jna isia' ijoo jmo'jna la chitoo ilaa mojoo kuee jupií ne t†̎ le kö ni jmä kö cha̱ tsou, elijmos ta mojoo lijmos kö tsó̱ lej†̎ t†̎ ne makaloo le ichitoo ni mixii la.Ha uwafiki amba mukuɓalio wa sheo wahuswiana na watru piya wapanga udjama wa shi ɓinadamu, na wa zihaki zao zilio sawa wala kazitriliha rahani, urendreha ɗe musingi wa unafasi,na wa haki, na wa amani hari mwa lidunia ;Ha uwafiki amba muharalio na mupuzisio wa zihaki za mwanadamu zitsongesha mufanyishio wa zitrendrwa za shi ukatili zikao amba zitsotso fikira ya unadamu, arudi mujilio wa ulemengu ukao amba ziumbe ɓinadamu watsokana nafasi ya ulagua na ya uamini, amba wapukamana na trisidzo na usikini, ɓasi mujilio uwo utrangiziwa mauri ɗe mataradjio maɓole kaɓisa ya mwanadamu ;Ha uwafiki amba irendreha muhimu zihaki za mwanadamu zihafadhwiwe na sirikali ya haki ile pare mwanadamu asulazimishihe, ha udzidailia, arumie shombo ndziro ya uwana kinyume na upeu, na unyonyozi ;Ha uwafiki amba irendreha muhimu mutrilio-shime wa mwendreleombeli wa mingiliano ya shi uwandzani ɓaina ya matwaifa ;Ha uwafiki amba hari mwa sharia-musingi, umati wa Uvhumoja wa Matwaifa watrangaza ha mara yangina iimani yao hari mwa zihaki musingi za mwanadamu, hari mwa usheo na uutru wa uɓinadamu,hari mwa usawa wa zihaki za watruɓaɓa na watrumama, esa wadzitayarisha ha uvhendzelea maendreleo ya shi udjama, esa wadzitayarisha wajau ha utria ndziani masharutwi mema ya uẽshi hari mwa unafasi mɓole kaɓisa ;Ha uwafiki amba zi Daula Wanashama zirenge wahadi ya utria ndziani, mastaha ya shi ulemengu na ya kweli ya zihaki za uɓinadamu na zinafasi musingi ; na zinu, ha mushirikiano na Kungumanyo ya Uvhumoja wa Matwaifa ;Ha uwafiki amba fikira ya shi udjama ya zihaki zinu na zinafasi zinu ya muhimu kaɓisa ha urenga miãdi inu namna yastahiki ;Liɓaraza djimla lisutrangaza Mutekelezeo wa shi Ulemengu uhusu Zihaki za Mwanadamu (Haki-l-Adami) mauri ɗe mataradjio ya djama yakusudiwa na umati piya na matwaifa piya, ile pare watru piya na zidjaniɓu zotsi za imudjitamaã, walio amba wana mutekelezeo unu fikirani, wafanye djitihadi, ha ndzia za musomo na za malezi, ya uendresa mbeli mastaha ya zihaki zinu na zinafasi zinu, na ha utria ndziani, ha urenga satua zendrao na uengedzeha hari mwa mukaɓala wa shi tsiju au wa shi ulemengu, mukuɓalio na mutrilio-ndziani wa shi ulemengu tsena wa kweli, neka mengoni mwa wakazi wa ziDaula Wanashama wawo ha wawo, au mengoni mwa wakazi wa ziardwi zilio utsini mwa imahakama yao.Wanadamu piya udzalwa huru tsena sawa ha ufahari na ha haki. Na wawo wana ãkili na hisi, esa ilazimu wadzivhinge na wanyao ha fikira ya unanya.Kula mutru atsojua apare faida ya zihaki piya na ya zinafasi piya zadhukurulwa hari mwa mutekelezeo unu, ɓila tafauti itsokao yotsi, hususwani ya kaɓila, ya range ya mwili, ya utruɓaɓa au utrumama, ya lugha, ya dini, ya mafikira ya shi siasa au mafikira itsokao yotsi yahusu aswili ya shi tsiju au ya shi udjama, ya utadjiri, ya mudzalio au heli itsokao yotsi.Arudi, kavhutsofanyishiha tafauti itsokao yotsi yawashiha hari mwa upandre wa shi siasa, wa shi mahakama, au wa shi ulemengu wa itsi au wa iardhwi ya mutru vhahanu alawa, na itsi inu au ardwi inu itsojua ike amba ya huru, au itawaliwa na tsi yangina, au kaidzishindri au ilio hari mwa mupaka itsokao yotsi ya ufalume.Kula mutru ana haki ya uẽshi, ya ukana unafasi na ya uka hari mwa amani ya utru wahe.Kavhusi mutru atsolazimishiwawo ake murumwa au hari mwa urumwa. Namna yotsi itsokao, urumwa na ufanya ɓiashara ya warumwa ziɓalidziwa.Kavhusi mutru atsopatsiwawo zitriko, wala udziro au maendreleo mbovu, maendreleo tsi ya shi ɓinadamu au ya udili.Kula mutru ana haki ya mukuɓalio wa utru wahe ha ndzia ya shi mahakama, vhahanu votsi vhutsokao.Wanadamu piyawo sawa mbeli na isharia, esa wana haki ɓila tafauti itsokao yotsi hari mwa muhafadhwio wa isharia. Wanadamu piya wana haki ya uka hari mwa hifadhwi ha usawa kinyume na kula uɓanguzi utsoendrao kinyume na Mutekelezeo unu, esa kinyume tsena na kula mutsotseo wa uɓanguzi mauri unu.Kula mutru ana haki ya ukana hadja ya kusudi mbeli na hukuma ya tsiju iliona furswa ya uka kinyume na zitrendrwa zendrao kinyume na zihaki musingi zikao amba zikuɓaliwa na sharia musingi au na isharia wiyo wiyo.Kavhusi mutru atsoziwawo, au atsoɓaliwawo shivani au atolwe muji ɓila uɗunga ihaki.Kula mutru ana haki, ha usawa wa kusudi, ya uka amba mataradjio yahe yavhulikiwe ha uãdilifu, ama trengweni, na mahakama ilio huru ɓila Na mahakama yanu yatsorenga ãzima neka ɗe ha zahe na farudwi zahe, neka ɗe ha haki yalawa na kula tuhuma hari mwa trongo yapatana na mahakama yendrao kinyume na mutru.Kula mutru atuhumulwa na shitrendrwa ya peu, waye uhasiɓilwa amba karendra trongo pindri kavhwaparhwana dalili ya dhuluma yahe ha haki mbeli na hukuma ya shi trengwe ikao amba kula zana muhimu za umudifaĩ ziyakinishiha.Kavhusi mutru atsofungwawo ha tasaɓaɓu ya zitrendrwa au trongo zapuzisiwa, zikao amba zaka zafanyishiha kazaka zahasiɓilwa mauri za peu ulawana na haki ya shi tsiju au ya shi ulemengu. Wajau, mutru katsoremwa shengwe ndziro raha na iyo ikao amba ika itrilwa ndziani wakati shitrendrwa ya peu yafanyishiha.Kavhusi mutru atsotundwao ɓila haki hari mwa maesha yahe ya kula suku, au hari mwa udjama wahe, au hari mwa makazi yahe, au tsena hari mwa maɓarua yahe, wala atsokanao madhwara hari mwa usheo wahe, na hari mwa mujilihano wahe. Kula mwanadamu ana haki ya waye ukingiwa na isharia kinyume na utunduzi unu au madhwara yanu.Kula mutru ana haki ya waye uendra na urudi ha nafasi na utsahua makazi yahe moni na Daula.Kula mutru ana haki ya ulawa hari mwa kula tsi, ata shingani ɗe itsi yahe, tsena uregea hari mwa itsi yahe.Mbeli na ĩzara, kula mutru ana haki ya waye uzunguha vhahanu vhwa uɓamia, esa apare faida ya muɓamilio hari mwa tsi yangina.Ihaki inu kaitsojua yarumilwa hari mwa mukaɓala wa mashitaka yaketsi ha kasidi amba musingi wayo uwashiha ha shitrendrwa ndziro kaɓisa ulawana na sharia djimla au ha mitsakandro kinyume na makswada na zingidzo za Uvhumoja wa Matwaifa.Kula mwanadamu ana haki ya ukana uraĩa.Kavhusi mutru atsojuao aziviliwe ɓila uãdilifu uraĩa wahe, wala aziviliwe haki ya ugaudza uraĩa wahe.Ulawa mwaha wa uɓalighi, mutruɓaɓa na mutrumama, wana haki ya ulolana na utsenga udjama ; na zinu, ɓila muzivilio utsokao wotsi wa shi kaɓila, na wa uraĩa au wa idini. Na wawo, haki zawo sawa uvhandre wa indrola, wakati wa indrola, na wakati indrola ifao.Indrola kaitsojua yafungiha ɓila mukuɓalishio wa kusudi wa ɓiɓi na ɓwana harusi.Udjama uwo khulika wa shi ɓinadamu esa muhimu wa umudjitamaã, na uwo una haki uhifadhwiwe na udjamaã tsena na iDaula.Kula mutru, ahika weke au ahika na udjamaã, ana haki ya ukana yahe miliki.Kavhusi mutru atsojuao, ɓila haki, aziviliwe imiliki yahe.Kula mutru ana haki ya ukana unafasi wa ufikiri, wa ukana hisi, na wa dini; na ihaki inu isutsongesa unafasi wa uɓuzudza dini au iĩtikadi, vhwamoja na unafasi wa uvenua dini yahe au iĩtikadi yahe ahika weke au ha djamaã, ahika trengweni au sirini, na zinu, ha musomo, na swala, na ĩɓada, na mukamilishio wa zimila.Kula mwanadamu ana haki ya ukana nafasi ya utekeleza fikira, na utamuka izo atsahao arongoe, iyo ɗe itsongao mutru akane haki asumarusiwe ha siɓaɓu ya mafikira yahe, na haki ya uzunguha, ya upara, na ya utrangaza mahaɓari na mafikira, ha namuna yotsi ya ulagua, ɓila utunduzi wa mipaka.Kula mutru ana haki ya ukana nafasi ya mungulidzano ha utrulivu na ya mupangio wa shama ya amani.Kavhusi mutru atsojuao alazimishiwe ake mwana wa shama itsokao yotsi.Kula mutru ana haki ya urenga fuvu hari mwendreseo wa zitrongo za trengweni za itsi nahika ha iwaye yahe au ha ndzia ya mawakala watsahulwa ha unafasi.Kula mutru ana haki ya waye ungia, ha masharutwi ya usawa, hari mwa zihazi za sirikali ya itsi yahe.Inia ya wanatsi ɗe umusingi wa iezi ya isirikali ; inia inu ilazimu itekelezewe hari mwa mitsahulio ya yalazimu ike hari mwa muda mahususu, ha usawa, udjimulifu wa wakazi wa ɓalighi, na iyo, ha wa siri au ha uɗunga maendreleo sawa na zinu zadhukurulwa zitsositehio unafasi wa mutsahulio.Kula mutru ana haki, ha ivho alio moni imudjitamaã, ya upara hifadhwi yahusu unono wahe; musingi wayo ɗe upara mufurahishio wa zihaki za ãkiɓa, za shi udjama, na za shi utamaduni zikao za muhimu na ihishima yahe, na maendreleo mbeli unafasi ya inafusi yahe, na zinu ha tasaɓaɓu ya ya shi tsi, na ya mushirikiano ya shi ulemengu, ulawana na mupangio wa kula tsi, na zirasulumali zazo.Kula mutru ana haki ya ufanya hazi, na mutsahulio ha unafasi ya ihazi yahe, ha mashaurtwi shi uãdilifu na ya shi mufurahishio ya hazi, na haki wajau ya muhafadhwio kinyume na mukao-ɓure.Watru piya wana haki ya upara mushahara sawa ha hazi sawa, ɓila ufanya tafauti itsokao yotsi.Kula mutru afanyao hazi ana haki ya upara mushahara ya shi uãdilifu na ya shi itsomuruhusuo waye na udjama wahe wakane itsololanao na ihishima ya shi uɓinadamu na utsotsimidziwao, neka ya muhimu, na kwakula ndzia ya hifadhwi ya shi udjama.Kula mutru ana haki ya upanga vhwamoja wanyahe zama za madailiano, na haki ya mwanashama hari mwa zama za madailiano ha udafuĩ zitanafu zahe.Kula mutru ana haki ya uvumuzi na ya malangadzo, hususwani haki ya mupaka wasitahiki wapatana nyakati za hazi, na haki ya uvumuzi wa muda ulivishihao.Kula mutru ana haki ya uẽshi ha daradja kiasi ya ukingia unono wahe, masterehi yahe, na ukingia za udjama wahe, hususwani yapatana na mupindrio, makazi, dzihiro la shi unono, na yapatana na ziidara muhimu za shi udjama; tsena kula mutru haki apare usalama neka a hari mwa uɓure, uwaɗe, ushirewe, ufiliwa na mutrumme au mutrumshe, au hari mwa mikaɓala yangina ikao amba avungushiwa na zombo za uẽshi ulawana na trongo zikao amba kazalekeana na uvhendza yahe.Djumba la mudzalisio (la udzazi) na la unatsa wana haki wapare musada na mushangirio mahususu. Wanatsa piya, ra wana halali ata wa zina, wana haki ya upara muhafadhwio sawa-sawa wa shi udjama.Kula mutru ana haki hari mwa msomo. Na msomo unu ulazimu uke ɓure, ha ushashi iyo yapatana na musomo wa mwandro na musomo musingi. Na musomo wa mwandro uwo farudhwi. Misomo ya fani na muhono wa hazi ilazimu ieneye; na muɗungio misomo ya uju ulazimu uɓulwe ha watru piya ha usawa kaɓisa ulawana na iyo yawasitahiki.Msomo ulazimu ukusudie mukayo-fetre kaɓisa wa utru wa uɓinadamu, ukusudie wajau mutrilio-nguvu wa masitaha ya zihaki za Mwanadamu (haki-l-adami) na ya zinafasi musingi. Na musomo unu ulazimu uke na uelevu, na muswamaha, na uwandzani ɓaina ya matwaifa yotsi, na zikao zotsi za kaɓila au za dini, vhwamoja na mwendreleo mbeli wa zitrendrwa za Uvhumoja wa Matwaifa ha mukingio wa amani.Wadzaɗe wana haki watsahue namuna ya malezi ya uvha wana wawo, ha ukidza mbeli zizo zilio muhimu.Kula mutru ana haki arenge fuvu ha unafasi hari maesha ya shi utamaduni ya udjamaã, arenge ɓastwi ziswanaã, arenge fuvu hari mwa maendreleo ya shi sayãsi, na zindjema zitsolawanao na wizo.Kula mutru ana haki ya uhafadhwi zifaida za shi na za zombo zitsolawanao na mavuna yatsokao nahika ya shi sayãsi, au ya shi adabi, au tsena ya shi fani yalio amba waye ɗe mutrungizi.Kula mutru ana haki ya ufanya namna ata vhuɓuhe maendreleo yatsotawalao, hari mwa uvhandre wa udjama, na uvhandre wa shi ulemengu, ile zihaki zinafasi zavumbulwa hari mwa Mutekelezeo unu zishindre zipare ɓandza.Mwanadamu ana ziwadjiɓu mbeli na ikao amba mwendreleo mbeli wa uutru wahe tu, ha unafasi, tsena yatsimu, isumukinishiha.Ha umurumilio wa zihaki zahe, na ha ɓastwi wa zinafasi zahe, kula mutru kalazimishiwa nahika tsi ɗe mipaka zahetsiwa na isharia tu ha muhakinishio wa muekeleo na mastaha ya zihaki zinafasi za mutru, na ha utsaha mufurahishio ha haki mataradjio ya shi ãkili, na ya shi trengwe, na masterehi djumla hari mwa imudjitamaã ya shi unafasia.Zihaki zinu na zinafasi zinu, ãla-kulli-hali, zarumishiha kinyume na zimakswada na zisharutwi za Uvhumoja wa Matwaifa.Kavhusi ata tartiɓu moja ya Mutekelezeo unu ifasiriwe uvandre wa Daula, shikao, au mauri idzitria hari mwa haki itsokao yotsi ya udzivha hazi au ya ufanya shitendrwa ikao amba yayo ɗe ukomoa zihaki na zinafasi zadhukurulwa moni vhanu.Birleşken Milletler Baş Assambleyasınıñ 1948 senesi dekabr 10-da qabul etilgen 217-nci A (111) qararı ile ilân olundı.İnsan ailesiniñ cemi azalarına has olğan menlik duyğusı em de olarnıñ musaviy ve ayırılmaz aqlarınıñ tanılması adalet ve umumiy barışıqlıqnıñ temeli olğanını nazarğa alaraq; veinsan aqlarına lâqaydlıq ve aqaret beşeriyetniñ vicdanını ğadaplandırğan vahşiy amellerge alıp kelgeni ve insanlarnıñ söz ve aqide serbestligine malik olacağı, qorqu ve muhtaclıqtan azat olacağı bir dünyanıñ yaratılması insanlarnıñ eñ büyük arzusı kibi beyan etilgenini nazarğa alaraq; veinsannıñ istibdat ve basqığa qarşı eñ soñ çare olaraq baş kötermege mecbur qalmamasını temin etmek maqsadında insan aqlarınıñ uquq üstünligi ile qorulmasınıñ zarurlığını nazarğa alaraq; vemilletler arasında dostluq munasebetleriniñ inkişafını desteklemekniñ zarur olğanını nazarğa alaraq; veBirleşken Milletler halqlarınıñ Nizamnamede insannıñ esas aqlarına, insan şahsınıñ degerligi ve qıymetine, erler ve qadınlarnıñ musaviyligine olğan işançlarını tasdiqlağanları, içtimaiy teraqqiyat ve yaşayış şaraitleriniñ daa ziyade serbestlik müitinde yahşılaştırılmasına qoltutmağa qarar bergenlerini nazarğa alaraq; veaza devletler Birleşken Milletler Teşkilâtı ile işbirlikte bulunıp, insan aqlarına ve temelli üriyetlerine bütün dünyanıñ kerçekten de sayğı köstermesi ve riayet etmesini teminlemek mecburiyetini alğanlarını nazarğa alaraq; vebu aqlar ve üriyetler er kes tarafından aynı şekilde añlaşılması yuqarıda qayd etilgen mecburiyetniñ tolusınen yerine ketirilmesi içün büyük emiyetke malik olğanını nazarğa alaraq,Birleşken Milletlerniñ Baş Assambleyasıer kes ve cemiyetniñ er bir qurumı mezkür Beyannameni daima köz ögünde tutaraq, bu aqlarğa ve üriyetlerge, maarif ve tasil yolunen, terakqqiy milliy ve halqara tedbirler yolunen, olarnıñ em de Teşkilâtqa aza olğan devletlerniñ halqları, em de bu devletlerniñ idaresi altında olğan topraqlarda yaşağan milletler arasında bu aqlarnıñ dünyaca ve semereli şekilde tanılması ve tadbiq etilmesini teminlemege ğayret etmeleri içün mezkür İnsan Aqlarınıñ Umumiy Beyannamesini ilân ete.Bütün insanlar serbestlik, menlik ve uquqlarda musaviy olıp dünyağa keleler. Olar aqıl ve vicdan saibidirler ve biri-birilerinen qardaşçasına munasebette bulunmalıdırlarEr kes ırqı, tüsü, cınsı, tili, dini, siyasiy ve diger aqideleri, milliy ya da içtimaiy, bir de-bir tabaqağa mensüpliginden, serveti ve diger er angi alından qatiy nazar mezkür Beyannamede ilân etilgen tekmil aqlar ve bütün serbestliklerge malik olmalıdır.Bundan ğayrı mensüp olğan memleketniñ ya da hududnıñ siyasiy, uquqiy ve halqara statusına, bu hududnıñ mustaqil, özüni idare etmegen ve ya da mustaqilligi er angi bir şekilde sıñırlanğan olıp-olmamasından qatiy nazar insanğa nisbeten iç bir farq kösterilmemelidir.Er kes yaşamaq, serbestlik ve şahsiy havfsızlıq aqqına maliktir.İç bir kimse qullıq ya da esaret altında bulunmamalıdır; qullıq ve qul ticaretiniñ bütün çeşitleri yasaqtır.İç kimse iskence ve yahut zalımane, ve ya da onıñ degerligini aqsımlağan munasebet ve cezağa oğratılmamalıdır.Er kes qayerde olsa olsun, kendisiniñ uquq subyekti olaraq qabul etilüv aqqına maliktir.Qanun qarşısında er kes birdir ve farqsız olaraq uquq tarafından musaviy qorçalanılmaq aqqına maliktir. Er kes, işbu Beyannameni bozğan er türlü aqsımlav ve böyle aqsımlavnı qızıştıruvdan qorçalanılmaq musaviy aqqına maliktir.Er kes onıñ, anayasa ya da qanun teminlegen, esas aqları bozulğan taqdirde, selâhiyetli milliy mahkemeler tarafından bu aqları tiklenmek aqqına maliktir.İç kimse esassız yaqalanmaz, tutuvlanmaz yahut sürgün etilmez.Er kes, onıñ aqları ve borcunı belgilemek em de oña qarşı kösterilgen cinaiy qabaatlanuvnıñ delilligini tesbit etmek içün, tolu musaviylik esasında, onıñ işi mustaqil ve bitaraf mahkeme tarafından aşkâr ve adaletli tarzda baqılmaq aqqına maliktir.Cinaiy suçı olmasında qabaatlanğan er kes, onıñ qabaatı qanuniy tertip ile, aşkâr mahkeme esnasında ve bütün qorçalav imkânları teminlengen alda belgilenmegence, qabaatsız, dep tanılmaq aqqına maliktir.İç kimse, nasıldır areket esasında cinayet etkeni ya da areketsizligi içün, olar yapılğan vaqıtta milliy yahut halqara uquq boyunca cinayet sayılmasa, mahküm etilmez. Yapılğan cinayetke kesilmek ihtimalı olğan ceza, o berilgen vaqıtqa köre, daa da qattı ola bilmez.Kimse, onıñ şahsiy ve aileviy ömürine, meskenine tiyilmemezlik, yazışmaq sırına yahut onıñ namus ve itibarına esassız kirişmek, qast etmek areketlerine oğratıla bilmez. Er kes, böyle kirişmek yahut qastlardan qanun qorçalavı aqqına maliktir.Er kes, devlet çerçivesinde serbest yürmek ve yaşağan yerini seçip almaq aqqına maliktir.Er kes, er angi, şu cümleden, öz memleketini terk etmek ve öz memleketine qaytmaq aqqına maliktir.Er kes, taqipke oğrağanda başka memleketlerde sığınaq bulmaq ve ondan faydalanmaq aqqına maliktir.Bu aq, taqip asılında siyasiy olmağan cinayetke ya da Birleşken Milletlerniñ maqsadı ve mevamlarına zıt kelgen areketke esaslanğan taqdirde, işletile bilmez.Er kes vatandaşlıq aqqına maliktir.Kimse öz vatandaşlığından yahut, vatandaşlığını deñiştirmek aqqından esassız marum etilmez.Çağına yetken erler ve qadınlar, ırq, milliy ya da diniy alâmetlerine baqmadan, evlenmek ve aile qurmaq aqqına malikler. Olar, evlenecekte, evli olğanda ve ayrılışqanda aynı aqlarnı qullanmaqtalar.Nikâh yalıñız evlenecek eki tarafnıñ da serbest ve tolusınen razılığı ile olabilir.Aile cemiyetniñ tabiiy ve esas birlemidir em de cemiyet ve devlet tarafından qorçalanmaq aqqına maliktir.Er kes, şahsiy ve başqalarnen beraberlikteki mal-mülk saibi olmaq aqqına maliktir.Kimse esassız alda öz mal-mülkünden marum etilmez.Er kes fikir, itiqat ve din serbestligi aqqına malik; bu aq – em şahsiy tarzda, em de başqalarnen beraberlikte, alem-aşkâre ya da hususiy alda, oquvda, ibadet etüvde ve diniy merasimlerni becergende – öz dinini yahut itiqatlarını deñiştirmek ve öz dinini yahut itiqatlarnı izar etmek serbestligini içine almaqta.Er kes, tış qarışuvına oğramağan fikirler ve olarnı serbest ifade etmek aqqına malik; bu aq, öz itiqatlarına riayet etmek serbestliginden ve istegen vastalarnen em de, sıñırlardan qatiy nazar, malümat ve ğayelerni qıdırmaq, almaq ve darqatmaq serbestliginden ibarettir.Er kes tınç toplaşuvlar ve birleşmeler serbestligi aqqına maliktir.Kimse, qaysı bir birleşmege kirmek içün mecbur etilmez.Er kes bivasta ya da serbest saylanğan vekiller vastasınen öz memleketiniñ idaresinde iştirak etmek aqqına maliktir.Er kes öz memleketiniñ devlet qurumlarınla musaviy iştirak etmek aqqına maliktir.Halq iradesi ükümet akimiyetiniñ temeli olmalıdır; bu irade gizli ya da başqa böyle serbest saylav usulları vastasınen umumiy ve musaviy saylav aqqı ile ötkerilgen devriy ve açıq saylavlarda öz ifadesini tapmalıdır.Er kes, cemiyetniñ azası olaraq, içtimaiy qorçalav aqqına maliktir; degerligi ve şçahsiyetiniñ serbest inkişaf etmesi içün zarur olğan iqtisadiy, içtimaiy ve medeniy saalardaki aqlarnıñ milliy ğayret ve halqara işbirlik vastasınen ve er devletniñ resursları ve qurulışına köre teminlev aqqına maliktir.Er kes çalışmaq, işini serbest seçmek, adaletli, oñaytlı iş şaraitlerine malik olmaq ve işsizlikten qorçalanmaq aqqına maliktir.Er kes, iç bir aqsımlavsız, musaviy emegi içün musaviy maaş almaq aqqına maliktir.Er çalışqan insan, özü ve qorantası içün insanğa munasip yaşayış teminlegen adaletli ve lâyıq odev, lâzim olğanda, başqa qoşulğan içtimaiy teminat vastalarını qullanmaq aqqına maliktir.Er kes zenaat birliklerini meydanğa ketirmek ve öz menfaatını qorçalamaq içün zenaat birliklerine qoşulmaq aqqına maliktir.Er kes raatlanmaq, eglenmek, şu cümleden iş saatleriniñ aqılane sıñırlanması ve ödenilgen devriy tatil aqqına maliktir.Er kes özü ve qorantasınıñ sağlığı ve abadanlığı içün ğıda, urba, mesken, tibbiy baqım ve kerekli içtimaiy hızmetlerine saip olmaq aqqına maliktir. Er kes işsizlik, hastalıq, saqatlıq, tullıq, qartlıq ya da oña bağlı olmağan şartlardan asıl olğan fuqarelik allarında qorçalanuv aqqına maliktir.Analıq ve balalıq ayrıca qayğıruv ve yardım aqqını bere. Epsi balalar, nikâh ile ya da nikâhsız dünyağa kelgenler, aynı içtimaiy qoruvğa maliktirler.Er kes tasil aluv aqqına maliktir. İç olmağanda, başlanğıç ve umumiy tasil bedava olmalıdır. Başlanğıç tasil mecburiy olmalıdır. Tehnikiy ve zenaat tasilden er kes faydalanmalıdır, er kim elde etken neticelerine köre musaviy şekilde aliy tasil alabilir.Tasil insan şahsınıñ tolu inkişafına, aqları ve esas serbestliklerine sayğı arttıruvğa doğrultılmalıdır. Tasil halqlar, ırq ve diniy taqımlar arasında özara añlaşuv, sabır ve dostluqqa, ve Milletler Birleşmesiniñ tınçlıq saqlamaq faaliyetine qoltutmaq kerek.Ana-babalarnıñ öz balalarına tasil çeşitini saylavda üstün olmaq aqqı bar.Er kes cemiyetniñ medeniy ömürine serbest qatılmaq, sanattan zevqlanmaq, ilmiy teraqqiyatta iştirak etmek ve bundan faydalanmaq aqqına maliktir.Er kes ilmiy, edebiy ya da bediiy eserleriniñ müellifi olaraq, ahlâqiy ve maddiy menfaatı qorçalanması aqqına maliktir.Er kes, bu Beyannamede ifade etilgen aqlar ve üriyetler tolusınen ömürge keçirilgende, cemaa ve halqara tertip aqqına maliktir.Er kes yalıñız, onıñ şahsiyeti serbest ve tolu inkişaf ola bilecek, cemiyet ögünde borcludır.Öz aqları ve serbestliklerini ömürge keçirgende, er kes yalıñız, qanun başqalarnıñ aqları ve serbestliklerini tanımaq ve ürmet etmek em de demokratik cemiyetteki ahlâq, cemaa tertibi ve umumiy eyiallıqnıñ adaletli talaplarını qanaatlendirmesini teminlemek maqsadınen belgilegen sıñırlanuvlarğa oğratıla.Bu aqqlar ve serbestlikler ömürge keçirilgende Milletler Birleşmesiniñ maqsatları ve printsiplerine zıt olması iç te mümkün degil.İşbu Beyannamedeki iç bir madde, nasıldır bir devlet, şahıslar taqımı ya da ayrı şahısqa, yuqarıda kösterilgen er angi aqlar ve serbestliklerge zarar ketirilmesine doğrultılğan faaliyetke ya da areketke aq bere, dep izaa etilmez.Nga ḽa 10 Nyendavhusiku 1948, Buthanonyangaredzi ḽa Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka (UN) ḽo ṱanganedza Mulevhoguṱe wa Pfanelo dza Vhuthu. Nga murahu ha vhukando uhu he ha tou vha ḓivhazwakale, Buthanonyangaredzi ḽo ita khuwelelo kha mashango oṱhe ane a vha miraḓo uri a anḓadze Mulevhoguṱe uyu na “u vhona uri u phaḓaladzwe, u ṱaniwe, u vhalwe na u ṱalutshedzwa zwikoloni na kha zwiṅwe zwiimiswa zwa pfunzo.” Ṱhalutshezo ya tshiVenḓa yo dzudzanywa nga miraḓo ya tshiṱafu na matshudeni vha Yunivesithi ya Kapa u itela u pembelela vhuṱambo ha tshihumbudzo ha 60th ha Mulevhoguṱe uyu une wa tou vha ḓivha zwa kale khathihi na u pembelela vhuṱambo ha tshihumbudzo ha 150th ha Fakhaḽithi ya zwa milayo ya Yunivesithi ya Kapa. Ṱhalutshedzo yo vhalwa lwa u tou thoma Ṱhohoyandou kha vhuṱambo he ha farelwa Yunivesithi ya Venḓa nga ḽa 01 Nyendavhusiku 2008.Vhunga u ḓivhea ha u dzhiela nṱha lwa mvele ya tshirunzi tsha muthu na ndingano na pfanelo dza vhathu vhoṱhe zwi murango wa mbofholowo, vhulamukanyi na mulalo ḽifhasini,Vhunga u dzhielwa fhasi na u tsikeledzwa ha pfanelo dza vhathu ho bveledza zwiito zwa vhuveveru vhu fhandulaho luvalo lwa muthu, na u ḓa ha shango ḽine khaḽo vhathu vha ḓo ḓiphina nga mbofholowo ya u amba na u tenda kha zwine vha funa, na u vhofholowa kha nyofho na zwinyagwa ḽo ḓivhadzwaho sa dzangalelo ḽihulwane ḽa vhathu zwavho,Vhunga zwi zwa ndeme, arali muthu a sa faneli u kombetshedzwa nga u shaya iṅwe nḓila, u vutshela vhutambudzi na vhutsikeledzi, uri pfanelo dza vhuthu dzi tsireledzwe nga tshumiso ya mulayo,Vhunga zwi zwa vhuṱhogwa u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya vhukonani havhuḓi vhukati ha dzitshaka,Vhunga vhathu vha Mbumbano ya Dzitshaka vho khwaṱhisedza kha Tshata lutendo lwavho kha pfanelo dza vhuthu dza ndeme, kha tshirunzi na ndeme ya vhuvha ha muthu na kha ndingano ya pfanelo dza vhanna na vhafumakadzi na uri vho ḓiimisela u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya u tshilisana na tshiimo tsha khwine tsha vhutshilo kha mbofholowo khulwane,Vhunga Mashango ane a vha Miraḓo o ḓivhofha u swikelela u bveledza ṱhuṱhuwedzo ya ṱhonifho na u tevhedzwa ha pfanelo dza vhathu na mbofholowo dza vhuṱhogwa a tshi shumisana na Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka,Vhunga u pfeseswa ha pfanelo idzi na mbofholowo zwi zwa ndeme khulwane kha uri mbofho iyi i bveledzwe nga vhuḓalo,Zwino-ha, Zworalo, Buthanonyangaredzi ḽi khou rwela ṱari Mulevhoguṱe wa Pfanelo dza Vhuthu uyu sa tshone tshikalo tshine tsha nga shumiswa nga nnyi na nnyi tshine tsha tea u swikelelwa nga vhathu vhoṱhe na tshaka dzoṱhe, kha u vhona uri muthu muṅwe na muṅwe na muraḓo muṅwe na muṅwe wa tshitshavha, e na Mulevho uyu ngelekanyoni yawe, u ḓo lusa nga u tou funza na u shumisa pfunzo u bveledza phanḓa ṱhonifho ya pfanelo idzi na mbofholowo a tshi shumisa maga o bvelaho phanḓa, kha vhuimo ha lushaka na ha tshaka-tshaka, u vhona uri izwi zwi dzhielwa nṱha na u tevhedzwa vhukati ha vhathu vha Mashango ane a vha Miraḓo na vhathu vhane vha vha kha vhupo vhu re fhasi ha ndaulo ya mashango ayo.Vhathu vhoṱhe vha bebwa vhe na mbofholowo nahone vha tshi lingana siani ḽa tshirunzi na pfanelo. Vhathu vhoṱhe vho ṋewa mihumbulo na mvalo ngauralo vha tea u konou farana sa vhathu vhathihi.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo na mbofholowo dzo bulwaho kha Mulevho uyu, hu si na u khethululwa hufhio kana hufhio, ho ḓisendekaho kha murafho, muvhala, mbeu, luambo, vhurereli, polotiki kana muhumbulo muṅwe-vho, vhubvo ha tshitshavha kana u tshilisana, ndaka, mabebo kana tshiimo tshiṅwe-vho.Nga nṱha ha izwi, a hu na khethululo ine ya ḓo itelwa muthu hu tshi tevhelwa tshiimo tsha zwa polotiki, mulayo kana tshiimo tsha shango kha dzitshakatshaka kana vhupo vhune muthu a bva khaho, hu nga vha hu re na vhuḓilangi, hu ha ṱhirasithi, hu sa ḓivhusi kana huhu re kha vhuimo ho pimiwaho nga vhuḓivhusi.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya vhutshilo, mbofholowo na tsireledzo ya muthu.A hu na muthu ane a ḓo dzheniswa kha zwa vhupuli kana vhushumeli; zwa vhupuli na mbambadzo ya dziphuli zwi ḓo iledzwa nga nḓila dzoṱhe.A hu na muthu ane a ḓo tambudzwa kana u farwa nga nḓila ya tshiṱuhu, i songo teaho muthu kana u farwa kana u ṱarafiwa nga nḓila i tsitsaho tshirunzi.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo dza u dzhiiwa sa muthu fhethu huṅwe na huṅwe phanḓa ha mulayo.Vhathu vhoṱhe vha a lingana phanḓa ha mulayo nahone vho tewa nga tsireledzo ya mulayo i eḓanaho, hu si na khethululo. Vhathu vhoṱhe vha na pfanelo ya tsireledzo i eḓanaho kha khethululwo i pfukaho Mulevho uyu na kha ṱhuṱhuwedzo iṅwe na iṅwe malugana na khethululo yo raloho.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya ndamulelo ya khoro dza lushaka dzi re na vhukoni kha vhukando vhu pfukaho pfanelo dze a ṋewa nga ndayotewa kana mulayo.A hu na muthu ane a ḓo farwa, u valelwa kana u shakuliswa hu si na tshiitisi.Muthu muṅwe na muṅwe o fanelwa, nga u eḓana ho fhelelaho, u thetsheleswa lwo teaho nga dzulo ḽa nnyi na nnyi na hone ḽo ḓiimisaho nga ḽoṱhe ḽi sa dzhiiho sia, musi hu tshi khou tiwa pfanelo dzawe na mbofho dzawe na mulandu muṅwe na muṅwe wa vhugevhenga une a hweswa.Muthu muṅwe na muṅwe o hweswaho mulandu wa vhugevhenga u na pfanelo ya u dzhiwa a si na mulandu u swika zwenezwo o no wanwa mulandu zwi tshi ya nga mulayo tsengoni ya tshitshavha, he a wana ṱhoḓea dzoṱhe dza u ḓipilela malugana na mulandu wonoyo.A hu na muthu ane a ḓo wanwa mulandu nga nṱhani ha nyito kana u sa ita nyito, zwe zwa vha zwi si mulandu nga fhasi ha mulayo wa lushaka kana wa dzitshakhatshaka nga tshifhinga tshe mulandu wa itea ngatsho. Ha ngo tewa na u laṱiswa lwo kalulaho u fhirisa ndaṱiso ye ya vha yo tiwa nga tshifhinga tshe mulandu wa itea ngatsho.A hu na muthu ane a ḓo dzhenelelwa kha zwa ene muṋe, muṱa wawe, haya kana vhudavhidzani, kana u ṱaselwa ha ṱhompho na tshirunzi tshawe, zwo sokou itwa kana hu si na tshiitisi tshi no pfesesea. Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya tsireledzo ya mulayo malugana na u dzhenelelwa honoho kana u ṱaselwa.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya u tshimbila na vhudzulapo nga ngomu mikanoni ya shango ḽiṅwe na ḽiṅwe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u bva shangoni ḽiṅwe na ḽiṅwe, ho katelwa na ḽawe, na u humela kha shango ḽawe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u ṱoḓa na u ḓiphina nga pfanelo dza vhafhalali kha maṅwe mashango malugana na u tsireledzwa kha u tovholwa.Pfanelo iyi i nga si shumiswe hune u hweswa mulandu ha vha hu si ha vhugevhenga ha politiki, kana zwiito zwi fhambanaho na ndivho na mirando ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na lushaka lune a wela khalwo.A hu na muthu ane a ḓo thivhelwa u vha wa lushaka lune a wela khalwo kana a hanelwa pfanelo ya u shandukisa lushaka lune a wela khalwo.Vhanna na vhafumakadzi vha miṅwaha yo vhinaho vha na pfanelo ya u dzhena kha zwa mbingano na u vha na muṱa hu si na u thivhelwa nga zwa murafho, lushaka kana vhurereli. Vhoṱhe vha na pfanelo dzi linganaho siani ḽa mbingano, vha kha mbingano na musi i tshi fhela.Mbingano i ḓo dzhenelwa fhedzi nga vhathu vhane vha khou malana vho vhofholowa nahone hu na thendelano yo fhelelaho.Muṱa ndi tshipiḓa tsha tsiko nahone tsha ndeme kha tshitshavha ngauralo wo tea u tsireledzwa nga tshitshavha na Muvhuso.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na ndaka o ḓiimisa nga eṱhe kana o ṱangana na vhaṅwe.A hu na muthu ane a ḓo dzhielwa ndaka hu si na tshiitisi tshi no pfesesea.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya muhumbulo, luvalo na vhurereli; pfanelo heyi i katela mbofholowo ya u shandula vhurereli hawe kana zwine a tenda khazwo, na mbofholowo a eṱhe kana e na vhaṅwe na musi e khagala kana fhethu ho dzumbamaho, u sumbedzisa vhurereli hawe kana zwine a tenda nga u funza, nyito, u rerela na u tevhedza.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na mihumbulo yawe na u amba; pfanelo heyi i katela mbofholowo ya u vha na mihumbulo hu si na u dzhenelelwa, na u kona u ṱoḓa kana u wana mafhungo na u phaḓaladza mafhungo na mihumbulo hu tshi shumiswa nyanḓadzamafhungo hu sa sedzwi mikano.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya u kuvhangana nga mulalo na nyanḓano.A hu na ane a ḓo kombetshedzwa u vha muraḓo wa nyanḓano.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shela mulenzhe kha muvhuso wa shango ḽawe, nga ene muṋe kana nga vhaimeleli vhe a ḓikhethela o vhofholowa.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u kona u wana tshumelo ya vhathu i no lingana kha shango ḽawe.Lufuno lwa vhathu lu ḓo vha lwone murango wa maanḓalanga a muvhuso, hezwi zwi ḓo bveledzwa nga khetho dza vhukuma dzine dza ḓo vha hone nga zwifhinga zwo tiwaho, nahone khetho idzi dzi ḓo vha dza vhathu vhoṱhe nga u lingana nahone u khetha hu ḓo vha ha tshidzumbe kana ha shumiswa maṅwe maga a u khetha nga mbofholowo.Muthu muṅwe na muṅwe, sa murado wa tshitshavha, u na pfanelo ya u wana tshumelo ya tsireledzo ya zwa u tshilisana, nahone u na pfanelo ya u konou swikelela pfanelo dza ikonomi, u tshilisana na mvelele zwine zwa ṱoḓea kha tshirunzi tshawe na u bveledza vhuvha hawe a tshi tikedzwa nga nungo dza lushaka na tshumisano ya dzitshakatshaka zwi tshi ya nga nzudzanyo na zwiko zwa Muvhuso muṅwe na muṅwe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shuma, mbofholowo ya u khetha mushumo, nyimele ya mushumo yo teaho nahone i ṱanganedzeaho khathihi na u tsireledzwa kha vhushayamushumo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo, hu si na khethululo, ya u wana malamba ane a lingana na a vhaṅwe kha mushumo une wa fana.Muthu muṅwe na muṅwe ane a shuma u na pfanelo ya u wana malamba o teaho nahone ane a ṱanganedzea u itela uri ene na muṱa wawe vha konou tshila vhutshilo vhu re na tshirunzi, na u dovha u ḓadziswa, arali zwo tea, nga dziṅwe tsireledzo dza zwa u tshilisana.Muthu munwe na munwe u na pfanelo ya u vhumba kana u vha murado wa madzangano a vhashumi hu u itela tsireledzo ya madzangalelo awe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u awela na u ḓigeda, hu tshi katelwa awara dzo pimiwaho dza u shuma na dziholodeni dzo tiwaho dzi re na muholo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya vhuimo ha vhutshilo ho teaho mutakalo na u tshila zwavhuḓi hawe na muṱa wawe, hu tshi katelwa na zwiḽiwa, zwiambaro, vhudzulo na mbavhalelo ya dzilafho na tshumelo dza u tshilisana, khathihi na pfanelo ya tsireledzo musi hu na vhushayamushumo, vhulwadze, vhuholefhali, vhutshilikadzi, vhualuwa kana iṅwe nyimele ya vhutshilo ine muthu a sa kone u i langa.Vhomme na vhana vha tea u wana ndondolo na thuso zwa tshipentshela. Vhana vhoṱhe, hu sa sedzwi uri vho bebwa mbinganoni kana nnḓa ha mbingano, vha ḓo wana tsireledzo ya zwa u tshilisana i no fana na ya vhaṅwe.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya pfunzo. Pfunzo i ḓo ṋekedzwa hu si na mbadelo kha mirole ya fhasi kana ya u ranga ine ya vha ya vhuṱhogwa. Pfunzo ya mirole ya fhasi i ḓo vha khombe-khombe. Pfunzo ya zwa thekheninikhi na zwa phurofesheni i ḓo itwa uri i wanale na pfunzo dza nṱha dzi ḓo swikelelea nga nḓila i linganaho ho sedzwa vhukoni.Pfunzo i ḓo vha i livhiswaho kha u bveledzisa vhuvha ha muthu woṱhe na u khwaṱhisedza ṱhonifho ya pfanelo dza vhuthu na mbofholowo dza ndeme. I ḓo ṱuṱuwedza u pfesesa, u konḓelelana na vhukonani vhukati ha dzitshaka, mirafho kana zwigwada zwa vhurereli, nahone i ḓo bvisela phanḓa mishumo ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka ya u itela uri hu vhe na mulalo.Vhabebi vha na pfanelothangwa ya u nanga pfunzo ine ya ḓo ṋekedzwa vhana vhavho.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shela mulenzhe kha kutshilele kwa mvelele ya tshitshavha o vhofholowa, u ḓiphina nga vhutsila na u vha na mukovhe kha zwa mveledziso ya saintsi na mbuelo yazwo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya tsireledzo kha mikhwa na dzangalelo ḽa ndaka zwi bvaho kha zwibveledzwa zwa saintsi, maṅwalo kana vhutsila zwine a vha muṅwali wazwo.Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya nzudzanyo ya u tshilisana na ya zwa mashango a dzitshakatshaka zwine pfanelo na mbofholowo zwo sumbedzwaho kha uyu mulevho zwi nga bveledzwa nga vhuḓalo.Muthu muṅwe na muṅwe u na mishumo kha tshitshavha ine ya ita uri vhuvha hawe vhu kone u bvelela nga vhuḓalo nahone nga mbofholowo.Musi muthu muṅwe na muṅwe a tshi khou shumisa pfanelo na mbofholowo dzawe, u tea u ita izwi a tshi dzhiela nṱha ndango ya mulayo wo itelwaho fhedzi u tsireledza pfanelo na mbofholowo dza vhaṅwe vhathu na u vhona uri hu vhe na u dzhielwa nṱha ha mikhwa ya kutshilele, vhudziki na kutshilele kwavhuḓi kwo teaho tshitshavha tsha demokirasi.Pfanelo na mbofholowo idzi a dzi tei u shumiswa nga nḓila yo fhambanaho na ndivho na mirando ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka.A hu na na tshithihi tshi re kha Mulevho uyu tshine tsha nga dzhiwa tshi tshi amba pfanelo iṅwe na iṅwe ine i nga shumiswa kha zwiṅwe na zwiṅwe kana u ita iṅwe nyito yo livhiswaho kha u thutha iṅwe na iṅwe ya pfanelo na mbofholowo zwo bulwaho afha malugana na Muvhuso, tshigwada kana muthu.A jifa kiliyei na kɛ numu vuu kpɛlɛɛ ti maa hɛwulei lɔ towa kpaupau le laha va, tɔnya kɛɛ ndilɛli dunyihu.A jifa ngawulɛɛhu kɛɛ baagbuala nuvugaa ti lɔnyisia ma ti wanga a pie hindangaa na hii i wotɛa a nɛmahugili waa nuvuu ma, dunya ninahu mia mahoingɔ muvuu i gu i yɛpɛ kia ngi longɔla, kɛɛ ngi lanayei kɛɛ ngi lima hinda.A jifa maa ii houni nu mu vuu i wote a kɔ gɔmɔ mahaya nyamu nyamu kɛɛ nduwɔ ya yeya, kɛ mahoingɔɛ sawei i nuvuu lɔnyii mavale,A jifa mahoingɔ ndiamɔyei na ndɔlesialuahu i lɛgulɔma,A jifa nungei nasia ti ndɔlei kpɛlɛ ti woyilɛi na hu ti lanaya gɛnga kɔlɔ yayilingɔihu,Kɛɛ nuvuu lɔnya, ngi nuvuu ya, ngi yɛyei kɛɛ hindui taa nyahii ti lɔnyɛi maahɛwu lei, kɛɛ gbɔma ti ti lia yilinga kɔ yange yange kɛɛ ndevu yekpe la i lɛ gulɔma.A jifa ndɔlei nasia ti dunyi hu ti lahei wumbua a ngoyila kɔɔ ti tɔ kɛ baagɔ ma a yɛlɔ na nuvuu va kɛɛ ngi lɔnya ya va,A jifa kiliyei yaa numu kpɛlɛhu hinda yayilingɔi ji a lɛlɔ gulɔma,Fale naaKomɛwai na ta toli aGɛnɛla AsɛmbiliNdɛnga YɛDunya Lahei ji nuvuu lɔnyinsia va i wote a ŋaiki numui kpɛlɛɛ kɛɛ ndɔlei kpɛlɛɛ va nahii kɛ numu gbi ɔɔ ngoyila hugbatɛ gbi na hinda yayilingɔi ji ngi ɛnmahu kpɔtu i lapi kpugu kpugu a numu gaalahu wie i tɔ kɛ bagɔɔma iyɛ tɔnɛi jisia ma kɛɛ hugbɛmboi jisia nungei nasia wɛti yei ndɔɔ kpɛlɛ hugbatai ji hu, kɛɛ nasia ti ndɔlɔngaa hu nahi tii yee ndɔlɔ kpɛlɛ hugbatɛi jisia bu.Numuvuisia Kpɛlɛɛ ta ti le tɛ yɛ nduwɔ ya hu, tao ti nuvuu yei kɛɛ ti lɔnyi maa hɛwungɔ. Kiiya kɛɛ hindaluahu gɔɔla a yɛlɔ ti hun. Fale mahoungɔ ti ti nyɔnyɔhu hoi kia ndeegaa.Hugbatei ji numu kpɛlɛɛ lɔ va, nu gɛnyɛi, ngi luwu yɛgii, nyaha ɔɔ hindgo, nu layia, Ngewɔi na a feli, ngi gilii yei, ngi le gi kɛɛ ngi gbatɛ ii ma.Tao maa ii houni nduahu gɛ i waa nungaa luahu jifa tii gbuani ndɔlɔ yilahu, ɔɔ jifa tia heini ti yekpe va ɔɔ tii yekpe va.Nuvuu gbi ngi lɔnya mia kɔɔ ndevu i yɛ ngi hu, kɔɔ aa yɛ nuu bu, tao kɔɔ mahungbee i yɛ ngi ma.Maa ii houni ti numu gbi hou nduwɔya hu, ɔɔ ti ngi waa mɔnɛmɔnɛ hinda hu, maa ii houni nuu maajia va nduwɔya hu, tao gbɔma mahoungɔ nduwɔyei ye kɛyi kgbi lekee i gbɔyɔ.Maa ii houni kɔɔ ti kpaagba hinda la nuu gbi ma, tao kɔɔ ti hinda wee a numu na a kɛ kɛ nuvuu yaa a ngie.Nuvuu gbi lee ngi lɔnya mia kɔɔ sawei i baagɔɔ ngi nuvuu ya ma mia leke gbi.Nuvuu kpɛlɛɛ ti maahɛwungɔɛ sawei gulɔ, tao mahoungɔ sawei i ti mahu wɛɛ nahi gbi ɛɛ ti hu wɔyɔ. Mahoungɔ sawei i tɔ kɛ hugbatei ji ɛɛ numugbi gbukpuu.Nuu gbi ngi lɔnya mia kɔɔ sawa kpaambu ngaa yekpe ti ngi lɔnyɛi mavale a watii na ngi lɔnyi nasia ndɔɔ jawei keni numu a nyani ngi ma.Maa ii houni ti numu magba, ti ngi wu kpɛgbɛma ɔɔ ti ngi gbɛ ngi yee a baama hu we.Nuu gbi ngi lɔnya mia nahii ti la nyɔngaa ngi ma tɛ i ngi maahinda gulanga kɔlɛhu ɔɔ i sawa kpoukpou nyaninga, kɔɔ ti ye njie na le fofohu, tao kɔɔ sawakpambu jein jein gɔngaa ti loo ngi va.Nuu gbi ngi lɔnya mia nahi ti la nyɔngaa ngi ma hinda ngamu va, taa kiti lewe haani ti ye njie na le fofohu, tao ti jia a sawe panda pandaa.Maa ii houni ti baa nuu gbi ma a sawahu wee – ndɔɔ yila jawa yo ɔɔ ndunya kpɛlɛɛ jawa. Tao gbɔma maa i houni sawei i kpagbaa la nuu ma na kaahu lewengɔ sawei na ma i nyanini.Maa ii houni nuu i yɛ na nahi ta loko wili ngi bundu hinda hu, ngi ye pɛɛbu hinda, kɔlei kɛɛ ngowili na a pili ngitiwoma kia lee ti longɔla, kɛɛ kakpama a baagbuama hu we. Maa houngɔ sawei i nuu gbi maawɛɛ yɛɛ kakpamɛi ji bondayeya.Mahoungɔ numu gbi i yɛ hugbɛmbo hu kɔɔ i li mia leke gbi ngi longɔ i li na, tao kɔɔ i hei ndɔɔ gbi leke hu ngi longɔ i heihu.Nuu gbi ngi lɔnya mia kɔɔ i gbua ndɔlɔ yila hu i li peka hu, i wee a ngi yee ɔɔ mbaa tinda, tao kɔɔ i yama ngi ndei na hu mia i gbuanina.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ i ngi yaama lɔwu kakpama yeye ndɔɔ yɛka hu, tao kɔɔ i nganei gbuana.Ye sawei ji ɛɛ lɛkpɛ gbi naleke ye numui ji i ndɔlɔ jawa nyanini, tao i hinda gbulaninga na ndɔlɔ woyila hugbatɛi i loila.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ i wote a ndɔlɔlii.Maa i houni kɔɔ ti nuu gbi baa a ngi lɔlii ya, ɔɔ kɔɔ ti ngi baa a ndɔlɔlii ya ndɔɔ yekahu.Hindui taa nyahii na ti lakpangɔ ta sɔɔwelɔ ti ndengaa le, ti gɛnyɛ ii yɛni bɛɛ yila, tii yɛni bɛɛ a ndɔlɔ yila hunblaa, ɔɔ Ngewɔ veli gbambi yila ma. Ti lɔnye maahɛwungɔ sɔɔva, sɔɔhu, ɔɔ ji ta lo ti gɔlɛ.Kɔɔ hindui taa nyaha ti sɔɔwɛɛ, a nɛɛ pɛiŋ ti veinja wɛ.Bondei mia ndɔlei yei kpɔkui le, fale maahoungɔ heimii kɛ ndɔlɔ gbi ti bondei mahu gbɛɛ kpɔtu kpɔtu.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ i ngi wuma haakangaa majɔɔ, tao gbɔma kɔɔ taa nungaa ti makpɔma haaka majɔɔ.Tɛ nuu gbi haaka gbua ngi yeya kia leke ti longɔla.Nuu gbi lɔya mia kɔɔ i kiiya wee, kɔɔ i giila gbɔɔ tɔnyɛi le ɔɔ gbɔɔ i lɔnyani, Ngewɔɛ ye gbɔɔ ngi longɔ i feli, ye tonye ji a ngi jein jein lɔ kɔɔ i ngi giliyei ɔɔ ngi yewɔveilei wote, I wote bɛɛ atayakpe ɔɔ taa nungaa, fofohu ɔɔ sɔkuma, kɔɔ i nungaa gaa a ngi ngliyei kɛɛ ngi yewɔ hindei.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ i kiliya wee tao kɔɔ i yee kiiyeina le fofohu, yee tɔnyɛi ji a peelɔ yee kiiyei ji nuu gbi ɛɛ gbekpa kulɔ, tao kɔɔ i nemahulee kɛɛ ngowii majɔɔ tao kɔɔ ta bɛɛ i fe nungaa wɛ a pele gbi hu we, nahi bandowoma gbi ɛɛ waa nduahu.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ taa nungaa ti gomɛ, tao kɔɔ taa teini ti lee, i na lee hinda huwu va ii le.Tɛɛ nguaa numu gbi la a kpɔli hale kɔɔ i wote a komɛ ma mɔ.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ ngi loko i yɛ ngi guamɛti hindeihu, kɛ bɛɛ ta vulii i yɛhu ɔɔ nungaa tia vulii ta lokoloo ti ma.Nuu gbi lɔnya mia kɔɔ ngi lɔɔhu guamɛti hugbatɛ wie ngoisia ti hiti ngi ma kia lee ta hiti nungaa ye pekeisia ma.Nungaa mia maahoungɔ ti ti guamɛti hei, ti gbayei mia a pie a yenge, hulɛmbinga ta yamalɔ ti kɔlei gula, tao ye kɔlei ji a kgula bunduhulɔ, nahii nungbi ɛɛ gbekpa numu gulɔ.Numu gbi lee ndɔlɔlii a ngie, ngi lɔlei kpɔma hugbatɛ wie ngi va, tao kɔɔ ngi lɔlei taa ngitiwoma hugbatɛ ti pee ye kpɔma hugbatei na i foo ngi ma, tao a majɔɔlɔ kialeke ngi lɔlei gbatɛi kɛɛ ye saweisia ti na, gbɔma kia lekee ye numui bɛɛ ngi hami gii na, kɔɔ wei i lɛgulɔ.Numu gbi lɔnya mia kɔɔ i yenge, tao kɔɔ i ngengei na wie ngi longɔla, kɔɔ i mbɛlɛhei majɔɔ ngengemɛi, tao kɔɔ ti tɔ kɛngengei ɛɛ ngi lo.Numu gbi lɔnya mia, nahii nduahu gbiima, kɔɔ ti ngi pawa kia a yenge la.Ngenge mɔgbi lɔnya mia kɔɔ ti ngi pawa nahii ta kɛɛ ngi mablaa ta ti magbee gbualɔ hu kia nuvu, tao gbɔma kɔɔ kpɔma yeka i yena ngi va.Ngenge mɔgbi lɔnya mia kɔɔ i wili hugbatɛhu na ngenga blaa ma vale.Ngenge mɔgbi lɔnya mia kɔɔ i lɛvu tao kɔɔ i kpele yeka gbua, tao gbɔma kɔɔ aa ngenge huguangɔ waa wie, mahoungɔ gbɔma i yaa a ndɛvu wati majɔɔ, nahi i yaa ye ndevui na wie ma ta yaalɔ a ngi pawa.Numu gbi lɔnya mia kɔɔ ta kɛɛ ngi mablaa ti yɛ kaahugbua hu, ti mɛhɛɛ yekpe mɛ, ti kula yekpe yili, ti la ndama yekpe, ti hale yekpe majɔɔ, tao gbɔma guamɛti i ye na ti va, hugbatɛ yekpe i yena ngi va a watii na ɛɛ yɛ ngege hu, a watii na ngi heigɛngɔ, watii na ngi wovang, kɛɛ watii na hinda a wa ngi mahu nahii ɛɛ gumbu.Mahoungɔ gbɔma hugbatɛ i yɛ na kuimɛisia kɛɛ ndengaa va. Mahoungɔ ndengaa kpɛlɛɛ, naa ti kɛ taa ti njeni ti sɔɔhu ɔɔ tii sɔɔhu, ye hugbatei ji i ti maa wɛɛ.Numu gbi lɔnya mia kɔɔ i kɔlɔ gaa. Maa ii houni navoo hinda i yɛ kɔlɔgaala ma, kɛ bɛɛ i wote a ye tɔtɔmɛi. Mahoungɔ kɔlɔ gaalei i wote a sawa kpawu kpawu na ndo gbi ɛ gbuama ye tɔtoomi. Nyandengɔ kɔɔ ngenge kɔlɔngaa i yna kpoto, kɛɛ kɔlɔ yalngɔ gaalei naa va ti nɛmabu lewengɔ.Kɔlɔ gaalei i wote a hinda na a nuu lɛ gulɔma, ngi lɔnyisia kɛɛ ngi hugbɛmboi. I loko hei hinda yawubu gɔɔla, hinda bu houla kɛɛ ndiamɔya dunyei kpɛlɛɛ luahu, kɛnyɛisia kɛɛ Ngewɔ vɛli gbambisia luahu, tao kpaya waalɔ ndɔlɔ kpɛlɛ woyila yenge lukuisia hu kɔɔ ndilɛli i li gulɔma.Bondeisia ti wote a haala bla ta kɛ na kaa ye gbɔɔ ti leingaa ta pee.Numu gbi lɔnya mia kɔɔ ngi loko i ye mia a yɛna ye kɔndi hinda hu, i ngaa nɛɛ ye yɛ mbembei hu kɛɛ sayɛnsi ye tɛkulɔmii taa ye nafei.Numu gbi lɔnya mia kɔɔ mahugbee kpɔtu kpɔtu i yɛ ngi gbatɛ hani ma, i yɛ a ngole ɔɔ hani lalangɔ ɔɔ sayɛnsi haaka.Numu gbi lɔnya mia kɔɔ ngi yee jawa kɛɛ ngitiwoma gee i yɛna, na a tɔ kɛ dunya lahei jisia ta hitilɔnga.Numu gbi lee, mia i heina, tao a lɛna gulɔma, mahouingɔ i na hinda hou a loko veinja.Ji numu a yɛ ngi lɔnyei kɛɛ ngi hugbɛmboi ya yenge ma, na lee a wote a kpɛɛnguu a wee a saweilɔ naa a nuu wɛkeisia ti lɔnyei kɛɛ ti hugbɛmboi ma vale, kɛɛ numu kpɛlɛ ti maahinda va ngoyila lɔɔhu.Numu ɛ ye tɔnyei jisia kɛɛ hugbɛmboi jisia yayenge nahi kpuangɔ pilei na ma, tao gbɔma ɛɛ pindɛ kaa na wooma na ndɔlɔ kpɛlɛ gomɛi ti ndani.Gbɛwogbɛ gbi na kɔlei ii hu na nu mu a nde yɛ kɛnga ti puilɔ na kɔɔ i ndɔlɔ ɔɔ ngoyila hugbatɛ lɛɛnga ti lɔnyei kee ti hugbɛmboi mahugbua.鉴于对人类家庭所有成员的固有尊严及其平等的和不移的权利的承认，乃是世界自由、正义与和平的基础，鉴于对人权的鄙低和欺负已发展为利害暴行，这些暴行玷污咾人类的良心，而一个人人享有言论和信仰自由并免予憷头和匮乏的世界的来临，经已被宣布为普通人民的至高指望，鉴于为使人类不致箍住铤而走险对暴政和欺负进行反叛，有必要使人权受法治的支应，鉴于有必要促进各国间友好关系的发展，鉴于各联合国国家的人民已在联合国宪章中重申他们对基本人权、人格尊严和价值以及男的女的平等权利的信念，并思谋促成较大自由中的社会进步和生活水平的改善，鉴于各会员国业已思谋同联合国合作以促进对人权和基本自由的普遍尊重和遵行，鉴于对这些权利和自由的普遍晓得对于这个思谋的充分实现具有很大的重要性，因此而今，大会，发布这一世界人权宣言，作为所有人民和所有国家死命实现的共同的谱，以期每一个人和社会机构时不时记得本宣言，死命使唤教诲和教育促进对权利和自由的尊重，并使唤国家的和国际的渐进措施，使这些权利和自由在各会员国本身人民及在底下领土的人民中得到普遍和抵事的承认和遵行；人人生而自由，在尊严和权利上一律平等。他们赋有理性和良心，并应以弟兄关系的精神相对待。人人有资格享有本宣言所载的一切权利和自由，不敢分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等甚区别。并且不敢因一人所属的国家或领土的政治的、行政的或者国际的地位之不同而有甚区别，无论该领土是独立领土、托管领土、非自治领土或者处于其他甚主权受限制的势头之下。人人有权享有生命、自由和人身安全。.谁也不敢使为奴隶或伺候人的；一切形式的奴隶制度和奴隶买卖，均应予以禁止。谁也不敢加以酷刑，或施以残忍的、不人道的或侮辱性的待遇或刑罚。人人在哪里都有权被承认在法律前的人格。法律之前人人平等，并有权享受法律的平等支应，不受甚歧视。人人有权享受平等支应，以免受违反本宣言的甚歧视行为以及煽动这种歧视的甚行为之害。谁当宪法或法律所赋予他的基本权利遭受侵害时，也有权由合格的国家法庭对这种侵害行为作抵事的补救。谁也不敢任意逮起来咧、关起来咧或轰出去咧。人人完全平等地有权由一个独立而无偏倚的法庭进行公正的和公开的审讯，以确定他的权利和义务并判定对他提出的一切刑事指控。凡受刑事控告者，在未经获得辩护上所需的一切保证的公开审判而依法证实有罪以前，有权被视为无罪。谁的一切行为或不行为，在其起时依国家法或国际法均不构成刑事罪者，也不敢被判为犯有刑事罪。刑罚不敢重于犯事时适用的法律规定。谁的私生活、家庭、住宅和通信也不敢任意干涉，他的荣誉和名誉不敢加以攻击。人人有权享受法律支应，以免受这种干涉或攻击。人人在各国之内都有权自由迁徙和居住。人人有权离开一切国家，包括自家的国家在内，并有权返回他的国家。人人有权在其他国家谋和起庇护以避免迫害。在真正由于非政治性的事或违背联合国的宗旨和原则的行为而被起诉的势头下，不敢援用此种权利。人人有权享有自家的国籍。谁的国籍也不敢任意剥夺，也不敢否认其改变国籍的权利。成年的男的女的，不受种族、国籍或宗教的甚限制有权婚嫁和起家庭。他们在婚姻方面，在结婚期间和在离咧时，应有平等的权利。只有经男的女的双方的自由和是行的同意，才能缔婚。.家庭是天然的和基本的社会单元，并应受社会和国家的支应。人人得有单独的财产所有权以及同他人合有的所有权。谁的财产也不敢任意剥夺。人人有思想、良心和宗教自由的权利；此项权利包括改变他的宗教或信仰的自由，以及单独或集体、公开或秘密地以教义、实践、礼拜和戒律表示他的宗教或信仰的自由。人人有权享有主张和发表意见的自由；此项权利包括持有主张而不受干涉的自由，和使唤一切媒介和不论国界谋、接受和传递消息和思想的自由。人人有权享有和平集会和结社的自由。谁也不敢箍住隶属于某一团体。人人有直接或使唤自由选择的代表参与治理本国的权利。人人有平等机会参加本国公务的权利。人民的意志是政府权力的基础；这一意志应使唤定期的和真正的选举予以表现，而选举应比住普遍和平等的投票权，并使唤不记名投票或相当的自由投票程序进行。每个人，作为社会的一员，有权享受社会慰抚，并有权享受他的个人尊严和人格的自由发展所必需的经济、社会和文化方面各种权利的实现，这种实现是使唤国家死命和国际合作并比住各国的组织和财富势头。人人有权做事、自由找事、享受公正和是行的做事条件并享受免于事没啦咧的慰抚。人人有同工同酬的权利，不敢有甚歧视。每一个工作的人，有权享受公正和是行的报酬，保证使他自家和自家人有一个副人的尊严的生活条件，必要时并辅以其他方式的社会慰抚。人人有为维护其利益而起和参加工会的权利。人人有享有打将和闲暇的权利，包括工作时间有合理限制和定期给薪休假的权利。人人有权享受为维持他自家和自家人的健康和福利所需的生活水准，包括食物、衣裳、住房、医疗和必要的社会服务；在遭到事没啦咧、病咾、残废、男人没啦咧、衰老或在其他不能控制的势头下丧失谋生能力时，有权起慰抚。妈妈和娃娃有权享受特别慰抚和打帮。是凡娃娃，无论婚生或私娃娃，都应起同样的社会支应。人人都有受教育的权利，教育应当是义学，至少在初级和基本阶段应如此。初级教育应属义务性质。技术和职业教育应普遍起着。高等教育应根据成绩而对一切人平等开放。教育的目的在于充分发展人的个性并加强对人权和基本自由的尊重。教育应促进各国、各种族或各宗教集团间的晓得、容忍和友谊，并应促进联合国维护和平的各项活动。父母对其小子闺女所应受的教育的种类，有优先选择的权利。人人有权自由参加社会的文化生活，享受艺术，并分享科学进步及其产生的福利。人人对由于他所创作的甚科学、文学或美术作品而产生的精神的和物质的利益，都有享受支应的权利。人人有权要求一种社会的和国际的世道，在这种世道中，本宣言所载的权利和自由能获得充分实现。人人对社会负有义务，因为只有在社会之内他的个性才可能得到自由和充分的发展。人人在行使他的权利和自由时，只受法律所确定的限制，确定此种限制的唯一目的在于保证对旁人的权利和自由给予应有的承认和尊重，并在一个民主的社会之内适应道德、公共秩序和普遍福利的正当需要。这些权利和自由的行使，无论在甚势头之下都不敢违背联合国的宗旨和原则。本宣言之内的甚条文，都不敢解释为默许甚国家、集团或个人有权进行甚旨在破坏本宣言所载的甚权利和自由的活动或行为。Llapanchis runakunaq runa kayninchis derechonchiskuna kan. Llapanchispapas kaq derechoyoqllan kanchis. Manan pipas qechuwaswanchu nitaq chinkachinmanchu.Si chay derechonchiskuna reqsisqa kanqa, qawasqa kanqa, llapanchispa, chayqa hawkalla kawsasunchis, mana maqanakuspalla, nitaq cheqninakuspalla, nitaqmi qechupanakusunchu, hawkalla kasun.Ñawpaq watakuna, manaraq derechonchis ley reqsisqa kachaqtin, chay wakin munaysapa runakuna, qarí tuku runakuna, valiq tukukuná, chay derechonchiskunata sarusqaku, cheqnisqaku, mana valiqman tukuchisqaku. Hinaspa runa masinta waqachisqaku, k'umuchisqaku, cheqnisqaku, sipinankukama.Llapan runakuna munanchis chay derechonchiskunata, ima yuyayninchistapas piensasqanchistapas rimarinanchispaq, mayqen Diostapas khuyananchispaq, allin kawsakuypi tiyananchispaq, mana pitapas manchakuspa, hawka kusisqa tiyaspa kawsananchispaq.Chay leykunaqa amaparawasunmi, derechonchiskuna qawasqa kananpaq. Mana qawasqachu ni respetasqachu kanqa, chayqa hatariswanmi runakuna, derechonchiskunata valichiq, allin k'apaq reqsisqa kananpaq.Llapan chay nacion llaqtakuna allin hawka kawsaylla kayta atin, ama maqanakuspalla, ama cheqninakuspalla, nitaq qechapanakuspalla yanqa qariykachaspa.Chay hatun huñunakuy "Naciones Unidas" nisqanpi niwanchis qaynata: - Kanmi derechonchiskuna. Hinaspa, kanmi runa kayninchis. Hinaspa, warmipas qaripas kaq derechoyoqllan kanchis, - nispa qelqanku documentonkupi.Chay hatun huñunakuy "Naciones Unidas" nisqanpin munan llapan runakuna chay derechonchiskunata reqsinanchista, hinaspa ruwananchista.Llapanchis runakuna k'apaqta reqsisun qawasun yachasun chay derechonchiskunamanta, kay documentopi leyespa.Chaymi chay willariy, chay Ieyesqanchis, imapaqcha chay derechonchiskuna kan chayta.DERECHONCHISKUNA LEYHatun huñunakuy "Naciones Unidas" nisqanpi qelqanku llapan runakunaq derechonkunata, allin documentopi qelqaspa, allin reqsichinakunapaq. Llapallanchis kay mundopi kaq runakuna chay derechonchiskunata reqsichinakusun, yachapachinakusun, respetachinakuspa ruwachinakusun k'apaqta.Kanmi derechonchiskuna llapanchispa, nacesqanchismanta. Kantaqmi llapanchispa runa kayninchis. Manan runa kanchu manay derechoyoq. Huk runaq derecho hukpawan kaqllan kan. Kanmi derechonchis llapanchispa allin kawsay libre tiyananchispaq. Llapan runaqpan kan yuyayninchis yachanapaq. Llapanchis kasun llapa runa masinchiskunawan munanakunapaq, huk ayllu hina.Kay hatun ley kamachikuyqa llapanchispaqmi, pipas kachun, mistipas, puna runapas, yuraqpas, yanapas, warmipas, qharipas. runasimilla rimaqpas, castellano rimaqpas, hanaq pacha khuyaqpas, pachamama aypakuqpas, imayna yuyaq runapas, may llaqtamantapas, mana imayoqpas, wakchapas, qhapaqpas. Anchaykunapaqmi, llapanchispaq, kay hatun ley kamachikuyqa.(3) KIMSA KAQ(4) TAWA KAQ(5) PICHQA KAQ(6) SOQTA KAQ(7) QANCHIS KAQDemandanchis kaqtinqa, manan juezqa sayakunmanchu mayqenmanpas. Juezqa llapa demandanchista kaqllata uyariyta atin. Hinaspa justiciata ruwayta atin llapanchispaq, mana imanpas sayakuspa.Kanmi derechonchis amparawananchispaq, derechonchista saruqtinku. Derechonchista saruqtinkuqa, amparawanchismi chay juezkunapas autoridadkunapas. K'apaqtan amparawanchis, ama kaqmanta derechonchis sarunankupaq.Manan pipas, qasi kaqtaqqa, yanqapuni capturasqa kayta atinchu, nitaqmi carcelman wichq'asqa kayta atinchu, nitaq llaqtanmanta qarqosqa kayta atinchu.Demandanchis kaqtin, otaq cargochasqa kaqtinchis, kanmi derechonchis juezpapi willakunanchispaq. Juezqa iman kaqllata uyariyta atin, mana pimanpas sayakuspalla, nitaqmi pakallanta ruwanmanchu, llaqtaq qayllanpi ruwayta atin.Cargochasqa kaqtinchisqa, manan juezqa - Huchayoq kanki, - niwaswanchu, leyman hina manaraq yachaspa cheqaychus o manachus huchanchis kan chayta tarispa.Ñoqanchis imatapas ruwaqtinchis, manaraq chay ley t'aqtakamuchaqtin, manan chay ley huchachawaswanchu castigawananchispaq.Manan pipas, qasi kaqtaqa, yanqapuni turiyamuwaswanchu, ni ayllunchistapas, nitaq wasinchistapas, nitaq cartanchistapas. Manan pipas yanqapuni k'amiwaswanchu, nitaq huchachawaswanchu tumpaspa, nitaq runa kayninchista qepachiwaswanchu. Chaykunamantan ley amparawanchis.Kanmi derechonchis libre purikunanchispaq maymanpas. Kantaqmi derechonchis maypipas tiyakunanchispaq, munasqanchisman hina.Kanmi derechonchis Peru llaqtanchismanta lloqsinanchispaq, qepakama kaqmanta Peru llaqtanchisman kutimpunapaq, munasqanchisman hina.Kan mi derechonchis llaqtanchispi nishuta ñak'arichiwaqtinchis qatiykachaspapas, huk llaqtamanpas lloqsinanchispaq, hinaspa hawka tiyananchispaq.[Missing?]Kanmi derechonchis llapanchispa nacionniyoq kananchispaq, ñoqanchischu Peruano kanchis chay hina kanapaq.Kantaqmi derechonchis nacionninchismanta lloqsispaqa hu~k nacionniyoq kanapaq.Kanmi derechonchis, wiñayta ushaspa, llank'ayta yachaspa, kasarakunanchispaq, chaymanta wawakunayoq aylluyoq kananchispaq. Kasarakuswan piwanpas, munasqanchisman hina, ima rikuqwanpas, yuraqwanpas, yanawanpas, may llaqtayoqwanpas, ima Dios khuyaqwanpas. Hinaspataqmi warmipas qaripas kaq derechoyoqllan kanchis.Qaripas warmipas mayqenpas mana munaspanqa, manan kasarakunmanchu, nitaq pipas obliganmanchu, - Kasaray, - nispa, mana munaqtaqa.Chay tayta mama llapa wawankunayoqta estadoqa sumaqta yanapayta atin, huk tayta hinalla.Kanmi derechonchis kaqninchiskunayoq kanapaq, kantaqmi derechonchis hayk'a runapas kuska kaqniyoq kaspa kaqninchis kananpaq.Manan pipas, qasi kaqniyoqtaqa, yanqapuni kaqninchiskunataqa qechuwaswanchu.Kanmi derechonchis imaynatapas, yuyayninchisman hina, piensananchispaq, hinaspa imayna piensasqanchisman hina kawsanapaq, hinaspa mayqen Diostapas khuyananchispaq, pacha mamatapas, hanaq pachatapas, huktapas. Kantaqmi derechonchis, sapallanchis otaq hayk 'apas runakuna kuska, huñunakuspa kaspanchis, mayqen Diostapas adorananchispaq, kasunanchispaq, mañakunanchispaq, mayqen Diosmantapas yachachinanchispaq, mana pi tapas manchakuspa, sut 'inta ruwaspa.Kanmi derechonchis imaynatapas yuyayninchispi piensananchispaq, hinaspa chay piensasqanchiskunata rimarinanchispaq, ama pitapas manchapakuspa, nitaq pipas hark'awaswanchu. Kantaqmi derechonchis piensasqanchista rimarinanchispaq periodicopi qelqachispapas, radiopipas, televisionpipas, may llaqtapipas kaspanchis.Kanmi derechonchis huñunakunanchispaq, asambleapi hina, rimanakunanchispaq. Kantaqmi derechonchis asociacionta cooperativata ruwananchispaq.Manataqmi pipas yaykuchiwaswanchu ima asociacionmanpas, mana munaqtaqa.Kanmi derechonchis llaqta kamachiq kananchispaq, otaq votacionpi llaqta kamachiqta akllananchispaq. Llapanchis llaqta kamachiyman yaykuyta atinchis, llaqtaq akllasqan kaspa.Manan pipas llaqta kamachiyman yaykunmanchu, mana akllasqa kaspaqa.Akllasun votacionpi, munasqanchisman votaspa. Manataqmi pipas obligawaswanchu, -Hukllaman sayasun, - nispa.Kanmi derechonchis estadoqa yanapawananchispaq allin kawsaypi, allin taqyasqa, tukuyniyoq tiyanapaq, ama uywa hina kanapaq.Kanmi derechonchis llank'ananchispaq ima llank'aypipas mayqen llank'aypas akllakunanchispaq, hinaspa mana llank'ayta tariqtinchistaq, estado yanapawananchispaq.Kanmi derechonchis, chay llank'asqanchisman hina, kaqlla pagopas chaskinanchispaq, mana pimanpas llallichastin.Llapan llank'aqpan kan derechonchis, llank'asqanchisman hina, allin pago chaskinapaq, familianchispas allin kawsaypi kananpaq, allin sumpayta chay pago aypananpaq.Kanmi derechonchis llank'aq masinchiskunawan huñunakunanchispaq, hinaspa ima derechonchistapas mañakuspa valechikunanchispaq.Kanmi derechonchis ílank'aspa samananchispaq, samariq hina kusikunanchispaq, ima pukílaypipas. Manan chay llank'achiqpas ruwachiwaswanchu nishu unayta mana samarichistin. Kantaqmi derechonchis wakin samariy p'unchawkunapas, hatun p'unchawkunapas, ganananchispaq.Kanmi derechonchis allin kusi kawsaypi kananchispaq, mikunanchis p'achanchis mana qesawananchispaq, wasinchis kananpaq, onqoqtinchis hampichiwananchispaq. Kantaqmi derechonchis pipas estadopas yanapawananchispaq, mana llank'aykuna kaqtinpas, onqoqtinchispas, manaña llank'ayta atiqtinchispas, machuyaqtinchis0ñapas, qarinchis warminchis wañuqtinpas, ima llakipiña kaqtinchispas. Hinaspa wachakuq warmikunapas wawakunapas derechonchis kan qawasqa yanapasqa kananpaq.Hinaspataqmi kasarasqaq wawanpas mana kasarasqaq wawanwanpas kaq derechoyoqllan kanchis qawasqa yanapasqa kananpaq.Kanmi derechonchis estudiananchispaq, hinaspa obligatorio escuela primariapi estudiananchispaq mana qolqeta pagaspalla. Kantaqmi derechonchis, allin estudiasqanchisman hina, secondariapipas, estudios superiorespipas estudiananchispaq.Hinaspa escuelapi yachapanchis allin runa kayta. Hinaspa chay derechonchiskunata yachaspaqa khuyanakusun, may llaqtayoqña kaqtinchispas, may Diosniyoq kaspapas.Tayta mamakuna derechoyoq kanchis.imayna laya educacionpipas wawanchiskuna educananchispaq, estadoqpipas, particularpipas, munasqanchisman hina estudiachinapaq.Kanmi derechonchis allin kayta yachapaspa kananchispaq, yachayninchisman hina, fiestakunapipas kanapaq, tusupakuypi takipakuypi tocapakuypi kanapaq folklorninchisman hina huk artekunapipas kanapaq.Hinaspa scienciaq ñawpasqanman hina, llapanchis chay scienciaq ruwasqankunayoq kanapaq, mosoq hampikunapas, aparatokunapas, maquinakunapas, hukkunapas.Llapa nacionkuna kuskalla ruwayta atinku, chay llapa qawasqanchis derechonchiskuna ruwaspa kanapaq.Llapanchispan deberninchis kan ayllupipas llaqtapipas ima comun ruwaykunapipas yanapanapaq, kay Peru llaqtapipas estadoman yanapanapaq, atiyninchisman hina.Chay llapa ruwananchis derechonchiskunata ruwaspa, mana hukpa derechonwan qechupanakusunchu, cheqninakusunchu, saruchanakusunchu.Mana llaqtatapas naciontapas tusñuswanchu nitaq t'uktiswanchu, chay derechonchiskunata ruwaspa.Manan pipas kay qawasqanchis derechonchiskunata qechuwaswanchu, nitaq pakawaswanchu yachananchismanta, maypi kaqtinchispas.మానవకుటంబమునందలి వ్యక్తులందరికిని గల ఆజన్మసిద్ధమైన ప్రతిపత్తిని, అనన్యాక్రాంతములగు సమానస్వత్వములను అంగీకరించుట ప్రపంచమున స్వాతంత్ర్య, న్యాయ, శాంతుల స్థాపనకు పునాది యగును.మానవజాతి అంతఃకరణమును క్షోభపెట్టిన ఘోరచర్యలు, మానవస్వత్వములయెడ గలిగిన అవజ్ఞా నిరసన భావముల పరిణామమనియు, వాక్స్వాతంత్ర్య ప్రత్యయస్వాతంత్ర్యములను, భయవిముక్తిని, దారిద్ర్యవిముక్తిని మానవులు ఎల్లరు అనుభవించుటకు వీలగు లోకముయొక్క ఆవిర్భావమే సామాన్యప్రజానీకముయొక్క మహోన్నతమైన అభికాంక్షయనియు ఉద్ఘోషింపబడియున్నది.నిష్ఠురపాలనా ప్రజాపీడనములపై, గత్యంతరము లేక, మానవుడు తిరుగుబాటు చేయవలసిన బలాత్కార పరిస్థితులు ఏర్పడకుండనుండవలయునన్నచో మానవస్వత్వములు విధినియమముచే పరిరక్షితములగుట ముఖ్యము.రాష్ట్రముల మధ్య సౌహార్దబాన్ధవ్యముల అభివృద్ధికి దోహదము చేయుట అత్యావశ్యకము.మానవుల మూలస్వత్వముల యందును, వ్యక్తుల ప్రతిపత్తి యోగ్యతలయందును, స్త్రీపురుషులకు గల సమాన స్వత్వములయందును, తమకు గల విశ్వాసమును ఐక్యరాష్ట్రములవారు ఈ శాసనపత్రమున పునఃప్రమాణీకరించి, సామాజికాభ్యుదయమును, ఉన్నత జీవిత ప్రమాణములను, విశాల స్వాతంత్ర్యమును పెంపొందించుటకు నిశ్చయించుకొనియున్నారు,మానవస్వత్వ, మూలస్వాతంత్ర్యములయెడ సార్వలౌకిక గౌరవాభివృద్ధిని, వాని యనుష్ఠానమును ఐక్యరాష్ట్రముల సహకారముతో సాధించుటకు వ్యక్తిరాజ్యములు ప్రతిజ్ఞ చేసికొనియున్నవి,ఈ స్వత్వములను గూర్చియు, స్వాతంత్ర్యములను గూర్చియు, సాధారణముగ నెల్లరకును తెలిసియుండుట ఈ ప్రతిజ్ఞా సమగ్రసిద్ధికెంతయు ముఖ్యము.సమాజమునకు చెందిన ప్రతివ్యక్తియు, సమాజము యొక్క ప్రత్యంగమును, ఈ స్వత్వముల ప్రకటనను సదా మనసునందుంచుకొని, ఉపదేశ విద్యాబోధలచే వీనియెడ గౌరవమును పెంపొందించుటకును, మరియు, రాష్ట్రీయములు నంతర్ రాష్ట్రీయములునగు నభ్యుదయ విధానముల ననుసరించి వ్యక్తిరాజ్యములలోని ప్రజల యందును, నా రాజ్యముల యధికారమునకు లోబడియుండు క్షేత్రములలోని ప్రజలయందునుగూడ, నీ స్వత్వస్వాతంత్ర్యముల ఫలకారక అంగీకారానుష్ఠానములను సార్వలౌకికముగ సునిశ్చితము చేయుటకును ప్రయత్నించవలెను, ఇట్టి యాశయముతో సకల మానవులకును రాష్ట్రములకును సమాన ప్రమాణమును సంపాదించునదిగా నీ మానవస్వత్వముల సార్వలౌకిక ప్రకటనను సర్వజనీన పరిషత్తు ఉద్ఘోషించుచున్నది.ప్రతిపత్తిస్వత్వముల విషయమున మానవులెల్లరును జన్మతః స్వతంత్రులును సమానులును నగుదురు. వారు వివేచన-అంతఃకరణ సంపన్నులగుటచే పరస్పరము భ్రాతృభావముతో వర్తింపవలయును.జాతి, వర్ణము, లింగభేదము, భాష, మతము, రాజకీయాభిప్రాయభేదము, రాష్ట్రీయము లేక సామాజికమునగు జననము, ఆస్తి, కులీనత, ప్రతిష్ఠ,---ఇత్యాది యెట్టి విభేదము గాని పాటింపబడక,- ఈ ప్రకటనలో పొందుపఱుపబడియున్న స్వత్వస్వాతంత్ర్యముల కన్నిటికిని ప్రతి యొకరికి నధికారము కలదు.స్వతంత్రముగను, న్యాసముగను, ఆస్వాయత్తశాసకక్షేత్రముగను, లేక, అవధితాధిరాజ్యమునకు లోబడినదిగను నుండు నెట్టిదేశమునకు గాని, రాజ్యక్షేత్రమునకు గాని ఒక వ్యక్తి చెందియున్న కారణమునుబట్టి ఆ దేశముయొక్క లేక, ఆ క్షేత్రముయొక్క రాజకీయాధికారిక అంతర్ రాష్ట్రీయ ప్రతిష్ఠలకు సంబంధించిన యెట్టి విభేదముగాని పాటింపబడదు.జీవితరక్షణకు, స్వేచ్ఛకు, దేహరక్షకు, ప్రతి యొకరికిని హక్కు గలదు.ఏ వ్యక్తిని గాని బానిసతనమునకును దాస్యమునకును లోనుగావింపగూడదు. అన్ని విధములయిన బానిసతనములును, బానిస వ్యాపారములును నిషేధింపబడవలెను.ఏ వ్యక్తినిగాని, క్రూరము, అమానుషము, నికృష్టము నగు ప్రయోగమునకును శిక్షకును గురి చేయరాదు.సర్వత్ర, విధిసమక్షమున నొక వ్యక్తిగా అంగీకరింపబడు నధికారము ప్రతి యొకరికిని గలదు.విధి సమక్షమున నెల్లరును సామానులు. మరియు, నెట్టి విభేదముగాని పాటించక, విధి యోసగు సమానమగు పరిరక్షణను పొందు నధికారము ఎల్లరకును గలదు. ఈ ప్రకటనను వ్యతిక్రమించు నెట్టి విభేదమునుండిగాని, అట్టి విభేదకారకమగు నే ప్రేరణనుండిగాని పరిరక్షింపబడుట కెల్లరకును సమానమగు హక్కు గలదు.సంవిధానముచే గాని విధిచే గాని యోసగబడిన మూలస్వత్వములను వ్యతిక్రమించు కార్యముల విషయమున, సమర్థమగు రాష్ట్రీయ న్యాయాధికరణ సభచే ఫలప్రదమగు ప్రతిక్రియను పొందుటకు, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.ఏ వ్యక్తినీ విధి విరుద్ధమైన నిర్బంధమునకుగాని, నిరోధమునకుగాని, నిర్వాసమునకుగాని లోబరుపగూడదు.ప్రతి వ్యక్తికిని, అతని స్వత్వములయోక్కయు ఆభారముయొక్కయు నిర్ణయమునందును, అతనిపైనున్న ఏ దోషారోపణయొక్క నిర్ణయమునందును, స్వతంత్రము, నిష్పక్షపాతమునగు న్యాయాధికరణ సభ యెదుట, న్యాయము, బహిరంగము నగు విచారణను పొందుటకు సమానమగు సమగ్రస్వత్వము కలదు.దండనీయమైన నేరమారోపింపబడిన ప్రతియోకరును, తన ప్రతిరక్షకు ఆవశ్యకములగు అభయముల నన్నిటిని పొందియుండి, బహిరంగ విచారణలో విధిననుసరించి దోషిగా నిరూపింపబడునంతవరకు, నిర్దోషిగా పరిగణింపబడుటకు హక్కును కలిగియున్నారు.ఏ కార్యముయొక్క ఆచరణగాని, తదాచరణలోపముగాని, రాష్ట్రీయము లేక అంతర్రాష్ట్రీయము నగు విధి ననుసరించి దండనీయమైన నేరముగా, ఆ నేరము జరిగిన సమయమున విధింపబడియుండలేదో, అట్టి యే నేరమునకై గాని, యెవరును దండనార్హులుగా పరిగణింపబడకూడదు. దండనీయమైన నేరము జరిగిన సమయమున ఆ నేరమునకై విధింపబడిన శాస్తికంటే నధికమగు శాస్తిని విధింపకూడదు.ఆంతరంగిక, కుటుంబ, గృహ, లేఖావ్యవహారములలో, విధి విరుద్ధమయిన జోక్యమునకుగాని, గౌరవప్రతిష్థలను భంగపరచు ప్రచారములకుగాని యెవరిని గురిచేయరాదు. అట్టి జోక్యము నుండియు, ఆ ప్రచారముల నుండియు విధి ద్వారా పరిరక్షింపబడుటకు ప్రతి యొక్కరికిని హక్కు గలదు.ప్రతి రాజ్యము యోక్కయు హద్దుల లోపల స్వేచ్ఛాసంచారమునకును, నివాసమునకును, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.స్వదేశమునుండిగాని, ఏ ఇతర దేశమునుండుగాని ప్రవేశించుటకును, స్వదేశము మరలి వచ్చుటకును ప్రతి యొక్కరికిని హక్కు గలదు.పరపీడనమునుండి రక్షణాశ్రయము నన్యదేశములలో నన్వేషించుటకును, అట్టి ఆశ్రయము ననుభవించుటకును ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.రాజకీయములుగానట్టి నేరముల వలన యదార్థముగ నుత్పన్నములగు నట్టియు, లేక, ఈ ఐక్యరాష్ట్రసమితి యొక్క ప్రయోజనములకును సూత్రములకును విరుద్ధములు అయిన కార్యముల వలన ఉత్పన్నములగునట్టియు, అభియోగముల విషయములో పై హక్కులను అర్థించుటకు వీలు లేదు.ప్రతి వ్యక్తికిని ఒక రాష్ట్రీయతకు హక్కు గలదు.ఏ వ్యక్తిని గానీ, విధి విరుద్ధముగా మరియు, తన రాష్ట్రీయతను మార్చుకొనుటకతనికి గల హక్కును లేదనకూడదు.యుక్తవయః పరిపూర్ణులయిన స్త్రీపురుషులెల్లరకును,- జాతీయ రాష్ట్రీయ మతాదిక పరిమితత్వము పాటింప బడక,- వివాహములు చేసుకొనుటకును, కుటుంబస్థాపన చేయుటకును హక్కు గలదు. వివాహ విషయమునను, వివాహకాలమునను, వివాహవిశ్లేష విషయమునను స్త్రీపురుషులకు సమానములగు హక్కులు గలవు.ఉద్దిష్టులగు సతీపతులు తమ స్వేఛ్ఛాపూర్వక సంపూర్ణాంగీకారము తొడనే వివాహ విధి ప్రయుక్తులు గావలయును.కుటుంబము, సమాజమునకు సహజమును, ప్రాతిపదికమునగు ప్రమాపకమూలమై యున్నది. కనుక నది సమాజము చేతను రాజ్యము చేతను పరిరక్షితమగుటకు అధికారము కలిగియున్నది.స్వతంత్రముగగాని, ఇతరులతో చేరిగాని, ఆస్తిని కలిగియుండుటకు ప్రతివ్యక్తికిని హక్కు గలదు.విధి విరుద్ధముగా ఏ వ్యక్తిని గాని ఆస్తిభ్రష్టునిగ చేయరాదు.ప్రతి వ్యక్తికిని భావస్వాతంత్ర్య, అంతఃకరణస్వాతంత్ర్య, మతస్వాతంత్ర్యములకు హక్కు గలదు. తన మతమును ప్రత్యయమును మార్చుకొనుటయును, ఒంటరిగ గాని, సాంఘికముగ గాని, బహిరంగముగను, ఆంతరంగికముగను ఉపదేశ, అనుష్ఠాన, ఆరాధన, ఆచరణలచే తన మతప్రత్యయములను వ్యక్తీకరించుటయును, ఈ హక్కులో నిమిదియున్నవి.ప్రతి వ్యక్తికిని అభిప్రాయస్వాతంత్ర్యమునకును, భావ ప్రకటన స్వాతంత్ర్యమునకును, హక్కు గలదు. పరుల జోక్యము లేక, స్వాభిప్రాయమును గలిగియుండుటకు స్వాతంత్ర్యమును, రాజ్యసీమానిరపేక్షముగా, నెట్టి మధ్యస్థ మార్గముననైన సమాచార, సంసూచనలను అన్వేషించుటకు, పొందుటకు, ఉపపాదించుటకు, స్వాతంత్ర్యమును ఈ హక్కులో నిమిదియున్నవి.ప్రతి వ్యక్తికిని శాంతియుత సమావేశమునకు, సాహచర్యమునకు హక్కు గలదు.ఎవ్వరినిగాని, ఒక సమాజమునకు చేరియుండవలెనని నిర్బంధింపగూడదు.ప్రతి వ్యక్తికిని, స్వయముగా గాని, స్వేచ్ఛగా ఎన్నుకొనబడిన ప్రతినిధుల ద్వారా గాని, తన దేశ ప్రశాసనమునందు పాల్గొనుటకు హక్కు గలదు.ప్రతి వ్యక్తికిని తన దేశమునందలి లోకసేవలలో సమాన ప్రవేశాధికారము గలదు.ప్రభుత్వాధికారమునకు ప్రజల సంకల్ప శక్తియే ఆధారమై యుండవలెను. సార్వజనీనము సమాన మతాధికారయుతమునగు, నియతకాలిక యథార్థ నిర్వాచనలలో ప్రజల సంకల్పము సువ్యక్తము కావలెను. ఈ నిర్వాచన, గూఢశలాకాపద్ధతి ననుసరించి గాని, తత్సమానమయిన స్వేచ్ఛా మతదానప్రక్రియననుసరించి గాని, జరుగవలెను.సంఘమునందలి సభ్యుడుగా, ప్రతి వ్యక్తికిని సామాజిక రక్షకు హక్కు గలదు. రాష్ట్రీయ ప్రయత్న, అంతర్ రాష్ట్రీయ సహకారముల ద్వారా, ప్రతి రాజ్యముయొక్కయు వ్యవస్థాపనా సాధన సామగ్రి ననుసరించి, తన ప్రతిపత్తికిని తన వ్యక్తిత్వముయొక్క స్వేచ్ఛాభివృద్ధికిని అత్యావశ్యకములయిన, ఆర్థిక , సాంఘిక, సాంస్కృతిక స్వత్వముల సంపాదనకు అతనికి అధికారము గలదు.పనికిని ఉద్యోగము పెంచుకొనుటలో స్వేచ్ఛకును, పని విషయమున న్యాయము ననుకూలమునగు పరిస్థితులకును, నిరుద్యోగమునుండి పరిరక్షింపబడుటకును, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.సమాన కార్య నిర్వహణమునకు, సమాన వేతనమును, విభేద రహితముగ, పొందుటకు ప్రతి వ్యక్తికి నధికారము గలదు.మానవ ప్రతిపత్తికి అర్హమగు జీవనమును తనకును తన కుటుంబమునకును సునిశ్చితము చేయునట్టిదియును, ఆవశ్యకమయినచో సామాజిక పరిరక్షా సాధనాంతరములచే పరిపూర్తిని పొందినట్టిదియు, న్యాయము ననుకూలమునయినదియునగు, పారితోషికమును పొందుటకు పని చేయు ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.ప్రతి యొకరికిని, స్వీయ హిత రక్షణార్థము వ్యాపార సంఘములను గూర్చుటకును, వానిలో చేరుటకును హక్కు గలదు.పని కాలము యొక్క యుక్తపరిమితత్వమునకును, వేతన సహితములగు నియతకాలికములయిన సెలవు దినములకును, విశ్రాంతి విరామములకును, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.ఆహార, వస్త్ర, ఆవాసస్థల, వైద్యోపచార, ఆవశ్యక సాంఘిక పరిచర్యలతో గూడినట్టిదియు, తనయోక్కయు తనకుటుంబముయొక్కయు ఆరోగ్యమునకును స్వాస్థ్యమునకును పర్యాప్తమగునదియునగు, జీవనప్రమాణమునకును, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు. మరియు నిరుద్యోగ, రుగ్మతా, అసమర్థతా, వైధవ్య, వార్ధక్యములనుండియు, లేక తన వశమునకతీతములయిన సందర్భములందు గలుగు జీవిక లోపమునుండియు, రక్షను పొందుటకు, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.విశిష్ట ఉపచార సహాయములను పొందుటకు, మాతృత్వ శైశవములకు అధికారము గలదు. వైవాహిక సంబంధమున జనించిన వారైనను, తదన్యముగ జనించినవారైనను, శిశువులు ఎల్లరును సమానమయిన సామాజిక పరిరక్షణ ననుభవింతురు.ప్రతి వ్యక్తికిని విద్యకు హక్కు ఉన్నది. ప్రాథమిక ప్రాతిపదిక దశల యందైనను విద్య శుల్క రహితమై యుండవలయును, ప్రాథమిక విద్య నిర్బంధము గావలెను. యోగ్యత ననుసరించి, యెల్లరకును పారిభాషిక వృత్తి విద్యలు, సాధారణముగా, నుపలభ్యములుగను, మరియు, నున్నత విద్య, సమానముగ నెల్లరకును, సుగమముగను చేయబడవలయును.మానవ వ్యక్తిత్వ సమగ్ర-అభివృద్ధికిని, మానవ స్వత్వ ప్రాతిపదిక స్వతంత్రతా విషయిక గౌరవమును దృఢపరచుటకును, విద్యను ప్రవర్తింప జేయవలయును, అన్ని రాష్ట్రములకును, జాతి, లేక మత సంబంధమయిన వర్గములకును మధ్య, సమ్యగ్భావ, సహన, సౌహార్దభావములను, పెంపొందించవలయును. మరియు, శాంతి సంరక్షణకై ఐక్యరాష్ట్రముల కార్యకలాపమును చరింపజేయవలయును.తమ బిడ్డలకు ఏ విధమగు విద్య అవసరమో నిర్ణయించుకొను ప్రాగధికారము తల్లితండ్రులకు గలదు.సమాజముయొక్క సాంస్కృతికజీవితమునందు స్వేచ్ఛగా పాల్గొనుటకును, కళా విషయికానందము ననుభవించుటకును, శాస్త్ర ప్రగమనములందును, తత్ఫలితములందును సహభాగి యగుటకును, ప్రతి వ్యక్తికిని హక్కు గలదు.తన కర్తృత్వముచే సముత్పన్నములయిన శాస్త్ర, సారస్వత, కళా, రచనల వలన సిద్ధించిన నైతిక-ఆర్థిక లాభములను రక్షించుకొనుటకు ప్రతి యొకరికిని హక్కు గలదు.ఈ ప్రకటన యందు పొందుపరుపబడియున్న స్వత్వ స్వాతంత్ర్యములు సంపూర్ణముగా సిద్ధింపగల ఒక సాంఘిక అంతర్ -రాష్ట్రీయవ్యవస్థకు, ప్రతి వ్యక్తికి నధికారము గలదు.సమాజమునందు మాత్రమే మానవ వ్యక్తిత్వము స్వేచ్ఛగా, సంపూర్ణ వికాసము నొందుటకు అవకాశము గలదు. కనుక, సమాజము నెడ ప్రతియొకరును నిర్వహింపవలసిన కర్తవ్యములు గలవు.తమ స్వత్వములను, స్వాతంత్ర్యములను, ప్రయోగించుటలో ప్రతియొకరును, ఇతరుల స్వత్వ స్వాతంత్ర్యముల యెడ అర్హాంగీకారగౌరవములను సురక్షితపరుచు నుద్దేశముతోను, మరియు, ప్రజాస్వామిక సమాజమునందు నీతి, సామాజిక వ్యవస్థ, సార్వజనికస్వాస్థ్యములకు, న్యాయముగ అవసరములగు వానిని కూర్చు నుద్దేశముతోను మాత్రమే, విధిచే నిశ్చయింపబడినట్టి నిబంధనలకు మాత్రమే ఆధీనులయియుందురు.ఈ స్వత్వములు, స్వాతంత్ర్యములు, ఐక్య రాష్ట్రముల ఆశయములకును నియమములకును విరుద్ధముగా నెన్నడును బ్రయుక్తములు గారాదు.ఈ ప్రకటనలో పొందుపరుపబడియున్న ఏ స్వత్వ స్వాతంత్ర్యములనైనను నాశము చేయుటకుద్దిష్టమగు నెట్టి కార్యమునయిన నాచరించుటకుగాని, అట్టి కార్యాచరణమున ప్రవర్తించుటకు గాని, ఏ రాజ్యమునకైనను, లేక వర్గమునకైనను, వ్యక్తికైనను, అధికారము కలిగించునదిగ వివక్షితమయియున్నట్లుగా, ఈ ప్రకటనము నందున్న దేనికిని వ్యాఖ్యానము చేయకూడదు.اقوامِ متحدہ کی جنرل اسمبلی نے ۱۰؍ دسمبر ؁۱۹۴۸ء کو ”انسانی حقوق کا عالمی منشور“ منظور کر کے اس کا اعلانِ عام کیا۔ اگلے صفحات پر اس منشور کا مکمل متن درج ہے۔ اس تاریخی کارنامے کے بعد اسمبلی نے اپنے تمام ممبر ممالک پر زور دیا کہ وہ بھی اپنے اپنے ہاں اس کا اعلانِ عام کریں اور اس کی نشر و اشاعت میں حصہ لیں۔ مثلاً یہ کہ اسے نمایاں مقامات پر آویزاں کیا جائے، خاص طور پر اسکولوں اور تعلیمی اداروں میں اسے پڑھ کر سنایا جائے اور اس کی تفصیلات واضح کی جائیں، اور اس ضمن میں کسی ملک یا علاقے کی سیاسی حیثیت کے لحاظ سے کوئی امتیاز نہ برتا جائے۔چونکہ ہر انسان کی ذاتی عزت اور حرمت اور انسانوں کے مساوی اور ناقابلِ انتقال حقوق کو تسلیم کرنا دنیا میں آزادی، انصاف، اور امن کی بنیاد ہے،چونکہ انسانی حقوق سے لاپروائی اور ان کی بے حرمتی اکثر ایسے وحشیانہ افعال کی شکل میں ظاہر ہوئی ہے جن سے انسانیت کے ضمیر کو سخت صدمے پہنچے ہیں، اور عام انسانوں کی بلند ترین آرزو یہ رہی ہے کہ ایسی دنیا وجود میں آئے جس میں تمام انسانوں کو اپنی بات کہنے اور اپنے عقیدے پر قائم رہنے کی آزادی حاصل ہو اور جہاں وہ خوف اور احتیاج سے محفوظ رہیں،چونکہ یہ ضروری ہے، اگر ہم یہ نہیں چاہتے کہ انسان عاجز آ کر جبر اور استبداد کے خلاف بغاوت کرنے پر مجبور ہو، کہ انسانی حقوق کو قانون کی عملداری کے ذریعے محفوظ رکھا جائے،چونکہ یہ ضروری ہے کہ قوموں کے درمیان دوستانہ تعلقات کو بڑھایا جائے،چونکہ اقوامِ متحدہ کی ممبر قوموں نے اپنے چارٹر میں بنیادی انسانی حقوق، انسانی شخصیت کی حرمت اور قدر، اور مردوں اور عورتوں کے مساوی حقوق کے بارے میں اپنے یقین کی دوبارہ تصدیق کر دی ہے اور وسیع تر آزادی کی فضا میں معاشرتی ترقی کو تقویت دینے اور معیارِ زندگی کو بلند کرنے کا ارادہ کر لیا ہے،چونکہ ممبر ملکوں نے یہ عہد کر لیا ہے کہ وہ اقوامِ متحدہ کے اشتراکِ عمل سے ساری دنیا میں اصولاً اور عملاً انسانی حقوق اور بنیادی آزادیوں کا زیادہ سے زیادہ احترام کریں گے اور کرائیں گے،چونکہ اس عہد کی تکمیل کے لیے بہت ہی اہم ہے کہ ان حقوق اور آزادیوں کی نوعیت کو سب سمجھ سکیں،لہٰذا،اقوامِ متحدہ کی جنرل اسمبلیاعلان کرتی ہے کہ انسانی حقوق کا یہ عالمی منشور تمام اقوام کے واسطے حصولِ مقصد کا مشترک معیار ہو گا تاکہ ہر فرد اور معاشرے کا ہر ادارہ اس منشور کو ہمیشہ پیش نظر رکھتے ہوئے تعلیم و تبلیغ کے ذریعے ان حقوق اور آزادیوں کا احترام پیدا کرے اور انہیں قومی اور بین الاقوامی کارروائیوں کے ذریعے ممبر ملکوں میں اور اُن قوموں میں جو ممبر ملکوں کے ماتحت ہوں، منوانے کے لیے بتدریج کوشش کر سکے۔تمام انسان آزاد اور حقوق و عزت کے اعتبار سے برابر پیدا ہوئے ہیں۔ انہیں ضمیر اور عقل ودیعت ہوئی ہے۔ اس لیے انہیں ایک دوسرے کے ساتھ بھائی چارے کا سلوک کرنا چاہیے۔ہر شخص ان تمام آزادیوں اور حقوق کا مستحق ہے جو اس اعلان میں بیان کیے گئے ہیں، اور اس حق پر نسل، رنگ، جنس، زبان، مذہب، اور سیاسی تفریق کا یا کسی قسم کے عقیدے، قوم، معاشرے، دولت، یا خاندانی حیثیت وغیرہ کا کوئی اثر نہ پڑے گا۔اس کے علاوہ جس ملک یا علاقے سے کوئی شخص تعلق رکھتا ہے، اس ملک یا علاقے کی سیاسی کیفیت، دائرۂ اختیار، یا بین الاقوامی حیثیت کی بنا پر اس شخص سے کوئی امتیازی سلوک نہیں کیا جائے گا، چاہے وہ ملک یا علاقہ آزاد ہو، تولیتی ہو، غیر مختار ہو، یا سیاسی اقتدار کے لحاظ سے کسی دوسری بندش کا پابند ہو۔ہر شخص کو اپنی جان، آزادی، اور ذاتی تحفّظ کا حق حاصل ہے۔کوئی شخص غلام یا لونڈی بنا کر نہ رکھا جا سکے گا۔ غلامی اور بَردہ فروشی، چاہے اس کی کوئی شکل بھی ہو، ممنوع قرار دی جائے گی۔کسی شخص کو جسمانی اذیّت، یا ظالمانہ، انسانیت سوز، یا ذلیل سلوک یا سزا نہیں دی جائے گی۔ہر شخص کو حق حاصل ہے کہ ہر مقام پر قانون اس کی شخصیت کو تسلیم کرے۔قانون کی نظر میں سب برابر ہیں اور بغیر کسی تفریق کے قانون کے اندر امان پانے کے برابر کے حقدار ہیں۔ اس اعلان کی خلاف ورزی میں جو تفریق کی جائے یا تفریق کے لیے ترغیب دی جائے، اس سے سب برابر کے بچاؤ کے حقدار ہیں۔ہر شخص کو ایسے افعال کے خلاف جو آئین یا قانون میں دیے گئے بنیادی حقوق کو تلف کرتے ہوں، بااختیار قومی عدالتوں میں موثّر طریقے سے چارہ جوئی کرنے کا پورا حق حاصل ہے۔کسی شخص کو محض حاکم کی مرضی پر گرفتار، نظربند، یا جلاوطن نہیں کیا جائے گا۔ہر ایک شخص کو یکساں طور پر حق حاصل ہے کہ اس کے حقوق و فرائض کا تعین یا اس کے خلاف کسی عائد کردہ جرم کے بارے میں مقدمے کی سماعت آزاد اور غیر جانبدار عدالت کے کھلے اجلاس میں منصفانہ طریقے سے ہو۔ایسے ہر شخص کو جس پر کوئی فوجداری کا الزام عائد کیا جائے، بے گناہ شمار کیے جانے کا حق حاصل ہے تاوقتیکہ اس پر کھلی عدالت میں قانون کے مطابق جرم ثابت نہ ہو جائے اور اسے اپنی صفائی پیش کرنے کا پورا موقع نہ دیا جا چکا ہو۔کسی شخص کو کسی ایسے فعل یا فروگذاشت کی بنا پر جو ارتکاب کے وقت قومی یا بین الاقوامی قانون کے اندر تعزیری جرم شمار نہیں کیا جاتا تھا، کسی تعزیری جرم میں ماخوذ نہیں کیا جائے گا۔کسی شخص کی نجی زندگی، خانگی زندگی، گھربار، یا خط و کتابت میں من مانے طریقے پر مداخلت نہ کی جائے گی اور نہ ہی اس کی عزت اور نیک نامی پر حملے کیے جائیں گے۔ ہر شخص کو حق حاصل ہے کہ قانون اسے حملے یا مداخلت سے محفوظ رکھے۔ہر شخص کو حق حاصل ہے کہ اسے ہر ریاست کی حدود کے اندر نقل و حرکت کرنے اور سکونت اختیار کرنے کی آزادی ہو۔ہر شخص کو اس بات کا حق حاصل ہے کہ وہ کسی بھی ملک سے چلا جائے چاہے وہ ملک اس کا اپنا ہو، اور اسی طرح اسے اپنے ملک میں واپس آجانے کا بھی حق حاصل ہے۔ہر شخص کو ایذا رسانی سے دوسرے ملکوں میں پناہ ڈھونڈنے، اور پناہ مل جائے تو اس سے فائدہ اٹھانے کا حق حاصل ہے۔یہ حق ان عدالتی کارروائیوں سے بچنے کے لیے استعمال میں نہیں لایا جا سکتا جو خالصتاً غیر سیاسی جرائم یا ایسے افعال کی وجہ سے عمل میں آتی ہیں جو اقوامِ متحدہ کے مقاصد اور اُصولوں کے خلاف ہیں۔ہر شخص کو قومیت کا حق حاصل ہے۔کوئی شخص محض حاکم کی مرضی پر اپنی قومیت سے محروم نہیں کیا جائے گا اور اس کو قومیت تبدیل کرنے کا حق دینے سے انکار نہ کیا جائے گا۔بالغ مردوں اور عورتوں کو بغیر کسی ایسی پابندی کے جو نسل، قومیت، یا مذہب کی بنا پر لگائی جائے شادی بیاہ کرنے اور گھر بسانے کا حق حاصل ہے۔ مردوں اور عورتوں کو نکاح، ازدواجی زندگی، اور نکاح فسخ کرنے کے معاملہ میں برابر کے حقوق حاصل ہیں۔نکاح فریقین کی پوری اور آزاد رضامندی سے ہو گا۔خاندان، معاشرے کی فطری اور بنیادی اکائی ہے، اور وہ معاشرے اور ریاست دونوں کی طرف سے حفاظت کا حقدار ہے۔ہر انسان کو تنہا یا دوسروں سے مل کر جائداد رکھنے کا حق حاصل ہے۔کسی شخص کو زبردستی اس کی جائداد سے محروم نہیں کیا جائے گا۔ہر انسان کو آزادیٔ فکر، آزادیٔ ضمیر، اور آزادیٔ مذہب کا پورا حق حاصل ہے۔ اس حق میں مذہب یا عقیدے کو تبدیل کرنے اور کُھلے عام یا نجی طور پر، تنہا یا دوسروں کے ساتھ مل جل کر عقیدے کی تبلیغ، عمل، عبادت، اور مذہبی رسمیں پوری کرنے کی آزادی بھی شامل ہے۔ہر شخص کو اپنی رائے رکھنے اور اظہارِ رائے کی آزادی کا حق حاصل ہے۔ اس حق میں یہ امر بھی شامل ہے کہ وہ آزادی کے ساتھ اپنی رائے قائم کرے اور سرحدوں کا خیال کیے بغیر جس ذریعے سے چاہے علم اور خیالات کی تلاش کرے، انہیں حاصل کرے، اور ان کی تبلیغ کرے۔ہر شخص کو پُر امن طریقے سے ملنے جلنے اور انجمنیں قائم کرنے کی آزادی کا حق حاصل ہے۔کسی شخص کو کسی انجمن میں شامل ہونے کے لیے مجبور نہیں کیا جا سکتا۔ہر شخص کو اپنے ملک کی حکومت میں براہِ راست یا آزادانہ طور پر منتخب کیے ہوئے نمائندوں کے ذریعے حصہ لینے کا حق حاصل ہے۔ہر شخص کو اپنے ملک میں سرکاری ملازمت حاصل کرنے کا برابر کا حق حاصل ہے۔عوام کی مرضی حکومت کے اقتدار کی بنیاد ہو گی۔ یہ مرضی وقتاً فوقتاً ایسے حقیقی انتخابات کے ذریعے ظاہر کی جائے گی جو عام اور مساوی رائے دہندگی سے ہوں گے اور جو خفیہ ووٹ یا اس کے مساوی کسی دوسرے آزادانہ طریقِ رائے دہندگی کے مطابق عمل میں آئیں گے۔معاشرے کے رکن کی حیثیت سے ہر شخص کو معاشرتی تحفّظ کا حق حاصل ہے اور یہ حق بھی کہ وہ ملک کے نظام اور وسائل کے مطابق قومی کوشش اور بین الاقوامی تعاون سے ایسے اقتصادی، معاشرتی، اور ثقافتی حقوق کو حاصل کرے، جو اس کی عزت اور شخصیت کی آزادانہ نشوونما کے لیے لازم ہیں۔ہر شخص کو کام کاج، روزگار کے آزادانہ انتخاب، کام کاج کی مناسب و معقول شرائط، اور بے روزگاری کے خلاف تحفّظ کا حق حاصل ہے۔ہر شخص کو کسی تفریق کے بغیر مساوی کام کے لیے مساوی معاوضے کا حق حاصل ہے۔ہر شخص جو کام کرتا ہے، ایسے مناسب و معقول مشاہرے کا حق رکھتا ہے جو خود اس کے اور اس کے اہل و عیال کے لیے باعزت زندگی کا ضامن ہو، اور جس میں اگر ضروری ہو تو معاشرتی تحفّظ کے دیگر ذرائع سے اضافہ کیا جا سکے۔ہر شخص کو اپنے مفادات کے بچاؤ کے لیے تجارتی انجمنیں قائم کرنے اور ان میں شریک ہونے کا حق حاصل ہے۔ہر شخص کو آرام اور فرصت کا حق حاصل ہے جس میں کام کے گھنٹوں کی مناسب حدبندی اور تنخواہ سمیت میعادی تعطیلات بھی شامل ہیں۔ہر شخص کو اپنی اور اپنے اہل و عیال کی صحت اور فلاح و بہبود کے لیے مناسب معیارِ زندگی کا حق حاصل ہے جس میں خوراک، پوشاک، مکان، اور علاج کی سہولتیں، اور دوسری ضروری معاشرتی مراعات شامل ہیں؛ اور بے روزگاری، بیماری، معذوری، بیوگی، بڑھاپا، یا ایسے حالات میں روزگار سے محرومی جو اس کے قبضۂ قدرت سے باہر ہوں، کے خلاف تحفّظ کا حق حاصل ہے۔زچّہ اور بچّہ خصوصی توجہ اور امداد کے حقدار ہیں۔ تمام بچے، خواہ وہ شادی سے پہلے پیدا ہوئے ہوں یا شادی کے بعد، معاشرتی تحفّظ سے یکساں طور پر مستفید ہوں گے۔ہر شخص کو تعلیم کا حق حاصل ہے۔ تعلیم مفت ہو گی، کم از کم ابتدائی اور بنیادی درجوں میں۔ ابتدائی تعلیم لازمی ہو گی۔ فنّی اور پیشہ ورانہ تعلیم حاصل کرنے کا عام انتظام کیا جائے گا اور لیاقت کی بنا پر اعلیٰ تعلیم حاصل کرنا سب کے لیے مساوی طور پر ممکن ہو گا۔تعلیم کا مقصد انسانی شخصیت کی پوری نشوونما ہو گا، اور وہ انسانی حقوق اور بنیادی آزادیوں کے احترام میں اضافہ کرنے کا ذریعہ ہو گی۔ وہ تمام قوموں اور نسلی یا مذہبی گروہوں کے درمیان باہمی مفاہمت، رواداری، اور دوستی کو ترقی دے گی، اور امن کو برقرار رکھنے کے لیے اقوامِ متحدہ کی سرگرمیوں کو آگے بڑھائے گی۔والدین کو اس بات کے انتخاب کا اوّلین حق حاصل ہے کہ ان کے بچوں کو کس قسم کی تعلیم دی جائے گی۔ہر شخص کو قوم کی ثقافتی زندگی میں آزادانہ حصہ لینے، ادبیات سے مستفید ہونے، اور سائنس کی ترقی اور اس کے فوائد میں شرکت کا حق حاصل ہے۔ہر شخص کو حق حاصل ہے کہ اس کے اُن اخلاقی اور مادّی مفادات کا تحفّظ کیا جائے جو اسے ایسی سائنسی، علمی، یا ادبی تصنیف سے، جس کا وہ مصنف ہے، حاصل ہوتے ہیں۔ہر شخص ایسے معاشرتی اور بین الاقوامی نظام میں شامل ہونے کا حقدار ہے جس میں وہ تمام آزادیاں اور حقوق حاصل ہو سکیں جو اس اعلان میں پیش کر دیے گئے ہیں۔ہر شخص کے اُس معاشرے کی جانب فرائض ہیں جس میں رہ کر ہی اس کی شخصیت کی آزادانہ اور پوری نشوونما ممکن ہے۔اپنی آزادیوں اور حقوق سے فائدہ اٹھانے میں ہر شخص صرف ایسی حدود کا پابند ہو گا جو دوسروں کی آزادیوں اور حقوق کو تسلیم کرانے اور ان کا احترام کرانے کی غرض سے، یا جمہوری نظام میں اخلاق، امن عامّہ، اور عام فلاح و بہبود کے مناسب لوازمات کو پورا کرنے کے لیے قانون کی طرف سے عائد کی گئی ہیں۔یہ حقوق اور آزادیاں کسی صورت میں بھی اقوامِ متحدہ کے مقاصد اور اصولوں کے خلاف عمل میں نہیں لائی جا سکتیں۔اس اعلان کی کسی چیز سے کوئی ایسی بات مراد نہیں لی جا سکتی جس سے کسی ملک، گروہ، یا شخص کو کسی ایسی سرگرمیوں میں مصروف ہونے یا کسی ایسے کام کو سرانجام دینے کا حق پیدا ہو جس کا منشا اُن حقوق اور آزادیوں کی تخریب ہو جو یہاں پیش کی گئی ہیں۔Tóuti lis uman naisson libre. Soun egau pèrla digneta e li dre. An tóuti uno resoun e uno counsciènci. Se dèvon tenifreirenau lis un 'mé lis autre.Tout èsse uman a tóuti li liberta e tóuti lidre prouclama dins aquesto declaracioun, sènso ges li destria pèr de raço, decoulour, de sèisse, de lengo, de religioun, d'idèio poulitico o d'autro meno,d'óurigino naciounalo o soucialo, de richesso, de neissènço o d'àutricoundicioun.En mai, se fara ges de destriamen foundasubre l'estatut pouliti, amenistratiéu o internaciounau dóu païs o de l'endréde la persouno, fugue aquel endré independènt o sa soubeiraneta countourrouladoo limitado d'un biais o d'un autre.Cado persouno a dre à la vido, à la liberta,e à la segureta.Degun sara soumés à l'esclavitudo o à laservitudo. Es enebi en plen de teni d'esclau o de n'en faire coumèrci.Degun sara soumés à la tourturo nimai à depeno o de tratamen crudèu, inuman o desgradant.Cadun a dre à la recouneissènço de sapersounalita juridico de pertout.Tóuti li gènt soun egau davans la lèi.Memamen an tóuti dre d'èstre apara pèr la lèi sènso ges de destriamen. An tóutidre d'èstre apara parié contro tout ço que vióularié aquesto declaracioun o quebutarié à la vióula.Touto persouno a lou dre de s'apela proche litribunau naciounau coumpetènt. Aquéli ié dèvon l'eficàci e la dèvon defèndrecontro lis ate que violon li dre foundamentau recouneigu pèr la lèi e lacoustitucioun.Degun sara arresta, embarra vo eisila pèrarbitràri.Tóuti li persouno an lou meme dre de pleidejapublicamen sa defènso davans un tribunau que lis escoutara em'un esperitd'independènci e de justiço, que se prounounciara pièi siegue toucant si dre esis óubligacioun, siegue toucant la foundamento de touto acusacioun contro eloen matèri penalo.Touto persouno acusado d'un ate fautible es regardado coume innoucènto jusco que fugue legalamen establido sa coupableta pèr un proucès publi. Dins aquéu proucès, tóuti li garantido necito à sa defènso ié saran estado pourgido.Res sara coundana pèr d'ate o d'óublit qu'èron pas counsidera fautible segound lou dre naciounau o internaciounau quouro fuguèron fa. Mai qu'acò, se pòu pas coundana li gènt en de peno mai forto d'aquéli que se poudien aplica quouro l'ate fautible fuguè coumés.Se pòu pas sènso resoun valablo bouta lou nasdins la vido privado, la famiho, l'oustau o lou courrié di gènt. Se pòu nimaiataca soun ounour e sa reputacioun. Touto persouno a lou dre d'èstre aparadopèr la lèi contro aquéli malafacho.Cadun a lou dre d'ana d'ounte vòu, de planta caviho d'ounte vòu dedins li raro d'un Estat.Cadun a lou dre de quita un païs e lou siéu tambèn. Cadun a lou dre de s'entourna au païs siéu.Quouro secutado, touto persouno a lou dre de cerca un recate dins d'àutri païs e de lou prouficha.Pòu pas s'apela d'aqueste dre uno persouno perseguido de-bon pèr un crime de dre coumun o d'ate countràri i principe emai i toco di Nacioun Unido.Cadun a dre à uno naciounalita.Se pòu leva en res pèr arbitràri sa naciounalita o lou dre de la chanja.L'ome e la femo, s'un cop soun maridadou, an lou dre de se marida e de founda uno famiho, sènso ges d'empache pèr encauso de raço, de naciounalita o de religioun. Li dre dis ome e di femo soun parié raport au maridage, que siegue dóu tèms que soun marida o quouro se divorçon.Lou maridage se pòu faire soulamen se li nòvi se volon de-bon.La famiho es la foundamento naturalo de la soucieta. A dre d'èstre aparado pèr la soucieta e l'Estat.Touto persouno, souleto o coutrìo 'mé d'àutri gènt, a dre à la prouprieta.Degun sara despoussedi de soun bèn pèr arbitràri.Touto persouno es libro de sa pensado, de sacounsciènci e de sa religioun. En aquéu dre ié caup la liberta de cambia dereligioun o de crèire, e tambèn de manifesta sa religioun o si crèire, soulet o'mé d'àutri gènt, dins la vido publico o privado, pèr l'ensignamen, lis usage,lou culte emai l'acoumplissamen di rite.Tout persouno a dre à la liberta d'óupinioune d'espressioun. En aquéu dre ié caup de rèn se capita carcagna pèr encauso deço que pensas, e tambèn de cerca, reçaupre e espandi lis enfourmacioun e lisidèio, coume que siegue lou mejan d'espressioun, sènso empache à respèt difrountiero.Tóuti li gènt an lou dre de s'acampa e de s'assoucia dins un esperit de pas.Degun pòu èstre óublija de faire partido d'un groupamen.Touto persouno a lou dre de partecipa au gouvernamen de soun païs, siegue direitamen siegue depèr de representant chausi libramen.Touto persouno a lou dre d'óuteni de founcioun publico de soun païs dins de coundicioun d'egalita.La voulounta dóu pople es la foundamento de l'autourita di poudé publi. Aquesto voulounta se dèu espremi depèr d'eleicioun ounèsto que saran estigançado à cadènço reglado, au sufrage universau emé buletin secret, o d'un biais equivalènt que posque assegura la liberta dóu vote.Touto persouno, en fasènt partido de lasoucieta, a dre d'uno prouteicioun soucialo e de coumpli si dre ecounoumi,souciau e culturau ; e acò bonadi lis esperfors naciounau e l'entre-ajudointernaciounalo, segound l'ourganisacioun e li mejan de chasque païs, que ladigneta e lou desvouloupa libre de la persounalita podon pas faire sènso.Cadun a lou dre de travaia, de chausi libre soun mestié, dins de coundicioun equitablo d'obro e de prouteicioun contro lou chaumage.Tóuti an dre en uno memo pago pèr uno memo obro, sènso ges de destriamen.Un que travaio a dre en uno pago justo e counvenènto, que sara coumpletado se ié fai besoun pèr tóuti lis àutri mejan de prouteicioun soucialo. Dins tout acò, dèu pousqué viéure de-segur dignamen emé sa famiho.Touto persouno a lou dre de founda emé d'autro de sendicat e d'èstre sòci d'un sendicat pèr defèndre sis interès.Cadun a dre de se pausa e de s'espaça. A dreà uno tanco resounablo de la journado de travai, à de counget regulié e paga.Tóuti an dre à un nivèu de vido que i'assegure la santa e lou bèn-èstre emai à sa famiho, mai que mai pèr lou manja, lou vèsti, l'oustau, li siuen de santa e pèr tóuti li service souciau necite. Pèr escasènço que un posque pas mai se gagna sa vido sènso l'avé vougu, pèr eisèmple se vèn vièi, malaut, endeca o chaumaire, a dre à la segureta.Li femo embarrassado, li maire e li pichot an dre à uno ajudo particuliero. Siegon pas si gènt marida, e lou fuguèsson pas quouro lou nistoun es nascu, tóuti li pichot proufichon pamens la memo prouteicioun soucialo.Touto persouno a lou dre d'èstre educado. L'educacioun dèu èstre à-gràtis, lou plus pau pèr ço que pretoco l'ensignamen elementàri e foundamentau. L'ensignamen elementàri es óubligatòri. L'ensignamen di teinico e di mestié dèu èstre d'atencho pèr tóuti. Lis estùdi superiour dèvon èstre dubert à tóuti parié à respèt de si merite.La toco de l'educacioun es que la persounalita di gènt s'espeligue, e que lou respèt degu i dre de l'ome e i liberta foundamentalo s'afourtigue. Dèu favourisa la coumprenènço, la touleranço e l'amista entre tóuti li nacioun, li group etni vo religious, emai lou crèis dis ativeta di Nacioun-Unido. pèr manteni la pas.Lou paire emai la maire an lou dre de chausi, bèu proumié, lou biais d'educacioun que volon pèr si pichot.Touto persouno a lou dre de partecipa libramen à la vido culturalo de la coumunauta, au prougrès scientifi e i bèn-fa qu'aduson.Tout lou mounde a lou dre de prouficha lou plesi coungreia pèr lis art. L'autour d'uno obro scientifico, literàri o artistico a dre à l'aparamen de sis interès mourau e financié.Touto persouno a lou dre de viéure dins unmitan souciau e internaciounau proun ourdouna, que li dre esplica dins aquestodeclaracioun d'aqui se ié poscon aplica en plen.Touto persouno a de devé à respèt de la coumunauta, qu'es en soun dintre soulet que lou desvouloupamen libre e coumplet de sa persounalita i'es poussible.Se pòu restanca li dre e li liberta de chascun soulamen dóu biais que la lèi l'a vougu pèr fin d'assegura la recouneissènço dis autre, lou respèt de si dre e liberta ; e tambèn pèr fin de respeta lis eisigènci justo de la mouralo, de la tranquileta di gènt, e dóu bèn-èstre generau dins uno soucieta demoucratico.Aquésti dre e liberta poudran jamai e de ges de biais èstre emplega pèr faire de causo countràri i principe di Nacioun-Unido.Res, ni Estat ni groupamen nimai unopersouno, poudra assaja de tira d'aquesto declaracioun lou dre de fairequaucarèn pèr escracha li dre e li liberta que ié soun esplica.Kinto ye zibahala kuli mutu kaufela mwa lifasi ki yena makalelo a tukuluho ni koozo mwa lifasi,Ili nto ye tisize kuli ku sa babalela liswanelo za mutu ku tisize likezo za situhu ni ku sinya minahano ya mutu ni ku ba sila sa lifasi le li tokwa ku ikola tukuluho ya ku fa maikuto ni tumelo ku sina sabo ni ye kana,Kinto ya butokwa kuli mutu a susuezwe ku ba ni maipilisezo, ni muhato wa mafelelezo wa ku lwanisa bahateleli ili kuli liswanelo za batu li kone ku silelezwa ka mulao,Mi hape inge ili nto ya butokwa ku zwiseapili silikani mwa hala' linaha,Mi hape batu ba kwa Katengo ka United Nations ba bonisize tumelo ya bona mwa liswanelo za mutu ni butokwa bwa mutu mwa ku likanelela kwa banna ni basali mi ba lika katata ku zwisezapili buino bwa batu ni tukuluho,Mi hape linaha ze li mamembala li lumezi ku latelela ni ku swalisana ni katengo ka ku zwisezapili likute ni ku buluka liswanelo za mutu hamoho ni tukuluho,Mi ki nto ya butokwa kuba ni kutwisiso ya liswanelo ze mi tukuluho ki yona ya butokwa kuli muhato wo u kone ku petahala,Cwale, kona kuli, katengo ka GENERAL ASSEMBLY ka li:Tumelelano ya liswanelo za butu ki tuso ye konahalile ili ya batu kaufela mwa linaha kaufela kuluta batu ni ku zwisezapili ku kuteka mulao wa liswanelo wo ili kuli manaha a fite fa nako ya tokomelo i be mutu yena a nosi kapa linaha ze li mamembala kapa batu ba bali mwa linaha ze.TUMELELANO YE TUNA YA LISWANELO ZA MUTUBatu kaufela ba pepilwe inge ba lukuluhile ni liswanelo ze swana. Ba ba ni swanelo ya ku nahana mi ba swanela ku ba ni likezo za buzwale ku mutu yo mung'wi.Mutu kaufela u na ni swanelo ya tukuluho ili ye ng'ozwi mwa tumelelano, ku sina ku talima kuli yo ki mang'i, sina ka mushobo, mubala, munna kapa musali tumelo, lipolitki kapa minahano, naha kwa zwa, sifumu sa na ni sona kapa ka mwa pepezwi ni zeng'wi cwalo.Ha kuna ketululo ye ka lumelezwa bakeng'i sa lipolitiki kapa bakeng'i sa naha kwa zwa mutu yo kapa i be naha ye buswa ki naha yeng'wi.Mang'i ni mang'i u na ni swanelo ya ku pila, ku lukuluha ni silelezo.Ha kuna ya ka piliswa mwa butaga kapa ku sebeliswa; butanga ni tekisano ya butanga haina ku lumelezwa ne ba hanyinyani.Ha kuna ya ka utwiswa butuku kapa ku nyandiswa, ku nyefulwe kapa ku fiwa koto ku sina mulatu.Mang'i ni mang'i u na ni swanelo ya ku izibahaza kai ni kai sina mutu fapila' mulao.Batu kaufela ba swana fa pila' mulao mi kona kuli mutu kaufela u na ni swanelo ya silelezo ya mulao ku sina ku ketululwa. Mutu kaufela u na ni swanelo ye swana ni ba ban'wi ili ya silelezo ya mulao ku sina ketululo kakuli kaku eza cwalo ba loba mulao wa tumelelano wo.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku tuswa ki kuta ya mulao mwa naha fa likezo ze loba mulao wo mu file liswanelo za hae.Ha kuna mutu ya ka swalwa ni ku tamwa kapa ku zusiwa mwa naha ku sina sa fosize.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku teeleza taba ya hae mwa kuta ye lukuluhile ili swanelo ya hae ni haikaba kuli u zekiswa fa taba ya bukebenga.Mutu kaufela ya zekiswa ka julatu wa koto ye tuna u na ni swanelo ye ku ngiwa ku ba ya lukile ku fita a fumaneha ni mulatu mwa kuta ya mulao hasamulaho a ku fiwa e muyemeli mwa taba ya hae.Ha kuna ya swanela ku fiwa koto fa mulatu wo sa swaneli ku fiwa koto ye cwalo inge isi ka ng'olwa mwa mulao ka nako ya ku eza mulatu wo. Mi hape ha kuna koto ye tuna ye ka fiwa fa mulatu ku fita ye swanela ka nako ya mulatu wo.Ha kuna ya lumelelizwe ku kataza bupilo bwa mutu bwa kwa mukunda kapa bana ba mutu mwa lapa la hae kapa balikani ba hae kapa ku sinya libizo la hae. Mutu kaufela u na ni silelezo kwa mulao kwa lika ze cwalo ze lwanisa bupilo kapa buino bwa mutu.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku itamaela ni ya ku pila mwa naha ifi ni ifi.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku kona ku zwa mwa naha ya habo ni ku yo pila mwa naha i sili ni ku kona ku kuta kwa naha ya habo ha bata ku eza cwalo.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku sabela mwa naha isili haiba wa nyandiswa ni ku yo pila mwa naha ya lata.Swanelo ye ha i konahali ku amuhiwa ku mutu ya saba ku nyandiswa ko ku zwelela fa likezo ze sa lateleli mulao wa Katengo ka United Nations.Mutu kaufela u na ni swanelo ya kuketa naha ya bata ku ba mwana yona.Ha kuna ya ka amuhiwa swanelo ya ku ba mwana'naha ya pila ku yona kapa ku haniswa ku cinca linaha za ku pila ku zona.Banna ni basali ba ba fitile fa nako ya ku nyala kapa ku nyaliwa ba kona ku nyalana kusina kuhaniswa bakeng'i sa naha kwa zwa yo mung'wi kapa tumelo ya li ku yona.Linyalo le li kona ku ba teng'i haiba bona bang'i ba linyalo balatana.Munna, musala'hae ni bana ba hae ki bona ba ba panga sicaba mwa sibaka mi ka cwalo ba na ni swanelo ya ku silelezwa.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku luwa tutu a linosi kapa ka ku kopanela ni ba bang'wi.Ha kuna ya ka amuha mutu libiana za hae.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku nahana mwa latela ni ku ba ni tumelo mwa milapelo ya lata mi swanelo ye italusa kuli mutu wa kona ku cinca tumelo yali ku yona ni ku kena mwa tumelo yenca mi i kona kuba a linosi kapa ni ba bang'wi mi i kona ku ba patalaza kapa kwa mukunda ku bonahaza tumelo ya li ku yona mi u kona ku eza milapelo ni ku itokomela ka ku imamela.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku fa maikuto a hae mi swanelo ye italusa kuli mutu wa kona ku ba ni mihupulo ya maikuto ni ku kona ku hasanya mihupulo ya hae mwa koranta ya lata.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku kopana ni batu ba bang'wi.Ha kuna ya swanela ku hapeleza mutu ku ba membala wa ka katengo ka sa lati.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku fumana kabelo kwa zamaiso ya muso wa naha ya habo, mi i kona kuba ka yena ku eza se sing'wi kapa ka ku keta muyemeli ya kona ku no mu fitiseza maikuto a hae.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku fumana musebezi mwa naha ya habo.Tato ya batu ki yona ye kaba maata a muso, mi tato ye i ka bonahazanga ka batu bona ku ba ni liketisa za ku keta mubuso mi i kona ku ba liketisa za kwa mukunda kapa za fa patalaza.Mutu kaufela ya pila mwa hala' sicaba u na ni swanelo ya silelezo ni ku kona ku izibahaza mwa naha ya hae mi i kona ku ba ka sizo sa hae kapa ka sifumu mi hape u na ni swanelo ya zwelopili yena mung'i.Mang'i ni mang'i u na ni swanelo ya kufumana tuelo ye swana ni ba bang'wi fa ku sebeza musebezi wo swana ku sina ku ketululwa.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku ing'olisa ku ba insurance hamoho ni lubasi lwa hae ku sina butata ni ku ba membala wa katengo kaka talima za linongosi za babeleki.[Missing][Missing]Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku pumula hamoho ni ku fiwa nako ya lihola za ku pumula fa musebezi kapa mane pumulo ya mazazi ku sina ku pumelwa mali a tuelo ya hae.Mang'i ni mang'i u na ni swanelo ya ku pila hande hamoho ni lubasi lwa hae mi se si talusa ku ba ni swanelo ya ku ba ni lico zang'ata, libyana, ndu mwa ku pila, pabalelo ya kwa neku la makete ili ku kona ku fumana likalafo ha kula ni ku kona ku fumana silelezo ya musebezi haiba mutu a kena mwa butata bwa na sika libelela bo bu swana sina ka ku kula, buhole ku shwelwa ki musali kapa munna kapa ku cembala.Bashemi ba basali ni banana ba ba nyinyani ba na ni swanelo ya ku babalelwa ni ku tusiwa. Banana kaufela ibe ba ba pepilwe mwa manyalo kapa kwanda' linyalo ba ka fumana silelezo ye swana.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku kena sikolo ni ku ituta. Tuta ya makalelo i kana i ba ya mahala mi i ka ba mutu kwa lata ni kwa sa lati u na ni ku ituta. Haili lituto za mwa likolo ze pahami zona li ka fiwa ku bale ba ba pasa mwa litopa za kwa tasi ni ku kona kwa muhelwa kwa litopa za kwa likolo ze pahami.Muhato wa tuto ki kuli mutu a zwelepili i sali yena ni ku kona ku kuteka liswanelo za mutu. Mi tuto hape i ka tisa kutwano, ku swalelana ni silikani mwa hala' linaha, mushobo wa batu ni tumelo ye bali ku yona mi i ka zwisezapili misebezi ya Katengo ka ka tuna ka United Nations kuli koozo i kone ku zwezapili.Bashemi ba na ni swanelo ya ku keta mufuta wa tuto ye ba tokwa kuli bana ba bona ba itute.Mutu kaufela u na ni swanelo ya ku kona ku ba ni sa ku eza kwa neku la misebezi ya sizo mwa sibaka sa pila ku sona ni ku kona ku zwisezapili lika za butokwa ze kona ku tusa kamunu.Mutu kaufela u na ni swanelo ya silelezo ya libyana za kona ku fumana fa misebezi ya ikezeza ye cwale ka kuswanisa, bubeti ili yeli misebezi ya eza ka ngana ya hae.Mang'i ni mang'i u na ni swanelo ya buiketo ni liswanelo ze ng'ozwi mwa Tumelelano ye ili ze swanelwa ku mamelwa.Mang'i ni mang'i u na ni musebezi kwa sicaba sa pila ni sona ili wa kuli haiba a sebeza a nosi u kona ku zwelapili.Mutu kaufela ka nako ya ikola liswanelo za hae ze, a sike ku libala kuli a sike a tula mulao ili wo babalela liswanelo za ba bang'wi ili ku bona kuli a sinyi koozo ye li ku ba bang'wi.Liswanelo ze ha lina ku itusiswa ka mafosisa ku likana ka mutomo wa Katengo ka ka tuna ka United Nations.Ha ku na ya tumelelano ye ku ingiwa ki naha kuli mwendi ki wa yona feela kapa sikwata sa batu kuli ba ikungele wona kapa mane mutu a nosi ni ku kala ku itusisa wona ka mulelo wa ku shandaula liswanelo ze ng'ozwi mo.𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌜𑌾𑌗𑌤-𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌪𑌂𑌚𑌾𑌶𑌤𑍍𑌤𑌮𑌾 𑌵𑌰𑍍𑌷𑌪𑍂𑌰𑍍𑌤𑌿𑌃।1948-1998𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌜𑌾𑌗𑌤-𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾 {𑌅𑌨𑍍𑌯-𑌭𑌾𑌷𑌾-𑌰𑍂𑌪𑌾𑌨𑍍𑌤𑌰𑌾𑌣𑌿 𑌸𑌾𑌮𑌗𑍍𑌰𑍍𑌯𑌶𑍍𑌚}𑌏𑌤𑌚𑍍𑌛𑌤𑌾𑌬𑍍𑌦𑌸𑍍𑌯 𑌅𑌷𑍍𑌟𑌚𑌤𑍍𑌵𑌾𑌰𑌿𑌂𑌶𑌤𑍍𑌤𑌮𑍇 𑌵𑌰𑍍𑌷𑍇 𑌡𑌿𑌸𑍇𑌮𑍍𑌬𑌰-𑌮𑌾𑌸𑍇 𑌅𑌭𑍍𑌯𑍁𑌪𑌗𑌤𑌃 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌿𑌤𑌶𑍍𑌚, 𑌮𑌹𑌾𑌸𑌭𑌾𑌯𑌾𑌃 217-𑌅-{3}-𑌇𑌤𑍍𑌯𑌾𑌯𑍍𑌵𑍍𑌯𑌃 𑌪𑍍𑌰𑌸𑍍𑌤𑌾𑌵𑌃।𑌯𑌤𑍍𑌰 𑌜𑌗𑌤𑌿 𑌶𑌾𑌨𑍍𑌤𑌿-𑌨𑍍𑌯𑌾𑌯-𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌆𑌧𑌾𑌰𑌃 𑌮𑌾𑌨𑌵-𑌪𑌰𑌿𑌵𑌾𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌷𑌾𑌮𑌪𑌿 𑌸𑌦𑌸𑍍𑌯𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌸𑌾𑌮𑍍𑌯𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌅𑌯𑍍𑌵𑌣𑍍𑌡𑌿𑌤𑌾𑌨𑌾𑌞𑍍𑌚 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂, 𑌪𑌾𑌰𑌮𑍍𑌪𑌰𑌿𑌕-𑌗𑍌𑌰𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌚𑌾𑌭𑌿𑌜𑍍𑌞𑌾𑌨𑍇 𑌸𑍍𑌯𑌾𑌤𑍍,𑌯𑌤𑍍𑌰 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌅𑌵𑌮𑌾𑌨𑍇𑌨 𑌅𑌨𑌾𑌦𑌰𑍇𑌣 𑌚 𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌿 𑌦𑍁𑌰𑍍𑌦𑌾𑌨𑍍𑌤𑌰𑍂𑌪𑍇𑌣 𑌪𑌰𑌿𑌣𑌮𑌿𑌤𑌾𑌨𑌿, 𑌯𑍈𑌃 𑌮𑌾𑌨𑌵𑍀𑌯-𑌚𑍇𑌤𑌨𑌾 𑌵𑌿𑌕𑍍𑌷𑍋𑌭𑌿𑌤𑌾, 𑌅𑌪𑌿 𑌚,𑌸𑌾𑌮𑌾𑌨𑍍𑌯-𑌜𑌨𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌉𑌚𑍍𑌚𑌤𑌮𑌾𑌕𑌾𑌂𑌕𑍍𑌷𑌾𑌃 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌿𑌤𑌾𑌃 𑌸𑍍𑌯𑍁𑌃, 𑌏𑌵𑌂 𑌹𑌿 𑌨𑍂𑌤𑌨𑌵𑌿𑌶𑍍𑌵𑌾𑌰𑌂𑌭𑍇𑌣, 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌃 𑌅𑌭𑌿𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑍇𑌃 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌮𑌨𑍁𑌭𑌵𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌶𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯𑌨𑍍𑌤𑌿, 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌭𑌯𑌾𑌶𑍍𑌚 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾𑌰𑌃, 𑌯𑌤𑍍𑌰 𑌚𑍈𑌤𑌤𑍍 𑌅𑌨𑌿𑌵𑌾𑌰𑍍𑌯𑌮𑍍 𑌯𑌦𑌿 𑌶𑍋𑌷𑌣𑌾𑌤𑍍𑌯𑌾𑌚𑌾𑌰𑌾𑌨𑍍 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌅𑌨𑍍𑌤𑌿𑌮-𑌪𑍍𑌰𑌯𑌾𑌸𑌤𑍍𑌵𑍇𑌨 𑌮𑌨𑍁𑌷𑍍𑌯𑌃, 𑌪𑍍𑌰𑌯𑌾𑌸𑌾𑌨𑍁𑌷𑍍𑌠𑌾𑌨𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌨𑍈𑌵 𑌵𑌿𑌵𑌶𑍀𑌕𑍍𑌰𑌿𑌯𑌤𑍇 𑌚𑍇𑌤𑍍𑌤𑌦𑌾, 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌃 𑌵𑌿𑌧𑌿-𑌨𑌿𑌯𑌮𑍇𑌨 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑍀𑌯𑌾𑌃,𑌯𑌤𑍍𑌰 𑌚 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍇𑌷𑍁 𑌪𑌰𑌸𑍍𑌪𑌰𑌂 𑌸𑌯𑍍𑌵𑍍𑌯-𑌸𑌮𑍍𑌬𑌨𑍍𑌧𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌵𑌿𑌕𑌾𑌸𑌜𑌾𑌤𑌂 𑌸𑌮𑍁𑌨𑍍𑌨𑍇𑌤𑍁𑌂 𑌪𑌰𑌮𑌾𑌵𑌶𑍍𑌯𑌕𑌂 𑌸𑍍𑌯𑌾𑌤𑍍,𑌯𑌤𑍍𑌰 𑌮𑍌𑌲𑌿𑌕𑍇𑌷𑍁 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑍇𑌷𑍁 𑌸𑌂𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤-𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰-𑌸𑌂𑌘𑌸𑍍𑌯 𑌜𑌨𑌾𑌃 𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌪𑌤𑍍𑌰𑍇 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌾𑌸𑍍𑌥𑌾𑌂 𑌦𑍃𑌢𑌼𑍀𑌕𑍃𑌤𑌵𑌨𑍍𑌤𑌃, 𑌬𑍃𑌹𑌤𑍍𑌤𑌰𑍇 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑍇 𑌭𑌦𑍍𑌰𑌤𑌰𑌂 𑌜𑍀𑌵𑌨𑌸𑍍𑌤𑌰𑌂 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕-𑌪𑍍𑌰𑌗𑌤𑌿𑌂 𑌚 𑌸𑌮𑍁𑌨𑍍𑌨𑍇𑌤𑍁𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌣𑍀𑌤𑌮𑍍, 𑌸𑍍𑌤𑍍𑌰𑍀-𑌪𑍁𑌰𑍁𑌷𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑌾𑌮𑍍𑌯𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑍇𑌷𑍁 𑌮𑌾𑌨𑌵-𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑍇𑌃 𑌗𑍌𑌰𑌵𑍇 𑌮𑍂𑌲𑍍𑌯𑍇 𑌚 𑌨𑌿𑌷𑍍𑌠𑌾 𑌦𑍃𑌢𑌼𑍀𑌕𑍃𑌤𑌾,𑌯𑌤𑍍𑌰, 𑌸𑌦𑌸𑍍𑌯𑌦𑍇𑌶𑌾𑌃 𑌮𑍌𑌲𑌿𑌕-𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌞𑍍𑌚 𑌪𑌰𑌿𑌪𑌾𑌲𑌨𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌵𑍈𑌶𑍍𑌵𑌿𑌕𑌾𑌦𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌮𑍁𑌨𑍍𑌨𑌤𑌯𑍇 𑌚, 𑌸𑌂𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤-𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰-𑌸𑌂𑌘𑍇𑌨 𑌸𑌂𑌭𑍂𑌯 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌶𑍍𑌰𑍁𑌤𑌾𑌃 𑌸𑍍𑌯𑍁𑌃,𑌯𑌤𑍍𑌰 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌶𑍍𑌰𑍁𑌤𑍀𑌨𑌾𑌂 𑌪𑌰𑌿𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣𑌤𑌾𑌯𑍈 𑌏𑌤𑍇𑌷𑌾𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌚 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌨𑍍𑌯𑌾𑌵𑌗𑌮𑌨𑌂 𑌮𑌹𑌤𑍍𑌤𑌮𑌂 𑌮𑌹𑌤𑍍𑌤𑍍𑌵𑌾𑌧𑌾𑌯𑌿 𑌚 𑌸𑍍𑌯𑌾𑌤𑍍,𑌤𑌦𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌸𑌾𑌮𑍍𑌪𑍍𑌰𑌤𑌮𑍍,𑌮𑌹𑌾𑌸𑌭𑌾 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌷𑌾𑌂 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌷𑌾𑌂 𑌚 𑌜𑌨𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌨𑍍𑌯𑍋𑌪𑌲𑌬𑍍𑌧𑌿-𑌸𑍍𑌤𑌰-𑌰𑍂𑌪𑍇𑌣 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌏𑌨𑌾𑌂 𑌜𑌾𑌗𑌤𑌾𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌂 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌯𑌤𑌿। 𑌸𑌮𑌾𑌜𑌸𑍍𑌯 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌅𑌂𑌗𑌮𑍍, 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃, 𑌮𑌨𑌸𑌿 𑌸𑌤𑌤𑌂 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌮𑍇𑌨𑌾𑌂 𑌨𑌿𑌧𑌾𑌯, 𑌏𑌤𑍇𑌷𑌾𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌚 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌸𑌮𑍍𑌮𑌾𑌨𑌂 𑌸𑌮𑍁𑌨𑍍𑌨𑍇𑌤𑍁𑌂 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾𑌧𑍍𑌯𑌾𑌪𑌨𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌯𑌤𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇, 𑌅𑌪𑌿 𑌚, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌕𑍍𑌷𑍇𑌤𑍍𑌰𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌨𑍍𑌤𑌰𑍍𑌗𑌤𑌂 𑌕𑍍𑌷𑍇𑌤𑍍𑌰𑌵𑌾𑌸𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯𑍇𑌷𑍁 𑌜𑌨𑍇𑌷𑍁 𑌸𑍍𑌵𑍇𑌷𑍁 𑌚 𑌸𑌦𑌸𑍍𑌯𑌦𑍇𑌶𑍇𑌷𑍁 𑌤𑌦𑍀𑌯𑍇𑌷𑍁 𑌜𑌨𑍇𑌷𑍁 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌵𑍈𑌶𑍍𑌵𑌿𑌕-𑌪𑍍𑌰𑌭𑌾𑌵𑌿-𑌪𑌰𑌿𑌪𑌾𑌲𑌨𑌾𑌭𑍍𑌯𑍁𑌪𑌗𑌮𑌨𑌾𑌨𑌿 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌆𑌨𑍍𑌤𑌾𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌕𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌕𑌾𑌣𑌾𑌞𑍍𑌚 𑌪𑍍𑌰𑌗𑌤𑌿𑌶𑍀𑌲𑍋𑌪𑌾𑌯𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌚 𑌮𑌾𑌧𑍍𑌯𑌮𑍇𑌨 𑌪𑍍𑌰𑌯𑌤𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌃 𑌸𑍍𑌵𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌾𑌃 𑌸𑌮𑍁𑌤𑍍𑌪𑌨𑍍𑌨𑌾𑌃 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑍍𑌤𑍇 𑌅𑌪𑌿 𑌚, 𑌗𑍌𑌰𑌵𑌦𑍃𑌶𑌾 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌦𑍃𑌶𑌾 𑌚 𑌸𑌮𑌾𑌨𑌾𑌃 𑌏𑌵 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑍍𑌤𑍇। 𑌏𑌤𑍇 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇 𑌚𑍇𑌤𑌨𑌾-𑌤𑌰𑍍𑌕-𑌶𑌕𑍍𑌤𑌿𑌭𑍍𑌯𑌾𑌂 𑌸𑍁𑌸𑌮𑍍𑌪𑌨𑍍𑌨𑌾𑌃 𑌸𑌨𑍍𑌤𑌿। 𑌅𑌪𑌿 𑌚, 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌽𑌪𑌿 𑌬𑌨𑍍𑌧𑍁𑌤𑍍𑌵-𑌭𑌾𑌵𑌨𑌯𑌾 𑌪𑌰𑌸𑍍𑌪𑌰𑌂 𑌵𑍍𑌯𑌵𑌹𑌰𑌨𑍍𑌤𑍁।𑌅𑌸𑍍𑌯𑌾𑌂 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌯𑌾𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌦𑌿𑌷𑍍𑌟𑌾𑌃 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌽𑌪𑌿 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌃 𑌸𑌰𑍍𑌵𑌾𑌣𑍍𑌯𑌪𑌿 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌿, 𑌵𑌿𑌨𑍈𑌵 𑌜𑌾𑌤𑌿-𑌵𑌰𑍍𑌣-𑌲𑌿𑌂𑌗-𑌭𑌾𑌷𑌾-𑌧𑌰𑍍𑌮-𑌰𑌾𑌜𑌨𑍀𑌤𑌿𑌕-𑌤𑌦𑌿𑌤𑌰-𑌮𑌨𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯𑌾𑌦𑌿-𑌭𑍇𑌦𑌮𑍍, 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯𑌂 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕𑌾𑌧𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌮𑍍𑌪𑌜𑍍𑌜𑌨𑍍𑌮-𑌤𑌦𑌿𑌤𑌰 𑌸𑍍𑌤𑌰𑌞𑍍𑌚 𑌅𑌵𑌿𑌗𑌣𑌯𑍍𑌯, 𑌅𑌧𑌿𑌗𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌪𑍍𑌰𑌭𑌵𑌤𑌿।𑌏𑌤𑌦𑌤𑌿𑌰𑌿𑌕𑍍𑌤𑌮𑍍, 𑌕𑌸𑍍𑌯𑌾𑌶𑍍𑌚𑌿𑌦𑌪𑌿 𑌪𑍍𑌰𑌭𑍁𑌸𑌤𑍍𑌤𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌨𑌿𑌯𑌮𑌨𑌾𑌨𑍍𑌤𑌰𑍍𑌗𑌤𑌮𑍍, 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌧𑍀𑌨𑌸𑍍𑌯 𑌆𑌤𑍍𑌮𑌪𑍍𑌰𑌶𑌾𑌸𑌨𑍇𑌤𑌰-𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌸𑍍𑌯, 𑌨𑍍𑌯𑌾𑌸𑌿𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌵𑌾 𑌵𑌾𑌸𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯𑌸𑍍𑌯 𑌪𑍍𑌰𑌦𑍇𑌶𑌸𑍍𑌯 𑌦𑍇𑌶𑌸𑍍𑌯 𑌵𑌾 𑌰𑌾𑌜𑌨𑍀𑌤𑌿𑌕-𑌸𑍀𑌮𑌾-𑌨𑌿𑌬𑌨𑍍𑌧𑌨𑌾𑌨𑍍𑌤𑌾𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌕-𑌸𑍍𑌤𑌰𑌾𑌧𑌾𑌰𑍇𑌣 𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌭𑍇𑌦𑍋 𑌵𑌿𑌧𑌾𑌸𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌜𑍀𑌵𑌨-𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯-𑌸𑍁𑌰𑌕𑍍𑌷𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌨 𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌂 𑌦𑌾𑌸𑌤𑍍𑌵𑍇𑌨 𑌪𑌰𑌾𑌧𑍀𑌨𑌤𑍍𑌵𑍇𑌨 𑌵𑌾 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌨𑍁𑌜𑍍𑌞𑌾𑌸𑍍𑌯𑌤𑍇। 𑌅𑌪𑌿 𑌚 𑌦𑌾𑌸𑌵𑍍𑌯𑌾𑌪𑌾𑌰𑌃 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣𑌰𑍂𑌪𑍇𑌣 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌷𑌿𑌦𑍍𑌧𑌃 𑌸𑍍𑌥𑌾𑌸𑍍𑌯𑌤𑌿।𑌨 𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌂 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌅𑌵𑌮𑌾𑌨𑌨𑌾𑌤𑍍𑌮𑌕𑌂 𑌵𑍍𑌯𑌵𑌹𑌾𑌰𑌂 𑌦𑌣𑍍𑌡𑌂 𑌵𑌾 𑌕𑍍𑌰𑍂𑌰𑌂 𑌅𑌮𑌾𑌨𑌵𑍀𑌯𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍋𑌦𑌨𑌂 𑌵𑌾 𑌪𑍍𑌰𑌵𑌰𑍍𑌤𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌨𑍁𑌜𑍍𑌞𑌾𑌸𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌵𑌿𑌧𑍇𑌃 𑌸𑌮𑌕𑍍𑌷𑌂 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌸𑌰𑍍𑌵𑌤𑍍𑌰 𑌅𑌭𑌿𑌜𑍍𑌞𑌾𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌵𑌿𑌧𑍇𑌃 𑌸𑌮𑌕𑍍𑌷𑌂 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌽𑌪𑌿 𑌤𑍁𑌲𑍍𑌯𑌾𑌃 𑌸𑌮𑌾𑌨𑌾𑌶𑍍𑌚 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑍍𑌤𑍇। 𑌅𑌪𑌿 𑌚 𑌵𑌿𑌨𑍈𑌵 𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌭𑍇𑌦𑌂 𑌵𑌿𑌧𑍇𑌃 𑌤𑍁𑌲𑍍𑌯𑌂 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌮𑌵𑌾𑌪𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌰𑍍𑌹𑌨𑍍𑌤𑌿। 𑌅𑌸𑍍𑌯𑌾𑌃 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌉𑌲𑍍𑌲𑌂𑌘𑌨𑍇 𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌭𑍇𑌦𑌂, 𑌏𑌤𑌾𑌦𑍃𑌗𑍍𑌭𑍇𑌦𑌂 𑌵𑌾 𑌅𑌭𑌿𑌲𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯 𑌕𑌾𑌮𑌪𑌿 𑌚𑍇𑌷𑍍𑌟𑌾𑌂 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌸𑌮𑌾𑌨-𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌾𑌰𑍍𑌹𑌾𑌃 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌽𑌪𑌿 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑍍𑌤𑍇।𑌵𑌿𑌧𑌿𑌨𑌾 𑌸𑌂𑌵𑌿𑌧𑌾𑌨𑍇𑌨 𑌵𑌾 𑌪𑍍𑌰𑌦𑌤𑍍𑌤𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌮𑍌𑌲𑌿𑌕𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌮𑍁𑌲𑍍𑌲𑌂𑌘𑌨-𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌕𑍃𑌤𑍇, 𑌯𑍋𑌗𑍍𑌯𑍈𑌃 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯-𑌨𑍍𑌯𑌾𑌯𑌪𑍀𑌠𑍈𑌃 𑌸𑌂𑌸𑍍𑌤𑍁𑌤𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌭𑌾𑌵𑌿𑌨𑌾𑌂 𑌸𑌮𑍁𑌪𑌾𑌯𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌯𑍋𑌗𑌾𑌰𑍍𑌹𑍋 𑌹𑌿 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋 𑌜𑌨𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌸𑍍𑌵𑍇𑌚𑍍𑌛𑌯𑌾 𑌨𑌿𑌗𑍍𑌰𑌹𑍀𑌤𑍁𑌂, 𑌧𑌰𑍍𑌤𑍁𑌂, 𑌨𑌿𑌷𑍍𑌕𑌾𑌸𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌵𑌾 𑌅𑌨𑍁𑌜𑍍𑌞𑌾𑌸𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃, 𑌸𑍍𑌵𑌂 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌪𑍍𑌰𑌵𑌰𑍍𑌤𑍍𑌤𑌿𑌤𑌸𑍍𑌯 𑌕𑌸𑍍𑌯𑌾𑌪𑌿 𑌆𑌪𑌰𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌕𑍍𑌷𑍇𑌪𑌸𑍍𑌯, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌦𑌾𑌯𑌿𑌤𑍍𑌵𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌚, 𑌵𑌿𑌨𑌿𑌰𑍍𑌧𑌾𑌰𑌣𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌕𑍃𑌤𑍇, 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌧𑍀𑌨𑍇𑌨 𑌨𑌿𑌷𑍍𑌪𑌕𑍍𑌷𑍇𑌣 𑌚 𑌨𑍍𑌯𑌾𑌯𑌪𑍀𑌠𑍇𑌨 𑌵𑌿𑌧𑍀𑌯𑌮𑌾𑌨𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌮𑍁𑌚𑌿𑌤𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌾𑌰𑍍𑌵𑌜𑌨𑌿𑌕𑌸𑍍𑌯 𑌶𑍍𑌰𑌵𑌣𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣𑌾𑌂 𑌸𑌮𑌾𑌨𑌤𑌾𑌂 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃, 𑌵𑌿𑌧𑍇𑌰𑌨𑍁𑌸𑌾𑌰𑍇𑌣 𑌯𑌾𑌵𑌦𑌵𑌧𑌿 𑌸𑌾𑌰𑍍𑌵𑌜𑌨𑌿𑌕𑌾𑌭𑌿𑌯𑍋𑌗-𑌪𑍍𑌰𑌕𑌰𑌣𑍇 𑌪𑍍𑌰𑌮𑍁𑌯𑍍𑌵𑌾𑌪𑌰𑌾𑌧-𑌸𑌿𑌦𑍍𑌧𑌿𑌂 𑌨𑍈𑌵 𑌭𑌜𑌤𑍇, 𑌤𑌾𑌵𑌤𑍍𑌪𑌰𑍍𑌯𑌨𑍍𑌤𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌦𑍁𑌷𑍍𑌟𑌃 𑌇𑌤𑍍𑌯𑌾𑌮𑌂𑌸𑍍𑌯𑌤𑍇। 𑌅𑌪𑌿 𑌚, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌰𑌕𑍍𑌷𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌤𑍇𑌨 𑌜𑌨𑍇𑌨 𑌸𑌰𑍍𑌵𑌮𑌪𑌿 𑌆𑌵𑌶𑍍𑌯𑌕-𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌭𑍂𑌤𑌿𑌜𑌾𑌤𑌂 𑌉𑌪𑌪𑌾𑌦𑌨𑍀𑌯𑌂 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌤𑍇।𑌆𑌨𑍍𑌤𑌾𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌕𑌸𑍍𑌯 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌕𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌵𑌿𑌧𑍇𑌰𑌨𑍍𑌤𑌰𑍍𑌗𑌤𑌮𑍍 𑌪𑍍𑌰𑌮𑍁𑌯𑍍𑌵𑌾𑌪𑌰𑌾𑌧-𑌨𑌿𑌷𑍍𑌪𑍍𑌰𑌭𑌾𑌵𑌕𑌸𑍍𑌯 𑌕𑌸𑍍𑌯𑌾𑌪𑌿 𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌸𑍍𑌯 𑌕𑌾𑌰𑌣𑌾𑌤𑍍 𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌪𑍍𑌰𑌮𑍁𑌯𑍍𑌵𑌾𑌪𑌰𑌾𑌧𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌅𑌪𑌰𑌾𑌧𑍀𑌤𑌿 𑌗𑌣𑌯𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇। 𑌨 𑌵𑌾, 𑌪𑍍𑌰𑌮𑍁𑌯𑍍𑌵𑌾𑌪𑌰𑌾𑌧-𑌕𑌾𑌲𑍇 𑌪𑍍𑌰𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑍀𑌯-𑌦𑌣𑍍𑌡-𑌦𑌾𑌨𑌾𑌤𑍍 𑌨𑌾𑌧𑌿𑌕𑌤𑌰𑍋 𑌦𑌣𑍍𑌡𑌃 𑌕𑌸𑍍𑌮𑌿𑌂𑌶𑍍𑌚𑌿𑌦𑌪𑌿 𑌪𑍍𑌰𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑍀𑌯𑍋 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾।𑌦𑍍𑌵𑌾𑌦𑌶𑍋𑌽𑌨𑍁𑌚𑍍𑌛𑍇𑌦𑌃𑌨 𑌕𑌸𑍍𑌯𑌾𑌪𑌿 𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑌿𑌗𑌤𑍇 𑌪𑌾𑌰𑌿𑌵𑌾𑌰𑌿𑌕𑍇 𑌚 𑌜𑍀𑌵𑌨𑍇, 𑌗𑍃𑌹𑍇, 𑌪𑌤𑍍𑌰𑌵𑍍𑌯𑌵𑌹𑌾𑌰𑍇 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑍇𑌚𑍍𑌛𑌯𑌾 𑌹𑌸𑍍𑌤𑌕𑍍𑌷𑍇𑌪𑍋𑌽𑌨𑍁𑌜𑍍𑌞𑌾𑌸𑍍𑌯𑌤𑍇, 𑌨 𑌵𑌾 𑌕𑌸𑍍𑌯𑌾𑌪𑌿 𑌯𑍍𑌵𑍍𑌯𑌾𑌤𑌿𑌂 𑌸𑌮𑍍𑌮𑌾𑌨𑌂 𑌵𑌾𑌕𑍍𑌰𑌾𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌶𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯𑌤𑌿। 𑌏𑌤𑌾𑌹𑌕𑍍-𑌹𑌸𑍍𑌤𑌕𑍍𑌷𑍇𑌪𑌾𑌕𑍍𑌰𑌮𑌣𑌾𑌨𑌿 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿-𑌜𑌨𑌃 𑌵𑌿𑌧𑌿-𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌸𑍀𑌮𑍍𑌨𑌿 𑌆𑌵𑌾𑌸𑌸𑍍𑌯 𑌗𑌮𑌨𑌾𑌗𑌮𑌨𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌸𑌂𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿।𑌸𑍍𑌵𑌦𑍇𑌶𑍋𑌪𑍇𑌤𑌂 𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌦𑍇𑌶𑌂 𑌤𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌦𑍇𑌶𑌂 𑌚 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑌾𑌗𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌅𑌧𑌿𑌕𑍃𑌤𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।[missing?]𑌉𑌪𑌦𑍍𑌰𑌵𑍇𑌭𑍍𑌯𑍋 𑌰𑌕𑍍𑌷𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌨𑍍𑌯𑌦𑍇𑌶𑍇𑌷𑍁 𑌶𑌰𑌣𑌮𑌧𑌿𑌗𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌸𑌂𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌸𑌂𑌘𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌿𑌦𑍍𑌧𑌾𑌨𑍍𑌤𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌉𑌦𑍍𑌦𑍇𑌶𑍍𑌯𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌚 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌕𑍂𑌲𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑍇𑌭𑍍𑌯𑌃 𑌰𑌾𑌜𑌨𑍀𑌤𑌿𑌕𑍇𑌤𑌰𑌾𑌪𑌰𑌾𑌧𑍇𑌭𑍍𑌯𑌶𑍍𑌚 𑌸𑌮𑍁𑌤𑍍𑌤𑍍𑌥𑌿𑌤𑍇𑌷𑍁 𑌵𑌾𑌸𑍍𑌤𑌵𑌿𑌕𑌾𑌭𑌿𑌯𑍋𑌗-𑌪𑍍𑌰𑌕𑌰𑌣𑍇𑌷𑍁 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑍋𑌽𑌯𑌂 𑌨𑍈𑌵 𑌪𑍍𑌰𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾।[missing?]𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌯𑌤𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿।𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌸𑍍𑌵𑍇𑌚𑍍𑌛𑌯𑌾 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯𑌤𑌾𑌤𑍋 𑌵𑌞𑍍𑌚𑌿𑌤𑌃 𑌸𑍍𑌯𑌾𑌤𑍍, 𑌨 𑌵𑌾 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯𑌤𑌾-𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌤𑍍 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑌾𑌯𑍍𑌵𑍍𑌯𑌾𑌤𑍋 𑌭𑌵𑍇𑌤𑍍।[missing?]𑌜𑌾𑌤𑌿-𑌧𑌰𑍍𑌮-𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯𑌤𑌾-𑌨𑌿𑌯𑌮𑌨𑌂 𑌵𑌿𑌨𑍈𑌵 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣-𑌵𑌯𑌸𑍍𑌕𑌾𑌃 𑌸𑍍𑌤𑍍𑌰𑍀-𑌪𑍁𑌰𑍁𑌷𑌾𑌃, 𑌪𑌰𑌿𑌵𑌾𑌰𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌷𑍍𑌠𑌾𑌪𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌵𑌿𑌵𑌾𑌹𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌵𑌨𑍍𑌤𑍋 𑌵𑌰𑍍𑌤𑍍𑌤𑌨𑍍𑌤𑍇।𑌵𑌿𑌵𑌾𑌹𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂, 𑌵𑌿𑌵𑌾𑌹𑌾𑌵𑌸𑌰𑍇, 𑌵𑌿𑌵𑌾𑌹-𑌵𑌿𑌚𑍍𑌛𑍇𑌦𑍇 𑌵𑌾 𑌤𑍇 𑌸𑌮𑌾𑌨𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌨𑍍 𑌸𑌂𑌧𑌾𑌰𑌯𑌨𑍍𑌤𑌿।𑌵𑌿𑌵𑌾𑌹𑍇𑌚𑍍𑌛𑍁𑌕𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣-𑌸𑍍𑌵𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰-𑌸𑌹𑌮𑌤𑍍𑌯𑍈𑌵 𑌵𑌿𑌵𑌾𑌹-𑌸𑌂𑌸𑍍𑌕𑌾𑌰𑌃 𑌅𑌨𑍁𑌷𑍍𑌠𑍇𑌯𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌪𑌰𑌿𑌵𑌾𑌰𑌸𑍍𑌤𑍁, 𑌸𑌮𑌾𑌜𑌸𑍍𑌯 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌭𑌾𑌵𑌿𑌕𑍋 𑌮𑍌𑌲𑌿𑌕𑌶𑍍𑌚 𑌵𑌰𑍍𑌗𑍀𑌯𑍈𑌕𑌾𑌂𑌶𑍋 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌤𑍇, 𑌅𑌪𑌿 𑌚𑌾𑌯𑌂 𑌸𑌮𑌾𑌜𑍇𑌨 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍇𑌣 𑌵𑌾 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑍀𑌯𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌅𑌨𑍍𑌯𑍇𑌷𑌾𑌂 𑌸𑌹𑌯𑍋𑌗-𑌪𑍁𑌰𑌸𑍍𑌸𑌰𑌂 𑌏𑌕𑌾𑌕𑌿 𑌏𑌵 𑌵𑌾 𑌸𑌮𑍍𑌪𑌤𑍍𑌸𑌂𑌧𑌾𑌰𑌣-𑌸𑍍𑌵𑌾𑌮𑌿𑌤𑍍𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌸𑍍𑌵𑍇𑌚𑍍𑌛𑌯𑌾 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌸𑌂𑌪𑌤𑍍𑌸𑍍𑌵𑌾𑌮𑌿𑌤𑍍𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌤𑍍 𑌵𑌞𑍍𑌚𑌿𑌤𑍋 𑌭𑌵𑍇𑌤𑍍।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌵𑌿𑌚𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌚𑍇𑌤𑌨𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌧𑌰𑍍𑌮𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇। 𑌅𑌸𑍍𑌮𑌿𑌨𑍍 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑍇, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌂 𑌧𑌰𑍍𑌮𑌂 𑌵𑌿𑌶𑍍𑌵𑌾𑌸𑌂 𑌵𑌾 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌭𑍍𑌯𑌸𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌰𑍍𑌚𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌪𑌰𑌿𑌪𑌾𑌲𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌵𑌾, 𑌵𑍈𑌯𑌕𑍍𑌤𑌿𑌕𑍇 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕𑍇 𑌚 𑌜𑍀𑌵𑌨𑍇, 𑌅𑌨𑍍𑌯𑍈𑌶𑍍𑌚 𑌸𑌹 𑌸𑌾𑌮𑍁𑌦𑌾𑌯𑌿𑌕𑌜𑍀𑌵𑌨𑍇 𑌏𑌕𑌾𑌕𑌿𑌨𑌾 𑌵𑌾 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌂 𑌧𑌰𑍍𑌮𑌂 𑌵𑌿𑌶𑍍𑌵𑌾𑌸𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌂 𑌚 𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌯𑌿𑌤𑍁𑌮𑌪𑌿 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌜𑌨𑌃 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌂 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌮𑌨𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯𑌾𑌭𑌿𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑍍𑌯𑍋𑌃 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇। 𑌸𑍀𑌮𑌾𑌵𑍍𑌯𑌵𑌧𑌾𑌨𑌂 𑌅𑌵𑌿𑌗𑌣𑌯𑍍𑌯, 𑌕𑍇𑌨𑌾𑌪𑌿 𑌸𑌂𑌚𑌾𑌰-𑌮𑌾𑌧𑍍𑌯𑌮𑍇𑌨 𑌵𑌿𑌚𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑍂𑌚𑌨𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌚 𑌆𑌦𑌾𑌨-𑌪𑍍𑌰𑌦𑌾𑌨𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌵𑌿𑌨𑍈𑌵 𑌹𑌸𑍍𑌤𑌕𑍍𑌷𑍇𑌪𑌂 𑌕𑌿𑌶𑍍𑌚𑌦𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌮𑌨𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯-𑌸𑌂𑌘𑌾𑌰𑌣𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑍇𑌽𑌸𑍍𑌮𑌿𑌨𑍍 𑌅𑌰𑍍𑌹𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑍇𑌵 𑌜𑌨𑌃 𑌶𑌾𑌨𑍍𑌤𑌿𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣𑌰𑍀𑌤𑍍𑌯𑌾 𑌸𑌮𑍍𑌮𑌿𑌲𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌸𑌂𑌘𑌟𑌨𑌾𑌨𑌿 𑌚 𑌵𑌿𑌰𑌚𑌯𑌿𑌤𑍁𑌮𑌰𑍍𑌹𑍋 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌤𑍇।𑌕𑍇𑌨𑌚𑌿𑌦𑌪𑌿 𑌸𑌂𑌘𑌟𑌨𑍇𑌨 𑌸𑌹 𑌆𑌤𑍍𑌮𑌾𑌨𑌂 𑌸𑌂𑌯𑍋𑌜𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌵𑌿𑌵𑌶𑍀𑌕𑌰𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌶𑌕𑍍𑌯𑌤𑍇।[missing?]𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌪𑍍𑌰𑌶𑌾𑌸𑌨𑍇 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑌕𑍍𑌷𑌰𑍀𑌤𑍍𑌯𑌾 𑌅𑌥𑌵𑌾 𑌨𑌿𑌷𑍍𑌪𑌕𑍍𑌷𑌨𑌿𑌰𑍍𑌵𑌾𑌚𑌿𑌤-𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌨𑌿𑌧𑌿-𑌮𑌾𑌧𑍍𑌯𑌮𑍇𑌨 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌜𑌨𑌃 𑌸𑌹𑌭𑌾𑌗𑌿𑌭𑌵𑌿𑌤𑍁𑌮𑌰𑍍𑌹𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌜𑌨𑌸𑍍𑌤𑌦𑍀𑌯𑍇 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍇 𑌲𑍋𑌕𑌸𑍇𑌵𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌤𑍁𑌲𑍍𑌯𑌮𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌲𑍋𑌕𑍇𑌚𑍍𑌛𑌯𑌾 𑌪𑍍𑌰𑌶𑌾𑌸𑌨𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑍋 𑌵𑌿𑌰𑌚𑌯𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇; 𑌇𑌯𑌮𑌿𑌚𑍍𑌛𑌾 𑌕𑌾𑌲𑌬𑌦𑍍𑌧𑍈𑌃 𑌨𑌿𑌯𑌮𑍋𑌚𑌿𑌤𑍈𑌶𑍍𑌚 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌵𑌾𑌚𑌨𑍈𑌃 𑌪𑍍𑌰𑌕𑌾𑌶𑍍𑌯𑌮𑍍 𑌆𑌗𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍀; 𑌇𑌮𑌾𑌨𑌿 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌵𑌾𑌚𑌨𑌾𑌨𑌿 𑌚 𑌵𑍈𑌶𑍍𑌵𑌿𑌕𑌂 𑌤𑍁𑌲𑍍𑌯𑌂 𑌗𑍁𑌪𑍍𑌤𑌂 𑌮𑌤𑌦𑌾𑌨𑍇𑌨 𑌅𑌥𑌵𑌾 𑌤𑍁𑌲𑍍𑌯𑌮𑍇𑌵𑍇𑌤𑌰𑍇𑌣 𑌮𑌤𑌦𑌾𑌨𑌵𑌿𑌧𑌿𑌨𑌾 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾𑌰𑌃।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑍇𑌵 𑌜𑌨𑌃, 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕𑌤𑍍𑌵𑌾𑌤𑍍, 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕-𑌸𑍁𑌰𑌕𑍍𑌷𑌾𑌯𑌾 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌨𑍍𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿; 𑌅𑌸𑍌 𑌹𑌿 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯𑌪𑍍𑌰𑌯𑌾𑌸𑍇𑌨 𑌆𑌨𑍍𑌤𑌾𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍀𑌯𑌸𑌹𑌯𑍋𑌗𑍇 𑌨 𑌚 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌰𑌾𑌜𑍍𑌯𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌂𑌘𑌟𑌨-𑌸𑌂𑌸𑌾𑌧𑌨𑌾𑌨𑍁𑌰𑍂𑌪𑌮𑍍, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌾𑌵𑌿𑌭𑌾𑌜𑍍𑌯𑌾𑌰𑍍𑌥𑌿𑌕-𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕-𑌸𑌾𑌂𑌸𑍍𑌕𑍃𑌤𑌿𑌕𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌷𑍍𑌠𑌾𑌯𑍈, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑌿𑌤𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌉𑌨𑍍𑌮𑍁𑌕𑍍𑌤 {𑌸𑌰𑍍𑌵𑌾𑌂𑌗𑍀𑌣} 𑌵𑌿𑌕𑌾𑌸𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌚 𑌸𑌂𑌸𑌿𑌦𑍍𑌧𑌿𑌂 𑌅𑌰𑍍𑌹𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌵𑍃𑌤𑍍𑌤𑌿𑌤𑌾𑌂 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌮𑌧𑌿𑌗𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂, 𑌅𑌨𑍁𑌕𑍂𑌲-𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯-𑌸𑍍𑌥𑌿𑌤𑍀𑌨𑌾𑌂 𑌨𑍍𑌯𑌾𑌯𑍀𑌕𑌰𑌣𑌮𑌵𑌾𑌪𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰-𑌵𑍃𑌤𑍍𑌤𑌿𑌤𑌾-𑌚𑌯𑌨𑌂 𑌵𑌿𑌧𑌾𑌤𑍁𑌂 𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌿 𑌚𑌾𑌨𑍁𑌷𑍍𑌠𑌾𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑍍, 𑌵𑌿𑌨𑍈𑌵 𑌭𑍇𑌦𑌮𑍍, 𑌸𑌮-𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌰𑍍𑌥𑌮𑍍, 𑌸𑌮𑌾𑌨-𑌵𑍇𑌤𑌨𑌮𑌾𑌨𑌂 {𑌪𑌾𑌰𑌿𑌶𑍍𑌰𑌮𑌿𑌕𑌂} 𑌅𑌧𑌿𑌗𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑍃𑌤𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌨𑌿𑌰𑌤𑌃 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃, 𑌸𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌪𑌰𑌿𑌵𑌾𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌮𑌾𑌨𑌵𑍀𑌯-𑌗𑍌𑌰𑌵-𑌯𑍁𑌤𑌸𑍍𑌯 𑌅𑌸𑍍𑌤𑌿𑌤𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌸𑌮𑍁𑌚𑌿𑌤𑌾𑌨𑍁𑌕𑍂𑌲-𑌪𑌾𑌰𑌿𑌶𑍍𑌰𑌮𑌿𑌕𑌾𑌦𑌾𑌨𑌸𑍍𑌯 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿।𑌆𑌵𑌶𑍍𑌯𑌕𑍇 𑌸𑌤𑌿 𑌚𑌾𑌸𑍌 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕-𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌸𑍍𑌯 𑌅𑌨𑍍𑌯𑍋𑌪𑌾𑌯𑍈𑌃 𑌏𑌤𑌤𑍍𑌪𑍂𑌰𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌰𑍍𑌹𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌹𑌿𑌤𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑍍 𑌶𑍍𑌰𑌮𑌿𑌕𑌸𑌂𑌘𑌟𑌨𑍈𑌃 𑌸𑌾𑌕𑌂 𑌆𑌤𑍍𑌮𑌾𑌨𑌂 𑌸𑌂𑌯𑍋𑌜𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌏𑌤𑌾𑌦𑍃𑌕𑍍-𑌸𑌂𑌘𑌟𑌨𑌂 𑌵𑌾 𑌸𑌂𑌰𑌚𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑍃𑌤𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌹𑍋𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑌮𑍁𑌚𑌿𑌤-𑌨𑌿𑌯𑌮𑌨-𑌪𑍁𑌰𑌸𑍍𑌸𑌰𑌮𑍍, 𑌸𑌵𑍇𑌤𑌨𑌂 𑌚 𑌨𑌿𑌯𑌤𑌾𑌵𑌧𑌿𑌕𑌾𑌵𑌕𑌾𑌶𑍇𑌨 𑌸𑌹 𑌵𑌿𑌶𑍍𑌰𑌮𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌃 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑌕𑌸𑍍𑌮𑍈 𑌪𑍍𑌰𑌦𑍇𑌯𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌜𑌨𑌃 𑌯𑍍𑌵𑌾𑌦𑍍𑌯-𑌵𑌸𑍍𑌤𑍍𑌰𑌾𑌵𑌾𑌸-𑌚𑌿𑌕𑌿𑌤𑍍𑌸𑍋𑌪𑌚𑌰𑍍𑌯𑌾𑌦𑌿𑌭𑌿𑌃, 𑌆𑌵𑌶𑍍𑌯𑌕-𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕-𑌸𑍇𑌵𑌾𑌭𑌿𑌶𑍍𑌚 𑌸𑌹 𑌸𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌪𑌰𑌿𑌵𑌾𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌅𑌨𑌾𑌮𑌯𑌤𑌾𑌯𑍈 𑌸𑍍𑌵𑌸𑍍𑌥𑌤𑌾𑌯𑍈 𑌚 𑌪𑌰𑍍𑌯𑌾𑌪𑍍𑌤𑌂 𑌜𑍀𑌵𑌨𑌸𑍍𑌤𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌾𑌰𑌯𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑍃𑌤𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿। 𑌅𑌪𑌿 𑌚, 𑌨𑌿𑌯𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌣-𑌶𑍂𑌨𑍍𑌯𑌾𑌸𑍁 𑌪𑌰𑌿𑌸𑍍𑌥𑌿𑌤𑌿𑌷𑍁 𑌅𑌨𑍍𑌯𑌸𑍍𑌮𑌿𑌨𑍍 𑌜𑍀𑌵𑌕𑍋𑌪𑌾𑌰𑍍𑌜𑌨𑌾𑌭𑌾𑌵𑍇 𑌵𑍃𑌦𑍍𑌧𑌾𑌵𑌸𑍍𑌥𑌾𑌯𑌾𑌂, 𑌵𑍈𑌧𑌵𑍍𑌯𑌪𑍍𑌰𑌾𑌪𑍍𑌤𑍌, 𑌅𑌯𑍋𑌗𑍍𑌯𑌤𑌾𑌯𑌾𑌂, 𑌰𑍁𑌗𑍍𑌣𑌤𑌾𑌯𑌾𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌵𑍃𑌤𑍍𑌤𑌿𑌤𑌾𑌯𑌾𑌂 𑌚 𑌸𑌤𑍍𑌯𑌾𑌮𑍍, 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌸𑍁𑌰𑌕𑍍𑌷𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌨𑍍𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿।𑌮𑌾𑌤𑍃𑌤𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌶𑌿𑌶𑍁𑌤𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌚 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌵𑌿𑌶𑌿𑌷𑍍𑌟𑌸𑌾𑌹𑌾𑌯𑍍𑌯𑍋𑌪𑌚𑌰𑍍𑌯𑌾𑌜𑌾𑌤𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌦𑍇𑌯𑌂 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾। 𑌅𑌵𑍈𑌧𑌾𑌃 𑌵𑍈𑌧𑌾𑌶𑍍𑌚 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌽𑌪𑌿 𑌬𑌾𑌲𑌾𑌃, 𑌸𑌮𑌾𑌨𑌂 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕𑌂 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌂 𑌅𑌵𑌾𑌪𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌅𑌰𑍍𑌹𑌿𑌷𑍍𑌯𑌨𑍍𑌤𑌿।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇। 𑌪𑍍𑌰𑌾𑌥𑌮𑌿𑌕𑍇𑌷𑍁, 𑌮𑍌𑌲𑌿𑌕𑌸𑍍𑌤𑌰𑍇𑌷𑍁 𑌚 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾 𑌨𑌿𑌃𑌶𑍁𑌲𑍍𑌕𑌾 𑌵𑌰𑍍𑌤𑌿𑌤𑌾। 𑌪𑍍𑌰𑌾𑌥𑌮𑌿𑌕𑍀 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾 𑌅𑌨𑌿𑌵𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾। 𑌪𑍍𑌰𑌾𑌵𑌿𑌧𑌿𑌕𑍀 𑌵𑍍𑌯𑌾𑌵𑌸𑌾𑌯𑌿𑌕𑍀 𑌚 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌨𑍍𑌯𑌤𑌯𑌾 𑌉𑌪𑌪𑌾𑌦𑌯𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇, 𑌉𑌚𑍍𑌚𑌤𑌰𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾 𑌚, 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌷𑌾𑌮𑌪𑌿 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌯𑍋𑌗𑍍𑌯𑌤𑌾𑌧𑌾𑌰𑍇𑌣 𑌸𑌮𑌾𑌨𑌰𑍂𑌪𑍇𑌣 𑌪𑍍𑌰𑌾𑌪𑍍𑌯𑌾 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾।𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑍈𑌷𑌾 𑌮𑌾𑌨𑌵𑍀𑌯 𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑌿𑌤𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌸𑌰𑍍𑌵𑌾𑌂𑌗𑍀𑌣-𑌵𑌿𑌕𑌾𑌸𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌦𑌿𑌷𑍍𑌟𑌾 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾 𑌅𑌪𑌿 𑌚𑍈𑌷𑌾 𑌮𑍌𑌲𑌿𑌕 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌞𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌚 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌸𑌮𑍍𑌮𑌾𑌨-𑌸𑌂𑌵𑌰𑍍𑌧𑌿𑌕𑌾 𑌭𑌵𑌿𑌤𑌾। 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍇𑌸𑍍𑌵𑌪𑌿 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍇𑌷𑍁 𑌜𑌾𑌤𑍀𑌯𑍇𑌷𑍁 𑌧𑌾𑌰𑍍𑌮𑌿𑌕𑍇𑌷𑍁-𑌵𑌾 𑌵𑌰𑍍𑌗𑍇𑌷𑍁 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑍈𑌷𑌾। 𑌸𑌯𑍍𑌵𑍍𑌯𑌸𑌹𑌿𑌷𑍍𑌣𑍁𑌤𑌾-𑌸𑌦𑍍𑌭𑌾𑌵-𑌸𑌂𑌵𑌰𑍍𑌧𑌿𑌕𑌾 𑌵𑌰𑍍𑌤𑍍𑌤𑌿𑌤𑌾। 𑌅𑌪𑌿 𑌚𑍈𑌷𑌾, 𑌶𑌾𑌨𑍍𑌤𑌿-𑌸𑌂𑌧𑌾𑌰𑌣𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌸𑌂𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌸𑌂𑌘𑌸𑍍𑌯 𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌿 𑌇𑌤𑍋𑌽𑌪𑍍𑌯𑌗𑍍𑌰𑍇 𑌪𑍍𑌰𑌸𑌾𑌰𑌯𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑌿।𑌬𑌾𑌲𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌪𑍍𑌰𑌦𑍇𑌯𑌾𑌂 𑌶𑌿𑌕𑍍𑌷𑌾𑌂 𑌚𑍇𑌤𑍁𑌂 𑌪𑌿𑌤𑌰𑍌 𑌪𑍍𑌰𑌾𑌥𑌮𑍍𑌯𑌾𑌧𑍃𑌤𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌃।𑌵𑌿𑌵𑌿𑌧𑌕𑌲𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌆𑌨𑌨𑍍𑌦-𑌸𑌨𑍍𑌦𑍋𑌹𑌮𑌨𑍁𑌭𑌵𑌿𑌤𑍁𑌂 𑌵𑍈𑌜𑍍𑌞𑌾𑌨𑌿𑌕𑍋-𑌪𑌲𑌸𑍍𑌧𑍀𑌨𑌾𑌂 𑌲𑌾𑌭𑌾𑌨𑍍 𑌚 𑌸𑌂𑌵𑌿𑌭𑌕𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌵𑌿𑌭𑌿𑌨𑍍𑌨𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌸𑌮𑍁𑌦𑌾𑌯𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌸𑌾𑌂𑌸𑍍𑌕𑍃𑌤𑌿𑌕-𑌜𑍀𑌵𑌨𑍇 𑌚 𑌸𑍍𑌵𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌤𑌯𑌾 𑌸𑌹𑌯𑍋𑌕𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌸𑌰𑍍𑌵𑍋𑌽𑌪𑌿 𑌜𑌨𑌃 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌯𑍁𑌤𑍋𑌽𑌸𑍍𑌤𑌿।𑌕𑌸𑍍𑌯𑌾𑌪𑌿 𑌵𑍈𑌜𑍍𑌞𑌾𑌨𑌿𑌕-𑌸𑌾𑌹𑌿𑌤𑍍𑌯𑌿𑌕-𑌕𑌲𑌾𑌤𑍍𑌮𑌕𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌮𑌾𑌣𑌾𑌨𑌾𑌂, 𑌯𑌸𑍍𑌯𑌾𑌸𑍌 𑌰𑌚𑌯𑌿𑌤𑌾𑌸𑍍𑌤𑌿, 𑌨𑍈𑌤𑌿𑌕𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌵𑌸𑍍𑌤𑍁𑌗𑌤𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌹𑌿𑌤𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌜𑌨𑍋𑌽𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌂 𑌸𑌂𑌧𑌤𑍍𑌤𑍇।𑌅𑌸𑍍𑌯𑌾𑌂 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌯𑌾𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌦𑌿𑌷𑍍𑌟𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌚 𑌪𑍍𑌰𑌾𑌪𑍍𑌤𑌯𑍇 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌜𑌿𑌕𑌾𑌨𑍍𑌤𑌾𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌿𑌕-𑌵𑍍𑌯𑌵𑌸𑍍𑌥𑌾𑌯𑌾𑌂 𑌚 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣𑌤𑌯𑌾 𑌏𑌤𑌾𑌨𑍍 𑌅𑌧𑌿𑌗𑌨𑍍𑌤𑍁𑌂 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑌪𑌿 𑌜𑌨𑍋𑌽𑌰𑍍𑌹𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌂 𑌜𑌨𑌃 𑌸𑌮𑍁𑌦𑌾𑌯𑌸𑍍𑌯 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌕𑌰𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯𑌦𑌾𑌯𑌿𑌤𑍍𑌵𑌂 𑌧𑌾𑌰𑌯𑌤𑌿 𑌯𑍇𑌨 𑌹𑌿 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯-𑌵𑍍𑌯𑌕𑍍𑌤𑌿𑌤𑍍𑌵𑌸𑍍𑌯 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣-𑌸𑍍𑌵𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰-𑌵𑌿𑌕𑌾𑌸𑌃 𑌸𑌂𑌭𑌵𑍇𑌤𑍍।𑌸𑍍𑌵𑍀𑌯𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰-𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌕𑍍𑌰𑌿𑌯𑌾𑌨𑍍𑌵𑌯𑌨𑍇 𑌪𑍍𑌰𑌤𑍍𑌯𑍇𑌕𑌮𑍍 𑌜𑌨𑌃, 𑌅𑌨𑍍𑌯𑍇𑌷𑌾𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰-𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌿 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿 𑌸𑌮𑍁𑌚𑌿𑌤𑌾𑌭𑌿𑌜𑍍𑌞𑌾𑌨𑌾𑌦𑌰-𑌸𑌂𑌰𑌕𑍍𑌷𑌣𑌦𑍃𑌶𑌾 𑌨𑍂𑌨𑌂 𑌵𑍍𑌯𑌵𑌹𑌰𑌿𑌷𑍍𑌯𑌤𑌿। 𑌅𑌪𑌿 𑌚𑌾𑌸𑍌 𑌲𑍋𑌕𑌤𑌾𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌿𑌕-𑌸𑌮𑌾𑌜𑍇, 𑌸𑌾𑌮𑌾𑌨𑍍𑌯-𑌕𑌲𑍍𑌯𑌾𑌣𑌂 𑌸𑌾𑌰𑍍𑌵𑌜𑌨𑌿𑌕-𑌵𑍍𑌯𑌵𑌸𑍍𑌥𑌾𑌂 𑌨𑍈𑌤𑌿𑌕𑌤𑌾𑌯𑌾𑌃 𑌸𑌮𑍁𑌚𑌿𑌤𑌾𑌵𑌶𑍍𑌯𑌕𑌤𑌾𑌶𑍍𑌚 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿 𑌪𑍂𑌰𑍍𑌣𑌂 𑌦𑌾𑌯𑌿𑌤𑍍𑌵𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌵𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯𑌤𑌿।𑌏𑌤𑍇𑌽𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌃 𑌏𑌤𑌾𑌨𑌿 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯𑌾𑌣𑌿 𑌚, 𑌸𑌂𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌸𑌂𑌘𑌸𑍍𑌯 𑌉𑌦𑍍𑌦𑍇𑌶𑍍𑌯𑌾𑌨𑌿 𑌸𑌿𑌦𑍍𑌧𑌾𑌨𑍍𑌤𑌾𑌨𑍍 𑌚 𑌵𑌿𑌰𑍁𑌧𑍍𑌯 𑌨 𑌕𑌥𑌮𑌪𑌿 𑌪𑍍𑌰𑌯𑍋𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯𑌨𑍍𑌤𑍇।𑌅𑌸𑍍𑌯𑌾𑌂 𑌅𑌭𑌿𑌘𑍋𑌷𑌣𑌾𑌯𑌾𑌂 𑌨𑌿𑌰𑍍𑌦𑌿𑌷𑍍𑌟𑌾𑌨𑌾𑌂 𑌅𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌸𑍍𑌵𑌾𑌤𑌨𑍍𑌤𑍍𑌰𑌯𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌚 𑌨 𑌕𑍋𑌽𑌪𑍍𑌯𑌂𑌶𑌃, 𑌪𑍍𑌰𑌣𑌾𑌶-𑌲𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯𑌾𑌧𑌾𑌰𑍇𑌣 𑌕𑌿𑌮𑌪𑌿 𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌮𑌨𑍁𑌷𑍍𑌠𑌾𑌤𑍁𑌂 𑌏𑌤𑌾𑌦𑍃𑌕𑍍𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌨𑍁𑌷𑍍𑌠𑌾𑌨𑌾𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌵𑌾 𑌕𑌸𑍍𑌯𑌚𑌿𑌤𑍍 𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑌸𑍍𑌯 𑌵𑌰𑍍𑌗𑌸𑍍𑌯 𑌜𑌨𑌸𑍍𑌯 𑌵𑌾 𑌸𑌮𑍀𑌹𑌿𑌤-𑌸𑌿𑌦𑍍𑌧𑌯𑌰𑍍𑌥𑌂 𑌅𑌨𑍍𑌯𑌥𑌾 𑌵𑍍𑌯𑌾𑌯𑍍𑌵𑍍𑌯𑌾𑌤𑍁𑌂 𑌨𑍈𑌵 𑌶𑌕𑍍𑌷𑍍𑌯𑌤𑍇।𑌸𑍍𑌵𑌤𑍍𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌃 1997𑌮𑌾𑌨𑌵𑌾𑌧𑌿𑌕𑌾𑌰𑌾𑌣𑌾𑌂 𑌕𑍃𑌤𑍇 𑌸𑌂𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤𑌰𑌾𑌷𑍍𑌟𑍍𑌰𑍋𑌚𑍍𑌚𑌾𑌯𑍁𑌕𑍍𑌤𑌸𑍍𑌯 𑌕𑌾𑌰𑍍𑌯𑌾𑌲𑌯𑌃𑌜𑌿𑌨𑍇𑌵𑌾, 𑌸𑍍𑌵𑍀𑌟𑍍𑌜𑌼𑌰𑌲𑍈𑌣𑍍𑌡Като взе предвид, че признаването на достойнството, присъщо на всички членове на човешкия род, на техните равни и неотменими права представлява основа на свободата, справедливостта и мира в света,Като взе предвид, че пренебрегването и неуважаването на правата на човека доведоха до варварски деяния, които потресоха съвестта на човечеството, и че създаването на един свят, в който хората ще се радват на свобода на словото и убежденията си и ще бъдат свободни от страх и лишения бе провъзгласено за най‐съкровения стремеж на човека,Като взе предвид, че е необходимо правата на човека да бъдат закриляни от закона така, че човек да не бъде принуждаван да прибягва към бунт срещу тиранията и потисничеството, като последен изход,Като взе предвид, че е необходимо да се нацърчава развитието на приятелски отношения между народите,Като взе предвид, че народите на Обединените нации потвърдиха в Устава своята вяра в основните права на човека, в достойнството и стойността на човешката личност, в равноправието на мъжете и жените, и обявиха своята решимост да насърчават обществения напредък и по‐добро жизнено равнище при по‐голяма свобода,Като взе предвид, че държавите‐членки се задължиха да постигнат в сътрудничество с Организацията на Обединените нации, всеобщо уважение и зачитане на правата на човека и неговите основни свободи,Като взе предвид, че общото разбиране на тези права и свободи е от най‐голямо значение за пълното осъществяване на този обет,ОБЩОТО СЪБРАНИЕпровъзгласява тази Всеобща декларация за правата на човека като обща мярка, към постигането на която трябва да се стремят всички народи и държави, така че всеки човек и всеки орган на обществото, имайки постоянно предвид тази Декларация, да се стремят, чрез просвета и образование, да съдействат за зачитане на тези права и свободи и чрез последователни национални и международни мерки да осигурят тяхното всеобщо и ефективно признаване и спазване, както сред народите и държавите‐членки на Организацията, така и сред народите от териториите, намиращи се под тяхна юрисдикция.Всички хора се раждат свободни и равни по достойнство и права. Те са надарени с разум и съвест и следва да се отнасят помежду си в дух на братство.Всеки човек има право на всички права и свободи, провъзгласени в тази Декларация, без никакви различия, основани на раса, цвят на кожата, пол, език, религия, политически или други възгледи, национален или социален произход, материално, обществено или друго положение.Освен това, няма да се допускат никакви различия, основани на политическия, прания или международния статут на държавата или територията, към която човек принадлежи, без оглед на това, дали тази страна или територия е независима, под попечителство, несамоуправляваща се или подложена на каквото и да е друго ограничение на суверенитета.Всеки има право на живот, свобода и лична сигурност.Никой не трябва да бъде държан в робство или крепостничество: робството и търговията с роби са забранени във всичките им форми.Никой не трябва да бъде подлаган на изтезания или на жестоко, нечовешко или унизително третиране или наказание.Всеки човек, където и да се намира, има право на признаване на неговата правосубектност.Всички хора са равни пред закона и имат право, без каквато и да е дискриминация, на еднаква закрила от закона. Всички хора имат право на еднаква защита срещу каквато и да е дискриминация, нарушаваща тази Декларация, както и срещу всяко подбуждане към дискриминация.Всеки човек има право на ефективно въстановяване на правата си от компетентните национални юрисдикции за действия, нарушаващи негови основни права, признати му от конституцията или закона.Никой не трябва да бъде подлаган на произволен арест, задържане или изгнание.Всеки човек има право, при пълно равенство, на справедливо и публично разглеждане на неговото дело, от независим и безпристрастен съд, за установяване на неговите права и задължения, както и за разглеждане на каквото и да е наказателно обвинение, предявено срещу него.Всеки човек, който е обвинен в престъпление, има право да бъде считан за невинен до доказване на неговата вина, в съответствие със закона, в публичен процес, по време на който са му били осигурени всички необходими гаранции за неговата защита.Никой не трябва да бъде осъден за действие или бездействие, което в момента на извършването му не е съставлявало престъпление по националното или международното право. Не може, също така, да бъде налагано наказание по‐тежко от онова, което е било предвидено за съответното престъпление по времето, когато това престъпление е било извършено.Никой не трябва де бъде подлаган на произволна намеса в личния му живот, семейството, жилището и кореспонденцията, нито на посегателства върху неговата чест и добро име. Всеки човек има право на закрила от закона срещу подобна намеса или посегателства.Всеки човек има право свободно да се придвижва и да избира своето местожителство в пределите на всяка държава.Всеки човек има право да папусне всяка страна, включително и своята, и да се връща в страната си.Всеки човек има право да търси и да получи убежище в други страни, когато е преследван.Това право не може да бъде ползвано, когато действителното основание за преследване е неполитическо престъпление или деяние, което противоречи на целите и принципите на Организацията на Обединените нации.Всеки човек има право на гражданство.Никой не може да бъде произволно лишен от своето гражданство, нито да му бъде отказано правото да смени гражданството си.Мъжете и жените, навършили пълнолетие, без каквито и да са ограничения, основани на раса, националност или религия, имат право да сключат брак и да образуват семейство. Те се ползуват с равни права при сключване на брака, по време на брака и при неговото разтрогване.Бъракът трябва да се сключва само с доброволното и пълно съглацие на бъдещите съпрузи.Семейството е естествена и основна клетка на обществото и има право на закрила от обществото и от държавата.Всеки човек има право на собственост, индивидуално или съвместно с други лица.Никой не трябва да бъде произволно лишен от своята собственост.Всеки човек има право на свобода на мисълта, съвестта и религията; това право включва правото да смени религията или убежденията си, както и свободата да изповядва религията или убежденията си, индивидуално или колективно, публично или частно, чрез обучение, обреди, богослужение и ритуали.Всеки човек има право на свобода на убеждение и на изразяването му; тази свобода включва правото безпрепятствено да се придържа към своите убеждения, както и правото да търси, да получава и да разпространява информация и идеи чрез всички средства и без оглед на държавните граници.Всеки човек има право на свобода на мирни събрания и сдружения.Никой не трябва да бъде принуждаван да участва в дадено сдружение.Всеки човек има право да участва в управлението на своята държава пряко или чрез свободно избрани представители.Всеки човек има право на достъп, при равни условия, до обществените и държавни служби на своята страна.Волята на народа трябва да бъде основата на властта на правителството. Тази воля трябва да се изразява чрез периодични и действителни избори, при всеобщо, равно и тайно гласуване или чрез равностойна процедура, осигуряваща свобода на гласуването.Всеки човек, като член на обществото, има право на социална сигурност и на осъществяване – чрез национални усилия и международно сътрудничество и в съответствие с устройството и ресурсите на съответната държава – на икономическите, социалните и културни права, необходими за неговото достойнство и за свободното развитие на неговата личност.Всеки човек има право на труд, на свободен избор на работа, на справедливи и благоприятни условия на труда, както и на закрила срещу безработица.Всеки човек, без каквато и да е дискриминация, има право на равно възнаграждение за равен труд.Всеки човек, който се труди, има право на справедливо и задоволително възнаграждение, което да осигури на него и неговото семейство съществувание, съответствуващо на човешкото достойнство и допълнено, ако това е необходимо, с други средства за соцална защита.Всеки човек има право да учредява и да членува в професионални съюзи за защита на своите интереси.Всеки човек има право на почивка и отдих, включително на разумно ограничаване на работното време и на периодичен платен отпуск.Всеки човек има право на жизнено равнище, включително прехрана, облекло, жилище, медицинско обслужване и необходимите социални грижи, което е необходимо за поддържане на неговото и на семейството му здраве и благосъстояние. Той има право на осигуряване в случай на безработица, болест, инвалидност, овдовяване, старост или други случаи на лишаване от средства за съществуване по независещи от него причини.Майките и децата се ползват с особени грижи и подпомагане. Всички деца, родени в брака или извън брака, се ползуват с еднаква социална защита.Всеки човек има право на образование. Образованието трябва да бъде безплатно, поне що се отнася до началното и основното образование. Началното образование трябва да бъде задължително. Техническото и професионалното образование трябва да бъдат общодостъпни, а висшето образование трябва да бъде еднакво достъпно за всички на основата на техните способности.Образованието трябва да бъде насочено към цялостно развитие на човешката личност и засилване на уважението към правата на човека и основните свободи. То трябва да съдейства за разбирателството, тъпримостта и приятелството между всички народи, расови или религиозни групи, както и за осъществяване дейността на Организацията на Обединените нации за поддържане на мира.Родителите имат право, с приоритет, да избират вида образование, което да получат техните деца.Всеки човек има право свободно да участва в културния живот на обществото, да се наслаждава на изкуствата, да участва в научния напредък и да се ползва от неговите достижения.Всеки човек има право на закрила на моралните и материалните си интереси, които са резултат от каквото и да е научно, литературно или художествено произведение, на което той е автор.Всеки човек има право на социален и международен ред, при който правата и свободите, провъзгласени в тази декларация, могат да бъдат напълно осъществени.Всеки човек има задължения към обществото, в което единствено е възможно свободното и цялостно развитие на неговата личност.Всеки човек, при упражняването на своите права и свободи, е подчинен само на такива ограничения, установени със закон, изключително с цел да се осигури необходимото признаване и зачитане правата и свободите на другите и за удовлетворяване на справедливите изисквания на морала, обществения ред и общото благоденствие в едно демократично общество.Тези права и свободи при никакви обстоятелства не могат да бъдат упражнявани в противоречие с целите и принципите на Организацията на Обединените нации.Нищо в тази Декларация не може да бъде тълкувано като предоставящо право на дадена държава, група или лице да се занимават с каквато и да е дейност или да извършват действия, насочени към унищожаване на правата и свободите, провъзгласени в нея.1948 yil, 10 dekabrda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 217 (III) koʻrsatmasi orqali qabul qilingan va eʼlon qilingan.Inson oilasi barcha aʼzolariga hos boʻlgan qadr‐qimmat hamda ularning teng va ajralmas huquqlarini tan olish erkinlik, adolat va yalpi tinchlikning asosi boʻlishini eʼtiborga olib,Inson huquqlarini mensimaslik va oyoq‐osti qilish odamzod vijdonini oʻrtayotgan vahshiylarcha qilmishlarga olib kelganini hamda kishilar soʻz va maslak erkinligi sohibi boʻlib, qoʻrquv va muhtojlikdan holi boʻlib yashaydigan dunyoni bunyod etish odamlarning nufuzli intilishi, deb eʼlon qilinganligini eʼtiborga olib,Inson soʻnggi chora sifatida zulm va istibdodga qarshi isyon qilib bosh koʻtarishga majbur boʻlmasligining oldini olish maqsadida inson huquqlarni qonun izmi bilan muhofaza etilishi zarurligini eʼtiborga olib,Xalqlar oʻrtasida doʻstona munosabatlarni rivojlantirishga koʻmaklashish zarurligini eʼtiborga olib,Birlashgan Millatlarning xalqlari Ustavda insonning asosiy huquqlarni, qadr‐qimmati va inson shaxsning benazirligiga hamda erkaklar va ayollarning teng huquqligiga oʻz ishonchlarini tasdiqlaganliklarni hamda katta huquq bilan ijtimoiy taraqqiyot va turmush sharoitini yaxshilashga yordam berishga qaror qilganliklarni eʼtiborga olib,Aʼzo boʻlgan davlatlar Birlashgan Millatlar Tashkiloti bilan hamkorlikda inson huquqlari va asosiy erkinliklarni yalpi hurmat qilish va rioya etishga yordamlashish majburiyatini olganliklarni eʼtiborga olib,Ushbu huquqlar va erkinliklar tusini yalpisiga tushunib olish mazkur majburiyatni toʻla‐toʻkis bajarilishi uchun juda katta ahamiyatga ega boʻladi.Bosh AssambleyaInson huquqlari mazkur umumjahon deklaratsiyasini barcha xalqlar va barcha davlatlar bajarishiga intilishi lozim boʻlgan vazifa sifatida eʼlon qilar ekan, bundan muddao shuki, har bir inson va jamiyatning har bir tashkiloti hamisha ana shu deklaratsiyani nazarda tutib maʼrifat va ilm yoʻli bilan ushbu huquqlar va erkinliklarning hurmat qilinishiga yordam berishga intilishlari hamda milliy va xalqaro taraqqiyparvar tadbirla yoʻli bilan ham, ushbu huquqlar va erkinliklarning Tashkilotga aʼzo boʻlgan davlatlar xalqlari oʻrtasida va mazkur davlatlarning yurisdiksiyasidagi hududlarda yashayotgan xalqlar oʻrtasida yalpisiga va samarali tan olinishiga kerak.Barcha odamlar erkin, qadr‐qimmat va huquqlarda teng boʻlib tugʻiladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir‐birlariga birodarlarcha muomala qilishlari zarur.Har bir inson, biror bir ayirmachiliksiz, irqi, terisining rangi, jinsi, tili, dini, siyosiy eʼtiqodi yoki boshqa eʼtiqodlaridan, milliy yoki ijtimoiy kelib chiqishidan, mulkiy ahvoli, qaysi tabaqaga mansubligi va boshqa holatlaridan qatʼi nazar, mazkur Deklaratsiyada eʼlon qilingan barcha huquqlar va erkinliklar sohibi boʻlishi kerak.Bundan tashqari, inson mansub boʻlgan mamlakat yoki hududning siyosiy, huquqiy yoki xalqaro maqomidan qatʼi nazar, ushbu hudud mustaqilmi, vasiylikdami, oʻzini oʻzi boshqaradimi, yoki mustaqilligi biror bir tarzda cheklanganmi, bundan qatʼi nazar sira ayirmachilik boʻlmasligi kerak.Har bir inson yashash, erkinlik va shaxsiy daxlsizlik huquqiga egadir.Hech kim qullikda yoki qaramlikda saqlanishi mumkin emas; qullik va qul savdosining barcha turlari taqiqlanadi.Hech kim azob‐uqubatga yoki vahshiylarcha, insonlikka isnod boʻlgan yoki qadr‐qimmatni xoʻrlaydigan muomala va jazoga mustahiq boʻlmasligi kerak.Har bir inson, qayerda boʻlishidan qatʼi nazar, oʻzining huquq subyekti sifatida tan olinishi huquqiga egadir.Barcha odamlar qonun oldida tengdir va, sira ayirmachiliksiz, qonun tomonidan babbaravar muhofaza etilishi huquqiga egadir. Barcha odamlar mazkur Deklaratsiyani buzadigan har qanday kamsitishidan teng muhofaza qilinish huquqiga va ana shunday kamsitishga gij‐gijlashdan teng muhofaza qilinish huquqiga egadirlar.Har bir inson, mabodo uning konstitutsiya yoki qonun berib qoʻygan asosiy huquqlari buzilgudek boʻlsa, nufuzli milliy sud tomonidan oʻz huquqlarining samarali tarzda tiklanishi huquqiga egadir.Hech kim oʻzboshimchalik bilan qamalishi, ushlanishi yoki quvgʻin qilinishi mumkin emas.Har bir inson, uning huquqlari va burchlarini belgilash va unga qoʻyilgan jinoiy aybning nechogʻligi asoslanganligini aniqlash uchun, batamom tenglik asosida, oʻz ishi oshkora, adolatning barcha talablariga rioya etilib, mustaqil va xolis sud tomonidan koʻrib chiqilishi huquqiga egadir.Jinoyat sodir etishda ayblanayotgan har bir insonga himoya uchun barcha imkoniyatlar yaratib berilib, sud majlisida oshkora tartibda qonuniy yoʻl bilan uning aybdorligi aniqlanmaguncha, beayb deb hisoblanish huquqiga egadir.Hech kim, biror bir xatti‐harakat yoki faoliyatsizlik sodir etilgan vaqtda, bular milliy qonunlar yoki xalqaro huquqqa koʻra oʻsha paytda jinoyat deb topilmagan boʻlsa, shu jinoyatni sodir etganliklari asosida hukm qilinishlari mumkin emas. Shuningdek, jinoyat sodir etilgan vaqtda qoʻllanishi mumkin boʻlgan jazoga nisbatan ogʻirroq bir jazo qoʻllanishi ham mumkin emas.Hech kim insonning shaxsiy yoki oilaviy hayotiga oʻzboshimchalik bilan aralashishi, insonning uy‐joyi daxlsizligiga, uning xatlaridagi sirlarga yoki or‐nomusi va shaʼniga oʻzboshimchalik bilan tajovuz qilishi mumkin emas. Har bir inson ana shunday aralashish yoki ana shunday tajovuzdan qonun yoʻli bilan himoya huquqiga egadir.Har bir inson har bir davlat hududida erkin yurish va oʻziga istiqomat joyi tanlash huquqiga egadir.Har bir inson har qanday mamlakatdan, shu jumladan oʻz mamlakatidan chiqib ketish va oʻz mamlakatiga qaytib kelish huquqiga egadir.Har bir inson taʼqibdan boshqa mamlakatlarda boshpana izlash va bu boshpanadan foydalanish huquqiga egadir.Mabodo, aslida siyosatga daxldor boʻlmagan jinoyat yoki Birlashgan Millatlar Tashkiloti maqsadlari va prinsiplariga zid boʻlgan xatti‐harakat sodir etilishi asosida jinoyat yuzaga kelsa bu huquqdan foydalanish mumkin emas.Har bir insonning fuqarolik huquqi bor.Hech kim oʻzboshimchalik bilan oʻz fuqaroligini oʻzgartirish huquqidan mahrum etilishi mumkin emas.Balogʻatga yetgan erkaklar va ayollar, irqi, millati yoki diniga qarab biror bir cheklashsiz nikohdan oʻtish va oila qurish huquqiga egadirlar. Ular nikohdan oʻtayotganida ham, nikohda boʻlgan vaqtida ham va nikoh bekor qilinayotganida ham bir huquqlardan foydalanadilar.Nikoh, nikohdan oʻtayotgan ikkala tomonning xohishi va batamom roziligi bilangina tuzilishi mumkin.Oila jamiyatning tabiiy va asosiy hujayrasidir va u jamiyat, davlat tomonidan muhofaza etilishi huquqiga egadir.Har bir inson yakka oʻzi yoki boshqalar bilan birgalikda mulkka egalik qilish huquqi sohibidir.Hech kim oʻzboshimchalik bilan oʻz mulkidan mahrum qilinishi mumkin emas.Har bir inson fikr, vijdon va din erkinligi huquqiga egadir; bu huquq oʻz dini yoki maslagini oʻzgartirish erkini, oʻz dini yoki maslagiga yakka tartibda yoki boshqalar bilan birgalikda, taʼlimot, toat‐ibodatda hamda diniy rasm‐rusumlar va boshqa shunga oʻxshash marosimlarni ado etishda xaloyiq bilan birgalikda yoki xususiy tarzda eʼtiqod erkinligini qamrab oladi.Har bir inson maslak erkinligiga va bularni erkin ifodalash huquqiga egadir; ushbu huquq hech bir xalalsiz oʻz maslaklariga rioya etish erkinligini va axborot va gʻoyalarni har qanday vositalar bilan hamda davlat chegaralaridan mustaqil tarzda qidirish, olish va tarqatish erkini qamrab oladi.Har bir inson osoyishta yigʻilishlar va uyushmalar oʻtkazish (tuzish) huquqiga egadir.Hech kim biror bir uyushmaga majburan kiritilish mumkin emas.Har bir inson bevosita yoki erkinlik bilan saylangan vakillari vositada oʻz mamlakatini boshqarishda ishtirok etish huquqiga egadir.Har bir inson oʻz mamlakatida davlat xizmatiga kirishda teng huquqiga egadir.Xalq irodasi hukumat hokimiyatining negizi boʻlmogʻi lozim; bu iroda vaqti‐vaqti bilan boʻladigan va soxtalashtirilmagan saylovda oʻz aksini topishi, ushbu saylov yalpi va teng saylov huquqiga koʻra, yashirin ovoz berish yoʻli bilan yoki ovoz berish erkinligi taʼminlaydigan boshqa tengma‐teng shakllar vositasida oʻtkazilish kerak.Jamiyat aʼzosi sifatida har bir inson milliy kuch‐gʻayratlar sarflash va xalqaro hamkorlik vositasida hamda har bir davlatning tuzimi va resurslariga binoan ijtimoiy taʼminot huquqiga, uning qadr‐qimmatini saqlab turish va shaxsini erkin kamolga yetkazish huquqiga egadir.Har bir inson mehnat qilish, ishni oʻz erki bilan tanlab olish, mehnatning adolatli va qulay sharoitlari boʻlishi va ishsizlikdan muhofaza etilish huquqiga egadir.Har bir inson, biror bir kamsitishsiz teng mehnatga teng haq olish huquqiga egadir.Har bir ishlayotgan odam, uning oʻzi va oilasi uchun munosib yashashni taʼminlaydigan adolatli va qoniqarli daromad olish, zarur boʻlgan hollarda ijtimoiy taʼminotning boshqa vositalari bilan toʻldiriladigan daromad olish huquqiga egadir.Har bir inson, kasb ittifoqlari tuzish va oʻz manfaatlarini himoya qilish uchun kasb ittifoqlariga kirish huquqiga egadir.Har bir inson dam olish va boʻsh vaqt huquqiga, jumladan ish vaqtini oqilona qisqartirish hamda haq toʻlanadigan davriy taʼtil olish huquqiga egadir.Har bir inson oʻzi va oilasining sihat‐salomatligini va farovonligini asrash uchun zarur boʻlgan turmush darajasiga, shu jumladan oziq‐ovqat, libos, uy‐joy, tibbiy qarov va zarur ijtimoiy xizmat huquqiga hamda ishsiz qolganida, betobligida, nogironligida, beva boʻlib qolganida, qariganida yoki oʻziga bogʻlik boʻlmagan holatlarga koʻra tirikchilik uchun mablagʻi boʻlmay qolganida taʼminlanish huquqiga egadir.Onalik va bolalik alohida vasiylik va yordam huquqini beradi. Nikohda turib tugʻilgan va nikohsiz tugʻilgan barcha bolalar bir xil ijtimoiy muhofazadan bahramand boʻlishlari kerak.Har bir inson bilim olish huquqiga egadir. Taʼlim kam deganda boshlangʻich va umumiy taʼlim tekin boʻlishi kerak. Boshlangʻich taʼlim majburiy boʻlishi lozim. Texnikaviy va hunar taʼlimi barchaga muhayyo etilishi, oliy taʼlim esa har bir odamning qobiliyati asosida barcha uchun bir xil muhayyo etilishi kerak.Taʼlim inson shaxsining barkamolligiga hamda inson huquqlari va asosiy erkinliklariga hurmatning ortib boraverishiga qaratilishi lozim. Taʼlim barcha xalqlar, irqiy va diniy guruhlar oʻrtasidagi hamjihatlikka, sabr‐bardoshga va doʻstlikka koʻmaklashishi hamda Birlashgan Millatlar Tashkilotning tinchlikni saqlash borasidagi faoliyatiga yordamlashishi kerak.Ota‐onalar yosh bolalari uchun taʼlim turini tanlab olishda nufuzli huquqqa egadirlar.Har bir inson jamiyatning madaniy hayotida erkin ishtirok etish, sanʼatdan bahramand boʻlish, ilmiy taraqqiyotda qatnashish va uning neʼmatlaridan bahramand boʻlish huquqiga egadir.Har bir inson oʻzi muallifi boʻlgan ilmiy, adabiy yoki badiiy asarlar yuzasidan maʼnaviy va moddiy manfaatlari himoya qilinishi huquqiga egadir.Har bir inson Mazkur Deklaratsiyada bayon etilgan huquqlar va erkinliklar toʻla‐toʻkis roʻyobga chiqadigan ijtimoiy va xalqaro tartib boʻlishi huquqiga egadir.Har bir inson jamiyat oldida majburiyat olgan, faqat shu taxlitdagina inson shaxsi erkin va toʻla‐toʻkis kamol topishi mumkin.Har bir inson oʻz huquq va erkinliklarining roʻyobga chiqishda shunday cheklashlarga mubtalo boʻlishi mumkinki, bular qonun tomonidan belgilab qoʻyilishi hamda bundan muddao – boshqalarning huquqlari va erkinliklari zarur darajada tan olinish va hurmat qilinishi hamda axloq‐odobning adolatli talablari ijtimoiy tartib hamda demokratik jamiyatdagi bugungi farovonlikning adolatli talablari qondirilgan boʻlsin.Ana shu huquq va erkinliklarning amalga oshirilishi Birlashgan Millatlar Tashkiloti maqsadlari va prinsiplariga sira zid boʻlmasligi kerak.Ushbu Deklaratsiyasining butun ruhi biror bir davlatga, shaxslar guruhiga yoki alohida shaxslarga mazkur Deklaratsiyada bayon etilgan huquqlar va erkinliklarning yoʻq qilinishiga qaratilgan biror bir faoliyat bilan shugʻullanish yoki xatti‐harakatlar sodir etishga yoʻl qoʻyib beradi, deb talqin etilishi mumkin emas.Nantu, Puá charáprnaiwej (10) musách (1948), yajaya aents chichaman ayamprin
junikiaru, juunt iruntramun najanawar .Kirakan nuya umpuararuiti umíktiniun etsérkaru aíniawai. Aintsti chichame, jú
kirakmamu pénker amíktin ármauwiti. Jú chichaman yajá nunkanam aújasar
nekawar, etsérkar, aujmattsar iniankákarat tusar. Tura aintsank uchi unuiminiana
ausha, aentsu chichame étserkamuana aún achikiar aujsar unuimiarart tusar.
Tura aentsank yajá nunkanam tepakmanumash mash jú papin nekawar, etsérkar,
paánt awajsamu atí tusar. Tura asamti nukap aints iruntrar, jú chichaman yajá
nunka. etserkamu atí tusar ejéraru aíniawai.Juu nunkanam aintsti ankant nuya mai metekrak warasar penker pujustin awai
nuka iniuiti mash aisttiniununa yasha atantin jeatsuái.Penker inintimsamka aintsti nekàchmaujai nuya timianchau inintimtakur aintsu
penkeri nuya mai metekrak warasar pujutin emesmaji, tu asamti seamji ankant
umasmau áarat pasenumia, turakur ankant warasar pujúsarmi ii nekamujai
tusar.Aintsti inui penkeri aneakur chicham juukmakar kirak najanar ayamprumakur,
aintsnaun kajerin ainiaush nepekatatji turakur kakaram wajastatji.Penkerka juu nunkanam warasar nuya metekrak aujmatsar pujakur eemtikji
iniau nuya mash aintsti takakmau.Aintsti iwiakmauri nuya penkeri inintimtusar yajaa nunkanmaya aints iruntraru
juu takatan najanawaruiti, nuwasha aishmanjai mai metek arat tusar nuya
aintsan chichaman jusaruiti ikiakartai turam maimetek ankan suritkachmau
emkarat juu iwiakmaunum tusar.Mash nunkanam chichamant sumamsaruiti iruntrar aints iruntraru nuya mash
nunkanmaya aintsnau ayampruktai tusar chicham jusamuiti.Inintimsar chicham sumamasar aintsnau nuya aintsti akan pujustin
chichamramka penke shirmaiti.JUNT IRUNTRAMUMASH NEKAMTIKMAU AINTSU IWIAKMAURI AYAMPRUMATIRIMashti inintimmau jusamuka, aintsti iwiakmauri mash nunkanam pant
awajjsamu ati tamawiti tu asamti ii aintsti iruntrautikia ikiakartiniutji,
unuimiatiniam páant jintiamu ati tiri turakur aintstiniau. nuya itiur ankan
pujustiniuit nusha mash nekamu nuya arantukmau juaktatui.ii pujamunmasha
nuya yaja nunkanam.Penker inintimsamka mash aintsti ankan, metekrin nuya nii penkerin takakui nii
akiniamunmaya tu ausamti arantukmau atinuitji mai metekrak.Juu chithamnumka mash aintnau ayamprumaktin takakji warinmaksha pase
inintimtunitsuk, jirkauri, niniu unuimiarmaurijaish nuya kich chichamjaish, mai
metek armi tamawiti.Nusisan achuar mash nunkanam niisha pujuiniaausha, ni juntri umirin asar,
maanitiuk, kajernaitsuk, mai meték ayamprunikiar pénker pujusartin aíniawai.Mash aintsti takakji iniu iwiakrriauri, akan pujustin nuya pénker wainkamu
atiniutjiAintsti kajerkamu nuya iniarmau pujustin atsaji nuka pénker surimkamuiti.Yaksha asutramu, epenmiau, nuya yajasmauwa ainin jismau achatniuitjiMash aintsti iniu takakji tuwinsha páant nekamu nuya kirakmamu atiniutjiUmiktin kirakjai jismasha mash metekraitji nuya mash ayamprukmau atin yash
menankichmau achatniuiti.Mash aintsti iniu ayamprumaktin takakji juunt iruntramunam nuya ayamkar iniu
ayamprumaktin kirakmamun uminiachmati.Yaksha kakarmajai achikiar jea tanishmarmaunam epenmiau nuya asutramu
archátnuiti.Mash aintsti iniu ayamprumaktin takakjimetekrak anturnaikiatin nuya
umirnaikitin tura aintsan wari chicham akuisha penker nekarnaiya iwiaratin.Mash aintsti iniu takakji ayamprumaktin warinsha najanachu arinink nankamir
tsanumamu akur, umiktin kirak najanamu ayamprutmaji, pant nekamu nuya
penker iwiarama juakat tinia.Umiktin kirakjai jisam warish atsau wainiatur yaksha pase umakmau atsutnuiti
nuya aintsan nuna pase najanatin atsawai.Yaksha nii iwiakmaurin, nii weurijiai ni jeent pujau nuya tuwinsha pujau pase
umakmau nuya aintsan kajerkamu awatramu achatnuiti nuna ayamprutmaji
umiktin kirak najanmauka.Juu nunkanmanka mash aintsti iniu takakji ankan ii wakeramu wekasatin, irastin
nuya aintsan ii pujustin wainkatin.Mash aintsti iniutakakji yajaa nunkanam irastin, ii nunkencha nuya aintsank
irasar iniu nunken waketkir pujustiniun.Tuwinsha turachkunka yajaa nunkanmasha uwempratin takakji aya neachmau
kajerkamu nuya apapekmau akur.Juu ayamprumamuka umiktin kirak nuya juunt iruntrau chichamen umikchata
tachamuiti, antsu chicham iwiarmaman uwemtikramji.Mash aintsti takakji iniu pujamuri nekamu atín.Yaksh niniu suritkamu atsui nii pujamu nunkanam nuya aintsan yajaa nunkanam
pujustin.Uchi natsmaru nuya nuwa nawanmaru nii nuwatnaikiar pujustlnlun yaksha
suritkashtiniuti, antsu niniuka nuwatnaik warasar pujustin nuya ni
tsaniakmaurijai ajapnayatin nuka nii inintin ainiawai.Antsu ninki anajmanirmaujai penker anturnainiak nuwatnaikiatin awaili weuka arutam amasmawiti nuya shirmaiti juuiwiakmaunum tura aintsan
takakji iniu ayamprukmau atin juu iwiakmaunum nuya juu nunkanam.Mash aintsti takakji iniu, iniuk nuya mashnau jimiastin,Yaksha ni takakmau takustin suritkamu atsawai.Mash aintsti iniu takakji ankan inintimratin, nuya arutam umirkatin tura aintsan
iniuka awai iik yapajniatin yash tachamaitiatur ii inintimtairincha nuya arutam
umirkatniunmasha turakur páant awajkitn iniuk tura mashnum nekamu arat
tusar.Mash aintsti iniu takakji ankan ii inintimmau nuya chichaktin nuya aintsan mash
aintsti inintinmau pase ·umakmau nuya ekekar etseramu atsutnuiti.Mash aintstí iniu takakji akan iruntratin nuya shiram kawenkar chicham
iwiarmauYash utsukchamuiti kich iruntramunam wetiniun.Mash aintsti iniu takakji ii nunken juunt naamkatin nusha iruntrau chichamejai.Mash aintsti iiniu takakji tuwisha takakmastin nusha juu nunkanam paant
nekamuAints iruntrau kakarmarijiai juuntri naamkatin jeaji. nuu kakaram susamuakur
nekas juntri atatji, tura aintsan ii inintimmau iniaikiatnuiti.Mash aintsti iniu takakji juu iwiakmaunum pujau asar penker wainkamu atin tu
asamti penker wainkamu atiniutji kich iruntrarusha yainmau warasar pujustatji
mash yainmau akik chichamnum, nuya penker pujustin turakur emkir wetin ii
iwiakmaurin.Mash aintsti iniu takakji takakmastin wari takata wakeraji nuwi takakmakur
warasar pujaji turakur takatrinchau pujatsji iiiwiakmaunum:Mash aintsti iniu takakji, yash menankichmau mai metek akik wainkatin ajili takakmamunam penker nuya mai metek akikmau atinuiti turakur ii weujisha
warasar pujustin tura aintsan penke kakaram uyumakrinkia iruntrau yainmau
aartinuitjiMash aintsti iniu takakji iruntratin nuya iruntraunam achikiatin iniu
ayamprumaktasar.Mash aintsti iniu takakji ayamratin, warastin akan amaunum nuya aintsank
takakmastin nuya ayampratin kintia tesarmau atiriuiti.Mash aintsti iniu takakji penker pujustin ii weujai timia nekaska yurumkanam,
ewejmaknum, tsuamatiniam, jea takustin nuya mashnum yainmau atinuiti tura
aintsan junmasakrin, wajemawakrin nuya ii namanken pasemarakrin yainkmau
atin takakji.Nuwa wakentin nuya uchi niniun takakui penker wainkamu nuya yainmau atin
nuya aintsan mash uchi niniun takuiniakui penker wainkamu atin nuatnaikiar
nuya ikian pujusarakiamu akusha.Mash aints niniun takuiniakui unuimiartin tura aintsan akikmatkachmau
unuimiatnumka unuimiatinuiti nuya aintsan mashnum niniun takakui uchi,
natsa, juunt unuimiatiniam unuimiartiniun.Unuimiartinka takakui nii penkerin, aintstikia unuimiakir weakur iwiarnaji ii
penkerin nuamtaik aintsti arantuniktin, warutam kich aints nuya kich iruntrau
irunkuish tuke. arantukmau atinuiti tura aintsar takakmakir weakur juunt
nunkanmaya iruntraru yaiminiúash paant awasatatji.liniu aparinkia niniun takakui nii wakeramunam uchirin unuiniartinMash aintsti iniu takakji ii wakeramujai pujustin irutkamunam, irutkamu
chichame umiakur warinmash mash yainmau atatji takat nuya unuimiartin
chichamnum.Mash aintsti iniu takakji warinmash yainmau atin, inintimmaunum nuya aintsan
takatnum turasha juu takatnum unuimiartin, kirák najankatin nuya takakmati
chichamnun turakur ii nurintin najanartatji.Mash aintsti wakeraji iniu ayamprumaktin páant nekamu ati mash nunkanam
nuya yaja nunkanmasha.Mash aintsti umiktin takakji irutkamu arantuktin ii penker tsakartiniun suramu
asakui.liniu umiakur warasar pujakrisha tuke umiktinuitji umiktin kirak najanamuka
turakur páant nekamu atátji kich aintsush arantakur warasar pujustatji tura
aintsaík aintsun umintikniush nuya aints iruntraush waramtikjiliniu warasar pujamuka anajmarar wari takatash najanmau atsawai antsu yaja
nunkanmaya iruntraru inintimmauka aintsnau páant awajsata tamauwiti.Juu takat emtikmauka pase inintimchamuiti antsu juu takatka aintsti Inlu
takakmau páant awajsamu nuya arantukmau ati mash nunkanam tamauwiti.ꃰꊿꑱꈐꊿꂷꃅꐥꋭꐯꒈꃅꐥꌠꌋꆀꌅꅍꏚꍆꌠꆹ，ꋧꃅꄿꐨ，ꑗꉬꌋꆀꄮꐽꃅꐥꌠꅉꃀꉬ。ꊽꋩꅍꏭꉜꀋꒉꌠꌋꆀꉜꄸꑠꆹꅢꎆꌊꆀꍀꆿꃅꇏꅊꀐ，ꃅꇏꋋꈨꆹꃰꊿꂄꉌꇬꍍꄀꌠꉬ，ꊿꂷꈀꐥꃅꐥꋭꅇꉉꈋꍣꌋꆀꑇꌠꄿꐨꐥ，ꄷꀋꁨꐬꀋꆠꃅꐥꌠꌋꆀꇮꃪꃅꑟꇁꌠꋧꃅꂶꌠꆹ，ꈍꄮꅉꆐꉹꁌꏓꂱꀊꂤꉌꉪꅉꉬꄷꄜꇬꄀꄉꀐ。ꃰꊿꇬꐥꀋꄐꄉꊾꍅꊿꅷꌠꐤꁏꑠꆹ，ꏦꃤꇬꄉꀧꋭꌠꌅꅍꉬ。ꇩꏤꈀꐥꌠꇢꊭꇬꐮꄮꃅꐥꃆꂮꀻꎆꌠꊥꎆꄻꅐ。ꉻꏑꇩꏤꏓꂱꐥꇯꌠꏦꃤꁢꊧꇬꊿꊇꌅꅍꊿꑌꇐꁌꐨꌋꆀꅪꃰꐥꒈꃅꐥꌠꌅꅍꑠꉈꑴꌌꉉꄜꋊ，ꄷꀋꁨꀋꎪꃅꄿꐨꊼꇅꀉꒉꃅꐥꌠꐧꋦꀒꁨꆹꌠꌋꆀꐥꐨꄺꅐꌠꀻꎆꆹꎻ。ꄚꐊꌠꇩꏤꆹꀋꎪꃅꉻꏑꇩꏤꌋꆀꐯꇯꊽꌅꅍꌋꅿꄿꐨꇬꁌꒉꄷꀋꁨꇫꍬꌬꇫꊥꎆꏤꄉꀐ。ꌅꅍꌋꆀꄿꐨꋋꈨꊿꃅꇫꅉꐚꌠꆹ，ꃅꐮꏤꒃꋋꏢꇬꃅꇬꑟꌠꆹꀋꉬꀋꉆꌠꉬ，ꑠꅹꃆꃀꀉꒉꋋꂷ，ꋧꃅꊽꌅꅍꋋꏢꌌꄜꋊ，ꉹꁌꏓꂱꈀꐥꌠꌋꆀꇩꏤꈀꐥꃅꊋꇤꄉꃅꇫꑟꂿꄷꌠꇬꎕꏦꏢꉬ，ꊾꂷꇫꐥꌠꌋꆀꐧꋦꏲꉻꈀꐥꌠꃅꅉꅉꃅꇬꎺꄉꌶ，ꊋꇤꃅꉙꂘꌠꇬꈴꄉꌅꅍꌋꆀꄿꐨꁌꒉꌠꊥꎆ，ꉈꑴꇩꏤꌋꆀꇩꏤꇢꊭꇬꈴꏁꁈꄉ，ꌅꅍꌋꆀꋋꈨꁳꉻꏑꇩꏤꈧ ꌠꉹꁌꏓꂱꊨꏦꏲꄸ，ꊿꃅꇬꏚꍆꇬꈴꄉꃅꏢꅊꎻ。ꊿꂷꃅꄿꐨꐥ，ꌅꅍꀂꏽꐯꒈꃅꐥꌐ。ꊿꊇꉪꍆꌋꆀꁨꉌꑌꐥ，ꄷꀋꁨꂛꊨꅫꃀꃅꐥꄡꑟ。ꊾꂷꈀꐥꌠꃅꄜꋊꄯꒉꇬꅑꌠꌅꅍꌋꆀꄿꐨꆹ，ꊿꋅ、ꊾꐎꊾꆈ、ꌋꅪꌺꃰ、ꅇꂷ、ꑞꑇꌠ、ꍔꍞꌋꆀꀉꁁꑞꉜꐨ、ꑞꇩꏤ、ꐧꋦꊾꏥ、ꁨꇐ、ꒆꊿꀋꉬꀐꇬꀉꁁꊿꑞꉬꅉꂿꇬꐥꋭꌠꉬ。ꄷꀋꁨꊿꂷꀉꆍꋩꈌꌺꌠꇩꏤꏲꄸꍔꍞ，ꏱꏦꀋꉬꀐꇬꇩꏤꇢꊭꐥꐯꀋꒉꒉꄸ，ꏲꄸꋋꈚꆹꊨꏦꏲꄸ，ꀊꉬꀐꇬꄻꌠꁳꏲꄸ，ꊨꏦꀋꏲꌠꏲꄸꌋꆀꀉꁁꈍꃅꏲꄸꉬꂿꐯꀋꌠꀋꉆꌠꉬ。ꊿꂷꈀꐥꌠꀑꇬ，ꄿꐨꌋꆀꇭꀧꇖꌋꋬꂻꌠꌅꅍꐥ。ꊿꑞꂷꉬꂿꐚꁨꀋꉆ，ꀋꉬꀐꇬꌌꐚꃅꑘꁨꎻꀋꉆ，ꐚꁦꄹ ꏦꌋꆀꐚꌌꃷꃼꌠꑠꆹ，ꉬꇮꃅꏢꇈꄉꄡꑟ。ꊿꑞꂷꉬꂿꁴꍂꅿꀋꉬꀐꇬꀋꁨꃴꆉꑠꑠꃅꀋꉆ，ꊿꇕꀋꊒꀋꉬꀐꇬꍍꋉꌋꆀꑽꃤꅓꀋꉆ。ꊿꂿꈀꐥꌠꑞꈚꉬꂿꏦꃤꂴꆽꆹꐥꐯꒈꌠꉬ。ꏦꃤꂴꆽꐯꒈꃅꐥ，ꄷꀋꁨꐯꒈꃅꐥꌠꏦꃤꇬꀧꌋꃅꌠꋩꅍꐥ，ꊿꃅꇫꉜꄸꀊꉆ，ꄜꋊꄯꒉꇬꀋꊒꌠꌋꆀꇬꉚꄸꌠꃅꇏꋋꈨꇬꊢꐳꑠꅠꇧꎭ。ꊿꑞꂷꉬꂿꏦꃀꌋꆀꏦꃤꇬꋌꐥꋭꌠꌅꅍꇬꉮꄮꇬ，ꇩꏦꇎꏦꑟꇴꅇꎹꌤꀞꈉꅉꁳꃅꇏꉮꐪꑠꏭꅇꎹꄉꊌꊒꎻꌠꌅꅍꐥ。ꊿꑞꂷꉬꄿꂿꀙꀋꐥꃅꒃꇬꈢꀋꉆ，ꈹꃅꋯꑌꎭꀋꉆ。ꊿꂷꈀꐥꌠꐯꒈꃅꐥ，ꄂꃅꉆꅇꎹꌤꀞꈉꁳꊒꆽꃅꌋꆀꄇꄜꋊꃅꌌꇔꅲ，ꌠꋋꏯꅇꎹꌠꑽꃤꐥꅀꀋꐥꌠꍞꇽꌠꆹꋍꌅꅍꌋꆀꋭꌠꌅꐨꐥꌠꉬ。ꊿꌌꅇ ꎹꌠꑞꂷꉬꅉꂿ，ꅔꀥꌠꌋꆀꄉꀧꈀꄻꅐ，ꄇꄜꋊꃅꌌꏦꃤꈴꄉꑿꀋꐥꀐꄷꍞꇽꂲꆽ，ꌌꑽꃤꀋꐥꃅꉜꌠꌅꐨꐥ。ꊿꑞꂿꉬꄿꂿꋍꃅꐪꑽꑌꈂꃅꃅꇬꅜꄉꂿ，ꇩꏤꃤꀋꉬꀐꇬꋧꃅꏦꃤꇬꉜꇬꑽꃤꀋꉬꆏ，ꌌꑽꀋꐥꃅꍞꇽꀋꉆ。ꍞꇽꄮꑌꏦꃤꑞꏢꇬꈾꋭꆏꑞꏢꇬꈴꄉꍞꇽ。ꊿꑞꂷꉬꅉꂿ，ꋍꐥꐨ、ꑱꈐ、ꀀꅉꌋꆀꅇꈴꋍꑠꈀꏾꃅꇬꏢꇋꀋꉆ，ꋍꂒꅉꌋꆀꂒꉻꑠꏯꑌꁒꐀꀋꉆ，ꊿꂷꇬꐥꆏꏦꃤꇬꀧꌋꃅꌠꌅꐨꐥ，ꇬꏢꇋꇬꁒꐀꀋꉆ。ꊿꂷꈀꐥꌠꑞꇩꏤꉬꅉꂿꋌꇬꀀꌠꄿꐨꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋌꄓꀉꁁꇩꏤꀀꁧ，ꄷꀋꁨꀱꉈꑴꋍꇩꏤꇬꀀꇁꌠꄿꐨꑌꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꌠꋍꏯꉻꏂꇁꌠꅐꇁꂯꄉꀉꁁꇩꏤꎹꂽꄉꇇꀤꌠꄿꐨꐥ。ꋋꆹꃹꐚꃅꍔꍞꃆꂱꑽꃤꀋꉬꀐꇬꉻꏑꇩꏤꏤꄉꌠꏥꏦꑠꒉꄷꀋꉬꃅꌌꅇꎹ，ꋌꀋꉬꆏꄿꐨꑠꄻꇬꁳꀋꉆ。ꊿꂷꈀꐥꌠꇩꏤꊿꐛꌠꄿꐨꐥ。ꊿꑞꂷꉬꅉꂿꋌꇩꏤꊿꀋꉬꄷꇑꑣꀋꉆ，ꉈꑴꋌꀉꁁꇩꏤꊿꐛꉆꌠꄿꐨ ꑌꇑꑣꀋꉆ。ꊰꉆꈓꊂ，ꑞꊿꋅ、ꇩꏤꀋꉬꀐꇬꊿꑞꑇꌠꉬꂿ，ꌟꅍꐛꌠꌋꆀꑮꒃꑱꋦꌠꌅꐨꐤ。ꊿꊇꃝꐨꃆꂱꀂꏽꇬꌋꆀꃝꇽꄮꇬꌅꐨꆹꐯꌟꃅꐥꄡꑟ。ꌺꃰꌋꅪꑍꂷꐯꇯꇬꉌꃹꈴꑲꆀꑮꉆ。ꑱꈓꆹꐧꋦꅉꃀꉬꑵ，ꑠꅹꐧꋦꌋꆀꇩꏤꇬꀧꌋꃅꄡꑟ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋍꋧꁧꃅꁨꇐꐥꄷꀋꁨꀉꁁꊿꌋꆀꐯꇯꁨꇐꑌꐥꉆꌠꋩꐨꐥ。ꊿꑞꂷꉬꅉꂿꋍꁨꇐꈀꏾꃅꇑꑣꀋꉆ。ꊿꂷꈀꐥꃅꉪꇐ，ꂄꉈꑌꌋꆀꑞꑇꃅꄿꐨꌅꅍꐥ：ꌅꅍꋋꏢꆹꑇꌠꃆꂱꄺꀱꉈꌠꄿꐨꑌꄚꐊ，ꉈꑴꊨꏦꀋꉭꀐꇬꋍꉻꄇꄜꋊꀋꉬꀐꇬ，ꂁꄉꑇꌠꌋꆀꌦꌋꂘꃅꍬꏦꇬꈴꄉꑇꌠꄿꐨꑠꑌꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꃅꋍꉜꐨꐥꌠꌋꆀꉜꐨꉉꉆꄿꐨꌅꅍꐥ，ꋌꉜꐨꈍꃅꐙ ꌠꇬꏢꇋꀋꉆꌠꄿꐨꌅꅍꑌꄚꐊ，ꉈꑴꋌꑞꈚꈴꄉꑞꇩꏤꉬꂿ，ꈨꅍꂿꅍꌋꅿꉪꇐꑠꊪꅲꄿꐨ ꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꄮꐽꃅꉻꏑꌠꌋꆀꋍꉻꃅꌠꄿꐨꌅꅍꐥ。ꊿꑞꂷꉬꅉꂿꊋꏗꇱꄉꌟꋍꉻꋋꈨꌌꀉꁁꋍꈚꇱꄷꑠꃅꀋꉆ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋍꊨꏦꀋꉬꀐꇬꁧꇊꌋꄉꊨꏦꇩꏤꄹꂡꌠꄿꐨꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꊨꏦꇩꏤꋍꏅꌤꆿꃅꈽꐊꉆꌠꄿꐨꌅꅍꐥ。ꉹꁌꋍꏅꌠꉪꅉꍔꃛꌅꈌꅉꃀꉬ，ꉪꅉꋋꏢꆹꃅꑍꏤꄉꇯꍝꃅꌌꌋꌠꇬꄉꉜꅐꇁꉆꄡꑟ，ꄚꌋꌠꆹꁊꈴꃅꐯꌟꃅꌋꄡꑟ，ꄷꀋꁨꌋꄯꒉꇬꂓꇬꄀꄉꄿꐨꐥꃅꌋꌠꇬꈴꄉꌋꌶ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋌꐧꋦꇬꊿꂷꉬꆏ，ꐧꋦꀧꏢꃅꐥꋭꌠꌅꅍꐥ，ꄷꀋꁨꋌꋍꊨꏦꐥꐨꐤꏦꌋꆀꋍꄿꐨ ꅢꎆꌠꇬꀋꈁꀋꉆꌠꎆꏣ，ꐧꋦꌋꆀꌧꇐꃆꂮꋍꑠꋍꑵꇬꋯꐨꑠꃅꇬꅜꌠꌅꅍꐥ，ꋌꆹꇩꏤꊋꇤꌠꌋꆀꇩꏤꏓꐯꇯꄉꇩꏤꋋꈨꎀꍹꌋꆀꅐꇐꃆꂮꇬꈴꄉꃅꇬꅜꌠ。ꊿꂷꈀꐥꌠꌤꃅ，ꄿꐨ ꃅꌤꃅꅉꌋ，ꀋꉬꀋꉈꐥꌠꌋꆀꄉꄐꌤꃅꇎꏦꄷꀋꁨꌤꃅꅍꀋꐥꇁꂯꄉꀧꌠꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꃅꌠꐯꌟꃄ ꎆꐯꑋꃅꊌꌠꌅꅍꐥ，ꀉꒉꆧꊭꃅꉜꀋꉆ。ꂿꌤꃅꌠꑞꂷꉬꅉꂿ，ꀋꈐꀋꉈꃅꐥꌠꌋꆀꃄ ꎆꄉꄐꃅꊌꌠꌅꅍꐥ，ꄉꀧꄉꋍꊨꏦꌋꆀꋍꀁꇬꊿꁳꐥꐨꇎꏦꐛꃅꐥꎻ，ꀋꉬꀋꉆꄮꆏꉈꑴꐧꋦꄉꀧꀉꁁꑵꃅꇬꈴꄉꇬꇇꀤꉆ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋍꊨꏦꈲꐪꌋꃅꂿꄷꇪꉼꏓꈹꌋꆀꇪꉼꇬꐊꉆꌠꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꑬꆏꌋꆀꆷꃹꌠꌅꅍꐥ，ꌤꃅꄮꈉꄉꄐꃅꏢꄉꌠꌋꆀꏤꄉꃄꎆꁵꑬꆏꎻꌠꌅꅍꑌꄚꐊ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋍꊨꏦꌋꆀꋍꀁꇬꊿꇭꀧꌋꆀꈲꏣꈁꇖꋭꐥꐨꌋꃅꌠꌅꅍꐥ，ꄚꈐꏭꆏꋠꅍꅝꒉ、ꃢꇓꃢꈜ、ꀀꅉꑋꅉ、ꆅꉚꆄꄻꌠꌋꆀꐧꋦꃤꃅꄻꅐꌠꄚꐊ，ꃅꅍꀋꐥ、ꆅ、ꇭꀧꆐꅑ、ꃆꍸꃀꐛ、ꀉꃀꀋꉬꀐꇬꌤꃅꀋꄐꄮꆏ，ꄉꀧꊌꉆꌠꌅꅍꐥ。ꀉꂿꌋꆀꀉꑳꈜꈜꇈꇬꇇꀤꇇꄻꌠꌅꅍꐥ。ꀉꑳꂷꈀꐥꌠꀉꄉꀉꂿꐥꅀꀋꐥ，ꉬꇮꐯꌟꃅꐧꋦꇬꀧꌋꃅꌅꅍꐥꄡꑟ。ꊿꂷꈀꐥꌠꊌꉙꂘꌠꌅꅍꐥ，ꉙꂘꁌꆹꇖꄡꀋꑟ，ꈍꃅꑌꉙꂘꀁꂥꊐꌠꆹꑠꃅꄡꑟ。ꉙꂘꀁꂥꊐꌠꆹꋭꑘꃅꉜꄡꑟ。ꇮꆹꌋꆀꃅꅍꉙꂘꑠꆹꄻꄉꌶ。ꉙꂘꀉꂥꊐꌠꆹꊿꂷꈀꐥꌠꐯꌟꃅꉜꄉꌷꐨ ꎕꏦꇬꈴꌋꌊꉙꂘ。ꉙꂘꌠꆹꊿꃅꇏꂶꄟꁳꋒꃅꀻꎆꆹꎻ，ꄷꀋꁨꊿꌅꅍꐥꌋꆀꅉꀨꄿꐨꁌꒉꌠꊋꀥꇱ。ꉙꂘꌠꆹꇩꏤꌋꆀꊿꋅꈀꐥꌠꀋꉬꀐꇬꌦꑇꌊꑇꏓꉺꇢꊭꐮꅉꐚ，ꋰꋭꌠꌋꆀꐮꉂꐮꅉꌠꇬꄹꇔꄡꑟ。ꉈꑴꇬꏑꇩꏤꐯꇯꄉꄮꐽꃅꐥꌠꋍꑠꋍꑵꇬꑌꄹꆷꄡꑟ。ꀉꄉꀉꂿꊨꏦꌳꃈꅮꂴꑞꑵꉙꂘꌋꌠꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꐧꋦꇬꌧꇐꐥꐨ，ꋭꇐꑠꇬꐊꉆꌠꄿꐨ ꌅꅍꐥ，ꄷꀋꁨ ꈆꑪꋌꎆꒉꄸꄉꈲꏣꅐꇁꑠꇬꊌꐨꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꋍꊨꏦꁧꀿꅐꇁꌠꈆꑪꑞꑵꉬꂿ，ꁱꑴꅐꇁꌠꌧꇐꁱꁱꌋꆀꋽꇐꁱꁱꑞꑵꉬꂿ，ꋋꈨꇬꈲꏣꆹꄉꀧꊌꋭꌠꌅꅍꐥ。ꊿꂷꈀꐥꌠꐧꋦꇬꌋꆀꋧꃅꇩꏤꇬꐥꀹꋍꑵꇖꂠꌠꌅꅍꐥ，ꐥꀹꑞꑵꇬꄜꋊꄯꒉꇬꄜꌠꌅꅍꌋꆀꄿꐨꑌꋒꃅꃅꇬꑟꄎꌠꄚꄉꉜꅐꇁꀐ。ꊿꂷꈀꐥꌠꐧꋦꏭꃅꋭꐥ，ꑟꆹꐧꋦꇬꑲꆀꋍꊨꏦꄐꅍꌋꆀꄿꐨ ꋒꃅꀻꎆꇓꄎ。ꊿꂷꈀꐥꋍꊨꏦꌅꅍꌋꆀꄿꐨ ꌬꄮꇬ，ꏦꃤꇬꉉꄉꈧꌠꀉꄂꇬꏢꇈꉆ，ꏢꇈꋋꏢꆹꏢꁮꇬꊿꌅꅍꌋꆀꄿꐨꅠꃅꇬꏚꍆꌋꆀꇬꁌꒉꄉꀧꌠꄜ。ꉈꑴꋯꁦꐥꌠꐧꋦꇬꄉꄐꃅꌠꃅꇏꂶꄟ，ꋍꏅꐥꀹꌋꆀꁊꈴꃅꐥꌠꈲꏣꌋꆀꐥꋭꌠꈉꐨꐛꎻ。ꌅꅍꌋꆀꄿꐨꋋꈨꌬꇬ，ꃆꂱꈍꃅꐙ ꄮꇬꑌꉻꏑꇩꏤꉪꃆꁢꊧꌋꆀꏥꏦꇬꆼꄙꀋꉆ。ꄜꋊꄯꒉꇬꑞꏢꉬꂿ，ꇩꏤ，ꉻꏑ ꀋꉬꀐꇬꊿꑞꂷꉬꂿ，ꄚꈐꏭꌅꅍ ꌋꆀꄿꐨ ꇬꀜꐆꃅꈧꑠꉌꃹꉗꃅꈌꁧꇬꁳꀋꉆꌠꉬ。（ꃅꆜꌭꉐꁏꌠ）Adoptita e proklamita per rezolvuro 217 A (III) dil Asemblo General di 10ma decembro 1948Konsiderante ke agnosko dil inheranta digneso e dil egala e netransferebla yuri di omna membri di la familio homal es la fundamento di libereso, yusteso e paco en la mondo,Konsiderante ke desegardo e desestimo di homal yuri rezultabas en barbara agi, qui insultis la koncienco di la homaro, e l'arivo di mondo en qua homi posedas libereso di parolo e kredo e libereso de timo e bezono esabas proklamata kom la maxim alta aspiro di la homi,Konsiderante ke oportas, por ke la homi ne esez koaktata rekursar, kom lasta posibleso, a rebeleso kontre tiraneso ed opreso, ke homal yuri devas esar protektata per la regno di la yuro,Konsiderante ke oportas avancigar la developado di amikal relati inter nacioni,Konsiderante ke la populi dil Unionita Nacioni afirmabas en la Charto sua fido a fundamental homal yuri, a la digneso e valoro di la homal persono, ed al egala yuri di viri e mulieri, e rezolvabas avancigar social progreso e plu bona vivo-qualesi en plu ampla libereso,Konsiderante ke la Membro-Stati vovabas ke li atingos, kooperante kun la Unionita Nacioni, la avancigado di universal respekto pri ed obedio di homal yuri e fundamental liberesi,Konsiderante ke komuna kompreno pri ca yuri e liberesi es di maxim granda importo por la plena realigo di ca vovo,Nun, konseque,La General Asemblo,Proklamas ica Universal Deklaro di Homal Yuri kom komuna normo atingenda por omna populi ed omna nacioni, kun la skopo ke omna individuo ed omna organo di la socio, tenante ca Deklaro sempre en la mento, esforcez per docado ed edukado avancigar respekto pri ca yuri e liberesi e per progresiva procedi, nacional ed internacional, por sekurigar olia universal ed efikiva agnoskeso ed obedieso, ed inter la populi di Membro-Stati ipsa, ed inter la populi di teritorii sub olia resortiso.Omna homi naskas libera ed egala relate digneso e yuri. Li es dotita per raciono e koncienco e devas agar vers l'una l'altra en spirito di frateso.Omnu es yurizita per omna yuri e liberesi prizentita en ca Deklaro, sen distingo irgaspeca, exemple pro raso, koloro, sexuo, linguo, religio, politikal o altra opinioni, nacional o social origino, proprietajo, nasko o altra rango.Pluse, nula distingo esez facata fondita sur la politikal, resortisal o internacional stando di la lando o teritorio a qua persono apartenas, sive nedependanta, fideikomiso, ne-suguvernanta o sub irga altra limitizo di suvereneso.Omnu havas la yuri pri vivo, libereso, e sekureso di persono.Nulu esez tenat en sklaveso o submiseso; sklaveso e la sklav-komerco esez interdiktata en omna formi.Nulu esez submisat a tormento o a kruela, nehumana o infamiganta trakto o puniso.Omnu havas la yuro esar omnaloke agnoskata kom persono koram la yuro.Omni es egala koram la yuro ed es yurizita sen irga distingo per egala protekto da la yuro. Omni es yurizita per egala protekto kontre irga distingo violacanta ca Deklaro e kontre irga incito a tala distingo.Omnu havas la yuro recevar efikiva remedio da la kompetenta autoritati pro agi qui violacas la fundamental yuri grantita a lu da la konstituco o da la yuro.Nulu esez submisat ad arbitrial aresto, enkarcerigo o exilo.Omnu darfas recevar komplete egale yusta e publika audienco da nedependanta e senpartisa tribunalo, determinante lua yuri ed obligi e pri irga kriminal akuzo kontre lu.Omnu akuzita pri kriminal delikto darfas esar supozata kom senkulpa til ke on pruvas lu kom kulpoza segun la yuro en publika proceso che qua lu havis omna garantii necesa por lua defenso.Nulu esez deklarata kom kulpoza pri irga punisebla ofenso pro irga ago o omiso qua ne konstitucis punisebla ofenso, segun nacional o internacional lego, kande ol esis facata. Nek esez impozata plu severa puniso kam esis aplikenda kande la ofenso esis facata.Nulu esez submisat ad arbitrial interfero ye lua privateso, familio o korespondo, nek ad ataki kontre lua honoro o reputeso. Omnu darfas recevar protekto da la yuro kontre tala interfero o ataki.Omnu havas la yuro movar libere o lojar libere interne di la frontieri di singla stato.Omnu havas la yuro livar irga lando, inkluzante sua propra, e retroirar a sua lando.Omnu havas la yuro serchar e posedar en altra landi azilo de persekuto. Ica yuro ne darfas esar advokata kaze di persequi reale efektigita da ne-politikal krimini o da agi kontrea a la skopi e principi dil Unionita Nacioni.[missing?]Omnu havas la yuro posedar nacionaleso.Nulu esez arbitriale privacata de sua nacionaleso, ed a nulu esez refuzata la yuro chanjar sua nacionaleso.Viri e mulieri di adulta evo, sen irga limitizo pro raso, nacionaleso o religio, havas la yuro mariajar su e fondar familio. Li es yurizita per egala yuri relate mariajeso, dum mariajeso e pos dissolvo.Mariajeso eventez nur kun la libera e plena konsento dil intencanta spozi. La familio es la natural e fundamental grup-uneso di la socio ed es yurizita per protekto da la socio e la stato.[missing ?]Omnu havas la yuro proprietar posedaji sole, ultre asocie kun altri.Nulu esez arbitriale privacata de sua posedaji.Omnu havas la yuro posedar libereso di penso, koncienco e religio; ica yuro inkluzas libereso chanjar onua religio o kredo, e libereso, o sole o komune e publike o private, manifestar sua religio o kredo per docar, praktikar, adorar ed obediar.Omnu havas la yuro opinionar ed expresar libere; ica yuro inkluzas libereso tenar opinioni sen interfero e sendar, recevar e komunikar informi ed idei per irga moyeno e ne-egardante frontieri.Omnu havas la yuro posedar libereso di pacoza asemblo ed asocio.On ne darfas koaktar ulu apartenar ad asociuro.Omnu havas la yuro partoprenar la guvernado di sua lando, direte o per libere elektita reprezentanti.Omnu havas la egala yuro acesar publika ofico en sua lando.La volo di la homi esez la bazo dil autoritato di guvernado; ica volo esez expresata per periodal ed autentika elekti qui eventez per universal ed egala voto-yuro ed esez exekutata per sekreta voto o per equivalanta libera voto-procedi.Omnu, kom membro di la socio, havas la yuro recevar social sekureso ed es yurizita per realigo, per nacional esforco ed internacional koopero e segun la organizeso e resursi di singla stato, dil ekonomial, social e kultural yuri nekareebla por lua digneso e la libera developo di lua personeso.Omnu havas la yuro laborar, libere selektar employeso, juar yusta e favoroza labor-kondicioni e protekto kontre ne-employeso.Omnu, sen irga distingo, havas la yuro recevar egala pago pro egala laboro.Omnu qua laboras havas la yuro recevar yusta e favoroza rekompenso garantianta por lu ipsa e lua familio existo necesa por homal digneso e suplementita, se necesa, per altra moyeni di social protekto.Omnu havas la yuro formacar ed unionar su kun mestier-sindikati por protektar sua interesti.Omnu havas la yuro juar repozo e liber-tempo, inkluzante racionoza limitizo di labor-hori e periodal vakanci kun pago.Omnu havas la yuro juar vivo-kondicioni suficanta por la saneso e bonstando di su ipsa e di sua familio, inkluzante manjajo, vesti, hemizo e medikal sorgo e necesa social servi, e la yuro juar sekureso okazione di ne-employeso, maladeso, invalideso, vidveso, oldeso, o altra manko di vivo-pekunio en cirkonstanci exter lua povo.Kaze di matreso o puereso on es yurizita recevar aparta sorgo e helpo. Omna filii, naskinta sive en, sive exter mariajeso, juez la sama social protekto.Omnu havas la yuro esar edukata. Edukado esez gratuita, adminime la primara e fundamental etapi. Primara edukado esez obligal. Teknikal e profesional edukado esez igata generale disponebla e plu alta instrukteso esez egale acesebla ad omni segun merito.Edukado esez direktat al ampla developo di la homal personeso ed a la plufortigo di respekto pri homal yuri e fundamentala liberesi. Ol avancigez kompreno, tolero ed amikeso inter omna nacioni, rasal o religial grupi, ed avancigez l'aktivesi dil Unionita Nacioni por la manteno di paco.Genitori havas priora yuro selektar la speco di edukado quan lia filii recevos.Omnu havas la yuro libere partoprenar la kultural vivo di la komuneso, juar l'arti e profitar per ciencal avanco e lua benefici. Omnu havas la yuro recevar la protekto di sua etikal e material interesti rezultanta de ula ciencal, literatural o artal produkturo di qua lu es l'autoro.[missing?]Omnu es yurizita per social ed internacional ordino en qua la yuri e liberesi enuncita en ca Deklaro povas esar plene realigata.Omnu havas devi a la komuneso en quo unike la libera e plena developo di lua personeso es posibla.Exercante sua yuri e liberesi, omnu esez submisata a nur la limitizi determinita da la yuro nur por sekurigar meritat agnosko e respekto pri la yuri e liberesi di altri e por atingar la yusta postuli di etikaleso, publika ordino e la general bonstando en demokratial socio.Ica yuri e liberesi nulkaze darfas esar exercata kontree a la skopi e principi dil Unionita Nacioni.Nulo en ca Deklaro darfas esar interpretata kom implikanta por irga Stato, grupo o persono, irga yuro partoprenar irga aktiveso o facar irga ago vizanta la destrukto di irga yuro o libereso hike enuncita.Versiono 1.4James Chandler 8-Feb-99.Ñu jàpp te nangu ne sagu doomi aadama ak sañ-sañam yépp-dañu yam te kenn mënukóo jalgati, te lu lépp nekk na cës laay ci taxufeex ci mbirum àtte ak jàmm ci biir àdduna.Ñu jàpp ne ñakk xam ak soofantal sañ-sañi doomi aadama indi na aymusiba yu tar tax képp kuy dund fippu. Temano egsi na ba mu nekk ci doomi aadama ñu mën a wax, xalaat, ci seen coobare, bundxatal, nàkk dëddu leen.Ñu jàpp ne am na solo lool ñu aar sañ-sañi doomu aadama ak ay matukaay ci wàllu yoon; ngir doomu aadama moomu kenn du ko sonal, muy fippu ci nootaange ak lu koy bunduxatal.Ñu jàpp ne am na solo lool ñu góor-goorlu ba gën a rataxal jokkalante gi diggante xeet yi.Ñu jàpp ne ci bataaxal boobule mbootaayu xeet yi yeesalaat na ay pas-pasam jëme ko ci sañ-sani doomi aadama yu tolloo, ci sag, ci bir lépp lu aju ci dundin diggante góor ak jigéen, ci biir tawfeex gu yaa.Ñu jàpp ne réew yi ci bokk jël nañu ay matukaay ngir dëgëral jokkalante gi ak mbootaayu xeet yi, ñu naw it bu baax sann-sañi doomi aadama ak tawfeex yu wóor ci biir àdduna yépp.Ñu jàpp ne ànd taxawal sañ-sañ yeek tawfeex yi nekk na lu am solo lool ngir, darajaal matukaay yooyu.Ndaje mu mag mi biral na ci bataaxal bii ne xeet yépp, réew yépp ak kurel yépp ñu jàpp li ci nekk, ci seen xel, te ñu góor-góorlu, ñu jaarale lii lépp ci njàng mi ak yar gi.Ñu lawal sañ-sañ yeek taawfeex yi jël aymatukaay ci biirak bitim réew.Ñu nangu te di doxal fépp ci anam gu wér ci biir xeet yi sosoo ci réew i bokk ci mbootaay gi ak gox yi bootu ci ñoom.Doomi aadama yépp danuy juddu, yam ci tawfeex ci sag ak sañ-sañ. Nekk na it ku xam dëgg te ànd na ak xelam, te war naa jëflante ak nawleen, te teg ko ci wàllu mbokk.Ku ne mën naa wax ne am na ay sañ-sañ ak ay tawfeex yu sosoo ci bataaxal bii te amul xeej ak seen, rawatina ci wàllu xeet, melo, awra, làkk, diiné, peete ci wàllu politig, xalaat, réew mbaa askan woo mën ti sosoo, ci it wàllu juddu alal ak lu mu mën ti doon.Rax sa dolli amul xeej ak seen ci politig, yoon, mbaa doxalin wu aju ci bitim réew mbaa suuf soo xamne nit ki fa la cosaanoo; réew moomu mbaa suuf soosu moom na boppam walla deet, mbaa ñu yamale yengu-yëngoom.Nit kune war naa dund ci tawfeex ak kaaraange.Waruñoo def kenn jaam mbaa mbindaan. Njaam ak njaayum jaam nanguwunu ko ci anam gu mu mën ti doon.Waruñoo mbugal, tutal, mbaa teg kenn lu metti lool lu yelloo wul ak doomu aadama.Nit ku ne am na sañ-sañ ñu war kaa nangul darajaam ci wàllu yoon.Népp a yam ci kanamu yoon. Te it amul xeej ak seen, ku ne yoon woowu war na laa aar. Népp war nañu leen aar ci luy jalgati liñu tënk ci bataaxal bii ak bepp yëngu-gëngu buy indi par-parloo.Nit ku ne am na sañ-sañ dem ci berebi àtte kaay yi ci reewam saa yoo xamne sañ-sañam yooyu dëppook sàrti réewam mba yoon jalgati nañu ko.Menuñoo jàpp, tëj, mbaa genne kenn réewam te tegunu ko ci yoon.Ci lu wér, nit kune mën naa egg ci berebu atte kaay wax li ko naqari ci anam gu jub, te baña ànd ak par-parloo, ne dañu ko taxal.Bépp nit bu ñu taqal cimbir mu tar jàppe nanu ko ku set ba loolu ñu ko taxal leer nàññ ginnaaw bi ñu ko attee. Te ñu taxawu ko ci lépp lu koy aar ci atte boobule.Duñu tëj kenn ci ay jëfam mbaa lu mu fàtte mbete loolu mu jëf ci jamono jooju nekkul mbir mu tar ci wàllu yoon, ci biir ak bitim réew. Foofu it yoon du ko teg lu dul limengóok li mu def ci jamono jooju.Kenn warula xuus ci dundinu doomu aadama, bu njabootam, ci lu jëm ci këram mbaa lu mengóok moom, di damm it jarajaam. Buñu jalgatee yii nit kune am na sañ-sañ ñu aar ko ci wàllu yoon.Nit kune am na sañ-sañ wëndeelu ni mu ko neexe, tànn it dekkuwaayam ci biir réew bu mu mën ti doon.Nit kune am na sañ-sañ génn réew mu mu mën ti doon. Fimu dëkk it bokk na ci-ak it dellusi ci réewam.Nit kune bu ñu ko mbugalee am na sañ-sañ làqu ji, mbaa ñaan ñu làq ko ci yeneni réew.Su fekkee ne nit ki dañu koy toppu ginnaaw bi mu defee jëyyi, mbaa yëngu-yëngóon méngóowul ak li mbootaayu xeet yi tëral, sañ-sañ boobu.Nit ku ne am na sañ-sañ xeetoo cim réew.Mënuñu ne nit ki xeetoowul cim réew te teguñu ko fenn, mbaa ñu xañ ko sañ-sañ su bëggee soppi xeetoom ak réewan.mJigéen mbaa jóor saa yu matee amul xaaj ak seen, ak waaso bu mu mën ti bokk, réew, mba diiné am na sañ-sañ sëy ak it sos njaboot. Ñoo yam it sañ-sañ, balaa ñuy sëey, ci biir sëy ak it bu seen sëy tasee.Sëy kenn menunuko fas, xanaa lu jiitu ku ne ci way-dencante yi joxe xalaatam.Njaboot nekk na menneef gu am solo ci askan wi.Ngay dund yaw doww mbaa ak mbooloo am nga sañ-sañ am loo moomal sa bopp.Menuñoo xañ kenn am aman.Nit kune am na sañ-sañ xalaat ak sa goom ci wàllu diine, soppi it diineem mba ngëmam, am na it tawfeex feeñal diineem, mbaa ngëmam, ak mbooloo, mbaa moom doww, fu àdduna daje mbaa deet, jarali ko ci njàngale mi, ci ay jëf, ci jaamu yi ak xarbaax.Nit ku ne am na sañ-sañ wax mbaa bind lu ko soob. Ci waxam yooyule kenn menuko ce bundu xatal. Te it am na sañ-sañ di gëstu, di jot, di wasare ci anam gu yaa ay xabaaraki xalaat ak ay jumtukaay yu mi Men ti jefandikóo.Nit kune am na sañ-sañ woote ab ndaje, mbaa sos mbootaay ci jàmm.Mënuñoo bokk loo kenn ci mbootaay te àndu ci.Nit ku ne am na sañ-sañ bokk ci ñiy doxal mbiri réewam. Mu teewal fa boppam, mbaa mu yabal ab ndaw mu teewal ko fa.Nit ku ne am na sañ-sañ, amul xeej ak seen liggéey ci bépp béréb buy doxal mbiri réewam.Pas-pasu askan mooy cëslaay buy dëgëral lépp luy doxal réew. Pas-pas gile war na feeñ ci palin yu yiw yu ñu wara amal léeg-léeg ci tannin gu yaa te am sutura,mbaa topp yoon wu wóor wu andak taw feex ci wàllu pal.Nit ku ne meññeefu askan wi am na sañ-sañ ñu aar ko ci giru dundam. Ci dundam war na ci am xol bu sedd ci sañ-sañam yooyu, lu aju ci koom-koomam, ci dundinam ak ci lépp lu aju ci aadaam te di ko jox maanaa ak yookkute gu ànd ak tawfeex ci wàllu darajaam, loolu lépp nag ku ne doomu réew mi indi dooleem ak di jokkalante ak bitim réew te mu méngook tërërin ak am-amu réew mu ne.Nit ku ne am na sañ-sañ liggéey, tànn it ci eanam gu ko neex liggéeyamm te mu dëppóok ay sàart yu yam te baax ci wàllu liggéey. Te it ñu aar ko ci ñàkkub liggéey.Amul xeej ak seen ku néppam nanu sañ-sañ ñu fay leen, te loolu méngóok li mu aliggéey.Keépp kuy liggéey am na sañ-sañ ñu jox ko pay gi mu yellool, baax te mën koo dundal ak njabbotam te mu yellook sagu doomu aadama, mu mottaliku it ak yeneeni pexe su mënee am ngir aar dundinam.Nit ku ne am na sañ-sañ samp mbaa bokk ci ay kurel yu koy taxawu ci wàllu liggéeyam.Nit ku ne am na sañ-sañ noppalu, feexal xolal ak it di yamale diirub liggéeyam ak it léeg-léeg muy për, bër gu ànd ak xaalis.Nit ku ne am na sañ-sañ am dundingu yamamaay ngir dëgëral wér-gi-yaramam, raataageem ak bu njabootam, lrawatina ci wàllu lekk col, dëkkuwaay, lépp lu aju ci wàllu paj ak bépp yëngu-yëngu gu am farata ci wàllu dundam. Am na it sañ-sañ ñu aar ko bu liggeeyatul bu feebaree, bu amee laago, ñàkk saxnaam mbaa sërinam, mbaa màgget, mbaa mu ñàkk li muy suturloo ci anam yu dul ci cootareem.War nañu beral loxo, dimbali képp ku tollu ci am doom ak it gune yi. Bépp xale bu juddu ci sëy, mbaa bu judduwul ci sëy ñoo bokk benn anam buñ leen di aare.Nit ku ne am na sañ-sañ ñu jàngal ko, njàng mi waruñu ci fayaku lu mu bon bon ci njàng mu suufe mi te am solo. Njàng mu suufe mi lu war la. Njàng mu xarala mi, te it aju ci wàllu liggéey war nanu koo wasaare. Amul xeej ak seen njàng mu kawe mi ubbil nañu ko képp ku ko yelloo.Njàng war naa indi naataange gu yaa ci ddoomi aadama te it war na dëgëral ñu naw sañ-sañi doomi aadama aki tawfeexam ci anam gu yaa-wat na it rataxal déggóo gi ak yokkute mbootaayu xeet yi ngir jàmm sax.Waajur yi ñoo jëkk am sañ-sañ ci anam gi ñuy yare seeni doom.Nit ku ne am na sañ-sañ bokk ci dépp lu aju ci caaday askan wi, di bànneexu ci lu cu aju ak it bokk ci lépp luy suqali xarala gi ak lu ciy meñ.Nit ku ne am na sañ-sañ ñu aaral ko lépp lu aju ci lu mudefar ci wàllu la xarala, mbind mbaa lu aju ci wàllu caala.Nit ku ne war naa tawaxu dëpp lu aju a askan wi, ak lu aju ci bitim réewam ba sañ-sañ ak tawfeex yi bataaxalu xeet gi ëmb mën a sax.Nit ku ne am na ay wareef yu ko war digganteem ak dëkkandoom yi ngir dëgëral ci anam gu ya darajaam.Nit ku ne buy doxal ay sañ-sañam aki tawfeexam war naa sallook li ko yoon may, ngir mu mën a nangu, naw, sañ-sañ nawleem ba léepp lu aju ci yiw, teey ak naataange gu yaa sax ci askan wi.Sañ-sañ yeek tawfeex yi mënuñukoo doxal ci anam gu deppoo-wul li mbootaayu xeet yi misër mbaa taxawal.Ci fànn gu mu mën ti doon ci bataaxal bii, bépp réew, mbootaay mbaa nit, warul doxal mbaa def luy yàq sañ-sañ yeek tawfeex.Centrenf gufyaol zunxyant ndams chuantlif pingtdengl ndams bufyit centywent yainr renr, xif zixcul xifzef zifyaot, ndams hetpingt,Wutsif ndams wuxmief rentchwent xif wail baofsint yelmant, nait baofsint dianfwux wail lyangtsinx rent, tangr xifzef renr mev zifyaot yantlunf ndams sinfyangl kaml mev konglzif ndams kuiffat, xif yanfwangf zwaif vongr rentmint pultongx,Rwent kaml pofbufdetyil tingletzaolxenl fanlpanf baofzengf ndams yaxpof, falzif mev bifyaof baolhuf rwentchwent,Mev bifyaof cufzinf faxzanl gwenxsif daiiv kef kwotcas,Yintmint kef kwotcas Lyanthet Kwot yaiul Xenfzangx Lyanthet Kwot congtsenx wail sinfnyanf zixbenl rwentchwent, rwentget zunxyant ndams cafzit ndams chwentlif pingtdengl aimrbanr lakfbiks, zetsinx cufcengt gailsanf sefhuif zinfbuf ndams sengxhwot yaiul suilpingt zifyaot lauf, Kef hweifyant kwot sifyanf wail ndams Lyanthet Kwot hetzwof cufzinf zunxzongf pulbyanf ndams zunxsint rwentchwent ndams zifyaot zixbenl,Lyaolzel pulbyanf nait chwentlif ndams zifyaot sitxenf congxfenx nait sifyanf mev zongfyaofsingf lauf,Potnait,Dafhweif,faxbuf nait Xifzef Rwentchwent Xwenxyant, zwofweit yintmint ndams kwotcas nullif sitxenf byaoxzunl gongftongt, nont rwent ndams zixgaof sefhweif zingtyonf nais nait xwenxyant, nullif tongxkwof zaofhuil ndams zaofyif cufzinf zunxzongf chwentlif ndams zifyaot, tongxkwof cwofsix zanfzinf kwotcas ndams kwotzif, nait chwentlif ndams zifyaot yaiul yintmint hweifyant kwot benlsenx ndams yaul yintmint tit daif centrenf ndams zunxsint pulbyanf ndams mev saofkwol.Renr rangf lyeuf xif zifyaot, yur zunxyant ndams chwentlif xif pingtdengl. Ter mev lilsingf ndams lyangtsinx, zingxsent gwanxsif vaif nungf.Renr mev zixget mev chwentlif ndams zifyaot yaul xwenxyant, kaml fenx zonglzut, fuxsef, singfbyet, was, zongxzaof, zenfzif wol cittax zanfzel, kwotzit wol sefhweif cuxsenx, caitcanl, rangf wol cittax senxfenf denl renfhet cixfenx.Difweif zengfzif, singtzengf wol kwotzif kwotcas wol tit deuv air kaml tongt kaml mev cixbyet, kaml sail nait tit xif tit dutlif, tit twoxgwanl, tit kaml zifzif wol cittax cingtkwangf zulchwent mev xenfzif.Renr mev chwent mev sengxminf, zifyaot ndams rwentsenx anxchwent.Renfhet rwent kaml finr nutlif wol nutyif; zifduf nutlif ndams ndyail pyer nutlif, yunl zinfzil.Renfhet renr kaml daif singtkuf wol daifyif wol singtfat cantrenl, kaml renrdaof wol wulrulsingf.Renr caur yunl mev chwentlif tingf centrenf rentget nal fallif.Nal fallif renrrenr yunl xif pingtdengl, mev chwentlif daif bolhuf pingtdengl fallif, kaml tingf citsif. Renrrenr yunl mev chwent tingf pingtdengl bolhuf, kaml tingf renfhet citsif singtweit weitfanl nait xwenxyant ndams renfhet singtweit sanxongf nait citsif weixhaif.Renr chwentlif zixbenl xenffal wol fallif tingf cinxhaif rof, mev chwent tingf faltingt kwotcas hetget nait cinxhaif singtweit zwof bulzaof mev saofkwol.Renfhet renr kaml renfyif daifbul, zixzinf wol fangfzut.Renrrenr yunl pingtdengl mev chwent tingf faltingt dutlif ndams kaml pianxyil gongxzengf gongxkaix senlpanf, cofdingf chwentlif ndams yifwuf ndams panfdingf renfhet singtsif zilkongf.Renr daif kongfgaof singtsif, kaml tingf senlpanf gongxkaix baolzengf bianfhuf mev zengfsit zuif mev, mev chwent tingf xins zweif kaml mev.Renfhet singtweit wol kaml singtweit renfhet renr, faxsengx rof yixzaof kwotcas fal wol kwotzif fal kaml finr zweif singtsif, kaml panfdingf mev zweif singtsif. Singtfat kaml ranr gweixdingf fallif zweif fanf rof sifyong.Sengxhwot six, yainr, yainr naiut ndams tongxsinf kaml renfyif ganxsef, kaml gongxzix rongtyif ndams mintyif. Renr mev chwent tingf fallif baolhuf rof, kaml daif nait ganxsef wol gongxzix.Renr yaiul kwotzingf mev chwent zifyaot canxsit ndams naiut.Renr mev chwent ukx renfhet kwotcas, mev kwotcas ris, mev chwent mar kwotcas ris.Renr mev chwent tingf cittax kwotcas bifhuf rof kaml tingf pofhaif.Mev rof singtweit zuifsingr kaml mev zengfzifsingf wol weitbeif zongxzil ndams yantzet Lyanthet Kwot tingf cilsuf rof, kaml nait chwentlif yongf.Renr mev chwent mev kwotzit.Kwotzit renr kaml renfyif boxdot, kaml fulrenf chwentlif gailbyanf kwotzit.Airmbainr lakfbiks, kaml tingf kwotzit wol zongxzaof xenfzif mev chwent hunx zaf ndams centlif yainr. Ter yur hunxyinx, hunx zet rof ndams zelcut rof hunxyot, mev chwentlif pingtdengl.Airmbainr lakfbiks zifyaot ndams pingtdengl tongtyif wail, nangv dif hunx.Yainr xif danxyant sefhuif tyanxrant ndams zixbenl, tingf sefhweif ndams kwotcas baolhuf.Renr mev chwent caitcanl ris ndams chwent mev cher gongftongt mev.Caitcanl renr renfyif kaml boxdot.Renr mev chwentlif zifyaot sixsangl, lyangtsinx ndams zongxzaof; nait chwentlif mev zifyaot gailbyanf zongxzaof wol sinfyangl, zifyaot danxdut wol zittil, gongxkaix wol mifmif yongf zaofyif, sitzanf, lilbaif ndams zeflif byaolsif zongxzaof wol sinfyangl.Renr mev chwent mev zifyaot zulzangx ndams faxbyaol yifzanf; nait chwentlif mev zifyaot mev zulzangx kaml tingf ganxsef, zifyaot yongf meitzef ndams kaml sail kwotzef nimr, daif ndams cwantdif saoxsit ndams sixsangl.Renr mev chwent mev zifyaot hetpingt zithweif ndams zet sef.Renfhet renr kaml tingf pofsil lifsul twenttil.Renr mev chwentlif zitzex wol tongxgwof daifbyaol zifyaot xenlzet canxyil ziflil kwotcas.Renr mev chwentlif zixhweif pingtdengv canxzax kwotcas gongxwuf.Yifzif yinrminr xif zixcul chwentlit zengfful; nait yifzif tingf xwenlzil dingfcix ndams zenxzengf byaolxenf, xwenlzil yixzif toutpyaof chwent pulbyanf ndams pingtdengl, yongf toutpyaof kaml zif mint wol centxif toutpyaof zifyaot sangxdangx zinfsingt.Renr zwofweit centyant sefhweif, mev chwent daif baolzangf sefhweif, mev chwent daif sitxenf chwentlif zingxzif, sefhweif ndams wentwaf zunxyanr ndams renrget zifyaot faxzanl aur, nait sitxenf yongf kwotcas nullif ndams kwotzif hetzwof ndams cingtkwangf zulzix ndams zixyant kwotcas.Renr mev chwent gongxzwof, zifyaot xwenlzet zityef, daif tyaotzanf gongxzwof gongxzengf ndams hetsif ndams daif baolzangf kaml sityef.Renr mev chwent tongt gongx tongt cout, kaml tingf citsif.Renr gongxzwof, chwent mev daif baofcout gongxzengf ndams hetsif, ris ndams renr yainr mev tyaotzanf sengxhwot fulhet renr, baolzangf sefhweif mev rof byfyaof mev cittax fangxsif.[missing]Renr mev chwentlif mev souxxit ndams santsat, sitzanx gongxzwof mev sanfzif hetlil ndams dingfcix geilsinx souxzav.Renr mev chwent daif sweilzunl sengxhwot weitcit zanfkangx ndams futlif ris ndams renr yainr aur, mev sitwuf, kukx, yainr, yixlyaot ndams futwuf sefhweif bifyaof; daif sixyef, zitbingf, cantfeif, soulgwav, swaixlaol wol cittax cingtkwangf kaml nangv kongfzif kaml mev rof nengtlif moutsengx, mev chwent daif baolzangf.Nif ndams lakfmbanr lakfbikf mev chwent daif zaofguf ndams xetzuf tefbyet. Lakfmbanr lakfbikf, hunx sengx wol feix hunx sengx, yunl daif baolhuf sefhweif tongtyangf.Renr yunl mev chwentlif tingf zaofyif, zaofyif kaml aur ryenv, zwaif xeul zexdwanf cuxzit ndams zixbenl xif yait. Zaofyif cuxzit xif singfzif yifwuf. Zaofyif zifsuf ndams zityef pulbyanf seflif. Zaofyif gaoxdengl genxzif cengtzif duif renr pingtdengl kaixfangf.Mufdif zaofyif xif congxfenf faxzanl gefsingf renr zaxchangt zunxzongf renrchwent ndams zifyaot zixbenl. Zaofyif cufzinf lyaolzel, rongtrenl ndams yaolyit kwotcas, zonglzut wol zittwant zongxzaof, cufzinf hwotdongf Lyanthet Kwot weithuf hetpingt.Tev nif duif zonglleif zaofyif lakfmbanr lakfbikf daif, mev chwentlif youxxenx xenlzet.Renr mev chwent zifyaot canxzax sengxhwot wentwaf sefhweif, sanglsouf yifsuf, fenxsangl zinfbuf kexxwet ndams futlif manv rangf.Renr duif lifyif zingxsent ndams wufzif zwofpinl kexxet, wentxet wol meilsuf ris, mev chwentlif tingf baolhuf.Renr mev chwent aur zifxif sefhuif ndams kwotzif, nait yaiul zifxif, chwentlif ndams zifyaot yaiul nait xwenxyant nangf daif congxfenf sitxenf.Renr duif sefhuif mev yifwuf, yaiul sefhuif gefsingf daif faxzanl zifyaot ndams congxfenf.Renr singtsil rof chwentlif ndams zifyaot, tingf xenfzif fallif chefdingf, mufdif weityix chefdingf nait xenfzif xif baolzengf duif chwentlif ndams renr jilyil cengtrenf ndams zunxzongf, yaiul sefhuif mintzul sifyingf aur zengfdangf daofdet, zifxif gongxgongf ndams futlif pulbyanf.Singtsil nait chwentlif ndams zifyaot, renfhet cingtkwangf kaml weitbeif zongxzil ndams yantzet Lyanthet Kwot.Renfhet tyaotwent nait xwenxyant, kaml zelsif weit mofxil renfhet kwotcas, zittwant wol renr mev chwent zinfsingt renfhet hwotdongf wol singtweit pofhwaif renfhet chwantlif ndams zifyaot yaiul nait xwenxyant.序言鉴于人类社会个成员侪有个固有尊严脱仔平等个脱仔勿移个权利承认，是世界自由、正义脱仔和平个基础，鉴于人权个无视脱仔侮蔑已发展为野蛮暴行，掰眼暴行玷污了人类个良心，而一个人人侪有言论脱仔信仰自由并勿有恐惧脱匮乏个世界个来临，已被宣布为普通人民个着着高愿望，鉴于为使人类勿至于迫勿得已铤而走险暴政脱仔压迫进行反叛，有必要使人权受法治个保护，鉴于有必要促进各国间友好关系个发展，鉴于各联合国国家个人民已拉联合国宪章中重申伊拉对基本人权、人格尊严和价值以及男女平等权利个信念，并决心促成较大自由中个社会进步脱仔生活水平个改善，鉴于各会员国业已誓愿同联合国合作以促进对人权脱仔基本自由个普遍尊重脱仔遵行，鉴于对掰眼权利脱仔自由个普遍了解对于掰个誓愿个充分实现有蛮大个重要性，因此葛歇，大会，发布掰个世界人权宣言，作为所有人民脱仔所有国家努力实现个共同标准，以期每一个人脱仔社会机构经常思量掰个宣言，努力通过教诲脱仔教育促进对权利脱仔自由个尊重，并通过国家个脱仔国际个渐进措施，使掰眼权利脱仔自由拉各会员国本身人民脱仔拉伊拉管辖下领土个人民中得到普遍脱仔有效个承认脱仔遵行；人人生而自由，拉尊严脱仔权利上一律平等。伊拉有理性脱仔良心，并应以兄弟关系个精神相对待。人人有资格享有本宣言所载个一切权利脱仔自由，勿分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等任何区别。并且勿要因一人所属个国家或领土个政治个、行政个或者国际个地位个不同而有所区别，无论掰个领土是独立领土、托管领土、非自治领土或者处于其他任何主权受限制个情况之下。人人有权享有生命、自由脱仔人身安全。任何人勿要使为奴隶或奴役；一切形式个奴隶制度脱仔奴隶买卖，均要予以禁止。任何人勿要加以酷刑，或施以残忍个、弗人道个或侮辱性个待遇或刑罚。人人拉啥场化侪有权被承认拉法律前个人格。法律之前人人平等，并有权享受法律个平等保护，勿受任何歧视。人人有权享受平等保护，以免受违反掰个宣言个任何歧视行为脱仔煽动掰排里歧视个任何行为个害。任何人拉宪法或法律所赋予伊个基本权利遭受侵害个辰光，有权由合格个国家法庭对掰排里侵害行为作有效个补救。任何人勿要加以任意逮捕、拘禁或放逐。人人完全平等地有权由一个独立而勿有偏倚个法庭进行公正个脱仔公开个审讯，以确定伊个权利脱仔义务并判定对伊提出个任何刑事指控。凡受刑事控告者，拉未经获得辩护上所需个一切保证个公开审判而依法证实有罪以前，有权被视为无罪。任何人个任何行为或弗行为，拉伊发生个辰光依国家法或国际法侪勿构成刑事罪者，勿要被判为犯有刑事罪。刑罚勿要重于犯罪时适用个法律规定。任何人个私生活、家庭、住宅脱仔通信勿要任意干涉，伊个荣誉脱仔名誉勿要加以攻击。人人有权享受法律保护，以勿受掰排里干涉或攻击。人人拉各国境内侪有权自由迁徙脱仔居住。人人有权离开任何国家，包括伊个国家在内，并有权返回伊个国家。人人有权拉其他国家寻求脱仔享受庇护以避免迫害。拉真正由于勿政治性个罪行或违背联合国个宗旨脱仔原则个行为而被起诉个情况下，勿要援用掰排里权利。人人侪有权享有国籍。任何人个国籍勿要任意剥夺，伊改变国籍个权利否认勿得。成年男女，勿受种族、国籍或宗教个任何限制有权婚嫁脱仔成立家庭。伊拉拉婚姻方面，拉结婚期间脱仔拉解除婚约个辰光，要有平等个权利。只有经男女双方个自由脱仔完全个同意，才能缔婚。.家庭是天然个脱仔基本个社会单元，并应受社会脱仔国家个保护。人人侪有单独个财产所有权脱仔同他人合有个所有权。任何人个财产勿要任意剥夺。人人有思想、良心脱仔宗教自由个权利；此项权利包括改变伊个宗教或信仰个自由，脱仔单独或集体、公开或秘密地以教义、实践、礼拜和戒律表示伊个宗教或信仰个自由。人人有权享有主张脱仔发表意见个自由；此项权利包括持有主张而勿受干涉个自由，脱仔通过任何媒介脱仔不论国界寻求、接受脱仔传递消息脱仔思想个自由。人人侪有权享有和平集会脱仔结社个自由。任何人勿要迫使隶属于某一团体。人人侪有直接或通过自由选择个代表参与治理本国个权利。人人侪有平等机会参加本国公务个权利。人民个意志是政府权力个基础；这一意志应以定期个脱仔真正个选举予以表现，而选举应依据普遍脱仔平等个投票权，并以勿记名投票或相当个自由投票程序进行。每个人，作为社会个一员，有权享受社会保障，并有权享受伊个个人尊严脱仔人格个自由发展所必需个经济、社会脱仔文化方面各种权利个实现，掰排里实现是通过国家努力脱仔国际合作并依照各国个组织脱仔资源情况。人人有权工作、自由选择职业、享受公正脱仔合适个工作条件并享受免于失业个保障。人人有同工同酬个权利，勿受任何歧视。每一个工作个人，有权享受公正脱仔合适个报酬，保证使伊本人脱仔家属有一个符合人个尊严个生活条件，必要时并辅以其他方式个社会保障。人人有为维护伊个利益而组织脱仔参加工会个权利。人人有享有休息脱仔闲暇个权利，包括工作时间有合理限制脱仔定期给薪休假个权利。人人有权享受为维持伊本人脱仔家属个健康脱仔福利所需个生活水准，包括食物、衣着、住房、医疗脱仔必要个社会服务；拉遭到失业、疾病、残废、守寡、衰老或拉其他勿能控制个情况下丧失谋生能力个辰光，有权享受保障。妈妈脱仔小囡有权享受特别照顾脱仔协助。一切小囡，勿论婚生或非婚生，侪要享受同样个社会保护。人人侪有受教育个权利，教育应当勿要钱，至少拉初级脱仔基本阶段要掰个能。初级教育要属义务性质。技术脱仔职业教育要普遍设立。高等教育要根据成绩而对一切人平等开放。教育个目的是充分发展人个个性并加强对人权脱仔基本自由个尊重。教育应促进各国、各种族或各宗教集团间个了解、容忍脱仔友谊，并应促进联合国维护脱仔平个各项活动。爹爹妈妈对小囡要受个教育个种类，有优先选择个权利。人人有权自由参加社会个文化生活，享受艺术，并分享科学进步脱仔伊产生个福利。人人对由于伊所创作个任何科学、文学或美术作品而产生个精神个脱仔物质个利益，有享受保护个权利。人人有权要求一种社会个脱仔国际个秩序，拉掰排里秩序中，掰个宣言所载个权利脱仔自由能获得充分实现。人人对社会负有义务，因为只有拉社会中伊个个性才可能得到自由脱仔充分个发展。人人拉行使伊个权利脱仔自由个辰光，只受法律所确定个限制，确定此种限制个唯一目的是保证对旁人个权利脱仔自由给予应有个承认脱仔尊重，并拉一个民主个社会中适应道德、公共秩序脱仔普遍福利个正当需要。掰点权利脱仔自由个行使，勿论拉任何情形下侪勿要违背联合国个宗旨脱仔原则。掰个宣言个任何条文，勿要解释为默许任何国家、集团或个人有权进行任何旨在破坏掰个宣言所载个任何权利脱仔自由个活动或行为。De na sɛ we nabiina ŋwea de logo baŋa chega chwoŋa wadɛ maama kugu zege logo maama wopwolo, de chega de yezura baŋa ne.De na sɛ we de na ba tɔge chega chwoŋa to mo jaane nikantɔgɔ de tigura de popɔra ko twi nabiina laŋa ne, ye nabiina maama yaa lage se wopwolo de yezura yaa taa wora.De na sɛ we nɔɔno maama taa tei o tete se tigura de popɔra ye taa wora, fefeo de peenem ŋwaane, se wadɛ sem ja kuri.De na sɛ we teene maama taa jege wolim, de ni sɛɛm de mimɔrɔ.De na sɛ we "UN Charter" tɔnɔ kom paŋe ko sɛ wadɛ sem ŋwea wolim ŋwaane se baara de kaana taa ye bedwe logo ywonni de wopwolo de yezura ŋwaane.De na sɛ we UN Tigisim teene dem maama ke nimɔrɔ se chega chwoŋa wadɛ sem ja kuri nabiina zula de wopwolo ŋwaane.De ta na sɛ we ko yaa lamma lanyerane se de ni wadɛ sento kuri se ko ja wopwolo de yezura ko ba logo baŋa.De Laam wo se we"General Assembly" dem pɛLogo Baŋa Tigisim Wadɛ sem se ko taa ye woŋ-kolo kodoo na wo woli ko ja wopwolo de logo fɔgem de yezura na wo pa nabiina ŋwea taa jege kuri logo baŋa maama ne to.Ba loge nɔɔna maama se ba taa ye bedwe mo ba ŋwea de ba chega seini, ye fefeo teira kɔtaa. Wɛ pɛ ba swa de boboŋa mo se ba taa ye nubiu daane ye ba jege da ŋwaŋa.Logo baŋa tigisim wadɛ sem pɛ chwoŋa se nɔɔno maama taa jege chega chwoŋa na wo pa ba ŋwea taa jege zula to. Wadɛ sem ta we ba ba fee nabiinu o chega chwoŋa ne naa ba chɛɛse o dwi o yetana, o logo lane, o wɛ jɔɔnɔ naa o boboŋa ŋwaane. Wadɛ sem ta we ba ba jege se ba taa chɛɛse nɔɔno we o ye baaro naa kaane, kwoo o jejegero naa ba na loge o mɛ to ŋwaane.Wadɛ sem ta tage se woli da we popɔra ba jege se ka taa wora nabiina laŋa ne ba teo politiksi naa ko wadɛ naa ko na ye kolo to ŋwaane. Naa ba pɔɔre nɔɔno we o nwoŋi teo kolo ta na wo vere ko tete to ŋwaane.Ko ye nɔɔno maama chega chwoŋa mo se o taa ŋwe ye fefeo naa foonee teira.Wadaa kam we nabiin-yeiku naa kabɛ totoŋa naa kabɛ pipio daa ye taa wora logo baŋa ne.Ba ba jege chwoŋa se ba pa nɔɔno yaare cham yerane ko na wo maŋe se nabiinu yaare tei to.Nɔɔno maama ye nabiinu mo o ze paŋ o wo mɛ maama logo baŋa yoba. Logo baŋa wadɛ sem maama yiga ne, wadaa teira na wo ta we o dae nabiinu.Nabiina maama ye bedwe mo wadaa yiga ne. Wadaa choo nɔɔno maama mo; ka ba pɔɔre nɔɔɔna ka yaga. Ka kwoli nabiina maama mo se wolo wolo ye chɛɛse o dwoŋ.Nɔɔno maama wae o saŋ nɔɔno o dwoŋ kɔɔte delo maama wone nenɛɛne ko tu na ke o chɔge teo kom wadɛ selo na pa nɔɔno wom ŋwea ywona to.Ba baa wane ba ja nɔɔno yɔɔ yerane ba gare ba ke o peena diga naa ba zeili o o teo ne pa o vo zoora te-gaa ne.Ba na jaane nɔɔno fee wora se ba di o sareya kɔɔte ne lanyerane ko maŋ de teo kom wadɛ na tiŋi tei to ba ni o seene o chɔge naa o wo chɔge.Ba na jaane nɔɔno we o chɔge o maŋe waarem ba na wo di o bora tata ba ba jege chwoŋa ba te we chɔge fee wora se ba pa ko tu chwoŋa se o ja lɔya de sareya tiina se ba woli o se ba di taane dem kɔɔte ne.Ba baa wane ba ta we nɔɔno yaa ke o chɔge naa ba ta we o ve se o yaa ke kolo na maŋe keim chega chwoŋa ne to, ye ka maŋa ne wadaa yaa teira ko ŋwaane. Ko kwaga ne tata ba baa wane ba pa nɔɔno waarem na dage de dwoi waarem delo dwi o deim yaa na wo jwoŋ o na chɔge maŋa kalo to.Ba ba jege chwoŋa ba daane nɔɔno yɔɔ yerane o boboŋa keiri seini, naa o diga tiina, naa o sɔŋɔ de o pwola totoŋa seini. Ba nam ba jege chwoŋa ba ke o kekeo kolo na wo chɔge nɔɔno wom yu to. Wadaa kanto choo nɔɔno maama mo o kekeo maama seini, ye daanem teira.Nɔɔno maama wae o beiri o boboŋa na lage tei ye o zoore o boboŋa na lage mɛ maama to, o teo ne.Nɔɔno maama wae o nwoŋ teo de teo, naa o tete teo ne o beiri o vei teo kodwoŋ ye o jwoora.Nɔɔno wolo maama na nɛ chem o teo ne, o wane o duri o vo o taa zoore sateene dedwonna ne o wopwolo de yezura ŋwaane.De ko de, o cham dem na dae nenɛɛne politiksi laŋa ne ko wo taa chamma se o duri o nwoŋ. O na chɔge teo kom wadɛ gɛ mo naa o kekeo kom na wo dɛ UN wadɛ sem na maŋe tei to sateene dedwonna baa sɛ de jwoŋ o mɔle mɔle.Nɔɔno maama jege teo, o na nwoŋ mɛ.Ba baa wane ba zeili nɔɔno o teo ne, naa ba fee o se o ye leiri teo o boboŋa na lage tei to.Baara de kaana na bege ba ti to wae ba di daane ye ba yetana, naa ba na nwoŋ tekolo, naa ba na tɔge Wɛchoŋa kalo dwi to baa wane ko cheiŋi ba se ba ye di daane ba lɔ sɔŋɔ. Ye ba kadiri seini ba maama ma daane, ba zora de ba ŋwea seini, ye ba wae ba yage daane maŋa de maŋa, ba tete boboŋa na lage tei.Kadiri wio ye baaro de kaane tete yerane na sɛ se ba zo daane, ye ko dae we nɔɔno mo fee ba to.Sɔŋɔ tiina - baaro de o kaane de o bu - mo ye sayu kugu takeiri wone. Konto ŋwaane tekeiri dem de teo kom maama jege se ba taa ni ba baŋa ne mo, ba taa choo ba wolwanno maama wone.Nɔɔno maama wae o jege o tete nyɔɔne wonno, naa o de o badwonna wae ba tei wonno daane.Ba baa wane ba vere nɔɔno wonno naa ba pa se o ye taa lage wonno.Nɔɔno maama wae o boŋ o na lage tei. O wae o ke o boboŋa keiri, o wae o tɔge Wɛchwoŋa kalo dwi o na lage to; o nam ta wae o leiri o Wɛchwoŋa naa o boŋem o yerane naa o de kɔgɔ, ye o bere nɔɔna Wɛchwoŋa kam o taane de o totoŋa seini.Nɔɔno wae o ŋɔɔne o boboŋa na lage tei. O wae o tɛ kolo maama o na boŋe o yu ne, ye nɔɔno ba jege chwoŋa se o cheiŋi o ni. O wae o beiri labaare o boboŋa o daare o pae labaare dwi maama labaare tɔnno de walese bam maama wone se de jage jei mamma.Nɔɔno maama wae o tɔge o zoore asɛmble naa tigisim dwi maama na ye yezura tigisim to.Ba baa wane ba fee nɔɔno se o zo tigisim delo o na ba lage to.Nɔɔno maama wae o tɔge o di o teo gɔmente paare; o nam ta wae o tɔge o voti o kuri nɔɔna o ke gɔmente dem wone.Nɔɔno maama wae o jwoŋ wolim delo o teo gɔmente na jege de woli de nɔɔnbia maama to, ko ma da ko ma da.Gɔmente maama dam wo taa tɔge de nɔɔnbia kwora na we tei to mo. Nɔɔnbia bam kwora kam mo yei ni ka bere nɔɔnbia bam na wo kuri ba gɔmente dem paare tiina tei to. Kurim dem jege se ko dɛ voti lao naga mo, se nɔɔno maama voti o boboŋa na laga tei to, ye se ko dɛ voti wadaa kam naga chekke.Nɔɔno maama teo gɔmente jege se de taa choo o ŋwea laŋa ne de de dam, de de naduni dedaane de na jege nimɔrɔ tei de sateene dedwonna to se ko pa nɔɔno wom ŋwea ja kuri se o wane o ji nɔɔno lanyerane.Nɔɔno maama wae o ke totoŋ; o wae o kuri o boboŋa na dɛ totoŋ delo, ye fee wora se totoŋ dem taa jege kuri na pa o ywonni de wopwolo ye o ba lia we ba wo zaŋ ba le o totoŋ dem ne to.Nɔɔno maama ka, ye ko ba chuli o na ye wolo dwi to, jege se o taa jwoŋ ŋweo na mae de o totoŋ dem dam na mae tei to mo.Wolo maama na toŋa ko maŋ se o ŋweo taa ye zegere se ko wane ko ni o tete dedaane o diga tiina lanyerane. Ko ta maŋ se o taa nɛ fee o totoŋa jei ne.Nɔɔno maama wae o tɔge o zoore totoŋa jei tigisim yalo na wo woli o o totoŋa laŋa seini to.Nɔɔno maama jege chwoŋa se o taa jege sio de sio maŋa, dedaane hawase bagera o na o ke totoŋa jei ne to; ye o ta wae o jwoŋ daa bem wone o jeini sɔŋɔ ne o sia ye ba baa le o ŋweo wone.Fee wora se nɔɔno maama taa ŋwe ŋwea na jege kuri ye ka ywoma ka pae o tete de o diga tiina to. Ko maŋe se wodiiru, zora jei, assibita na ni yezura seini to dedaane won-telo maama na wo woli pa se ŋwea taa ywoma to taa wora. Fee ta mo wora se wolim taa wora ko pae nɔɔno maama nenɛɛne o na ba toŋa, o na weela, naa o na jigi nabwom jaweo ŋwaane, o na ye badeim naa kadeim, o na kwe naa nɔɔno na ye zore tu, o ware se o ni o tete baŋa ne.Fee wora se ba taa fage ba ni niina de bia baŋa ne lanyerane. Bu maama, o jege kwo yoo o ba jege kwo yoo, ko maŋe se ba ni o baŋe ne mo ba woli o se o ke nɔɔno.Nɔɔno maama jege choŋa se o ke sikuuli. Sikuuli veiŋa, ko zege prameiri sikuuli ko vo yi Junia Sɛkondeiri Sikuuli, wo taa ye zɛɛra mo, ye ko ta ye fefeo mo se bu maama vo sikuuli se ko yi konto. Tɛkenekal Sikuula de totoŋa berem sikuula nenɛɛne Kɔlɛja de wo taa wora se balo na wo vo da to vo. Univɛsiti de sikuula kamuna yadwonna de wo taa wora se balo na paase ba tɛɛsa lanyerane to vo.Sikuuli veiŋa naa tɔn-yeino ye se ko pa nɔɔno swa mo poore se o wane o lɔre kolo maama na lana ko pa nabiino se ko ja wopwolo de yezura ko ba to. Ko jege se ko ja nimɔrɔ de badwoŋo mo ko ba de sateene logo baŋa ne, de nabiina dwi maama de wɛjɔɔna dwi maama se ko zeini logo baŋa tigisim totoŋa dwi maama na woli logo maama yezura to.Tiina jege chwoŋa se ba kuri ba na wo taa lage se ba bia zamese tɔnɔ sikuuli delo dwi wone to.Nɔɔno maama wae o tɔge o ke o nabaara kekeo o na lage tei, de keina yadwonna, de "Science" na jaane wodonno telo maama ko ba nabiina jirim naa wolim ŋwaane to.Nɔɔno maama na popone o tɔnɔ o na yei kolo maama logo lam ŋwaane to, fee wora se ba zeini naa ba woli o se o nɛ ko maana."United Nations" nia yanto ye se ko pa nabiino maama logo baŋa wolim, de wopwolo de yezura mo.Nɔɔno maama jege fee totoŋa se o ke o na zoore takeiri delo maama ne to se ko pa se o taa ye nɔɔn-ŋwem se o ŋwea ke ywonni.Nɔɔno fee totoŋa keiri wone o jege se o dɛ wadɛ sem na lage tei to mo. O ba jege se o ke o gaale naa o ke o chɔge badwonna wo. O nam ba jege chwoŋa o ke o chɔge kɔgɔ ywonni de nɔɔno wopwolo, kɔgɔ zula ŋwaane.Nɔɔno maama na tɔge nabiina ŋwea de logo baŋa chega chwoŋa wadɛ sento o jege se o tɔge "United Nations" na lage se ko dɛ tei to mo.Nɔɔno, naa nɔɔna, naa teo ye zaŋ ba boŋe we ba wo wane ba ke woŋo se ko leiri naa ko chɔge nia yanto ba na tiŋ tɔnɔ konto ne to.Yakudaptala nyi kuilhinga ku Asembeleia Yeswe mu Kuthunga 217 A (III) ya 10 ya Dezembro ya 1948Hakukonsiderala ngwo kunyinguika ya vumbi ya kusa ha usoko eswe nyi kusakula jhó jhimuwikhaJakulinga ye fundamentu ya kulenguluka ya ululi ya zango mutchifutchi ;Hakukonsiderala ngwo kanyinguikine , kupala tcha kusakula tcha athu, yatuala ku yuma yipe ize ya kuasunga mu mana jha atu nyi maliji jha tchifutchi chize atu eswe etche alingue, ahanjike ,atayze, hanga atchine mu lamba, ya isako ngue yuma yatamba kukaula athu eswe.Hakukonsiderala ngwo tchatamba kufunga tche kusakula tcha athu ha imwe regime ya kusakula, hanga athu atchine kulinga ize azanguile,mu kutchina, ha kuhiluka ya yuma yipe nyi matamiso;Hakukonsiderala ngwo tchatamba kukuasa kukolesa wue usepha hali ifuchi;Hakukonsiderala ngwo, ha mukanda, wua athu jha ifutchi alikuata kanambe, nawa, ngwo ufulhelo wuo ha kusakula tcha athu, ha vumbi lia athu eswe, ha kulifa ya kusakula jha malunga nyi mapwo mba yaha yuma yakulinga ha kukuasa yuma inende heswe nyi kulinga yuma yipema ha muono hua mutchima tcha kulenguluka tchinene;Hakukonsiderala ngwo mavungo akwo halithunjika alueze, kulikuasa nyi akuakululieka ifutchi ya linunga, lie vumbi lia mutchifutchi nyi zango lha kusakula tcha athu nyi kukola tcha kulenguluka;Hakukonsiderala ngwo kupwa tchimuikha tcha kusakula nyi kulenguluka ye ya ulemo inene hanga ahane kuuaha ya lhitayza tchatcho:Ye Asembeleia Yeswe Hakusa ye declaraçao ya mutchifutchi tcheswe ya kusakula tcha athu ngwe ipema uikha ha kuheta kuli athu eswe ku ifutchi yeswe, hangta athu eswe nyi jhe milimo,jipwe mu espiritu, alikolueze, ku ulongueso ua vumbi ya kusakula nyi kutuaka, kuluthue mu membo nyi kusuku, tche kunyinguika tcha kusa yuma kuswe nyi zango hali athu jha mue muihunda hakamuihi, tchize ngue yfutchi aysa hali akua ululi.Athu eswe kakusemuka ngwe akwo, ku vumbi nyi hakusakula.Kali nyi mana,mba mahasa kulinga umwu hali mukwo nyi espiritu ya kuli kuasa.Athu eswe mahasa kulinga yuma anazangue nyi kusakula ha yno declaraçao,kanda alinga katonde hali athu a ku mavungu ekha,hanjhi ha malunga nyi mapwo, ha malinji,ha ngueleja,ha politica nyi hayuma ikuo,ha mumaihunda,ha upite, ha kusemuka nyi hesuaho.Ha tchotcho ketchi kulinga nyi umwu katonde ha kuputuka ku shimbi,ya nguvulu,ululi,hanji yfutchi ikuo tchipwe kuze a semukine muthu ,tchipwe tchifutchi tcha lihandununa,ha kutuama ukawo hanji ha umue nguvulu.Muthu muswe mahasa kusakula muono,liberdade nyi kulifunga.Nyi umwe ketchi kapua kapinji,hanji kulinguila, upinji nyi kutalatala ya tupinji hali yuma,ka ku akanjisa.Nyi umue ketchi kulituala ha lamba nyi kumu talatala tchipi hitcha uthu ko.Athu eswe mahasa kusakula, ha kunyinguika ha yhela yeswe ya athu a ululi.Eswe amuikha hakutuala ha shimbi, hi nyi katonde ko, mahasa kusakula, apue nyi kufunga shimbi. Eswe masakula kufunga tchalifa hali tchesuetcho kutalatala mutchi handununa ha tchuma tcheswe, akautuala ha tchesuatcho kutala tala tcha lamba.Muthu mueswe mahasa kusakula hanga atuale kuli akua ululi, uaze analingue yuma ku ya pemene ku meso ja nguvulu akua shimbi.Nyi umue ketchi kumusa mu mulonga hanjhi mu phoso.Muthu mueswe mahasa kusakula, kulifa nyi akuo,yuma atela aylueze kuli akua ululi uaze keshi masepha, hanga atale ku yuma yenyi ,hanga aytangue ngue tchize shimbi inambe.Muthu mueswe mamba nguo yuma ypi alinga,nyi kaylinguile, mahasa kuita hanga amufungue nyi afuphe ndo muze mamona yoze uailinga.Nyi umwe ketchi kamuambungona ku yuma analhingue, nyi kuyapemene mu tchihunda hanjhi mu yfutchi.Tchizetchene,ketchi kamusa mulonga ulemu ngue muze alinganga yuma.Nyi umue keshi kamunjila mu muono uenyi, mu usoko,hanji mu nzuo,hanji mikanda,naua kumuihia vumbi.Ha yuma yatcho, athu eswe kali nyi akua ululi afungue.Muthu muesue mahasa kusakula kuze anazangue kusa nzuo lienyi.Muthu muesue mahasa kuetcha tchifutchi tchenyi, nyi muze athunga,mba mahasa kuhiluka nawa mu tchifutchio tchenyi.Muthu muesue muze mamukaula,mahasa kufupha yfutchi yekha hanga athungue ko.Kusakula tchatcho, kanda atchimona ngue kalinga tchipi ku meso ja manguvulu.Muthu muesue mahasa kupua vungu lienyi.Nyi umue ketchi kumuamba nguo hanga atchine kupua nyi vungu liekha.Tchize ha miaka ytangu, lunga nyi pfwo ,mahasa kulimbata nyi kuthunga usoko,ketchi kunyonga ku vungu hanjhi mavungu nyi ngeleja.Muze alhimbata ndo muze malhilakula eswe mahasa kusakula.Umbatchiso ketchi ku ulinga nyi akua kulimbata kazanguile.Usoko ue uahianamu yfutchi,no mahasa kusakula yoze mafunga mu unguvulu.Muthu muesue, ukhauenyi hanjhi nyi akuo,mahasa kupua nyi upite.Nyi umue ketchi kumuambila upite uenyi.Muthu muesue mahasa kusakula nyi ku nyonga, ha ngueleja;mahasa kuya ku ngueleja yekha,hanji ahanjike tcheka hakutuala ku ngueleja,ukhauenyi hanji nyi akuo,halhi athu eswe nyi ha ukhauenyi,ha ku ulongueso,ha kulinga,ha maliji nyi imbanda.Muthu muesue mahasa kusakula yze mamba, yze anzajangue,inambe nguo ketchi kumuamba tchipi ku yze anyonga,nyi kumufupha,hanga atambule utelumuno.Muthu muesue mahasa kusakula nyi yoze malinunga alhingue yuma ypema.Nyi umue ketchi kumunumguisa kuli akuo nyi kazanguile.Muthu muesuawo,mahasa kupua kulutue lia milhimo ja mu tchifutchi tcheny,tchipue muene hanji uaze matongola.Muthu muesue mahasa kupua, ngue akuo,ha milimo ya athu eswe mu tchifutchi tchenyi.Ndo athu eswe apue kanaua,mba hanga ahase ku tongola yoze mapua nguvulu, muze ma tongola mu tukueji ha tukuji,kuli eswe,ngue tchize shimbi inambe.Muthu muesuawo, mahasa kupua nyi ukuaso ua nguvulu,mahasa kuita anyinguike ha kutuala ku upite,ha ku ndako,tchatamba kutatamisa akua kukuasa yfutchi,ha ukuaso ua akua kulinga nyi yuma ylhi mu yfutchi.Muthu muesue, mahasa ku kilhikita,nyi yze azanga ha milhimo nyi ha kutchina kupua nayo.Eswe mahasa kupua nyi milhimo nyi ufeto ngue akuo.Yoze uakilhikita ndo mamufeta hanga eva kuwaha,hanga usoko jenhi atuame kanaua,nyi afungue ku yuma ykuo yeswe.Muthu muesue mahasa kuputhuka nyi athu akuo, mazuwo hanga atalhile yuma yo.Muthu muesue mahasa kusakula nyi kuhuima, hanji nyi kutchina kukilikita,welo ndo mamufeta mumu kanahuimi.Muthu muesue ndo mapua nyi muono upema,mba ahase kuhinduka hamuikha nyi usoko,tcha tamba ha kutuala ku kulha , kuku zala,ku upombelo,ku mandotolo nyi naua ha milhimo ya akua kukuasa,nyi kakilhikithile tchatamba kuakuasa,ku ikola,nyi uafisa lunga,ha ushinakaji nyi ha yuma ykuo yze ketshi kuhasa kulhinga.A naye nyi ana ndo makuasa. Tuanuke eswe,asemuka mu tchima hanji kusuku lia atato,no ndo kua kuasa.Muthu muesue ndo kumulonguesa.Kulhilonguesa tchatamabile ku tchifeta,mumu tchatamba eswe kunyinguika. Ndo manyinguika eswe.kulhilonguesa tchikuo tcha kueswe; Ndo kulhilonguesa nyi tatchi mba uaze anazangue ahase kulhi ndotolala.Kulonguesa tchatela muthu nyi muthu,wuelo ndo kulhikolueza mba hanga ahase kunhingueka,apue masepha nyi mavungu akuo hanjhi kaua ngueleja,nyi naua ha kutuala kuluthue zango mu mavungu eswe.A tato e masakula nyi ananyinguika, tchize malonguesa ano.Muthu muesue mahasa kusakula yze malhinga ha kutuala ku ndako ja mu maihunda,nyi ku kuasa hanga tchi futchi tchilhingue yuma ypema.Eswe mahasa kusakula yze ya tamba kukaula nyi yze malhinga ngue akua mana,hanjhi akua kuimba nyi kusoneka.Muthu muesue mahasa kuthumina,mu tchihunda nyi mu yfutchi,yno shimbi muy hasa kutuala ha uthulhikilo ua yno papilo.Muthu muesue ndo malhinguila tchihunda,nekha ketchi kulhinga kuekha hanga atuale vumbi lia jina lienyi.Ha kulhinga yno yuma nyi umue kaso kupuako hanji ha shimbi jize makaula hanga alhingue yuma tchize tcha tamba mba hapue vumbi hali eswe,ha kutuala kulhi yesue nyi eswe atuame kanawa.Ha tchuma tchesuatcho tcha kusakula nyi kulhinga yeswe, kanda nukalhinga yuma yekha yze mavungu alikuata kazanguile.Nyimwe yuma ya muno mu kuambila ketchi ka ytesa nyi mu mayhunda yesuayo, muusoko hanjhi umuwikha kalhi nyi thajhi ja kuhana milhimo yesuayo hanjhi ha kulhinga yesuayo yuma ya kupupa tche kusakula tcha athu anambe akuno.Усвоена и објавена во Резолуцијата 217 A(III), од 10 декември 1948 година, на Генералното собраниеБидејќи признавањето на вроденото достоинство, и на еднаквите и неотуѓиви права на сите членови на човештвото се темелите на слободата, правдата и мирот во светот;Бидејќи непочитувањето и омаловажувањето на човековите права резултираа со варварски постапки што претставуваат навреда на човековата совест и бидејќи создавањето на свет во кој луѓето ќе ја уживаат слободата на говор и убедување и ќе бидат ослободени од стравот од војна и сиромаштија, се прогласува како најголем идеал на сите луѓе;Бидејќи е суштествено човековите права да бидат заштитени со закон, а човекот да не биде принуден последен излез да бара во побуната против тиранијата и угнетувањето;Бидејќи е суштествено да се унапредува развојот на пријателските односи меѓу народите;Бидејќи народите на Обединетите нации со повелбата ја потврдија нивната верба во основните човекови права, во достоинството и вредноста на човековата личност и во еднаквите права на мажите и жените и се одлучија да го потпомагаат општествениот напредок и подобрите животни стандарди во услови на поголема слобода;Бидејќи земјите – членки се обврзаа да го издигнуваат универзалното почитување и следење на човековите права и слободи, во соработка со Обединетите нации;Бидејќи општото разбирање на овие права и слободи е од најголемо значење за целосно спроведување на нивната заложба;Сега, затоа,Генералното собраниеЈа прогласува оваа Универзална декларација на човековите права како општ стандард, што треба да го достигнат сите луѓе и нации, и за таа цел секој поединец и секој орган на општеството секогаш, имајќи ја на ум оваа Декларација, ќе се стремат преку подучување и образование да го промовираат почитувањето на овие права и слободи и преку прогресивни национални и меѓународни мерки ќе обезбедуваат нивно општо и ефикасно признавање и почитување и меѓу народите на земјите – членки и меѓу народите на териториите под нивна јурисдикција.Сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви по достоинство и права. Тие се обдарени со разум и совест и треба да се однесуваат еден кон друг во духот на општо човечката припадност.Сите права и слободи наведени во оваа Декларација им припаѓаат на сите луѓе, без оглед на нивните разлики, како што се: раса, боја, пол, јазик, религија, политичко или друго убедување, национално или општествено потекло, сопственост, раѓање, или друг статус.Натаму, нема да се зема предвид политичкиот, правниот или меѓународниот статус на земјата или територијата на која и припаѓа лицето, без разлика дали земјата е независна, под старателство, без самоуправна власт или под каков и да е друг облик на ограничување на нејзиниот суверенитет.Секој има право на живот, слобода и сигурност.Никој нема да биде роб или потчинет; ропството и трговијата со робови ќе бидат забранети во сите нивни форми.Никој нема да биде подложен на тортура или на суров, нехуман или понижувачки третман или казна.Секој има право насекаде да биде признаен како личност пред законот.Сите луѓе се еднакви пред законот и на сите им припаѓа, без никаква дискриминација, еднаква заштита со закон. На сите им припаѓа еднаква заштита од каква и да е дискриминација, што е во спротивност на оваа Декларација и од какво и да е поттикнување на таква дискриманција.Секој има право на ефикасни правни лекови пред надлежните национални судови за дела што ги кршат основните права што му припаѓаат според уставот или законот.Никој човек нема да биде подложен на произволно апсење, притвор или прогонување.Секој има потполно еднакво право на праведно и јавно судење пред независен и непристрасен суд, при одредувањето на неговите права и обврски и во услови на какво и да е кривично обвинение против него.Секој обвинет за кривично дело има право да се претпоставува дека е невин се додека не се докаже неговата вина во согласнсот со закон и на јавно судење, на кое тој ги има сите гаранции неопходни за неговата одбрана.Никој нема да се смета за виновен за кое и да е кривично дело поради дејство или пропуст, што не претставувале кривично дело според националното или меѓународното право во времето кога тоа било сторено. Исто така, не смее да се изрече казна поголема од онаа што се применувала во времето кога било сторено кривичното дело.Никој нема да биде изложен на произволно вмешување во неговиот приватен и семеен живот, домот или преписката, ниту пак на напади врз неговата чест и углед. Секој има право на правна заштита од таквото вмешување или напади.Секој има право на слобода на движење и живеалиште во рамките на границите на секоја држава.Секој има право да ја напушти земјата, вклучувајќи ја и неговата сопствена земја, како и да се врати во својата земја.Секој има право во друга држава да бара и да ужива азил поради прогонување.Луѓето не можат да се повикаат на ова право во случај на прогонување што произлегува од неполитички злосторства или од дејствија што се спротивни на целите и начелата на Обединетите нации.Секој има право на државјанство.Никому не смее произволно да му биде одземено неговото државјанство, ниту пак ќе му се порекне правото да го промени државјанството.Полнолетните мажи и жени, без никакви ограничувања врз основа на расата, националноста или религијата, имаат право да стапат во брак и да основаат семејство. Ним им припаѓаат еднакви права пред бракот, за време на бракот и по неговото раскинување.Бракот ќе се склучи само со слободна и целосна согласност на идните брачни другари.Семејството е природна и основна ќелија на општеството и има право на заштита од страна на општеството и државата.Секој човек има право на сопственост, како самостојно, така и заедно со други.Никој нема да биде произволно лишен од неговата сопственост.Секој има право на слобода на мислата, совеста и религија. Ова право ја вклучува и слободата – човекот да ја промени својата религија или убедување, како и слободата – човекот, индивидуално или во заедница со други луѓе, приватно или јавно, да ја манифестира својата религија или убедување преку подучување, практикување, одржување служби или обреди.Секој има право на слобода на мислење и изразување. Ова право ја вклучува и слободата да се застапува одредено мислење без никакво вмешување и да се бараат, да се примаат и да се даваат информации и идеи преку медиумите и без оглед на границите.Секој има право на слобода на мирни собири и здружување.Никој не може да биде принуден да членува во некое здружение.Секој има право да учествува во управувањето со неговата земја, непосредно или преку слободно избрани претставници.Секој има право на еднаков пристап кон јавните служби во неговата земја.Волјата на народот ќе биде основата на власта, волјата на народот ќе се изразува на повремени и автентични избори, што ќе се одржуваат, со универзално и еднакво право на глас и со тајно гласање или според соодветните процедури на слободно гласање.Секој, како член на општеството, има право на социјана сигурност и има право да ги остваува своите економски, социјални и културни права, неделиви од неговото достоинство и слободниот развој на неговата личност, и тоа преку национални напори и меѓународна соработка и во согласност со поредокот и потенцијалите на секоја држава.Секој има право на работа, слободен избор на работно место, праведни и поволни услови за работа и заштита од невработеност.Секој, без каква и да е дискриминација, има право на еднаква плата за иста работа.Секој кој работи има право на праведен и соодветен надоместок што нему и на неговото семејство ќе им обезбеди достоинствен живот, а кој надоместок ќе биде надополнет, до колку е неопходно, со други средства на социјална заштита.Секој има право да основа и да се зачленува во синдикати заради заштита на неговите интереси.Секој има право на одмор и слободно време, вклучувајќи ги тука и разумното ограничување на работното време и правото на повремен платен одмор.Секој има право на животен стандард што нему и на неговото семејство ќе им обезбеди здравје и добробит, вклучувајќи храна, облека, живеалиште и медицинска грижа и неопходни социјални услуги, и право на осигурување во случај на невработеност, болест, инвалидност, вдовство, старост или во друг случај на недостаточни средства за живот поради околности што се надвор од неговата контрола.На мајките и на децата им припаѓаат посебна грижа и помош. Сите деца, без оглед на тоа дали се вонбрачни или не, ќе ја уживаат истата социјална заштита.Секој има право на образование. Образованието ќе биде бесплатно, барем на ниво на основно образование. Основното образование ќе биде задолжително. Техничкото и стручното образование ќе бидат општо достапни, а пристапот кон високото образование ќе биде достапно за сите врз основа на заслужените оценки.Образованието ќе биде насочено кон целосниот развој на човековата личност и кон зајакнување и почитување на човековите права и основни слободи. Со него ќе се унапредува разбирањето, толеранцијата и пријателството меѓу сите народи, расни и религиозни групи и ќе се унапредуваат активностите на Обединетите нации за одржување на мирот.Родителите имаат првенственото право да го изберат видот на образованието што ќе им биде дадено на нивните деца.Секој има право слободно да учествува во културниот живот на заедницата, да ужива во уметноста и да го споделува научниот напредок и неговите благодети.Секој има право на заштита на моралните и материјални интереси што произлегуваат од кое и да е научно, литературно или уметничко дело, чиј автор е тој.Секој има право на општествен и меѓународен поредок, во кои правата и слободите наведени во оваа Декларација можат да бидат целосно реализирани.Секој има должности кон заедницата во која единствено е возможен слободниот и целосен развој на неговата личност.При користењето на своите права и слободи, секој човек ќе подлежи само на такви ограничувања, какви што се определени со закон, со единствена цел да се осигура должното признавање и почитување на правата и слободите на другите и со цел да се задоволат предметните барања во врска со моралот, јавниот ред и општата благостојба во едно демократско општество.Овие права и слободи во ниту еден случај не можат да бидат користени на начин што е спротивен на целите и принципите на Обединетите нации.Ниедна одредба од оваа Декларација не може да се толкува, како да и дава какво и да е право на некоја држава, групација или поединец да дејствуваат или да сторат некој акт со цел за рушење на правата или слободите предвидени со оваа Декларација.Ɔwa ta salata kʌsɔthnɛ ʌyiki a komʌnɛ aŋ fəm akəpet, ɔwa yi ʌmari məthənʌnɛ a komʌnɛ ŋa‐e, ŋa yi ʌŋgbeth ŋa rʌwankom, mʌlompi, yi mʌthɔfəl ka nɔru.Ɔwa, kʌ kʌlʌ agbʌp yi kʌsay ʌmari ma aŋfəm akəpet mʌ po kʌrʌ kʌdifəthʌnɛ ʌke po ləsər tʌtemp ta aŋfəm akəpet, ɔwa kə po kʌrʌ ka rʌru ʌre, pə yi naŋrʌ aŋfəm akəpet maŋba naŋ rʌwankom ra kʌfɔf, kʌtʌŋ ɛdina, kəte ba rənes kəpa ye, ʌŋe ŋʌ tha yi mʌfela ma aŋfəm akəpet thɔŋ bɛ nɔru. Ɔwa ɔ fisa ti, kʌmʌ a te gbɔndar aŋfəm rə tʌy o tʌy bɛ mə yɔ ŋa aŋ thʌnthonɛ tə kəfumpər aŋe bət ʌŋfɔsɔ mə thʌlər ŋa‐e, ɔwa tʌsoma, a yi təkə bot ɛthɔ məkunkəla ŋa‐e.Ɔwa a yi təkə sakəthi ʌkɛra ʌke dɛr o dɛr, təkə yɔ tʌthɔf ta rʌru bɛ təmanɛ. Ɔwa tʌsoma aŋfəm ŋa tʌthɔf bɛ aŋ wopʌnɛ ka rʌru, aŋ bot ka mʌsekrʌnɛ maŋ təkə beŋ kʌmʌ aŋ gbasi ɔfu fəlen malane ma kʌsɔŋ aŋfəm akəpet ʌmari akomʌnɛ ŋa, ka ayiki yi to wuni kəpet ɔ yi‐e, kəpa runiŋaŋi, yi bom ŋaŋ a thənanɛ. Ɔwa aŋ bɛŋ təkə səkʌ ro di rʌwankom yi mayi mʌkolo mʌ aŋfəm akəpet.Ɔwa rokɔm kati bɛ tʌthɔf ʌte yi ka ʌŋnənki aŋe, təsɔnɛ kəpa, tʌ tə wopanɛ rəkin yi tʌthɔf ta rʌru tək sakəthi yi kəwop ʌmari a komʌnɛ aŋfəm akəpet yi tʌwankom tʌŋ.Ɔwa aŋpo bɛŋ tə kəyi kʌsɔthnɛ ʌmari ʌme yi rʌwankom ʌre, yʌ yi aŋkolo ŋa mʌsekrʌnɛ ʌme.Tʌsoma Ʌkamathɔ ka Aŋfəm ŋa Rʌru kə ThʌsʌɅkera Ʌke kəpa :Mʌshelɔ ma kʌsɔŋ ʌmari a komʌnɛ aŋfəm akəpet ʌme, mʌ yi ɔtəmʌ wa wuni o wuni yi ka tʌthɔf ta rʌru bɛ kʌmʌ wuni o wuni, ʌgbʌp o gbʌp ka rʌru, ɔ yi təkə bot mʌsekrʌnɛ ʌme rə merʌ ʌlɔkɔ bɛ, rə kəthəkəsʌ aŋfəm akəpet kʌmʌ aŋ səkʌ kʌyikis ʌmari a komanɛ aŋfəm akəpet yi tʌwankom taŋ ro di, kətɔŋ ka aŋc yi ka tʌthɔf ro kor yi aŋe yi ka tʌthɔf təbraŋ. Kʌmʌ aŋfəm bɛ ka rʌru aŋ wop mʌsekrʌnɛ ʌme. Ɔwa kʌmʌ aŋ sɔthnɛ, yi kəwop mʌsekrʌnɛ ʌme ketɔŋ ka aŋfəm ŋa tʌthɔf yi ka ʌŋənki ʌŋe yi kətɔŋ ka aŋfəm bɛ maŋ kaman‐e :A kom aŋfəm akəpet bɛ ŋa athənʌnɛ yi rʌwankom. Ɔwa aŋ ba məmari məthənʌnɛ. Ɔwa aŋ ba məfith yi təchemp. Chiyaŋ, aŋ yi təkə gbasi aŋkos ŋaŋ mɔ kəpa ŋa təkom.Wuni o wuni ɔ ba mari ma rʌwankom, yi mʌmari a bot ka mʌsekrʌnɛ ame, kama a te say kɔ tʌ ʌbɔnshɔ, mʌyi ma ʌŋdɛr ŋɔŋ, kəpa uwan duni thalɔm wunibom, sɔthlɔm ʌtənt mʌŋ fɔf, ʌŋdina mʌŋ tʌŋ, thalɔm kəpa ʌŋgbʌp ʌŋ yi, təkə ʌte mɔ wop ka ʌmerʌ ŋɔŋ, ʌŋthɔf ŋɔŋ, thalɔm ʌŋbɔnshɔ ɔ wur, tə mɔnɛ, ta ro a kom kɔ‐o, yi mətəma ɔ‐e. Rodi kati sɔ, a yɛ təkə yɔ kɔ agbʌy tə kəpa aŋgbʌp ʌŋe rɔ yi, ʌmari ɔ təmʌ, thalɔm mʌtəmʌ ma ʌŋthɔf, thalɔm aŋgbʌŋ ɔwuni ɔ yi‐e, thalɔm kəpa ʌŋthɔf ʌŋe po chiyʌ ka ʌŋyɛthɛ ŋati, thalɔm a taŋ ŋi mʌshehɛkɛ, aŋyi ro ratha ka ʌthɔf ʌlɔm, thalɔm ʌŋ bayɛ ʌte ma yɔ ka ʌŋyɛthɛ ŋate.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ta ʌŋesəm ŋɔŋ, rʌwankom rɔŋ yi kʌfisɔs ʌŋesəm ŋɔŋ.A yɛ sɔ təkə wop wuni rətar, thalɔm kəyis kɔ məshɛkɛ. A yɛ sɔ təkə wop wuni, kəthila atar də roŋ o roŋ. Kʌthila aŋfəm ka rʌtar a yi təkə gbiŋe ki.A yɛ təkə thʌlər, kəsɔmpar, thalɔm kəgbalo wuni ka ʌŋfɔsɔ rəkɔm.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari mɔŋ a yi təkə sɔŋ kɔ kətanŋʌnɛ ka aŋthɔ‐e.Aŋfəm ʌkəpet a thənʌnɛ teri ro der ka ʌŋthɔ. Ɔwa ʌŋ ba ʌmari ma kʌmʌ ʌŋthɔ ʌŋ gbəpər ŋa. Ɔwa ʌŋ ba ʌmari ma kʌmʌ ʌŋthɔ ʌŋ bum ŋa kəwur ka ʌŋe mə yɔ ŋa ʌŋgbʌy; ta ʌŋe məshim mʌsekranɛ ʌme, thalɔ m təkə yɔ aŋfəm alɔm ʌŋ ləsər mʌsekranɛ ʌme.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari kʌmʌ a thonkanɛ kɔ ta bepi wuni o wuni ɔ kʌthi kɔ ʌmari mɔŋ ka rəwuni kəpet kətaŋʌnɛ ka ʌŋ thɔ.A yɛ təkə barkar wuni ka ʌŋfɔsɔ. A yɛ təkə bot kɔ dɛr ɔfenʌnɛ thalɔm kəfitha kɔ rʌthɔf ʌtel ka mʌ te mɔ yema.A yi təkə sɔŋ wuni o wuni ʌfɛrɛ ʌthənʌnɛ suʌ kɔ ɛləŋs ka ʌŋbare ŋa ʌŋthonkas gberkethe mə te yɔ ʌgbʌy ka kʌgbɛngbɛn ʌmari mɔŋ yi ʌŋgbɛthɛ ŋɔŋ, yi mʌləs thalɔm tʌləs a pa tɔ yɔ‐e.Ɔwa wuni o wuni a po bot ka ʌŋbare ŋa ʌŋthonkas bɛ ta mʌləs a pa mɔ yɔ‐e, a yɛ təkə gbasi kəpa ʌte a lɔm kəpa tɔ yu‐e təteŋ, haŋ thas a po gbɛngbɛŋ yi kələfthi ləfthi. Ɔwa a sɔŋ kɔ ʌŋfɛrɛ ŋa kʌthonka kʌmʌ ɔ kʌthinɛka ʌte a deŋ kɔ. Ɔwa thas a bəp kəpa ʌte a l m təteŋ yenka ma wop kɔ tɛn.Ɔwa a yɛ təkəwop wuni ka ʌŋthɔ ka mʌləs ʌme pəyi ɔ botɛ ri mʌta mɔŋ, pə ka ʌŋthɔ ŋa ʌŋthɔf ŋɔŋ‐o, thalɔm ʌthɔf ʌtel ka ʌlɔkɔ a yɔ mʌləs mati‐e. Ɔwa a yɛ təkə thʌlər wuni pə thas mɔ to a bot təkəthʌlər wuni məshim ʌŋthɔ ka ʌŋlɔkɔ ɔ shim ʌŋthɔ‐ɔ.A yɛ təkə bot kəsəŋ ka ʌŋgbundu, ʌŋbɔnshɔ, mʌyirʌ thalɔm ʌte mɔ gbal, ɔwa kəsambos ayiki tɔŋ yi ʌŋes ŋɔ ʌfinɔ. Ɔwa wuni o wuni ba ʌmari ma kʌ yɔ ʌŋthɔ ʌŋ chimʌ kɔ ka ʌŋe mə bot kɔ kəsəŋ‐e.Wuni o wuni ɔ ba rʌwankom ra kʌkɔnɛ ro ɔ yema yi kəbot məyira mɔŋ ro ɔ yema‐e ra thɔf o thɔf.Ɔwa wuni o wani ɔ ba ʌmari ma kʌtey hali ro a kom kɔ‐e təkə kɔnɛ ro ɔ yema‐e, thalɔm kəkalʌnɛ ro ɔ wur‐e.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kʌgbukɛ ɔ kɔ mʌnknɛ rʌ ʌthɔf ʌlɔm, kʌmʌ a te dif kɔ.Ɔwa a yɛ təkə nɔy kɔ ʌmari ʌme ta salata ɛfɔf ɛyay yay, thalɔm rə tətək təlɔm tə wɔŋ rʌpɔlitikis, thalɔm tətək te ləsər mʌthank ma Ʌŋyunaytɛd Neshɔn.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari təkŋ yirʌ ka ʌŋthɔf ŋɔŋ.Ɔwa wuni ɔ baye mari təkə kʌthi ɔkos kɔŋ ʌmari ma kayi ukin ka aŋthɔf ŋɔŋ, thalɔm kəbɛnt kɔ kʌmʌ ɔ te shinkar kayi ukin ka ʌŋthɔf ɔ te yema.Aŋfəm aruni yi aŋfəm abom po tɛna‐e, aŋ ba mʌri təkə nʌntʌnɛ mɔ to aŋ yema‐e; təkə te kəlɛnɛ tʌ ʌbɔnshɔ, ʌŋthɔf, thalɔm ʌŋdina kʌmʌ aŋ təpi tʌlek taŋ.Ɔwa a yɛ təkə nɔt wuni kə kɔnɛ balʌ ka ɔwe ɔ te yema. Aŋe mənʌntʌnɛ‐e, aŋ yi təkə bɛŋ ka mʌyema maŋ.Ɔwa mʌ pəyi rʌlek ra mʌyira rʌ yi kʌboth ka ʌkələŋ kələŋ ka mʌyiranɛ‐e, aŋə ka ʌkələŋ bɛ yi ka ʌŋthɔfe, a yi təkə bum ŋa də roŋ o roŋ maŋ yema yʌtha‐e.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari təkə ba ʌkeŋ kɔŋ kɔn son. Ɔwa ɔ gbəli sɔ kʌl ba ʌkeŋ yi afəm alɔmŋ.Ɔwa wuni ɔ bayɛ mari təkə kʌthi kɔ ki rʌ fɔsɔ rəkom.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma rʌwankom ra kʌtəmtəmnɛ to ɔ yema, ɛnanɛ yɔŋ yi ʌŋdina ɔ yema wop‐e. Wa ɔ ba ʌmari ma kʌshinkar ʌŋdina ɔ yema, yi mʌlanɛ mɔŋ. Ɔwa ɔ ba rʌwankom ra kʌthəksʌ, kʌbʌtho, kʌtaŋʌŋɛ yi kəthəksʌ mʌlanɛ mɔŋ pəyi kɔŋ son‐o, ka ʌkələŋ kələŋ yi afəm alɔm‐o, dɛr ɔgberkethe‐o, thalɔm ka ʌŋ gbundu ŋɔŋ.Wuni o wuni ɔ ba rʌwankom ra ʌte ɔ təmʌ yi kʌfɔf ʌte ɔ yema‐e. Ɔwa rʌwankom ʌre ɔ ba ri təkə bət ʌte ɔ nanɛ kə tə bot kɔ kə səŋ yi kəthɛns, thalɔm kəsakəthi təra yi ɛtəmtəmnɛ də roŋ o roŋ kə təkəlɛnɛ ro ɔ yi‐e.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kʌwop məgbanɛ məthɔfəl yi kəkulunɛ aŋe ɔ yema‐e.A yɛ təkə fɔsar wuni kʌmʌ ɔ kɔkulunɛ ka ʌte ɔ te yema‐e.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kʌgbasi ʌgbʌp ka ʌŋkwament ŋa aŋthɔf ŋɔŋ, kətʌŋ ka kɔŋɔŋ gbeŋ thalɔm ka ɔwe ɔ thithe.Aŋkwhamɛnt ʌŋ yi təkətʌŋʌnɛ ʌte aŋfem aŋ yema‐e. Ɔwa mʌyema ʌme aŋ tə tɔrinɛ ŋʌ ka kʌtente thith aŋe aŋ yema‐e, ka aŋgbundu. Ɔwa a yɛ təkə pɛnshanɛ ʌmari ma wuni o wuni po bək təki thith wuni‐e, kama ɔ thith ɔwe ɔ yema ɔ təma ta ʌtɔŋ.[Missing?]Ɔwa mʌ pəyi wuni o wuni ɔ yi kətɔŋ ka aŋfəm ʌkəpet‐e, ɔ ba ʌmari ma kʌmʌranɛ kɔ kʌmʌ pəfisa kɔ kətʌŋ ka ɛmar ya aŋthɔf, ɛmar ya tʌthɔf tətel, kətʌŋʌnɛ ka mɔ to ɔ gbəli təmʌ ukolo yi yiki kətɔŋ ka aŋkos ŋɔŋ.Ɔwa wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kʌworək mʌpanth, rʌwankom ra kʌthith kɔ rəmʌpanth yi ka ɔlompi wati kʌmʌ ʌte pɛnshanɛ kəsɔŋ wuni mʌpanth.Ɔwa wuni o wuni ɔ yi təkə ba ʌrʌm ʌthənʌnɛ bepi aŋ yɔ məpath məthənʌnɛ kəte tɔ ʌgbay.A yi təkə rʌm wuni o wuni ʌrʌm ʌfinɔ mə gbəli sɔŋ kɔ ayiki tɔŋ ka rʌlek rɔŋ yi kəmar mʌtʌy məlɔm ɔ yi təkə yɔ ka ʌkələŋ kələŋ ɔyi‐e.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari təkə kulunɛ, thalɔm kətəpi ʌnənki mə chimʌ kɔ kʌmʌ ɔ sɔthɔ ʌrʌm ʌfinɔ ka mapanth mɔ worək‐e.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kʌfothanɛ kəwur kʌyɔ mʌpanth to ɔ yema. Ɔwa ɔ ba ʌmari ma kʌsɔŋ kɔ ʌlɔkɔ mɔ fothanɛ ʌlɔkɔ o lɔkɔ.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kayi uyenki mədɛr, yi kʌbɔr kɔŋ. Ɔwa aŋ yi təkə ba ɛdi ɛbeki, ɛyet ɛwɔŋ, aŋseth kʌyi, tɔl ɛbeki, ɛmar ya ʌŋthɔf. Ɔwa ɔ yi təkə sɔthɔ ʌmar ka ʌŋlɔkɔ mɔ te yi rə məpanth‐e, thalɔm utuy, bepi ɔ səkɛ ulopʌnɛ, thalɔm kəsəkɛ ubora, ubʌki, ɔwa sɔthəlɔm mʌ mɔ tə sɔ gbəli worək ka aŋyɛthɛ ŋɔŋ.Aŋkomrʌ yi aŋfɛth bɛ a yi təkə sɔŋ ŋa məmari məthɔkɔŋ. Aŋfəth ʌŋe ma kom ka kʌ te tha nʌntanɛ yinkʌ te tha nʌntʌnɛŋ, a yi təkə sɔŋ ŋa ɛmar ɛthənənɛ.Uwath O wath ɔba ʌmari ma k ʌyɔkɔ ɔKarʌn A yi təkə yɔ wath o wath ɔ pon kʌ kʌraŋ ka ʌtaranthɛ təfɛth. Kɛrɛ kʌthəkəs tʌtol yi kʌkʌraŋ kəboli rəkɔm a yi təkə sɔŋ ki ka aŋfəth ʌŋe gbəli thəkəs yi kʌkaraŋ kati.Ɔwa kakaraŋ a yi təkə yɔ ki kʌmʌ kə gbəli mar ɔwuni kʌmʌ ɔ kɔ rodi, tə kəbʌr ʌyiki tɔŋ yi rʌwankom rɔŋ. Ɔwa kəyi təkə gbəli kʌrʌ kɔ kəsɔthrʌnɛ ɛmerʌ, kʌmuyʌnɛ, kə kʌrʌ rəyathki kətɔŋ ka tʌ bona ta ʌrʌru, aŋfəm ʌkəpet, ɛdina ɛgbaske gbaske, ɔwa yi kə kʌrʌ məthɔfəl mɔ to Aŋyunatɛd Neshon aŋ yema‐e.Aŋkomra aŋ ba ʌmari ma kathith ko kə karanŋ kaŋ yema aŋfɛth ŋaŋ aŋ karaŋ‐e.Ɔwa wuni o wuni ɔba ʌmari ma kʌtʌŋ mʌkur ma aŋfəm ŋɔŋ ʌme ɔ yema‐e, yi ka ʌkələŋ kələŋ ɔ yi‐e. Ɔ yi təkə yanthenɛ mʌtʌy ʌme, ɔwa ɔ yi təkə mar kʌmʌ mə kɔ ro di ka mɔyɛŋ.Wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kəbum mʌyi, mʌyɛt ʌme ɔ bɛmpa yi ʌtafʌ ʌte kɔnɔŋ ɔ gbal‐e.Ɔwa wuni o wuni ɔ ba ʌmari ma kʌtʌŋʌnɛ ʌŋe ɔ yema pəyi ka aŋthɔf ŋɔŋ rəkor‐o, thaɔm rə təthof tətel ro mɔ gbəli sɔthɔ ʌŋfɛrɛ ŋa ka sɔthɔ mʌtʌy ʌme bɛ a gbal ka mʌsekrʌnɛ ʌme ka rʌwʌnkom rɔŋ kəyankaŋ.Ɔwa wuni o wuni ɔ ba ʌŋgbɛthɛ ŋa təkə mar ʌkələŋ kələŋ ɔ sɔthɔ rʌwankom bɛ ɔ po teŋa yi kəwur ŋaŋiɛŋ.Ɔwa hali ma apa wuni o wuni ɔ ba ʌmari yi rʌwankomrɔŋ, ta tʌrʌ ti kəpa ɔ yi ro ratha ka ʌ ŋthɔ. Ɔwa ɔ yi təkə yikis ʌmari yi rʌwankom ra aŋkos ŋɔŋ. Ɔwa ɔ anfəm ŋa rʌwankom.Ɔwa ʌmari ʌme yi rʌwankom ʌre, ɛ sɔŋ yɛ wuni mari təkə te tʌŋʌnɛ mʌbotəs ma Aŋyunayted Neshɔn.Ɔwa ʌte yi ka mʌsekranɛ ʌme bɛ, a yɛ təkə gbasi ti təkə sɔmpar ʌŋthɔf, wuni o wuni, thalɔm ʌnənki ŋa ʌŋfəm, thalɔm təkə kasara ʌmari yi rʌwankom yi ka mʌsekranɛ ʌme.Den 10. december 1948 vedtog og offentliggjorde FNs tredie generalforsamling Verdenserklæringen om Menneskerettighederne. Erklæringen blev vedtaget med 48 landes ja-stemmer Ingen lande stemte imod. 8 lande afstod.Umiddelbart efter denne historiske begivenhed henstillede generalforsamlingen til alle medlemslande, at de offentliggjorde erklæringens fulde tekst. De skulle desuden "foranstalte, at den bliver omdelt, fremlagt, læst og forklaret i særdeleshed i skoler og andre undervisningsinstitutioner, uden hensyn til de forskellige landes og områders politiske forhold".Erklæringens officielle tekst findes på FNs seks officielle sprog: arabisk, engelsk, fransk, kinesisk, russisk og spansk. Endvidere har en lang række af FNs medlemslande fulgt generalforsamlingens opfordring og oversat erklæringen til det nationale sprog. Den danske oversættelse på de følgende sider er udarbejdet af udenrigsministeriet.Ved henvendelse til FNs nordiske informationskontor i København kan man gratis rekvirere eksemplarer af erklæringen på henholdsvis FNs officielle sprog, de øvrige nordiske sprog samt et begrænset antal andre sprog.Da anerkendelse af den mennesket iboende værdighed og af de lige og ufortabelige rettigheder for alle medlemmer af den menneskelige familie er grundlaget for frihed, retfærdighed og fred i verden,da tilsidesættelse af og foragt for menneskerettighederne har ført til barbariske handlinger, der har oprørt menneskehedens samvittighed, og da skabelsen af en verden, hvor menneskene nyder tale- og trosfrihed og frihed for frygt og nød, er blevet forkyndt som folkenes højeste mål,da det er af afgørende betydning, at menneskerettighederne beskyttes af loven, hvis ikke mennesket som en sidste udvej skal tvinges til at gøre oprør mod tyranni og undertrykkelse,da det er af afgørende betydning at fremme udviklingen af venskabelige forhold mellem nationerne,da De forenede Nationers folk i pagten påny har bekræftet deres tro på fundamentale menneskerettigheder, på menneskets værdighed og værd og på lige rettigheder for mænd og kvinder, og har besluttet at fremme sociale fremskridt og højne levevilkårene under større frihed,da medlemsstaterne har forpligtet sig til i samarbejde med De forenede Nationer at arbejde for fremme af almindelig respekt fur og overholdelse af menneskerettigheder og fundamentale frihedsrettigheder,da en fælles forståelse af disse rettigheder og friheder er af den største betydning for den fulde virkeliggørelse af denne forpligtelse,proklamererPLENARFORSAMLINGENderfor nu denne VERDENSERKLÆRING OM MENNESKERETTIGHEDERNE som et fælles mål for alle folk og alle nationer med det formål, at ethvert menneske og ethvert samfundsorgan stedse med denne erklæring for øje skal stræbe efter gennem undervisning og opdragelse at fremme respekt for disse rettigheder og friheder og gennem fremadskridende nationale og internationale foranstaltninger at sikre, at de anerkendes og overholdes overalt og effektivt, både blandt befolkningerne i medlemsstaterne og blandt befolkningerne i de områder, der befinder sig under deres styre.Alle mennesker er født frie og lige i værdighed og rettigheder. De er udstyret med fornuft og samvittighed, og de bør handle mod hverandre i en broderskabets ånd.Enhver har krav på alle de rettigheder og friheder, som nævnes i denne erklæring, uden forskelsbehandling af nogen art, f. eks. på grund af race, farve, køn, sprog, religion, politisk eller anden anskuelse, national eller social oprindelse, formueforhold, fødsel eller anden samfundsmæssig stilling.Der skal heller ikke gøres nogen forskel på grund af det lands eller områdes jurisdiktionsforhold eller politiske eller internationale stilling, til hvilket en person hører, hvadenten dette område er uafhængigt, under formynderskab eller er et ikke selvstyrende område, eller dets suverænitet på anden måde er begrænset.Enhver har ret til liv, frihed og personlig sikkerhed.Ingen må holdes i slaveri eller trældom ; slaveri og slavehandel under alle former skal være forbudt.Ingen må underkastes tortur eller grusom, umenneskelig eller vanærende behandling eller straf.Ethvert menneske har overalt i verden ret til at blive anerkendt som retssubjekt.Alle er lige for loven og har uden forskelsbehandling af nogen art lige ret til lovens beskyttelse. Alle har ret til lige beskyttelse mod enhver forskelsbehandling i strid mod denne erklæring og mod enhver tilskyndelse til en sådan forskelsbehandling.Enhver har ret til en fyldestgørende oprejsning ved de kompetente nationale domstole for handlinger, der krænker de fundamentale rettigheder, som forfatningen eller loven giver vedkommende.Ingen må underkastes vilkårlig anholdelse, tilbageholdelse eller landsforvisning.Enhver har under fuld ligeberettigelse krav på en retfærdig og offentlig behandling ved en uafhængig og upartisk domstol, når der skal træffes en afgørelse med hensyn til hans rettigheder og forpligtelser og med hensyn til en hvilken som helst mod ham rettet strafferetslig anklage.Enhver, der anklages for et strafbart forhold, har ret til at blive anset for uskyldig, indtil hans skyld er godtgjort i henhold til lov ved en offentlig retshandling, hvorunder han har fået alle de garantier, der er fornødne for hans forsvar.Ingen må anses for skyldig i noget strafbart forhold på grund af nogen handling eller undladelse, der ikke i henhold til national eller international ret var strafbar på det tidspunkt, da den blev begået. Der skal heller ikke kunne idømmes strengere straf end fastsat på den tid, da det strafbare forhold blev begået.Ingen må være genstand for vilkårlig indblanding i private forhold, familie, hjem eller korrespondance, ej heller for angreb på ære og omdømme. Enhver har ret til lovens beskyttelse mod sådan indblanding eller angreb.Enhver har ret til at bevæge sig frit og til frit at vælge opholdssted indenfor hver stats grænser.Enhver har ret til at forlade et hvilket som helst land, herunder sig eget, og til at vende tilbage til sit eget land.Enhver har ret til i andre lande at søge og få tilstået asyl mod forfølgelse.Denne ret må ikke påberåbes ved anklager, der virkelig hidrører fra ikke-politiske forbrydelser eller fra handlinger i strid med De forenede Nationers formål og principper.Enhver har ret til en nationalitet.Ingen må vilkårligt berøves sin nationalitet eller nægtes ret til at skifte nationalitet.Uden begrænsninger af racemæssige, nationalitetsmæssige eller religiøse grunde har mænd og kvinder, der har nået myndighedsalderen, ret til at gifte sig og stifte familie. De har krav på lige rettigheder med hensyn til indgåelse af ægteskab, under ægteskabet og ved dettes opløsning.Ægteskab skal kun kunne indgås med begge parters frie og fulde samtykke.Familien er samfundets naturlige og fundamentale enhedsgruppe og har krav på samfundets og statens beskyttelse.Enhver har ret til at eje ejendom såvel alene som i fællig med andre.Ingen må vilkårligt berøves sin ejendom.Enhver har ret til tanke-, samvittigheds- og religionsfrihed: denne ret omfatter frihed til at skifte religion eller tro og frihed til enten alene eller i fællesskab med andre, offentligt eller privat, at give udtryk for sin religion eller tro gennem undervisning, udøvelse, gudsdyrkelse og overholdelse af religiøse forskrifter.Enhver har ret til menings- og ytringsfrihed; denne ret omfatter frihed til at hævde sin opfattelse uden indblanding og til at søge, modtage og meddele oplysning og tanker ved et hvilket som helst meddelelsesmiddel og uanset landegrænser.Alle har ret til under fredelige former frit at forsamles og danne foreninger.Ingen kan tvinges til at være medlem af en forening.Enhver har ret til at deltage i sit lands styre enten direkte eller gennem frit valgte repræsentanter.Enhver har ret til lige adgang til offentlige embeder og hverv i sit land.Folkets vilje skal være grundlaget for regeringens myndighed; denne vilje skal tilkendegives gennem periodiske og virkelige valg med almindelig og lige valgret og skal udøves gennem hemmelig afstemning eller tilsvarende frie afstemningsmåder.Enhver har som medlem af samfundet ret til social tryghed og har krav på, at de økonomiske, sociale og kulturelle rettigheder, der er uundværlige for hans værdighed og hans personligheds frie udvikling, gennemføres ved nationale foranstaltninger og internationalt samarbejde og i overensstemmelse med hver stats organisation og hjælpekilder.Enhver har ret til arbejde, til frit valg af beskæftigelse, til retfærdige og gunstige arbejdsvilkår og til beskyttelse mod arbejdsløshed.Enhver har uden forskel ret til lige løn for lige arbejde.Enhver, der arbejder, har ret til et retfærdigt og gunstigt vederlag, der sikrer ham selv og hans familie en menneskeværdig tilværelse, og om fornødent tillige til andre sociale beskyttelsesforanstaltninger.Enhver har ret til at danne og indtræde i fagforeninger til beskyttelse af sine interesser.Enhver har ret til hvile og fritid, herunder en rimelig begrænsning af arbejdstiden, og til periodisk ferie med løn.Enhver har ret til en sådan levefod, som er tilstrækkelig til hans og hans families sundhed og velvære, herunder til føde, klæder, bolig og lægehjælp og de nødvendige sociale goder og ret til tryghed i tilfælde af arbejdsløshed, sygdom, uarbejdsdygtighed, enkestand, alderdom eller andet tab af fortjenstmulighed under omstændigheder, der ikke er selvforskyldt.Mødre og børn har krav på særlig omsorg og hjælp. Alle børn skal, hvadenten de er født i eller udenfor ægteskab, have den samme sociale beskyttelse.Enhver har ret til undervisning. Undervisningen skal være gratis, i det mindste på de elementære og grundlæggende trin. Elementær undervisning skal være obligatorisk. Teknisk og faglig uddannelse skal gøres almindelig tilgængelig for alle, og på grundlag af evner skal der være lige adgang for alle til højere undervisning.Undervisningen skal tage sigte på den menneskelige personligheds fulde udvikling og på at styrke respekten for menneskerettigheder og grundlæggende friheder. Den skal fremme forståelse, tolerance og venskab mellem alle nationer og racemæssige og religiøse grupper, og den skal fremme De forenede Nationers arbejde til fredens bevarelse.Forældre har førsteret til at vælge den form for undervisning, som deres børn skal have.Enhver har ret til frit at deltage i samfundets kulturelle liv, til kunstnydelse og til at blive delagtiggjort i videnskabens fremskridt og dens goder.Enhver har ret til beskyttelse af de moralske og materielle interesser, der hidrører fra en hvilken som helst videnskabelig, litterær eller kunstnerisk frembringelse, som vedkommende har skabt.Enhver har krav på en social og international orden, i hvilken de i denne erklæring nævnte rettigheder og friheder fuldtud kan virkeliggøres.Enhver har pligter overfor samfundet, der alene muliggør personlighedens frie og fulde udvikling.Under udøvelsen af sine rettigheder og friheder er enhver kun underkastet de begrænsninger, der er fastsat i loven alene med det formål at sikre skyldig anerkendelse af og hensyntagen til andres rettigheder og friheder og med det formål at opfylde de retfærdige krav, som moralen, den offentlige orden og det almene vel stiller i et demokratisk samfund.Disse rettigheder og friheder må i intet tilfælde udøves i strid med De forenede Nationers formål og principper.Intet i denne erklæring må fortolkes som givende nogen stat, gruppe eller enkeltperson hjemmel til at indlade sig på nogen virksomhed eller foretage nogen handling, der tilsigter at nedbryde nogen af de heri opregnede rettigheder og friheder.Saben umat manungsa lair kanthi hak-hak kang podho lan pinasthi lan kanthi kabebasan-kabebasan ing bakuning angger-angger (wewaton = undang-undang). Perserikatan Bangsa-Bangsa darbe komitmen (tekad nglaksanakake maujude janji lan kasaguhane) kanggo junjung luhur, nggrengsengake lan ngayomi hak-hak asasi umat manungsa marang saben pribadi (individu). Komitmen kasebut ingayatan saka Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa kang nukulake kamantepaning kayakinan para bangsa sa-donya tumrap hak-hak asasi umat manungsa ing bakuning paugeran sarta tumrap martabat lan ajining kamanungsan. Ing Pranyatan Umum ngenani Hak-Hak (umat) Manungsa, Perserikatan Bangsa-Bangsa nandhesake kanthi terwoco lan prasoja, hak-hak kang dadi darbeke saben uwong kanthi adil. Hak-hak kasebut, nyata dadi darbekmu kabeh. Kabeh mau, iyo hakmu. Kenali lan pahamana hak-hak kasebut. Supaya kasengkuyung mbiwarakake lan nglestarekake kanggo paugeran dhiri pribadhi sarto kanggo sapepadhane umat manungsa liyane.MANIMBANG manowo ngakoni marang martabat alamiah sarta hak-hak kang padha lan pinasthi ing saben warganing kulawarga umat manungsa, mujudake landhesaning kamardikan, kaadilan sarta bedhamening donya.MANIMBANG menawa nyingkur lan nganggep remeh hak-hak umat manungsa bisa njalari tandang tanduk kasar lan wengis kang nuwuhake rasa runtik atine umat manungsa, lan kabangune donya dadi papaning umat manungsa bisa ngrasakake lan ngalami nikmating bebas medhar panemu lan bebas ngrasuk agama sarta kalis saka rasa wedi lan was-sumelang sarta urip kacingkrangan, kapratelakake dadi pranyatan minangka dadi gegayuhan luhur sakabehing umat manungsa lumrah (kawula alit).MANIMBANG manawa hak-hak umat manungsa perlu antuk pangayoman kanthi pranatan lan tatanan angger-angger (undang-undang), amrih saben uwong ora kepeksa milih nglawan (mbrontak) minangka kupiyo kang pungkasan anggone ngrekodaya kanggo nglawan marang tindak daksiya lan panjajahan.MANIMBANG manawa mekaring pamerdi panggulowenthahing sambung pamitran ing antaraning para bangsa saben negara perlu lan wigati dirembakakake.MANIMBANG manawa para bangsa ing Perserikatan Bangsa-Bangsa, ing sajroning Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa, wus padha mratelakake kanthi tandhes anggone ngugemi marang hak-hak kang baku umat manungsa, marang martabat lan ajining pribadine umat, lan marang hak-hak priya lan wanita kang sadrajat lan padha, sarta wus gawe putusan bakal nyengkuyung majuning sosial sarta ajining urip amrih saya luwih becik, kanthi kamardikan kang omber lan jembar tebane.MANIMBANG menawa Negara-Negara Anggota wus ikrar lan prajanji bakal nggayuh kang saya maju anggone ngajeni lan ngurmati ajining umum marang hak-hak asasi umat manungsa sarta rasa bebas kang asasi (kanthi paugeran) ing ujuding sambung makarya klawan Perserikatan Bangsa-Bangsa.MANIMBANG manawa kanthi manunggaling pangerten ngenani hak-hak lan tumindak kanthi bebas kasebut, perlu banget, kanggo ngleksanani janji kanthi temen, mulo,MAJELIS UMUMmbiwarakakePRANYATAN UMUM NGENANI HAK-HAK ASASI (UMAT) MANUNGSAminangka sawijining paugeran umum kanggo kasiling gegayuhan saben bangsa lan saben negara, dene kang katuju supaya saben uwong lan saben bebadan ing satengahing bebrayan (masyarakat), kanthi tansah eling lan ngugemi Pranyatan iki, tansah mersudi ngadani panggulowentah supaya rasa ngajeni lan ngurmati hak-hak sarta urip bebas kasebut saya mekar ngrembaka. Sarta kanthi reka daya progresip kang asipat nasional lan internasional, bisa nanggung wujuding kasaguhan ngakoni lan anggone asung pakurmatan kanthi universal lan efektif, iya saka bangsa-bangsa ing Nagara-Nagara Anggota, kalebu bangsa-bangsa ing laladan kang kabawah panguwasaning angger-anggere (wewaton = undang-undang).Saben uwong kalairake kanthi mardika lan darbe martabat lan hak-hak kang padha. Kabeh pinaringan akal lan kalbu sarta kaajab pasrawungan anggone memitran siji lan sijine kanthi jiwo sumadulur.Saben uwong darbe hak tumrap hak lan kebebasan-kebebasan kang tinulis ing Pranyatan Umum iki tanpa pilih kasih, kabeh warata lan adil ing samubarang, kayata: beda bedaning ras, warnaning awak (walulang), beda-bedaning lanang lan wadon, basa, agama, politik lan panemu liyane, asal usul suku bangsa lan bebrayan, hak darbe, tatalair lan kalungguhan liyane.Sakbanjure,ora bakal ana prabedane tumrap kalungguhan politik, angger-angger (undang-undang) utowa kalungguhan internasional saka negara utowa laladan asal usuling sawijinging uwong, sanadyan saka negara mardika, laladan-laladan ing panguwasaning wali, jajahan utawa kang winengku ing kawasaning liyan.Saben uwong nduweni hak ingatasing uripe, bebasing uripe lan kaslametane minongko pribadi (individu).Ora keno sawijining uwong didadekake budhak utawa batur, maujuding budhak lan batur tukon kanthi ujud apa wae dadi larangan.Ora kena sawijining uwong disiyo-siyo ing siksa, utawa nandhang tindak kejem, dipatrapi utawa nampa pidono kang ora kaya lumrahing umat manungsa utowo siningkur karemehake.Saben uwong darbe hak tumrap paseksi ing sajroning angger-angger (undang-undang) minongka umat manungsa sacara pribadi ing endi wae papan dununge.Ngadepi hukum, kabeh duwe hak padha lan darbe hak oleh pengayoman angger-angger sing padha, tanpo dibedak-bedakake. Kabeh duwe hak ingayoman sing padha marang tumindak mbedak-mbedakake (diskriminasi) kang ora cundhuk (cocok) karo Pranyatan iki, lan marang sawernaning pamilut (ngojok-ojoki) sing tumuju marang tumindak diskriminasi kasebut.Saben uwong nduweni hak kapulihake kanthi trep saka sesambungane kapatrapan pengadilan nasional tumrap tidak-tanduk kang nalisir saka hak-hak baku kang dening angger-angger (undang-undang) kapasrahake dadi hake.Ora ana siji wae uwong kang kena ditangkep, ditahan utawa kasingkirake kanthi sawenang-wenang.Saben uwong, kanthi nduweni drajad padha ing satemene, darbe hak tumrap pangadilan kang adil lan tinarbuka dening pangadilan kanthi bebas lan ora bot-sih, ing babagan netepake hak lan kuwajiban-kuwajiban sarta ing sajroning nampa saben ancaman pidana kang ditetepake marang saben uwong.Saben uwong kang dinakwa amargo dianggep nidakake laku nalisir saka undang-undang, dianggep durung nyandhang kaluputan sadurunge undang-undang mbuktekake kaluputane ing pangadilan kang tinarbuka, ing bab iki saben uwong oleh jaminan kang diperlokake kanggo mbelani hake.Ora ana uwong siji wae kang kena dianggep luput nindakake nglanggar undang-undang utowo tledhor, kang ora mujudake tindak nalisir saka undang-undang nasional utowo internasional, ing titi mangsa tumindak mau linakonan. Ugo ora prayoga nemtokake paukuman kang luwih abod katimbang paukuman kang katetepake nalika tindak nglanggar undang-undang iku linakonan.Ora ana uwong siji wae kang kena diregoni hak pribadine, kulowargane, bale wismane utowa sesambungane nampa lan ngirim layang kanthi sawenang-wenang; uga marang hak pakurmatan lan ajining diri. Saben uwong ndarbeni hak kaayoman dining undang-undang awit saka anane gangguan utowo tindak nalisir mangkono iku.Saben uwong darbe hak tumrap bebasing tumindak utawa ora nindakake apa-apa ing sajroning laladan wewengkoning negara.Saben uwong darbe hak ninggalake sadhengah negara, kalebu negarane dhewe, lan darbe hak bali maneh menyang negarane.Saben uwong darbe hak ngupaya pangayoman marang negara liya kanggo pangayoman amarga anggone dadi buron.Hak kasebut ora kena kaetrapake manawa anggone dadi buron iku nyata kang dadi sababe awit tumindak kadursilan kang ora gegandhengan karo politik, utowo karana tumindak kang nalisir karo tujuan sing baku saka Perserikatan Bangsa-Bangsa.Saben uwong darbe hak dadi warga negara.Ora ana uwong siji wae kang kanthi tanpa landhesan tatanan banjur kabatalake anggone dadi warga negara utowo ditampik hake kanggo salin dadi warga negara liya.Priya lan wanita kang wus diwasa kanthi tanpa mawas bangsa, warga negara utawa agama, darbe hak nglakoni ningkah lan mbangun kulawarga. Kabeh nduweni hak kang padha ing babakan neningkahan, ing sajroning alam ningkah lan ing alam pepisahan/pegatan.Neningkahan amung bisa dileksanani adhedhasar pilihan bebas lan temen-temen dadi pasarujukane penganten sakeloron.Brayat/kulawarga iku sawijining tetunggalan kang alamiyah lan baku ing masyarakat lan anduweni hak pangayoman saka bebrayan (masyarakat) lan nagara.Saben uwong duwe hak andarbeni bandha, kanthi pribadi utawa bebarengan karo uwong liyane.Ora ana uwong siji wae kena dirampas bandhane kanthi sawenang-wenang.Saben uwong darbe hak bebas duwe panemu, kalbu lan agama. Ing babakan iki kalebu hak bebas ganti agama lan kapitayan, lan hak bebas kanggo anekseni agamane utawa kapitayane, kanthi cara anggelar piwulang, nglakoni, laku ibadhah lan setya tuhu ngugemi percayane, kanthi cara pribadi utowo bebarengan karo uwong liyane, ing ngedhengan (ngareping umum) utowo pribadi.Saben uwong darbe hak ingatase hak bebas mratelakake panemume, kalebu duwe hak bebas darbe panemu tanpo diregoni/diganggu, lan kanggo ngupaya, nampa sarta mratelakake informasi lan pamikiran penemune lumantar media apa wae kanthi tanpa mawas watesing wewengkon laladan.Saben uwong nduweni hak ingatase hak bebas ngumpul lan gawe paguyuban tanpa anane rudapeksan.Ora ana uwong siji wae kang kena dipeksa lumebu ing sawijining pakumpulan /paguyuban.Saben uwong nduweni hak cawe-cawe ing kaperluane pamarintah nagarane, kanthi langsung utawa lumantar wakil-wakil kang pinilih kanti bebas.Saben uwong darbe hak kang padha kanthi kalodhangan kang padha bisa kawisudha tampa kalungguhan/jawatan pamarintah ing negarane.Gegayuhaning rakyat kudu dadi lambaran baku wewenange pamarintah, gegayuhan iki kudu kawujudake kanthi cara anane pamilihan umum kang dianakake ing wektu kang tinamtu lan murni kanthi hak pilih kang umum lan sadrajat, kanthi pungut swara sacara wadi utawa kanthi pranatan liya angger bisa nanggung hak bebas anggone milih.Saben uwong, minangka warganing bebrayan (masyarakat) anduweni hak ingatase jaminan sosial, sarta darbe hak amrih kaleksanane hak-hak ekonomi, sosial lan budaya sing dadi kaperluwan martabate sarta mekaring pribadine kanthi bebas, lumantar rekadaya nasional utawa karya pamitran internasional, condhong marang tata pranatane lan sumber dayaning Nagara.Saben uwong anduweni hak pagawean, hak bebas milih pagawean, darbe hak anane syarat-syarat nyambutgawe kanthi adil lan nguwohake kauntungan sarta nduweni hak ingayoman ing kahanane naliko ora nyambutgawe/nganggur.Saben uwong kanthi ora kabedak-bedakake, darbe hak ingatase pituwas (opah, asil) kang padha tumrap pagawean kang padha.Saben uwong kang nglakoni pagaweyan nduweni hak nampa opah/asil kang adil lan nguntungake/bathi, kang nanggung bisane dadi panguripan kang murwat kanggo dhiri pribadi lan ugo marang kaluwargane, lan manawa ana wigatine katambah ing lindhungan kaperluwan sosial liyane.Saben uwong darbe hak nggawa lan ngleboni paguyuban-paguyuban pegawe kanggo ngayomi kaperluane.Saben uwong nduwe hak ngaso lan libur, kelebu pranataning wanci nyambut gawe kang murwat lan dina libur kang pantes kanthi wewaton tumata, lan tetep nampa opah/pituwasing karya.Saben uwong nduweni hak bisane urip kanthi murwat, kanggo kasarasan lan katentremane dalasan kulawargane, tan keri ing bab hak pangan, sandhang, papan lan pangopening kasarasan sarta kaperluan sosial sing dadi kabutuhan lan hak oleh tanggungan jaminan nalika ngalami nganggur, nandhang lara, cacat, dadi warondha, nyandak umur tuwa, utawa kahanan liyane kang njalari kacingkrangan, kang nyata ngluwihi daya kekuwatane.Poro biyung (ibu) lan bocah-bocah darbe hak oleh pangopen lan bantuan istimewa (mirunggan). Kabeh bocah, kang lair ing sajroning tatanan ningkah utowo sanjabaning tatanan ningkah kudu antuk pangayoman sosial kang padha.Saben uwong darbe hak oleh panggulowenthah ing pawiyatan kanthi gratis, saora-orane tumrap sekolah/pawiyatan dhasar. Pawiyatan dhasar kawajibake. Sekolah (pawiyatan) tehnik lan jurusan umum kanggo saben uwong kanthi tinarbuka, saben uwong bisa lumebu ing pawiyatan luhur kanthi pranatan kang padha salaras karo murwat lan pantese.Panggulowenthah kudu kaenerake amrih saben pribadi biso mekar kanthi omber, biso ndayani saya kandele rasa bisa ngajeni lan ngurmati hak-hak asasi umat manungsa lan kebebasan-kebebasan kang baku. Panggulowenthah ing pawiyatan kudu bisa nenangi lan mekarake rasa tepa salira karo pepadhane, mekaring pamitran, paseduluran ing antarane bangsa-bangsa, bebrayan, ras apadene agama, sarta njalari kudu saya majuning Perserikatan Bangsa-Bangsa sajroning memetri lan nyipto bedhamen/pirukun.Para wong tuwa, darbe hak utama sajroning milih pawiyatan papan panggulowenthah kanggo anak-anake.Saben uwong duwe hak ngrasuk lan ambyur ing kiprahing kabudayan ing sadina-dinane ing bebrayan, ngresepi seni, lan bisa ngrasakake ngalami majuning urip lan paedahing kawruh.Saben uwong duwe hak antuk pangayoman anggone kiprah lan makarya ing babagan ngelmu lan kawruh - kang arupa pangayoman marang kauntungan sing awujud moril utawa materiil, uga ing kasusastran utawa seni kang cinipta/asil karyane.Saben uwong darbe hak ingatase pranatan sosial nasional lan internasional, salaras karo hak-hak lan kabebasan-kabebasan kang kamot ing Pranyatan iki bisa kanthi temen maujud.Saben uwong nduweni kuwajiban marang bebrayan/masyarakat, kang sanyatane ora ana papan liya kang bisa dadi papan mekaring kapribaden kanthi bebas sarta temen-tumemen.Sajroning ngleksanani hak-hak lan kabebasan-kabebasane, saben uwong kudu mbangun miturut marang pranatan kang salaras karo undang-undang (angger-angger), kang isi ancas lan tujuwan sing ora ana liya kajaba mung amrih gumolonging niyat ngugemi lan ngurmati kanthi trep marang hak-hak lan kabebasan-kabebasan uwong liyane, kanggo mujudake syarat-syarat kang adil ing bab kasusilan, tertib tumata lan katentremaning umum, ing bebrayan/masyarakat kang demokratis.Hak-hak lan kabebasan-kabebasan kasebut, kanthi alesan lan pawadan apa wae, ora keno dilaksanani nalisir karo ancas lan tujuwan sarta wewaton-wewatoning Perserikatan Bangsa-Bangsa.Ora ana siji wae isi sajroning Pranyatan iki kena katapsir menehi kalodhangan marang sawijining Nagara, paguyuban utawa pribadi, kang awujud hak supaya oleh utawa murihake antuk pakaryan apa wae, utawa nglakoni tumindak kanthi tujuwan ngrusak hak-hak lan kabebasan-kabebasan wujud apa wae kang kapacak ing sajroning Pranyatan iki.Hattakat yaakni' áyya'shakat mó̱makat ittíllawwi bíyyi'ka. Naalhpisa'at hattak mó̱makat immi'. A̱lhínchikma̱ hattak mó̱makat ishtayoppa'ni.Hookya nannalhpisa' ihíngbittooka̱ ittimi̱lat taha. Himmaka̱ hattakat aa-áyya'shahookano ilaapo' nanna anokfillikakoot nannikchokmoho̱ anokfillihootokoot yammako̱ yahmichi bannahoot áyya'sha.Nannalhpisa' ihíngbittookookano kaniya'chi ki'yo. Immoot mahá̱a'chi hattakat áyya'sha aalhlhika̱.Nannalhpisa' ihíngbittooka̱ immoot mahá̱ahookya hattakat ikayoppa'chokmat ibaachaffa ikbannokmat ilaapo' nanna aanokfillikakoot yahmichi bannahoot áyya'sha.Hattak mó̱makat nannaka̱ ittibaachaffa bíyyi'kakma̱ chokma'ni. Hattak yaakni' áyya'shakat nannalhpisa'a̱ naapiisa' alhihaat mó̱makat ittibaachaffa bíyyi'kakma̱ nanna mó̱makat alhpi'sa bíyyi'ka'ni.Yaakni' hattak áyya'shakat mó̱makat nannaka̱ yahmi bannahoot áyya'shakat holisso holissochi: Chihoowaat hattak ikbikat ittiílawwi bíyyi'kaho̱ Chihoowaat naalhpisa' ikbittooka̱ yammako̱ hattakat kanihmihoot áyya'sha bannakat yámmohmihoot áyya'sha'chi.Hattak yaakni' áyya'shakat mó̱makat yammookano ittibaachaffahookmaka'chi nannakat alhpi'sa bíyyi'ka'chika̱.Hattak mó̱makat ithá̱nahookmaka'chi.Himmaka' nittak áyya'shakatGeneral AssemblyatNanna mó̱maka̱ nannaka̱ ithá̱nacha ittibaachaffahookmakoot nannaka̱ a̱lhíncha'chikat holisso ikbi.Himmaka' nittakookano hattak yokasht toksalicha'nikat ki'yo. Hattak mó̱makat ittíllawwi bíyyi'kacha nanna mó̱maka̱ ittibaachaffa'hitok.Hattakat pisa ittimi̱layyokhacha kaniyaho̱ aamintihookya mó̱makat ittíllawwi bíyyi'ka.Hattakat yaakni' kaniya'o̱ aamintihookya ittíllawwi bíyyi'ka.Hattakat hattak yoka'shcha aba'nikat imalhpi'sa ki'yo. Hattakat holiitopa bíyyi'ka.Hattak yoka'at ikshoka'ni.Hattakat hattakaakaynika̱ kalakshichit nanna impállammicha'nikat iksho nanna kanihmi ki'yoka̱.Hattakat mó̱makat hattak bíyyi'ka.Hattak naapiisa' alhihaat hattak mó̱maka̱ ittíllawwicha'nikat imalhpi'sa.Hattakat nannikchokmoho̱ hattak i̱yahmohmikma̱ naapiisa' alhihaakoot hattak yamma̱ apila'chi.Hattakat nanna̱ kanihmi ki'yoka̱ yokacha' ki'yo kanahoot nanna onhochika̱.Yokashtokookma̱ court ishtayyana i̱naapisa'akoot i̱naapisa'chi nannakat alhpi'sa bíyyi'ka'chiho̱.Kanahaat nanna ikchokmoho̱ yámmohmi imahoobakmat naapiisa' alhihaakoot nannakat alhpi'sa bíyyi'kaho̱ i̱naapiisa'chi, anompa loma' nannakya ikshoho̱.Nannakat ikchokmoho̱ ishyámmo̱htok ki'yokya naapiisa' alhihaat nannalhpisa'a̱ i̱lánchikma̱ falammisht anompa achonhochi banna'nihookya yahma' ki'yo, naalhpisa'at ikshokí̱shtokootoko̱.Nanna ishkani̱htok ki'yohootoko̱ kanahaat nanna chiikani̱hcha' ki'yo.Kaniya'o̱ aya chibannakmat ishiyya'hi bíyyi'ka. Kaniya'o̱ ánta chibannakmat ishánta'hi bíyyi'ka.Yaakni' kaniya'ookya ishiyya'hi bíyyi'ka. Aatokmat falamat ishaa-attatokma̱ aya chibannakmat ishiyya'hi bíyyi'ka.Kaniya'o̱ ishántaka̱ kanahaat ikayoppachokma̱ kaniya'ookya ishiyya'hi bíyyi'ka.Nanna ikchokmoho̱ ishyammohmikmat kaniya'ookya ishiyya' ki'yo.Kaniya'o̱ ishaa-attattookookya kaniya'o̱ aya chibannakmat ishiyya'hi bíyyi'ka.Kaniya'o̱ ishaa-attattookmat ánta chibannakmat ishánta'hi bíyyi'ka.Hattakat ihoo táwwa'at kaniya'o̱ ittihaalalli bannakmat ittihaalalla'nikat imalhpi'sa.Ittihaalalli ikbannokmat ittihaalalla' ki'yo kaniya'ookya.Kanahaat ittihaalallittookat inchokka' chaffaat áyya'shakmano holítto'pa.Hattak mó̱makat nannakat imáyya'sha bíyyi'ka.Kanahoot imaaisha' ki'yo immi'ootoko̱.Kanahaat nanna aayimmikat ittimi̱layyokha bíyyi'kahookya, nannaho̱ ayoppachi bannakmat ayoppacha'ni.Nannaho̱ anokfilli chibannakmat ishanokfilla'ni. Nannaho̱ holissochi chibannakmat ishholissocha'ni. Holisso nannaho̱ ittimanompoli chibannakmat istimanompola'ni.Nannaho̱ ishtittanahaat áyya'shcha ittibaanokfillika̱ ibaafóyyokha chibannakmat ishibaafóyyokha'ni.Nanna ishtáyya'shaka̱ ibaafokha ikchibannokmat ishibaafokha' ki'yo.Ittibaachaffahookmat hattak mó̱makat naalhpisa' ikba'ni.Kanahaat naalhtoka' nannaho̱ malili bannakmat malila'ni.Hattak mó̱makat kanaho̱ naalhtoka' atookoli bannakmat imvoota'chi.Kanihmit ánta chibannakat ishahánta'ni. Kanaho̱ ishhottopacha' ki'yo.Aatoksali' chokmakillaho̱ hattakat aatoksala'ni.Kaniya'o̱ ishaatoksalikat hattakat toksalikat kanihmi imalhtobahookma̱ ittíllawwihoot chimalhtoba'ni.Ta'osso lawaho̱ ishikbihookmakoot aa-atta ishhayocha'chi.Uniono̱ ibaafokha chibannakmat ishibaafokha'ni.Ishtoksali bíyyi'kaka̱ hashi' kanalli kanihmika̱ chí̱mahookmako̱ ishfó̱ha'ni.Nanna mó̱maka̱ ishatahlihookmaka'chi — ishimpa'chi; naafokha; ishaa-atta'chi; alikchi' ishimayya'chi — mó̱maka̱ ishatahlihookmaka'chi. Nannahoot chikanihmihookma̱ kanahmat achipilakmaka'chi.Chipotaat kaniya'o̱ aamintihoot áyya'shahookya kanahmat apilakmaka'chi. Ishki' mó̱maho̱ apilakmaka'chi.Chipota mó̱makat holissaapisa' aya'nikat imalhpi'sa, ta'osso nannikimikshohookya. Kana mó̱makat nanna aaithana' aya bannakmat aya'ni.Hattakat nanna aaithana' ayakma̱ nannakat alhpi'saho̱ imano̱likma̱ chokma'ni.Chipota áyya'shakma̱ ishki' inki' táwwa'akoot holissaapisa' kaniya'o̱ ayachi bannakmat ayacha'ni.Kaniya'o̱ nanna ishtáyya'shakma̱ kanahoot ayyacha ibaayahmi bannakmat yahma'ni.Kanahookya nanna ikbicha kanchi bannakmat kancha'ni, ta'osso isha'chikat.Anompa kanihmo'si yappa̱ hattakat haklocha kani̱hchit anokfilli bannakmat anokfilla'ni. Nannaho̱ kanihmi bannakmat yahma'ni.Kana mó̱makat ittapilakmakilla.Hattakat naalhpisa' ikbi, hattak apila bannahoot. Naalhpisa' kobaffa' ki'yo.Anompa kanihmo'si yappat alhkaniya' ki'yo.Holisso tobattooko̱ kanahookya ikimalhkaniyyoka'ni.Yuyashpa ima shina quishpiri, taripa, sumac causay pachapi, mashcanga ricsipi cusilla causayta, ayacunapi mana pi miticuchum, runacunapac ucullapi tián.Yuyashpa mana ricsicuna runaman millayhuán ricuchum ñausashina pishihuán. Caycuna tucuy llaquicunata apamushca; chaymantami tucuylla ninchic, runacuna, pacha callaricpi mana manchay, huaccha llaqui charic carca, quishipita munashpa, rimaytapes cusilla cacharishpa, paycunahuánmi huiñarca.Yuyashpa runacunapac ancha allimi taripacuna mitsachum, mana runacuna cayta ricushpa hatum piñayhuán jatarichum.Yuyashpa mashcanami llactacunaman, pay pura, mayjanpes cachum tandarishpa alli causayta catina.Yuyashpa imashinami llactacuna tinguinacushca HATUM SUYUPI, catishpa alli yuyayhuán quella rurashcata, mana astahuán runacunata llaquichichum sumaclla cari, huarmicuna shuc maquillahuán causachum; chaymanta ninchic, puricunahuán shucla pachaman chayashum quishpicunahuán.Yuyashpa imashina llactacunapes mingayta rurashca, tandarishca mama suyupi, rimayta cushcami tucuy runa quishpihuán causachum.Yuyashpa chay taripacunaca astahuán allimi tucuyllacunapac, runacunapac, maypipes tiacuchum cay ura pachapi.HATUM TANDARINin, cay shuricunata, tucuy runacuna uyachum, imashina llactacuna, utiuc, hatum cachum tandari quipa sumacta rimarishpa, tutamanta, punlla, chishi, tuta cachum, llactacunallatac, ayllucunaman runacunama yachay huasipi shina yachachinga cay nishcacunata. Chaymantami pacarina shina llugshinga quishpicuna, alli causaycuna tucuypaglla.Tucuy runacuna quishpirihuán huiñán, pactacunahuampes, pay pura, umahuán, ayahuán chay shucuna shina, chaymantami shuclla shina causangacuna.Tucuy runacuna paycunapac charín quishpita; rimaycunapi nishcata, misho, yana, quillu cachum, cayta, chayta nichum, rimachum, Pachacamac charichum mana charichum, charic cachum, mana charic cachum, caypi huiñashca cachum, shuctac llactapi huiñashca cachum.Chasnalatac mana astahuán alli llacta cangachu, paypac allpacuna shuctac maquicunapi tiacuc, quishpilla cacpipes. Quishpicunata sisachinallami, millay runacuna munacpi, mana munacpi.Tucuy runacunami quiquin causayta, quishpita charín, mana pi shuashina caminga.Mana pi cay pachapi yanacuna, mitayucuna canga; yana catuc anchurichum tucuy llactacunapi.Mana pi ñacaychinga, pingay macaycunatapes mana cungachum runacunaman.Tucuy runacunami paycunapac quiquin causayta charín taripa allichicunahuán.Tucuymi chasnallatac can taripa ñaupapi, tucuymi paypac alli maquipi churaringa. Tucuymi shuclla causaymanta huiñarcanchic, mana pi cayta quichuchum.Tucuy runacunami taripa huasicunaman chayanga, chaypi mashcangapac mana chay shuccuna millayta mashcachum. Hatum quellacunami tucuy llactacunapi caytucuyta ricunga sinchi ñahuihuán.Mana pi amsa ucuman apanga, shuctac allpacunamantapes pi surcunga.Tucuy runacunami shinallatac canga quiquin pura shina, caypica pay nishcacunata uyanga cuna, rucucuna cacpi, taripa cacpi, chaypimi quellacunata ricunga mana millayta uyashpa.Tucuy runacunami llaquita charishpa paypac millacunahuán mashcanga mana chaychu nishpa, imashina taripacuna nin. Yaya taripacuna mashcanga mitsata.Mana pi amsa ucuman apanga pandari nishcamanta, imashina nin quiquin llactacunapac quellca, mashcanacungami haum llaquichi, tucuylla allí ricuyhuán ricushpa.Mana pi shuctac miticucpi urmanga quiquin causaypi, ayllucunapipes, alli shutipipes illaringa chasnacuna millayta cushca nishpaca.Tucuy runacunami maipipes puringallami, paypac allpa llactapi.Tucuy runacunami llugshingalla shuctan llactacunaman, cutín paypac quiquin llactaman tigrangapac.Pi caticucpi, runacuna maypi miticunata mashcan, mana pi chaymantaca llugshichinga, mayjan llactapi cachum.Cay miticunapi, masna taripa nicpi, runa millay cacpipes mana llacta cayahuán ricunga.Tucuy runacuna quiquin llactata charinga.Mana piman quiquin llactata quichunga, nishpapes shuctala llactata mashcanga.Caricuna, huarmicuna, longocuna cashpa, mana pi munashpa shuctac carahuán, shuctac llactahuán tinguinacungallami yaya, mama cangapac, chasna causangallami alli tandarishca, tinguinacuymi cari, huarmi zapalla saquiricpi.Cari, huarmi nicpila tinguinacunga cuna.Ayllucuna ñaupamanta shamun, paycunami tucuy allpapi tandarishpa llactata rurán.Tucuy runacunami paycunapac quiquin allpata charinga, paycunala, hatum tandaripacpes.Mana paycunapac allpacunata quichunga.Tucuy runacuna yuyay quishpita, Pachacamac yuyacta charín; chaylapitac saquingacuna Pachacamac yuyay shuctac yuyacunahuán. Caycunataca paylatac, tandarishca cacpipes chayshuc cuna uyachum yuyaycunapi cacharichum.Tucuy runacunami yuyanata, rimanata quishpichingalla. Mana pi paypac yuyaycunamanta caminga, quichunga. Rimay cunatapes cacharincunallami caycuna alli cacpi ushacunata catishpa imashinapes cachum.Tucuy runacunami quishpi tandaycuna ruranga mana pi piñachichum.Mana pi cay tandaycunaman piña nishpa apanga.Tucuy runacunami llacta camayu cunapi curaga shina ruranga paylatac, shuctac cunapi shutipi.Tucuy runacunami camayuc cunaman chayanga, mana shuccuna astahuán chayshu canahuán cachum.Ayllucunapac quiquin yuyaycunahuán camayucunata purichinga; chaycunataca alli acllayhuán mashcanga; cay alli aclla tandarica huata, huata quipa ruraringa, acllapica upalla shitanga, ama shitay amsapi chingarichum.Tucuy runacunami ayllupac cashpa charingacuna sumac ricuy, llactacunallapitac quiquin pura mashcanga cuna, paycunapac ancha ministicuna, allí yuyaycunahuán tucuy causachum.Tucuy runacunami llangata charinga paycunalatacmi llanga mayta mashcanga, mana chasnalla shitashca causangapac.Tucuy runacunami alli cullquita japinga, mana shuc cunaca alli, chayshuc cunaca yaricay puchu cunahuán.Tucuy runacunami paypac llangacunamanta cullquita japinga, pay, huarmi, huahua ayllucuna micunapac, churanapac charichum.Tucuy runacunami nishpaca tandarita ruranga, paylatac chaypi tandaringa shuctac cunahuán.Tucuy runacunami samayta charinga llanga quipaca, chasnallatac punllacunapi cayta, chayta puringa, rimanga shuyunata quichungapac, chaypacca cullquita japinga.Tucuy runacunami alli causayta charinga, paypac huarmi, huahuapes chasnallatac causanga, unguyta quichushpa, micunapes alli cachum, churanacuna, huasitapes tucuyllami charinga; mana llanga charishpa, unguyhuán, rucuyashpa, huacchayashpa hatum apucuna tucuyta chasna cachum ricunga.Chichu huarmipes, llullu huahuacunapes alli causaytami charinga. Tucuy llullu huahuacuna, tinguy mana tinguy huiñashca, chasnallatac shumay causayta charinga cuna.Tucuy runacunami yachachi huasiman chayanga. Yachayca mana cullquihuán randinachu, tucuypacmi yangalla huahua huasicunamanta hatum yachay huasiman ringa.Yachachimi canga uma hatumhuán, aicha sinchiyachum, chaylapitac quishpita apachum tucuy llactacuna tandarichum sumaclla, quiquin pura alli causachum.Yayacuna paycunalatac mashcanga manashca yachachita churi, hushushicunaman.Tucuy runacunami paypac ayllucunapac causayta causanga. Hatum yachanacunatapes ministishpa mashcanga paypac chayshu cunapapes.Tucuy runacunami yachayuc manta japinga masna paymanta shuctac yachayuc cuchum.Tucuy runacunami paypac quiquin llactapi, chayshuc llactacunapipes quishpicunata, alli cunatapes hatum quellcapi nishcata taringa, ima shina llacta mama rurarca.Tucuy runacunami chayshuc cunahuán llactaman anchata cuyanga, paycunalatac quipaca quishipirichum.Caytucuy nishcacunata tucuyllami yachan, chaymantami huaquichina mana chingarichum; ayllucuna, llactacuna sumaclla tiachum, mana chayshu cunaman quichushpa, camishpa, millashpa. Llactacuna alla shayarichum, quipa mana huacangapac.Cay quishpi cunaca mana pi japingachu jarcangapac mana hatum llacta nishca cunata, paypac hatum tandari quipa.Mana ima cay rimaycunamanta rimanallachu, shuctac llactacunaca mana cayta japingachu quiquinta rurangapac, runacunapes, ayllucunapes mana shinallatac paypac causaypi churunga chayshuc cunaman quichusha nishpa caya sumac rimayta.Ganin cewa ƴanci da adalci da zaman lafiya ba za su girku a duniya ba, sai in an amince da cewa: dukkan ƴan‐adam suna da mutunci, kuma suna da hakkoki na kowa daidai da na kowa, waɗanda ba za a iya ƙwace musu ba,Ganin cewa ba abin da ya sa aka aikata abubuwa irin na lokacin jahiliyya waɗanda ke tada hankalin duniya gaba‐ɗaya, illa rashin sanin hakkokin ɗan‐adam da rena su. Ganin kuma cewa an bayyana cewa: muhimmin gurin da ƴan‐adam suka sa gaba shi ne, bayan sun kuɓuta daga tsananin iko da wahala, kowa ya sami damar faɗin ra'ayinsa kuma ya sa rai ga abin da zuciyarsa ta saka masa,Ganin cewa ya kamata a kafa hukumomi waɗanda za su kula da kiyayewa da hakkokin ƴan‐adam, ta hanyar girka dokoki, domin kada tsananin iko da danniya su yi yawa har su kai mutane ga yin kara ko yin tawaye,Ganin cewa ya kamata a ƙarfafa aminci tsakanin ƙasashe,Ganin cewa a cikin usular (takardar sharuɗa) al'ummu, ƙasashen duniya sun sake nuna amincewarsu da muhimman hakkokin ƴan‐adam, da mutuncinsu, da darajar da waɗannan halittu suke da ita kuma a kan daidai‐wa‐daida ga namiji da mace, suka kuma ɗauki alkawalin yin ƙoƙari domin su kyautata wa ƴan‐adam jin daɗin rayuwa a cikin suna ƙara walawa da ƴancinsu,Ganin cewa ƙasashen da Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙunsa sun ɗauki alkawalin cewa: tare da haɗin gwiwar Majalisar, za su tabbatar da abin da zai sa ko'ina a duniya a kiyaye da dukkan muhimman hakkokin ƴan‐adam da dukkan abubuwan da ƴancinsu ya ƙunsa,Ganin cewa muhimmin abin da zai sa a cika wannan alkawali shi ne, dukkan ƙasashen duniya su zamanto da huska ɗaya za su hangi waɗannan hakkokin ƴan‐adam da abubuwan da ƴancinsu ya ƙunsa,Majalisar Ɗinkin Duniya, a zaman taronta na gaba‐ɗaya ta faɗi cewa:Abubuwan da wannan jawabi ya ƙunsa su zamanto gurin da dukkan al'ummu da ƙasashen duniya suka haɗu a kansa kuma suka yi ƙoƙarin cimma, domin kowane mutum da kowane sashen jama'a wanda yake da wannan jawabi a ka ko da wane lokaci, ya maida himma ta hanyar tsarin makarantu da tarbiyya domin a ƙarfafa kiyayewa da waɗannan hakkoki da dukkan abubuwan da ƴancin ɗan‐adam ya ƙunsa. Bayan haka a yi ƙoƙari ta hanyar ɗaukar matakai waɗanda za a rika ingantawa lokaci zuwa lokaci, kuma waɗanda za su shafi ƙasa ɗaya ko ƙasashe da yawa domin ko'ina a duniya jama'ar ƙasashen da Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙunsa da ta ƙasashen da ke ƙarƙashin mulkin waɗansu daga cikinsu ta karɓi wannan jawabi, ta kuma yi amfani da shi yadda ya kamata.Su dai ƴan‐adam, ana haifuwarsu ne duka ƴantattu, kuma kowannensu na da mutunci da hakkoki daidai da na kowa. Suna da hankali da tunani, saboda haka duk abin da za su aikata wa juna, ya kamata su yi shi a cikin ƴan‐uwanci.Kowane mutum na da hujjar cin moriyar dukkan abubuwan da ƴanci ya ƙunsa da dukkan hakkokin da aka bayyana a cikin wannan jawabi ba tare da bambanci ko kaɗan ba, ko na launin fata, ko na zama mace wala namiji, ko na harshe, ko na addini, ko na ra'ayin siyasa, ko kuma bambancin ra'ayin da ya shafi ƙasarsu, ko na zaman jama'a, ko na arziki, ko na haifuwa, ko na wani hali daban.Bayan haka, ba za a gwada wa mutum wani bambanci ba saboda matsayin ƙasarsu ko yankinsu a fannin siyasa ko na hukunce‐hukuncen shari'a ko a huskar ƙasashen duniya, ko da kuwa ƙasar mai mulkin‐kai ce, ko tana ƙarƙashin mulkin wata ƙasa, ko ba ta da cikakken mulkin‐kai, ko da wani abin da ya rage mata mulki.Kowane mutum na da hakkin rayuwa, da zamantowa cikin ƴanci da samun a kiyaye halittarsa.Ba ɗan‐adam wanda za a sa bauta, kuma doka ta hana bauta da fataucin bayi ta kowane hali.Ba wanda za a yi wa azaba, ko a yi masa hukunci ko horo wanda bai dace da ɗan‐adam ba, ko wanda zai ƙasƙanta shi.Kowane mutum na da hakkin a ko'ina a san da darajar halittarsa a huskar doka.Kowa daidai yake da kowa a gaban doka, kuma kowa na da hakkin doka ta yi masa kariya ba tare da nuna bambanci ba. Kowane ɗan‐adam kamar kowa, na da hakkin a yi masa kariya game da duk wani bambancin da zai saba wa matakan da ke cikin wannan jawabi, da kuma kariya game da duk wata manaƙisa ta sa shi nuna irin wannan bambanci.Kowane mutum, idan ya ga za’a aikata abin da zai hana shi cin moriyar hakkokinsa waɗanda tsarin mulki ko dokar ƙasa ta tanada masa, yana da hakkin ya kai ƙara a gaban hukumar ƙasarsu wadda ke da mukamin yanke hukunci game da irin wannan laifi.Ba wanda za’a tsare ko a ɗaure shi, ko kuma a sa shi gudun‐hijira ba gaira ba saba.Kowane mutum na da hakki a zaman daidai da kowa, na kotu adali kuma mai zaman kansa wanda aka kai ƙararsa a gabansa ya saurari maganar mutumin a cikin adalci kuma a gaban idon jama'a, domin kotun nan ne zai ƙayyade masa hakkokinsa da nauyin da ya rataya a wuyansa, ko ya tabbatar da dalilin da ya sa doka ta tuhume shi da laifi kuma za a yi masa hukunci.Duk mutumin da aka tuhuma da aikata wani laifi, zai kasance da matsayin mara‐laifi sai bayan an yi masa shari'a a gaban idon jama'a wadda ta nuna cewa ya taka doka, ya zamanto kuma a lokacin shari'ar an tabbatar masa da kariya wadda za ta kasance maceciyarsa.Ba wanda za a ɗaure saboda ya aikata kuskure ko wani abu wanda dokar ƙasa ko ta ƙasashen duniya ba ta maida laifi ba a lokacin da ya aikata shi, ko da daga baya ya zama babban laifi. Haka kuma, ba za a yi wa mutum hukunci fiye da yadda dokar da ke ci a lokacin da ya aikata laifin ta ƙayyade game da wannan laifi ba, ko da daga baya an sake ta.Ba wanda wani zai shiga sha'aninsa na rayuwa, ko na iyali, ko na mahalli, ko na wasiƙu ba tare da yardarsa ba, ko kuma a ci masa mutunci ko ɓata masa suna. Kowa na da hakkin doka ta yi masa kariya game da irin waɗannan abubuwa.Kowane mutum na da hakkin yin kai‐da‐kawowa cikin ƴanci, ya ma zauna wurin da yake so a cikin wata ƙasa.Kowane mutum na da hakkin ya fita daga kowace ƙasa, har da ƙasarsu kuma yana da hakkin komowa ƙasarsu.Idan azaba ta kai wa mutum karo, yana da hakkin ya tambayi waɗansu ƙasashe gudun‐hijira kuma ya same shi da matsayin ɗan gudun‐hijiran da doka ta hana a taɓa.Mutumin ba zai iya yin amfani da wannan hakki ba idan ana nemansa bayan an tabbata ya aikata babban laifi irin wanda doka ta hana ko wanda ya saɓa wa manufar Majalisar Ɗinkin Duniya da ƙa'idodinta.Kowane mutum na da hakkin kasancewa ɗan wata ƙasa.Ba wanda za a tuɓe wa rigarsa ta ɗan‐ƙasa ba tare da cikakken dalili ba, ko a hana masa yin amfani da hakkinsa na sake ƙasa idan ya ga dama.Idan mace da namiji sun isa aure, suna da hakkin su auri juna su yi iyali, kuma za a yi auren ba tare da an rage wa waninsu darajarsa ta ɗan‐adam ba saboda launin fatarsa ko don yana ɗan wata ƙasa ko kuma don addininsa. Kuma za su kasance da hakkoki na namiji daidai da na mace a game da wannan aure, a cikin zaman auren ko a lokacin rabuwa idan ta faru.Ba za a ɗaura auren ba sai kowane daga cikin angwayen ya bada yardarsa cikin ƴanci.Shi dai iyali shi ne muhimmin tushen jama'a, saboda haka ya kamata jama'a da hukuma su kiyaye shi.Kowane mutum, ko shi ɗaya ko a cikin tarayya, yana da hakkin ya mallaki dukiya.Ba wanda za a ƙwace wa dukiyarsa ba tare da cikakken dalili ba.Kowane mutum na da hakkin ya sami ƴancin yin tunani da na sanin ya kamata da na bin addini; saboda haka yana da ƴancin sake addini ko ra'ayin da ya bada gaskiya gare shi, da kuma ƴancin nuna addininsa ko ra'ayinsa, shi ɗaya ko a cikin taro kuma a fili ko a ɓoye ta hanyar koyarwa ko yin ibada, ko bauta wa abin da ya bada gaskiya gare shi da yin abubuwan da abin da yake bauta wa ɗin ya nuna masa.Kowane ɗan‐adam na da hakkin ya sami ƴancin kasancewa da ra'ayin kansa da ƴancin faɗar ra'ayin nasa; saboda haka yana da hakkin ya sami ƴancin kauda duk wani tsoro game da ra'ayoyinsa, da ƴancin neman labaru da sababbin ra'ayoyi, ya same su kuma ya baza su duk inda yake so ba tare da sanin iyaka ba, kuma ta kowace hanya.Kowane mutum na da hakkin ya sami ƴancin yin taro da kafa ƙungiyoyi tare da makamantansa muddin dai ƙungiyoyin na zaman lafiya ne.Ba wanda za a tilasta wa shiga wata ƙungiya.Kowane mutum na da hakkin kasancewa a cikin ja‐gorancin harkokin jama'a na ƙasarsu, ko shi da kansa ko ta hanyar aika wakilansa waɗanda ya zaba cikin ƴanci.Kowane mutum na da hakki a cikin sharaɗin daidai‐wa‐daida ya sami halin a ɗaukaka shi ya kama ragamar tafiyar da waɗansu ayyukan ƙasarsu na kula da harkokin jama'a.Yadda al'umma ke so ne mahakunta za su tafiyar da mulkin kasa; za a san buƙatar al'umma game da mulki ta hanyar gudanar da zabe kan gaskiya lokaci zuwa lokaci, inda dukkan ƴan‐ƙasa a zaman daidai‐wa‐daida muddin dai suna cikin sharaɗi, su sami damar zartar da zaben kuma cikin an yi jefa ƙuri'a a asirce ko ta wata hanya mai kama da haka, domin a tabbatar cewa kowa ya yi zabe cikin ƴanci.Kowane mutum, a matsayinsa na kasancewa ɗaya daga cikin halittun da jama'a ta ƙunsa, yana da hakkin a tabbatar masa da jin daɗin rayuwa ma'anar tabbatar wa ɗan‐adam da jin ɗadin rayuwa shi ne: dangance da tsarin kowace ƙasa da halin da take da shi, kowane taliki, da ƙoƙarin ƙasarsu da taimakon ƙasashen duniya, ya ci moriyar hakkokinsa na samun biyan buƙatunsa game da tattalin arziki, da jin dadin jama'a, da al'adu, domin waɗannan abubuwa ne ke tabbatar masa da mutunci kuma suke ɗaukaka darajar halittarsa cikin walawa.Kowane mutum na da hakkin ya sami aiki, da ƴancin ya zabi aikin da yake so dangance da ƙwarewarsa, ya kuma yi aikin kamar kowa a cikin sharaɗi gwargwado, kuma yana da hakkin a kiyaye shi da rashin aiki.Dukkan ƴan‐adam, ba tare da wani bambanci ba, suna da hakkin su sami kimar albashi daƴa idan aiki ɗaya suke yi.Duk wanda ke aiki na da hakkin ya sami albashi gwargwadon guminsa, wanda zai biya masa buƙatunsa na yau da kullum da shi da iyalinsa, kuma irin waɗanda suka kamaci ɗan‐adam a cikin mutuncinsa. Bayan haka, idan akwai abubuwan da aka tsara don kyautata rayuwar jama'a, ya sami yin amfani da su.Kowane mutum na da hakkin ya kafa ƙungiyoyin kiyaye sharuɗan sana'arsa tare da makamantansan, ko ya shiga wata ƙungiya mai irin wannan manufa domin ya tanadi abin da zai amfane shi.A game da aiki, kowane mutum na da hakkin ya sami hutu don ya shaƙata da musamman ƙayyadadden wa'adin aiki yadda ba zai raunana masa ba, kuma yana da hakkin ya sami dogon hutu lokaci zuwa lokaci wanda a cikinsa zai kasance yana karɓar albashinsa.Kowane mutum na da hakkin ya sami isasshen halin da zai rayu da shi domin ya kiyaye lafiyarsa da shi da iyalinsa, da jin dadin rayuwarsu, ya kuma mallaki halin tabbatar musu da abinci da tufafi da mahalli da magani daga likita da sauran abubuwan kyautata rayuwa waɗanda suke buƙata. Har ila yau yana da hakkin a sama masa abin da zai biya waɗannan buƙatu da shi idan ya rasa aikinsa, ko yana rashin lafiya, ko wani musakanci ya same shi, ko yana cikin gwaurancin mutuwa, ko tsufa, ko wata ta'adi ko wani hatsari ya raba shi da dukiyar da ya tanada yake rayuwa da ita.Ya kamata a yi wa mata masu ciki da yara ƙanana tattali da taimako na musamman. Kuma dukkan yara ne ya kamata su ci moriyar wannan tattali da taimako, ba waɗanda aka haifa a cikin aure kadai ba.Kowane mutum na da hakkin ya sami ilimi. Ya kamata ilimi ya zamanto ba na biya ba a ƙalla a cikin azuzuwan farko, wato tushen ilimi. Tilas ne ga kowa ya yi karatu a cikin azuzuwan farko. Ya kamata a baza ilimin husaha da na koyon sana'a a ko'ina. Duk wanda ƙwazonsa ya ba hali ya kamata a ba shi damar zuwa neman ilimin ƙoli ba tare da bambanci ba.Abin nufi ga ilimi shi ne: ya sama wa ɗan‐adam jin daɗin rayuwa da ƙarfafa kiyayewa da hakkokinsa da muhimman abubuwan da ƴancinsa ya ƙunsa. Ya kamata ilimi ya kawo fahimtar juna da ragowa da aminci tsakanin ƙasashe da tsakanin ƴan‐adam, kome launin fatarsu da addinin da suke bi, ya kuma ƙarfafa ƙoƙarin da Majalisar Ɗinkin Duniya take yi domin a sami zaman lafiya da kwanciyar hankali a duniya.Game da neman ilimi, iyayen ne a gaba wajen hakkin faɗin irin tarbiyyar da za a yi wa ƴaƴansu.Kowane mutum na da hakkin bada gwargwadon gudummuwarsa cikin ƴanci ga dukkan al'amurran al'adu na da'irarsa da cin moriyar abubuwan da ake ƙagowa don daɗaɗa rai, da taimakawa ga ci‐gaban kimiyya, haka kuma yana da hakkin ya yi amfani da hikimomin da da'irarsu ta tanada, da kyakkyawan sakamakon da aka samu daga kimiyya.Kowa na da hakkin a yi masa kariya ta kowane hali, domin ya sami damar yin fara'a da cin amfanin abin da ya ƙirƙiro a fannin kimiyya ko na adabi ko na hikima.Kowa na da hakkin ganin an sami kyakkyawan shiri a cikin zaman jama'a da tsakanin ƙasashen duniya domin hakkokin nan da dukkan abubuwan da ƴanci ya ƙunsa waɗanda aka bayyana a cikin wannan jawabi su tabbata sosai.Ɗan‐adam na da nauyin bauta wa da'irar da yake rayuwa a ciki a wuyansa, domin a nan kaɗai ne yake samun halin ƙarfafa darajarsa ta ɗan‐adam cikin ƴanci.Kowa zai yi amfani matuƙa da hakkokinsa da abubuwan da ƴancinsa ya ƙunsa ba tare da wata iyaka ba, sai fa wadda doka ta kafa musamman domin a cikin zaman jama'a wadda ta san ma'anar dimukiraɗiyya, kowa ya san kuma ya kiyaye da hakkokin makamantansa da abubuwan da ƴancinsu ya ƙunsa, kuma domin ɗa'a da kyakkyawan shirin jama'a da jin daɗin rayuwa ga kowa su tabbata kamar yadda ya kamata.Ta kowane hali ba za a iya yin amfani da waɗannan hakkoki da abubuwan da ƴanci ya ƙunsa ba a cikin saba wa manufar Majalisar Ɗinkin Duniya da ka'idodinta.Ba wani mataki a cikin wannan jawabi, wanda wata ƙasa ko wata ƙungiya ko wani mutum zai yi amfani da shi, ya kwatanta cewa matakin ya ba shi ikon tafiyar da wata hidima, ko aikata wani abu da nufin rushe waɗannan hakkoki da abubuwan da ƴanci ya ƙunsa, waɗanda aka bayyana a cikin wannan jawabi.ՄԻԱՎՈՐՎԱԾ ԱԶԳԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՀասարակական տեղեկատվության բաժինՄարդու իրավունքներըհրապարակված Միավորված ազգերի կազմակերպության Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրում1948 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Միավորված ազգերի կազմակերպության Ընդհանուր Ժողովն ընդունեց ու ազդարարեց Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը, որի ամբողջական տեքստն ամփոփված է գրքույկի հաջորդ էջերում։ Պատմական նշանակություն ունեցող այս որոշումն ընդունելուց հետո Ժողովը բոլոր անդամ պետություններին կոչ արեց հրապարակել Հռչակագրի տեքստը և անել ամեն ինչ փաստաթղթի «տարածման, հրապարակման ու մեկնաբանման համար, գլխավորապես դպրոցներում և այլ ուսումնական հաստատություններում, առանց երկրների կամ տարածքների քաղաքական կարգավիճակի տարբերակման։Խավիեր Պերես դե ԿուելյարԳԼԽԱՎՈՐ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐԲոլոր մարդիկ ծնվում են հավասար ու անօտարելի իրավունքներով և հիմնական ազատություններով։Միավորված ազգերը պարտավորություն է ստանձնել պահպանել, խրախուսել ու պաշտպանել յուրաքանչյուր անհատի մարդու իրավունքները։ Այս պարտավորությունը բխում է Միավորված ազգերի կանոնադրությունից, որը վերահաստատում է աշխարհի ժողովուրդների հավատը մարդու հիմնական իրավունքների, անձի արժանապատվության ու արժեքի նկատմամբ։Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրում Միավորված ազգերի կազմակերպությունը պարզ ու հասկանալի ձևով ներկայացրել է այն իրավունքները, որոնք հավասարապես պատկանում են յուրաքանչյուր մարդու։Այս իրավունքները պատկանում են ձեզ։Սրանք ձեր իրավունքներն են։Ծանոթացեք դրանց։ Աջակցեք այդ իրավունքներին, պաշտպանեք դրանք հանուն ձեզ և ձեր եղբայրակիցների։Քանզի մարդկային ընտանիքի բոլոր անդամներին ներհատուկ արժանապատվությունը և հավասար ու անօտարելի իրավունքները աշխարհի ազատության, արդարության ու խաղաղության հիմքն են․Քանզի մարդու իրավունքների նկատմամբ քամահրանքն ու արհամարհանքը հանգեցրել են մարդկության խիղճը խռոված բարբարոսական գործողությունների, և քանի որ այնպիսի աշխարհի ստեղծումը, ուր մարդիկ կվայելեն խոսքի ու համոզմունքների ազատություն և զերծ կլինեն վախից ու կարիքից հռչակվել է որպես մարդկանց բարձրագույն ձգտում․Քանզի անհրաժեշտ է, որպեսզի մարդը, որպես մի վերջին միջոցի, չդիմի ապստամբության ընդդեմ բռնության ու ճնշման, օրենքի իշխանությամբ պաշտպանել մարդու իրավունքները․Քանզի անհրաժեշտ է նպաստել ազգերի միջև բարեկամական հարաբերությունների զարգացմանը․Քանզի Միավորված ազգերի ժողովուրդները կանոնադրության մեջ վերահավաստել են իրենց հավատը մարդու հիմնական իրավունքների, անձի արժանապատվության ու արժեքի, տղամարդու ու կնոջ հավասար իրավունքների նկատմամբ և որոշել են ավելի մեծ ազատության պայմաններում նպաստել սոցիալական առաջընթացին ու կյանքի պայմանների բարելավմանը․Քանզի անդամ պետությունները պարտավորվել են Միավորված ազգերի հետ համագործակցությամբ հասնել մարդու իրավունքների ու հիմնական ազատությունների նկատմամբ համընդհանուր հարգանքի ու դրանց պահպանման․Քանզի այս իրավունքների ու ազատությունների համընդհանուր ըմբռնումը կարևորագույն նշանակություն ունի այս պարտավորության լիարժեք իրագործման համար․ԳԼԽԱՎՈՐ ԱՍԱՄԲԼԵԱՆազդարարում է այսՄԱՐԴՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՀԱՄԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՌՉԱԿԱԳԻՐԸորպես առաջադրանք բոլոր ժողովուրդներին ու ազգերին, որպեսզի յուրաքանչյուր անհատ և հասարակության յուրաքանչյուր մարմին, մտքում մշտապես ունենալով այս Հռչակագիրը, ձգտի ուսուցման ու կրթության միջոցով նպաստել այս իրավունքների ու ազատությունների նկատմամբ հարգալից վերաբերմունքին և ազգային ու միջազգային առաջադիմական միջոցառումներով ապահովել դրանց համընդհանուր արդյունավետ ճանաչումն ու պահպանումը թե անդամ պետությունների ժողովուրդների և թե դրանց իրավասու տարածքների ժողովուրդների կողմից։Բոլոր մարդիկ ծնվում են ազատ ու հավասար իրենց արժանապատվությամբ ու իրավունքներով։ Նրանք ունեն բանականություն ու խիղճ և միմյանց պետք է եղբայրաբար վերաբերվեն։Ամեն ոք ունի այս Հռչակագրում բերված բոլոր իրավունքներն ու ազատությունները առանց որևէ խտրության՝ հիմնված ցեղային, մաշկի գույնի, սեռի, լեզվի, կրոնի, քաղաքական կամ այլ համոզմունքների, ազգային կամ սոցիալական ծագման, ունեցվածքի, դասային պատկանելության կամ որևէ այլ կարգավիճակի վրա։Ավելին, ոչ մի խտրականություն չպետք է լինի հիմնված երկրի կամ տարածքի, քաղաքական, իրավական, կամ միջազգային կարգավիճակի վրա, լինի դա անկախ, խնամարկյալ, ոչինքնակառավարվող կամ ինքնիշխանության որևէ այլ սահմանափակումով պետական կազմավորում, որին պատկանում է մարդը։Յուրաքանչյուր ոք ունի ապրելու, ազատության ու անձի անձեռնմխելիության իրավունք։Ոչ ոք չպետք է լինի ստրկության կամ անազատ վիճակում․ պետք է արգելվեն ստրկատիրության ու ստրուկների առուծախի բոլոր ձևերը։Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի կտտանքների, դաժան, անմարդկային կամ ստորացուցիչ վերաբերմունքի կամ պատժի։Ամեն ոք, ուր էլ որ լինի, իրավունք ունի ճանաչվել որպես իրավասուբյեկտ։Բոլորը հավասար են օրենքի առջև և, առանց որևէ խտրականության, ունեն օրենքով հավասար պաշտպանվելու իրավունք։ Բոլորը ունեն հավասար պաշտպանության իրավունք՝ ընդդեմ ցանկացած խտրականության, որով խախտվում է այս Հռչակագիրը, և ընդդեմ նման խտրականության մղող ցանկացած սադրանքի։Ամեն ոք ունի ազգային լիազոր դատարանների միջոցով իր իրավունքների արդյունավետ վերականգնման իրավունք, եթե խախտվում են սահմանադրությամբ կամ օրենքով սահմանված նրա հիմնական իրավունքները։Ոչ ոք չի կարող ենթարկվել կամայական կալանքի, բանտարկության կամ արտաքսման։Ամեն ոք իր իրավունքների ու պարտականությունների սահմանման համար և իր դեմ ցանկացած քրեական մեղադրանքի դեպքում, լիակատար հավասարության հիման վրա, իրավունք ունի, որ իր գործը արդարացի ու հրապարակայնորեն լսվի անկախ ու անկողմնապահ դատարանի կողմից։Հանցագործության համար մեղադրվող յուրաքանչյուր մարդ իրավունք ունի անմեղ համարվել քանի դեռ նրա մեղքը չի ապացուցված օրենքով նախատեսված հրապարակային դատաքննությամբ, որի ժամանակ ապահովվեն նրա պաշտպանության համար բոլոր անհրաժեշտ երաշխիքները։Ոչ ոք չի կարող դատապարտվել որպես հանցագործ որևիցէ արարքի կամ բացթողման համար, որը կատարվել է այնպիսի ժամանակ, երբ այն ազգային կամ միջազգային օրենքով հանցագործություն չի համարվել։ Չի կարող սահմանվել նաև ավելի ծանր պատիժ, քան այն, որը կիրառվում էր հանցագործության կատարման ժամանակ։Ոչ ոք չի կարող ենթարկվել կամայական միջամտության իր անձնական ու ընտանեկան կյանքի նկատմամբ, իր տան, թղթակցության և կամ իր պատվի ու համբավի դեմ կամայական ոտնձգության։ Ամեն ոք ունի օրենքով պաշտպանվելու իրավունք ընդդեմ նման միջամտության կամ ոտնձգության։Ամեն ոք ունի տեղաշարժվելու և բնակության վայր ընտրելւու ազատության իրավունք յուրաքանչյուր պետության սահմաններում։Ամեն ոք ունի ցանկացած երկրից, այդ թվում իր երկրից հեռանալու և իր երկիր վերադառնալու իրավունք։Ամեն ոք իրավունք ունի այլ երկրներում հետապնդումից ապաստան որոնել և ապաստանից օգտվել։Այս իրավունքը չի կարող գործադրվել այնպիսի ոչ-քաղաքական հանցագործությունների կամ արարքների համար հարուցված հետապնդությունների դեպքում, որոնք հակասում են Միավորված ազգերի նպատակներին ու սկզբունքներին։Ամեն ոք ունի քաղաքացիության իրավունք։Ոչ ոք չի կարող կամայականորեն զրկվել իր քաղաքացիությունից կամ քաղաքացիությունը փոխելու իրավունքից։Չափահաս տղամարդիկ ու կանայք, առանց որևէ ցեղային, ազգային կամ կրոնական սահմանափակման, իրավունք ունեն ամուսնանալ և ընտանիք հիմնել։ Նրանք հավասար իրավունքներ ունեն ամուսնանալիս, ամուսնության ընթացքում և ամուսնալուծության ժամանակ։Ամուսնությունը կարող է կայանալ միայն ամուսնացող կողմերի լիարժեք ու ազատ համաձայնության դեպքում։Ընտանիքը հասարակության բնական ու հիմնական բջիջն է և պաշտպանվելու իրավունք ունի հասարակության ու պետության կողմից։Ամեն ոք ունի սեփականություն ունենալու իրավունք՝ ինչպես մենակ, այնպես էլ ուրիշների հետ միասին։Ոչ ոք չի կարող կամայականորեն զրկվել իր սեփականությունից։Յուրաքանչյուր ոք ունի մտքի, խղճի ու դավանանքի ազատության իրավունք․ այս իրավունքը ներառնում է իր դավանանքը կամ համոզմունքները փոխելու ազատություն և իր դավանանքին կամհամոզմունքներին հետևելու ազատություն, մենակ կամ ուրիշների հետ համատեղ, հրապարակայնորեն կամ գաղտնի՝ քարոզի, ժամերգության, կրոնական ու ծիսական արարողությունների ձևով։Ամեն ոք ունի համոզմունքներ ունենալու և արտահայտվելու իրավունք․ այս իրավունքը ներառնում է համոզմունքներին անարգել հավատարիմ մնալու և տեղեկություններ ու գաղափարներ որոնելու, ստանալու ու տարածելու ազատություն, լրատվության ցանկացած միջոցներով, անկախ պետական սահմաններից։Յուրաքանչյուր ոք ունի խաղաղ հավաքների ու միություններ կազմելու իրավունք։Ոչ ոք չի կարող հարկադրաբար անդամակցվել որևէ միության։Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի մասնակցել իր երկրի կառավարմանը՝ անմիջաբար կամ ազատ ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով։Յուրաքանչյուր ոք իր երկրում ունի պետական ծառայություն կատարելու հավասար իրավունք։Ժողովրդի կամքը պետք է լինի կառավարության իրավազորության հիմքը․ այս կամքի արտահայտությունը պետք է լինեն պարբերական ու անեղծ ընտրությունները, որոնք պետք է իրագործվեն համընդհանուր ու հավասար ընտրական իրավունքի հիման վրա, գաղտնի քվեարկության կամ համարժեք ազատ ընտրական ընթացակարգերի միջոցով։Յուրաքանչյուր ոք, որպես հասարակության անդամ, սոցիալական ապահովության իրավունք ունի, օգտվում է իր արժանապատվության և իր անձի ազատ զարգացման համար անհրաժեշտ տնտեսական, սոցիալական ու մշակութային իրավունքներից ազգային ջանքերի ու միջազգային համագործակցության միջոցով, յուրաքանչյուր պետության կառուցվածքին ու ռեսուրսներին համապատասխան։Յուրաքանչյուր ոք ունի աշխատանքի, աշխատանքի ազատ ընտրության, արդարացի ու նպաստավոր աշատանքային պայմանների և գործազրկությունից պաշտպանվելու իրավունք։Յուրաքանչյուր ոք, առանց որևիցէ խտրականության, ունի հավասար աշխատանքի դիմաց հավասար վարձատրության իրավունք։Յուրաքանչյուր ոք ունի արդարացի ու համապատասխան վարձատրության իրավունք, որով ապահովվի մարդկային արժանապատվությանը վայել իր ու իր ընտանիքը գոյությունը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում լրացվի սոցիալական ապավության այլ միջոցներով։Յուրաքանչյուր ոք ունի իր շահերը պաշտպանելու համարար հեստակցական միություններ ստեղծելու և դրանց անդամակցելու իրավունք։Յուրաքանչյուր ոք ունի հանգստի ու ժամանցի, այդ թվում՝ աշխատանքային ժամերի չափավոր սահմանափակման և պարբերական վճարովի արձակուրդների իրավունք։Յուրաքանչյուր ոք ունի կենսամակարդակի իրավունք, որը իր և իր ընտանիքի համար ապահովի առողջություն ու բարեկեցություն, այդ թվում՝ սնունդ, հագուստ, բնակարան ու բժշկական սպասարկում, անհրաժեշտ սոցիալական ծառայություններ և ապահովագրության իրավունք գործազրկության, հիվանդության, հաշմանդամության, այրիության, ծերության և այն դեպքերում, երբ գոյության միջոցների ձեռքբերումը չի պայմանավորված իրենից կախված հանգամանքներով։Մայրերն ու մանուկներն ունեն հատուկ հոգածության ու օժանդակության իրավունք։ Բոլոր երեխաները՝ ծնված ամուսնությունից կամ արտաամուսնական կապերից, օգտվում են նույն սոցիալական պաշտպանությունից։Յուրաքանչյուր ոք ունի կրթության իրավունք։ Կրթությունը, առնվազան տարրական ու հանրակրթական փուլերում, պետք է լինի անվճար։ Տարրական կրթությունը պետք է լինի պարտադիր։ Տեխնիկական ու մասնագիտական կրթությունը լինելու է ընդհանուրի համար մատչելի, իսկ բարձրագույն կրթությունը՝ բոլորի համար հավասարապես մատչելի, հիմնված ընդունակությունների վրա։Կրթությունը պետք է նպատակաուղղված լինի անձի լիարժեք զարգացմանը և մարդու իրավունքների ու հիմնական ազատությունների նկատմամբ հարգանքի ամրապնդմանը։ Այն պետք է նպաստի բոլոր ազգերի, ցեղային կամ կրոնական խմբերի միջև փոխըմբռնմանը, հանդուրժողականությանն ու բարեկամությանը և էլ ավելի նպաստի Միավորված ազգերի խաղաղապահպան գործունեությանը։Ծնողներն ունեն իրենց երեխաներին տրվող կրթության տեսակի ընտրության առաջնային իրավունք։Յուրաքանչյուր ոք ունի իր համայնքի մշակութային կյանքին ազատորեն մասնակցելու, արվեստը դրվատելու, գիտական առաջընթացին մասնակցելու և դրա բարիքներից օգտվելու իրավունք։Յուրաքանչյուր ոք պաշտպանության իրավունք ունի իր բարոյական ու նյութական շահերի համար, որոնք արդյունք են իր իսկ հեղինակած գիտական, գրական կամ գեղարվեստական ցանկացած աշխատանքի։Յուրաքանչյուր ոք ունի սոցիալական ու միջազգային կարգուկանոնի իրավունք, որի դեպքում լիովին իրագործելի են այս Հռչակագրում շարադրված իրավունքներն ու ազատությունները։Յուրաքանչյուր ոք պարտականություններ ունի համանյքի նկատմամբ, ուր և միայն հնարավոր է իր անձի ազատ ու լիարժեք զարգացումը։Իր իրավունքներն ու ազատություններն իրականացնելիս, յուրաքանչուր ոք պետք է ենթակա լինի միմիայն այնպիսի սահմանափակումների, որոնք օրենքով սահմանված են ուրիշների իրավունքների ու ազատությունների համար պատշաճ ճանաչում ու հարգանք ապահովելու և բարոյականության, հասարակական կարգուկանոնի ու ընդհանուր բարեկեցության արդարացի պահանջները ժողովրդավարական հասարակարգում բավարարելու համար։Այս իրավունքների ու ազատությունների իրականացումը ոչ մի դեպքում չպետք է հակասի Միացյալ ազգերի նպատակներին ու սկզբունքներին։Այս Հռչակագրում ոչ մի բան չի կարող մեկնաբանվել որպես որևէ իրավունքի տրամադրում որևիցէ պետության, մարդկանց խմբի կամ առանձին անձանց զբաղվելու մի որևէ գործունեությամբ կամ արարքով, որոնք ուղղված լինեն Հռչկագրում շարադրվածա զատությունների ու իրավունքների ոչնչացմանը։Lapan runakunapis libri kananpaq, jusayuqkunata kastigakänanpaq y iusaynaqkunata mana kastigaypa y piwanpis mana pelyaypa kushish kay pasachaw kawayqa kanqa ali; runakuna imanawpis kashqanta mana qechuymi y lapan runakuna yarpashqankunatapis mana michashqa kananpaq;Runakuna rispitash kayänanpaq kashqanta mana reqiypami y reqiykarpis iarukuyashqanta kanan yarparkushqaqa seqaypa ajanaypaq kaptinmi kanan lapan runakunapis alichaw kananta munayashpämi kaykunata wilakuyä. Lapan runakunapis ali kawakuyman chaykur; mansakuypita y pishëpakuypita librash karqa, munashqannawmj lapantapis parlakuyanqa y munashqanmanmj krigikuyanqa;Lapan kaykunatamj rurakänan, runakuna shumaq rispitash kayänanpaq. Saynawpaqa runakuna manami yarpäyanqasu imaykanawpapis awturdäkunapa kontran sharkuyta y tukuynawpa nakasikuqkunata elaqäsiyta;Saynawmi ali kanman lapan nasyunkuna shumaq wilanakur tukuynawpa jukninwan jukninwan yanapänakur aruyaptin; Askaq nasyunkunapita runakuna shuntakaykärir, rasunpaypa alimi niyashpan yärakuyan, runakuna rispitash kayänanpaq niyashqan qelqaraykaqman. Kay qelqaraykaqchawqa kaykan runakuna rasunpa rispitash kananpaq, lapan runakunapis mana jarukushqa kayänanpaq, warmipis olqupis rispitash kayänanpaq. Saynawpami rasunpa kaykuna rurakänanpaq wilanakuyashkä lapan markakuna y nasyunkuna ali kayman chäyänanpaq, lapan runakunapis ali kawayänanpaq, saynaw kashqanta musyar runakuna librina kar shumaqna kawakuyanqa;Kaychaq lapan runa qotukaqkuna awniyashqa lapan kaykunata rurananpaq, askaq nasyunkunawan wilanakur yanapänakuypa lapan runakuna rispitashqa kayananpaq. Runakuna lapan rispitash karqa rasunpaypami y librimi kakuyanqa ali kaqkunataqa rurayanqa munayashqannaw, y;Lapansikunapis juk yarpayla, kay runakuna rispitash kayänanpaq, pipis mana jarukushqa y Iibri kakuyänanpaq yarpashqaqa seqay alimi kanqa; saynaw rurashun nishqansikuna lapan rurakänanpaq.ALI YARPAY KAPTIN KAYKUNATAMI WILAKUYAN KAY PASACHAW LAPAN RUNAKUNA RISPITASH KAYÄNANPAQ NIYASHQANLapan markakunapis, nasyunkunapis juk yarpayla yawayänanpaqmi lakipakuyänan imaykanawpapis. Saynawpaqa lapan runakunapis y mandaq awturdäkunapis, kay wilakuyashqäman yarpakushla kayashpanqa, shumaq juknaw alitana rurayanman yachasiyashpan y yachakuyashpan. Saynawpami mansapakuypa rurayänan, runakunata mana jarukuypa rispitana kashqanta y libri kashqankunata, Saynawpaqa yarpänansj lapan nasyunninsik y juklä nasyunkuna ali kawayman chananpaqmi. Kaykunataqa musyayänan y lapan runapis nishqannaw rasunpaypa rurayänan, lapan qotukaq runakunapa markankuna, nasyunninkun y wakinkaq kay nasyunpa ruñnkunachaw kaykaq markakunapis.Lapan runakunapis yurikuyan librimi y wakinkaqkunanaw rispitashqa, mana jarukushqa kayänanpaq. Saynawmi runakunaqa yuriyan shumaq yarpayyuq, alitapis mana alitapis reqiykar y seqay kuyapäkuyyuq. Saymi runakuna ali kawakuyänan jukninwan jukninwanpis.Lapan runakuna rispitashqa y mana jarukushqami kayänan y ali kananpaq wilakuyashqächaw nishqannaw librimi kayänanpis. Manami chikish kanansu juk kasta kashqanpita yana o yuraq kashqanpita, warmi ni olqu kashqanpita, imanawkaq parlayta parlaq kashqanpita, imamanpis krigishqanpita,Saypis manami bäjuman churashqa kanqasu mayqan alikaq o mana alikaq niyänansu, runakuna markakunata mandananpaq askaq shuntakaykuptin, runakuna mana jarukush kananpaq alita ruraqkunata o lapan nasyun runakunapaq o mayninpapis markankunapa siñalninkuna rurinchaw juk runa mandaq kaptin. Saynaw kanman juk nasyun marka, pipis mana mandash kaptinpis y markakunapa siñalninkuna surinchaw shumaq imanawpapis rurayta mana kamäpakuq kayaptin o kikinkuna mana mandar juk mandash karpis o juk marka seqaypa mandar imaykapitapis michashqa imanawpis nishqanchaw kanansu manami.Lapan runakunapis shumaq rispitashqami kawakuyänan, librimi imaykapitapis kakuyänan y imapis päsananta awturdäkuna rispitasinan ali kakuyänanpaq.Manami pipis ashmayman churashqa kanansu ni pipa tukuy rurayninkunapaq kanmansu. Ashmaykaq y ashmayta saray; runakuna imanaw rurananpaq kaqkunachawqa pasaypami michar kundinan lapankunatapis y tukuynawpa ashmay saraqkunatapis.Manami pipis fiyupa nakasishqa ni lakipaypaq o munashqannaw nakasishqa, runa kashqankunata mana kuyapaypa tukuyta nishqa kanansu.Lapan runakunami maysaychawpis seqaypa rispitashqa kanan y runa kaynintapis saynaw rispitasikunan, pipis mana jarukunanpaq.Runakuna imatapis rurananpaq kashqankunachawqa lapansipis iwalmi kansi. Saynawmi pitapis ali kashqanta ni mana ali kashqanta mana akraypa, runakuna rurananpaq kashqanwan sapakuyänan tukuypita. Lapan runakunami iwal rispitasikuyänan, wakin runakuna jamurpar jarukur ushayänanpita y manakaqkunata parlarkur, kay runa rispitash kananpaq wilakuyashqäkunapjta kontran parlar puriqkunapita y luta jarukur ushash kananpita.Lapan runakunapis kejakuyänanmj, jatusaq kay nasyunchaw kaq awturdäkunaman, runa rispitash kananpaq kashqankunata pipis jarukur ushaptin, awturdäkunapis sapänanmi, imanaw runakuna rurananpaq kashqanchaw parlashqannaw saypaqmi qelqaraykan, saywan pipis sapakuyänanpaq.Manami mayqan runatapis luta la sarir kalapósuman apar wechqaräsinansu, ni markanpita jukläman jitar ushashqaqa kanansu.Lapan runakunami rasunpaypa Iapanpis iwal kayayninpa, aska runakunapa puntanchaw wiyashqa kanan jusan o mana jusan kaptinpis y juk awturdäta wilapänan. Kay awturdäqa manami mayqanpaqpis faburnin sharkunansu lutalaqa, jukninpaq jukninpaqpis. Saynawpami musyanqa mayqankaq ali rispitash kananpaqpis y imanaw rurananpaqpis. Saynawpami musyanqa mayqan jusayuq kashqanta y mayqan jusaynaq kashqantapis. Niykurnami isanqa imanawpis ruranqa wechqananpaq o mana wechqananpaqpis.Ima jusanpitapis mayqan runa kejashqa karpis, manaraq rasunpaypa jusan kashqanta musyakashqanyaqqa imaykanawpapis rispitasikunanmi jusaynaqlaraq kashqanta. Saynaw rispitasikunan lapan runapa nawpanchaw rasunpa mana jusan kashqanta y runa kashqanta mana jarukuyänanpaq.Manami pipis kondinashqa kanansu imatapis mana rurash kaykaptinqa o imatapis ruraykashqanta jinan öra mana taripash kaptinqa; imanawmi nin runakuna rispitash kananpaq wilakuyashqankuna, kay nasyunpaq y juklä nasyunkunapaq saychaw nishqannaw. Jusankunapita kastigashqa kananpaq kaqkunapita mastaqa manami nakasir kastigakänansu jusan kaptinpis.Manami mayqan runatapis pipis lutaqa imatapis rimapänansu shuyni kawakuqtaqa, kastankunatapis, wayinkunata o paypa kaqtaqa imantapis; imanaw ali o mana ali kakuptinpis, runa kayninta chikipänansu. Lapan runakunami sapakunan, runakuna imanawpis rurananpaq kaykashqanchaw qelqaraykaqwan, tukuynawpa imaykatapis manakaqpita rimapänanpita.Lapan runakunapis librimi purikuyänan maysaypapis. Saynawmi may nasyunchawpis rurakunan wayinkunata saychaw täkunanpaq.Lapan runakunapis yarquyänanmi may nasyunpitapis, kikinpa nasyunninpita juk nasyunman y niykurpis saynawmi kutikunan nasyunninman.Mayqan runatapis wakinkaqkuna imapitapis qatikachaptinqa kikin ashinan maychawpis ali täkunanpaq. Saynawpami kushish täkunqa mayqan nasyunchaw karpis.Kay wilakuyashqäkunaqa manami pasaypapis joqarishqasu kanqa mana alita ruraqkuna, alichaw yarqunanpaqqa ni noqakuna askaq wi!anakurkur "ali kananpaq" nir wilakuyashqäpa kontran yarpaqkunatapis manami yanapanqasu.Lapan runakunapis kayanan juk nasyunchaw yurishqalami.Manami mayqan runatapis lutaqa michänansu pipis nasyunninpita ni juk!ä nasyuriman aywaykur täkunantapis manami michashqa kanansu.Olqupis warmipis tyempunman charnaqa, pipis mana michashqami kasarakuyänan. Manami michashqa kayänansu juk kolur qarankuna kayninpa, juklä nasyun kayninpa, imanawpis krigiq kashqanpita. Lapanpis kasarar shuynina täkuyänan wayita ruraykur, shumaq täyänan lapanpis rispitanakur kasaraykärirqa. Saynaw kayänan imayyaqpis kasarashqa karqa y rakikarpis saynawmi iwalpura imatapis rakipänakunan.Warmi olqupis rasunpaypa munanakur imayyaqpis kasarar täyänanpaq awninakush kaqkunami kasarayänanqa.Juk ayllumi kikinkaq umanqa y seqay alikaqqa lapan marka kananpaqpis. Saymi lapan markakunapi rispitasinan ayllukuna mana jarukush kananpaq y nasyun mandaqkunapis rispitasiyänan.Lapan runakunapami wayinkuna y chakrankuna kanan, juk runalapapis kanmanmi y askaq qorikash runakunapis saräyänanmi.Wayinkunapita y chakrankunapita manami pipis qarqushqa kayänansu.Lapan runakunapis librimi yarpachakuyänan, kuyapäkuyninpis ali o mana alipis kakunan y munashqanman imamanpis krigikunman. Saynawmi munarqa trukasinan jukman krigishqanpita jukkaqmanpis. Imamanpis krigirqa wakinkaq runakunatapis wilapänan y parlanan krigishqanpaq. Parlayänanmi juk juklapis o askaqpis, askaq runakuna wiyananchawpis o shuyni wayinkunalachawpis, yachasiyashpan, wakinpis rurananpaq, alikaqta rurar y lapantapis shumaq ruraypa.Lapan runakunapis yarpäyashqannawmi parlayänan y rimakuyänan imanaw ali y mana ali kashqantapis. Saynawmi imanirpis parlaptin pipis rimanansu ni qayapar ajanäsinansu imapaqpis rimakushqanpita. Wiyashqankunatapis rasunpa kashqanta shumaq mayapakunan, tukuy wilakuykunatapis chaskinanmi y chaskinan wakinkaqkuna imanaw yarpäyashqankunatawan. Saynaw wiyashqanta, chaskishqanta y yarpashqankunata lapan runakunata musyasinan munayashqannaw imaykatapis mana michashqa lapannawpa imawanpis runata wiyasina y mayasina kaqkunawanqa.Lapan runakunapis librimi yorikäkuyänan y askaqpis shuntakäkuyänanmi imatapis alikaqkunata rurayänanpaq pipis mana michashqa.Mana munaykaqtaqa manami pitapis shuntakäyashqanchaw kananpaq apayänansu.Lapan runakunapis nasyunninchaw mandaq kayman char yanapänakuyänanmi, kikinkuna karpis o alinninta y yachaqninta shumaq akraykärirpis mandaq kananpaq churakuyänan librimi.Lapan runakunapis iwalmi ima kaymanpis chäyanan, nasyunninkunachaw ima kaymanpis chäyänan, nasyunninkunachaw ima awturdäpis kayänan y ima aruymanpis yaykuyänan wakinkaqkunanaw.Markachaw pipis awturdä mandaq kananpaq, lapan runakunami awniyänan ali kashqanta. Lapan runakuna pipis awturdä kananpaq awniyashqantaqa musyakanqa bötuwanmi, kikinkuna churakuyanqa pi kananpaqpis. Saynaw rurayanqa bötu kashqan örala, lapanmi bötayänan pakaylapa, pipis manami michänansu ni juklaylapaq jitananpaq parlapänansu, lapanpis iwalmi rurayänan. Librimi pipaq karpis jitakuyänan bötunkunachaw.Lapan runakunapis, marka runa kayninpa y juk markachaw taq kayninpa, lapan awturdäkuna markachaw rispitasinan pipis mana jarukunanpaq y ali kawakuyänanpaq. Saynawpami shumaq kawananpaq tarinqa lapan nasyunchaw kaq runakuna lakipakuyninpa y wakinkaq nasyunkunawanpis yanapänakuypa, wakin shuyni qorikaq runakunawan y nasyunchaw mandaq runakuna churakushqan y rurayashqankunawan. Saynawpami lapan runakunata imanpis mikunanpaq o rantinanpaq pishipakuptin qonqa, lapan markakunapaqpis y imata yachakuyänanpaqpis kanqa gastunkuna, kaykunami mana pishiypa kanan lapan runakunapaq, shumaq rispitash runa kayänanpaq. Y saynawmi runakunapis lakipakuyänan kikinkunapa jamulankunapita ali runa kayänanpaq.Lapan runakunapami ima aruylankunapis kanan; kikinkunami ima aruychaw aruyänanpaqpis akrakuyänan, aruyninkuna alimi kanan, imaykanpaqpis aypäpakunanpaq y arunanpaq tupuylami kanan y runakunaqa manami aruyniynaq kayänansu.Lapan runakunapis ali kashqanta ni mana ali kashqanta mana rikapaypami aruyashqankunapita chaskiyänan qellayta y lapan aruqkaqkunaqa iwal, saynawla chaskiyänan.Lapan runakunapis aruqkaqkunaqa iwal shumaq ali pägashqami kayänan imata munashqankunatapis rantiyänanpaq aypaq. Saynaw qellayta chaskir lapan kastankunata wayinchaw kaqkuna shumaq kushishqa kawakuyanqa, lapan runakunapis alila kawananpaq kashqannaw. Saychawpis pishipakuptinmi isanqa imaykanawpapis wakinkaq awturdäkuna waksakunata yanapaqkuna aypasipänan pishipakushqalanmanna.Lapan runakunapis ali yarpashqankunawan say shuyni alita yarpaqkuna rurayänanmi qotukaykur. Saynaw shuyni kaqkunaqa ali yarpayninkunawan rispitasikur pipis kikinpaq kaqkunata o lapan runapaq kaqkunata mana jarukuyänanpaq kashqanta rispitasikuyänanpaq.Lapan runakunapis j amayänanmi aruyninkunapita, aruynin mana kashqan öraqa imatapis munashqantami rurakuyänan, aruyänan shumaq öralawanmi. Manami aläpaqa aruyänansu aruyänanpaq kashqan örapita mastaqa y saynawmi aruyninpita watasarkur jamananpaq yarquptinqa saypita pägunta chaskiyänan.Lapan runakunami shumaq ali kawaychaw kayänan, saynawmi lapan kastankunapis shumaq kawakuyänan, kwerpunkunapis mana qeshyaypa, lapan imaykakunachawpis alila. Mas aliran kanan yali mikuyänanpaq mikuykunachaw, mödanankunachaw, ali wayichaw täyaptin, ima qeshya sariptinpis jampikuqkuna jampiyaptin y lapan imaykakunawanpis runakunata shumaq yanapänanpaq kaqkunawan yanapäyaptin. Elaqpita imachawpis mana aruq runa kaptinqa o aruyniynaq kaptinqa, shuynimi saynawkunata yanapänanpaq kaqchaw kayänan Iapanpis, tukuy qeshyayuqkuna, ima ruraytapis mana pwe'diqkuna, kanmanmi (wishtukuna o ushukuna), biyúdayashkuna chakwan o awkin karpis y lapan runakuna imaykanawpa aruytapis o makinta y chakinta o wakinkaqkunata kikinkuna mana munaykäyaptin imapis päsaptin arunanpaq kaqkunata oqraqkunami kanan shumaq shuyni yanapashqa.Lapan wamrayuq warmikunapis y akapa wamrakunapis shumaq imaykapitapis kuydashqami kayänan y paykunataqa shuynimi yachaqkuna rikayänan mana kachaypa. Lapan wamrakuna juk mama taytalapita yuriqpis o jukchaw wachapakush o sure"pakush kayninpa yurishkunapis iwal rikashqami y kuydashqami kayänan.Lapan runakunami eskwëlachaw yachakuyänan. Lapanpis yachakuyänan debaldilami, punta yachaykunata alinninkaqta y runata imachawpis yanapänanpaq kaqkunalatapis yachakuyänanmi. Alinninkaq yachaytaqa lapan runakunami yachakuyänan jukpis mana yachakuypaqa manami kanansu. Juknawkaq imatapis y imapaqpis yachakuykunami isanqa mas aja yachakuymanna yaykuyänan. Mas sinchikaq aja yachakuykunamanqa yaykuyanqa lapan runakunapis iwalmi y saynawpami ima kayänanpaqpis yarquyanqa yachayashqanpita.Eskwe"lakunachaw o wakinkaqkunachaw yachakushqankunawanmi lapan runakunapis ali yachaq kayman chäyanqa. Saynawpami runakuna rispitash kananpaq kaqkunata rurar mas yanapänan wakinkuna rurayänanpaqpis y runakuna libri kayänanpaq mayqankaqkuna mas alinnin kashqantapis yachasir reqisinan y musyasinan. Runakuna yachaq kayaptinqa manami ajanasu kanqa lapanta shumaq tantiyayänanpaqpis, imatapis ali shonqulanwan shuyaränanpaqpis y lapan nasyunkunawanpis ali alila juknin jukninpis kayänanpaq, tukuyniraq y lapan kasta runakuna o imamanpis krigiqkuna musyayänanpaqpis. Lapanpis saynaw ali kayaptinqa aska nasyunpita shuntakaykur runakuna rispitash kananpaq kashqanta wilakuqkunatami mas yanapanqa y alikaqkunata imatapis rurayanqa lapan markakuna jatunyänanpaq y saynawpami lapan kushish kawayänanpaq lakipakuyanqa paykunapis.Mayqan runakunapis munashqankaqtami akrakuyänan maychaw y imanawkaq eskwe"Iaman wamran yachakunanpaq churananpaqpis.Lapan runakunapis mana michasqami markakuna ima fVestata ruraptinpis saychaw ruräsinan, ima tushukunata o wakinkaqkunata rikäkur y ima yachaykunatapis shumaq ali kananpaq yanapänakunan, alita rurayta munarqa imatapis rurasun kikinpa jamulanpita imatapis yarqapakurqa.Lapan runakunami rispitasikunan pipis jarukuyänanpita y imankuna kaptinpis saynawmi kikinpa kaqkunataqa shumaq saräkunan pipis mana qechushqa, kakusun ali yachayninwan tarishqankuna, imatapis qelqashqankunata o imakunatapis yachayninwan rurashqankunapis y kikin ruraqkaq kayninpa.Lapan runakunami markankunachaw shumaq yarpayninwan ali täyänan, nasyunninchaw o wakinkaq nasyunkunachawpis kay runakuna rispitashqa y mana jarukushqa kananpaq wilakuyashqä maysaychawpis rasunpaypa rurakänanpaq.Lapan runakunami tashqan markakunachaw imatapis rurayanan, say markachaw täyayninpami libri imaykanaw kananpaqpis y ali runa kayman chänanyaqpis yachakuyash tukuy ruraykunata.Shumaq rispitashqa kaykäyashpan y tukuy imakunatapis libri rurakuykäyarpis, imanaw runakuna rurananpaq qelqaraykashqantami isanqa mansakuyänan y say nishqanpitami isanqa pipis päsasiyänansu. SaVnaw mansapakuypa kayanqa wakinkaq runakunapis rikärishqa, rispitashqa, mana jarukushqa y Iibri Iapanpis iwal kayänan kashqami. Saynawpaqa lapanpis alita rurar y runakunapis rispitash kananpaq kashqannaw karqa kushishmi kawayanqa, wakinkaq marka runakunapis y lapan markakuna alila shumaq kawakuyanqa.Lapan runakuna rispitash y libri kakuyänanpaq wilakuyashqäta manami ni pipis juknawpaqa ni kontranqa sharkuyänansu ni rurayänansu lapan nasyunkunapita qorikaykur ali yarpaykunawan y ali kananpaq rurayashqäkunataqa.Kay wilakuyashqäkunachaw manami juknawpaqa tantiyayänansu; manami mayqan nasyunpa mandaqninta, shuntakash askaq runakunata ni juk runalata imanawpapis rurayänanpaq o wakinta elaqäsir qalaykuyänansu ni mayqan kaqlatapis, runakuna rispitash y libri kakuyänanpaq kay qelqaraykaqchaw wilakuyashqäta.USVOJENA U OPĆOJ SKUPŠTINI UJEDINJENIH NACIJA 10. DECEMBRABUDUĆI da su priznavanje urođenog dostojanstva i jednakih i neotuđivih prava svih članova ljudske obitelji temelj slobode, pravde i mira u svijetu,BUDUĆI da su nepoštivanje i preziranje prava čovjeka imali za posljedicu akte, koji su grubo vrijeđali savjest čovječanstva, i budući da je stvaranje svijeta u kojem će ljudska bića uživati slobodu govora i vjerovanja i slobodu od straha i nestašice bilo proglašeno kao najviša težnja običnih ljudi,BUDUĆI da je bitno da prava čovjeka budu zastićena vladavinom prava, da čovjek ne bude primoran da kao posljednjem sredstvu pribjegne pobuni protiv tiranije i ugnjetavanja,BUDUĆI da je bitno da se unapređuje razvoj prijateljskih odnosa između naroda,BUDUĆI da su narodi Ujedinjenih nacija ponovo potvrdili u Povelji svoju vjeru u osnovna prava čovjeka, u dostojanstvo i vrijednost čovjekove osobe i u ravnopravnost muškaraca i žena i posto su odlučili da unapređuju društveni napredak i bolji životni standard u široj slobodi,BUDUĆI da su se Države Članice obavezale da, u suradnji s Ujedinjenim nacijama, postignu unapređenje općeg poštivanja čovjekovih prava i osnovnih sloboda i njihovo održavanje,BUDUĆI da je zajedničko razumijevanje tih prava i sloboda od najveće važnosti za puno ostvarenje te obaveze,GENERALNA SKUPSTINA PROGLAŠAVAOVU OPĆU DEKLARACIJU O PRAVIMA ČOVJEKA kao zajedničko mjerilo postizanja za sve narode i sve države radi toga da bi svaki organ društva, imajući Deklaraciju stalno na umu, težili da učenjem i odgojem doprinesu poštivanju ovih prava i sloboda i da bi progresivnim nacionalnim i međunarodnim mjerama osigurali njihovo opće i djelotvorno priznavanje i održavanje, kako među narodima samih Država Članica, tako i među narodima onih područja koja su pod njihovom ingerencijom.Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratstva.Svakome su dostupna sva prava i slobode navedene u ovoj Deklaraciji bez razlike bilo koje vrste, kao sto su rasa, boja, spol, jezik, vjera, političko ili drugo mišljenje, narodonosno ili društveno porijeklo, imovina, rođenje ili drugi pravni položaj.Nadalje, ne smije se činiti bilo kakva razlika na osnovu političkog, pravnog ili međunarodnog položaja zemlje ili područja kojima neka osoba pripada, bilo da je ovo područje nezavisno, pod starateljstvom, nesamoupravno, ili da se nalazi ma pod kojim drugim ograničenjima suverenosti.Svako ima pravo na život, slobodu i osobnu sigurnost.Niko ne smije biti držan u ropstvu ili ropskom odnosu; ropstvo i trgovina robljem zabranjuje se u svim njihovim oblicima.Niko ne smije biti podvrgnut mučenju ili okrutnom, nečovječnom ili ponižavajućem postupku ili kažnjavanju.Svako ima pravo da se svagdje pred zakonom priznaje kao osoba.Svi su pred zakonom jednaki i imaju pravo, bez ikakve diskriminacije, na jednaku zaštitu zakona. Svi imaju pravo na jednaku zaštitu protiv bilo kakve diskriminacije kojom se krši ova Deklaracija i protiv svakog podsticanja na takvu diskriminaciju.Svako ima pravo na djelotvorna pravna sredstva putem nadležnih nacionalnih sudova zbog djela kojima se krše osnovna prava koja su mu dodijeljena u Ustavu ili zakonu.Niko ne smije biti podvrgnut samovoljnom hapšenju, zatvoru ili izgonu.Svako ima pravo da ga u punoj jednakosti pošteno i javno sasluša nezavisan i nepristran sud radi utvrđivanja njegovih prava i obaveza i bilo kakve krivične optužbe protiv njega.Svako ko je optužen za krivično djelo ima pravo da se smatra nevinim dok se na temelju zakona krivnja ne dokaže na javnom pretresu na kojem je imao sva jamstva potrebna za svoju odbranu,Niko se ne smije smatrati krivim za krivično djelo na temelju bilo kakvog čina ili propusta koji nisu predstavljali krivično djelo u smislu nacionalnog ili međunarodnog prava u vrijeme kada su oni bili počinjeni. Isto tako ne smije se izricati teža kazna od one koja se mogla primjeniti kada je krivično djelo počinjeno.Niko na smije biti izvrgnut samovoljnom miješanju u njegov privatni zivot, obitelj, dom ili prepisku, niti napadajima na njegovu čast i ugled. Svako ima pravo na zaštitu zakona protiv ovakvom miješanju ili napadu.Svako ima pravo na slobodu kretanja i stanovanja unutar granice svake države.Svako ima pravo da napusti bilo koju zemlju, uključujući svoju vlastitu i da se vrati u svoju zemlju.Svako ima pravo da traži i uživa u drugim zemljama utočište pred progonima.Na to se pravno ne može pozivati u slučaju progona koji su zaista izazvani nepolitičkim zločinima ili djelima protivnim ciljevima i načelima Ujedinjenih nacija.Svako ima pravo na državljanstvo.Niko ne smije samovoljno biti lišen svojeg državljanstva niti mu se smije odreći pravo da promijeni svoje državljanstvo.Punoljetni muškarci i žene bez ikakvih ograničenja u pogledu rase, državljanstva ili vjere, imaju pravo da sklope brak i da osnuju obitelj. Oni su ravnopravni prilikom sklapanja braka, za vrijeme njegova trajanja i prilikom njegova razvoda.Brak se sklapa samo uz slobodan i potpun pristanak onih koji namjeravaju stupiti u brak.Obitelj je prirodna i osnovna društvena jedinica i ima pravo na zaštitu društva i države.Svako ima pravo da sam posjeduje imovinu, a isto tako da je posjeduje u zajednici s drugima.Niko ne smije samovoljno biti lišen svoje imovine.Svako ima pravo na slobodu misli, savjesti i vjere; to pravo uključuje slobodu promijeniti svoju vjeru ili vjerovanje i slobodu da se, bilo pojedinačno ili u zajednici s drugima, javno ili privatno, ispoljava vjera ili vjerovanje učenjem, vršenjem, obredima i održavanjem.Svako ima pravo na slobodu mišljenja i izražavanja; ovo pravo uključuje slobodu mišljenja bez tuđeg mišljenja a isto tako i traženje, primanje i saopćavanje obavještenja i ideja bilo kojim sredstvima i bez obzira na granice.Svako ima pravo na slobodu mirnog okupljanja i udruživanja.Niko ne može biti primoran da pripada nekom udruženju.Svako ima pravo da sudjeluje u upravi svoje zemlje, neposredno ili preko slobodno izabranih predstavnika.Svako ima pravo na jednak pristup javnim službama u svojoj zemlji.Volja naroda treba da bude osnova vladine vlasti; ta volja treba da se izražava u povremenim i istinskim izborima, koji treba da se provode općim i jednakim pravom glasa, tajnim glasanjem ili odgovarajućim postupcima slobodnog glasanja.Svako, kao član drustva, ima pravo na socijalno osiguranje i pravo da ostvaruje ekonomska, socijalna i kulturna prava neophodna za svoje dostojanstvo i za razvoj svoje ličnosti putem državne pomoći i međunarodne suradnje a u skladu s organizacijom i sredstvima svake države.Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na pravične i povoljne uvjete rada i na zaštitu od nezaposlenosti.Svako, bez razlike, ima pravo na jednaku plaću za jednaki rad.Svako ko radi ima pravo na pravičnu i povoljnu naplatu koja njemu i njegovoj obitelji osigurava čovjeka dostojni opstanak i koja se, po potrebi, dopunjuje drugim sredstvima socijalne zaštite.Svako ima pravo da radi zaštite svojih interesa obrazuje sindikate i da stupa u njih.Svako ima pravo na odmor i dokolicu uključujući razumno ograničenje radnih sati i periodične plaćene praznike.Svako ima pravo na životni standard koji odgovara zdravlju i dobrobiti njega samoga i njegove obitelji, uključujući hranu, odjeću, stan i liječničku njegu i potrebne socijalne usluge, kao i pravo na osiguranje za slučaj nezaposlenosti, bolesti, nesposobnosti, udovišta, starosti ili drugog pomanjkanja sredstava za život u prilikama koje su izvan njegove moći.Majka i dijete imaju pravo na naročitu brigu i pomoć. Sva djeca, bilo rođena u braku ili izvan njega, treba da uživaju istu socijalnu zaštitu.Svako ima pravo na obrazovanje. Obrazovanje treba da bude besplatno, bar u osnovnim i nižim stupnjevima. Osnovno obrazovanje treba da bude obavezno. Tehničko i stručno obrazovanje treba da bude općenito pristupačno, a i više obrazovanje treba takođe da bude svima pristupačno na temelju sposobnosti.Obrazovanje treba da bude usmjereno na puni razvitak ljudske ličnosti i na učvršćavanje poštivanja čovjekovih prava i osnovnih sloboda. Ono treba da unapređuje razumijevanje, snošljivost i prijateljstvo medju svim narodima, rasnim i vjerskim skupinama, i treba da unapređuje djelatnost Ujedinjenih nacija na održavanju mira.Roditelji imaju prvenstveno pravo da biraju vstu obrazovanja za svoju djecu.Svako ima pravo da slobodno sudjeluje u kulturnom životu zajednice, da uživa u umjetnosti i da učestvuje u znanstvenom napretku i u njegovim koristima.Svako ima pravo na zaštitu moralnih i materijalnih interesa koji proistiću ma od kojeg znanstvenog, književnog ili umjetničkog proizvoda kojemu je autor.Svako ima pravo na društveni i međunarodni poredak u kojem prava i slobode izložene u ovoj Deklaraciji mogu biti potpuno ostvarene.Svako ima obaveze prema zajednici iz koje je jedino moguće slobodno i puno razvijanje njegove ličnosti.U vršenju svojih prava i sloboda svatko treba da bude podvrgnut samo onim ograničenjima koja su određena zakonom isključivo u cilju osiguranja dužnog priznanja i poštivanja prava i sloboda drugih i u cilju zadovoljenja pravičnih zahtjeva morala, javnog poretka i općeg blagostanja u demokratskom društvu.Ta prava i slobode ni u kojem slučaju ne mogu se primjenjivati protivno ciljevima i načelima Ujedinjenih nacija.Ništa se u ovoj Deklaraciji ne može tumačiti kao pravo ma koje države, skupine ili osobe da sudjeluje u bilo kojoj djelatnosti ili da vrši bilo kakvu djelatnost usmjerenu na uništavanje bilo kojih ovdje izloženih prava i sloboda.ᑯᑕᑎᔭᓐ ᐊᓂᑕ ᐃᔑᑭᔝᐎᓇᓐᒪᒪᐤ ᐅᑾᐱᐃᑎᐎᓂᒃ ᐅᓇᑯᓂᑫᐎᓐ 217 A (III) ᑭᐅᑕᐱᓂᑲᑎᒃ ᑲᔦ ᑭᐃᑭᑐᓇᓂᐗᓐᒣᑾ ᑭᒋᐊᔭᒥᐁᑭᔑᑲᓂ ᑭᓯᔅ 10, 1948 ᑭᐃᓇᑭᓱᐸᓀᓐ.ᒣᑾ ᑭᒋᐊᔦᒥᐁᑭᔑᑲᓂ ᑭᓯᔅ 10, 1948 ᒪᒪᐤ ᐅᑾᐱᐃᑎᐎᓂᒃ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᑲᑭᓇᐌᓄᓐ ᐁᔑᐎᓯᒋᒃ ᑭᐅᑕᐱᓂᑲᑌᒃ ᑲᔦ ᑭᐃᑭᑐᓇᓂᐗᓐ ᒋᐗᐎᑌᒃ ᐅᒋ ᐯᒪᑎᓯᑦ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓇᓐ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᑌᐸᒋᒧᐎᓐ ᐎᑫ ᐱᑯ ᑲᐃᔑ ᐅᔑᐱᐃᑲᑌᒃ ᒪᓯᓇᐃᑲᓐ ᐅᒪ ᑲᐊᓂ ᐅᔑᐱᐃᑲᑌᑭᓐ ᒪᓯᓇᐃᑲᓂᒃ.ᒣᑾ ᑭᒋᐊᔭᒥᐁᑭᔑᑲᓂ ᑭᓯᔅ 10, 1948 ᒪᒪᐤ ᐅᑾᐱᐃᑎᐌᓂᒃ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐁᔑᐎᓭᒋᒃ ᑭᐅᑕᐱᓂᑲᑌᒃ ᑲᔦ ᑭᐃᑭᑐᓇᓂᐗᓐ ᒋᐗᐎᑌᒃ ᐅᒋ ᐯᒪᑎᓯᑦ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓇᓐ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᑎᐸᒋᒧᐎᓐ ᐎᑫ ᐱᑯ ᒥᓯᐌ ᑲᐃᔑ ᐅᔑᐱᐃᑲᑌᒃ ᒪᓯᓇᐃᑲᓐ ᐅᒪ ᑲᐊᓂ ᐅᔑᐱᐃᑲᑌᑭᓐ ᒪᓯᓇᐃᑲᓂᒃ. ᑲᐃᔥᑾ ᐅᓇᑯᓂᑲ ᓂᐗᓄᑯᐸᓀᓐ ᐅᐅᐌ ᒪᒪᐤ ᐅᑾᐱᐃᑎᐎᓂᒃ ᐅᓇᑯᓂᑫᐎᓐ ᑲᑭᓇ ᑲᐅᒋ ᑎᐯᓐᑕᑯᓯᐗᐨ ᐅᒪ ᐊᑭᒃ ᑭᐃᔑ ᐎᑕᒪᐗᐗᒃ ᑭᐸᑭᑎᓇᒧᐗᒃ ᐅᐅᐌᓂ ᒪᓯᓇᐃᑲᓐ ᒥᑕᔥ ᑲᐃᓂᑡ ᑭᐃᔑᐅᓇᑌ ᒋᑕᐱᑯ ᒋᐃᔑᐱᒥᓂᔕ ᐃᑲᑌᒃ ᐅᓇᑯᓂᑫᐎᓐ, ᒥᓯᐌ ᒋᐃᔑᐎᒋᑲᑌᑭᓐ ᒋᑭᑫᑕᑾᑭᓐ. ᒋᐗᐸᒋᑲᑌᑭᓐ, ᒋᐊᑭᒋᑲᑌᑭᓐ ᒥᓇᐗ ᑭᑭᓄᐊᒪᑎᐎᑲᒥᑯᓐ ᐎᐎᓂ ᒋᐃᔑᐗᐎᑌᑭᓐ ᒥᓇ ᒋᐊᓂᑫᑲᓄᑌᑭᓐ ᒋᓂᓭᑐᒋᑲᑌᒃ ᒥᓇ ᑯᑕᑭᔭᓐ ᑲᐃᔑ ᐊᔭᑭᓐ ᑭᑭᓄᐊᒪᑎᐗᑲᒥᑯᓐ ᒋᐃᔑ ᐸᑭᑎᓂᑲᑌᑭᓐ ᒥᓯᐌ ᑲᐃᔑ ᐊᔭᓂᐗᒃ ᒥᓇ ᑲᐊᐃᔑᑕᓂᐗᒃ ᐱᓴᓐ ᐱᑯ ᑲᑡᓴᐗᓇᑭᓯᓇᓂᐗᒃ ᒋᐃᔑᐗᐎᒋᑲᑌᒃ ᐅᐌ ᐎᑕᒪᑫᐎᓐ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᑲᐃᔑᑭᑫᒋᑲᑌᒃ ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑲᑕᓶᐗᓇᑭᓯᓇᓂᐗᒃ ᑲᔦ ᑕᐱᑕ ᐃᔑᑲᓇᐗᐸᑎᐎᓐ ᒥᑕᔥ ᐅᒪ ᑲᐅᒋᑕᒪᑲᒃ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓐ, ᑾᔭᑾᑎᓯᐎᓐ ᒥᓇ ᐱᓴᓂᓯᐎᓐ ᐅᒪ ᐊᑭᒃ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᑲᐅᒋ ᐃᔑᐌᐸᒃ ᑲᐸᐸᐱᓯᔅᑫᒋᑲᑌᓯᓄᒃ ᒥᓇ ᑕᐸᓭᓂᒥᐌᐎᓂᒃ ᐅᒋᒪᑲᓐ ᒥᑲᓱᐃᔑᒋᑫᐎᓇᓐ ᑲᐅᒋ ᓂᔥᑫᑕᑾᒃ ᐱᒪᑎᓯᐎᓂᒃ ᒥᓇ ᐅᐅᒪ ᐃᑕᔥᐎᓐ ᐊᑭᒃ ᒪᐗᒃ ᑲᑭᒋᐃᓀᑕᑾᒃ ᒋᐃᔑᐱᒋᑲᑌᑭᓐ ᐯᒪᑎᓯᐗᐨ ᒋᒥᓉᑕᒧᐗᐨ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐎᓐ ᑲᑭᑭᑐᐎᓂᒃ, ᑌᐺᔦᑕᒧᐎᓐ ᒥᓇ ᐊᓐᑕᐌᑕᒧᐎᓐ ᑲᔦ ᑯᑕᒋᐎᓐ ᑭᐊᔭᓯᒃ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᒪᐗᐨ ᑲᑭᒋᐃᓀᑡᑲᒃ, ᑭᔥᐱᓐ ᐃᔑᓇᑾᓯᓄᒃ ᐃᓂᓂ ᑫᐅᒋᐊᐸᐃᐌᐸᓐ ᐃᔥᑾᒃ ᑲᐃᔑ ᐌᑾᒋᓭᑦ ᒋᑭ ᐅᒋ ᓇᑲᔥᑲᑭᐸᓐ ᑎᐱᓇᐌ ᑎᐸᑯᓂᑯᐎᓐ ᒥᓇ ᑲᐃᔑᒪᑯᔥᑲᑫᒪᑲᒃ ᐱᒪᑎᓯᐎᓂᒃ ᐊᓂᔥ ᐅᒋᑕ ᐱᑯ ᒋᑭᐅᒋᑭᐸᓐ ᐯᒪᑎᓯᑦ ᑌᐸᑫᑕᓪᑉᓱᐎᓐ ᒋᐊᔭᑾᒥᓂᑲᑌᒃ ᐃᒪ ᐃᓇᑯᓂᑫᐎᓂᒃ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᒪᐗᐨ ᑲᑭᒋᐃᓀᑕᑾᒃ ᒋᑐᒋᑲᑌᒃ ᑲᐃᔑ ᒥᓄ ᐎᒋᐎᑎᓇᓂᐗᒃ ᒥᓯᐌ ᑲᑕᓶᐗᓇᑭᓯᓇᓂᐗᒃ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᐅᐱᒪᑎᓴᒃ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᒋᑭᐌ ᐊᔭᐗᒃ ᑌᐼᔦᑕᒧᐎᓐ ᐃᒪ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓂᒃ ᑲᐃᔑ ᑭᑌᓂ ᑕᑾᒃ ᒥᓇ ᑲᐃᔑ ᑌᐸᑫᑕᑾᒃ ᑲᑕᔑᐗᑦ ᐊᐎᔭᒃ ᒥᓇᐗ ᐃᐃᒪ ᐃᓂᓂᐗᒃ ᑲᔦ ᐃᑴᐗᒃ ᑕᐱᑕ ᐃᓀᑕᑯᓯᐎ ᓂᒃ ᒥᓇ ᒋᑲᑴ ᐃᔑᒋ ᑲᓂᐗᒃ ᐊᐗᔑᒣ ᑫᐅᒋ ᐱᒋᓂᔥᑲᒃ ᑫᑯᓇᓐ ᓇᐗᐨ ᒋᐊᓂᒥᓄᓭᓇᓂᐗᑭᐸᓐ ᐱᒪᑎᓯᐌ ᓂᒃ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᑲᐊᐃᔑᑎᐯᑕᑯᓯᐗᐨ ᑲᓂᑲᓂᑕᒪᑫᐗᐨ ᑭᐃᔑ ᐸᑭᑎᓂᑎᓱᐗᒃ ᐊᐸᓯᓇᐃᑫᐎᓂᒃ ᒋᑲᑴ ᐃᔑᒋᑲᓂᐗᒃ ᒥᓯᐌ ᑲᒪᒪᐎᓄᐗᑦ ᐊᓂᔑᓂᓂᐎᓐ ᒋᑭᑌᓐᒋᑲᑌᑭᓐ ᒥᓇ ᒋᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᑭᓐ ᐯᒪᑎᓯᑦ ᐅᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑲᔦ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇᓐ.ᒥᐅᐌ ᐃᑕᔥ ᒣᑾ ᒋᑭᐃᔑ ᓂᓯᑐᒋᑲᑌᑭᓐ ᐅᓄᐌᓂᐗᓐ ᑌᐸᑫᑕᑫᓯᐎᓇᓐ ᒥᓇ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐎᓇᓐ ᒪᐗᒃ ᑭᒋᐃᓀ ᑕᑾᓄᓐ ᑲᑭᓇ ᐱᑯ ᒋᐃᔑ ᑭᑫᑕᑾᑭᓐ ᐅᐌ ᐊᐸᓯᓇᐃᑫᐎᓂᒃ. ᐊᒥᑕᔥ ᐌᒋ ᑎᐸᒋᒧᐗᑦ ᐅᑯ ᒪᒪᐤ ᐅᑾᐱᐃᑎᐎᓂᒃ ᐅᐌᓂ ᐅᒋ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᐯᒪᑎᓯᑦ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓇᓐ ᑎᐸᒋᒧᐎᓐ ᒋᐃᔑᑭᑫᑕᑾᒃ ᑲᑭᓇ ᐊᐎᔭᒃ ᒥᓇ ᒥᓯᐌᑲᓂᒃ ᑲᑕᓱ ᐸᐯᔑᑯᐗᐨ ᑲᔦ ᑲᑕᓯᑭᓐ ᑲᑕᔑᐊᔭᓂᐗᒃ ᒋᑲᓇᐌᑕᒧᐗᑦ ᐅᐌᓂ ᐃᓇᑯᓂᑫᐎᓐ ᑲᔦ ᒧᔕᒃ ᒋᒪᒋᒣᒋᑲᑌᒃ ᒥᓇᐗ ᑲᑭᑭᓄᐊᒪᑫᐗᑦ ᒋᐃᔑ ᑭᑫᑕᑯᑐᐗᒃ ᐊᐗᔑᒣ ᒋᑭᑌᓂᑕᑾᒃ ᐅᓄᐎᓂᐗᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓇᓐ ᒥᓇ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇᓐ ᑲᑭᓇ ᑲᐃᔑᓇᑾᓂᓂᒃ ᒋᐃᔑ ᑲᔥᑭᑐᐗᒃ ᒋᑭᑐᑕᒧᐗᐸᓐ ᑫᐎᓇᐗ ᐃᑭᐌᓂᐗᒃ ᑭᑲᓇ ᑲᐅᑭᒪᐌᑕᑯᓯᐗᑦ ᒥᓇ ᑫᐎᓇᐗ ᐊᐎᔭᒃ ᑲᐊᑯ ᑎᐯᓇᑾᓂᓂᒃ ᑲᐃᔑᑎᐯᑕᒧᐗᑦ ᐊᑭᓂ ᒋᐊᔭᑾᒥᓂᑲᑌᒃ ᒥᓯᐌ ᐃᒪ ᒥᓇ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ.ᑭᑲᓇᐌᓀᓐ ᑲᐱᒪᑎᓯᐗᑦ ᓂᑕᐎᑭᐗᒃ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᒃ ᒥᓇ ᑕᐱᑕ ᑭᒋᐃᓀᑕᑯᓯᐎᓐ ᑲᔦ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ. ᐅᑕᔦᓇᐗ ᒥᑲᐎᐎᓐ ᑲᔦ ᓂᑄᑲᐎᓐ ᒥᓇᐗ ᑕᔥ ᒋᐃᔑᑲᓇᐗᐸᑎᐗᐸᓐ ᐊᒐᑯ ᒥᓄᐎᒋᐎᑎᐎᓂᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓄᓐ ᐅᑕᔦᓇᐗ ᑲᑭᓇ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓇᓐ ᒥᓇ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇᓐ ᑲᐃᓇᑌᓂᒃ ᐅᐌᓂ ᐃᑭᑐᐎᓐ ᑲᐎᓐ ᑲᐎᓐ ᒣᒬᒃ ᓂᓯᑕᐎᓇ ᑯᓯᐎᓐ ᐅᒋ ᑕᐱᔥᑯᒃ ᑲᑎᓄᐎᑦ, ᑲᐃᔐᑫᑦ, ᑲᐃᔑᓇᑯᓱᑦ, ᑲᐃᔑᑫᔗᑦ, ᑲᐃᔑᐊᔦᒥᐃᑦ, ᐃᓀᑕᒧᐎᓐ, ᑲᐃᑕᑲᓀᓯᑦ, ᑭᑎᒪᑭᓯᐎᓐ, ᓂᑕᐎᑭᐎᓐ ᒥᓇ ᑯᑕᒃ ᐃᔑᑭᑫᑕᑯᓯᐎᓐ. ᓇᐗᒃ ᒥᓇᐗ ᑲᐎᓐ ᒣᒬᒃ ᓂᓯᑕᐎᓇᑯᓯᐎᓐ ᑕᐊᔭᒪᑲᓯᓄᓐ ᐅᒋ ᐅᒋᒪᐎᓂᒃ. ᑲᐊᑯᑎᐯᑕᑯᓯᒃ ᑫᒪ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᑲᐃᔑ ᑎᐯᑕᑯᓯᓇᓂᐗᒃ ᐊᒋᒃ ᒥᓇ ᑲᑎᐯᑕᒧᐗᑦ ᐅᑕᑭᐗ ᑲᐃᔑ ᐯᔑᑯᑦ ᐊᐎᔭ ᑫᒪ ᑲᔦ ᐅᒋᑎᐯᑕᒃ ᐊᑭᓂ ᑎᐱᓇᐌ, ᐊᐯᓂᒧᐎᓂᒃ, ᐅᑭᒪᐅᓂᒃ ᑲᐊᔭᓯᑾ ᒪᑭᔕ ᑲᔦ ᐊᓂᑕ ᑲᓄᑕᔥᑲᒧᐗᑦ ᑭᒋ ᐅᑭᒪᐌᑕᑯᓯᐌᓂ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯ ᐱᒪᑎᓯᐎᓐ, ᒋᐊᐗᑲᓇᓯᐎᓐᑦ ᒥᓇ ᐊᔭᑾᒥᓯᐎᓂᒃ ᒋᐊᔭᒃ.ᑲᐎᓐ ᑕᐃᔑᐌᐸᓯᓄᓐ ᒋᐊᐗᑭᓇᓂᐗᒃ ᐊᐎᔭ ᑫᒪ ᑯᑕᑭᑐᐎᓐ. ᑲᐎᓐ ᑲᔦ ᑕᐃᔑᐌᐸᓯᓄᓐ ᑲᑭᓇ ᑫᑯᓐ ᑲᐃᔑᓇᑾᒃ ᑲᑾᑕᑭᑐᐎᓐᓂᒃ ᒥᓇ ᒋᑭᐱᑎᓂᑲᑌᒃ ᑭᐃᔑᒋᑫᐗᑦ ᒣᔥᑾᒃ ᑲᐅᑎᓇᒥᐎᑡ ᑯᑕᑭᑐ ᐊᓄᑭᐊᑲᓇᓐ.ᑫᑯᐗᓐ ᐊᐎᔭ ᑕᑐᒋᑲᓂᐎᓯ ᓇᓀᑲᒋᐃᑎᐎᓂᒃ ᑲᔦ ᒪᒋᑐᑕᑫᐎᓂᒃ ᑲᐅᒋ ᑕᐸᓭᑕᑯᐎᑕ ᐅᐱᒪᑎᓯ ᑫᒪ ᑲᑾᑕᑭᐃᐌᐎᓂᒃ.ᒥᓯᐌ ᐱᑯ ᐅᒪ ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯ ᒋᐃᔑᑭᑫᑕᑯᓯᑦ ᑲᐃᓇᓴᒥᓯᒃ ᐃᓇᑯᓂᑫᐎᓐ.ᑲᐃᓇᓴᒥᓯᒃ ᐅᓇᑯᓂᑫᐎᓐ ᑲᑭᓇ ᐊᐎᔭ ᑕᐱᑕ ᐃᔑᓇᑯᓯ ᒥᓇ ᒋᐅᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐗᑦ ᐅᓂᑯᓂᑫᐎᓂᒃ. ᑲᑭᓇ ᐊᐎᔭ ᑕᐱᑕ ᐃᔑᓇᑯᓯ ᒋᑲᐌᓂᒥᑯᑦ ᐅᐌᓂ ᐃᓇᑯᓂᑫᐎᓐ ᐅᒋ ᐱᑯᓂᑲᑌᒃ ᒥᓇ ᐱᑯ ᐃᓂᐌᓂᐗᓐ ᑲᐅᒋ ᐃᔑᓂᔥᑫᑲᓂᐗᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᑲᐱᒪᑎᓯᑦ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒥᓯᐌ ᑎᐸᑯᓂᑫᐎᓂᒃ ᑲᑭ ᐅᒋ ᐸᑭᑎᓂᑲᑌᑭᓐ ᑯᓂᑫᐎᓇᓐ ᑲᔦ ᐃᓇᑯᓂᑫᐎᓐ ᑫᑐᒋᑲᑌᒃ ᐊᓐᒋᑯ ᑲᐱᑯᓂᑫᑦ ᐅᓄᐌᓂᐗᓐ ᑲᑭ ᐃᔑ ᐅᓇᒋᑲᑌᑭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐌᓇᓐ.ᑲᐎᓐ ᐊᐎᔭ ᑕᐃᔑᓴᓯ ᐎᓐ ᐁᑕᑯ ᐅᑕᑯᓂᑯᐎᓐ ᒋᐅᑕᑯᐅᓐᑦ, ᑲᓇᐌᑕᑯᓯᐎᓐ ᑫᒪ ᒋᐅᒋ ᓀᐱᒋ ᑭᒋᐎᓇᑲᓂᐎᑦ ᐸᑲᓐ ᐊᑭᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᒥᓯᐌ ᐌᐌᓂ ᑕᐱᑕ ᑾᔭᒃ ᑭᐃᔑᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᓂᒃ ᑲᐃᔑᑕᔑᒋᑲᑌᑭᓐ ᐃᔑᓭᐎᓇᓐ ᑎᐸᑯᓂᑫᐎᓂᒃ ᒥᓇᐗ ᐃᒪ ᑎᐸᑯᓂᑫᐎᓇᓐ ᑲᑎᐯᓂᑎᓱᒪᑲᑭᓐ ᑲᒧᒋᓇᐸᓀ ᐁᑕ ᑐᒋᑲᑌᒃ ᒥᓇᐗ ᑎᐯᑯᓂᑫᐎᓐ ᑲᐃᔑ ᑲᑴ ᑭᑫᒋᑲᑌᓂᒃ ᐊᓂᓐ ᒪᔭ ᑲᐃᔑᒪᒪᔑᑦ ᑲᔦ ᐅᐸᐸᒥᓯᐌᓐ ᒥᓇ ᑲᔦ ᑭᒋᒪᒪᒻᔑᐌᓐ ᑲᐃᑕᑾᐅᑎᓇ ᓂᐗᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓄᓐ ᑲᑎᐸᑯᓂᑡ ᐅᒪᒪᔑᐎᓂᐗ ᐅᑕᔭᓇᐗ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᐱᓇᒪ ᒋᑭᔕᑯᓇᑲᓂᐎᑦ ᒋᑄ ᐊᓇᒣᑕᑯᓯᑦ ᑲᐃᓇᑌᒃ ᑎᐸᑯᓂᑫᐎᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑫᐅᒋ ᓇᑕᒪᑯᐨ ᐅᑎᐸᑯᓂᑯᐎᓐ.ᑲᐎᓐ ᐊᐎᔭ ᑕᐊᓇᒣᓂᒪᑲᓂᐎᓯ ᐅᒋ ᑫᑯᓐ ᐃᐃᐌ ᐊᐱ ᑲᑭᑐᑕᒃ ᑭᐅᑎᓂᑲᑌᓂᒃ ᑲᐅᒋ ᑎᐸᑯᓂ ᑎᓇᓂᐗᒃ ᐅᐌ ᑫᑲᓐ ᑲᑭᐃᔑᒋᑲᓂᐗᒃ ᑫᒪ ᐊᓇᐌᐎᓯᐎᓐ ᑫᒪ ᑲᐃᔑᓄᑕᔥᑲᒃ ᑫᑯᓐ ᐅᒪ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᑲᔦ ᒥᓯᐌᐊᑭᒃ ᑲᔦ ᐃᑕᔥ ᒥᓇᐗ ᑲᐎᓐ ᑕᐃᔑᑐᒋᑲᑌᓂ ᐅᒪᒪᔑᐎᓐ ᓇᐗᒃ ᐊᐗᔑᒣ ᑲᑾᓯᑴᑕᑾᒃ ᒋᐃᓇ ᑾᐃᑲᓂᐎᑦ ᐃᐌ ᐊᐱ ᑲᑭ ᐃᔑ ᐱᑯᓂᑫᑦ.ᑲᐎᓐ ᐊᐎᔭ ᑕᑐᒋᑲᓂᐎᓯ ᒋᐅᒋ ᑲᑴᑎᐸᐊᒪᐎᑦ ᐅᒪᒪᔑᐎᓐ ᐅᑎᐱᓇᐌᐎᓯᐎᓂᒃ, ᐅᑎᐯᒋᑫᐎᓂᒃ, ᐅᐗᑲ ᐃᑲᓂᒃ ᑫᒪ ᐅᔑᐱᐊᒪᑎᐎᓂᒃ, ᒥᓇ ᑲᔦ ᒋᐅᒋ ᑕᑯᐱᒋᑲᑌᓂᒃ ᐅᑕᐱᑌᑕᑯᓯᐎᓐ ᒥᓇ ᐅᒋᔑᐌᐱᓯᐎᓐ. ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒋᐅᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᑦ ᐅᓇᑯᓂᑫᐎᓐ ᐅᐌᓂ ᐅᒋ ᐊᑐᓀᐃᑫᐎᓐ ᑲᔦ ᐗᓂᔥᑴᐃᐌᐎᓐ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᒃ ᒋᐸᐸᒥᐊᔭᑦ ᑲᔦ ᒋᐃᔑᑕᑦ ᑲᐊᑯ ᑎᐱᓂᑲᑌᒃ ᐊᑭᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒋᓇᑲᑕᒃ ᐸᑲᓐ ᐊᒋᒃ ᑲᔦ ᑎᐱᓇᐌ ᐅᑕᑭ ᒥᓇᐗ ᒋᐃᔑᑎᑭᐌᑦ ᑲᑭᐱᐅᒋᑦ ᐅᑕᑭᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑭᔥᐱᓐ ᑌᐺ ᐃᐌᓂ ᐅᒋ ᒪᒋᐸᐃᐌᑦ ᐊᓂᔕ ᐱᑯ ᑲᐅᒋᑭᑲᓂ ᐎᐗᑦ ᐊᓂᔑᓂ ᓂᐗᒃ ᑲᐃᔑᓇᑯᓯᑦ, ᑲᑎᓄᐎᑦ ᑫᒪ ᐅᑌᐺᔦᑕᒣᐎᓂᒃ ᐅᒋᑎᐸᑯᓇᑲᓂᐎᑦ ᐌᑎ ᐃᑕᔥ ᐸᑲᓐ ᐊᑭᒃ ᐃᔑᐊᐸᐃᐗᑕᒃ ᐱᓴᓐ ᐃᑯ ᒋᐊᑐᐗᐸᑕᒃ ᒥᓇ ᒋᐅᒋᓇᐁᑕᒃ.ᐅᐅᐌ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒪᑭᔕ ᑲᐎᓐ ᑕᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᓯᓄᓐ ᑭᔥᐱᓐ ᑌᐺ ᐃᔑᓇᑾᓯᓄᓐ ᑲᐅᒋ ᒪᒋᐸᐃᐌᑦ ᑌᑾᒃ ᐁᑭ ᒪᒪᔑᑲᑕᓱᑦ ᐁᑭ ᐱᑯᓂᑫᑦ ᑲᐃᓇᑌᓂᒃ ᐃᓇᑯᑫᐎᓐ ᐃᒪ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᐊᑭᒃ ᒪᒪᐎ ᐎᒋᐎᑎᐎᓂᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒋᐅᒋ ᐊᔭᐸᓐ ᐅᑕᑲᓀᓯᐎᓐ ᑲᐃᔑᓇᑯᓯᑦ.ᑲᐎᓐ ᐊᐎᔭ ᑕᐅᒋᑎᐸᑯᓇᓯ ᐅᐌᓂ ᐅᑐᑕᑲᓀᓯᐎᓐ ᑲᐃᔑᓇᑯᓯᑦ ᑲᔦ ᒋᐊᓇᐌᑕᐎᑦ ᐎᐊᒋᑐᑦ ᐅᑐᑕᑲᓀᓯᐎᓐ.ᐃᓂᓂᐗᒃ ᒥᓇ ᐃᑴᐗᒃ ᑲᑌᐱᑕᓱᐱᐯᓀᐗᑦ ᐅᑕᔭᓇᐗ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᐱᓴᓐ ᐃᑯ ᒋᑭᒋᐎᑎᑫᐗᐸᓐ ᑲᐎᓄᓐ ᒣᒬᒡ ᐱᓇᒪ ᐊᐌᓀᓂᐎᐗᑦ, ᐊᓂᓐ ᐁᔑᐊᔭᒥᐊᐗᑦ ᒥᓇ ᑲᑕᓇᑭᐗᑦ ᐅᑕᑲᓀᓯᐎᓐ. ᐅᑕᔭᓇᐗᓐ ᑕᐱᑕ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑭᒋ ᐎᑎᑫᐎᓐ, ᒣᑾ ᐎᑎᑫᐎᓐ ᑲᔦ ᑭᔥᐱᓐ ᐊᓂ ᐃᔥᑾᓭᓂᒃ ᐎᑎᑫᐎᓐ.ᐎᓇᐗ ᐱᑯ ᑎᐱᓇᐌ ᑲᐃᓀᑕᒣᐗᑦ ᑲᐃᔑᓂᔑᐗᑦ ᑕᐃᔑᒋᑫᐎᒃ ᒋᑭᒋᐎᑎᑫᐗᑦ.ᑎᐯᒋᑫᐎᓇᓐ ᑲᐅᑕᑲᓀᓯᓇᓂᐗᒃ ᐃᔑᓂᓯᑕᐎᓇᑾᓄᓐ ᐅᒪ ᑲᐃᔑᐊᔭᓂᐗᒃ ᐁᓂᐌᒃ ᒋᑭᑲᓇᐌᑕᑾᑭᐸᓂᒃ ᑲᔦ ᒋᐊᔦᑾᒥᓂᑲᑌᑭᓐ.ᑭᑲᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑭᑎᐯᓐᑕᑭᐸᓐ ᑲᐃᔑᑕᑦ ᒥᓇ ᑲᔦ ᑲᐃᒋ ᐎᒋᐱᒪᑎᓯᒪᑦ ᐅᒪ ᐊᑭᒃ.ᑲᐎᓐ ᑕᐃᒋ ᐅᓀᑕᒪᐗᓯ ᑎᐸᑯᓂᑫᐎᓂᒃ ᒋᐊᓇᐌᑕᒪᐎᑦ ᑲᐃᔑᑎᐯᑕᑦ ᐅᑎᔑᑕᐎᓐ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔦᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑎᐯᓂᒥᑌᓱᐎᓂᒃ ᑲᐃᔑᓇᓇᑲᑕᐌᑕᒃ, ᐅᑭᑫᒣᐎᓐ, ᐅᑕᔭᒥᐊᐎᓐ ᒥᑕᔥ ᑲᔦ ᐁᔑ ᑕᑾᑌᒃ ᐊᐌ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᐱᓴᓐ ᐃᑯ ᓯ ᐃᔑᐊᒋᑐᑦ ᐅᒋᔭᒥᐊᐎᓐ, ᐅᑌᐺᑕᒣᐎᓐ ᒥᓇ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓐ, ᐁᔑ ᐯᔑᑯᑦ ᑫᒪ ᑯᑕᑭᔭ ᐅᑕᔑᑫᐎᓂᒃ ᒥᓇᐗ ᓂᔑᑫᓯᐎᓂᒃ ᒪᑭᔕ ᑲᔦ ᑲᐃᔑᐊᔭᓂᐗᒃ ᒋᐃᔑᓇᑾᑐᑦ ᐅᑕᔦᒥᐊᐎᓐ, ᑲᐃᔑ ᑭᑭᓄᐊᒪᑫᓇᓂᐗᓂᒃ ᐅᑌᐺᑕᒧᐎᓂᒃ, ᒋᐃᔑᒋᑫᑦ, ᐊᔭᒥᒋᑫᐎᓐ, ᒥᓇ ᑲᐃᔑ ᐱᒥᓇᐗᐸᑕᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᒃ ᒋᑲᑲᓄᑕᒃ ᑲᔦ ᑭᐃᐃᔑᐗᐸᑕᒃ ᑫᑯᓇᓐ ᒥᑕᔥ ᐅᒪ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᐁᔑᑕᑶᒪᑲᒃ ᐱᓴᓐ ᐃᑯ ᒋᐃᔑᐊᑐᓀᐊᑭᓐ ᑫᔭ ᒋᐅᑕᐱᓇᑭᓐ ᒥᓇ ᒋᒥᑭᐌᐸᓐ ᐎᑕᒪᑫᐎᓐ ᐱᑯ ᐊᑎ ᑲᐃᔑᐊᑕᐌᓐᑕᑾᒃ ᑎᐸᒋᒧᐎᓐ ᒥᓯᐌ ᐱᑯ ᑲᐃᔑᓶᐗᓇᑭᓐ ᑲᑎᐸᒋᒧᐎᓂᑫᐗᑦ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒪᐗᒋᐃᑎᐎᓂᒃ ᒋᑭᐊᔭᐗᑦ ᐱᓴᓂᓱᐎᓐ ᑲᔦ ᐃᒪ ᑲᐃᔑ ᐗᐎᒋᐎᑎᓇᓂᐗᒃ ᑫᑯᓇᓐ.ᑲᐃᔑ ᐗᐎᒋᐎᑎᓇᓂᐗᒃ ᑫᑯᓇᓐ ᑲᐃᔑᒋᑲᓂᐗᒃ ᐅᒪ ᐊᑭᒃ ᑲᐎᓐ ᐊᐎᔭ ᒋᐃᔑᑲᑴ ᔕᑯᒋᐃᑦ ᒋᑕᑶᑲᓱᐎᑦ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑲᐃᔑᐅᑕᑭᒋᑦ ᑫᐎᓐ ᒋᐎᒋᑡᑦ ᐅᑭᒪᐅᓂᒃ, ᑾᔭᒃ ᐃᑯ ᒪᑭᔕ ᑲᔦ ᐎᓐ ᐃᑯ ᑲᐃᔑᐅᓀᓂᒪᑦ ᒋᐎᑐᑲᐗᑦ ᑲᐅᑭᒪᐅᓂ ᐊᓄᑭᓂᒋᓐ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑲᐃᔑ ᐅᑕᑭᒋᓇᓂᐗᒃ ᒋᐅᑎᓂᑫᐸᓐ ᑫᐎᓐ ᑲᐃᔑ ᐗᐎᒋᐃᑎᓇᓂᐗᓂᒃ ᑫᓇᓐ.ᑲᐅᑭᒪᐗᑎᓯᑦ ᐅᑐᓇᑭᓱᐎᓐ ᑕᐅᒋᑭᑫᑕᑾᓐ ᐊᓂᔑᓂᓂᐗᓐ ᑲᐃᔑ ᐊᑕᐌᑕᒥᓂᒋᓐ, ᒋᑕᔥ ᐅᐌ ᐁᔥᑲᒃ ᑫᑐᑭᑲᑌᒃ ᑾᔭᒃ ᒋᐅᓇᑭᒥᑡ ᑫᐅᑭᒪᐅᑡ ᑲᑭ ᐃᔑᐅᓀᓂᒥᑡ ᒋᐃᔑ ᒪᓇᒋᑭᑫᑕᑾᑭᓐ ᑲᐃᔑᐊᔑᑌᐱᐃᑲᓂᐗᒃ ᒥᓇᐗ ᑲᔦ ᐎᑫ ᐌᐌᓂ ᒋᑐᒋᑲᑌᒃ ᑲᐱᑕᑯᐌᐱᓂᑲᓂᐗᒃ ᐊᔑᑌᐱᐃᑫᐎᓂᓐ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᑲᐃᔑᑕᑾᑭᒥᑦ ᐅᒪ ᐊᑭᒃ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑫᐎᓐ ᐅᒥᓀᓴᐎᓂᒃ ᒥᓇ ᒋᐃᔑᑭᑫᑕᑯᐃᑦ ᐅᒋ ᒥᓯᐌ ᐅᑲᑴᑲᔥᑭᑐᐎᓐ ᒥᓇ ᒥᓯᐌᑲᒥᒃ ᐅᐎᒋᑡᐎᓐ ᑲᐃᔑᓇᓇᐃᑕᒃ ᒥᓇ ᐃᒪ ᐱᒥᐎᒋᑫᐎᓂᒃ ᑲᑕᓱ ᐊᔭᑭᓐ ᐊᑭᔅᓯ ᑲᓇᓐ ᐅᑕᒋᐃᑎᓱᐎᓂᒃ ᒥᓇ ᑌᐸᑫᑕᑯᓱᐎᓐ ᑲᐃᔑᑭᑌᓂᑕᑾᒃ ᐱᒪᑎᓯᐎᓐ ᒥᓇ ᑲᔦ ᑎᐱᓂᒥᑎᓱᐎᓂᒃ ᒋᐊᓂ ᐅᑉᐱᔥᑲᓂᒃ ᐅᑎᔑᐌᐱᓱᐎᓂᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒋᑭᐊᓄᑭᐸᓐ, ᐎᓐ ᐃᑯ ᒋᐅᓀᑕᒪᓱᑦ ᐗᑕᓇᓄᑭᑦ, ᑲᔦ ᑫᒋᓇᒃ ᒋᐊᔭᑾᒪᓂᓂᒃ ᒋᑲᓇᐌᑕᑾᒃ ᑲᐊᐃᔑᓇᑾᒃ ᑲᑕᓇᓄᑭᓇᓂᐗᒃ ᒥᓇ ᑲᔦ ᒋᐅᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑦ ᑲᐅᒋᓯᓄᑭᓐ ᐊᓄᑭᐎᓇᓐ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᐌᐌᓂ ᑾᔭᒃ ᒋᑎᐸᐊᒪᐗᑲᓂᐎᑦ ᐅᑎᓭᐎᓐ ᑲᐃᔑ ᐊᓄᑭᑦ ᑲᔦ ᒋᐅᒋ ᒪᓀᓂᒪᑲ ᓂᐎᓯᒃ.ᑭᑲᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᑲᐊᓄᑭᑦ ᑾᔭᒃ ᒋᑕᑾᑭᒥᑡ ᑲᐃᔑ ᐊᑭᒥᑎᓇᓂᐗ ᐊᓂᓐ ᐁᑕᔑᓇᓂᐗᒃ ᐅᒋ ᑫᐎᓐ ᒥᓇ ᐅᑎᐯᒋᑫᐎᓂᒃ ᑭᒋᐃᓀᑕᑾᓐ ᑫᐎᓇᐗ ᐁᐱᒪᑎᓯᐗᑦ ᒥᓇ ᑭᔥᐱᓐ ᐁᑕ ᐃᔑᓇᑾᒃ ᐸᑲᓐ ᒋᐅᒋ ᓇᑕᒪᐎᑡ ᑲᐅᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑎᓇᓂᐗᒃ.ᑲᑭᓇᐌᓀᓐ ᐅᑕᔭᓐ ᑌᐸᑫᑕᑯᓯᐎᓐ ᒋᑭᑕᑶᐸᓐ ᒥᓇ ᒋᐅᓇᑐᐸᓐ ᑲᐃᔑ ᒪᒪᐎᓄᓇᓂᐗᒃ ᐊᓄᑭᐎᓂᒃ ᒋᐅᒋ ᑲᓇᐌᑕᑾᓂᓂᑭᓐ ᑲᑕᓀᑕᑭᓐ ᒥᓇ ᑲᐃᔑᒥᓉᒋᑫᑦ ᑫᑯᓇᓐ.[Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing][Missing]A Declaração Universal dos Direitos Humanos é um dos documentos básicos das Nações Unidas e foi assinada em 1948. Nela, são enumerados os direitos que todos os seres humanos possuem.Considerando que o reconhecimento da dignidade inerente a todos os membros da família humana e de seus direitos iguais e inalienáveis é o fundamento da liberdade, da justiça e da paz no mundo,Considerando que o desprezo e o desrespeito pelos direitos humanos resultaram em atos bárbaros que ultrajaram a consciência da Humanidade e que o advento de um mundo em que os todos gozem de liberdade de palavra, de crença e da liberdade de viverem a salvo do temor e da necessidade foi proclamado como a mais alta aspiração do ser humano comum,Considerando ser essencial que os direitos humanos sejam protegidos pelo império da lei, para que o ser humano não seja compelido, como último recurso, à rebelião contra a tirania e a opressão,Considerando ser essencial promover o desenvolvimento de relações amistosas entre as nações,Considerando que os povos das Nações Unidas reafirmaram, na Carta da ONU, sua fé nos direitos humanos fundamentais, na dignidade e no valor do ser humano e na igualdade de direitos entre homens e mulheres, e que decidiram promover o progresso social e melhores condições de vida em uma liberdade mais ampla,Considerando que os Estados‐Membros se comprometeram a promover, em cooperação com as Nações Unidas, o respeito universal aos direitos e liberdades humanas fundamentais e a observância desses direitos e liberdades,Considerando que uma compreensão comum desses direitos e liberdades é da mais alta importância para o pleno cumprimento desse compromisso,agora portanto,A Assembléia Geral proclama a presente Declaração Universal dos Direitos Humanoscomo o ideal comum a ser atingido por todos os povos e todas as nações, com o objetivo de que cada indivíduo e cada órgão da sociedade, tendo sempre em mente esta Declaração, se esforce, através do ensino e da educação, por promover o respeito a esses direitos e liberdades, e, pela adoção de medidas progressivas de caráter nacional e internacional, por assegurar o seu reconhecimento e a sua observância universal e efetiva, tanto entre os povos dos próprios Estados‐Membros, quanto entre os povos dos territórios sob sua jurisdição.Todos os seres humanos nascem livres e iguais em dignidade e direitos. São dotados de razão e consciência e devem agir em relação uns aos outros com espírito de fraternidade.Todo ser humano tem capacidade para gozar os direitos e as liberdades estabelecidos nesta Declaração, sem distinção de qualquer espécie, seja de raça, cor, sexo, idioma, religião, opinião política ou de outra natureza, origem nacional ou social, riqueza, nascimento, ou qualquer outra condição.Não será também feita nenhuma distinção fundada na condição política, jurídica ou internacional do país ou território a que pertença uma pessoa, quer se trate de um território independente, sob tutela, sem governo próprio, quer sujeito a qualquer outra limitação de soberania.Todo ser humano tem direito à vida, à liberdade e à segurança pessoal.Ninguém será mantido em escravidão ou servidão; a escravidão e o tráfico de escravos serão proibidos em todas as suas formas.Ninguém será submetido à tortura nem a tratamento ou castigo cruel, desumano ou degradante.Todo ser humano tem o direito de ser, em todos os lugares, reconhecido como pessoa perante a lei.Todos são iguais perante a lei e têm direito, sem qualquer distinção, a igual proteção da lei. Todos têm direito a igual proteção contra qualquer discriminação que viole a presente Declaração e contra qualquer incitamento a tal discriminação.Todo ser humano tem direito a receber dos tribunais nacionais competentes remédio efetivo para os atos que violem os direitos fundamentais que lhe sejam reconhecidos pela constituição ou pela lei.Ninguém será arbitrariamente preso, detido ou exilado.Todo ser humano tem direito, em plena igualdade, a uma justa e pública audiência por parte de um tribunal independente e imparcial, para decidir sobre seus direitos e deveres ou do fundamento de qualquer acusação criminal contra ele.Todo ser humano acusado de um ato delituoso tem o direito de ser presumido inocente até que a sua culpabilidade tenha sido provada de acordo com a lei, em julgamento público no qual lhe tenham sido asseguradas todas as garantias necessárias à sua defesa.Ninguém poderá ser culpado por qualquer ação ou omissão que, no momento, não constituíam delito perante o direito nacional ou internacional. Também não será imposta pena mais forte do que aquela que, no momento da prática, era aplicável ao ato delituoso.Ninguém será sujeito à interferência em sua vida privada, em sua família, em seu lar ou em sua correspondência, nem a ataque à sua honra e reputação. Todo ser humano tem direito à proteção da lei contra tais interferências ou ataques.Todo ser humano tem direito à liberdade de locomoção e residência dentro das fronteiras de cada Estado.Todo ser humano tem o direito de deixar qualquer país, inclusive o próprio, e a este regressar.Todo ser humano, vítima de perseguição, tem o direito de procurar e de gozar asilo em outros países.Este direito não pode ser invocado em caso de perseguição legitimamente motivada por crimes de direito comum ou por atos contrários aos objetivos e princípios das Nações Unidas.Todo homem tem direito a uma nacionalidade.Ninguém será arbitrariamente privado de sua nacionalidade, nem do direito de mudar de nacionalidade.Os homens e mulheres de maior idade, sem qualquer restrição de raça, nacionalidade ou religião, têm o direito de contrair matrimônio e fundar uma família. Gozam de iguais direitos em relação ao casamento, sua duração e sua dissolução.O casamento não será válido senão com o livre e pleno consentimento dos nubentes.A família é o núcleo natural e fundamental da sociedade e tem direito à proteção da sociedade e do Estado.Todo ser humano tem direito à propriedade, só ou em sociedade com outros.Ninguém será arbitrariamente privado de sua propriedade.Todo ser humano tem direito à liberdade de pensamento, consciência e religião; este direito inclui a liberdade de mudar de religião ou crença e a liberdade de manifestar essa religião ou crença, pelo ensino, pela prática, pelo culto e pela observância, em público ou em particular.Todo ser humano tem direito à liberdade de opinião e expressão; este direito inclui a liberdade de, sem interferência, ter opiniões e de procurar, receber e transmitir informações e idéias por quaisquer meios e independentemente de fronteiras.Todo ser humano tem direito à liberdade de reunião e associação pacífica.Ninguém pode ser obrigado a fazer parte de uma associação.Todo ser humano tem o direito de fazer parte no governo de seu país diretamente ou por intermédio de representantes livremente escolhidos.Todo ser humano tem igual direito de acesso ao serviço público do seu país.A vontade do povo será a base da autoridade do governo; esta vontade será expressa em eleições periódicas e legítimas, por sufrágio universal, por voto secreto ou processo equivalente que assegure a liberdade de voto.Todo ser humano, como membro da sociedade, tem direito à segurança social, à realização pelo esforço nacional, pela cooperação internacional e de acordo com a organização e recursos de cada Estado, dos direitos econômicos, sociais e culturais indispensáveis à sua dignidade e ao livre desenvolvimento da sua personalidade.Todo ser humano tem direito ao trabalho, à livre escolha de emprego, a condições justas e favoráveis de trabalho e à proteção contra o desemprego.Todo ser humano, sem qualquer distinção, tem direito a igual remuneração por igual trabalho.Todo ser humano que trabalha tem direito a uma remuneração justa e satisfatória, que lhe assegure, assim como à sua família, uma existência compatível com a dignidade humana e a que se acrescentarão, se necessário, outros meios de proteção social.Todo ser humano tem direito a organizar sindicatos e a neles ingressar para proteção de seus interesses.Todo ser humano tem direito a repouso e lazer, inclusive a limitação razoável das horas de trabalho e a férias remuneradas periódicas.Todo ser humano tem direito a um padrão de vida capaz de assegurar‐lhe, e a sua família, saúde e bem‐estar, inclusive alimentação, vestuário, habitação, cuidados médicos e os serviços sociais indispensáveis, e direito à segurança em caso de desemprego, doença, invalidez, viuvez, velhice ou outros casos de perda dos meios de subsistência em circunstâncias fora de seu controle.A maternidade e a infância têm direito a cuidados e assistência especiais. Todas as crianças, nascidas dentro ou fora do matrimônio gozarão da mesma proteção social.Todo ser humano tem direito à instrução. A instrução será gratuita, pelo menos nos graus elementares e fundamentais. A instrução elementar será obrigatória. A instrução técnico‐profissional será acessível a todos, bem como a instrução superior, esta baseada no mérito.A instrução será orientada no sentido do pleno desenvolvimento da personalidade humana e do fortalecimento do respeito pelos direitos humanos e pelas liberdades fundamentais. A instrução promoverá a compreensão, a tolerância e a amizade entre todas as nações e grupos raciais ou religiosos, e coadjuvará as atividades das Nações Unidas em prol da manutenção da paz.Os pais têm prioridade de direito na escolha do gênero de instrução que será ministrada a seus filhos.Todo ser humano tem o direito de participar livremente da vida cultural da comunidade, de fruir das artes e de participar do progresso científico e de seus benefícios.Todo ser humano tem direito à proteção dos interesses morais e materiais decorrentes de qualquer produção científica literária ou artística da qual seja autor.Todo ser humano tem direito a uma ordem social e internacional em que os direitos e liberdades estabelecidos na presente Declaração possam ser plenamente realizados.Todo ser humano tem deveres para com a comunidade, na qual o livre e pleno desenvolvimento de sua personalidade é possível.No exercício de seus direitos e liberdades, todo ser humano estará sujeito apenas às limitações determinadas pela lei, exclusivamente com o fim de assegurar o devido reconhecimento e respeito dos direitos e liberdades de outrem e de satisfazer as justas exigências da moral, da ordem pública e do bem‐estar de uma sociedade democrática.Esses direitos e liberdades não podem, em hipótese alguma, ser exercidos contrariamente aos objetivos e princípios das Nações Unidas.Nenhuma disposição da presente Declaração pode ser interpretada como o reconhecimento a qualquer Estado, grupo ou pessoa, do direito de exercer qualquer atividade ou praticar qualquer ato destinado à destruição de quaisquer dos direitos e liberdades aqui estabelecidos. A kolon fera, ibunadama xa lasiriya nun axa adamaya xafe rafalɛ non findixi yɛtɛralui tigitigira, a bara masen won bɛ, a tinxinyi nun bɔɲɛ sa bara sɛnbɛ sɔtɔ dunuya birin kui.A kolon fera, adamaya xafe sariyɛe mu mabanbanxi han to i bunadama yira, nafe naniɲɛ xi funmalaya, gere, gbaloe nun misikinɛ ya mu ɲɔnma. Kɔnɔ xabirin bara na sariyɛe ratinmɛ, gbaloe ɲɔnmanɛ, gere ɲɔn, funmalaya nun misikinɛ ya ɲɔn. I bunadamaya bara rasabati natɛ mui.A kolon fera, adamaya xafe rafalɛ sariyɛe rasabatife findixi fe fanyi nan na, alanma ibunadamaya xun xa magaga mangɛ sanyi sariyɛla yira.A kolon fera, a ɲamanɛe xa xanunteya sɛnbɛ sofe e bore tagi, sugandi fanyi nara.A kolon fera, a O.N.U. xa masenyi, i bunadamaya sariyɛe tigitigi rasabati fe findixi xaxili fanyi nan na, alanmanɛ: ginɛ nun xamɛ xa suxu laxalɛ keren, a xa masen e bɛ, ɲama xa yiriwɛ sɛnbɛteyafe sabui gbegbe lanxi e tan ma.A kolon fera a ɲamanɛe naxe birin manaxi O.N.U. kui e bara nɛtɛ tongo adamaya xafe rafalɛ sariyɛe ratinmɛ fera, na niyɛ manɛ ibunadamaya xa mabanban.A kolon fera a birin lanmafe nara yi sariyɛe nun yi yɛtɛra lui tide gbofe, na nɔmanɛ a niyɛde layidi ratinmɛ.Malanyi xungbe bara amasenɲamanɛe xa yi masenyi adamadi suxukima ɲama nun ɲamanɛe birin yira alako a lufera xun dɛe birin sondonyi ma xaranyinun lɔnni sabura, na binyɛ nun sariyɛe rasabatifera ɲamanɛ kui nun a farima.Adamadie birin barixinɛ e lan yɛtɛralui kui, yɛtɛ kolonyi nun yɛtɛ suxu kima. Fondoe nun faxamui na e bɛ boresuxu kima bariboreya fanyi kui.Kankan nɔma a tukude yi sariyɛe ra, ana dangi nara fisamanteya yo man mu luma mixi bɛ akelide sabura, axa bɔxi raɲɛrɛki sabura yegeti keren mu naxan kui a siɲɔxɔya kima, fate ɲingi kima, a xui kima, a fɛrɛ kima, a dinɛ kima na sa fatan ɲamanɛe ra xanamu ɲama ndee ra, fɛrɛ kima xanamu kigbɛtɛ nana sa fatan dɛdɛra kɔnɔ naxan nɔɛ nde bun xanamu dansaxi naxan xa yɛtɛralui ma.Baloe wayibiya birin bɛ, marafulunyi nun xaxilisa.Ndende mulan alu konyiya nun ɲaxankatɛ kui. Konyiya nun ibunadama sarɛ bara ratɔn akɛɲa birin ma.Ɲaxankatɛ nun tɔrɛ mu sama ndende fari. Xanamu yayixarɛ naxan mulan ibunadama bɛ.Kankan xa adamaya daxa axa kolon yire birin.Adamadi birin lan sariyɛe kui e man birin lan e xun xa magaga sariyɛe yi kɛɲa keren.Bɔoxi sariyɛ banxidɛe lan eka ibunadama keren keren ma xun magaga fee ma naxe bara tuxunsan.Ndende mulan a suxu tɔɲɛgɛ kui, amakankan xanamu bɔxi ma xandi ama.Awayibiyaxi ibunadama xafe xa yaxandi alaxinɛra, alankɛnɛmaya kiti banxi tinxinyira, ayo nun ayalagi waxan naba.Xa sikɛnteya bara rasiga adamadi ndema fe kobi rabafe nde xunma, ɲaxankatɛ yo mu daxa a bɛ sinden fo na fe yegi.Mixi yo mulan axa makankan fendema naxan murotɔnxi bɔxi sariyɛe kui. Ɲaxanketɛ gbɛtɛ fan mu dɔxɔ ama naxan dangi yi fera ba tɛmui ɲaxankatɛra.Birin nun a yɛtɛkan xafe raɲɛrɛki nara. Mixi ɲiya mu naxan yama. A na findi axa denbaya xafera, a lingira xa fera, xanamu a hayie xafera naxan a niɲɛma axa xɔrɛya nun a xa lasiriya nu mabere. Awayibiyaxi ibunadama bɛ, sariyɛ xa a xun magaga na fee ma.Awayibixi mixi bɛ axa a sabatide sugandi anun axa ɲɛrɛ a sagora.Adamadi birin nɔma kelide a baride a sa sabati bɔxi gbɛtɛ ma. A man gbilen xa ma gbilenfe.Xɔrɔ rɔe kui, daxa adamadi birin bɛ, axa siga bɔxi gbɛtɛ ma naxan nɔma arasɛnɛ de alako axa axun na kisi.Na sariyɛ daxa exa raba tinxinyi fari, kirae fari naxan aniɲɛma adamadi mulu tɔɲɛgɛ kui O.N.U. sariyɛ tɔnyi dɔxi naxe ra.Adaxa adamadi birin bɛ sɔtɔ de fe ya xa i mini a bɛ.Ndende mu daxa ixa ratɔn i sɔtɔ de xa fera, xanamu iratɔnfe sɔtɔde masara fera.Xa ginɛ nun xamɛ bara suda kamali, adaxa e xa futi raso e tagi, na mufa siɲɔxɔya ma, baride fema, xanamu dinɛ fema. A man daxa e bɛ, e yɛtɛ xa denbaya rasabati. E man lan sariyɛ kima futi kui nun futi galife kui.Futi mu nɔma sode fo ginɛ nun xamɛ lan fe keren ma.Ɲama xundɛ singe lanxi denbaya nan ma, adaxa na denbaya xun xa makanta ɲama nun mangasanyi yira.Mixi nalu a keren ma xanamu ɲama nde kui, awayibiya xi a sɔtɔde xa lu a sago.Funmalaya nde yo mulan axa adamadi sɔtɔse yira.Adamadi birin lan axa axa maɲɔxunyi masen a sagora, a xaxili rawali, a so dinɛ a sagora. Na sariyɛe nɔma a niɲɛde adamadi dinɛ masara, a nɔma dɛnxɛniya de a keren xanamu ɲama yama lɔnni nun namunyie sabura.Adaxa adamadi birin bɛ axa afondo fe masen. Nakui a mulan axa tɔɲɛ mafixɛ nde sɔtɔ. Na fondo fe masenyi nɔmɔ rabade naninyi yo mulu ama, a fa findi xibaru fenfera, amasɔtɔfera, xanamu ara wundan fera kɛɲa mɔli birin na.Adaxa adamadi birin bɛ axa lan malanyi, xanamu malanyi xundɛ nde bɔɲɛ sa naxan kui.Ndende mu karaxan ma sofera lanxundɛ nde yama.Adaxa adamadi birin ɲiya xalu axa bɔxi raɲɛrɛfe kui, a findi i yɛtɛra xanamu mixi gbɛtɛ naxan sugandixi.Adaxa adamadi birin bɛ axa mangasanyi wali sɔtɔ a bari bɔxi ma ta girasa yo mu naxɛ.Ɲama waxɔnfe lanma axa masen sugandi tinxinxi kui, naxan nabama tɛmui-tɛmui ma, birin lan sugandi naxan kui, kundo sugandi xanamu sugandi lankɛnɛ maya xi matexɛtɛnyi mu naxan kui.Wayibiya nara ɲamanɛ mixi birin xun xa makanta, na findixi daxamuife, dɔxɔboreya nun lɔnni ratinmɛ sabu nan na. Na fee birin fatanma bɔxi diexa duruxɔtɔɛ nun xanunteya luti naxan na e nun bɔxi gbɛtɛe safera bɔxi yayilanki fari nun a daxamuie.Wali, nun mixi waxɔn wali sugandi fe wayibiya xi birin bɛ. Birin ma lan wali munafanyi kui, aman daxa a xun xa makanta wali sɔtɔtareya ma.Adaxa birin bɛ fisamanteya mu naxan yama, a mu sundi sɔtɔ axa wali bɛrɛ ma.Ndende walima, awayibiyaxi a bɛ axa musundi sɔtɔ naxan nɔma axa denbaya bun tide, a yigi nun binyɛ sa ma, a man nɔ a malide sabu gbɛtɛe sɔtɔ fera naxan ibunadama xafe makanta ma.Adaxa adamadi birin bɛ axa walikɛe xa lanxundɛ nde yayilan e xa munafanyi xun magaga fera.Malabui nun ɲaxɛ-ɲaxɛ daxa adamadi birin bɛ a man daxa a bɛ axa wali tɛmui xa sugandi, malabui waxatie xa lu a bɛ a naxee sare sɔtɔma.Adaxa adamadi birin bɛ axa sabati sɔtɔ alako axa santeya xa makanta. A tan nun axa denbaya xa yiriwɛ sɔtɔ donse fe kima, sosefe, lingirafe, saribafe anun ibunadama xafe yayiba fe nax an fan a bɛ. A xun xa makanta xa bara fura, xa lanyuri bara a sɔtɔ, xa bara fori, xa muna walide, xa kaɲɛ ginɛ nora xanamu fɛrɛ yo muna ayi naxan axa mantɔrɔli bama.Mali wayibiyaxi nɛ dingɛya bɛ nun dimɛdiya bɛ. Dimɛdi birin lan axa mɛni kɛɲa keren, a fa sɔtɔ futi kui xanamu a fari ma.Adamadi daxa axa matinxin; na matinxinyi daxa axa sa birin sago naxan findi dimɛdi xunxurie nun a matexie xaran fera. Xarande banxi xundɛ singe sofe findixi teku non na. Yamakɔta xaranyi nun yirawali xaranyi lanma axa rayiriwa. Lɔnni banxindɛ xungbe wayibiya xi birin bɛ, birin nun a xaxili bɛrɛ.Lɔnni lan axa sɛnbɛ fi adamayama amakɛnɛn, a sɛnbɛ fi ibunadama xa wayibiyae ma. Alan, axa faxamui, di ɲɛ, marafanyi rasɔnɛya ɲamanɛe tagi, sie birin tagi, dinɛ xundɛe tagi nun O.N.U. malanyi xa walie rasabati fe bɔɲɛ sa kui.Adaxaxinɛ di kanyie bɛ e xa xuri sugandi e naxan fima e xadie ma.Adaxa adamadi birin bɛ a so ɲama xa lɔnni yayibafe a yɛtɛra. Abɛlɛxɛ rawalie tɔnɛ sɔtɔ yamakɔta walie nun munafanyie naxe minima a kui.Adaxa birin bɛ axa xaxili rawali, a bɛlɛxɛ rawali nun yamakɔta walie munafanyi xun magaga naxee yayilan fe fatanxi atan na.Adaxa adamadi birin bɛ axa a fondo rasiga yi sariyɛe ratinmɛ fe xɔn ɲamanɛ kui nun a farima.Lanlɛ rakamali daxi na ibunadama bɛ axa ɲama kui, ɲama naxan findi axa adamaya a nun axa yɛtɛralui sabura.Sariɛyɛ dande saxinɛ adamadi birin bɛ axa maraba, a nun axa yɛtɛralui rasabati kui, na nan aniɲɛma axa na maraba anun axa yɛtɛralui mabanban sadɔxɔfe mixi gbɛtɛ ra alako taxasi nun yiriwɛ sabati ma ɲama kui kinaxɛ naxan a yɛtɛ ra.Na wayibiyae nun na yɛtɛ ralui mu nɔma rabade muku O.N.U. waxɔnfe nun axa sariyɛ saxie xanbi.Sariyɛ nun wayibiya yo muna yi masenyi xungbe kui naxan kiraya nde masenxi ɲamanɛ bɛ, malanyi xanamu mixi nde bɛ naxan aniɲɛma axa kɛwali nde raba naxan sabui nɔma mayibiya e nun sariyɛe naxee masen xi nee xunnakanade.Pošto je priznavanje urođenog dostojanstva i jednakih i neotuđivih prava svih članova ljudske porodice temelj slobode, pravde i mira u svetu;pošto je nepoštovanje i preziranje prava čoveka vodilo varvarskim postupcima, koji su vređali savest čovečanstva, i pošto je stvaranje sveta u kojem će ljudska bića uživati slobodu govora i verovanja i biti slobodna od straha i nemaštine proglašeno kao najviša težnja svakog čoveka;pošto je bitno da prava čoveka budu zaštićena pravnim sistemom kako čovek ne bi bio primoran da kao krajnjem izlazu pribegne pobuni protiv tiranije i ugnjetavanja;pošto je bitno da se podstiče razvoj prijateljskih odnosa među narodima;pošto su narodi Ujedinjenih nacija u Povelji ponovo proglasili svoju veru u osnovna prava čoveka, u dostojanstvo i vrednost čovekove ličnosti i ravnopravnost muškaraca i žena i pošto su odlučili da podstiču društveni napredak i poboljšaju životni standard u većoj slobodi;pošto su se države članice obavezale da u saradnji s Ujedinjenim nacijama obezbede opšte poštovanje i primenu ljudskih prava i osnovnih sloboda;pošto je opšte shvatanje ovih prava i sloboda od najveće važnosti za puno ostvarenje ove obaveze,GENERALNA SKUPŠTINA PROGLAŠAVAOVU OPŠTU DEKLARACIJU O PRAVIMA ČOVEKA kao zajednički domet koji treba da postignu svi narodi i sve nacije da bi svaki pojedinac i svaki organ društva, imajući ovu Deklaraciju stalno na umu, težio da učenjem i vaspitavanjem doprinese poštovanju ovih prava i sloboda da bi se postupnim unutrašnjim i međunarodnim merama obezbedilo njihovo opšte i stvarno priznanje i poštovanje kako među narodima samih država članica, tako i među narodima onih teritorija koje su pod njihovom upravom.Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i svešću i treba jedni prema drugima da postupaju u duhu bratstva.Svakom pripadaju sva prava i slobode proglašene u ovoj Deklaraciji bez ikakvih razlika u pogledu rase, boje, pola, jezika, veroispovesti, političkog ili drugog mišljenja, nacionalnog ili društvenog porekla, imovine, rođenja ili drugih okolnosti.Dalje, neće se praviti nikakva razlika na osnovu političkog, pravnog ili međunarodnog statusa zemlje ili teritorije kojoj neko lice pripada, bilo da je ona nezavisna, pod starateljstvom, nesamoupravna, ili da joj je suverenost na ma koji drugi način ograničena.Svako ima pravo na život, slobodu i bezbednost ličnosti.Niko se ne sme držati u ropstvu ili potčinjenosti: ropstvo i trgovina robljem zabranjeni su u svim oblicima.Niko ne sme biti podvrgnut mučenju ili svirepom, nečovečnom ili ponižavajućem postupku ili kazni.Svako ima pravo da svuda bude priznat kao pravni subjekt.Svi su pred zakonom jednaki i imaju pravo bez ikakve razlike na podjednaku zakonsku zaštitu. Svi imaju pravo na jednaku zaštitu protiv bilo kakve diskriminacije kojom se krši ova Deklaracija i protiv svakog podsticanja na ovakvu diskriminaciju.Svako ima pravo da ga nadležni nacionalni sudovi efikasno štite od dela kršenja osnovnih prava koja su mu priznata ustavom ili zakonom.Niko ne sme biti proizvoljno uhapšen, pritvoren, niti proteran.Svako ima potpuno jednako pravo na pravično javno suđenje pred nezavisnim i nepristrasnim sudom koji će odlučiti o njegovim pravima i obavezama, i o osnovanosti svake krivične optužbe protiv njega.Svako ko je optužen za krivično delo ima pravo da bude smatran nevinim dok se na osnovu zakona krivica ne dokaže na javnom suđenju na kojem su mu obezbeđene sve garantije potrebne za njegovu odbranu.Niko ne sme biti osuđen za dela ili propuste koji nisu predstavljali krivično delo po nacionalnom ili međunarodnom pravu u vreme kada su izvršeni. Isto tako ne sme se izricati teža kazna od one koja se mogla primeniti u vreme kada je krivično delo izvršeno.Niko ne sme biti izložen proizvoljnom mešanju u privatni život, porodicu, stan ili prepisku, niti napadima na čast i ugled. Svako ima pravo na zakonsku zaštitu protiv ovakvog mešanja ili napada.Svako ima pravo na slobodu kretanja i izbora stanovanja u granicama pojedine države.Svako ima pravo da napusti bilo koju zemlju, uključujući svoju vlastitu, i da se vrati u svoju zemlju.Svako ima pravo da traži i uživa u drugim zemljama utočište od proganjanja.Na ovo pravo se niko ne može pozvati u slučaju gonjenja za krivična dela koja nisu političkog karaktera ili progona zbog dela koja su u suprotnosti sa ciljevima i načelima Ujedinjenih nacija.Svako ima pravo na državljanstvo.Niko ne sme samovoljno biti lišen svog državljanstva niti prava da promeni državljanstvo.Punoletni muškarci i žene, bez ikakvih ograničenja u pogledu rase, državljanstva ili vere, imaju pravo da sklope brak i da osnuju porodicu. Oni su ravnopravni prilikom sklapanja braka, za vreme njegovog trajanja i prilikom njegovog razvoda.Brak se zaključuje samo slobodnim i potpunim pristankom lica koja stupaju u brak.Porodica je prirodna i osnovna ćelija društva i ima pravo na zaštitu društva i države.Svako ima pravo da poseduje imovinu, sam kao i u zajednici s drugima.Niko ne sme biti samovoljno lišen imovine.Svako ima pravo na slobodu misli, savesti i vere; ovo pravo uključuje slobodu promene vere ili ubeđenja i slobodu da čovek, bilo sam ili u zajednici s drugima, javno ili privatno, upražnjava svoju veru ili ubeđenje putem nastave, vršenja kulta i obavljanja obreda.Svako ima pravo na slobodu mišljenja i izražavanja, što obuhvata i pravo da ne bude uznemiravan zbog svog mišljenja, kao i pravo da traži, prima i širi obaveštenja i ideje bilo kojim sredstvima i bez obzira na granice.Svako ima pravo na slobodu mirnog okupljanja i udruživanja.Niko ne može biti primoran da pripada nekom udruženju.Svako ima pravo da učestvuje u upravljanju svojom zemljom, neposredno ili preko slobodno izabranih predstavnika.Svako ima pravo da na ravnopravnoj osnovi stupa u javnu službu u svojoj zemlji.Volja naroda je osnova državne vlasti: ova volja treba da se izražava na povremenim i slobodnim izborima, koji će se sprovoditi opštim i jednakim pravom glasa, tajnim glasanjem ili odgovarajućim postupkom kojim se obezbeđuje sloboda glasanja.Svako, kao član društva, ima pravo na socijalno osiguranje i pravo da ostvaruje privredna, društvena i kulturna prava neophodna za svoje dostojanstvo i za slobodan razvoj svoje ličnosti, uz pomoć države i međunarodne saradnje, a u skladu s organizacijom i sredstvima svake države.Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada i na zaštitu od nezaposlenosti.Svako, bez ikakve razlike, ima pravo na jednaku platu za jednaki rad.Svako ko radi ima pravo na pravednu i zadovoljavajuću naknadu koja njemu i njegovoj porodici obezbeđuje egzistenciju koja odgovara ljudskom dostojanstvu i koja će, ako bude potrebno, biti upotpunjena drugim sredstvima socijalne zaštite.Svako ima pravo da obrazuje i da stupi u sindikate radi zaštite svojih interesa.Svako ima pravo na odmor i razonodu, uključujući razumno ograničenje radnog vremena i povremeni plaćeni odmor.Svako ima pravo na životni standard koji obezbeđuje zdravlje i blagostanje, njegovo i njegove porodice, uključujući hranu, odeću, stan i lekarsku negu i potrebne socijalne službe, kao i pravo na osiguranje u slučaju nezaposlenosti, bolesti, invalidnosti, udovištva, starosti, ili drugih slučajeva gubljenja sredstava za izdržavanje usled okolnosti nezavisnih od njegove volje.Majke i deca imaju pravo na naročito staranje i pomoć. Sva deca, rođena u braku ili van njega, uživaju jednaku socijalnu zaštitu.Svako ima pravo na školovanje. Školovanje treba da bude besplatno bar u osnovnim i nižim školama. Osnovna nastava je obavezna. Tehnička i stručna nastava treba da bude opšte dostupna, a viša nastava treba da bude svima podjednako pristupačna na osnovu utvrđenih kriterijuma.Školovanje treba da bude usmereno punom razvoju ljudske ličnosti i jačanju poštovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda. Ono treba da unapređuje razumevanje, trpeljivost i prijateljstvo među svim narodima, rasnim i verskim grupacijama, kao i delatnost Ujedinjenih nacija za održavanje mira.Roditelji imaju prvenstveno pravo da biraju vrstu školovanja za svoju decu.Svako ima pravo da slobodno učestvuje u kulturnom životu zajednice, da uživa u umetnosti i da učestvuje u naučnom napretku i u dobrobiti koja otuda proističe.Svako ima pravo na zaštitu moralnih i materijalnih interesa koji proističu iz bilo kog naučnog, književnog ili umetničkog dela čiji je on tvorac.Svako ima pravo na društveni i međunarodni poredak u kojem prava i slobode objavljeni u ovoj Deklaraciji mogu biti potpuno ostvareni.Svako ima dužnost prema zajednici koja jedina omogućava slobodno i puno razvijanje njegove ličnosti.U vršenju svojih prava i ostvarivanju sloboda svako može biti podvrgnut samo onim ograničenjima koja su predviđena zakonom u cilju obezbeđenja nužnog priznanja i poštovanja prava i sloboda drugih i u cilju zadovoljenja pravičnih zahteva morala, javnog poretka i opšteg blagostanja u demokratskom društvu.Ova prava i slobode ni u kom slučaju ne mogu se izvršavati protivno ciljevima i načelima Ujedinjenih nacija.Nijedna odredba ove Deklaracije ne može se tumačiti kao pravo za ma koju državu, grupu ili lice da preduzima bilo koju aktivnost ili da vrši bilo kakvu radnju usmerenu na poništenje prava i sloboda koji su u njoj sadržani.Ganin cewa ‘yanci da adalci da zaman lafiya ba za su girku a duniya ba, sai in an amince da cewa: dukkan ‘yan-adam suna da mutunci, kuma suna da hakkoki na kowa daidai da na kowa, waɗanda ba za a iya ƙwace musu ba,Ganin cewa ba abin da ya sa aka aikata abubuwa irin na lokacin jahiliyya waɗanda ke tada hankalin duniya gaba-ɗaya, illa rashin sanin hakkokin ɗan-adam da rena su. Ganin kuma cewa an bayyana cewa: muhimmin gurin da ‘yan-adam suka sa gaba shi ne, bayan sun kuɓuta daga tsananin iko da wahala, kowa ya sami damar faɗin ra'ayinsa kuma ya sa rai ga abin da zuciyarsa ta saka masa,Ganin cewa ya kamata a kafa hukumomi waɗanda za su kula da kiyayewa da hakkokin ‘yan-adam, ta hanyar girka dokoki, domin kada tsananin iko da danniya su yi yawa har su kai mutane ga yin kara ko yin tawaye,Ganin cewa ya kamata a ƙarfafa aminci tsakanin ƙasashe,Ganin cewa a cikin usular (takardar sharuɗa) al'ummu, ƙasashen duniya sun sake nuna amincewarsu da muhimman hakkokin ‘yan-adam, da mutuncinsu, da darajar da waɗannan halittu suke da ita kuma a kan daidai-wa-daida ga namiji da mace, suka kuma ɗauki alkawalin yin ƙoƙari domin su kyautata wa ‘yan-adam jin daɗin rayuwa a cikin suna ƙara walawa da ‘yancinsu,Ganin cewa ƙasashen da Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙunsa sun ɗauki alkawalin cewa: tare da haɗin gwiwar Majalisar, za su tabbatar da abin da zai sa ko'ina a duniya a kiyaye da dukkan muhimman hakkokin ‘yan-adam da dukkan abubuwan da ‘yancinsu ya ƙunsa,Ganin cewa muhimmin abin da zai sa a cika wannan alkawali shi ne, dukkan ƙasashen duniya su zamanto da huska ɗaya za su hangi waɗannan hakkokin ‘yan-adam da abubuwan da ‘yancinsu ya ƙunsa,Majalisar Ɗinkin Duniya, a zaman taronta na gaba-ɗaya ta faɗi cewa:Abubuwan da wannan jawabi ya ƙunsa su zamanto gurin da dukkan al'ummu da ƙasashen duniya suka haɗu a kansa kuma suka yi ƙoƙarin cimma, domin kowane mutum da kowane sashen jama'a wanda yake da wannan jawabi a ka ko da wane lokaci, ya maida himma ta hanyar tsarin makarantu da tarbiyya domin a ƙarfafa kiyayewa da waɗannan hakkoki da dukkan abubuwan da ‘yancin ɗan-adam ya ƙunsa. Bayan haka a yi ƙoƙari ta hanyar ɗaukar matakai waɗanda za a rika ingantawa lokaci zuwa lokaci, kuma waɗanda za su shafi ƙasa ɗaya ko ƙasashe da yawa domin ko'ina a duniya jama'ar ƙasashen da Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙunsa da ta ƙasashen da ke ƙarƙashin mulkin waɗansu daga cikinsu ta karɓi wannan jawabi, ta kuma yi amfani da shi yadda ya kamata.Su dai ‘yan-adam, ana haifuwarsu ne duka ‘yantattu, kuma kowannensu na da mutunci da hakkoki daidai da na kowa. Suna da hankali da tunani, saboda haka duk abin da za su aikata wa juna, ya kamata su yi shi a cikin ‘yan-uwanci.Kowane mutum na da hujjar cin moriyar dukkan abubuwan da ‘yanci ya ƙunsa da dukkan hakkokin da aka bayyana a cikin wannan jawabi ba tare da bambanci ko kaɗan ba, ko na launin fata, ko na zama mace wala namiji, ko na harshe, ko na addini, ko na ra'ayin siyasa, ko kuma bambancin ra'ayin da ya shafi ƙasarsu, ko na zaman jama'a, ko na arziki, ko na haifuwa, ko na wani hali daban.Bayan haka, ba za a gwada wa mutum wani bambanci ba saboda matsayin ƙasarsu ko yankinsu a fannin siyasa ko na hukunce-hukuncen shari'a ko a huskar ƙasashen duniya, ko da kuwa ƙasar mai mulkin-kai ce, ko tana ƙarƙashin mulkin wata ƙasa, ko ba ta da cikakken mulkin-kai, ko da wani abin da ya rage mata mulki.Kowane mutum na da hakkin rayuwa, da zamantowa cikin ‘yanci da samun a kiyaye halittarsa.Ba ɗan-adam wanda za a sa bauta, kuma doka ta hana bauta da fataucin bayi ta kowane hali.Ba wanda za a yi wa azaba, ko a yi masa hukunci ko horo wanda bai dace da ɗan-adam ba, ko wanda zai ƙasƙanta shi.Kowane mutum na da hakkin a ko'ina a san da darajar halittarsa a huskar doka.Kowa daidai yake da kowa a gaban doka, kuma kowa na da hakkin doka ta yi masa kariya ba tare da nuna bambanci ba. Kowane ɗan-adam kamar kowa, na da hakkin a yi masa kariya game da duk wani bambancin da zai saba wa matakan da ke cikin wannan jawabi, da kuma kariya game da duk wata manaƙisa ta sa shi nuna irin wannan bambanci.Kowane mutum, idan ya ga za’a aikata abin da zai hana shi cin moriyar hakkokinsa waɗanda tsarin mulki ko dokar ƙasa ta tanada masa, yana da hakkin ya kai ƙara a gaban hukumar ƙasarsu wadda ke da mukamin yanke hukunci game da irin wannan laifi.Ba wanda za’a tsare ko a ɗaure shi, ko kuma a sa shi gudun-hijira ba gaira ba saba.Kowane mutum na da hakki a zaman daidai da kowa, na kotu adali kuma mai zaman kansa wanda aka kai ƙararsa a gabansa ya saurari maganar mutumin a cikin adalci kuma a gaban idon jama'a, domin kotun nan ne zai ƙayyade masa hakkokinsa da nauyin da ya rataya a wuyansa, ko ya tabbatar da dalilin da ya sa doka ta tuhume shi da laifi kuma za a yi masa hukunci.Duk mutumin da aka tuhuma da aikata wani laifi, zai kasance da matsayin mara-laifi sai bayan an yi masa shari'a a gaban idon jama'a wadda ta nuna cewa ya taka doka, ya zamanto kuma a lokacin shari'ar an tabbatar masa da kariya wadda za ta kasance maceciyarsa.Ba wanda za a ɗaure saboda ya aikata kuskure ko wani abu wanda dokar ƙasa ko ta ƙasashen duniya ba ta maida laifi ba a lokacin da ya aikata shi, ko da daga baya ya zama babban laifi. Haka kuma, ba za a yi wa mutum hukunci fiye da yadda dokar da ke ci a lokacin da ya aikata laifin ta ƙayyade game da wannan laifi ba, ko da daga baya an sake ta.Ba wanda wani zai shiga sha'aninsa na rayuwa, ko na iyali, ko na mahalli, ko na wasiƙu ba tare da yardarsa ba, ko kuma a ci masa mutunci ko ɓata masa suna. Kowa na da hakkin doka ta yi masa kariya game da irin waɗannan abubuwa.Kowane mutum na da hakkin yin kai-da-kawowa cikin ‘yanci, ya ma zauna wurin da yake so a cikin wata ƙasa.Kowane mutum na da hakkin ya fita daga kowace ƙasa, har da ƙasarsu kuma yana da hakkin komowa ƙasarsu.Idan azaba ta kai wa mutum karo, yana da hakkin ya tambayi waɗansu ƙasashe gudun-hijira kuma ya same shi da matsayin ɗan gudun-hijiran da doka ta hana a taɓa.Mutumin ba zai iya yin amfani da wannan hakki ba idan ana nemansa bayan an tabbata ya aikata babban laifi irin wanda doka ta hana ko wanda ya saɓa wa manufar Majalisar Ɗinkin Duniya da ƙa'idodinta.Kowane mutum na da hakkin kasancewa ɗan wata ƙasa.Ba wanda za a tuɓe wa rigarsa ta ɗan-ƙasa ba tare da cikakken dalili ba, ko a hana masa yin amfani da hakkinsa na sake ƙasa idan ya ga dama.Idan mace da namiji sun isa aure, suna da hakkin su auri juna su yi iyali, kuma za a yi auren ba tare da an rage wa waninsu darajarsa ta ɗan-adam ba saboda launin fatarsa ko don yana ɗan wata ƙasa ko kuma don addininsa. Kuma za su kasance da hakkoki na namiji daidai da na mace a game da wannan aure, a cikin zaman auren ko a lokacin rabuwa idan ta faru.Ba za a ɗaura auren ba sai kowane daga cikin angwayen ya bada yardarsa cikin ‘yanci.Shi dai iyali shi ne muhimmin tushen jama'a, saboda haka ya kamata jama'a da hukuma su kiyaye shi.Kowane mutum, ko shi ɗaya ko a cikin tarayya, yana da hakkin ya mallaki dukiya.Ba wanda za a ƙwace wa dukiyarsa ba tare da cikakken dalili ba.Kowane mutum na da hakkin ya sami ‘yancin yin tunani da na sanin ya kamata da na bin addini; saboda haka yana da ‘yancin sake addini ko ra'ayin da ya bada gaskiya gare shi, da kuma ‘yancin nuna addininsa ko ra'ayinsa, shi ɗaya ko a cikin taro kuma a fili ko a ɓoye ta hanyar koyarwa ko yin ibada, ko bauta wa abin da ya bada gaskiya gare shi da yin abubuwan da abin da yake bauta wa ɗin ya nuna masa.Kowane ɗan-adam na da hakkin ya sami ‘yancin kasancewa da ra'ayin kansa da ‘yancin faɗar ra'ayin nasa; saboda haka yana da hakkin ya sami ‘yancin kauda duk wani tsoro game da ra'ayoyinsa, da ‘yancin neman labaru da sababbin ra'ayoyi, ya same su kuma ya baza su duk inda yake so ba tare da sanin iyaka ba, kuma ta kowace hanya.Kowane mutum na da hakkin ya sami ‘yancin yin taro da kafa ƙungiyoyi tare da makamantansa muddin dai ƙungiyoyin na zaman lafiya ne.Ba wanda za a tilasta wa shiga wata ƙungiya.Kowane mutum na da hakkin kasancewa a cikin ja-gorancin harkokin jama'a na ƙasarsu, ko shi da kansa ko ta hanyar aika wakilansa waɗanda ya zaba cikin ‘yanci.Kowane mutum na da hakki a cikin sharaɗin daidai-wa-daida ya sami halin a ɗaukaka shi ya kama ragamar tafiyar da waɗansu ayyukan ƙasarsu na kula da harkokin jama'a.Yadda al'umma ke so ne mahakunta za su tafiyar da mulkin kasa; za a san buƙatar al'umma game da mulki ta hanyar gudanar da zabe kan gaskiya lokaci zuwa lokaci, inda dukkan ‘yan-ƙasa a zaman daidai-wa-daida muddin dai suna cikin sharaɗi, su sami damar zartar da zaben kuma cikin an yi jefa ƙuri'a a asirce ko ta wata hanya mai kama da haka, domin a tabbatar cewa kowa ya yi zabe cikin ‘yanci.Kowane mutum, a matsayinsa na kasancewa ɗaya daga cikin halittun da jama'a ta ƙunsa, yana da hakkin a tabbatar masa da jin daɗin rayuwa ma'anar tabbatar wa ɗan-adam da jin ɗadin rayuwa shi ne: dangance da tsarin kowace ƙasa da halin da take da shi, kowane taliki, da ƙoƙarin ƙasarsu da taimakon ƙasashen duniya, ya ci moriyar hakkokinsa na samun biyan buƙatunsa game da tattalin arziki, da jin dadin jama'a, da al'adu, domin waɗannan abubuwa ne ke tabbatar masa da mutunci kuma suke ɗaukaka darajar halittarsa cikin walawa.Kowane mutum na da hakkin ya sami aiki, da ‘yancin ya zabi aikin da yake so dangance da ƙwarewarsa, ya kuma yi aikin kamar kowa a cikin sharaɗi gwargwado, kuma yana da hakkin a kiyaye shi da rashin aiki.Dukkan ‘yan-adam, ba tare da wani bambanci ba, suna da hakkin su sami kimar albashi da‘ya idan aiki ɗaya suke yi.Duk wanda ke aiki na da hakkin ya sami albashi gwargwadon guminsa, wanda zai biya masa buƙatunsa na yau da kullum da shi da iyalinsa, kuma irin waɗanda suka kamaci ɗan-adam a cikin mutuncinsa. Bayan haka, idan akwai abubuwan da aka tsara don kyautata rayuwar jama'a, ya sami yin amfani da su.Kowane mutum na da hakkin ya kafa ƙungiyoyin kiyaye sharuɗan sana'arsa tare da makamantansan, ko ya shiga wata ƙungiya mai irin wannan manufa domin ya tanadi abin da zai amfane shi.A game da aiki, kowane mutum na da hakkin ya sami hutu don ya shaƙata da musamman ƙayyadadden wa'adin aiki yadda ba zai raunana masa ba, kuma yana da hakkin ya sami dogon hutu lokaci zuwa lokaci wanda a cikinsa zai kasance yana karɓar albashinsa.Kowane mutum na da hakkin ya sami isasshen halin da zai rayu da shi domin ya kiyaye lafiyarsa da shi da iyalinsa, da jin dadin rayuwarsu, ya kuma mallaki halin tabbatar musu da abinci da tufafi da mahalli da magani daga likita da sauran abubuwan kyautata rayuwa waɗanda suke buƙata. Har ila yau yana da hakkin a sama masa abin da zai biya waɗannan buƙatu da shi idan ya rasa aikinsa, ko yana rashin lafiya, ko wani musakanci ya same shi, ko yana cikin gwaurancin mutuwa, ko tsufa, ko wata ta'adi ko wani hatsari ya raba shi da dukiyar da ya tanada yake rayuwa da ita.Ya kamata a yi wa mata masu ciki da yara ƙanana tattali da taimako na musamman. Kuma dukkan yara ne ya kamata su ci moriyar wannan tattali da taimako, ba waɗanda aka haifa a cikin aure kadai ba.Kowane mutum na da hakkin ya sami ilimi. Ya kamata ilimi ya zamanto ba na biya ba a ƙalla a cikin azuzuwan farko, wato tushen ilimi. Tilas ne ga kowa ya yi karatu a cikin azuzuwan farko. Ya kamata a baza ilimin husaha da na koyon sana'a a ko'ina. Duk wanda ƙwazonsa ya ba hali ya kamata a ba shi damar zuwa neman ilimin ƙoli ba tare da bambanci ba.Abin nufi ga ilimi shi ne: ya sama wa ɗan-adam jin daɗin rayuwa da ƙarfafa kiyayewa da hakkokinsa da muhimman abubuwan da ‘yancinsa ya ƙunsa. Ya kamata ilimi ya kawo fahimtar juna da ragowa da aminci tsakanin ƙasashe da tsakanin ‘yan-adam, kome launin fatarsu da addinin da suke bi, ya kuma ƙarfafa ƙoƙarin da Majalisar Ɗinkin Duniya take yi domin a sami zaman lafiya da kwanciyar hankali a duniya.Game da neman ilimi, iyayen ne a gaba wajen hakkin faɗin irin tarbiyyar da za a yi wa ‘ya‘yansu.Kowane mutum na da hakkin bada gwargwadon gudummuwarsa cikin ‘yanci ga dukkan al'amurran al'adu na da'irarsa da cin moriyar abubuwan da ake ƙagowa don daɗaɗa rai, da taimakawa ga ci-gaban kimiyya, haka kuma yana da hakkin ya yi amfani da hikimomin da da'irarsu ta tanada, da kyakkyawan sakamakon da aka samu daga kimiyya.Kowa na da hakkin a yi masa kariya ta kowane hali, domin ya sami damar yin fara'a da cin amfanin abin da ya ƙirƙiro a fannin kimiyya ko na adabi ko na hikima.Kowa na da hakkin ganin an sami kyakkyawan shiri a cikin zaman jama'a da tsakanin ƙasashen duniya domin hakkokin nan da dukkan abubuwan da ‘yanci ya ƙunsa waɗanda aka bayyana a cikin wannan jawabi su tabbata sosai.Ɗan-adam na da nauyin bauta wa da'irar da yake rayuwa a ciki a wuyansa, domin a nan kaɗai ne yake samun halin ƙarfafa darajarsa ta ɗan-adam cikin ‘yanci.Kowa zai yi amfani matuƙa da hakkokinsa da abubuwan da ‘yancinsa ya ƙunsa ba tare da wata iyaka ba, sai fa wadda doka ta kafa musamman domin a cikin zaman jama'a wadda ta san ma'anar dimukiraɗiyya, kowa ya san kuma ya kiyaye da hakkokin makamantansa da abubuwan da ‘yancinsu ya ƙunsa, kuma domin ɗa'a da kyakkyawan shirin jama'a da jin daɗin rayuwa ga kowa su tabbata kamar yadda ya kamata.Ta kowane hali ba za a iya yin amfani da waɗannan hakkoki da abubuwan da ‘yanci ya ƙunsa ba a cikin saba wa manufar Majalisar Ɗinkin Duniya da ka'idodinta.Ba wani mataki a cikin wannan jawabi, wanda wata ƙasa ko wata ƙungiya ko wani mutum zai yi amfani da shi, ya kwatanta cewa matakin ya ba shi ikon tafiyar da wata hidima, ko aikata wani abu da nufin rushe waɗannan hakkoki da abubuwan da ‘yanci ya ƙunsa, waɗanda aka bayyana a cikin wannan jawabi.DUÑEREBA SIA'HUE'ÑA CAHUESOSE'E MAI BAI QUËCOBAYECaya jëña tari guë̱na ometëcahuë sia'hue'ña sehuojë gu̱i'ne cadë̱ohuë sia'ye
bai̱ baija'ñe jëaye o̱uë'ye, ti o̱uëaye cato bai'ji iye ñese saiconi. Icona tsoe
acona ñajë̱, jaibai̱ tsi'sisito cacoa'i cayë iye toyapëbë o̱uëahuesojë'ë
sia'hue'ña, jamaca ñasico baija'coa siabai̱ o̱uëajë baija'coi're, toyaja'o
ye'yehue'ña, yequë ba'yea'ë cajë ñañeje̱. beoye baiji i̱hua'i yeo̱uë yija bai̱
goachajë nese'e.Case'bi deo'ye, co̱ñe gu̱i'ne jeoñe ba̱yë, ja̱je̱ sia'hue'ña ñase'erebare sa'nahuë
bayë sia'yëo̱uë maca jëaye ba'ye gu̱i'ne sioma'ñe baiji sia'bai̱ tsëcabëa̱ bai'ye.Ja̱je̱ baio̱uëreta'a goachayë ñama'ñebi gu̱i'ne oima'ñebi baiji sia'bai̱re, jabi ai
jaiye ñese sanihuesëji mai̱ baijë goachaye, gui'ne ja̱je̱ aijereba cahuesosicoa,
ja̱je̱ bai'na iye cato cocase'e cayë deo'ye bai'ye gu̱i'ne deo'ye bai'yë goachajë
sehuoyë iye.Ja̱je̱ baise're yure cato ñasicoai'reba bai'yë gu̱i'ne o̱uëcobacoa'i baiye baiji,
coa'ye bai'se'e jeo̱ni, ja̱macata̱'a̱ bai'ye bai'ji nejo̱sicoa'i beoye.Ja̱je̱ bai'macata'a ñese deo'ye saiyë sihuajë gu̱i'ne bai'yë yequëhue'ña
ñasicoa'ireba.Iye yequëhue'ña yijaña cato deo'yereba goachani gu̱inaoni cadëohuesëhuë.
Toya ja'huana bai̱ jëayebai'hua'i baija'ñe, deo'ye bai'ye gu̱i'ne ihuai'reba'ë
cajë, sia'yëquemaca ëmëhua'ti cui'ne domihua'tije̱ co̱ni; tsoe ja̱je̱ bai'na
cahuesohuë ai jai core deo'ye bai'ja'ñere cajë.Iye goachase'e cato sehuosicoa cadëoja'ñea'e cajë, oiyebi sia'ye goachajë,
tsi'sisicoa'bi cahuesë ja'ñe, sia'ye oiye gu̱i'ne jëaye baija'ñe jamaca deo'ye
bai'yebai'ji bai̱.Iye cato goachase'a'ë sia'ye jëaye ba'ye, ja̱je̱ bai'na iye cato ai deoyereba'ë ti
ñese saija'ñere gochajë sehuohuesësea'ë.Tsi'sini jai bai̱ coca caco.Jëaye cahuesoyë yure .Sia'ye bai̱ jëaye bai'ye quëahuesosico.Icore cato si 'a daribëa gu̱i'ne jaihue'ña
ñese nesaoye bai'ji, teo'huai'maña gu̱i'ne goa'me cocaihue̱'ñaje̱, ñese saye
bai'ji deo'ye cajë, jamaca sia'daribëa bai'ye baiji deo'ye gu̱i'ne yija aye mañaje̱
quëcojë.Sia'bai̱ aideo'yë goa'ye beoye gu̱i'ne sia'yë'quë maca
bai'ye gu̱i'ne quëco baye co̱ni, ja̱je̱ goachase'sëte goa'ju̱i'ñe beoye ñese saiye
bai'ji co̱caijë yequë bai̱reje.Sia'bai̱ bayë tutu gu̱i'ne goa'ye beoye, yure ico ai jëaye cahuesosidoire, ja̱je̱
bai'na ñañe beoji yequë bai̱ña'ë cajë, ti bai'ye, bai̱, coca, iohua'i bai'ye,
goachaye, bani iyese'e; goasia'ye bai'yeje, curi ba'ye, aideo'ye gu̱i'ne
goasia'ye ba'ye.Gu̱i'ne yequeje̱ bajacoa'ia'ë caye yequë bai̱ ihua'i goachayebi iyea'ë cajë
necaiye beoji, ja cato baiji teo'huai'se're cañe̱je̱ ba'yea'ë, ihuaise'e goachayebi
nejë.Teo'huaije̱ bayë deo'ye bai'ye, goa'ye beoye
co̱ni, gu̱i'ne quëcojë bai'ye.Sia'hua'i bai'ye beoji goa'ye jëaye ba'ye
cajë gu̱i'ne goa'ye yo'goañoñe̱je̱ beoji, iye cato ësese'ea'ë sia'ye ba'ye.Jare sia'ba̱i̱ goa'ye yo'go̱año̱ñe beoji, të'caye,
tseañe, huanijeañe banije ai goa'ye ba'ye yo'ye beoji.Sia'bai̱ bayë tutu, sia'hue'ña gu̱i'ne
ñago̱a̱ñoñe̱je̱ bai'ji mai̱ carebase'e bai'ye.Sia'bai̱ bai'yë sia'yë'quëmaca gu̱i'ne bayë
yecoa'ia'ë cago̱a̱ño̱ñe̱ beoye, ja̱je̱ bai'na sia'hua'i bayë tutu, careba Ëjabai̱
quë'ro. Ja̱je̱ bai'na mai̱ quëcobayebi deo'ye bai'ye bai'ji, tsoe icore
cahuesosidoi're mai̱re co̱caiji goa'ye caye beoye bai'ja'ñe.Sia'bai̱ tutu bayë deo'ye bai'yere goa'chajë
yequëhue'ña sañube cajë bai'yë, mai̱ case'bi co̱caijaquë caye bai'ji goa'ye
yo'oma'coai'ni cajë mai̱ tutu quë'ye bai'ye bai'ji, ja̱je̱ bai'na mai̱re toyapëbëbi
cacoreba bai'ye bai'ji.Ja̱re beoji mai̱ tsea̱ goañoñe do'i
beocoa'ibi.Sia'bai̱ bayë deo'ye bai'ye, sia'yëquëmaca
bai'ye, jamaca sia'hue'ña achasaoye bai'ji gu̱i'ne oirebayebi goa'ye bai'se'e
carojaiye bai'ji gu̱i'ne goa̱ñejë̱ neñañe bai'ji goasia'ye ba'ye ti case'e sa̱'ñe
bai'se'e.Sia'bai̱ goa'ye yo'o sicoa'i bayë tutu, i̱hua'i goa'ye yo'se'e ñarebajë ti ñatia'ñe
bai'ji do'iquë'ye, ti case'je̱ ba'ye, gu̱i'ne caye bai'ji sia'hue'ña, jamaca
case'reba bai'ji.Sia'bai̱ beoji goa'ye baiye ba̱nije̱ siogo̱a̱ño̱ñe̱ jayuta'a ñatia'ma'ñe, iye cato
Ja̱je̱ bai'ji tutu ba'ye yequë daribëa bai'ye. Ja̱je̱ bai'na beoji mai̱bi caye maise'e
deoye nede'huaë'je̱ ba'yere aijereba goa'yena saimaconi.Mai̱ teo'hua'i bai'ye cato beoji caye
goa'mañaje̱ bai'hua'ia'ë cajë ñese caye, mai̱ tsëcabëreje, mai̱ baihue'ñaje
ba̱nije̱ i̱se'e bai'to, jare beoji goa'ye neñeje, i̱ goachaquë bai'ye. Ja̱je̱ bai'na
sia'bai̱ bayë deo'ye bai'ye, ja̱je̱ bai'na nejo̱ jeoñe baiji goa'ye bai'se'e.Sia'bai̱ bayë deo'ye daoye sia'hue'ña gu̱ine ba'ye yija bëayeje bai'ji.Sia'bai̱ bayë deo'ye daoye goasia'daribëa, i̱baidaribë, ja̱je̱ sani daosiquëta'a
gu̱inaëbi goi'ye baiji i̱ bai'daribëna.Coe'coa'i bai'to, sia'bai bayë catiye goasia'yijaña, jamaca sihuajë bai'ye baiji
ti co'ego̱añose're goachajë.Iye ba'ye cato beoji sa'ñe goa'ye neñe goa'ye ba'yena banije sa'ñe cayeje̱
beoji yequë jaihue'ñe bai̱ acoai'je.Sia'bai̱je̱ tutu bayë bai̱ baiyereba'ë cajë.Jare beoji ë̱seye i̱ bai'hue'ña yija aquëre, yequeje̱ beoji, caye yëquë ba'iñeje
baijë'ë goachajë.Ëmëhua'ti gu̱i'ne do̱mihua'ti, jayuta'a ëañahuëoma'dëbi tsoe bayë tutu, caye
beoji gaje baiña'ë, ti bai'ë cajë huejaye, huejani sihuajë bai'ye bai'ji, gu̱i'neje̱
bai'ji jeoconi deo'ye bai'ye baji tibi ja̱je̱ba'ye bai'to,tei'hua'i deo'ye goachajë baiyebi tia'ñe baiji, gu̱i'ne jaje baiquëreta'a ë̱jë̱
bai'ja'quëbi goachani huejaye bai'ji.Bai̱'tsëcabë cato deo'ye baiyereba'ë, ja̱je̱ bai'na ñacairebayë sia'hue'ña ëja
bai̱ .Sia'bai̱ bayë tutu bayë baiye yija, tei'hua'i gu̱i'ne deo'tsëcabe bai'ye.Jare beoji yë'ë tse̱coa yija cajë ë̱seye.Sia'bai̱ bayë i̱huai'se'e goachaye, i̱huai bai'ye, iye cato bai'ji sia'ye nedehuaye
ti sehuoye, gu̱i'ne coca caye goasia'ye sia'hueña baihue'ñana banije
teo'huai'se'e baihue'ñaje co̱ni, ti ye'yaye, neñañe, sehuoye gu̱i'ne ñasaoye,
iyebi co̱ji̱ mai̱re deo'ye saye.Teo'huaije deoye biyë
ihuai'se'e goachaye cui'ne coca cayeje, iyebi tsi'siji goa'ye josa cago̱año̱jë
baima'ñe gu̱i'ne jabi cahuesorebayebase'e bai'ji, yequëje̱ caye beoji icoja'a
bai'ji gu̱i'ne iyese'e baji caye, sia'ye caye bai'ji deo'ye saija'ñere goachajë.Sia'hua'i teo'huai'se'e tsi'sini coca caye bayë goasia'hue'ña.Jare beoji go̱añeñe yéquë tsëcabëna tsioni baiye.Sia'bai̱ bayë tsiojaiye ëjabai̱ quë'ro, i̱ quë'rorebana te'rebabi ba̱nije̱ yequë
bai̱ja're co̱ni ti ñaquëja̱'re saiye bai'ji.Sia'bai̱ tutubayë siayëquëmaca bai'ye goa'me nedojaye mai̱ bai'yijaña quë'ro .Tidaribëa̱ bai'coa'i cato bayë sia'hue'ña acoa'i cayere, iye cato co̱caiji mai̱
ëjaëhuai'rebare mëo̱jë saiyere, ti mëo̱ñe cato neñë yahuese're jabi co̱caiji
deo'ye carebase'e i̱huai're mëose'e.Sia'bai̱ te'e tsëcabëje̱ bai'hua'i bayë cadëohuesose're goasia'ye gu̱i'ne ja̱je̱
bai'na si'a Ëjabai̱ co̱caiye bai'ji, ja tutu doi're goachajë, jaje baina tsoe case'e
bai'ji curi bai'ye, goasia'ye gu̱i'ne mai̱ bai'ye, iye cato mai̱ case'bi nesaojë
bai'ye baiji sia'yëquë maca bai'yebi.Sia'bai̱ bayë goa'me nedojaiye goasia'hue'ña, i̱ huai'yëyebi tia'ñe bai'ji
goa'meneñe, ja̱je̱ bai'quëreta'a sia'yë'quëmaca bai'ye, iye bai'doi're ca'raye
beoye goa'me nehue'ña tía' ni, nejë bai'ye baiji beocoa'i bai'ye beoye.Sia'bai̱ bayë quëcojë bai'ye, ja̱je̱ bai'na goa'meneñe tia'ñe baiji.Sia'bai̱ goa'me neñe tutu bayë gu̱i'ne jaje bai'doi're curi neñe̱bai'ji,
nede'huase'e bai'na deo'ye mai̱ tsëcabëje deo'ye goachajë baija'ñere cajë,
baire cañeje̱ ba'ye, yequebi carasico bai'to netia'ñe bai'ji.Sia'bai̱ bayë tutu i̱ hua'i yëyere goachajë tsi'sini neñe.Sia'bai̱ bayë tutu goa bëahuajëjë bai'ye, sihuajë bai'ye tigoa'me nese'e
ometëcahuë ti̱a'seja'ye gu̱i'ne iye goa bëhuajë bai'ye cato sa̱iñe bai'ji.Sia'bai̱ bayë mai̱ baiye cahuesose're, iye doi're mai̱ bai̱, jujucaijë bai'yë gu̱i'ne
deo'ye bai'ye sia'ye, ao̱ ai̱ñe, ca̱ña jui'ye, huë'ña bai'ye, jui̱coa'ire jujucaiye
gjJi:ne goasia'ye, yecjue baye 9jJi'ne ba'ye bai'ji goa'me nehue'ña, bai'hue'ña
beoye, jui'dahuë, doi'ma'bai, aibë maña, iyese'e caye beoji goasia'ye ihuai
teo'hua'i bai'ñeje ba'ye quëaji.Gu̱i'neje ba'ye abë quëihua'i gu̱i'ne tsi̱ maña bayë tutu deo'ye co̱cai ja'ñe.
Si'a tsi̱ huejani aidehuasicoa'i banije goa aide'huagoañosicoa'i bayë deo'ye
bai'ye.Sia'ba̱i bayë gu̱i'neja'ñe toyaja'o ye'yeye. Toyaja'o ye'yeye cato beoji doi'ye
ja'a ye'yehuëoye cato. Ja'a ye'yehuëoye cato ai goa̱ñeñe baijija'coa. Gu̱i'ne
toyaja'o necaicoai're cato ai jaiye nesaose'e bai'jacoao, gu̱i'ne aijereba aye
toyaja'o ye'yeye co̱to baiji sia'huaire, io̱ ai doico doi're.Toyaja'o ye'yeye cato mai̱ bai̱ deo'yereba baija'ñea'ë, ja̱je̱ bai'na toyaja'o cato
deo'yea'ë sia'hue'ña mai̱ oijë bai'ye, deo'ye bai'ye gaje bai̱re sa'ñe oijë coca
caye, jabi bai'na mai̱ ñese saiye baiji, sihuajë.Bëcaquëbi ñani tse̱añe bai'ji toyaja'o ye'yeye i̱ mamaquëna cocaiye goachani.Mai̱ aibë cujë bai'se'e sia'baije̱ bayë cuye mai̱ bai'daribëaquë'ro, sihuajë mai̱
tsea̱'ë̱ goachajë gu̱i'ne tideo'ye bai'to tia'ñe̱bai'ji.Sia'bai̱ bayë i̱hua'i yëyebi toyaja'o nesaoye, i̱huai gochayebi, netëjini jaiye
toyapëbëa etosaye, iye cato teo'huai'se'e baye bai'ji ti toyapë nesico .
aquëse'e.Iye mai̱re
carebahuesose'cato sia'bai̱ tutu baye bai'ji, yequëyijaña quë'roje ñase'reba,
ja̱je̱ baina nese'reba bai'ye bai'ji iye.Sia'bai̱ bayë mai̱ goañegoañose'e mai̱ bai'daribë quë'ro, mai̱bi deo'ye nejëna
deo'ye saiji mai̱ bai'ye.Iye neñañe cato mai̱ quëcobayea'ë gu̱i'ne sihuajë, bai'ye, cato sia'bai̱
baija'coa'ia'ë toyapë Ëjabai̱ case'bi, ticato cadëose're mai̱re cocaija'ñere
gu̱i'ne oiye bai̱se'e, iye saye cato goañeñe bai'ji mai̱ goachayese're, gu̱i'ne
deo'ye bai'yere cajë sia'ye mai yëye ba'yere.Iye tutuquë'ye cato beoji yecoai'bi cacaiye ti bai'ye gu̱i'ne tsoe yequëhue'ñaje
case'e baito cacaiye beoji.Jare iye cahuesosicore beoji yequë
bai̱bi i̱huai'goachayebi dani nejë neño'o cajë nedojaye, bai̱je̱ te'i dani iye cato
Ëjabai tsea'ë cajë goasia'ye nedojaye beoji, iye cato tsoe cahuesosicoa.10 ⴷⵓⵊⴰⵏⴱⵉⵔ 1948Déclaration Universelle des Droits de l’HommeTraduction en langue AMAZIGHE – MarocPar AZETTA AMAZIGHⵍⵍⵉⵖ ⵜⴳⴰ ⵜⵓⴽⵣⴰ ⵏ ⵓⵍⵍⴰⵍⵓ ⵏ ⴽⴰⵢⴳⴰⵜ ⵢⴰⵏ ⵖ ⵜⴰⵡⵊⴰ ⵜⴰⵏⴰⴼⴳⴰⵏⵜ ⴷ ⵓⵎⴳⵉⴷⴷⵉ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵏⵏⵙⵏ ⵜⵉⵔⵙⴰⵍ ⵏ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⴷ ⵜⵣⵔⴼⵜ ⴷ ⵓⴼⵔⴰ ⵖ ⵓⵎⴰⴹⴰⵍ.ⵜⴳ ⵜⴰⵎⵜⵜⴰⵡⵜ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⴰⴷ ⵉⵜⵜⴰⵡⵉⵏ ⵜⵓⴳⵜⵜ ⵏ ⵎⴰⴷ ⵉⵀⵔⵛⵏ ⴰⵔ ⵉⵙⴼⴰⴼⴰ ⴰⴼⵔⴰⴽ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ, ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⵢⴰⵏ ⵓⵎⴰⴹⴰⵍ ⵏⵏⴰ ⵖ ⵜⵜⵉⵍⵉ ⴷⴰⵔ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⵜⴰⴷⵔⴼⵉⵜ ⵏ ⵡⴰⵡⴰⵍ ⴷ ⵓⵙⴳⴷ, ⵢⴰⵏⴼ ⵉ ⴰⵙⴷⵉⴷⵉ ⴷ ⵜⴰⵎⵎⴰⵔⴰ.ⴷ ⵍⵍⵉⵖ ⵉⴳⴰ ⵓⴼⵔⴰⴳ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏ ⵏ ⵓⵎⴷⴰⵏ ⵢⴰⵏ ⵓⴼⴳⴳⴰⴳ ⵏ ⵢⴰⵏ ⵓⵏⴳⵔⴰⵡ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏ ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴼⴳⴰⵏ ⴰⴷ ⵓⵔ ⵉⵙⵜⵉ, ⴳ ⵜⵢⵉⵔⴰ, ⴰⵖⵡⵡⵖ ⵎⴳⴰⵍ ⵏ ⵜⴷⵏⴽⴰ ⴷ ⵓⵥⵍⴰⴳ; ⴷ ⵍⵍⵉⵖ ⵉⵇⵇⴰⵏ ⴰⴷ ⵜⴷⵓⵙ ⵜⵎⵔⵏⵉⵡⵜ ⵏ ⵜⵓⵇⵇⵏⵉⵡⵉⵏ ⵏ ⵜⵉⴷⴷⵓⴽⵍⴰ ⵏⴳⵔ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ,ⴷ ⵍⵍⵉⵖ ⵉⵍⵍⴰ ⴳ ⵜⵏⵜⵜⴰⵎⵜ ⵉⴷ ⵉⴳⴷⵓⴷⵏ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⵉⵎⵓⵏⵏ ⵏⵏⴰⵏ ⴷⵉⵖ ⵜⴰⴼⵍⵙⵜ ⵏⵏⵙⵏ ⴳ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏ ⵉⴼⴳⴳⴰⴳⵏ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ, ⴷ ⵜⵉⵣⵉ ⴷ ⵡⴰⵜⵉⴳ ⵏ ⵡⵓⴷⵎ ⴰⵏⴼⴳⴰⵏ, ⴷ ⵓⵎⴳⵉⴷⴷⵉ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏ ⵏ ⵉⵔⴳⴰⵣⵏ ⴷ ⵜⵡⵜⵎⵉⵏ, ⵔⵏⵓⵏ ⵏⵏⴰⵏ ⵉⵙ ⵔⴰⵏ ⴰⴷ ⵙⵎⵖⵓⵔⵏ ⴰⵍⴰⵢ ⴰⵏⴰⵎⵓⵏ ⴷ ⵜⴼⴰⴷⵉⵡⵉⵏ ⵉⵖⵓⴷⴰⵏ ⵏ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⴳ ⵜⵍⵍⴰ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⵉⵎⵇⵇⵓⵔⵏ,ⴷ ⵍⵍⵉⵖ ⵎⵙⵓⵛⴽⴰⵏ ⵉⵡⴰⵏⴽⵏ ⵉⴳⵎⴰⵎⵏ, ⵙ ⵜⵡⵙⵉⵏ ⵏ ⵜⵎⴰⴷⴷⴰⵙⵜ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⵉⵎⵓⵏⵏ, ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⵡⵣⵔⴰⴽ ⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏ ⴰⵎⵙⴽⴰⵔ ⵏ ⵜⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ ⴷ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵉⴼⴳⴳⴰⴳⵏ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ,ⴷ ⵍⵍⵉⵖ ⵉⴳⴰ ⵓⴼⵔⴰⴽ ⵙ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⴰⵙⴽⴽⵉⵏ ⴰⴽⵙⵡⴰⵜ ⴼⴰⴷⴷ ⴰⴷ ⵉⵜⵜⵓⴳ ⵓⵙⵓⵖⵏ ⴰⴷ,ⵉⵙⵙⴰⴼⵖ ⴷ ⵓⴳⵔⴰⵡ ⴰⵎⴰⵜⴰⵢ ⴰⵍⵖⵓ ⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⴰⴷ, ⴼⴰⴷ ⴰⵢⴳ ⵢⴰⵏ ⵓⵙⵡⵉⵔ ⵏⵏⴰ ⵙ ⵉⵍⴰⵇ ⴰⴷ ⵏⵏ ⴰⵡⴹⵏ ⴰⴽⵯ ⵉⴳⴷⵓⴷⵏ ⴷ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⴼⴰⴷⴷ ⴰⴽⵯ ⵎⵉⴷⴷⵏ ⴷ ⵉⴼⵔⴷⵉⵙⵏ ⵏ ⵡⴰⵎⵓⵏ, ⵉⴽⵜⵜⵉⵏⴰⵍⵖⵓ ⴰⴷ, ⴰⴷ ⴷⵓⵙⵏ, ⵙ ⵓⵙⵙⵍⵎⴷ ⴷ ⵓⵙⴳⵎⵉ, ⵙⴱⵓⵖⵍⵓⵏ ⴷ ⵓⵣⵔⴰⴽ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ, ⴰⴼⴰⴷ, ⵙ ⵜⵖⵜⴰⵙⵉⵏ ⵉⵣⴷⵉⵏ ⵜⵉⵏⴰⵎⵓⵔⵉⵏ ⴷ ⵜⵉⵎⴰⴹⵍⴰⵏⵉⵏ, ⴰⴷ ⵜⵜⵢⴰⴽⵯⵣⵏ ⴳⵉⵏ ⵉⵎⵙⴽⴰⵔⵏ ⵉⵎⴰⴹⵍⴰⵏⵏ, ⵏⴳⵔ ⵏ ⵉⵎⵣⴷⴰⵖ ⵏ ⵉⵡⴰⵏⴽⵏ ⵉⴳⵎⴰⵎⵏ ⵏⵖ ⵏⴳⵔ ⵉⴽⴰⵍⵍⵏ ⵏⵏⴰ ⵉⵍⵍⴰⵏ ⴷⴷⴰⵡ ⵏ ⵜⵏⴰⴹⵜ ⵏⵏⵙⵏ.ⴰⵔ ⴷ ⵜⵜⵍⴰⵍⴰⵏ ⵎⵉⴷⴷⵏ ⴳⴰⵏ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵜⵏ ⵎⴳⴰⴷⴷⴰⵏ ⵖ ⵡⴰⴷⴷⵓⵔ ⴷ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ, ⵢⵉⵍⵉ ⴰⴽⵯ ⴷⴰⵔⵙⵏ ⵓⵏⵍⵍⵉ ⴷ ⵓⴼⵔⴰⴽ, ⵉⵍⵍⴰ ⴼⵍⵍⴰ ⵙⵏ ⴰⴷ ⵜⵜⵎⵢⴰⵡⴰⵙⵏ ⵏⴳⵔⴰⵜⵙⵏ ⵙ ⵜⴰⴳⵎⴰⵜ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵥⴹⴰⵕ ⴰⴷ ⵉⵟⵟⴼ ⴽⵓⵍⵍⵓ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ ⵍⵍⵉ ⵉⵍⵍⴰⵏ ⵖ ⵓⵍⵖⵓ ⴰⴷ, ⴰⴷ ⵓⵔ ⵢⵉⵍⵉ ⵓⵙⵏⵓⵃⵢⵓ, ⵣⵓⵏⴷ ⵡⵉⵏ ⵓⵥⵓⵕ, ⵏⵖ ⴰⴽⵍⵓ, ⵏⵖ ⴰⵏⴰⵡ, ⵏⵖ ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ, ⵏⵖ ⴰⵙⴳⴷ, ⵏⵖ ⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵜ ⵜⴰⵙⵔⵜⴰⵏⵜ ⵏⵖ ⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵜ ⵢⴰⴹⵏ, ⵏⵖ ⵎⴰⴷ ⵉⵥⵍⵉⵏ ⵙ ⴰⵙⵓⵔⵙ ⴰⵎⴰⴷⴰⵏ, ⵏⵖ ⵡⵉⵏ ⴰⵢⴷⴰ ⵏⵖ ⵡⵉⵏ ⵜⵍⴰⵍⵉⵜ ⵏⵖ ⴰⵙⵓⵔⵙ ⵢⴰⴹⵏ. ⴰⵎⵔ ⴰⵙⵏⵓⵃⵢⵓ ⵏⴳⵔ ⵉⵔⴳⴰⵣⵏ ⵜⵉⵎⵖⴰⵔⵉⵏ.ⵓⵔ ⴷ ⵉⵇⵇⴰⵏ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⵓⵙⵏⵓⵃⵢⵓ ⵉⵟⵟⴼⵏ ⵙ ⵡⴰⴷⴷⴰⴷ ⴰⵙⵔⵜⴰⵏ, ⵏⵖ ⴰⵣⵔⴼⴰⵏ ⵏⵖ ⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏ ⵏ ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏⵖ ⴰⴽⴰⵍ ⵖ ⵉⴷⴷⵔ ⵓⴼⴳⴰⵏ, ⴰⴷ ⵜⴳ ⵜⵎⵓⵔⵜ ⴰⴷ ⵏⵖ ⴰⴽⴰⵍ ⴰⴷ ⴰⴷⵔⴼⵉ, ⵏⵖ ⴰⵎⵙⵏⴰⵍ ⵏⵖ ⵡⴰⵔⴰⵙⵉⵎⴰⵏ ⵏⵖ ⴰⵙ ⵉⵜⵜⵓⴳⴰ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵓⵡⵜⵜⵓ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵖ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⴷ ⵜⵏⴼⵔⵓⵜ ⵜⴰⵏⵉⵎⴰⵏⵜ.ⴰⵡⴷ ⵢⴰⵏ ⵓⵔ ⵉⵣⴹⴰⵔ ⴰⴷ ⴷⴰⵔⵙ ⵉⵍⵉⵏ ⵉⵙⵎⴰⴳⵏ , ⵓⵍⴰ ⴰⴷ ⵉⵣⵣⵏⵣⴰ ⴰⵔ ⵉⵙⵙⴰⵖ ⴰⴼⴳⴰⵏ.ⵓⵔ ⴷ ⵉⵇⵇⴰⵏ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⴰⵙⵔⴼⵓⴼⵏ ⵏ ⴰⵡⴷ ⵢⴰⵏ, ⵓⵍⴰ ⵜⵉⵎⵙⴽⵔⵜ ⵉⵅⵯⵛⵏⵏ ⵍⵍⵉ ⵉⵙⵙⵎⵥⵥⵉⵢⵏ ⴰⴷⴷⵓⵔ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⵓⴽⵣⴰ ⵏ ⵉⵎⴰⵏ ⵏⵙ ⴰⵣⵔⴼⴰⵏ ⵖ ⴽⴰⵢⴳⴰⵜ ⴰⴷⵖⴰⵔ.ⵎⴳⴰⴷⴷⴰⵏ ⴰⴽⵯ ⵎⵉⴷⴷⵏ ⵎⵏⵉⴷ ⵏ ⵓⵍⵓⴳⵏ ⵢⵉⵍⵉ ⴷⴰⵔⵙⵏ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵓⵃⵟⵟⵓ ⵏ ⵓⵍⵓⴳⵏ ⴰⵎⵔ ⴰⵙⵏⵓⵃⵢⵓ, ⵖⵉⴽⵍⵍⵉ ⴷⴰⵔⵙⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⵓⵣⵔⴼ ⵖ ⵓⵃⵟⵟⵓ ⵉⵎⴳⴰⴷⴷⴰⵏ ⵎⵏⵉⴷ ⵏ ⴰⵙⵏⵓⵃⵢⵓ ⵏⵏⴰ ⴷ ⵓⵔ ⵉⵎⵛⵓⵛⴽⵉⵏ ⴷ ⵓⵍⵖⵓ ⵢⴰⴷ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⴼⵜⵓ ⵙ ⵜⵉⵏⴼⴳⴰⵔⵉⵏ ⵜⵉⵏⴰⵎⵓⵔⵉⵏ ⵉⵖ ⵉⵍⵍⴰ ⴽⵔⴰ ⵓⵣⴳⴳⴰⵍ ⵖ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵏⵏⵙ ⵍⵍⵉ ⵢⴰⵙ ⵉⴼⴽⴰ ⵓⵍⵓⴳⵏ.ⵉⵜⵜⵓⴽⴽⴰⵙ ⴰⴷ ⵉⵜⵜⵢⵉⵎⵉⵥ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⵏⵖ ⴰⴷ ⵉⵜⵜⵓⴽⵔⴰⴼ ⵏⵖ ⴰⴷ ⵜⵉⵣⵣⵓⴳ ⵢⴰⵏ ⴰⵎⵔ ⴰⵍⵓⴳ.ⴳⴰⴷⴷⴰⵏ ⴰⴽⵯ ⵎⵉⴷⴷⵏ ⵖ ⵓⵣⵔⴼ, ⵏ ⴰⴷⵣⵔⵉⵏ ⵖ ⵓⵎⵏⵉⴷ ⵏ ⵜⴰⵏⴼⴳⴰⵔⵜ ⵜⴰⵙⵉⵎⴰⵏⵜ ⵜⴰⵔⴰⵡⵙⴰⵏⵜ, ⵏⵏⴰ ⵉⵜⵜⴳⴳⴰⵏ ⵜⴰⵖⵜⴰⵙⵜ, ⵉⵥⵍⵉⵏ ⵙ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵏⵏⵙ ⵏⵖ ⵉⵣⵓⵛⵛⵍⵏ ⵏⵏⵙ, ⵏⵖ ⵜⵉⵍⴰⵡⵜ ⵏ ⵓⵢⵏⵏⴰ ⴰⵙ ⵉⵜⵜⵓⵙⴱⴰⴱⴱⴰⵏ ⴳ ⵉⴳⵔ ⵏ ⵉⵣⴳⴳⴰⵍⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏ.ⵓⵔⵉⵜⵜⵉⵍⵉ ⵓⴱⴽⴽⵉⴹ ⵅⴼ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵢⴰⵏ ⴰⵔⴷ ⵉⴱⴰⵢⵏ ⵖ ⵎⵏⵉⴷ ⵏ ⵜⴷⴰⴱⵓⵜ ⵉⵍⵉⵏⵜ ⴳⵉⵙ ⵜⵏⴼⵔⵓⵜⵉⵏ ⵏ ⵓⵎⵣⴰⵖ.ⵓⵔ ⵉⵜⵜⵉⵍⵉ ⵉⵜⵜⵢⴰⵎⵥ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵢⴰⵏ ⵅⴼ ⵜⵡⵓⵔⵉ ⵏⵖⴷ ⵉⵖ ⵓⵔ ⵉⵔⵉ ⴰⴷ ⵉⵙⴽⵔ ⵜⴰⵡⵓⵔⵉ ⵖⴰⵙ ⵉⵖ ⵉⴳⴰ ⵎⴰⵢⴰⵏ ⵓⴱⴽⴽⵉⴹ ⴳ ⵎⵏⵉⴷ ⵏ ⵓⵍⵓⴳⵏ ⴰⵏⴰⵎⵓⵔ ⵏⵖⴷ ⴰⴳⵔⴰⵖⵍⴰⵏ ⵖ ⵜⵉⵣⵉ ⵏⵏⵙ, ⴷ ⵓⵔ ⴼⵍⵍⴰⵙ ⵜⵜⵉⵍⵉ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵜⵎⵎⴰⵔⴰ ⴰⴱⵍⴰ ⵜⵉⵏ ⵜⵉⵣⵉ ⴰⵏⵏ ⵍⵍⵉⵖ ⵉⵜⵜⵓⵙⴽⴰⵔ ⵓⴱⴽⴽⵉⴹ.ⵓⵔ ⵉⵅⵚⵚⴰ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⴽⵔⴰ ⵓⴽⵛⵛⵎ ⵉⵅⵛⵛⵏ ⵖ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⵉⵥⵍⵉⵏ ⵙ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵢⴰⵏ ⵏⵖⴷ ⵜⵉⵏ ⵜⵡⵊⴰ ⵏⵏⵙ ⵏⵖⴷ ⴰⵣⴷⴷⵓⵖ ⵏⵏⵙ ⵏⵖⴷ ⵉⵎⵢⴰⵡⴰⴹⵏ ⵏⵏⵙ ⵖⴷ ⴰⴷⴷⵓⵔ ⵏⵏⵙ. ⵢⵉⵍⵉ ⴷⴰⵔ ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵓⵃⵟⵟⵓ ⵏ ⵓⵍⵓⴳⵏ ⵖ ⵣⵓⵏⴷ ⴰⴽⵛⵛⵓⵎ ⴰⴷ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⵜⴰⴷⵔⴼⵉⵜⵏ ⵓⵙⵉⴽⵍ ⴷ ⴰⴷ ⵉⵙⵜⵉ ⴰⴷⵖⴰⵔ ⵏ ⵓⵣⴷⴷⵓⵖ ⵏⵏⵙ ⵖ ⵉⵡⵓⵜⵜⴰ ⵏ ⵓⵡⴰⵏⴽ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⵜⴰⴷⵔⴼⵉⵜⵏ ⴰⴷ ⵉⴼⴼⵖ ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ, ⵜⵉⵏⵏⵙ ⵏⵖ ⵜⵉⵢⵢⴰⴹ, ⵏⵏⵙ ⵢⵉⵍⵉ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⴷⵉⵙ ⵢⵓⵔⵔⵉ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⵎⵎⵓⴷⴷⵓ ⵙ ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵜ ⵢⴰⴹⵏ ⵏⵖⴷ ⴰⴷ ⴷⵉⵙ ⵉⵔⵡⵍ ⵉⵖ ⵉⵍⵍⴰ ⵎⴰ ⵉⵅⵛⵛⵏ.ⵓⵔ ⵉⵜⵜⵓⴼⴽⴰ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉ ⵡⴰⵏⵏⴰ ⵉⵎⵎⵓⴷⴷⴰⵏ ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⵉⵙⴷⴰⴱⵓ ⵅⴼ ⵓⴱⴽⴽⵉⴹ ⵉⵙⵔⵜⴰⵏ ⵏⵖⴷ ⵜⵉⵖⴰⵡⵙⵉⵡⵉⵏ ⵍⵍⵉ ⵓⵔ ⵉⵙⵙⵓⵛⴽⴰⵏ ⴷ ⵉⵡⵜⵜⴰⵙⵏ ⴷ ⵉⵎⵏⵣⴰⵢⵏ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⵉⵎⵓⵏⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⵏⴰⵎⵓⵏⵜ ⵏⵏⵙ.ⵓⵔ ⵉⵅⵚⵚⴰ ⴰⴷ ⵉⵜⵜⵡⴰⴽⴽⴰⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⵏⴰⵎⵓⵏⵜ ⵏⵖⴷ ⵡⴰⵏⵏⴰ ⵉⵔⴰⵏ ⴰ ⵜⵙ ⵉⵙⵏⴼⵍ.ⵉⵍⵍⴰ ⵓⵣⵔⴼ ⴷⴰⵔ ⵓⵔⴳⴰⵣ ⴷ ⵜⵎⵖⴰⵔⵜ, ⴳ ⵓⵣⵎⵣ ⴷ ⵢⵓⵙⵙⴰⵏ, ⴰⴷ ⵜⵜⵉⵀⵍⵏ ⵙⴽⵔⵏ ⵜⴰⵡⵊⴰ ⵏⵏⵙ ⴱⵍⴰ ⵉⵍⵍⴰ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵓⵙⵙⴽⵔⴼ ⵉⵥⵍⵉⵏ ⵙ ⵜⵏⴰⵎⵓⵏⵜ, ⵏⵖ ⴰⵏⴰⵡ ⵏⵖⴷ ⴰⵙⴳⴷ. ⵎⴳⴰⴷⴷⴰⵏ ⴰⵡⴷ ⵖ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵙⵓⵍⵏ ⵎⵓⵏ ⵏⵖ ⴳ ⴱⵟⵟⵓ ⵏⵏⵙⵏⵓⵔ ⵉⵜⵜⵉⵍⵉ ⵍⵉⵜⵜⵉⵀⴰⵍ ⵖⴰⵙ ⵉⵖ ⵉⵔⴰ ⵓⵔⴳⴰⵣ ⴷ ⵜⵎⵖⴰⵔⵜ ⴷ ⵓⵔ ⵉⴳⵉ ⴼⵍⵍⴰⵙⵏ ⴱⵣⵣⵉⵣ.ⵉⵡⵍ ⴰⴷ ⵉⵙⴽⴰⵔⵏ ⴳ ⵜⵡⵊⴰ ⴰⴷ ⵜⴳ ⵜⵓⵍⴳⵉⵏⵜ, ⵏⵏⵜⴰⵏ ⴰⴷ ⵉⴳⴰⵏ ⵜⴰⵙⵉⵍⴰ ⵏ ⵡⴰⵎⵓⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⵉⵍⵉⵜ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⵉ ⵡⵓⵍ ⵏⵏⵙ ⵏⵖ ⴷ ⵡⵉⵢⵢⴰⴹ.ⵓⵔ ⵉⵅⴰⵚⵚⴰ ⴰⴷ ⵜⵜⵓⴽⴰⵙ ⵜⵉⵍⵉⵜ ⵏ ⴰⵡⴷ ⵢⴰⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⴳ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⵏ ⵓⵙⵡⵉⵏⴳⵎ ⴷ ⵜⵉⵏ ⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵜ, ⴷ ⵜⵉⵏ ⵓⵙⴳⴷ ⵖⵉⵍⵍⴰ ⵉⵍⵍⴰ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⵙⵏⴼ ⴰⵙⴳⵖⵏⵏⵙ, ⵢⵉⵍⵍⵉ ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵡⴷ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⵡⵏⵏⵉⵜ ⵜⴰⵏⴼⵔⵓⵜ ⵙ ⴽⵔⴰ ⵉⴳⴰⵜ ⴰⵏⴰ ⵏⵏⵙ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⵏ ⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵜ ⴷ ⵜⵡⵏⵏⵉⵜ, ⴰⴷ ⵉⵜⵜⵉⴽⵚⵓⴹ ⵅⴼ ⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵉⵏ ⵏⵏⵙ ⵓⵍⴰ ⴰⵔⵣⵣⵓ ⵏⵏⵙ ⴰⴷ ⵢⴰⵎⵥ ⵏⵖ ⴰⴷ ⵉⵣⵓⵣⵣⵔ, ⴰⴱⵍⴰ ⵉⵡⵜⵜⴰ, ⵉⵏⵖⵎⵉⵙⵏ ⴷ ⵜⵡⵏⴳⵉⵎⵉⵏ ⵙ ⴰⴽⵯ ⵉⵎⴰⵙⵙⵏ ⵓⵙⵓⵙⵙⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⵜⴰⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ ⵏ ⵜⵙⵎⵓⵏⵉ ⴷ ⵜⵉⵏ ⵓⵎⵓⵏ, ⴷ ⵜⵉⵏ ⵜⵎⵙⵎⵓⵏⵉⵏ ⵜⴰⵏⴳⵔⴰⵡⵜⵓⵔ ⵉⵥⴹⴰⵕ ⵃⵜⵜⴰ ⵢⴰⵏ ⴰⴷ ⵉⴱⵣⵣⵉⵣ ⴼ ⵢⴰⵏ ⴰⴷ ⵉⴽⵛⵎ ⵙ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵜⵎⵙⵎⵓⵏⵜ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⵔⴼ ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⵉⵙⵜⵉ ⴷ ⴰⴷ ⵉⵙⵎⴷⵢⴰ ⴳ ⵉⵙⵜⴰⵢⵏ, ⴰⵔ ⵉⵙⴷⵔⴼⵉ ⴰⵡⴷ ⵙ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵉⵖⵔⵉⵎⵏ ⴷ ⵉⵙⵔⵜⴰⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⵙⵡⵓⵔⵉ ⴳ ⵜⵎⵙⵙⵓⴳⴰⵔ ⵜⵉⵎⴰⵜⵜⴰⵢⵉⵏ ⵏ ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵜ.ⵜⵉⵔⴰⵜ ⵏ ⵓⴳⴷⵓⴷ ⴰⴷ ⵉⴳⴰⵏ ⴰⴼⴳⴳⴰⴳ ⵏ ⵜⵏⴱⴰⴹⵜ ⵜⴰⴳⴷⵓⴷⴰⵏⵜ, ⵜⵉⵔⴰⵜ ⴰⴷ ⵜⴽⴽ ⴰⵖⴰⵔⴰⵙ ⵏ ⵓⴼⵔⴰⵏ ⵉⵣⴷⴷⵉⴳⵏ ⵏⵏⴰ ⵉⵜⵜⵓⴳⴰⵏ ⴽⵓ ⴰⵣⵎⵣ, ⵙ ⵓⵙⵜⴰⵢ ⴰⵖⵣⵓⵔⴰⵏ ⵉⵎⵙⴰⵙⴰⵏ ⴷ ⵓⵙⵜⴰⵢ ⵉⴼⴼⵔⵏ ⵏⵖ ⴰⴱⵔⵉⴷ ⵜ ⵉⵔⵡⴰⵙⵏ ⵢⵉⴽⴽⵉⵏ ⵜⴰⴷⵔⴼⵉⵜ ⵏ ⵓⵙⵜⴰⵢⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ, ⵖⵉⴽⵍⵍⵉ ⵉⴳⴰ ⵢⴰⵏ ⵓⴼⵔⴷⵉⵙ ⵖ ⵡⴰⵎⵓⵏ, ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⵔⴼ ⵖ ⵓⵏⴼⵔⵓ ⴰⵏⴰⵎⵓⵏ :ⴰⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⴱⴷⴷⴰ ⵅⴼ ⵃⵎⴰ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⵓⵎⵔⵜ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⵉⴷⴰⵎⵙⴰⵏⵏ, ⵉⵏⴰⵎⵓⵏⵏ ⴷ ⵉⴷⵍⵙⴰⵏⵏ ⵉⵥⵍⵉⵏ ⵙ ⴰⴷⴷⵓⵔ ⵏⵏⵙ ⴷ ⵓⵙⴱⵓⵖⵍⵓ ⵏ ⵡⵓⴷⵎ ⵏⵏⵙ, ⴰⵢⴰⴷ ⵙ ⵜⴷⵓⵙⵉ ⵜⴰⵏⴰⵎⵓⵔⵜ ⴷ ⵜⵡⵉⵙⵉ ⵜⴰⴳⵔⴰⵖⵍⴰⵏⵜ, ⵏⵏⴰ ⵉⵙⵏⵏⴷⵏ ⵅⴼ ⵓⵙⵏⵎⴰⵍⴰ ⴷ ⵉⵙⵓⴳⵉⵎ ⵏ ⴽⵓ ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⴰⵡⵓⵔⵉ, ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⵏ ⵓⵙⵜⴰⵢ ⵏ ⵜⴰⵡⵓⵔⵉ ⵏⵏⵙ, ⴳ ⵜⴼⴰⴷⵉⵡⵉⵏ ⵜⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵉⵏ ⴷ ⵢⵓⵙⵙⴰⵏ ⵉ ⵜⵡⵓⵔⵉ ⵏ ⵓⴼⵔⴰⴳ ⵎⴳⴰⵍ ⵏ ⵜⴳⵓⴼⵉ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵓⵎⴳⵉⴷⴷⵉ ⵖ ⵜⵖⵔⴰⴷ ⵏ ⵜⵡⵡⵓⵔⵉ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵙⵡⵓⵔⵓⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵢⴰⵎⵥ ⵜⵉⵖⵔⴰⴷ ⵏⵏⵙ ⵉⵣⵔⴼⵏ ⴷ ⵢⵓⵙⴰⵏ ⵏⵏⴰ ⴰⵙ ⵢⵉⴽⴽⵉⵏ, ⵏⵜⵜⴰ ⴷ ⵜⵡⵊⴰ ⵏⵏⵙ, ⵢⴰⵜ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⵉⵍⴰⵏ ⵓⴷⴷⵓⵔ ⴰⵏⴼⴳⴰⵏ, ⵏⵏⴰ ⵎⵎⵉ ⵉⵜⵜⵓⵔⵏⵓ, ⵎⴳ ⵉⵍⵍⴰ ⵓⵏⵏⴳⵣⵓ, ⵉⵎⴰⵙⵙⵏ ⵏ ⵓⴼⵔⴳⴰ ⴰⵏⴰⵎⵓⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⵙⴽⵔ ⵏⵖⴷ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⴷ ⵉⵏⵎⵓⵍⵍⴰ ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⵓⵃⵟⵟⵓ ⵏ ⵡⴰⵢⴰⴷⴰ ⵏⵏⵙ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵓⵙⵙⵓⵏⴼⵓ, ⵖ ⵜⵉⵣⵉ ⵍⵍⵉ ⵉⵅⵡⴰⵏ, ⴷ ⵎⵏⵛⴽ ⵏ ⵜⵙⵔⴰⴳⵉⵏ ⵏ ⵜⵡⵓⵔⵉ ⴷ ⵓⵙⵙⵏⴼⵓ ⵉⵎⵓⵏ ⴷ ⵜⵖⵔⴰⴷ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⵔⴼ ⵏ ⵓⵙⵡⵉⵔ ⵏ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⴰⵙ ⴷ ⵢⵓⵙⴰⵏ ⵉ ⵜⴷⵓⵙⵉ ⵏⵏⵙ, ⴷ ⵜⵓⵎⵔⵜ ⵏⵏⵙ ⴷ ⵜⵉⵏ ⵜⵡⵊⴰ ⵏⵏⵙ, ⵙ ⵓⵙⵜⵜⴰⵢ ⵜⵉⵏ ⵜⵎⵜⵜⵛⴰ, ⴷ ⵉⵃⵔⵓⵢⵏ ⴷ ⵜⵣⴷⵓⵖⵜ ⴷ ⵉⴷⵉⵡⴰⵏ ⴷ ⵜⵏⴰⴼⵓⵜⵉⵏ ⵜⵉⵏⴰⵎⵓⵜⵉⵏ ⵉⵍⴰⵇⵇⵏ, ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⵔⴼ ⵏ ⵜⵏⴰⴼⵓⵜ ⵎⴳ ⵉⴳⴰ ⴰⵎⴳⵓⴼ ⵏⵖ ⴰⵎⵓⴹⵉⵏ ⵏⵖ ⴰⴽⴽⵓⵛⵎ ⵏⵖ ⵡⵉⵏ ⵜⴷⵢⴰⵍⵜ ⵏⵖ ⵜⵓⵙⵔ ⵏⵖ, ⴳ ⵉⵙⵓⵔⵙⵏ ⵏⵏⵉⴹⵏ, ⵜⵉⵣⵍⵉ ⵏ ⵉⵎⴰⵙⵙⵏ ⵏ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⵓⵔ ⵉⵎⵓⵏ ⴷ ⵜⵉⵔⵉⵜ ⵏⵏⵙ.ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⴷⴰⵔ ⵜⴰⵣⵣⵏⵜ ⴷ ⵉⵏⵏⴰⵙ ⵢⴰⵏ ⵓⴼⵔⴰⴳ ⴰⵏⴰⵎⵓⵏ ⴰⴷⴰⵡⵙⴰⵏ ⵓⵙⴷⴷⵓⵍ ⴷⴷ ⵜⵡⵉⵣⵉ ⵉⵙⵙⴰⵔⵏ ⵍⵍⵉ ⵉⵙⵏⵎⴰⵍⴰ ⵓⵡⴰⵏⴽ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵏ ⵓⵙⴳⵎⵉ. ⴰⵙⴳⵎⵉ ⴰⴷ ⵢⵉⵍⵉ ⴰⴱⵍⴰ ⴰⵇⴰⵕⵉⴹ ⵉ ⵓⵙⵙⵍⵎⴷ ⴰⴼⴳⴳⴰⴳ ⴷ ⵓⵎⵣⴰⵡⴰⵔⵓ. ⴰⵙⵙⵍⵎⴷ ⴰⵎⵣⵡⴰⵔⵓ ⵉⴳⴰ ⵓⵛⵛⵉⵍ. ⴰⵙⵙⵍⵎⴰⴷ ⴰⵜⵉⵇⵏⵉ ⴷ ⵓⵣⵣⵓⵍⴰⵏ ⴰⴷ ⵉⵙⵙⵡⵓ ⴽⵓ ⵢⴰⵏ : ⴰⴷⴼ ⵙ ⵜⵖⵓⵔⵉⵡⵉⵏ ⵜⵉⵎⴰⵊⵊⵢⴰⵍⵉⵏ ⴰⴷ ⵢⴰⵏⴼ ⵉ ⴽⵓ ⵢⴰⵏ, ⵉⵙⵏⵏⴷ ⵅⴼ ⵜⵣⵎⵎⴰⵔ.ⴰⵙⴳⵎⵉ ⵉⵍⴰⵇ ⴰⵙ ⴰⴷ ⵉⵏⵏⴰⵍ ⴰⴱⵓⵖⵍⵓ ⵏ ⵡⵓⴷⵎⴰ ⴰⵏⴰⴼⴳⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵓⵙⵉ ⵏ ⵓⵡⵇⵇⵔ ⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏⵏⵏ ⵏ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ ⵜⵉⴼⴳⴳⴰⴳⵉⵏ. ⵉⵍⴰⵇ ⴰⴷ ⵉⴼⴳ ⵜⴰⵖⴹⴼⵜ ⵉ ⵜⵉⴷⴷⵓⴽⵍⴰ ⴷ ⵓⵎⵙⵃⵎⴰⵍ ⵏⴳⵔ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⴷ ⵉⴳⵔⴰⵡⵏ ⵏ ⵜⵥⵓⵕⵉ ⴷ ⵓⵙⴳⴷ ⴷ ⵓⵙⴳⵎ ⵏ ⵉⵎⵓⵙⵙⵓⵜⵏ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⵉⵎⵓⵏⵏ ⵃⵎⴰ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⵏⴰⴳⵔⵉⵜ.ⵉⵍⵍⴰ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⵎⵣⵡⴰⵔⵓ ⴷⴰⵔ ⵉⵎⴰⵡⵍⴰⵏ ⴰⴷ ⵙⵜⵉⵏ ⴰⵏⴰⵡ ⵏ ⵜⵖⵔⵉ ⵉ ⵜⴰⵔⵡⴰ ⵏⵏⵙⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼⴰⴷ ⵢⴰⵡⵙ ⵖ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⵏ ⵡⴰⵎⵓⵏ ⵏⵏⵙ ⵜⴰⴷⵍⵙⴰⵏⵜ ⴷ ⵜⵥⵓⵕⵉ, ⵢⴰⵡⵙ ⴰⵡⴷ ⴳ ⵓⵙⵎⵓⵜⵜⴳ ⵏ ⵜⵎⴰⵙⵙⴰⵏⵉⵏ ⵉⵙⴼⴰⵢⴷ ⴳⵉⵜⵙⵏⵜ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⵜⴳⴰ ⵜⴷⵔⴼⵉⵜ ⵏ ⵓⵙⵏⵓⵍⴼⵓ ⴷ ⵜⵉⵏ ⵜⵥⵕⵉⴳⵜ ⴷ ⵜⵉⵏ ⵓⵙⴼⵙⵔ ⵜⴰⵏⴼⵔⵓⵜ ⴳ ⵉⴳⵔⴰⵏ ⵏ ⵜⵙⴽⵍⴰ ⴷ ⵡⵉⵏ ⵜⵥⵓⵕⵉ ⴷ ⵡⵉⵏ ⵓⵔⵣⵣⵓ ⴰⵎⴰⵙⵙⴰⵏ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰ ⴷⴰⵔⵙ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴷ ⵉⵙⴼⴰⵢⴷ ⵖ ⵓⵖⴰⵡⴰⵙ ⴰⵏⴰⵎⵓⵏ ⴰⴳⵔⴰⵖⵍⴰⵏ ⵍⵍⵉⵖ ⵍⵍⴰⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ ⵍⵍⵉ ⴷ ⵢⵓⵛⴽⴰⵏ ⵖ ⴰⵍⵖⵓ ⴰⴷ.ⴽⵓ ⵢⴰⵏ ⴰⵔ ⵉⵜⵜⴰⵡⵙ ⵖ ⵜⵡⵉⵣⵉ ⵏ ⵡⴰⵎⵓⵏ ⵙ ⵓⵢⵏⵏⴰ ⵎⵓ ⵉⵥⴹⴰⵕ ⵙ ⵜⴳⵎⵉ ⵏ ⵜⵓⴷⵔⵜ ⵏⵏⵙ.ⴰⵔ ⵏⵏ ⵉⵜⵜⴷⵓⵍ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⵙ ⵉⵙⴽⵔⴰⴼ ⵍⵍⵉ ⵉⵍⵍⴰⵏ ⴳ ⵓⵙⵍⴳⵏ ⵖ ⵜⵉⵣⵉ ⵍⵍⵉⵖ ⴰⵢ ⵉⵙⵙⵏⴼⴰⵍ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵉⵢⵉⵏ ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⴳⵉⴷⴷⵏⵜ ⵜⵎⴰⵙⵙⴰⵢⵉⵏ ⵜⵉⴳⴷⵓⴷⴰⵏⵉⵏ ⴷ ⵜⵎⵙⴽⵔⵜ ⴳ ⵡⴰⵎⵓⵏ ⴰⴷⵉⵎⵓⵇⵕⴰⵟⵉ.ⵖⵉⴽⵏⵏⴰ ⴽⴰ ⴳⴰⵏⵜ ⵜⵖⴰⵡⵙⵉⵡⵉⵏ ⵓⵔ ⴷ ⵉⵇⵇⴰⵏ ⴰⴷ ⵎⵎⵙⴽⴰⵔⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⴰⴷ ⵎⵏⵉⴷ ⵏ ⵉⵡⵜⵜⴰⵙⵏ ⴷ ⵉⵎⵏⵣⴰⵢⵏ ⵏ ⵜⵎⵜⵜⴰ ⵉⵎⵓⵏⵏ.ⵓⵔ ⵉⵍⵍⵉ ⵖ ⵓⵍⵖⵓ ⴰⴷ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵓⴹⵕⵉⵚ ⴰⴼⴰⴷ ⴰⴷ ⵉⵙⵎⴷⵢⴰ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵓⵡⴰⵏⴽ ⵏⵖⴷ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵓⴳⴷⵓⴷ ⵏⵖⴷ ⵓⴼⴳⴰⵏ ⵙ ⵖⵉⴽⵍⵍⵉ ⵉⵔⴰ ⴷ ⵓⵔ ⴷⴰⵔⵙ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵓⵣⵔⴼ ⴰⴼⴰⴷ ⵉⵙⴽⵔ ⵜⴰⵡⵔⵉ ⵏⵏⴰ ⵉⵔⴰ ⵍⵍⵉ ⵉⵜⵜⵔⵥⵥⴰⵏ ⵉⵣⵔⴼⴰⵏ ⴷ ⵜⴷⵔⴼⵢⵉⵏ ⵍⵍⵉ ⴷ ⵢⵉⵡⵉ ⵖ ⵓⵍⵖⵓ ⴰⴷ.Samtamg ang pag-ila sa tiunay nga kabililhon ug sa managsama ug dili maagaw nga mga katungod sa tanang sakup sa tawhanong banay mao and sukaranan sa kagawasan, hustisya ug kalinaw sa kalibutan.Samtang ang wala pagtagad ug pagbiaybiay sa mga tawhanong katungod misangpot samabangis nga mga buhat nga nagbiaybiay sa tanlag sa katawhan, ug ang pag-abot sa usa ka kalibutan diin ang tanang katawhan makapahimulos/makatagamtam sa kagawasan sa pagsulti ug pagtoo ug kagawasan gikan sa kahadlok ug sa panginahanglan gimantala isip pinakahingpit nga tinguha sa yanong katawhan.Samtang kini gikinahanglan kung ang tawo dili mapugos sa pagdangop, isip katapusang dalangpan, sa pag-alsa batok sa pagpanglupig ug paglisudlisod, nga ang tawhanong mga katungod mapanalipdan pinaagi sa mga lagda sa balaod.Samtang kini gikinahanglan sa pagpauswag sa paglambo sa hinigala nga resyon tali sa mga nasud.Samtang ang katawhan sa Tinipong Kanasuran (UN) naghimo diha sa lagda sa pagmatuod pag-usab sa ilang pagsalig sa sukaranan sa tawhanong mga katungod sa kabililhon ug kamahinungdanon sa mga tawo ug sa managsamang katungod sa mga lalaki ug mga babaye ug malig-on sa pagpalambo sa sosyal nga kauswagan ug sa mas maayong sumbanan sa kinabuhi sa mas halapad nga kagawasan.Samtang ang mga sakop sa mga nasud nanumpa sa ilang kaugalingon sa pagtuman, uban sa pagtambayayong sa Tinipong Kanasuran, ang pagpalambo sa malukpanong pagtahud ug pag-atiman sa tawhanong mga katungod ug gikinahanglang mga kagawasan.Samtang yanong gikasabutan niining mga katungod ug mga kagawasan ang sangputanan sa bug-os nga pagtuman sa maong saad.Karon, tungod niini, ang tibuok Asembleya nagpahayag:Kining Malukpanong Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod isip dayag nga sumbanan sa tanang katawhan ug mga kanasuran, nga sa katapusan nga ang matag tawo ug matag bahin sa katilingban, makanunayong magabansay niining Deklarasyon sa hunahuna, sa pagsalig sa malukpanon ug malampuson nga pagtamud ug pagtuman, alang sa tanang katawhan sa sakup nga mga nasud ug alang sa mga katawhan usab sa mga ginsakpang kayutaan ubos sa ilang gahum.Ang tanang katawhan gipakatawo nga may kagawasan ug managsama sa kabililhon. Sila gigasahan sa salabutan ug tanlag og mag-ilhanay isip managsoon sa usa'g-usa diha sa diwa sa ospiritu.Ang matag usa adunay luna sa tanang mga katungod ug mga kagawasan gihan-ay niining Deklarasyon, sa walay pagpihig sa bisan unsa, sama sa kaliwat, tribu, bulok sekso, pinulongan, relihiyon, politikal o sosyal nga kagikan, kabtangan, pagkatawo o uban pang kahimtang.Dugang pa, dili himoon ang pagpihig pinasikad sa politikal, gahum o internasyonal nga kahimtang sa nasud o ginsakpang kayutaan diin ang tawo nahisakop, bisan kon kini gawasnon, gisalig, walay kinaugalingong kagamhanan o ubos sa bisan unsang limitasyon sa kamandoan.Ang matag usa adunay katungod sa kinabuhi, kaugalingnan ug seguridad sa pagkatawo.Walay bisan kinsa nga ibanlod sa pagkaulipon o pugson sa paghimo sa bug-at nga buluhaton kay ginadili ang tanang matang sa paghimo niini.Walay bisan kinsa ang ibutang sa kasakit o sa sinalbahis, dili makatawo o pagpakaulaw o kastiguhon.Ang matag usa adunay katungod nga ilhon isip tawo atubangan sa balaod.Ang tanan managsama atubangan sa balaod ug may katungod sa walay pagpihig sa managsamang panalipod sa balaod. Ang tanan adunay katungod sa managsamang panalipod batok sa bisan unsang pagpihig nga makapalas niining Deklarasyon ug batok sa bisan unsang hinungdan sa maong pagpihig.Ang matag usa adunay katungod sa masangputong paagi sumala sa batid sa mga husgadong nasyonal alang sa mga buhat nga kalapasan sa sukaranang mga katungod nga gihatag kaniya sa Konstitusyon o sa balaod.Walay si bisan kinsa ang aristuhon pinsagi sa butangbutang, ibutang sa pagpugong, o pahiklingon sa layong dapit.Ang tanan may katungod sa hingpit nga pagkaparehas sa usa ka maangayon ug publikong husay sa usa ka gawasnon ug hukmanan nga walay gidapigan diha sa paghukom sa iyang mga katungod ug mga katungdanan ug bisan unsang kriminal nga sumbong batok kaniya.Matag usa nga sinumbong sa usa ka may silot nga kalapasan adunay katungod nga paka-ingnon nga walay sala hangtund masuta sumala sa balaod sa usa ka publiko nga husay diin anaa kaniya ang tanang mga kasegurohan nga gikinahanglan sa iyang panalipod.Walay usa nga hukman nga masalaypon sa bisan unsang salaud nga may penal nga silot sa saysay sa bisan unsang buhat o pagpakyas nga wala gibaod sa penal nga kasaypanan, ubos sa nasyonal o internasyonal nga balaod, sa panahon nga kini nabuhat. Ni ang mas bug-at nga silot ipahamtang kay sa usa nga angay sa panahon nga ang maong salaud nahimo.Walay si bisan kinsa ang ibutang sa dili makatarunganong pagpanghilabot sa iyang pag-inusara, pamilya, puloy-anan o komunikasyon, ni ataki sa iyang dungog ug maayong pangalan. Ang matag usa may katungod sa pagpanalipod atubangan sa balaod batok sa nahisgutang dili makatarunganong pag-ataki.Ang matag usa adunay katungod sa kagawasan sa paglihok ug puloy-anan sulod sa kaugalingong utlanan sa matag nasud.Ang matag usa adunay katungod sa pagbiya sa bisan unsang nasud, lakip and iyang kaugalkingon, ug sa pagbalik sa iyang nasud.Ang matag usa adunay katungod sa pagtinguha ug sa paglingawlingaw sa ubang nasud dalangpan gikan sa pagpanggukod o pagpanglutos.Kining maong mga katungod mahimong dili ikapangaliyupo sa higayon sa mga pagedmanda diin matuod nga nagagikan sa dili-politikal nga mga kalapasan o gikan sa mga buhat nga supak sa mga katuyoan ug mga sukaranan sa Tinipong Kanasuran.Ang matag usa adunay katungod sa pagkanasudnon.Walay bisan kinsa nga sa walay katarungan hukasan sa iyang pagkanasudnon ni dili hatagan sa katungod sa pagbalhin sa iyang pagkanasudnon.Ang lalaki ug babaye nga hingkod na og panuigon, sa walay pagkakuto tungod sa kaliwat, pagkalungsoranon o relihiyon, adunay katungod sa pagminyo ug sa pagmugna og pamilya. Sila gihatagan sa managsamang katungod sama sa kaminyoon, panahon sa kaminyoon ug sa pagkabungkag.Ang kaminyoon mahimo lamang diha sa gawasnon ug hingpit nga pagtugot sa naghunahuna nga magtiayon.Ang pamilya mao ang sagad ug tinubdan sa pundok sa katilingban ug may katungod nga panalipdan sa katilingban ug sa nasud.Ang matag usa adunay katungod sa pagpanag-iya og kaugalingong kabtangan lakip ang pagpakig-kumbuya sa uban.Walay si bisan kinsa nga sa walay katarungan kuhaan sa iyang kabtangan.Ang matag usa adunay katungod sa kagawasan sa hunahuna, tanlag, ug relihiyon. Kining katungod nagalakip sa kagawasan sa pag-ilis sa iyang relihiyon o pagtoo, ug kagawasan bisan mag-inusara o katilingbanon lakip ang uban og sa publiko o pribado, sa pagpadayag sa iyang relihiyon o pagtoo o pagtudlo sa pagtoo, pagbansay, pagsimba ug pagtuman.Ang matag usa adunay katungod sa hunahuna ug pagsulti. Kining katungod nagalakip sa kagawasan sa pagpugong sa hunahuna sa walay paghilabot ug sa pagpangita, pagdawat o sa paghatag og kasayuran ug panahum pinaagi sa bisan unsang matang sa komunikasyon sa walay pagtagad sa mga utlanan.Ang matag usa adunay katungod sa kagawasan sa malinawong asembleya ug asosasyon.Walay si bisan kinsa ang mapugos sa pagpasakop sa asosasyon.Ang matag usa adunay katungod sa pagsalmot sa panggamhanan sa iyang kaugalingong nasud, sa laktod o pinaagi sa pagpili ug mga diputado.Ang matag usa adunay katungod sa managsamang pagsulod sa serbisyo publiko sa iyang kaugalingong nasud.Ang kabubut-on sa katawhan maoy basehanan sa gahum sa kagamhanan; kini gipadayag sa matag karon ug unya ug lunsay nga piniliay nga ginahimo nga malukpanon ug managsamang katungod sa pagboto og pagahimoon nga tinago nga pagboto o managsamang gawasnon sa pagbotar.Ang matag usa, isip sakop sa katilingban, may katungod sa sosyal nga panalipod ug may katungod sa pagtuman pinaagi sa nasyonal nga paningkamot ug internasyonal nga panagbulig ug diha sa panag-uyon uban sa organisasyon og kahinguhaan sa matag nasud, sa ekonomiya, sosyal ug kultural nga mga katungod nga kinahanglanon kaayo alang sa iyang kabililhon og sa gawasnong paglambo sa iyag pagkatawo.Ang matag usa adunay katungod sa pagtrabaho, sa gawasnong pagpili sa trabaho, sa maangayon ug mapuslanon nga mga kahimtang sa trabaho ug sa panalipod batok sa walay trabaho.Ang matag usa, sa walay pagpinig, adunay katungod sa managsamang suhol sa samang trabaho.Ang matag usa nga nagtrabaho adunay katungod sa maangayon ug mapuslanon nga suhol nga maghatag kasegurohan sa iyang kaugalingon og sa iyang pamilya ang pagkinabuhi nga angayansa tawhanong kaambong ug dugang, kung gikinahanglan, sa ubang paagi sa sosyal nga panalipod.Ang matag usa adunay katungod sa pagporma ug sa pagsalmot sa "trade unions" alang sa panalipod sa iyang tinguha.Ang matag usa adunay katungod sa pagpahulay ug paglulinghayaw, lakip na ang makatarunganong limitasyon sa oras sa pagtrabaho ug matag karon ug unya nga bakasyon nga may suhol.Ang matag usa adunay katungod sa panig-ingnan nga pagkinabuhi husto alang sa maayong panglawas og kauswagan sa iyang kaugalingon ug sa iyang pamilya, lakip na ang pagkaon, bisti, balay, ug medisina nga pag-amuma ug gikinahanglang serbisyo sosyal ug katungod sa seguridad sa panahon nga mawad-an og trabaho, sakit, kabilinggan sa panglawas, pagkabalo, pagkatigulang o uban nga kulang sa panginabuhi sama sa kahimtang nga wala sa atong pagdumala.Ang mga inahan ug kabataan may katungod sa linain nga pag-amuma ug panabang. Tanang kabataan, nga natawo sulod o gawas sa kaminyoon makapahimulos sa managsamang sosyal nga panalipod.Ang matag usa adunay katungod sa edukasyon. Kinahanglan nga ang edukasyon walay bayad, bisan diha na lang sa elementarya ug sa sukaranang ang-ang. Ang elementarya nga edukasyon kinahanglan pinugos. Tiknikal og propisyonal nga edukasyon pagahimoon nga mapuslan ug ang hataas nga edukasyon gikinahanglang makab-ot sa tanan basi sa katakus.Ang edukasyon maggiya sa tibook nga paglambo sa tawhanong personalidad ug sa paglig-on sa patahod sa tawhanong mga katungod ug sukaranang mga kagawasan. Kini makapausbaw sa pagsabot, pagka-mapasayloon ug panaghigalaay sa mga kanasuran, kaliwatan o relihiyong mga pundok, og magapadayon sa mga kalihukan sa Tinipong Kanasuran alang sa paggalam sa kalinaw.Ang mga ginikanan adunay unang katungod sa pagpili sa matang sa edukasyon nga mahatag sa ilang mga anak.Ang matag usa adunay katungod sa gawasnon nga pagsalmot sa mga kulturanhong kinabuhi sa katilingban, sa pagtagamtam sa mga arte ug pagpaambit sa siyentipikong kauswagan ug mga binipisyo.Ang matag usa adunay katungod sa panalipod sa moral ug material nga mga interes nga resulta gikan sa bisan unsang siyentipiko, literaryo o artistikong panggama nga diin siya ang nagmugna.Ang matag usa adunay katungod sa sosyal ug internasyonal nga kalinaw nga ang mga katungod ug mga kagawasan nga gipahayag niining Deklarasyon mahimong matuman sa hingpit.Ang matag usa adunay katungdanan ngadto sa katilingban diin kon mag-inusara, ang gawasnon ug hingpit nga paglambo sa iyang pagkatawo mahimo.Sa pagbansay sa iyang mga katungod, ang matag usa mahimo lamang nga mag-agad sa limitasyon sama sa nga piho sa balaod, bugtong alang sa katuyoan sama sa gipasalig nga igo sa pag-ila ug pagtahod sa mga katungod ug mga kagawasan sa uban ug sa panagtagbo sa manggiangayon nga kinahanglanon sa moralidad, publiko nga kasugoan ug ang kasagaran nga kauswagan sa demokratiko nga katilingban.Kining mga katungod ug kagawasan unta dili mahimong gamiton nga supak sa mga katuyoan ug sumbanan sa Tinipong Kanasuran.Walay bisan unsa niining Deklarasyon nga mahimong hubaron sa bisan kinsang Nasud, pundok o tawo ang bisan unsang katungod sa paghimo sa bisan unsang kalihukan o sa paghimo sa bisan unsang buhat nga ang tumong mao ang pagwagtang sa bisan unsang mga katungod ug kagawasan nga nahipatik dinhi.Kaytaqa jatun tantakuypi, tukuynin llajtasmanta ujllachasqa runa qhelqerqanku, imakunachus kay pachapi atiyninghej kasqanta yachananchejpaj. Kay qhelqesqanku qhalichakurqa iskay chunka ujniyoj p'unchayllaña kasajtin waranqa jisq'on pachaj tawa chunka pusajniyoj wata tukukunanpaj.Manaraj runaj atiynin imachus kasqanta rimayta qallarisasparaj, qhepallanpi qhelqesunchej imakunatachus runa masikuna qhatinanku kasqanta, tukuynejpi allin kay kawsayllapuni kananpaj.Munaspa tukuypaj walej kawsay kananpaj.Munaspa tukuy ujllachasqallapuni kawsakunankuta.Munaspa qheshpi kay tukuypaj kananta.Munaspa tukuypaj khuskamanta uj munaylla junt'akunanta.Munaspa tukuy mana ujniyoj, uj llajtayojllapis kankuman jina, ayñillapipuni yanaparikuspa kawsakunankuta.Munaspa cheqan kay tukuynejpi kananta, ama kawsaqe masikuna millay pejtuspi rikhurinankupajtaj, kay jinata riman, runaj allin kayninpaj atiyninkunaqa.Tukuy kay pachaman paqarimujkuna libres nasekuntu tukuypunitaj kikin obligacionesniycjllataj, jinakamalla honorniyojtaj atiyniyojtaj, chantaqa razonwantaj concienciawantaj dotasqa kasqankurayku, kawsaqe masipura jina, tukuy uj munakuyllapi kawsakunanku tian.Kay pachapi kaj chhika, tukuy mana ujniyojpata atiyninku tian kay Declaracionespi qhaparikusqanman; yana qarayojpis, yuraj qarayojpis, puka kunkapis kachun chayri warmipis qharipis kachun, qheshwa simiyojpis, aymara simiyojpis, yuraj paralyniyojpis, mayqen religionllamantapis kayta atin, chayri mayqen polìtica yuyayllapipis atisqa kayta atinman chayri waj laya runa qollumanpis. Kayta atin maynejllamantapis ima rijch'aj llawartapis sirk'asninpi apaykachaspa, qhapaj kachun, wajcha kachun, mana chijllasqachu kanan tian.Chantapis, ima rijch'aj polìtica qotumanchus uj runa atisqa kasqanraykupis, chay jawaqa mana qhawapayasqachu kanqa, jina uj qhapaj llajtamanta kachun, pay kikillanmantataj purikuj llajtayoj kachun, mana kay rimaykunamanta chijllasqachu pillapis kanqa.Pillapis kay kawsayman atiyniyoj, mana ujllapatachu; tukuy runaspata atiynin tian qheshpisqataj, mana walej paypaj kaymantataj karuncharikuspa puririyta, sumj kawsaypi kananpaj jina.Mana pipis ujpaj kamachisqallanmanchu watasqa kanan tian munarisqallantapuni qhatispa, mana pipis esclavitud nisqaman sujituchu kanqa nitaj servidumbreman.Mana pipis mayqen laya muchuykunaman nitaj llakiykunaman ñak'arinanpaj jina tanqasqachu kanqa, mana pitapis usuchinqankuchu chayri k'umuykachachinqankuchu sua alqota jinaqa.Tukuy kaj chhika atiyniyoj, may cheqanejllapipis, chay atiynin sumaj qhawarisqataj maynejllapipis yupaychasqataj kananpaj.Mayqen runa masillapis leypa ñawpaqenpi kikin derechosniyojllapuni, chayraykutaj tukuy khuskamanta atinku kay kamachisqa leyespi atikuyta, kay leyes mana allin kajmanta jark'arinanpaj. Tukuy atiyniyoj kanku kikin amaprollamantaj pillapis mana kay declaracionesta uyarispa, munasqanman jina apaykachayta munanman chayqa, munankumantaj chayqa wajchakunata qhapajkunamanta, llank'ajkunata atiyniyoj qolqesapakunamanta, ñawiyojkuna mana ñawiyojkunamanta t'aqarayta, pillapis munaspa, kay Declaracionesta mana uyarispa, munasqanman jina apaykachariyta.Pillapis atiyniyoj justiciata purichijkuna ñawpaqenkupi rimarinanpaj, ima juchapipis pejtusqa rikhurinman chayqa; jinamanta amparasqa llajta masisninwan khuska sumaj kawsaypi tiakunanpaj, kamachisqa leyes rimasqanman jina.Mana pipis mana kajllamanta presuchasqa kanqachu, nitaj wisq'asqa manataj llajtanmanta wajnejman qharqorparisqa.Pillapis atin, mashkha ukhu qayllankupipis kachun tukuy justiciawan rimasqanta uyarichikuyta, chijllasqa leyespi yachayniyoj kajkuna cheqan justiciata ruanankupaj; imachus derechusnin obligacionesnintaj sut'inchakunanpaj, chayri imatachus tumpasasqankuta unanchanankupaj, ley penal rimasqanman jinalla.Mayqen juchawan atiykusqa runallapis, manaraj juchayojpuni kasqanta yachakusaspa, maynejllapipis atiyniyoj tukuy uyarinankupaj jina tapuykachakunanpaj ima juchasninmantachus tumpasasqankumanta, tukuy laya garantiastataj waqaychapunanku tian, mana manchikuyniyojta tukuy ima cheqan kasqanta parlananpaj jina.Mana pipis juchaman tanqasqachu kanqa, ruasqasninmanta, chayri ruanan kasajtin mana ruasqanmanta, mana chay ruasajtinpacha Derecho Nacional chayri Internacional rimasqanman jina jucha karqa chayqa, manataj juchan kasqanman jina asllawan llakiyta yapakunqachu.Mana pipis kawsaynin ukhupi t'ojpisqachu kanqa, nitaj llawar masisnin ukhupi, manpunitaj wasinpi sat'ikusqankurayku abususta pillapis muchunanchu tian; chayri masisninwan jinapurasqanwan ichus honranta t'akariyta munasqankumanta. Tukuy laya runa atiyniyoj leyeswan qhawachikunapaj, chay mana kaj millay, runaj kawsakuyninpi chajrukuyta munasqankumanta jark'asqa kananpaj.Pillapis atiyniyoj mana manchikuyniyoj mayllapipis purikunanpaj, kikillantaj wasichakuyta mayqen rijch'aj llajtallapipis.Pillapis atin mayqen llajtallamantapis llojsipuyta, kikin llajtanmantapis kachun, munaspari llajtanmantaj kutimpuyta.Pitapis ayqeykachachisanku chayqa, tukuy runa kaj chhikajpata atiynin tian mayqen wasillamanpis wajyarichikunanpaj, kikin llajtanpipis kachun wajnejpipis, chay wasipi pakasqa karikunanpaj.Kay tukuy nisqaqa manamin runa wañuchi runaspaj jinachu rimasqa kasan, manataj pipajchus ima juchanraykupis justicia ayqeykachachisan, nitaj imatachus Naciones Unidas allin kananpaj rimayninkuna contranpi juchachakujkunapajchu.Pillapis atiyniyoj uj llajtata legitimun llajtanta jina rejsikapunanpaj.Mana pitapis sajramanta kallpaykuspa llajtanta wajnojtachinankuchu tian, nillataj oponekunankuchu tian waj llajtata llajtanta jina rejsikapuyta munanqa chayqa.Mana riparaspalla ima rijch'aj runa kasqanta nitaj ima laya religiontachus paypaj rejsikapusqanta, chayri ima llajtayojchus kasqanta, qharispis warmispis kallpañojña kaspaqa atiyniyoj kanku yananchakunankupaj, casamientomanta parlaspari khuskamanta kikin derechosniyojllataj kanqanku, tantallapuni kawsakusaspapis, t'aqakunqanku chaypis.(missing)Aylluqa llajtaspaj sapin kaqanrayku, atiynin tian yanapachikunanpaj tukuy llajtayoj runakunawan Estadovan ima.Pillapis atiyniyoj tukuy ima kapuyllamanpis, ujpallatapis kachun ashkhakunajpatapis.Sajramantaqa mana pij kapuyninpis t'ojpisqa kanqachu.Pijpallatapis atiynin tian yuyasqantawan concienciantawan religionnintawan sut'inchananpajtaj qhatinanpajtaj; kay atiyqa khuskachan ima religionpis creenciapis waj jina religionmanpis creenciamanpis tukuykunanpaj, chantapis kay religiontawan creenciatawanqa mayllapipis qhapariyta atikusqanta, pipis yachananpaj chay yuyasqanwanpis, chay concienciawanpis chay religionwanpis khuskallapuni purisqanta.Tukuy runakaj chhikajpata atiynin tian yuyasqanta mayllapipis qhaparinanpaj, kay atiy kamachillantaj ama pipis rimarisqanrayku t'ojpisqa kananpaj, kamachillantajmin puriyta atisqanta tapuykachaspataj unancharispataj ujkuna waillasqankuta, chayri chay tukuy rimasqata maykamallapis ninrimanta ninri purichiyta.Pillapis atiyniyoj runa masisninwan khuska tantakuypi kananpaj, paykunawantajri, sumaj kawsaypaj kanqa chayqa, ujllachakuyta.Mana pipis kallparparisqachu kanqa, mayqen runa qollumantapis ujnin kaj kananpajqa.Mayqen llajtayojllapis atiyniyoj llajtanta cheqa yanninta puriysichinanpaj, pay kikin kamachispa chayri munayninmanta chijllasqa llajta masisninnejta.Pillapis atiyniyoj, kikin derechosllawantaj, llajtanpa llajta kamachis qotuman yaykunanpaj.Llajta masikunaj munayninkuqa, tukuynin aylluspata sapin kasqanrayku, chay munayqa mana imaynapi kallpasqachu nitaj jark'asqachu kanqa, llajta masikuna mana manchikuyniyojta, walej kasqallanta qhawaspataj apusninta chijllanankupaj, chay chijllasqa runa llajtanku ukhupi, leyes rimasqanman jina kamachinankupaj. Kay elecciones sutiyojqa, sapa llajta kamachista chijllarina mit'a chayamujtillan ruakunan tian.Pillapis, llajta masisnin qotumanta ujnin kasqanrayku, atiynin tial llajtanpi qhawaykachayta tukuy ima walej kananpaj jina, puriytataj yacharinankama imawanchus, imaynatachus, payllamantachus chayri waj laajtaswan yanapachikuspachus llajtan kawsasqanta, chaykunata unanchaspa, allin kayta ruaspataj tukuy imapi kikin llajta masi astawan astawan runayayta atinanpaj.Tukuy runaspata atiynin tian munasqanman jina llank'ananpaj, maynejllapipis llank'aspa kaswayninta mask'ananpaj, llank'aspallapunitaj kawsakuyman; chay llank'asqanmantatajri yupachikuyta, llank'ay patapitaj wasinpitaj runa jina kawsakuyta atinanpaj.Ujkunawan khuska llank'ay patapi ruasqanmantaqa, pillapis a tiyniyoj kikin lllank'asqanmatna, ujkuna jap'isqankuman jina kikillantataj yupachikunanpaj.Mayqen llank'aj runallapis llank'asqanmanta walej sonqochasqa kanan tian, paytaj yawar masisnintaj p'unchaymanta p'unchay runayaspallapuni kawsakunankupaj jina.Pillapis atiyniyoj, ima sajra kaymantapis jark'arikunanpaj, uj sindicatupi apuntachikuspa chay sindicatumanta ujnin kananpaj, chayri munaspa pay kikin uj sindicatuta rikhurichispa.Mana ujllachu, tukuy atiyniyoj kanku samarinkunankupaj samarikusaspataj munaynillanku ruasqa kunanpaj, ña ruanasninta junt'aykuspaqa pillapis atiyniyoj mana munanpaj, ruasqan patapi asllawan unayta llank'anallantapuni munanqanku chayqa. Watapi uj kuti samarikuy mit'a kanqapuni, chay samarikuy mit'amantapis llank'aj runa qolqeta jap'inapuri tian, samarikuy mit'atinta lllank'anmanpis karqa jina.Pillapis atiyniyoj, allin kay kawsay patapi tiakuyta munananpaj llawar masisninwan khuska, mana imamanta usurispalla runa jina kawsakuyta atinanpaj, mana mikhunamanta, mana pìachamanta nillataj jampichikuymanta; kikin atiyniyojllataj llajtanpa Seguro Social nisqawan yanapachikunanpaj, mana paypaj ima ruanapis kasqanraykuchus, onqorparisqanraykuchus, manaña llank'ananpaj jina qheparparikusqanraykuchus, imanta k'irikusqanraykuchus, warmi mana qosayoj qharichus mana warmiyoj qhepakusqankurayku, icha machuyarparisqanrayku chaychus mana paymantapuni kapuyninta runa jina kawsakunanpaj jina chinkachisqanraykuchus manaña llank'ayta atinqa chayqa.Onqoj warmikunawan, wawataña uywasanku warmikunawan, tukuy wawaswan imaqa, atiyniyoj kanku may chhika sumaj qhawasqa kanankupaj, tukuy ima rijch'aj millay sajrakunamantataj jark'asqa kanankupaj. Wawaspis tukuy atiyniyoj kanku, k'ipa wawasnintin rejsisqa tatasniyoj wawasnintin, tukuypuni atiyniyoj kanku llajtanku ukhupi tiakujkunawan yanapachikunankupaj.Tukuypata atiynin tian uj yachay wasipi kaspa runayanankama yachakunanpaj. Pillapis qhasilla, mana uj phatata mañarispalla yachachinanku leeytawan qhelqeytawan yupaytawan yachakunankukamallapis. Kay nisqataqa mana ujniyoj qhatinanku tian. Instrucción técnica y profesional castellani simipi sutiyojqa tukuy taripanankupaj jina kanan tian. Aswan yachayniyoj kayta munajkunapajqa jatun yachay wasispa punkusnin kicharisqa kanan tian.Educación sutiyoj yannin tukuy runa masista, uj munakuyllapi ujllachasqa kawsakunankupaj jina, pusanantaj yanapanantaj tian p'unchaymanta p'unchay allinta runayanpaj. Educación nisqaqa yanapanan tian tukuy runa ujllachakunankupaj, mana pipis chijllaspalla may llajtayojchus runa masin kasqanta, ima religiontachus apasqanta chayri ima ayllumantachus kasqanta, jina kaspa tukuy uj llajtayojllapis kankuman jina uj munakuyllapi kawsakunankupaj Ujllachasqa Llajtaspa ruanasninta kallpachaspa, tukuy allin kayllapipuni tiakunankupaj.Tataswan mamaswanqa aswan atiyniyoj, ujkunamanta nisqa kanqanku, chijllanankupaj mayqen yachay wasillatapis wawasninku munayninkuman jina yachakunakupaj.Pillapis atiyniyoj, kikin munayninmanta, khuskachakunanpaj pejtukunanpajtaj llajtanpa yachasqasninwan, yuyasqasninwan imachus llajtanpi k'acha kasqanwan ima, llajtanpata ujnin kaj kasqanraykuri atiyniyojllataj, kawsaqe masisninwan khuska, llajtanmanta sumaj kayninta jap'ikuyta, pìunchaymanta p'unchay astawan astawan jatunyachiytataj.Pillapis imata jinasqanmanta, ruasqanmanta, imata qhelqesqanmanta chayri parlaspa yuyayta qosqnmanta kikin pay chay nisqata ruaj jina, ruasqasninmanta jinaqasmantapis tukuy atiyniyoj qhawakapunanpaj jayk'ajllapis poqoyninta pallananpaj.Pillapis atiyniyoj, kay Declaraciones ama nisqalla jina qhepaykukunanpaj, sayachiyta ima rijch'aj runa qotusllatapis kay Declaraciones tukuy runakunaj kawsayninta allinchananpajpuni.Tukuj runa kaj chhika, comunidadmanta ujnin kasqanrayku, ashkha obligacionesniyoj comunidad ukhupi: runa masisnillanwan khuska kawsakuspa pillapis sumaj kayninta tariparqoytataj runayaytataj atisqanrayku.Democraciayoj llajta ukhupiqa pillapis leyes rimasqallanman purinqa, waqaychanapaj runaj derechosnintam ama pejtus kananpaj, tukuy llajta masikuna cheqan yannillantapuni purisqankuraykutaj llajta masikunapaj mana walej kay chinkapunanpaj.Tukuy kay derechostawan libertadestawanqa, mana imarayku pipis apaykachanqachu Ujllachasqa Llajtas rimasqanta wajninchayta munaspa.Mana mayqen kay Declaracionpi rimasqa kasqan unanchakunanchu tian yuyaspa Estadowan, ima qotullamanpis, chayri pillamanpis atiyta qosqanta, mayqen rimasqa derechosnillanpis mana yupasqa kananpajqa.Ti laju, in ajumtal a iich' laju chaab ban tamub 1948, an junkun- talaab ban junkunal bitsowtsik ulwat xi yajat ti ku chu'uw an tsubaxtalaab xi techee' ne'ech ka xalk'an.Tin ok'neem an junkuntalaab utsan an bitsowtsik abal kin t'aja' an dhutslab xi ulwat abal ka buk'wat, tam t'ajadhich alwa', ban ataaj exobintalaab xi wa'ach ban bitsowtsink.Uludh abal wawaa' u chu'chuumte k'al an tsubaxtalaab uludh abal yab cho'oobte ani yab u t'ajnal ti k'ij an chu'uxtalaab abal wawaa', wa'chineek an odhnaxtalaab abal wawaa' ani uludh abal ja'ich xi alwa' abal wawaa' uludh abal techee' ti chabaal an kw'ajiiltsik yab xanti ka jik'ey ani kin ch'ejna' ani yajat ki le'na' an k'ak'naxtalanb.Uludh abal an chu'uxtalaab abal wawaa' chu'udh k'al juun i chu'uxtalaab abal an kw'ajiiltsik yab ka pejeexin.Uludh abal an bitsowtsik yajat ka k'ak'naaxin.Uludh abal an bitsowtsik in kw'ajbaamal in tsubaxtal k'al an chu'u- uxtalaab abal wawaa' jeltik'ij an inik ani an uxum ani in uluumal abal yajat ku kw'ajay walkadh k'al an tsubaxtalaab.Uludh abal an bitsowtsik in uluumal abal ne'ech ka tolmiixin abal kin chu'chuum an junkunal bitsowtsik abal ne'ech ku k'ak'naaxin, ani.Uludh abal jee' an tsubaxtalaab yajat ki chu'chuum abal ka k'ak'naaj ani ka t'ajan ti k'ij.AN JUNKUNTALAABIN ULUW JEE'ANU UUW XI TU CHU'CHUUM WAWAA'.An tsubaxtalaab xin chu'chuum an bitsowtsik, abal an kw'ajiiltsik in buk'wal k'al an ok'tsixtalaab ki k'anidha jee' an chu'uxtalaab ani ka chu'chuumte k'al an chu'uxtalaab xi techee' ti chabaal abal ka exlaaj ani ka eeynaaj k'al an bitsowtsik k'al xi taja' junkuneek.Ejtal an kw'ajiiltsik u wa'chinal kweteem ani chu'udh k'al an chu'uxtalaab ani yajat ka k'aak'naaxin juun ani juun.Ejtal an kw'ajiiltsik in ko'ol ejtal in chaap xi uludh techee' ban dhutslab, yab ch'ikat'ajadh nibal in kaawintal, nibal an uxum ani an inik nibal an bitsow xonti taal, wa'chin max in ko'ol ani max yab in ko'ol an chaplaab.Aniil yab neka pilmeedhaaj k'al an chu'uxtalaab max ts'itsik an bitsow.Ejtal an iniktsik yajat ka kw'ajay alwa' kweteem ani abal ka chu'chuumte putaal tin iniktal.Yan xita yajat ka t'ojondhaaj anik'ij, an t'ojondhaxtalaab anik'ij walbidh max ka t'ajan.Yab xita' yajat ka cha'wat ani ka t'ajtsin xanti yab in tomnaal.Ejtal an iniktsik, putaalk'ij in ko'ol in chaap k'al an chu'uxtalaab.Ejtal wawaa' jayeechk'ij i jalbiil, jayeechk'ij u chu'chuumte k'al an tsubaxtalaab. Jayeechk'ij an chu'uxtalaab xi tu chu'chuum yajat ka k'ak'naaj ani yab yajat ka ch'ika't'ajan.Ejtal an iniktsik yajat ka pidhan ti chaplaab ban awiltalaab, abal ka lo'wat tam u k'axtsinal tin k'ak'nabiil xi uludh ban uw chu'uxtalaab.Yab xita' yajat ka yakw'an ani ka wik'an anik'ij.Ejtal an iniktsik in k'ool in chu'uxtal jayeechk'ij, yajat ka ach'an k'al an bitsow ani k'al i tsubaxtalaab ban awiltalaab abal ka chu' tat xanti kw'ajat abal ka utsan xanti kw'ajat abal kin kw'ajaba' ani ka pidham xin yeentsal ani abal ka cho'oobnaaj max tsubax ti olnadh.Ejtal an iniktsik xi oolnadh in walaam in ko'ol i lo'oxtalaab abal ka utsan yab in walaam lajat u exoobnaab max in walaam, lejbadh kal an tsubaxtalaab xi k'aal ti chu'chuumte.Yab xita' yajat ka walbiyat k'al juun i walatstalaab abal tamti walbiyat yab in walaam jelti in ulal an tsubaxtalaab xi techee' ti laabtoom ani ti chabaal. Yab neka kw'ajbantsat t'ek'at in walab tokot xi uludh tamti in wala'.Yab xita' yajat ka chu'tat tin iniktal, tin junik ani tin chakaamiltsik, ani tin k'imaa', nibal yajat ka takan. Ejtal an iniktsik in ko'ol in chaap ban tsubaxtalaab max ka takan.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka xe'chin techee' ani abal kin kw'ajba' in k'imaa' xontik'ij techee' ti laabtoom.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka kalej xonti k'ij ti piil bitsow ani ka witsi tin bitsoow.Max u alyaab, ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto kin alij abal ka lo'ey ti piil bitsow.Jee'i tsubaxtalaab yab xanti ka ulwat k'al juun in alixtalaab max in walaam ani max abal i walatstalaab abal an junkulom bitsow.Ejtal an iniktsik yajat kin kooy juun in bitsoow.Yab xita yajat ka wek'ontsat tin bitsoow nibal ka jalk'untsat tin bitsoow.An iniktsik ani an uxumtsik ne'ecjh kin ejto ka tomkin xita'k'ij k'aal abal kin kw'ajba' in k'imaa'ani chablom ne'eech kin ejto kin eeyna' an tsubaxtalaab k'al an tomkixtalaab, tamka tomkin ani max ka jilaaxin.Ne'ech kin ejto ka tomkin tam kin chalpay chaab tin eeb.An junkudh k'imaadh ja'ich na yajat abal an kw'ajiil ani yajat kin chu'chuum an bitsow, ani an pulek bitsow.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto kin koo'oy xataakich kweteem ani junkulom.Yab xita yajat ka week'ontsat tin dhabal.Ejtal an iniktsik walkadh kweteem ka chalpaxin, tin chalap ani ti belom jee' an tsubaxtalaab in junkuwal abal ka walkan kin jalk'uy belomtal ani abal kin oolna'nin belomtal kweteem ani junkunal tin yaneel ani kweteem abal kin ok'tsixna' an belomtalaab ani abal kin chu'uw.Ejtal an iniktsik walkadh abal ka chalpaxin kweteem ani ka kaawin; jee' an tsubaxtalaab in oolnaal abal yab xita' yajat ka utsan xata' abal xanti juun u chalpax, jelti max in alyal xata' ani kin bach'uw i tsubaxtalaab ani tak'ixtalaab ani abal kin buk'uw xontik'ij.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka junkun k'al xawa'k'ij i junkuntalaab.Yab xita yajat ka nixoknaaj abal ka kw'ajay ba juun i junkulom.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka tolmixin k'al an awiltalaab, jajaa' ani tolmidh k'al in at k'imaadh xin exlaal.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka kw'ajay jayeechk'ij xawa' an punk'untsixtalaab yejat tin bitsoon.Tin chalap an bitsow ja'ich nin akan an awiltalaab tin yaneel; jee' an chalap ne'ech ka xalk'an k'al an bijixtalaab xi ne'ech ka t'ajan ech'ek'ij k'al an chinat bijixtalaab ani k'al xawa'k'ij an bijixtalaab xin k'ak'naal an chinat bijixtalaab.Ejtal an iniktsink, tin yaneel, yajat ka chu'tat ani kin aata', k'al in chaap an bitsow ani k'al in tolmixtal an bitsowtsik ti chabaal, xi wa'ach an junkuntalaab ani k'al in tumiinal an bitsowtsik, abal ka tsubk'an k'al an yajat tumiin, junkuntalaab ani nin belomtal xi jajat abal yab ka ch'ika't'ajan ani abal kweteen ka exlaaj tin iniktal.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka t'oojon, kin alij an t'ojlaab xin kulbetnal ani ka chu'chuumte abal yab kin k'ipdha' nin t'ojlaabil.Ejtal an iniktsik xu t'ojnal yajat ka jalbiyat xawa kin t'aja'.Ejtal an iniktsik yajat ka pidhan tin jalbiil jayeechk'ij abal k'ijidh ka jilk'on jajaa', in tomtal ani in chakaamiltsik, ka kw'ajay alwa' tin iniktal ani yajat ka chu'chuumte.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto kin kw'ajba' juun i junkuntalaab ani abal kin chu'chuum an tsubaxtalaab xi k'aal ti chu'chuumte.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto ka koyooch, kin kulbetna' an koyooch tam yab xata' in ko'ol kin t'aja', an t'ojlaab yajat alwa'k'ij kin t'aja' ani ka pidhan juntsikiil ka koyooch.Ejtal an iniktsik pidhats ti tsubaxtalaab abal ka kw'ajay alwa', ka chu'chuumte ejtal tin eeb ani abal ka k'apuuch alwa' ka xeketlin, nin k'imaa', ka ilaaliyat ani ejtal an chu'uxtalaab xi yajat, aniil in ko'ol i tolmixtalaab tam yab wa'ach i t'ojlaab, yaw'laach, tam yab kidhat in iniktal, tam kwetmadh, tam puulekich ani xi k'e'et in k'ibaal abal ka xe'chin alwa'.An naanlaab ani an chakam yajat ka kw'ajbantsat juun i alwa' chu'uxtalaab. Ejtal an chakamtsik xi wa'chineek ani xi yab wa'chineek k'al an tomkixtalaab jayeechk'ij yajat ka chu'tat.Ejtal an iniktsik jiladh ka exoblaach. An exoblaach yab yejat ka jalbiyat an jidhtal exoblaach ani xin jalbiil. Xin jalbiil an exoblaach yajat ka nixoknaaj. An exoblaach xi t'ek'at yajat jununuul, abal ku ochich ba juun i exoblaach t'ek'at jayechk'ij abal ejtal.An exoblaach kw'ajbadh abal ka chalpadhmeej juun ani abal kin k'ak'na' an chu'uxtalaab xi wawaa' ani abal walkadh ku kw'ajay, ne'ech kin ulu an eexbaxtalaab, k'ak'naxtalaab ejtal an bitsowtsik ani ejtal an teenektsik ani belomtalaabtsik ani ne'ech kin buk'uw in t'ojlaabil an junkulom bitsow abal k'ijidh ku kw'ajay ani yab u peejeex.An tanta'laabtsik jajaa' in cho'oob xawa i exoblaach ne'ech kin pdha' nin chakaamiltsik.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto kin bela' tin kweteemtal an belomtalaab xin ko'ol nin kwentsaalil, kin le'na' an t'ojlaab xu t'ajnal ani ka tolmixin abal an chalpadhtalab ani abal ka pidhanjey xowa jaa' k'al ka tolmiyat.Ejtal an iniktsik yajat ka chu'tat xawa' jaa' in chalpayal ani kin ko'ol xin jajaa' in t'ojlaabil in t'ajaam ani an dhtslab xi t'ajaam.Ejtal an iniktsik ne'ech kin ejto kin kw'ajba' juun i lujatalaab ban bitsowtsik xi putaal ti chabaal xi uludh ban junkulom bitsow ani abal ka t'ajan.Ejtal an iniktsik yajat ka tolmixin k'al an kiwentsal, taja' ne'ech kin ejto kin pudedha' tin baa'.Tam in belaal an tsubaxtalaab ani in kulbetnaal an chu'uxtalaab, ejtal an iniktsik walkadh k'al xin ulal an tsubaxtalaab abal ka exbayat ani abal ka k'ak'naaj xi k'e'et ani abal ka chu'tat an tsubaxtalaab k'al an lujatalaab ani an alwa'talaab k'al an bitsowtsik.Jee' an tsubaxtalaab ani an walkadhtalaab yab neka ejtowat ka eeynaaj jaluts jelti xi uludh k'al an junkulom bitsow.Ni juun xi jee uludh, ne'ech ka ulwat abal an awiltalaabtsik in ko'ol k'aal in chaap, juun inik ani juun i junkulom abal kin t'aja i t'ojlaab jaludh xi jee' uludh k'al an junkulom bitsow.Manusia sadonyo lahia ka dunia mambao hak-hak dan kamardekaan mandasar nan samo dan indak dapek dipisahkan. Limbago Perserikatan Bangsa Bangsa batekad untuak manjunjuang tinggi, manggiatkan dan malinduangi hak-hak asasi tiok urang. Tekad ko bamulo dari Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa, nan mangukuahkan kayakinan umat manusia di dunia taradok hak-hak asasi dan martabat nan mandasar sarato nilai manusia sacaro pribadi. Dalam Deklarasi Sadunia Hak-Hak Asasi Manusia, Perserikatan Bangsa Bangsa mauraikan sacaro jaleh hak-hak nan dimiliki tiok urang. Hak-hak ko adolah milik awak. Itulah hak-hak awak. Katahui bana hak-hak awak ko. Bantulah mawujudkan dan mampatahankannyo untuak diri awak surang atau pun untuak sasamo umat manusia.Sasungguahnyo pangakuan taradok martabat dasar dan hak-hak nan samo sarato mutlak dari tiok anggota kaluarga manusia adolah landasan dari kamardekaan, kaadilan dan pardamaian di dunia;Sasungguahnyo sikap tak paduli dan malecehkan hak-hak asasi manusia tabukti mangakibatkan parilaku biadab nan sangat malukoi nurani umat manusia, dan alah dicanangkannyo suatu dunia di ma tiok urang dapek manikmati kabebasan manyampaikan pandapek, bakayakinan, dan kabebasan dari raso takuik dan dari kakurangan, sabagai cito-cito paliang tinggi dari sadonyo urang;Sasungguahnyo supayo urang indak tapaso mamiliah barontak sabagai usaho pangabisan untuak manantang kazaliman dan panindasan, Hak-hak Asasi Manusia paralu dijamin malalui tartib hukum;Sasungguahnyo paralu bana mamajukan pangambangan hubuangan basahabat di antaro banso-banso di dunia;Sasungguahnyo dalam Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa sadonyo anggota alah mangukuahkan baliak kayakinan taradok hak-hak asasi manusia nan mandasar, taradok martabat dan nilai tiok urang, dan taradok hak-hak nan samo dari laki-laki jo padusi, dan batekad untuak mandorong kamajuan sosial sarato taraf iduik nan labiah elok dalam kamardekaan nan labiah gadang;Sasungguahnyo ikrar Negara-Negara Anggota, bakarajo samo jo Perserikatan Bangsa Bangsa, untuak mamajukan panghormatan taradok Hak-Hak Asasi Manusia dan Kamardekaan nan mandasar, supayo manjadi kanyataan;Sasungguahnyo paralu bana adonyo pamahaman nan samo tantang hak-hak dan kabebasan-kabebasan ko supayo dapek diwujudkan saluruahnyo sasuai jo ikrar, mako:Majlis UmummancanangkanDeklarasi Sadunia Hak-Hak Asasi Manusia sabagai satu tolok ukua basamo untuak sadonyo urang dan sagalo banso, supayo tiok urang dan limbago dalam masyarakat sanantiaso mamparatikan Deklarasi ko, untuak manjamin pangakuan dan palaksanaannyo sacaro universal, di antaro sasamo banso Negara Anggota sarato masyarakat dalam wilayah nan dikuasoinyo, malalui pandidikan dan pangajaran untuak manumbuahkan raso hormat taradok hak-hak dan kamardekaan sapanjang maso, di tingkek nasional jo internasional.Sadonyo manusia dilahiakan mardeka dan punyo martabat sarato hak-hak nan samo. Mareka dikaruniai aka jo hati nurani, supayo satu samo lain bagaul sarupo urang badunsanak.Tiok urang punyo hak manikmati hak-hak dan kamardekaan nan tacantum dalam Deklarasi ko, indak ado pambedaan – umpamonyo pambedaan ras, warno kulik, jinih kalamin, bahaso, agamo, politik atau pandangan lain, asa-usua kabansoan atau tingkek sosial, kakayaan, kalahiran ataupun kadudukan lainnyo.Lain dari pado itu, indak diadokan pambedaan badasar kadudukan politik, kakuasaan hukum atau kadudukan internasional dari negara atau daerah asa sasaurang, baiak babantuak negara mardeka, wilayah-wilayah parwalian, jajahan atau bantuak katarbatasan kadaulatan nan lain.Tiok urang punyo hak untuak iduik, untuak mardeka, dan kasalamatan salaku manusia pribadi.Indak surang pun buliah dipabudak atau disuruah karajo rodi; mampabudak dan mampadagangkan budak dalam sagalo bantuak musti dilarang.Indak surang pun buliah dianiayo atau dizalimi, atau dihukum sacaro kajam, tidak bakamanusiaan atau dihino.Di ma sajo barado, tiok urang punyo hak untuak dapek parlakuan sabagai manusia di hadapan hukum.Sadonyo urang samo di hadapan hukum, dan karano tu punyo hak nan indak bakacuali untuk mandapek linduangan hukum nan samo. Sakalian urang punyo hak mandapek linduangan nan samo taradok sagalo pambedaan nan batantangan jo Deklarasi ko, dan taradok sagalo ancaman nan mangarah pado pambedaan samacam itu.Tiok urang punyo hak mandapek ganti rugi nyato malalui paradilan nasional nan bawenang dari tindakan urang lain nan malangga hak-hak dasar nan dimilikinyo sasuai jo Undang Undang Dasar atau hukum.Indak surang pun buliah ditangkok, ditahan atau diasiangkan sacaro sawenang-wenang.Tiok urang punyo hak nan samo mandapek paradilan nan adil dan tabuka di pangadilan nan bebas dan tak mamihak, dalam mampatahankan hak dan kawajibannyo, sarato dalam tiok tuntutan pidana nan didakwakan ka inyo.Tiok urang nan didakwa malakukan palanggaran pidana punyo hak dianggap tak basalah sampai inyo tabukti basalah sacaro hukum dalam paradilan umum, dan inyo mandapek sagalo jaminan nan paralu untuak mambela diri.Indak surang pun dapek dianggap basalah malakukan tindakan pidana nan disababkan malakukan atau tidak malakukan sasuatu, nan bukan tamasuak palanggaran hukum nasional atau internasional katiko paristiwa itu tajadi. Baitu pulo, indak buliah mahukum labiah barek dari katantuan hukum nan balaku katiko palanggaran pidana itu dilakukan.Indak surang pun buliah diganggu hak pribadinyo, kaluarga, rumah-tanggo atau surek-manyureknyo (pargaulannyo); baitu pulo kahormatan jo namo baiaknyo. Tiok urang punyo hak mandapek linduangan hukum taradok gangguan atau palanggaran saroman ko.Tiok urang punyo hak taradok kamardekaan marantau dan punyo kadiaman di dalam bateh wilayah tiok negara.Tiok urang punyo hak untuak ka lua dari suatu negara – tamasuak negaranyo surang, dan baliak lai ka negaranyo.Tiok urang punyo hak mancari dan manikmati suaka di negara lain untuak malinduangi diri dari panganiayoan (di negaranyo).Hak ko indak balaku untuak dakwaan kajahatan non-politik, atau karano tindakan nan batantangan jo tujuan dan asas-asas Perserikatan Bangsa-Bangsa.Tiok urang punyo hak mamiliki kawarga-negaraan.Indak surang pun buliah dicabuik kawarga-negaraannyo atau ditulak haknyo untuak manuka kawarga-negaraan.Laki-laki jo padusi nan akil-baligh, apopun ras, banso, atau agamonyo, punyo hak manikah dan bakaluarga. Mareka punyo hak nan samo dalam urusan kawin-mawin, baiak di maso parkawinan atau katiko carai.Parkawinan hanyo dapek dilakukan badasar piliahan bebas dan pasatujuan panuah pasangan nan basangkutan.Kaluarga adolah kalompok alamiah dan mandasar dari masyarakat, punyo hak mandapek linduangan masyarakat jo Negara.Tiok urang punyo hak mamiliki harato surang, baitu pulo basamo-samo jo urang lain.Indak satu urang pun buliah dirampok haratonyo sacaro sawenang-wenang.Tiok urang punyo hak kamardekaan untuak bapikia, bahati nurani dan ba-agamo, tamasuak hak batuka agamo atau kaparcayaan; dan punyo kamardekaan untuak manyatokan agamo atau kaparcayaannyo malalui ajaran, amalan, pamujaan dan ibadat, baiak surang atau dalam kalompok, di tampek umum ataupun sacaro pribadi.Tiok urang punyo hak taradok kamardekaan bapandapek dan mangamukokan pandapeknyo, tamasuak kabebasan untuak mampatahankan pandapek – jan ditakan, dan untuak mancari, manarimo dan manyampaikan barito dan buah pikiran malalui media apopun nan indak diampang-ampang dek bateh negara.Tiok urang punyo hak untuk kamardekaan bakumpua dan basyarikat sacaro damai.Indak surang pun buliah dipaso masuak suatu parkumpulan.Tiok urang punyo hak untuak sato dalam pamarintahan di negaranyo, lansuang atau malalui wakia-wakia nan dipiliah sacaro bebas.Tiok urang punyo hak mandapek kasampatan nan samo untuak diangkek dalam jabatan pamarintahan negaranyo.Kandak rakyat musti manjadi landasan kakuasaan pamarintah; kandak ko musti dinyatokan dalam pamiliahan umum nan diadokan sacaro barkala dan murni jo hak piliah nan basifat umum dan sadarajat, sarato pamungutan suaro sacaro rasio atau pakai caro lain nan samo-samo manjamin kabebasan manantukan piliahan.Sabagai anggota masyarakat, tiok urang punyo hak mandapek jaminan sosial dan punyo hak pulo untuak talaksananyo hak-hak ekonomi, sosial jo budaya, nan mutlak paralu untuak martabat dan parkambangan bebas dari pribadinyo, malalui usaho-usaho nasional dan karajo samo internasional, sesuai jo pangaturan sarato sumber-sumber kakayaan di tiok Negara.Tiok urang punyo hak mandapek karajo, bebas mamiliah jinih karajo, punyo hak taradok syarat-syarat karajo nan adil dan pantas, baitu pulo punyo hak mandapek linduangan katiko manganggur.Tiok urang – indak bakacuali, punyo hak dapek upah samo untuak karajo nansamo.Tiok urang nan bakarajo punyo hak dapek upah nan adil dan pantas untuak manjamin iduiknyo surang dan kaluarga, nan sasuai jo martabatnyo salaku manusia, dan jiko paralu ditambah jo linduangan sosial lainnyo.Tiok urang punyo hak mandirikan dan masuak syarikat-syarikat karajo untuak malinduangi kapantiangannyo.Tiok urang punyo hak untuak baistirahat dan liburan, tamasuak pambatasan nan layak taradok jam karajo, dan tatap dapek upah di hari perai atau katiko cuti.Tiok urang punyo hak taradok taraf iduik nan manjamin kasehatan dan kasajahteraan diri jo kaluarga, tamasuak makanan, pakaian, sarato palayanan sosial nan paralu, dan punyo hak jaminan katiko manganggur, sakik, cacat, marando, maso tuo, atau kailangan nafkah sabagai akibat hal-hal nan di lua kamauannyo.Kaum ibu jo anak-anak punyo hak mandapek linduangan dan bantuan khusus. Sakalian anak, nan dilahiakan di dalam maupun di lua parkawinan, musti mandapek linduangan sosial nan samo.Tiok urang punyo hak mandapek pandidikan. Pandidikan musti perai, paliang tidak tingkek sikola randah jo pandidikan dasar. Pandidikan dasar musti diwajibkan. Pandidikan kajuruan dan kaahlian musti tasadio untuak tiok urang, baitu pulo paguruan tinggi musti tasadio untuak tiok urang sasuai jo kamampuan.Pandidikan andaknyo diarahkan untuak mangambangkan kapribadian sapanuah-panuahnyo, dan untuak mampakokoh raso hormat taradok hak-hak asasi manusia dan kamardekaan nan mandasar. Pandidikan diadokan untuak manggiatkan saliang mangarati, toleransi dan pasahabatan di antaro sagalo banso, kalompok ras, sarato agamo, dan untuak manunjang kagiatan-kagiatan Perserikatan Bangsa Bangsa dalam mamaliaro pardamaian.Para urang tuo sah punyo hak untuak mamiliah jinih pandidikan untuak anak-anaknyo.Tiok urang punyo hak mardeka untuak sato dalam kahidupan kabudayaan masyarakat, baitu pulo untuak sato dalam mamajukan ilmu pangatahuan, dan mandapek manfaatnyo.Tiok urang punyo hak mandapek linduangan taradok kapantiangan moril jo materil bakaitan jo hasil karajo ilmiah, sastra atau kasenian nan diciptakannyo.Tiok urang punyo hak mandapek katartiban sosial dan katartiban internasional untuak mawujudkan saluruah hak-hak dan kabebasan sasuai jo Deklarasi ko.Tiok urang punyo kawajiban taradok masyarakat nan marupokan satu-satunyo tampek kapribadiannyo dapek bakambang sacaro bebas dan sapanuah-panuahnyo.Bateh-bateh dalam mawujudkan hak-hak dan kabebasan tiok urang ko hanyo buliah ado jiko ditatapkan jo undang undang nan batujuan samato-mato untuak manjamin diharagoi dan dihormatinyo hak-hak dan kabebasan-kabebasan urang lain, sasuai jo syarat-syarat nan adil dari kasusilaan, katantraman dan kasajahteraan umum dalam suatu masyarakat nan demokratis.Hak-hak dan kabebasan-kabebasan ko jan sakali-kali dipagunokanuntuak tujuan nan balawanan jo prinsip-prinsip Perserikatan Bangsa-Bangsa.Indak ciek pun pasal dari Deklarasi ko buliah ditafsirkan sabagai manyatujui adonyo hak suatu negara, kalompok atau sasaurang, untuak malakukan kagiatan apopun, atau malakukan sasuatu nan batujuan marusak hak-hak dan kabebasan-kabebasan nan diuraikan dalam Deklarasi ko.ᎬᏂᏳᏉ ᏗᏓᏂᎸᏨ ᎾᏍᎩ ᎠᏠᏯᏍᏗᏍᎩ ᎠᏢᏉᏙᏗ ᎠᎴ ᎾᏍᎩᏃ ᎢᎦᏘ ᎠᎴ ᎤᏙᎯᏳᎯᏯ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏗ ᎾᏍᎩᏃ ᏂᎦᏓ ᎠᏂᎳ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ ᏏᏓᏁᎸ ᎠᎾᏁᎸ ᎾᎾᎢ ᏗᎦᎫᏍᏓᎢ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ, ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏍᏓᏲᎯᏍᏗ ᎠᎴ ᏅᏩᏙᎯᏯᏛ ᎾᎿ ᎾᏍᎩ ᎡᎶᎯ,ᎬᏂᏳᏉ ᎠᎦᏎᏍᏔᏅᎾ ᎠᎴ ᏂᎦᎸᏉᏛᎾ ᎾᏍᎩᎾ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏗᎢ ᎤᏂᎲᎢ ᏫᏂᏚᎵᏍᏔᏅᎩ Ꮎ ᎤᏂᏍᎦᏎᏘ ᎾᎾᏛᏁᏅ ᎾᏍᎩᎾᏃ ᎤᏂᎲ ᎦᎶᏒᏍᏔᏅ ᎠᏔᎳᏬᎯᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᏧᏄᎪᏙᏗᏱ ᎤᎾᏕᏗᏱ ᏴᏫ, ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎡᎶᎯ ᎤᎷᏤ ᎾᎿᎢ ᎾᏍᎩᎾᏃ ᎠᏂᏴᏫ ᎠᏎ ᎠᎵᎮᎵᏍᏗ ᏙᎯ ᎦᏬᏂᎯᏍᏗ ᎠᎴ ᎤᏃᎯᏳᏒ ᎠᎴ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᏍᎩᎾ ᏂᎦᎾᏰᎯᏍᏛᎾ ᎠᎴ ᎧᏁᏨᎩ ᎤᎾᏚᎸᏓ ᏅᎵᏍᏔᏅᎩ ᎾᏍᎩ ᏩᎦᎸᎳᏗᏴ ᎠᎾᏚᎸᏔᏅ ᎾᏍᎩ ᎾᏂᎦᎥᏊ ᏴᏫ,ᎬᏂᏳᏉ ᎾᎢ ᎤᎵᏍᎨᏛ, ᎾᏍᎩᎾ ᎠᏍᎦᏯ ᎬᏍᏗᏰᏙᏗ ᏂᎨᏒᎾ ᏱᎩ ᎾᏍᎩ ᎪᎱᏍᏗ ᏄᏓᏁᏢᎾ, ᎣᏂ ᎤᏓᎷᎸ ᎤᏓᏁᏟᏴᏓ, ᏳᏓᏱᎸ ᎤᏬᎯᏳᏗ ᎾᏍᎩ ᏧᎦᏘᎸᏍᏗ ᏂᏓᏤᏢᎾᏉ ᎾᎾᏛᏁᎲᎩ ᎠᎴ ᎤᏲ ᎢᏯᏓᏛᏁᎯ, ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᏳᎾᏛᏁᏗᎢ ᎡᎵᏍᏗ ᎠᎵᏏᏅᏙᏗ ᏱᎩ ᎾᎥᎢ ᎾᏍᎩ ᏧᏂᎧᎾᏩᏛᏍᏙᏗ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ,ᎬᏂᏳᏉ ᎾᏍᎩ ᎤᎵᏍᎨᏛ ᎾᎢ ᎬᏂᎨᏒ ᎾᏅᏁᎲ ᎾᏍᎩ ᎤᏓᏅᏘ ᎤᏪᎳᏗᏍᏛ ᏚᏙᎷᏩᏛᎲ ᎤᏙᏣᏢᎩ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒᎢ,ᎬᏂᏳᏉ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ ᎾᏍᎩᏃ ᎤᎾᏓᏚᏕᏫᏛ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ ᏄᏅᎿᏅ ᎾᎿ ᎠᏓᎵᏍᎪᎸᏓᏁᎯ ᏗᎳᏏᏙᏗ ᏓᏍᏓᏱᏛᎢ ᎾᏍᎩᎾᏃ ᎤᏃᎯᏳᏔᏅ ᏚᎾᎳᏏᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᏳᎾᏛᏗᎢ, ᎾᎢ ᎾᏍᎩ ᎠᏢᏉᏙᏓ ᎠᎴ ᏧᎬᏩᎶᏗ ᎾᏍᎩᏃ ᎠᏂᏴᏫ ᎠᏂᏏᏴᏫᎭ ᎠᎴ ᎾᎢ ᎡᏧᎳᎭᏉ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗ ᎾᎢ ᎠᏂᏍᎦᏯ ᎠᎴ ᎠᏂᎨᏴ ᎠᎴ ᏚᏄᎪᏔᏅᎩ ᎬᏂᎨᏒ ᎾᏅᏁᎲ ᎤᎾᏙᏢᎯ ᎠᎵᏱᎵᏒ ᎠᎴ ᏓᏤᏢ ᎢᎦᏘᎭᏊ Ꮎ ᎥᎴᏂᏙᎲᎩ ᎾᎿ ᎡᏉᎯᎨᏍᏗ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ,ᎬᏂᏳᏉ ᎠᏁᎳ ᏍᎦᏚᎩ ᎤᏚᏓᎸᏅᎯ ᎾᎢ ᎤᏅᏌ ᎤᎾᏟᏂᎬᏁᏗᎢ, ᎾᎢ ᎤᎾᎵᎪᏒ-ᎤᎵᎪᎯ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏓᏚᏕᏫᏛ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ, ᎾᏍᎩ ᎬᏂᎨᏒ ᎾᏅᏁᎲᎩ ᏂᎬᎾᏕᎾ ᎪᎯᏳᎯ ᎾᏍᎩᎾ ᎠᎴ ᎠᎦᏎᏍᏔᏅᎩ Ꮎ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᏳᎾᏛᏁᏗᎢ ᎠᎴ ᏚᎾᎳᏏᏛ ᏙᎯ ᏧᎾᏕᏗᎢ, ᎬᏂᏳᏉ ᎤᏠᏯᏉ ᎤᏃᎵᏨᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏗᎢ ᎠᎴ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᏪᏆ ᎤᎵᏍᎨᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᎧᎵᎢ ᎠᏕᎳᎰᏒᎯ ᎯᎠ ᎠᏚᏓᎸᏗ,ᏃᏉᏃ, ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏍᏗ, ᎾᏍᎩ ᏂᎦᏓᏊ ᏓᏂᎳᏫᎥᏗᎳᏏᏔᏅᎯ ᎯᎠ ᏂᎬᎾᏛ ᏗᎦᏃᏣᎳᏅᎢ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᎤᏠᏯᏉ ᎢᎦᏘᎭᏊ ᎠᎵᏂᎬᏁᎸᎩ ᎾᏍᎩᎾ ᏂᎦᏓ ᎠᏂᏴᏫ ᎠᎴ ᏂᎦᏓ ᎤᎾᏓᏚᏕᏫᏛ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ, ᎾᎢ ᎾᏍᎩ ᎠᏍᏆᏛᎯ ᎾᏍᎩᎾᏃ ᏂᎦᏗᏳ ᎠᏏᏴᏫ ᎠᎴ ᏂᎦᏗᏳ ᎠᏰᎸ ᎾᏍᎩ ᏴᏫ, ᎤᏂᏍᏆᏂᎪᏙᏗ ᎯᎠ ᏗᎦᏃᏣᎳᏅ ᏂᎪᎯᎸᎢ ᎠᎾᏓᏅᏖᏍᎪᎢ, ᎠᏎᏃ ᎠᏁᎸᏙᏗ ᎾᏍᎩ ᏓᎾᏕᏲᎲᏍᎬᎩ ᎠᎴ ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗᎢ ᎾᎢ ᎬᏂᎨᏒ ᎾᏅᏁᎲ ᎪᎯᏳᎯ ᎾᏍᎩᎾ ᎯᎠ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗᎢ ᎠᎴ ᏙᎯ ᏧᎾᏕᏗᎢ ᎾᎥᎢ ᎠᎵᏱᎵᏒᎩ ᏩᏟᎶᎯᎯ, ᎠᏰᎵ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ, ᏄᎾᏰᎯᏍᏛᎾᏉ ᎾᏍᎩ ᏂᎬᎾᏕᎾ ᎠᎴ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗᏱ ᏗᎨᎦᏓᏂᎸᏨᎩ ᎠᎴ ᎠᎦᏎᏍᏔᏅᎩ, ᎢᏧᎳᏃ ᏄᎾᏛᏅ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ Ꮎ ᎠᏁᎳ ᏍᎦᏚᎩ ᎤᏅᏌ ᎠᎴ ᏄᎾᏛᏅ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ ᎾᎾᎢ ᏗᏍᎦᏚᎩ ᎭᏫᏂᏗᏢ ᎢᏳᎾᏛᏁᎵᏓᏍᏗ ᎤᏂᎲᎢ.ᏂᎦᏓ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᎾᏕᏅᎢ ᎤᎾᏚᏓᎴᏓ ᎠᎴ ᎡᏧᎳᎭᏉ ᎾᎢ ᎠᏢᏉᏙᏗ ᎠᎴ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏗᎢ. ᎾᏍᎩᎾᏃ ᎤᎵᏍᎪᎸᏔᏅᎩ ᎤᏠᏯᏍᏗ ᏅᏰᎵᏛᎩ ᎠᎴ ᎠᏓᏅᏖᏟᏓᏍᏗ ᎠᎴ ᎡᎵᏍᏗ ᏏᏴᏫᎭ ᏂᏚᎾᏓᏛᎾᏕᎬᎩ Ꮎ ᏗᎾᏓᏅᏟ ᎠᏓᏅᏙ ᎬᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᎾᏓᏂᏜ ᎾᎢ ᏂᎦᏓ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗᎢ ᎠᎴ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᎢ ᏕᎦᎧᏅᎩ ᎯᎠ ᏗᎦᏃᏣᎳᏅᎢ, ᎤᎾᏤᎵᏛ ᏄᎾᏠᏯᏍᏛᎾ ᎾᎢ ᏂᎦᎥᏉ ᏧᏓᎴᏅᏓ, ᏕᎧᏁᎢᏍᏔᏅᎯ ᏧᎾᏓᎴᏅᏓ ᎠᏂᏴᏫ, ᏗᎨᎦᎦᏅᏗᎢ, ᎠᎨᏯ ᎠᎴ ᎠᏍᎦᏯ, ᎦᏬᏂᎯᏍᏗ, ᏧᎾᏁᎵᏗ, ᏗᎾᏙᎩᏯᏍᎩ ᎠᎴ ᏐᎢ ᎾᏂᎵᏍᎬᎩ, ᎠᏰᎵ ᎤᎾᏙᏢᎯ ᎠᎴ ᏴᏫ ᏂᏙᏓᏳᎾᏓᎴᏅᎩ, ᏄᏅᎿᏅ, ᎤᏕᏅ ᎠᎴ ᏐᎢ ᏄᏍᏗᏓᏅᎢ.ᎤᏗᏗᏢᎢᎨᏍᏙᏗ, Ꮭ ᏄᎾᏠᏯᏍᏛᎾ ᎤᏙᎯᏳᏒᎾ ᎾᏍᎩᏃ ᏗᎾᏙᎩᏯᏍᎩ ᏂᏓᏳᎵᏍᏙᏔᏅ ᎾᏍᎩ ᎤᏙᏢᏅᎢ, ᎢᏳᎾᏛᏁᎵᏓᏍᏗ ᎤᏂᎲᎩ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ ᏄᏍᏗᏓᏅ ᎾᏍᎩ ᏂᎬᎾᏛᎢ ᎠᎴ ᏍᎦᏚᎩ ᎾᏍᎩᏃ ᎠᏂᏴᏫ ᎠᎾᏁᎸᎩ, ᎢᏳᏃᏍᏊ ᎾᏍᎩᎾᎢ ᎤᎾᏓᏤᎵᏓ, ᎦᎨᎦᏅᏘ ᎨᏒᎢ, ᎬᏂᎬᎬ-ᎤᏩᏒ-ᎤᎦᏎᏍᏗᏕᎩ ᎭᏫᏂᏗᏢ ᏂᎦᎥ ᏐᎢ ᏅᏂᏲᎢᏍᏓᏁᎲᎾ ᎾᎢ ᎤᏂᎲ ᎤᎾᏓᏤᎵᎦᏯ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏳᎾᏛᏗᎢ ᎥᎴᏂᏙᎲᎢ, ᎣᎦᏓᏤᎵ ᎨᏒᎢ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᎦᏎᏍᏗ ᏴᏫ.ᎤᏙᎯᏳᎯ ᏝᎩᎶᎢ ᎠᏥᏂᏴᏗ ᎾᏍᎩ ᏗᎨᏥᎾᏝᎥ ᎠᎴ ᎦᏌᏙᏯᏍᏗ ᎠᏥᎾᏝᎢ ᏱᎨᏎᏍᏗ; ᏗᎨᏥᎾᏝᎥ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏗᎨᏥᎾᏝ ᏗᎦᎾᏗᏅᏗ ᎤᏙᎯᏳᎯᏯ ᎦᏅᏍᏙᏍᎨᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᏂᎦᎥ ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏍᏗ.ᎤᏙᎯᏳᎯ ᏝᎩᎶᎢ ᎠᏥᎸᏍᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ ᎠᎴ ᎤᏲ ᎢᏯᏓᏛᏁᎯ ᏱᎨᏎᏍᏗ, ᎠᏂᏴᏫ ᏂᎨᏒᎾ ᏱᎬᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ ᎠᎴ ᎤᏕᎰᎯᏍᏗ ᏱᎬᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ ᎠᎴ ᎠᏍᏛᏗᏍᏙᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗᎢ ᏂᎬᎾᏛ ᎨᎪᎵᏤᏗ ᎾᏍᎩ ᏴᏫ ᎢᎬᏯᏘᏟ ᎾᏍᎩ ᏗᎧᏃᏩᏛᏍᏗ.ᏂᎦᏛ ᎢᏧᎳᎭᏉ ᎢᎬᏯᏘᏟ ᎾᏍᎩ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ ᎠᎴ ᎤᎾᏓᏂᏜᏅᎢ ᏅᏠᏯᏍᏛᎾ ᏂᎦᎥ ᎠᏓᏛᏳᏤᏗ ᎾᏍᎩ ᎢᏧᎳᎭᏉ ᎬᏩᏂᏍᏕᎸᏙᏗ ᎾᏍᎩ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ. ᏂᎦᏓ ᎤᎾᏓᏂᏜᏅᎢ ᎢᏧᎳᎭᏉ ᎬᏩᏂᏍᏕᎸᏙᏗ ᏗᎬᏩᎾᏡᏗᏍᎩ ᏂᎦᎥ ᎠᏓᏛᏳᏤᏗ ᎾᏍᎩ ᎠᏍᎦᏅᎬᎢ ᎯᎠ ᏗᎦᏃᏣᎳᏅᎢ ᎠᎴ ᏗᎬᏩᎾᏡᏗᏍᎩ ᎠᎴ ᏂᎦᎥ ᏓᏓᏚᎴᎬ ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏍᏗ ᎠᏓᏛᏳᏤᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎮᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏳᎾᏛᏗᎢ ᎾᎢ ᏕᎫᎪᏔᏅᎩ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗ ᎾᏍᎩ ᏰᎵ ᏂᎬᏩᎾᏛᏗ ᎨᏒ ᎠᏰᎵ ᏧᎾᏓᏱᎵᏓᏍᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᏚᎵᏁᏨᎩ ᎠᏍᎦᏅᏨᎢ ᎾᏍᎩ ᏚᎾᎳᏏᏛ ᏚᏂᎲᎩ ᎤᎵᏍᎪᎸᏓᏁᎸᎩ ᎾᏍᎩᏃ ᎦᎫᏍᏛᏗ ᎠᎴ ᎾᏍᎩᏃ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ.ᎤᏙᎯᏳᎯ ᏝᎩᎶᎢ ᎠᏎᏊᏊ ᏣᎫᎪᏓᏁᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ ᎾᎢ ᎠᏥᏂᏴᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ, ᎠᏥᏍᏚᏗ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᎠᏥᏄᎪᏫᏍᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎭ ᎤᎾᏓᏂᏜᏅᎢ ᎾᏍᎩ ᎤᎧᎵᏨᎯ ᎢᏧᎳᎭᏉᏃ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗ ᎤᏂᎯ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᎨᎦᏛᏓᏍᏙᏗ ᎾᏍᎩᏃ ᎤᎾᏓᏤᎵᏓ ᎠᎴ ᎤᎾᎵᎪᎯ ᏂᎨᏒᎾ ᏧᎾᏓᏱᎵᏓᏍᏗ, ᎾᎿ ᎾᏍᎩ ᏓᏅᎪᏔᏂᏙᎲᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᎲ ᎤᏤᎵ ᎠᎴ ᎤᎾᏓᏚᏓᎸᎲᏍᎬ ᎠᎴ ᏂᎦᎥ ᎠᏍᎦᏅᏨ ᎠᎫᎯᏍᏛ ᎤᏡᏗᏍᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎨᎫᎯᏍᏔᏅ ᎤᏠᏯᏍᏗ ᎤᏍᏛᏗᏍᎩ ᎤᏍᎦᏅᏨᎢ ᎤᎮᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᎲ ᏚᏳᎪᏛ ᏙᎯᏳᎯᏯ ᎾᏍᎦᏅᎾ ᎩᎳᏃ ᎠᏃᎯᏳᏔᏅ ᎤᏍᎦᏅᏨᎢ ᏂᎬᏅ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ ᎾᎿᎢ ᎠᏰᏟ ᏓᎾᏓᏰᎵᏙᎲᎩ ᎾᏍᎩᏃ ᏚᏂᏙᎢᏍᏓᏁᎸᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᎲᎩ ᏂᎦᏓ ᎾᏍᎩᎾ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗ ᎠᎦᏗᏒᏍᏗᏍᎬᎩ.ᏝᎩᎶᎢ ᏭᏓᎪᎾᏛᎢ ᎠᏥᏂᏴᏗ ᎤᏍᎦᏅᏨ ᏂᎦᎥ ᎤᏍᏛᏗᏍᎩ ᎤᏍᎦᏅᏨᎢ ᎤᎾᎢ ᎠᏚᏓᎸᏗ ᏂᎦᎥ ᎤᎵᏁᏨ ᎠᎴ ᎦᎵᏓᏍᏔᏅ ᎾᏍᎩᏃ Ꮭ ᏗᎳᏏᏔᏅ ᎤᏍᏛᏗᏍᎩ ᎤᏍᎦᏅᏨᎢ, ᎭᏫᏂᏗᏢ ᎠᏰᎵ ᎤᎾᏙᏢᏒ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ, ᎾᏍᎩ ᎾᏳᎢ ᎠᏟᎢᎵᏍᏒ ᎤᏓᏍᎦᏅᏤᎸᎩ. ᎥᏝᏃ ᏭᏓᎪᎾᏛ ᎦᎨᏗᏳᏉᏃ ᎤᏍᏛᏗᏍᎩ ᎾᏍᎩ ᏧᏚᎪᏓᏁᏗ ᎡᏍᎦᏉ ᎾᏍᎩ ᏌᏉ ᎾᏍᎩ ᏗᏙᎳᎩ ᎾᏳᎢ ᎠᏟᎢᎵᏍᏒ ᎤᏍᏛᏗᏍᎩ ᎤᏍᎦᏅᏨᎢ ᎾᏳᎨᏒ ᏅᏛᏁᎸᎩ.ᏝᎩᎶᎢ ᏭᏓᎪᎾᏛᎢ ᎠᏎᏊᏊ ᏣᎫᎪᏓᏁᏗ ᎠᎵᏌᎳᏁᏗ ᎤᎵᎪᎯ ᎾᏍᎩ ᎤᏕᎵᏓ, ᏏᏓᏁᎸ, ᎤᏇᏅᏒ ᎠᎴ ᏓᎾᏓᏛᎪᏗᏍᎬ, ᎥᏝ ᏗᎦᏘᎸᏍᏗ ᎦᎸᏉᏙᏗ ᎨᏒ ᎠᎴ ᎠᎦᏓᏅᏖᏗᏱ. ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᏚᏳᎪᏛ ᎬᏩᏂᏍᏕᎸᏙᏗ ᎨᏎᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᎠᏡᏗᏍᎩ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ ᎪᎱᏍᏗ ᎠᎵᏌᎳᏁᏗ ᎠᎴ ᏗᎦᏘᎸᏍᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᎢ ᎠᏓᏅᏏᏓᏍᏗᎢ ᎠᎴ ᏓᏂᏁᎸᎩ ᎭᏫᏂᏗᏢ ᎾᏍᎩ ᏓᏠᎯᏍᏛᎢ ᎾᎢ ᏌᏉᎭ ᏍᎦᏚᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏂᎩᏍᏗ ᏂᎦᎥᏉ ᎠᏰᎵ ᏂᎬᎾᏛᎢ, ᎤᏠᏯᏍᏗ ᎤᏩᏌ ᎤᏤᎵ ᎡᎥᎢ, ᎠᎴ ᎢᎦᎷᎯᏍᏗ ᎤᎾᎢ ᎤᏩᏌ ᎤᏤᎵ ᎠᏰᎵ ᏂᎬᎾᏛᎢ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏂᏲᎲᎩ ᎠᎴ ᎤᎵᎮᎵᏍᏙᏗ ᎾᎿ ᏐᎢ ᎠᏰᏟ ᏂᎬᎾᏛᎢ ᎤᎵᏍᎦᏍᏙᏔᏂᎸᎯ ᎾᏍᎩᎾ ᎠᏥᏍᏛᏗᏍᏗᏍᎬᎩ.ᎯᎢᎾᎢ ᎤᏂᎲ ᏚᏳᎪᏛ Ꮭ ᎡᎵᏊ ᏱᎬᎾᏎᎯᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᏓᎵᏱᎵᏙᎲ ᏙᏳᏃ ᏕᎨᏥᏍᏛᎲᏍᎬᎩ ᎾᏍᎩᎾ ᏗᏓᎴᏂᏍᎬ ᎬᏂᎬᎬ-ᎠᏙᎩᏯᏛ ᎤᎬᏩᎵ ᎤᏍᎦᏅᏨᎢ ᎠᎴ ᎾᏍᎩᎾ ᏗᎧᎿᏩᏛᏍᏗ ᎠᎵᏍᎦᏁᏍᎩ ᎤᎬᏩᎵ ᎠᎴ ᎠᏍᎪᎵᏴ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏓᏚᏕᏫᏛ ᎠᏰᎵ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᏰᎵ ᎠᏁᎯ ᎢᏳᎾᎵᏍᏙᏗᎢ.ᏝᎩᎶᎢ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᎠᏎᏊᏊ ᎤᎾᏓᏱᎸᎩ ᎤᏤᎵ ᎠᏰᎵ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗ ᎥᏝᏃ ᎤᎾᏓᏱᎸᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᎲᎩ ᏚᏳᎪᏛᎢ ᎾᏍᎩ ᎤᏁᏟᏴᏍᏗ ᎠᏰᎵ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗᎢ.ᎠᏂᏍᎦᏯ ᎠᎴ ᎠᏂᎨᏯ ᎧᎵ ᎠᎦᏴᎵ, ᏄᏠᏯᏍᏛᎾ ᏂᎦᎥ ᏅᏂᏲᎢᏍᏓᏁᎲᎾ ᏂᏗᎦᎵᏍᏙᏗᏍᎬ ᎾᎢ ᏅᎾᏓᎴ ᎠᏂᏴᏫ, ᎠᏰᎵ ᏂᏓᏳᏂᎶᏒ ᎠᎴ ᏧᎾᏁᎵᏗ, ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏳᎾᏛᏁᏗ ᎾᎢ ᏕᎨᎦᏨᏍᏗᏍᎬ ᎠᎴ ᏏᏓᏁᎸ ᏂᏓᏳᎾᏓᎴᏅᎢ. ᎾᏍᎩᏃ ᎤᏂᎭ ᎤᎾᏓᏂᏠᏅ ᎾᎢ ᎢᏧᎳᎭᏉᏃ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏗᎨᎦᏨᏍᏙᏗᎢ, ᎾᏳ ᏗᎨᎦᏨᏍᏗᏍᎬᎩ ᎠᎴ ᎾᏍᎩᎾᎢ ᏓᎾᎦᎴᏂᏍᎬᎩ.ᏗᎨᎦᏨᏍᏗᏍᎬ ᎤᏙᎯᏳᎯ ᎠᏴᎸᎩ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᎾᎾᎯ ᎤᏩᏌ ᎾᏍᎩ ᎤᏠᏯᏍᏗ ᏄᏚᏓᎸᎾ ᎠᎴ ᎧᎵᎢ ᎣᏏᏳ ᎤᏰᎸᏅᎯ ᎾᎢ ᎠᏛᏅᎢᏍᏗᏍᎬ ᏗᏂᏁᎵ ᏳᎵᏍᏙᏗᎢ.ᎾᏍᎩᏃ ᏏᏓᏁᎸ ᏂᎬᏩᏍᏛ ᏅᏍᏛ ᎠᎴ ᏚᎾᎳᏏᏛ ᎤᎾᏓᏡᎬ ᏌᏉ ᏴᏫ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏓᏂᏠᏅ ᎬᏩᏂᏍᏕᎸᎯᏙᎯ ᎾᏍᎩᎾᎢ ᏴᏫ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏍᎦᏚᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏩᏌ ᏧᎬᏩᎶᏗ ᎤᎾᏤᎵ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗᎢ ᎾᏍᎩᏯᏃ ᎾᎢ ᏧᎾᎵᎪᏗ ᎠᏂᏐᎢ ᎤᎾᏠᏯᏍᏗ.ᏝᎩᎶᎢ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᎠᏎᏊᏊ ᎤᎾᏓᏱᎸᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏤᎵ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᏧᎬᏩᎶᏗ ᎤᎲᎢ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎾᎢ ᏙᎯᏉ ᎤᎾᏕᏗᎢ, ᏧᏄᎪᏙᏗᏱ ᎠᎴ ᏧᎾᏁᎵᏗ; ᎯᎠ ᎤᏂᎲ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᏠᏯᏍᏗ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᏍᏉ ᎦᏁᏟᏴᏍᏗ ᎤᎲᎢ ᏧᏁᎵᏗ ᎨᏒ ᎠᎴ ᎤᏬᎯᏳᏒᎢ, ᎠᎴ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ, ᎢᏧᎳᏉ ᎤᏩᏒ ᎠᎴ ᎾᎿᎢ ᏚᏂᏚᏒᎩ ᎤᏠᏯᏍᏗ ᏐᎢ ᎠᎴ ᎾᎿᎢ ᏴᏫ ᎤᎾᏓᏍᏗᎢ ᎠᎴ ᎤᏕᎵᏓ, ᏚᎾᎳᏏᏛ ᎤᏂᎲ ᏧᎾᏁᎵᏗ ᎠᎴ ᎤᏃᎯᏳᏒᎩ ᎾᎿ ᏓᎾᏕᏲᎲᏍᎬ, ᎠᎾᎵᏏᎾᎯᏍᏗᏍᎬ, ᎠᎾᏓᏙᎵᏍᏗᏍᎬ ᎠᎴ ᎠᎦᏎᏍᏔᏅᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏙᎯᏉ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᎪᎵᏨᎢ ᎠᎴ ᎤᏟᏁᏨᎢ; ᎯᎠ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏂᎲ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᏠᏯᏍᏗ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎤᏒᎦᎴᏍᏗ ᏄᏍᏛ ᎪᎵᎬᎢ ᏅᏠᏯᏍᏗᏍᎬᎾ ᎾᏓᏲᏍᏓᏁᎲᎾ ᎠᎴ ᎤᏂᏲᎲᎩ, ᎠᏂᎩᏍᏗ ᎠᎴ ᏩᏓᏁᏗᏱ ᎬᏂᎨᏒ ᎢᎬᏩᏁᏗ ᎠᎴ ᎠᏓᏅᏖᏍᎬ ᎠᎦᏛᎵᏍᏔᏅ ᏂᎦᎥ ᎧᏃᎮᏓ ᎤᎾᏗᎦᎴᏯᏍᏗ ᎠᎴ ᏱᏂᎦᎵᏍᏗᏉ ᎤᎾᎢ ᎠᏍᏓᏅᏅ ᏗᏟᎶᏛ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏙᎯᏉ ᎠᏕᏗᎢ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᏅᏩᏙᎯᏯᏛᏉ ᏓᏂᎳᏫᎬ ᎠᎴ ᎤᎾᎵᎪᏒᎢ.ᏝᎩᎶᎢ ᏰᎵᏉ ᎤᏚᏓᎸᏗ ᎤᏙᏣᎸᏗ ᎾᏍᎩ ᏧᎵᎪᏗᏱ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᎾᏖᎳᏗᏍᏗ ᎾᎿ ᎠᏰᎵ ᎤᏙᏢᏒ ᎾᏍᎩ ᎠᏰᎵ ᏂᎬᎾᏛᎢ ᎮᎲᎢ, ᏥᏳᏗᏉ ᎠᎴ ᎠᎦᏛᎵᏍᏔᏅ ᏄᏚᏓᎸᎾᏉ ᎠᎾᏑᏰᏍᎬ ᏗᏂᎳᏫᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏧᎳᎭᏉᏃ ᎠᏴᏍᏙᏗ ᎤᎾᎢ ᎠᏰᎵ ᎢᏳᎾᏓᏛᏁᏗ ᎾᎿᎢ ᎤᏤᎵ ᎠᏰᎵ ᏂᎬᎾᏛᎢ.ᎾᏍᎩᏃ ᎠᏛᏅᎢᏍᏛ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏙᎯᏳᎯ ᎾᏍᎩ ᎠᏰᎵ ᎤᏙᏢᏒ ᎤᏒᎦᎴᏍᏗ ᎠᏰᎵ ᎤᏙᏢᏒ; ᎯᎠ ᎠᏛᏅᎢᏍᏛ ᎤᏙᎯᏳᏒ ᎤᏟᏁᏨ ᎾᎿ ᎢᏳᏓᎵᎭ ᎠᎴ ᏙᏳᏃ ᏧᎾᏓᏑᏰᏍᏗ ᎾᏍᎩᏃ ᎤᏙᎯᏳᎯ ᎾᏍᎩ ᏂᎬᎾᏛ ᎠᎴ ᎢᏧᎳᎭᏉᏃ ᎤᏅᏌ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗ ᎤᏁᎲᎢ ᎠᎴ ᎤᏙᎯᏳᎯ ᎤᎾᏒᎦᏢ ᎤᏕᎵᏛ ᎤᏂᏁᎢᏍᏗ ᎨᏎᏍᏗ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᏠᏱᏉ ᏄᏚᏓᎸᎾ ᎧᏁᎢᏍᏗ ᎠᎯᎸᏍᏗᏱ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ, ᎾᏍᎩ ᎠᏁᎳ ᎨᏒ ᏴᏫ, ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎾᏍᎩ ᏩᏥᏂ ᎠᏚᏓᎸᏗ ᎠᎴ ᎤᎾᏓᏂᏜᏅᎢ ᎾᏍᎩ ᎠᏓᏙᏟᏍᏗ, ᎠᎦᏛᎵᏍᏔᏅ ᎠᏰᎵ ᎤᎾᏙᏢᏒ ᎠᏁᎸᏗᏍᎬᎩ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ ᎤᎾᎵᎪᏒ-ᎤᎵᎪᎯ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏂᎬᏅ ᎤᎵᎪᎯ ᎾᏍᎩ ᏧᎾᏙᏢᏃᏅᎯ ᎠᎴ ᏧᎬᏩᎶᏗ ᎤᎾᎢ ᏂᎦᏓ ᏍᎦᏚᎩ, ᎾᏍᎩ ᎠᎳᏏᏅᏙᏗ, ᏴᏫ ᎠᎴ ᎤᏂᎲ ᎢᏳᎾᏛᏁᎵᏗ ᏚᏳᎪᏛᎢ ᎢᏳᎵᏍᏙᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᎤᎲ ᎠᏢᏉᏙᏗ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᎲ ᎤᏓᏅᏘᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᎠᏎᏊ ᎤᏙᎷᏩᏛᎲᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏗᎦᎸᏫᏍᏓᏁᏗ, ᎤᏚᏓᎴᏓ ᎤᏑᏰᏍᏗ ᏗᎨᏥᎾᏢᏗᎢ, ᎾᎢ ᎣᏍᏓ ᎠᎴ ᎠᏑᏰᏍᏔᏅ ᏚᎾᎳᏏᏛᎩ ᏗᎦᎸᏫᏍᏓᏁᏗ ᎠᎴ ᏗᏍᏕᎵᏍᎩ ᎾᏍᎩᎾ ᏗᎨᏥᎾᏢᏗᎢ ᏂᎦᏒᎾ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ, ᏂᎦᎥ ᎠᏓᏛᏳᏤᏗ ᏂᎦᏒᎾ, ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏗᎦᏗ ᎠᎦᎫᏴᎡᎲᎢ ᎾᏍᎩᎾ ᎢᏗᎦᏗ ᏗᎦᎸᏫᏍᏓᏁᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎾᏍᎩᎾ ᏧᏂᎸᏫᏍᏓᏁᎯ ᎤᏂᎲ ᏚᏳᎪᏛ ᎾᏍᎩ ᎣᏍᏓ ᎠᎴ ᎠᏑᏰᏍᏔᏅ ᎨᎦᎫᏴᎡᏗᏱ ᎨᏒᎢ ᎠᏍᏓᏩᏛᏍᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᎤᏩᏒᏉ ᎠᎴ ᏏᏓᏁᎸ ᏂᏚᏩᏅᎩ ᎾᏃ ᎠᏁᎲᎢ ᏧᎬᏩᎶᏗᏯ ᎾᎢ ᎠᏂᏴᏫ ᎠᏢᏉᏙᏗ, ᎠᎴ ᎦᏁᏉᏓ, ᏱᏂᎦᎵᏍᏗᏉ, ᎾᏍᎩᏃ ᏐᎢ ᎤᎾᎵᏍᏕᎸᏩᏙᏗ ᎾᏍᎩ ᏴᏫ ᏗᏂᏍᏕᎵᏍᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᎾᏙᏢᏗ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏖᎳᏗᏍᏗ ᏗᎾᏘᏍᎩ ᏌᏊ ᎤᎾᎵᎪᎯ ᎾᏍᎩᎾ ᏗᏂᏍᏕᎵᏍᎩ ᎤᏤᎵᎢ ᎧᏁᏉᎩ ᎨᏒᎢ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏣᏪᏐᎸᏍᏙᏗ ᎠᎴ ᏙᎢ ᏅᏛᏅᎩ ᏗᎦᎸᏫᏍᏓᏁᏗ, ᎤᏠᏯᏍᏗ ᏄᎶᏒᏍᏛᎾ ᎠᏎᎸᎩ ᎢᏳᏟᎶᏓ ᏚᏂᎸᏫᏍᏓᏁᎲ ᎠᎴ ᎢᏳᏓᎵᏊ ᏧᏂᎸᏫᏍᏓᏁᏗ ᏂᎨᏒᎾ ᎢᎦ ᎾᏍᎩ ᎠᎦᏈᏴᎮᎲ ᎤᏠᏯᏍᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᏰᎸ ᏄᏛᎿᏕᎬ ᎤᎴᏂᏙᎲ ᎡᎵᎢᎦ ᎤᏠᏱᏉ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᎠᎴ ᎣᏍᏛ-ᏅᏛᎾᏕᎬ ᎤᏩᏌ ᎠᎴ ᏏᏓᏁᎸᎢ ᏚᏩᎧᎲᎩ, ᎤᏠᏯᏍᏗ ᎠᎵᏍᏓᏴᏘ, ᏗᎿᏬ, ᎦᎵᏦᏕ ᎠᎴ ᎦᏃᏢᎩᏅᏬᏘ ᎠᎦᏎᏍᏙᏗᎢ ᎠᎴ ᏱᏂᎦᎵᏍᏗ ᏴᏫ ᏗᏂᏍᏕᎸᎯᏙ ᎠᏥᏍᏕᎸᏗᎢ, ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᎮᏍᏗ ᎾᎢ ᎠᏥᏍᏕᎸᏗ ᎾᏳᎢ ᎾᏍᎩ ᏂᎦᎵᏍᏔᏂᏙᎲ ᎾᏍᎩ ᏗᎨᏥᎾᏢᏗᎢ ᏂᎦᏒᎾ, ᎤᏢᏥᏰᏍᎩ, ᏗᎬᏩᎸᏫᏍᏓᏁᏗ ᏂᎨᏒᎾ, ᎠᎦᏴᎵ, ᎠᎴ ᏐᎢ ᎦᎷᎶᎬᎩ ᎾᏍᎩ ᏗᎦᎸᏫᏍᏓᏁᏗ ᏗᎦᎸᏫᏍᏓᏁᏗ ᎤᎲᎩ ᎾᏳᎢ ᏂᎦᎵᏍᏔᏂᏙᎲᎢ ᎤᎶᏒᏍᏔᏅ ᎠᎨᏔᏗᏍᏗ ᏂᎨᏒᎾ.ᎤᏓᏥᎢ ᎠᎴ ᏗᏂᏲᎵ ᎤᏂᎲ ᎤᎾᏓᏂᏜᏅᎢ ᎤᏤᎵᏛ ᎨᎦᎦᏎᏍᏙᏗ ᎠᎴ ᎨᏥᏍᏕᎸᏗᎢ. ᏂᎦᎥ ᏗᏂᏲᏟ, ᎢᏳᏃ ᏕᎨᎦᏨᏍᏔᏅᎩ ᎠᎴ ᏕᎨᎦᏨᏍᏔᏅᎩ ᏂᎨᏒᎾ ᏱᎩ ᎤᏕᏅᎩ, ᏭᏓᎪᎾᏛ ᎠᎵᎮᎵᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᎤᏠᏱ ᏴᏫ ᏗᏂᏍᏕᎵᏍᎩ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ. ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᎠᏎᏊᎢ, ᎡᎵᏍᏗᏃ ᎾᏍᎩ ᎠᏓᎴᏂᏍᎬᎩ ᎠᎴ ᏄᎬᏫᏳᏒ ᏗᎳᏏᏙᏗ ᏩᏓᏎᏢᎩ. ᎠᏓᎴᏂᏍᎬᎩ ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᎠᏚᏓᎸᏗ ᎨᏎᏍᏗ. ᎠᎯᎸᏍᏗᏱ ᎠᎴ ᎠᎦᏔᎾᎢ ᎢᏳᏛᏁᏗ ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᏂᎦᎥᏊ ᎤᏙᏢᏅᎩ ᎠᏛᏅᎢᏍᏔᏅᎩ ᎠᎴ ᏩᎦᎸᎳᏗᏴ ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᎢᏗᎦᎦᏘ ᎬᏴᏍᏗ ᎨᏒᎢ ᎾᏍᎩ ᏂᎨᏓ ᎠᎴᏅᏔᏅ ᏄᏍᏛ ᏩᏛᏁᏗᎢ.ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᎠᏓᏎᎮᎸ ᎾᏍᎩ ᎧᎵᎢ ᏚᎾᏠᎷᏩᏛᎲ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏩᏒᎯᏊᏃ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏂᏚᎳᏂᎬᎬ ᎪᎯᏳᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᎴ ᏄᎬᏫᏳᏒ ᏗᎳᏏᏙᏗ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ. ᎤᏂᎮᏍᏗ ᎬᏂᎨᏒ ᏂᎬᏅᎩ ᎪᎵᏍᏗᎢ, ᎠᎵᏍᎪᎵᏗᎨ ᎠᎴ ᎣᎵᎢ ᏄᎾᏛᏅ ᏂᎦᏓ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ, ᏧᎾᏓᎴᏅᏓ ᎠᏂᏴᏫ ᎠᎴ ᏧᎾᏁᎸᏗ ᏚᎾᏓᏠᎬ, ᎠᎴ ᏫᏗᏗᏢ ᏭᏓᎪᎾᏛ ᎾᏍᎩ ᎠᎵᏂᎬᏁᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏓᏚᏕᏫᏛ ᎠᏰᎵ ᎾᏍᎩᎾᏃ ᎤᏂᏍᏆᏂᎪᏙ ᏅᏩᏙᎯᏯᏛ.ᏧᎾᏓᎦᏴᎵᎨ ᎤᏂᎭ ᏧᏩᎫᏔᏅᏒ ᏚᏳᎪᏛ ᎤᏂᎲ ᎤᎾᏑᏰᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏍᏗ ᏧᎾᏕᎶᏆᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᏭᏓᎪᎾᏛᎯ ᏳᎵᏍᏙᏗ ᎠᏥᏂᏗ ᎾᏍᎩ ᏚᏓᏘᎾᎥᎢ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏄᏚᏓᎸᎾᏉ ᎤᏪᎳᏗᏓᏍᏗ ᎾᎿᎢ ᎤᎾᎴᏂᏓᏍᏗ ᎨᏒ ᎠᎾᎴᏂᏙᎰᎢ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᏚᏒᎩ, ᎾᎢ ᎠᎵᎮᎵᏍᏗ ᎾᏍᎩ ᎪᏢᏅᏅ ᎠᎴ ᎠᏓᏲᏔᎡᏗ ᎾᎿᎢ ᎾᏏᎾᏒᎩ ᎠᎵᏱᎴᎬᎩ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᎵᏍᏕᎸᏙᏗ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎨᏥᏍᏕᎸᏗ ᎾᏍᎩ ᎠᎦᏓᏅᏖᏗ ᎠᎴ ᎬᏓᏂᏓᏍᏗ ᎠᏍᏓᏫᏛᏍᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᏂᎦᎥ ᏫᏂᎦᎵᏍᏔᏂᎯᎲᎩ ᎾᏏᎾᏒᎩ, ᎠᎦᏔᎲ ᎪᏪᎵ ᎠᎴ ᎤᏃᏢᏅᏍᎩ ᎤᏃᏢᏅᏅ ᎾᏍᎩ ᏧᏬᏪᎳᏅᎯ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᏂᎭ ᎤᎾᏓᏂᏜᏅᎢ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᏓᏟᏌᎲᎩ ᎠᎴ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ ᏗᎳᏏᏙᏗ ᎾᎿ ᎾᏍᎩᏃ ᏚᏳᎪᏛᎩ ᎠᎴ ᏙᎯ ᏧᎾᏕᏗᎢ ᎦᏌᏙᏴ ᎦᎧᏅᎩ ᎾᎿᎢ ᎯᎠ ᏗᎦᏃᏣᎳᏅᎢ ᎾᏉᏃ ᎧᎵᎢ ᎠᏕᎳᎰᏒᎢ.ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎢᏳᏛᏁᏗ ᎤᏂᎲᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᏚᏒᎩ ᎾᎿᎢ ᎾᏍᎩᏃ ᎤᏩᏒ ᏄᏚᏓᎸᎾ ᎠᎴ ᎠᎧᎵ ᏚᎾᏠᎷᏩᏛᎲ ᎤᏩᏒᎯᏊᏃ ᎤᏤᎵ ᎾᏍᎩ ᎮᎵᏊ ᏱᎬᏩᎵᏍᏙᏗ.ᎾᏍᎩᏃ ᎠᏅᏗᏍᎬ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏳᎾᏛᏁᏗ ᎠᎴ ᏙᎯ ᏧᎾᏕᏗᎢ, ᏂᎦᏛ ᎠᏂᏴᏫ ᎤᎾᎵᏍᎦᏍᏛ ᎾᏍᎩ ᏕᎫᎪᏔᏅ ᏗᎧᎿᏛᏍᏗ ᎤᏅᏒᎯᏳ ᎾᏍᎩᎾ ᎢᏳᏰᎸᏛ ᎦᎶᏐᎲᏍᎩ ᎤᏩᏌ ᎢᏳᏍᏗ ᏗᎦᏂᏴᏙᏗ ᏂᏗᎦᎵᏍᏙᏗᏍᎬ ᏗᏓᏂᎸᏨᎩ ᎠᎴ ᎪᎯᏳᏗ ᎾᏍᎩᎾ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᎴ ᏙᎯ ᏧᎾᏕᏗᎢ ᎾᏍᎩ ᏐᎢ ᎠᎴ ᏓᎾᏠᏍᎬᎩ ᎾᏍᏉ ᎠᏎᎢ ᎢᏯᏛᏁᏗ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏯᏛᏗ, ᏴᏫ ᎠᏓᏅᏫᏍᏗᏍᎩ ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏂᎦᏓᏊ ᎤᎾᎵᏍᏕᎸᏔᏂᏓᏍᏗ ᎾᎿᎢ ᏴᏫ ᎤᎾᏤᎵᏛ ᎤᎾᏙᏢᎯ.ᎯᎠ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎠᎴ ᏙᎯ ᏧᎾᏕᏗᎢ ᎡᎵᏊ ᎾᎿ Ꮭ ᏳᏂᎮᏍᏗ ᎠᏓᏱᎵᏓᏍᏗ ᎤᏅᏗᏍᎬᎩ ᎠᎵᏍᎦᏁᏍᎩ ᎾᏍᎩ ᏅᏰᎸᏛ ᎠᎴ ᎤᎾᎵᏍᎪᎵᏴ ᎾᏍᎩ ᎤᎾᎢ ᎤᎾᏓᏚᏕᏫᏛ ᎠᏰᎵ ᏚᎾᏙᏢᏒ.ᎯᎠ ᏂᎬᎾᏅ ᏗᎦᏃᏣᎳᏅᎢ ᎡᎵᏊ ᏯᎾᏁᏢᏓ ᎾᏍᎩ ᎾᏁᎵᏍᎬᎩ ᎾᏍᎩᎾ ᏂᎦᎥ ᏍᎦᏚᎩ, ᎤᎾᏓᏟᏌᎲ ᎠᎴ ᎩᎶᏉ ᏂᎦᎥ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᏓᎾᏓᏁᏤᏗ ᎾᎿ ᏂᎦᎥ ᎠᎵᏂᎬᏁᏗᎢ ᎠᎴ ᎾᏍᎩᏃ ᎤᏂᎲ ᎾᏍᎩ ᏚᏳᎪᏛ ᎢᏯᏛᏁᏗ ᎠᎴ ᏙᎯ ᎠᏕᏗᎢ ᎦᎧᏅ ᎠᎭᏂᏉ ᎾᎢ ᏂᎦᎥ ᏗᎬᎪᏔᏅ ᎢᏯᏛᏁᏗ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᏲᏍᏙᏗᎢ.Chaq'b'enb'il xb'aan li xnimla ch'utam li xk'ihal li tenamit sa' ruchich'och', chiru li lajeeb' xb'e li xpohil ralankil chiru li chihab' 1,948.Xch'olob'ankil naq li waank sa' xyaalal, li waank sa' usilal ut li tuqtuukilal sa'li ruchich'och' toj naraj naq xk'eb'al xloq'al ut juntaq'eetaq xwankil chijunil li poyanam;Xch'olob'ankil naq makach'in li raylal nak'ulman sa' ruchich'och' xb'aan naq maak'a' nake'raj re ut xik' nake'ril li xwankilal li xloq'al li poyanam, ut jo'kan naq xxaqab'aman kama' li jual aajel ru chiru li poyaman li xx'ub'ankil ru li ruchich'och' b'ar wi' li poyanam ink'a' te'xuwa rib' ut ink'a' sub'suqeb' sa' neb'a'il, re naq chi jo'kan sa naq te'aatinaq ut sa naq te'xpaab' li k'a'ru te'raj;Xch'olob'ankil naq tento kolb'ilaq sa' li chaq'rab' li xwankilal ut li xloq'al li poyanam, re naq ink'a' taawakliiq chi xkolb'al rix sa' josq'il;Xch'olob'ankil naq tento ajwi' xwaklesinkil li k'amok ib' sa' usilal sa' xyaanqeb' li k'ila tenamit sa' ruchich'och';Xch'olob'ankil naq li Xch'uutamil li K'ila Tenamit sa' Ruchich'och' (Naciones Unidas) ak xe'xaqab' chi us sa' li xhuheb' li xwankilal ut li xloq'al li poyanam, li xjuntaq'eetil li wiinq rochb'en li ixq, ut xe'xke' xch'ool chi junajwa xwaklesinkil li tenamit re naq waanq xsahilal xyu'am ut twaanq sa' xyaalal;Xch'olob'ankil naq li k'ila tenamit ch'utch'uukeb' sa' ruchich'och xe'xye naq te'xkol rix li xwankil ut li xloq'al li poyanam sa' chijunil li ruchich'och', utXch'olob'ankil naq aajel ru naq juntaq'eet chi tawmaanq ru li na'leb' xyeeman arin, re naq chi tz'aqatz'aqal tauxmaanq;Li Xnimla Ch'utam li K'ila Tenamit sa' Ruchich'och' naxxaqab' li xjultikankil li xwankilal xloq'al li poyanam sa' ruchich'och' re naq a'an wanq sa' xch'ooleb' chijunil li tenamit, a'an li te'xsik' chi junelik sa' junesal jo' sa' komonil, re naq te'xwaklesi rik'in li tzolom li roxloq'inkil li usilal ut li sahilal a'in ut te'xk'e xch'ool chi xb'aanunkil sa' xb'een chijunil li ruchich'och'.Chijunil li poyanam juntaq'eet wankil xloq'al naq nake'yo'la, ut kama' ak reheb' naq wan xna'leb'eb ut nake'reek'a rib', tento naq te'xk'am rib' sa' usilal chirib'ilrib'eb'.Chijunil li usilal chaab'ilal wan sa' li Jultikahom a'in a'an re chijunil li poyanam, maak'a' naxye b'ar elajenaq, b'ar yo'lajenaq', chanru nailok, ma ixq ma wiinq, k'a'ru li raatinob'aal, li xpaab'aal, k'a'ru naxk'a'uxla chirix li awab'ejiink malaq k'a'ru chik chi na'leb'il, us ta b'ihom us ta neb'a', ut k'a'aq re ru chik.Jo'kan ajwi' maak'a' naxye chanru wan li tenamit b'ar wi' chaljenaq wi'.Chijunil li poyanam kolb'ilaq rix, jo' li xyu'am jo' li xwanjinik sa' xyaalal.Maajun li poyanam tireechani ta junaq chik li poyanam malaq tixtawasi ta rik'in kawil k'anjel. A'in ramb'il tz'aqal chiru li chaq'rab'.Maani taaruuq tatawasiiq, tak'eheq chi toje'k xmaak malaq tasak'e'q chi yo'on malaq takub'siiq xwankil xpoyanamil.Chijunil li poyanam yalaq b'ar naru xaqab'anb9ilaq xwankil chiru li chaq'rab'.Juntaq'eeteb' chijunil li poyanam chiru li chaq'rab' ut juntaq'eet ajwi' naq kolb'ilaqeb' chiru. Junta'eet naq kolb'ilaqeb' wi te'raj ch'e'e'k chiru li usilal chaab'ilal wan chisa' li Jultikahom a'in.Chijunil li poyanam naru tajitoq chiru li chaq'rab' re naq takole'q xwankilal xloq'al wan sa' li Xnimal Ruhil Chaq'rab' jo' ajwi' sa' li k'ila chaq'rab'.Maani naru tachape'q, tak'eheq' sa' tz'alam malaq taisiiq sa' xtenamit wi maak'a' xmaak.Chijunil li poyanam naru taa'ab'iiq sa' juntaq'eetil ut chiru tenamit, xb'aan junaq li raqob'aal aatin ak a'an xk'anjel xaqxooq wi', re naq tasik'e'q chanru wan chiru li chaq'rab' malaq k'a'ut naq yo chi q'ab'aak.Chijunil li poyanam q'ab'anb'il, naru xyeb'al naq maak'a' xmaak wi maji' natawman xmaak, chiru li chaq'rab' ut chiru li tenamit, ut b'ar wi' nak'utun naq xteenq'aak chi us chi xkolb'al rib'.Maani tak'eheq chi toje'k xmaak wi li xb'anuhom malaq ink'a' xb'anuhom, moko maak ta chiru li charq'rab' naq xk'ulman. Jo'kan ajwi' ink'a' naru xk'eb'al xtz'aqob' xtojb'al xmaak wi' maawa' a'an wan sa' li chaq'rab' naq xmaako'.Maani tach'i'ch'i'iiq chi maak'a' xyaalal, jo' sa' xjunkab'al, sa' rochoch, malaq xtanql hu, malaq re xjob'al. Chijunil li poyanam naru tixkol rib' chiru li chaq'rab' wi yo chi ch'i'ch'i'iik chi jo'kan.Chijunil li poyanam yalaq b'ar taaruuq tab'eeq ut yaal re k'a'ru tenamitul takanaaq wi' chi waank.Chijunil li tenamit naru tixkanab' li poyanam, us ta li re, ut naru tasutq'iiq sa xtenamit.Wi yo chi sik'e'k junaq li poyanam naru tixkol rib' sa' junaq chik tenamit.A'in ink'a' naru xb'aanunkil wi tz'aqal ch'olch'o sa' raqob'aal aatin naq wan xmaak chiru li chaq'rab' malaq chiru li xyehom xna'leb'il xch'utaamil li xk'ila tenamitul li ruchich'och'.Chijunil li poyanam naru twanq xtenamitul.Maani taruuq taisiiq chiru li xtenamitul, jo' ajwi' li xjalb'al wi jo'kan traj.Eb' li wiinq ut eb' li ixq, naq naxraw xq'ehil, naru nake'sumla ut te'waanq us ta te'xk'uub' xjunkab'al, ut juntaq'eet xwankileb' naq te'waanq us ta te'xjach rib' moqon. Li usilal a'in a'an re chijunila li poyanam, maak'a' naxye chanru nailok, b'ar xtenamitul malaq li xpaab'aal.Naru li sumlaak wi' li poyanam te'raj sumlaak.Li junkab'al a'an tz'aqal li xaqxo wi' junaq li tenamit, jo'kan naq kolb'ilaq xb'aan li tenamit jo' ajwi' li x'awab'ejilal li tenamit.Chijunil li poyanam naru twaanq k'a'aq ru re, chi xjunesalil ut sa' komanil.Maani tamaq'e'q li k'a'aq ru re chiru chi maak'a'aq xyaalal.Chijunil li poyanam taruuq tixk'a'uxla, tireek'a ut tixpaab' li k'a'ru traj; taruuq ajwi' tixjal li xpaab'aal malaq lix k'a'uxl, taruuq tixb'aanu li xpaab'aal malaq li xk'a'uxl, chi xjunesal ut sa' komonil, chiru tenamit malaq sa' muqmu, chi k'utb'il, chi b'aanunb'il malaq chi ilb'il.Chijunil li poyanam naru tixye li k'a'ru nak'ulun sa' xch'ool; ink'a' naru tach'i'ch'i'iiq xb'aan a'an, taruuq tixsik', tixk'ul li k'ila na'leb' ut tarisi resil yalaq b'ar.Chijunil li poyanam naru tixch'utub' rib' ut tixyoob' xch'utam chi tuqtuukilal.Maani tamine'q chiru waank sa' junaq ch'utam.Chijunil li poyanam naru naoken sa' x'awab'ejilal li xtenamit, a'anaq ajwi' malaq yal tixsik' ruuchil.Chijunil li poyanam naru naok chi k'anjelak chiru li awab'ejilal sa' li xtenamit.Li k'a'ru naraj li tenamit a'an li nataqlan sa' xb'een li xb'aanuhom li awab'ejilal; aran nak'utun naq nawan li sik'ok u, ab'an tento xb'aanunkil naq naxtaw xq'ehil, te'okeenq chijunil ut sa' muqmu re naq yaal re li tenamit ani tixxaqab'.Chijunil li poyanam kolb'ilaq rix ut teenq'anb'ilaq, li xtenamitul ut li xteenq li ab'l tenamit tento naq te'xsik' xyaalal xteenq'ankil, kama' naraj xloq'al xwankilal re naq sa wanq.Chijunil li poyanam naru nak'anjelak, naru tixsik' ru xk'anjel, chaab'il k'anjel ut kolb'ilaq re naq junelik waanq xk'anjel.Chijunil li poyanam juntaq'eetaq xtojb'al naq juntaq'eet k'anjel xb'aanu.Chijunil li poyanam chaab'il tojb'ilaq re naq wanq rochb'en li xjunkab'al sa' xyaalal, kama' naraj li xloq'al xwankilal. Jual us wi naru xk'ub'ankil chic b'ayaq ru.Chijunil li poyanam naru naxyoob' xch'uut ut naru naok sa' ch'uut re xkolb'al rix li xk'anjel.Chijunil li poyanam naru nahilan, tirajsi ru naq maak'a'aq xk'anjel, tz'aqalaq ru li xkutan ut tojb'ilaq naq tahilaanq.Chijunil li poyanam kolb'ilaq li xyu'am, jo' ajwi' re li xjunkab'al, re naq kawaq ut sahaq sa' xch'ool, waanq xwa ruk'a', raq'ej, rochoch, ilb'ilaq sa' xyajel; kolb'ilaq rix wi taasachq xk'anjel, wi tayajeerq, wi tixtoch' rib', wi tajunataliiq, wi tatiixq, malaq k'a'aq chik re ru tixk'ul.Li nab'ej ut li kok'al a'an jual ilb'ilaqeb' chi us. Chijunil li kok'al juntaq'eet rilb'aleb' us ta ink'a' sumsukeb' li xyuwa'.Chijunil li poyanam naru natzolok. Li tzolom tento naq wanq chi siib'il us ta ka'aj wi' li xtikib'ankil. Li xtikib'ankil tento xb'aanunkil. Li xkomon chijunil te'ruuq te'okeenq chirix.Li xwaklesinkil ut li xtuqub'ankil ru li poyanam a'an li xk'anjel li tzolom, jo' ajwi' li xkawob'resinkil li roxloq'inkil li xloq'al xwankilal li poyanam ut li waank sa' xyaalal; tixteenq'a li k'amok ib' sa' usilal, li kuyuk maak ut li rahok ib' sa' xyaanqeb' chijunil li tenamit, xch'uutal tenamit ut li paab'aal; ut tixteenq'a xwaklesinkil xna'leb' li xch'uutal li k'ila tenamit sa' ruchich'och' re li usilal tuqtuukilal.Li na'b'ej yuwa'b'ej naru te'xsik' ru li xtzolomeb' li ral xk'ajol.Chijunil li poyanam naru naoken sa' li xb'aanuhom li tenamit, tirajsi ru rik'in ut taokeenq chi tenq'aank re xteenq'ankil ajwi' rib' rik'in li xna'leb' li tenamit.Chijunil li poyanam naru taakole'q chiru chijunil li k'a'aq re ru xb'aanuhom.Re chijunil li poyanam li usilal naq sa' chijunil li ruchich'och' chi paab'aaq ta li loq'al wankilal xjultikaman arin.Chijunil li poyanam wan xb'aanuhom chiru li xtenamit, xb'aan naq ka'aj wi' aran truuq tz'aqal chi waklesinkil rib'.Naq wanq sa' li xloq'al ut li xwankilal, chijunil li poyanam ka'aj wi' li chaq'rab' naru taramoq re, re naq chi jo'kan roxloq'inkil li xloql'al xwankil li komon, ut chijo'kan tuqtuuq ru twaanq li tenamit.Li loq'al wankilal, chaab'ilal usilal a'in maajunsut truuq oksimmanq wi ink'a' junaj ru rik'in li xna'leb' ut li xyehom li Xch'uutal li K'ila Tenamit sa' ruchich'ch'.Maani taruuq taasik'oq sa' li Jultikahom a'in, k'a'ru xb'aanunkil re xjeb'al ru li loq'al wankilal, usilal chaab'ilal xaqab'anb'il sa' li Jultikahom a'in.Ɨ́hyaamtɨ́ pañétú caatúváné páné iñújɨ́Ȉ́ne múnáadítyúu tsaate tsatsíhvú idyóbéévéne muhdú mɨ́amúnaa meijcyáiyóné pityácójcatsíñe.Ditsiééberédípye 10-ri 1948 íjcyáné pijcyábari tsaate páné iñújɨ́Ȉ́né túkevéjtsojtédítyú píhcyaavé ipítyácójcatsí muhdú mɨ́amúnaa meíjcyáiyóne. Á;áné dobéévé "Naciones Unidas" néémeé. Aaméhjáa téijyu caatúnú 30-neva mɨ́amúnaa maávyejúúlléíyonéhjɨ. Aanéhjáa imí ɨɨ́jtsúcunúnéllii nééme ténehjɨ páné iñújɨ́Ȉ́ne múnáake iúúbállémeíki. Téhduréhjáa nééme ténehjɨ cáátúnúmeíháámɨ́ pahúllevávú pámehdívúré itsújááve téhaamɨ ditye patsɨ́hjɨvávúré iééveki.Á;áné boonétúhjáa iñe méiiñújɨ́ túkevéjtsojte téhdure ipíhcyáávéne néé páneere 30-neváa cáátúnúmeíñé muhdú néhdu meíjcyáiyóné méiiñújɨ́ri.Aane ténehjɨ méwáábyuta ijcyáhi. Á;nehjɨ múu ímíñeúvú iwáájácúne tehdu ijcyáhi. Aane tsá múu íhdyivúré pícyootúne. Múu íñahbémudívú pajtyétsó ténehjɨ ditye iwáájácúne tehdu iíjcyaki.Pityájcoju ɨ́hdénúmeíñeMuurá pámeere tsáápiitsa méboohówama meíjcyane mewáájácúmeícyá botsíi máájɨ́yúinɨ́ɨyá muhdú imí meíjcyáiyóne. Á;ánéllii tsá tsaate tsíjtyé hójtsɨ́ pañe meɨ́cyáítyuró ɨ́cubáhrádu. Tsá tsaate tsíjtyedi meɨ́cúbáhráítyuróne. Ɨ́llure mépɨ́áábójcatsíiyá pámeemáyé imí meíjcya tútávátsójcatsítyúme.Á;rone teene méboohówá íjcyaróné mewáájácútúné nɨ́jcaúvú muurá tsaate muhdú imí meíjcyáiyódú íjcyatúmé illure tsaatédí ɨcúbáhrahíjcyáhi. Aane ehdu ditye méénune pámeere mɨ́amúnáadivuro ímityúne. Muurá pámeere ííñujɨri íjcyáné mɨ́amúnaa méijyácunúrá tsaímíyé meíjcyáíyóneri. Tsá múha méhdivu túútaválléítyuró meíhjyuvánee, ɨɨná mecáhcujtsónee, íjcyane. Aame tsá ɨ́Ȉ́neri meíllityéítyuróne. Tsá pɨhtójú pañe meíjcyáityuróne. Ehdu meíjcyane pámeere mɨ́amúnaa imí méɨjtsúcunúhi.Ehdu ímityúné medárɨ́Ȉ́véjcatsííyóné ɨhdétú íjcyáiyóné mééma túkevéjtsojúúne. Muurá tsaate ímityúné meke méénúhajchíí téénej tééveri tsaímíyé méímíbáchójcatsíhi. Muurá tene ijcyátuca tsáijyu máavyéjujte íjcyárómema mémúnáátsójcatsíiyáhi.Aane mewáájácucáró téénej tééveri pahúllevá iñújɨ́Ȉ́ne múnáama imí meíjcyáiyáhi. Tsá tsaatéké menéhnílléítyuróne. Muurá pámeere mɨ́amúnaa ííñújɨri meíjcyame méimíllé tsahdúré imí meíjcyáiyóne.Muuráhjáa 'Páné Iñújɨ́Ȉ́ne Múnáá Pihcyááve' némeiñé pañe tsúúca ɨ́tsaavémé muhdú pámeere mɨ́amúnaa wajpíimumáyé walléémú meíjcyame tsahdúré maávyejúúlléjcatsíiyóne. Aame mépɨ́áábójcatsíiyá panéjcuvávú tsahdúré pámeere imí meíjcyaki. Á;áné pityájcoju iñe muhdú mɨ́amúnáake mepɨ́áábóíyóné tsúúca mééma íjcyáneri méwaajácutsó páhduube cómíñe múnáajpi méboohówama meíjcyane ditye iávyejúúlléne icyáhcújtso imí iíjcyaki.Muuráhjáa 'Páné Iñújɨ́Ȉ́ne Múnáá Pihcyááve' némeiñé pañe íjcyame néé páhduube cómíñe múnáajpi méboohówama, méɨjtsútuma, meíjcyame maávyejúúlléjcatsímyé múhójtsɨ́ pañé meíjcyátuki. Aamée pítyácójcatsí muhdú mɨ́amúnáake ɨpɨ́ááboíñé imí ditye iíjcyaki.Aane ɨ́mɨááné tehdújuco pámeere wáájácúiyóné muhdú túkevéjtsoju néhdu meíjcyame maávyejúúlléjcatsíiyóne.Ahdícyane 'Páné Iñújɨ́Ȉ́ne Múnáá Pihcyááve' némeiñé pañe íjcyame néé ténehjɨ néhdu páhduube ííñújɨri íjcyáné mɨ́amúnáajpi méíjcyáiyóné méwáábyuta tene íjcyánélliíhye. Á;áneri meljyacunúiyá muhdú tene néhdu meíjcyáíyóneri. Á;hdure tsíjtyeke méúwáábóiyá méiiñújɨ múnaa íjcyátúróméhjɨmájuco ditye tehdu iíjcyaki. Ehdu imí méíjcyáiyá tsúúca teene mewáájacúmé teenéi wáájácutúmé pamévamáye.Á;áné túkevéjtsojúúné íllu nééhií:Pámeere ííñújɨri meíjcyame tsá múhójɨ́sɨ́ pañé ɨ́cubáhrádú meíjcyáítyuróne. Pámeere tsahdúré imí meíjcyame mewájyújcatsíñe mépɨ́áábójcatsíiyá tsaatéké éhdɨ́Ȉ́válletúmé éhne múu mépañétúéné nahbémuma meíjcyadu.Ɨ́ñe íhyaamɨ́tú muhdú tene cáátuvádú méíjcyáiyá pamévamáyé memúnaa íjcyátúrómema. Tsahdúré meɨjtsúcunúiyá pamévakéré wajpíímuke, walléémuke, pahdúváré méjpííhañe menéérómeke, pahdúváré meíhjyúvárómeke, muhdú Píívyéébeke cáhcújtsórómeke, tsáijyu múúne tsaate múhdurá túkevéjtsojtédítyú ɨ́jtsámeíyómeke, tsííñé iiñújɨ múnaa íjcyárómeke, ɨ́htsútúmeke, ɨ́dáátsórómeke, muhdɨ́ɨ́vátsihjɨ́vú tsɨ́ɨ́mávámeíyómeke; pámeekéré tsahdúré méɨjtsúcunúiyá tsaatéké éhdɨɨválletúme.Téhdure tsá múhdurá meɨjtsúcunúítyuró tsáijyu múúne tsaate túkevéjtsojte múhdurá íiiñújɨ múnáake túkévéjtsórómeke. Tsá ditye ítyaúhbajúúné múhdurá méénúróné pañe íjcyámeke meéhdɨɨválléítyuróne. Tsáné iiñújɨ múnaa tsaaté hójtsɨ́ pañe múhdurá íjcyárómeke tsá meéhdɨɨválléítyuróne. Tsahdúré méɨjtsúcunúiyá iiye túkévéjtsómeíyómema diityéke.Páhduube imí méíjcyáiyáhi. Á;ámeke tsá múha ɨ́ɨ́nerí meke ipátsáríjcyómeke tútávájtsóítyuróne.Tsá tsaate meke íhyójtsɨ́ pañévú pícyoome ɨ́cubáhrádú meíjcyame diityé ɨɨcúve múnaa meíjcyáítyuróne. Tsá muucá mɨ́amúnáadívú menáhjɨ́hénúítyuróne. Eene tsáma ávyeta tsá ímíllémeítyúne.Tsá tsaatédí meɨ́cúbáhráítyuróne. Tsaatéké meúwáábócooca chooco méúwáábóiyáhi. Tsá meméénúítyuró iyáábeke múu méénudu.Páhduube mɨ́amúnáajpi iñe méiiñújɨri ihdyícyátsii meíjcyarómé téhdure méijcyá teene túkevéjtsojúúné pañe. Aame mépiivyété tsaatéké menééne méwáábyuta pámé wáábyutáré tene íjcyane meke ɨpɨ́ááboki.Tsáné ímibájchoju tsaatémá meméénúcooca tsá tsaatékéré mepɨ́áábóítyuróne. Pámeemáyé tsahdúré ímibájchoju méénúmeíiyá muhdú ímichi teene taúhbaju néjɨjtóri.Pámeere mɨ́amúnáama ímítyúnéhjɨ́ ímibájchoobe ímíbájchóiyá tehdɨ́ɨ́vane diityémá pájtyécooca muhdú taúhbaju néhdu tsaatéké éhdɨɨvállétuubére.Tsá tsaatéké peecútéré meékéévéne mecúvejáánúítyuróne. Téhdure tsá peecútéré tsaatéké méiiñújɨtu meíjchívyétsóítyuróne.Tsaate tsíjtyé hallúvú ímítyúnéhjɨ́ ímibájchóóbeke úúbálléijvu dííbye éllevu péémema ímíñeúvúré ímíbájchóíyoobe muucá éhdɨɨvállétuubére. Á;rónáa ihdyu tsá dibye tsaatékéré pɨ́áábóítyuróne. Méénúíyoobe muhdú teene taúhbaju néhdu tsahdúré pámeemáye.Tsaate tsíjtyé hallúvú imityúné úúbállécooca tsá peecútéré menééítyuro ɨ́mɨááné tehdújuco tene íjcyane. Tujkénú páñetu úúbállémeíiyómé muhdú tene íjcyane imíñeúvú mewáájácuki.Muuráhjáa taúhbajúi ímíñeúvú pánéévétúnáa tsaate múhdurá íjcyárómé hallúrí tsá pahdu ɨɨná íjcyatúne. Á;ijyúu ímityúné méénúomeke tsá ícyooca íjcyáné taúhbaju néjɨjtórí meúwáábóítyuróne. Méúwáábóiyá téijyúu íjcyáné taúhbaju néjɨ́jtóri. Á;rónáa ihdyu ícyooca tsaate ímityúné méénúhajchíí botsíi méúwáábóiyá muhdú ícyooca íjcyáné taúhbaju néjɨ́ijtóri.Tsá tsaatéké ɨ́ɨ́nerí mepátsáríjcyóítyuróne; tsá tsaaté já mepátsáríjcyóítyuróne; tsá tsaate tsíjtye éllevu wállóóné waajácúhááimɨ́ meéévéítyuróne; tsá tsaatédítyú néhnijyu mewááóítyuróne. Ehdu nénéhɨ́ ɨhdétú ijcyáné mééma taúhbajúúné pámé wáábyuta meke tene ityéhmeki.Tsáné iiñújɨri meíjcyame mépiivyété mepééiyóné kiávú méimilléhullévu. Aame méíjcyáiyá kiá meímíllétsihyi.Muurá paméváré mépiivyété tsííñé iiñújɨvu mepééiyóne. Aame méóómíiyá méiiñújivu meímíllécoóca. Aane tsá múha meke tsáhájtsóítyuróne. Muurá mépiivyété mepééne meímílléhajchíí téhulle meíjcyaki.Muurá méiiñújɨri ɨ́cúbáhraméí pañe meíjcyáhajchíí mépiivyété mepééiyóné tsííñé iiñújɨvu. Á;áné iiñújɨ múnaa tsaímíyé meke waatsúcúpéjtsóiyá imí diityémá meíjcyaki. Tsá meke ditye cátúhtsópéjtsóítyuróne.Á;rónáa tsáijyu múúne méhdityúré íjcyane ímítyú medárɨ́ɨ́vémeíhijcyámé ihdyu tsá mepíívyetétú tsííñé iiñújɨvu mepééiyóne. Awááréjuco íñe muhdú íhyaamɨ́ pañétú tene néhdu meíjcyátúhajchíí muurá tsá mepééítyuróne.Paméváré mɨ́amúnaa méijcyá tsáné iiñújɨ múnaa. Aane tsá múha meke nééítyuró tsáné iiñújɨ múnaa meíjcyatúne.Téhdure tsá múha meke peecútéré wállóóítyuró tsííñé iiñújɨvu. Téhdure idyé tsá múha meke nééjuri tsííñé iiñújɨ múnáajpíyéjuco meíjcyáítyuróne.Paméváré mɨ́amúnaa wajpíímumáyé wallémú piivyété ityáábávájcatsíñé iééve úújetétsihvu iímílléhajchííjyu. Aame tsúúca tsája múnaa íjcyame piivyété ɨ́tsɨ́ɨ́maváne. Á;ánetu tsá múha diityéké tsáhájtsóítyuróne. Tsá muhdú tene néétu muutéhjɨ́ ditye íjcyane, muhdú Píívyéébeke ditye úraavyéne. Muurá pámeere piivyété tyáábávájcatsíñe. Aane diitye táábávájcatsímyé avyéjúúlléjcatsíiyá tsahdúre. Téhdure wáágóójcatsíyómé avyéjúúlléjcatsíiyá tsahdúre.Á;ánetu tsá muucá metáúhbáítyuró ditye ityáábávájcatsíki. Caatyé ityáábávájcatsíñé imillémé páñetu iiye iímílléhajchíí piivyete ityáábávájcatsíñe.Muurá ihdyu páñetu meíjcyájuco teene tsája múnaa meíjcyane. Aame pámeere méijcyá tsahdúré meiinujɨ́ túkevéjtsojɨ́é túkevéjtsójú pañe.Muurá pámeere tsáápiitsa méijcyátsɨ́hjɨma méijcyáiyá meímílléhajchííjyu. Téhdure tsaaté múnaa iliñújɨma íjcyáiyá iímílléhajchííjyu. Aane tsá múha tsáhájtsóítyuróne.Aane tsá peecútéré múhdityú íijcyátsíí múha dójtúcúítyuróne.Pámeere mɨ́amúnaa mépiivyété muhdú meɨ́jtsámeídyú meíjcyáiyóne, kéjɨjtórí Píívyéébeke meúráávyéiyóne. Téhdure mépiivyété tsájɨjtótú tsɨ́jɨjtóvú mepájɨ́yéiyóné muhdú meímillédu. Aame idyé mépiivyété ɨɨná meɨ́jtsámeíñeri, ɨɨná mecáhcújtsóneri meíhjyúváiyóné mééréétsihvu. Téhdure mépiivyété medóbéévétsihvu tsíjtyeke meúwáábóné keená eúráávyejɨ́jto.Pámeere mépiivyété ɨ́ɨ́ná meɨ́jtsámeíñé meíjyújcaáyóiyóné tsijtye iwáájácuki. Aane muhdú meɨ́jtsámeíñé meíhjyúváné hallútú tsá múha meke tsárííléítyuróne. Muurá mépiivyété panéváré mewáájane. Téhdure mépiivyété muhdú tsíjtyé ɨ́jtsaméí íjcyane mewáájacúné waajácúhaamɨ́né meéévénej tééveri. Muurá idyé mépiivyété ɨ́ɨ́ná meɨ́jtsámeíñé mecáátunúne, meúwaabóne. Aane páneere mépiivyété ihdyícyáhullévú tsííñé iñújɨɨnévú metsújaúcúne. Ɨ́ñehjɨ páneere mépiivyété meméénune mecáátúnúneri, meíhjyúváneri, panévaríyé muhdú meímillédu. Á;áné hallútú tsá múha meke ɨɨná nééítyuróne.Pámeere mépiivyété tsatsíhvú medóbeevéné mepítyácójcatsíki. Téhdure mépiivyété tsáha múnaa tsáné wákimyei meenuhá pañévú meúcaavéne.Á;rónáa ihdyu tsá múha meke ávyeta táúhbáítyuró tsáha múnáajpi meíjcyaki.Pámeere mépiivyéterá méiiñújɨ́ túkevéjtsojɨ́e íjcyáha múnáá pañévú meúcáávéiyóne. Meere meúcaavéné mepíívyetétúhajchíí tsíjtyeke meméménúmeke méwáállóóiyá mécápayóóve.Muurá paméváré mépiivyéterá méiiñújɨ́ túkevéjtsojte níwáávéné wákimyéiháñé meméénúiyóne.Muurá pámeere mɨ́amúnaáré mémenúmé tsáné iiñújɨ́ túkevéjtsojte ijcyáhi. Teene meenúmé caatyéké ityújkevééllémeke téévéneúvúré imyéménúneri. Aane tsá tsaatéré píívyetétú teene imyééñune. Muurá pámeere mépiivyété memémenúne. Á;rónáa tsá múha meke táúhbáítyuró tsaate metújkevééllétúmeke meméménuki. Meere páñetu caatyé meɨ́jtsúcunúmeke mémeménúiyáhi. Téhdure idyé mémeménúiyá tsaatéké muhdú meímílléjɨ́jtori. Á;rónáa ihdyu ímíñeúvú tene íjcyáiyódú méméénúiyáhi.Pámeere méhdi íjcyáiyóné ɨ́ɨ́ne tájpi meíjcyane. Á;nejcútú méiiñújɨ́ avyéjujte meke pɨ́áábóiyá ipíívyetédúneri. Téhdure tsíñéhjɨ́ iñújɨɨne múnaa dsɨ́ɨ́dsɨvámé meke pɨ́áábóiyá ɨ́ɨ́ne tájpi meíjcyáiyóné meíjcyátsótúmeke. Aame ɨ́ɨ́ná meke pɨ́htotúmé tsúúca imí mepánéévémedi tsá múha méhdi úúhɨ́vatéítyuróne. Ehdu méíjcyáiyá imí memúnáama meíjcyame meúráávye méɨhdé múnáaúvúu úráávyehíjcyánetu kéjɨtójɨ́ imí meɨ́jtsúcunújɨjtójɨ.Pámeere mépiivyété méwákimyéima meíjcyáiyóne. Á;rónáa idyé tsá tééneri ávyétá ɨcúbáhraméí meméénúítyuróne. Aane teene wákimyéí túkévejtsómé tsaímíyé meke túkévéjtsóiyáhi. Á;ánetu tsáijyu múúne tsaate íwákimyéima íjcyátúhajchíí paméváré mepɨ́áábóiyá téhdure íwákimyéima ditye iíjcyaki.Pámeere mépiivyété tsahdúré meújcúiyóné méwákimyéi áhdó muhdú mewákímyeíñé tujkévevu.Pámeere wákimyéi múnaa ɨɨná íwákímyeíñe áhdó újcúiyá tééne tájpí ɨ́ɨ́sɨ́mema imí íjcyame iávyejúúllémeíki. Aane tsáijyu múúne tsaaté wákimyéi áhdó úújetétúhajchíí tsɨ́jɨjtóriyéjuco diityéké tene ahdómeíiyóné tsijtye diityéké pɨ́áábóneri.Pámeere wákimyéi múnaa piivyété idyóbéévéne ipityácójcatsíiyóné muhdú iwákimyéí tsíñéhjɨma íjcyane iímíbáávyétsoki.Pámeere mépiivyété méwákimyéityúi tsárahja mewáyééévéiyóne. Aane tsá méwákimyéí mepátyéévétsóítyuróne. Eevéríyé méwákímyeíiyáhi. Muurá téénéllii ijcyáné téénetu mewáyééévehíjcyárahjɨ. Á;rójcoojɨ́jɨ áhdó méújcúiyá téjcoojɨ́jɨ́ mewákímyeítyúrónáaáca.Pámeere mépiivyété tsaímíyé meíjcyáiyóné méétsɨ́ɨ́mema. Aame mehjáháñema meíjcyámedítyú tsá majcho, wájyamu, tsíñehjɨ ɨ́ɨ́ne tájpí meíjcyáiyóné pɨ́htóítyuróne. Mechémécooca métáábímyéiyáhi. Ijcyáné tsíñehjɨ téhdure imí meke pɨ́áábóíyonéhjɨ. Á;nejcúhjɨtu mépɨ́áábójcatsíiyá imí tsaméhjɨ́ meíjcyaki. Tsaate íwákimyéima íjcyátúmeke mépɨ́áábóiyá ditye téhdure íwákimyéima iíjcyaki. Téhdure kéémemu, pííbájyujte tsijtye ɨ́dátsó nééme iwákímyeíiyóné píívyetétúmeke mépɨ́áábóiyáhi.Téhdure idyé walléémú éévájtema tsɨɨniéwuúmuke tsaímíyé météhméiyá imí ditye iíjcyaki. Tsá apáámyéré imí ityáábávájcatsíñe tsɨ́ɨ́máváméj tsɨ́ɨ́meke metéhméítyuróne. Téhdure imí táábávájcatsítyúróméj tsɨ́ɨ́meke tsaímíyé météhméiyáhi.Pámeere mépiivyété waajácúhaamɨ́é mɨ́ɨ́téiyóne. Tsá tsɨɨme waajácúhaamɨ́né ɨ́ɨ́tetúmé íjcyáítyuróne. Imíllémeiñé pámeere tsɨɨme waajácúhaamɨ́né ɨ́ɨ́téiyóne. Aane tsá áhdómeítyúne. Téhdure pámeere mépiivyété éhnííñevújuco íjcyáné uwáábovu meúcáávéiyóné méwákimyéima meíjcyaki. Tsá tsaaté wáábyutáré tene íjcyáítyuróne.Páneere uwáábó ijcyá méwáábyuta meke tene wájácúúvetsómé pamévakéré maávyejúúlleki. Aame tsá meéhdɨɨválléítyuró tsííñé iiñújɨ múnaa, tsíjyúhjɨri íhjyuvámee, Píívyéébé icyánéjcú pahdúváré úráávyerómee, íjcyámeke. Á;ánej tééveri 'Páné Iñújɨ́ɨ́ne Múnáá Pihcyááve' némeímyé túkevéjtsoju néhdu páhduube cómíñe múnáajpi imí iíjcyaki.Muurá pámeere mépiivyété méétsɨ́ɨ́meke keená imí meɨ́jtsúcunúné ditye áábohíjcyátsihvu meúácóiyóne.Pámeere mépiivyété muhdúhjáa meɨhdé múnáaúvú icyahíjcyánetu imí meɨ́jtsúcunújɨtójɨ́ meúráávyéiyóné majtsíháñe, nuutáháñema tsíñehjɨ imí nénehjɨ. Á;néhjɨtu tsá múha meke píívyetétú ibóíjcyúiyóne. Téhdure tsíñehjɨ éhniíñevu mépiivyété mewáájácúiyóné méicyánéjcúene íjcyátúronéhjɨ keená meke pɨ́ááboiyonéhjɨ́ mewáájácuki.Pámeere mépiivyété meméénúiyóné tsane, mecáátúnúiyóné tsáné ɨ́jtsaméi. Á;néhjɨ́ hallúvú ímichi teene méénume dsɨɨdstváiyáhi. Tsá tene ímíllémeítyú tsane meméénune tsijtye iékéévéné hallúvú dsɨɨkɨ́stváiyóne.Pámeere tsíñéhjɨ́ iñújɨ́ɨ́ñe múnáama mépiivyété meíjcyáiyóné túkevéjtsójú pañe imí meíjcyaki. Á;ánélliihyée muurá páhduube panévá iñújɨ́ɨ́ne múnáajpi idyóbéévéne meenú túkevéjtsoju. Aane tútávájtsóíyóné taúhbaju muurá tsá íjcyatúne. Ehdu ijcyáiyóné muhdú íhyaamɨ́ pañétú tene néhduú.Pámeere máhallúrí teene memúnáama imí meíjcyánetu meke pɨ́aabóné meméénúiyóne. Á;ánetu méwaajácúiyá ɨ́mɨ́ááné tsúúca mewájácuuvéjucóómé imí mepáneevéne.Á;ánéllii tsúúca ijcyáné mééma panévatúré meke túkévéjtsóíyóné taúhbajúúné pámeere tsahdúré imí meíjcyaki. Aame tsá metútávátsójcatsíítyuróne. Pámeere pátsáricyójcatsítyúmé meíjcyáiyá tsahdúré imí meíjcyaki. Tsá múha píivyetétú iímillédú meke idyárɨ́ɨ́véiyóné tehdu múhójtsɨ́ pañé meíjcyámekéjɨ́ɨ́vari.Muuráhjáa iñe túkevéjtsojúúné néhdu tsaímíyé méíjcyáiyáhi. Aane tsá múha tsíhdyúréjtsóítyuró 'Páné Iñújɨ́ɨ́ne Múnáá Pihcyááve' némeiñé pañée íjcyame méénúné túkevéjtsojúúne.Páneere iñe íhyaarnɨ́ pañe ijcyáné túkevéjtsoju méénúmeíñé tsá múha tsíñejcúvúré illéébóne iímillédú tsaatéké dárɨ́ɨ́véityuróne. Tsáijyu múúne tsaápi, tsaáte, méiiñújɨ́ túkevéjtsojte ijcyarómé tsá tehdu méénúítyuróne.Yinwei dui renlui soyou cenyuan li guyou zunlian jie qi pinden li ho bwyi li quanli li cenren, laisi sigai ziyou, zenli yu hopin li jicu,Yinwei dui renquan li vusi ho vumie yi fazan wei yiman baoxin, zixi baoxin dianvu la renlui li liangxin, er yego renren xiangyou yanlun ho xinyang ziyou bin mianyu kongju ho kuifa li sigai li lailin, yi bei xuanbu wei putong renmin li zuigao yuanwang,Yinwei wei si renlui bwzi pae bw dae yi tin er zou xian dui baozen ho yapae jinxin fanpan, you bieyao si renquan sou fazi li baofu,Yinwei you bieyao cwjin go guae jian youhao guanxi li fazan,Yinwei go Lianho Guae guaejia li renmin yi zai Lianho Guae Xianzang zong congsen tamen dui jiben renquan, rengae zunlian ho jiaze yijie lanlü pinden quanli li xinlian, bin juexin cwcen jiaoda ziyou zong li sehui jinbu ho senho suipin li gaisan,Yinwei go cenyuan guae yeyi siyuan tong Lianho Guae hozo yi cwjin dui renquan ho jiben ziyou li pubian zunzong ho zunxin,Yinwei dui zixi quanli ho ziyou li pubian liaogai zuiyu zigo siyuan li congfen sexian juyou henda li zongyao xin,Soyi ziha,Dahui,Fabu zi ye Sigai Renquan Xuanyan, zowei soyou renmin ho soyou guaejia nulie sexian li gongtong biaozun, yi qi mei ye go ren ho sehui jigou jincang minlian ben xuanyan, nulie tonggo jiaohui ho jiaoyue cwjin dui quanli ho ziyou li zunzong, bin tonggo guaejia li ho guaeji li jianjin cosi, si zixi quanli ho ziyou zai go huiyuan guae bensen renmin jie zai qi guanxia xia lintu li renmin zong daedao pubian ho youxiao li cenren ho zunxin;Renren sen xialai de si ziyou li, zai zunlian ho quanli sang yelue pinden. Tamen fuyou lixin ho liangxin, hai yingai na xiongdi guanxi li jinsen fuxiang duidai.Renren you zigae xiangyou zi go xuanyan xi de yitou li quanbu quanli ho ziyou, bwfen zongzw, fusae, xinbie, yuyan, zongjiao, zenzi huae qita jiangai, guaejie huae sehui cwsen, caican, cwsen huae qita senfen den renho qubie.Binqi bwdae yi ye ren so sw li guaejia huae lintu li zenzi li, xinzen li huaezai guaeji li diwei zi bwtong er you so qubie, vulun gai lintu si dwlie lintu, toguan lintu, fei zizi lintu huaezai cuyu qita renho zuquan sou xianzi li qinkuang zixia.Renren de you quan xiangyou senmin, ziyou haiyou rensen nganquan.Renho ren bw koyi bipae dang ludi huaezai luyi; yeqie xinsi li ludi zidu ho ludi maimai, jun yin yuyi jinzi.Renho ren bw koyi ngai kuxin, huaezai soudai canren li, bw rendao li huae vuruxin li daiyu huae xinfa.Renren de renho difang de youquan bei cenren zai falue qian li rengae.De falue qiantou renren de si pinden li, bin youquan xiangsou falue li pinden baofu, bw sou renho qisi. Renren you quan xiangsou pinden baofu, yi mian sou weifan ben xuanyan li renho qisi xinwei yijie sandong zizong qisi li renho xinwei li weihai.Renho ren de xianfa huae falue so ge ta li jiben quanli zaodao qinhai li sihou, youquan you hogae li guaejia fatin dui zizong qinhai xinwei zo youxiao li bujiu.Renho ren bw koyi renyi daibu, jujin huaezai fazw.Renren wanquan pinden li youquan you yege dwlie er wu pianyi li fatin jinxin gongzen li ho gongkai li senxun, zongkai lai qiodin ta li quanli ho yiwu bin pandin dui ta ticw li renho xinsi zikong.Fansi zao xinsi konggao zai, zai wei jin hodae bianfu sang soxu li yeqie baozen li gongkai senpan er yi fa zense qi you zui yiqian, youquan bei siwei vu zui.Renho ren li xinwei huae bw xinwei, zai qi fasen si yi guaejia fa huae guaeji fa jun bw goucen xinsi zui zai, bwdae bei panwei fanyou xinsi zui. Xinfa bwdae zongyu fanzui si seyong li falue guidin.Renho ren li guan li senho, jiatin, zuzae ho tongxin bwdae renyi gansae, ta li yongyu ho minyu bwdae jiayi gongjie. Renren youquan xiangsou falue baofu, yi mian sou zizong gansae huae gongjie.Renren zai go guae jinlui de you quan ziyou qianxie ho juzu.Renren you quan likai renho guaejia, baoko qi ben guae zai lui, bin youquan fanhui ta li guaejia.Renren de youquan de qita guaejia xunqiu ho xiangsou bifu yi bimian paehai.Zai zenzen youyu fei zenzixin li zuixin huae weibei Lianho Guae li zongzi ho yuanzae li xinwei er bei qisu li qinkuang xia, bwdae yuanyong cizong quanli.Renren de youquan xiangyou guaejie.Renho ren li guaejie bwdae renyi bodo, yi bwdae fouren qi gaibian guaejie li quanli.Cenlian lanlü, bw sou zongzw, guaejie huae zongjiao li renho xianzi you quan hun jia ho cenlie jiatin. Tamen zai hunyin fangmian, zai jiehun qijian ho zai gaicu hunyo si, yin you pinden li quanli.Ziyou jingo la lanlü suangfang li ziyou ho wanquan li tongyi, cailen di hun.Jiatin si tianran li ho jiben li sehui danyuan, bin yin sou sehui ho jiatin li baofu.Renren dae you dandw li caican soyou quan yijie tong taren hoyou li soyou quan.Renho ren li caican bw koyi suibian qiang zou.Renren de you sixiang, liangxin ho zongjiao ziyou li quanli; cixiang quanli baoko gaibian ta li zongjiao huae xinyang li ziyou, yijie dandw huae jieti, gongkai huae miemie li yi jiaoyi, sejian, libai ho gailue biaosi ta li zongjiao huae xinyang li ziyou.Renren de you quan xiangyou zuzang ho fabiao yijian li ziyou; cixiang quanli baoko ciyou zuzang er bw sou gansae li ziyou, ho tonggo renho meigai ho bwlun guaegai xunqiu, jiesou ho cuandi xiaoxie ho sixiang li ziyou.Renren de you quan xiangyou hopin jiehui ho jie se li ziyou.Renho ren bwdae paesi disw yu mou ye tuanti.Renren de you zejie huae tonggo ziyou xuanzae li daibiao canyu zili ben guae li quanli.Renren de you pinden jihui canjia ben guae gongvu li quanli.Renmin li yizi si zenfu quanlie li jicu; zi ye yizi yin yi dinqi li ho zenzen li xuanju yu yi biaoxian, er xuanju yin yiju pubian ho pinden li toupiao quan, bin yi bw jimin toupiao huae xiangdang li ziyou toupiao cenxu jinxin.Mei go ren, zowei sehui li yego cenyuan, youquan xiangsou sehui baozang, bin youquan xiangsou ta li goren zunlian ho rengae li ziyou fazan so biexu li jinji, sehui ho wenhua fangmian gozong quanli li sexian, zizong sexian si tonggo guaejia lulie ho guaeji hozo bin yizao go guae li zuze ho ziyuan qinkuang. Renren de you quan gongzo, ziyou xuanzae zelie, xiangsou gongzen ho hose li gongzo tiaojian bin xiangsou mianyu selie li baozang.Renren you tong gong tong cou li quanli, bw sou renho qisi.Mei yego gongzo li ren, you quan xiangsou gongzen ho hose li baocou, baozen si ta benren ho jiasw you ye go fwho ren li zunlian li senho tiaojian, bieyao si bin fuyi qita fangsi li sehui baozang.Renren you wei weifu qi liye er zuze ho canjia gonghui li quanli.Renren de you xiangyou xiuxie ho xianxia li quanli, baoko gongzo sijian you holi xianzi ho dinqi gei xin xiujia li quanli.Renren de you quan xiangsou weici ta benren ho jiasw li jiankang ho fwli so xu li senho suizun, baoko sevw, yizo, zufang, yiliao ho bieyao li sehui fwvu; zai zaodao selie, jiebin, canfei, sougua, suailao huae zai qita bwlen kongzi li qinkuang xia sangse mousen lenlie si, you quan xiangsou baozang.Muqin ho ertong you quan xiangsou taebie zaogu ho xiezu. Yeqie ertong, vulun hunsen huae fei hunsen, dou yin xiangsou tongyang li sehui baofu.Renren de you sou jiaoyue li quanli, jiaoyue yindang mianfei, zisao zai cujie ho jiben gaiduan yin ruci. Cujie jiaoyue yin sw yivu xinze. Jisw ho zilie jiaoyue yin pubian saelie. Gaoden jiaoyue yin genju cenjie er dui yeqie ren pinden kaifang.Jiaoyue li mwdie zaiyu congfen fazan ren li goxin bin jiaqiang dui renquan ho jiben ziyou li zunzong. Jiaoyue yin cwjin go guae, go zongzw, ho go zongjiao jietuan jian li liaogai, yongren ho youli, bin yin cwjin Lianho Guae weifu hopin li go xiang hodong.Fumu dui qi zilü sou yin sou li jiaoyue li zonglui, you youxian xuanzae li quanli.Renren de youquan ziyou canjia sehui li wenhua senho, xiangsou yisw, bin fenxiang koxio jinbu jie qi cansen li fwli.Renren dui youyu ta so cuangzo li renho koxio, wenxio huae meisw zopin er cansen li jinsen li ho vwze li liye, you xiangsou baofu li quanli.Renren de you quan yaoqiu ye zong sehui li ho guaeji li zixu, zai zizong zixu zong, ben xuanyan so zai li quanli ho ziyou len hodae congfen sexian.Renren dui sehui de fuyou livu, yinwei ziyou zai sehui zong ta li goxin cai kolen daedao ziyou ho congfen li fazan.Renren zai xinsi ta li quanli ho ziyou si, zi sou falue so qiodin li xianzi, qiodin cizong xianzi li weiye mwdie zaiyu baozen dui pangren li quali ho ziyou geiyu yinyou li cenren ho zunzong, bin zai yego minzu li sehui zong seyin daodae, gonggong zixu ho pubian fwli li zendang xuyao.Zixi quanli ho ziyou li xinsi, vulun zai renho qinxin xia jun bwdae weibei Lianho Guae li zongzi ho yuanzae.Zigo xuanyan li renho tiaowen, bw koyi gaisi cen maexu renho guaejia, jietuan huae goren you quan jinxin zizai pohuai ben xuanyan so zai li renho quanli ho ziyou li hodong hua xinwei.Tungod han pagkilal-a nga an tiunay nga dignidad ug katpong ngan diri-maiwasan nga mga katungod hadton mga kaapihan kanan tawo pamilya amo an pinatatamakan han katalwasan, hustisya kalinawan han kalibutan;Tungod han pagpasibaya ug pagbiay-biaya han kanan mga tawo katungod nga nahingadto hin mga magpakarima-dima nga mga buhat ug nakapahangit han katawhan, ug dumangat han pag-abot hin bag-o nga panahaon diin an mga katawhan magpapahimulos han ira katadungan pagyakan ug pagtuo hin waray ikahahadlok ug an katalwas tikang hin mga kabaraka ug pahingulang iginsaysay nga amo an pinakahitaas nga hingyap han mga molupyo;Tungod nga kinahanglan gud, agud an tawo diri mapiritan paggapil, ha iya katapusan nga paningkamot, pag-ato pagraugdauga ha iya, igan an mga katadungan han tawo panalipdan gud ha balaud;Tungod nga kinahanglanon gud an pagpaudway han nagtutubo nga pagkasarangkay han mga nasud;Tungod kay an mga katawhan han un nagotco pagtangdo han ira tuluohan bahin han kanan tawo panguna nga mga katungod, sugad man han iya pagkatawo ug dignidad, an pareho nga mga katadungan han lalake ug babaye, ug naguuungara hin mauro-upay nga kinabuhi ubos han katalwasan;Tungod nga an mga kaapi han hini nga kapunungan, nagsaad man han ira pag-urusa paningkamot kaupod han UN, pagpasamwak agud respetohan hin mahugot an kanan tawo panguna nga mga katungod;Tungod nga an paggisinabtanay hini nga mga katungod importante gud kaupay basi matuman ini nga panaad;Sanglit, an ASSEMBLEYA HENERAL nag-aasoy hin pagsering;KANAN KALIBUTAN DEKLARASYON BAHIN HAN KANAN TAWO MGA KATUNGODNga an ngatanan nga mga nasud ug katawhan magkakau-urusa agud matuman ini nga panuyo, nga diin kada tagsa-tagsa nga kaapihan katilingban, magtatalinguha pagtutdo basi dumukwag ini nga mga katungod, pinaagi hin mga mapinulsanon nga mga buhat, ha nasyonal ug internasyonal nga mga kalibungan, nga ini kilal-on ngan tumanon hadton mga katawhan nga ira nasasakupan.Nga an ngatanan nga mga tawo, nahimugso talwas ug katpong ha ira dignidad ug katdungan. Hira natawo dinhi ha tuna mayda konsensya ug isip ug kaangayan gud la nga an ira pagtagad ha tagsatagsa sugad hin magburugto.Nga kada osa may-ada katadungan ngada hini nga mga katungod ug mga katalwasan nga nahiaasoy dida hini nga Deklarasyon ha waray bale han iya kolor ha panit, yinaknan, tuluohan, mababaye man o lalake, kori amo man an iya isip-politikal, an iya gintikangan nga nasud, an iya mga bahandi, kon ano hiya o ano pa dida nga mga suklanan.Labut hini, an pagtagad diri hihimuon pinaagi han politikal, tuna o tindog pagkalibutan han nasud, o kon taga diin ito nga tawo, o sino kon ito nga nasyon independiente, may tag-mangno, o may kakulangan han ira pangobyerno.An kada tagsa may katadungan ngada ha kinabuhi, ngada ha katalwasan ug hin kinabuhi nga waray kahadlokan.Waray hin-o man nga magigin uripon. An paguripon ug an pamaligya o pagpalit hin mga uripon ha bisan ano nga paagi igindidiri gud.Waray tawo nga igpapailarum hin pagpakuri-i o hin diri tinawo o sobra hin kamaka-aalo riga pagkastiguha.An kada tagsa may katadungan kilal-on nga usa nga tawo, ha stubangan han balaud, bisan biin hiya makadto.Papreho an tawo ha stuban-gan han belaud ug an bisan hin-o mahihimo pangaro han bulig ug pananlipud han balaud. An usa ka fawo nga gin-iiba o nakakasering nga gintutuyo hiya pag-ibaha makakahimo peghangyo han bulig han balaud.Pinaagi han mga nasyonal nga mga buhatan, an kada usa may katadungan pamiling hin hingpit nga katalwasan ngadto hin mga pagsupak han iya mga katadungan pamiling hin hingpit nga katalwasan ngadto hin mga pagsupan ha iya mga katadungan nga hatag ha iya han batakan balaud.Iguin didiri an waray ha rason nga pagdakop, pagpreso ug pagpagawas han nasud.Dida han pagturotimbang han iya mga katadungan ug mga obligasyon, ug mga kiha kriminal kontra ha iya, an kada usa may katadungan ngadto hin waray trampa ug ha publiko nga pamati han iya kaso pinaagi hin independyente ug waray inu-ugupan nga buhatan.In himo-an nga nakasala may katadungan nga diri sidngon nga salaan tubtob nga diri pa hiya naproybahan nga salaan dida hin ha publiko nga pamati diin hiya gintagan han nga tanan nga mga habulig para han iya depensa.Diri pagsasalaon in usa mahitungod hin sala o binuhatan o waray buhata, nga dire pasinisering nga sala ubos in nasyonal o internasyonal nga balaud, badton panahon han pagbuhata hito. Sugad man liwat, diri mahihimo ipatong in maburobug-at nga patok kay nga pena han buhatan into nga sala.Waray hin-o man nga igpapailarum nga diri nahalulugar nga paghimasok ha pamilya, panimalay, han pribado nga kalugaringon, ha mga sinurat o paghugaw han iya ngaran o honor. An kada usa may katadungan pagpanalipdi han balaud supak hini nga mga pagsamuk-samok o pagtamaya.Ha sakob han iya nasud nga ginpupuy-an, an kada usa may katadungan hin paglakat-lakat kon pagpuyo hain man hiya maruyag;An kada usa may katadungan pagbaya han iya nasud, upod an iya kalugaringon ug pagbalik ngada hito.An kada usa may katadungan pangaro hin panalipod kontra hin pagraugdauga tikang ha iba nga nasud;Ini nga katadungan diri mahihimo igrason dumata hin mga pagkiha gumikan hin mga krimen nga diripolitikali o mga buhat dupak hari mga prinsipyo ug mga panuyo han UN.An kada usa may katadungan ngada han iya nasyonalidad;In usa nga tawo diri mahihimo kahukasan han iya paggka nasudnon hin waray ha rason ug waray liwat maka-agpugong ha iya pagbalhin han iya pagka nasudnon.An mga lalake o babaye nga aada na ha igo nga panuigon an may katadungan ag-awawa ngan magka-ada hin familya ha waray bale han iya kolor ha panit, nasyonalidad o tuluohan. Hira an mayada purupareho nga mga katadungan mahi-unong ha pag-awawa, samtang nga mag-asawa ngan han pagpawaray bale hito nga ira pag-asawa;An kasal an pagbobohaton la ha talwas ug tim-os nga pag-ayon han mga pagkakasion;An familya an unob ngan panguna nga hupo han katilingban ngan may katadungan nga panalipdan han katilingban ngan han gobyerno.An kada usa may katadungan pagtag-iya hin bagay ha iya kalugarinhon o kaupod an iba;Waray hin-o man nga tawo nga kukuhaan han iya pag-tagiya hin waray-ha-rason.An kada usa may katadungan hin ha iya pag-isip, konsensya ug relihiyon; kaupod hin an katadungan pagbalhin han iya relihiyon, pagtuo ug katal-wasan, mahiya la nga usa o kaupod in iba, ha publiko o pribado agud igpasamwak an iya tuluohan ha pagtutdo, paghalad o pagsingba.An kada tagsa may katadungan pag-isip o pagsaysay; ini nga katadungan naglalakip han iya pagpasamwak han iya mga opinyon nga diri pagsasamukon sugad man pagpamiling, pagkara-wat ug paghatag hin mga impormasyon o mga ideya pinaagi ha media hin waray pinili.An kada tagsa may katadungan hin mamingawon nga pagtitirok ug paguurosa;Diri mapipirit in usa ka tawo pagpiriton pagbulig hin usa nga kapunungan.An kada tagsa may katadungan pag-api dida han pan-gobyernohan, ha directa o pinaagi han mga pinili nga mga tumindog;An kada usa may katadungan kumarawat han mga serbisyo publiko ha iya nasud;An ungara han mga tawo amo an pinatatamakan han gahum han gobyerno; Ini tutumanon pinaagi hin tunay ug pinanahon nga pinilay bubuhaton hin sekreto nga butosay o puropareho nga paagi hin panmutos.Kada usa, tungod han hiya kaapi han katilingban, may katadungan han iya seguridad nga sosyal, tubtob han kaya han nasyonal ug internasyonal nga pagkaurosa subay han mga organisasyon ug mga bahandi han kada gobyerno, mga katadungan nga sosyal, kultural ug sosyal nga dir-gud-maiiwasan dida han talwas nga pagtubo han iya pagatawo.An kada tagsa may katadungan pagtrabaho, pagpili hin trabahu-an ngadto hin mga-makatawo-nga-kahimtang-hin panarabahuan ug panalipdi hin kawaray trabaho;An tagsa-tagsa, may katadungan ngada hin eksakto nga suho para hin eksakto nga trabaho; hin diri hiya pag-iibahan;An hin-o man nga natrabaho may katadungan kumarawat hin eksakto ug may-bintaha nga bayad, agud magseguro para ha iya ug han iya pamilya hin kinabuhi kaangayan hin tawo, ngan kon kinahanglan madudugangan pa hin iba nga mga paagi hin sosyal nga mga panalipud;An kada tagsa may katadungan pagtindog o pagbulig hin mga unyon agud maproteheran an iya mga intereses.An kada tagsa may katadungan hin pagpahuway ug pagpahalibway, kaupod in pagtakon han iya mga oras hin pagtrabaho ug ha mga panahon nga adlaw nga mga lu-an nga binaydan.An kada tagsa may katadungan ngada hin igo ug kaangayan nga panginabuhi para ha iya kalugaringon ug han kanan iya pamilya panlawas, sugad man han pamanapton, balay, urokyan ug mga pagataman nga sosyal ngan medical, ug katadungan ngada hin kaseguro ha panahon hin paghi-iwas han trabaho, kasakit, kabaldado, ka balo kalagas o kawar-ayan o ano la nga remalaso;An pagin iroy ug pagin bata nahipapailarum hin espesyal nga pagtimangno. An ngatanan nga mga bata, natawo sakub o gawas ha kasal, nahasisirong gihapon hini nga sosyal nga panalipud.An kada tagsa mayda katadungan ngada hin edukasyon. An edukasyon amo in libre, por los menos, ha elementarya ug ha syahan nga mga balitang. An edukasyon ha elementarya kinahanglan piriton gud. An pag-aram han teknolohiya ug profesyonal nga edukasyon abyerto para han ngatanan ug man an huro-hitaas nga pag-aradman maarabut hin usa sugad han iya maakos;An panuyo han edukasyon amo an bug-os nga pagtubo han kanan tawo personalidad ug an pagpabaskug han pagrespeto han kanan stawo mga katungod ngan han mga unob nga mga katalwasan, lgpapadukwag an paggisi-nabtanay, paggipuro- paasensyan ug an pagsarangkay han mga nasud, mga hugpo sugad han relihoyoso ug magkadugo nga mga hugpo, ug maniningkamot nga magpabilin an kanurayaw;An mga kag-anak may katungod pagpili han klase nga edukasyon para han ira mga anak.An kada tagsa may katadungan pagbulig dida han mga buruhaton nga kultural han katilngban, pagpulos han mga artes ug pakigsasaro han mga siyentipiko-nga-mga-bintaha sugad man han mga iba nga kaupayan.An kada tagsa mayda katadungan magpanalipud han mga bintaha tikang han mga siyentipiko nga imbento, mga sinurat o producksyon n mga aristiko nga iya.An kada tagsa may katadungan ngada hin kahimtang nga sosyal of internasyonal diin an mga katadungan ug katal-wasa dida hin nga Deklarasyon mahihimo katuman.An kada tagsa may mga turumanon ngada han katiling-ban diin aada gud la an bug-os nga pagtubo han iya pagkatawo matutuman.Dida han iya pagtuman han iya mga katalwasan ug mga katadungan, an kada tagsa matataknan subay han mga aludayday han balaud, kanay tiunay nga panuyo amo la an pagpakilala ug pagparespeto han mga katadungan ug mga katawasan han iba ug pagtuman han mga kinahanglanon han moralidad, an kahimyangan han publiko ug an kaupayan ha katilingban nga demokratiko.Waray hini dinhi ngamga katadungan ug mga katalwasan bubuhaton supak han mga panuyo ug mga prinsipyo han UN.Waray hini dinhi nga Deklarasyon in intyendihon nga naghahatag ngada hin bisan ano nga Gobyerno, hugpo o tawo hin katadungan pagbuhat hin bisan ano nga makakabungkag hin ano dida nga katadungan ug katalwasan nga nailagda dinhiByo kyayukanyikwa mba buneme ne kwesakena pamo kwa bonse bantu mubisemi byabo, kokuleta kukasuluka, bololoke ne mutende pano pa ntanda;Byo kyaykanyikwa mba kubula kushingika muntu kileta byubilo byatama byalula milanguluko yanji ne ya ntanda yonse moekala kasa asangalala;Byokiji mba kyanema, kubula kukanjikizna muntu kuba kyatama, kubula kusatukila butangi, kyawama kumona mba nsambu iji na muntu yavimbilwa,Byokiji mba kyanema kuleta lumvwanano pakachi ka bantu ne mitundu,Byokiji mba bisaka bya bantu mu kije kya United Nations byaitabuzhanya mba muntu wafwainwa kwikala na nsambu ya kwikala wakasuluka, waesakena pamo na bantu bakwabo wingijila pamo na bakwabo bantu,Byokiji mba byalo byaswisha limvwanano kupichila mkije kya United Nations ne kumona mba byalama munemw wa kunemeka bantu,Byokiji mba kolondela ino milaye ne mikambizho kyanema,Kine, nanchi kije kya General Assembly kyaitaba mba Uno mukambizho mukatampe wapana nsambu ku muntu kwikala wakasuluka, ekale ke wakuyulula mikoka yonse ya bantu kikupu amba yense muntu nangwa kije kyonse kilondela uno mukamizho, kikekala ke kya kumwenakoMUKAMBIZHO MWINE PA MAMBO A KUKASULUKA KWA MUNTU MBWIKALOBonse bantu basemwa bakasuluka kabiji baesakena pamo mubuneme. Baji na maana a kulanguluka kabiji bobila bantu bakwabo byubilo bakwibasekesha.Yense muntu uji na nsambu kabiji wakasuluka mwaila mukambizho, kwakubula kutala pa mutundu, mukoka, lwitabilo lwanij mu bya ntanda, bya Lesa, nangwa milanguluko yanji, kana wa mulume nangwa wa mukazhi, bunonshi nangwa bwikalo, kifulo kyanji ne bikwabotu bintu.Kikwabo, kechi pakekala lupusano pa byabumulwila ntanda nangwa lwa kyalo mwikala yeo muntu ne nangwa kyalo kyatambula bwana bwakyo, nangwa bekilama, nangwa bakikiwila.Yense muntu uji na nsambu ya kwikala na bumi, wakasuluka kabiji wavimbilwa.Kafwako nangwa umo ukekala muzha nangwa wa kwingijila mukwabo muntu kwakubula malipilo; buzha kechi bukekalako ine.Kafwako nangwa umo ukamanyikwanga nangwa kumuyan jishane.Yense wafwainwa kulangulukila amba muntu mwaila mizhilo.Bonse bantu baesakena pamo mwaila mizhilo kabiji kechi bafwainwa kwibasalulula mwaila mizhilone. Bonse bafwainwa kuvimbilwa.Yense muntu mwaila mizhilo wavimbilwa ku mikambizho yatama ya kyalo yabula kuilamo.Kafwako nangwa umo ye bakakasa nangwa kumupanga mukyalo kwa kubula mambo ne.Yense muntu uji na nsambu ya kumumvwina mambo o ejizhanya.Yense walenga mambo akatampe kechi wafwainwa kuchibilwa ponka potu ine, poso wazhatwa nao mukije kya mizhilo.Kafwako ye bakazhachisha na mambo kasa abujile kwialenga. Kabiji kechi baka mutongwele mambo akwabo apusana na atanshi mukusaka kumuzhachishane.Kafwako muntu ye bakakanjikizha kusolola nangwa kwamba bintu byabufyafya byanji, byakisemi kyanji, byanzubo yanji, makalata oanemba nangwa ku mu kabisha na mambo a bifulo byoajinga nabyo. Yense wavimbilwa na muzhilo.Yense uji na nsambu yakwenda ne kuya koasaka nakwikala mukyalo.Yense uji na nsambu ya kufuma mukyalo kyanji ne byalo bikwabo ne kubwela.Yense uji na nsambu ya kunyemena mukyalo kingi kuchina kumumanyika mu kyalo kyanji.Uno muzhilo kechi wikalakone umvwe wanyema kumanyikwa na mambo akwabo kukila bya bumulwila ntanda.Yense wafwainwa kutambula bwina kyalo.Kafwako ye bakakanya kutambula bwina kyalo nangwa kupimpula bwina kyalo bwanji.Bana balume ne bana bakazhi bakoma, kwakubula kutala pa mutundu nangwa mukoka baji na nsambu ya kusongola nangwa kusongolwa ne kwikala na nzubo. Kabiji bafwainwa kwikala basekelamo mu masongola abo.Masongola afwainwa kwikalako poso bonse babiji baitabuzhana.Kisemi kyo kitendekesho mwaila bisaka bya bantu onkao mambo kyafwainwa kuvimbila.Yense uji na nsambu yakunonka kintu, bunke nangwa mukipanyi na bakwabo.Kafwako yebakangata nsabo yanji mu lukanakana.Yense muntu wafwainwa kwilangulukila ne kwifukwila byakuba.Yense uji na nsambu ya kwamba moalangulukila, kabiji wakosha kubulanana milanguluko yanji kubanembeshi babyambo.Yense uji na nsambu ya kupwila pamo na bakwabo.Kafwako ye bakonsha kukanjikizha kupwila pamo na bakwabo ne.Yense waswishiwa kwikala na nsambu mu kafulumende wa kyalo kyanji, kupichila mwi aye mwine nangwa ntomesha wasalwa.Yense waswishiwa kwingila mu kafulumende ya kyalo kyanji.Ngovu ya bantu (Milangwe) po paimana bulume bwa kafulumende, ino ngovu ikamwekela mu kusala kwikalako kimye ne kimye kwa bufyafya kwa bantu bonse.Yense muntu mu kyalo wafwainwa wavimbilwa mubwikalo bwanji, kupichila mu lumvwanano mukyalo kabiji ne pakachi kabyalo, kuila mu bunonshi, bukomo, bwikalo ne kisemwa-bileta buneme ne bukomo kwiaye mwine.Yense wafwainwa kwingila; uji na nsambu ya kusala mingilo yoatemwa yamusekesha kabiji yakonsha kutwajijila.Yense kwakubula lupusanone, wafwainwa kulipilwa malipilo a esakana na mingilo.Yense wingila wafwainwa kulipilwa malipilo a mufwainwa aye mwine pamo ne kisemi kyanji.Yense uji na nsambu yakutwela ne kwikala membala mu bije byambilako bamingilo pakuba mba ekale wavimbilwa.Yense uji na nsambu ya kukokoloka ne kukaya, kabiji wafwainwa kwingila bimye byatongolwa kabiji wafwainwa kwikala na kimye kya kukokoloka.Yense wafwainwa kwikala na bikwalo bwawama pakuba mba ekale nabututulu bwamubiji, kisemi kyanji kikale bulongo, ekale na kajo kavula, bivwalo byafwainwa, pakulala pawama ne byonse bisakiwa mubwikalo ne mu bumi bwa muntu.Bana bakazhi ne bana babo bafwainwa kulama bulongo. Bonse bana nangwa kechi baji na bashabo bapamute ine nabo bafwainwa kulama bulongo.Yense wafwainwa kufunda. Lufunjisho lwafwainwa kwikala lwatu, kikatakata kutendekelo. Lufunjisho lwa kutendekelapo lwafwainwa kwikala lwa bonse. Lufunjisho lwapeulu lwafwainwa kwikalako.Lufunjisho lwafwainwa kwikala lwakuleta bukomo ku muntu pamo ne kukosesha nsambu yanji. Lukekala lwakuleta lumvwanano, lulekelo, ne bulunda pakachi ka byalo, mitundu ne lwitabilo lwabo, kabiji lukakwasha kusutula mingilo ya kije kya United Nations mukuleta mutende.Bansemi baji na luusa lwakusajila bana babo lufunjisho.Yense uji na luusa lwakwifwezha mu bya kisemwa, byakishakulu kabiji ne kwingijila pamo mukuwamisha byonse bino.Yense uji na luusa lwa kuvimbila mafunde a bwikalo pakuba mba kechi bataye byakishakulu ne.Yense uji na luusa lwa uno mukambizho wa kambizha bwikalo bwaafwainwa ku muntu.Yense uji na luusa lwa kwikala na bantu bakwabo bo amona mba bwikalo bwanji bwakonsha kuwama.Mwaila ino nsambu, yense muntu ukakonsha kulondela mikambizho mwaila mizhilo kasa amwesha mushingi wa ino mikambizho pamo ne kubakwabo bantu pakuba mba pekale lumvwanano.Ino nsambu yapanyiwa kechi yafwainwa kwiingijisha kwakubula kulondela binshite bine bya kije kya United Nations ine.Kafwako nangwa kimo mu ino mikambizho kyalamata kukyalo nangwa muntu kyo bakonsha kwingijisha mukwingila byubilo byabula kufwainwa mwaila nsambu ne ngovu ya tongolwane.Dimanyisha Kudi Bukwa Bisamba Bya Buloba Bujima Pa Makokeshi A Muntu YonsuMu matuku 10 a ciswamune (ngondu wa dikumi ne mwibidi) wa cidimu cya 1948, Cifufu cinene cya Nsangilu wa bukwa-bisamba (ONU) cyanyishile ne cilejele patoke mapangadika mangata kudi bukwa-bisamba pa makokeshi a muntu yonso atudi tufunda aa. Kunyima kwa dyenjibwa dya bwalu bwa cikuma ebu, bena cifufu eci bakalomba ditunga ne ditunga dyonsu bwa kwenza mwadi monsu bwa kumwangalaja Mapangadika aa kudi bantu ku diabanya, dialamika ku bimana bwa bantu bonsu baamone, kudiabala ne diumvwija mu tulaasa tupwekele ne tubandile, kakuyi kansungansunga ka cididi cya misoko ne matunga.Pa kumona ne, kwitaba se bantu bonsu ba pa buloba badi ne buneme ne makokeshi amwe ne a kashidi ke nshindamenu wa budikadidi, bwakane ne bupole pa buloba bujima;Pa kumona ne, dibenga kumanya ne dipepeja dya makokeshi a muntu bidi bifikisha ku ngenzelu mishadile idi mwa kunyengabaja myoyi ya munda ya bantu; pa kumona ne kufikisha bantu ku nsombelu udibo mwa kwikala bakula ne biitaba cidibo baswe, kabayi ne bowa anyi lutatu ke kiipacila kanene ka muntu yonso;Pa kumona ne bidi bikengela kwenza mikenji idi mwa kukuba makokeshi a muntu yonsu ne kubenga kufikisha bantu ku ditombokela dya bukalenge bwa cinyangu ne bushipyanganyi,Pa kumona ne matunga a Nsangila wa Buka-bisamba (ONU) adi mashindike ditaba dyawu mu makokeshi mashindame ne mushinga wa muntu yonso mu bobumwe bwa makokeshi a balume ne bakaji, mu dyangata mapangadika a kutungunuja nombelu mulenga wa bantu mu budikadidi;Pa kumona ne ditunga ne ditunga dyonsu, pamwe ne Nsangilu wa Bukwa-bisamba mbangate maangadika a kunemeka ne kwitaba makokeshi ne budikadidi bwa muntu yonsu;Pa kumona ne bwa kukumbaja mapangadika aa, bidi bimpe bantu bonsu bikale ne ngumvwilu umwe wa budikadidi ne makokeshi aa;Cifufu cinene nya Nsangilu wa bukwa-bisamba cidi cikobola Mapangadike pa makokeshi a Muntu yonsu aa bu kipacila ka bisamba ne bukwa matunga bwa se bantu bonsu pamwe ne bulongolodi bonso bwa bantu kabayi bapwa Mapangadika aa moyo, benze mwabu monsu bwa kutungunuja dinemeka mine Mapangadika aa ne budikadidi ku dilongesha bantu, kufikisha bantu ba buloba bujima ku ditaba ne diatumikila dilelela, ku dyangata mapangadka adi akengedibwa ku citupa ku citupa munda mwa matunga ne ku bukwa-bisamba byonsu ebi kudi bobo bena matunga aa pamwe ne bena misoko idi ku bukenji bwawu.Bantu bonsu badi baledibwa badikadile ne badi ne makokeshi amwe. Badi ne lungenyi lwa bumuntu ne kondo ka moyo, badi ne bwa kwenzelangana malu mu buwetu.Budikadidi ne makokeshi mafunda mu Mapangadika aa bidi bitangila muntu yonsu, kakuyi disunguluja bisamba, mubidi wa makoba a bantu, bulume anyi bukaji, mwakulu, ntendelelu, ngumvwilu wa malu a cididi anyi dyela dya meji kana onsu, ditunga dya muntu; bubanji anyi bupele, mwaba wa cilelelu ne a mishindu kana yonsu.Kabidi kabyena bikengela kansungansunga ku malu a cididi, a bunzuji a bukwa matunga anyi a mu ditunga didi muntu ufumina, nansha dyodyo didikadile anyi dikale ku bukenji anyi ku bupika bwa dikwabu.Muntu yonso udi ne bukookeshi bwa kwikala ne moyo, kudiikadila ne kusoma talala mu bumuntu bwende.Muntu nansha umwe kena mwa kukwaciibwa ku bupika bwalu mushinga wa bapika mmukandikiibwe mu mishindu yawu yonsu.Muntu nansha umwe kena mwa kukengeshiibwa anyi kupeshibwa bibawu bya kanyawu bidi kabiyi byakanyina bantu anyi bidi mwa kubapwekesha mulongo.Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kumanyibwa my myaba yonsu mu bumuntu bwende.Bantu Bonsu badi momumwe kumpala kwa meyi ne kakuyi dishilangana ne bukenji bwa kukubibwa kudi diyi dya momumwe. Bonso badi ne bukenji bwa kukubibwa mushindu wa momumwe bumpala kwa kansungansunga kikala mwa kutupa ku Mpangadika aa ne kumpala kwa nkebelu yonsu wa kansungansunga ka mushindu ewu.Muntu onso udi ne bukokeshi bwa kunyemena ku tubadi tumanyike twa ditunga dyende padiye mumone maalu adi atupa ku makokeshi a nshindamenu adi mamwambika kudi meyi ne mikandu anyi kudi Diyi dikulu dya ditunga dyende.Muntu nansha umwe kena mwa kukwacibwa, kulamibwa anyi kwipacibwa cyanana ku diswa dya muntu.Muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kumona cilumbu cyende cikoshibwa byakane, mu bulelela kakuyi kansungansunga, kudi tubadi twa mu ditunga dyende ku mesu a bantu. Tubadi etu ne tujadike makokeshi ende ne bidiye ne bwa kwenza anyi bwimpe bwa kafundila.Muntu yonsu udi mufundibwe kena mwena cibawu too ne diba dya mulumbulwishabu ne didibo bamuleja se udi mwenze bibi kumpala kwa cilumbulwilu ne kabidi pikalabu bamane kumulumbulwila kudi baavoka bende.Muntu nansha umwe keena mwa kukosedibwa buloku bwa bilema anyi ntupakanyi idi, cikondo civwayi myenza kayiyi myanji kwikala mimanyibwe ne yidi bilema ku mikandu ya ditunga anyi bukwamatunga. Bidi momumwe ne kakwakwikala cibawu nansha cimwe cikosela muntu cipite cukole eci civwa cifundiibwe cikondu civwa cilema cyenza.Muntu nansha umwe kena mwa kubwelakana mu nsombelu wa mukwabu, mu diku dyende, mu nzubu wende, mu difunda anyi difundilangana dyende dya mikanda peshi kunyanga lumu lwende. Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kukubibwa kudi meyi ne mikandu pa malu a mushindu ewu.Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kwendakana mudiye muswe ne bwa kusungula mwaba udiye mwa kusomba munda mwa ditunga dyende.Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kumuka mu ditunga dyonsu, nansha dyende ne kupinganamu kabidiKumpala kwa lufu, muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kukeba mwaba wa kusokoma pikalaye mukengeshibwe mu ditunga dyende.Mwena cibawu kena mwa kudisokoko kunyima kwa makokeshi aa pikalaye mubunde cibawu ne mwindende anyi mutupakane ku mikenji ya Nsangilu wa bukwa-bisamba.Muntu yonso udi ne bukokeshi bwa kwikala ne bwena ditunga dyende.Muntu nansha umwe kena mwa kupadibwe patupu bwena ditunga, anyi bukokeshi bwa kushintulula bwena ditunga.Mulume ne mukaji bakadi bakumbaje mvula ya dibaka badi ne bukokeshi bwa kuselengana ne kwasa diku, kakuyi mukanda wa cisamba, ditunga anyi citendelelu. Makokeshi abu adi momumwe bwa bidi bitangila mbangilu wa dibaka, nsombelu ne dishipa dya dibaka.Dibaka diswikiibwe mu budiswile bwa basedyanganyi.Diku ke mfukila ne nshindamenu wa nsombelu mu bantu. Pa nanku, mbulamatadi ne bukwa-bisamba badi ne cya kubakuba.Muntu yonsu nkayende anyi ne bakwabu udi ne bukokeshi bwa kwikala ne byende bintu.Muntu nansha umwe kena mwa kunyengibwa cintu cyanana nansha.Muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kwela meji ku budiswile bwende, kulonda kondo ka moyo wende, kutendelela Nzambi wa moyo wende. Pa nanku, udi ne budikadidi bwa kushintulula citendelellu anyi ditabuja dyende ne kubileja patoke, nkayende anyi mu cisumbu, mu bantu anyi pa nkayende, ku dilongesha, byenzedi ne mishindu mene ya kutendelela.Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kwela meji ne kwakula mudiye muswe. Mbwena kwamba ne kabena mwa kumukwata bwa mine malu aa. Udi ne bukokeshi bwa kukeba, kupeta ne kumwanglaja ngumu ne meji emde myaba yonsu mu mishindu yonsu.Muntu yonso udi ne bukenji bwa kuswa ne kubwela mu bisangilu ne mu bisumbu mudiye muswe.Kakwena muntu nansha umwe udibo mwa kubweja mu cisumbu ku bukole.Muntu yonso udi ne bukenji bwa kuludika malu a ditunga dyende, yeye mwine anyi ne batumibwe badiye mudisungwile.Bukokeshi bwa kulombola malu a ditunga budi bwa mumwe bwa bantu bonsu.Majinga a ditunga ke nshindamenu wa bukalenge bwa mbulamatadi: majinga aa adi amweneka ku masungula malelela adi ne cya kwenjibwa ku cikondu ne ku cikondu, bela kaci kasokome, bilondeshele bulongolodi budi mwa kufikisha muntu yonsu mwa kusungula mu budiswile.Muntu yonsu udi ne bukenji wa kupeta dyambulwisha kudi mbulamatadi, bwa kukumbaja majinga ende ku malu a bubanji, nsombelu ne malu a nshidimukilu, buneme bwende ne ditungunuja bumuntu bwende, ku dikwacisha dya bena ditunga pamwe ne matunga menyi bilondeshele bulongolodi ne lupetu lwa ditunga.Muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kupeta mudimu, kudisungwilawu ne kuwenza kakuyi lutatu lwa dicina bulofu.Bantu bonsu badi benza mudimu umwe badi ne bukenji bwa kupeta difutu dya mumwe kakuyi kansungansunga.Muntu yonsu udi wenza mudimu udi ne bukenji bwa kupeta difutu dikumbane didi dimulengelele ne didi mwa kumufikisha ku disomba ne dikuba diku dyende byakane, pikalaku nushindu ne dikubabwa pamwe ne manga makwacisha pamutu pa difutu.Muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kwasa ne bakwabo bisumbu bya dyakwila beena mudimu ne kubwela mu bisumbu byakwidi bya bena mudimu bwa kwakwila makokeshi ende.Muntu yonso udi ne bukokeshi bwa kwikisha ne kumana lutetuku ne kwikala ne lupoolu lujaadikiibwa lwa nengenu wa mudimu ne kwikala ne dikisha difuta ku cikondu ne ku cikondu.Muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kwikala ne nsombelu mwakane bwa kumona mwa kupetesha bena diku dyende ne yeye mwine bukole bwa mubidi ku didya dimpe, dilwata, londapu ne ku dipeta dyambulwisha dya mbulamatadi. Yeye mubwele mu bulofu, badi ne cya kumwambulwisha, yeye musame anyi mupangile bukole bwa mubidi, mufwishe, nkolumu anyi mujimije bivwa bimudisha kakuyi ku bwenzavi bwende.Mukaji muvyeele ne mwana badi ne bwa kupeta dyambulwisha dya pa bwadyo. Bana bonso balela mu dibaka anyi ba mu njila badi ne cya kukubibwa mushindu wa momumwe kudi mbulamatadi.Muntu onso udi ne bukenji bwa kulonga. Dilonga didi amu dya patupu kadiyi dya kufucila mfwalanga, nangananga edi dya mbangilu ne dya nshindamenu. Dilonga dya ntwadijilu didi dya muntu yonsu. Dilonga dya midimu ya byanza didi ne cya kwikala myaba yonsu; dibwela dya mu tulaasa tubandile didi ne cya kunzulwibwa mushindu wa momumwe bwa bonsu bilondeshele dimanya dya muntu ne muntu yonsu.Dilongesha didi ne cya kwipacila ditabulula dya bumuntu ne dikolesha dya dinemeka dya makokeshi a muntu ne madikadidi mashindame, difikisha bantu ku dyumvwilangana, malunda munkaci mwa matunga onso ne bantu ba bisamba ne bitendelelu kana byonso, ditungunuja mudimu ya Nsangilu wa Bukwa-Bisamba mu dilama bupole munkaci mwa bantu.Baledi badi ne bukenji bwa kusungula mushindu wa kukolesha bana babu.Muntu yonsu udi ne bukokeshi bwa kudifila mudiye muswe mu malu a kabukulu a ditunga dyende, kusanka ne bunsenda bwa ditunga dyende, kutungunuja bamanyi ba mikanda ne kusanka ne byonso byapatuka kwinaku.Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kusanka ne bya pa mudimu wende, bumanyi bwa mukanda anyi bunsenda bwende.Muntu yonsu udi ne bukenji bwa kujinga se makokeshi ne budikadidi bidi bifunda mu Meyi mamba aa basangane kwenzeka anyi byenzeke.Muntu udi ne malu adiye mwa kwenzela bantu badiye musombe nabu bwa kumona mwa kutungunuja bumuntu bwende.Mu ditumikila dya makokeshi ne budikadidi bwende, muntu yonsu udi ne cya kwitabuja mekenji myela bwa kusaka bantu ku dimanya ne dinemaka budikadidi ne makokeshi a bakwabu pamwe ne majinga majalame a nsombelu mulenga, bupole mu ditunga ne dyakalenga dya bantu mu ditunga didi dilonda mikenji anyi dikale ne bukalenge bwa cyata.Budikadidi ne makokeshi onsu kaena mwa kushilangana ne kipacila anyi mikenji ya Nsangilu wa Bukwa Bisamba (ONU).Mu Mapangadika aa, kakwena kanungu anyi bwalu budi buleja ne ditunga, cisumbu cya bantu anyi muntu udi ne bukenji bwa kwenza bwalu budi butupakana ne budikadile anyi makokeshi adi mafunda aa.Lexi xi sainìweke xi thlelà xi haxiwa hi huvu ya nthlanganu wa matiku ya misava hi kola ka Resolução 217 A (III) ya 10 ka Dezembro ka 1948.Hi ku xixima le svaku a ku hlonipha ka lisima ni tinfanelo leti ti lumbaka a lixaka la ximunhu y ndlela yò sungula leyi yi fanelaka ku landziwa a ku kota ku a vanhu va hanya è nkhululekeni, hi kurhula ni ku fana à misaveni;Hi ku tiva le svaku a ku kala ku tiva ni ku xixima a tinfanelo tà wumunhu ku bzalile nsele leyi yi nga hombolokisa mahanyele ni mapimisele ya ximunhu, ni ku tiva le svaku a ku navela kukulu ka vanhu va misava y ku hanya è kurhuleni, na va nga thxaviseliwi kumbe ku hanya hi wusiwana, na va nga thxavi ku khuluma, ku veka mavonele kumbe ku kholwa;Hi ku xixima le svaku y sva lisima a ku vikela tà tinfanelo tà ximunhu hi ku bzàla mafùmele lawa ma hloniphaka tinfanelo lèti, svanga ndlela ya ku heta wupfukeli leli vanhu va liyendlaka hi kola ka kutwa tixànisà ni wukhinyavèzi;Hi ku xixima le svaku y sva lisima a ku seketela ni kuyandzisa a wunghani xikarhi ka matiku hin'kwawu ya misava;Hi ku xixima le svaku a svithsungu sva matiku ya misava svi haxile, hi kola ka papèla, a ku thsembha ni ku seketela ka svona ka timhaka ta lisima ni tinfanelo ta ximunhu ni mahanyele yò kala wuyavanyisi mayelanu ni tinfanelo tà wanuna kumbe wansàti, ni ku tiboha ka nthlanganu lowu a ku pfunisela ku lwa ni mahanyele ya usiwana ndzeni ka utomi la nkhululeko lowu wu yandzìke;Hi ku xixima le svaku, a minfumo ya matiko làwa, ma tibohile a ku hlohlotela, hi ku pfunisana ni Nthlanganu wa Matiku ya Misava, a xihlonipho xa tinfanelo ni wukhululeki lèla ntsindza la ximunhu;Hi ku tiva le svaku a ku pfumela ni ku landza ka svileleto lesvi hi matiku hin'kwawu y masungulu lawa malavekaka a ku kota ku landza xiboho lèxi;A huvu ya Nthlanganu wa Matiku ya MisavaYi haxa a Xipfumelelanu xa Nthlanganu wa Matiku ya Misava mayelanu ni timhaka ta tinfanelo ta ximunhu, na ku naveliwa le svaku, hi ku pfumela ni ku hlonipha svi leleto lesvi, a vanhu ni svighava hin'kwasvu sva mahanyele ya matiku svi tihinta à ku bzàla moya wa mahanyele làwa hi ku haxa, ku djondzisa ni ku laya, svànga ndlela le yinène ya ku nghènisa xihlonipho xa tinfanelo ni wuthlathleki la munhu ni munhu. Hi ku yengeta, ku naveliwa le svaku a nawu wa tiku ni tiku ni wa nthlanganu wa matiku, wu svikota ku yendla lèsvaku a svileleto lesvi svi xiximiwa hi vana ni minfumo ya matiku lawa, ndzeni ni handle ka wòna, loko malumba nthlanganu lowu.Vanhu hin'kwavu va psaliwili na va khululekìle, funthsi va fana hi lisima ni tinfaneno. Và psaliwili ni nyiko ya ku pimisa ni ku yehleketa; hi kolahu, va fanela ku hanya hi moya wa umbìlu ni unghani.Wihi na wihi a ni nfanele ya ku khala, mayelanu ni xipfumelelani lexi, na ku nga na xikheto xa nhlònge, muhlovo, wunùna kumbe wusàti, lirìmi, ndhàwu ya ku psaliwa, kereke, ku landza ta política kumbe ka svin'wani, tiku là mapsaliwa kumbe mathsamele ya wutomi, wupfundzi, kumbe xìhi na xìhi.Hàndle ka lèsvo, à ku fanèli ku hàmbanisìwa hi kolà ka xithsàmu a ndzeni ka timhaka tà política, tà ku fambisa nawu, ku fambisa tà le hàndle ka tiku, kumbe hi kòla ka tiku leli munhu a humaka kalòna, y ngà va tiku là ku thxuseka, là ku fumiwa hi lin'wanyani kumbe matifùmi, nhambi lòko tiku lèli li tsemeliwi ndzelekani è ka mafumele ya lona.Munhu ni munhu à ni nfanelo ya wutòmi, nkhululeko ni usirhelèli.À hàva lweyi a fanelaka ku hanya hi wukarawa kumbe utirheli; a wukaràwa ni wuxavisi la svikarawa, hi mukhuva wihi na wihi, svà tsimbisìwa.À hàva lweyi a fanelaka ku xanisiwa miri, ku tsemeliwa khotso kumbe svikhatiso sva tixànisa tà ku hambana ni makhatisele ya ximunhu kumbe ya ku muhohlòta.Wihi na wihi à ni nfanelo ya kuhloniphiwa svanga munhu phambhèni ka nawu.Phambhèni ka nawu hin'kwavu vanhu va fana, futhsi va fanela ku sirheliwa hi nawu hi ndlela ya ku fana. Va fanela ku vikeliwa hi ku fana mayelanu ni hin'kwaxu xihlàwuhlàwu kumbe wuhlohlotèli lìhi na lìhi la xihlàwuhlàwu lexi xi kongometàka ku hambanyisaka xipfumelelanu lexi.Wìhi na wihi à ni nfanelo ya ku yamukeliwa è ka xighaha xìhi na xìhi xa ku tendera timhaka ta nawu ndzeni ka tiku , kùvé a ya mangala lesvi a svi xandzaka mayelano ni ku djikisiwa ka tinfanelo ta ntsindza lè ti tsaliweke è mabukwini yà nawu wa tiku.À hava lweyi a fanelaka ku khomiwa, ku nghenisiwa è khotsoèni kumbe ku khatisiwa hi ku rhumeliwa è matikwene ya vambe na svi nga na masungulo.Munhu ni munhu a ni nfanelo ya ku, hi kufana ni hin'kwavu vanhu, a timhaka tàkwe ti xuxiwa è gdekeni hi b'andhla lò thsembheka, leli lifanelaka ku nyika tinfanelo kumbe nandzu mayelanu ni mhaka.Wihi na wihi lweyi a lumbetiwaka nandzu wò karhi a thxiwa n'kàla nandzu loko mhaka yakwe yi nga sè sentchiwa hi nàwu ni ku tikomba svaku hàkunene a nandzu wá mulumba, na a vikeliwa hi gdwethà.À hava lweyi a fanelaka ku tsemeliwa khotso hi kola ka sviyendlo lesvi, è ka n'kama a sviyendleke, à svi nga thxiwi xiwonho mayelanu ni nawu wa tiku ni wa nthlanganu wa matiku. Hi ku fana, loko y li xiwonho, a svi faneli ku tsemeliwa khotso là ku tika kutlula leli a li tsemeliwa xiwonho lexi a n'kama xi nga yendleka hi wona.À svi faneli ku munhu a ngheneliwa ka ta wutomi lakwe, la munti kumbe nghamu na svi nga na masungulo, nhambi ku yendleliwa xihi na xihi lexi y nga xirhuku è ka wumunhu lakwe. Mayelanu ni hin'kwasvu lesvi, a munhu a fanela ku vikeliwa hi nàwu.Munhu wihi na wihi à ni nfanelo ya ku kandziha kwihi na kwihi lomu a ku rhandzaka ndzeni ka ti ndzelekani ta tiku lakwe ni ku yaka lomu ku xuviwaka hi mbilu yakwe.Wihi na wihi a ni nfanelo yaku, loko à svinavela, a rhurha a ya yaka matikweni man'wani, ni ku thlelela à tikweni làkwe.Wihi na wihi lweyi a ti twaka na a landzeleliwa a tikweni, a ni nfanelo ya ku kombela ni ku thxusiwa ku khoza è matikweni ya vambe.Kambe a nfanelo leyi a yi tirhi loko, hà kunene, a munhu lweyi a landzeleliwa hi mhaka ya ku hoxela nàwu, kumbe hi ku yendla mintirhu leyi yi hambaneke ni nkongometo wa nthlanganu wa matuku.Munhu ni munhu à ni nfanele ya ku lumba tiku.À hava lweyi a fanelaka ku suseliwa nfanelo leyi na svi nga na nthlamuxelo nhambi ku suseliwa a nfanelo ya ku txintxa tiku.Loko a fikeliwa hi ntaga, a wanuna kumbe wansàti, a ni nfanelo ya ku thxàda ni ku yaka munti, na ku nga vekeliwi svi hingakanyu mayelanu ni nhlonge, tiku la mapsaliwa kumbe kereke. Loko wukati la ha tiyili ni loko li thsika li hela, ha vambirhi ka vona va ni tinfanelo tin'we.À svi faneli ku a muthxadu y li wa nsindzisà.A ndjangu wu fanela ku vikeliwa hi nawu wa tiku hi kusa wu ni lisima likulo a mahanyeleni ya tiku.Hin'kwavu vanhu, nthlanganu kumbe nkoponi, va ni nfanelo ya ku lumbiwa hi svìlo.À hava lweyi a fanelaka ku tekeliwa svilo svakwe na svi nga na masungulo.Wihi na wihi à ni nfanelo ya ku pimisa ni ku yehleketa è ku khululekeni ni ku khetà kerèke tani hi kurhandza kayena; a lesvi svi lava ku hlaia ku a munhu a thxusekili kambe a ku txintxa kerèke kumbe ku khòlwa; hi ku fana, a svi tsimbisiwi ku munhu a pàluxa kerèke yàkwe kumbe lesvi à kholwaka ka svona, kumbe yexe kumbe hi nthlanganu, kumbe à gdekeni kumbe à xihundleni, hi ku djondzisa, ku yendla, kumbe ku thxumayela.Wini na wihi à thxusekili ku khuluma kumbe ku veka mavonele; hi kolàho a svi faneli ku miyetiwa. Hi ku yengetà , à thxusekile a ku yamukeka ni ku hàxa, na a nga tchuvuki ndzelekani, a tindzava ni mapimo hi ma mayendlele lawa a ma lavàkà.Wihi na wihi a khululekile a ku rhamba nhlengeletànu kumbe ku kumeka è ka yona nhambe è ka tinthlanganu tà ku kongoma timhaka tò kala ti nga yelani ni madzòlonga.À svi fanèli ku munhu à sindzisiwa ku lumba nthlanganu wihi na wihi.Munhu ni munhu à ni nfanelo ya ku kuma xithsamu è ka urhangèli la timhaka ta tiku làkwe, yena hayèxe kumbe hi ku rhumisà vanhu lava a nga va kheta ha yèxe.Wihi na wihi, hi kufana ni hin'kwavu vanhu, à ni nfanelo ya ku kuma ntirhu è ka mintirhu ya nfumu wa tikweni kàkwe.À kurhandza ka xithsungu y nthxumu wa ku sungula lowu tiyisaka a uhòsi à tikweni; hi kolahu, a urhangeli lifanela ku gdoviwa hi hlaúlamàni hi ku famba ni ku famba ka nkarhi, na xi yendliwa hi voto ya xihundla, kumbe hi mahayele man'wani ya ku tiyisa ku vota à ku khululekeni.Wihi na wihi, svanga muhanyi wa tiku, à ni nfanelo ya ku kuma uvikeli mayelanu ni tà mahanyele; hi kolàhu, a nga svi kota ku kombela ku pfuniwa mayelanu ni tà usiwana ni tin'wani tà mahanyele ya siku ni siku; a svipfunu lesvi svà koteka hikola ka ku tihinta ka minfumu ni ku seketeliwa hi matiku man'wani.Munhu ni munhu à ni nfanelo ya ku kuma ntirhu, ya ku kheta ntirhu, ya matirhele ni maholele ya ku yelana ni ntirhu wàkwe, ni uvikeli mayelanu ni ku luza kumbe ku pfumala ntirhu.Hin'kwavu vanhu, na ku nga na ku hambana, va ni nfanelo ya ku hola muholo wa kufana loko va tirha kufana.À mutirhi wihi na wihi a fanela kuhola kuyenela , a ku kota ku hlayisa munti wakwe mayelanu ni lisima xa umunhu, na wu seketeliwa, loko svi kombela, hi svin'wani ni svin'wani svi nga mahiwaka è mavikeleni ya utomi la munhu ni munhu.Munhu ni munhu a khululekile a ku vumba ni van'wani vanhu, a sindicato kumbe ku ti nghenisa è ka ma sindicato sva nga ndlela ya ku vhikhela ti nfanelo ta utirhi la vona.Munhu ni munhu a ni nfanelo ya ku wisa ni ku xùxa, ngopfu ngopfu ya ku yampsiseliwa a ntsengo wa svikhati sva ntirhu ni ku nyikiwa ma féria ya ku hakeliwa.Wihi na wihi à ni nfanelo ya ku nyikiwa mathsamelo ya mahanyelo ya ku yenela ku kota ku tendera tà mavabzi, ku yambala, xikhafu, munti, ku nyameliwa hi dokodela, ni tin'wani ta mahanyele; à ni nfanelo kambe ya ku pfuniwa loko a nga wu kumi ntirhu, loko à ni mavabzi, wu lima , wu fèlakazi, wu kòxa, kumbe ku luzekeliwa hi lesvi svi ngà mupfuna mahanyeleni ya siku ni siku.À wu b'elèki ni wu tsonguana li fanela ku yamukela nseketelo yò karhi. Hin'kwasvu svivanana, nhambi lesvi svi psaliweke handle ka muthxàdu, svi fanele ku kuma mapfunele ya ku fana.Wihi na wihi à ni nfanelo ya ku kuma ku djondza. À ku djondza y mahala, ngopfu ngopfu è ka mabuku lawa ya ku sangula. A wu djondzisi la ku sungula y nsindzisa. À wu djondzisi là ku tiva mintirhu li fanele ku yandzisiwa; a wu djondzi la svi kolwe lè svi kulo li fanele ku pfuleliwa vanhu hin'kwavu hi ndlela ya ku fana.À wu djondzisi ku laveka li kongometa ngopfu ngopfu a ku bzàla moya wa ximunhu ni ku tiyisisa wu hloniphi la tinfanelo ni wu khululeki la wumunhu, ku fundhisa mahanyela ya ku twisisana, ku hlonipha mapimu ya vàmbe, ku twanana ni ma tiku ya vàmbe, ku bzàla ntwananu xikarhi ka tixaka ni ma kerèke ya ku hambana, ni ku yendla xà nthxumu ndzeni ka nthlanganu wa ma tiku ya misava a ku kota ku tiyisa kurhula a misaveni.Kà nyikiwa è ka vapsàli a nfanelo ya ku kheta a djondzo lèyi va yi lavaka ku yi nyikiwa vana.Munhu wihi na wihi à khululekike a ku nghena ni ku hanya a mahanyelo ya siku ni siku ya mughànga wò karhi, ya ku tirhisa kumbe ku londzola a svi yendlo svà mughànga lòwu ni ku pfunisela ku yandzisa wutivi ni ku londzola à mihandzu ya wutivi leli.Hin'kwavu vanhu va ni nfanelo ya wu sirhèli mayelanu ni hin'kwatu timhaka lè t fambelanaka ni wu hambhi kumbe wu qàmbhi hi kòla ka wu tivi, à matsàlwa ni svi yendlo hin'kwasvu svò qambhiwa hi yena.Hin'kwavu vanhu vani nfanelo ya ku, è mahanyeleni ya siku ni siku, à misaveni hin'kwayu, ku ni nawu ni mafumele ya ku yelana ni svi leleto svà Xiphumelelanu lèxi, a kuvé kuta koteka ku vanhu va hanya ndzeni ka tinfanelo ni nkhululeko lesvi svi haxiwaka è ka papela leli.A munhu à ni ti n'sindzisa ndzeni ka ma hanyele ya tiku, handle ka ti nsindzisa leti a svi koteki a ku bzàla ni ku hluvukisa a wu munhu làkwe.A svi faneli ku a munhu a tsemeliwa ndzelekani è ka ku hanya ka ti nfanelo ni wu khululeki lèli li hàxiwaka hi xipfumelelanu lèxi; ntsèna svi nga koteka lòko a mahanyele kumbe ma mahele làwa ma kongoma ku thikameza ti nfanelo ni wu khululeki là van'wani ndzeni ka nawù.A ti nfanelo ni wu khululeki lèli a li faneli ku hanyiwa hi ndlela ya ku djikisa a nkongometo ni ma sungulo ya Nthlanganu wa Matiku.Svà yalisiwa ku tirhisa xileleto xihi na xihi xa xipfumelelanu lexi hi ndlela ya ku a munhu, nthlanganu wa vanhu kumbe nfumu wa tiku lihi na lihi, à yendla svi yendlo lè svi kongomaku ku hahlula ti nfanelo ni wu khululeki lèli li haxiwaku è ka xipfumelelanu lexi.Jianyu dui renlui soyou cenyuan li guyou zunlian jie qi pinden li ho bwyi li quanli li cenren, laisi sigai ziyou, zenli yu hopin li jicu,Jianyu dui renquan li vusi ho vumie yi fazan wei yiman baoxin, zixi baoxin dianvu la renlui li liangxin, er yego renren xiangyou yanlun ho xinyang ziyou bin mianyu kongju ho kuifa li sigai li lailin, yi bei xuanbu wei putong renmin li zuigao yuanwang,Jianyu wei si renlui bwzi pae bw dae yi tin er zou xian dui baozen ho yapae jinxin fanpan, you bieyao si renquan sou fazi li baofu,Jianyu you bieyao cwjin go guae jian youhao guanxi li fazan,Jianyu go Lianho Guae guaejia li renmin yi zai Lianho Guae Xianzang zong congsen tamen dui jiben renquan, rengae zunlian ho jiaze yijie lanlü pinden quanli li xinlian, bin juexin cwcen jiaoda ziyou zong li sehui jinbu ho senho suipin li gaisan,Jianyu go cenyuan guae yeyi siyuan tong Lianho Guae hozo yi cwjin dui renquan ho jiben ziyou li pubian zunzong ho zunxin,Jianyu dui zixi quanli ho ziyou li pubian liaogai zuiyu zigo siyuan li congfen sexian juyou henda li zongyao xin,Yinci xianzai,Dahui,Fabu zi ye Sigai Renquan Xuanyan, zowei soyou renmin ho soyou guaejia nulie sexian li gongtong biaozun, yi qi mei ye go ren ho sehui jigou jincang minlian ben xuanyan, nulie tonggo jiaohui ho jiaoyue cwjin dui quanli ho ziyou li zunzong, bin tonggo guaejia li ho guaeji li jianjin cosi, si zixi quanli ho ziyou zai go huiyuan guae bensen renmin jie zai qi guanxia xia lintu li renmin zong daedao pubian ho youxiao li cenren ho zunxin;Renren sen er ziyou, zai zunlian ho quanli sang yelue pinden. Tamen fuyou lixin ho liangxin, bin yin yi xiongdi guanxi li jinsen xiang duidai.Renren you zigae xiangyou ben xuanyan so zai li yeqie quanli ho ziyou, bwfen zongzw, fusae, xinbie, yuyan, zongjiao, zenzi huae qita jiangai, guaejie huae sehui cwsen, caican, cwsen huae qita senfen den renho qubie.Binqi bwdae yi ye ren so sw li guaejia huae lintu li zenzi li, xinzen li huaezai guaeji li diwei zi bwtong er you so qubie, vulun gai lintu si dwlie lintu, toguan lintu, fei zizi lintu huaezai cuyu qita renho zuquan sou xianzi li qinkuang zixia.Renren you quan xiangyou senmin, ziyou ho rensen nganquan.Renho ren bwdae si wei ludi huae luyi; yeqie xinsi li ludi zidu ho ludi maimai, jun yin yuyi jinzi.Renho ren bwdae jiayi kuxin, huae siyi canren li, bw rendao li huae vuruxin li daiyu huae xinfa.Renren zai renho difang youquan bei cenren zai falue qian li rengae.Falue ziqian renren pinden, bin youquan xiangsou falue li pinden baofu, bw sou renho qisi. Renren you quan xiangsou pinden baofu, yi mian sou weifan ben xuanyan li renho qisi xinwei yijie sandong zizong qisi li renho xinwei zi hai.Renho ren dang xianfa huae falue so fuyu ta li jiben quanli zaosou qinhai si, youquan you hogae li guaejia fatin dui zizong qinhai xinwei zo youxiao li bujiu.Renho ren bwdae jiayi renyi daibu, jujin huae fazw.Renren wanquan pinden li youquan you yege dwlie er wu pianyi li fatin jinxin gongzen li ho gongkai li senxun, yi qiodin ta li quanli ho yiwu bin pandin dui ta ticw li renho xinsi zikong.Fan sou xinsi konggao zai, zai wei jin hodae bianfu sang soxu li yeqie baozen li gongkai senpan er yi fa zense qi you zui yiqian, youquan bei siwei vu zui.Renho ren li xinwei huae bw xinwei, zai qi fasen si yi guaejia fa huae guaeji fa jun bw goucen xinsi zui zai, bwdae bei panwei fanyou xinsi zui. Xinfa bwdae zongyu fanzui si seyong li falue guidin.Renho ren li si senho, jiatin, zuzae ho tongxin bwdae renyi gansae, ta li yongyu ho minyu bwdae jiayi gongjie. Renren youquan xiangsou falue baofu, yi mian sou zizong gansae huae gongjie.Renren zai go guae jinlui you quan ziyou qianxie ho juzu.Renren you quan likai renho guaejia, baoko qi ben guae zai lui, bin youquan fanhui ta li guaejia.Renren youquan zai qita guaejia xunqiu ho xiangsou bifu yi bimian paehai.Zai zenzen youyu fei zenzixin li zuixin huae weibei Lianho Guae li zongzi ho yuanzae li xinwei er bei qisu li qinkuang xia, bwdae yuanyong cizong quanli.Renren youquan xiangyou guaejie.Renho ren li guaejie bwdae renyi bodo, yi bwdae fouren qi gaibian guaejie li quanli.Cenlian lanlü, bw sou zongzw, guaejie huae zongjiao li renho xianzi you quan hun jia ho cenlie jiatin. Tamen zai hunyin fangmian, zai jiehun qijian ho zai gaicu hunyo si, yin you pinden li quanli.Ziyou jin lanlü suangfang li ziyou ho wanquan li tongyi, cailen di hun.Jiatin si tianran li ho jiben li sehui danyuan, bin yin sou sehui ho jiatin li baofu.Renren dae you dandw li caican soyou quan yijie tong taren hoyou li soyou quan.Renho ren li caican bwdae renyi bodo.Renren you sixiang, liangxin ho zongjiao ziyou li quanli; cixiang quanli baoko gaibian ta li zongjiao huae xinyang li ziyou, yijie dandw huae jieti, gongkai huae miemie li yi jiaoyi, sejian, libai ho gailue biaosi ta li zongjiao huae xinyang li ziyou.Renren you quan xiangyou zuzang ho fabiao yijian li ziyou; cixiang quanli baoko ciyou zuzang er bw sou gansae li ziyou, ho tonggo renho meigai ho bwlun guaegai xunqiu, jiesou ho cuandi xiaoxie ho sixiang li ziyou.Renren you quan xiangyou hopin jiehui ho jie se li ziyou.Renho ren bwdae paesi disw yu mou ye tuanti.Renren you zejie huae tonggo ziyou xuanzae li daibiao canyu zili ben guae li quanli.Renren you pinden jihui canjia ben guae gongvu li quanli.Renmin li yizi si zenfu quanlie li jicu; zi ye yizi yin yi dinqi li ho zenzen li xuanju yu yi biaoxian, er xuanju yin yiju pubian ho pinden li toupiao quan, bin yi bw jimin toupiao huae xiangdang li ziyou toupiao cenxu jinxin.Mei go ren, zowei sehui li ye yuan, youquan xiangsou sehui baozang, bin youquan xiangsou ta li goren zunlian ho rengae li ziyou fazan so biexu li jinji, sehui ho wenhua fangmian gozong quanli li sexian, zizong sexian si tonggo guaejia lulie ho guaeji hozo bin yizao go guae li zuze ho ziyuan qinkuang.Renren you quan gongzo, ziyou xuanzae zelie, xiangsou gongzen ho hose li gongzo tiaojian bin xiangsou mianyu selie li baozang.Renren you tong gong tong cou li quanli, bw sou renho qisi.Mei yego gongzo li ren, you quan xiangsou gongzen ho hose li baocou, baozen si ta benren ho jiasw you ye go fwho ren li zunlian li senho tiaojian, bieyao si bin fuyi qita fangsi li sehui baozang.Renren you wei weifu qi liye er zuze ho canjia gonghui li quanli.Renren you xiangyou xiuxie ho xianxia li quanli, baoko gongzo sijian you holi xianzi ho dinqi gei xin xiujia li quanli.Renren you quan xiangsou weici ta benren ho jiasw li jiankang ho fwli so xu li senho suizun, baoko sevw, yizo, zufang, yiliao ho bieyao li sehui fwvu; zai zaodao selie, jiebin, canfei, sougua, suailao huae zai qita bwlen kongzi li qinkuang xia sangse mousen lenlie si, you quan xiangsou baozang.Muqin ho ertong you quan xiangsou taebie zaogu ho xiezu. Yeqie ertong, vulun hunsen huae fei hunsen, dou yin xiangsou tongyang li sehui baofu.Renren dou you sou jiaoyue li quanli, jiaoyue yindang mianfei, zisao zai cujie ho jiben gaiduan yin ruci. Cujie jiaoyue yin sw yivu xinze. Jisw ho zilie jiaoyue yin pubian saelie. Gaoden jiaoyue yin genju cenjie er dui yeqie ren pinden kaifang.Jiaoyue li mwdie zaiyu congfen fazan ren li goxin bin jiaqiang dui renquan ho jiben ziyou li zunzong. Jiaoyue yin cwjin go guae, go zongzw, ho go zongjiao jietuan jian li liaogai, yongren ho youli, bin yin cwjin Lianho Guae weifu hopin li go xiang hodong.Fumu dui qi zilü sou yin sou li jiaoyue li zonglui, you youxian xuanzae li quanli.Renren youquan ziyou canjia sehui li wenhua senho, xiangsou yisw, bin fenxiang koxio jinbu jie qi cansen li fwli.Renren dui youyu ta so cuangzo li renho koxio, wenxio huae meisw zopin er cansen li jinsen li ho vwze li liye, you xiangsou baofu li quanli.Renren you quan yaoqiu ye zong sehui li ho guaeji li zixu, zai zizong zixu zong, ben xuanyan so zai li quanli ho ziyou len hodae congfen sexian.Renren dui sehui fuyou yivu, yinwei ziyou zai sehui zong ta li goxin cai kolen daedao ziyou ho congfen li fazan.Renren zai xinsi ta li quanli ho ziyou si, zi sou falue so qiodin li xianzi, qiodin cizong xianzi li weiye mwdie zaiyu baozen dui pangren li quali ho ziyou geiyu yinyou li cenren ho zunzong, bin zai yego minzu li sehui zong seyin daodae, gonggong zixu ho pubian fwli li zendang xuyao.Zixi quanli ho ziyou li xinsi, vulun zai renho qinxin xia jun bwdae weibei Lianho Guae li zongzi ho yuanzae.Ben xuanyan li renho tiaowen, bwdae gaisi wei maexu renho guaejia, jietuan huae goren you quan jinxin zizai pohuai ben xuanyan so zai li renho quanli ho ziyou li hodong hua xinwei.អនុម័តនិងប្រកាសដោយសេចក្ដីសម្រេចចិត្ដនៃមហាសន្និបាតលេខ ២១៧ A (III) នៅថ្ងៃទី ១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤៨ដោយយល់ឃើញថា ការទទួលស្គាល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរជាប់ពីកំណើត និងសិទ្ធិស្មើភាពគ្នា និងសិទ្ធិមិន អាចលក់ ដូរ ផ្ទេរ ឬដកហូតបានរបស់សមាជិកទាំងអស់នៃគ្រួសារមនុស្ស គឺជាគ្រឹះនៃសេរីភាព យុត្ដិធម៌ និងសន្ដិភាពក្នុងពិភពលោក។ដោយយល់ឃើញថា ការមិនទទួលស្គាល់ និងការប្រមាថមើលងាយសិទ្ធិមនុស្ស នាំឱ្យមានអំពើ ព្រៃផ្សៃសាហាវយង់ឃ្នង ធ្វើឱ្យក្ដៅក្រហាយដល់សតិសម្បជញ្ញៈមនុស្សជាតិ និងថា ការឈានដល់ពិភព លោកមួយ ដែលមនុស្សទាំងឡាយមានសេរីភាពក្នុងការនិយាយស្ដី និងជំនឿ និងភាពរួចផុតពីការភ័យ ខ្លាច និងទុគ៌តភាព ត្រូវបានប្រកាសថាជាសេចក្ដីប្រាថ្នាដ៏ខ្ពស់បំផុតរបស់មនុស្សទូទៅ។ដោយយល់ឃើញថា ជាការចាំបាច់ ដែលសិទ្ធិមនុស្សត្រូវតែបានការពារដោយនីតិរដ្ឋ ដើម្បីជៀស វាងកុំឱ្យមនុស្សបង្ខំចិត្ដជាចុងក្រោយបង្អស់ បះបោរប្រឆាំងទល់នឹងអំណាចផ្ដាច់ការ និងការគាបសង្កត់។ដោយយល់ឃើញថា ជាការចាំបាច់ ដែលត្រូវលើកស្ទួយការពង្រីកទំនាក់ទំនងជាមិត្ដភាព រវាង ប្រជាជាតិនានា។ដោយយល់ឃើញថា ប្រជាជាតិទាំងឡាយនៃសហប្រជាជាតិ បានប្រកាសបញ្ជាក់សារជាថ្មីក្នុង ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ នូវជំនឿរបស់ខ្លួនទៅលើសិទ្ធិមូលដ្ឋាននៃមនុស្ស លើសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ លើតម្លៃរបស់ មនុស្ស និងលើសមភាពនៃសិទ្ធិរវាងបុរសនិងស្ដ្រី ហើយប្ដេជា្ញលើកស្ទួយវឌ្ឍនភាពសង្គម និងកម្រិត ជីវភាពរស់នៅឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ក្នុងសេរីភាពកាន់តែទូលំទូលាយ។ដោយយល់ឃើញថា ដោយសហប្រតិបត្ដិការជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋជាសមាជិកទាំង អស់សន្យាធ្វើឱ្យមានការគោរពជាសកល និងការប្រតិបត្ដិនូវសិទ្ធិ និងសេរីភាពមូលដ្ឋាន។ដោយយល់ឃើញថា ការយល់ដូចគ្នាមួយអំពីសិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងនេះ មានសារសំខាន់បំផុត ដើម្បីបំពេញនូវការសន្យាខាងលើ។អាស្រ័យហេតុនេះ មហាសន្និបាតប្រកាសថា ៖សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ ជាឧត្ដមគតិរួមដែលប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ៗប្រទេស និង ប្រជាជាតិទាំងអស់ត្រូវធ្វើឱ្យបានសម្រេច ដើម្បីឱ្យបុគ្គលគ្រប់ៗរូប និងអង្គការសង្គមទាំងអស់ ដោយ រក្សាខ្ជាប់ជានិច្ចក្នុងស្មារតីរបស់ខ្លួន នូវសេចក្ដីប្រកាសនេះ ខិតខំប្រឹងប្រែងបណ្ដុះបណ្ដាលការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងនេះ តាមរយៈការបង្រៀននិងការអប់រំ ហើយនិងខំប្រឹង ប្រែងធានាឱ្យមានការទទួល ស្គាល់ និងការអនុវត្ដជាសកល និងដោយស័ក្ដិសិទ្ធិ នូវសិទ្ធិនិងសេរីភាព ដោយវិធានការជាតិ និងអន្ដរជាតិ ដែលមានលក្ខណៈរីកចម្រើនជាលំដាប់ ទាំងក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋនៃរដ្ឋសមាជិក ទាំងក្នុងចំណោម ប្រជាពលរដ្ឋ ដែនដីដែលស្ថិតនៅក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចនៃរដ្ឋទាំងនោះ។មនុស្សទាំងអស់ កើតមកមានសេរីភាព និងសមភាព ក្នុងផ្នែកសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរនិងសិទ្ធិ។ មនុស្ស មានវិចារណញ្ញាណនិងសតិសម្បជញ្ញៈជាប់ពីកំណើត ហើយគប្បីប្រព្រឹត្ដចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុង ស្មារតីភាតរភាពជាបងប្អូន។មនុស្សម្នាក់ៗ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងអស់ ដែលមានចែងក្នុងសេចក្ដីប្រកាសនេះ ដោយគ្មានការប្រកាន់បែងចែកបែបណាមួយ មានជាអាទិ៍ ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា សាសនា មតិនយោបាយ ឬមតិផ្សេងៗទៀត ដើមកំណើតជាតិ ឬសង្គម ទ្រព្យសម្បត្ដិ កំណើត ឬស្ថានភាព ដទៃៗទៀតឡើយ។លើសពីនេះ មិនត្រូវធ្វើការប្រកាន់បែងចែកណាមួយ ដោយសំអាងទៅលើឋានៈខាងនយោបាយ ខាងដែនសមត្ថកិច្ច ឬខាងអន្ដរជាតិរបស់ប្រទេស ឬដែនដីដែលបុគ្គលណាម្នាក់រស់នៅ ទោះបីជាប្រទេស ឬដែនដីនោះឯករាជ្យក្ដី ស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលក្ដី ឬគ្មានស្វ័យគ្រប់គ្រងក្ដី ឬស្ថិតក្រោមការដាក់ កម្រិតផ្សេងទៀតណាមួយ ដល់អធិបតេយ្យភាពក្ដី។បុគ្គលម្នាក់ៗ មានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត សេរីភាព និងសន្ដិសុខផ្ទាល់ខ្លួន។គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវស្ថិតក្នុងទាសភាព ឬស្ថិតក្នុងភាពជាអ្នកបម្រើដាច់ថ្លៃឡើយ។ ទាសភាព និងទាសពាណិជ្ជកម្ម តាមគ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់ ត្រូវហាមឃាត់។គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវទទួលទារុណកម្ម ឬការប្រព្រឹត្ដិមកលើខ្លួន ឬទណ្ឌកម្មឃោរឃៅ អមនុស្ស ធម៌ ឬបន្ថោកបន្ទាបបានឡើយ។ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឱ្យគេទទួលស្គាល់បុគ្គលិកលក្ខណៈគតិយុត្ដរបស់ខ្លួន នៅគ្រប់ទីកន្លែង។ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ និងមានសិទ្ធិទទួលការការពារពីច្បាប់ស្មើៗគ្នា ដោយ គ្មានការរើសអើង។ មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលការការពារស្មើៗគ្នា ប្រឆាំងនឹងការរើសអើងណា ដែលរំលោភលើសេចក្ដីប្រកាសនេះ ព្រមទាំងប្រឆាំងនឹងការញុះញង់ ឱ្យមានការរើសអើង។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិរកដំណោះស្រាយស័ក្ដិសិទ្ធិមួយនៅចំពោះមុខសាលាជំរះក្ដីជាតិ ដែល មានសមត្ថកិច្ច ចំពោះអំពើទាំងឡាយណាដែលរំលោភសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬដោយច្បាប់។គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួន ឬនិរទេសខ្លួន តាមអំពើចិត្ដឡើយ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មើគ្នាពេញលេញ សុំឱ្យតុលាការឯករាជ្យនិងមិនលំអៀង ពិនិត្យរឿង ក្ដីរបស់ខ្លួនជាសាធារណៈ និងដោយសមធម៌ ដើម្បីសម្រេចលើសិទ្ធិនិងកាតព្វកិច្ច និងលើភាពសមហេតុ ផល នៃការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយខាងបទព្រហ្មទណ្ឌមកលើខ្លួន។ជនណាដែលជាប់ចោទពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវសន្មតជាជនគ្មានទោស រហូតដល់ពិរុទ្ធភាព ត្រូវបានរកឃើញ នៅក្នុងសវនាការជាសាធារណៈ ដែលមានការធានាចាំបាច់ ដើម្បីឱ្យជននោះការពារ ខ្លួន។គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដោយអំពើឬ ការខកខានមិនបាន ធ្វើ បើអំពើ ឬការខកខាននេះ មិនបានចែងក្នុងច្បាប់ជាតិ ឬអន្ដរជាតិ ថាជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌនៅពេល ធ្វើអំពើ ឬមានការខកខាននេះ។ ដូចគ្នានេះដែរ មិនត្រូវមានការផ្ដន្ទាទោស ឱ្យធ្ងន់ជាងទោសដែលបាន កំណត់ឱ្យអនុវត្ដ ក្នុងអំឡុងពេលដែលបទល្មើសបានកើតឡើងឡើយ។គ្មានមនុស្សណាម្នាក់ ត្រូវរងការរំលោភជ្រៀតជ្រែកតាមអំពើចិត្ដក្នុងជីវិតឯកជន គ្រួសារ ទី លំនៅ ឬការឆ្លើយឆ្លង ឬការធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្ដិយស និងកេរ្ដិ៍ឈ្មោះរបស់ខ្លួនបានឡើយ។ ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារពីច្បាប់ ប្រឆាំងនឹងការជ្រៀតជ្រែក ឬការប៉ះពាល់បែបនេះ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិធ្វើដំណើរដោយសេរី និងមានសិទ្ធិជ្រើសរើសនិវេសនដ្ឋាន ក្នុងរដ្ឋ មួយ។មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិចាកចេញពីប្រទេសណាមួយ រួមទាំងប្រទេសរបស់ខ្លួនផង និងមាន សិទ្ធិវិលត្រឡប់មកប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្វែងរក និងទទួលកន្លែងជ្រកកោន ក្នុងប្រទេសដទៃទៀត ក្នុង ករណីមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើខ្លួន។សិទ្ធិសុំជ្រកកោននេះ មិនអាចលើកមកសំអាងបានទេ ក្នុងករណីមានការចោទប្រកាន់ ដែល ពិតជាកើតឡើងពីបទល្មើសមិនមែននយោបាយ ឬពីការប្រព្រឹត្ដណា ដែលផ្ទុយពីគោលបំណង និង គោលការណ៍ទាំងឡាយរបស់សហប្រជាជាតិ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបានសញ្ជាតិមួយ។គ្មានជនណាម្នាក់ អាចត្រូវដកហូតសញ្ជាតិ ឬឬរារាំងសិទ្ធិប្ដូរសញ្ជាតិរបស់ខ្លួន តាមអំពើចិត្ដ បានឡើយ។មនុស្សប្រុសស្រីដល់អាយុគ្រប់ការ មានសិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងកសាងគ្រួសារ ដោយ មិនប្រកាន់ពូជសាសន៍ សញ្ជាតិ ឬសាសនាឡើយ។ មនុស្សប្រុសស្រី មានសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការរៀបអាពាហ៍ ពិពាហ៍ ក្នុងចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងក្នុងពេលរំលាយចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។អាពាហ៍ពិពាហ៍នឹងអាចប្រព្រឹត្ដទៅបាន លុះត្រាតែមានការព្រមព្រៀងដោយសេរី និងពេញ លេញពីអនាគតប្ដីប្រពន្ធ។គ្រួសារជាអង្គភាពធម្មជាតិនិងជាអង្គភាពមូលដ្ឋាននៃសង្គម ហើយ គ្រួសារមានសិទ្ធិទទួល ការការពារពីសង្គមនិងរដ្ឋ។មនុស្សគ្រប់រូប ទោះតែម្នាក់ឯងក្ដី ឬដោយរួមជាមួយអ្នកដទៃក្ដី មានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ។គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានដកហូតកម្មសិទ្ធិ តាមអំពើចិត្ដឡើយ ។ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិសេរីភាពខាងការគិត សតិសម្បជញ្ញៈ និងសាសនា។ សិទ្ធិនេះ រាប់បញ្ចូល ទាំងសេរីភាពផ្លាស់ប្ដូរសាសនា ឬជំនឿ ព្រមទាំងសេរីភាពសម្ដែងសាសនា ឬជំនឿរបស់ខ្លួន តែម្នាក់ឯង ឬដោយរួមជាមួយអ្នកដទៃ ជាសាធារណៈ ឬជាឯកជន តាមការបង្ហាត់បង្រៀន ការអនុវត្ដ ការគោរព បូជា និងការប្រតិបត្ដិតាម។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការមានមតិ និងការសម្ដែងមតិ។ សិទ្ធិនេះ រាប់បញ្ចូល ទាំងសេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិ ដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែក និងសេរីភាពក្នុងការស្វែងរក ការទទួល និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងគំនិតនានាដោយគ្មានព្រំដែនទឹកដី ទោះតាមរយៈមធ្យោបាយសម្ដែង មតិណាមួយក៏ដោយ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការប្រជុំ ឬការរួមគ្នាជាសមាគម ដោយសន្ដិវិធី។គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានបង្ខិតបង្ខំ ឱ្យចូលរួមក្នុងសមាគមណាមួយឡើយ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងការដឹកនាំកិច្ចការសាធារណៈនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន ដោយ ផ្ទាល់ ឬតាមរយៈតំណាង ដែលបានជ្រើសរើសដោយសេរី។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចូលបម្រើមុខងារសាធារណៈនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន ក្នុងលក្ខខណ្ឌ សមភាព។ឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាមូលដ្ឋានអំណាចនៃការដឹកនាំកិច្ចការសាធារណៈ។ ឆន្ទៈនេះ ត្រូវ សម្ដែងចេញតាមរយៈការបោះឆ្នោតទៀងទាត់ តាមពេលកំណត់ និងពិតប្រាកដ ដែលមានលក្ខណៈសកល ស្មើភាព និងសម្ងាត់់ ឬតាមនីតិវិធីសមមូល ដែលធានាសេរីភាពនៃការបោះឆ្នោត។ក្នុងឋានៈជាសមាជិកនៃសង្គម មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបានសន្ដិសុខសង្គម និងមានបុព្វ សិទ្ធិសម្រេចបានសិទ្ធិខាងសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌ ដែលចាំបាច់សម្រាប់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និងការ រីកចំរើនដោយសេរីនៃបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ខ្លួន តាមរយៈការខិតខំរបស់ជាតិ និងសហប្រតិបត្ដិការអន្ដរ ជាតិ និងដោយយោងទៅតាមការរៀបចំ និងធនធានរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិមានការងារធ្វើ ជ្រើសរើសការងារដោយសេរី ទទួលលក្ខខណ្ឌ ការងារត្រឹមត្រូវ និងពេញចិត្ដ និងមានការការពារប្រឆាំងនឹងភាពអត់ការងារធ្វើ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលប្រាក់បៀវត្សស្មើគ្នា ចំពោះការងារដូចគ្នា ដោយគ្មានការរើស អើង។អ្នកធ្វើការងារ មានសិទ្ធិទទួលបានលាភការដោយសមធម៌ និងពេញចិត្ដ ដើម្បីធានាអត្ថិភាព រស់នៅរបស់ខ្លួននិងគ្រួសារ ឱ្យសមស្របនឹងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរនៃមនុស្ស និងត្រូវបានបំពេញបន្ថែមទៀត ដោយមធ្យោបាយផ្សេងៗនៃការការពារផ្នែកសង្គម ប្រសិនបើចាំបាច់។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិបង្កើតសហជីព និងចូលរួមក្នុងសហជីព ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ របស់ខ្លួន។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឈប់សម្រាក និងលំហែកំសាន្ដ រួមបញ្ចូលទាំងកម្រិតម៉ោងការងារ សមហេតុផល និងការឈប់សម្រាក ដោយបានប្រាក់បៀវត្សតាមពេលកំណត់ទៀងទាត់។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបានកម្រិតជីវភាពគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធានាសុខភាព និង សុខុមាលភាពរបស់ខ្លួន និងគ្រួសារ រួមមានចំណីអាហារ សម្លៀកបំពាក់ លំនៅដ្ឋាន ការថែទាំសុខភាព និងសេវាសង្គមកិច្ចចាំបាច់ផ្សេងៗទៀត។ មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបានការគាំពារនៅពេលគ្មាន ការងារធ្វើ មានជំងឺ ពិការ មេម៉ាយ ឬពោះម៉ាយ ចាស់ជរា ឬនៅពេលបាត់បង់មធ្យោបាយធានាជីវភាព ដែលបណ្ដាលមកពីកាលៈទេសៈផុតពីឆន្ទៈរបស់ខ្លួន។មាតុភាពនិងកុមារភាពមានសិទ្ធិទទួលជំនួយនិងការថែទាំពិសេស។ កុមារគ្រប់រូប ទោះកើត ពីឪពុកម្ដាយមានខាន់ស្លា ឬឥតខាន់ស្លាក្ដី ត្រូវបានទទួលការពារខាងសង្គមកិច្ចដូចគ្នា។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបានការអប់រំ។ ការអប់រំ ត្រូវឥតបង់ថ្លៃ យ៉ាងហោចណាស់ សម្រាប់ការអប់រំបឋមសិក្សា និងអប់រំមូលដ្ឋាន។ ការអប់រំបឋមសិក្សា គឺជាកាតព្វកិច្ច។ ការអប់រំ ខាងបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈ ត្រូវរៀបចំឱ្យមានជាទូទៅ។ ការអប់រំឧត្ដមសិក្សា ត្រូវបើកឱ្យចូលរៀន ស្មើភាពគ្នា ដោយឈរលើមូលដ្ឋានសមត្ថភាព។ការអប់រំ ត្រូវសំដៅទៅរកការរីកលូតលាស់ពេញលេញនៃបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់មនុស្ស និង ការពង្រឹងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពមូលដ្ឋាន។ ការអប់រំនេះ ត្រូវលើកកំពស់ការយល់ដឹង ការអត់ឱនអធ្យាស្រ័យគ្នា និងមិត្ដភាពរវាងប្រជាជាតិ និងក្រុមពូជសាសន៍ ឬក្រុមសាសនាទាំងអស់ ព្រមទាំងការអភិវឌ្ឍន៍សកម្មភាពរបស់សហប្រជាជាតិ ក្នុងការថែរក្សាសន្ដិភាព។មាតាបិតា មានសិទ្ធិជាអាទិភាព ក្នុងការជ្រើសរើសប្រភេទនៃការអប់រំ សម្រាប់បុត្រធីតា របស់ខ្លួន។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចូលរួមដោយសេរី ក្នុងជីវភាពវប្បធម៌របស់សហគមន៍ អាស្រ័យផល សិល្បៈ និងចូលរួមចំណែកក្នុងវឌ្ឍនភាពវិទ្យាសាស្ដ្រ និងក្នុងផលប្រយោជន៍ដែលបានមកពីវឌ្ឍនភាព នេះ។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបានការការពារផលប្រយោជន៍ខាងសីលធម៌ និងសម្ភារៈ ដែល បានមកពីផលិតកម្មខាងវិទ្យាសាស្ដ្រ អក្សរសាស្ដ្រ ឬសិល្បៈ ដែលជាស្នាដៃរបស់ខ្លួន។មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលបាននូវសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គមនិងអន្ដរជាតិ ដែលធ្វើឱ្យសិទ្ធិ និង សេរីភាព ចែងក្នុងសេចក្ដីប្រកាសនេះ អាចសម្រេចបានដោយពេញលេញ។មនុស្សគ្រប់រូប មានករណីយកិច្ចចំពោះសហគមន៍ ដែលជាកន្លែងតែមួយគត់ ដែលអាច បង្កើតបានការរីកចម្រើនដោយសេរី និងពេញបរិបូរណ៍នូវបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ខ្លួន។ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ខ្លួន មនុស្សគ្រប់រូប ត្រូវស្ថិតនៅត្រឹមតែកម្រិត ព្រំដែន ដែលច្បាប់បានកំណត់ សំរាប់ធានាការទទួលស្គាល់ និងការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់អ្នកដទៃ និងបំពេញសេចក្ដីត្រូវការយ៉ាងត្រឹមត្រូវខាងសីលធម៌ សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសុខុមាលភាពទូទៅ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យតែប៉ុណ្ណោះ។តែយ៉ាងណាក៏ដោយ សិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់ផ្ទុយនឹងគោល បំណង និងគោលការណ៍ទាំងឡាយរបស់សហប្រជាជាតិឡើយ។គ្មានបទបញ្ញត្ដិណាមួយនៃសេចក្ដីប្រកាសនេះ អាចត្រូវបានបកស្រាយ តម្រូវថា រដ្ឋណាមួយ ក្រុមណាមួយ ឬបុគ្គលណាម្នាក់ មានសិទ្ធិបែបណាមួយ ក្នុងការធ្វើសកម្មភាព ឬការប្រព្រឹត្ដអំពើអ្វ្វីមួយ ដែលសំដៅទៅបំផ្លិចបំផ្លាញនូវសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងឡាយ ដែលមានចែងនៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសនេះ ឡើយ។Konsiderando ke la libertad, la djustisia i la paz en el mundo tienen por baza el rekonosimiento de la dinyidad propia esensial i de los derechos iguales i no violavles de todos los miembros de la famiya umana,Konsiderando ke el deskonosimiento i el despresio de los derechos umanos tienen kavzado aktos de barbaridad ke solevantan la konsensia de la umanidad; i ke fue proklamado komo la aspirasion mas alta del ombre, la yegada de un mundo en el kual los umanos, liberados del espanto i de la mizeria, gozen de la libertad de la palavra i de la libertad de kreensias,Konsiderando ke es esensial ke los derechos umanos sean protejados por un rejimen de derecho, para ke el ombre no se veyga ovligado, komo ultimo remedio, de revoltarse kontra la tirania i la opresion,Konsiderando tambien ke es esensial de favorizar la formasion de relasiones de amistad entre las nasiones,Konsiderando ke los puevlos de las Nasiones Unidas afirmaron de muevo en la Karta sus fey en los derechos fundamentales del ombre, en la dinyidad i la valor de la persona umana i en la igualdad de derechos de ombres i mujeres; i se deklararon dechididos a favorizar el progreso sosial i a elevar el nivel de vida kon un konsepto mas ancho de la libertad,Konsiderando ke los Estados Miembros prometieron de asegurar, en kooperasion kon la Organizasion de las Nasiones Unidas, el respekto universal i efektivo a los derechos i libertades fundamentales del ombre, iKonsiderando ke una konsepsion komun de estos derechos i libertades es de la mas grande importansia para kumplir kompletamente la dicha prometa,La Asamblea JeneralProklama la prezente Deklarasion Universal de Derechos Umanos komo ideal komun ke deven esforsarsen de alkansar todos los puevlos i todas las nasiones para ke kada persona i kada asosiasion, inspirandosen siempre de esta deklarasion, perkuren, kon la ensenyansa i la edukasion, a espandir el respekto a estos derechos i libertades, i aseguren, por mezuras progresivas nasionales i internasionales, su rekonosimiento i su aplikasion universal i efektiva, tanto entre los puevlos de los Estados Miembros komo entre los de los territorios ke estan debasho de sus juridiksion.Todos los umanos nasen libres i iguales en dinyidad i derechos i, komo estan ekipados de razon i konsensia, deven komportarsen kon ermandad los unos kon los otros.Kada persona tiene todos los derechos i libertades proklamados en esta Deklarasion sin dinguna diferensia de rasa, kolor, sekso, lingua, relijion, opinion politika, orijin nasional o sosial, situasion ekonomika, nasimiento o kualkiera otra kondision.Indemas, no se azera dinguna diferensia bazada en la kondision politika, juridika o internasional del paiz o territorio al kual apartiene una persona, ke sea un paiz independente, o un territorio basho administrasion legal, no otonomo, o sometido a kualkiera otra limitasion de soverania.Kada persona tiene derecho a la vida, a la libertad i a la seguridad de su persona.Dinguno estara sometido a esklavaje ni a servidumbre; el esklavaje i el komersio de esklavos estan defendidos en todas sus formas.Dinguno sera sometido a torturas ni a penas o tratamientos krueles, inumanos o degradantes.Kada uno tiene derecho, en todas partes, al rekonosimiento de su personalidad frente a la ley.Todos son iguales frente a la ley i tienen derecho a la proteksion igual de la ley. Todos tienen derecho a una proteksion igual kontra toda diskriminasion en violasion de esta Deklarasion i kontra toda provokasion a tala diskriminasion.Kada persona tiene el derecho de adresarse a los tribunales nasionales para topar un remedyo efektivo en kavzo de violasion de sus derechos fundamentales rekonosidos por la konstitusion o por la ley.Dinguno no podra ser, arbitrariamente, detenido, metido en prezo, o deportado.Kada persona tiene derecho, en perfekta igualidad, de ser djuzgado aviertamente i kon djustisia por un tribunal independente i imparsial, para la determinasion de sus derechos i ovligasiones o para examinar kualkera akuzasion kriminal kontra su persona.Todo el ke esta akuzado de ofensa ke yeva kastigo tiene el derecho de ser konsiderado inosente, asta ke es provado kulpavle, segun la ley i el djuisio publiko ke le asigura las garantias menesterozas para su defensia.Dinguno sera kondenado por kavza de algun akto o omision ke no era kastigavle asegun la ley nasional o internasional en el momento ke el akto fue kometido. Ni se podra impozar kastigo mas grave del ke era aplikavle en el momento ke el akto fue kometido.Dinguno sera sometido a intervensiones arbitrarias en su vida privada, su famiya, su kaza o korrespondensia, ni a atakos sovre su onor o su famiya. Todos tienen el derecho de ser protejados por la ley kontra este modo de intervensiones o atakos.Kada persona tiene derecho de sirkular livremente i elejir su morada adientro de las frontieras de un Estado.Todos tienen el derecho de salir de kualkier paiz, inkluyendo el suyo, i retornar a su paiz.En kavzo de persekusion, kada uno tiene el derecho de bushkar i topar azilo en otro paiz.Este derecho no podra ser aplikado kontra una aksion djuridika en kavzos de aktos kriminales non-politikos, o de aktos ke kontradizen los prinsipios de Las Nasiones Unidas.Kada persona tiene derecho a una nasionalidad.Dinguno no podra ser privado, arbitrariamente, de su nasionalidad, ni del derecho de trokar de nasionalidad.Los ombres i las mujeres de edad de kazarsen tienen derecho, sin dinguna restriksion por motivos de rasa, nasionalidad o relijion, de kazarsen i fondar una famiya. Eyos tendran derechos iguales en el kazamiento, durante el matrimonio i en kavzo de disolusion del matrimonio.El kazamiento se podra azer solo kon el konsentimiento libre i kompleto de los futuros espozos.La famiya es el elemento natural i fondamental de la sosiedad i tiene derecho a la proteksion de la sosiedad i del Estado.Kada persona tiene derecho de tener una propiedad individual o djuntos kon otra djente.Dinguno no podra ser privado de su propriedad arbitrariamente.Kada persona tiene derecho a la libertad de pensamiento, de konsensia i de relijion; este derecho inkluye la libertad de trokar de relijion o de kreyensa, i la libertad de manifestar su relijion o su kreensia, solo o djuntos kon otros, tanto en publiko ke en privado, para la ensenyansa, la praktika, el kulto i la observasion.Kada uno i uno tiene derecho de libertad de opinion i de ekspresion. Este derecho inkluye el de no estar molestado a kavza de sus opiniones, i bushkar, resivir, i difundir informasion i ideas, por kualker medio de komunikasion, sin limitasion de frontieras.Kada persona tiene derecho de la libertad de reunion i de asosiasion pasifika.Dinguno podra ser ovligado a apartener a una asosiasion.Kada persona tiene derecho de partisipar en el governo de su paiz direktamente o por medio de reprezentantes libremente eskojidos.Kada persona tiene derecho de partisipar al governo de su paiz en kondisiones de igualidad.La voluntad del puevlo sera la baza de la autoridad del governo. Esta voluntad se ekspresara por medio de eleksiones legales ke seran organizadas regularmente kon votasion universal, igual i sekreta, o de manera ekivalente en protejando la libertad del voto.Kada persona, komo miembra de la komunidad, tiene derecho a la seguridad sosial, i merese, por medio de esforsos nasionales i de la kooperasion internasional, i en akordo kon la organizasion i los rekorsos de kada estado, a la realizasion i la satisfaksion de los derechos ekonomikos, sosiales i kulturales indispensavles para su dinyidad i al libre dezvelopamiento de su personalidad.Kada persona tiene derecho al lavoro, a eskojer su lavoro libremente, a kondisiones de lavoro djuisiozas i favoravles i a la proteksion kontra la dezokupasion.Kada persona, sin dinguna diskriminasion, tiene el derecho de pagamiento igual por lavoro igual.Kada persona ke lavora tiene derecho a un pagamiento djusto i favoravle, el kual asigurara para el i su famiya una existensia konforme a la dinyidad umana, i ke sera adjustado, si ay menester, por otras formas de proteksion sosial.Kada persona tiene el derecho de fondar i de partisipar en sendikatos para protejar sus interesos.Kada persona tiene el derecho de repozo, de gozarse del tiempo libre, inkluzo la limitasion djuisioza de las oras del lavoro i vakansas periodikas pagadas.Kada persona tiene derecho a un nivel de vida adekuado para la salud i el bienestar suyos i de su famiya – inkluzo el komer, el vistir, la morada, la asistensia medikal i los servisios sosiales menesterozos; de mizmo, el tiene derecho de ser asigurado en kavzos de dezokupasion, hazinura, invalidez, bivdez, vejez i otros kavzos de piedrita del mantenimiento por sirkonstansias ke no dependen de el.Las madres i los rezin nasidos tienen derecho a kudios espesiales i a ayudo. Todas las kriaturas, nasidas komo fruto de kazamiento legal, o no, gozaran de la mizma proteksion sosial.Kada persona tiene derecho a la edukasion. La edukasion deve ser debaldes, a lo manko en el nivel elementario i fundamental. La edukasion elementaria sera ovligatoria. La edukasion teknika i profesional deve ser jeneralmente disponivle; el akseso a los estudios superiores sera igual para todos, tomando en konsiderasion los alkanses de kada uno i uno.La edukasion tendra por buto el dezvelopamiento kompleto de la personalidad umana i el enfortesimiento del respekto a los derechos umanos i a las libertades fundamentales; favorizara el entendimiento, la tolerensia i la amistad entre todas las nasiones i todos los grupos etnikos o relijiozos; i solevantara las aktividades de las Nasiones Unidas para el mantenimiento de la paz.Los djenitores tendran derecho a eskojer el tipo de edukasion ke eyos preferan dar a sus ijos.Kada persona tiene derecho de tomar parte, libremente, en la vida kultural de la komunidad, a gozar de los artes i a partisipar en el progreso sientífiko i a aprovecharse de sus rezultados.Kada persona tiene derecho a la proteksion de los interesos morales i materiales ke rezultan de las produksiones sientifikas, literarias o artistikas ke fueron su kreasion.Kada persona tiene derecho a un orden sosial i internasional en el kual se realizaran kompletamente los derechos i libertades proklamados en esta Deklarasion.Kada persona tiene deveres en respekto a la komunidad, porke su personalidad puede dezveloparse kompletamente solo en la komunidad.En el exersisio de sus derechos i de sus libertades, kada persona estara solamente sujeta a las limitasiones establesidas por la ley kon el uniko buto de asegurar el rekonosimiento i el respketo de los derechos i libertades de los otros, i de satisfazer las djustas exijensias de la moral, del orden publiko i del bienestar jeneral en una sosiedad demokratika.Estos derechos i libertades no podran en ningun kavzo ser exersidos en opozision a los butos i prinsipios de las Nasiones Unidas.Dingun artikolo en la prezente Deklarasion podra ser interpretado en el sentido ke da derecho a algun Estado, a un grupo o a una persona, de tomar parte en aktividades o de realizar aktos kon el buto de destruir kualkier de los derechos i libertades proklamados en esta Deklarasion.Kawsaypi yuyashpa, kishpiriy, paktakay, allpapachapi kasikllakawsay tiksi
kakpimi tukuy runakuna sumak kawsayta charichun nishpa riksin; shinallatak
sumaykayta(dignidad), paktapakta hayñita ayllumanta mana pi kichuchunmi
riksin.Kawsaypi yuyashpa, piñashpa mana riksina, runakunapak hayñita saruy,
runapura wañunakuna yuyaymi tukuysami kawsaypi sapiyashka nin.
Chaymi tukuysami lIakikunata IIaktakunaman apamushka. Chaymantami
runakunaka tukuy IIaktakunapi kaparishpa kishpirishka kawsayta yuyashpa
mashkay kallarin; wakcha runakuna, IIakta runakuna, upallalla kawsak
runakuna, shitashka runakuna kishpirinata munan. Mashná kay pachapi
kawsakkunami kay amsa, ñawsa, milli kawsaymanta lIukshinata munan. Kipaka
kishpiy rimayta, yuyayta charina kan.Kawsaypi yuyashpa, runakunapak hayñitaka, paypak hayñimi nishpa shuktak
kamachi lIikakuna kamashka kachun. Shina waKcha runakuna piñaywan
hatarikpi, tikra charikkuna mana wakchakunata hawalla wichkana wasiman
pushachun, mana hawalla wañuchichunpash.Kawsaypi yuyashpa, lIaktapura mayhanpash mashiyarishpa, alamarishpa
kimirishpa alli IIankaykunata tukuy ayllukunaman rurashpa katichun. Shina alli
kawsayta tukuykuna runakuna charichun.Kawsaypi. yuyashpa, tinkirishka lIaktakuna hatun killkata katishpa
runakunapak tiksihayñipi yuyashpa, sumaykayta runata chanishpa,
kariwarmipak hayñi paktapakta kachun nishpa kutintak arinishka. Shina runa
IIaktakuna allichirichun, paykunapak kawsaypash kishpirishpa kachun. Ama
kutintak amsa IIakiman tikrachun nishpami tinkirishka IIaktakunaka kayhayñita
arinishka.Kawsaypi yuyashpa, tinkirishka lIaktakunapash. paktachinata minkarishpami
runa hayñita kamanata arinishka. Shina mamallakta tantanakuykuna .
yanapanakushpa, runanakunapak tiksihayñi, kishpiriypash tukuy runakunaman ~
paktachun yanapanka.Kawsaypi yuyashpa, hayñi yuyaykuna, kishpirishka yuyay kuna tukuypi
tiyachun, shina lIaktakuna arinishka kamachika, tukuysami kawsayta charik
runakunaman pampanta paktachun.TINKIRISHKA LLAKTAKUNA, HATUN TANTANAKUVTA RURASHPA
LLAKTAKUNAMAN RUNAKUNAPAK HAVÑITA WILLANTitikirishka Ilaktakunaka, mamallaktakunapak hatun tantanakuypimi runapak
hayñitaka tukuy lIaktakunaman willan. Llaktakunapak yuyay kashkamantaka,
shukllashina tukushpa, tukuypak yuyay kan nishpami ñakarishpa pushana kan.
Sapallél runakuna, tantarishka runakunapash, kishpiyrinapi punchanta
yuyashpami kay hayñitaka paktachina kan. Kay hayñitapash, kishpiyrina
yuyaytapash yachachikwasipi, ayllukunapi, tukuy mamallaktapi kamashpami
apana kan. Tinkirishka Ilaktakunapash, shuktak mamallaktakunapash
runakunapak hayñita. riksishpa paypak lIakta ukupipash paktachinami kan.
Chaymi runa hayñipash, kishpiriypash pakarikshina rikurinka. Chaymi alli
kawsaykuna tukuypak chayanka.Tukuy runakunami maypipash kishpirishka, sumaykaypi(dignidad) paktapakta
wacharin. Chay wawakunaka sumak yuyaykuna, tiksiyuyay (fundamental),
huntami kan; chaymantami runapuraka shukllashina tukushpa, yanaparishpa
kawsana kan.Kay hayñita willashka kipaka tukuy runakunami ima tullputa, kawsayta,
kariwarmita, rimayta, iñiyta, lIaktay yuyayta, maymanta kashkata, charik
kashkata, wakcha kashkata, wacharishkata, shuktak yuyaytapash mana
rakishpalla kishpriyta, runahayñitapash ch'arin.Shinallatak: lIaktakak, kamachi yachak,istakak, mana paypak allpapi kawsak,
chikan lIaktakak, lIapirishka Ilaktakak, saywashka Ilakta kakpash, kay hatun
willaypi nishkashina, kishpiriyta, runapak hayñitaka charinmi, mana
chikanyashka, manyayachishka kanchu.Tukuykunami kikin kawsay, kishpiriy, kikin shayariy hayñita charin.Mana pipash wanachiwasipi ñitishka, takashka kanachu, shinallatak mitayu
lIankaypash ña mana tiyanachu. Tukuysami wanachiykunakatukurirkami,
chayka ñami washapi sakirirka.Mana pi watashka, utushka, makashka kankachu. Mana pi, anchamillashka,.
wiwatashina rikushka, kumurichishka, lIapishka kankachu.Tukuy runakaymi paykunapak hayñita charin, tukuy Ilaktakunapimi paypak kikin
kapakkayta Uurídico) riksishka hayñita charin.Kamachipak nawpakpika tukukunami paktapakta kanchik, runaka kamachik
mana chikanyachishka paktapakta kamashka hayñitami charin. Tukuykunami
TUKUY RUNAKUNAPAK HAYÑITA pipash sarushpa runakunata piñakukpi,
millikukpika sinchita. shayarishpami harkana hayñíta charin. Tukuysami
saruykachaytapash harkanami kan.Tukuy runakunami kimsa kapakkamachikpak(tribunal) ñawpakpi, ima
lIakimantapash pay illuta nishpa paktachina hayñita charin; paypak
mclrYlakamathi arinishka, shuktak kamachikunapash arinishka tiksihayñita
wakllichikukpika lIaktakunaka mana sakichún.Mana huchayuk runataka pipash mana yanka watankachu. Wanachina amsa
ukupi mana pipash churankachu, paypak allpamantapash mana surkunkachu.Tukuy runami pay rimashkata kimsa kapyak kamachikpak ñawpakpi, tukuy
runakunapak ñawpakpi, shuktak runakuna shinallatak paktapakta uyachina
hayñita charin. Paytak mana kimirishka kishpichik kamachik,' hayñikunata,
kanakayta (obligación) rikushpa shukkutin ima kaktapash nichun. Hucha tiyakpi
wanachikanawasiman kachachun,. kutin mana hucha tiyakpika kishpichichun.Tukuy huchachishka runakunami, hucha mana illu kakpika IIullapi IIukshina
hayñita charin. Huchachishkata lIullapi IIukshinkap,akka: kamachikkuna imata
nishkawan, tantarishka runakuna. i'mata nishkawan, taripaypi imata
nishkawanmi inchita shayarishpa kishpirina kan.Mamallaktapak hayñi ñawpakpi, lIaktapura hayñi ñawpakpi, IIakita rurashka
mana ancha hucha kakpika mana pi supaychashka(condenado) kankachu.
Llakita aparikuy pachapi wanachishkata yalli IIashak wanaytapash mana
churankachuMana pi kinkinpak kawsaypi, wasipi, ayllupi yanka yaykurinata charinchu. Kikin .
alli shutitapash mana yanka kaminachu kan, kayman kachashka willaytapash
mana paskanachu kan. Tukuy runami kamachiwan killparishpa, kikin
kawsayman mana pipash satirichun harkana hayñita charin.Tukuy runami paypak lIaktapika kishpirishka purinata, maypi kawsana kuskata
akllana hayñita charin.Tukuy runami mayhan IIaktamanta, paypak lIaktamantapash IIukshirina hayñita
charin. Kutin paypak lIaktaman tikrana hayñitapash charin.Katikachakpika, tukuy runami mitikushpa pakakukuna kuskata mashkana
hayñita charin, chay hayñiwanmi may lIaktapipash alli kawsana kuskata
charinata ushan.Kay hayñika huchayuk pakakukushka lIaktapak kamachikunawanpash mana
takarikchu kan. Shinapash kay hayñika: ancha' huchata charik runataka mana
yanapankachukan, shillatak tinkirishka lIaktakuna kamachishkata saruktaka
mana yanapankachu.Tukuy runamishuktak lIaktaman Ilaktayay(nacionalidad) hayñita chárinLlaktayay hayñitaka mana kichunkachu, shuktak. Ilaktaman rantinchirina
lIaktayay hayñitapash mana kichunkachu.Kariwarmi paypakkunapak mitata paktachishpaka: tullputa mana rikushpalla,
ista kashkata mana rikushpalla, ima iñikta mana rikushpalla sawarina hayñitami
charin. Shina yayamama tukushpa, shuk aylluta wallpashpa, kariwarmi
paktapakta sawarishka kawsay watakama sumaktami kawsanka.
Sawarishkamanta paskarishpapash allita kawsayna hayñitami charin.Kariwarmi paykuna kishpirishka yuyaywan munanakushpallami sawarinka.Llaktakunapak tiksi nipaka ayllumi kan, chaymantami paykunaka ayllullaktapash,
mamallaktapash kamashka kanka.Tukuy runamimaypi kawsana kikin allpata, kikin wasita, nipakunatapash charina
hayñita charin. Shinallatak tukuypak tiyachun haynitapashmicharinPipash paykunapak allpata, wasita, imatapash mana kichunkallachukan.Tukuy runami kishpirishka yuyayta, shunkuyuyayta(conciencia), iñiyna hayñita
charin. Shuktak iñinaman yallinata, pay munashka pachakamakta katina
hayñitapash charinmi. Shinallatak shuklla, tantarishpapash shuk iñiyta katina
hayñitami charin. Tukuykunapak ñawpakpi payllapash shuk iñiyta rikuchina
hayñitami charin.Tukuy runami imatapash willana, rimana hayñita charin, kaytaka mana pipash
katirayashpa harkanata ushanchu. Taripayta, willayta, alli yuyayta
chaskinatapash ushanmi. Pay wiñachishka sumak yuyaykunataka: ankimanta,
karurikuchikmanta(televisión), shuktak ñanmantapash mana saywarishpalla
willanatami charin.Tukuy runami tantanakuna kishpita, kasiklla tantanakuyta wiñachina
kacharishka hayñita charin.Mana pipash shuk tantanakuyman munay, mana munay pushashka kankachu.Tukuy runami paypak Ilaktapi kamachik tukuna hayñita charin. Payllatak sapalla,
mana kashpaka akllashka kashpapash kamachik tukuna hayñita charinTukuy runami paypak lIaktapika, shuktak runakuna shinallatak Ilaktallankaypi
(funciones públicas) paktapakta Ilankana hayñita charinLLaktakunapak munaymi tukuy runakunapak tiksi kamachi ushay kan, kaytakakikin
watanta tukuy lIaktakunapi kamachikunata paktapakta akllaypimi
rikuchina kan. Kaytaka pakalla, pipash mana yuyachishka kikinllatakmi shutita
kushpa shinata kan. Shinallatak nishanik shuktak sami akllaykunapash
kishpirishkami kan.Llaktapak ayllu kashkamantaka, tukuy runakunami kamashka kaws,ana hayñita
charin. Allita kawsankapaka payllatakmi ñakarina kan, paypak mamallaktapash,
kay ayllutaka shuktak lIaktakunapash yanapanatami charin. Paypak Ilaktapi
tiyashka kullkiwan, nipakunawan yanaparishpa sumakta kawsana hayñitami
charin. Kacharishka kawsayta charishpa, pay munashka wiñarina hayñitapashmi
charin.Tukuy runami lIankana, Ilankayta akllana kishpirishkahayñita charin. Kikin
munashka paktapakta Ilankaytami chari.na kan. Llankaymanta mana shitashka
kankapakka, paypak Ilankaytaka payllatak kamarayanami kan.Tukuy runami mana akllarishkakana, paypak Ilankashakamantapash paktapakta
kullkitaka chaskina hayñitami charin.Tukuy Ilankak runami pay lIankashkamantaka munashka paktapakta kullkita
hapinata charin. Shina paypak aylluman alli kawsayta kuchun, paypash alli
kawsayta charichun. Kay illakpika mayhansami kamaywanpash paktachishkami
kanka.Tukuy runami tantanakuyta wiñachina hayñiya charin, chay tantanakuyka
paykunapak charishkatalla kamankapakka mana kanchu.Tukuy runami samarina hayñita charin~ kacharishka samaypachata amikta
kushiyarina hayñitapash charinmi. Tawka watakama, shaykunkakama lIankana
kuskatami charin, samarishkamantapash kullkita hapinami kan.Tukuy runami payta kamak, alli kawsayta kuk patapi kana hayñita charin.
Shinallatak paypak aylluta, allikawsaytá, allikayta, alli mikuyta, alli churarinata,
alli wasita, alli hampirinata, mitacoita (servicio) charina hayñita charin.
Shinallatak mana Ilankayta charishpa, unkushka kashpa, wakllirishka kashpa,
sapalla kashpa, payayashpa, shuktak lIakikunata charishpapash yanapachun
hayñita charinmi.Chichu warmipash, Ilullu wawakunapash alli kawsayta charina, allinta kamashka
kana hayñitami charin. Tukuy kariwarmi wawakuna sawarishkayayamama ~
wachashka kashpa, kuytsa wachashka sapalla warmi wachashka kashpapash
paktapakta kacharishka hayñitami charin.Tukuy runami yachana hayñita charin. Tiksi yachay, shuktak tiksi
yachaymantapash mana kullkita kuna kanchu. Tiksi yachayka tukuykunapak
yachanatakmi kan, yachanamantaka mana 'pipash sakirinachu. Rurayyachay,
sumakyachaypash hatunyashpa tukuy Ilaktamanmi chayanka. Hatun
yachaykunaman yaykunaka tukuypak paktami kanka, shinami paykuna chaskina
kashkata paktachinka.Yachayka runakuna yuyaypi may alli wiñarinatami yanapanka, runakunapak
hayñipi iñiyta, tiksi kishpirinatami sinchiyachinka. L1aktapura, runakawsaypura,
iñikpura hamutayta, hikullayta (tolerancia) mashiyarina sinchiyachunmi
yanapanka. Tinkirishka mamallaktakuna kasiklla kawsayta charirayachunmi
willashpa runakuman yachachinka.Taytamamaka imasami yachayta churikunaman kunkapakka akllana hayñitami
charin.Tukuy runami kishprishka yuyaywan ayllullaktawan kimirishka kawsana hayñita
charin, makiruraykunawan taripaykuna amawtariy lIankaypipash chaypimi
kanata chaTin. Pay lIankashkamantapash imallatapash hapinatami charin.Tukuy runami paypak alli shutita, amawta lIankaymanta rikurishka nipakunata
kamana hayñita charin. Pay killkashka arawikunata lIankashka makiruraytapash
kamana hayñitami charin.Tukuy runami tukuy paypak lIaktapi kawsak runakuna, istallaktapi kawsak
runakunapash nikishka kawsayta charichun yanapana hayñita charin. Shina kay
hayñi, kishpiriypash tinkirishka lIaktakuna willashka hayñikuna tukuy Ilaktaman
paktachun.Tukuy runami ayllukunaman kanakayta(deber) ayllullaktaman kunata. charin.
Paypak ayllullaktapillami kishpiriy hunta kawsayta, kikinkayta charishpa may
allita wiñarinka.Paypak hayñita, kishpiriyta hapishpaka kamachikuna nishkapilla watarishpami
saywarishka kanka. Payka, kikin hayñita, kishpiyta, iñina yuyayta; allirunakayta,
sumaychayta(respeto), tukuypak yuyayta paktachina raykumi saywarishka
kamachi kanka. Kipaka: ayllukuna, lIaktakuna sumaklla tiyachun, mana
mashikunata kichushpa, kamishpa, millishpa kawsachun yuyashpami kamachi
nishkata paktachinka.Tinkirishka Ilaktakuna yuyarishkata tiksi hayñiwan, kishpiriywan, nimamantapash
takarishpa lIakichina yuyaytaka mana charinachu. Tukuykunami mashiyarishpa
kishpirinakunkapak Ilankana kan.Kay tinkirishka lIaktakuna willashka hayñikunata, kishpiriykunataka, shuklla
runamanpash, tantanakuymanpash yankaka, mana pantata willanallachu.
Runakunapak hayñita, kishpiriy yuyayta pichana yuyaytaka na charinachu.Resolution 217 A (III) vom 10.12.1948Da die Anerkennung der angeborenen Würde und der gleichen und unveräußerlichen Rechte aller Mitglieder der Gemeinschaft der Menschen die Grundlage von Freiheit, Gerechtigkeit und Frieden in der Welt bildet,da die Nichtanerkennung und Verachtung der Menschenrechte zu Akten der Barbarei geführt haben, die das Gewissen der Menschheit mit Empörung erfüllen, und da verkündet worden ist, dass einer Welt, in der die Menschen Rede‐ und Glaubensfreiheit und Freiheit von Furcht und Not genießen, das höchste Streben des Menschen gilt,da es notwendig ist, die Menschenrechte durch die Herrschaft des Rechtes zu schützen, damit der Mensch nicht gezwungen wird, als letztes Mittel zum Aufstand gegen Tyrannei und Unterdrückung zu greifen,da es notwendig ist, die Entwicklung freundschaftlicher Beziehungen zwischen den Nationen zu fördern,da die Völker der Vereinten Nationen in der Charta ihren Glauben an die grundlegenden Menschenrechte, an die Würde und den Wert der menschlichen Person und an die Gleichberechtigung von Mann und Frau erneut bekräftigt und beschlossen haben, den sozialen Fortschritt und bessere Lebensbedingungen in größerer Freiheit zu fördern,da die Mitgliedstaaten sich verpflichtet haben, in Zusammenarbeit mit den Vereinten Nationen auf die allgemeine Achtung und Einhaltung der Menschenrechte und Grundfreiheiten hinzuwirken,da ein gemeinsames Verständnis dieser Rechte und Freiheiten von größter Wichtigkeit für die volle Erfüllung dieser Verpflichtung ist,verkündet die Generalversammlungdiese Allgemeine Erklärung der Menschenrechte als das von allen Völkern und Nationen zu erreichende gemeinsame Ideal, damit jeder einzelne und alle Organe der Gesellschaft sich diese Erklärung stets gegenwärtig halten und sich bemühen, durch Unterricht und Erziehung die Achtung vor diesen Rechten und Freiheiten zu fördern und durch fortschreitende nationale und internationale Maßnahmen ihre allgemeine und tatsächliche Anerkennung und Einhaltung durch die Bevölkerung der Mitgliedstaaten selbst wie auch durch die Bevölkerung der ihrer Hoheitsgewalt unterstehenden Gebiete zu gewährleisten.Alle Menschen sind frei und gleich an Würde und Rechten geboren. Sie sind mit Vernunft und Gewissen begabt und sollen einander im Geist der Brüderlichkeit begegnen.Jeder hat Anspruch auf die in dieser Erklärung verkündeten Rechte und Freiheiten ohne irgendeinen Unterschied, etwa nach Rasse, Hautfarbe, Geschlecht, Sprache, Religion, politischer oder sonstiger Überzeugung, nationaler oder sozialer Herkunft, Vermögen, Geburt oder sonstigem Stand.Des Weiteren darf kein Unterschied gemacht werden auf Grund der politischen, rechtlichen oder internationalen Stellung des Landes oder Gebiets, dem eine Person angehört, gleichgültig ob dieses unabhängig ist, unter Treuhandschaft steht, keine Selbstregierung besitzt oder sonst in seiner Souveränität eingeschränkt ist.Jeder hat das Recht auf Leben, Freiheit und Sicherheit der Person.Niemand darf in Sklaverei oder Leibeigenschaft gehalten werden; Sklaverei und Sklavenhandel sind in allen ihren Formen verboten.Niemand darf der Folter oder grausamer, unmenschlicher oder erniedrigender Behandlung oder Strafe unterworfen werden.Jeder hat das Recht, überall als rechtsfähig anerkannt zu werden.Alle Menschen sind vor dem Gesetz gleich und haben ohne Unterschied Anspruch auf gleichen Schutz durch das Gesetz. Alle haben Anspruch auf gleichen Schutz gegen jede Diskriminierung, die gegen diese Erklärung verstößt, und gegen jede Aufhetzung zu einer derartigen Diskriminierung.Jeder hat Anspruch auf einen wirksamen Rechtsbehelf bei den zuständigen innerstaatlichen Gerichten gegen Handlungen, durch die seine ihm nach der Verfassung oder nach dem Gesetz zustehenden Grundrechte verletzt werden.Niemand darf willkürlich festgenommen, in Haft gehalten oder des Landes verwiesen werden.Jeder hat bei der Feststellung seiner Rechte und Pflichten sowie bei einer gegen ihn erhobenen strafrechtlichen Beschuldigung in voller Gleichheit Anspruch auf ein gerechtes und öffentliches Verfahren vor einem unabhängigen und unparteiischen Gericht.Jeder, der wegen einer strafbaren Handlung beschuldigt wird, hat das Recht, als unschuldig zu gelten, solange seine Schuld nicht in einem öffentlichen Verfahren, in dem er alle für seine Verteidigung notwendigen Garantien gehabt hat, gemäß dem Gesetz nachgewiesen ist.Niemand darf wegen einer Handlung oder Unterlassung verurteilt werden, die zur Zeit ihrer Begehung nach innerstaatlichem oder internationalem Recht nicht strafbar war. Ebenso darf keine schwerere Strafe als die zum Zeitpunkt der Begehung der strafbaren Handlung angedrohte Strafe verhängt werden.Niemand darf willkürlichen Eingriffen in sein Privatleben, seine Familie, seine Wohnung und seinen Schriftverkehr oder Beeinträchtigungen seiner Ehre und seines Rufes ausgesetzt werden. Jeder hat Anspruch auf rechtlichen Schutz gegen solche Eingriffe oder Beeinträchtigungen.Jeder hat das Recht, sich innerhalb eines Staates frei zu bewegen und seinen Aufenthaltsort frei zu wählen.Jeder hat das Recht, jedes Land, einschließlich seines eigenen, zu verlassen und in sein Land zurückzukehren.Jeder hat das Recht, in anderen Ländern vor Verfolgung Asyl zu suchen und zu genießen.Dieses Recht kann nicht in Anspruch genommen werden im Falle einer Strafverfolgung, die tatsächlich auf Grund von Verbrechen nichtpolitischer Art oder auf Grund von Handlungen erfolgt, die gegen die Ziele und Grundsätze der Vereinten Nationen verstoßen.Jeder hat das Recht auf eine Staatsangehörigkeit.Niemandem darf seine Staatsangehörigkeit willkürlich entzogen noch das Recht versagt werden, seine Staatsangehörigkeit zu wechseln.Heiratsfähige Frauen und Männer haben ohne Beschränkung auf Grund der Rasse, der Staatsangehörigkeit oder der Religion das Recht, zu heiraten und eine Familie zu gründen. Sie haben bei der Eheschließung, während der Ehe und bei deren Auflösung gleiche Rechte.Eine Ehe darf nur bei freier und uneingeschränkter Willenseinigung der künftigen Ehegatten geschlossen werden.Die Familie ist die natürliche Grundeinheit der Gesellschaft und hat Anspruch auf Schutz durch Gesellschaft und Staat.Jeder hat das Recht, sowohl allein als auch in Gemeinschaft mit anderen Eigentum innezuhaben.Niemand darf willkürlich seines Eigentums beraubt werden.Jeder hat das Recht auf Gedanken‐, Gewissens‐ und Religionsfreiheit; dieses Recht schließt die Freiheit ein, seine Religion oder Überzeugung zu wechseln, sowie die Freiheit, seine Religion oder Weltanschauung allein oder in Gemeinschaft mit anderen, öffentlich oder privat durch Lehre, Ausübung, Gottesdienst und Kulthandlungen zu bekennen.Jeder hat das Recht auf Meinungsfreiheit und freie Meinungsäußerung; dieses Recht schließt die Freiheit ein, Meinungen ungehindert anzuhängen sowie über Medien jeder Art und ohne Rücksicht auf Grenzen Informationen und Gedankengut zu suchen, zu empfangen und zu verbreiten.Alle Menschen haben das Recht, sich friedlich zu versammeln und zu Vereinigungen zusammenzuschließen.Niemand darf gezwungen werden, einer Vereinigung anzugehören.Jeder hat das Recht, an der Gestaltung der öffentlichen Angelegenheiten seines Landes unmittelbar oder durch frei gewählte Vertreter mitzuwirken.Jeder hat das Recht auf gleichen Zugang zu öffentlichen Ämtern in seinem Lande.Der Wille des Volkes bildet die Grundlage für die Autorität der öffentlichen Gewalt; dieser Wille muss durch regelmäßige, unverfälschte, allgemeine und gleiche Wahlen mit geheimer Stimmabgabe oder in einem gleichwertigen freien Wahlverfahren zum Ausdruck kommen.Jeder hat als Mitglied der Gesellschaft das Recht auf soziale Sicherheit und Anspruch darauf, durch innerstaatliche Maßnahmen und internationale Zusammenarbeit sowie unter Berücksichtigung der Organisation und der Mittel jedes Staates in den Genuss der wirtschaftlichen, sozialen und kulturellen Rechte zu gelangen, die für seine Würde und die freie Entwicklung seiner Persönlichkeit unentbehrlich sind.Jeder hat das Recht auf Arbeit, auf freie Berufswahl, auf gerechte und befriedigende Arbeitsbedingungen sowie auf Schutz vor Arbeitslosigkeit.Jeder, ohne Unterschied, hat das Recht auf gleichen Lohn für gleiche Arbeit.Jeder, der arbeitet, hat das Recht auf gerechte und befriedigende Entlohnung, die ihm und seiner Familie eine der menschlichen Würde entsprechende Existenz sichert, gegebenenfalls ergänzt durch andere soziale Schutzmaßnahmen.Jeder hat das Recht, zum Schutz seiner Interessen Gewerkschaften zu bilden und solchen beizutreten.Jeder hat das Recht auf Erholung und Freizeit und insbesondere auf eine vernünftige Begrenzung der Arbeitszeit und regelmäßigen bezahlten Urlaub.Jeder hat das Recht auf einen Lebensstandard, der seine und seiner Familie Gesundheit und Wohl gewährleistet, einschließlich Nahrung, Kleidung, Wohnung, ärztlicher Versorgung und notwendiger sozialer Leistungen, sowie das Recht auf Sicherheit im Falle von Arbeitslosigkeit, Krankheit, Invalidität oder Verwitwung, im Alter sowie bei anderweitigem Verlust seiner Unterhaltsmittel durch unverschuldete Umstände.Mütter und Kinder haben Anspruch auf besondere Fürsorge und Unterstützung. Alle Kinder, eheliche wie außereheliche, genießen den gleichen sozialen Schutz.Jeder hat das Recht auf Bildung. Die Bildung ist unentgeltlich, zum mindesten der Grundschulunterricht und die grundlegende Bildung. Der Grundschulunterricht ist obligatorisch. Fach‐ und Berufsschulunterricht müssen allgemein verfügbar gemacht werden und der Hochschulunterricht muss allen gleichermaßen entsprechend ihren Fähigkeiten offenstehen.Die Bildung muss auf die volle Entfaltung der menschlichen Persönlichkeit und auf die Stärkung der Achtung vor den Menschenrechten und Grundfreiheiten gerichtet sein. Sie muss zu Verständnis, Toleranz und Freundschaft zwischen allen Nationen und allen rassischen oder religiösen Gruppen beitragen und der Tätigkeit der Vereinten Nationen für die Wahrung des Friedens förderlich sein.Die Eltern haben ein vorrangiges Recht, die Art der Bildung zu wählen, die ihren Kindern zuteilwerden soll.Jeder hat das Recht, am kulturellen Leben der Gemeinschaft frei teilzunehmen, sich an den Künsten zu erfreuen und am wissenschaftlichen Fortschritt und dessen Errungenschaften teilzuhaben.Jeder hat das Recht auf Schutz der geistigen und materiellen Interessen, die ihm als Urheber von Werken der Wissenschaft, Literatur oder Kunst erwachsen.Jeder hat Anspruch auf eine soziale und internationale Ordnung, in der die in dieser Erklärung verkündeten Rechte und Freiheiten voll verwirklicht werden können.Jeder hat Pflichten gegenüber der Gemeinschaft, in der allein die freie und volle Entfaltung seiner Persönlichkeit möglich ist.Jeder ist bei der Ausübung seiner Rechte und Freiheiten nur den Beschränkungen unterworfen, die das Gesetz ausschließlich zu dem Zweck vorsieht, die Anerkennung und Achtung der Rechte und Freiheiten anderer zu sichern und den gerechten Anforderungen der Moral, der öffentlichen Ordnung und des allgemeinen Wohles in einer demokratischen Gesellschaft zu genügen.Diese Rechte und Freiheiten dürfen in keinem Fall im Widerspruch zu den Zielen und Grundsätzen der Vereinten Nationen ausgeübt werden.Keine Bestimmung dieser Erklärung darf dahin ausgelegt werden, dass sie für einen Staat, eine Gruppe oder eine Person irgendein Recht begründet, eine Tätigkeit auszuüben oder eine Handlung zu begehen, welche die Beseitigung der in dieser Erklärung verkündeten Rechte und Freiheiten zum Ziel hat.Tað verður at viðurkenna, at menniskjuni er virðing íborin, og at allir limir mannaættarinnar eiga somu ómissiligu rættindi, og hetta er støðið undir frælsi, rættvísi og friði í heiminum.Har sum mannarættindini hava verið fyri vanbýti og vanvirðing, hevur tað havt við sær ræðuligar gerðir, sum hava skakað samvitsku mannaættarinnar, og ein heimskipan, har sum fólk nýtur talu- og trúarfrælsi og frælsi frá ótta og neyð, hevur verið boðað sum menniskjunar hægsta mið og mál.Tað varðar almikið um, mannarættindi verða vard við lógum, um fólk ikki skal verða noytt til sum evstu ráð at taka til uppreistur móti harðræði og kúgan.Tað varðar almikið um at elva og stimbra vinalag tióðanna millum.Í sáttmáala sínum hava Sameindu Tjóðirnar av nýggjum váttað trúgv sína á undirstøðulig mannarættindi, á sóma menniskjans og virði, og á javnrættindi fyri kvinnur og menn, og tær hava rátt av at fremja framburð í almannamálum og bøta um lívskor manna í alt meiri frælsi.Limaríkini hava skyldubundið seg til, í samvinnu við Sameindu Tjóðirnar, at virka fyri at fáa framt, at mannarættindini og undirstøðilig frælsisrættindi verða alment vird og hildin.Tað at allir partar skilja hesi rættindi og frælsi er fremsta treytin fyri, at henda skylda verður framd út í æsur.Tess vegna bjóðarAÐALFUNDURINHesa heimsyvirlýsing um mannarættindi sum felags mið fyri øll fólk og allar tjóðir við tí endamáli, at hvør einstakur og hvør samfelagsstovnur alsamt við hesi yvirlýsing í huga skal stremba fyri við frálæru og uppaling at fremja virðing fyri hesum rættindum og frælsismálum og við framsøknum atgerðum innanlands og millumlanda at tryggja, at tey verða viðurkend og hildin allastðni á munagóðan hátt, bæði í fólkinum í limaríkjunum og í fólkinum í teimum londum, sum eru innan løgdømi teirra.Øll menniskju eru fødd fræls og jøvn til virðingar og mannarættindi. Tey hava skil og samvitsku og eiga at fara hvørt um annað í bróðuranda.Øll hava krav um rættindi og frælsi, sum eru nevdn í hesi yvirlýsing, uttan mun til ættarslag (rasu), húðarlit, kyn, mál, átrúnað, politiska ella aðra sannføring, tjóðskaparligan ella samfelagsligan uppruna, ognarviðurskifti, føðing ella aðra støðu.Somuleiðis skal eingin mismunur vera orsakað av politiskari, rættarligari ella millumtjóða støðu hjá tí landi, sum ein persónur hoyrir til, sama um landið er sjálvstøðugt, undir tilsjónarvaldi, ella fullveldi tess á annan hátt er skert.Ein og hvør hevur rætt til lív, frælsi og persónliga trygd.Eingin skal liva í trældómi ella trælkan; trældómur og trælahandil av øllum slag skulu verða bannað.Eingin skal verða píndur ella harðliga, ómenniskjaliga ella vanæruliga viðfarin ella revsaður.Øll hava rætt til, hvar tey ery stødd, at verða viðurkend sum persænar fyri lægini.Øll eru jøvn fyri lægini hava rætt til somu rættarvernd uttan mismun. Øll hava sama rætt at verða vard fyri mismuni, sum er brot mæti hesi samtykt, og at verða vard fyri allari áeggjan til at skapa tílíkan mismun.Um onkur fær viðferð, sum er tvørtur 'mæti teimum grundrættindum, sum honum eru tryggjað sambært grundlæg og øðrum landslægum, skal hann hava rætt til at fáa fullar sømdir afturfyri við dæmstælar landsins.Eingin skal verða tilvildarliga handtikin, settur í varðhald ella gjørdur útlagin.Øll hava sannan javnrætt till rættvísa og almenna rættarviðgerð fyri æheftum og ævildigum dæmstæli, sum skal tka avgerð um rættindi teirra og skyldur, og um øll revsimál, ið verða reist.Hvør, sum verður ákærdur fyri revsiverda ferð, eigur rætt til al verða mettur æsekur, inntil hann er dømdur sekur við almenna rættargongd, har sum hann hevur fingið fulla trygd fyri verju.Eingin skal verða funnin sekur í revsimáli av nøkrum slag, uttan so at gerð ella ábyrgdarloysi, sum hann var ákærdur fyri, et at rokna sum brotsgerð sambært landslægum ella lægum, tá ið gerðin varð framd. Ei heldur skal strangari revsing verða ásett enn hon, ið var galdandi, tá ið tann revsiverda gerðin varð framd.Eingin eigur at vera fyri tilvildarligari uppílegging í persænlig viðurskifti, heimalív ella brævaskifti, ei heldur fyri æruskemd ella útspilling. Øll eiga rætt til lægarvernd fyri slíkari uppílegging ella ágangi.Øll hava rætt til frítt at fara og búsetast innan fyri landamark í hvørjum ríki sær.Øll hava rætt til at fara av landinum, hvørjum sum er, eisini sínum egna og at fara heim aftur til sítt land.Øll hava rætt at søkja um og fáa friðskjæl í øðrum londum fyri meinsæknum.Slíkan rætt ber ikki til at skjæta seg undir, tá ið ákæran av røttum er fyri æpolitiskar brotsgerðir ella gerðir, sum eru ímæti endamálum og grundreglum Sameindu Tjæðanna.Øll hava tjæðskaparrætt.Eingin skal tilvildarliga missa sín tjæðskap, og ongum skal verða sýtt fyri at skifta tjæðskap.Menn og kvinnur, sum eru komin til lægaldur, skulu uttan mun til ættarslag (rasu), tjæðskap ella átrúnað hava rætt at giftast og setast í búgv. Tey hava krav um javnrættindi at giftast, í hjúnalagnum og til hjúnaskilnað.Hjúnaband kann ikki verða bundið, uttan báðir partar samtykkja í tí av fríum vilja.Húskið er tann natúrliga frumeindin í samfelagnum og hevur rætt til vernd av samfelag og landi.Øll hava rætt til at eiga ogn, annaðhvørt einsamøll ella ' felag við onnur.Eingin skal hissini vera fyri ongartøku.Øll hava rætt til hugsanar-, samvitsku- og trúarfrælsi. Hesi rættur fatar eisini um frælsi at skifta átrúnað ella trúgv, og frælsi til annaðhvørt einsamallur ella í felag við onnur og alment ella einskilt at inna trúgv sína í frálæru, tilbiðing, gudstænastu og halgihaldi.Øll skulu vera fræls at hava sínar áskoðanir og bera tær fram uttan forðan, og at søkja sær og breiða út vitan og hugsanir ígjøgnum hvønn boðmiðil, sum vera skal, og æheft av landamarki.Øll hava rætt til frítt og á friðarligan hátt at koma saman og taka seg saman í felagsskapir.Eingin kann verða noyddur at vera limur í felag.Øll hava rætt til at taka lut í stjærn lands síns, annaðhvørt beinleiðis ella gjøgnum frítt vald umboð.Øll hava rætt til somu atgongd at embætum og almennum størvum í landi sínum.Fælksins vilji skal vera støði undir stjærnarinnar valdi; hesin vilji skal verða borin fram við ávísum millumbilum og rættiligum valum við almennum og jøvnum valrætti, og skulu verða framd við loyniligari atkvøðing ella samsvarandi frælsum valháttum.Øll hava sum samfelagsborgarar rætt til felagsliga trygd og kunnu krevja, at tey búskaparligu, felagsligu og mentanarligu rættindi, sum eru neyðug fyri teirra virðing og fría menning av persænleikanum, verða framd við tiltøkum innanlands og í altjæða samstarvi og í samsvari við skipan og tilfeingi í hvørjum landi.Øll eiga rætt til arbeiði, til frítt at velja starv, til rættvís og hæskandi arbeiðslíkindi og til vernd fyri arbeiðsloysi.Øll hava uttan mismun rætt til somu løn fyri sama arebeiði.Ein og hvør, sum arebeiðir, hevur rætt til rættvísa og hæskandi samsýning, ið tryggjar honum og hansara eina mannsømiliga tilveru, og harumframt um neyðugt aðra almenna vernd.Ein og hvør hevur rætt til at stovna og gerast limur í yrkisfelag til at verja síni áhugamál.Øll hava rætt til hvíld og frítíð, har uppi í rímiliga avmarking av arbeiðstíðini og frítíð við løn ávísum millumbilum.Ein og hvør hevur rætt til lívsumsøður, ið tryggja honum og hansara heilsu og vælveru, har uppi í mat, klæði, bústað og heilsurøkt og almennar tænastur og rætt til trygd við møguligum arbeiðsloysi, sjúku, æarbeiðsføri, missi av maka, aldri ella aðrari skerjing av vinnumøguleikum orsakað av um støðum, sum hann ikki hevur ræði á.Møður og børn hava krav um serliga umsorgan og hjálp. Øll børn, annaðhvørt tey eru fødd í hjúnalagi ella uttan, njæta somu almannavernd.Øll hava rætt til útbúgving. Útbúgving skal vera ækeypis, íhvussu er á byrjanarstigi skal vera skyldubundin. Tøknilig og yrkislig útbúgving skal standa øllum í boði, og øll skulu eftir førimuni hava somu atgongd a hægri undirvísing.Undirvísing skal miða ímæti at fullmenna persænleika einstaklingsins og at stimbra virðingina fyri mannarættindum og frælsi. Hon skal fremja fatan, tolsemi og vinalag millum tjæðir, fælkasløg og trúarbælkar, og skal fremja virki Sameindu Tjæðanna fyri at varðveita friðin.Foreldur hava fyrsta rætt at velja, hvat slag av undirvísing skal verða givin børnum teirra.Øll hava rætt til frítt at taka lut í mentanarlívi í samfelagnum, at njæta list og eiga lut í framburði vísinda og ágæðum teirra.Øll hava rætt til vernd av andaligum og evnisligum áhugamálum í sambandi vidð eitt og hvørt vísindaligt, bækmentaligt ella listarligt verk, sum avvarðandi hevur greitt úr hondum.Øll hava rætt til samfelags- og altjæða skipan, har tey rættindi og frælsi, ið nevnd eru í hesi yvirlýsing, kunnu verða framd út í æsir.Øll hava skyldur fyri samfelagnum; í tí einans er full og fræls menning persænleikans gjørlig.Samfelagsborgarar skulu viðvíkjandi rættindum og frælsi einans verða bundnir av avmarkanum, sum eru settar í lægum við tí í hyggju at tryggja viðurkenning av og virðing fyri frælsi og rættindum hjá øðrum og til tess at lúka rættvís krøv um siðalag, alment skil og vælferð almenningsins í fælkaræðissamfelag.Hesi rættindi og frælsi mega í ongum føri verða int í mætstøðu við endamál og grundreglur Sameindu Tjæðanna.Einki í hesi yvirlýsing eigur at verða tulkað tann veg, at nøkrum ríki, bælki ella einsaklingi verður loyvt at gera nakað, ið miðar ímæti at beina fyri nøkrum av teimun mannarættindum, sum her eru tald.I ka lā 10 o Dēkēmapa, M.H. 1948, ua ho’oholo a kaūkala ka ‘Aha ‘Ōlelo o Nā Aupuni Hui Pū ‘Ia i ka Hō’ike No Nā Pono Kanaka O Ke Ao Nei, ka palapala holo’oko’a ho’i e hō’ike ‘ia ana ma nā ‘ao’ao ma lalo iho nei. Ma muli o kēia hana kūikawā, ua kuahaua ka ‘Aha ‘Ōlelo i nā Lālā e ho’olaha i ka ‘ōlelo o ka Hō’ike “e ho’olaha, hō’ike’ike, kūkala leo, a e kāko’o ‘ia aku ma nā kula a me nā wahi ho’ona’auao ‘ē a’e, me ka ho’okae ‘ole aku i ke kūlana politika o nā aupuni a me nā panalā’au.”‘Oiai, ‘o ka ho’omaopop ‘ana i ka hanohano, a me nā pono kīvila i kau like ma luna o nā pua apau loa o ka ‘ohana kanaka ke kumu kahua o ke kū’oko’a, ke kaulike, a me ka maluhia o ka honua, a‘Oiai, ‘o ka hehikū a me ka ho’owahāwahā i ka pono kīvila o ke kanaka ke kumu o ka hana loko’ino, ka mea ho’i i pi’i ai ka inaina o ka luna’ikehala o kānaka, a ua kūkala ‘ia ho’i ka wehena o ke ao e noo ia nā maka ‘āinana apau me ke kū’oko’a o ka ōlelo a me ka mana’o, me ka maka’u ‘ole, a‘Oiai, he mea nui ka ho’opakele ‘ana o ke kānāwai i nā pono kīvila o kānaka, inā ho pono nō e ‘imi i ke ala o ke kipi ‘ana i ka hainā a me ka ho’oluhi hewa wale, a‘Oiai, he mea nui ka ho’okō ‘ana i ka pili aloha ma waena o nā aupuni, a‘Oiai, ua hō’oia ka po’e o Nā Aupuni Hui Pū la ma o ka Palapala Ho’ohui lā, i ka hilina’i i ke kumu kahua o nā pono kīvila o kānaka, i ka hanohano a me ka waiwai o kānaka, a me ke kau like ‘ana o nā pono kīvila ma luna o ke kāne a me ka wahine, a i ho’oholo ho’i e alu like i ka ho’opi’i ‘ana i ke kūlana o ka nohona kanaka o ke ao noa a,‘Oiai, ua ho’ohiki Nā Aupuni Lālā i kā lākou ‘ōlelo e ho’okō, ma ke alu like ‘ana me Nā Aupuni Hui Pū ‘Ia, ka paipai ‘ana i ke ao kanaka e mahalo i ke kumu kahua pa’a o nā pono kīvila kanaka,‘Oiai, ‘o ka ho’omaopopo like ‘ana i kēia mau pono kīvila ka mea nui e kō ai kēia ‘ōlelo ho’ohiki,No laila, ke KUAHAUA nei KA ‘AHA ‘ŌLELO, ‘o ka HŌ’IKE I NĀ PONO KĪVILA O KE AO NEI ka pae ho’ohālikelike, kahi e pi’i like ai nā lāhui a me nā aupuni apau loa, i kū kēlā kanaka, kēia kanaka, a me kēlā hui, kēia hui, me ka ho’omaopopo mau i kēia Hō’ike, ma o ka ho’ona’auao ‘ana, i hō’ihi’ihi ‘ia nā pono kīvila ma ke ala e holumua ai ke aupuni, a i waena ho’i o nā aupuni, a pa’a pono ka ‘ike a i ho’okō ‘ia ho’i e nā Aupuni Lālā a me ka po’e o nā panalā’au e noho ana i ka malu o lākou.Hānau kū’oko’a ‘ia nā kānaka apau loa, a ua kau like ka hanohano a me nā pono kīvila ma luna o kākou pākahi. Ua ku’u mai ka no’ono’o pono a me ka ‘ike pono ma luna o kākou, no laila, e aloha kākou kekahi i kekahi.Ua noa i nā kānaka apau loa nā pono kīvila i helu ‘ia ma kēia Hō’ike, me ka ho’okae ‘ole i ka lāhui, i ka wai ho’olu’u o ka ‘ili, i ke kāne a i ‘ole ka wahine ka ‘ōlelo, ka ho’omana, ka mana’o politika a me nā mana’o ‘ē a’e, ka ‘āina a pilina paha i hānau ‘ia ai, ka waiwai, ke kūlana hanauna a me nā kūlana ‘ē a’e.Eia ho’i, ‘a’ole e ho’okae ‘ia ke kanaka ma muli o ke kūlana politika a me ke kuleana kūloko a kūwaho ho’i o kona aupuni nona mai ‘o ia, inā paha he aupuni kū’oko’a he ‘āina noho kahu ‘ia, a i ‘ole ho’i he ‘āina i kaupalena ‘ia kona kū’oko’a ‘ana.Ua noa i nā kānaka apau ke ola, ka mōhalu, a me ka maluhia.‘A’ole e noho kauā kaupa’a ke kanaka; ua pāpā ‘ia ka noho kauā kuapa’a, a me ka ho’okuapa’a ‘ana ma nā ‘ano apau loa.‘A’ole e ho’omāinoino ‘ia ke kanaka, ‘a’ole ho’i e ho’opa’i ‘ino ‘ia ke kanaka i kū like ‘ole i ke kūlana kanaka.E ‘ike ‘ia nā kānaka ma nā wahi apau, he kanaka i ka malu o ke kānāwai.Ua kau like ke kānāwai ma luna o nā kānaka apau, a e palekana ‘ia e ke kānāwai me ka ho’okae ‘ole. Ua palekana ‘ia nā kānaka i ka ho’okae ‘ole ‘ia, i pāpā ‘ia e kēia Hō’ike, a ua palekana ‘ia ho’i i ka mea e hō’eu’eu ana i ka ho’okae.Ua noa i nā kānaka apau ka ho’oponopono ‘ia ‘ana e ka ‘aha lunakānāwai mākaukau o ke aupuni, o nā hana a ‘a’e ana i kona pono kīvila i hō’ike ‘ia ma ke kumukānāwai.‘A’ole e hopu, ho’opa’ahao, a ho’okuewa wale ‘ia ke kanaka me ke kumu ‘ole.Ua noa i nā kānaka apau e ho’okolokolo pono ‘ia i mua o ka lehulehu e ka ‘aha lunakānāwai kū’oko’a a kaulike ho’i, no ka ho’oholo ‘ana i ka pono kīvila a me ke kuleana, a me nā mea i ho’opi’i ‘ia iā ia.Ua noa i nā kānaka apau i ho’opa’i ‘ia no ke kalaima, ka no’ono’o ‘ana i kona hewa ‘ole, a hō’oia pono ‘ia kona ‘a’e i ke kānāwai, ma ka ho’okolokolo ‘ana i mua o ka lehulehu, a i mālama ‘ia ho’i nā mea apau e pono ai kona ‘ao’ao kūplae.‘A’ole e ho’opa’i kalaima ‘ia ke kanaka i helu ‘ole ‘ia kāna hana he kalaima ma ke kānāwai aupuni a i ‘ole ma ke kānāwai ma waena o nā aupuni i ka wā i hana ‘ia ai. ‘A’ole ho’i e hō’oi ‘ia aku ka ho’opa’i ma luna o ka ho’opa’i e kū ana i ka wā i hana ‘ia ai ke kalaima.‘A ‘ole e ‘āke’ake’a kumu ‘ole ‘ia nā mea pilikino, ka ‘ohana, ka home, a me ka ho’olaha ‘ike o ke kanaka, ‘a’ole ho’i e ho’āhewa wale ‘ia kona hanohano a me kona kūlana. Ua noa i nā kānaka apau ka palekana o ke kānāwai i ke ‘āke’ake’a a me ka ho’āhewa wale ‘ia.Ua noa i nā kānaka apau ka pono kīvila o ka hele a noho ‘ana ma loko o ka palena o ke aupuni.Ua noa i nā kānaka apau ka ha’alele ‘ana i kēlā aupuni, kēia aupuni, a me kona aupuni iho, a ua noa ka ho’i ‘ana i kona aupuni.Ua noa i nā kānaka apau ka ‘imi ‘ana i nā aupuni pu’uhonua, kahi e noho maluhia ai.E ’au’a ‘ia kēia pono kīvila o ke kanaka i ho’opa’i ‘ia no ka hewa i pili ‘ole i ka politika, a me ka hewa i kū’ē ‘ē i ka pahuhopu a me nā loina o Nā Aupuni Hui Pū ‘Ia.Ua noa i nā kānaka apau ka noho ‘ana maka’āinana o ke aupuni.‘A’ole e ‘au’a wale ‘ia ka noho ‘ana maka’āinana o ke kanaka, a ‘a’ole ho’i e ‘au’a ‘ia ka noho ‘ana he maka’āinana o kekahi aupuni ‘ē aku.Ua noa i nā kāne a me nā wāhine i lawa ai nā makahiki, ka male ‘ana a me ka ho’okumu ‘ana i ‘ohana, me ke kaupalena ‘ole ‘ia ma muli o ko lāua lāhui, ke aupuni, a i ‘ole ko lāua ho’omana. Ua kau like nā pono kīvila male i ka noho male ‘ana, a me ka wā e pau ai ka noho male ‘ana.E male nā kānaka wale nō i koho la’ela’e e noho male.‘O ka ‘ohana ke kumu pa’a o ke kaiāulu kanaka, a ua noa i ka ‘ohana ka palekana o ke kaiāulu a me ke aupuni.Ua noa i nā kānaka apau ka ‘ona ho’okahi ‘ana i ka waiwai, a me ka ‘ona pū ‘ana ho’i me nā kānaka ‘ē a’e.‘A ‘ole e ‘au’a kumu ‘ole ‘ia ka waiwai lewa a waiwai pa’a paha o ke kanaka.Ua noa i nā kānaka apau ke kū’oko’a o ka mana’o, ka luna’ikehala, a me ka ho’omana; ua noa nō ho’i ka ho’ololi ‘ana i kona ho’omana a i ‘ole kona mana’o, a ua noa ho’i i ke kanaka ho’okahi, a i ‘ole nā kānaka he nui ka hō’ike ‘ana i ka paulele i ka ho’omana, i mua o ka lehulehu a i ‘ole ma kahi ka’awale, ma o ke a’o a me ka haipule ‘ana i kona akua.Ua noa i nā kānaka apau ke kū’oko’a o ka mana’o a me ka hō’ike ‘ana i ka mana’o; ‘a’ole ho’i e ho’opilikia ‘ia, a ua noa ho’i ka ‘imi, ka loa’a, a me ka ho’olaha ‘ana aku i ka ‘ike ma nā ‘ano apau, a i ‘ō aku ho’i o nā palena ‘āina apau.Ua noa i nā kānaka apau ka hui maluhia ‘ana me nā kānaka ‘ē a’e.‘A’ole e koi ‘ia ke kanaka e komo i ka hui.Ua noa i nā kānaka apau ke komo ‘ana i ka hana a kona aupuni ma ona lā, a i ‘ole ma o ka ‘elele i koho la’ela’e ‘ia.Ua noa i nā kānaka apau ke kōkua o ke aupuni i ho’okumu ‘ia no nā maka’āinana.‘O ke kauoha a ka lehulehu ke kumu o ka mana aupuni; e kauoha ‘ia ka ‘i’ini o ka lehulehu ma o ke koho pāloka ‘ana i mālama maoli ‘ia i kēlā wā, kēia wā; ua noa i nā kānaka apau loa ke koho malū ‘ana i ‘ole ma ke ka’ina hana i kūlike a kū’oko’a.Ua noa i nā kānaka apau, nā lālā ho’i o ke kaiāulu, ka pono o ka lawelawe mālama ola i ho’okō ‘ia ai ho’i, ma ke kāko’o ‘ana o ke aupuni, a me ke kāko’o ‘ana o nā aupuni ‘ē a’e, a i kūlike me ka waiwai o ke aupuni, a me nā pono a me nā loina pa’a mau o ke kaiāulu, no ka hanohano o ke kanaka a me kona ulu la’ela’e ‘ana.Ua noa i nā kānaka apau ka pono kīvila o ka hana, ke ‘ano kūpono o ka hana, a me ka palekana i ka nele i ka hana ‘ole.Ua noa i nā kānaka apau, me ka ho’okae ‘ole, ka uku ho’okahi i kūlike i ka hana ho’okahi.Ua noa i nā kānaka hana apau ka uku kaulike e pono ai ka noho ‘ana ona a me kona ‘ohana i kū i ka hanohano kanaka, a inā he pono, e kūpale ‘ia e ka lawelawe kaiāulu.Ua noa i nā kānaka apau ka ho’okumu a me ke komo ‘ana i nā uniona kālepa i palekana ai kona pono.Ua noa i nā kānaka apau ka ho’omaha a me ka luana ‘ana, a me nā hola hana i kaupalena pono ‘ia, a e uku ‘ia o ia no kekahi mau lā nui o ka makahiki.Ua noa i nā kānaka apau ke kūlana nohona e pono ai ke ola ona a me kona ‘ohana, ‘o ia ho’i, ‘o ka mea ‘ai, ka lole, ka hale, ka lawelawe olakino, a me nā lawelawe kaiāulu e pono ai, a e mālama ‘ia ho’i i ka wā pō’ino o ka nele i ka hana ‘ole ka ma’i, ke kīnā, ka nohona kāne make o nā wāhine, ka wā ‘elemakule, a me nā pō’ino ‘ē a’e e kau mai ana i hiki ‘ole ke ‘alo a’e.Ua noa i ka noho ‘ana makuahine a me ka noho ‘ana kamali’i ke kōkua kūikawā. E palekana ‘ia nā keiki apau loa i hānau ‘ia mai e nā mākau male a male ‘ole paha.Ua noa i nā kānaka apau ka ho’ona’auao ‘ana. E manuahi ka ho’ona’auao ‘ana, ma ka li’ili’i loa, ma ke kula ha’aha’a a me nā paepae kahua o ka ho’ona’auao. He koina pa’a ka ho’ona’auao ‘ana ma ke kula ha’aha’a. E noa ka ho’ona’auao ‘ana i nā oihana loea like ‘ole, a e noa nō ho’i ke kulanui i nā kānaka apau i mākaukau.E kālele ka ho’ona’auao ‘ana i ka ulu kūpono ‘ana o ke kanaka, a me ka ho’oikaika ‘ana i ka mahalo i ka pono kīvila apau o kānaka. E paipai ‘ia ka ho’omaopopo le’a, ke ahonui, a me ka pili aloha i waena o nā aupuni, nā hui pili koko a me nā hui ho’omana, a e ho’oholumua i ka hana o Nā Aupuni Hui Pū ‘Ia no ka mālama ‘ana i ka maluhia.Ua noa i nā mākua ke koho mua ‘ana i ke ‘ano o ka ho’ona’auao ‘ana i kā lāua mau keiki.Ua noa i nā kānaka apau ke komo ‘ana i ka nohona ku’una o ke kaiāulu, ka luana ‘ana i nā mea no’eau, a me ke ka’ana like ‘ana i ka loa’a mai o ka holumua ‘epekema.Ua noa i nā kānaka apau ka palekana ‘ana i na pono e loa’a mai ana mai ka hana ‘epekema, ka palapala, a i ‘ole ka mea no’eau āna i haku ai.Ua noa i nā kānaka apau ka nohona i ho’onohonoho ‘ia ma kona aupuni a me nā aupuni apau, kahi e kō ai nā pono i helu ‘ia ma kēia Hō’ike.He kuleana ko nā kānaka apau i kona kaiāulu, kahi e ulu ai ke kanaka me ke kū’oko’a.I ka ho’okō ‘ana i nā pono kīvila, e ‘ae nā kānaka apau i nā palena wale nō i ho’okau ‘ia e ke kānāwai no ka mālama ‘ana i ka ho’omaopopo pono a me ka mahalo aku i nā pono kīvila o ha’i, i kū i ka pono a me ka maluhia o ke aupuni o ka lehulehu.‘A‘ole loa e lilo kēia mau pono kīvila i mea e kū’ē’ē ana i ka pahuhopu a me nā loina o Nā Aupuni Hui Pū ‘Ia.‘A’ole loa e kuhikuhi ‘ia nā mea o kēia Hō’ike he mau mea kōkua i ke Aupuni, ka hui, a i ‘ole ke kanaka, ma ke komo ‘ana a i ‘ole ma ka ho’okō ‘ana i ka hana nona ka mana’o e luku wale i nā pono kīvila i helu ‘ia mai ma luna a’e nei.Ayotaiyini aaca, maaroni atziripayeeni icaratzi tzimatsiri quipatsiqui, te oncameethate iñaashitacaavaitaityaari iromperanataityaari iro covaperotachari iraacameethayeeteri, ocovatya isaicayetai cameetha eero itzimaventavacagaa. Oncantya iñaantyaarori iroca aacameethatavacaantsi, ontzimatyeetya iñaapincathatavacagaiya, tema te othañaaantsita tsicarica opaiyetari icoviri irantayete pashine atziri.Ayotaiyini eejatzi tzimatsi aparopayeeni atziri caari anterone ocaratzi josanquinatayeetaqueri, irootaque jovasanquitaantayetacariri pashinepayeeni atziri. Tema jantaquerora iroca, te inimotacaayeteri pashinepayeeni atziri ocaratzi jantaqueri. Irojatzi ipampi thashiryaayetantanacari pashinepayeeni, ican taiyanaqueni: te oncameethate iroflaaca ivasanquitaavaitaiteri atziri romperanavaitaityaari, oshinetaantsite añaaventero tsicarica ompaitya ancoveri, tecatsi oocacagairone ocaratzi ametari oshireyetari, eej atzi oquemitari te oncameethate añaashivaityaa ocantacaantziro antharovacaavaitaro tsicarica ompai tya, o añaashineentavaitya ancocovate ontzimimoyetai tsicarica ompaiyetya acovityiiri.Ayotaiyini eejatzi ocovatya ontzimayete osanquinarentsi icantacaantayetziri pincatharipayeeni iñaapincathayeeteri iro otzicaaventerine atziripayeeni, oncantya irantantayetyaarori ocaratzi cameethatatsiri icovayetziri. Ocovaperotya ontzimayete iroca icantacaantayetziri pincatharipayeeni oncantya eero tzimaventantaitari pincathari aririca incoshecavaitya irovasanquitaavaiteri atziripayeeni nampitarori aparoni nampitsi.Ayotaiyini eejatzi, ocovaperotatyaa ayotaayetairi pashineyetatsiri atziri ocantavetaqya tsicarica inampitayetaro irirori, ari oncantya iraacameethatavacaantayetaiyaari irirori. Ayotaiyaqueni eejatzi ocanta ovaquera japatotantaiyacariniranqui jevayetzirori nampitsápayeeni, ipaitaqueriranqui "Aapatziyavacaa Poñaayetachari. Nampitsipayeeni", irojatzi josanquinatantacarori iñaapincathayeeteri, ipampithashiryaayetaca ari ocantaque irantayeetero ocaratzi cameethayetatsiri antero.Opofla icantaiyaqueni eejatzi ocovaperotatya añaapincathatavacaayetaiya,tema omapero icovaperota maaroni atziripayeeni irirori, ocantavetaqya iriirica shirampari o iroorica cooya, ari ashiyavacaa maaroni. Ipampithashiretacotaquero eejatzi, tsicarica incantero irantavaitaiyeni oncantya iñaantyaarori iraacameethatavacagaiya atziripayeeni, iro iñaantaiyaarori iranintagaiyaaro isaicayetai cameetha; irantavaitaiyeni maaroni eero itzimanta aparoni tsicarica impaitya iflaashitacaavaitaitya iromperanavaitaityaari.Ayotaiyini eej atzi, maaroni jevaripayeeni poñaayetanainchari pashinequi nampitsi icaratzi apatotainchari "Aapatziyavacaa Poñaayetachari Nampitsipayeeni" icantaiyaqueni: "Ontzimatye antavaitaiyeni maaroni, eero oocaventavacaa; ari oncantya eero jompetapithatantaitari atziripayeeni tsicarica ompaitya incoveri irantayeteri, iroj atzi iflaantayetaiyaarori eero jomperanavaitaitaari.Ayotaiyeni eejatzi, ocovaperotatya inquemathayetairo maaroni atziri ocantacota ishinetaayeetziriri cameethatatsiri irantayeteri. Ocovaperotatya eej atzi inquemathatayetairo atziripayeeni tsica opaita cantacotachari isaicayetai cameetha eero iñaashitacaavaitayeetaari iromperanavaitaityaari. Omaperotatya ocovaperota anquemathayetairo iroca, ari oncantya imoncaraantyaarori cantayetaqueri jevayetzirori nampitsi japatotaiyacanira pairani.Irootaque iroñaaca, iricapayeeni jevayetzirori nampitsi apatotainchari pairani, josanquinatayetaquero ocaratzi añeeri iroñaaca jaca ocantacota: "Tsica Incantya Iraacameethayeetairi Atziripayeeni Jaca Quipatsiqui", ari oncantya imoncaraayetantayetyaarori atzirira, ari oncantya iromoncaraantyaarori eejatzi icaratzi jevayetatsiri pashinequi nampitsipayeeniqui. Cantatsi iroflaaca, aparoni atziri o tsicarica inampitaro atziripayeeni, impampithashiryaacotero ocaratzi osanquinayetainchari jaca. Iriyotaayetairi pashinepayeeni oncantya iñaantayetaiyaarori irantayetairo ocaratzi cameethatatsiri ishinetaacayetaitziriri irantayetero.Irojatzi iñaantayeetyaarori imoncarayetairo jevaripayeeni tsicarica ijevatzi, oinpofla iraacameethatavacaanaiya eej atzi iriroripayeeni icaratzi ijevayetzirora nampitsipayeeni. Ari oquemityaari maaroni nampitsipayeeni ocaratzi shenincatacarori "Aapatziyavacaa Poñaayetachari Nampitsipayeeni". Ari iquemitayetanaiyaari eejatzi icaratzi jevayetatzirori nampitsipayeeni opincathariventzirira pashine nampitsi.Jiroca iroñaaca osanquinatacoyeta "Tsica Incantya Iraacameethayeetairi Atziripayeeni Jaca Quipatsiqui":Maaroni atziripayeeni, ovaquera intzimapaaque, eero ocantzi iñaashitacaavaitaityaari iromperanataityaari. Eejatzi oquemitari iroñaaca te apantyaaro amanitashireteri atziri ancanteri: "Te pirjiperote eeroca, iriima irinta iriitaque ñaaperori". Eejatzi oquemitari te oncameethate intzime aparoni atziri antayetashityaarone caari ishinetaacairi pashine irantero. Tema maaroni ayotziro ampampithashirvaayeta, ayotziro tsicarica otzimayetzi cameethatatsiri anteri o tsicarica otzimi caariperotatsiri, irootaque ocovaperotantari iroñaaca entacotavacaayetya anquemitacaantanaquero arentzitavacaatyeeyaami ocaaquiini.Maaroni osanquinatachari iroñaaca jaca, ontzimatye amoncarataayetanairo aacameethatavacaanaiya maaroni, te oncovajaantya ashenincatavacaarica ocaaquiini o terica. Te oncovajaantya amoncaraavacaiya tsicarica acantayeta avathaquipayeeni aparopayeeni: aquisaatzi, o aquitamaatzi. Aacarica shirampari o tsinane. Aririca oshiyavacaa añaanetayetari o terica. Te oncovajaantya aririca amoncaraavaca oshiretari Pava o terica. Aririca amoncaraavaca apampithashiryaacoyetari icarayetzi jevayetzirori nampitsi o tsicarica opaiyetari. Te oncovajaantya acantavacaiya: "Irinta ipoñaatya pashinequi nampitsi, irooma naaca onashita nonampi o iriiperori inatzi irinta, ashaarantzincari; iriima irinta caari ashaarantzincan", o irica atziri te intzime pairani jaca nampitsiqui, iriyaatai tsicarica itzimaque pairani. Te oncovaj aantya tsicarica icantavaiyetari aparopayeeni atziri, oncantya aacameethatantyaariri.Eejatzi oquemitari iroñaaca, te oncovajaantya acantayeteri atziri: "Pipoñaatya pashinequi nampitsi, o inashita pijevarite eeroca janta pipoñaara, te incameethate o cameetha icanta pijevarite eeroca janta, o onashitayeta ocaratzi icantacaantayetziri pijevarite oncarate pimoncaraayeteri janta, o tsicarica icanta, aacameethatavacaarica icarayetzi ijevayetzirora pashine nampitsipayeeni". Eejatzi oquemitari iroñaaca cantatsi aparopayeeni jevayetatsiri nampitsiqui, impampithashirveeya tsica incantayeteri isaicacaanepayeeni, o tsicarica incanteri pashine jevayetzirori nampitsi aririca incove ijevatziteri inampi. Te apantyaaro eejatzi ancante: "Irinta atziri ipoñaatya pashinequi nampitsi caari irooperotatsine, iroñaaca iricara atziri te otzicaaventeri ocaratzi osanquinayetainchari jaca." Tera ari oncantya.Maaroni atziri ontzimatye ashinetairi eequero iriyaatacaatyeero irañee, tecatsi cantatsine iñaashitacaavaityaari iromperanavaityaari, o incovai te inquemaantsitacaityaari irovasanquitaavaiteri.Te oncameethate iyacoventayeteri atziri, ancante: "Pomperanavaityaari irica". Tzimatsirica covatsineri irantero, ontzimatye irovashaantacaiteri eero jantantaro, tema te oshinetaantsite irantaitero iroca.Te oncameethate iracotashiiteri atziri, imaperoiteri nquemaantsitacaityaari ivathaqui. Tema aririca incovaite irovasanquitaite aparoni atziri, eerotya imaperotaj aantaitziri irovatsinaiteri, inquemitacaantaitanaqueri te atziri irinatyeericami irirori, ari oncantya imintharovashirevaitantaityaariri.Maaroni atziripayeeni icaratzi nampitarori quipatsiqui, oncantavetaqya tsicarica inampityaaro, cantatsi ishinetaiteri inquiflaaventero ocaratzi imoncaraitziri icantacaantziri jevari tsicarica inampitaro, tecatsi thañaapithatyaarineri.Aririca intzime aparoni atziri incovaite irovasanquitaiteri, ocantacaantziro ipiyathatacaro ocaratzi icantacaantayetziri jevaripayeeni iromoncaraayeeteri aparoni nampitsiqui; eero j imaperoitziri inquemaantsitacavaitaityaari, incantaite: "Irica te otzicaaventeri icantacaantayetziri jevaripayeeni, irjima irinta iri otzicaaaventzi". Te oncameethate eejatzi ashinetairi pashine atziri irantero iroca, inquemitacaantanaquero irinta pashinera atziri te iratzirite, imanintavaitanaqueri.Tema aparopayeenl nampitsi tzimayetatsi icantacaantayetziri jevaripayeeni imoncarayeeteri, tzimatsi eejatzi icantacaantayetziri jevaripayeeni ovaquera ovetsicaj aantanaca aparoni nampitsi, tzimitacha eejatzi impoiyetatsiri icantacaantayetziri jevaripayeeni; maaroni irocapayeeni tecatsi ompetapithatyaarine atziripayeeni iñaaventayetero iroca, ari oncantaque iriyaatashiteri Juez oncantya imoncaraacaantyaanariri icantacaantayetziri, ari ocantaque eejatzi incove iraamacoventaityaari, tema irootaque otzimantayetacari ocaratzi icantacaantayetaqueri jevaripayeeni osanquinayetaincharica.Te oncameethate imaimaneetashitaityaari aparoni atziri, o irashitacotacaantashivaitaityaari cárcel-qui, o iromityaantashivaitaityaari janta tsica inampitaro.Tzimatsirica atziri jaacaantaitziri janta pincatharipayeeniqui, cantatsira irica atziri iriyaatashiteri Juez, oncantya incantantyaarorl opaita jantaqueri, eeromaita jantziro Juez iromananequiini. Ari oquemitzitari eejatzi aririca inquisoshireventaiteri aparoni atziri jantziro ocaratzi ishinetaacaantayeetziri, o ontzimatye imoncarayetero ocaratzi icantacaantayeetziri; ari oncantaque eejatzi iriyaatashiteri Juez. Impoñaashitaqya iroflaaca irica Juez cantatsi incante tsicarica itzimi quenaacaashitacarori j antaqueri, ocantya irovasanquitaantaityaariri, o tsicarica itzimi caari tzimatsine iquenacaashitacari eero jovasanquitaitziri. Ari incarate maaroni incaminthagaiteri, tema te oncameethate irovasanquitaashivaitaityaari eero jiyoperotavaqueri tsicarica itzimi irovasanquitai, impoñaashitya irampitacoyeteri aparopayeeni.Aririca intzime aparoni atziri jaacaantayeetziri janta pincatharipayeeniqui, ontzimatye impampithashiryaacotaiteri irica atzirica te iriyotero tsica opaita avishimotziriri, irojatzi apaata oncoñaaperotantaqyaari omaperorica otzimi iquenacaashitacari. Oncantya iriyotantaperotaityaari omapero otzimi jantaqueri, ontzimatye irica Juez irantero ocaratzi ocantayetzirira icantacaantayetzi jevayetzirorira nampitsipayeeni, eero j antashivaitaro ocaratzi j inintacaari irirori. Ari oncantya irica atziri icovaitziri irovasanquitacaantaiteri, icantatyaari te iriyotero irirori tsicarica opaita icovantaitari irovasanquitaiteri.Ayotaque iroñaaca tzimatsi osanquinarentsi iñaapincathayeeteri. Ompoñaashitaqya aparoni atziri irantaquero ocaratzi icantacaantayeetziri. Ompoña irovashiñagaitairo ocaratzi iñaapincathayeetziri pairani. Irica atziri antaquerori ocaratzi icantacaantayeetziri pairani, eerova ocantzi iraacaantaiteri. Ari onquemitzityaari eejatzi aririca irovashiñagaitero tsica oncarate irovasanquitagaiteri aparoni atziri.Te oncameethate shinetairi aparoni atziri iñaashirencashivaityaari pashine atziri, o incove imaimanetziteri jashitari irirori: itsipatari, ipanco. Eejatzi te oncameethate ashineteri aparoni atziri imaimanetziteneri tsicarica opaita josanquinayetziri pashine atziri iromityaanteneri ishenincapayeeni. Eejatzi eero ocantzi ashineteri atziri incantacoyeteri pashinepayeeni atziri, inthaiyacovaitashityaari. Tzimatsirica atziri matayetzirori jantziro irocapayeeni, ontzimatye ontzime osanquinarentsi imoncarayeeteri oncantya otzicaaventantyaariri irica atziri iñaashirencayeetzirira.Cantatsi oshinetaantsite inquivantantayete atziri tsicarica icovayetziro irirori, cantatsi incoyaanontya atziri tsicarica incovero inampityaaro.Shinetaantsi onatzi iriyaayete atziri pashinequipayeeni nampitsi, ompoña impiyayetai aririca onimotapairi, tema eero ocantzi ompetashivaityaari.Tzimatsirica aparoni jevatzirori nampitsi, icovi imaimaneteri aparoni atziri incove irovasanquitairi, pashinepayeeni nampitsi cantatsi oshinetairi impoque inampityaaro oipatsitequi- oncantya isaicantyaari cameetha eero iñaantaro iñaashivaityaaro.Iro cantamaitachari, tzimatsirica aparoni atziri omapero ipiyathatacaro ocaratzi icantacaantayetzlrl jevaripayeeni iñaapincathayeeteri, icovaitatzi irovasanquitaiteri, eero ocantzi ashinetairi aririca incantavetya: "Pishinetaina niyaate pashinequi nampitsi ocantya nosaicantyaari cameetha, tema ari osanquinatacota "Tsica Incantya Iraacameethayeetairi Atziripayeeni". Ari inquemitzitaityaari eejatzi atziri ovashiñaashitarori ocaratzi osanquinayetainchari jaca japatotaiyacaranqui jevaripayeeni "Aapatziyavacaa Poñaayetachari NampitsipayeeniEero ompetapithatashitari atziripayeeni inampityaaro aparoniqui nampitsi, tsicarica itzimayetzi jevaripayeeni o tsicarica otzimayetzi osanquinarentsi iñaapincathayeetziri.Eero ampetapithatashitari aparoni atziri isaique nampitsiqui tsicarica inampitaro. Eejatzi oquemitari eero ocantzi ompevaityaari atziri aririca incove iriyaate inampityaaro pashinequi nampitsi.Aparoni shirampari o aparoni tsinane areetarori antariquitaantsi, eero ocantzi anthañeeyaaro ontsipatya, cantatsi ovaiyante aririca oncove. Tema eero ocantzi ompetyaaro ancante: "Eero paavaca, tema caari pisheninca, o ipoñaatya intaina pashinequi nampitsi, te joshiretari Pava iquemitara irinta oshiretariri Pava". Ari oncantayetyaari eejatzi aririca incove atziri iraavacaiya o aavacaincarica inatzi, o oocavacaincarica jini.Irooma aririca incovavacaiya apiteroite iraavacaiya, cantatsi imatero tema tecatsi shintsiventerineri.Iro jametari atziri, otzime itsipatari, itzimayetzi itomipayeeni. Irootaque covaperojaantachari jantayetaqueri atziripayeeni. Tema jantzirocara irocapayeeni atziri ocovatya irantero oncantya iraamaacoventantyaarori itsipara. Ari inquempitzitayetya eej atzi jevayetzirori nampitsi, ontzimatye iraamaacoventyaari icaratzi tsipayetachari atziri.Maaroni atziri tecatsi ompetapithatyaarine ontzimimoteri iipatsite apaniro, o tsicarica ompaitayetya incoveri tzimimoterine irirorica covatsine o aririca incove atziri impiyoventyaaro ontzime iipatsite o ontzimimoteri tsicarica ompaitya; tecatsira ompetapithatyaarine.Eero ocantzi aapithatantero tsicarica opaita jashitayetari pashine atziri.Shinetaantsi onatzi ipampithashirvaayetya atziri tsicarica ompaitya icoviri irirori. Cantatsi ipampithashiryeeyaaro cameethatatsiri o caari cameethatatsiri jantaitziri. Cantatsi iroshiretyaari Pava aririca incove o eerorica. Tecatsi cantatsi irovashaantacairo ocaratzi ametayetari pairani oshireyetarora. Cantatsi irantero apaniro o oshequi incantaventyaaro. Cantatsi eejatzi irantero iromanequiini o tsica ipiyotapiinta atziripayeeni. Cantatsi eejatzi iriyotairi pashinepayeeni ocaratzi jametari o iriyotairi iroshiretyaari Pava, o inashiyetyaaro quitaiteripayeeni.Maaroni atziri, tecatsi thañaapithatyaarine ocaratzi ipampithashiryaayetari. Ari oncantaque iñaaventayetero tsicarica opaita icovayetziri. Iro osanquinatantari iroñaaca iroca, ocantya eero imaimanetantari pashine atziri tsicarica ompaitya ipampithashiryaayetari. Tema tecatsi thañaapithatyaarine atziri iyoyetero tsicarica opaita icovayetziri, inquemisantero o iñaanatacotero tsicarica opaiyetari ipampithashiryaayetari pashinepayeeni; ari ocantaque isanquinayete tsicarica ompaitya o ari ocantaque inquinquithatacoyetero tsicarica opaita ipampi thashiryaari. Tema tecatsi thañeeyaarone eej atzi otyaantayete iñaapincathayeeteri pashinequi nampitsi. Ari ocantaque oivaraayetero ñaantsi tsicarica ocanta icovayetzi aparopayeeni, iroorica quinquitharentsi o osanquinarentsi o tsicarica ompaiyetya.Tecatsi thañaapithatyaarine atziri incoverica irapatotya, o irantero tsicarica ompaitya icoviri japatotara; ari inthañaapithaitaqueri irapatoventyaaro incoverica irovaariperoteri pashinepayeeni atziri.Tecatsi cantatsine ishintsiventeri aparoni atziri caari covatsineri irapatotya.Tecatsi cantatsine inthañaapithatyaari atziripayeeni incoverica ijevate inampiquipayeeni, iriirica covashityaarone ijevate o iriirica covacaayeterine pashine atziripayeeni ijevate.Tema maaroni jevayetzirori nampitsipayeeni jantacaantayetziro ocaratzi covityaayetachari aparoniqui nampitsi; tecatsira thañaapithatyaarine atziripayeeni iroca, ari ocantaque iñeero iranintaayetyaaro irocapayeeni, tecatsi aparoni cantatsine irompetyaaro; ari incarate imoncaraavacaiya atziripayeeni iranintaiyaaro, tecatsi cantatsine: "Apaata netavaqyaaro naaca niriiperotatziira, ompoña pimpoite eeroca apaata tema te piriiperotatyeera eerocaTema ijevatantyaari aparoni jevari nampitsiqui, iriira covacaayeterine atziripayeeni icaratzi saicantarori aparoni nampitsi. Ari oquemitzityaari eejatzi ontzimantayetyaari osanquinarentsi iñaapincathaiteri iriitaque covacaayeteroneri atziripayeeni icaratzi nampitarori aparoni nampitsi. Tema aririca incovayeete impairyagaite jevari, jevatzirori tsica ipairyagaitziri jevari; ontzimatye irantacaantero cameethaperoini. Tecatsi cantatsine irompetapithatyaari aparoni atziri incoverica irampitacotante impairye jevatatsineri aparoniqui nampitsi. Tera oncameethate incove irapipiitero aparoni atziri impairye ijevarite ovaqueraarica japacaaquero ipairvaaqueri pashine, incove iranaacotante, oncantya eero ijevatanta pashine jevari. Ari ocameethatzi impairyeeri atziri ijevarite iromananequiini, tecatsi canterine: "Jirica cameethaperotatsiri jevari, iri pimpairyeeri". Cantatsi impairyeeri atziri ijevaritetyaari tsicarica ocanta icoviro irirori tema tecatsi thañaapithatyaarineri icoviri.Aparopayeeni atziri, ontzimatye ontzimimoyeteri tsicarica opaiyeta, ocantya isaicantyaari cameetha, tema te oncameethate incovityaaneentavaite. Atziripayeeni nampitarori aparoniqui nampitsi tsica jashaarantaita, ontzimatye irampitacoyeteri pashine atziri saicatsiri pashinequi nampitsi caari tzimimoterine irashaacaro irirori. Irootaque ocovantari iroñaaca, icarayetzi jevatzirori nampitsipayeeni; ontzimatye iramenacoyeteri atziripayeeni icaratzi ijevatziri ocantya ontzimantyaari icovityaayetziri irirori. Iroca cantacharica, jiyoyetzirora aparopayeeni jevayetzirori nampitsi otzimimotzirorica inampi oshequi asháacaro ocantya irica jevari irampitacotantayetyaariri atziri. Irootaque iroñaaca ocameethatantavetari ontzimimoyetairimi atziri ocaratzi icovityaayetziri. Irootaque eejatzi ocameethatantavetari iraacameethayetairimi pashinepayeeni atziri. Irootaque ocameethatantavetari eejatzi ooquimoyetyaarimi jantayetziri ishenincapayeeni jameyetari. Ari ocantya iñaapincathatantayeetyaariri, iro iñaantayetaiyaarori eejatzi ijevatayetai cameetha tsica ocanta icovayetziro irirori.Tecatsi thañaapithatyaarine atziri incoverica irantavaite; ari ocantaque irantavaite tsica jinintacaaro irirori. Tzimatsirica aparoni jevatzirori antavairentsi, ontzimatye ijevateri cameetha atziripayeeni antavaiyetatsiri. Aririca intzime aparoni atziri covacovatatsiri antavairentsi, temaita iñee tsica irantavaite, ari ocantaque icaratzi jevayetzirori nampitsi irampitacoteri ocantya iñaantyaari antavairentsi.Aririca intzime apite antavaitatsiri, te orn pashinetzimaitya irantavaire, eero ocantzi impinaperoi teri aparoni, iriima pashine impinaitaqueri capicheeni.Maaroni icaratzi antavaiyetatsiri, ocovatya impinaiteri cameetha onquene antetya iraayete ocaratzi covityiimoyetariri ipancoqui. Aritaque ocantyaari; irooma eerorica, te iñaapincathayeetziri irica antavaiyetatsiri, iquemitacaitatyaari te iratzirite. Terica impinayeeteri cameetha, ontzimatye iricapayeeni pincathariyetatsiri nampitsiqui irampitacoteri.Maaroni icaratzi antavaiyetatsiri tsicaricapayeeni; tecatsi cantatsine iroocacairi aririca incove irapatotaiyaani ocantya i mpinatantayeetyaari cameetha, o ocantya iraacameethatantayeetyaariri tsicarica j antavaitzi.Tecatsi cantatsine ishintsiventeri aparoni atziri irantavaitacairi eeroya imacoryaacairi, o eeroya ishineteri iriyaate tsica icoviro iroimoshirencavaitya. Te oncovajaantya irantavaitacaiteri atziri shintsiini, iro cameethathatatsi ishineeteri osarentsiquipayeeni imacoryee eero jantavaitzi tsicarica oncarate quitaite; tema maaroni quitaiteri oncarate irimacoryeera, ontzimatye impinaiteri quemitajaantaca irantavaitaquityeemi.Tecatsi ompetapithatyaarine atziri isaique irañee cameetha intsipatayetyaaro iinapayeeni impoña itomipayeeni. Irootaque ocovaperotantari eero ocovitya tsicarica ompaitya iroyaari, inquithaatyaari o iroorica ipanco. Ontzimatye iramene tsicarica iraaventacaantapiintya aririca imantsiyate. Eej atzi oquemitari ocarayetzi jovetsicacaantayetziri pincatharipayeeni tsicarica ipincatharitzi; ontzimatye iranintaiyaaro atziripayeeni, tema tecatsi canterone inthañaapithatyaari. Eejatzi oquemitari eeerorica ocantzi irantavaitai atziri tzimatsi opaita avishimotaqueriri; ontzimatye irampitacoteri jevatzirori nampitsi. Ari inquemitaityaariri eejatzi mantsiyari, o caari cantatsine irantavaite ocantacaantziro imantsiyataque, o iroorica camaimetzincaro, o iriirica antariconayetapaintsiri, o tsicarica opaitayeta pashine cantacaantatziro caari ocantanta irantavaitai; ocovatya irampitacoyeteri jevayetzirori aparoni nampitsi.Maaroni cooya motyaayetatsiri ipoña eentsitepayeeni, ontzimatye iraamacoventayetyaaro cameetha. Eejatzi iquemi tayetari icaratzi eentsipayeeni jaacotantziri ashitariri o icaratzi tzimashiyetachari temaita iñaacoventeri ashitariri, ontzimatye incaminthaayeeteri cameetha eejatzi irirori.Tecatsi cantatsine inthañaapithatyaari atziri incoverica iriyotai iñaanate. Te opinata ocaratzi j iyotagaitziriri eentsipayeeni, iro cantamaitachari ontzimatye ishintsiventaiteri eentsipayeeni iriyotayetai iñaanate. Ari iquemitaitari eej atzi antaripayeeni atziri, jatatsiri incove iriyotagai ocantya impantaityaariri antavairentsi, ontzirnatyeetya eero japaavaitashitaro jiyotagaitziriri ocovatya iriyote. Iroorica incove iriyaatacaaperotero iriyote, ontzimatye ishinetagaiteri aririca incove inqyee ipaitaitziri: "Universidad"; ocovaperotya irominqyagaiteri iñeetziri aritaque ocantaque iriyote; tetya ocameethate irominqyaashivaityaari caari cantatsine iriyotagai intaani irominqyaashivaityaari caari cantatsine iriyotagai intaani inintacaashivaitashityaari irominqyeeteri.Maaroni ocaratzi jiyotaayetziriri átziri, eero jovashaantanaquero, eequero riyaatacaanaquityeero ijevatacaayetanaquero irantayetanaquero ocaratzi jiyoyetanairi. Ontzimatye eejatzi iriyotagaiteri tsica opaita ocovaperotantari eero jomperanavaitaitaari atziripayeeni. Ontzimatye eejatzi iriyotagaiteri tsica incantya iraacameethatantayetyaariri pashinesatzi atziri poñaayetachari pashinequi nampitsi, o caaririca ishenincapayeeni eejatzi ari inquemitaayeteri atziripayeeni icaratzi ovashiñaashiyetarori joshiretari Pava. Ocovaperotatya iriyoyete atziri, tsica incantero iraapatziyantyaariri pashine eero jathavashivaitantari irooqueri. Ocovaperota eej atzi tsicarica opaita j antayetziri jevaripayeeni janta "Aapatziyavacaa Poñaayetachari Nampitsipayeeni" ocanta iñaantayetaiyaarori atziripayeeni isaicayetai cameetha tecatsi maimanevaiterineri.Tecatsi impaitya shintsiventerineri aparoni ashitaanitachari icantaiteri: "Pominqyeeri peentsite iriyotai janta", tema iriitaque yotatsine tsica janta iñiiro ocameethatzimotziri irominqyeeri.Tecatsi thañaapithatyaarine atziri irantayetero iñeeri ishenincapayeeni jantziro ocaratzi jametayetari o tsicarica ompaitayetya ooquimoyetariri pashine. Eejatzi oquemitari iroñaaca, tzimatsirica opaita jovetsicayetaquerl iyotaneripayeeni, cameethatzimoyetaqueriri pashine, tecatsira thañeéyaarone, ontzimatye anintaiyaaro maaroni.Tzimatsirica jovetsicaque iyotaneripayeeni omapero ocameethaquiperotaque, o tzimatsirica irosanquinataque pashine tsica ompaitya ovaqueraari, o iroorica irovetsicayetaque tsicarica ompaitayetya cameethatzimoyeterineri pashinepayeeni; cantatsi impinayeeteri ocaratzi jovetsicayetaquero irocapayeeni, te apantaro iroñaaca incove pashine atziri iraacoteri ocaratzi jovetsicaqueri pashinera, impoñaashityaaya iramatavitante incante: "Jiroca novetsicaqueri niyotashitari naaca", ompoña impinayeetaqueri oshequi quireequi quempitajaantaca iriiricami ovetsiquitayaaromi.Tera oshinetaatsite iroñaaca irantashiyetyaaro atziri ocaratzi osanquinayetainchari jaca ocantya iraapatziyavacaantyaari. Eejatzi onquempitzitavacaanaiyaari nampitsipayeeni. Irootaque caari oshinetaantsitanta, ari ocantya imoncaraayetantaityaarori ocaratzi osanquinayetainchari iroñaaca jaca iñaapincathayeeteri, ari ocantya irantantayeetyaarori tsicarica otzimi shinetaantsitatsiri irantaitero irojatzi iñaantayetyaarori isaicai cameetha tecatsi omperanavaityaarine.Tzimatsira opaita imoncaraayeteri aparopayeeni atziri, aririca incove inquempiyavacaiya tsicarica inampiyetaro. Aririca imoncaraayetanairo iroca, aritaque oncantaque ijevatacaayetero irantayetanairi.Tema tzimatsi oshinetaantsitzi ocantacoyeta iñaantyaarori isaicayetai cameetha atziri tecatsi omperanavai taiyaarine; ocantya irantantayetyaarori,ontzimatye osanquinatacoyetya inquene iñaapincathayeetero. Irocara osanquinayetachaneri iñaapincathayeeteri, irootaque pampithashiryaacaayetyaarine pashinepayeeni atziri tsica oncantya iñaantayetaiyaarori eej atzi isaicayetai cameetha eero jomperanavaitaitaari tsicaricapayeeni. Iro osanquinatantayetacari iroñaaca iroca iñaapincathayeteri tema iro jantayetanairi cameethashireyetatsiri, tema iro covitachari eejatzi oncantya iraapatziyavacaantyaari atziripayeeni eero joñaashirencavacaanta. Eejatzi oquempityaari ocovatya osanquinacoyetya iñaapincathayeteri nampitsiqui tsica impairyagaite jevaripayeenl.Ocantacotara ocaratzi shinetaantsitatsiri añaantyaarori asaicayetai cameetha tecatsi omperanavaitaineri, eero ocantzi antashivaityaaro ocovaanaqueri aaca, eeroya ooquimotari icarayetzi jevayetzirori "Aapatziyavacaa Poñaayetachari Nampitsipayeeni".Aririca añaanatayetero ocaratzi osanquinayetainchari jaca, tzimatsirica añaaqueri pampithashiryaacaineri cameethatatsi antero, ompoña añaatyeero osanquinataca pashine ocante: "Eero ocantzi antero", ontzimatye aquemisantero, eero ocantzi antero. Ari icantayetyaari eejatzi aparoni atziri, ari icantayetyaari eejatzi tsicarica ipiyotari inampitaro atziripayeeni, o irjirica jevayetzirori nampitsipayeeni.Бәшәр аиләсинин бүтүн үзвләринә хас олан ләјагәт һиссинин вә онларын бәрабәр вә ајрылмаз һүгугларынын танынмасынын азадлыг, әдаләт вә үмуми сүлһүн әсасы олдуғуну нәзәрә алараг,инсан һүгугларына етинасызлыг вә нифрәтин бәшәријјәти дәһшәтә ҝәтирән барбаризм һәрәкәтләринә сәбәб олдуғуну вә инсанларын сөз вә етигад азадлығына малик, горху вә еһтијаҹдан азад олдуглары дүнјанын јарадылмасынын бәшәријјәтин ән али истәји олдуғуну нәзәрә алараг,инсанын сон васитә кими истибдад вә зүлмә гаршы гијама галхмаға мәҹбур олмамасыны тәмин етмәк үчүн инсан һүгугларынын ганунун һакимијјәти илә мүдафиә олунмасынын зәрурилијини нәзәрә алараг,халглар арасында меһрибан мүнасибәтләрин инкишафыны дәстәкләмәјин ваҹиблијини нәзәрә алараг,Бирләшмиш Милләтләрин халгларынын БМТ Низамнамәсиндә әсас инсан һүгугларына, инсан шәхсијјәтинин ләјагәт вә дәјәринә, киши вә гадынларын һүгуг бәрабәрлијинә инамларыны тәсдиг етдикләрини вә даһа ҝениш азадлыг шәраитиндә сосиал тәрәгги вә һәјат шәраитинин јахшылашдырылмасына јардым етмәји гәт етдикләрини нәзәрә алараг,үзв дөвләтләрин БМТ илә әмәкдашлыг шәраитиндә инсан һүгугларына вә әсас азадлыглара үмуми һөрмәт вә онлара әмәл олунмасына јардым етмәји өһдәләринә ҝөтүрдүкләрини нәзәрә алараг,бу һүгуг вә азадлыгларын характеринин там шәкилдә дәрк олунмасынын һәмин өһдәлијин һәртәрәфли јеринә јетирилмәси үчүн бөјүк әһәмијјәт кәсб етдијини нәзәрә алараг,БМТ Баш АссамблејасыИнсан һүгуглары Һаггында Үмуми Бәјаннамәни, һәр бир кәсин вә ҹәмијјәтин һәр бир органынын бу Бәјаннамәни рәһбәр тутараг маарифчилик вә тәдрис јолу илә һәмин һүгуг вә азадлыглара һөрмәт олунмасына јардым етмәси вә милли вә бејнәлхалг сәвијјәдә тәрәггипәрвәр тәдбирләр јолу илә, һәм тәшкилатын үзвү олан халглары, һәм дә онларын јурисдиксијасы алтында олан әразиләрин халглары арасында үмумиликдә вә еффектив танынмасы вә һәјата кечирилмәсинә сәј ҝөстәрмәләри мәгсәдилә бүтүн халглар вә бүтүн дөвләтләрин јеринә јетирмәјә ҹан атмалы олдуглары вәзифә кими бәјан едир.Бүтүн инсанлар ләјагәт вә һүгугларына ҝөрә азад вә бәрабәр доғулурлар. Онларын шүурлары вә виҹданлары вар вә бир-бирләринә мүнасибәтдә гардашлыг руһунда давранмалыдырлар.Һәр бир шәхс иргиндән, дәрисинин рәнҝиндән, ҹинсиндән, дилиндән, дининдән, сијаси вә диҝәр әгидәсиндән, милли вә ја сосиал мәншәјиндән, әмлак, сосиал мөвге вә диҝәр вәзијјәтиндән асылы олмајараг бу Бәјаннамәдә елан олунмуш бүтүн һүгуг вә азадлыглара малик олмалыдыр.Бундан әлавә, һәмин шәхсин мәнсуб олдуғу өлкәнин вә ја әразинин, һәмин әразинин мүстәгил, гәјјумлуг алтында олан, өзүидарәолунмајан вә ја суверенлији һәр һансы шәкилдә мәһдудлашмыш олмасындан асылы олмајараг, сијасы, һүгуги вә бејнәлхалг статусундан асылы олараг һеч бир ајры-сечкилик гојулмамалыдыр.Һәр бир шәхсин јашамаг, азадлыг вә шәхси тохунулмазлыг һүгугу вар.Һеч ким көлә вә ја асылы вәзијјәтдә сахланыла билмәз; гулдарлыг вә гул тиҹарәти бүтүн формаларда гадаған едилир.Һеч ким ишҝәнҹәјә вә ја гәддар, гејри-инсани вә ја онун ләјагәтини алчалдан мүнасибәтә вә ҹәзаја мәруз галмамалыдыр.Һәр бир шәхс һарада олмасындан асылы олмајараг өзүнүн һүгуг субјектлтилијинин танынмасы һүгугуна маликдир.Бүтүн инсанлар ганун гаршысында бәрабәрдирләр вә ганун тәрәфиндән бәрабәр мүдафиә һүгугуна маликдирләр. Бүтүн инсанлар бу Бәјаннамәни позан һәр һансы ајры-сечкиликдән вә белә ајры-сечкилијә һәр һансы ҹәһддән бәрабәр мүдафиә олунма һүгугуна маликдирләр.Һәр бир шәхс Конститусијанын вә ја ганунун она вердији һүгугларын позулмасы заманы сәләаһијјәтли милли мәһкәмәләр тәрәфиндән һүгугларынын бәрпа олунмасы һүгугуна маликдир.Һеч ким өзбашына һәбсә, тутулмаја вә ја сүрҝүнә мәруз гала билмәз.Һәр бир шәхс онун һүгуг вә вәзифәләринин тәјини вә она гаршы ирәли сүрүлмүш ҹинајәт иттиһамынын әсаслылығынын мүәјјәнләшдирилмәси үчүн онун ишинин мүстәгил вә битәрәф мәһкәмәдә, там бәрабәрлик әсасында, ашкарлыг вә әдаләтин бүтүн тәләбләринин ҝөзләнилмәси шәраитиндә бахылмасы һүгугуна маликдир.Ҹинајәт төрәтмәкдә иттиһам олунан һәр бир шәхс ҝүнаһы она мүдафиә үчүн бүтүн имканларын тәмин олундуғу ачыг мәһкәмә истинтагында гануни шәкилдә сүбут олунанадәк ҝүнаһсыз һесаб едилмәк һүгуна маликдир.Һеч бир кәс милли ганунвериҹилик вә ја бејнәлхалг һүгуга әсасән төрәдилдији заман ҹинајәт һесаб едилмәјән һәрәкәт вә ја һәрәкәтсизлик үчүн ҹинајәтдә иттиһам олуна билмәз. Ејни заманда ҹинајәтин төрәдилдији заман тәтбиг олуна биләҹәк ҹәзадан даһа ағыры тәтбиг олуна билмәз.Һеч ким шәхси вә аилә һәјатына мүдахиләјә, евинин тохунулмазлығына, мәктублашмасынын ҝизлилијинә, шәрәф вә нүфузуна өзбашына гәсдә мәруз гала билмәз. Һәр бир шәхсин белә мүдахилә вә гәсдән ганун тәрәфиндән мүдафиә олунмаг һүгугу вар.Һәр бир шәхс һәр бир өлкә һүдудунда сәрбәст һәрәкәт етмәк вә јашајыш јери сечмәк һүгугуна маликдир.Һәр бир шәхс өз өлкәси дә дахил олмагла истәнилән өлкәни тәрк етмәк вә өз өлкәсинә гајытмаг һүгугуна маликдир.Һәр бир шәхс диҝәр өлкәләрдә тәгибдән сығынаҹаг ахтармаг вә бу сығынаҹагдан истифадә етмәк һүгугуна маликдир.Бу һүгуг һәгигәтән дә гејри-сијаси ҹинајәт вә ја Бирләшмиш Милләтләр Тәшкилатынын мәгсәд вә принсипләринә зидд һәрәкәт төрәдилмәсинә әсасланан тәгибләр заманы истифадә олуна билмәз.Һәр бир шәхс вәтәндашлыг һүгугуна маликдир.Һеч ким өзбашына олараг вәтәндашлыгдан вә вәтәндашлығыны дәјишмәк һүгугундан мәһрум едилә билмәз.Јеткинлик јашына чатмыш кишиләр вә гадынлар ирги, милли вә дини әламәтләринә ҝөрә һеч бир мәһдудијјәт гојулмадан никаһа дахил олмаг вә аилә гурмаг һүгугуна маликдирләр. Онлар никаһа дахил оларкән, никаһ мүддәтиндә вә онун позулмасы заманы ејни һүгуглардан истифадә едирләр.Никаһ, никаһа дахил олан һәр ики тәрәфин азад вә там разылығы оларса бағлана биләр.Аилә ҹәмијјәтин тәбии вә башлыҹа груп ваһидидир вә ҹәмијјәт вә дөвләт тәрәфиндән мүдафиә олунма һүгугуна маликдир.Һәр бир шәхсин һәм тәкбашына, һәм дә диҝәрләри илә бирликдә мүлкијјәтә саһиб олма һүгугу вар.Һеч ким өзбашына олараг мүлкијјәтдән мәһрум едилә билмәз.Һәр бир шәхс дүшүнҹә, виҹдан вә дин азадлығы һүгугуна маликдир; бу һүгуга өз динини вә етигадыны дәјишмәк азадлығы вә өз дининә вә инанҹларына тәһсил, дуа вә дини вә ритуал ајинләр заманы тәкликдә вә ја башгалары илә бирликдә, ашкар вә ја фәрди шәкилдә етигад етмәк азадлығы дахилдир.Һәр бир шәхс әгидә вә ону сәрбәст ифадә етмәк азадлығы һүгугуна маликдир; бу һүгуга манеәсиз олараг әгидәјә малик олмаг вә информасија вә идејалары дөвләт сәрһәдләриндән асылы олмајараг истәнилән васитәләрлә ахтармаг, әлдә етмәк вә јајмаг азадлығы дахилдир.Һәр бир шәхс динҹ јығынҹаглар вә ассосиасијалар азадлығы һүгугуна маликдир.2.Һеч бир шәхс һәр һансы бир ассосиасијаја гошулмаға мәҹбур едилә билмәз.Һәр бир шәхс дөвләтин идарә олунмасында билаваситә вә ја азад шәкилдә сечилмиш нүмајәндәләр васитәсилә иштирак етмәк һүгугуна маликдир.2.Һәр бир шәхс өз өлкәсиндә дөвләт хидмәтиндә гуллуг етмәк үчүн бәрабәр имкана малик олмаг һүгугуна маликдир.Халгын ирадәси игтидар һакимијјәтинин әсасы олмалыдыр; бу ирадә өз ифадәсини ҝизли сәсвермә јолу илә, үмуми вә бәрабәр сечки һүгугу вә ја сәсвермәнин азадлығыны тәмин едән диҝәр ејнимәналы формалар әсасында кечирилән мүтамади вә сахталашдырылмамыш сечкиләрдә тапмалыдыр.Һәр бир шәхс ҹәмијјәтин үзвү кими сосиал мүдафиә һүгугуна вә милли сәјләр вә бејнәлхалг әмәкдашлыг јолу илә вә һәр бир дөвләтин структуру вә ресурсларына ујғун олараг онун ләјагәтинин мүдафиәси вә шәхсијјәтинин азад инкишафы үчүн игтисади, сосиал вә мәдәни саһәләрдә һүгуглара маликдир.Һәр бир шәхсин әмәк, сәрбәст иш јери сечмәк, әдаләтли вә јахшы иш шәраити вә ишсизликдән мүдафиә һүгугу вар.Һәр бир шәхс һеч бир ајры-сечкилик олмадан ејни иш үчүн ејни әмәк һаггы алмаг һүгугуна маликдир.Һәр бир ишләјән шәхс, әмәјинин лазым ҝәләрсә диҝәр сосиал мүдафиә васитәләрилә тамамланан, онун өзүнүн вә аиләсинин лајигли доланышығыны тәмин едә билән әдаләтли вә гәнаәтбәхш өдәнилмәси һүгугуна маликдир.Һәр бир шәхсин һәмкарлар иттифагы јаратмаг вә өз сосиал марагларыны мүдафиә етмәк үчүн һәмкарлар иттифагларына дахил олмаг һүгугу вар.Һәр бир шәхсин истираһәт вә асудә вахт, о ҹүмләдән иш ҝүнүнүн ағлабатан һүдуду вә өдәнилән мүтамади мәзунијјәт һүгугу вар.Һәр бир шәхс онун өзүнүн вә аиләсинин сәһһәт вә рифаһыны тәмин етмәк үчүн лазым олан, гида, ҝејим, тибби хидмәт вә лазыми сосиал тәминат да дахил олмагла һәјат сәвијјәси һүгугуна вә ишсизлик, хәстәлик, әлиллик, дул галма, гоҹалыг вә ондан асылы олмајан сәбәбләр үзүндән јашајыш васитәләринин итирилмәси заманы тәминат һүгугуна маликдир.Аналыг вә ушаглыг хүсуси гајғы вә јардым алмаг һүгугуна маликдирләр. Һәм никаһ нәтиҹәсиндә һәм дә никаһдан кәнар доғулмуш ушаглар ејни сосиал мүдафиәдән истифадә етмәлидирләр.Һәр бир шәхсин тәһсил һүгугу вар. Ән азы ибтидаи вә үмуми тәһсил пулсуз олмалыдыр. Ибтидаи тәһсил иҹбари олмалыдыр. Һәр кәс техники вә пешә тәһсили алмаг имканына малик олмалыдыр, али тәһсил дә һәр кәсин габилијјәти әсасында һамыја ејни дәрәҹәдә мүјәссәр олмалыдыр.Тәһсил инсан шәхсијјәтинин там инкишафына вә инсан һүгуглары вә әсас азадлыглара һөрмәтин артырылмасына јөнәлдилмәлидир. Тәһсил халглар, ирги вә дини груплар арасында гаршылыглы анлашманын, дөзүмлүлүјүн вә достлуғун мөһкәмләндирилмәсинә вә Бирләшмиш Милләтләрин сүлһү горума саһәсиндә фәалијјәтинә јардым етмәлидир.Валидејнләр өз азјашлы ушагларынын тәһсил нөвүнү сечмәкдә үстүнлүјә маликдирләр.Һәр бир шәхс ҹәмијјәтин мәдәни һәјатында сәрбәст иштирак етмәк, инҹәсәнәтдән һәзз алмаг, елми тәрәггидә иштирак етмәк вә онун фајдасындан истифадә етмәк һүгугуна маликдир.Һәр бир шәхс мүәллифи олдуғу елми, әдәби, вә инҹәсәнәт әсәрләринин нәтиҹәсиндә мејдана чыхан мадди вә мәнәви мәнафеләринин горунмасы һүгугуна маликдир.Һәр бир шәхсин бу Бәјаннамәдә әкс олунмуш һүгуг вә азадлыгларын там тәмин олундуғу сосиал вә бејнәлхалг дүзүм һүгугу вар.Һәр бир шәхс јалныз онун азад вә там инкишафы мүмкүн олдуғу ҹәмијјәт гаршысында вәзифәләр дашыјыр.Өз һүгуг вә азадлыгларыны һәјата кечирәркән һәр бир шәхс јалныз елә мәһдудијјәтләрә мәруз гала биләр ки, онлар ганун тәрәфиндән диҝәрләринин һүгуг вә азадлыгларынын танынмасы вә һөрмәт олунмасынын тәмин едилмәси вә демократик ҹәмијјәтин әхлаги, иҹтимаи асајиш вә үмуми рифаһ тәләбләрини өдәмәк мәгсәдилә тәјин едилмиш олсун.Бу һүгуг вә азадлыгларын һәјата кечирилмәси Бирләшмиш Милләтләр Тәшкилатынын мәгсәд вә принсипләринә зидд олмамалыдыр.Бу Бәјаннамәдә һеч нә һәр һансы дөвләтә, шәхсләр групуна вә ајры-ајры шәхсләрә Бәјаннамәндә елан олунмуш һүгуг вә азадлыгларын мәһвинә јөнәлмиш һәр һансы фәалијјәтлә мәшғул олмаг вә ја һәр һансы һәрәкәти төрәтмәк һүгугунун верилмәси кими тәфсир олуна билмәз.1948 kum December ni 10 vaeng ah diklai pum mawtkung(UNO roihui) rhoek ngoltunna lam ka loh thlanghing hamhmoel ti he khuek athui uphoei ah hoe la om. Tikah olhoe nah caa tetah a hnuk kah caa hmai dongah asoep cala tueng ni. Tlamtluk cilol la a ka coeng hamkoi olhoe nahhe asai phoei ah, tikah ngoltun naloh laihman kah barhan rhoek boeih loh, he kah olhoe nahhe rhingpuei taeng ah kaphong ni ti khaw saeh, te buengmuehla ramtung cana neh ram boeih kah nainganyae paihmuen dong ah hangdang tih paekboe muehla, olpui koek la saengim neh atloe cangnah boeih ah hi kah olhoe nah kong he tael hamla, rhephmuh na koi ah tai ham, taeham neh along a im thuicaihna ka sai ni tikhaw saeh patoeng thui la om.Thlang boeihkah thlangphun rimomna thlangtom vanpitna hamhmoel boeih pompuina tah thlangboeih kah zalpo nah, duengtlangna, roepremna roek kah a kungpui la a om dong ah khaw ti saeh:Thlanghing hamhmoel cina bangla nawtsap napawt he thlangtom boeih kah singyoe te aka phaekung ka thae koek khoboe rhamlang la acoeng sak thai dong ah khaw ti saeh, alangya la thuikhan thaina, alangya la bawkthaina, rhalrih na neh khodaeng patang khang na khui lam ka loh loeih tih khosak omthenna diklai phueng na thai ham la, thlangtom boeih loh mah kah ngaihna asang koek la aphong coeng dong ah khaw ti saeh;Thlangtom boeih loh atuengta mueh la hnaemtaekna, ukkna, thaekhana na neh ahnukhit ah acoeng thai pawt dong ah lungpok haica neh caemthohna a om na pawt ham, thlanghing hamhmoel na te upadi neh dawndah paham la angoe dong akhaw tisaeh;Ramtung khat neh khat roeprem cala tukkai na u thae, pomsangna ham la bisai ham a om dong ah khaw tisaeh;UN roihui boeih loh mahkah hamhmoel boeih te khaw, thlanghing rimom na khaw saeh huta tungpa hamhmoel vanpitna khaw saeh, ka hinyah na ni tila koekthoek ah apom phoei bal ah thlanghing khosak aroeng na neh a aomthen na atang aroeng na ham ol akam coeng dong khaw ti saeh;UN roihui boeih loh UN neh bongyong u tih thlanghing hamhmoel cina khaw saeh, akungsut yalpona hamhmoel khaw tisaeh, diklai pum ah avaina thai ham tha ka paek ni ti la ol akam coeng dong ah khaw tisaeh:Te dongahUNO ngoltun na lohRamtom thlanghing hamhmoel cayol he thlangboeih neh buping boeih loh thinkolungbuei ah akhoem doe ah tekah hamhmoel neh yalpona he ahinyah na u hamla ringtuk doe ah tha kahuel uhni tina khaw tiseh; UN roihui cana neh tikah ramtung khui kah khoram kah pilnam boeih loh, tikah hamhmoel na te acoeng thai khui ah bit bit avai thai na hamla ramkhui ramvoel ah tha kahuel uhni tilam khaw tiseh, amaengtaeng tih ramtom thlanghing hamhmoel olhoena cayol te ramtom boeih, thlangtom boeih, vanpit cala abi na u thai ham la, hoe la om.CaboelnaThlangboeih he rhimomna, vanpitna, yalpona hamhmoel ka tawn thlang la cuun la ng’om u. Thlanghing he athae-then paekboe thaina neh yakming thaina moeiboe ka tawn thlang la n’om u dong ah khat neh khat lungvat na neh thloehlan voekhlak u thae ham om.Thlang boeih loh thlanghing hamhoel cayol dong kah hnosaithai na neh yalpona hamhmoel boeih he apang ham om. Thlangphun, vuen yong, huta-tungpa, ol, nainganyae poekna, atloetloe poekna, ramtung neh tukkaina, khosak na neh thawtna kong, khuehtawn koeva, khuilam ben neh atloe tloe dong ah paek boe na om boel saeh.Tecoengah, thlangkhat kho asak nah ramtung tpt khoram khat kah nainganyae dong ah mai a, ukna hmuen dong mai a, ramtung khat neh khat tukkai na dong mai a, thlang khat khosak na hmuen dong ah mai a, ramtung khat te amah ngaihloei ah a uk ram la aom mai a, tpt UNO loh adawndah ramtung la aom mai a, tpt amah poek ah rakthuem ka uk u ramtung la aom mai a, tlam te amah poek ah boeih ka uk u pawh ram la ka om mai a khat neh khat laklo ah paekboe na om boel saeh.Thlanghing boeih uca khaw sasueng cala ngaihloei ah hingthaina hamhmoel atawn.Uca khaw sal la tpt salbang la tuihhno tuihba ham om pawh. Upadi kah voel ah sal na te hnopai bangla yoih na neh laina khang pa ni.Mebang thlang khaw a thlanghing coengna yah na pamueh la khoh tih hnaemtaek thaekha na mah pawh.[missing]Mebang thlangkhaw, me roek akhaw upadi hmai ah thlanghing coengna hamhmoel te pom pa ham om.Thlang boeih upadi hmai ah paekboe mueh la vanpit cala dawndah ham om. He kah olhoena kah angaih na he aek tih paekboena sai na neh, tlamte saiham cahoeh na lam ka loh aloeih na ham dawndah na khaw vanpit cala apang ni.Mebang thlangkhaw upadi ning mueh la tukna, khohna neh ramvoel la haekna om mah pawh.U ca khaw hamhmoel cana neh taham paek na so ah oltloek vaengah mai a, tholh na so ah laitloek vaeng ah mai a, thlangboeih laithui yung loh khat ben khat bang haa roi mueh la rangpui hmai ah duengtlang cala laithui tih laitloekna te vanpit ca la apang ham om.Rangpui hmai a upadi ning la laithui vaeng ah tholh pael nate tholh tangtang ti la lai atloek hlan khui tah tholhpael thlang te tholhpawh ti la poek thai na hamhmoel a tawn. Te bang laithui vaeng ah tholhpael thlang te, te kah lai thui na ah oeltaih thaina hamhmoel paek tangtae la om.Thlangkhat te ramtung upadi ning lam mai a, ramtom upadi ning lam mai a, lai la ka coeng pawh bibi na tpt bibi na pawt ning la tholh pael pawt ham. Tecoeng ah saitholh li vaeng kah paek tueng dantat na lak ah alen bet dan paek pawt ham.Mebang thlang khaw mahngaih ah dingsuek la khosak na ah khaw ti saeh, mah imkhuiko, mah imlo, caa pat ca na so ah upadi ning mueh la rolrak thai pawh. Tecoeng ah mah kah rimom nate khaw aso ben kah bangla thuithet mah pawh. Thlangtom tebang rolrakna neh thuithet na kui lam ka loh upadi ning la dawndah thai na hamhmoel atawn.Thlangtom boeih ramtung ramri khui ah ngaihloei ah puen u thai, kho asak thai hamhmoel atawn.Thlangtom boeih mah khosakna ramtung lam ka loh, ramtung tloe lam ka loh puen thai na hamhmoel atawn coeng ah mah ramla mael thaina ham hmoel atawn.Thlangtom boeih hnaemtaekna lam ka loh loeih na ham ramtung tloe ah dingsuek cala raehba thai na hamhmoel atawn.Nainganyae neh tukkai mueh saitholh khui long mai a, UNO kah mengteng na, poek na neh kalh saitholh khui long mai a, aka coeng tholh cana dong ah aka soeng tholhpael na so ah aso kah hamhmoel te hno na thai pawh.Thlangtom boeih ramtung khat kah khosa ca la coeng thai.Upadi ning mueh la ucakhaw amah ramtung kah khosa ca la coeng na te bawt pa sak thai pawh. Ramtung tloe kah khosaca tloe la coeng na te khaw hnoel pa thai pawh.Kum ka cuep tangtae huta tungpa roek te thlangphun dong mai a, khosaca coeng na dong mai a, bawk na dong mai a paengnael tih pinyen mueh la yuva sak na neh imkhuiko pai thai na hamhmoel atawn. Tikah huta neh tungpa ayuva roi vaeng a mai a, apaek u roi vaeng amai a, kuttukna, yu loh vasak na neh ka van u hamhmoel te a dang tueng ni.Cadong neh hula te amah mih kongaih na bangla ngaih loei ah yu loh va asak thai.Imkhuiko khat he thlanghing khuiping khat kah akungsut la om. Tikah imkhuiko te thlanghing khuiping neh baran kah dawndah na adang ham om.Thlangtom boeih amah bueng mai a, thlangtloe nen maia bok u tih hnopai cina te atawn thaina hamhmoel atawn. Upadi ning mueh la mebang thlang long khaw hnopai tawn thaina hamhmoel bawt pa sak thai pawh.[missing]Thlangtom boeih ngaihloei ah khopoek thai na neh phueng thaina, ngaihloei ah pom tih paithai na neh ngaihloei ah bawk thai na om. Tikah hamhmoel te mah kah bawk na tpt oengna te ngaihloei ah puentak thai bueng mueh la amah bueng mai a, thlangtloe nab bok u tih mai a, rangpui boeih kah hmai ah mai a, ahuep lam mai a, mah kah bawk nate tpt oengna te ngaihloei ah cangpui thai, bawk thai nate ahno thaina hamhmoel thum.Thlangtom boeih ngaihloei ah khopoek tih ngaihloei ah phong thaina hamhmoel atawn. Tekah hamhmoel dong ah rolrakna om mueh la ngaihloei ah khopoek thai na thum bueng mueh la ramri cina loh kanghalh mueh la olthangkali neh khopoek nate cangthaina, pomthaina neh raekra thaina hil ah thum.Thlangtom boeih ngaihloei ah suepsuep tingtun thaina neh buping phueng thaina hamhmoel atawn.Mebang thlang khaw buping khui ah athama la kun sak phung pawh.Thlangtom boeih mahkah ramtung ukna khui ah mah roe mai a, langya la atuek laipai long mai a patoeng thum tih bi thai na hamhmoel atawn.Thlangtom boeih mah ramtung kah baran bibii ah kun thai na hamhmoel vanpit la adang u ni.Pilnam kah ngaihna he ukna anaa kah akungsut la om ni. Te ngaihna te tue tang boel ve tih tuekna neh tueng sak ni. Tuekna ah thlangtom boeih mek paek thai ni. Te tuekna ah ahuep la mek paek na nen mai a, tebang ne ka van u mekpaek phung nen maia sai ham om.Thlangtom boeih thlanghing khuiping kah roihui khat la aom dong ah athaethen ah sasuengna hamhmoel atawn buengmueh la nainganyae tangna nen mai a, ramtom kah bongyong na nen mai a, ramtung takuem kah constitution nen mai a, diklai khui kah phuting koeva nen mai a, tikah thlang kah rim om na neh moeiboe aroeng na ham angoe economic, social neh singyoe hamhmoel boei ahno na thai.Thlangtom boeih bibi na ham mai a, mah kah bungkhut na bi ngaihloei ah tuek vaeng ah mai a, tuengta ca la bibi na hmuen ah bi thai na ham mai a, bibi khueh pawt thlangla coeng na lam ka loh dawndah na dang thai na hamhmoel om.Thlangtom boeih bi pakhat so ah aphu khaw avanpit la adang ham om.Bi ka bi thlang boeih he amah neh a imkhuiko rimom cala khosak thai ham tuengta ca neh ngaaikhuek cala bi tih thapang khaw adang ham om. Angoe atah, atloe long khaw bomcemna n ate adang thaina om.Thlangtom boeih amah hoikhangna dawndah na ham la bibithlang buping cina phueng tih thumthaina hamhmoel atawn.Thlangtom boeih atingtawk la boelrai tangtae bibi tue, thapang neh angoengaih bangla ahmoel tangtae duem tue, bi hoeptue apang thai.Thlangtom boeih amah neh a imkhui kho taksa neh lungbui thinko sading cala kho n’sak thai naham caakooh, puei naak, imlo, tuisi bomna neh thlanghing ka ngoekoi bomna boeih n’dangthai la om ni. Tebueng muehla bi a om pawtvaeng a khaw tisaeh, sa a ding pawt vaeng a khaw tisaeh, kut kho a soep patvaeng a khaw tisaeh, nu hmaila a om vaeng a khaw tisaeh, patong hamca vaeng a khaw tisaeh, mah kut kho loh cawi pawt tih bungkhutna long im m’ming pawt vaeng a khaw tisaeh, ngaimong sasueng cala khosak thaina hamhmoel atawn.Ca ka cuun manu cana neh camoe cana he athen cala sawtlet dawndah tih bomcen na adang thai. Upadi ningla yuvasak na nen mai a, a tloe longim nen mai a cuun la ka om camoe boeih te vanpit cala sawtlet dawndah na dangthai la om ni.Thlangtom boeih cacang thaina hamhmoel atawn u. Ayol bik tangli hil ah ayoe la cang thai. Tangli hilte cangsak roeroe ham om. Seh ben neh bungkhut naben cuithoemna cang na he thlangboeih loh acang thai.Cuihthoemna cang vaeng ah thlanghing moeiboe athen la aroeng naham ben neh, thlanghing hamhmoel neh yalpo na (fundamental freedom) ben hinyah na thai ham cangpui ni. Ram boeih, thlangphun boeih tpt bawkna buping boeih laklo ah kodo na neh yakming uthae doe ah pawlnaeng thai na pomsang paham buengmueh la United Nations loh ralmongna khoembaelna ah colhtat thai na ham hil ah acang pui ni.Cunkung manu napa boeih loh acana loh acang ham koi cuihthoemna te atuek pa ham om ni.Thlangtom boeih mah khuiping kah singyoe moeiboe neh khosak na ah thum thaina, arts ah omthen bawn thaina, science ben ah hnothai phuengthaina neh a hoeikhangna pang thaina ah ngaihloei ah thum thai.Thlangtom boeih he science ben kah hnosai na dong kah, arts ben sai nadong kah adang koi hoeikhang na te dawndah thaina hamhmoel a tawn.Thlangtom boeih he kah olhoena na khui kah ka thum hamhmoel neh yalpona te khat neh khat tukkaina-sawtletna,ramtom ah hno na thai.Mah kah moeiboe asoep cala, ngaihloei ah aroeng thai na khuiping pakhat ham thlang boeih loh taham n’tawn.Thlangboeih loh Mah kah yalpona hamhmoel te hno na vaeng ah, thlangtloe kah hamhmoel neh yalpona te hinyah doe ah yakmingpui thai na ham mai a, democracy ka hno na thlanghing khuiping ah moeiboe buengmueh la, khoram ralmongna ham neh pilnam hoeikhang na ham, duengtlang cala khosak thai na ham mai a, upadi nen bueng ni ari among n’suem pa thai.Te kah hamhmoel neh yalpona te mebang hno ham khaw, UN kah maengtaeng na neh mai a, kungsut ol ninglam(principle) nen mai a akalh la hno na mah pawh.He kah hoena cayol khui kah hamhmoel neh yalpona te poci na ham taeng tih ramtung khat ham mai a, thlang roiat ham mai a, thlangkhat bueng ham mai a bithai na hamhmoel om ti lam mai a, mah roeroe loh bi ham hamhmoel om ti lam mai a atloe la thloep hno na mah pawh.Be abɔ nɛ a le odehe si himi nɛ Mawu bɔ adesahi tsuo nɛ a hi si ngɛ je mi, nɛ e ha nɔ tsuaa nɔ he blɔhi sɔsɔɛ, nɛ nɔ ko be he blɔ nɛ e kpɔɔ ngɛ a dɛ ɔ, e ji he jɔmi kɛ dami same yemi kɛ tue mi jɔmi a sipoku ngɛ je mi.Be abɔ nɛ adesa he blɔhi a nɔ tue gbomi kɛ he guɛ gbemi wo basabasa ni peemihi kɛ ba gba je ɔ tsuo nya he je ɔ, a ngɔ nɔ kaa jehanɛ ɔ, adesa maa ye gbeye kɛ ohia nɔ kunimi, nɛ e ma na hemi kɛ yemi kɛ nya kɛ tu munyu, nɛ enɛ ɔmɛ ji nimli gu ɔmɛ a hiami nihi nɛ pe kulaa.Be abɔ nɛ, ke nɔ́ ko hɛwi nɔ ko ɔ, e be gidigidi nɔ́ ko pee kaa e nyagbe he pulemi nɔ́ kɛ si yi kpɛti wawɛ nɔ yemi kɛ nɔ nɔ nyɛmi he je ɔ, e he hia kaa a wo mlaa pɛ kɛ pee adesa he blɔhi a he fami nɔ́.Be abɔ nɛ kake peemi he hia he je ɔ, e sa kaa a to blɔ nya kɛ ha ma kɛ ma a kake peemi nɔ yami.Be abɔ nɛ Je Mahi A Kake Peemi Kuu ɔ ma a hemi kɛ yemi nɔ mi ekohu ngɛ Womi ɔ mi, ngɛ adesa he blɔhi klɛdɛɛ nɛ e ngɛ, kɛ odehe nɛ e ji, kɛ e he jua wami, kɛ nyumu kɛ yo a he blɔ sɔsɔɛ nɛ a hɛɛ ɔ, a fia pɛɛ si kaa a maa bɔ mɔde nɛ a ha nɛ adesa kake peemi kɛ si himi kpakpa nɛ ya nɔ ngɛ he jɔmi mi.Be abɔ nɛ mahi nɛ ngɛ Kake Peemi Kuu ɔ mi wo si kaa a ma pataa Je Mahi A Kake Peemi Kuu ɔ he ɔ, a ngɔ nɔ ka a ma tsu ni kɛ na je mi tsuo bumi kɛ ha adesa he blɔhi kɛ e he jɔmi klɛdɛɛ ɔmɛ a nɔ yemi.Be abɔ nɛ, loko si womi nɛ ɔ ma tsu ni ɔ lɛɛ nɔ́ nɛ he hia pe kulaa ji kaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ nu kikɛmɛ a he blɔhi kɛ he jɔmi nɛ ɔmɛ a sisi.Jehanɛ ɔ,Kpe Ngua a ha lemi kaaJe tsuo Blɔ Nya Tomi kɛ Ha Adesa He Blɔhi nɛ ɔ,akɛnɛ e ji blɔ nya tomi kɛ ha nimli adesahi tsuo kɛ mahi kulaa he je ɔ, nɔ fɛɛ nɔ kɛ asafo tsuaa asafo nɛ wo kikɛmɛ a Blɔ nya tomi nɛ ɔ ngɔ ma e hɛ mi be fɛɛ be. E bɔ e he ni tsumi he mɔde, e gbo e tsɔɔmi kɛ tsɔsemi he dengme, nɛ e gu blɔhi nɛ ma wo nɔ yami kɛ ba ngɛ mahi kɛ zugbahi a kpɛti nɔ, kɛ na bumi ha adesa he blɔhi kɛ he jɔmi kɛ gu enɛ ɔmɛ a nɔ loko ji je tsuo, kɛ mahi nɛ ngɛ Kpe ɔ mi tete a mi bimɛ kɛ mahi nɛ ngɛ a nɔ yemi sisi a mi bimɛ ma yɔse nɛ a maa ye nɔ saminya.Adesahi tsuo ɔ, a bɔ mɛ nɛ nɔ fɛɛ nɔ e ye e he, nɛ nɔ tsuaa nɔsɔ ngɛ odehe si himi kɛ he blɔhi a blɔ fa mi. A bɔ mɛ kɛ nɔ́ se kɔmi kɛ he nule juɛmi, nɛ e hia kaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ e na nyɛmi suɔmi kɛ ha nɔ tsuaa nɔ.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔhi kɛ he jɔmi nɛ a je ngɔ tsɔɔ ngɛ womi nɛ ɔ mi a he blɔ, nɛ nɔ́ ko kulaa kɔ we he nɛ nɔ ko je he, bɔ nɛ nɔ ko e he womi ngɛ, nyumu loo yo nɛ e ji, gbi nɛ e tuɔ, jami mi nɛ e ngɛ, ma mi sane yemi loo juɛmi kpa ko nɛ e hɛɛ, ma nɔ loo asafo mi nɛ e je, weto ni nɛ e ngɛ, nɔ́ ko nɛ kɔɔ e fɔmi loo e blɔ nya kpa ko nɛ e hɛɛ.Jehanɛ se hu ɔ, mi gbami ko be nɛ tsɔɔ kaa ngɛ nɔ ko e ma mi he nɛ e je he je ɔ, blɔ nya tomi nɛ ɔ sɛ e he. Jamɛ a ma a ngɛ e he nɔ yee jio, a ngɛ e nɔ yee jio, e ngɛ he wami ko sisi ngɛ blɔ ko nɔ jio, e sane yemi kɛ e mlaa nɛ e yeɔ, aloo e kɛ ma kpahi a kpɛti blɔ nya tomi kɔ we blɔ nya tomi nɛ ɔ he nɔ́ ko kulaa.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ wami kɛ he nɔ yemi kɛ e yiwa nami he fami he blɔ.A be nɔ ko nɔ ko woe ngɔ pee nyɔguɛ loo a maa tsi e nya yaka gu. A maa gu nyɔguɛ yemi kɛ nyɔguɛ jua yemi pɛsɛpɛsɛ.A be nɔ ko piɛe, nɛ a be nɔ ko yi kpɛti wae. A be nɔ ko basabasa pee, a be nɔ ko hɛ mi si puee, aloo a maa gbla nɔ ko tue bɔ nɛ sɛ.Ngɛ mlaa nya a, abu nɔ fɛɛ nɔ kaa adesa ngɛ he fɛɛ he.Nɔ tsuaa nɔ sɔ ngɛ mlaa hɛ mi. Lɔ ɔ he je ɔ, he blɔ ngɛ nɛ mlaa faa nɔ tsuaa nɔ he pɛpɛɛpɛ ne nɔ́ mi gbami ko be mi. Mlaa ma fa nɔ fɛɛ nɔ he sɔsɔɛ, ngɛ tue gbomi nɛ maa te si kɛ si nɔ mi hlami nɛ a tsi to ngɛ womi nɛ ɔ mi, aloo nɔ́ ko nɛ ma wo nɔ mi hlami kɛ ba a blɔ fa mi.He blɔ ngɛ ha nɔ fɛɛ nɔ, nɛ Amlaalɔ ɔ e kojoli kpakpahi a dlaa nɛ a kojoɔ e sane ɔ haa lɛ, ke munyu ko maa te si kɛ si he blɔhi klɛdɛɛ nɛ mlaa kɛ ma nɔ yemi mlaa haa lɛ ɔ.He blɔ be nɛ a nuu nɔ ko gu, aloo a tsiɔ nɔ ko nya ngɛ polisihi a nine nɔ, aloo a fieɔ nɔ ko kɛ jee e ma mi nɛ sisi numi be he.Nɔ tsuaa nɔ ngɛ he blɔ sɔsɔɛ nɛ kojoli nɛ hɛɛ a he, nɛ a be gɔdɔgɔdɔ maa kojp e sane ha lɛ pɛpɛɛpɛ ke kaa e na sane ko nɛ kɔɔ e he blɔhi loo e blɔ nya ni tsumi ko, aloo a ngɔ mlaa tɔmi nɛ kɔɔ awi yemi sane ko kɛ si lɛ.Nɔ fɛɛ nɔ nɛ a ma wo sane nɛ hɛɛ tue gblami kɛ si lɛ ɔ, a maa ngɔ kaa e yi fɔ kɛ ya si a maa kojo lɛ ngɛ ma hɛ mi nɛ a maa bu lɛ fɔ ngɛ mlaa nya benɛ e na e he fami he blɔ tsuo ta.A be nɔ ko fɔ bue ke e tɔ mlaa nɛ hɛɛ tue gblami, benɛ nɔ́ nɛ e pee ɔ tsɔɔ we mlaa tɔmi ngɛ ma mlaa, loo mahi a kpɛti mlaa nɛ ngɛ nɔ yee jamɛ a be ɔ mi. He blɔ hu be kaa a gblaa mlaa tɔlɔ tue pe bɔ nɛ mlaa nɔ́ nɛ ngɛ nɔ yee jamɛ a be ɔ mi haa he blɔ.He blɔ be nɛ a woɔ nya ngɔ woɔ nɔ ko e kɔkɔɔ mi sane loo e weku munyu, e we mi loo e womi mi munyuhi a mi bɔ nɛ sɛ, aloo a gbee e he guɛ kɛ puɛɔ e blɔ nya nɛ e hɛɛ. He blɔ ngɛ ha nɔ fɛɛ nɔ nɛ mlaa ma fa e he ngɛ nya womi kɛ e sanehi a mi womi kɛ e he guɛ gbemi blɔ fa mi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e kpaa si kɛ yaa he nɛ e suɔ, nɛ e hii he nɛ e suɔ ngɛ zugba nɔ he nɛ e ngɛ ɔ.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e siɔ ma tsuaa ma mi, kɛ lɛ nitsɛ e ma tete nɛ e kpaleɔ kɛ yaa e ma mi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e ya dumɔɔ ma kpa ko ke ji kaa a ngɛ e mi kpatami he blɔ hlae.Ke ji a wo sane nɛ da blɔ nɛ kɔ we ma mi sane yemi he, loo Je Mahi A Kake Peemi Kuu ɔ si womihi kɛ blɔ nya tomihi a he ɔ, lɛɛ kikɛmɛ a he blɔ nɛ ɔ, a be nɔ ngɔe.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e peeɔ zugba tsuaa zugba nɔ nɛ e ngɛ ɔ nɔ no.Blɔ be kaa a kpɔɔ nɔ ko he blɔ nɛ peeɔ lɛ ma ko nɔ no ngɛ e dɛ nɛ sisi numi be he, aloo a ko ngmɛ nɔ ko blɔ ke kaa e suɔ nɛ e ma plɛ e he ma ko nɔ no.Nyumuhi kɛ yihi nɛ su nihe kɛ zangma mi ɔ́, a ngɛ he blɔ nɛ a ngɔɔ a bi konɛ a wo weku, nɛ wɛtso loo ma nɔ nɛ a ti nɔ ko je loo jami mi nɛ e ngɛ, tsí mɛ blɔ kulaa. A hɛɛ he blɔ sɔsɔɛ ngɛ gbami mi sɛmi kɛ gba si himi kɛ gba mi pomi blɔ fa mi.A ngɛ he blɔ nɛ a sɛɛ gba si himi mi ke ji kaa mɛ nihi enyɔ ɔmɛ nɛ a ngɛ a bi ngɔe ɔ, a na nɔ kplɛɛmi.Nyumu kɛ e yo a si himi ji adebɔ nɔ́ kɛ weku nɛ ba peeɔ wɛtso e sisi jemi. Lɔ ɔ he je ɔ, a hia asafo kɛ ma tsuo yemi ke buami.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e hii weto ni, lɛ nɔ kake, aloo e kɛ ni komɛ.He blɔ be nɛ a heɔ nɔ ko e weto ni ngɛ e dɛ nɛ sisi numi be he.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e peeɔ nɔ nɛ e susumi kɛ e he nile kɛ e jami deɔ lɛ. E ngɛ he blɔ hu nɛ e tsakeɔ e jami loo e hemi kɛ yemi, aloo e fiɛɔ e jami loo e hemi kɛ yemi ngɔ tsɔɔ ngɛ ma nɔ loo laami mi, nɛ e tsuɔ e jami he ni, lɛ nɔ kake loo ngɛ juami mi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e jeɔ e juɛmi kɛ e susumi kpo kɛ tsɔɔ. He blɔ he ngɛ nɛ a kpeɔ kɛ ha níhi a he susumi, nɛ a hlaa nɛ a naa nɔ́ ko nɛ a ngɛ hlae nɛ a le ɔ kɛ jee he tsuaa he, nɛ nya tsimi ko be he, nɛ a gbɛɛ kɛ fiaa ngɛ blɔ fɛɛ blɔ nɔ, nɛ nɔ demi loo huzu tsí nya.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ kɛ ha kpe peemi kɛ he nya buami ngɛ tue mi jɔmi mi.He blɔ be nɛ a nyɛɛ nɔ ko nɔ kɛ ha kpe ko mi sɛmi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e peeɔ e ma mi Amlaalo loo ma nɔ yeli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake, aloo e hlaa nihi kɛ daa e nane mi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ sɔsɔɛ ngɛ e ma mi Amlaalo ni tsumi mi.Ma bimɛ a suɔmi nya ni ji he wami nɛ Amlaalo ɔ maa da kɛ tsu ni. Ma bi ma je a suɔmi nya ni kpo ngɔ tsɔɔ kɛ gu nɔ tsuaa nɔ sɔ fɔi loo nihi a hlami nɔ ngɛ golaa mi kɛ anɔkuale blɔ nɔ be fɛɛ be, aloo kɛ gu nɔ hlami blɔ nya tomi kpa ko nɔ nɛ nɔ nɔ nyɛmi be mi.Akɛnɛ nɔ tsuaa nɔ ji juami mi no he je ɔ, e ngɛ he blɔ nɛ ma puleɔ e he nɛ e susuɔ e he, nɛ nɔ hɛ mi hyɛmi be mi, ngɛ sika kɛ si himi kɛ kusumi he blɔhi a blɔ fa mi, ngɛ lɛ ma a nitsɛ e mɔde bɔmi kɛ e kɛ mahi a kake peemi blɔ nya tomi kɛ e he wami nya.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e tsuɔ ni tsumi nɛ e suɔ. E ngɛ he blɔ kɛ ha ni tsumi he blɔ nya tomi kpakpa kɛ e ni tsumi he pulemi nɛ e ko je e dɛ.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ hiɔwo sɔsɔɛ ngɛ ni tsumi fiee nɛ a ma tsu he, nɛ nɔ hɛ mi hyɛmi be mi.Nɔ fɛɛ nɔ nɛ ngɛ ni tsue ɔ, e ngɛ he blɔ nɛ e naa hiɔwo kpakpa bɔ nɛ maa hi ha e kɛ e yo kɛ a bimɛ a si himi saminya kaa nimli adesahi, nɛ ke e he hia a, e sa nɛ e sa ni kpahi hulɔ kɛ ha a he bumi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e peeɔ ni tsuli a kpe aloo e kɛ e he woɔ eko mi konɛ e kɛ pule e he blɔhi loo e suɔmi nya nihi a he.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e naa ngmlɛfia saii ngɛ e ni tsumi be mi kɛ jɔɔ e he. E ngɛ he blɔ hu nɛ e naa ligbihi abɔ nɛ a to he blɔ nya kɛ ya jɔɔ e he. E ngɛ he blɔ hu nɛ e naa ligbihi abɔ nɛ a to he blɔ nya kɛ ya jɔɔ e he be komɛ, nɛ a je we nɔ́ ko ngɛ e hiɔwo mi.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ nɛ e naa si himi kpakpa kɛ haa lɛ nitsɛ kɛ e yo kɛ a bimɛ a yiwa nami. Níhi nɛ he hia mɛ ji niye ni, heha nɔ́, hi he, hiɔ tsami, hɛja jemi níhi, he blɔ kɛ ha yemi kɛ buami ke kaa e ni tsumi je e dɛ, ke e nu hiɔ aloo oslaa ko ye lɛ, e ngɛ aho si himi, e bwɔ aloo e sɛ pimi si himi ko mi bɔ nɛ e be nyɛe e he mɔde bɔmi.Yifɔyihi kɛ jokuɛwi hia nɔ hyɛmi kɛ yemi kɛ buami pɔtɛɛ. Yo kpeekpee bi jio, pla bi jio, mɛ tsuo a hia nɔ hyɛmi sɔsɔɛ.Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ ni kasemi he blɔ. A be ni kasemi he hiɔ woe, titli ɔ ngɛ sisije sukuu ke nɔ́ nɛ fie lɔ ɔ se ɔ. Jokuɛwi a sukuu yami maa pee nɔ nɔ nyɛmi sane. A ma ha nɔ tsuaa nɔ nine nya ni tsumi kɛ ni tsumi kpa amɛ a kasemi he blɔ, nɛ ni kasemi he nɛ ya hɛ mi ɔ hu maa hi si kɛ ha nihi nɛ a maa hla mɛ ngɛ a mɔde bɔmi nya.Ni kasemi ma tsɔse nɔmlɔ adesa nɛ e maa je blɔ kɛ ha adesa he blɔhi a bumi kɛ he jɔmi. E maa je blɔ kɛ ha he lo sisi numi kɛ tsui si tomi kɛ huɛ bɔmi, bɔ nɛ pee nɛ kake peemi nɛ ba je mi tsuo, konɛ mi gbami nɛ baa ngɛ jami kɛ nɔmlɔ blɔ fa mi nɛ e gu. E maa ye hu kɛ bua Je Mahi A Kake Peemi Kuu ɔ ngɛ e ni tsumihi a mi nɛ tue mi jɔmi nɛ hi si be fɛɛ be.Fɔli nɛ sa nɛ a tsɔɔ ni kasemi nɛ he hia a bimɛ.Nɔ tsuaa nɔ ngɛ he blɔ faa nɛ e kɛ e he woɔ ma kusumi ni peemi níhi a mi, konɛ a mi ni tsumi, níhi a si kpami kɛ se nami ɔ, lɛ hu e na eko.He blɔ ngɛ kɛ ha nɔ fɛɛ nɔ biɛ kpakpa kɛ e suɔmi nya ni he fami, ngɛ níhi a si kpami loo womi ngmami loo ga ni tsumi ko nɛ e ma tsu blɔ fa mi.Nɔ tsuaa nɔ maa ye kuu mi nɛ e ngɛ ɔ kɛ mahi tsuo a kpɛti mlaa mɔ, konɛ he blɔhi kɛ he jɔmi a he blɔ nya nɛ a to ngɛ womi nɛ ɔ mi ɔ, e ye manye.Nɔ tsuaa nɔ ngɛ e blɔ nya ni tsumi nɛ e sa nɛ e tsu ngɛ kuu mi nɛ e ngɛ ɔ, lejɛ ɔ se si himi nɔ yami maa je.Ngɛ nɔ fɛɛ nɔ e he blɔhi kɛ he jɔmi nami a he ni tsumi blɔ fa mi ɔ, e ko pee nɔ́ ko nɛ maa be mlaa he, bɔ nɛ pee konɛ e na bumi kɛ ha ni kpahi hu a he blɔhi kɛ he jɔmi, nɛ e hɛɛ je mi bami kpakpa kɛ ma tue bumi, nɛ e na nɔ tsuaa nɔ he juɛmi kpakpa ngɛ ma si himi he nɛ nɔ fɛɛ nɔ hɛɛ e blɔ nya ngɛ ɔ mi.Kikɛmɛ a he blɔhi kɛ he jɔmi nɛ ɔmɛ ɔ, nɔ ko be he blɔ nɛ e tsuɔ he ni bɔ nɛ tsa pi ja nɛ Je Mahi A Kake Peemi Kuu ɔ e blɔ nya tomi kɛ e yi mi tomi tsɔɔ.Nɔ́ ko nɔ ko be womi nɛ ɔ mi nɛ a maa ngɔ kaa e haa ma pɔtɛɛ ko, loo kuu ko loo nɔ ko he blɔ jo, nɛ e pee nɔ́ ko nɛ e juɛmi ji kaa e ma kɛ puɛ he jɔmi kɛ he blɔhi nɛ a ngma kɛ wo womi nɛ ɔ mi ɔ a kpɛti eko.Yíneni aat mati faŋaaf fati anau di sidruwaas soola, san umaje sirere di saasu ban poop sisofut di uceen soo silakom fujuumaf fati di malegenam, di kairaay di dúniaay búrom ;Yíneni jaat anau nasonsoŋ mati kàmanjaataak di eñoosey sidruwaas sati anau soo siŋarulomi màkojiam, ban malegen munkul mujawulojaw di dúniaay man Anoosan muŋooleŋoolen usanken man súumimi nusof man súumimi, nupak di màkooleniam di bugaalab ;Yíneni jaat mati sensen man aakemmi mofam apooy sidruwaas sati anau, takumŋarul anau tuuñool eri manakaan wajakut ;Yíneni jaat mati kàliŋen bapaalaay bati sísukas jajak;Yíneni jaat di kabaatak kati dúniaay búrom, bukanak kulanlaañ kúyiisen mankusofumi sidruwaas sati anau di faŋaaf fati anau di malegenaam mati anan di kare'enak búrom aniine di aseek ban poop kujunjuum burok man mati anau mujaw fáculey;Yíneni jaat mati sísukas sàndomi soo di "Organisation des Nations Unies" sijunjuum ejuum yati sidruwaas sati anau di dúniaay búrom sikaani.Yíneni jaat mati sidruwaas sati anau kankaan waaf wáamak wáriiŋe ejuum man wasankeniñaa ukaani.Asambule SeneraalEsosof mati furimaf ufe fujuumenumi sidruwaas sati anau kankaamn waaf wajake máamak bee bukanak búrom di sísukas búrom. Moo kaane jajak man bukanak di síkafaas kujuum mankuliŋenufo di kúyiisenufo kuñiilak ñatimkaraŋ mukaanaam moomu búrom eñesey maapi kaanimi man dúniaay búrom éyinen di ekaan siluwaas soosu nen mansiregumi eeno.Bukanak búrom nan kuwolimi kurere kererer di waafaw búrom. Kubabaj poop búyejet di karampenoor.Anoosan nababaj sidruwaas soosu búrom; bajut aseek bajut ániine, bajut an ati kansanken kúbúto, bajut an ati kapongol kúbuto, bajut paarti ébuto, bajut an abaji di muceen benen bajut ró kápajul kuceen kati pó1itik kati luwa mba kati ésuk, yabaje faŋaaf fooliyo mba ebajut.Anoosan nababaj druwa ebaj fuyiifaf foola, ebaj kapooy kati faŋaaf fool a di kaano nen man amaŋumi eeno.An letalako amiikeel ati akeen, letarok bee akeen; ban poop miikeliyaay di kanoomen kati kumiikeel fírenifiren.Bajut katoorandiŋ an; an létassuutukeni.Anoosan oomu di druwaay yoola banooban ban ammi.Luwaay ere'en re'en bukanak búrom anoosan nababaj kapooyak kákonak kati luwaay. Anoosan nababaj kapooy mba mukaanaay máluse furimaf ufe.Anoosan nuŋooleŋoolen ulamandi furim mba mukaanaay máluse sidruwaas soosuña san umanjumi luwaay eseneso.An letuŋoolen ulaaf an manusofool, nukulool mba nukesoorool.Anoosan nubabaj druwa káyiisen di bantabaay wabajimi tiribinaal yan umanje elaañut di anoosani yooyu eje'em bee efeley.Luwaay yoone an anoosan kurege oo akaane mátaañiye kulaafoolaaf bee funakaf fati kíitiyey yíiseni jaat wakaanumi mankoone akila akaane oo babajerab kujuumak koola.An leekukulool mati waaf wan umanje nan ukaanumi ulakout wátaañiye di luwaay di poop an letakaanool saariyoŋ yawuuje yawarin ekaani.An uwarut unoken di mukaanaam mati an, síndaay yati an, mba tan tati an mba nuyenten faŋaaf foola mba nukajen kajamaak koola. Luwaay epoopooy anau di waafaw búirom.An anoosan nababaj druwa ejaw ban súumoomi di ekin ban súumoomi di ésukey yoola.Anoosan nababaj druwa épur mof haani moola di elaañul nan súumool.Nan táañimi anoosan nuŋoolene ujaw úgongoto do mof múbuto.Letuŋoolen ubaj kágongoto kukila lako jaat nububuj an.Anoosan nubabaj druwa ebaj mof miiya.An letaŋoolen áfiren an mée ebaj mof moola mba épur di moo.Akambaani di ajaŋa káriiŋe búyebo Kuŋooleŋoolen kuyaboor mankubaj kuñiil bápajuloorut sisiiw mba sísuk mba buŋarab. Kurere di kayaboorak di búyebaab di ebaney yoolibo.Búyebaab mambukaan, kuyabooraak kujamoor.Bukanak kakinum di kaakemmi mofam kuwawar kupooy fiilaf falakomi fufaaraf fati kalakaak.Anoosan, nababaj druwa ebaj waaf woola fúko'ol mba wan kunampoore di kupaalool.An letuŋoolen ubot fubaj fati ata fo di mée.Anoosan wuniwun, manubaj kawonoor kiiya, ejuk yiiya di buŋar biiya, súumi jaat nuŋoolene úruuŋ mba núje'etum buŋarab biiya tíyaŋaraay nen man bucceŋum eeno.Anoosan nababaj druwa, ebaj kawonoor kiiya di káyiisen ko nen manumaŋumi eeno. Yoo elakomi an awarut ajaakali ebaj siwonoor soola. Naŋooleŋoolen ayab kurim mba siwonoor san aŋoolene afasiken dóo ésukool mba tíyaŋ.Druwaas ewuwun anoosani manajuumen kámit mba káfa yati kásuumaay.An letuŋoolen unoken an di káfa yanamaŋut.Anoosan nuŋooleŋoolen ulako di fujuum fati mukaanaam mati mofam miiya mba nubaj kan úfojule kaje'e beet ejuumi.Anoosan nuŋooleŋoolen ubaj fujuum di mukaanaam mati mofam miiya.Kamaŋak kati bukanak koo kukiimi sembaay yati kaakemmi mofam. Kamaŋak kukila woteey éyiisenemi ko. Moo kaane woteey ekila ewawar ebaj waati di waati.Anoosan tan ukinumi sensen manubajuto kayeraay yoola. Kayeraay yooyuña éjowumulojowum di sidruwaas sati fubajaf di sati tan akinumi di sati mukaanaam moola. Kayeraay yooyu an aŋoolent ábajaatiyo; moo kaane ésukoo ésuk enampoonampoor di sísuk saasu man kayeraay yooyu ekila ebajo.Anoosan nababaj druwa ebaj burok básuumoo.Bajut aseek bajut ániine anoosan aroke burok nababaj druwa mankucaamool bacaam bare'e nan burokab banakaanumi.Anoosan ammi di burok kuwawar kucaamool yaj manaŋoolen acookoor síndaay yoola, naŋoolen abaj kayere di faŋaaf foola.Anoosan nababaj druwa kajuumen fujum fati kurokaak, naŋooleŋoolen en poop ánokendo mankumak aajaay.Anoosan nababaj druwa ebaj kunak kati kayoolo, kati fúraar. Waatay yati burokab ewawar erewoor ban di ebaj waati yati kayoolo ban pankucaam bukanak.Anoosan nababaj druwa wákoyume bee akila, bukanak koola, furiaf wañaw di tan akinumi wawar jak. An másuumaati mubaje nen kásumut nen an ataool ájime mba an eluupool efumoe. Bukanak kuwawar kurampenool.Mudeenanaam di kuñiilak kuwawar kubaj kákaanum di karampen káamak. Kuñiilak búrom "Kabaji di kayaboore mba kayaboorut" kure'e. Koo búrom kuwawar kubaj kacookoor kajake.Anoosan nababaj druwa kakaraŋ an awarut acaam kakaraŋ. Añiil nawawar akaraŋ bacaamut waafowaaf kakaraŋ kati siteginikas di kati burok kuwawar kúkambuli di bukanak búrom. Silekoolas sáamakas poop bajut káfajul.Nafaay yati kakaraŋak yoo eenom majakaam mati anau di faŋaaf foola. Kakaraŋ kujunjuum fujuum fati epooy sidruwaas sati anau; yoo yákoney ebenenbenen bapaalaab di mof majuupoe di tutooraay yati mof majuupoe di sisiiw sajuupoe di bukan kanaamut di uŋar di wanoosan wakaanimi man kayeraay elako di dúniaay.Kubajaak kati kuñiilak koo koote kanoken kuñooliil di kakaranŋ kan koo kumanŋumi.Anoosan nababaj druwa ekaan mukaanaam mati bukanool, nañes mammujaw fàcul mammunafaool.Anoosan ajoonene waaf mba naciik waaf, luwaay ewawar eppooyuwo.Anoosan nababaj druwa man majoone mulako di mofool di dúniaay maje'e bee ekaan man siluwaas sammi di kaytak uke siŋoolen sirok jak.Anoosan nawawar anafa kan kukinoorumi, bukoo keb kuŋoolene kurampenool man moola mujaw fácul.Man kakinoorak kúsuum, babaj luwa yajuumeni mati mati manemat sidruwaas soola di mukaanaam mati bukanak an anoosani sidruwaas soola di majakaam moola murelore tan maamu mati aamu mutooŋumi.Sidruwaas di siluwaas san ujukulaaña siwarut sípur di wan sísukas sati “Nations Unies” sisofumi.Waaf úleero di kayitak uke wan umanje an mba bukan mba mof muŋooleŋoolen mújowum to mammukajen sidruwaas di siluwaas sándomi kayitak asambule seneraal yati óni éyinenyinenuko eban di épurenuko di burokab booliyo n° 217 (III) bati fuleeŋafu fati desambuur nan fubajumi kunak uñen di emitey 1948.Rumal che ri uchokonsab'exik ri ya'talik kab'anik, ri uq'atoj tzij q'atb'altzij, xuqe ri ja'maril pa ronojel we uwachulew, ruk'am uq'ab'ib'al, kuq'alajisaj ronojel uwach ri ya'talik chi pa junamam kaqab'an pa ri qak'aslemal qonojel.Rumal che ri man qas ta eta'matalik, etzelam uwach xuq man k'amo'wan ta we kuq'alajisaj chqawach ronojel ri ya'talik kab'an pa we k'aslemal; xuqe' are wa' we no'jib'al b'anownaq k'ax chqech xuq oj tzaqownaq pa ri qak'aslemal, oj uxinom are chi na qonojel taj kaqechab'ej we utzil kariqitaj pa we uwachulew.Rumal che ri sib'alaj rajawaxik chi ronojel wa' we ruk'a'm we kaya uch'ob'ik, kuk'a'xik, kachajix rumal jun q'atb'altzij, are chi na kojtzaq ta pa taq ri k'axk'olil.Rumal che ri xuqe' nimalaj rajawaxik chi kak'oji' ch'ab'en ib' chkixo'l konojel taq ri tinamit ri keriqitaj pa we uwachulew.Rumal che ri e tinamit pa we uwachulew kik'amo'wan kiq'alajisam pa ri nim raqanib'al wuj, ronojel uwach ri ya'talik kab'anik, xuqe ri ub'anatajik ucholajik uk'a'naq jun winaq. Chila' k'ut q'alajisam wi, chi junam ub'antajik junam reqele'n ri achi ruk' ri ixoq, xuqe' chila' q'alajisam wi, chi utz we kachomax pa junamam jas kab'anik xuqe' are chi pa junamam kawa'lij qawach, xuq kaqariq qa'utzwachil.Rumal che ri e tinamit e tob'anelab' ruk' le e jumalaj nimalaj tinamit e nuk'maninaq pa we uwachulew, kib'im, kiq'alajisam chi kakichajij, kakilawachij, are chi ronojel we ya'talik kab'anik, utz we kak'amo'waxik, kaya uq'ij pa ronojel uwachulew, ma are k'u wa' katikowik chi man kakaetzelaj ta kib' ri winaq pa ri kik'aslemal.Rumal che ri ronojel uwach we utzil y'atal chqech, nimalaj rajawaxik kaq'alajisaxik, xuq kab'an uchokonsab'exik jasa je ri kataqan wi.Rumal k'u wa' ri uk'iyal winaq e chatal kumal taq ri kitinamit pa junaman, pa ri nimalaj riqoj ib' xb'antajik, xkitikirisaj, xkinawalijsaj, xkiq'alajisaj la ri jun nimalaj wuj ub'ina'am "Uqalajisaxik pa ronojel uwachulew ri ya'talik kab'an pa ri k'aslemal". Chupam we wuj kariqitaj wi ronojel uwachi ri utzil, rumal k'u ne lo ri' konojel ri nimaq taq tinamit, alaj taq tinamit xa ta apawije' keriqitaj wi, rajawaxik kakiya ri kitob'anik che uq'alajisaxik jachke ri ub'e'lal ucholajil we taqanik ri', are chi konojel ri winaq we kimulajim kib'; we ne' xaq chkijujunal kaketa'maj wa'; are k'u chi' utz kaq'alajisax we ne' pa taq ri tijob'al, nimaq taq tijob'al, xa apawije' kab'an wi ri uk'utunsaxik, kaya uch'ob'ik ri nima'q ch'uti'n ruk'a'm we wuj xa jeri' we utzwachil kaya'taj chqech chi nimalaj qonojel pa we uwachulew, ma ta k'o jun ri ma ta chreta'maj we ucholajil we xtikirsaxik; are k'u taq ub'elal, ucholajil:Konojel ri winaq are taq ke'alaxik pa junaman ya'tal chkech kakechab'ej ronojel ri utzil; utz kakib'ano, kakichomaj, kakib'ij jasa je' ri k'o pa kanima, rumal che ri junam kib'antajik. Rajawaxik xuqe' kakimulij kib' che utzukuxuk ri loq'ob'al pa we uwachulew.Ronojel winaq ya'tal chech kuk'amo'waj, karechab'ej kuchokonsab'ej ronojel we q'alajisam pa we taqanik; pine ta ne jas kaka'yik, kachomanik, kano'jinik, xa ta apawije' utinamit, we q'inom, we meb'a', qonojel xaq junam ri qab'antajik pa we uwachulew.Xa ta apawike' utinamit ri achi, ri ixoq, xaq junam kiwach jacha kub'ij we taqanik, ja ne rumal ri'utz we kakitoq'ala kib' ruk' ri kinimal, kik'amal b'e che utzukuxik che uchokonsab'exik ri ya'tal pa qawi'.Ronojel winaq are taq kalax pa we uwachulew, ya'tal chech kuriq utzwachil pa ronojel uk'aslemal, ya'tal chech kub'ano jachke taq ri utz kab'anik; xuquje' ya'tal chech kachajixik, ka'ilix pa ri uk'aslemal rumal taq ri q'atb'altzij.Maj jun winaq ya'tal ta chech kab'an k'ax chech, xuq kupatanij ta ne jun chik winaq we man kaya ta tojb'al rech.Maj jun winaq ya'tal ta chech koksax chwa ri nimaq taq ch'ay, che ri man rech ta winaq, jacha ne' we karapaxik.Ronojel winaq xa ta ne apawije' kariqitaj wi, ya'tal chech chi kaya'ik xuq keta'max ri unimal uq'ij ya'om chech rumal ri q'atb'altzij.Ronojel kiwach ri e winaq xaq e junam chwa ri q'atb'altzij, man k'o ta jun are kaya nim uq'ij; xa jeri' junam ri chajinik, tob'anik, kaya pa kiwi' rumal ri q'atb'altzij; xuq man utz taj we xa ta jun ketzelax uwach.Ronojel chi winaq ya'tal chech kuto' rib' we kab'an k'ax chech kumal nik'aj chik, are k'u uchak ri q'atb'altzij katob'anik are taq kab'an tzujunem chwach jacha tz'ib'atal pa ri wuj re taqanik rech ri amaq' siwan tinamit.Maj jun winaq ya'tal ta chech xaq k'ate' kachapatajik, xuq kokisax pa che' we maj umak ub'anom; xuqe kelesaxik, xuq koqatax b'i chupam pa ri utinamit.Ronojel winaq ya'tal chech katatab'exik jasa je' ri karaj kuya uch'ob'ik; xuqe katob'an ri q'atb'altzij ruk' xa jeri' junam ri q'atoj tzij kaq'at pa kiwi'.Ronojel winaq are taq ya'om puq'ab' q'atb'altzij, utz kuto' rib' we kuna'o chi man are taj ajmak, xuqe ri q'atb'altzij utz kuya ri utob'anik chech ri winaq we man kaq'alajin taj chi qas are ajmak.Maj jun winaq kaqasataj ta pa k'ax we man qas ruk' uchomanik xub'an ri makaj, xuqe we man kab'an ta uq'alajsaxik chi qas are b'anal rech.Maj jun winaq ya'tal ta chech kab'an jalum tzij, q'ab'am tzij pa ri uk'aslemal, pa ri rachoch; xuq kajelk'atix ta ne ri jastaq rech. Xuqe' man ya'tal taj kakichik, kayoq'ik; are k'u we jewa' kuk'ulmaj rajawaxik kuya utob'anik ri q'atb'altzij chech.Ronojel winaq ya'tal chech apawije' kab'e wi, xuqe' kutzukuj jawi kuya wi ri rachoch uk'olib'al pa rulewal ri utinamit.Ronojel winaq ya'tal chech kel b'i pa ri rulewal utinamit, xa ta ne apawije' petinaq wi, xuqe kopan chi pa ri utinamit are taq we kaq'i'tajik xuq we jeri' kape pa ri uchomanik.Are taq we jun winaq katerne'xik, katzukuxik are taq maj umak, ya'tal chech ke'uto'o rib', ke'uto'o ri uk'aslemal pa jun chik tinamit jawi na k'u ri kak'ulax wi.Wa' we jun tob'anik kaya chech na kuq'at ta tzij pwi' we xa alaj ri umak jacha tz'ib'atal pa ri jun wuj chik kib'anom, kiwokom ri nik'aj mulaj taq tinamit.Ronojel winaq ya'tal chech, kub'an ri uk'aslemal pa rulewal ri utinamit, xuq are kab'i'nax chech ab'i ri tinamit jawi ri alaxinaq wi.Maj jun winaq ya'tal ta chech kelesax b'ik xuq kamaj ri uk'olib'al utikirsam, xuqe' xaq ta me k'ate' kab'an chech chi kuk'ex ri utinamit, we na k'o ta pa ri ub'e'lal ucholajil.Ri achijab', ri ixoqib' are taq ke'opan pa ri kijunab'il, ya'tal chkech kakichomaj kek'uli'k we are jeri' kape pa ri kichomanik; are k'u we e juk'ulaj winaq chik, ya'tal chkech pa junaman ke'ilik, pa junaman kechakunik xuq pa junamam kakilij, kakitzukuj ri kimeb'a'il. Le jachoj ib' karaj ne' ya'talik we jeri' ke'ek'ulmatajoq.Are taq kakichomaj uloq ri k'ulanem, rajawaxik pa junaman xuq ruk' ronojel kik'u'x kakik'am kib'.Ri jun upa ja chi winaq are wa' e nuk'maninaq ari wokaj, chi'l ri tinamit; xa jeri' rajawaxik keto' kumal ri e nik'aj chik winaq e k'o pa ri wokaj, chi'l ri tinamit.Ronojel chi winaq ya'tal chech kub'ano, kutzukuj ri umeb'a'il putukelam xuqe pa junamam.Maj jun ya'tal ta chech che ri kelesaxik xuq kamaj ta ri umeb'a'il utikirsam ruk' uchoq'ab'.Ronojel winaq ya'tal chech kub'an ronojel uwach jachke na k'u ri kumajab'ej chwach; utz kub'ij, kuq'alajisaj jachke ri k'o pa ri uchomanik, xuqe' kutzukuj, kucha'o jachke ri ukojonik kumajab'ej chwach. Ya'tal xuq chech kuchokonsab'ej, kuk'utunsaj jachke ri' ri ukojb'al. Kuq'alajisaj chkiwach nik'aj winaq chik we jeri' kape pa ri uchomanik xa ta apawije' kariqitaj wi.Ronojel winaq ya'tal chech kub'ij, kuq'alajisaj jasa je k'o pa ri uchomanik, ronojel jasa je ri kuto, karilo; xuq man ya'tal ta k'ut chi ketzelax rumal ri uchomanik kuya'o; ya'tal xuq chech kusol uxe', kareta'maj jachke ri karaj jeri' kub'an chech, la je k'ut pine ta ne k'ate' ri are taq wa' kuya chi na ub'ixik, uq'alajisaxik xa ta apawije' karaj kub'an wi.Ronojel winaq ya'tal chech kak'oji' kuk' ri winaq kakimulij kib' we kub'an junam ri kichomanik, we pa junamam kakib'ano xuq kakichomaj ri jun to'b'al kech.Maj jun winaq ya'tal ta chech kataqchi'xik kuk'am uq'ab' kak'oji' pa jun riqoj ib' we man kumajab'ej ta chwach.Ronojel winaq ya'tal chech kachapik,kak'aq rij che uq'axexik jun eqele'n pa le q'atb'altzij pa ri utinamit we kakowin chech ka'ilitajik, xuq kutzukuj jachin ri kuk'aq rij chech wa' we eqele'n.Ronojel winaq are taq kopan pa ri jachke eqele'n, ya'tal chech junam ke'il ruk' le e nik'aj chik e q'atal tzij.Are ri urayib'al kik'u'x ri winaq kakiya'o, rumal ri' ke' opan ri winaq pa taq ri q'atb'altzij ma kakicha ruk' ronojel kanima jachin ri kakaj ke'ilowik, kechomanik.Ronojel winaq jacha na k'ut chi jun che unuk'mayixik ri wokaj, tinamit, pa ri k'olb'al k'o wi; ya'tal chech kachajixik kumal ri e chajinelab' rech q'atb'altzij, xuq ya'tal chech kawa'lij uwach ruk' ri utob'anik ri q'atb'altzij, chwi ri jachke rajawaxik pa ri uk'aslemal.Ronojel winaq ya'tal chech kachakunik, xuq utz kucha' na ri uchak kraj kub'ano; xuqe' k'ut xaq junam ka'il chwach le maj uchak.Ronojel winaq ya'tal chech junam le utojb'alil kaya'ik, chwach jun chik che ri xaq junam uwach kakichakuj.Ronojel winaq ri kachakunik ya'tal chech che ri utojb'alil kaya'ik, kakowinik kukajmaj ri urajawaxik pa ri rachoch uk'olib'al; we k'u man katoj ta ne ruk' pwaq utz kaya ujastaq ri kachoxon chech, che ri kajunamataj ruk' le utojb'alil.Ronojel winaq ya'tal chech kak'oji' pa ri moloj ib' kab'anik, rumal uchomaxik, uchajixik jachke taq ri utzil rajawaxik pa ri kik'aslemal.Ronojel winaq ya'tal ri uxlanem chech, ronojel uwach taq ri uxlanem ya'tal che ri ajchak karaj ne' utojb'alil ri uchoq'ab' usachom rumal utzukuxik ri rajawaxik pa ri uk'aslemal.Ronojel winaq ya'tal chech kak'oji' junelik utzalaj k'aslemal ruk', xuqe chkech konojel ri e upa ro'ch; ya'talik kak'oji' utzwachil chkixo'l, chwi ri kutijo, karatz'yaqib'ej; kak'oji' pa ri rachoch, rajawaxik ka'ilixik kakunax kumal taq le kunanelab', kato'ik we na tz'aqat ta che ri uchomanik, kato'ik pwi ri yab'ilal, ri'job'ik, xuq we maj uchak. Xuq la je' we ne' kuriq jun nimalaj k'eyowal che ri maj chi nab'exkil.Ri e yawab' taq ixoqib', ri e ak'alab' ya'tal chkech ke'ilixik, kekajmaxik kumal ri e kunanelab' rech q'atb'altzij. Ronojel ri ak'al ch'ob'ol uk'olik pa we uwachulew ya'tal chech junam rilik ukajmaxik kab'an ruk' le man ch'ob'ol ta uk'olik pa we uwachulew.Ronojel winaq ya'tal chech kaya ri k'utb'al eta'mab'al chwach; ri eta'mab'al kuya ri q'atab'altzij man tojtal taj rumal k'u ri' sib'alaj rajawaxik chkech ri winaq. Xaq xew tojom ri jun eta'manik ri qas kuk'iysaj uwach ri k'aslemal. Konojel e sik'ital che uk'amanik taq ri eta'manik, k'o nik'aj nimaq eta'manik pa taq ri nimaq taq tijob'al, xuqe' wa' ua'talik kak'amo'waxik.Ri k'utb'al eta'mab'al keta'maxik kujaq ri ub'e'al are chi kariqitaj jun utzalaj k'aslemal xuqe unimarsaxik uwa'lijsaxik ri ya'talik kab'anik, ronojelk'u wa' kayo'w ri loq'ob'al ib'chkixo'l ri winaq pa taq ronojel tinamit, xa ta ne apawije' petinaq wi jun, xa ta ne apachike ri'jalil, ukojb'al, are k'u wa' kayo'w ri jamaril pa ronojel uwachulew.Ya'tal chkech ri e tat nan, kakitzukuj, kakicha' jachke ri k'utb'al eta'mab'al kakj kaya chkech ri e kalk'u'al.Ronojel winaq ya'tal chech kub'ano, kuq'alajisaj ri uno'jib'al pa ri uwokaj jachke na k'u reta'mam uloq pa ri unich'al, xuqe' k'ut ya'tal chech katob'an che uwa'lijsaxik uwach ri uwokaj are chi kariqitaj ri utzwachil pa junamam.Ronojel winaq ya'tal chech kachajixik xuq kaya uq'ij jachke na k'u taq ri uno'jib'al utikirsam uloq, jacha ri uchak xuq ri umeb'a'il, reta'mab'al, ronojel wa' nim upatan che uwa'lijsaxik uwach pa ri uwokaj xuqe pa ri utinamit.Ronojel winaq ya'tal chech kub'an utayik kuch'o'jij chi pa ri utinamit kab'an taq ri chomanik are chi ronojel we tz'ib'atal warl chb'an ta b'a uchakub'exik jasa je ri kataqan wi, ma ta b'a k'o jun keb' ri kak'exow ri ub'e'lal, ucholajil.Ronojel winaq ya'tal chech kuya ri uchuq'ab', katob'anik kachakun che uwa'lijsaxik uwach ri uwokaj, utinamit ma chla' na k'ut ri ya'tal wi kuk'utunsaj, kusipaj ronojel uwach ri reta'mab'al are chi xa jeri' katob'an che uyakik kiwach ri uwinaqil.Ronojel k'u wa' we ya'talik kab'anik, ya'tal wa' kab'anik we xuq k'o pa ri ub'e'lal, ucholajil, usuk'mal chwa ri q'atb'altzij, are chi man tzel ta ka'ilitaj kumal e nik'aj chik winaq, tinamit ne'; ma we na qas ta are kab'an ri taqanik karaj ne k'o uch'ojil chwa ri wokaj, chwa ri q'atb'altzij; xa jeri' kayakataj uch'o'jixik.Ronojel wa' we utzil ya'talik kab'anik xuq man kuya taj kak'ex ri ub'elal, ucholajil, utzijob'elil jachke na k'u taq ri uchomab'al tzib'atalik.Ma ta b'a k'o jupaj kapaj tzij q'alajsam waral, che ri chuq'ab'aj ta rib' ri q'atb'altzij chrij, xuq jumulaj winaq ta ne', xuq jun winaq ta ne' putukelam, che ub'anik jun jasach chkiwach nik'aj winaq chik, xa ne are kab'anik, kachakuxik jasa je ri q'alajsam ya'om uch'ob'ik pa we loq'olaj taqanik are chi qonojel kaqariq jun utzalaj k'aslemal pa ronojel we uwachulew.Pueya rerejoquiaari pocoojonura puetunu jiyajinijiniojuanaa. Na jiyaniijianucua na iyaronuuquiaari nojori niishiriojonura taa pa miishiya maniniani. Pueyaracaanu niishiriojoriquiaria. Na nuhuaji, el 10 de diciembre de 1948 nayojo quiaariiri nojori niishiriojosano. Niya quiya puetunu na sequesanojuanaa. Cutara maninia na sequesano.Na nuhuaji rerejonaari na jiyaniijianucua sequequiaari cuaara naajioora nojori sequesano puetunu na pueyapueecuarajanaa tama na rupaajiniajaaj a. Sequereeri cuaara pacuura na naajiosano puetunu pueyajanaa jiitianura nojori naajiosano. Cuaara niishitiojoora puetunu pueyajanaa na sequesano. Cuaara niishitiojoora escuelasjinia, pueya rerejojuacajinianio. Jiyanohua sequequiaari cuaara niishitiojosaaria puetunu jiyacajiniajanaa. Tamonu jiya jaara tamaatia jiitiaa na pueya, naajaa, tii cuaara niishitiojosaariajuhua.Paa niishiyani: puetunu pajaniyajanaa cartesano quiniu paniyani maninia pa quinuria. Paa maninia jiitiasano quiniu paniyani. Paa juhuajaniya quiniu paniyani. Maja pa miaquetoonu paniniu. Pocua naa quiri paa jaara rerequeteyaquiri tamasaca, paa jaara mariyata maninia miitioya puetunujuanaa.Paa niishiyani: pueya jaara jiyaniquiaari tamasaca pueya maja maninia miishiya juhua narta pueya, nojori jiyanohua sesa na miiquiaari. Maninia pueyari shiriiquirii na niishishacari taa naquiya miishariquiaa tamasaca pueya. Pueya jaara sesa niishiyajaa naa, maja pa naata quiniu maninia mijiria. Jiyocua pa quishacari, pajaniya juhuajaniya quiniu paniyani. Paa cartesano quiniu paniyapa sequenura casaa pa sequenu paniyani, pa shipininiapa tojiniuria taa pa niishiyani. Paa cartesano quiniu paniyani pa puerenuucuaji, pa miaajenuucuajinio.Paa niishiyani: pueya cuaara maninia jiitiasaaria maninia rootasanota pueya mariqui miaquetooreeri tamonu jaara sesa na jiitiaa, mariyata pueya jaara maja na naata na panishano masenu.Paa niishiyani: pueya cuaara jiyano¿tioora tamonu jiyajinia quiniaa, juhuajaniya pa quiniuria jiyocua.Paa niishiyani: puetunu pajaniyajanaa pa rupuetoosano jiyacajinijinio tari naajioquiaari pa niishishano naatej: -Puetunu pueyanojuanaa mariyata maninia jiitiashiya. Maja rerequeteshiya tamonu. Maja jatashiya tamonu juhua najuhuana quijia. Maajipohua cuaara miishaaria maninia mariyata taa canuu maninia miishiyacuaani. Paa mariyata sequequiaari: -Pa poonijiore socua maninia pa quiniuria puetunujuanaa, socua casamiriacara pa quiniuriajuhua, socua cartesano pa quiniuriajuhuaj.Paa niishiyani: puetunu jiyaniijiajanaari pa rupuetoosano jiyacajinijinio sequeree na pueya niishitiojonutaniya pa sequesano nojori tojiniuria maninia, maja na soonuucuaji.Paa niishiyani: Noojiaqueya pueya niishiyaquishacari pa sequesano maja pa naata maninia miiniu puetunu pa sequesanojuanaa nio naajiojuajinia.Naaratej:Puetunu canaaj anaa canaa rerej osacari sequereeni:Nio canaa naaj iosanoori puetunu pueyapueecuarajanaa quiya puetunu jiyacajiniajanaa pueya niishiniuria taa pa jiitianu panishiyani. Puetunu pueyajanaa cuaara niishitiojoora narta pueya nojori tojiniuria nio. Maja na soonu. Nia numaama nia racatare canaa sequesano maninia nia niishitiojonura tamasaca. Jiyaniijianucua cuaara sequeera taa miishiyani na jiyajinia pueya tojiniuria canaa sequesano. Cuaara niishitiojosaaria puetunu na pueyajanaa, mariyata cante tamonu jiyajinia quiya na jiitiasano pueyajinijinio. Naarate canaa naa sequereeni:Pueyano pa quishacari, puetunu pajaniyajanaa mariyata miishiya maninia, maja sooshiya tamonu. Puetunu pueyajanaari niishitiajaraca, jiuujiaaracanio pueyacua pa taraajenura. Naarate maninia pa jiyanootioore juhua pa tapueyocuaca.Puetunu pueyajanaa mariyata maninia miishiya taa canaa sequereeni. Maja rimiajata miishiya tamonu. Tahue na quishacari, naajaa. Tamueca na cuaqueyani, naajaa. Caya, maaji soj, naajaa. Tamaatia rupaaraca, naajaa. Taa na tojiya na Pueyasoni, naajaa. Cante tamaatia jiitianu paniyani, naajaa. Tamaatia na quiniu, naajaa. Tamonu pueyano na quishacari, naajaa. Panishano pueyano, soosano pueyano soj, naajaa. Casamiriaca, casamiijiu soj, naajaa. Jiyaniijia na que, poontijiotasusano na que, naajaa. Tamaatia na quishacari, naajaa.Mariyata puetunu maninia miishiyajanaa cante tamonu jiyajinijinio quiyani. Na jiya jaara tama na jiyaniijiaracajaaja, maninia. Na jiya jaara tamonu jiyajiniji jiitiasaaree, naajaa. Na jiya jaara shocotasaarucua miaquetoosacari, naajaa. Naacuajiti, taa na jiya quiyani, naajaa. Na camaru mariyata maninia miishiya taa canaa sequeyacuajaani nio naajiojuajiniani.Puetunu pueyajanaa cuaara rishiiria. Maja moshiya tamonu najuhuana. Puetunu pueyajanaa cuaara quiiria cartesano. Maja quiashiya tamonu pueya serura na quiniuria. Puetunu pueyajanaa cuaara juhuajaniya quiiria. Maja naquiya miishiya tamonu.Tamonu cuaara jiitiaaquiiria quiasano pueyano na serura. Maja poontijioshiya tamonu najuhuana.Maja saniniujiushiya tamonu naquiya na miishacarina sequenura juucua. Mariyata sesa miijia maja saniitioshiya puera naquiya na miishacari juhua nareja casaa. Maja sesa miishiya juhua sare. Pueyano, parta pueyano.Pueyano jaara tamonu jiyajinia rucuanejiya, teyuno jiyajinia na quiyani, naajaa, mariyata maninia miishiya taa canaa sequeyacuajaani. Tamonu jaara sesa na miirii, na camaru tonujusacari saniniujiunia niquiara, cuno cuaara tojiirianoo.Pueyano jaara sesa miishaaree, na naata saniniuj junia niquiara tonujunu sesa miiniaacuara. Pueyano jaara najuhuana quijia quirii, cante sesa miishaareni, naajaa. Puetunu pueyajanaa cuaara cojuasaaria maninia taa canaa sequeyacuajaani.Puetunu pueyajanaa naata saniniujiunia niquiara tonujunu tamonuucuara, tamonu jaara sesa na miirii. Saniniujiunia cuaara namiiria nera maninia na quiniuhuara.Maja quiashiya pueyano najuhuana, sesa na miyaquishacari. Maja nujuatejoshiya najuhuana. Maja taanuujushiya na jiyajiniji najuhuana.Pueyano jaara saquiriojotassaree, maja ritia saniitioshiya. Cuaara saniniujiushaaria narta pueya niquiara, saniniujiunia niishiniuria seetanutejanaa sesa miirii, maja soj.Pueyano jaara saquiriojotasaaree, cuno cuaara sequesaaria maninia miijia jaara saniniujiushiya jaatij ia. Na saniniuj iushacari cuaara nequesoreetasaaria suraatia, seetanujuanaa niishiniuria maninia, sesa soj. Maja najuhuana sequeshiya sesa pueyano.Maja saniitioshiya pueyano na miishanoocuaji, jiyaniijia sequesano quiyaquishacari na miishacari. Jiyaniijia naasucua na nuhuaji sequeya: -Maja naate pa miiniu. Saaja cante sesa miya jiyaniijia sequenu nuhuaji, nojuaja cutaraari saniitioshiya. Saaja saniitioshiya taa naajiosano quiya sesa na miishacari. Maja socua jiyanohua saniitioshiya taa rootasano quiya na miiniu nuhuaji.Juhuajaniya pa quishacari, maninia pa miishacari, maja pa taajeteshiya. Maja pa tapueyocuaca taajeteshiya. Maja tamonu pa tiajinia tiuquiniu najuhuana na taajetenura pajaniya. Maja pa sesacashiya najuhuana. Maja pa pohuatashiya sapojonuta pueya niquiara. Paa jaara naa sesa miishaareni, cuaara pohuatasaaria saniniujiunia pocua naminiuria.Cante na jiyajinia rucuanejonu paniyani, cuaara rucuanejoora. Naajuhuaj, na naata pacunu tee na paniyani. Maj a tarinitianishiya.Cante tamonu jiyajinia rucuanejonu paniyani, cuaara rucuanejoora. Na quianu panishacariuhua tama na jiyajiniajaaja, maja tarinitianishiya.Cante naquiya miishaariquiaa na jiyajiniani, na naata tamonu jiyajinia pacunu juhuajaniya na quiniuria.Socua cante seetanujuanaa sesa miiriquiaa, cuno saniniujiushiya tama na jiyajiniajaaja. Maja na naata pacunu tamonu jiyajinia.Puetunu pueyajanaa na naata na panishano jiya pueyanora quiniu.Maja Peru jiyajinia rasano najuhuana sequeshiya: -Maja Peruano quiajaniya. Naajaa, cante tamonu jiya pueyanora quiniu paniyani, na naata naa miiniutej.Mashaja, niyacoo naata caminiu. Neyacarano, niquiurano jaara tamonu pueya quiya, naajaa. Jaara tamonu jiyajinijinio na quiniu, naajaa. Jaara tamaatia tojiya Pueyaso, naajaa. Cuaara camiiaria na panishacari. Naajuhuaj, na naata muerasuracara quiniu na panishacari. Maja tarinitianishiya. Caya, maaji mariyata maninia miishiya, mariyata cojuashiya sesa miishanoocuaji taa canaa sequeyacuajaani. Mariyata miishiya canaa sequesano pueya caminiu panishacari, camishano na quishacarinio, mariyata na cartesacari, jaara cartesaaree.Cuaara camiiria na panishacari saaja. Caya panishacari, mariyata maaji panishacari. Maja camitishiya tamonu na paniyaquishacari.Puetunu jiyajiniajanaa quiya queraatia tapueyocuaca. Tapueyocuaca jaara maninia quiya puetunu jiyajiniajanaa, pa jiya cutara maninia quiniutianiya. Naarate tapueyocuaca cojuashiya. Jiyaniijia cuaara cojuaara camishano pueya maninia nojori quiniuria na muerasuta.Cante jiya camarnu quiyani, maninia. Cante tamajaaja jiitianu paniya na jiyani, maninia. Cante narta pueyata na jiya jiitianu paniyani, maninia.Maja pueyano jiya riutiocoshiya nocuaji najuhuana.Puetunu pueyajanaa na naata niishiriojonu taa na paniyani. Maja miitishiya sesa na miiniu na jiyanishano. Maja tarinitianishiya na miiniuucuaji na jiyanishano maninia na miiniu. Naacuajiti cuaara tojitishiiria Pueyaso taa na niishiyani. Pueyano jaara sequeya: -Maja cua niishiniu quiriquiaa. Janiya sesa tojiriquiaa Pueyasoni, cuno na naata cartenu tari na niishishano tamaatia na tojiniuria Pueyaso taa na paniyani. Cuaara cartesaaria pueya na Pueyaso panishano na miiniuria tamajaaja, na tapueyocuacatanio. Maja tarnitianishiya na niishitiojosacari pueya niquiara, na secojosacari Pueyasonio, na rerej osacarinio, na jaaquejosacarinio.Puetunu pueyajanaa na naata niishiriojonu taa na paniyani. Na naata pohuatanu na niishishano. Maja taajeteshiya. Maja sanaajatashiya. Na naata socua niishishano masenu tiji socua niishishano quiyani. Mariyata na naata na pacunu socua pueya niquiara taa na paniyani; naajioneequeta, radiota, pocuanuta, naajaa. Na naata na niishiniu panishano masenu tamonu jiyajiniji. Mariyata na naata na pohuatanu panishano pohuatanu tamonu jiyacajiniara.Pa naata rerejonu pa tapueyocuacata juhuajaniya pa quishacari. Pa naata rupuetoonu canta pa paniyani.Cante maja tamonu maapue tapueyocuacara quiniu paniyani, cuno maja rupueteshiya na paniyaquishacari.Pa jiya jiyaniijia pa saquiriojosacari, puetunu pueyajanaa cuaara naajioora cante na paniyani jiyaniijiara jyatesocoriquiano. Naa niishishante teyanote socua pueya panishanoni. Socua panishano jiyateshiya jiyaniijiara. Pueya cuaara naajioora na jiyaniijiaacuara na sequenura manina na jiitianura pajaniya.Pa jiya jiitiasano casami pueyara, puetunu pajaniyarajanaa quiya. Maja jatashiya tamonu.Pueya panishano pueya cuaara jiyatesaaria jiyaniijianucuara. Jiyaniij ianucua cuaara saquiriojosaaria sequeyarucua. Maja panishano pueyaracanu tamonu jiitianura pajaniya. Na nuhuaji pueya cuaara saquiriojonuhuara socua nojuaja, tamonu soj, cante socua panishanoni pa jiyaniijiara. Jiyaniij iara saquiriojonura, pueya cuaara naajioora jiyasohuaja cante na paniyani, paa mariqui puerereeri sequenura pueya niquiara.Puetunu parta pueyajanaa cuaara jiitiasaaria maninia, juhuajaniya quijiara pa quiniuria, niishijiara pa quiniurianio, maja najuhuana quijiara paquiniuria. Naarate puetunu jiyajiniajanaa cuaara miishaaria maninia na pueyara taa na naatani. Naacuajitij, cante maja na naata na panishano masenu tamajaaja, na jiyaniijia cuaara niquitiora na panishano jaara na naata na niquitionu. Tamasaca jiyaca cuaara cumaquiiria casamiijiu jiyajinia quiniaa.Cante poonijionu paniyani, cuaara poontijiosaaria. Pueya cuaara saquiriojoora tamajaaja canra na poonijionu paniyani. Poontijiona cuaara jiitiaara maninia na poontijiosano pueya. Maja poontijioshiya tii naquiya miishaanutaniya. Cuaara poontijiosaaria puetunu pueyajanaa na panishano na masenura.Puetunu poontijiosanojuanaa cuaara niquitiosaaria mariyata, pueya jaara mariyata miiriquiaa. Maja socua shiitianiyojua niquitioshiya tamonu naj uhuana.Puetunu poontijiosanaajanaa cuaara niquitiosaaria taricuaja na tapueyocuaca panishanona masenura juhuajaniya na quiniuria. Jiyaniijia cuaara niquiiria cante maja na naata na panishano masenu na poonijiosano samijiniji.Poontijiosanaa na naata narta tapueyocuaca rupuetoonu na camaru nojori sequenura jatiqui, na tojitiniuria na sequenu na panishano.Poontijiona cuaara samaateniiria na pueya. Maja poontijioshiya pueya juuca, niucuanio. Puetunu marijiarajanaa poontij iosanaa tarnitianishiya nojori camuenujunura una semana, socua naasucua, nareja naquiniuria. Jiyacari na poonijiyaquishacari inti niquitioshiya mariyata, na panishano na masenura.Puetunu poonijionaa cuaara niquitiosaaria taricuaja na panishano na masenura, maninia na quiniuria na tapueyocuacata. Naacuajiti na naata jiitianu na miajajau, na toqueyanio, na tianio, na narajotajanio, socua na panishanonio. Nera pueyaracaanu racatashiyajuhua shiitianiyojua intis maninia na quiniuriaja na poonijiyaquishacari, cusosu na quishacarinio, maja na naata na poonijiosacarinio, necocua mashiquio quishacarinio. Mariyata racatashiya nera niquitiosocoriquiano jaara maja na naata poonijionu quiniu, tama casaaranio.Socua maninia cojuashiya maaji mueyaraca na quishacari, manajaraca na quishacarijiuhya. Puetunu naatujoorijianaa cuaara jiitiasaaria maninia. Cante queyaraca, cante saa maaji rasanojua, naajaa, mariyata maninia cojuashiya.Cante serojonu niishiniu paniyani, cuaara niishitiojosaaria. Maja intis na niquitionu na serojotenu sami primariajinia. Puetunu naatujoorijianaa serojoteshiya. Cante socua niishiniu paniyani primaria nuhuaji, cuaara tiuquitiaara tamonu escuelajinia tii na niishiniu panishano niishitiojoshiyani. Tiuquitishiya puetunu pueyajanaa, na panishacari. Pueyano jaara queraatia niishiya socua niishitiojosaanutaniya.Niishitiojonaa cuaara niishitiojoora na muerasu maninia pueyara nojori qúiniuria, maja saaja naserojonura. Niishitiojoshiya maja pueya na rerequetenura, maja sesa na miiniuria, nio naajiojuajinia. rootasano na tojiniuriajuhuaj. Cuaara niishitiojoora puetunu pueyajanaa maninia rupuetoonura, maninia j iuuj iaatioonura, maninia tarajanura tamasaca pueya, tahue tamonu jiyajinijinio, mariyata cante maja Pueyaso tojiniu taa pa tojiquiaa Pueyasocuani. Cuaara niishitiojoorajuhua maninia pa rupuetoosano jiyaca pa cumaquiniuria juhuajaniya pa quiniuria. Maja pa miaquetoonura.Naatujoori queya na naata saquiriojonu teyano escuelate socua maninia na muerasura, na muerasu cuaara niishitiojosaaria taa na queya paniyani.Maja juhua taanuujusaanura jiyateshiya pueyano narta pueyata rerejonuucuaji shuquiriaatia pa quishacari. Maninia casaa jaara quiri pueyara, cuaara quiiria puetunu pueyarajanaa shuquiriaatia pa quiniuria puetunu maniniajanaa. Maja jatashiya tamonu najuhuanaj.Pueya jaara quiari casaa shipiniri, tama na niishiriojosanojuaaja naajioree soj, casaa naariijiuhuaj, tamonu cuaara sequeyaquiiria: -Cua shipinishano. Janiya na camaru. Tamonu cuaara nohuaseyaquiiria na camaru niishishano tamajaaja na pacunura intisra. Na camarujuaaja cuaara niquitiosaaria intis na niishishanoocuara. Nohuasejojua saniitioshiya.Puetunu pueyajanaa cuaara jiitiasaaria maninia, shuquiriaatia pa quiniuria puetunu maniniajanaa taa canaa sequeyacuajaani nio naajiojuajiniani.Puetunu pueyajanaa cuaara miiria na niishishano, maninia na tiacajinia quiniaa quiniuria. Saa pa miishacari puetunu pa niishishanojuanaa pocua socua maninia pueyara quirini.Pueya cuaara miiria puetunu na miiniu panishanojuanaa. Nareja maja pa tojiyaquiniu pa jiyaniijia rootasano, paa mariqui taajetereeri parta pueya. Na rootasano quiya parta pueya cojuasaanura sesa na miiniuucuaji tamonu. Na rootasano mariyata niishitiojiya pajaniya maja sesa miijia pa quiniuria, mariyata juhuajaniya pa quiniuria jatiqui puetunu pueyatajiniajanaa, mariyata socua maninia puetunu pueya quiniuriajanaa, maja saaja seca pueyaja shuquiriaatia quiniuria.Naajuhuaj, pa miishacari pa miiniu panishano, maja pa niyajetanu canaa rootasano nio naajiojuajinia pa rupuetoosano jiyaca pueya maninia quiniuria puetunuj uanaa.Maja capa serojoshiya canaa sequesano nio naajiojuajinia. Cante jiyaniya na naata nocuaji patanu canaa sequesano, cuno sesa niishiya canaa sequesano. Naarate tamonu jiyaniijianucua, tamonu maapuejuhuaj, tamonu pueyanio, nojori cuaara cojuaara capa niishiniuucuaji canaa sequesano. Maja miishiya sesa. Puetunu canaa sequesanojuanaa naajiosaaquiaari maninia pa miitioonura, juhuajaniya pa quiniuria jiyocua.O ga na a faayi nan ti saran xabiilanun doronde do I taqu tinamto ya na du-kiteye, teleŋontaaxun do jamun gondoman ŋa duna noxo.O ga na a faayi nan ti soron taqun turvinbalaaxun do i roxomaxantaaxun yan ña sababu xonintan gollu ñanŋen dunasu maxa. Ken ya ni haadama renmum su ga natene do kiyi kurunba be i ga digaamunu, i ga batiini ti i sago, i xannun laabanto kannu do kori su da.O ga na a taayi nan ti haadama tenmun taqun nan siri tangeene ti tanka teleŋonte kuudo a nan maxa fiite katta gollu burn ñanŋen do marandi moxo bure.O ga na a faayi nan ti mejanŋaaxun nan siri ñaana jamaanun naxa.O ga na a faayi nan ti Duna feddi xooren da sigira xerexerente kini haadama renmum taqu i sigindi kayitin noxo, a doronden do seren xanuye, xawancaaxu yugun do yaxarun naxa.O ga na a faayi ti jamaanu ku ga kafim i ga da laayidun raga nan ti i wa sikki do haadama renmun taqun koroosinden batte.O ga na a faayi nan ti a su nan siri me-mukku taqun do du kiteyen ga ni ke be.Batu xoorenda haadama renmum taqum doronden dantaqiye duna noxon bagandi kuudo saran xabiibanun su, jamaanun su na ña, ken dinman ŋa, sere su ma kafo na ke danteqiye toqo i kiilu kuudo ti xaranŋunden do arayinde jamaanu na katta soron taqun tangana.Haadama renme su saareyen ŋa an na du-kitten ña, an nta sere komaaxu, an do soron su yan yekka dorontaaxu do taqu. Haqilen, wa sere su, a do soro kuttu nan siri terene doome kappalengaaxu kanma.Haadama renme su raawa i taqun su wuttu xo ke danaqiyi kayiti ga da a ko moxo be. Xabiila, fate, yugo ma yaxare, xanne, diina, politikin kaara, ma wariyu tana a ga giri a jamaane, a dingira, a kiteyu, a saareye ma sigira tana, ku su ra nta a kabana i taqun wuttu.Po ra nta bakka sere taqu na a saxu a ga giri jamaane be, dingira be ti ken jamaane ni maranden ya, ma a nta i yinme kitte.Bireye, du-kiteye do an yinme tangarjen wa kappa haadama renmen taqu.Sere su ra nta ñaana kome, komaaxun do komo gaaganden danbe su kabanton ya ni.Sere ra nta haadama renme su toorana, na a mamandi kuudo na a roxondi.Sere su, noqu su raawa i seraaxun bagandini xo killen ga da a riti moxo be.Killen kaaran ŋa, a su nan yekka, killen na a su tangana moxo baane ke ya. Fo wo fo su do ke dantaqiye ga bogu me wure, soron su nan baana i ga i tangana. Katta ken ŋa moxo be.Killen ma sariyanun saaxaman ga da taqu beenu kini seren ŋa, i ga ñi a mulla i na fo bagu i ya, sere so raawa deemande muurunu kiitiraanu.ra nta sere su ragana, na texi kaso ma na a bagandi jamaanen ŋa xafu kanma.I ga na fo tiifi sere ya, a nan siri i xibaaren dantaqini kiitira be ga nta saafandini, soron su jon ŋa, kiitira ke na a taqun do a waajibinun koyi ma a na ko a ga boxu noqu be.Golli bure su ga tiifi haadama renme ya, in siri a ragana xo a ga ma fo dabari ma I ga na a kiiti bire be jaman ŋa, fo ga ma bogu a taqun ŋa.Toŋen ra nta xenne haadama renme su kanma selli gollu ku dabari dinma jamaane ma jaman falle sariyan ga ma golli bure wari a yi. Fo ra nta kappa killen ga da toŋe be ko.Sere su ra nta roono, fo koono an funen bire moxo, a kore, a kan xibaare ma na a bataaxun xara selli a ga ma an ñamari, a ra nta a roxondini xadi. Sariyan nan siri sere su tangana katta kun baqe, ken xa wa kappa sere su taqu.Sere su raawa terene moxo be gan liŋo a dan ŋa jamaanen noxon ŋa, a raawa i kan sigindini noqu be i ga a mulla.Sere su raawa bakka jamaane, xari a yinme jamaane, a raawa yillene katta i jamaane.I ga da sere su bitta, a raawa telle moole jamaane tana.Ke taqe ra nta a kisini selli a ga da golli buren ya ña, selli a ga da golle dabari a do Duna Feddi xooren sariyan ga bogu me wure.Sere su nan siri kappa jamaane soron ŋa.I ra nta sere su bakka jamaanen soron ŋa a ga ma soxu fo wo fo su kanma, i ra nta kabana dubakka jamaane soron ŋa katta jamaane tana.Yugo do yaxare ga na yexu baga, i raawa yexini me ya, na ka sigindi. I ga nta xabiila, jamaane ma diina baane ra nta ken kabana. Yugo ke do yaxare ke yan baana taqu yexu ke noxon ŋa ma ga na bogu.Yexun ñaana yugon do yaxaren ñaamariyen kanma.Kan ya ni jamaaren soron gondoman ŋa fankan nan siri a tangana.Sere raawa naabure kitta, a ga ña kafon ŋa ma duran naabure.I ra nta sere naabure buusunu a yi xafu kanma.Sere su raawa sinmene moxo be gan liŋo an dan ŋa, na ro diina. Ken taqe yan sigi, a ga raawa gilli ke diina katta baane tana. A raawa i diina bagandi sellan ŋa, a baane ma a do soro tanani, ma a kan noxo, a raawa a xaraŋundini, nan bati.Sere su raawa xibaare walla moxo be gan liŋo a dan ŋa, na kun wariyu bagandi sellan ŋa. Ken wure ni ya sere su raawa wariyu kitta, na a muuru, ma na a sanqi noqu su, moxo su, i ga nta an tanpindini.Sere su raawa soro kappa me man na fedde taaxundi.I ra nta sere su rondini fedde ya a ga nta a liŋun ŋa.Sere su yinme raawa kappa jamaanen xibaarun ga ku beenu maxa, ma a faari taaxa be a ga a suga.Jamaanen saare renmun su nan baana taqu kuudo nan golli fankan da.Jamaanen soron ga ke be mulla ya ni fankan gondoman ŋ. I ga ke be mulla, I nan siri a bangandini ti sugandindi laabante.Sere su ga kappa jamaanen soro, a nan siri daxa kitta. A gan siri foonu beenu kitta katta kuureye, kuudo fo nan maxa bono a saraaxun ŋa, ti jamaane ma jaman falle deemande kun kappa a taqun ya.Na golle kita, na angollen suga, na a dabari xanne liŋe, na an tanga gollinbalaaxu kun su wa kappa sere su taqu.Soro ga na ñi golli baane dabarini, I nta fuŋoono me ya tugaadi.Sere su ga golliñaŋaana, a nan siri tugaadi kitta ya a do i koren ga katta bireene ti a yi sutura noxo.Sere su do soro tanani raawa kafiini na golliñan fedde sigindi, ma nan ro golliñan fedde kuudo na i taqun tanga.Nan tuuma, na an feten bogu me wa kappa seren taqu, na xenpa kita golliñan do tuuma waxitinu a ga nta kaara su toorono.Na feere kita kuudo an do an kore na bire moxo sire kita, yonki saha, yigande, feetu fatande, hire noqu, jaare noqu a do koroosindu beenu kan gan siri i kitta. Na a deema selli a ga nta gollini, kaagumen ga na-bono ma selli a ga ra ntaxa du birandi a sago ga fe.Saareye do lemiñaaxu nan siri koroosindi daritante kitta lemine su a ga saare kacce ma a ga ma saare kacce, i sun siri tangene moxo baane ya.Sere su nan siri xaranŋa, xaranŋunde ke jonko nta a yi xarankonpo lenmu ki. Haadama renme su nan fatanta xarankonpo lenmu ku. .I nan gollen tuwaaxun xaranŋen ntalan wuñini katta haadaman ŋa. Sere su tuwaaxun ya na an rondini meyisi xooro ku.Xaranŋunde ke nan siri seraaxun ya wundunu na haadama renmen taqun do i doronden tuwindi. A nan siri me-faamunde, yanpanden menjanŋaaxun ya roono jamaanun naxa do saran xabiilanu, diinan kafonu. A nan siri Duna feddi xooren gollu katta jamu kuurandini.Saaraanon fina yan sugandini lemunun dan ŋa xaranŋen kille.Sere su taawa kappa taaxen laadan xibaarun kuurande, nan taawe i bogu dinma su nan kafi i kuurandi munnafa.Sere su raawa i gollen munnafan tangana, a ga ña safande, laadan xibaare ma fo tana.Sere su wa wulla jamu nan ña i jaman noxo do jaman falee kuudo taqun do du-kiteyu beenu ga koŋi ke dantanqirji kayiti noxo nan sabati.Waajibinun wa seren da katta jaman ŋa, ken noxon ŋa, a du-kiteyen do a seraaxun kuureyen baane yan katta ñaana.Sariyan da xenpa ña kuudo sere su nan maxa dangi i taqun do i du-kiteyu.Ku taqu do ku du-kiteyu fa nta ñaana selli i do Dun Feddi xooren anniyun ga nta telle doome.Ke dantaqiyi kayiti tonto ku ra nta ñaana jamaane, kafo ma sere su dan ŋa kille kuudo na seron taqun do I du-kiteyun bonondi.Duna feddi xooren duŋe na dantaqi i batu xoore. Taagumansen ga ni 217 (III), a ga wuti Desamburu 10, 1948 siineTanihileswi ku tekeriwaka enhlokweni xindzhuti xa ntumbuluko na tifanelo leti nga susekiki eka munhu un’wana na un’wana leswi ku nga swona tshaku kumbe masungulo ya ntshuxeko, vululami na ku rhula emisaveni,Tanihileswi ku nga ni ku honisiwaka na ku nyadziwa ka tifanelo ta ximunhu leswi tiseke mitirho ya tihanyi leyi onheke miehleketo ya rixaka ra vanhu emikarhini leyi ehansi ka misava, laha vanhu va faneleke ku tiphina hi ntshuxeko wo vulavula leswi va swi lavaka na ripfumelo leri va tihlawulelaka rona na ntshuxeko wo kala ku chavisetiwa ni wa swinavelo swi twarisiwile tanihi xinavelo lexikulukumba ngopfu eka xitshungu,Tanihileswi swi nga swa nkoka loko munhu a nga heteleli a sindzisiwile hi xiyimo ku va a hlawula ku pfukela mfumo wa tihanyi na ntshikelelo, kambe tifanelo ta ximunhu ti fanele ku sirheleriwa hi mfumo wa xinawu,Tanihileswi swi nga swa nkoka ku tlakuseta nhluvuko wa vuxaka bya vunghana exikarhi ka matiko,Tanihileswi vanhu va Nhlangano wa Matiko ya Misava va tiyisileke ntshembo wa wona eka tifanelo ta nkoka ta ximunhu eka Ntsombano (Charter), ni le ka xindzhuti na xidlamela xa munhu ni tifanelo to ringana ta vavasati ni vavanuna naswona va tinyiketile ku tlakuseta nhluvuko wa swa mahanyelo ni mahanyelo yo antswa eka ntshuxeko lowukulu swonghasi,Tanihileswi Matikoswirho va tiboheke ku fikelela, va ri eka ntirhisano na Nhlangano wa Matiko ya Misava, ntlakuseto wa nhlonipho kumbe nxiximo wa hinkwavo ni ku tekeriwa enhlokweni ka tifanelo ta ximunhu na mitshunxeko ya nkoka ya masungulo,Tanihileswi ku twisisa ka mani na mani ka tifanelo leti na mitshunxeko ya nkoka ya masungulo swi nga ni nkoka wukulu ku tlurisa leswaku ku tiboha loku ku fikeleleka,Hikokwalaho ka sweswo, sweswiNhlengeletanonkuluYi paluxaXiboho xa Tifanelo ta Ximunhu ta Hinkwavo lexiTanihi xipimelo xa mani na mani lexi fikelelekaka xa vanhu hinkwavo na matiko hinkwawo, leswaku eku heteleleni munhu un’wana na un’wana na xirho xin’wana na xin’wana xa muganga, hi ku mandzela enhlokweni Xiboho lexi, xi ta ringeta hi ku dyondzisa na dyondzo ku tlakuseta nxiximo wa tifanelo leti na mitshunxeko na hi maendlelo ya nga ni mbuyelo, etikweni ni le handle ka matiko hi xikongomelo xo fikelela ku tekeriwa enhlokweni no lemukiwa leswi hetisekeke, exikarhi ka Matikoswirho hi xiviri ni le xikarhi ka vanhu lava nga le hansi ka mfumo wa vona.Vanhu hinkwavo va tswariwa va tshunxekile naswona va ringanile eka tifanelo na xindzhuti. Va havaxerile miehleketo na tshiriti kumbe ku tiva xo biha ni xta kahle nakambe va fanele va kombana moya wa vukwavo.Un’wana na un’wana u ni fanelo yo kuma tifanelo na mitshunxeko leswi boxiweke eka Xiboho lexi, ehandle ka xihlawuhlawu xa muxaka wihi na wihi, ku va ku ri hi rixaka, muhlovo, rimbewu, ririmi, ripfumelo, swa tipolitiki kumbe mavonelo man’ wana, swa tiko kumbe ntumbuluko wa mahanyelo, tinhundzu, ku tswariwa kumbe swiyimo swin’wana.Tlhandlakambirhi, a ku na ku hlawula loku nga endliwaka mayelana ni swa mfumo wa tiko, swa vuavanyisi kumbe swa xiyimo xa matiko ya le handle kumbe muganga lowu munhu a humaka eka wona, ku nga va ku ri leri tshunxekeke, na vutisthembi, leri nga tifumiki kumbe swirhalanganyi swin’wana swa vutifumi.Un’wana na un’wana u na fanelo yo hanya, ntshuxeko na nsirhelelo wa vumunhu.A ku na munhu la faneleke ku endliwa hlonga kumbe ku nghenisiwa evukhumbini, vukhumbi na ku xavisiwa ka mahlonga swa arisiwa eka xivumbeko xin’wana na xin’wana.A ku hambi na un’we la faneleke ku ku xanisiwa kumbe ku khomiwa hi ndlela ya tihanyi kumbe ku khomiwa hi ndlela leyi chichaka xindzhuti kumbe nxupulo.Un’wana na un’wana u na fanelo yo tekeriwa enhlokweni tanihi munhu kun’wana na kun’wana ehansi ka nawu.Vanhu hinkwavo va ringana ehansi ka nawu naswona va ni fanelo yo ringana yo sirheleriwa hi nawu ehandle ka xihlawuhlawu. Hinkwavo va ni fanelo yo sirheleriwa leswi ringaneke eka xihlawuhlawu xin’wana na xin’wana lexi kavanyetaka Xiboho lexi na le ka nhlohlotelo wun’wana na wun’wana lowu nga tisaka xihlawuhlawu xa muxaka lowu.Un’wana na un’wana u na fanelo yo kuma xitshunxo eka huvo ya tiko leyi nga ni vuswikoti ehenhla ka timhaka leti onhaka tifanelo ta nkoka leti a nyikiweke tona hi vumbiwa kumbe nawu.A ku na munhu la faneleke ku bohiwa mihulahula, ku pfaleriwa kumbe ku ya evuchavelahwahwa.Un’wana na un’wana u na fanelo yo avanyisiwa leswi ringaneke hi tihuvo leti tiyimeleke naswona leto ka mboyamelotlhelo rin’we eka ku fikelela tifanelo ta yena ni leswi yena a bohekaka ku swi endla kumbe nadzu wihi na wihi wa vugevenga lowu a hehliwaka hawona.Munhu un’wana na un’wana loyi a hehliwaka hi nandzu wo karhi u ni fanelo yo voniwa a nga ri na nandzu ku kala ku van a vumbhoni lebyi tiyisaka nandzu lowu mayelana ni nawu ehubyeni ya xitshungu laha na yena a ri ni marito yo tisirhelela hawona. A ku na munhu la nga voniwaka nandzu lowu lavaka nxupulo hi ku languta migingiriko yin’wana na yin’wana kumbe ku tluletiwa ko karhi loku nga humelerisiki nandzu lowu lavaka nxupulo ehansi ka nawu wa tiko kumbe wa misava, hi nkarhi lowu wu endliweke hawona. Nakambe a ku na nxupulo wun’wana lowu tikaka ku tlula xigwevo lexi a xi yelana ni nandzu wa kona hi nkarhi lowu nandzu lowu lavaka nxupulo wu vangiweke hawona.A ku na munhu loyi a nga ta khomiwa hi ndlela yo kavanyeta xihundla xa yena, ndyangu , muti kumbe mimbulavurisano ya yena, hambi ku ri ku nyefula kumbe ku yeyisa xichavo ni xindzhuti xa yena. Un’wana na un’wana u ni fanelo yo sirheleriwa hi nawu eka ngheneleriwa kumbe ku hlaseriwa.Un’wana na un’wana u ni fanelo ya ntshuxeko wa ku fambafamba ni ku tshama kumbe ku aka lomu a lavaka kona xikulu ku ri eka mindzilikano ya tiko rin’wana na rin’wana.Un’wana na un’wana u na fanelo yo siya tiko rin’wana na rin’wana, ku katsa ni ra yena, ivi a ta tlhela a vuya etikweni ra yena.Un’wana na un’wana u ni fanelo yo lava no tiphina hi vuchavelahwahwa eka matiko man’wana loko a baleka ku xanisiwa.Fanelo leyi a yi nge tirhi eka maxaniseko lama nga le rivaleni leswaku a hi ya milandzu ya swa tipolitiki kumbe migingiriko yin’wana leyi hambanaka ni swikongomelo na misinya ya maendlelo ya Nhlangano wa Matiko ya Misava.Un’wana na un’wana u na fanelo ya ku va ni vuakatiko.A ku na munhu loyi a nga ta arisiwa vuakatiko bya yena kumbe ku aleriwa ku byi cinca.Vavanuna ni vavasati lava kuleke a va na xirhalanganyi xo tanihi hi rixaka, vuakatiko kumbe ripfumelo lexi nga va sivelaka, hisweswo va ni fanelo yo tekana ivi va tisungulela muti wa vona. Va ni tifanelo to ringana to tekana, tifanelo exikarhi ka vukati ni ku hela ka byona.Vukati byi ta ngheniwa ntsena hi vatekani lava tshunxekeke xikan’we ni lava tinyikeleke va ri lava a va swi languterile swo va nsati na nuna.Ndyangu i xiphemu xa ntumbuluko xa muganga lexi nga ni vun’we naswona xi fanele ku sirheleriwa hi muganga xikan’we na tiko.Un’wana na un’wana u na fanelo yo va na nhundzu a ri yexe kumbe a ri na van’wana.A ku na munhu loyi a nga tsimbisiwaka ku va na nhundzu mihulahula.Un’wana na un’wana u na fanelo ya ntshuxeko wa miehleketo, vutivi byo hlawula xa kahle ni xo biha na ripfumelo; fanelo leyi yi katsa ntshuxeko wo cinca vukhongeri kumbe ripfumelo, na ntshuxeko, laha a nga vaka a ri yexe kumbe na van’wana emugangeni na le ka xitshungu kumbe xihundleni, ku vonakalisa ripfumelo kumbe vukhongeri bya yena eku dyondziseni, eku endleni, eku khongeleni ni le ku byi xiximeni kumbe ku byi lemuka.Un’wana na un’wana u na fanelo ya ntshuxeko eka mavonelo ni mavulavulelo; fanelo leyi yi katsa ntshuxeko wo veka mavonelo ehandle ko kavanyetiwa na ku lava, ku amukela na ku hundzisa mahungu ni miehleketo hi ndlela yihi na yihi ya vuhangalasamahungu ehandle ka mindzilikano.Un’wana na un’wana u na fanelo ya ntshuxeko wo hlengeletano no endla xinakulobye kumbe ku dyetana ni van’wana hi ku rhula.A kun a munhu loyi a nga ta sindzisiwa ku va xirho xa ntlawa wo karhi.Munhu un’wana na un’wana u na fanelo yo nghenelela eka migingiriko ya hulumende ya tiko ra yena, hi xiviri kumbe hi ku hlawula vayimeleri hi ndlela yo tshunxeka.Un’wana na un’wana u na fanelo yo fikelela mitirho ya xitshungu etikweni ra yena.Ku rhandza ka vanhu hi kona ku nga phuphu ya matimba ya mfumo; ku rhandza ka vona loku ku ta kombisiwa eka nhlawulo wa ntiyiso wa mikarhi leyi vekiweke lowu nga ta va wa mani na mani naswona wu ri na ndzingano wa mathomo laha munhu a hlawulaka a ri exihundleni kumbe hi tindlela tin’wana to ringana na tona to tshunxeka.Un’wana na un’wana tanihi xirho xa muganga, u na fanelo ya nsirhelelo wa mahanyelo naswona u fanerile hi swa ikhonomi, mahanyelo, tifanelo ta swa ndhavuko leti bohaka eka xidlamela na nhluvuko wo tshunxeka wa vumunhu bya yena leswi a swi kumaka hi matshalatshala ya tiko ni ku dyetana ka matiko ya le handle nakambe swi ri mayelana ni vandla ni swipfuno swa tiko rin’wana na rin’wana.Un’wana na un’wana u na fanelo yo tirha, ya nhlawulo wo tshunxeka wa ntirho, swiyimo swa ntirho leswi nga ni vululami leswi tsakisaka xikan’we ni nsirhelelo eka pfumaleko wa ntirho.Un’wana na un’wana ehandle ka xihlawuhlawu, u na fanelo yo kuma muholo wo ringana ni van’wana wa ntirho wo ringana.Un’wana na un’wana loyi a tirhaka u ni fanelo ya muholo lowu tsakisaka lowu endlaka leswaku yena ni ndyangu wa yena va hanya hi ndlela leyi nga ni xindzhuti xa vumunhu, naswona wu tatiseriwa hi loko swi koteka hi tindlela tin’wana ta nsirhelelo wa swa mahanyelo.Xiphemu xa 24Xiphemu xa 25Vumanana na vun’wana byi fanele ku nyikiwa mpfuno no khomiwa kahle. Vana hinkwavo, lava tswaleriweke evukatini bya mucato kumbe ehandle ka byona, na vona va ta tiphina hi nsirhelelo wa swa mahanyelo wo fana ni wa van’wana.[?]Un’wana na un’wana u na fanelo ya dyondzo. Dyondzo yi ta va ya mahala, ngopfungopfu eka tintangha ta le hansi ni le ta masungulo. Dyondzo ya le hansihansi yi ta sindzisiwa vanhu kunene. Dyondzo ya swa vutshila ni yo ku dyondzela mitirho yi fanele ku kumeka naswona dyondzo ya le henhla kumbe ya tikholichi yi ta kumeka hi ku ringana eka hinkwavo ku karhi ku langutiwa vuswikoti bya vona.Dyondzo yi ta kongomisiwa eka nhluvuko lowu heleleke wa vumunhu na ku tiyisa nxiximo wa tifanelo ta ximunhu na mitshunxeko ya nkoka. Yi ta tlakuseta ku twisisa, ku amukelana, vunghana, exxikarhi ka matiko hinkwawo, tinxaka kumbe mitlawa ya vapfumeri, nakambe yi ta ndlandlamuxa migingiriko ya Nhlangano wa Matiko ya Misava hi xikongomelo xo tisa ku rhula.Vatswari va ni fanelo yo hlawula muxaka wa dyondzo leyi va lavaka leswaku yi nyikiwa vana va vona.Un’wana na un’wana u na fanelo yo nghenelela hi ku tshunxeka eka vutomi bya ndhavuko wa muganga, ku tiphina hi vutshila kumbe mitlangu na ku phakelana na van’wana swa ndlandlamuko wa sayense ni mbuyelo wa swona.Munhu un’wana na un’wana u na fanelo yo sirhelela mitirho ya yena ya sayense, matsalwa kumbe vutshila, ku ri leyi a yi tsakelaka naswona a ri yena mutumbuluxi wa yona.Un’wana na un’wana u na fanelo yo nghenelela eka swa mahanyelo ya muganga ni swa matiko ya le handle laha tifanelo na mithsunxeko leswi simekiweke eka Xiboho lexi swi nga ta kumeka swi karhi swi fikeleleka leswi heleleke.Un’wana na un’wana u na ntirho wo karhi emugangeni laha vumunhu bya yena byi kotaka ku hluvuka leswi hetisekeke xikan’we no va lebyo tshunxeka.Eku tirhiseni ka tifanelo ni mitshunxeko ya yena, un’wana na un’wana u ta lawuriwa hi swipimelo swo karhi leswi boxiweke hi nawu hi xikongomelo xo tekela enhlokweni na ku xixima tifanelo na mitshunxeko ya van’wana xikan’we no fikelela swilaveko swa vululami swa matikhomelo lamanene, ntshamiseko wa xitshungu ni mahanyelo ya vanhu hi ku angarhela emugangeni wa mafumelo yo tshunxeka ya vanyingi.[?]A ku na hambi na xin’we eka Xiboho lexi lexi nga hlamuseriwaka wonge xi vula kumbe ku kongoma eka tiko ro karhi, ntlawa kumbe munhu wo karhi ku nyika fanelo yo nghenelela eka migingiriko yin’wana na yin’wana kumbe ku endla nghingiriko wo karhi lowu nga ni xikongomelo xo mbundzuxa fanelo yin’wana na yin’wana na mitshunxeko leyi xaxametiweke eka xiboho lexi.ئىنسانلار ئائىلىسىنىڭ بارلىق ئەزالىرنىڭ ئۆزىگە خاس ئىززەت-ھۆرمىتىنى شۇنىڭدەك ئۇلارنىڭ باراۋەر ۋە تەۋرەنمەس ھوقۇقىنى ئەتراپ قىلىشنىڭ دۇنياۋى ئەركىنلىك، ھەققانىيەت ۋە تىنچلىقنىڭ ئاساسى ئىكەنلىكى،كىشىلىك ھوقۇقىغا ئېتىبارسىز قاراش ۋە ھاقارەت كەلتۈرۈش ئەۋج ئېلىپ كىشىلەرنىڭ ۋىجدانىنى بولغايدىغان ياۋۇز زوراۋانلىققا ئايلانغانلىقى، ھەممە ئادەم سۆز ئەركىنلىكى ۋە ئېتىقاد ئەركىنلىكىدىن بەھرىمەن بولىدىغان ھەمدە ۋەھىمە ۋە نامراتلىقتىن خالىي بولىدىغان دۇنيانىڭ يېتىپ كېلىشى ئاددىي خەلقنىڭ ئالىي ئارزۇسى دەپ ئېلان قىلىنغانلىقى،ئىنسانلانىڭ ئىلاجىسىزلىقتىن زوراۋانلىق ۋە زۇلۇم ئۈستىدە ئىسيان كۆتۈرىمىز دەپ تەۋەككۇلىگە ھەرىكەت قىلىپ يۇرمەسلىكى ئۈچۈن، كىشىلىك ھوقۇقىنى قانۇن ئارقىلىق ئىدارە قىلىش يولى بىلەن قوغداش زۆرۈر بولغانلىقى،دۆلەتلەر ئارا دوستلۇق مۈناسىۋىتىنىڭ تەرەققىياتىنى ئالغا سۈرۇش زۆرۈرلۇكى،بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلارتىغا ئەزا دۆلەتلەر خەلقىنىڭ بىرلەشكەن دۆلەتلەر خارتىيىسىدە ئۆزلىنىڭ ئاساسي كىشىلىك ھوقۇقى، ئىسانىي ئىززەت-ھۆرمىتى ۋە قەدىر-قىممىتى شۇنىڭدەك ئەر-ئاياللارنىڭ باراۋەرلىك ھوقۇقى توغرىسىدىكى ئەرقىدىسىنى قايتا تەكىلتىگەنلىكى ھەمدە بىر قەدەر چوڭ ئەركىنلىك ئاساسىدا جەمئىيەتنىڭ يۇكسىلىشى ۋە تۇرمۇش دەرىجىسىنىڭ ياخسىلىنىشىنى ئالغا سۈرۈشكە بەل باغلىغانلىقى.ئەزا دۆلەتلەرنىڭ بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى بىلەن ھەمكارلىشىپ، كىشىلىك ھوقۇقى ۋە ئاساسىي ئەركىنلىكنىڭ ئومۇميۇزلۇك ھۆرمەتلىنىشى ۋە ئەمەلگە قويۇلۇشىنى ئالغا سۈرۈش يولىدا قەتئىي ئىرادىگە كەلگەنلىكى،ئاشۇ ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكنى ئومۇميۇزلۇك چۇشىنىشنىڭ شۇ قەتئىي ئىرادىنىڭ تولۇق ئەمەلگە ئاشۇرۇلۇشىغا مۇھىم تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقى،كۆزدە تۇتۇلغاچقا، ھازىريىغىن،بارلىق خەلق ۋە بارلىق دۆلەت تىرىشىپ ئەمەلگە ئاشۇرىدىغان ئورتاق ئۆلچەم سۈپىتىدە مۇشۇ دۇنيا كىشىلىك ھوقۇقى خىتابنامىسىنى ئېلان قىلىدۇ. ھەر بىر ئادەم ۋە ئىجتىمائىي ئاپپاراتنىڭ مۇشۇ خىتابنامىنى ھەر دائىم ئەستە چىڭ ساقلاپ، تەلىم ۋە تەربىيە ئارقىلىق ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكنىڭ ھۆرمەتلىنىشنى تىرىشىپ الغا سۈرۈشى ھەمدە دۆلەتلەرنىڭ ۋە خەلقئارانىڭ تەدرىجىي ئىلگىرىلەش تەدبىرلىرى ئارقىلىق ئاشۇ ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكنىڭ ئەزا دۆلەتلەرنىڭ ئۆزىدىكى خەلق ئارىسىدا شۇنىڭدەك شۇ دۆلەتلەرنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى زېمىنىدا ياشايدىغان خەلق ئارىسىدا ئومۇميۈزلۈك ۋە ئۇنۇملۇك ئەتىراپ قىلىنىشى ۋە ئەمەلگە قويۇلۇشىنى ئۇمىد قىلىدۇ:ھەممە ئادەم زانىدىنلا ئەركىن، ئىززەت-ھۆرمەت ۋە ھوقۇقتا باپباراۋەر بولۇپ تۇغۇلغان. ئۇلار ئەقىلغە ۋە ۋىجدانغا ئىگە ھەمدە بىر-بىرىگە قېرىنداشلىق مۇناسىۋىتىگە خاس روھ بىلەن موئامىلە قىلىشى كېرەك.ھەممە ئادەم مۇشۇ خىتابنامىدە قەيت قىلىنغان بارلىق ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكتىن بەھرىمەن بولۇش سالاھىيىتىگە ئىگە. ئۇلار ئىرقى، رەڭگى، جىنسى، تىلى، دىنى، سىياسىي قارىشى ياكى باشقا قارىشى، دۆلەت تەۋەلىكى ياكى ئىجتىمائىي كېلىپ چىقىشى، مۈلكى، تۇغۇلۇشى ياكى باشقا سالاھىيىتى جەھەتتىن قىلچە پەرقلەنمەيدۇ.ئۇنىڭ ئۇستىگە ھەممە ئادەم ئوزى تەۋە دۆلەت ياكى زېمىننىڭ سياسىي، مەمۇرىي لاكى خەلقئارا ئورنىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقى بىلەن پەرقلەنمەيدۇ. بۇ زېمىننىڭ مۇستەقىل زېمىن، ۋاكالىتەن باشقۇرۇلۇۋاتقان زېمىن، ئاپتونومىيىسىز زېمىن ياكى باشقا ھەرقانداق ىگىلىك ھوقۇقىغا چەك قويۇلغان ھالەتتىكى زېمىن بولۇشىدىن قەتئىينەزەر.ھەممە ئادەم ھاياتلىقتىن، ئەركىنلىكتىن ۋە جىسمانىي بىخەتەرلىكتىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەرقانداق ئادەمنى قۇل قىلىشقا ياكى قۇل قاتارىدا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ. ھەرقاندقاق شەكىلدىكى قۇللۇق توزۇمنىمۇ، قۇللارنى ئېلىپ-سېتىشنىمۇ مەنئى قىلىش كېرەك. ھەرقانداق ئادامنى رەھىمسىزلىك بىلەن قىيناشقا ياكى ۋەھشىي، ئىنسانىيەتسىز ياكى جاقارەت خاراكتېرلىك مۇئامىلىگە ياكى جازاغا دۇچار قىلىشقا بولمايدۇ.ھەممە ئادەم ھەرقانداق جايدا قانۇن ئالدىدىكى كىشىلىك ئىززىتىنى ئېتىراپ قىلدۇرۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم قانۇن ئالدىدا بابباراۋەر ھەمدە قىلچە كەمسىتىلمەي، قانۇننىڭ باراۋەر قوغدىشىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق. ھەممە ئادەم مۇشۇ خىتابنامىگە خىلاپ ھەرقانداق كەمسىتىشتىن ۋە مۇشۇنداق كەمسىتىشكە تۇرتكە بولىدىغان قىلمىشنىڭ زىيانكەشلىكدىن ساقلىنىش ۈچۈن، باراۋەر قوغداشتىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەرقانداق ئادەم ئوزىنىڭ ئاساسىي قانۇن ياكى قانۇنلار بەخش ئەتكەن اساسىي ھوقۇقى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغاندا، لاياقەتلىك دۆلەت سوتى ئارقىلىق بۇنداق زىيانكەشلىك ھەرىكىتىدىن ئۇنۇملۇك قۇتۇلۇپ قېلىشقا ھوقۇقلۇق.ھەرقانداق ئادەمنى ھەرقانداق شەكىلدە قولغا ئېلىشقا، نەزەر بەنت قىلىشقا ياكى سۈرگۈن قىلىشقا بولمايدۇ.ھەممە ئادەم مۇستەقىل ھەم خالىس سوتنىڭ ئادىل ۋە ئوچۇق سوراق قىلىشى بىلەن ئۆزىنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتىنى مۇئەييەنلەشتۇرۇشكە ھەمدە ئۆزىگە قويۇلغان ھەرقانداق جىنايى ئەيىبنى ئېنىقلىۋېلىشقا پۈتۈنلەي ھوقۇقلۇق.جىنايى ئىشلار بىلەن ئرز قىلىنغانلىكى ادەم ئقلاش جەھەتتە لازىملىق بارلىق كاپالەتكە ئېرىشكەن ئاشكارا سوتتا جىنايىتى بارلىى قانۇن بويىچە دەلىللەنگىچە گۇناھسىز دەپ قارىلىشقا ھوقۇقلۇق.ھەرقانداق ئادەمنىڭ ھەرقانداق قىلمىشى ياكى قىلمىشسىزلىقى سادىر بولغان ۋاقتىدا دۆلەت قانۇنى ياكى خەلقئارا قانۇن بويىچە جىنايى ئىشلار جىنايىتىنى شەكىللەندۇرمىكەن بولسا، جىنايى ئىشلار جىنايىتىنى ئۆتكۈزگەن دەپ ھۆكۈم چىقىرىشقا بولمايدۇ. جىنايى جازا جىنايەت ئۆتكۈزگەندە تەتبىق قىلىندىغان قانۇندىكى بەلگىلىمىلەردىكىدىن ئېغىرلىتىۋېتىلسە بولمايدۇ.ھەرقانداق ئادەمنىڭ خۇسۇسىي تۇرمۇشىغا، ئاىلىسىگە، تۇرالغۇ جايىغۇ ۋە خەت-ئالاقىسىگە خالىغانچە ئارىلىشىۋېلىشقا بولمايدۇ. ئۇنىڭ شەنى ۋە شۆھرىتىگە ھۇجۇم قىلىشقا بولمايدۇ. بۇنداق ئارىلىشىشتىن ياكى ھۇجۇمدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، ھەممە ئادەم قانۇننىڭ قوغدىشىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ زېمىنىدا ئەركىن كوچۇشكە ۋە ئولتۇراقلىشىشقا ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم ھەرقانداق دۆلەتتىن كېتىشكە، جوملىدىن ئۆز دۆلىتىدىن كېتىشكە ھوقۇقلۇق ھەمدە ئۆزىنىڭ دۆلىتىگە قايتىپ كېلىشكە ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم زىيانكەشلىكتىن ساقلىنىش ئۈچۈن، باشقا دۆلەتلەردە پاناھ تىلەشكە ۋە پاناھلىنىشقا ھوقۇقلۇق.ھەقىقەتەن غەيرىي سىياسىي جىنايەت ياكى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ اساسىي مەقسىتى ۋە پرىنسىپىغا خىلاپ قىلىش بىلەن ئەيىبلەنگەن ئەھۋال استىدا، بۇنداق ھوقۇقتىن پايدىلىنىشقا بولمايدۇ.ھەممە ئادەم دۆلەت تەۋەلىكىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەرقانداق ئادەمنى دۆلەت تەۋەلىكىدىن خالىغانچە مەھرۇم قىلىشقا بولمايدۇ. ۇنىڭ دۆلەت تەۋەلىكىنى ئۆزگەرتىش ھوقۇقىنى ئىنكار قىلىشقىمۇ بولمايدۇ.ياش قورامىغا يەتكەن ئەر-ئاياللار ئىرق. دۆلەت تەۋەلىكى ۋە دىن جەھەتتىن ھەرقاندقا چەكلىمىگە ئۇچرىماي، تويلىشىشقا ۋە ئۆي تۇتۇشقا ھوقۇقلۇق. ئۇلار نىكاھ جەھەتتە، توي قىلغان مەزگىلدە ۋە نىكاھ توختىمى بىكار قىلىنغاندا، باراۋەر ھوقۇققا ئىگە بولۇشى كېرەك.ئەر تەرەپ بىلەن ئايال تەرەپنىڭ ئىختىيار قىلىشى ۋە تامامەن ماقۇل بولۇشى ئارقىسىدىلا توي قىلىشقا بولىدۇ.ئائىلە تەبىئىي ۋە ئاساسىي ئىجتىمائىي بىرلىك، ئو جەمئىيەت ۋە دۆلەت تەرپىدىن قوغدىلىشقا تېگىشلىڭ.ھەممە ئادەمنىڭ مۈلۈككە ئوڭچە ئىگىدارلىق قىلىش ھوقۇقى شۇنىڭدەك باشقىلار بىلەن شېرىكلىشىپ ئىگىدارلىق قىلىش ھوقۇقى بولۇشى كېرەك.ھەرقانداق ئادەمنى مال-مۈلكىدىن خالىغانچە مەھرۇم قىلىشقا بولمادۇ.ھەممە ئادەم ئىدىيىۋى، ۋىجدانىي ۋە دىنىي ئەركىنلىك ھوقۇقىغق ئىگە: بۇ ھوقۇق شۇ ئادەمنىڭ ئۆزىنىڭ دىنىنى ياكى ئېتىقادىنى ئۆزگەرتىش ئەركىنلىكىنى شۇنىڭدەك ئۆزىنىڭ دىنى ياكى ئېتىقادىنى دىنىي ئېقىدە، ئەمەلىيەت، ناماز-ئىبادەت ۋە ئەمرىمەرۇپ ئارقىلىق يالغۇز ياكى ئۆم، ئاشكارا ياكى مەخپىي ئىپادىلەش ئەركىنلىكىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.ھەممە ئادەم ئۆز تەشەببۇسىنى بىلدۈرۈش ۋە پىكىر بايان قىلىش ئەركىنلىكىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق؛ بۇ ھوقۇق مۇداخىلىگە ئۇچرىماي ئۆز تەشەببۇسىنى ساقلاپ قېلىش ئەركىنلىكىنى ۋە ئۇچۇر ھەم پىكىرلەرنى ھەرقانداق ۋاسىتە ئارقىلىق ۋە دۆلەت ئايرىمىسىغا قارىماي ئىزدەش، قوبۇل قىلىش ۋە تارقىتىش ئەركىنلىكىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.ھەممە ئادەم تىنچ يول بىلەن يىغىن ئۆتكۈزۈش ۋە تەشكىلانلار ئۇيۇشۇش ئەركىنلىكىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەرقانداق ئادەمنى مەلۇم بىر تەشكىلاتنىڭ تەۋەلىكىگە ئۆتۈشكە زورلاشقا بولمايدۇ.ھەممە ئادەم دۆلەتنى ئىدارە قىلىشقا ئۆزى بىۋاستە قاتنىشىش ياكى ئۆزى ئەركىن تاللىغان ۋەكىلى ئارقىلىق قاتنىشىش ھوقۇقىغا ئىگە.ھەممە ئادەم ئۆز دۆلىتىنىڭ ھۆكۈمەت ئىشلىرىغا باراۋەر پۇرسەت بىلەن قاتنىشىش ھوقۇقىغا ئىگە.خەلقنىڭ ئىرادىسى ھۆكۈمەت ھوقۇقىنىڭ ئاساسى: بو ئىرادە قەرەللىك ۋە ھەقىقىي سايلام بىلەن ئىپادىلىنىشى كېرەك. سايلام ئومۇميۈلۈك ۋە باراۋەر ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ئاساسلىنىشى ھەمدە يوشۇرۇن ئاۋاز بېرىش ياكى ئوبدانلا ئەركىن ئاۋاز بېرىش بويىچە ئەلىپ بېرىلىشى كېرەك.ھەر بىر ئادەم جەمئىيەتنىڭ بىر ئازاسى بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئىجتىمائىي كاپالەتتىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە ئۆزىنىڭ شەخسىي ئىززەت-ھۆرمىتى ۋە كىشىلىك غۇرۇرىنىڭ ئەركىن راۋاجلىنىشى ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئىقتىسادىي، ىجتىمائىي جەھەتتىكى ۋە مەدەنىيەت جەھەتتىكى ھەر خىل ھوقۇقلاردىن بەھرىمەن بولۇشنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا ھوقۇقلۇق. بۇ ئەمەلگە ئاشۇرۇش دۆلەتنىڭ تىرىشچانلىقى ۋە خەلقئىارا ھەمكارلىق ئارقىلىق ھەمدە ھەرقايىسى دۆلەتلەرنىڭ تەشكىلاتى ۋە بايلىق ئەھۋالى بويىچە بولىدۇ.ھەممە ئادەم ئىشلەشكە، ئەركىن كەسىپ تاللاشقا، ئادىل ۋە مۇۋابىق خىزمەت شارائىتىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھەمدە ئىشسىز قېلىشتىن ساقلىنىش كاپالىتىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم ھەرقانداق شەكىلدە كەمسىتىلمەي، ئوخشاش ئىش ئۈچۈن ئوخشاش ھەق ئېلىش ھوقۇقىغا ئىگە.ئىشلىگەن ئادەمنىڭ ھەر بىرى ئادىل ۋە مۇۋاپىق ھەقتىن بەھرىمەن بولۇشقا، ئۆزىنىڭ ۋە ئائىلە تاۋابىئاتىنىڭ ئىنسانىي ىززەت-ھۆرمەتكە لايىق تۇرمۇش شارائىتىغا ئىگە بولۇشىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىشقا، زۆرۈر تېپىلغاندا. ئۇنىڭغا باشقا ئىجتىمائىيى كاپالەتنى قوشۇمچە قىلىشقا ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم ئۆزىنىڭ مەنپەئىتىنى قوغداش ئۈچۈن، ئىشچىلار ئۇيۇشمۇسىنى تەشكىللەش ۋە ئۇنىڭغا قاتنىشىش ھوقۇقىغا ئىگە.ھەممە ئادەم دەم ئېلىش ۋە بىكار يۈرۈش ھوقۇقىدىن، جۇملىدىن ئىش ۋاقتىنىڭ چېكىنى ئەقىلگە مۇۋاپىقلاشتۇرۇش ھەمدە قەرەللىك، مائاشلىق دەم ئېلىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.ھەممە ئادەم ئۆزىنىڭ ۋە ئائىلە تاۋابىئاتىنىڭ سالامەتلىكى ۋە پاراۋانلىقىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىش ئۈچۈن زۆرۈر بولغان تۇرمۇش سەۋىيىسىدىن، جۇملىدىن يېمەكلىك، كىيىم-بېچەك، تۇراغۇ ئۆي، داۋالىنىشتىن ۋە زۆرۈر ئىجتىمائىي مۇلازىمەتچىلىكتىن بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقىغا ئىگە: ىشسىز قالغاندا، كېسەل بولۇپ قالغاندا، مەجرۇھ بولۇپ قالغاندا، تۇل قالغاندا، قېرىغاندا ياكى تىزگىنلىگىلى بولمادىغان باشقا ئەھۋال بىلەن تىرىكچىلىك ئىقتىدارىنى يوقاتقاندا، كاپالەتتىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.ئانىلار ۋە بالىلار ئالاھىدە ئېتىباردىن ۋە ياردەمدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق. بارلىق بالىلار نىكاھلىق ياكى نىكاھسىز تۇغۇلغانلىقىغا قارىماي، ئوخشاش ئىجتىمائىي مۇھاپىزەتتىن بەھرىمەن بولۇشقا تېگىشلىك.ھەمە ئادەم بىلىم ئېلىش ھوقۇقىغا ئىگە. بىلىم ئېلىش ھەقسىز بولۇشى كېرەك. ھېچ بولمىغاندا، باشلانغۇچ ۋە ئاساسىي باسقۇچتا شۇنداق بولۇشى كېرەك. باشلانغۇچ مائارىپ مەجبۇرىيەت خاراكتېرىدا بولۇشى كېرەك. تېخنىكا مائارىپى ۋە كەسپىي مائارىپى ئومۇميۈزلۈك تەسىس قىلىش كېرەك. ئالىي مائارىپنىڭ ئىشىكىنى نەتىجىگە قاراپ بارلىق كىشىلەرگە تەڭ ئېچىۋېتىش كېرەك.مائارىپنىڭ مەقسىتى ئادمنىڭ خاسلىقىنى بولۇق يېتىلدۈرۈش ھەمدە كىشىلىك ھوقۇقى ۋە ئاساسىي ئەركىنلىككە بولغان ھۆرمەتنى كۈچەيتىش. مائارىپ ھەرقايسى دۆلەتلەر، ئىرقلار، ياكى ھەرقايسى دىنىي گۇرۇھلار ئارا چۇشىنىشنى، يول قويۇشنى ۋە دوستلۇقنى ئىلگىرى سۈرۈشى ھەمدە بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ تىنچلىقنى قوغداش يولىدىكى تۇرلۇك پائالىيەتلىرنى ئالغا سۈرۈشى كېرەك.ئاتا-ئانىلار پەرزەنتلىرىنىڭ ئېلىشقا تېگىشلىك بىلىم تۇرلىرىنى ئاۋۋال تاللاش ھوقۇقىغا ىگە.ھەممە ئادەم جەمئىيەتنىڭ مەدەنىي تورمۇشىغا ئەركىن قاتنىشىپ، سەنئەتتىن بەھرىمەن بولۇشقا ھەمدە ئىلىم-پەن تەرەققىياتىدىن ۋە ئۇنىڭدىن ھاسىل بولغان پاراۋانلىقتىن تەڭ بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلەق.ھەممە ئادەم ئۆزى ئىجاد قىلغان ئىلمىي، بەدىئىي ئەسەرلەردىن ۋە گۇزەل سەنئەت ئەسەرلىرىدىن ھاسىل بولغان مەنىۋى ۋە ماددىي مەنپەت مۇناسىۋىتى بىلەن، قوغىلىش ھوقۇقىغا ئىگە.ھەممە ئادەم مۇشۇ خىتابنامىدە قەيت قىلىنغان ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكنىڭ تولۇق رېئاللىشىشىغا ئىمكان بېرىدىغان بىر خىل ئىجتىمائىي ۋە خەلقئارا تەرتىپنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.ھەممە ئادەم جەمئىيەت ئالدىدا مەجبۇرىيەتنى ئۈستىگە ئالغان بولىدۇ. چۇنكى، ئۇلارنىڭ خاسلىقى خەمئىيەت ئىچىدىلا ئەركىن ۋە تولۇق راۋاج تاپلايدۇ.ھەممە ئادەم ئۆزىنىڭ ھوقۇقى ۋە ئەركىنلىكىنى يۈرگۈزگەندە، قانۇندا بەلگىلەنگەن چەكلىمىگىلا ئۇچرايدۇ. بۇنداق چەكلىمىنى بەلگىلەشتىكى بىردىنبىر مەقسەت باشقىلارنىڭ ھوقۇقى ۋە ئەركىنلىكىنىڭ تېگىشلىك دەرىجىدە ئېتىراپ قىلىنىشى ۋە ھۆرمەت قىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىش ھەمدە دېموكراتىك جەمئىيەتتە ئەخلاق. جامائەت تەرتىپى ۋە ئومۇمىي پاراۋانلىقنىڭ ئورۇنلۇق ئېھتىياجىغا لايقلىشىش.ئاشۇ ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكلەرنى يۈرگۈزگەندە، ھەرقانداق ئەھۋالدا بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتنىڭ ئاساسىي مەقسىتى ۋە پرىنسىپىغا خىلاپلىق قىلىشقا بولمايدۇ.بۇ خىتابنامىنىڭ ھەرقانداق بىر ماددىسىنى ھەرقانداق دۆلەت، گۇرۇھ ياكى شەخس مۇشۇ خىتابنامىدە قەيت قىلىنغان ھەرقانداق ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكنى بۇزۇش مەقسىتىدىكى پائالىيەت ياكى ھەرىكەتلەرنى ئېلىپ بېرىشقا ھوقۇقلۇق دەپ سۇكۇت قىلىدىغان مەنىدە چۇشەندۇرۇشكە بولمايدۇ.མཐའ་དོན་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཡིག་ཆ། མཉམ་སྦྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཡོངས་ཁྱབ་དྲིལ་བསྒྲགས་ལས་ཁང་༎༈ འགྲོ་བ་མིའི་ཁྱིམ་ཚང་ཁག་གི་ནང་མི་ཡོངས་ལ་རང་བཞིན་ཉིད་ནས་ཡོད་པའི་ཆེ་མཐོངས་དང་འདྲ་མཉམ། སུས་ཀྱང་འཕྲོག་ཏུ་མི་རུང་བའི་ཐོབ་ཐང་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་རྟོགས པར་བྱེད་པ་ནི། འཛམ་གླིང་ནང་གི་རང་དབང་དང༌། དྲང་བདེན། ཞི་བདེ་བཅས་ཀྱི་རྣང་གཞི་ལྟེ་བ་ཡིན།འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་སྣང་ཆུང་ཁྱད་གསོད་དང༌། དམའ་འབེབས་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཀླ་ཀློའི་བྱེད་སྟངས་ཤིག་བྱུང་ཡོད་པ་སྟེ། དེ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་བཟང་པོ་དང་མི་མཐུན་པའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད།འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ལ་གཏམ་བརྗོད་དང༌། དད་མོས་ཀྱི་རང་དབང་སྐུང་སྐྱོབ། དགོས་མཁོ་སྒྲུབ་པའི་རང་དབང་བཅས་ལ་ལོངས་སུ་སྤྱད་ཆོག་པའི་འཛམ་གླིང་ཞིག་འབྱུང་ཐབས་དེ་ནི་སྤྱིར་བཏང་མི་མང་ཡོངས་ཀྱི་རེ་འདོད་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་ངེས་པ་རྒྱ་ཁྱབ་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་ཡིན།སྐྱེ་བོ་དག་གིས་འུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་ཀྱིས་རྐྱེན་པས་བཙན་དབང་དང༌། གཉའ་གནོན་ལ་ངོ་རྒོལ་སྒེར་ལངས་བྱེད་པའི་མཐའ་མའི་བྱ་ཐབས་ལག་བསྟར་མི་དགོས་པ་ཞིག་བྱེད་ན། དེ་ནི་ཁྲིམས་ལུགས་དྲང་འཛིན་གྱི་སྒོ་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་སྲུང་བརྩི་བྱེད་པ་དེ་རང་གལ་གནད་ཆེ་བ་ཡིན།རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་དབར་མཛའ་མཐུན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་ཆེ་བསྐྱེད་དགོས་པ་དེ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་གནད་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན།མཉམ་སྦྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་མི་མང་རྣམས་ཀྱི་རང་དབང་རྒྱ་ཆེའི་ཐོག་ནས་སྒྲིག་ཡིག་གི་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང༌། འགྲོ་བ་མིའི་ཆེ་མཐོངས་དང་འོས་མཐོངས། ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་བཅས་ལ་བློ་མོས་གདེངས་འཁེལ་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་གོང་སྤེལ་ལ་ནུས་ཤུགས་འདོན་པ་དང༌། འཚོ་བའི་གནས་ཚད་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུར་སེམས་ཐགགཙང་མར་བཅད་ཡོད།འཐུས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་མཉམ་སྦྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་དང་མཉམ་མཐུན་གྱི་ཐོག་ནས་འགྲོ་བམིའི་ཐོབ་ཐང་དང༌། གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་སྤྱི་ཡོངས་ནས་མོས་བཀུར་དང་བརྩི་འཇོག་ཤུགས ཆེ་བྱེད་པའི་ལས་དོན་དེ་དག་ཁོང་ཚོ་རང་ཉིད་ནས་ལག་ལེན་ལེགས་པར་བསྟར་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད།གོང་གསལ་ཐོབ་ཐང་དང༌། རང་དབང་འདི་རྣམས་ཚང་མས་ཤེས་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི། ཁས་ལེན་བྱས་པའི་དོན་སྙིང་ལག་ལེན་མཐིལ་ཕྱིན་བསྟར་བའི་ཐབས་ཚུལ་གལ་གནད་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན༎གནས་ལུགས་འདི་ལྟར་ལ་སོང་ད་ཆ་ཚོགས་ཆེན་ནས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱ་རྒྱུར།མི་མང་ཐམས་ཅད་དང༌། རྒྱལ་ཁབ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་དུ་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འདི་དག་ཀུན་གྱི་མིག་དཔེ་ལྟ་བུར་ཡོངས་སུ་འགྲུབ་པར་བྱེད་པའི་མཐའ་དོན་སྙིང་པོ་ནི་སྐྱེ་བོ་རེ་རེ་དང༌། སྤྱི་ཆོགས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་རེ་རེ་ནས་གསལ་བསྒྲགས་འདི་དོན་ཡིད་ལ་བརྟན་པོར་རྒྱུན་དུ་བཟུང་སྟེ་མྱོང་འཁྲིད་དང༌། སློབ་སྟོན་ལ་བརྟེན་ནས་ཐོབ་ཐང་དང༌། རང་དབང་འདི་དག་ལ་བརྩི་བཀུར་རྒྱ་ཆེར་བྱེད་པ་དང་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང༌། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་དུ་དེའི་གནས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་བ་དང༌། དེ་དག་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་པ་དང༌། ཤེས་རྟོགས་དང་བརྩི་བཀུར་དངོས་སུ་འབྱུང་ཐབས་སུ་འཐུས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་མི་མང་ཚོ་དང༌། ཁོང་ཚོའི་ཁྲིམས་དབང་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་མི་མང་བཅས་ཚང་མས་འདི་དོན་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པ་ཡིན།འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་ཡོངས་ལ་སྐྱེས་ཙམ་ཉིད་ནས་ཆེ་མཐོངས་དང༌། ཐོབ་ཐངགི་རང་དབང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཡོད་ལ། ཁོང་ཚོར་རང་བྱུང་གི་བློ་རྩལ་དང་བསམ་ཚུལ་བཟང་པོ་འདོན་པའི་འོས་བབས་ཀྱང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་བུ་སྤུན་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱང་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་ཡིན༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་གསལ་བསྒྲགས་འདི་ནང་བཀོད་པའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་སྟེ། མི་རིགས་དང། ཤ་མདོག། ཕོ་མོ། སྐད་ཡིག། ཆོས་ལུགས། སྲིད་དོན་བཅས་སམ། འདོད་ཚུལ་གཞནདག་དང༌། རྒྱལ་ཁབ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་། མཁར་དབང༌། རིགས་རྒྱུད། དེ་མིན་གནས་ཚུལ་འདི་རིགས་གང་ཡང་རུང་བར་དབྱེ་འབྱེད་མེད པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད༎ད་དུང་རྒྱལ་ཁབ་བམ། ས་གནས་གང་ཞིག་རང་བཙན་ཡིན་པ་དང༌། ལྟ་རྟོགས་འོག་ཏུ་གནས་པ། རང་གཞུང་རང་སྐྱོང་མ་ཡིན་པ། གཞན་དག་བདག་དབང་ཚད་འཛིན་ཡོད་པ་བཅས་ཇི་ལྟར་ཡང་དེ་དག་གི་སྐྱེ་བོ་གང་ཞིག་སྐིད་དོན་དང། ཁྲིམས་དབང། རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་སྟངས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་ཁྱད་པརམི་དབྱེ་བ་ཡིན༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་སྲོག་འཚོ་བ་དང༌། རང་དབང་ལ་སྤྱོད་པ། ལུས་པོ་བདེ་སྐུང་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སུ་ཡིན་རུང་ཚེ་གཡོག་དང༌། བྲན་གཡོག་ཏུ་བཀོལ་བ་དང༌། ཚེ་གཡོག་དང་བྲན་གཡོག་ཉོ་ཚོང་བཅས་ཀྱི་རིགས་རྣམས་ལག་ལེན་མི་ཆོག་པའི་བཀགབ སྡོམས་བྱས་ཡོད༎སུ་ཡིན་རུང་མནར་གཅོད་གཏོང་བ་དང༌། ཡང་སྙིང་རྗེ་བྲལ་ཞིང་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའམ། མ་རབས་ཀྱི་སྤྱོད་ཚུལ་བཅས་ཏེ། སྡིག་ཉེས་ཅན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་འཛིན་པའི་རིགས་མི་ཆོག།སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་ས་གང་འདྲ་ཞིག་ཏུའང་འགྲོ་བ་མི་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཆ་འཇོག་དགོས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་སར་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པ་དང༌། ཁྲིམས་ཀྱི་ཐོག་ནས་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར་འདྲ་མཉམ་གྱི་རྒྱབ་གཉེར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེདདག ོས་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད། ཚང་མས་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་སྙིང་དོན་འདི་ལས་འགལ་བའི་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་ངོ་རྒོལ་གང་ཡང་བྱེད་པ་དང༌། འདི་ལྟ་བུའི་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་ངན་འགུལ་ལའང་ངོ་རྒོལ་གང་ཡང་བྱེད་པ་བཅས་ལ་རྒྱབ་གཉེར་བྱེད་དགོས་པའི་ཐོབ་དབང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་རྩ་ཁྲིམས་སམ། ཁྲིམས་ཀྱི་ཐོག་ནས་སྤྲད་པའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་དང༌། ཕྱོགས་འགལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་རིགས་བྱུང་ཚེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ཁང་ཚད་ལྡན་ཞིག་ནས་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་གུན་གསབ་ཡོང་དགོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སུ་ཡིན་ཡང་བཙན་ཤུགས་ཀྱིས་འཛིན་བཟུང་དང༌། དོ་དམ། ཡང་ན་ཕྱིར་འབུད་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་མནར་གཅོད་མྱོང་དུ་བཅུག་མི་ཆོག།སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་རང་དབང་ལྡན་ལ་དྲང་ཚུགས་ཆེ་བའི་ཁྲིམས་ཁང་ཞིག་ནས་གང་ལ་གཞན་གྱིས་ཁྲིམས་འགལ་ཉེས་སྐྱོན་གང་ཡང་བཙུགས་པ་དེ་དང༌། གང་གི་ཐོབ་ཐང་དང་འོས་འགན་སྐོར་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ། དེ་ཡང་ཕྱོགས་ལྷུང་བྲལ་ཞིངཀུན་གྱིས་གསལ་ཤེས་ཐུབ་པ་བཟོ་དགོས་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་དབང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་ཁྲིམས་འགལ་ཉེས་སྐྱོན་བཙུགས་རིགས་ལ་གང་གི་བདེན་པ་དག་སྐྱེལ་་གྱི་འགན་ལེན་དང་འབྲེལ་ཡོངས་གྲགས་ཁྲིམས་ཞིབ་ཐོག་ནས་འགལ་འཛོལ་བྱས་ཉེས་ར་འཕྲོད་མ་བྱུང་བར་ཉེས་མེད་དུ་སྡོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།སུ་ཡིན་ཡང་བྱ་ངན་ལག་ལེན་བསྟར་བའི་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱལ་ཁབ བམ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཐོག་མ་གསལ་བའི་འགལ་ཉེས་སམ། ཡང་ན་བྱ་སྤྱོད་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་སྟེ། སྙིང་པོ་ཁྲིམས་འགལ་དོན་རྩར་མགཏ ོགས་པའི་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་གནས་ཚུལ་ཅི་འདྲ་ཞིག་བྱུང་རུང་ཉེས་ཅན་དུ་ངོས་འཛིནམི་བྱེད་པའི་ཁར། དེ་འབྲེལ་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱ་ངན་ལག་ལེན་བསྟར་བའི་སྐབས་དེར་ཉེས་ཆད་ཇི་བཏང་དེ་ལས་ལྕི་རུ་གཏོང་བའི་རིགས་ཀྱང་མི་ཆོག །སུ་ཡིན་རུང་དབང་ཤེད་ཀྱིས་སྒེར་དོན་དང༌། ནང་ཚང༌། ཁངཁྱིམ། ཡིག་འགྲུལ་འབྲེལ་གཏུགས་བཅས་ལ་ཐེ་བྱུས་མི་ཆོག་པ་དང༌། གཟི་མཐོངས་དང་མིང་དོན་ལ་གནོད་སྐྱོན་གཏང་བའི་རིགས་ཀྱང་མི་ཆོག །སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་དེ་འདྲའི་ཐེ་བྱུས་སམ། གནོད་སྐྱོན་བྱུང་རིགས་ལ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བདེན་རྒྱབ་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ས་མཚམས་ནང་ཁོངས་སུ་འགྲིམས་འགྲུལ་བྱེད་པ་དང༌། གནས་སྡོད་ཀྱི་རང་དབང་ཐོབ་ཐང་ཡོད།སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་རང་ཡུལ་ཐེ་བས་ཡུལ་ལུང་གང་འདྲ་ཞིག་ནས་ཕྱིར་ཐོན་བྱེད་པའམ། ཡང་ན་རང་ཡུལ་དུ་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་རང་ཉིད་གནོད་འཚེ་ལས་གཡོལ་ཆེད་རྒྱལ་ཁབགཞན་དག་གི་མངའ་ཁོངས་སུ་སྐྱབས་འཚོལ་གྱི་འཚོ་བར་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།ཐོབ་ཐང་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་སྐིད་དོན་མ་ཡིན་པའི་ཁྲིམས་འགལ་ལམ། མཉམ་སྦྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་རྩ་དོནདང༌། བསྒྲུབ་བྱ་ཕྱོགས་འགལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ལས་དངོས་སུ་བྱུང་བའི་རྩོད་གཞིའི་རིགས་ཞུ་གཏུགས་མི་ཆོག །སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡོད་དགོས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།སུ་གང་གིས་གང་ཞིག་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཐོབ་ཐང་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་འཕྲོག་པ་དང༌། ཡང་ན་དེའི་རྒྱལ་ཁབ་བརྗེ་བསྒྱུར་གྱི་ཐོབ་ཐང་བཀག་འགོག་བྱེདཔའི་རིགས་མི་ཆོག །སྐྱེ་བོ་ཕོ་མོ་ན་ཚོད་ལོན་པ་རྣམས་ལ་རིགས་རུས་དང༌། རྒྱལ་ཁབ། ཆོས་ལུགས་བཅས་ཀྱི་ཚད་འགོག་གང་ཡང་མེད་པར་ཆང་ས་རྒྱག་པ་དང༌། ཁྱིམ་ཚང་འཛུགས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། ཁོང་ཚོར་ཆང་སའི་སྐོར་དང༌། བཟའ་ཚང་བྱེད་པའི་རིང༌། ཁ་བྲལ་དུ་འགྲོ་སྐབས་བཅས་སུ་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབཐང་སྤྱོད་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད།བཟའ་མི་གཉིས་ཀས་རང་དབང་ཁས་ལེན་ཆ་ཚང་བྱེད་པ་ཁོ་ནའི་སྒོ་ནས་ཆང་ས་རྒྱག་དགོས་པ་ཡིན།ཁྱིམ་ཚང་ནི་རང་བཞིན་གྱི་གཞི་རྩ་ལྡན་པའི་སྡེ་ཚན་གཅིག་སྒྲིལ་གྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ལ་ཚོགས་སྡེ་དང༌། རྒྱལ་ཁབ་གཞུང་ནས་སྐུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཐོབ་དབང་ཡོད༎སུ་ཡིན་རུང་རང་གི་མཁར་དབང་ཇི་ཡོད་རང་ཉིད་ཁེར་རྐྱང་ནས་བདག་གཉེར་བྱེད་པ་དང༌། གཞན་དག་དང་སྐྱིད་སྡུག་འདོད་སྒྲིལ་ཇི་བྱེད་བཅསཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།སུ་གང་གིས་གང་ཞིག་གི་མཁར་དབང་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་པའི་རིགས་མི་ཆོག །སུ་ཡིན་ཡང་རུང་བསམ་བློ་དང༌། དཔྱད་ཤེས། ཆོས་ལུགས་བཅས་ལ་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། ཐོབ་ཐང་དེའི་ནང་ཆོས་ལུགས་སམ། དད་མོས་བསྒྱུར་ཆོག་པ་དང༌། རང་ཉིད་ཁེར་རྐྱང་ངམ། གཞན་དགམཉམ་སྦྲེལ་དང་སྤྱི་ཡོངས་སམ། ཡང་ན་སྒེར་ཁག་བཅས་ནས་ཆོས་དང་དད་མོས་སློབ་སྟོན་བྱེད་པ་དང༌། ཉམས་སུ་ལེན་པ། ཆོས་སུ་སྤྱོད་པ། ཚུལ་ཁྲིམས་སྐུང་བ་བཅས་མངོན་གསལ་དུ་ལག་ལེན་ཆོག་པའི་རང་དབང་བཅས་ཀྱང་ཚུད་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་བསམ་བློ་གཏོང་བ་དང༌། བསམ་ཚུལ་ཐད་བརྗོད་ཀྱི་རངདབང་ལ་སྤྱོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། ཐོབ་ཐང་དེའི་ནང་གཞན་གྱིས་ཐེ་བྱུས་བྲལ་བའི་མནོ་བསམ་གཏོང་བ་དང༌། ས་མཚམས་ཀྱི་དབྱེ་འགོག་མེད་པར་གནད་དོན་གང་ཡང་རུང་བའི་སྒོ་ནས་གནས་ཚུལ་དང་བསམ་གཞི་སྤེལ་བའམ། འཚོལ་བ། ལེན་པ་བཅས་ཀྱི་རང་དབང་རྣམས་ཀྱང་ཚུད་ཡོད༎ཚང་མར་གཞི་མཐུན་གྱི་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་འདུ་འཛོམས་བྱེད་པ་དང༌། སྐྱིད་སྡུག་གསར་འཛུགས་ཀྱི་རང་དབང་ལ་སྤྱོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།སུ་ཡིན་ཡང་སྐྱིད་སྡུག་གཅིག་ཏུ་ཨུ་ཚུགས་མཐའ་ནན་གྱིས་བདགཉར་བྱེད་པའི་རིགས་མི་ཆོག །ཚང་མར་རང་ཉིད་ནས་ཐད་ཀར་རམ། ཡང་ན་རང་དབངགིས་འདེམས་བསྐོས་འཐུས་མི་བརྒྱུད་དེ་རང་ཡུལ་གྱི་གཞུང་གི་ལས་དོན་ལ་དོ་འཁུར་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།ཚང་མར་རང་གི་ཡུལ་ལུང་ནང་དུ་མི་མང་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཡོད།མི་མང་གི་འདོད་པ་ནི་གཞུང་གི་དབང་ཆའི་གཞི་རྩར་འཛིན་དགོས་པ་ཡིན་ཞིང༌། འདོད་པ་དེ་ནི་དུས་སྐབས་སོ་སོར་འདེམས་བསྐོ་ངོ་མ་བྱེད་པའི་ཐོགགསལ་བར་འདོན་དགོས་པ་དང༌། དེ་ཡང་ཡོངས་ཁྱབ་དང་འདྲ་མཉམ་གྱི་འོས་བསྡུའམ། གསང་བ་དང༌། རང་དབང་ཅན་གྱི་འོས་བསྡུ་བྱེད་པ་ལ་བརྟེནནས་ལ ག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་ཡིན༎སྐྱེ་བོ་སུ་ཡིན་རུང་རང་ཉིད་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པར་སོང་རང་ལ་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་སྐུང་གི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཅིང༌། དེ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་རེ་རེའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང༌། ཐོན་རྫས་འབྱུང་ཁུངས་ལ་བསྟུན་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འབད་བརྩོན་ནམ། ཡང་ན་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་སྦྲེལ་ལ་བརྟེན་པའི་སྒོ་ནས་རང་གི་གཤིས་སྤྱོད་འགོག་མེད་རྒྱས་ཐབས་དང༌། རང་གི་ཆེ་མཐོངས་ཀྱི་སླད་དུ་ངེས་པར་དགོས་པའི་དཔལ་འབྱོར་དང༌། སྤྱི་ཚོགས། རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐངདོན་འཁེལ་ཡོང་བའི་ཐོབ་དབང་ཡོད་པ་དེ་ཡིན༎སྐྱེ་བ་རེ་རེར་ལས་ཀ་བྱེད་པ་དང༌། ལས་རིགས་འདོད་འདེམསབྱེད་པ། དེ་ཡང་དྲང་ལ་འོས་ཤིང་འཚམས་པའི་གནས་སྟངས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་ཀ་བྱེད་པ། ལས་ཀ་མ་ཐོབ་པའི་གནས་ལས་སྐྱོབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།ཚང་མར་དབྱེ་འབྱེད་གང་ཡང་མེད་པའི་སྒོ་ནས་ལས་དོན་འདྲ་མཚུངས་ལ་གླ་ཕོགས་འདྲ་མཉམ་དགོས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།ལས་དོན་བྱེད་པོ་ཚང་མར་འགྲོ་བ་མིའི་ཆེ་མཐོངས་ཀྱི་དངོས་དོན་དང་འཚམས་པར་རང་ཉིད་དང༌། རང་གི་ནང་མིར་འོས་ཤིང་འདོད་མཐུན་གྱི་གླ་ཕོགས་འགན་ལེན་ཡོང་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དང༌། གལ་ཏེ་དགོས་ངེས་བྱུང་ན་སྤྱི་ཚོགས་སྐུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དོན་གནད་གཞན་དག་ཐོག་ནས་ཀྱང་འཚོ་སྣོན་བྱེད་དགོས་པ་ཡིན།སུ་ཡིན་རུང་རང་གི་ཁེ་ཕན་སྐུང་སྐྱོབ་ཆེད་ཚོང་སྦྲེལ་མཉམ་ཚོགས་འཛུགས་པ་དང༌། ཚོང་སྦྲེལ་ཚོགས་པའི་ཁོངས་སུ་གཞུག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སུ་ཡིན་རུང་ལས་ཀའི་དུས་ཚོད་ལུགས་དང་མཐུན་ཞིང༌། དུས་སྐབསསོ་སོར་གླ་ཕོགས་ཅན་གྱི་དགུང་སེང་ཡོད་པས་མཚོན་ངལ་གསོ་རྒྱག་པ་དང༌། ལྷོད་དལ་དུ་སྡོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སུ་ཡིན་རུང་རང་ཉིད་དང༌། རང་གི་ནང་མི་བཅས་པར་ཟས་གོས་དང༌། སྡོད་ཁང༌། སྨན་བཅོས། དེ་མིན་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་འདེགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་དགོས་ངེས་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་ལུས་པོ་ཐང་ཞིང༌། བདེ་ཐབས་འགྲིགས་ངེས་ཀྱི་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཤིག་དགོས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དང༌། དེ་འབྲེལ་ལས་ཀ་མ་ཐོབ་པ་དང༌། ནད་ཀྱིས་མནར་བ། དབང་པོ་ཡན་ལག་ཉམས་ཤིང་ལུས ཀྱི་ནུས་སྟོབས་ཤོར་བ། བཟའ་ཟླ་གྲོངས་པའི་ཕོ་ཧྲེང་མོ་ཧྲེང༌། རྒས་འཁོགས་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སམ། གཞན་དག་རང་གི་ནུས་པས་ལྡེང་མིན་གྱིས་རྐྱེན་པའི་འཚོ་ཐབས་ཐོག་དཀའ་ངལ་བྱུང་སྐབས་དེ་ལ་འཚོ་སྐྱོབ་བྱ་དགོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།ཨ་མ་དང༌། བུ་ཕྲུག་གི་གནས་སྟངས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ལྟ་རྟོགས་དང༌། རོགས་རམ་དགོས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཅིང༌། ཆང་ས་བརྒྱབ་ནསསམ། དེ་མིན་འབྲེལ་བ་བྱུང་བ་ལས་བཙས་པ་གང་ལྟར་ཡང་བུ་ཕྲུག་ཡོངས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྐུང་སྐྱོབ་འདྲ་མཚུངས་དགོས་པའི་ཐོབ་དབང་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། མམཐའ་ལའ ང་སྔོན་འགྲོ་དང་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་འགྲོ་སོང་གཏོང་མི་དགོས་པ་ཞིག་དགོས་པ་ཡིན་ལ། ལྷག་པར་སྔོན་འགྲོའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་མེདན་གཏན་ནས་མི་འགྲིགས། མང་ཆེ་བར་བཟོ་ལས་དང༌། འཚོ་ཐབས་ལས་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ཐོབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང༌། འོས་བབས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཐོག ནས་ཚང་མར་མཐོ་རིམ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཐོབ་དགོས་པ་ཡིན།ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ནི་འགྲོ་བ་མི་ཡི་གཤིས་སྤྱོད་ཆ་གང་ས་ནས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བ་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་བརྩི་བཀུར་གྱི་ཤུགས་ནུས་ཀྱང་ཆེ་བསྐྱེད་བྱེད་དགོས་པ་བཅས་སུ་དམིགས་པ་ཡིན། དེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང༌། རིགས་རུས། ཆོས་ཀྱི་ཚོགས་སྡེ་བཅས་ཚངམའི་དབར་ལ་ཕན་ཚུན་ཤེས་རྟོགས་དང༌། བློ་ཡངས་བཟོད་འཁུར། མཛའ་གྲོགས་མཐུན་འབྲེལ་བཅས་པ་གོང་འཕེལ་གཏོང་དགོས་པ་དང༌། ཞི་བདེ་ཡུནགནས་ཕ་མ་ཚོས་རང་གི་བུ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གང་འདྲ་ཞིག་སྤྲོད་དགོས་འདོད་འདེམས་བྱེད་པའི་གཙོ་བོའི་ཐོབ་ཐང་དེ་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་སྡེ་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་འཚོ་བའི་ནང་རང་དབང་གིས་གཞུག་པ་དང༌། རྩོམ་རིག་ལ་སྤྱོད་པ། ཚན་རིག་ཡར་ཐོན་དང༌། དེའི་ཁེ་ཕན་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་ཚན་རིག་དང༌། ཡི་གེའི་རིག་གནས། རྩོམ་རིག་བཅས་གང་ཡང་རུང་བ་སྟེ། རྩོམ་པ་པོ་གང་གི་ཐོན་སྤེལ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་སྟོབས་དང༌། དངོས་པོའི་ཁེ་ཕན་སྐུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེར་གསལ་བསྒྲགས་འདི་ནང་ཇི་བཀོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དང༌། རངདབང་ཁག་ཡོངས་སུ་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དང༌། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནངགཞུག་རྒྱུའི་ཐོབ་དབང་ཡོད༎སྐྱེ་བོ་རེ་རེས་སྡེ་ཚོགས་ཀྱི་ལས་འགན་འཁུར་དགོས་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཁོ་ནའི་ནང་དུ་རང་གི་གཤིས་སྤྱོད་ཆ་གང་ས་ནས་འགོག་མེད་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ཐུབ་པ་ཡིན།རང་གི་ཐོབ་ཐང་དང༌། རང་དབང་རྣམས་ལོངས་སུ་སྤྱོད་སྐབསསུ་སྐྱེ་བོ་རེ་རེས་མི་མང་དབང་གཙོའི་ཚོགས་སྡེ་ཞིག་ནང་མི་མང་གི་སྒྲིག་ལམ་དང༌། སྤྱོད་བཟང༌། སྤྱིར་བཏང་བདེ་ཐབས་བཅས་སུ་དགོས་ངེས་དང༌། དེ་མིན་ཐོབ ཐང་དང༌། རང་དབང་རྣམས་ཁས་ལེན་དང་བརྩི་བཀུར་བྱེད་པར་སྐུང་འདོམས་ཆེདདུ་ཁྲིམས་ལུགས་ཁོ་ནའི་ཐོག་ནས་ཇི་ལྟར་གཏན་འབེབས་རྒྱས་དཔྱད་ཟིན་རིགས་དེ་རང་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་ཡིན།ཐོབ་ཐང་དང༌། རང་དབང་འདི་དག་མཉམ་སྦྲེལ་རྒྱལ་ཚོགསཀྱི་རྩ་དོན་དང་དམིགས་ཡུལ་ཕྱོགས་འགལ་གྱིས་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་རིགས་གཏན་ནས་མི་ཆོག །རྒྱལ་ཁབ་བམ། ཚོགས་པ། མི་སྒེར་གང་འདྲ་ཞིག་གི་ཆེདདུའང་འདི་ནང་ཞིབ་བཀོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་བསྟོར་བཤིག་གཏོང་བའི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་སྟེ་ལས་དོན་གང་ཡང་ལག་ལེན་བསྟར་བ་དང༌། ལས་འགུལ་གང་རུང་ལ་གཞུག་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཅི་རིགས་ཡོད་པའི་གོ་དོན་བརྗོད་བྱ་གང་ཡངགསལ་བསྒྲགས་འདིའི་ནང་བཀོད་མེད་པ་བཅས་སོ། ༎Lo’ te ka kúmshe nga wûme, yúe a njit ne gú púen te ngúet púen nyütu pua pa mféé kêr’ap ngúenengúe sebe, pe na yire mbe map(ureyúe’ne) kú ghét ngam pua sappé ne fúeshe te njú na, lo’ te ka fét kwen pua tâne pa mféé kêt mún nyütu kpa’ nkiére gû ngétne nga pâre yúe a mfiébeWupme pa te njú na, pua ka tuo tuo njú mfé ira yúe púen nyütu ntuo pe ne kú shúkét pua kú wûshe te túm túme puô pua ngúe’, shi na mbe pô yi nsa’ me pum yu sha’ múm nyütu na,Lo’ te ka a nta’ mi pa mféékêt mún nyütu kpa’ mbe yu shî te nsa’ngu mféékêt me shi’ mi a me yétne yi njit mún nyütu me ndînî ne pi’ tu te nsa’kpen pua yit mún te ngu na,Lo’ te ka a ntá suo nshi’ shâne sun ma fâne túm túm ma,Lo’ te ka, te mâ kèn, túm túm te nda shut ngu ngu mbône kpa’ mbit nféére pemtú yap te map map mféékêt mún nyütu, lo’te wûme pua nga’két mbe mún nyütu, te ngúenengúe pa mféékêt pemba pua pemgbié mbi pit nsa’ ndîshut te yi ndùere tam kut te wume la’ pua yi mféére fuomkét fuomkét mmanjé wume te ndà lône kú ghét ngam ma.Lo’ te ka gû nsa’ ngu ngu kpa’ nsèn te pamme mbuo pua nda nshùt ngumbône, yi mbe ngum nshin pa mféékêt mún nyütu pua map map kú ghét ngam ma,Lo’ te ka yi nyéte mbuomshe shire shire pa mféékêt pua pa kú ghékét ngam pe na pô nga ngûre te yi ngûre yire yi gbèt kèn nsebe na,Puomshe Mbadem múnnâ tupshe yire yi nsa’ nga njú, ti pa mféékêt mún nyütu, po yúe wupme ndi nshur’úe a nta’mi gû túm túm pua ngu ngu yétne yi ngum pô nshin na, me shi’mi gû púen ne gû pe kpúére pûen te la’, yúe pe nshüshü’ yire yi nsa’ ngam me wupme na, pe ne ma’si’ te yu lére puo kúú wupme, a yétne fa pé, lo’te ndi ngam membéte, túm te ngu ngu pua fâne ngu ngu, lo’ te kúmshe pua shétte te ngétne nga mbône mún nsebe ngúe ngúe me rü pa te ngu ngu nda shút puonepuo pua fâne nsié ngu ngu shúe pe nsa’na.Pe nâ mvé gú puen nyütu pô te mbe kú ghét ngam pua ngúenengúe mbe te wûme nsebe pua pa mféékêt. Pen â ntúm te mbe kú rem ngam pua fabshe ngam, a nshi njîr’ap ne yi nshâne ngétne nga shap pô te wupme pontâ.Nshié mún yétne yi ngét kú ṅwet te gû pa mféékêt pua kú ghét ngam túm te yire yi nsa’ nga njú, shi mshié nsènte me túm, me ngup, me sù, me shùket, me nga nyinyi, me nda ntaṅ, ké mo’ nshié wupme túm lo’te la’ ké lo’ te fâne púen’e, lo’ te nkap, lo’ te vé ké lo’ te mo’ nshié mbe.Mo’nké nshié nsènte ntap ndo’ tèr’i mo’ ngâ shi te mgbète ntaṅ, mgbète kèn ké mgbète fâne túm túm ngu ké sâ ngu múm nyütu, pa yúe yire ngu ké sâ ngu mbe ne shûtu na, nshin nsa’ mo’ ngu na, shi pe ne kú ghét ngam ké mbe pô ne pâshe shútu na.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt wume, mféé kêt kú ghét ngam pua mféé kêt tènntúúm wume te mbe mi.Mo’ nshié mún ntap ndo’ pe’i mkpèn ké te mbe fa’kpèn ne, me nga kâ kpèn pua ntèn kpèn ka kpa’ njié kèn te gû mbe map mentèn na.Mo’ nshié múm nyütu ntap ndo’ pi’ kwete’i ngúe’ menduwan.Nshié mún ghét mféé kêt wûme ntu nté ni pue nkèn te gû li’ mentèn.Gû púen kpa’ na mbe pô ngúe ngúe mesù kèn mbi pit ngékét mféé kêt shi nsènte mbe te ka kèn ntúe’she wap ngúenengúe na. Gû yap ghékét ngúenengúe mféé kêt ntúe’she me shi’ yi nkú’ ranami yúe a nte pe nsùene yire nsa’ ngam ma, mo’ nké yétne yi nèn nshié rône yúe a nsüshe rane-mi na.Nshié mún pua ne mféé kêt yi mfa ṅwer’i tu gû nda sa’ ngu yúe a yétne yi mfèr’i te map map pa mféé kêr’i túm te mâ kèn ké kèn ngu.Nshié mún mâ njetne’ i yi mbe yu vé te kû tú mo’ mún, ké yi mshüshü’ i, ké yi ntûme’i te ngu.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt, ngúenengúe nsebe, ne ka pe njetne yi nju’ mbie’ne sa’ shi me ndô ngúere te nda sa’ shûtu shi nga rane-mi ntúúm ṅa yùe pe ntuo li sa, tupshe pa mféé kêr’i pua kêr’i na, ké yi ntupshe mgbú sa’ shi yúe a ntuo suo’i ne sa’ na.Nshié mún’úe pe nsôme’i na, pum na mbe ndi’ pô ngâ gbú sa’, kúka kèn ki’re nguo kwete mgbú sa’ shi te nda sa’, me ndô ngúere, ṅa yúe loya njétne yi mfèr’i pôkéri na.Pe ntap ndo’ suo’i sa’ ndun nshié mún, lo’ te ngékét pua shu shi ghet ké shu shi rié, fú’ yié ka a ndi’ pô fubkèn túm te kèn ngu ke’ ken njú mansié. Mo’ nké shi pe mbi’ ndo’ njap nsuo sa’ ndun mún à rét nja’ yúe a pembi té mbe yi mgbète te fú’ fubkén na.Nshié mún yié ndi’ yúe pe ndo’ mbe mbib’i ne yi lo’ nyî te nga wumeshi yi’she, pa nshut nda’i, li’ shu’i ké lérewa shi, shi ṅúshe ntu nté mi pua ngétne nga shi yi mbôkét. Nshié mún nyütu ghét mféé kêt túe’she lo’ puo kén meshi’ yi nkü yúe pe mbe mbib’i ké yi mbe ṅùshe’ i ne.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt ghét kú yi nkétne ne yi nsho’ li’ shu’i (nka’shi) te nshié ngu.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt yi ntúm nshié ngu, mbû ngu’i, mbit nkù njétne yi mbùtne ntúúm.Te ka pe mbe nta’ vé mún na, mbû i ghét mféé kêt yi nta’ li’ kebkebe mbit, nkú kwete li’ kebkebe te shimo’ ngu.Yire yi mféé kêt ndi’ yu rié te pa vévé yúe mún ghét püü ngûre na, ké te ngétne nga yúe a ndi’ yùni pua nsa’ nga njú mansié na.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt yi mbe ntúmsié ndî la’.A ndi yétni ne yúe pe nkuot ntúmsié la’ puo mún, ké yúe pe nkuot mféé kêt yi kupshe ntúmsié la’pue’i nâ.Lo’ te lúm li,membâ po memgbié nghétkét mféé kêt yi ndâme mbit njétne yi nsèn ngùet mún, shi tié nto’ne nga túm, nga la’ púen ké nga nyinyi púen ne. Pe ghét két na mféé kêt te lam pô ngùenengùe, lo’ te wume lam pua fú’ yié ka pe ṅo lam ma.Kutlam shu na pô te ndî nshut pua pééme pè’ghâ yi ndâme.Ngúet mún pua nki map mbadem mún lo’ fem nshin mo’nké mbi ghét mféé kêt kwete shi lo’ puo mbadem mún pua nsa’ngu.Nshié mún, yi’she ké me rü pùen ne, ghét mféé kêt ghét kû yi yúm.Pe mâ njétnî yi nvé mún nkuot kû yu’i.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt kú rem ngam, yi, ne nga nyinyi; yire yi ntupshe yi ngét kú kupshe nga nyinyi ké ghét kú ghét nga nyinyi yi’she ké te puomshe me ndôngúere ké me lúemshe, lo’ te yu lére, gû ngéri, fa ngûre ne nyinyi pua ghét gû mgbète ntuot nga nyinyi.Nshié mún pua ne mféé kêt ghét kú ghét wupme ne yi nshúkére, yire yi ntupshe mféé kêt yi mbe shi yétne yi kwete nkamkét ngam me shi’ gû wupme shi ne mféé kêt yi njétne yi nta’ yi nkwete mbit nsam gû pesa’kúe pua wupme te nshié manjé yi nsâme.Nshié mún pua ne mféé kêt ghét kú ghét puomshe ne ghét nda nshút puomshe te fùeshe.Pe fa pe yié yîri mún i pe mún nda puomshe.Nshié mún ghét mféé kêt yi nshâre tésù te pesa’kúe npa ngu’i, ké me mún nténe, ké njem púenpúe pe sha’ sh sh na.Nshié mún ghét mféé kêt yi ngét ntu nté te nsa’ngu’i lo’te ngúenengúe mbgète kèn yi kwete.Kû ntú pa te ngu pe na yire mbe meyùe’ne (to’she) ne pâwa nsa’ngu. Yire yi kû ntúúm pe nâ yitkéri te nshôshî pô lo’ te shisho’ nzènkét te gû pe rap fù’, ṅère nshié mún sho’ yi ngúengúe yié momap, me lúem ké yúe pe nsho ’mo’ nza féénî shi yît mún mbe na.Nshié mún, me rü lala pa te ngu, ghét mféé kêt yi mbe ne tèn ntúúm wume mb ne mún. A nâ tèt ngâ shi lo’te yi kwete lúúm ntúúm pa mféé kêt shüshü’ mbèt pam, fâne púen te la’ ne nga yi ntuet púen yúe a nkpa’she njit te nga wûme shi na, pua nga lúere púnte ntu nté mi na, lo’ te ma’si’ ngu pua shâne wume ngu ngu, mbe njùe’ne te nga yi nsh she ne nga mbètpam nshié ngu.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt fa’, kú sho’ fa’ shi, lo’te mgbéte fa’ yùe a pua yi ghapshe ngúe ngúe ne shîre lem túúm pua yi nèn manjé ne nga shu ndem na.Gú pùen ghétkét mféé kêt ngúenengúe péé te ngúenengúe fa’ shi rane mi mbe.Nshié ngâ fa’ ghét mféé kêt péé a pe yétni mbit mbe yi shîre ntúúm mbe nshâre’i pua ngùr’i te wume yúe a yùne pua wûme ndun mún nyütu na, nzîshîpe yi mbe nsham pa mebú’re te shimo’mmanjé yiéka a ntâne na.Nshié mún ghét mféé kêt yi njùp nda nshùt tùe’she séé mbétpam pua shimo’ pùen mbi pit njétne yi nyi te shire shúe nda shùt meshi’ tùe’she séé shi.Nshié mún ghét mféé kêt gbùne ṅwet pua pa fône fú’ndem ntamme pékét mgbète fú’ fa’ne ngab ngab’úe a pua yi péé te pe rap fú’ na.Nshié mún pua ne mféé kêt kwete ntu nté wume njétne a pe yi fú’she njap ṅwet, nshu mbôkér’i ne shi ngúer’i, ntamme meshi’ njùpayù, ma’shùe’, nda nshu, yüre shi, lâne pe fa’ fèt pùen te la’, yùe pe ghét shèt nga shi na I ghét mféé kêt puo-ghâme nsa’ngu me yúe i mbe shi fa’ na te ya na, ne kúlúemshe na, te küü na, te réne na ké te shi mo’ mbe yúe kú wume sié puo’i, lo’te nkamkét ngam’úe a ndi’ te kû ntú’i na.Nda vé pua pon kpa’she ngét mféé kêt yi nkwete ghâme ne mfère yúe a pua shéttî na. Gû pon, mbû pon njem nâ ngum nshin ngúenengúe túe’she pa te la’.Nshié mún nyütu ghét mféé kêt yu lére (kúú wupme). A nâ njit mi kúú wupme pe pô ndem ndem, nkúeshî yétne yi mbe yu lére me njiéshî (pum yu lére) yúe a pua meyùe’ne mbit mbe nkparé’na. Njiéshe yu lére pua pô yitkéri. Yu lére ntu mbue ne yi yi fa’ nâ njit mi pe sâm. mbe njit yúp ndalérewa ngutngûre me nsa’ne ne púen me mfù’ kú ngur’ap.A nâ njit mi yu lére pe nshééne runkét fú’she ntu nté mún nyütu ne suo kù yi mfa puô pa mféé kêt mún nyütu ne mkpara’ fône kú ghét ngam. A nâ njit lúere nju’ngam mümshe ne sun me fâne ngu ngu ne gú lap lap túm túm ké nga nyinyi, shi lâne tamkut te ngétne nga nda shút ngu ngu mbône, meshi’ shüshü’ fùeshe.Pa mvévé, te fakú, ghétkét mféé kêt yi nsho’ nga yu lére yùe pe yétne yi mfa ne pon pap na.Nshié mún ghét mféé kêt yi ngum fúeshî tu wume ntuot mbône mún, yi nséé te pa ghére ntu mbue ne yi ndù’nga wuo nkú sú te yi yu ghére pua ngambôkér’i.Nshié mún ghét mféé kêt yi kwete tùe’she te séé nga ntuot pua mbètpam tùm te yu fù’she yi yi yu ghére, yi yi yu tùete ke yi yi yu ghére ntu mbue yúe i ghét na.Nshié mún ghét mféé kèr’ùe a mbe nsa’ lo’ te fâne púen pua ngu ngu, mgbète kèn küka pa mféé kêt pua kú ghétkét ngam te yire yi nsa’ nga njú njetne yi mbe wumkéri ntúúm na.mún nyütu ghét kup kup mfa mfe ndun mbône mún ṅa yúe a li mî fône pua runkét tamkut te ntu nté mi yétne yi mbe na.Te rûne pa mféé kèr’i pua lúúm ntúúm te kwete kú ghétkét nga shi, nshié mún nâ mkpem ṅwor’i te ndùt ndùt kén meshi’ wûme pua fa puô pa mféé kêt pua kú ghét ngam ne montâ a lo’ mfa pû ne ndû nga kúú wupme ngambôkét, mgbète nga nsa’ngu ne nshubôkét mbadem mún te ngu shûtu.A mâ njétni mi shire pa mféé kêt pua kú ghét ngam lo’ mbe mfa’ne pua gû pa sha’ne gû mgbète nsa’ ngam nda shùt ngu ngu mbône.Mo’ nshié me yúe’ne lo’ te yire yi nsa’ ngam mâ njetni suo kú nshié nsa’ ngu, lap lap pùen ké ndî mún ne, ne yi ngét nshié mféé kêt te ghét pesa’kúe yúe pe fa a nyé’re pa mféé kêt puo kú ghétkét ngam’ùe pe ntanke ntúúm ma.Aga ni maufulu gakasapagwa nago mundu jwalijose gigalembekwe ni chiwanja cha United Nations mumkamulano wakolanjikwa Universal Declaration of Human Rights.Pa 10 December, 1948, chiwanja cha United Nations chajitichisye mitwe ja ufulu wa chipago wa mundu jwalijose. M'buku aji tugagopolele mchiyao kuti wandu wa chiyao apate upile wakugamanya nambo soni kugakamulisya masengo maufulu gakulekanganalekangana ga chipago. Ayi tuyitesile soni kuti wandu amanyilile mwampaka apatile chikamuchisyo naga ayiweni kuti boma, mundu, kampani, kapena mpingo yikumlepekasya kutama ni ufulu wakwe mpela yiwatite pakumpa Mlungu.Chiwanja cha United Nations chilichitamilisye jele mitweji, chayiwendile yilambo yayili mamembala gakwe kuti ijenesye posepose jele mitweji kuti wandu ajimanyilie nikujikamulisya masengo. M'yoyo, kugopolelekwa kwa-jele mitweji mchiyao lili litala limpepe lya kamuchisya kwenesya ngani ja ufulu wachipago, nambo soni kuti wandu asimichisye kuti ilambo ni iwanja yenjinji yikusosa kuti wandu pa chilambo chapasi atameje mwa ufulu usyesyene.Wandu wosope akwete maufulu gachitatuile gagali gakupagwa nago. Paligongo ali, chiwanja cha United nations chilipeleche kugagosa maufulu ga mundu jwalijose. Munkamulano wa Universal Declaration of Human Rights, chiwanjachi chikulongosola ya maufulu ga kupangwa nago ga wandu gakulekangana lekangana. Gele maufulu gali getu. Tugamanyilie tugagose, tumanyisyane, ni kugatetela kuti wandu wane akatulepelesya kuwanago.Mkamulanowu wagopolekwe mchiyawo ni chikamuchisyo chakutyochela ku United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights pa kumbuchila yaka 50 yamkamulanowu Tukutogolela kwejinji ku chele chiwanjachi nambo soni wandu wosope wiwakamuchisye pa masengo gosope gigakamuchisye kuti mkamulanowu ugopolelekwe mchiyawo.Wandu wosope akasapagwa ni ufulu ni uchimbichimbi wakulandana. Asapagwa ni lunda, niwakupakombola ganisya, m'yoyo kukusosekwa kuti mundu jwalijose am'woneje mundu jwimwe mpela mlongomjakwe.Mundu jwalijose akwete maufulu galembekwe mmitwe josope jamkamulano awu mwangalola mtundu, chiwecheto, mpingo, chipani, nganisyo, chikulupi, ipanje, upagwe, kanga kuti walume kapena wakongwe ni yindu ine. Nambo soni pokasipawa kulekanga ligongo lya ndale kapena chilambo chakutyochela mundu.Mundu jwalijose akwete ufulu wakola umi, kutama mwagopoka nambo soni kola chitetezo chakwanila.Mundu akasawa kapolo kapena kamulisikwa masengo mpela kapolo. Ukapolo ni malonda ga achikapolo galigakulekasikwa mchilambo chosope chapasi.Mundu akasasausikwa pakumtimba ni kumtenda kandu kane kalikonse ka ngalwe nambo soni akasapochela chilango changam'wajila pa umundu wakwe.Mundu jwalijose awonekwe mpela mundu pa malamusi ga kwinekulikose.Wandu wosope ali wakulandana pasi pa malamusi, m'yoyo akwete chitetezo chakulandana mmalamusi mwangalola ngope. Wandu wosope akwete chitetezo chakuti pakasipapagwa lusagu ligongo lusagulo luli lwakutindana ni mitwe jijikusimanikwa mumkamulano awu.Mundu jwalijose akwete ufulu wakupata chikamuchisyo kutyochela ku ganya ja kwimba magambo naga ufulu wakwe wachipago wakusimanikwa mmalamusi ga chilambo, nganiuchimbichikwa ni boma kapena wandu wane.Mundu akasakamulikwa ukaidi pamagongo gangalumbana nambo soni akasatoposyekwa mchilambo pa magongo gangamanyika chenene.Mundu akwete ufulu wakwimbikwa magambo panganya jijili jakulumbana mwangalola ngope mwakuwanjilana ni ufulu wa mundujo, ulemwa wakwe ni yindu yine yakusosekwa kuti mundujo ayigose.Mundu jwakumganichisya kuti alewile ulemwa wakuwajilwa chilango, awonekwe mpela jwangali ulemwa mpaka nganya jakwimba magambo jilijisimichisye kuti mundujo ali jwakulemwa nditu pakuya malamusi, magambogo soni galigajimbikwe panganya jijapele upile wandu wane kupikanila magambogo nambo soni jijampele upile mundujo wakuliwachetera mwantendere ni mwangali woga.Mundu akasajimbikwa magambo pa ulemwa wuwatesile malamusi gakwamba ulemwa mpela welewo mkanigaichikwe. Nambo soni akasapochela chilango chachikulungwa kupunda chiwawajilwe kuchipochela pakatema kiwalemwise atamuno malamusi galigasindile.Mundu akole ufulu wakutama mwangasokonesyekwa pewasa lyakwe ni panyumba jakwe. Ikalata yakwe soni ikasiiunguligwa ni wandu wane. Mundu amsunjile uchimbichimbi wakwe ndawi syosope, m'yoyo mundu atetelekwe ni malamusi kuti yindu yeleyi ikasiyitendekwaga.Mundu jwalijose akwete ufulu wakwendajenda nambo soni kutama mchilambo chilchose.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutyoka mchilambo chilichose, atamuno chakumangwakwe, nambo soni kuujila kumangwakweko.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutilila kuchilambo chilichose naga kumangwakweko kulikwana ipwetesi.Wele ufulwu ngawamkutyosyekwa pa mundu atamuno ipwetesi yakutila kumangwakweo im'wichile ligongo lya ulemwa pa yindu yangawa yandale kapena soni ulemwa wakuti ni wa United Nations whose akuwuwona kuti uli ulemwa usyesyene.Mundu jwalijose akwete ufulu wakuwa jwa mchilambo chilichonse (Mbadwa)Mundu akasalepelekasikwa kuwa jwamchilambo chilichose, nambo soni kusama kuchilambo chakumangwakwecho kuja kutama kuchilambo chine naga ali asachile kuti ajile m'yoyo.Mundu jwamlume ni jwamkongwe wayikene pamsingu wakulombela, alombane mwangalola mutundu, mpingo kapena chilambo chakutyochela. Akulombanawo akwete maufulu gakulandana pewasopo nambo soni pakumala pa liwasalyo.Wandu alombane mwangachiliswa akulombanawo aliajitichisye kuti ulombelawo akuusaka.Liwasa lili ndandililo ja mundu wa wandu, m'yoyo lipocheleje uchimbichimbi ni wandu wosope nambo soni boma.Mundu jwalijose akwete ufulu wakola chipanje mwajika kapena, mwakamulana ni wandu wane.Mundu akasasumulikwa chipanje chakwe.Mundu jwalijose akwete ufulu waganisya mwakusachila ni kuwa jwampingo uliwose. Mundu soni akwete ufulu wakusinda chikulpi chakwe nambo soni mpingo wake. Mundu akwete soni ufulu wakwajiganya wandu wane mwajika kapena ni achimjakwe yindu yakwayana ndi chikulupi chakwe kapena mpingo wakwe, kwisa soni kutenda yindu yaliyonse yakwayana nichikulupi chakwecho.Mundu jwalijose akwete ufulu wakola nganisyo syakwesyakwe kwisa soni ufulu wakuwecheta. Mundu akasasokonesyekwa nganisyo syakwe, akole ufulu wakusosasosa ngani ni nganisyo sya wandu wane, kusipikana, nambosoni kusisala kwa wandu wane pa wayilesi, m'yikalata ni matala gane mwangalola malile ga yilambo.Mundu jwalijose akwete ufulu wakusongana ni achimjakwe mwamtendere nambo soni kwinjira iwanja yakulekanganaleangana.Mundu akasachisikwa kwinjila mchiwanja chine chilichonse.Mundu jwalijose akwete ufulu wakwendetsa nawo boma ja chilambo chakumangwakwe, mwanjika kapena kupitila mwawandu wane wakusagulikwa pa chisajula.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutumichilikwa ni boma ja mchilambo chakumangwakwe.Boma jilamule chilambo naga wandu ali ajijitichisye kuti jijile m'yoyo kupitila mchisagula chakulumbana.Mundu jwalijose apegwe upile wakuti apate yindu yosope yakum'wajila pa umi wakwe. Boma pampene ni maboma ga ilambo yine, itende yindu yosope yakuti yimtolele mundu ufulu pa yambiya, pa misyungu ja mtundu wa mundujo yiyili yakusosekwa mnope kuti mundu akole uchimbichimbi wakwanila nambo soni kuti akule cheneMundu jwalijose akwete ufulu wakamula masego ufulu wakusagula masengo, wakumlemba masengo mundujo, amkamulisye masengogo mwachilungamo. Mundo akwete soni ufulu wakutetelekwa kuti akasawa pa ulova.Mundu jwalijose, mwangalola ngope apochele malipilo gakulandana ni achimjakwe naga ali akamwile masengo gakulandana.Mundu jwalijose jwakukamula masengo apocheleje mbiya syakuti simkwanileje jwalakwe ni liwasa lyakwe chindu chachili chakumpa mundu uchimbichimbi. Nambo naga mbiyasyo ngasikukwana boma jimpeje mbiya sine pa chanya pa syakupochelasyo.Mundu jwalijose akwete ufulu wakupanganya kapena kwinjila bungwe ja wandu wakamula masengo.Mundu akwete ufulu wakupumula nambo soni ng'anda. Mundujo soni, akasakamuliskwa masengo ndawi jajilewu mnope. Akoleje soni ndawi jakupumula jajilewu (Holiday), mundawi jeleji mundujo apocheleje soni malipilo.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutama umi wambone wangalwalalwala kwajwalakwejo nambo soni liwasa lyakwe pa kola yakulya, yakuwala, mtela ni yindu yine yakamuchisya pa umi wakwe. Mundujo soni akole yindu yakwanila kuti tiyimkamichisye naga masengo gali gammalile, kapena ali alwasile, ali alemele, ali akalambele, mwine soni ali awililwe.Uchembele ni uwanache ipochele chikamuchisyo chakwanila. Wanache wosope, wakupagwila mwiwasa kapena iyayi, awonekwe mpela wandu wakulandana.Mundu jwalijose akwete ufulu wakulijinganya. Sukulu siwesyalulele makamaka mmakalasi gaganondi. Wanache achisikwe kuti alijiganye mmakalasi gamanondiga. Wandu akole upile wakwinjila mmuasukulu gakwiganya masengo. Masukulu gane mpela Univesite, wakupambanapewo ni wakuwajilwa kwinjila.Sukulu jimkamuchisyeje mundu kuti akule ni misyungu jambone mipingo. Sukulu jikamuchisye soni pa masengo ga United Nations gakutamilsya mtendele pa chilambo shesope chapasi.Achinangolo akwete ufulu wakwasagulila wanache wawo mtundu wa sukulu jakusaka kuti wanache wawewo akalinjiganye.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutenda nawo yindu yakumtundu kwake, kutenda nawo mang'asi, yakwambula niyakusepasepa ni yindu yine nambo soni kupata nawo chikamuchisyo chilichonse chakopoka mu yinduyo.Yindu iliyonse yapatile mundu kutyochela mmang'asi, yakwambula yakulembalemba, yakusepasepa, yili yakwe. Boma jimpe mundu chitetezo pa yindu yeleyi ligongo yikopweche mulanda lwakwe.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutama mchilambo mwamtendele kuti akomboleche kuwa ni maufulu gagali mumkamulano awu.Mundu akwenela kuchitendela chilambo chakwe yindu yine ni yine. Yinduyi iwe iyoyo yiyili yangamlepelekasya mundujo kula ni kola nganisyo ni maufulu gakwe gakwanila chenene.Maufulu ga wandu gakole malile mmalamusi ga chilambo kuti ufulu wajwine ukasiusokonesya ufulu wamjakwe nambo soni kuti ikamuchisye kusunga misyungu ni mtendele mchilambomo.Maufulu gelega gakasigakamulisikwa masengo mwakutindana ni malamusi ga chiwanja cha United Nations.Mkamulunano awu ngaukupeleka ufulu kwa chilambo chine chilichose, likuga, kapena mundu jwalijose wakutenda chindu chine chilichose chimpaka chayochesye wandu maufulu gawo gagali mumkamulanowu.Cu Assembleia Geral ploclamá ni resoluçón di 217 (III) di 10 di Dezemblo di 1948Punda dignidade di tudo nguê di mundu e dirêtu d'inem igual e andeji cu a na pô bêndê fa sá stê di liberdade, di justiça e di paz ni mundu;Punda fata di conheximentu e displêzu di dirêtu di hómé plovocá atu di malvadez cu ca revoltá cunxença di tudu hómé di mundu e punda ua mundu cu tudu nguê ca pô sa livli, pê pô flá e pê pô quêlê ni cuá cuê mêssê, sê mendu e sê miséria, fô ploclamadu cuma cuá maxi importanti cu hómé inventá;Punda ploteçón di dirêtu di hómé baseado ni ua ligime di dirêtu sá importante lumadu, pa hómé na sá obligado utilizá, cuma ultimu recurso, livolta contla tirania e opressón;Punda ê sá importante lumadu conselhá disenvolvimentu di amizade entre tudu téla;Punda ni Cata, tudu pôvô di Naçón Unida ploclamá ôtlô vê, fé d'inen ni dirêtu di hómé cu di muala e nen declará cuma nen sá lesovido melhorá ploglesso social pa tudu nguê tê milhó vida ni ua liberdade maxi nglandji;Punda tudu Estado memblu xiná complomissu cuma nen ca ba plomovê, ni cooperaçón cu Organizaçón di Naçón Unida, lispêtu universal e efetivo di dirêtu di hómé e di liberdade maxi importanti;Punda ua mêma conceçón di nen dirêtu cu liberdade sé sa importanti lumadu pa pô cumpli complomisso sé:Assembleia GeralCa ploclamá Declaraçón Universal di Dirêtu di Hómé sé cuma ua cuá buá pa tudu pôvô cu téla di mundu pô fé, pa tudu nguê cu tudu organizaçón di téla, pô na txilé ni cabeça fa, fé tudu cuá cu nen cá pôji, pá melhorá ensino cu educaçón, disenvolvê lispêtu di dirêtu cu liberdade, tlabá pa pô concê e pa pô platicá tudu cuá sé ni tudu Estado memblu e ni téla cu naxi tê dependenxa fa.Tudu nguê di mundu ca nancê livli e igual ni dignidade e ni dirêtu. Punda nen ca pensá e nen tê cunxensa, selá nen fé tudu cuá cu tençón de lumón.Tudu nguê ca pô flá ni dirêtu cu liberdade cu sa ploclamadu ni Declaraçón sé, sê distinçón, mó fala di laça, di côlô, di sexo, di lungua, di religiôn, di pensamento político ô ôtlo, di natureza di téla ô di sociedade, di liqueza, di naximentu ô qualqué ôtlo situaçón.Alén di cuá sé, a na ca pô fé nê ua separaçón baseado ni estatuto político, jurídico ô di téla di qualqué nguê, mêmu xi téla sé conquistá dependenxa zá ô xi ê naxi tê fa.Tudu nguê tê dirêtu di vida, di liberdade e di segurança pessoal.Nê ua nguê ca pô vivê ni esclavatura fa; esclavatura cu bendê ô coplá esclavo sá ploibido.Nê ua nguê na ca pô sê tlatadu cu clueldade e sê cloçón fa.Tudu nguê tê dirêtu pa tlaté cu justiça ni tudu luguéTudu ngué sá igual pê cumpli lei di téla e selá lei sé plotêgê tudu nguê sê fé distinçón. Selá tudu nguê sá plotegido sê distinçón contla qualqué cuá cu sá contla Declaraçón sé e contla tudu cuá cu cá plovocá mali sé.Tudu nguê tê dirêtu di lecolê ni stluviçu di téla dê, contla qualqué situaçón cu ca violá dirêtu maxi importanti cu sá ni Constituiçón e ni lei.Nê ua nguê na ca pô sá plesu fa e a na ca pô mandá ni ua nguê ba ôtlo téla sê motivo fa.Tudu nguê tê mêmu dirêtu ni tlibunal, cu tocá tlatá tudu cuá di nguê sé cu justiça, sê plijudiqué di qualqué modo.Tudu nguê cu sá cusado di fé qualqué cuá sá nôcentxi antê cu a ca julgué publicamente ni tlibunal e selá a dé possibilidade pê pô dêfêndê ubuê dê contla cusaçón sé.A na ca pô condená ua nguê fa, xi ni momento cuê fé mali, pena cu ca castigá mali sé na sá esclito ni livlu di justiça di telá dê ô ni livlu di justiça internacional. A na ca pô dé ua castigo maxi pesado fa, xi ni djá cuê fé mali, pena sé maxi pesado na tava sén fa.A na ca pô incomodá sê motivo ua nguê ni vida dê fa, ni familia dê fa, ni ké dê fa, ni cata dê fa, e a na ca pô toqué ni honra nê reputaçón dê fa. Selá lei di telá dê plotegê contla tudu mali sé.Tudu nguê tê dirêtu di ndá e coiê ké dê n'dentlu di téla dê.Tudu nguê tê dirêtu di xê di téla andji ê sá nê, di téla dê tudaxi, e ê tê dirêtu di bilá ba téla dê ola ê mêssê.Tudu nguê cu sá plesseguido ni ua téla ê tê dirêtu di ploculá ploteçón ni ôtlo téla, e ê sá obligado pa dé ploteçón.Maji dirêtu sé na ca valê fa xi qualqué nguê cometê ua clime ô xi ê na lispetá tudu mandamento di Naçón Unida fa.Tudu nguê tê dirêtu di tê ua nacionalidade.A na ca pô txilá ua nguê nacionalidade dê fa nê obligué mudá nacionalidade dê fa.Tudu hómé cu muala tê dirêtu di casá e di flomá familia, ola cu nen ca tê daji, sê piá laça, nacionalidade ô religión. Tudu nen tê mêmu dirêtu, ola nen sá casadu e ola casá ca blagá.A na ca pô obligá hómé cu muala casá fa.Familia sá base di tudu sociedade e ê tê dirêtu di ploteçón di sociedade e di Estado.Tudu nguê, xi ê sá êlê tan ô zuntadu cu ôtlo nguê, tê dirêtu di propriedade.A na ca pô txilá sê motivo qualqué bén di ua nguê fa.Tudu nguê tê dirêtu di pensamento, di cunxença e di religión; dirêtu sé ca implicá liberdade di mudá di religión ô di conviçón, liberdade di manifestá religión ô conviçón, ua nguê tan ô zuntado cu ôtlo nguê, publicamente ô non, ni tudu cuá di telá.Tudu nguê tê dirêtu di liberdade di opinión e di flá. A na ca pô plijudicá nê ua nguê fa punda ê manifestá opinión dê e ê ca pô goló, lêcêbê e uangá , ni qualqué xitu cuê mêssê, tudu pensamentu dê, tudu ideia dê, modo cu ê mêssê.Tudu nguê tê dirêtu di liberdade di reunión e di associaçón.A na ca pô obligá ne ua nguê di fé patxi de ua associaçón fá.Tudu nguê tê dirêtu di participá ni tudu assunto di tela dê, ê pô sa êlê mé ô ê ca pô mandá ua nguê cuê mêssê.Tudu nguê tê dirêtu di lutá ni tudu situaçón di estado di téla dê.Vonté di povo sá base de autoridade di podê di Estado, vonté sé ca manifestá ni elêçón livli e justu cu ca realizá cu data mlacado zá ni lei baseado ni voto secleto e cu tudu nguê tê liberdade di voto.Tudu nguê, cuma ê sá memblo di sociedade, ê tê dirêtu di tê segurança social. Andeji ê tê dirêtu di pidji pê gózá di dirêtu económico, social e cultural glaça a saclifiçu di tudu nguê di téla dê, e di coperaçón internacional.Tudu nguê tê dirêtu di tlabá, di côiê tlabá cuê mêssê e di tudu ploteçon pa na txilé di sluviçu fa.Tudu nguê sê discliminaçón cu cá fé ua casta di stluviçu, tudu nguê sé, tê ua migida di gêlo sé mé.Tudu nguê cu ca tlabá selá ê lêcêbê gêlu cu ca dá pê vivê baleladu cu familia dê sê passá afliçón.Tudu nguê cu mêssê, tê dirêtu di juntá glupu cu otlô nguê pá fundá sindicato di dêfendê interesse di glupo sé.Tudu nguê tê dirêtu di descanso, e gozá félia tudu anu, e óla cu é ca lentlá félia sé, selá patlón ô estado pagué vencimento.Tudu nguê tê dirêtu di tê vida baleladu pê pô gozá di saôji êlê cu familia dê, tê cumé, lôpa, ké, dôtôlô cu minjan. Ê tê dirêtu di segurança social, óla ê sá sê stluviçu, ni duentxi, xi ê sôflê acidente, xi ê bilá vé ô n'ôtlô situaçón cu na ca dé meio pê pô vivê, contla vonté dê.Maternidade cu mina piquina tê dirêtu di zuda cu assistência. Tudu mina piquina mêmu cu na sá mina di hómé ô muala casadu fa, tê dirêtu di ploteçón social.Tudu nguê tê dirêtu di educaçón. Estado tocá pagá ensino básico da tudu nguê. Ensino básico sá obligatório. Ensino técnico cu profissional tocá zisti ni tudu xitu e tudu nguê cu mêssê fé cursu superior selá déssé xi ê tê condiçón pê fê.Selá educaçón contribui pa desenvolvimento di hómé, lefoçá dirêtu cu liberdade maxi importanti di hómé sé. Andeji ê tocá fé tudu cuá pa zisti complençón, tolerância cu amizade entre tudu naçón cu tudu laça ô religión, e desenvolvimento di tudu cuá cu Naçón Unida ca fé pa tudu nguê tê paz.Tudu pé só ca coiê quê tipu de educaçón cu sa milhó pa mina dê.Tudu nguê tê dirêtu di participá ni cultura di región dê, ni desenvolvimento científico e luclá cuê.Tudu nguê tê dirêtu di proteçón di interesse moral e material di tudu tlabá científico, literário e artístico cuê fé.Tudu nguê tê dirêtu di fé pa zisti, ni plano social cu ni plano internacional, ua modo di dirêtu e liberdade cu sá ni Declaraçón sé, sá cuá vedé.Qualqué ngué tê obligaçón ni glupu dê, e xi ê na sa ni glupu sé fa, ê na ca desenvolvê fa.Óla qualqué nguê ca gozá dirêtu cu liberdade, selá ê cumpli lei pa plomovê lispêtu di dirêtu cu di liberdade d'ôtlo nguê, pa moral, lei di govenu e gozo geral ni democracia sá cuá vedé.Tudu dirêtu cu liberdade sé na ca pô zisti contla vonté di Naçón Unida.Tudu cuá cu sá ni Declaraçón sé na ca pô plimiti qualqué Estado, glupu ô nguê di fé qualqué cuá cu ca pô plijudicá tudu dirêtu cu liberdade cu sá ni ducumento sé.Esiane sɛ nidi ne biakoyɛ ne hokwan a adesamma abusua no wɔ no ne ahofadi, atɛntrenee ne asomdwoe a ewɔ wiase no nhyɛase,Esiane sɛ obu a wommu ne animtiaa a wɔde bu onipa biara Kyɛfa no akowie atirimɔdenne ahorow mu no apusuw wiase no ahonim, ne ɔhwɛ a yɛhwɛ kwan sɛ wiase bi reba a adesamma benya ahofadi wɔ ɔkasa ne gyidi ho, na wɔabɔ dawuru sɛ osuro ne ohia jo ahofadi ne ɔmanfo botae,Esiane sɛ nea ɛbɛyɛ na ɔmanfo remfa atuatew kwan so sɛ nea etwa to de atu atirimɔden ne nhyɛso agu, nti, ɛsɛ sɛ yɛde mmara sodi bɔ onipa biara kyɛfa ho ban,Esiane sɛ ɛho hia sɛ yɛbɛma ayɔnkofa abɛda aman horow ntam,Esiane sɛ nnipa a wɔwɔ Amanaman Nkabom no Mmara no mu no agye sɛ wogye onipa biara kyɛfa tom, na wogye tom sɛ onipa desani biara nya ne kyɛfa, nidi ne ɔsom a wɔsom bo; afei wogye mmarima ne mmea Kyɛfa tom, na wɔbɔ mmɔden sɛ wɔbɛma ɔmanfo atu mpɔn wɔ asetena pa mu wɔ ahofadi bebree mu,Esiane sɛ Kuw Mma ahyɛ bɔ sɛ wɔne Amanaman Nkabom mo bɛyɛ biako de ama aman nyinaa anya obu ama onipa biara kyɛfa ne ahofadi ahorow noEsiane sɛ Kyɛfa ne ahofadi ahorow ho hia sen biara na ama bɔhyɛ yi aba mu koraa nti,Ɛnde, Afei,Kuw Kɛse NoPae mu kaAmansan Mpaemuka a ɛfa Onipa Biara Kyɛfa ho noSɛ mmɔdenbɔ gyinapɛn ma nkurɔfɔ ne aman nyinaa, a yɛn botae ne sɛ nnipa nkorɛnkorɛ ne aman nyinaa bɛkae saa Mpaemuka yi bere nyinaa, na wɔnam ɔkyerɛkyerɛ ne nhomasua so akyerɛ obu ama saa kyɛfa ne ahofadi ahorow yi, na wɔde nkakrankakra ama nnipa a wɔwɔ wɔn a wɔwɔ amannɔne ate ase, agye atom, adi so pɛpɛɛpɛ wɔ nnipa a wɔwɔ Kuw Mma no ankasa man mu, ne ɔmanfo a wɔtete wɔn nsasesin mu.Wɔawo adesamma nyinaa sɛ nnipa a wɔwɔ ahofadi. Wɔn nyinaa wɔ nidi ne kyɛfa koro. Wɔwɔ adwene ne ahonim, na ɛsɛ sɛ wobu wɔn ho wɔn ho sɛ anuanom.Ɛsɛ sɛ obiara nya kyɛfa ne ahofadi ahorow a wɔaka ho asɛm wɔ Mpaemuka yi mu no a nnipa animhwɛ anaa nyiyim nni mu, te sɛ ebia abusua a ofi mu, ahosu, sɛ ɔyɛ ɔbea anaa ɔbarima, sɛ ɔka kasa bi anaa ɔwɔ kuw bi mu, sɛ ɔwɔ ahode, sɛ wɔwoo no ɔkwan bi so no mfa ho koraa.Bio, wɔrenyɛ nyiyim biara esiane obi amanyɔ anaa ɔman anaa asase a obi fi so no nti. Ɛmfa ho hwee sɛ ɔman no de ne ho anaasɛ ɛbata ɔman foforo bi ho, anaa nso enni n; ankasa ho so, anaasɛ Ɔman foforo bi na edi wɔn so.Obiara wɔ nkwa, ahofadi ne ne nipaban ho ahobanbɔ.Wɔremfa obiara nkɔ nkoasom anaa nkoayɛ mu. Wɔabara nkoasom ne nkoatɔ ne nea ɛtete saa nyinaa.Ɛnsɛ sɛ wɔde aninyanne, atirimɔden, ne nea ɛmfata sɛ wɔde yɛ nnipa anaa ayayade biara twe obiara aso.Mmara mu no, onipa biara wɔ ho kwan sɛ wogye no tom sɛ onipa.Nnipa nyinaa yɛ pɛ wɔ mmara anim, na ɛsɛ sɛ wɔnam mmara so bɔ obiara ho ban a nyiyim biara nni mu. Obiara wɔ banbɔ koro no ara a esiw nyiyim a ɛsɛe Mpaemuka kwan no kyɛfa no bi.Obiara wɔ nea ne man asɛnnii mmara ahyehyɛ ato hɔ a wɔyɛ de pata nea obi afom no no hokwan anaa kyɛfa.Wɔrenkyere obi, mfa no nto afiase anaa wɔrempam no mfi ne man mu ɔkwa are kwa.Obiara wɔ hokwan sɛ asɛnnifo a wonni obiara afa a wɔnyɛ nyiyim di n'asɛm wɔ peteem sɛnea wɔyɛ onipa biara, de kyerɛ ne kyɛfa ne n'asɛde ahorow wɔ mmarato bi a wɔde tia no ho.Asɛm a obi di na odi mu fɔ ma wɔtwe n'aso no wɔremfa nto onipa biara so gye sɛ wɔnam mmara so adi onii no asɛm wɔ n'akyigyinafo anim abu no fɔ ansa.Sɛ obi yɛ bɔne bi na akyiri yi wohu sɛ anka ɛsɛ sɛ wɔtwe n'aso, nanso bere a onii yo yɛɛ saa bɔne no, na ne man anaa ne man ne aman foforo bi mmɔɔ mu nyɛɛ mmara bi a etia bɔne no a, ɛnde ɛnsɛ sɛ wɔtwe ɔdebɔneyɛfo no aso. Saa ara nso na wɔreemfa asotwe a emu yɛ duru mma bɔne bi nsen nea ɛwɔ hɔ bere a wɔyɛɛ saa bɔne no.Wɔremfa nea mmara nnim biara so nhiahia obiara ho wɔ ne kokoamsɛm, n'abusua, ne fi ne ne mfɛfo ntam asɛm bi ho. Saa ara na wɔrentiatia ne nidi ne n'anuonyam so. Obiara wɔ banbɔde yi kyɛfa a mmara taa akyi.Obiara wɔ kyɛfa anaa hokwan sɛ okyinkyin anaa ɔtena baabiara wɔ nea ne man ahye ano kɔka.Obiara wɔ ne kyɛfa anaa hokwan sɛ ofi ɔman biara mu, a n'ankasa de ka ho, na ɔsan kɔ ne man mu bio.Obiara wɔ kyɛfa anaa hokwan sɛ esiane amanyɛsɛm ho ɔtaa bi nti ɔkɔ ɔman foforo bi mu kɔpɛ guankɔbea.Saa Kyɛfa anaa hokwan yi yera bere a guankɔ no nnyina amanyɛsɛm mu amanenya anaa Amanaman Nkabom gyinae so.Obiara wɔ kyɛfa anaa hokwan sɛ ɔyɛ ɔmanba wɔ baabiara.Wɔremfa biribi a ɛnnam mmara so nsiw obiara manbayɛ ho kwan. Sɛ obi pɛ sɛ ɔsakra ne manbayɛ fi baabiara nso a, wɔrensiw no kwan.Sɛ mmarima anaa mmea bi du wɔn mpanyin afe so, na wɔn abusua, wɔn man anaa wɔn asɔre mu nhyehyɛe nsiw wɔn mu ni kwan a, ɛnde wɔwɔ kyɛfa anaa hokwan sɛ wɔware kyekye abusua. Wɔn nyinaa wɔ aware mu kyɛfa pɛ wɔ wɔn aware ne wɔn awaregu berem.Okunu ne ɔyere nko ara na ɛsɛ sɛ wɔpene so ka wɔn aware bom sɛ awarefo.Okunu ne ɔyere ne mma abusuabɔ no ne kuwyɛ abɔse fekuw biara mu, ɛsɛ sɛ fekuw anaa ɔman no bɔ saa abusuakuw yi ho ban.Obiara wɔ ho kwan sɛ ɔno nko ara pɛ ahonyade anaasɛ ɔne afoforò pɛ bi.Wɔremfa nea eenyina mmara so nnye obi ahonyade mfi ne nsam.Obiara wɔ adwenem nsusuwii, ahonim ne nyamesom biara a ɔpɛ ho kyɛfa anaa ɛho kwan. Saa kyɛfa anaa hokwan yi ma obi de ne ho sɛ ɔbɛsakra ne nyamesom anaa ne gyidi, ɛma obiara de ne ho sɛ ɔhwehwɛ ankorankoro anaa ɔdodow nyamesom, anaa ɔne afoforo bom som wɔ peteem anaa kokoam, nam so yi ne nyamesom anaa gyidi adi wɔ kyerɛkyɛrɛ, nneyɛe ne ɔsom mu.Obiara wɔ ne kyɛfa anaa hokwan sɛ ɔka n'adwene ne nsusuwii. Saa kyɛfa yi ma obiara kura ne nsusuwii mu a obiara nnye no asabawmu. Ɔwɔ hokwan sɛ ɔhwehwɛ anaa otie adesuade ne nsusuwii biara, na ɔno nso nam ɔkwan biara so ma afoforo te a aman ahye nsiw eyi ho kwan.Obiara wɔ hokwan sɛ ɔkɔ asomdwoe nhyiam ase anaa ɔdɔm fekuw biara.Ɛnsɛ sɛ wɔhyɛ obiara sɛ ɔnkɔdɔm fekuw bi.Obiara wɔ hokwan sɛ onya kyɛfa wɔ ne man mu Aban mu, sɛ ɛyɛ tee anaa ɛnam ananmusifo so.Obiara wɔ kyɛfa koro wɔ ne man nu ɔsom adwuma ho.Ɔmanfo no pɛ na ɛbɛyɛ Aban no nnyinaso. Wɔnam abatow a wɔnam so paw nnipa a ɛyɛ kokoam ɔdodow adeyɛ a wɔahyehyɛ ne bere ato hɔ so na ɛbɛda ɔpɛ yi adi.Onipa biara, sɛ ɔyɛ fekuw muni yi, wɔ ne kyɛfa wɔ akyigyina a ɔman no anaa ɔman no ne aman afoforo abom apere anya no ho sɛnea ɔman no nhyehyɛe ne sikasɛm te. Onipa biara wɔ sikasɛm, ɔmanbayɛ ne amammerɛ ho kyɛfa a ɛho hia ma ne nidi ne ne nipasu.Obiara wɔ adwumayɛ ho kyɛfa, ɔde ne ho sɛ ɔpaw adwuma a ɔpɛ sɛ ɔyɛ, ɔwɔ adwumayɛ mu nhyehyɛe pa ne emu banbɔ no ho kyɛfa.Obiara wɔ adwumayɛ ne ɛso akatua a wɔde ma no ho kyɛfa a nyiyim biara nni mu.Obiara a ɔyɛ adwuma no wɔ ne kyɛfa a ɛsɛ sɛ onya wɔ akatua a ɛfata a ɛbɛma ɔne n'abusuafo anya atenaye a ɛfata onipa nidi ho. Sɛ ehia nso a, ɛsɛ wɔde fekuwbɔ mu akyigyina ka ho.Ɛyɛ obiara kyɛfa sɛ ɔhyɛ adwumayɛfo fekuw ase anasɛ nso ɔdɔm bi, na ɔnam so bɔ ne yiyedi ho ban.Obiara wɔ ɔhome ne bɔnnɔdi bere ho kyɛfa. Nnɔnhwerew a wɔahyehyɛ sɛ wɔde yɛ adwuma a ɛmmoro so ne adwuma mu akwamma bere a wotua odwumayeni no ka nso ka ho.Obiara wɔ ne kyɛfa anaa hokwan sɛ ɔne n'abusuafo nya asetena yi mu yiyedi a ɛma ɔne n'abusuafo nya ahoɔden ne asetena pa. Aduan, adurade, afi, ayaresa ne fekuw mu ɔsom adwuma nso ka ho. Saa ara nso na ɛyɛ obiara kyɛfa sɛ onya akyigyina a wɔde ma obi a onni adwuma bi yɛ anaa ɔyare anaa odi kuna anaa wabɔ akora anaa aberewa anaa asetena mu ahyiakwa mma n'ani nwie gye wɔ asetena mu ho.Ɛsɛ sɛ wɔde ɔhwɛ pa hwɛ ɔbaatan ne ɔba biara. Ɛmfa ho hwee sɛ mmofra bi yɛ awarefo mma anaa mpenafo mma. Ɛsɛ sɛ wɔn nyinaa nya wɔn kyɛfa wɔ asetena mu banbɔ ho.Obiara wɔ ho kwan sɛ osua ade. Anyɛ yiye koraa no, ɛsɛ sɛ obiara nya sukuukɔ anaa adesua kwa wɔ ne mmofraase wɔ nneɛma nketenkete bi ho. Ɛsɛ sɛ wɔde ɔhyɛ to ho ma obiara nya mmofraase adesua. Mfiridwuma ho adesua ne dwumadi ahorow no sua anaa sukuupɔn mu adesua ho de, obiara benya ne kyɛfa sɛnea n'adwene ne ne mmɔdenbɔ kyerɛ.Ɛsɛ sɛ adesua nyinaa botae yɛ nea ɛhwehwɛ nkɔso ma onipadua ne obu mu denhyɛ ma adesamma kyɛfa a ɛfa nnipa ahofadi horow no ho. Eyi bɛma ntease, denyɛ ne ayɔnkofa aba aman, mmusua anaa asɔre horow nyinaa ntam. Ɛbɛhyɛ Amanaman Nkabom no den ama asomdwoe aba wiase.Awofo wɔ kyɛfa anaa hokwan a ɛso sɛ wɔbɛpaw nhomasua ko a wɔpɛ ama wɔn mma.Obiara wɔ ne kyɛfa anaa hokwan sɛ ɔde ne ho fra kwasafo amammerɛ mu. Ɔwɔ ne kyɛfa anaa hokwan wɔ mfaso a efi nyansasua ne abɔdemuhwehwɛ mu ba no mu.Obiara wɔ nnepa a efi abɔdemuhwehwɛ, nhomasua anaa nsaanodwuma adeyɛ bi a ɔde ne nsusuwii ama aba no mu kyɛfa.Obiara wɔ ho kwan sɛ onya fekuw anaa amanaman nhyehyɛe a ekura kyɛfa ne ahofadi horow a wɔabobɔ din wɔ Mpaemuka yi mu no mu.Obiara wɔ ne kwasafo asɛde a ɛno mu na sɛ ɔyɛ a, ɔnam so ma onyin a ne nipadua nyin no wie pɛyɛ.Ansa na obiara benya ne kyɛfa ne ahofadi no, gye sɛ ɔno nso ayɛ nea mmara hwehwɛ wɔ ne ho sɛ ɔyɛ ma afoforo ma wɔn nso nya wɔn kyɛfa ne ahofadi. ɛsɛ sɛ onii no bɔ ɔbra pa, na ɔkyerɛ obu ma guasodeyɔ ne ɔdodow amammu mu yiyedi.Ɛnsɛ sɛ saa kyɛfa anaa ho kwan ahorow yi yɛ nea ɛne Amanaman Nkabom no atitimpɔw ne gyinapɛn bɔ abira.Ɛnse sɛ onipa biara kyerɛ nsɛm a ɛwɔ Mpaemuka yi mu no ase sɛ ɛyɛ ade bi a ɛma Ɔman, fekuw anaa onipa bi kyɛfa anaa tumi, nam so sɛe kyɛfa ne ahofadi horow a wɔabobɔ din wɔ nhoma yi mu no.Novzeu ai cov ai cenyanzeu kylix xie ai zunyan nie qianlif pindenv buyi cenrenf xi, zenfyif nie hopin ai jicuv,Renqian wusif xi nie wuvmie xi baofxin yevman zif lie, iv baofxinzeu novzeu ai lixtolo ca dianfwu lie, novzeu kylix sa li nie xinfyanv ai zifyou xie, geuv ta, tai ta ai sifgaif invji, nov puvtong zeu ai diefciv gao lai gao li lu,Novzeu pebudeyiv tenvezouvxianv baofzenf nie yafpe ov huanvpanf xi jinfxin ta liev do, renqian huazif go baovhuf liev do,Guijiazeu ai guanxi ca huazanv xi cujinf do,Lianho Gui guijiazeu ai novzeu Lianho Gui Xianfzan ku gyxzeu renqian jibenv ov, renge zunyan nie jiafzi ov, novba novgani davzeu ai qianlif ov xie ai xinfnianf li ov zu lu, zifyou nafbi qi ku ai sefhuif ca zif xi nie nieka suivpin ca zif xi cujinf die,Huifyan guizeu li lu: Lianho Gui dafhax sa riv bonie renqian nie jibenv zifyou puvbianf tiv xi riv xi cujinf do,Iv qianlifnzeu zifyouzeu puvbianf hala xi, iv diefciv conghunf riv daov xi ov zongfyaofxinf qi lai qi xie,Aivga amu,Dafhuif,Iv Sifgaif Renqian Xianyan hxaf ov zu, novzeu guijiazeu liqif zu bonie sixianf ai gongftong biaozunv riv bonie die: Novzeu nie sefhuif jigouf qiaowav iv xianyan die bonie, liqif zu bonie zeu xi afhxef xi go qianlif nie zifyou tiv xi cujinf, guijia ai nie guijif ai jianfjinf cosi go, iv qianlifzeu zifyoufzeu huifyan gui gyxzeu daov ai novzeu nie gyxzeu rof ai novzeu ku puvbianf nie xiaofgov xie ai cenrenf xi zunxin xi ti liev;Novzeu nongv lie kylix dav zeu xi, zunyan nie qianlif gahaf kylix dav zeu xi. Gyxzeu livxinf nie lixtolo ca xie, xiongdif guanxif ai jinsen go duifdaif do.Novzeu kylix iv xianyan hxaf ai qianlif nie zifyou xie, zongvzu, huxse, xinfbie, sa, zongjiaof, zenfzif lax qita ai diefciv, guiji lax sefhuif cusen, caicanv, nongv lax qita senhunf dav zeu xi api ta do.Nov naof ai guijia lax rof ai zenfzif ai, xinzenf ai lax guijif ai difweif dav zeu ta bonie api ta do, sivreuv ta do: Iv rof go daov kav ai rof, novzeu go kav ai rof, go daov kav ta ti ai rof lax qita zuvqianf xianfzif ai qinkuanf xie.Novzeu kylix senminf, zifyou nie soti nganqian ai qianlif xie.Novzeu kylix nudif lax nuyif zif ta do; renfho xinsif ai nudif zifduf nie nudif pu xi lu xi kylix riv ta do.Novzeu kylix kufxin ti ta do, canrenv ai, rendaof ta ai lax wuvruv ai daifyif lax xinhua lie ta do.Novzeu renfho lancan hxong bonie huali zixge ai renge cenrenf ai qianlif xie.Huali zixge novzeu kylix dav zeu xi, huali go dav zeu bonie baovhuf ai qianlif xie, api bonie bav ta do. Novzeu kylix dav zeu ai baovhuf ti ai qianlif xie, iv xianyan dav zeu ta ai api bonie bav xi, iv qisif sandongf ai xinwei go di xi bifmianv do.Novzeu ai ianfhua lax huali go ov lie ai jibenv qianlif di zu, guijia huaten hoge go iv di ov xiaofgo xie ai buvjiuf riv ai qianliff xie.Novzeu renfyif zo ta do, guan ta do, pov ta do.Novzeu kylix dav zeu bonie youf pianyiv tai ai huaten nav bu go gongzenf gongkai sivreuv ai qianlif xie, iv dav zeu, guaiv qianliff nie yifwuf qioden gavxi, go ov zu ai xinsif zivkongfzeu panfden gavxi.Xinsif kongfgaof xie ma zeu, bianfhuf gahaf div ai gongkai senvpanf ti, huali lie zuif xie xi zenfsi dai, zuif tai xi dav zeu bonie bav ai qianlif xie.Novzeu ai xinweizeu lax bu xinweizeu, gyxzeu riv zu guijia hua lax guijif hua lie xinsif zuif zif dai, xinsif zuif xie xi panfdenf ta do. Xinhua zuif huanf zu siv ai huali guidenf qi nie ta do.Novzeu gyxzeu daov ai nieka, cov, hxong ai congv nie tongxinf renfyif ganse ta do, guaiv rongyif nie minyif ha ta do. Novzeu huali go baovhuf bonie, iv ganse xi lax ha xi bifmianv ai qianlif xie.Novzeu guijiazeu ku zifyou hxeu nie hxong ai qianlif xie.Novzeu guijiazeu zu ai qianlif xie, gyxzeu ku gyxzeu daov ai guijia xie, gyxzeu daov ai guijia ov songvko ai qianlif xie.Novzeu qita guijia ku bifhuf div bonie xianvsouf bonie pehaif bifmianv ai qianlif xie.Zenzenf zenfzif guanxif tai ai zuifxin lie, Lianho Gui ai zongziv nie yanze dav zeu ta ai xinwei lie qivsuf ai qinkuanf pati, iv qianlif siv ta do.Novzeu kylix guiji xie ai qianlif xie.Novzeu ai guiji renfyif bodo ta do, gyxzeu guiji gengaiv ai qianlif houvrenf ta do.Nov qiba zif ai novba novgani, zongvzu, guiji lax zongjiaof go xianfzif ta, cov zif ai qianlif xie. Gyxzeu hunyin gahaf, hun jie zu nie hun li zu dav zeu ai qianlif xie do.Novba novgani niev mianf ai zifyou nie kylix tongyif lie xi, hun jie gavxi.Cov myef nongv ai jivben sefhuif danyan, sefhuif nie guijia go baovhuf do.Novzeu gyxzeu daov ai caicanv qian xie, qita novzeu dafhax xie ai caicanv qian xie.Novzeu ai caicanv renfyif bodo ta do.Novzeu kylix diefciv, lixtolo ca nie zongjiaof zifyou ai qianlif xie. Iv qianlif xie: Gyxzeu daov ai zongjiao lax xinfyanv gaivbianf ai zifyou, gyxzeu daov lax dafhax, gongkai lax hxeu bonie jiaofyif, sijianf, tiv xi lax gaiflif go gyxzeu zongjiaof lax xinfyanv ai zifyou.Novzeu kylix zuvzan nie yifjianf li ov zu ai zifyou xie. Iv qianlif xie: Zuvzan xie bonie ganse ta ai zifyou, meigaifzeu go guiji sivreuv ta bonie xiaoxi nie diefciv niv, jiesouf, lie ai zifyou.Novzeu kylix hopin huif ji nie sef jie ai qianlif xie.Novzeu gyxzeu daov die ta, tuantiv ov qilie ta do.Novzeu gyxzeu daov lax zifyou xianvze ai daifbiaov go gyxzeu daov ai guijia zifliv xi canjia ai qianlif xie.Novzeu jihuif dav zeu bonie gyxzeu daov ai gongwuf canjia ai qianlif xie.Novzeu ai yifzif kuaka qianli ai jicuv; iv yifzif denqi nie zenzenf nie xianvjiv go biaovxianf do, xianvjiv puvbianf nie pindenv nie piaof tou qian lie riv do, min jif ta ai piaof tou xi lax iv dav zeu ai zifyou piaof tou ai cenxif riv do.Nov nav hu, sefhuif ai cenyan naof riv bonie, sefhuif baovzanf ti ai qianlif xie, go daiv ai zunyan nie renge zifyou huazanv div ai jinjif, sehuif nie wenhuaf gahaf ai qianlifzeu sixianf xi ti ai qianlif xie, iv sixianf guijia liqif zu, guijiazeu dafhax riv, guijiazeu ai zuvzi nie ziyan qinkuanf lie xi.Novzeu jief riv, gyxzeu daov ai jief xianvze, gongzenf nie hosif nie jief riv ai tiaojianf ti, jief tai xi bifmianv ai baovzanf ti ai qianlif xie.Novzeu jief dav zeu bonie baofcou dav zeu ai qianlif xie, kylix api bonie bav ta do.Jief riv ai nov naof, gongzenf nie hosif nie baofcou ti ai qianlif xie, go daov nie guaiv zovyi nov ai zunyan dav zeu ai nieka tiaojianf xie xi baovzenf, biyaof zu qita huansif ai sefhuif baovzanf lie do.Novzeu kylix gyxzeu lifyif weihuf bonie gonghuif zuvzi canjia ai qianlif xie.Novzeu kylix houv nie sa riv ta ai qianlifzeu xie, gyxzeu ku xie: jief riv ai sijie holiv xianfzif, denqi qian lie bonie houv ai qianlif xie.Nov naof go daov nie guaiv zovyi ai jianfkan nie hulif weici bonie div ai nieka suivzunv ti ai qianlif xie, gyxzeu ku si, xivba, cov, yiliao nie sehuif huwuf xie; jief tao, di, canhuif, novba seu, laovga zif lax gyxzeu wotav kongfzif ta ti ai qinkuanf pati nieka ai nenli tao zu, baovzanf ti ai qianlif xie.Aniex nie akai tebie nie zaofguf nie davxi ti ai qianlif xie. Akaizeu, hun nongv lax hun nongv busif, kylix dav zeu bonie sefhuif go baovhuf do.Novzeu kylix zeu ai qianlif xie, zeu qian div ta do, puvci lai puvci cuji nie jibenv gaiduanf iv dav zeu do. Cuji zeu yifwuf xinfzi sif do. Jifsu nie jief riv ai zeu puvbianf riv do. Gaodenv zeu cenji lie novzeu ov dav zeu bonie tongf do.Zeu ai mudi conghunf novzeu ai gofxinf huazanv, renqian nie jibenv zifyou ov tiv xi qiba liev do. Zeu guijiazeu, zongvzuzeu lax zongjiaof jituanzeu ai liaovgaiv, rongrenv nie dav ca xi cujinf do, Lianho Gui hopin weihuf ai hodongfzeu cujinf do.Aniex aba gyxzeu akaizeu ai zeu ov, dafbie xianvze ai qianlif xie.Novzeu zifyou sefhuif ai wenhuaf hodongf canjia, yifsu xianvsouf, koxio jinfbuf nie go nongv ai hulif dafhax ti ai qianlif xie.Nov naof go daov riv ov zu ai koxio, wenxio lax meivsu zopinv lie zu ai jinsen nie wuzi gahaf ai lifyif ov, baovhuf ti ai qianlif xie.
Novzeu sefhuif nie guijif ai zifxif nav bu div ai qianlif xie, iv zifxif ku, iv xianyan go hxaf ai qianlif nie zifyou conghunf riv daov gavxi.Nov naof sefhuif ov yifwuf xie, sefhuif ku guaiv gofxinf zifyou nie conghun huazanv gavxi.Nov naof guaiv qianlif nie zifyou riv zu, huali qioden ai xianfzif sou yisou, iv xianfzif qioden ai mudi weiyi novzeu ov qianlif baovzanf xi nie zifyou ov xie do cenrenf xi nie tiv xi lie xi, sefhuif minzuv nav bu ku daofde, gonggongf zifxif nie puvbianf hulif ai zenfdanf div xi siyinf.Iv qianlifzeu nie zifyouzeu riv xi, qiev qinkuanf pati kylix Lianho Gui ai zongziv nie yanze dav zeu ta ta do.Iv xianyan ai qiev tiaowen, kylix qiev guijia, jituan lax nov qianlif xie iv xianyan go hxaf ai qianlifzeu nie zifyouzeu pofhuaif ai hodongf lax xinwei riv ai qianlif xie xi gaivsif ta do.ᜀᜅ ᜎᜑᜆ᜔ ᜅ ᜆᜂᜌ᜔ ᜁᜐᜒᜈᜒᜎᜅ ᜈ ᜋᜎᜌ ᜀᜆ᜔ ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ ᜐ ᜃᜇᜅᜎᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜋ᜔ᜄ ᜃᜇᜓᜉᜆᜈ᜔᜶ ᜐᜒᜎᜌ᜔ ᜉᜒᜈᜄ᜔ᜃᜎᜓᜊᜈ᜔ ᜅ ᜃᜆ᜔ᜏᜒᜇᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜊᜓᜇ᜔ᜑᜒ ᜀᜆ᜔ ᜇᜉᜆ᜔ ᜋᜄ᜔ᜉᜎᜄᜌᜈ᜔ ᜀᜅ ᜁᜐᜆ᜔ ᜁᜐ ᜐ ᜇᜒᜏ ᜅ ᜉᜄ᜔ᜃᜃᜉᜆᜒᜇᜈ᜔᜶Chakutamo hakwitavila wulemu wa Lusesa lwa Mutu wosena mu chiyoyelo chenyi, Nakupwa nakuliyoyela chakuhona kupwa nawoma, kaha atela kupwa nachiyoyelo chakuwunda mu Kaye.Chapwa chakutamo kuhasa kukanyisa jijila jize jakuyanjisilamo Mutu, kaha makuwana nawa jijila jeka Mutu nahase kuyoyelamo muno mu Kaye mwahasa kupwa na Lusesa lwakuhasa kulihanjikila, kupwa nachinyingi chakutanga mazu akalunga mwazanga chakuhona kupwa nawoma.Chapwa chakutamo Mutu kuhona kumushinjila kulinga vyuma vyavipi navihasa kumuwanyisa kukaluhwa mu chiyoyelo chenyi kupwa nge jila yakukumishilako, Lushimbi lwakufwana ngana lwatela kupwako.Chapwa chakutamo kuneha chivwashano nawusepa mukachi kamafuchi.Chapwa nawa chakutamo Vatu vamu Liwuka lya United Nations kweseka nakuzanga chavo kumona nge kuli kweseka hamwe muchiyoyelo chavo chamalunga na mapwevo mangana vahase kupwa vakweseka hamwe muchiyoyelo chavo.Chakutamo nawa mafuchi amuchikungulwilo kana chazango ya Lushimbi yakulivwashana vanalishiki mukachi kavo kuhasa kulivwashana na Mafuchi amu United Nations kuhasa kutwala kulutwe chivwashano kana kaha nakukavangiza nawa jingolo ja Lusesa lwa Mutu jakupwa wakulizachila nakulitambukila mukuyoya chenyi.Chapwa nawa chakutamo nakumona nge kuli chivwashano cha jishimbi ja Lusesa kana ja Mutu kwesekesa nalushiko lwa chivwashano echi.Chivwashano kana echi cha Lusesa lwajingolo ja Mutu chatela kuchitachikiza nakuchikavangiza kuvatu vosena vamu vamuchivulu muchiyoyelo chavo, nakulama nawa lushiko lwa chivwashano kana mukachi ka Vatu vosena hamwe na Mafuchi atwama mu Chikungulwilo kana chazango eyi ya Chivwashano.Vatu vosena vasemuka yapwa hohamwe nakweseka mukuyoya chavo. Vatwama nachiyoyelo chalusesa chajingolo chakuzanga kulivwashana muchiyoyelo chavo.Mutu wosena atwama nalusesa lwajingolo josena eji vetavila mukaye jakuhona kulihandununa chakufwana nge kulitala havikova, miyachi, kulihandununa chavatu vamukaye mukusemuka chavo hamwe namukutwama chavo hano hakaye.Kakwechi kupwa kukalihandununa mwomwo wajishimbi, jizango chipwe kulihandununa chamafuchi mujishimbi namuchiyulo chipwe lifuchi kuze afuma mutu, chipwe lifuchi lyakulimanyina, lyalifwelela muchiyulo chalyo, kalyaliyula liveneko, chipwe lyapwa kanda lilimanyine muchiyulo.Mutu wosena analusesa lwachiyoyelo chenyi, kupwa wakusokoka kaha mutu vanahase kukinga.Kakwechi kukapwa mutu mwakapwa muwundungoko, kuzata milimo yakushinjila yawana, nawundungo wakukwata vatu navakawukanyisa mujijila josena.Kakwechi kukapwa mutu navakayanjisa mujijila josena jajipiko chipwe kumuhombwanyisa numba kumuzangamisako.Mutu wosena atela kupwa nalusesa lwajingolo jakulisolola kwosena kupwa nge mutu shimbu kanda jishimbi.Vatu vosena vaneseka hamwe shimbu kanda jijishimbi kaha vanalusesa lwakuvakinga kujishimbi. Vosena vaneseka hamwe kaha kakwechi kupwa wumwe mwahambakana mukwavokoko kwesekesa nalushiko kuhona kuyanjisa chipwe kumuhandununa kuvakwavo.Mutu wosena analusesa lwakumukinga kuvikungulwilo vyosena navipwangako vyakutala hakuyanjisa chamutu halushimbi vahana mutu lwakupwa wakulimanyina muchiyoyela chenyi kwesekesa nalushimbi.Kakwechi kukakpwa kulikwachila chamutuko, kumutumbika mutolongo chipwe kuchinyina kweka.Mutu wosena analusesa lwakwivwilila chihande chenyi ku zango yayinene yakaye yakulimanyina, nge vanawane mutu kana anamulonga wunapandama kuchiyoyelo chenyi.Wosena navawana namulonga wawunene anajingolo jakuvangila kumuwana nge anamulonga shimbu kanda vamusopese, kaha atela kulihakwila yavene.Kakwechi kukapwa kuwanyina mulonga mutuko mwomwo hakuhona kumuwanyina chihande chamulonga wawunene, kwesekesa najishimbi jamuze mulifuchi chipwe kaye, halwola kana alvulumwine wuze mulonga. Chipwe kakwechi kukahana mulonga wawunene wuze mutuko kuhambakana wuze mulonga avulumine halwola kana lwakavanga.Kakwechi kukapwa kuyanjisa mutu kwasekesa namukutwama chenyiko, tanga yenyi, limbo lyenyi, chipwe mukusonejeka chipwe kumusawula. Mutu wosena analusesa lwajingolo lwakumukinga lwalushimbi lwakuhona kumwivwisa woma.Mutu wosena analusesa lwakulitambukila nakutwama kala kungalila mukachi kalifuchi lyenyi.Mutu analusesa lwakufuma mulifuchi lyosena nazange chipwe mulifuchi lyenyi nakukinduluka cheka muze mulifuchi lyenyi atwama.Kala mutu analusesa lwakuzanga kuwahilila muchiyoyelo chenyi mumafuchi eka kuchina kuhona kumusopesa.Lusesa kana kalwechi kupwa nge mujila yize nayijila kwesekesa najijila jajipi javihande vyamafuchi chipwe kavetavila kwesekesa navishinganyeka vyakava United Nations.Kala mutu analusesa lwakupwa mutu wamulifuchi kana.Kakwechi kupwa kukafumisa mutu wuze nalisonekesa nakupwa mutu wamulifuchi kana chipwe kumukanyisa kwalumuna mutu kana kupwa wamulifuchi nazange.Malunga namapwevo vanamyaka yakutumo yakusemuka, chakuhona kuvakanyisa mwomwo wamiyachi navikova, mazu akalunga chipwe numba kavafuma mulifuchi kanako, vanalusesa lwakulimbata nakupwa najitanga. Vanalusesa lwakulimbata, mukutwama chavo chosena hakulimbata kaha nomu nawafwa aze malwavo.Kulimbata chosena navakachitavisa kwesekesa nakwitavila chavisemi jalunga napwevo vaze vanakuzanga kulimbata.Tanga kana navakayikinga kuvyuma vyosena mangana vapwenga vatu vakuliyoyela muchiyoyelo kana chalifuchi.Kala mutu analusesa lwakupita wupite wukawenyi kaha numba nakulifutula navakwavo.Kakwechi kukapwa kunyanga wupite wamutuko.Mutu wosena analusesa lwakulitambukila nakushinganyeka, mukutwama chenyi namumazu akalunga, lusesa kana elu lwakwitavisa wuze mutu kufuma kala muchikungulwilo chamazu akalunga eka nakwingila kweka, chipwe numba wukawenyi numba navakwavo muze mungalila, kuhasa kutwalaho namazu kana nakutangisa namuvilombelo vyenyi.Mutu wosena analusesa lwavishinganyeka nakuhajika, lusesa kana lunapu lwakushinganyeka vishinganyeka vyenyi chakuhona kupwa nawoma kaha nakuzanga kutambula nakunangula mazu navishinganyeka kuhichila mukala mazu amijimbu chakuhona veka kumukinga.Mutu wosena anajingolo jakuhasa kulikungulula chakuhona woma kaha namumawuka.Kakwechi kupwa kushinjila mutu kwingila muchikungulwiloko.Mutu wosena analusesa lwakuhanjika vihande mufulumende yalifuchi lyenyi, yikiye chipwe kuhichila muli vatu vasakula navamwimanyinako.Kala mutu analusesa lwakupwa hamwe kutachikiza vyuma mumilimo yamulifuchi lyenyi.Kuzanga chavatu chikiko nachihasa kuneha jingolo jafulumende jalifuchi lyosena nachipwa chakusweka hakuvwota, chipwe kukavangiza jijila jikwavo jakuvwotelamo.Mutu wosena hakupwa wamuchiyoyelo analusesa lwakupwa najijila jimwe jakuhasa kupwa wakilikinga, kupwa nalisesa lwakupwa nawupite mujila yatela lifuchi chipwe kaye yetavila muluheto, mukutwama chavatu hamwe nachisemwa kaha hawulemu nalusesa lwakulizachila lwakutwala milimo kana kulutwe kuli wuze mutu.Mutu wosena ali nalusesa lwakuzata milimo kwosena nazange, kukavangiza jijila jamwaza jakuzachilamo yize milimo kaha nakumukinga wuze mutu kuchina mwahona kuwana milimo.Kala mutu chakuhona kulihandununa atela kutambula fweto yakutamo.Wosena anakuzata analusesa lwakutambula fweto yakutamo kwesekes namilimo anakuzata mwahasa kulikafwa nawo natanga yenyi kwesekesa nachiyoyelo chenyi, chipwe kuwana jijila jikwavo mwahasa kuwanyinamo mali akulikafwa nawo.Mutu wosena analusesa lwakuputuka chipwe kwingila muchikungulwilo nachihasa kumuhanjikilako nakumukinga mukuyoya chenyi.Mutu wosena analusesa lwakupwa nalwola lwakunoka lwaviseke, kupwa nalwola lwamweseke lwakuzachilamo milimo kaha najilwola nawa jakunoka vatela wuze mutu kumuhana fweto.Mutu wosela analusesa lwakupwa nachiyoyelo chakutamo kupwa mutu wamulemu hamwe natanga yenyi mukulya, mukuvwala nakulikangula kumijimba hamwe navyuma vyazangiwa kukuyoya chamutu, lusesa lwakumukafwa halwola mwapwa tuliwe, kashinakaji chipwe mwahona vyuma vyatela kupwa vyakumukafwa mukuyoya chenyi.Mapwevo navanyike vavandende vatela kupwa nalusesa lwakuvatala kanawa, kaha mwana wuze nasemukila kweka kechi wamuze muzuvoko vatela kumulama kanawa apwenga nachiyoyelo chamwaza.Mutu wosena analusesa lwakutanga. Kutanga chosena chatela kupwa chawana, kufuma kukuputuka nakuheta kwakamwihi nakukukuma chakutanga. Kutanga chakuputukishilako chetala kupwa chawana. Kutanga chakulinangula Milimo nachipwako kaha kutanga chize chakuhambakanyisa nachipwa lika kuvat vosena kwesekesa namangana avovali nawo.Kutanga chosena nachipwako kwesekesa namangana amutu mangana apwenga wakulimanyina muchiyoyelo chenyi chajingolo jamutu. Nachinehesa mutu kuhasa kumutwala kulutwe, kumuwanyisa wusepa mukachi kamafuchi, vatu veka naveka mawuka eka avakakwitava, kaha nachitwala milimo yavaka United Nations kulutwe mukuneha kuwunda.Visemi vanalisesa lwakusakula shikola muka chipwe kutanga muka anakuzanga chawuze mwanenyi.Kala mutu analisesa lwakuhasa kutwala chisemwa kulutwe changalila kana, kuwahilila chavyuma vyachisemwa kaha nakutambasana chisemwa kana nakuwana kuwaha chacho.Mutu wosena analusesa lwakukinga chisemwa chenyi, kwesekesa nomu navahasa veka kuhasa kuchalumuna chipwe numba kuchisoneka kwesekesa nomu nachisoneka yavene.Mutu wosena wukwechi lusesa muvyuma vyachiyoyelo cheyi omu mukwechi jingolo jajishimbi vanavuluka kwesekesa nalushiko elu vanafwelela.Mutu wosena anamulimo mungalila yize anakuyoyela yinakuya kulutwe.Mulusesa kana lwachiyulo, mutu wosena mwakapwa nalusesa lwakukavangiza lushimbu kwesekesa najishimbi jize navaketavila nakulilemesa vatu vavene nakupwa nakavumbi muchiyoyelo chavo.Lusesa lwajingolo kana eji jakwitavila jachiyulo kanda kala lwola kujisachisa nakuzomboka kwesekesa najishimbi javaka United Nations.Kanda kuchifwelela nge echikulikasa kana chalufwelelo chinapandama kulifuchi limwe kahako, liwuka chipwe mutu kala lisesa lwa jingolo mwahasa kulilingila vyuma chipwe chuma echi nachihasa kupihisa jishimbi kana jalusesa vanasonekako.Overwegende, dat erkenning van de inherente waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de mensengemeenschap grondslag is voor de vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld;Overwegende, dat terzijdestelling van en minachting voor de rechten van de mens geleid hebben tot barbaarse handelingen, die het geweten van de mensheid geweld hebben aangedaan en dat de komst van een wereld, waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloof zullen genieten, en vrij zullen zijn van vrees en gebrek, is verkondigd als het hoogste ideaal van iedere mens;Overwegende, dat het van het grootste belang is, dat de rechten van de mens beschermd worden door de suprematie van het recht, opdat de mens niet gedwongen worde om in laatste instantie zijn toevlucht te nemen tot opstand tegen tyrannie en onderdrukking;Overwegende, dat het van het grootste belang is om de ontwikkeling van vriendschappelijke betrekkingen tussen de naties te bevorderen;Overwegende, dat de volkeren van de Verenigde Naties in het Handvest hun vertrouwen in de fundamentele rechten van de mens, in de waardigheid en de waarde van de mens en in de gelijke rechten van mannen en vrouwen opnieuw hebben bevestigd, en besloten hebben om sociale vooruitgang en een hogere levensstandaard in groter vrijheid te bevorderen;Overwegende, dat de Staten, welke Lid zijn van de Verenigde Naties, zich plechtig verbonden hebben om, in samenwerking met de Organisatie van de Verenigde Naties, overal de eerbied voor en inachtneming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden te bevorderen;Overwegende, dat het van het grootste belang is voor de volledige nakoming van deze verbintenis, dat een ieder begrip hebbe voor deze rechten en vrijheden;Op grond daarvan proclameert de Algemene Vergadering deze Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als het gemeenschappelijk door alle volkeren en alle naties te bereiken ideaal, opdat ieder individu en elk orgaan van de gemeenschap, met deze verklaring voortdurend voor ogen, er naar zal streven door onderwijs en opvoeding de eerbied voor deze rechten en vrijheden te bevorderen, en door vooruitstrevende maatregelen, op nationaal en internationaal terrein, deze rechten algemeen en daadwerkelijk te doen erkennen en toepassen, zowel onder de volkeren van Staten die Lid van de Verenigde Naties zijn, zelf, als onder de volkeren van gebieden, die onder hun jurisdictie staan:Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.Een ieder heeft aanspraak op alle rechten en vrijheden, in deze Verklaring opgesomd, zonder enig onderscheid van welke aard ook, zoals ras, kleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status.Verder zal geen onderscheid worden gemaakt naar de politieke, juridische of internationale status van het land of gebied, waartoe iemand behoort, onverschillig of het een onafhankelijk, trust-, of niet-zelfbesturend gebied betreft, dan wel of er een andere beperking van de soevereiniteit bestaat.Een ieder heeft het recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.Niemand zal in slavernij of horigheid gehouden worden. Slavernij en slavenhandel in iedere vorm zijn verboden.Niemand zal onderworpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing.Een ieder heeft, waar hij zich ook bevindt, het recht als persoon erkend te worden voor de wet.Allen zijn gelijk voor de wet en hebben zonder onderscheid aanspraak op gelijke bescherming door de wet. Allen hebben aanspraak op gelijke bescherming tegen iedere achterstelling in strijd met deze Verklaring en tegen iedere ophitsing tot een dergelijke achterstelling.Een ieder heeft recht op daadwerkelijke rechtshulp van bevoegde nationale rechterlijke instanties tegen handelingen, welke in strijd zijn met de grondrechten hem toegekend bij Grondwet of wet.Niemand zal onderworpen worden aan willekeurige arrestatie, detentie of verbanning.Een ieder heeft, in volle gelijkheid, recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak door een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie bij het vaststellen van zijn rechten en verplichtingen en bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde strafvervolging.Een ieder, die wegens een strafbaar feit wordt vervolgd, heeft er recht op voor onschuldig gehouden te worden, totdat zijn schuld krachtens de wet bewezen wordt in een openbare rechtszitting, waarbij hem alle waarborgen, nodig voor zijn verdediging, zijn toegekend.Niemand zal voor schuldig gehouden worden aan enig strafrechtelijk vergrijp op grond van enige handeling of enig verzuim, welke naar nationaal of internationaal recht geen strafrechtelijk vergrijp betekenden op het tijdstip, waarop de handeling of het verzuim begaan werd. Evenmin zal een zwaardere straf worden opgelegd dan die, welke ten tijde van het begaan van het strafbare feit van toepassing was.Niemand zal onderworpen worden aan willekeurige inmenging in zijn persoonlijke aangelegenheden, in zijn gezin, zijn tehuis of zijn briefwisseling, noch aan enige aantasting van zijn eer of goede naam. Tegen een dergelijke inmenging of aantasting heeft een ieder recht op bescherming door de wet.Een ieder heeft het recht zich vrijelijk te verplaatsen en te vertoeven binnen de grenzen van elke Staat.Een ieder heeft het recht welk land ook, met inbegrip van het zijne, te verlaten en naar zijn land terug te keren.Een ieder heeft het recht om in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging.Op dit recht kan geen beroep worden gedaan ingeval van strafvervolgingen wegens misdrijven van niet-politieke aard of handelingen in strijd met de doeleinden en beginselen van de Verenigde Naties.Een ieder heeft het recht op een nationaliteit.Aan niemand mag willekeurig zijn nationaliteit worden ontnomen, noch het recht worden ontzegd om van nationaliteit te veranderen.Zonder enige beperking op grond van ras, nationaliteit of godsdienst, hebben mannen en vrouwen van huwbare leeftijd het recht om te huwen en een gezin te stichten. Zij hebben gelijke rechten wat het huwelijk betreft, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan.Een huwelijk kan slechts worden gesloten met de vrije en volledige toestemming van de aanstaande echtgenoten.Het gezin is de natuurlijke en fundamentele groepseenheid van de maatschappij en heeft recht op bescherming door de maatschappij en de Staat.Een ieder heeft recht op eigendom, hetzij alleen, hetzij tezamen met anderen.Niemand mag willekeurig van zijn eigendom worden beroofd.Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst;dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen, alsmede de vrijheid hetzij alleen, hetzij met anderen zowel in het openbaar als in zijn particuliere leven zijn godsdienst of overtuiging te belijden door het onderwijzen ervan, door de praktische toepassing, door eredienst en de inachtneming van de geboden en voorschriften.Een ieder heeft recht op vrijheid van mening en meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid om zonder inmenging een mening te koesteren en om door alle middelen en ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeelden op te sporen, te ontvangen en door te geven.Een ieder heeft recht op vrijheid van vreedzame vereniging en vergadering.Niemand mag worden gedwongen om tot een vereniging te behoren.Een ieder heeft het recht om deel te nemen aan het bestuur van zijn land, rechtstreeks of door middel van vrij gekozen vertegenwoordigers.Een ieder heeft het recht om op voet van gelijkheid te worden toegelaten tot de overheidsdiensten van zijn land.De wil van het volk zal de grondslag zijn van het gezag van de Regering; deze wil zal tot uiting komen in periodieke en eerlijke verkiezingen, die gehouden zullen worden krachtens algemeen en gelijkwaardig kiesrecht en bij geheime stemmingen of volgens een procedure, die evenzeer de vrijheid van de stemmen verzekert.Een ieder heeft als lid van de gemeenschap recht op maatschappelijke zekerheid en heeft er aanspraak op, dat door middel van nationale inspanning en internationale samenwerking, en overeenkomstig de organisatie en de hulpbronnen van de betreffende Staat, de economische, sociale en culturele rechten, die onmisbaar zijn voor zijn waardigheid en voor de vrije ontplooiing van zijn persoonlijkheid, verwezenlijkt worden.Een ieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid.Een ieder, zonder enige achterstelling, heeft recht op gelijk loon voor gelijke arbeid.Een ieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, welke hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert, welke beloning zo nodig met andere middelen van sociale bescherming zal worden aangevuld.Een ieder heeft het recht om vakverenigingen op te richten en zich daarbij aan te sluiten ter bescherming van zijn belangen.Een ieder heeft recht op rust en op eigen vrije tijd, met inbegrip van een redelijke beperking van de arbeidstijd, en op periodieke vakanties met behoud van loon.Een ieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming genieten.Een ieder heeft recht op onderwijs; het onderwijs zal kosteloos zijn, althans wat het lager en basisonderwijs betreft. Het lager onderwijs zal verplicht zijn. Ambachtsonderwijs en beroepsopleiding zullen algemeen beschikbaar worden gesteld. Hoger onderwijs zal openstaan voor een ieder, die daartoe de begaafdheid bezit.Het onderwijs zal gericht zijn op de volle ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid en op de versterking van de eerbied voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Het zal het begrip, de verdraagzaamheid en de vriendschap onder alle naties, rassen of godsdienstige groepen bevorderen en het zal de werkzaamheden van de Verenigde Naties voor de handhaving van de vrede steunen.Aan de ouders komt in de eerste plaats het recht toe om de soort van opvoeding en onderwijs te kiezen, welke aan hun kinderen zal worden gegeven.Een ieder heeft het recht om vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, om te genieten van kunst en om deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan.Een ieder heeft het recht op de bescherming van de geestelijke en materiële belangen, voortspruitende uit een wetenschappelijk, letterkundig of artistiek werk, dat hij heeft voortgebracht.Een ieder heeft recht op het bestaan van een zodanige maatschappelijke en internationale orde, dat de rechten en vrijheden, in deze Verklaring genoemd, daarin ten volle kunnen worden verwezenlijkt.Een ieder heeft plichten jegens de gemeenschap, zonder welke de vrije en volledige ontplooiing van zijn persoonlijkheid niet mogelijk is.In de uitoefening van zijn rechten en vrijheden zal een ieder slechts onderworpen zijn aan die beperkingen, welke bij de wet zijn vastgesteld en wel uitsluitend ter verzekering van de onmisbare erkenning en eerbiediging van de rechten en vrijheden van anderen en om te voldoen aan de gerechtvaardigde eisen van de moraliteit, de openbare orde en het algemeen welzijn in een democratische gemeenschap.Deze rechten en vrijheden mogen in geen geval worden uitgeoefend in strijd met de doeleinden en beginselen van de Verenigde Naties.Geen bepaling in deze Verklaring zal zodanig mogen worden uitgelegd, dat welke Staat, groep of persoon dan ook, daaraan enig recht kan ontlenen om iets te ondernemen of handelingen van welke aard ook te verrichten, die vernietiging van een van de rechten en vrijheden, in deze Verkaring genoemd, ten doel hebben.Mihring nun zahawmna inhriatsak leh mi zawng zawngten kan pianpui dikna leh chanvote inangtlânga inngaihpawimawhsak tawnna hi zalênna, dikna leh khawvel pum pui remna leh muanna innghahna lungphûm a nih avang te,Mihringte dikna chanvo (Human Rights)-in ngaihnêp leh ngaihthah a hlawh apianga khawvelah tawrhna nasa tak lo thleng thin a, chumi avanga mitinten kan thlâkhlelh leh kan vei zâwng sawi chhuah theihna tur leh hlauhna leh tlâkchhamna lak atanga kan fihlim theihna tur boruak te a tihchhiat thin avang te,Tharum hmanga inawpbeh avanga loh theih lohva mipuiten an dikna leh chanvote tharum thawha an sual chhuah a ngaihlohna tura ram rorêl khawlin mihring dikna leh chanvo humhalhna dan a lekkawh reng a ngaih a vang te,Ram hrang hrang leh hnam hrang hrangte inkara inunauna tha tak vawn nun reng hi thil pawimawh tak a nih avang te,UN Dânpui (Charter) hnuaiah member ram zawng zawngten mihring dikna leh chanvo te humhalh tlat tul an tihzia an puanchhuah avang te leh mihring nun hlutna leh zahawmna te, mipa leh hmeichhe intluktlânna chungchâng te, hmasawnna leh zalênna zau zâwk neih zelna kawngah te zau zawka tanho zel an duh thu an puan chhuah avang te,Mihring dikna leh zalênna vawng him zêl tura member ram ten UN thlazâr hnuaia thawkho zêl tura thu an tiam avang te leh,Chu thutiam hlenchhuak tur chuan hêng mihring dikna leh chanvo te hriatfiah hi thil tul tak a nih avang tein,Tunah hian, General Assembly chuan he Thupuanchhuah (Declaration) hi a puangzâr ta a ni. He MIHRING DIKNA CHANVO THUPUANCHHUAH (UNIVERSAL DELCARATION OF HUMAN RIGHTS) hi khawvela mi hnam tin leh chi tinte tan hmasawnna chhinchhiah tlâk a ni a, hei hian mitinte chu he Thupuanchhuah vawng reng chunga mimal dikna leh chanvote chawisân leh zirtîrna kawngah mawh min phurhtîr vek a, member ramte chuan an ram chhung leh ram dangte nena an inkarah leh an awp ram hrang hrangah pawh mi zawng zawng huap he mihring dikna leh chanvo chawisân leh inzah sak a, a taka hlenchhuahna kawngah mawh an phur vek a ni.Mi zawng zawng hi zalêna piang kan ni a, zahawmna leh dikna chanvoah intluk tlâng vek kan ni. Chhia leh tha hriatna fîm neia siam kan nih avangin kan mihring puite chungah inunauna thinlung kan pu tlat tur a ni.He Thupuanchhuah (Declaration)-in a tarlan mihring dikna leh zalênna hrang hrangte hi hnam hran avang te, vun rawng danglam avang te, mipa leh hmeichhia nih avang te, sakhua leh politics thila ngaihdan hran avang te, chi leh kuang thu emaw, neihsum hil emaw leh pian leh mûrna emaw leh dinhmun inthlauh thu emaw avang tea inthliar hranna awm miah lova mi tinten kan chanvo a ni a.Chubâkah, mi tumah an thu kalpui dan avang emaw, an ram kalphung leh ram rorel dan danglam avang emaw leh ram zalên an ni emaw, mi awpbeh ram an nih avang emawin thliarhran leh thlauhthlâk a thiang lo bawk.Mi tumah chhiahhlawh leh sal anga chhawr luih phal a ni lova, sal neih leh mihringa sumdawnna lam chi reng reng khap tlat a ni.Mi tumah sawisak leh nghaisak phal a ni lova, mihring zahawmna ti bawrhbâng zâwng leh rãwng lutuka inhremna lam chi rêng rêng phei chu tu chungah mah lekkawh tur a ni lo.Mitinte hian khawi hmunah pawh dan hmaah chuan mi pangngai anga enkawlna dawn hi kan chanvo a ni.Dan hmaah chuan tute pawh kan intluk tlâng vek a, thleibîk awm miah lova dan humhimna hi kan zavaia chanvo a ni. He thuthlung palzût zawnga thliarhranna awm thei lak atanga danin intluktlânga a vênhimna hi kan chanvo theuh a ni.Ram danpuiin a pêk mimal dikna leh chanvo palzûtna avanga tawrhna chungchângah mi tupawh an ram rorelnaah an zualko thei a ni.Mi tupawh thilsual tia puh a nihin a chungchang rel fel turin rorelna dik leh lai a chunga hlenchhuah a nih theih nan dik taka rorel saktu tur rorelna dawn chu a chanvo a ni.Mi tupawh sual lian tham khawiha puh an nihin an thil tih sual chu finfiah a nih hma chuan misual anga ngaih nghal ngawt tur a ni lova, a insawi fiah theihna hun remchang siam sak ngei chu a chanvo a ni.Miin thilsual a tihin chu a thilsual tih chu a thilsual tih laia ram danpuiin hremna tham tlinga a lo puang tawh a nih si loh chuan chu a thil tihsual avang ngawt chuan a chungah hremna lian tham lekkawh ngawt tur a ni lo. A thil tihsual phû tâwka hremna lo awm sa bâk chu a hnu lamah a chungah hremna na zâwk lekkawh pawh a rem bawk hek lo.Apawng atakin tu chungah mah ama mimal nun tibawrhbâng zâwng leh an chhungkua, in chhung khawsak leh midangte nena an inbiakpawh danah leh ama mimal zahawmna leh hming mawinate tihliau zâwnga inrawlh a rem lova. Mitinte hian chutianga chêtna lam chi rêng rêng lak atanga danin venhimna a pek chu an chanvo a ni.Mi tu pawhin mahni ram chhungah chuan zalên taka chêttlat leh inbenbel theihna hi a chanvo a ni.Mitinte hian an ram chhuahsan theihna emaw an rama kir leh theihna emaw hi an dikna leh chanvo a ni bawk.Mitinte hian sa himna atana raltlân theihna emaw inhumhimna zawn emaw hi an chanvo a ni.UN thuthlung leh dinchhan pawhin a duhloh lam thil emaw politics thila inhriat thiamlohna mai piah lam thil avanga hremna lekkawhna tur thil anih si chuan mi tumahin heng dikna leh chanvote hi a chunga hremna pumpelh tum nan a hmang thei lo thung ang.Mi tinin a ram mi leh sa nih theihna chanvo an nei a ni.Mi tumah hi ram khua leh tui a nihna apâwng ataka hlihsak ngawt theih an ni ramdang mi leh sa nih an duh pawhin an kawng pawh dal sak ngawt theih a ni chuang lo.Hmeichhia leh mipa, mi puitling chin chuan, hnam hran vang emaw, khua leh tui nihna hran vang emaw leh sakhaw biak hrang nihna avang te emawa dâltu awm lovin nupui pasala inneih leh chhungkaw din theihna chanvo an nei vek a. Nupui pasala insiam leh nupa nun hman chungchang leh inthen leh thuah pawh chanvo intluk tlang an nei vek a ni.Inneihna hi a innei turte duhthlanna fîm tak leh an remtih dunna ngeia ruahman tur a ni.Chhungkaw din thu hi khuanu remruat thil a nih angin khawtlang leh thuneihna pawhin a zah sakin a pawmpui ngei tur a ni.Mi tinte hian mahnia rosum neih emaw leh midangte nena intawm emaw theihna chanvo an nei a.Mi tumah a pawng atakin a rosum te hnehchhuh tur a ni lo.Mitinte hian eng ngaihtuahna leh, chhia leh tha hriatna hman leh sakhaw biak thuah zalênna kan nei. He chanvo hian sakhaw biak thlâkthleng thu leh mimal duhdan tih danglam thu pawh a huam a, chu zalênna chu mimal leh vantlâng zîngah te pawh kan hmang thiang a, hei hian kan sakhaw biak dan phung leh kan zirtîr dan leh kan kalpui dan te pawh a huam vek a ni.Mitinin mahniin ngaihdan neih leh puanzar theihna zalên kan nei; he zalênna hian tuma tihbuai lohva ngaihdan neih te, ramri awm lova eng hmanrua ber emaw hmanga hriat tur zawh chhuah te, dawnsawn te, puanzâr te pawh a huam a ni.Mitinte hian râlmuang taka inkhâwm leh pawl din te hi kan dikna leh chanvo a ni.Mi tumah tihluihnain pawlah kan teltîr tur a ni lo.Mi tupawh mahniin emaw kan aiawh kan thlan chhuah kal tlangin emaw ram rorêlna khawlah telve a thiang a ni.Mi tupawhin mahni ramah chuan sawrkar hmalaknaah dawngtur leh thawkturin chanvo intluk tlâng an nei vek a ni.Ram chhung mipui duhdan hi sawrkar innghahna a ni tur a ni a, chu mipui duhdan chu hunbi ruat fel tak hmanga inthlanna kal tlanga siam chhuah a ni thin tur a ni a, chu inthlanna chu mi puitling chin ten zalên leh felfai taka mi dangte hriatpui theih loh duhthlanna an siam hmanga din a ni thin tur a ni.Mi tupawh vantlang nuna a pêng pakhat a nih ve avangin lungmuang taka khawtlang nuna a tel ve chu a chanvo a ni a, mimal zahawmna vawnhim nan leh mimal nun chawikan nan ama ram bilin emaw, khawvel huapa thawhhona pawl atangin emaw ei leh bar, vantlang leh hnamziain dikna chanvo a pek theihte hmangin hei hi hlenchhuah sak tur a ni.Mitinte hian kan thiam zâwng leh theihna mila hnathawh hi kan dikna chanvo a ni a, thawh duhzâwng te, hnathawhna hmun hrisêl leh tha thlan theihna te leh hna hnathawh tur neih loh laka vênhimna te hi kan chanvo a ni.Mi tute pawhin inthliar hranna awm lovin hna thawh inangah chuan hlawh thuhmun dawn hi an chanvo a ni.Mi tupawhin hna a thawh chuan a mihring zahawmna vawn himsak leh a chhungkaw tana chhenfâkawm a nih theih nan a thawh phu tawk hlawh a hmuh leh a tul anga thuneitute vênhim chu a chanvo a ni.Mi tupawhin a hamthatna atan sumdawng pawl a din thiangin a lo ding tawh sa a zawm thei ang.Hahchhawlhna hun thâwl leh zalên neiha, hnathawh hunbi tuk fel tak leh hlawh bi kiam chuang loa chawlh hunbi fel tak neih hi mitin chanvo a ni.Mi tupawhin nunphung pangaia nun theihna atana tul, amah leh a chhungkaw tan pawimawh hriselna leh chhungkaw tana innghahna tlâk ei leh bar, silh leh fên leh in leh lo, damdawi leh tul dangte neih hi a chanvo a ni a, hnathawh tur neih loh avang te leh damlohna te, kuttualleichham thulah te leh, kawppui sun thuah leh kum upat tawh avanga mahni inchhawmdawl theilo dinhmuna a lo ding ta te anih pawha intundin ve theih nana chhawmdawlna dawn hi a chanvo a ni.Nu leh naupangte hian enkawlna tha tak dawn hi an chanvo a ni a. Naupang tupawh nupa kara piang kher lote pawhin vantlang atanga enkawlna dawn hi an chanvo a ni.Zirna hi mitinte chanvo a ni a. Chu zirna chu a tantir lamah tal chuan a thlawna buatsaih tur a ni. Zirna hi a a tantir lam chu mi zawng zawngte zir ngei ngei tura siam tur a ni bawk. Thiamna bîk zirna lam hawi chu zirna sang lamah neih tur a niin mitinte an thiamnain a phu phawt chuan duhsak bîk awm lova remchanna siam sak zêl bawk tur an ni.Zirna reng reng chuan mimal nun chawikânna lam a hawi ang a, mimal dikna leh chanvo humhalh leh chawikânna lam a kâwk ngei bawk tur a ni. Inhriatthiam tawnna te, dawhtheihna te, hnam hrang hrang inunau tawnna te, sakhaw hrang leh hnam hrang inkara inunauna siam lam te chu zirna chuan a hawi tur a ni; remna leh muanna siam kawnga United Nations hmalâkna te a tanpui zel tur a ni.Nu leh paten an fate tana tha tur zirna an thlan sak chu an dikna chanvo a ni.Mi tupawh an hnam ziarâng milin zalen takin a khawsa thiang a, hnam ziarâng chênin hmasawnna kawnga hmalâknain hmathata a thlen dawngtu nih hi a chanvo a ni.Miin a kutkawih thil hrang hrang leh a thiam bîkna atanga hamthatna a hmuh te chu pumbila, hauh bîk theihna a nei.Mitinten he Thupuanchhuaha mihring dikna leh zalênna chanvo hrang hrang tarlante hi ataka nunpui a, a taka hlenchhuah a nih theihnana thawk turin hma an la thei ang.Kan mimal nun thanlen theih nana thil tul a nih avangin kan chênna khawtlâng tana rawngbawl hi mimal tin mawhphurhna a ni.Mimla tupawhin a dikna leh zalênna chanvo a hlenchhuah dawnin ram danpuiin a mite chanvo humhalh nan leh zahsak nana kaihhruaina a siam leh vantlang nun pumpui tana tha zawk tur thil atana tul a siamte nena indodâl thei zawnga hmang lovin, mipui vantlang thatna tura ramin a kalpui mil ang zel chauhvin a ti tur a ni.Heng dikna leh zalênna te hi United Nations dinchhan leh thil tumte kalh zâwng chuan hman tur a ni lo.He Thupuanchhuah hian ram tinte chu an ram chhung theuha mimal dikna leh chanvote chawikan leh humhalh kawngah mawhphurhna a hlan vek a. Hnam hrang hrangte chu khawvel pumin mi zawng zawngte mihring dikna leh chanvote leh zalênna a humhim sak kawngah thawhpui vek turin a beisei.Bí ó ti jé̩ pé s̩ís̩e àkíyèsí iyì tó jé̩ àbímó̩ fún è̩dá àti ìdó̩gba è̩tó̩ t̩í kò s̩eé mú kúrò tí è̩dá kò̩ò̩kan ní, ni òkúta ìpìlè̩ fún òmìnira, ìdájó̩ òdodo àti àlàáfíà lágbàáyé,Bí ó ti jé̩ pé àìka àwo̩n è̩tó̩ o̩mo̩nìyàn sí àti ìké̩gàn àwo̩n è̩tó̩ wò̩nyí ti s̩e okùnfà fún àwo̩n ìwà búburú kan, tó mú è̩rí‐o̩kàn è̩dá gbo̩gbé̩, tó sì jé̩ pé ìbè̩rè̩ ìgbé ayé titun, nínú èyí tí àwo̩n ènìyàn yóò ti ní òmìnira òrò̩ síso̩ àti òmìnira láti gba ohun tó bá wù wó̩n gbó̩, òmìnira ló̩wó̩ è̩rù àti òmìnira ló̩wó̩ àìní, ni a ti kà sí àníyàn tó ga jù lo̩ ló̩kàn àwo̩n o̩mo̩‐èniyàn,Bí ó ti jé̩ pé ó s̩e pàtàkì kí a dáàbò bo àwo̩n è̩tó o̩mo̩nìyàn lábé̩ òfin, bí a kò bá fé̩ ti àwo̩n ènìyàn láti ko̩jú ìjà sí ìjo̩ba ipá àti ti amúnisìn, nígbà tí kò bá sí ò̩nà àbáyo̩ mìíràn fún wo̩n láti bèèrè è̩tó̩ wo̩n,Bí ó ti jé̩ pé ó s̩e pàtàkì kí ìdàgbàsókè ìbás̩epò̩ ti ò̩ré̩‐sí‐ò̩ré̩ wà láàrin àwo̩n orílè̩‐èdè,Bí ó ti jé̩ pé gbogbo o̩mo̩ Àjo̩‐ìsò̩kan orílè̩‐èdè àgbáyé tún ti te̩nu mó̩ ìpinnu tí wó̩n ti s̩e té̩lè̩ nínú ìwé àdéhùn wo̩n, pé àwo̩n ní ìgbàgbó̩ nínú è̩tó̩ o̩mo̩nìyàn tó jé̩ kò‐s̩eé‐má‐nìí, ìgbàgbó̩ nínú iyì àti è̩ye̩ è̩dá ènìyàn, àti ìgbàgbó̩ nínú ìdó̩gba è̩tó̩ láàrin o̩kùnrin àti obìnrin, tó sì jé̩ pé wó̩n tún ti pinnu láti s̩e ìgbéláruge̩ ìtè̩síwájú àwùjo̩ nínú èyí tí òmìnira ètò ìgbé‐ayé rere è̩dá ti lè gbòòrò sí i,Bí ó ti jé̩ pé àwo̩n o̩mo̩ e̩gbé̩ Àjo̩‐ìsò̩kan orílè̩‐èdè àgbáyé ti jé̩jè̩é̩ láti fo̩wó̩s̩owó̩ pò̩ pè̩lú Àjo̩ náà, kí won lè jo̩ s̩e às̩eyege nípa àmús̩e̩ àwo̩n è̩tó̩ o̩mo̩nìyàn àti òmìnira è̩dá tó jé̩ kò‐s̩eé‐má‐nìí àti láti rí i pé à ń bò̩wò̩ fún àwo̩n è̩tó̩ náà káríayé,Bí ó ti jé̩ pé àfi tí àwo̩n è̩tó̩ àti òmìnira wò̩nyí bá yé ènìyàn nìkan ni a fi lè ní àmús̩e̩ è̩jé̩ yìí ní kíkún,Ní báyìí,Àpapò̩ ìgbìmò̩ Àjo̩‐ìsò̩kan orílè̩‐èdè àgbáyé s̩e ìkéde káríayé ti è̩tó̩ o̩mo̩nìyàn, gé̩gé̩ bí ohun àfojúsùn tí gbogbo è̩dá àti orílè̩‐èdè jo̩ ń lépa ló̩nà tó jé̩ pé e̩nì kò̩ò̩kan àti è̩ka kò̩ò̩kan láwùjo̩ yóò fi ìkéde yìí só̩kàn, tí wo̩n yóò sì rí i pé àwo̩n lo ètò‐ìkó̩ni àti ètò‐è̩kó̩ láti s̩e ìgbéláruge̩ ìbò̩wò̩ fún è̩tó̩ àti òmìnira wò̩nyí. Bákan náà, a gbo̩dò̩ rí àwo̩n ìgbésè̩ tí ó lè mú ìlo̩síwájú bá orílè̩‐èdè kan s̩os̩o tàbí àwo̩n orílè̩‐èdè sí ara wo̩n, kí a sì rí i pé a fi ò̩wò̩ tó jo̩jú wo̩ àwo̩n òfin wò̩nyí, kí àmúlò wo̩n sì jé̩ káríayé láàrin àwo̩n ènìyàn orílè̩‐èdè tó jé̩ o̩mo̩ Àjo̩‐ìsò̩kan àgbáyé fúnra wo̩n àti láàrin àwo̩n ènìyàn orílè̩‐èdè mìíràn tó wà lábé̩ às̩e̩ wo̩n.Gbogbo ènìyàn ni a bí ní òmìnira; iyì àti è̩tó̩ kò̩ò̩kan sì dó̩gba. Wó̩n ní è̩bùn ti làákàyè àti ti è̩rí‐o̩kàn, ó sì ye̩ kí wo̩n ó máa hùwà sí ara wo̩n gé̩gé̩ bí o̩mo̩ ìyá.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní ànfàní sí gbogbo è̩tó̩ àti òmìnira tí a ti gbé kalè̩ nínú ìkéde yìí láìfi ti ò̩rò̩ ìyàtò̩ è̩yà kankan s̩e; ìyàtò̩ bí i ti è̩yà ènìyàn, àwò̩, ako̩‐n̄‐bábo, èdè, è̩sìn, ètò ìs̩èlú tàbí ìyàtò̩ nípa èrò e̩ni, orílè̩‐èdè e̩ni, orírun e̩ni, ohun ìní e̩ni, ìbí e̩ni tàbí ìyàtò̩ mìíràn yòówù kó jé̩. Síwájú sí i, a kò gbo̩dò̩ ya e̩nìké̩ni só̩tò̩ nítorí irú ìjo̩ba orílè̩‐èdè rè̩ ní àwùjo̩ àwo̩n orílè̩‐èdè tàbí nítorí ètò‐ìs̩èlú tàbí ètò‐ìdájó̩ orílè̩‐èdè rè̩; orílè̩‐èdè náà ìbáà wà ní òmìnira tàbí kí ó wà lábé̩ ìs̩àkóso ilè̩ mìíràn, wo̩n ìbáà má dàá ìjo̩ba ara wo̩n s̩e tàbí kí wó̩n wà lábé̩ ìkáni‐lápá‐kò yòówù tí ìbáà fé̩ dí òmìnira wo̩n ló̩wó̩ gé̩gé̩ bí orílè̩‐èdè.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti wà láàyè, è̩tó̩ sí òmìnira àti è̩tó̩ sí ààbò ara rè̩.A kò gbo̩dò̩ mú e̩niké̩ni ní e̩rú tàbí kí a mú un sìn; e̩rú níní àti ò wò e̩rú ni a gbo̩dò̩ fi òfin dè ní gbogbo ò̩nà.A kò gbo̩dò̩ dá e̩nì ké̩ni lóró tàbí kí a lò ó ní ìlò ìkà tí kò ye̩ o̩mo̩ ènìyàn tàbí ìlò tó lè tàbùkù è̩dá ènìyàn.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ pé kí a kà á sí gé̩gé̩ bí ènìyàn lábé̩ òfin ní ibi gbogbo.Gbogbo ènìyàn ló dó̩gba lábé̩ òfin. Wó̩n sì ní è̩tó̩ sí àà bò lábé̩ òfin láìsí ìyàsó̩tò̩ kankan. Gbogbo ènìyàn ló ní è̩tó̩ sí ààbò tó dó̩gba kúrò ló̩wó̩ ìyàsó̩tò̩ yòówù tí ìbáà lòdì sí ìkéde yìí àti è̩tó̩ kúrò ló̩wó̩ gbogbo ohun tó bá lè ti ènìyàn láti s̩e irú ìyàsó̩tò̩ bé̩è̩.E̩nì kò̩ò̩kan lórílè̩‐èdè, ló ní è̩tó̩ sí àtúns̩e tó jo̩jú ní ilé‐e̩jó̩ fún ìwà tó lòdì sí è̩tó̩ o̩mo̩nìyàn, tó jé̩ kò‐s̩eé‐má‐nìí gé̩gé̩ bó s̩e wà lábé̩ òfin àti bí òfin‐ìpìlè̩ s̩e là á sílè̩.A kò gbo̩dò̩ s̩àdédé fi òfin mú ènìyàn tàbí kí a kàn gbé ènìyàn tì mó̩lé, tàbí kí a lé ènìyàn jáde ní ìlú láìnídìí.E̩nì kò̩ò̩kan tí a bá fi è̩sùn kàn ló ní è̩tó̩ tó dó̩gba, tó sì kún, láti s̩àlàyé ara rè̩ ní gban̄gba, níwájú ilé‐e̩jó̩ tí kò s̩ègbè, kí wo̩n lè s̩e ìpinnu lórí è̩tó̩ àti ojús̩e rè̩ nípa irú è̩sùn ò̩ràn dídá tí a fi kàn án.E̩nìké̩ni tí a fi è̩sùn kàn ni a gbo̩dò̩ gbà wí pé ó jàrè títí è̩bi rè̩ yóò fi hàn lábé̩ òfin nípasè̩ ìdájó̩ tí a s̩e ní gban̄gba nínú èyí tí e̩ni tí a fi è̩sùn kàn yóò ti ní gbogbo ohun tí ó nílò láti fi s̩e àwíjàre ara rè̩.A kò gbo̩dò̩ dá è̩bi è̩s̩è̩ fún e̩nìké̩ni fún pé ó hu ìwà kan tàbí pé ó s̩e àwo̩n àfojúfò kàn nígbà tó jé̩ pé lásìkò tí èyí s̩e̩lè̩, irú ìwà bé̩è̩ tàbí irú àfojúfò bé̩è̩ kò lòdì sí òfin orílè̩‐èdè e̩ni náà tàbí òfin àwo̩n orílè̩‐èdè àgbáyé mìíràn. Bákan náà, ìje̩níyà tí a lè fún e̩ni tó dé̩s̩è̩ kò gbo̩dò̩ ju èyí tó wà ní ìmúlò ní àsìkò tí e̩ni náà dá è̩s̩è̩ rè̩.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ pé kí a má s̩àdédé s̩e àyo̩júràn sí ò̩rò̩ ìgbésí ayé rè̩, tàbí sí ò̩rò̩e̩bí rè̩ tàbí sí ò̩rò̩ ìdílé rè̩ tàbí ìwé tí a ko̩ sí i; a kò sì gbo̩dò̩ ba iyì àti orúko̩ rè̩ jé̩. E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí ààbò lábé̩ òfin kúrò ló̩wó̩ irú àyo̩júràn tàbí ìbanijé̩ bé̩è̩.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti rìn káàkiri ní òmìnira kí ó sì fi ibi tó bá wù ú s̩e ìbùgbé láàrin orílè̩‐èdè rè̩.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti kúrò lórílè̩‐èdè yòówù kó jé̩, tó fi mó̩ orílè̩‐èdè tirè̩, kí ó sì tún padà sí orílè̩‐èdè tirè̩ nígbà tó bá wù ú.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti wá ààbò àti láti je̩ àn fàní ààbò yìí ní orílè̩‐èdè mìíràn nígbà tí a bá ń s̩e inúnibíni sí i.A kò lè lo è̩tó̩ yìí fún e̩ni tí a bá pè lé̩jó̩ tó dájú nítorí e̩ s̩è̩ tí kò je̩ mó̩ ò̩rò̩ ìs̩èlú tàbí ohun mìíràn tí ó s̩e tí kò bá ète àti ìgbékalè̩ Ajo̩‐ìsò̩kan orílè̩‐èdè àgbáyé mu.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti jé̩ o̩mo̩ orílè̩‐èdè kan.A kò lè s̩àdédé gba è̩tó̩ jíjé̩ o̩mo̩ orílè̩‐èdè e̩ni ló̩wó̩ e̩nìké̩ni láìnídìí tàbí kí a kò̩ fún e̩nìké̩ni láti yàn láti jé̩ o̩mo̩ orílè̩‐èdè mìíràn.To̩kùnrin tobìnrin tó bá ti bàlágà ló ní è̩tó̩ láti fé̩ ara wo̩n, kí wó̩n sì dá e̩bí ti wo̩n sílè̩ láìsí ìkanilápá‐kò kankan nípa è̩yà wo̩n, tàbí orílè̩‐èdè wo̩n tàbí è̩sìn wo̩n. E̩tó̩ wo̩n dó̩gba nínú ìgbeyàwó ìbáà jé̩ nígbà tí wo̩n wà papò̩ tàbí lé̩yìn tí wó̩n bá ko̩ ara wo̩n.A kò gbo̩dò̩ s̩e ìgbeyàwó kan láìjé̩ pé àwo̩n tí ó fé̩ fé̩ ara wo̩n ní òmìnira àto̩kànwá tó péye láti yàn fúnra wo̩n.E̩bí jé̩ ìpìlè̩ pàtàkì àdánidá ní àwùjo̩, ó sì ní è̩tó̩ pé kí àwùjo̩ àti orílè̩‐èdè ó dáàbò bò ó.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti dá ohun ìní ara rè̩ ní tàbí láti ní in papò̩ pè̩lú àwo̩n mìíràn.A kò lè s̩àdédé gba ohun ìní e̩nì kan ló̩wó̩ rè̩ láìnídìí.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí òmìnira èrò, òmìnira è̩rí‐o̩kàn àti òmìnira e̩ sìn. E̩tó̩ yìí sì gbani láàyè láti pààrò̩ e̩ sìn tàbí ìgbàgbó̩ e̩ni. Ó sì fún e̩yo̩ e̩nì kan tàbí àkójo̩pò̩ ènìyàn láàyè láti s̩e è̩sìn wo̩n àti ìgbàgbó̩ wo̩n bó s̩e je̩ mó̩ ti ìkó̩ni, ìs̩esí, ìjó̩sìn àti ìmús̩e ohun tí wó̩n gbàgbó̩ yálà ní ìkò̩kò̩ tàbí ní gban̄gba.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí òmì nira láti ní ìmò̩ràn tí ó wù ú, kí ó sì so̩ irú ìmò̩ràn bé̩è̩ jáde; è̩tó̩yìí gbani láàyè láti ní ìmò̩ràn yòówù láìsí àtakò láti ò̩dò̩ e̩nìké̩ni láti wádìí ò̩rò̩, láti gba ìmò̩ràn ló̩dò̩ e̩lòmíràn tàbí láti gbani níyànjú ló̩nàkó̩nà láìka ààlà orílè̩‐èdè kankan kún.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí òmìnira láti pé jo̩ pò̩ àti láti dara pò̩ mó̩ àwo̩n mìíràn ní àlàáfíà.A kò lè fi ipá mú e̩nìké̩ni dara pò̩ mó̩ e̩gbé̩ kankan.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti kópa nínú ìs̩àkóso orílè̩‐èdè rè̩, yálà fúnra rè̩ tàbí nípasè̩ àwo̩n as̩ojú tí a kò fi ipá yàn.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ tó dó̩gba láti s̩e is̩é̩ ìjo̩ba ní orílè̩‐èdè rè̩.I fé̩ àwo̩n ènìyàn ìlú ni yóò jé̩ òkúta ìpìlè̩ fún à s̩e̩ ìjo̩ba; a ó máa fi ìfé̩ yìí hàn nípasè̩ ìbò tòótó̩ tí a ó máa dì láti ìgbà dé ìgbà, nínú èyí tí e̩nì kò̩ò̩kan yóò ní è̩tó̩ sí ìbò kan s̩os̩o tí a dì ní ìkò̩kò̩ tàbí nípasè̩ irú o̩ nà ìdìbò mìíràn tí ó bá irú ìdìbò bé̩è̩ mu.E̩nì kò̩ò̩kan gé̩gé̩ bí è̩yà nínú àwùjo̩ ló ní è̩tó̩ sí ìdáàbò bò láti o̩wó̩ ìjo̩ba àti láti jé̩ àn fà ní àwo̩n è̩tó̩ tí ó bá o̩rò̩‐ajé, ìwà láwùjo̩ àti às̩à àbínibí mu; àwo̩n è̩tó̩ tí ó jé̩ kò‐s̩eé‐má‐nìí fún iyì àti ìdàgbàsókè è̩dá ènìyàn, nípa akitiyan nínú orílè̩‐èdè àti ìfo̩wó̩s̩owó̩ pò̩ láàrin àwo̩n orílè̩‐èdè ní ìbámu pè̩lú ètò àti ohun àlùmó̩nì orílè̩‐èdè kò̩ò̩kan.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti s̩is̩é̩, láti yan irú is̩é̩ tí ó wù ú, lábé̩ àdéhùn tí ó tó̩ tí ó sì tún ro̩rùn, kí ó sì ní ààbò kúrò ló̩wó̩ àìrís̩é̩ s̩e.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti gba iye owó tí ó dó̩gba fún irú is̩é̩ kan náà, láìsí ìyàsó̩tò̩ kankan.E̩nì kò̩ò̩kan tí ó bá ń s̩isé̩ ní è̩tó̩ láti gba owó os̩ù tí ó tó̩ tí yóò sì tó fún òun àti e̩bí rè̩ láti gbé ayé tí ó bu iyì kún ènìyàn; a sì lè fi kún owó yìí nípasè̩ orís̩ìí àwo̩n ètò ìrànló̩wó̩ mìíràn nígbà tí ó bá ye.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti dá e̩gbé̩ òs̩ìs̩é̩ sílè̩ àti láti dara pò̩ mó̩ irú e̩gbe̩; bé̩è̩ láti dáàbò bo àwo̩n ohun tí ó je̩ é̩ lógún.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí ìsinmi àti fàájì pè̩lú àkókò tí kò pò̩ jù lé̩nu is̩é̩ àti àsìkò ìsinmi lé̩nu is̩é̩ láti ìgbà dé ìgbà tí a ó sanwó fún.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti gbé ìgbé ayé tó bójú mu nínú èyí tí òun àti e̩bí rè̩ yóò wà ní ìlera àti àlàáfíà, tí wo̩n yóò sì ní oúnje̩, as̩o̩, ilégbèé, àti àn fàní fún ìwòsàn àti gbogbo ohun tó lè mú è̩dá gbé ìgbé ayé rere. Bákan náà, e̩nì kò̩ò̩kan ló tún ní ààbò nígbà àìnís̩é̩ló̩wó̩, nígbà àìsà n, nígbà tó bá di aláàbò̩‐ara, ní ipò opó, nígbà ogbó rè̩ tàbí ìgbà mìíràn tí ènìyàn kò ní ò̩nà láti rí oúnje̩ òò jó̩, tí eléyìí kì í sì í s̩e è̩bi olúwa rè̩.A ní láti pèsè ìtó̩jú àti ìrànló̩wó̩ pàtàkì fún àwo̩n abiyamo̩ àti àwo̩n o̩mo̩dé. Gbogbo àwo̩n o̩mo̩dé yóò máa je̩ àwo̩n àn fàní ààbò kan náà nínú àwùjo̩ yálà àwo̩n òbí wo̩n fé̩ ara wo̩n ni tàbí wo̩n kò fé̩ ara wo̩n.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láti kó̩ è̩kó̩. Ó kéré tán, è̩kó̩ gbo̩dò̩ jé̩ ò̩fé̩ ní àwo̩n ilé‐è̩kó̩ alákò̩ó̩bè̩rè̩. E̩kó̩ ní ilé‐è̩kó̩ alákò̩ó̩bè̩rè̩ yìí sì gbo̩dò̩ jé̩ dandan. A gbo̩dò̩ pèsè è̩kó̩ is̩é̩‐o̩wó̩, àti ti ìmò̩‐è̩ro̩ fún àwo̩n ènìyàn lápapò̩. Àn fàní tó dó̩gba ní ilé‐è̩kó̩ gíga gbo̩dò̩ wà ní àró̩wó̩tó gbogbo e̩ni tó bá tó̩ sí.Ohun tí yóò jé̩ ète è̩kó̩ ni láti mú ìlo̩síwájú tó péye bá è̩dá ènìyàn, kí ó sì túbò̩ rí i pé àwo̩n ènìyàn bò̩wò̩ fún è̩tó̩ o̩mo̩nìyàn àti àwo̩n òmìnira wo̩n, tó jé̩ kò‐s̩eé‐má‐nìí. E tò è̩kó̩ gbo̩dò̩ lè rí i pé è̩mí; ìgbó̩ra‐e̩ni‐yé, ìbágbépò̩ àlàáfíà, àti ìfé̩ ò̩ré̩‐sí‐ò̩ré̩ wà láàrin orílè̩‐èdè, láàrin è̩yà kan sí òmíràn àti láàrin e̩lé̩sìn kan sí òmíràn. E tò‐è̩kó̩ sì gbo̩dò̩ kún àwo̩n akitiyan Àjo̩‐ìsò̩kan orílè̩‐èdè àgbáyé ló̩wó̩ láti rí i pé àlàáfíà fìdí múlè̩.Àwo̩n òbí ló ní è̩tó̩ tó ga jù lo̩ láti yan è̩kó̩ tí wó̩n bá fé̩ fún àwo̩n o̩mo̩ wo̩n.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ láìjé̩ pé a fi ipá mú un láti kópa nínú àpapò̩ ìgbé ayé àwùjo̩ rè̩, kí ó je̩ ìgbádùn gbogbo ohun àmús̩e̩ wà ibè̩, kí ó sì kópa nínú ìdàgbàsókè ìmò̩ sáyé̩n sì àti àwo̩n àn fàní tó ń ti ibè̩ jáde.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí ààbò àn fàní ìmo̩yì àti ohun ìní tí ó je̩ yo̩ láti inú is̩é̩ yòówù tí ó bá s̩e ìbáà s̩e ìmò̩ sáyé̩n sì, ìwé kíko̩ tàbí is̩é̩ o̩nà.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní è̩tó̩ sí ètò nínú àwùjo̩ rè̩ àti ní gbogbo àwùjo̩ àgbáyé níbi tí àwo̩n è̩tó̩ òmìnira tí a ti gbé kalè̩ nínú ìkéde yìí yóò ti jé̩ mímús̩e̩.E̩nì kò̩ò̩kan ló ní àwo̩n ojús̩e kan sí àwùjo̩, nípasè̩ èyí tí ó fi lè s̩eé s̩e fún e̩ni náà láti ní ìdàgbàsókè kíkún gé̩gé̩ bí è̩dá ènìyàn.O fin yóò de e̩nì kò̩ò̩kan láti fi ò̩wò̩ àti ìmo̩yì tí ó tó̩ fún è̩tó̩ àti òmìnira àwo̩n e̩lòmíràn nígbà tí e̩ni náà bá ń lo àwo̩n è̩tó̩ àti òmìnira ara rè̩. E yí wà ní ìbámu pè̩lú ò̩nà tó ye̩, tó sì tó̩ láti fi báni lò nínú àwùjo̩ fún ire àti àlàáfíà àwùjo̩ náà nínú èyí tí ìjo̩ba yóò wà ló̩wó̩ gbogbo ènìyàn.A kò gbo̩dò̩ lo àwo̩n è̩tó̩ àti òmìnira wò̩nyí rárá, ní ò̩nà yòówù kó jé̩, tó bá lòdì sí àwo̩n ète àti ìgbékalè̩ Ajo̩‐àpapò̩ orílè̩‐èdè agbáyé.A kò gbo̩dò̩ túmò̩ ohunkóhun nínú ìkéde yìí gé̩gé̩ bí ohun tí ó fún orílè̩‐èdè kan tàbí àkójo̩pò̩ àwo̩n ènìyàn kan tàbí e̩nìké̩ni ní è̩tó̩ láti s̩e ohunkóhun tí yóò mú ìparun bá èyíkéyìí nínú àwo̩n è̩tó̩ àti òmìnira tí a kéde yìí.Novdiex nier cov nier cenryanrdiex hufniv xief niexxir zunxyanr niex qianrlir pinrdenv buryir cenrrenf, Sifgaif zifyour, zenfyif niex horpinr nier jixcuv,Renrqianr wursif niex wuvmier baofxinr yevmanr zif liex, gaif baofxinrdiex novdiex nier lixkoxlof dianfwux liex, novdiex hufniv yanrlunf niex xinfyanv zifyour xief, gev tav, taif tav niexxir Sifgaif enrjier, puvtongx nier novdiex nier yanfwanf gaox xix taif lirlu.Novdiex per bur deryiv, tinv er zouvxianv baofzenf niex yafper huanvpanf tav, aivliermor renrqianr huarzif gof baovhuf dor.Guirjiaxdiex guanxxif caf huarzanv cufjinf dor,Lianrhor Guir guirjiaxdiex nier novdiex Lianrhor Guir Xianfzanx wortuv gixzex renrqianr jixbenv, renrger zunxyanr niex jiafzir, novbar norgarnir davzer niexxir qianrlir bor xief niexxir xinfnianf lirlu, zifyour nafbiex civ workuv nier sefhuif jinfbuf niex senxhor suivpinr caf zif diex xir lirlur,Huifyanr guirdiex lirlur: Lianrhor Guir dav sar riv bor, renrqianr niex zifyour jixbenv puvbianf zunxzongf niex zunxxinr dor,Gaif qianrlirdiex niex zifyourdiex puvbianf haxrir gaif sifyanf congxhunf sirxianf bor zongfyaof liex zongfyaof,Aixliermor muflanx,Dafhuif,Gaif Sifgaif Renrqianr Xianxyanr huarbuf, novdiex niex guirjiaxdiex hufniv xierqif siv bor sirxianf niexxir biaoxzunv gongftongr riv, hofnief, novdiex niex sefhuif jixgoufdiex jinxdor gaif xianxyanr minrnianf, xierqif siv bor jiaofhuiv niex jiaofyir gof qianrlir niex zifyour tix xix curjinf, guirjiax nier guirjif nier jianfjinf corsix gof, gaif qianrlirdiex niex zifyourdiex liex huifyanrguirdiex nier novdiex, gixzex guanvxiar nier liv garhaf nier novdiex wortuv cenrrenf niex zunxxinr puvbianf niex youvxiaof tir dor.Novdiex nongv liex hufniv dav zer nier, zunxyanr niex qianrlir garhaf hufniv dav zer nier. Gixzex livxinf niex lianrxinx xief, xiongxdif guanxxif nier jinxsenr gof dav duifdaif dor.Novdiex hufniv zixger xief gaif xianxyanr gof hxaf niexxir qianrlirdiex niex zifyourdiex xief, zongvzur, huxser, xinfbier, yivyanr, zongxjiaof, zenfzif sox tovlenv jianfgaiv, guirjir sox sefhuif cursenx, caircanv, cursenx sox tovlenv senxhunf denv qixbierdiex axpix tax dor.Nov naof nier guirjiax sox liv nier zenfzifnier, xinrzenfnier sox guirjifnier difweif dav zer tav bor qixbier xief tav dor, liv ta dor: Gaif liv durlirnier, torguanvnier, zifzif tav sox tovlenv zuvqianr xianfzif niexxir qinrkuanf partir gaoflar.Novdiex hufniv senxminf, zifyour niex renrsenx nganxqianr xief niexxir qianrlir xief.Novdiex nurdif zif tav dor, nov gof nuryif tav dor; qiev xinrsif nier nurdif zifduf niex nurdif maivmaif hufniv riv tav dor.Novdiex bor kufxinr riv tav dor, daifyif sox xinrhuar canrrenv, renrdaof tav sox wuvruvxinf riv tav dor.Novdiex keifdux hufniv huarlir zixgex nier renrqianr cenrrenf niexxir qianrlir xief.Huarlir zixgex novdiex hufniv dav zer, huarlir gof pinrdenv baovhuf niexxir qianrlir xief, qirsif tav dor. Novdiex hufniv pinrdenv baovhuf xianvsouf niexxir qianrlir xief, hofnief, gaif xianxyanr weirhuanv niexxir qirsif xinrweirdiex niex gaif qirsifdiex sanxdongf niexxir xinrweir gof weirhaif tav.Xianfhuar sox huarlir gof liex niexxir jixbenv qianrlir qinxhaif zaoxsouf bor, novdiex guirjiax huartinr horger gaif qinxhaif xinrweir bor xiaofgov xief niexxir buvjiuf riv niexxir qianrlir xief.Novdiex renfyif daifbuv, jixjinf sox huanfzur tav dor.Novdiex hufniv dav zer bor youf durlir youf pianxyiv taif nier huartinr naf daf gof gongxzenf gongxkaix senvxinf niexxir qianrlir xief, hofnief, goxniex qianrlif niex yifwuf qiordinf daivxir, gof bor zuf niexxir xinrsif zivkongfdiex panfdinf daivxir.Xinrsif kongfgaof xief maxdiex, bianfhuf garhaf div niexxir gongxkaix senvpanf tir, huarlir yixzaof bor zuif xief xix zenfsir daf, zuif taif dav zer bor bav niexxir qianrlir xief.Novdiex nier xinrweirdiex sox bur xinrweirdiex, gixzex zuf bor guirjiax huar sox guirjif huar gof hufniv xinrsif zuif zif daf, xinrsif zuif xief xix panf tav dor. Xinrhuar gof zuif huanf zuf siv nier huarlir guixdinf duv nier tav dor.Novdiex guanfdor nier niexkax, cov, ongr nier cov nier tongxxinf renfyif ganxser tav dor, goxniex rongryif niex minryif gongxjir tav dor. Novdiex huarlir gof baovhuf, gaif ganxser sox gongxjir zaoxsouf tav niexxir qianrlir xief.Novdiex guirjiaxdiex wortuv zifyour qianxxir niex ongr nier qianrlif xief.Novdiex renfhor guirjiax zuf niexxir qianrlif xief, gixzex wortuv guanfdor nier guirjiax xief, goxniex guirjiax bor songxkox niexxir qianrlif xief.Novdiex wortav nier guirjiax bifhuf div nier xief niexxir qianrlif xief, hofnief, gixzex perhaif bifmianv daivxir.Zenfzifxinf taif niexxir zuifxinr sox Lianrhor Guir nier zongxziv niex yanrzer weirbeif niexxir xinrweir liex qivsuf bor, gaif qianrlif siv tav dor.Novdiex guirjir xief niexxir qianrlif xief.Novdiex nier guirjir renfyif bordor tav dor, guanfdor nier guirjir gaivbianf niexxir qianrlif houvrenf tav dor.Novbardiex norgarnirdiex, zongvzur, guirjir sox zongxjiaof nier renfhor xianfzif xief tav dor, hunxjiaf niex cov zif niexxir qianrlif xief. Gixzex hunxyinx garhaf, hunx jier zuf niex hunxyor gaivcur zuf, qianrlif dav zer dor.Novbar naof niex norgarnir naof zifyouf niex hufniv tongryif liex, hunx jier daivxir.Cov sefhuif danxyanr tianfranr niex jixbenv, sefhuif niex guirjiax gof baovhuf dor.Noxdiex guanfdor nier caircanv xief niexxir qianrlif xief, tovlenv nier novdiex dav xief niexxir qianrlif xief.Novdiex nier caircanv renfyif bordor tav dor.Novdiex diefciv, lianrxinx niex zongxjiaof zifyour nier qianrlif xief; gaif qianrlif goxniex zongxjiaof sox xinfyanv gaivbianf niexxir zifyour xief, guanfdor sox davhar, gongxkaix sox mirmir jiaofyif, sirjianf, livbaif niex gaiflir gof goxniex zongxjiaof sox xinfyanv biaovsif niexxir zifyour xief.Novdiex zuvzanx niex yifjianf huarbiaov niexxir zifyour xief; gaif qianrlif zuvzanx xief bor ganxser tav nier zifyour xief, renfhor meirgaif gof, guirgaif sivrev tav, xiaoxxir niex diefciv div, tir niex liex niexxir zifyour xief.Novdiex horpinr dav yir niex sef jier niexxir zifyour xief niexxir qianrlif xief.Renfhor nov beifper tuanrtiv naf daf bor qixlier tav dor.Novdiex zirjier sox zifyour xianvzer niexxir daifbiaov gof guanfdor nier guirjiax zifliv xix canxyir niexxir qianrlif xief.Novdiex guanfdor nier guirjiax gongxwuf canxjiax niexxir jixhuif dav zer nier qianrlif xief.Novdiex nier yifzif kuaxkar qianrlir nier jixcuv; gaif yifzif dinfqix nier zenxzenf nier xianvjiv gof biaovxianf dor, xianvjiv puvbianf niex pinrdenv nier piaoftour qianr liex, minr jif tav niexxir tourpiaof sox gof dav zer niexxir piaof tour cenrxif gof riv dor.Nov naof, sefhuif nier cenryanr naof riv bor, sefhuif baovzanf xief niexxir qianrlif xief, guanfdor nier zuxyanr niex renrger zifyour huarzanv bor div niexxir jinxjif, sefhuif niex wenrhuaf garhaf nier qianrlifdiex sirxianf niexxir qianrlif xief, gaifdux guirjiax xierqif zuf niex guirjif dav riv gof sirxianf nier, guirjiaxdiex nier zuvzir niex zixyanr qinrkuanf yixzaof nier.Novdiex jief riv, zifyour jief xianvzer, gongxzenf niex horsir nier jief riv niexxir tiaorjanf xief, jief taif xix bifmianv niexxir baovzanf xief niexxir qianrlif xief.Novdiex jief dav zer cour dav zer niexxir qianrlif xief, renfhor qirsif xief tav dor.Jief riv maxdiex, hufniv gongxzenf niex horsir nier baofcour xief niexxir qianrlif xief, hofnief baovzenf daivxir: Gof guanfdor niex zovnirdiex novdiex nier senxhor tiaorjianf, biryaof zuf tovlenv nier sefhuif baovzanf xief dor.Novdiex hufniv guanfdor nier lifyif weirhuf bor gongxhuif zuvzir, canxjiax neixxir qianrlif xief.Novdiex hufniv hif niex sar riv tav niexxir qianrlif xief, gixzex wortuv xief: Jief riv zuf horliv xianfzif xief, dinfqix xinx liex bor hif nier qianflif.Novdiex guanfdor niex zovnirdiex nier jianfkanx niex hurlif weircir bor, gixzex div nier senxhor suivzunv (yer, sivbax, cov, yixliaor niex sefhuif hurriv biryaof xief) xianvsouf niexxir qianrlif xief; Jief taif, dif, canrhuif, novbar sefliex, laovgax zif liex sox tovlenv kongfzif tav tir nier qinrkuanf partir moursenx nenrlir bivlier zuf, baovzanf xianvsouf niexxir qianrlif xief.Arniexdiex boxlirdiex terbier zaofguf niex davxir xianvsouf niexxir qianrlif xief. Boxlirdiex, hunxsenx sox huix hunxsenx, sefhuif baovhuf hufniv dav zer dor.Novdiex hufniv jiaofyir jiersouf niexxir qianrlif xief, jiaofyir gof tongrqianr div tav dor, puvcir xix taif cuxjir niex jixbenv gaixduanf hofnief riv dor. Cuxjir jiaofyir yifwuf nier sif dor. Jifsur niex ziryer jiaofyir puvbianf serlir dor. Gaoxdenv jiaofyir cenrjir liex novdiex bor pinrdenv tongf pov dor.Jiaofyir nier murdir: Congxhunf nov nier gofxinf huarzanv, renrqianr niex jixbenv zifyour tiv xix jiax qianr dor. Jiaofyir guirjiaxdiex, zongvzurdiex sox zongxjiaof jirtuanrdiex nier liaovgaiv, rongrrenv nier davcaf curjinf dor, Lianrhor Guir horpinr weirhuf niexxir hordongfdiex curjinf dor.Nierbar gixzex nier boxlirdiex jiersouf dor jiaofyir nier zongvluif bor, youxxianx xianvzer nier qianrlif xief.Novdiex zifyour sefhuif nier wenrhuaf senxhor canxjiax niexxir qianrlif xief, yifsur xianvsouf niexxir qianrlif xief, koxxior jinfbuf niex gof liex zuf niexxir hurlif dav siv niexxir qianrlif xief.Novdiex guanfdor gof riv nier renfhor koxxior, wenrxior sox meivsur zorpinv liex zuf nier jinxsenr niex wurzir nier lifyif bor, baovhuf xianvsouf niexxir qianrlif xief.Novdiex sefhuif niex guirjif nier zifxif naf daf div niexxir qianrlif xief, gaif zifxif wortuv, gaif xianxyanr gof hxaf nier qianrlif niex zifyour congxhunf sirxianf daivxir.Novdiex sefhuif bor yifwuf xief, sefhuif wortuv guanfdor nier gofxinf zifyour congxhunf huarzanv daivxir.Novdiex guanfdor nier qianrlif niex zifyour siv zuf, huarlir gof qiordinf nier xianfzif jiersouf liex, gaif xianfzif nier weiryir murdir novdiex nier qianrlir niex zifyour xief dor cenrrenf niex zunxzongf baovzenf qiordinf liex, minrzuv nier sefhuif wortuv daofder, gongxgongf zifxif nier puvbianf hurlif siryinf niexxir zenfdanf xixyaof qiordinf.Gaif qianrlifdiex zifyourdiex siv, renfhor qinrxinf partir Lianrhor Guir nier zongxziv niex yanrzer weirbeif tav dor.Gaif xianxyanr nier renfhor tiaorwenr, gaivsif renfhor guirjiax, jirtuanr sox nov renfhor gaif xianxyanr gof hxaf nier renfhor qianrlif niex zifyour pofhuaif niexxir hordongf sox xinrweir riv niexxir qianrlif xief zif tav dor.Considerând că recunoașterea demnității inerente tuturor membrilor familiei umane și a drepturilor lor egale și inalienabile constituie fundamentul libertății, dreptății și păcii în lume,Considerând că ignorarea și disprețuirea drepturilor omului au dus la acte de barbarie care revoltă conștiința omenirii și că făurirea unei lumi în care ființele umane se vor bucura de libertatea cuvântului și a convingerilor și vor fi eliberate de teamă și mizerie a fost proclamată drept cea mai înaltă aspirație a oamenilor,Considerând că este esențial ca drepturile omului să fie ocrotite de autoritatea legii pentru ca omul să nu fie silit să recurgă, ca soluție extremă, la revoltă împotriva tiraniei și asupririi,Considerând că este esențial a se încuraja dezvoltarea relațiilor prietenești între națiuni,Considerând că în Cartă popoarele Organizației Națiunilor Unite au proclamat din nou credința lor în drepturile fundamentale ale omului, în demnitatea și în valoarea persoanei umane, drepturi egale pentru bărbați și femei și că au hotărât să favorizeze progresul social și îmbunătățirea condițiilor de viață în cadrul unei libertăți mai mari,Considerând că statele membre s‐au angajat să promoveze în colaborare cu Organizația Națiunilor Unite respectul universal și efectiv față de drepturile omului și libertățile fundamentale, precum și respectarea lor universală și efectivă,Considerând că o concepție comună despre aceste drepturi și libertăți este de cea mai mare importanță pentru realizarea deplină a acestui angajament,ADUNAREA GENERALĂ proclamăprezenta DECLARAȚIE UNIVERSALĂ A DREPTURILOR OMULUI, ca ideal comun spre care trebuie să tindă toate popoarele și toate națiunile, pentru ca toate persoanele și toate organele societății să se străduiască, având această Declarație permanent în minte, ca prin învățătură și educație să dezvolte respectul pentru aceste drepturi și libertăți și să asigure prin măsuri progresive, de ordin național și internațional, recunoașterea și aplicarea lor universală și efectivă, atât în sânul popoarelor statelor membre, cât și al celor din teritoriile aflate sub jurisdicția lor.Toate ființele umane se nasc libere și egale în demnitate și în drepturi. Ele sunt înzestrate cu rațiune și conștiință și trebuie să se comporte unele față de altele în spiritul fraternității.Fiecare om se poate prevala de toate drepturile și libertățile proclamate în prezenta Declarație fără niciun fel de deosebire ca, de pildă, deosebirea de rasă, culoare, sex, limbă, religie, opinie politică sau orice altă opinie, de origine națională sau socială, avere, naștere sau orice alte împrejurări.În afară de aceasta, nu se va face nicio deosebire după statutul politic, juridic sau internațional al țării sau al teritoriului de care ține o persoană, fie că această țară sau teritoriu sunt independente, sub tutelă, neautonome sau supuse vreunei alte limitări a suveranității.Orice ființă umană are dreptul la viață, la libertate și la securitatea persoanei sale.Nimeni nu va fi ținut în sclavie, nici în servitute; sclavajul și comerțul cu sclavi sunt interzise sub toate formele lor.Nimeni nu va fi supus la torturi, nici la pedepse sau tratamente crude, inumane sau degradante.Fiecare om are dreptul să i se recunoască pretutindeni personalitatea juridică.Toți oamenii sunt egali în fața legii și au, fără nicio deosebire, dreptul la o egală protecție a legii. Toți oamenii au dreptul la o protecție egală împotriva oricărei discriminări care ar viola prezenta Declarație și împotriva oricărei provocări la o asemenea discriminare.Orice persoană are dreptul la satisfacția efectivă din partea instanțelor juridice naționale competente împotriva actelor care violează drepturile fundamentale ce‐i sunt recunoscute prin constituție sau lege.Nimeni nu trebuie să fie arestat, deținut sau exilat în mod arbitrar.Orice persoană are dreptul în deplină egalitate de a fi audiată în mod echitabil și public de către un tribunal independent și imparțial care va hotărî fie asupra drepturilor și obligațiilor sale, fie asupra temeiniciei oricărei acuzări în materie penală îndreptată împotriva sa.Orice persoană acuzată de comiterea unui act cu caracter penal are dreptul să fie presupusă nevinovată până când vinovăția sa va fi stabilită în mod legal în cursul unui proces public în care i‐au fost asigurate toate garanțiile necesare apărării sale.Nimeni nu va fi condamnat pentru acțiuni sau omisiuni care nu constituiau, în momentul când au fost comise, un act cu caracter penal conform dreptului internațional sau național. De asemenea, nu se va aplica nicio pedeapsă mai grea decât aceea care era aplicabilă în momentul când a fost săvârșit actul cu caracter penal.Nimeni nu va fi supus la imixtiuni arbitrare în viața sa personală, în familia sa, în domiciliul lui sau în corespondența sa, nici la atingeri aduse onoarei și reputației sale. Orice persoană are dreptul la protecția legii împotriva unor asemenea imixtiuni sau atingeri.Orice persoană are dreptul de a circula în mod liber și de a‐și alege reședința în interiorul granițelor unui stat.Orice persoană are dreptul de a părăsi orice țară, inclusiv a sa, și de reveni în țara sa.În caz de persecuție, orice persoană are dreptul de a căuta azil și de a beneficia de azil în alte țări.Acest drept nu poate fi invocat în caz de urmărire ce rezultă în mod real dintr‐o crimă de drept comun sau din acțiuni contrare scopurilor și principiilor Organizației Națiunilor Unite.Orice persoană are dreptul la o cetățenie.Nimeni nu poate fi lipsit în mod arbitrar de cetățenia sa sau de dreptul de a‐și schimba cetățenia.Cu începere de la împlinirea vârstei legale, bărbătul și femeia, fără nicio restricție în ce privește rasa, naționalitatea sau religia, au dreptul de a se căsători și de a întemeia o familie. Ei au drepturi egale la contractarea căsătoriei, în decursul căsătoriei și la desfacerea ei.Căsătoria nu poate fi încheiată decât cu consimțământul liber și deplin al viitorilor soți.Familia constituie elementul natural și fundamental al societății și are dreptul la ocrotire din partea societății și a statului.Orice persoană are dreptul la proprietate, atât singură, cât și în asociație cu alții.Nimeni nu poate fi lipsit în mod arbitrar de proprietatea sa.Orice om are dreptul la libertatea gândirii, de conștiință și religie; acest drept include libertatea de a‐și schimba religia sau convingerea, precum și libertatea de a‐și manifesta religia sau convingerea, singur sau împreună cu alții, atât în mod public, cât și privat, prin învățătură, practici religioase, cult și îndeplinirea riturilor.Orice om are dreptul la libertatea opiniilor și exprimării; acest drept include libertatea de a avea opinii fără imixtiune din afară, precum și libertatea de a căuta, de a primi și de a răspândi informații și idei prin orice mijloace și independent de frontierele de stat.Orice persoană are dreptul la libertatea de întrunire și de asociere pașnică.Nimeni nu poate fi silit să făcă parte dintr‐o asociație.Orice persoană are dreptul de a lua parte la conducerea treburilor publice ale țării sale, fie direct, fie prin reprezentanți liber aleși.Orice persoană are dreptul de acces egal la funcțiile publice din țara sa.Voința poporului trebuie să constituie baza puterii de stat; această voință trebuie să fie exprimată prin alegeri nefalsificate, care să aibă loc în mod periodic prin sufragiu universal, egal și exprimat prin vot secret sau urmând o procedură echivalentă care să asigure libertatea votului.Orice persoană, în calitatea sa de membru al societății, are dreptul la securitatea socială; ea este îndreptățită ca prin efortul național și colaborarea internațională, ținându‐se seama de organizarea și resursele fiecărei țări, să obțină realizarea drepturilor economice, sociale și culturale indispensabile pentru demnitatea sa și libera dezvoltare a personalității sale.Orice persoană are dreptul la muncă, la libera alegere a muncii sale, la condiții echitabile și satisfăcătoare de muncă, precum și la ocrotirea împotriva șomajului.Toți oamenii, fără nicio discriminare, au dreptul la salariu egal pentru muncă egală.Orice om care muncește are dreptul la o retribuire echitabilă și satisfăcătoare care să‐i asigure atât lui, cât și familiei sale, o existență conformă cu demnitatea umană și completată, la nevoie, prin alte mijloace de protecție socială.Orice persoană are dreptul de a întemeia sindicate și de a se afilia la sindicate pentru apărarea intereselelor sale.Orice persoană are dreptul la odihnă și recreație, inclusiv la o limitare rezonabilă a zilei de muncă și la concedii periodice plătite.Orice om are dreptul la un nivel de trai care să asigure sănătatea și bunăstarea lui și familiei sale, cuprinzând hrana, îmbrăcămintea, locuința, îngrijirea medicală, precum și serviciile sociale necesare; el are dreptul la asigurare în caz de șomaj, boală, invaliditate, văduvie, bătrânețe sau în celelalte cazuri de pierdere a mijloacelor de subzistență, în urma unor împrejurări independente de voința sa.Mama și copilul au dreptul la ajutor și ocrotire deosebite. Toți copiii, fie că sunt născuți în cadrul căsătoriei sau în afara acesteia, se bucură de aceeași protecție socială.Orice persoană are dreptul la învățătură. Învățământul trebuie să fie gratuit, cel puțin în ceea ce privește învățământul elementar și general. Învățământul elementar trebuie să fie obligatoriu. Învățământul tehnic și profesional trebuie să fie la îndemâna tuturor, iar învățământul superior trebuie să fie de asemenea egal, accesibil tuturora, pe bază de merit.Învățământul trebuie să urmărească dezvoltarea deplină a personalității umane și întărirea respectului față de drepturile omului și libertățile fundamentale. El trebuie să promoveze înțelegerea, toleranța, prietenia între toate popoarele și toate grupurile rasiale sau religioase, precum și dezvoltarea activității Organizației Națiunilor Unite pentru menținerea păcii.Părinții au dreptul de prioritate în alegerea felului de învățământ pentru copiii lor minori.Orice persoană are dreptul de a lua parte în mod liber la viața culturală a colectivității, de a se bucura de arte și de a participa la progresul științific și la binefacerile lui.Fiecare om are dreptul la ocrotirea intereselor morale și materiale care decurg din orice lucrare științifică, literară sau artistică al cărei autor este.Orice persoană are dreptul la o orânduire socială și internațională în care drepturile și libertățile expuse în prezenta Declarație pot fi pe deplin înfăptuite.Orice persoană are îndatoriri față de colectivitate, deoarece numai în cadrul acesteia este posibilă dezvoltarea liberă și deplină a personalității sale.În exercitarea drepturilor și libertăților sale, fiecare om nu este supus decât numai îngrădirilor stabilite prin lege, exclusiv în scopul de a asigura cuvenita recunoaștere și respectare a drepturilor și libertăților altora și ca să fie satisfăcute justele cerințe ale moralei, ordinii publice și bunăstării generale într‐o societate democratică.Aceste drepturi și libertăți nu vor putea fi în niciun caz exercitate contrar scopurilor și principiilor Organizației Națiunilor Unite.Nicio dispoziție a prezentei Declarații nu poate fi interpretată ca implicând pentru vreun stat, grupare sau persoană dreptul de a se deda la vreo activitate sau de a săvârși vreun act îndreptat spre desființarea unor drepturi sau libertăți enunțate în prezenta Declarație.Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang nginggilang (nyunjung) nabdabang tur ngayomin hak azasi manusia saking swang-swang manusa. Tatuwek puniki ngawit saking Piagem Perserikatan Bangsa-Bangsa sane negesin unteng pakayun wangsa-wangsa ring jagatpada ngenenin hak azasi manusia sane mabuat pisan tur ring martabat lan kamatmian manusa. Ring sajeroning pangawedar indik hak azasi manusia, Perserikatan Bangsa-Bangsa mapiteges pastika pisan miwah sadarana ngenenin hak-hak sane pinaka druwen i manusa sacara adil. Hak-hak punika wantah druwen ida dane. Punika wantah hak ida dane. Hak-hak ida dane punika mangda kauningin. Patut sareng-sareng nyobiakang tur ngukuhang kawentenanipun gumanti mabuat ring ida dane miwah mantuk ring sasaman jana sane seosan.Manimbang riantukan pangangken ring subhakarma lan hak-hak sane pateh tur pastika saking paguyuban kulawarga manusa sami inggih punika dasar kemerdekaan, keadilan lan perdamaian ring jagat.Manimbang riantukan ngelempasang lan ngandapang hak azasi manusia janten ngawinang parilaksana-parilaksana sane kaon sane ngawinang rasa kroda sajeroning herdaya (unteng pekayunan) manusapada, tur kamanggehang jagat genah manusa pacang muponin bebas mawicara lan maagama tur luput saking rasa ajrih miwah kakirangan, punika sampun kajantenang pinaka tatujon pilih utama saking para jana.Manimbang riantukan hak-hak manusa patut kaayomin malarapan peraturan hukum mangda para jana nenten kadulumuk milih pamargi andaga utsaha penguntat maka panungkas kaduratmakan miwah penjajahan.Manimbang riantukan ngupapira paiketan pasawitran ring sajeroning negara-negara patut kautsahayang.Manimbang riantukan wangsa-wangsa saking Perserikatan Bangsa-Bangsa sajeroning Piagem Perserikatan Bangsa-Bangsa sampun mategesang malih kepercayaannyane ngenenin hak-hak dasar manusa, tur hak-hak sane pateh, ring sang lanang miwah istri, miwah sampun mutusang pacang nuwekang kasuketan jagat lan kahuripane sane utama sajeroning kemerdekaan sane ngalimbak.Manimbang riantukan paguyuban negara-negara sampun masemaya pacang nyujur kemajuan sajeroning pangargan miwah pangubaktian marep ring hak azasi manusia lan kebebasan sane ngarojong sareng Perserikatan Bangsa-Bangsa.Manimbang riantukan pahaning wirasa sane pateh ngenenin indik hak-hak lan kebebasan-kebebasan punika mabuat pisan maka panglaksana sane sumeken pisan saking semaya punika, mawinan,MAJELIS UMUMMalarapan punika nyobiahangPangawedar Indik Hak-Hak Azasi ManusiaPinaka anceng sane katah maka sidaning wangsa sami lan panegara sami, maka tatujon mangda saluiring janma lan saluiring paguyuban sajeroning pakraman nityakala eling ring pangawedar puniki, pacang ngutsahayang majalaran tata cara ngajahin lan ngicenin pendidikan ngapti nincapang pangargan marepe ring hak-hak lan kebebesan-kebebasan punika, tur pamargi sane gancang gelitik urati sane manggeh nasional wiadin internasional, nyamin pangangken lan pangabaktianipun sane luih tur sumeken, inggilan olih wangsa-wangsa saking swanegara anggota wiadin olih wangsa-wangsa saking wawidangan sane wenten ring sajeroning wawengkon hukumipun.Sami manusane sane nyruwadi wantah merdeka tur maduwe kautamaan lan hak-hak sane pateh. Sami kalugrain papineh lan idep tur mangdane pada masawitra melarapan semangat pakulawargaan.Satunggil para janma wenang ring hak-hakipun sami lan kebebasan-kebebasan sane mungguh ring jeroning pangawedar puniki, makadi pabinaan ring ras, warnan carma, lanang-wadon, basa, agama, politik utawi pamarnan maseosan, witning kewangsaan utawi pakraman (kemasyarakat), hak, padruwean, palekadan wiadin linggih seosan.Selantur ipun nenten pacang kawentenang pabinayan sangkaning linggih (kedudukan) politik, hukum, utawi kedudukan internasional saking negara utawi daerah saking dija ugi kawit nyane manusa, inggian saking negara sane merdeka sane merupa wewidangan-wewidangan perwalian, jajahan, utawi sane wenten ring sajeroning wates kedaulatan sane seosan.Saluiring manusa wenang ring hak hidup, kebebasan lan kerahayuan suwang-suwang.Sapasira ugi nenten kayogya kadadosang budak utawi parekan, perbudakan lan pedagangan budak, yadian marupa napi ja musti kalarang.Sapasira ugi nenten dados kasiksa utawi kabayang-bayang utawi katiwakin danda sane tan nganutin sulur kamanusan utawi kanistayang.Saluiring janma kawenang ring pangangken sajeroning hukum pinaka manusa niri ring dija ugi magenah.Samian manusane pateh ring sajeroning hukum lan pateh maduwe hak ring pangayoman hukum tanpa pabinayan. Sami manusane maduwe hak ring pangayoman marep saluiring bentuk pabinayan sane tungkas ring pangawedar puniki tur marep saluir hasutan sane nyujur pabinayan inucap.Saluiring janma maduwe hak ring pemulihan saking pengadilan nasional sane maduwe kawenangan marep saparisolah sane ngelanggar hak-hak dasar sane kapaica olih undang-undang dasar wiadin hukum.Sapasira ugi nenten dados ketangkep, ketahan wiadin kakutang sakita arep.Saluiring janma sajeroning sasama pada maduwe hak ring peradilan sane adil lan terbuka saking pengadilan sane bebas tur nenten memihak, sajeroning ngerajegang hak lan swadharmanipun tur ring saluiring danda (tuntutan pidana) sane katiwakang ring ragane.Saluiring janma sane katuntut sangkaning katarka maparisolah ngelanggar hukum durung dados kasengguh salah, sadurung kabuktiang kasalahanipun manut hukum olih pengadilan, tur ring pengadilan inucap polih jaminan sane kasaratang nindihan raga.Nenten wenten janma sane dados kasalahang kadalih melaksana ngelanggar hukum sangkaning pelaksana utawi kalengahan sane nenten marupa pelanggaran hukum manut undang-undang nasional wiadin internasional, ritatkala saparisolah punika kalaksanayang. Taler nenten kapatutang niwakang danda sane lebih abot saking danda sane sepatutipun katiwakang ritatkala pelanggaran hukum punika kalaksanayang.Saluiring janma nenten dados kausak-asik urusannyane swang-swang, kulawarganipun, pakurenanipun, utawi paiketan swalapatraipun sakita arep, taler nenten kadadosang mariceda. Saluiring janma maduwe hak polih pengayoman hukum sane jagi kaanggen ngarepang saparisolah kaon ring arep.Saluiring janma maduwe hak kabebasan malaksana (sane patut) tur magenah ring wawidangan swang-swang negara.Saluiring janma maduwe hak melancaran ring swang-swang negara, makta padruwenipun, tur mewali malih ring panegara duwene.Saluiring janma maduwe hak ngaruruh tur ngerasanin suaka (pengayoman) saking negara seosan jagi kaanggen ngayomin deweknyane saking katut buri.Hak punika nenten kedadosang kaangge marep ring sungketa tutburi sane sumeken medal sangkaning saparisolah sane kaon, sane tan wenten paiketan ring politik, utawi sangkaning saparisolah sane piwal ring tujuan miwah dasar Perserikatan Bangsa-Bangsa.Saluiring janma maduwe hak kewarganegaraan (kewangsaan).Saluiring janma nenten dados sakama-kama kabancut kewarganegaraanipun (kewangsanipun) wiadin maduwe hak ngentosin kewarganegaraan (kewangsaan).Lanang lan istri sane sampun daha-truna, tanpa kawatesin kewangsaanipun, kewarganegaraanipun wiadin agama, maduwe hak makurenan utawi mawiwaha tur ngewangun kulawarga. Ipun maduwe hak sane pateh ring sapari indik pawiwahan, ring sajeroning makurenan, wiadin ritatkala palas makurenan.Pawiwahan wantah dados kalaksanayang yaning calon penganten pada saling lulut asih.Kulawarga inggih punika paiketan sangkaning titah ring sajeroning pagubugan, tur maduwe hak polih pengayoman saking pagubugan wiadin negara.Saluiring janma maduwe hak maderbe artha, ndiri (newek) wiadin sareng-sareng janma lianan.Saluiring janma nenten dados kerampas padruwenannyane sakita karep.Saluiring janma maduwe hak kebebasan mapaidep, unteng kayun lan ngagem agama, hak kabebasan magentos agama utawi kepercayaan, lan kebebasan nyengguhang agama utawi kepercayaan malarapan ngajahin, ngelaksanayang, ngaturang bakti tur nganutin ajaran agama punika, ndiri-ndiri wiadin sareng-sareng janma seosan, ring arep pagubugan wiadin ndiri (ndewek).Saluiring janma bebas maduwe tetimbangan wiadin ngamedalang tetimbangan, tanpa gangguan ngeruruh, nerima tur ngamedalang gatra lan pakayunan malarapan sarana napi ja, tanpa ngetang wates-wates wewidangan.Saluiring janma maduwe hak kebebasan mapupul lan ngewangun sekha tanpa ngangge kekerasan.Saluiring janma nenten dados kapaksa mangda ngiring nyarengin sekha.Saluiring janma maduwe hak nyarengin ngemargiang pemerintahan negarannyane secara langsung utawi malarapan wakil-wakil sane kapilih secara bebas.Saluiring janma sami-sami pateh maduwe hak kabisekayang utawi kalinggihang dados prajuru ring sajeroning ngemargiang pemerintahan negarannyane.Pakayunan para janma musti kadadosang pinaka dasar kewenangan pemerintah; pakayun puniki musti kasinahang marupa pemilihan umum sane kamargiang sangkaning manah lascarya tur nirmala, malarapan hak pilih tur dudonan sane pateh, malarapan pemungutan suara sane singid utawi ngangge tata cara seosan sane nyamin kebebesan nguwehin suara.Saluiring janma, pinaka krama pagubugan, maduwe hak jaminan sosial, ngelaksanayang hak ekonomi, sosial lan budaya sane pinih kabuatang jagi ngawangiang kaprabawan lan numbuhang kepribadian, malarapan utsaha-utsaha nasional wiadin nyarengin utsaha internasional (sajagat), manut kadi tata cara lan kekuatan swang-swang negara.Saluiring janma maduwe hak ring pekaryan, maduwe hak kabebasan milih pakaryan, maduwe hak ring tata cara ngelaksanayang pekaryan sane adil miwah ngewetuang aget lan maduwe hak pangayoman sumangdane tan kicalan pangupajiwa.Saluiring janma, tanpa pabinayan, maduwe hak ring pangupahan sane pateh ring pakaryan sane pateh.Saluiring janma sane makarya maduwe hak ring pangupahan sane adil tur ngewetuang aget sane nyamin kahidupan sane dahat mapikenoh ring padewekan wiadin kulawargannyane, pingkalih yaning wantah perlu kewewehin antuk pengayoman sosial sane siosan.Saluiring janma maduwe hak ngewangun tur ngeranjing ring paguyuban utawi sekha buruh sane jagi ngayomin saluir pabuatannyane.Saluiring janma maduwe hak mesandekan wiadin liburan, pingkalih wates-wates galah mekarya sane patut pingkalih polih libur berkala, tur tetep nampi upah.Saluiring janma maduwe hak ring taraf hidup sane cukup, mangda sida nemu kerahayuan lan kesejahteraan padewekan wiadin kulawarganipun, taler hak ring pangan, paumahan, pangupapira kerahajengan pingkalih pelayanan sosial sane kabuatang, tur maduwe hak ring jaminan ritatkala nganggur/magang, sungkan, cacad, balu, sampun lingsir, utawi kehanan siosan sane mekhawinan kekirangan pangupajiwa.Ibu lan anak-anak maduwe hak polih pangupapira wiadin wantuan sane dahat istimewa. Saluiring anak alit sane embas saking pawiwahan wiadin babinjat, musti polih pengayoman sosial tanpa pabinayan.Saluiring janma maduwe hak polih pendidikan. Pendidikan punika musti gratis, paling nenten ring tingkat sekolah rendah wiadin pendidikan dasar. Pendidikan rendah musti kewajibang (nenten dados tan kelaksanayang). Pendidikan teknik lan jurusan sane sampun ketah mangda kabukak ring saluiring janma, taler pendidikan tinggi mangda prasida keranjingang olih para janmane sami nganutin tata cara sane pateh medasar antuk kepatutan.Pendidikan punika musti matatujon ngewerdiang angga sarira tur mangda prasida ngajiang hak azasi manusia wiadin kebebasan-kebebasan. Pendidikan punika mangda prasida ngewetuang saling pengertian, mulatsarira, tur pasawitran ring saluiring wangsane sami, paguyuban ras pingkalih agama, tur musti ngemajuang pemargin Perserikatan Bangsa-Bangsa ring sajeroning ngupapira perdamaian.Irerama utawi guru rupaka maduwe hak sane mautama ring sajeroning milih saluiring pendidikan sane pacang katiwakang ring okan-okannyane.Saluiring janma maduwe hak nyarengin ring sajeroning kehidupan kebudayaan, ngerasayang kaluihan kesenian, lan sareng ngerasayang kemajuan tur namtamin pakenoh ilmu pengetahuan.Saluiring janma maduwe hak pangayoman marep ring keuntungan moril wiadin material, sane kamoling antuk hasil karya ilmiah, kesusastraan wiadian kesenian sane prasida kaortayang.Saluiring janma maduwe hak marep ring tatanan sosial wiadin internasional, tur hak-hak lan kebebasan-kebebasan sane mungguh ring sajeroning pangawedar puniki prasida kalaksanayang.Saluiring janma sami maduwe swadarma marep ring pagubugan ring dija ugi ipun prasida ngewerdiang kepribadianipun malarapan antuk kabebasan sane banget pisan.Ring sajeroning ngelaksanayang hak-hak lan kebebasan-kebebasanipun, swang-swang manusa musti nganutin wates-wates sane kapagehang olih undang-undang sane matatujon nyamin pangangken wiadin ngewangiang hak-hak lan kebebasan-kebebasan manusa seosan, lan ring pakraman nganutin tata cara sane adil ngenenin kesusilaan, ketreptian miwah kejagaditaan jagat sajeroning sane demokratis.Hak-hak lan kebebesan-kebebasan puniki ring sajeroning pelaksanaanipun nenten dados matungkasan ring tatujon lan prinsip-prinsip Perserikatan Bangsa-Bangsa.Ring sajeroning pangawedar puniki tan dados katarka tur nguwehin inggian negara, paguyuban, utawi silih tunggal janma, hak nyarengin saluir pekaryaan, utawi ngelaksanayang saparisolah sane matujon ngerusak hak-hak lan kebebasan-kebebasan sane mungguh ring sajeroning pangawedar puniki.10 de diciembre de 1948 anu, xanen ibu ichapa ichaxun, na jancha kenenibuki. Xanen ibu tibin javen nabu jau yuinunven, na janchadan.Ainbu inun juni yudakuinki, yuinakamadan. Jabiaskadi xinain, pepanametidubuki, detenamemadan. Jaska xinanma, sinatakin, yuda betsa chakabu va, nuitapamisbuki. Ikunkin, yuikin, xinain, xinan pepamisbuki, dateamadan.Detenamekatsi ikama, xanen ibubun jancha pepa jau chibanunbunven. Javen nabu jivea pepa uinmatidubuki. Dasibi jau medabenamenunbunven, jaibunameidan. Yudabu dasibi pepa xinain, juni inun ainbu jau dua vanunbunven, jabiaskadi vakinan. Yuda dasibi pe jivenunbunan. Jaska xinankin, xanen ibun javen nabu pepa vakatsi imiski.Jaskaven taexun, yuda dasibibun unayan, xanen ibubu ichapa ichaxun, na jancha kenenibuki.Yudabu dasibi jabiaskadi akin, xinantidubuki. Javen taea jau jaibunamenunbunven.Na jancha dasibibun atidubuki, yuda mexupabu, yuda taxipabu, yuda juxupabu jusia, jancha betsa betsapabu, ikuain betsa betsapabu, baiyabu, baiumabu, jene betsa betsapaven jiveabu, bekex betsa betsapaven jiveabu, na dasibi jau duanamenunbunven, jabiaskadi vaidan.Dasibi unanuma maniabun, juni betsa betsapan jau nemayamanunbunven.Tsumavakin, dayamakin, java inamadan, chakabuki. Jau nemanunbunven.Ichakanika chakabuki. Jau nemanunbunven.Gobierno xanen ibubun yudabu dasibi jau dua vanunbunven, jabiaskadidan, javen jaibu bestimadan.Xanen ibu bexmastun jancha pepa chibanma, yudabu ichaka vaya, javen xanen ibun jau pevanunven.Ichaka vaken, gobierno xanen ibubun jau medabe vanunbunven, dau vakinan.Chakabu xinankin, guardiabun achixun, jau bichiyamanunbunven. Jakia pe xinankin, atiduki. Jabiaskadi achixun, mae betsanu jau nichinyamanunbunven.Yuda betsan yuikin -Ja juni chakabuki -ivanan, kupimakatsi ika, gobierno xanen ibubun javen xinan pepa, ninkakin, ¿Jadatu pemen? akin, yukabaunkin, jau katununbunven, unankinan.Ja dukun juni pepa xanen ibun jau uinunven. Xinanxun javen chakabu uinkin -Juni chakabuki -ixun, xinantiduki. -En peki -ixun, uinmakatsi ika, xanen ibun ja juní jau medabe vanunven.Juni betsa jiveabu ichaka vatimaki. Unanma, juni betsa kidi chakabu yuitimaki. Unanma, juni betsa kidi chakabu vaken, xanen ibun jau nemanunven, medabe vakinan.Janida jivekatsi iki, itiduki. Javen mae jenebaini, katiduki. Xinan ana jukatsi iki, jutiduki.Javen mae anu ichaka vaya, mae betsa anu ka, janu unanuma jívetiduki.Dasibi mae jayabuki. Chakabu jayamaken, xanen ibun nichintidumaki.Junin ainbu eva ain vantiduki. Ainbun juni eva bene vatiduki. Ja dabe jabiaskadi itiduki.Ja dabe bechipainamei, beneyamiski. Bechipaiamaken, bimatimaki.Javen nabubes jivea, peki. Javen nabuuma, unanuma jivetidubumaki. Javen nabu xanen ibun jau mekenunven.Dasibi bai jayatidubuki. Pakamaxun, gobierno jatu mebintidumaki.Javada ikuankin, yuikin, yusinkin, ken vankin, juni betsa ichaka vama, itidubuki. Jau nemayamanunbunven.Dasibi xinankin, javada xinankin, juni betsa ichaka vama, yuitidubuki. Xanen ibubun jau nemayamanunbunven.Ikatsi iki, dasibi ichatidubuki. Ikatsi ikamaken, jatu icha vayamanunbunven.Mae tibi anu, dasibibun javen xanen ibu jau kabenunbunven. Xanen ibubun yuda tibi jau medabe vanunbunven, jabiaskadi vakinan.Juni yusinan inun juni dauya inankin, padanaibu nemakin, xanen ibubun yuda tibi jau medabe vanunbunven. Jaskaven taea unanuma dasibi evatidubuki.Dasibi jau dayanunbunven. Javada dayakatsi iki, itidubuki. Daya jayamaken, xanen ibu akin, dayamatidubuki.'Juni dabe jabias dayaken, jabiaskadi jau pakanunven, padanmadan.Javada bikatsi ikin, bia, javen daya pei ikamaken, chakabuki. Xanen ibubun jau medabe vanunbunven.Akatsi ikin, Cooperativo icha vatidubuki.Dasibi beyustidubuki, dayabestimadan.Piti inun, tadi inun, jive inun, dau inun, yusinanan, dasibi bikatsi ikaibun, jayamaken, xanen ibubun jau medabe vanunbunven.Ainbu bakeya xanen ibubun pepa vakin, jau medabe vanunbunven.Dasibi escuelanu butidubuki. Bakemixtibu escuelanu jau bununbunven, pakamadan. Dasibitun kene pe jaida vai, escuela anua evatiduki. Keneama, ana escuelanu jikitidubumaki. Juni betsa dua vakín, escuelanu jau tapinunbunven jaibu keskaidan.Javen nabu ichaya, dasibi ichatidubuki. Juni bestichai nematidubumaki.Javada junin akin, javen pepa javenaki. Juni betsan jau yumetsuyamanunven.Jaska na jancha yuia, janida unanuma jivekin, dasibi bikatsis ikikiki.Dasibi javen mae jau dayaxununbunven.Javada akin, juni betsa jau ichaka vayamanunbunven.Xanen ibubu ichaxun, yuiniken, ninkaxun, chakabu jau vayamanunbunven.Na jancha ninkaxun -En ichaka vatiduki -ivanan jau xinanyamanunbunven.Wɔ mekɛ ala mɔɔ Maanle Maanle mɔɔ wɔ Eku ye anu la gyinlabelɛ nee pɛpɛzɛlɛ nee anwoadenlenyianlɛ a fa atianwolilɛ, pɛpɛlilɛ nee anzondwolɛ ba ewiade anu la,Wɔ mekɛ ala mɔɔ menli ɛmbu sonla nwo adenlenyianlɛ ne mɔ bie amaa ɔlua zo nyɛleɛ mgbane mgbane dɔɔnwo ɛsisi ɛmaa menli adwenle ɛzɛkye, nee ewiade ne mɔɔ ɛlɛba mɔɔ sonla biala banyia adenle aha edwɛkɛ biala mɔɔ ɔdaye ɔkulo, nee diedi biala mɔɔ ɔdaye ɔkulo kɛ ɔdie ɔdi na ɔnzulo la, ɛmaa bɛla ye ali kɛ, ɛhye a le awienvolɛma anyelazo kpole kpalɛ la,Wɔ mekɛ ala mɔɔ ɔhyia, saa bɛnrɛhyɛ sonla bɛnrɛmaa ɔnrɛho ɔnrɛtia ɛsisilɛ nee atisesebɛyɛlɛ, kɛ ɔwɔ kɛ mɛla bɔ sonla nwo adenlenyianlɛ ne mɔ anwo bane la,Wɔ mekɛ ala mɔɔ ɔhyia kɛ bɛmaa agɔnwolɛyɛlɛ wɔ Maanle Maanle avinli kɛnyia anyuhɔlɛ la,Wɔ mekɛ ala mɔɔ Maamgbole Koyɛlɛ ne anu amra ɛva bɛ diedi mɔɔ wɔ sonla nwo adenlenyianlɛ ne mɔ, ye gyinlabelɛ nee ye dibilɛ nee mrenya nee mraalɛ adenlenyianlɛ pɛpɛ ne mɔ anu la ɛwula sonla nwo adenlenyianlɛ nwo mɛla ne mɔɔ bɛfɛlɛ ye "Kyata" (Charter) ne anu na bɛlie bɛdo nu kɛ bɛboa bɛamaa menli anyia anyuhɔlɛ nee tɛnlabelɛ kpalɛ wɔ atianwolilɛ bɔkɔɔ nu la,Wɔ mekɛ ala mɔɔ Maanle Maanle mɔɔ wɔ Maamgbole Koyɛlɛ Eku ne anu nee Maamgbole Koyɛlɛ ne ɛbo ɛwɔkɛ kɛ bɛmaa awie biala anye azɔ sonla nwo adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ne mɔ na bɛali zolɛ kpalɛ la,Wɔ mekɛ ala mɔɔ adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ɛhye mɔ anwo ndelebɛbo kpalɛ hyia kpole kpalɛ maa ɛwɔkɛbɔlɛ ne azolilɛ anzɛɛ munlililɛ ne la,Ati, KɛkalaMAAMGBOLE KOYƐLƐ AYIA NEbɔ nolo kɛEwiadeamra Nolobɔlɛ Mɔɔ Fale Sonla Nwo Adenlenyianlɛ Nwo Ɛhyele debie ko mɔɔ yelie yedo nu yemaa awie biala nee Maanle biala, amaa awie biala nee Eku biala mɔɔ dahuu kɛva. Nolobɔlɛ ɛhye kɛzie ye adwenle nu la abɔ mɔdenle alua ngilehilelɛ nee ndetelɛ zo yeamaa nidi ara adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ɛhye mɔ anwo, na eza yealua ngɔzo ndenle zo, Maanle nee Maanle Maanle zo, yeaboa yeamaa menli mɔɔ wɔ Maanle Maanle mɔɔ wɔ Eku ne anu nee Maanle Maanle mɔɔ Eku ne sie bɛ la anu amra amuala alie ado nu kpalɛ na bɛali zolɛ kpalɛ.Menli muala di bɛ ti anwo na eza noko bɛsɛ wɔ dibilɛ nee adenlenyianlɛ nu. Bɛlɛ ndwenlenwo nee adwenle, yemɔti ɔwɔ kɛ bɛkile adiemayɛlɛ bɛmaa bɛ nwo ngoko.Sonla ko biala lɛ adenle nyia adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ne mɔ mɔɔ bɛva bɛwula Sonla Nwo Adenlenyianlɛ Nwo Nolobɔlɛ ɛhye anu la amuala bie. Ɔnle kɛ ngakyile anzɛɛ ngilehilenu anzɛɛ nyeyenu biala mɔɔ fale menli ekpunli, menli ngakyile, nrenya anzɛɛ raalɛ, aneɛ, Nyamenlezonlenlɛ, maanyɛlɛ anzɛɛ adwenle bie, Maanle anzɛɛ menli abohilelɛ, agyapadeɛ, awolɛ anzɛɛ gyinlabelɛ gyɛne biala anwo la bie ba.Eza noko ɔnke kɛ bɛkile ngakyile anzɛɛ nyeyenu biala wɔ maanyɛlɛ, mɛlazolilɛ nu, anzɛɛ maanle zo gyinlabelɛ nu wɔ maanle ne anzɛɛ ɛleka mɔɔ sonla ne de la anu. Saa maanle ne di ɔ ti anwo o, saa maanle gyɛne a nea zo o, saa ɔnli ɔ ti anwo o, ɔnle kɛ ngakyile anzɛɛ ngilehilenu biala ba nu.Ɔwɔ kɛ awie biala nyia ngoane, fanwodi nee sonla nwo banebɔlɛ.Ɔnle kɛ bɛyɛ awie biala kanra. Ɔwɔ kɛ bɛtua aanrayɛlɛ nee aanra ɛdɔnelɛ wɔ adenle biala anu.Ɔnle kɛ bɛkile awie biala nyane anzɛɛ bɛyɛ ye atisesebɛ, amumuyɛ anzɛɛ bɛgua ɔ nyunlu aze anzɛɛ bɛtwi ɔ nyunlu.Kɛ mɔɔ mɛla se la, ɛleka biala mɔɔ awie biala lua la ɔwɔ kɛ bɛnwu kɛ ɔdaye ɔle sonla.Kɛ mɔɔ mɛla se la, menli kɔsɔɔti sɛ pɛpɛ mɔɔ ɔnle kɛ ngakyile anzɛɛ ngilehilenu biala ba mɛla ne mɔɔ bɔ bɛ nwo bane pɛpɛ la anu. Menli kɔsɔɔti lɛ adenle nyia bɛ nwo banebɔlɛ pɛpɛ mɔɔ ko tia ngilehilenu anzɛɛ nyeyenu mɔɔ tia Nolobɔlɛ ɛhye nee debie biala mɔɔ maa zɛhae nyeyenu ne adenle la.Sonla biala lɛ adenle kɛ saa awie yɛ debie mɔɔ tia anwoadenlenyianlɛ ne mɔ mɔɔ maamulɛ nwo mɛla anzɛɛ mɛla ɛva ɛmaa ye la a, ɔwɔ kɛ kɔɔto ne mɔ pepɛ die ye.Ɔnle kɛ bɛkye sonla, bɛfa sonla bɛsie anzɛɛ bɛye sonla bɛfi maanle ne anu wɔ mekɛ mɔɔ ɔtɛfonle mɛla anzɛɛ mɛla ɛmmaa adenle la.Wɔ awie biala adenlenyianlɛ nee ye gyima ne mɔ anwo adwenlevalɛ nwo anzɛɛ saa bɛka kɛ awie biala ɛyɛ ɛtane a ɔwɔ kɛ kɔɔto mɔɔ di ɔ ti anwo na ɔnli mɔguazo la di ye edwɛkɛ wɔ bagua nu.Sonla biala mɔɔ bɛkɛha kɛ yeyɛ ɛtane mɔɔ ɔdi kɛ bɛtwe ɔ nzo la lɛ adenle ka kɛ ɔnze edwɛkɛ ne anwo bie kyesɛ bɛdi ye edwɛkɛ wɔ bagua nu kɔɔto na kɔɔto ne bua ye fɔlɛ kɛ mɔɔ mɛla se la. Wɔ kɔɔto ɛkɛ ne ɔwɔ kɛ ɔnyia ninyɛne mɔɔ ɔfa ɔpepɛ ɔdie ɔ nwo la kolaa.Ɔnle kɛ bɛbua sonla biala fɔlɛ wɔ nyɛleɛ ɛtane biala mɔɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɔyɛle zɔhane nyɛleɛ ne la ɛnee ɔnle ɛtane mɔɔ ɔtia maanle anzɛɛ maanle maanle mɛla la anwo. Anzɛɛ ɔnle kɛ bɛtwe sonla ne anzo bɛmaa ɔtɛla mɔɔ bɛpɛ bɛdo ɛkɛ ne wɔ mekɛ mɔɔ ɔyɛle ɛtane ne la.Ɔnle kɛ menli fa bɛ nloa wulowula awie feabo, ye abusua, ye sua nu edwɛkɛ nu anzɛɛ ɔnle kɛ bɛkenga ye ahɛlata anzɛɛ bɛbɔ ye anyiemgba bɛsɛkye ye anyunlunyia. Sonla zɛhae lɛ adenle maa mɛla ne pepɛ die ye anzɛɛ bɔ ɔ nwo bane wɔ zɛhae akpɔsemadi ɛbɛla ne mɔ anwo.Sonla biala lɛ adenle ɔfi ɛleka mɔɔ ɔde la ɔkɔtɛnla ɛleka biala mɔɔ ɔkulo la.Sonla biala lɛ adenle ɔfi maanle biala anu nee ye maanle nu ɔkɔ maanle gyɛne nu na ɔkola ɔsia ɔba ye maanle nu.Sonla biala lɛ adenle kɛ saa ɔlɛnwu amaneɛ wɔ ye maanle nu a ɔkola ɔnriandi ɔkɔ maanle gyɛne nu ɔmaa bɛmaa ye ɛleka ɔtɛnla anzɛɛ bɛbɔ ɔ nwo bane.Saa amaneɛ ne mɔɔ ahenle ne ɛlɛnwu ye la ɛnvi anzɛɛ ɛnlua maanyɛlɛ ti anzɛɛ ye nyɛleɛ ne tia Maamgbole Koyɛlɛ mɛla ne nee ye bodane ne mɔ a, yemɔ maanle gyɛne ne ɛnlɛ adenle kɛ ɔkɛlie ye azie anzɛɛ ɔkɛbɔ ɔ nwo bane.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔyɛ ekulomani.Ɔnle kɛ bɛbu ekulomani biala kɛ ɔle ɛyɛvolɛ la. Eza noko ɔnle kɛ bɛsi awie biala mɔɔ kpondɛ kɛ ɔkakyi ye ekulomaniyɛlɛ la adenle wɔ mekɛ mɔɔ mɛla ɛmmaa adenle la.Mrenya nee mraalɛ mɔɔ bɛkɛdwu agyalɛhɔlɛ la, saa bɛle duzu menli o, saa bɛvi duzu maanle nu o, anzɛɛ saa bɛkɔ duzu asɔne o, bɛlɛ adenle bɛgya bɛ nwo na bɛbɔ ɛdane. Bɛ mu nwiɔ bɛlɛ adenle pɛpɛ wɔ agyalɛ nwo, wɔ bɛ agyalɛ nee bɛ ewolebɔlɛ nu.Ɔwɔ kɛ menli nwiɔ ne die to nu kolaa na bɛagya bɛ nwo.Kunli nee yelɛ nee bɛ mra a le ekpunli mɔɔ bɔ sua ɛkyekyelɛ bo anzɛɛ ekpunli mɔɔ tɛlɛ yɛ menli dɔɔnwo a, yemɔti ɔwɔ kɛ menli ekpunli ne nee maanle ne mɔɔ bɛwɔ nu la sinza bɛ.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔnyia ɔ ti anwo agyapadeɛ, eza noko ɔlɛ adenle kɛ ɔ nee awie mɔ bɔ nu nyia agyapadeɛ.Ɔnle kɛ awie biala hwele ye agyapadeɛ wɔ mekɛ mɔɔ mɛla ɛmmaa adenle la.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔdwenle adwenle biala na ɔsonle debie biala mɔɔ ɔkulo la, eza ɔlɛ adenle ɔkakyi ye Nyamenlezonlenlɛ ne anzɛɛ ye diedi ne nee fanwodi, yɛɛ akee noko ɔlɛ ɔ nwo adenle kɛ ɔ ngome anzɛɛ ɔ nee menli wɔ bagua anzɛɛ fealera nu ɔkile yɛ asɔne anzɛɛ ye diedi ne wɔ ngilehilelɛ, nyɛleɛ, ɛzonlenlɛ nee boɛnleanlɛ nu.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔdwenle na ɔka edwɛkɛ mɔɔ ɔkulo la; eza ɔlɛ ɔ nwo adenle kɛ ɔfa adwenle biala mɔɔ ngyegyelɛ biala ɛnle nwo na ɔdua nolobɔlɛ ndenle ne mɔ biala anu ɔkpondɛ, ɔtie na ɔka edwɛkɛ ɔkile menli na ɔmaa bɛ adwenle mɔɔ ngyegyelɛ biala ɛnle nwo a.Sonla biala lɛ adenle kɔ ayia anzɛɛ eku mɔɔ anzondwolɛ wɔ nu la bie.Ɔnle kɛ bɛhyɛ sonla bɛmaa ɔkɔ eku nu.Sonla biala lɛ adenle boa wɔ ye maanle ne ɛbulɛ nu, ɔlɛ adenle ɔtu ɔ nwo ɔsie ɛkɛ ɔmaa bɛtu yɛ ɔkɔ Mɛlalilɛ Ayia ne bie anzɛɛ ɔboa ɔmaa bɛtu menli bɛkɔ Mɛlalilɛ Ayia ne.Sonla biala lɛ adenle nyia maanle gyimayɛlɛ nwo nvasoɛ wɔ ye maanle ne anu.Ezuavolɛ ne ɛhulolɛdeɛ ne a le Arane tumi ne a, bɛkile bɛ ɛhulolɛdeɛ ɛhye wɔ mekɛ biala nee nɔhalɛ ɛmadolɛ mɔɔ awie biala nyia adenle to ye deɛ wɔ feabo nu anzɛɛ wɔ ndenle biala anu mɔɔ ngyegyelɛ biala ɛnle nu la.Awie biala mɔɔ wɔ menli ekpunli avinli la ɔwɔ kɛ maanle ne sinza ye eza ɔwɔ kɛ maanle ne dua ye mɔdenlebɔ nee maanle maanle moalɛ zo, nee kɛ maanle ko biala ye maamulɛ, agyapadeɛ, ezukoa, menli nee maandeɛ gyinlabelɛ ne si de la azo maa sonla ko biala nyia ninyɛne mɔɔ hyia ye anyunlunyia nee ye boɛyɛlɛ nwo la.Sonla biala lɛ adenle yɛ gyima mɔɔ okulo la, Akee noko ɔlɛ adenle kɛ ɔnyia gyima ne anwo ahunlundwolɛ. Eza noko ɔwɔ kɛ maanle ne boa maa awie biala nyia gyima mɔɔ gyima ne ɛnvi ɔ sa a.Sonla biala lɛ adenle kɛ gyima mɔɔ ɔkɛyɛ la ɔnyia nwolɛ ahatualɛ kɛ mɔɔ saa awie gyɛne a yɛle gyima zɔhane a anrɛɛ ɔkɛnyia ye la.Sonla biala mɔɔ yɛ gyima la ɔwɔ kɛ nyia nwolɛ ahatualɛ kpalɛ mɔɔ ɔkola ɔfa ɔnea ɔ ye nee ɔ mra amaa bɛ tɛnlabelɛ nu ayɛ kpalɛ a. Eza noko ɔwɔ kɛ ɔnyia ɛzinzalɛ ne mɔɔ maanle ne fa sinza menli la bie.Sonla biala lɛ adenle boa gyimayɛlɛ Eku nu wɔ ye ɛhulolɛndeɛ ɛzinzalɛ ti.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔdie ye ɛnwomenle bie na ɔdielie ɔ nye, na ɔnyia mekɛ ezinra mɔɔ ɔfa ɔyɛ gyima na eza noko ɔnyia mekɛ mɔɔ saa ɔyɛ gyima dedee a ɔfa ɔdie ye ɛnwomenle bie na bɛtua ye nwolɛ kakɛ la a.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔ nee ɔ ye nee ɔ mra nyia tɛnlabelɛ kpalɛ mɔɔ fale bɛ ngoane, aleɛ, ɛdanlɛ, dabelɛ nee ayileyɛlɛ nee ninyɛne mɔɔ hyia maa bɛ la anwo. Ɔwɔ kɛ bɛnyia moalɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛnyɛ gyima, anwonyane kɛbɔ bɛ, bɛngola gyima yɛ, kunli anzɛɛ yelɛ kɛwu, bɛkɛyɛ mgbanyinli anzɛɛ ɔlua ndenle bie azo bɛngola bɛnnea bɛ nwo la.Ɔwɔ kɛ mrɛladane nee ngakula nyia moalɛ nee ɛnleanlɛ kpalɛ. Kakula biala, saa bɛgyale ɔ nli anzɛɛ bɛangya ɔ nli na bɛawo na bɛawo ye o, ɔwɔ kɛ bɛnea ye anzɛɛ bɛsinza ye kɛ mɔɔ ɔfɛta la.Sonla biala lɛ adenle sukoa nwoma. Ɔnle kɛ bɛtua nwomazukoalɛ nwo kakɛ biala, bɔbɔ wɔ mɔlebɛbo nwomazukoalɛ deɛ ne anwo. Ɔwɔ kɛ mɔlebɛbo nwomazukoalɛ ne yɛ nhyɛ maa kakula biala. Ɔwɔ kɛ menli nyia adenle sukoa mbulalɛ nee milahyinli nee gyima nwo nwoma. Eza noko awie biala mɔɔ bɔ mɔdenle la kola sukoa nwoma kpole.Ɔwɔ kɛ nwomazukoalɛ maa awie biala tɛnlabelɛ nu yɛ kpalɛ na ɔmaa sonla nwo adenlenyianlɛ nee ye atianwolilɛ ne mɔ enililɛ gyinla kpundii. Ɔwɔ kɛ nwomazukoalɛ maa ndelebɛbo, bɛ kunlu ɛlilɛ nee agɔnwolɛyɛlɛ ba maanle maanle avinli, menli anzɛɛ asɔne asɔne avinli na ɔboa ɔmaa Maamgbole Koyɛlɛ gyima ne mɔɔ ɔlɛdi mɔɔ ɔfale anzondwolɛ nwo la di munli.Awovolɛma lɛ adenle kɛ bɛmaa bɛ mra sukoa nwoma mɔɔ bɛkulo kɛ bɛ mra ne mɔ sukoa la.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔdaye ɔyɛ maandeɛ nyɛleɛ biala mɔɔ bɛyɛ wɔ maanle anzɛɛ sua ne azo la bie, na eza ɔnyia ninyɛne ɛdolɔlɛ nee abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ nwo anyuhɔlɛ nvasoɛ ne mɔ bie.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔnyia debie mɔɔ ɔkɛhɛlɛ mɔɔ fale abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ, nwoma anzɛɛ debie mɔɔ ɔkɛdolɔ la anwo banebɔlɛ.Sonla biala lɛ adenle kɛ ɔ nee menli nee maanle maanle nu amra di ngitanwo amaa yeanyia adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ne mɔ mɔɔ wɔ Sonla Nwo Adenlenyianlɛ Nwo Nolobɔlɛ ɛhye anu la nwo nvasoɛ kpalɛ.Sonla biala lɛ gyima yɛ fa maa ye menli mɔɔ ɔwɔ bɛ avinli la amaa ɔlua zo yeahola yeanyia anyuhɔlɛ anzɛɛ yeali munli.Saa sonla biala fa ye adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ne mɔ ayɛ gyima a, ɛnee ɔngile kɛ ɔlɛ adenle ɔbulu mɛla zo; ɔwɔ kɛ ɔdi ɔ gɔnwo mɔ adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ne mɔ eni na ɔbɔ ye ɛbɛla kɛ mɔɔ maanle ne mɔɔ ɔwɔ nu la mɛla ne mɔ mɔɔ fale bɛnwonililɛ, anzondwolɛ nee ye boɛyɛlɛ ne se la.Ɔnle kɛ bɛdua adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ɛhye mɔ azo bɛyɛ ninyɛne mɔɔ ɔtietia anzɛɛ ɔbulu bodane nee ndenle ne mɔ mɔɔ Maamgbole Koyɛlɛ ne ɛhyehyɛ ɛdo ɛkɛ la azo.Debie biala mɔɔ wɔ Sonla Nwo Adenlenyianlɛ Nwo Nolobɔlɛ ɛhye anu la ɛngyi ɛkɛ ne ɛmmaa maanle ko, anzɛɛ menli ekpunli ko anzɛɛ sonla ko angome mɔɔ ɔmaa ye adenle ɔyɛ debie ɔsɛkye adenlenyianlɛ nee atianwolilɛ ne mɔ mɔɔ bɛhyehyɛ bɛdo ɛkɛ ne la a.ANO Ģenerālā Asambleja pieņēmusi 1948. gada 10. decembrīIevērojot, ka visiem cilvēku sabiedrības locekļiem piemītošās pašcieņas un viņu vienlīdzīgu un neatņemamu tiesību atzīšana ir brīvības, taisnīguma un vispārēja miera pamats, unievērojot, ka cilvēku tiesību necienīšana un nicināšana noved pie barbariskiem aktiem, kas izraisa sašutumu cilvēces apziņā, un ka tādas pasaules radīšana pasludināta kā cilvēku augstākie centieni, kurā cilvēkiem būs vārda un pārliecības brīvība un tie būs brīvi no bailēm un trūkuma, unievērojot, ka nepieciešams, lai cilvēka tiesības aizsargātu likuma spēks un cilvēks nebūtu spiests izmantot kā pēdējo līdzekli sacelšanos pret tirāniju un apspiestību, unievērojot, ka nepieciešams veicināt draudzīgu attiecību attīstību starp tautām, unievērojot, ka Apvienoto Nāciju tautas Statūtos apliecināja savu ticību cilvēka pamattiesībām, cilvēka personības pašcieņai un vērtībai un vīriešu un sieviešu līdztiesībai un apņēmās sekmēt sociālo progresu un labākus dzīves apstākļus vislielākās brīvības apstākļos, unievērojot, ka Dalībvalstis ir apņēmušās panākt, sadarbojoties ar Apvienoto Nāciju Organizāciju, sekmēt cilvēka tiesību un pamatbrīvību vispārēju cienīšanu un ievērošanu, unievērojot, ka šo tiesību un brīvību vispārējai izpratnei ir milzīga nozīme šīs apņemšanās pilnīgai īstenošanai,tāpēc Ģenerālā Asamblejapasludina šo Vispārējo cilvēka tiesību deklarāciju par visu tautu un nāciju sasniegumu kopējo standartu, lai katrs cilvēks un katra sabiedrības institūcija, pastāvīgi paturot prātā šo Deklarāciju, censtos ar apmācību un izglītošanu veicināt šo tiesību un brīvības respektēšanu un, īstenojot progresīvus nacionālos un starptautiskos pasākumus, nodrošinātu to vispārēju un efektīvu atzīšanu un ievērošanu kā pašu Organizācijas dalībvalstu starpā, tā arī to jurisdikcijā esošo teritoriju tautās.Visi cilvēki piedzimst brīvi un vienlīdzīgi savā pašcieņā un tiesībās. Viņi ir apveltīti ar saprātu un sirdsapziņu, un viņiem jāizturas citam pret citu brālības garā.Ikvienam ir tiesības uz visām šajā Deklarācijā pasludinātajām tiesībām un brīvībām, bez jebkāda veida atšķirības pēc rases, ādas krāsas, dzimuma, valodas, reliģijas, politiskās vai citas pārliecības, nacionālās vai sociālās izcelsmes, mantiskā stāvokļa, dzimšanas vai cita statusa.Turklāt nedrīkst noteikt nekādu atšķirību pēc tās valsts vai teritorijas, politiskā, tiesiskā vai starptautiskā statusa, pie kuras cilvēks pieder neatkarīgi no tā, vai šī teritorija ir neatkarīga, aizbildnībā esoša, bez pašpārvaldes vai kaut kā citādi ierobežota savā suverenitātē.Ikvienam ir tiesības uz dzīvību, brīvību un personas neaizskaramību.Nevienu nedrīkst turēt verdzībā vai dzimtbūtniecībā; visa veida verdzība un vergu tirdzniecība ir jāaizliedz.Nevienu nedrīkst pakļaut spīdzināšanai vai cietsirdīgi, necilvēcīgi ar viņu apieties vai sodīt, pazemojot viņa cilvēcisko cieņu.Ikvienam, visur, ir tiesības būt atzītam par personu likuma priekšā.Visi ir vienlīdzīgi likuma priekšā un viņiem ir tiesības, bez jebkādas diskriminācijas, uz vienādu likuma aizsardzību. Visiem ir tiesības uz vienādu aizsardzību pret jebkādu diskrimināciju, pārkāpjot šo Deklarāciju, un pret jebkuru kūdīšanu uz tādu diskrimināciju.Ikvienam ir tiesības uz efektīvu viņa tiesību atjaunošanu kompetentās nacionālajās tiesās gadījumos, par nodarījumiem, kas pārkāpj viņa pamattiesības, kas garantētas konstitūcijā vai likumā.Nevienu nedrīkst patvaļīgi arestēt, aizturēt vai pakļaut izraidīšanai.Ikvienam viņa tiesību un pienākumu noskaidrošanai, kā arī viņam izvirzītās kriminālās apsūdzības pamatotības noteikšanai, ir tiesības, lai viņu lietu atklāti un, ievērojot visas taisnīguma prasības, uz pilnīgas līdztiesības pamata izskatītu neatkarīga un objektīva tiesa.Katram, kas ir apsūdzēts kriminālnoziegumā, ir tiesības tikt uzskatītam par nevainīgu, kamēr viņa vaina nav pierādīta saskaņā ar likumu atklātā tiesas procesā, kurā viņam ir bijušas nodrošinātas visas savai aizstāvībai nepieciešamās garantijas.Nevienu nedrīkst notiesāt par sodāmu tiesībpārkāpumu tādas darbības vai bezdarbības dēļ, kas saskaņā ar izdarīšanas brīdī spēkā bijušajiem nacionālajiem likumiem vai starptautiskajām tiesībām nebija sodāms tiesībpārkāpums. Tāpat nedrīkst piespriest smagāku sodu nekā tas, kas bija jāpiemēro laikā, kad tika izdarīts sodāmais tiesībpārkākums.Nedrīkst patvaļīgi iejaukties neviena personiskajā un ģimenes dzīvē, patvaļīgi pārkāpt viņa dzīvokļa vai korespondences neaizskaramību vai apdraudēt viņa godu un reputāciju. Katram ir tiesības uz likuma aizsardzību pret šādu iejaukšanos vai apdraudējumiem.Ikvienam ir tiesības brīvi pārvietoties un izvēlēties sev dzīvesvietu ikvienā valstī.Ikvienam ir tiesības atstāt jebkuru, arī savu valsti un atgriezties savā valstī.Ikvienam ir tiesības meklēt un izmantot patvērumu no vajāšanas citās valstīs. Šīs tiesības nevar tikt izmantotas tādas vajāšanas gadījumā, kas īstenībā nav saistīta ar politiskiem noziegumiem vai ar darbībām, kas ir pretrunā ar ApvienotoNāciju Organizācijas mērķiem un principiem.Ikvienam ir tiesības uz pilsonību.Nevienam patvaļīgi nedrīkst atņemt tā pilsonību vai atteikt tiesības mainīt savu pilsonību.Pilngadīgajiem vīriešiem un sievietēm ir tiesības bez jebkādiem ar rasi, nacionalitāti vai reliģiju saistītiem ierobežojumiem stāties laulībā un nodibināt ģimeni. Viņiem ir vienlīdzīgas tiesības, stāties laulībā, laulības laikā un šķirot laulību.Laulība var tikt slēgta tikai ar abu personu, kas stājas laulībā, brīvu un pilnīgu piekrišanu.Ģimene ir dabiska sabiedrības pamatvienība, un tai ir tiesības uz sabiedrības un valsts aizsardzību.Ikvienam ir tiesības uz īpašumu kā vienam, tā arī kopīgi ar citiem.Nevienam patvaļīgi nedrīkst atņemt viņa īpašumu.Ikvienam ir tiesības uz domu, apziņas un reliģijas brīvību; brīvību mainīt reliģiju vai pārliecību, brīvību nodoties savai reliģijai un pārliecībai tiklab vienatnē, kā arī kopā ar citiem publiski vai nošķirti, piekopt reliģiju vai ticību, sludinot mācību, izpildot, pielūdzot un ievērojot to.Ikvienam ir tiesības uz pārliecības un izteiksmes brīvību; šīs tiesības ietver brīvību bez iejaukšanās palikt pie saviem uzskatiem un meklēt, saņemt un izplatīt informāciju un idejas ar jebkuriem informācijas līdzekļiem neatkarīgi no valstu robežām.Ikvienam ir tiesības uz miermīlīgu sapulču un asociācijas brīvību.Nevienu nedrīkst piespiest piederēt kādai asociācijai.Ikvienam ir tiesības piedalīties savas valsts pārvaldē tieši vai ar brīvi izvēlētu pārstāvju starpniecību.Ikvienam ir tiesības uz līdztiesīgu pieejamību valsts dienestam savā zemē.Tautas gribai ir jābūt valdības varas pamatam; šai gribai jāizpaužas periodiskās un nefalsificētās vēlēšanās, kam jānotiek uz vispārēju un vienlīdzīgu vēlēšanu tiesību pamata, aizklāti balsojot vai arī citās līdzvērtīgās brīvās balsošanas procedūrās.Katram kā sabiedrības loceklim ir tiesības uz sociālo drošību un viņam ir tiesības īstenot ar nacionālo centienu palīdzību un starptautiskās sadarbības ceļā, un atbilstoši katras valsts struktūrai un resursiem, viņa pašcieņai un personības brīvai attīstībai nepieciešamās ekonomiskās, sociālās un kultūras tiesības.Ikvienam ir tiesības uz darbu, uz brīvu darba izvēli, uz taisnīgiem un labvēlīgiem darba apstākļiem un uz aizsardzību pret bezdarbu.Ikvienam, bez jebkādas diskriminācijas, ir tiesības uz vienādu atlīdzību par līdzvērtīgu darbu.Katram strādājošam ir tiesības uz taisnīgu un pienācīgu darba algu, kas nodrošina cilvēka cienīgu dzīvi viņam un viņa ģimenei. Nepieciešamības gadījumā tā jāpapildina ar citiem sociālās nodrošināšanas līdzekļiem.Katram ir tiesības dibināt arodbiedrības un iestāties tajās savu interešu aizsardzībai.Ikvienam ir tiesības uz atpūtu un brīvo laiku, ieskaitot saprātīgu darbadienas ierobežojumu un apmaksātu periodisku atvaļinājumu.Ikvienam ir tiesības uz viņa un viņa ģimenes veselības uzturēšanai un labklājībai atbilstošu dzīves līmeni, ieskaitot uzturu, apģērbu, mājokli, medicīniskos pakalpojumus un nepieciešamo sociālo apkalpošanu, un tiesības uz nodrošinājumu bezdarba, slimības, darba nespējas, atraitnības, vecuma vai citos iztikas līdzekļu zaudējumu gadījumos, kas radušies no viņa neatkarīgu apstākļu dēļ.Mātēm un bērniem ir tiesības uz īpašu aizsardzību un palīdzību. Visiem bērniem, laulībā un ārlaulībā dzimušajiem, ir jābauda vienāda sociālā aizsardzība.Ikvienam ir tiesības uz izglītību. Izglītībai, vismaz pamata un vispārējai izglītībai, ir jābūt bezmaksas. Pamatizglītībai ir jābūt obligātai. Tehniskajai un profesionālajai izglītībai ir jābūt vispār pieejamai, un augstākajai izglītībai jābūt vienādi pieejamai visiem atbilstoši spējām.Izglītības mērķim jābūt pilnīgai personības attīstībai, kā arī cilvēka tiesību un pamatbrīvību respektēšanas stiprināšanai.Izglītībai ir jāsekmē saprašanās, iecietība un draudzība starp visām tautām, rasu vai reliģiskajām grupām un jāsekmē Apvienoto Nāciju Organizācijas miera uzturēšanas pasākumi.Ikvienam ir tiesības brīvi piedalīties sabiedrības kultūras dzīvē, baudīt mākslu, piedalīties zinātnes progresā un izmantot tā labumus.Ikvienam ir tiesības uz morālo un materiālo interešu aizsardzību, kas izriet no zinātniskajiem, literārajiem vai mākslas darbiem, kuru autors viņš ir.Ikvienam ir tiesības uz sociālo un starptautisko kārtību, kurā var tikt pilnībā īstenotas šajā Deklarācijā izklāstītās tiesības un brīvības.Ikvienam ir pienākumi pret sabiedrību, kurā vienīgi ir iespējama viņa personības brīva un pilnīga attīstība.Izmantojot savas tiesības un brīvības, katram cilvēkam ir jāpakļaujas tikai tādiem ierobežojumiem, kas ir noteikti ar likumu, vienīgi ar mērķi nodrošināt citu cilvēku tiesību un brīvību pienācīgu atzīšanu un cienīšanu un morāles, sabiedriskās kārtības un vispārējas labklājības taisnīgu prasību apmierināšanu demokrātiskā sabiedrībā.Šīs tiesības un brīvības nekādā ziņā nedrīkst izmantot pretrunā ar Apvienoto Nāciju Organizācijas mērķiem un principiem.Neko šajā Deklarācijā nedrīkst tulkot tādējādi, lai kādai valstij, personu grupai vai atsevišķām personām būtu tiesības iesaistīties jebkādā pasākumā vai veikt jebkuru darbību, kuru mērķis ir iznīcināt šajā Deklarācijā izklāstītās tiesības un brīvības.Lapan runakuna chaynuyla washa kananpaqmi mana pisi rantisha runatanuy sirbichikunanpaqmi mana ima lutantas ruranakurkaananpaqmi, alipa rikanakurkaananpaqmi.Lapan runakuna chay washasha kapaakunanta mana musyarmi, mana kaasukurmi runakuna qalayapaakusha lutan ruranakuyta, ashlinakuyta, kaykunam juchakachimanchi lapan runakunata. Chaymi musyachipaakuu lapan runata mana manchakular, mana ima wanaychruusi kay pachachru kawapaakunanpaq. Jinamanmi "Rimashaq" nirqa, rimapaakunanpaq, naatan munanqanman, Diosmansi u jukmansi yupachikurkaananpaq.Maychru chaychruusi mandaqkuna ninakunqannuyla rurapaakunanpaq. Runankunata lutan runakunapa makinpitas washananpaq, lutan mandaqninta mana ima lutantas rurapaakunanpaq. Chaynuytaq lapan nasyunchru runakunas alipa rikanakur kawapaakunanpaq.Lapan nasuyunpita delgadukuna wamaqta qutukaanan junaqchruumi rimanakurkur iskirbipaakura lapan runa, warmis, olqos chaynuyla alipa rikasha kananpaq. Chaychruutan rimanakurkara runakunata ali kawayta yanapapaakunanpaq. Naatan mana pisi rantiyasha runawannuy piwansi sirbichinanpaq. Chaychruutan chay lapan nasyunkunapita qutukaq de!gadukuna ninakaraarira chay rimanakurkanqannuy yanapaanakur kawapaakunanpaqsi.Kay rimanakunqanchi rurasha kananpaq musyachishun lapan runata, warmitas, olqotas ninakurkaras, naatan mandaqkuna runankunata chay i mayqapitas washapaakunanpaq.LAPAN NASYUNPITA QUTUKAQKUNAM ISKIRBIPAAKURAKay Pachachru Maychru Chaychruusi Runakana Chay Washasha KapaakunanapaqLapan runakuna mayaq chayaq nasyunchruusi mandaqnintin kay iskirbishakunata yarpapaakunanpaq, jinaman yachrachipaakunanpaq. Chaynuytan kay iskirbishakunata mandaqkunaqa rurachipaakunman, nasyunninkunachruusi u jukla nasyunkuna munayninchru alipa kayaqkunatas rikanakurkaananpaq.Lapan runas kay pachachru nasimun juk rantisha runanuy mana pitas sirbinanpaqmi, alipa rikasha kananpaqmi, washasha kananpaqmi. Lapan runakunas nasipaakamun yarpayniyoqmi naatan tantiyayniyoqmi ima lutanta rurapaakurursi tantiyakunanpaq. Lapan runakunas kawapaakunaman juk wawqenuylam.Washasha kananpaq kay lapan iskirbirayaqnuylam rurakanman lapan runawansi, yuraqwansi, yanawansi, imaniraqwansi kachun quechua rimaqsi, castellano rimaqsi, u kachun warmis, olqos, Diosman yupachikuqsi u imaman yupachikuqsi, kachun manadaqninpita pinsiyaqsi u ima insiyaqsi, kachun mayaq markapitas u maychru, nasishas, kapuqniyoqsi u mana imaynaqsi. Imanuy ayqaynuy karsi rikanakurkanman juk kastanuylam.Kachun mayqan mandaqkunapa qatiraqninsi, kachun libritayoqsi u jinalas, kachun mayaq markapita aywakamushas, pi maysi rikanakurkanman chaynuylam, juklaa nasyun mandaqpa makinchru karsi, mana jukpa makinchru kaqnuylam rikapaakunman alipa, chay mandaqpa runankunatas.Pi may runatas amam munachwanchu pitas wanuchipaakunanta, piwansi mana munayaqwan sirbichikurkaananta, jinaman maqasha u ashlisha kapaakunantas.Amam pisi, pipa sirbiqninsi imaysi yaykunqachu imapita nirsi u imapaq nirsi.Amam pi tasi kawaypa kuchuchinmanchu juk uywatanuyqa, manatan pitas ashlinmanpishchu mana baliq nirsi.Lapan runas, may chay nasyunchru kaqsi kanman chay kikin nasyun runanuy alipa rikasham, libritaanaq mana karsi.Lapan runas kapaakunman chaynuyla alipa rikasham. Naatan pis aliska kunchuchiptin kay iskirbishakunapita juknuypa ruraptin nasuynchru mandaqqa washanmanmi lapan runakunata. Amam rirqararmanchu pisi, mandaqninpita lutanta rimayaqta u wakta, kayta lutanta ruray niyaqta. Manatan rirqaranmanchu wakinta alipa rikaqtas u wakinta lutanpa rikaqtas.Jucha taripaq runakuna wiyaripaakunman lapan runatam nasyunninchru kaqtaqa. Paykunaqa runakunata washapaakunman iskirbishankunanuymi mana imas lutan rurasha kapaakunanpaq.Amam pitas manakaqpita, charichinmanchu u karselman wichrqachinmanchu. Naatan nasyuninpitas jurquchinmanchu.Juchaakushakunata taripaq runakuna rikapaakunman chaynuylam lapan runatas. Paykuna wiyaripaakunmanmi Chay juchachasha runamayin wanuchiqta imaninqantas". Chawra mana mayqantas kuyapaalarmi ima nipaakumansi rimakurkanqannuy."Juk runapita lutantam rurasha" nipaakuptin rasunpa shumaq musyakamunqankamaqa "Manam yanqa rimapaakunmanchu paymi rurasha". nir. Naatan juchaakusha karqa, kikin chay runa washakushun u washachun juk runas. Chay jucha taripaqkuna achka runakuna kayaptinmi mayapaakunman chay juchachasha runa rimaqta.Pi runa imatas ruraruptin, manam imaniytas atipapaakurachu nasyuninkunachru mana kaynuy iskirbishakuna kaptin. Naatan manatan karachu iskirbishakuna j uchaakushakunata imaypa aliska kunchuchinapaqsi. Chaypi taran mandaqkuna iskirbipaakura kayta naa imayqas juchaakusha jananchruuraq.Mariam pitas ayluykunata "Lutanta ruray". nichwanchu. Naatan manatan wayinchru imanuy kawakuqtasi imatas jatipachwanpishchu. Manatan kartantas pisi kichrapunmachu ni washantas rimanmanpishchu. Kay iskirbishakunanuymi rurakasha kanman. Jinaman washasham kapaakunman lapansi kay tukuy lutan ruraypita.Runaqa pi maysi munanqantam aywanman maytas, chaytas. Naatan nasyunninchruusi munanqanchruutan yachranman maychru chaychruusi.Pi maysi munarqa yarqunmanmi imaysi nasyunninpita. Naatan munarqa kutiyunmantan imaysi.Mana kaqpita pis yanqa qatikachraptinqa, chay runakunaqa yarqukurkanmanmi nasyunninpita juklaa nasyunchru maylachruusi ali kakunanpaq.Naatan imatas lutanta rurapakusha karqa amam yarqunmanchu nasyunninpita juklaa nasyunchru washapaakunanpaq, Lapan Nasyunpita Qutukaq runakuna manam munapaakunchu kaykuna rurakananta.Lapan runas kapaakunman juklay nasyunlata markanch akusham.Manam pisi "Qampa naa manam kankimanchu kay nasyunnikipa runanqa" nir, qarqunmanchu pitas. Ni manatan chariranmanpishchu " Qamqa manam kankimanchu juklaa nasyunpa runanqa nirsi.Naa kasaranan timpuman chrarurqa, warmis, olqos kasarakunmanmi, may kastawansi; yanawansi, yuraqwansi. Kasaranmantan juklaa nasyun runawansi, Diosman u mana Diosman yupachikuqwansi. Nasyunchru iskirbishankunanuymi washanman lapantam runankunata, kasarakunanpaqsi, kasararuptinsi u chulaanakuruptinsi.Manam pisi kasarachinmanchu mana munaqta. Kasarachinmanqa munanakuqlatam.Chay kasadukuna lapan wamrantinmi kapaakunman alipa rikasha, mandaqkunapita washasha. Chay kasadukuna wamrankunawan aliskam balin.Pi may runapas kanmanmi munaptinqa chrakransi, wayinsi u imayqansi, kikilanpasi u juk runakunapawansi. Chaynuy kananta manam pisi amachanmanchu.Manam pisi kitanmanchu chay imayqantasi oíqoorir manakaqpitaqa.Pi may runasi munanqantam pinsiyakunman, naatan ali u lutan ruranqantasi tantiyakunmanmi. Chawraqa j inam yupachikunman Diosmansi u imamansi. Muyunmanmi juk riligiyunpita juk riligiyunmansi. Muyunmantan juknuy kawaypita juknuy kawanmansi. Jinam pi maysi imanaypasi Diosninta alawaakunman, japaíansi u wakin runawansi, washachruusi u wayilachruusi. Yachrachipaakunmantan .yachrakurkanqantawan juknuypa kawaynintas, naatan rurapaakunmanmi fistankunatas.Chawra runaqa jinam pinsiyanman, naatan "Rimashaq" nirqa, rimanman. Naatan chay pinsiyayanqan runata piñaakachinan mana pipitas amachasha kaptinqa amam rimanmanchu. Runaqa pi maysi yachrakunman munanqantam librukunata leyepasi u jukkuna rimaptin mayakuypasi. Naatan munarqa pinsiyanqanta iskirbinmanmi u rimanmanmi wakinkaqkunas mayakurkaananpaq. Naatan apachinmanmi mayaq chayaq nasyunkunamansi amam juklaa nasyunman imanaypa apachikuptinsi; ama apachiychu ninmanchu pisi.Pi may runasi jinam qutukaakurkanman imapaqsi. Naatan qutukapaakunman imapaqsi, alipaqmi.Manam pi tasi "Runakunawan qutukaashun" ninmanchu mana munaqta wapuypaqa.Pi may runasi, mandaqnin ima ruraytas munaptinqa íapanmi chaychru kapaakunman, kikinkunas u deígadukunas.Mandaqkuna imawansi yanapaamuptinqa wakinkunanuymi chraskinman lapansi.Lapan runasi munanqantam akrapaakunman mayqantasi mandaqninpaq. Naatan chay mandaqninkuna akrapaakunqan kanman ayqa' watakamas nasyuninkunachru iskirbishankunanuymi. Mandaqninta akrapaakunman mana kaskipanakularmi iskirbipas u makin chakcharkuypas.Juk nasyunchru yachraq runapa kapunman aypam imansi ayqansi kawaananpaq. Naatan mayqanpas masía kapuptinqa yanapanman walkala kapuqtam. Chaynuytan masía kapuptinqa nasyunkunas, yanapanman mana alaapa kapuqniyoq nasyunkunata, wakinkunapita mana jukmapasha kapaakunanpaq. Chaypita tukuy j inanpa yanapanakur, ali kapaakunanpaq.Pi may runasi uryanman imachruusi munanqanchruumi maychruusi. Jinaman alipam rikanakurkanman uryaqsi u urayachiqsi. Naatan mana uryata tariptinqa mandaqninkunam yanapanman tariyta.Ishkay runa chay uryalachru kaptin jinaman chaynuyla ishkaynin uryaptinqa, pagasha kapaakunman ayqata karsi chaynuylam.Uryaqkuna ali pagasham kapaakunman mana ima wanaychruusi kapaakunanpaq. Jinaman aylunkunas alipa rikasha kapaakunanpaq. Naatan gananqan mana imapaqsi aypaptinqa nasyunninchru mandaqninkunam yananpanman.Pi may runas urayaqqa qutukapaakunmanmi uryaq mayinkunawan imas mana ali kaptin rimanakurkaananpaq. Manam pisi "Ama qutukapaakuychu" ninmanchu pitas. Maslata ganayta munarqa u alipa rikasha kayta munarqa, jinam manakurkaananpaq qutukarkur rimanakurkanman.Pi may runasi uryaqqa jamanmanmi. Chay jamar imatas rurakunman munanqantam. Naatan pisi amam uryachinmanchu rimanqanpita masqa. Jinaman watachamur jamaptin pagasham kanman.Pi may runapas kanman aypam imalansi ali kawapaakunanpaq, aylunkunas mana qeshyapaakunanpaq, kanman aypan mikunan, jakun, jinaman wayin yachrananpaq. Qeshyarur aywanmanmi medikuman u hospitalmansi jampichikuq. Naatan mandaq runakuna yanapapaakunman lapantam: uryapakuytam mana tariq runakunata, qeshyaqkunata, mana uryaq atipaqkunata, japatukushakunata, chachakunata, mana juchaynaq kayarsi imaynaqsi kidashakunata.Pachrayoq warmikunas jinaman iñashakunas kapaakunman aliska yanapasham imayqachruusi. Akapa wamrakuna kapaakunman ali rikasham lapansi kasadupa karsi u mana kasadupa karsi.Runakuna lapanmi yaykupaakunman iskuylaman. Naatan "amam pisi paganmanchu qalayunqanpita ushanqankamas. Wamrakunata kachrapaakunman lapatam munaqtas, mana munaqtas primariya iskuylaman. Chaypita masta yachrakuy munaqkuna, jinam yachrakurkanman medikupaqsi, abugadupaqsi u imayqapaqsi. Unibersidakunaman mana atipaqkuna ali yachrarqa chraskisham kapaakunman. Naatan mana yachraqkunata "Amam chraskipaakunmanchu imansi rayqoqa.Chay iskuylakunachru yachrachiykuna kanman lapan yachrakuqkunata ali runa kayta yanapananpaqmi, alipa rikanakurkaananpaq, lapan runata yanapaa- nanpaqmi, rantisha runanuy mana pipa sirbichiqninsi kapaakunanta musyapaakunanpaqmi, juklaa nasyun runakunawan, u juk rimayta rimaqkunawan alipa kawapaakunanpaqmi Diosman yupachikuqtawan, mana yupachikuqtas alipa rikanakurkaananpaqmi. Jinaman yachrachipaakunmanmi lapan nasyunpita qutukaq delgadukuna iskirbipaakunqanta yanapanakur kawaypitas, mana wanuchinakuy kananpaq.Naatan taytakunam akrapaakunman churinkuna may iskuylachru yachrachisha kanapaqsi.Runakuna pi maysi markachru imayqatas rurakunman munanqatam: ruranmanmi fistatas, kantamanmi kantatas, awanmanmi imatas, dibujanmanmi imayqatas u tantiyayninpita wamaqkunatas jurqamunmanmi, wakin aíiska tantiyay yachraq runakunanuysi.Pi may runasi, shumakuq wamaqlata imatas kamakarachirqa u mana pisi iskirbinqanta wamaqta imapitas iskirbirurqa pagasham kapaakunman. Naatan "Amam chay ruranqantaqa pisi yachrapanmanchu. Noqam wamaqta jurqaramuu" nir, kaskinwanqa qolqeta charinan rayqosi u alawasha kanan rayqosi.Lapan runam may nasyunchru, kaqsi, ima lutantas rurayaqkuna qalayapaakunman ali kawayta runamayinwan, kaychru lapan kay iskirbishakunanuy.Runakuna Iapanmi markachru mandaqkuna imatas niptin kaasukurkanman. Chay kaasukuq karqa, pi maysi kapaakun alipa rikasham, naatan ali runa pipaqsi.Juk nasyunchru yachraqkuna, nasyunninchru iskirbishakunata 1apanmi kaasukurkanqa, mana pisi juk rantishanwannuy piwansi sirbichikunanpaq, j inaman ali runa kapaakunanpaq. Pi maysi alim kawanman runamayinwan, naatan lapanmi imachru yanapanakurkanman ali kawayta chay nasyunninkunachru.Kay lapan iskirbishakuna manam kaasukanmanchu kara, lapan nasyunpita qutukaq delgadukuna "Rurashunmi" ninakur rurayta mana qalayusha kapaakuptinqa.Juk nasyunchruusi u runa qutukaqchruusi u juk runalatas imata rurananpaqsi pisi kaychru skirbirayaqpita juklasipa imapitas tantiyachinanta manam munapaakuuchu.Asi como i recognision pot i inherente (natural)na dignidad yan pot i pareho yan inahenable (tisina maamot) na derechon todo i membron i humano na familia guiya i fundacion i liberta, justicia yan pas gi todo i tano.Asi como i dinisatende yan i denisprecia i derecho siha para i taotao manhuyon ti civilisao na finatinas siha ni esta hasen insulta i consencian i taotao yan i finato gi tano anai taotao siha umagosa i libertad kumentos, yan hinenge yan libertad gine minanao yan minalago esta maproclama como i mas takilo na aspirasion (tinanga) i comodo (regular) na taotao siha.Asi como necesario, yangin i taotao ti para uenebliga na uespiha recurso (hinagon), como i utimo na fandiskansayan gi rebulasion contra i crueldad yan bahacion enao na i derecho siha para i taotao umaprotehe nui arreglon i lai.Asi como necesario na umaadelanta i kinalanten i amestao (inamigo) na relasion siha entalo nasion siha. Asi como i taotao i Unidos Nasion siha guaha gi halom i Charter masasegura i hinegen niha gi fundamental na derecho siha para i taotao, gi dignidad yan chatbale ya i humano (taotao) na persona yan i pareho na derecho i lahe yan i palauan yan esta madetermina na umaadelanta progresson social yan mas prisocio na standard siha pot linala gi mas dankulo na libertad.Asi como un comodo na kininprende pot este nana umaobtene, gi i cooperasion yan i Unidas Nasion siha, i maadelantan i universal na respecto para yan i maguadian i derechon taotao yan fundamental na libertad siha.Asi como un comodo na kininprende pot este na derecho yan libertad siha i mas importante para i kabales na marealizasion este na linala.Pago, Pot eso,i Heneralna Assembliaaproklamaeste i Universal na Declarasion i Derecho siha para i Taotao, como un comodo na standard i obtenamenten para todo i taotao siha yan todo nasion siha, esta i utimo na kada individual yan kada organon i sociedad, ugagaige ha este na Declarasion todo i tiempo gi hinason niha, ya umafatinas mano i sina gi finanague yan educasion para uma adelanta i respeto para este na derecho yan libertad siha yan gi manera ni progresibo, nasional yan inter-nasional, para umaasegura i universal na maguadian niha, tanto i mangaige na taotao siha gi territorio ni gaige gi papa jurisdicksion niha.Todo taotao siha man mafanago libertao yan pareho gi dignidad yan derecho siha, man manae siha hinaso yan consiencia yan debe de ufatinas contra uno yan otro gi un espiritun chumelo.Todo man qualificao nu todo i derecho yan libertad siha ni manmalatnos gi halom este na Declarasion, sin nihafa na distingasiongi maseha hafa na klase, asi como rasa, kulor, sexso, linguahe, relihon, political pat otro opinion, nasional, pat original social, properdad, parto, pat otro statulo (estao).Ademas, taya distinguasion sina umafatinas ni maapela gi i fundamenton political, i jurisdicksional pat i internasional na estao i tano pat i teritorio ni gaige un persona, maseha gui independensia, encargo, ti agobierbena gui pat papa maseha hafa otro na restriksion i minagas gobiernamentonna.Todo mangai derecho pot linala, libertad yan seguridad i persona.Taya sina mamantene como esclabo pat servidumbre; esclavitudu yan i commercion esclavo umapribe gi todo i klasen niha siha.Taya sina masometido (manamerese) nui agoniado (na chatflik) na kastigo pat nui cruel, ti para taotao pat deshonrao na tratamento pat kastigo.Todo man gai derecho na ufan marecognisa maseha mano como persona gi menan i lai.Todo man pareho gi menan i lai yan man gai derecho sin nihafa na descriminasion nui pareho na proteksion i lai. Todo man gai derecho nui pareho na proteksion kontra kuatkuet discriminasion gi kinentran este na Declarasion yan kontra kuatkuet estimular nui eso na discriminasion.Todo mangai derecho nui un effectibo na remedio ginen i man kaps na nasional na tribunal siha para finatinas siha ni acocontra i fundamental na derecho siha manae gui ginen i constitucion pot i lai.Taya sina na sometido nu i arbitrario na inaresta, detension pat destierro.Todo man gai derecho gi kabales na ekualidad nui un faborable yan mababa’para i publico nui un independente yan tai fabor na tribunal gi i madeterminasion i derechona yan obligasionna siha yan maseha hafa na acusasion ni criminal kontro guiya.Hayi ma akusa gi penan chatmanhu'la mangai derecho para u fanma po'lo como inosenti asta-ki guaha ebidensia na umisao sigun gi lai ya u ma garantia na u mana guaha nisisariu na dinifendi.Taya sina ma akusa na umisao gi kuatkuet pena pat finatinas yan sinangan como ti guiya umisague' gi papa nasional na lai, gi tiempo anai makumiti i isao. Desde sed ti debi di u mas makat i pena kontra uno ni mas aplikable gi tiempo anai gumuaha pena.Taya sina masumetido nu i arbitrarion na inentalo gi i secretuna, familiana, gumana pat corespondenciana, oset para uataka i honrana yan reputasiona. Todo mangai derecho nui proteksion i lai kontra eso na inentalo pat inataka siha.Todo man gai derecho nui libertad na movimiento yan residencia gi halom i rendelon kada stado.Todo man gai derecho na udingo katkuet tano, incluso i tanona, yan para ubuetta gui guato ti tanona.Todo man gai derecho na ualigao yan para ugosa gi otro tano siha asilo (linihen) gine kastigo.Este na derecho ti debe umainvoka gi kaso pot persucusion (kastigo) siha naturalmente dumoko ginen ti political na isao siha pat ginen finatinas siha ni acocontra i intension yan principal siha i Unidos Nasion siha.Todo man gai derecho nu un nasionalidad.Taya ni uno sina maarbitariomente maamot nu i nasionalidadna oset marenuncia ni derecho para utulaika i nasionalidadna.Lalahe yan famalauan ni kabales idad niha, sin nihafa na restriksion kauso pot rasa, nationalidad pat relihion, man gai derecho na ufan asagua yan para ufan gai familia. Mangai derecho siha pot kasamento, duranten umasaguan niha, yan inadespatan i kasamento.Kasamento debe de umahatme solo que gi libertao yan kabales na consentimenton i para ufan asagua na persona siha.I familia guiya i natural yan i fundamental na gurupon dinanna i sociedad yan gai derecho gui nui proteksion ginen i sociedad yan i stados (lugana).Todo persona man gai derecho para ugai properdad namaisa yan loque gi associasion yan otro siha.Taya ni uno sina arbitariomente ma amot nui properdadna.Todo man gai derecho para ufan man haso gi libertad, consciencia yan relihion; este na derecho ha inklulusa libertad para utulaika i relihionna pat hinengenna, yan libertad maseha guiya namaisa pat gi dinanna yan otro siha gi publico pat privado, para umanifesta i relihionna pat hinengenna gi finanague, mapractica, inadora yan guinadda.Todo man gai derecho para libertad na opinion yan expresasion; este na derecho ha inklulusa i libertad para usustiene opinion sin nihafa na inentalo yan para uespia, uresibe yan ulaknos informasion yan idea siha gi maseha hafa na media yan sin considerasion pot nuebon niha siha.Todo man gai derecho para libertad na assemblia yan asociasion ni pacifico.Taya sina maobliga para uhalong gi un asociasion.Todo man gai derecho para ufan naonao gi i gobiernamenton i tanona, derektamente pat ginen i libertad ni maayek na representante.Todo man gai derecho nui pareho na accesso (entrada) para i servicion publico i tanona.I minalago i taotao debe de i fundamental i autoridad i gobiernamento; este na minalago debe de umanaanok gi tempo-pot-tempo yan magahet na election siha ni debe ginen i universal yan pareho na boto yan debe de umaconsige gi secreto na botasion pat gi ekuivalenten libertao na manera siha para man bota.Todo, como membron i sociedad, man gai derecho para i social na seguridad yan gai derecho para managuahan i seguridad, ginen i nasional na prenekura yan internasional na co-operasion yan gi acondancia yan i organisasion yan guinahan i kada uno na stado, i economia, social yan cultural na derecho siha ni tisina machanda i dignidadna yan i libertao na inadelantan i personalidadna.Todo man gai derecho para ufachocho, para libertao na enaye empleo, para virtuoso yan faborable na condision i checho yan para proteksion kontra ti empleado.Todo, sin nihafa na discriminasion, man gai derecho nui pareho na apas para i pareho na chocho.Todo man machochocho man gai derecho para virtuoso yan faborable na compensensia asiguridot para guiya mismo yan i familiana un linala bale yan humano (taotao) na dignidad, yan maumentaye (masaplemente) yangin necesario, nui otro medio siha na proteksion social.Todo man gai derecho para uforma yan usaonao gi inetnon comercio siha para i proteksion i interesna siha.Todo man gai derecho para udeskansa yan tai ocupasion, incluso mididao na oran choch siha, yan tempo-pot-tempo na haanen gupot ni maapase.Todo man gai derecho para un standar na linala ni nahong para i hinemlo yan felicidadna yan para i familiana, incluso nenkano, magago, guma yan estiman medico yan necesario na servicion social siha, yan i derecho para seguridad inkaso na tiempleao, minalango, ininutet, biudo pat biuda, inamko pat otro ni fatan i linala gi circumstancia ni tangue gi sisinana.Maternida (humana) yan infancia (neni) mangai derecho para special na inistema yan ayudo. Todo famaguon, maseha mafango gi estao kasamento pat ahe, debe de ugosa i pareho na proteksion social.Todo man gai derecho nui educasion. Educasion debe de sin apas, polomenos gi elmentario yan i fundamental na eskalera siha. Elementario na educasion debe de obligao. Teknical yan profesional na educasion debe umana guaha heneralmente yan i latakilo na educasion debe de kabales na hatmiyon para todo sigun i mireto.I educasion debe de umaderihe para i kabales yan i manametgot i respeto pot derechon humano siha yan fundamental na libertad siha. I educasion debe unadelanta inakumprende, siningon, yan inamigo entalo todo i tano siha, rasa pat gurupon relihion siha, yan debe uomenta i checho i Unidas Nasion siha para i masuseten i pas.I mManaina man gai primet derecho para uayek i klasen educasion ni para umanae i famaguon niha.Todo man gai derecho libertao para usaonao gi i cultural na linala i comunidad, para ugosa i arto siha para usaonao gi sientifico na adelantamente yan i beneficiona siha.Todo man gai derecho pot i proteksion i moral yan material na interes siha umuhuyon ginen todo sientifico, literario (tinige) pat producsion artistico ni eso guiya autor (fumatinas).Todo man gai derecho para un social yan internasional na arreglo anai i derecho yan i libertad siha ni man mapolo guine na Declarasion usina marealisa kabales.Todo man gai obligasion para i comunidad anai solamente i libertad yan kabales na adelanto i personalidadna sina makonsige.Gi i ninaseben i derechona yan libertadna siha, todo ufan sometado (tokante) nui restriksion siha ni man madetermina gi lai solamente pot i intensiom i ma aseguran i ginagagao na recognision yan respeto para i derecho yan libertad i pumalo siha yan i inafacha i virtuoso na ginagao moral, areglao na publico yan i heneral na prosperidad ni un democratico na sociedad.I derecho yan libertad siha tidebe umausa gi kautkuet manero ni contrario yan i intension yan i motibon i Unidas Nasion siha.Taya gi este na Declarasion usina mainterpete como haimplilika (hasasangan) para kuatkuet stado, gurupo pat persona kuatkuet derecho ni para usaonao gi kuatkuet actividad (chocho) pat para ufatinas kuatkuet acto madesigna para i destruksion i kuatkuet derecho yan libertad siha ni man mapolo guine na tinige.بهاواساڽ ڤڠيعترافن كأوتوهن كموليأن دان حق سامرات سرتا اساسي يڠ تق ترڤيسه باڬي سلوروه اومت مأنسي عداله اساس كبيبسن، كعاديلن دان كداماين دنيا.بهاواساڽ ڤڠاباين سرتا ڤڠهينأن ترهادڤ حق اساسي مأنسي تله ڤون مڠعاقبتكن تيندقن تركوتوق يڠ تله ملڠڬري ڤراسأن هاتي اومت مأنسي، دان مونچولڽ سبواه دنيا د مان مأنسي اكن منعمتي كبيبسن براوچڤ دان مڠانوت كڤرچايأن سرتا كبيبسن دري راستاكوت دان چيتاراس تله ڤون دأشتهاركن سباڬاي اسڤيراسي تراڬوڠ سلوروه اومت مأنسي.سكيراڽ كيت تيدق ماهو مندوروڠ مأنسي دالم كأدأن تردسق، سباڬاي ڤيليهن تراخير، ممبرونتق ممنتڠ كظاليمن سرتا ڤنيندسن، مك عداله ڤنتيڠ باڬي حق اساسي مأنسي دڤرتاهنكن اوليه كدولتن اوندڠ٢.بهاواساڽ عداله ڤنتيڠ باڬي مماجوكن ڤركمبڠن ڤرهوبوڠن ڤرصحابتن د انتارا نڬارا٢.بهاواساڽ رعيت بڠسا٢ برساتو، دالم ڤياڬمڽ تله سكالي لاڬي منڬسكن كڤرچايأن مريك ترهادڤ حق اساسي مأنسي، ترهادڤ كموليأن سرتا نيلايديري مأنسي دان ترهادڤ حق سامرات للاكي دان ڤرمڤوان دان تله منتڤكن كعزمن اونتوق مماجوكن ڤركمبڠن سوسيال دان طرف هيدوڤ يڠ لبيه سمڤرنا دالم سواسان كبيبسن يڠ لبيه لواس.بهاواساڽ نڬارا٢ اڠڬوتا تله براقرار اونتوق ماسيڠ٢ منچاڤاي، دڠن كرجاسام بڠسا٢ برساتو، ڤڠوتارأن كحرمتن سجاڬت ترهادڤ، سرتا ڤماتوهن، حق اساسي مأنسي دان كبيبسن اساسي.بهاواساڽ ساتو فهمن برسام ترهادڤ حق سرتا كبيبسن اين سلوروهڽ عداله ترڤنتيڠ دمي منجاديكن اقرار اين كڽاتأن سڤنوهڽ.مك دڠن اينڤرهيمڤونن اڬوڠ مڠيشتهاركنڤراشتهارن سجاڬت حق اساسي مأنسي اين سباڬاي سواتو اوكورن برسام ترهادڤ ڤنچاڤاين اوليه سلوروه اومت مأنسي دان كسموا نڬارا دڠن توجوان سوڤاي ستياڤ اينديۏيدو دان ستياڤ بادن مشاركت، دڠن سننتياس مڠيڠتي ڤراشتهارن اين، هندقله برعزم ملالؤي ڤڠاجرن دان ڤنديديقن باڬي مماجوكن سانجوڠن ترهادڤ سلوروه حق٢ دان كبيبسن اين دان سچارا لڠكه٢ برڤريڠكت ڤريڠكت، د بيدڠ نڬارا دان انتارابڠسا، باڬي منجامينكن ڤڠيعترافن دان ڤماتوهن سجاڬتڽ يڠ بركسن، كدوا دواڽ د انتارا نڬارا٢ اڠڬوتا ماسيڠ٢ دان رعيت ولايه٢ د باوه بيدڠكواس مريك.سموا مأنسي دلاهيركن بيبس دان سامرات دري سڬي كموليأن دان حق٢. مريك ممڤوڽاي ڤميكيرن دان ڤراسأن هاتي دان هندقله برتيندق د انتارا ساتو سام لائن دڠن سماڠت ڤرساودارأن.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد سموا حق٢ دان كبيبسن يڠ ترمكتوب دالم ڤراشتهارن اين، تنڤا سبارڠ اڤ جوا ڤمبيذأن، سڤرتي بڠسا، ورنا كوليت، جنتينا، بهاس، اڬام، فهم ڤوليتيك اتاو لائن٢ فهمن، اصل اصول بڠسا كتورونن اتاو سوسيال هرتا بندا، كلاهيرن اتاو اڤ٢ طرف لائن.ستروسڽ، تياد سبارڠ ڤمبيذأن بوليه دبوات براساسكن ڤادا طرف ڤوليتيك اتاو بيدڠكواس اتاوڤون انتارابڠسا سسبواه نڬارا اتاو ولايه داتڠڽ سسأورڠ ايت، سام اياڽ مرديك، برامانه، تنڤا ڤمرينتهن سنديري اتاو براد د باوه اڤ٢ سكتن كدولتن لائنڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڽاوا، كبيبسن دان كسلامتن ديري.تياد سسياڤا ڤون بوليه دڤرهمبا اتاو دڤرعبديكن; كعبدين دان داڬڠن همبا عبدي هندقله دلارڠ دالم سموا بنتوقڽ.تياد سسياڤا ڤون بوليه دكناكن سيقسأن اتاو لاينن اتاو حكومن يڠ ظاليم، تيدق برڤريكمأنسيأن اتاو مڠهيناكن.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڤڠيعترافن د مان جوا سباڬاي سأورڠ انسان د سيسي اوندڠ٢.سموا اورڠ عداله سامرات د سيسي اوندڠ٢ دان برحق تنڤا اڤ٢ ڤمبيذأن كڤد ڤرليندوڠن يڠ سامرات د سيسي اوندڠ٢. سموا اورڠ عداله برحق كڤد ڤرليندوڠن يڠ سامرات درڤد سبارڠ ڤمبازأن يڠ ملڠڬر ڤراشتهارن اين دان درڤد سبارڠ هاسوتن ترهادڤ ڤمبيذأن سدمكين.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڤموليهن يڠ بركسن اوليه تريبونل٢ كبڠسأن يڠ كومڤيتين ترهادڤ تيندقن٢ يڠ ملڠڬر حق٢ اساسي يڠ دبريكنڽ اوليه ڤرلمباڬأن اتاو اوليه اوندڠ٢.تياد سسياڤا ڤون بوليه دكناكن تڠكڤن، تاهنن اتاو ڤمبواڠن نڬري سچارا سوينڠ وينڠڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق دڠن سامرات سڤنوهڽ كڤد ڤمبيچارأن عاديل دان تربوك اوليه سواتو تريبونل بيبس دان سقسام، دالم ڤنتڤن حق٢ دان تڠڬوڠنڽ دان سبارڠ تودوهن جنايه ترهادڤڽ.ستياڤ اورڠ يڠ دتودوه دڠن كسالهن كسكسأن عداله برحق دأڠڬڤ تيدق ساله سهيڠڬ دبوقتيكن ساله منوروت اوندڠ٢ د دالم ڤربيچارأن تربوك د مان دي تله دبريكن سڬالا جامينن يڠ ڤرلو اونتوق ڤمبلأنڽ.تياد سسياڤا ڤون بوليه دڤوتوسكن برساله اتس سبارڠ كسالهن كسكسأن اوليه كران سبارڠ تيندقن اتاو كتيڠڬلن يڠ تيدق مروڤاكن سواتو كسالهن كسكسأن، د سيسي اوندڠ٢ كبڠسأن اتاو انتارابڠسا، ڤادا ماس اياڽ دلاكوكن. تياد ڤولا بوليه دكناكن سبارڠ حكومن يڠ لبيه برت دري حكومن يڠ ترڤاكاي كتيك كسالهن كسكسأن ايت دلاكوكن.تياد سسياڤا ڤون يڠ بوليه دكناكن كڤد سبارڠ ڬڠڬوان سوينڠ وينڠڽ ترهادڤ كأدأن ڤريبادي، كلوارڬ، رومهتڠڬ اتاو سورت مڽورتڽ، اتاو ڤرچروبوهن كأتس مرواه دان نام بائقڽ. ستياڤ اورڠ برحق كڤد ڤرليندوڠن اوندڠ٢ ترهادڤ ڬڠڬوان اتاو ڤرچروبوهن سدمكين.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد كبيبسن برڬرق دان برمستوطين د دالم سمڤادن سسبواه نڬارا.ستياڤ اورڠ برحق منيڠڬلكن مان٢ نڬارا، ترماسوق نڬاراڽ سنديري، دان كمبالي سمولا كنڬاراڽ.ستياڤ اورڠ برحق مموهون دان منعمتي ڤرليندوڠن ڤوليتيك دالم نڬارا لائن درڤد سبارڠ انياي.حق اين تيدق بوليه دتونتوت باڬي ڤندعوأن يڠ بنر٢ تيمبول درڤد كسالهن بوكن ڤوليتيك اتاو درڤد تيندقن يڠ برتنتڠن دڠن توجوان٢ دان ڤرينسيڤ٢ بڠسا٢ برساتو.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد سواتو كورڬانڬارأن.تياد سسياڤا ڤون بوليه دلوچوتكن كورڬانڬارأنڽ سچارا سوينڠ وينڠڽ اتاو دنافيكن حق منوكر كورڬانڬارأنڽ.للاكي دان ڤرمڤوان ديواس، تنڤا مڠيرا بڠسا، كورڬانڬارأن اتاو اڬام، برحق بركهوين دان منوبوهكن كلوارڬ. مريك عداله برحق كڤد حق٢ سامرات برهوبوڠ دڠن ڤركهوينن، دالم تيمڤوه ماس ڤركهوينن دان ڤادا ڤمبوبرنڽ.ڤركهوينن هاڽ بوليه دلقساناكن دڠن ڤرستوجوان بيبس دان سڤنوهڽ اوليه ڤيهق٢ يڠ برچادڠ اونتوق بركهوين.كلوارڬ عداله يونيت كومڤولن سمولاجادي دان اساسي دالم مشاركت دان عداله برحق كڤد ڤرليندوڠن اوليه مشاركت دان نڬارا.ستياڤ اورڠ برحق مميليقي هرتا سچارا برسنديرين سرتا سچارا بركوڠسي دڠن اورڠ لائن.تياد سسياڤا ڤون بوليه دلوچوتكن هرتا بنداڽ سچارا سوينڠ وينڠڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد كبيبسن برفيكير، ڤراسأن هاتي دان اڬام; حق اين ترماسوقله كبيبسن منوكر اڬام اتاو كڤرچايأنڽ، دان كبيبسن، سمادا سچارا برسنديرين اتاو سچارا برسام سام دڠن اورڠ٢ لائن دان سچارا تربوك اتاو برسنديري، مڠانوتي اڬام اتاو كڤرچايأنڽ ملالؤي ڤڠاجرن، عملن، ڤموجأن دان ڤماتوهن.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد كبيبسن ڤنداڤت دان مڠلواركن فيكيرن; حق اين ترماسوقله كبيبسن ممڬڠ ڤنداڤت تنڤا ڬڠڬوان دان منونتوت، منريما دان مڽيباركن معلومت دان بواه فيكيرن ملالؤي سبارڠ ميديا دان تنڤا مڠيرا سمڤادن.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد كبيبسن برهيمڤون سچارا امان دان منوبوهكن ڤرساتوان.تياد سسياڤا ڤون بوليه دڤقسا منجادي اهلي مان٢ ڤرتوبوهن.ستياڤ اورڠ برحق مڠمبيل بهاڬين دالم كراجأن نڬاراڽ، سچارا لڠسوڠ اتاو ملالؤي واكيل٢ يڠ دڤيليه دڠن بيبس.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڤلواڠ سامرات كڤد ڤرخدمتن عوام دالم نڬاراڽ.كماهوان رعيت هندقله منجادي اساس كويباوأن كراجأن; كماهوان اين هندقله دبوقتيكن ملالؤي ڤيليهنراي بركالا يڠ سجاتي يڠ مان هندقله دأداكن سچارا سجاڬت دان سامرات دان هندقله دأداكن سچارا اوندي سوليت اتاو ملالؤي اچارا ڤڠوندين بيبس يڠ كتارا.ستياڤ اورڠ، سباڬاي اڠڬوتا مشاركت، عداله برحق كڤد كسلامتن سوسيال دانس برحق منجاديكن سواتو كڽاتأن، ملالؤي اوسها نڬارا دان كرجاسام انتارا بڠسا دان منوروت اورڬانيساسي دان سومبر٢ دالم نڬارا ماسيڠ٢، حق٢ ايكونومي، سوسيال دان كبودايأن يڠ ترمستي باڬي كموليأنڽ دان ڤركمبڠن بيبس كڤريبادينڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڤكرجأن، كڤد ڤميليهن ڤكرجأنڽ سچارا بيبس، كڤد كأدأن٢ ڤكرجأن يڠ عاديل دان برفائده باڬيڽ دان كڤد ڤرليندوڠن درڤد ڤڠڠڬورن.ستياڤ اورڠ، تنڤا سبارڠ ڤمبيذأن، عداله برحق كڤد ڤڠڬاجين يڠ سام باڬي كرجا يڠ سام.ستياڤ اورڠ يڠ بكرجا عداله برحق كڤد ڤمبايرن سارأن يڠ عاديل دان برفائده باڬيڽ يڠ مان ممڤستيكن بوات ديري دان كلوارڬڽ سواتو كهيدوڤن سسواي دڠن كموليأن مأنسي، دان يڠ مان دتمبه، جك ڤرتو، اوليه چارا٢ ڤرليندوڠن سوسيال يڠ لائنڽ.ستياڤ اورڠ برحق منوبوه دان منجادي اهلي كساتوان سكرجا باڬي ممڤرليندوڠي كڤنتيڠن كڤنتيڠنڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ريهات دان ماس لاڤڠ، ترماسوق باتسن مناسبه كأتس ماس بكرجا دان چوتي برڬاجي يڠ بركالا.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد سواتو طرف هيدوڤ يڠ ممادائ باڬي كصيحتن دان كباجيقن ديري دان كلوارڬڽ، ترماسوقله ماكنن، ڤاكاين، ڤرومهن دان ڤڠاوسن ڤراوبتن سرتا ڤرخدمتن سوسيال يڠ ڤرلو، دان برحق كڤد ڤرليندوڠن كتيك برلاكوڽ ڤڠڠڬورن، كساكيتن، كتيدقاوڤايأن، دڤرجندأن، كعزورن اتاو لائن٢ ككورڠن كهيدوڤن دالم كأدأن د لوار كاولنڽ.ايبو دان انق عداله برحق كڤد جاڬأن سرتا بنتوان خاص. سموا كانق٢، سمادا دلاهيركن د دالم ماهوڤون د لوار نكاح، هندقله منعمتي ڤرليندوڠن سوسيال يڠ سام.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڤلاجرن. ڤلاجرن هندقله دبريكن ڤرچوما، سكورڠ كورڠڽ ڤادا ڤريڠكت اول دان اساسڽ. ڤلاجرن ڤريڠكت اول هندقله دواجبكن. ڤلاجرن تيكنيكل سرتا ڤروفيسيونل هندقله دسدياكن اونتوق عموم دان ڤلاجرن تيڠڬي هندقله ممڤوڽاي اكسيس يڠ سامرات كڤد سموا اورڠ اتس داسر كبوليهن.ڤلاجرن هندقله دتوجوكن كڤد ڤركمبڠن سڤنوهڽ كڤريبادين مأنسي دان كأره ممڤركوكوهكن لاڬي راس حرمت باڬي حق٢ دان كبيبسن اساسي مأنسي، لاڽ هندقله مموڤوق ڤرسفهمن، كصبرن دان ڤرصحابتن د كالڠن سموا نڬارا، بڠسا اتاو كومڤولن٢ اڬام، دان هندقله مماجوكن سڬالا كڬياتن بڠسا٢ برساتو دمي ممليهارا كأمانن.ايبو باڤ ممڤوڽاي حق تردهولو اونتوق مميليه جنيس ڤلاجرن يڠ اكن دبريكن كڤد انق٢ مريك.ستياڤ اورڠ برحق سچارا بيبس مڠمبيل بهاڬين دالم كڬياتن كبودايأن مشاركتڽ، منعمتي كسنين دان سام٢ مراسائ كماجوان سائنس دان فائده فائدهڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد ڤرليندوڠن كڤنتيڠن٢ مورل دان كبندأن حاصيل دري سبارڠ ڤڠحاصيلن سائنس، كسوسسترأن اتاو كسنين يڠ مان اياڽ عداله ڤنچيڤتاڽ.ستياڤ اورڠ عداله برحق كڤد سواتو سوسونن سوسيال دان انتارابڠسا دالم مان حق٢ اساسي دان كبيبسن يڠ ترمكتوب دالم ڤراشتهارن اين بوليه دجاديكن كڽاتأن سڤنوهڽ.ستياڤ اورڠ ممڤوڽاي كواجيڤن ترهادڤ مشاركت هاڽ دالم مان ڤركمبڠن كڤريبادينڽ سچارا بيبس دان سلوروهڽ ترموڠكين.دالم مڠعملكن حق٢ دان كبيبسنڽ، ستياڤ اورڠ ترتعلوق هاڽ كڤد باتسن٢ سڤرتي يڠ دتنتوكن اوليه اوندڠ٢ سماتا مات باڬي توجوان منجامين ڤڠيعترافن دان ڤڠحرمتن يڠ سڤاتوتڽ ترهادڤ حق٢ دان كبيبسن اورڠ لائن دان اونتوق مندكتي كڤرلوان٢ سڤاتوتڽ باڬي اخلاق، كتنترمن عوام دان كباجيقن عموم دالم سواتو مشاركت يڠ ديموكراتيك.حق٢ دان كبيبسن اين تيدق بوليه سام سكالي دعملكن سچارا برتنتڠن دڠن توجوان٢ دان ڤرينسيڤ٢ بڠسا٢ برساتو.تياد اڤ٢ جوا دالم ڤراشتهارن اين بوليه دتفسيركن سباڬي سديا ترسيرت ممبريكن كڤد مان٢ نڬارا، كومڤولن اتاو ڤرسأورڠن سبارڠ حق اونتوق مليبتكن ديري دالم اڤ٢ كڬياتن اتاو ملاكوكن اڤ٢ ڤربواتن دڠن توجوان مموسنهكن اڤ٢ حق دان كبيبسن يڠ ترمكتوب دالم ڤراشتهارن اين.Katika Disemba 10, 1948, Baraza kuu la Umoja wa Mataifa lilikubali na kutangaza Taarifa ya Ulimwengu juu ya Haki za Binadamu. Maelezo kamili ya Taarifa hiyo yamepigwa chapa katika kurasa zifuatazo. Baada ya kutangaza taarifa hii ya maana Baraza Kuu lilizisihi nchi zote zilizo Wanachama wa Umoja wa Mataifa zitangaze na "zifanye ienezwe ionyeshwe, isomwe na ielezwe mashuleni na katika vyuo vinginevyo bila kujali siasa ya nchi yo yote."Kwa kuwa kukiri heshima ya asili na haki sawa kwa binadamu wote ndio msingi wa uhuru, haki na amani duniani,Kwa kuwa kutojali na kudharau haki za binadamu kumeletea vitendo vya kishenzi ambavyo vimeharibu dhamiri ya binadamu na kwa sababu taarifa ya ulimwengu ambayo itawafanya binadamu wafurahie uhuru wao wa kusema, kusadiki na wa kutoogopa cho chote imekwisha kutangazwa kwamba ndio hamu kuu ya watu wote,Kwa kuwa ni lazima, ili mtu asishurutizwe kuomba msaada kutokana na maasi ya kupinga dhuluma na uonevu, kwamba haki za binadamu ziwe chini ya ulinzi wa sheria,Kwa kuwa ni lazima kabisa kuendeleza uhusiano wa kirafiki kati ya mataifa,Kwa kuwa watu wa Umoja wa Mataifa wamethibitisha tena katika Mkataba wao imani yao katika haki za asili, heshima na thamani ya binadamu na katika usawa wa haki kwa wanaume na wanawake, na kwa sababu wamekata shauri la kuendeleza mambo ya starehe na hali bora za maisha ya watu kwa kuwa na uhuru zaidi,Kwa kuwa Nchi zilizo Wanachama zimeahidi, kwa kushirikiana na Umoja wa Mataifa, kukuza na kuheshimu haki za binadamu na uhuru wake wa asili,Kwa kuwa kuzitambua haki hizi na uhuru huu ni jambo la maana sana kua kutimiza ahadi hiyo,Kwa hiyo basi,BARAZA KUU linatangazaTAARIFA HII YA ULIMWENGU JUU YA HAKI ZA BINADAMU kama ndio nguzo ya juhudi kwa watu wa mataifa yote ambayo hatimaye kila mtu na kila jamii ya watu - kwa kushikilia daima Taarifa hiyo - watajitahidi kufundisha jinsi ya kukuza heshima ya haki hizo na uhuru huo. Na mataifa yote yatajitahidi kuzifanya haki hizo zifahamike miongoni mwa Nchi zilizo Wanachama na miongoni mwa watu zinaowatawala.Watu wote wamezaliwa huru, hadhi na haki zao ni sawa. Wote wamejaliwa akili na dhamiri, hivyo yapasa watendeane kindugu.Kila mtu anastahili kuwa na haki zote na uhuru wote ambao umeelezwa katika Taarifa hii bila ubaguzi wo wote. Yaani bila kubaguana kwa rangi, taifa, wanaume kwa wanawake, dini, siasa, fikara, asili ya taifa la mtu, mali, kwa kizazi au kwa hali nyingine yo yote.Juu ya hayo usifanye ubaguzi kwa kutegemea siasa, utawala au kwa kutegemea uhusiano wa nchi fulani na mataifa mengine au nchi ya asili ya mtu, haidhuru nchi hiyo iwe inayojitawala, ya udhamini, isiyojitawala au inayotawaliwa na nchi nyingine kwa hali ya namna yo yote.Kila mtu ana haki ya kuishi, haki ya uhuru, na haki ya kulindwa nafsi yake.Mtu ye yote asifanywe mtumwa au mtwana; utumwa na biashara yake ni marufuku kwa kila hali.Mtu ye yote asiteswe, asiadhibiwe, asidharauliwe au kutendewa kinyama au kikatili.Mbele ya sheria kila mtu ana haki ya kutambulika kama mtu.Mbele ya sheria watu wote ni sawa na wanastahili haki sawa za kulindwa. Wote wana haki sawa ya kulindwa kutokana na ubaguzi wo wote unaoweza kuvunja Taarifa hii na mambo yo yote yanayoweza kuleta ubaguzi kama huo.Kila mtu ana haki ya kutetewa na baraza la hukumu kwa makosa ya kuvunjiwa haki zake za asili anazostahili kwa mujibu wa kanuni na sheria.Mtu ye yote asikamatwe, asifungiwe au kuhamishwa kutoka nchi yake bila sheria.Kila mtu ana haki kamili ya kuhukumiwa vyema hadharani na baraza la hukumu lililo huru na lisilo na upendeleo katika kutoa uamuzi wa haki zake na wajibu wake na wa makosa yo yote yanayomhusu.Kila mtu anaeshtakiwa kwa kosa la kuvunja sheria ana haki ya kuangaliwa kama si mkosefu mpaka imethibitishwe kwa sheria, kwa kuhukumiwa hadharani, kwamba ana hatia.Mtu ye yote asitiwe hatiani kwa tendo lo lote au jambo lo lote ambalo halikupinga sheria ya taifa au ya kati ya mataifa wakati alipolitenda. Wala asipewe adhabu kali zaidi kuliko ile iliyokuwamo katika sheria wakati alipofanya kosa.Kila mtu asiingiliwe bila sheria katika mambo yake ya faragha, ya jamaa yake, ya nyumbani mwake au ya barua zake. Wala asivunjiwe heshima na sifa yake. Kila mmoja ana haki ya kulindwa na sheria kutokana na pingamizi au mambo kama hayo.Kila mtu ana haki ya kwenda mahali anapotaka na kuishi katika kila nchi.Kila mmoja ana haki ya kuhama kutoka nchi yo yote, hata nchi yake mwenyewe, na ana haki ya kurejea katika nchi yake.Kila mtu ana haki ya kukimbilia na kustarehe katika nchi nyingine kwa ajili ya kuepukana na udhalimu.Haki hii haiwezi kuombwa kwa udhalimu ambao hautokani na makosa ya mambo ya siasa au na makosa ya maazimio na kanuni za Umoja wa Mataifa.Kila mtu ana haki ya utaifa.Mtu ye yote asinyang'anywe utaifa wake bila sheria wala asinyimwe haki ya kujibadili taifa lake kama akitaka.Watu wazima, wanaume kwa wanawake wana haki ya kuoana na kuunda jamaa bila kizuio cho chote kwa sababu ya rangi, taifa au dini. Wana haki sawa za ndoa wakati wa maisha yao ya ndoa na wakati wa kutenguka ndoa.Ndoa inaweza kufungwa tu kwa hiari na mapatano kamili kati ya hao wanaotaka kuoana.Jamaa ni kiungo cha asili cha jamii ya watu, na inastahili kulindwa na watu pamoja na Serikali.Kila mtu ana haki ya kuwa na mali yake binafsi au kwa kushirikiana na watu wengine.Mtu asinyang'anywe mali yake bila sheria.Kila mtu ana haki ya uhuru wa mawazo, dhamira na dini; haki hii inahusu pia uhuru wa kubadili dini yake au imani, na uhuru wa kubainisha hadharani au faraghani-akiwa peke yake au na watu wengine-dini yake kwa kufundisha, kwa vitendo, kuabudu na kwa kuadhimisha.Kila mmoja ana haki ya uhuru wa kutoa na kueleza maoni yake; haki hii inahusu pia uhuru wa kushikilia maoni yake bila kuingiliwa kati, na uhuru wa kutafuta na kutoa habari na maoni kwa njia yo yote bila kujali mipaka.Kila mtu anayo haki ya kushiriki katika mkutano na chama kwa hali ya amani.Mtu ye yote asilazimishwe kuwa manachama wa chama fulani.Kila mmoja anayo haki ya kushiriki katika Serikali ya nchi yake yeye mwenyewe binafsi au kwa njia ya mjumbe aliemchagua kwa hiari yake.Kila mmoja anayo haki sawa ya kufanya kazi katika Serikali; matakwa hayo huonyeshwa katika uchaguzi halisi unaofanywa muda baada ya muda ambao kila mtu hupiga kura na ambao hufanywa kwa kura ya siri na kila mtu kwa hiari yake.Matakwa ya watu ndiyo yatakuwa msingi wa utawala wa serikali; hali hii itajidhihirisha kwenye chaguzi za haki kwa watu wote na ambazo zinafanyika kwa siri au namna nyingine ambayo itahakikisha uchagazi kuwa huru.Kila mtu, kama raia, anayo haki ya kutunzwa na anastahili kupata hali zinazotokana na uchumi, starehe na utamaduni-ambazo ni za lazima kwa hali bora na maendeleo ya nafsi yake- kwa njia ya juhudi ya taifa na ushirikiano kati ya mataifa na kwa mujibu wa utaratibu na utajiri wa kila nchi.Kila mtu ana haki ya kufanya kazi, ya kuchagua kazi aipendayo, ya kuchagua kazi yenye masharti mazuri na ana haki ya kulindwa asikose kazi.Kila mtu ana haki ya kupata mshahara sawa na wengine wenye kazi ya namna moja bila ubaguzi.Kila mfanya kazi anayo haki ya kupata mshahara wa kufaa na unaopendeza utakao mwezesha yeye mwenyewe pamoja na jamaa yake kuishi katika hali bora, na ahifadhiwe-ikiwa lazima- maisha yake kwa njia nyingine.Kila mtu anayo haki ya kuunda au kujiunga na chama cho chote cha wafanya kazi kwa ajili ya kulinda haki zake za kazi.Kila mtu ana haki ya kupumzika na kufanya kazi kwa kiasi cha saa zinazostahili. Pia ana haki ya kupata likizo, kwa vipindi, na kupokea mshahara kama vile angekuwa kazini.Kila mtu anayo haki ya kupata hali bora ya maisha yeye mwenyewe pamoja na jamaa yake na kupata chakula, mavazi, nyumba, matibabu na hifadhi za lazima kwa maisha yake. Pia ana haki ya kutunzwa wakati wa kazi, wakati wa ugonjwa, wa kutojiweza, ujane, uzee au anapokosa ridhiki yake kwa kutoweza kujisaidia.Akina mama na watoto wanastahili kutunzwa na kupewa msaada maalum. Watoto wote- wawe wamezaliwa katika hali ya ndoa ama hapana- lazima watunzwe vyema.Kila mtu ana haki ya kuelimishwa. Elimu yapasa itolewe bure hasa ile ya madarasa ya chini. Elimu ya masarasa ya chini ihudhuriwe kwa lazima. Elimu ya ufundi na ustadi iwe wazi kwa wote. Na elimu ya juu iwe wazi kwa wote kwa kutegemea sifa ya mtu.Elimu itolewe kwa madhumuni ya kuendeleza barabara hali ya binadamu, na kwa shabaha ya kukuza haki za binadamu na uhuru wake wa asili. Elimu ni wajibu ikuze hali ya kueleana, kuvumiliana na ya urafiki kati ya mataifa na kati ya watu wa rangi na dini mbali-mbali. Kadhalika ni wajibu iendeleze shughuli za Umoja wa Mataifa za kudumisha amani.Ni haki ya wazazi kuchagua aina ya elimu ya kufunzwa watoto wao.Kila mtu anayo haki ya kushiriki katika maisha ya utamaduni ya jamii yo yote, na ana haki ya kufurahia ustadi wa kazi na kushiriki katika maendeleo ya mambo ya sayansi na faida zinazotokana nayo.Kila mtu ana haki ya kulindwa kwa kila hali kutokana na mambo ya sayansi aliyoandika, aliyochora au aliyogundua.Ni haki kila mtu alindwe na taratibu au kanuni za jamii na zinazohusu mataifa mbalimbali ambazo ndani yake uhuru na haki zilizoelezwa katika Taarifa hii zinaweza kuhifadhiwa barabara.Kila mtu ana wajibu kwa watu wa jamii yo yote ambao kati yao tu ndio yanaweza kupatikana maendeleo kamili ya hali bora ya maisha yake.Katika kutumia haki na uhuru wake, kila mtu itambidi kufuata kanuni zile tu zilizowekwa na sheria kwa ajili ya kulinda heshima inayotakiwa juu ya haki na uhuru wa watu wengine, na kwa ajili ya kuhifadhi kanuni za haki, usalama na hali njema ya maisha katika jamii ya kidemokrasi.Uhuru huu na haki hizi kamwe visitumiwe kinyume cha maazimio na kanuni za Umoja wa Mataifa.Hakuna maneno yo yote katika Taarifa hii yanayoweza kubashiriwa kwamba yanaruhusu nchi yo yote, kikundi cha watu au mtu fulani kufanya au kushughulika na jambo lo lote ambalo nia yake ni kuharibu uhuru haki zilizoelezwa humu.Kum 1984 kum, December thla ni(10)ih tuah mi leilungtlun pumpi pawl awk nak(UNO)civuipi ih sin minung pathat ciar ih covo kha an hnem nget ii, cui an hnem nget ii an than mi cacu khat lam ca mai ah a kim ten a um. Cu tivek in kumkhua hrang ah ataang ding mi thil thupi an than hnuah, hi mi civui pi ih sin UNO sung tel zaten cun cui cathan cu ram mi hmuah hmuah ii theidingah than darhding ah siseh, cuitlun ah ram le ramthen hmuah hmuah ii ram din hmun i zir ih hlei dan neiloding, a bik in tlawng pawl le fim zir nak pawlah cu thuthan cu, than darh ding, hmuh ol nak ah tar ding, siar ding le a umtudaan pawl sim sin vivo dingah an tuah ta a si.Mi hmuah hmuah ii miphun sunloih nak thawn mikip ii bangrep ii covo kan neih mipawl kan sunsak awk hi mi hmuah hmuah ii thu neih nak thu neih bangrep nak, daih nak timipawl hi athu pi tawdaap a si ih hrangah siseh, mi nung pakhat ciar ii thil ti thei nak ziang siar lo nak ihsin mikip siat suah duh nak asuah ter ruang ah siseh, zalen tak ih sim thei nak, zalen zet in maiduh mi zum thei nak, tih phan nak, nunhar nak it sin zalen zet ii nun khua sak theinak leilung pi a can thei nak dingah mi phun kip ii atul bik miduh san nak kha simthan zo a si mi tlun ah siseh,Mi hmuah hmuah in daan um mumal lo, nen niam duh nak lungput, hmuh suam zomh taih nak pawl kha ti-ngaih nak dang a um thei lo ii ruangah meithar thawn tan nak, dodal nak um lo in minung pakhat ciar ii thil ti theinak kha hum him atul ruangah siseh,Ram pakhat lepakhat rualremzet ii pawl awk nak cu kan than so pi ding ah kan zuam a tul ruang ah siseh,UNO ah sungrtel ram pawl ii kan covo ciouah siseh, minung sun lawih nak siseh, mipa nunau hlei dan lo ding thu ah siseh, tipawl kha thupi ah neih ding kan hnemnget ih hlei ah minung nuncan khua sak tha sin ii, zalen nak khal um sin, khaisang sinding ah kan tiam kam mi par ah siseh,UNO sungtel ram pawl ii UNO thawn peh zom ii minung pawl zalen nak lam ah siseh, ahrampi in minung pakhat ciar ii covo lam ah siseh, leilung tlun pumpuluk ah upat nak thawn peh zom vivo ding ah kan tiam kamzo a si bang tuk in siseh;Cu Hrang AhThu rel nak khawmpi ih sin,Ramtintian ii minung covo thuthan nak cu, mikip le pawl kom tintian ah ruat ring ring ii lei lung tlun pumpuluk ah a cui minung kip ii covo, zalen nak pawl hi upat ciou dingah, folh fial nak thawn kan zuam ciouding ti in siseh, UNO sungtel ram pawl le cui ram pawl ii thu nei tupawl ih uk nak sungah ram mi pawl hnen ah cui covo le zalen nak khi kau zet le sung lawi zet ii thlun ciou dingah, ramsung ram leng tiang in zuam ciou ding ah siseh, Ram tintian ii covo, thuthan mikha ram tintian, mikip in bangrep ten tuan ciou dingah hi ti in kan than a si.Mikip in bangrep ii zalen nak le sunlawih nak thawn, bangrep in covo nei in, asuak mi kan si. Anmah in hleidan thei nak fim nak le nuncan neih thei nak ruah nak nei ii, pakhat le pakhat duh dawt nak, pawl awk nak nei ding asi.Mikip in minung pakhat ciar ii covo thu than ih an than bangtuk in zalen nak hmuah hmuah kha annei ciou asi. Miphun hmuah hmuah hnen ah siseh, midum mirang hnen ah siseh, nu lepa si nak ah siseh, tong phun ruang ah siseh, biak nak ruangah siseh, ram duh dawt nak a phun phun ah siseh ramle pom dan dang dang ruang ah siseah, suah nak in simaw ? Len le that ruang ah simaw? mi hrinam par ah siseh, hleidan nak um hlah seh.Cui tlun ah minung pakhat ii ramduh dawt nak cu thu then nak lam ah siseh, ram pakhat le pakhat pawlkom nak ah siseh, hleidan nak um hlah seh. Hmun leram pakhat ii zalawngzet ii um thei nak ram, UNO ii kilkhawi nak ram, mai thu in nun khua sak dan a hrek tluk lawng ngah nak ram ti-in hleidan nak um hrim hrim hlah seh.Mikip in kan num nak ciouah zalen nak le humhim nak um hram seh.Zozo khal sal ah siseh, duh lo cing in nehsawh thuthawn mi sol ding a silo. Minung pawl kha sal vek in hramhram ii fiar nak, minung zuar nak le cuvek thawn a bang mi hmuah hmuah kham ding asi.Zozo khal hmuh suam awk nak le a hlei hluan ii minung man bang lo ko ii tuah siat nak tuah loding le thuthen nak nei lo ding a si.Mikip in nundan thlun ding thu ah minung pakhat sinak diktak cu ziang bang tuk can khal ah co thei nak a neiding a si.Mi hmuah hmuah in thlunding thu ah an bang rep thluh ih tlun ah, daan ih humhual nak ah hleidan nak um hram hlahseh. Hi mi thuthan mipawl dodal nak ih ruangah siseh, dodal nak thu than sin thu ah siseh, humhual nak cu bangrep ten kan neih theh asi.Thlun ding dun le dan par ahsiseh, adang adang daan pawlah siseh, mikip hrang in tuah mi kan covo ciou cu a pelh solh ter a sile cuvek pelh solh nak ih ruang aa sun lal nak a nei tu cu ram hum hual nak zung pawl in luat nak ngah ter ding asi.Zozo khal thlunding daan thawn kalh aw in kaih hrem nak asimaw, thongh inn ih ret nak asi maw, ram ih sin dawi pet nak simaw um hram hlah seh.Covo miparah le tuanding mi thu ii relcat mipar ah siseh, sual nak pakhat khat ii ruang ah thuthen nak parah siseh, mikip in za len zet in tan mi bul um lo in thu then nak zungah thu suh tik ah bangrep theh haiseh.Mipi hmai ah asual a si ti mi mawh phurh nak afiang hlan sung poh cu, cui a puh maw mipa hi mitha a si ti ding a si. Athu a sit tik khal aa, an mawh phurh mi thu hla par ah a si lo a si ti-in el thei nak khuan neih ter veding a si.Mipakhat khat cu ram ih tuah mi daan parah siseh, leilung tlun thlun ding daan parah siseh, a sual nak alang fiang hlan lo, cu a si lo le a um lo kar lakah mawh phurh si hlah seh; Cui tlun ah a sual lai ling ah a sual nak ii phu nak in a hnadeuh thuthen nak um hram hlah seh.Zozo khal amai pumpaak thu in zalawng zet ih umcaan nak ah siseh, mai innsung sang ah siseh, mai inn kiangkap ah siseh, ca kuat awk nak ah siseh,daan um lo vek in mawh phur nak um hram hlah seh.Cui tlunah mai si nak khal aa soisel nak um hram hlah seh. Mikip in cutivek sim siat nak le soisel hmuh suam nak ah siseh , daan in humhim haiseh.Mikip in mai ram sung ah zalen zet in tlawn thei nak le um thei nak kan nei asi.Mikip in mai um nak ramsung ah siseh, ramdang ahsiseh, tlawn theih nak kan neih tlun ah mai ram ah kan tlung sal thei asi.Mikip in zawmtaih hmuh suam nak ih sin an luat ding ii, ramdang khal aa dai ten umthei nak an nei asi.Ram thu hla thawn a seng lo mi mawh phurh nak ah siseh, UNO ii tumtak mithawn a karh aw mi thu hla siseh, an suar ruang ih mawh phurh mipawl thu hla ah a tlun in covo cu nei hlah hai seh.Mikip in ram pakhat ii ram mi sinak an nei a si.Thlunding daan asilo ahcun rammi si nak ii sin an tlan san thei lo. Ram mi pakhat si sal nak covo ih sin hnong awk nak tuar hlah seh.Kum kim ciami nunau le mipa pawl in mipum sinakah siseh, ram mi si nak ah siseh, biak nak thu ah siseh hlei dan awk nak um lo in thit aw theih nak le innsang din thei nak an nei asi. Cui inn sang an si hnuah siseh, inn sang then awk nak a um tikkhal ah siseh, thitum neih awk nak thu ah, nunau le mipaii covo bangrep ten a ngah a tul asi.Mopa le monu an panih an lung kim veve hnu lawng ah an thitaw thei asi.Inn saang ti mi hi minung pawl kom nak ah a thu pi bik pakhat asi. Cui inn saang in minung pawlkomnak le acozah(uktu) ii hum hual naknei hai seh.Mizakip in mai pum pak thu ah siseh midang thawn bur khawm in siseh, thil le ri neih thei nak an nei asi.Thlun ding dan asi lo le zozo khal in mai thil le ri kha tan san hlah haiseh.Mikip in zalen zet in thu ruah thei nak, zalen zet indin mun khual thei nak le zalen zet in biak thei nak kan nei asi. Cui covo pawl par ah maiduh mi biak nak le zum nak ah kan thleng dual do thei nak kan nei ih tlun ah mah bulpaak in siseh, midang thawn akom in siseh, ram mi hmaiah siseh, rammi um lo nak ah siseh mai biak nak le zum nak cu zalen zet in simfiang theih nak, man thei nak, biakkhawm thei nak le biak inn sak thei nak tla kan nei ciou asi.Mikip in zalen zet in thu ruah thei nak le zalen zet in kanthu ruah mi hi sim phuan thei nak kan nei asi. Cui covo kan neih ii tlun ah, hna hnok nak um lo ten kan thu ruah thei nak cu ramri um lo kan ruah mi thu hla pawl ii ruah daan pom daan pawl cu zir thei nak, co thei nak le simphuan sin thei nak kan nei asi.Mikip in zalen zet le daai zet in ton khawm thei nak le pawl kom thei nak kan nei asi.Zozo khal pawlkom pa khat khat ah hramhram in lut ter lo ding asi.Mikip in mai ram uk awknak ah mai pum pak in siseh, zalen zet ii hril mi palai pa hnen in siseh, tel thei nak a um asi.(ii) Mikip in mairam sungah acozah hnatuan nak ah bangrep in covo kan nei asi.Mipi ih duh nak cu ram uk nak thuah a hram pi siseh. Cui mi duh nak ruah nak cu a caan vek in hril awk a um tik ah lang ter ding asi.Hril awk tik khal ah bangrep ten duh mi hril thei nak a um ih tlun ah cu hril awk nak cu thup te me in simaw, cuvek adang zalen zet ii hril thei nak a um a si.Mikip in minung pawl kom nak ii tel tu pakhat hrangah minung lam humhual nak kan neih ii hlei aa, ramdin nak ah siseh, ram tintian pawlkom nak ah siseh, rampakhat ciar ii phuaih dan leilung sung sumsuak tlun ah siseh, cu mi pawl in si nak le azia te than so thei nak dingah um lo theih lo sum tuah nak, minung pawl kom nak nunphung covo pawl kha hman thei nak an nei asi.Mikip in hnatuan thei nak, mai duh mi nun nak ah zalen zet in hawl thei nak ah siseh, zarual in nuam zet ii tuan thei nak ding ah siseh, hna tuan nei lo ih um men nak in luat nak ah siseh thuneih nak kan nei asi.Mikip in hleidan nak um lo bangrep ih tuan man ngah thei nak kan nei asi.Hna tuan tu hmuah hmuah in mah le mai innsang in minung thawn bangh in ei thei in thei dingah mai tuan mipar bangrep ten hlawh man ngah thei nak a um asi. Atul asi le phun dang te-in bomh nak khal ngah bet thei asi.Mikip in maingah dingmawi hlawh man ngah thei nak ah hnatuan tu pawlkom nak tuah tahrat in kan tel thei ve a si.Mikip in an ngah ding a mawi hna tuan caan ih leeng ah hlawh hman ii hlei ah hna tuan awl mi cawlh ni te ah cawlh caan leave le caan lawng khal neih theih asi.Mikip in mah le mai innsang harhdam nak, taksa le thin lung nuam ii umthei nak ding ah vitamin, hnipuan, um nak inn, si le vaai bomh nak le minung ih kantul hai mi pawl hi amawi tawk in kan ngah thei asi. Cui tlunah hnatuan nei lo ih kan umtik ah siseh, kan dam lo lai fang ah siseh, kut ke him lo ih kan um lai fangh a siseh, nuhmei kan si tik ah siseh, tartawt kan si tik khal ah siseh, mai tha zaang in mai khop kan hawl thei nawn lo caan ah siseh, umcan eile in hrangah hnangam zet ih um thei nakkhuan kan nei asi.Fate ih nui kil khawi nak, nauhak pawl hi ahleice ii kil kil khawi nak le bomh nak a ngah thei asi.Daan veek ii thit awk nak in siseh, thudang pakhat khat rungah siseh, asuak mi nauhak poh poh cu bangrepten bomh bawi hum harh nak an nei thei asi.Mikip in cazir thei nak an nei, Amal bikah phunli tiang le ahrampi fim nak pawl ah paisa lak lo in zirh thei nak a nei. Thil thiam nak le minung nun khuasak fim nak pawl hi zir thei nak kan nei asi. Cui tlun ah phun sang fim nak ngah nak hrangah mai thiam nak ii zir in covo bangrep kan nei asi.Fim zir nak ah minung pawl ii sidaan pawl fam kim zet in kan thanso thei nak ah minung pakhat ciar ii covo le ahram thok upat awk nak nei sin thei nak ding ah zirh ding asi. Fim zir nak cu ramsung hmuah hmuah ah siseh, miphun pawl hnen ah siseh, biak nak lam pawl kom nak ah siseh, pakhat le pakhat thei thiam awk nak tuar thei nak, rualrem nak pawl kha tha peek ding asi. Cui tlunah kum khua ram daih nak hrangah UNO ii tuah mipawl thu hlaveek in a can thei nak dingah bomh ding asi.Nu le pa in mai fa le ii an zir ding mi ca hril sak thei nak thu an nei asi.Mikip in mai nunphung leilung tlun ah zalen zet in tuah thei nak nunphung kilkhwainak zalen zet le lung hmui zet in zir thei nak science a karh zai thei nak ding ah zalen zet in telve thei nak ding ah le cui fim nak in arah pawl kha hman thei nak kan nei asi.Mikip in science ca zir nak lam ah siseh, nunphung kilkhawinak ah siseh maih ii thu ruah fim nak in kantuan suak mi tlun ah siseh hmin that nak le miat mi paisa ngah thei nak pawl kha kan ngah thei asi.Mikip in hi mi thu than sung ii an telh mi covo pawl le zalen nak famkim ngah thei nak ii minung pawl awk daan le ram tintian pawl awk nak ih sin that hnem nak pawl kha kan ngah thei asi.Mai sinak ih zir in zalen zet ii thanso thei nak ah midang thawn pawl kom nak ah mikip in tuan vo kan nei asi.Mai covo le mai zalen nak kan neih tikah midang pa khat ii covo le zalen nak pawl khi thupi sin ding ah siseh, democracy daan ih um minung pawl kom nak ah nuncan that ih hlei ah mai ih um nak kiang kap daih nak le rammi pawl ii that hnem nak ding ah, zarem zet in num ciou nak dingah siseh, uk awk nak daan lawng in thu anei thei asi.Cumi covo pawl le za len nak pawl hi ziangvek thu khal ah UNO tum tah nak thawn siseh, a hrampi daan pawl thawn siseh, aling let in man ding a si lo.Hi mi thu than darh par ii covo pawl in siseh zalen nak siat suah duh nak thawn, ram pa khat hrang ah siseh, mi hrek khat hrang ah siseh, mai pumpak hrang ah siseh, tel thei nak covo kan nei a si, mai pumpak ciar ih covo a si ti-ih thu laak nak a um thei lo pei.Considerond cha la recugnuschentscha da la dignità da tuot ils commembers da la famiglia umana e da lur drets eguals ed inalienabels fuorma il fundamaint da la libertà, da la güstia e da la pasch i’l muond;considerond cha la scugnuschentscha ed il spredsch dals drets umans han manà ad acts da barbaria chi offendan la conscienza da l’umanità e cha la creaziun d’ün muond, i’l qual ils umans han la libertà da discuorrer e da crajer, libers da terrur e miseria, es gnüda proclamada sco l’aspiraziun suprema da l’uman;considerond chi’d es essenzial da proteger ils drets umans cun ledschas, per cha l’uman nu saja sforzà d’applichar sco ultim mez la revolta cunter la tirannia e l’oppressiun;considerond chi’d es essenzial da promouver las relaziuns amicablas tanter las naziuns;considerond cha’ls pövels da las Naziuns Unidas han proclamà danouvmaing i’l statut lur cretta i’ls drets fundamentals da l’uman, illa dignità ed illa valur da la persuna umana, ill’egualità dals drets dad hom e duonna, e ch’els s’han declerats decis da promouver il progress social e d’instituir megldras cundiziuns da viver in üna libertà plü vasta;considerond cha’ls stadis commembers s’han obliats d’asgürar, in cooperaziun cull’Organisaziun da las Naziuns Unidas, il respet universal ed effectiv dals drets umans e da las libertads fundamentalas;considerond ch’üna concepziun cumünaivla da quists drets e da quistas libertads es d’importanza suprema per ademplir plainamaing quist ingaschamaint,proclamescha l’Assemblea generala la preschainta decleraziun universala dals drets umans sco ideal ch’id es da ragiundscher cumünaivelmaing da tuot ils pövels e da tuot las naziuns, per cha tuot ils umans e tuot ils organs da la società tegnan adüna preschainta quista decleraziun, ed as staintan da promouver ill’instrucziun ed ill’educaziun il respet da quists drets e da quistas libertads e da garantir a quels, cun masüras progressivas sün plan naziunal ed internaziunal, recugnuschentscha ed applicaziun universala ed effectiva, tant tanter las populaziuns dals stadis commembers svess sco tanter ils territoris suottamiss a lur giurisdicziun.Tuot ils umans naschan libers ed eguals in dignità ed in drets. Els sun dotats cun radschun e conscienza e dessan agir ün invers l’oter in ün spiert da fraternità.Mincha persuna po far valair tuot ils drets e tuot las libertads proclamats illa Decleraziun preschainta sainza distincziun, particularmaing da razza, da culur, da gener, da religiun, d’opiniun politica o otra, d’origin naziunal o social, da possess, da naschentscha o d’otras circunstanzas.Plünavant nu vain fatta ingüna disctincziun fundada sül status politic, giuridic o internaziunal dals pajais o dal territori, dal qual deriva üna persuna, cha quist pajais o territori saja independent, suot tutela, na-autonom opür suottamiss ad ün’otra limitaziun da la suveranità.Mincha uman ha il dret da vita, da libertà e da sgürezza da la persuna.Ingün nu das-cha gnir tgnü in sclavaria o in servitüd, la sclavaria ed il commerzi da sclavs sun scumandats in tuot lur fuormas.Ingün nu das-cha gnir suottamiss a la tortura, ne a painas, ne a trattamaints crudels, inumans o degradants.Mincha uman ha il dret da gnir recugnuschü dapertuot sco persunalità giuridica.Tuot ils umans sun eguals davant la ledscha ed han sainza distincziun il dret da protecziun eguala cunter tuotta discriminaziun chi violess la Decleraziun preschainta e cunter tuotta provocaziun e d’üna tala discriminaziun.Mincha persuna ha il dret da protecziun legala davant las giurisdicziuns naziunalas cumpetentas cunter acts chi violeschan ils drets fundamentals garantits illa constituziun o illa ledscha.Ingün nu da-scha gnir arrestà, detegnü o exilià arbitrariamaing.Mincha persuna ha il dret, in cumplaina egualità, cha seis cas gnia trattà güstamaing e publicamaing d’ün tribunal independent ed imparzial chi decida davart seis drets e seis obligs o davart la validità da tuotta achüsa penala drizzada cunter ella.Mincha persuna achüsada d’ün act punibel es innozainta fin al mumaint cha sia cuolpa es cumprovada legalmaing in ün process public, ingio cha tuot las garanzias necessarias per sia defaisa tilla sun gnüdas asgüradas.Ingün nu vain cundannà per acziuns o omissiuns chi nu valaivan al mumaint cha l’act punibel es gnü commiss.Ingün nu das-cha dvantar l’object d’intervenziuns arbitrarias in sia vita privata, sia famiglia, seis domicil o sia correspondenza, ne d’attachas cunter sia onur e sia reputaziun. Mincha uman ha il dret da protecziun legala cunter talas intervernziuns o talas attachas.Mincha persuna ha il dret da circular libramaing e da tscherner seis domicil a l’intern d’ün stadi.Mincha persuna ha il dret da bandunar mincha pajais, eir seis agen, e da tuornar in seis pajaias.In cas da persecuziun ha mincha persuna il dret da tscherchar asil e da surgnir asil in oters pajais.Quist dret nu po gnir invochà in cas da persecuziun pervi da delicts na-politics o pervi d’acziuns chi cuntrafan a las miras ed als principis da las Naziuns Unidas.Mincha uman ha il dret d’üna naziunalità.Ingün nu das-cha gnir privà arbitrariamaing da sia naziunalità o dal dret da müdar naziunalità.Hom e duonna cun età adequata han il dret da maridar e da fundar üna famiglia sainza restricziuns a reguard la razza, la naziunalità o la religiun. Els han ils medems drets a reguard il matrimoni, dürant il matrimoni e pro sia dissoluziun.Il matrimoni po gnir conclus unicamaing cun l’acconsientimaint liber e cumplain dals conjugals futurs.La famiglia es l’elemaint natüral e fundamental da la società e sto gnir protetta da la società e dal stadi.Mincha persuna ha il dret d’avair üna proprietà aigna o cumünaivla cun oters.Ingün nu das-cha gnir privà arbitrariamaing da sia proprietà.Mincha persuna ha, sco commembra da la società, il dret da sgürezza sociala; ella po prentender d’obtgnair ils drets economics, socials e culturals indispensabels per sia dignità e per il svilup liber da sia persunalità, quai tras sforzs interns dal stadi sco eir illa cooperaziun internaziunala, resguardolnd l’organisaziun e las resursas da mincha pajais.Mincha persuna ha il dret e la libertà d’opiniun e d’expressiun, quai chi cumpiglia il dret da nu gnir molestà pervi da l’aigna oopiniun sco eir il dret da tscherchar, retschaiver, derasar, sainza resguardar cunfins, las infuormaziuns e las ideas cun tuot ils mezs d’expressiun.Mincha persuna ha il dret da la libertà da reuniun e d’associaziun paschaivla.Ingün nu das-cha gnir oblià da far part d’ün’associaziun.Mincha persuna ha il dret da partecipar al guvern da l’agen pajais, directamaing o cun l’intermediaziun da rapreschantants elets libramaing.Mincha persuna ha, a cundiziuns egualas, il dret d’access a las funcziuns publicas da seis agen pajais.La voluntà dal pövel es il fundamaint da l’autorità da las pussanzas publicas, quista vountà dess s’exprimer in elecziuns periodicas ed onestas cun dret d’elecziun general ed egual in votaziun secreta o tenor üna procedura equivalenta chi garantischa la libertà da vuschar.Mincha persuna ha sco commembra da la società il dret da sgürezza sociala; ella po pretender d’obtgnair ils drets economics, socials e culturals indispensabels per sia dignità e per il svilup liber da sia persunalità, quai tras sforzs interns dal stadi ed in cooperaziun internaziunala, resguardond l’organisaziun e las resursas da mincha pajais.Mincha persuna ha il dret da lavur, da la libra tscherna da sia lavur, da cundziuns da lavur güstas e cunvgnaintas e da la protecziun cunter dischoccupaziun.Tuots han il dret, sainza discriminaziun, d’üna salari egual per lavur eguala.Chi chi lavura, ha il dret d’üna remuneraziun güsta e commensurada chi asgüra ad el ed a sai famiglia ün’existenza cuonfuorma a la dignità umana e chi vain cumplettada, scha necessari, cun oters mezs da protecziun sociala.Mincha persuna ha il dret da fundar sindicats insembel cun oters e da s’affiliar a sindicats per defender seis interess.Mincha persuna ha il dret da repos, particularmaing d’üna limitaziun radschunaivla dal temp da lavur, e da vacanzas periodicas pajadas.Mincha uman ha il dret d’ün standard da vita sufficziaint per asgürar la sandà ed il bainesser da sai svess e da sia famiglia. Quai pertocca particularmaing l’alimentaziun, la büschmainta, l’abitaziun, la chüra medicinala sco eir ils sevezzans socials necessaris. El ha il dret da sgürezza in cas da dischoccupaziun, da malatia, d’invalidità, da guaivdanza, da vegldüna o in oters cas da perdita da mezs subsistenzials tras circunstanzas independentas da sia voluntà.Mamma ed uffant han il dret d’agüd e d’assistenza speciala. Tuot ils uffants, ch’els sajan nats i’l matrimoni o dadour il matrimoni, giodan la medema protecziun sociala.Mincha persuna ha il dret d’instrucziun. L’instrucziun sto esser gratuita, almain quai chi pertocca l’instrucziun elementara e fundamentala. L’instrucziun elementara es obligatorica. L’instrucziun tecnica e professiunala sto esser accessibla a tuots; l’access als stüdis superiurs sto esser liber a tuots in cumplaina egualità tenor lur merits.l’instrucziun sto avair in mira il svilup cumplain da la persunalità umana e rinforzar il respet dals drets umans e da las libertatds fundamentalas. Ella dess promover l’incletta, la toleranza e l’amicizia tanter tuot las naziuns e tuot las gruppas da razza o da religiun, sco eir sustgnair las activitads da las Naziuns Unidas a favur dal mantegnimaint da la pasch.Ils genituors han, cun priorità, il dret da tscherner il gener d’instrucziun per lur uffants.Mincha uman ha il dret da tour part libramaing a la vita culturala da la cumünanza, da giodair las arts e da participar al progress scientific ed als benefizis chi resultan da quel.Mincha uman ha il dret da protecziun dals interess morals e materials derivants da tuotta producziun scientifica, litterara o artistica, da la quala el es l’autur.Mincha persuna ha il dret chi regna i’l chomp internaziunal ün uorden, i’l qual ils drets e las libertads manzunadas illa preschainta Decleraziun possan ragiundscher ün effet cumplain.Mincha uman ha dovairs invers la cumünanza, illa quala suletta es pussibel il svilup liber e cumplain da sia persunalità.Illa realisaziun dals dets e da las libertads es mincha uman suottamiss unicamaing a las limitas stabilitas tras la ledscha per sgürar la recugnuschentscha ed il respet dals drets e da las libertads dals oters e per satisfar a las exigenzas da la morala, da l’uorden public e dal bainesser general in üna società democratica.Quists drets e quistas libertads nu das-chan in ningün cas gnir realisats cunter las miras ed ils principis da las Naziuns Unidas.Ingüna disposiziun da la preschainta Decleraziun nu das-cha gnir interpretada uschè ch’ün stadi, üna gruppa o üna persuna haja il dret da sviluppar ün’actività o d’accumplir ün act chi ha in mira la violaziun dals drets e da las libertads manzunats in quista Decleraziun.KAWIRIAJA KAYAPI RIKUANU 50 APARUA AKASUJUNUKA KUNUMASHIRA KINIANA KAYAPUINA 1948-1998 KUNUMASHIRA KIRAKA RIKUANU KAYAPIKiraitia kiniana amimaja jinia, kiniana kiraka niata nuka 10 tuwijia kashikua jiania aparua 1948 aitika aniti atijianuka kunumashira kiraka rikuanu. Kayapuina ta nuka ikicha arishnu nukicha tia nukaka kiniana panichanu akasujunuka ikicha wikaishinu inianu aitika itiama iya tamanu aitikua aiti taikua ikima kiraitia niatajinia rapaka jinia tamanu akasujunuka.Witsa ikicha panichanu niakawiria jinia kutarajita kawiriaja ku aramaja ikicha kupani majicha.Panichanu tamasa taykua kayapi kupanimajicha ikicha nuka kiniana amimaja anakijaunuka taikua inianu. Witsaka akasujunuka iya yakawi witsaja ikicha niakawiria nukaka kuakinu akasujutsaka ta nuka nukima. Panicha katsata kupanimajicha kayapi ikicha kujinianu ta nuka tina ku panimajicha nukicha nuka kayapi witsata ikicha taikua anakijaunu nuka iniaunu, panichanu injia kui akuinaja tarajita kiraka kiriiana niatajinia.Panichanu ikicha tamanu rikuanu kupanimajicha ikicha kiaraka kiniana amimaja niatajinia kayapui ikimajicha nuka kau kayapi ikinu, panicha tauku, itiumu ikicha akasujunu nishika iya nuka ta kiniana yakawiria ikicha.Panicha cha nuka nishima niata akuinaja aramujun tia nuka ikicha kiaraka kiniana amimaja niata jinia charanishujanu kiraitia witsaja kayapiwa.Panicha aramujun kiniana kupanicha majicha ikicha nuka ikicha utatinuka.Kiraitia kiniana amimajaAkatsajuka anicha ahiAkatsuju kiraitia rikuanu kayapuina ta nuka tia panichanu kawiriaja niatajinia ikichanu nukinu panicha tia nuka aitikua nukaka ishinu kawiriaja charanishijanu ku niata jinia tamanuka kiniana niata jinia inauja rapakajinia.Kawiriaja kayapuina ichaukui ta nuka pucha panicha kupanimajicha cha nuka nishima ikicha kiniana panicha tamanuka kanata ikimajicha.Kawiriaja jinia kayapui ikicha akasujunuka ichanu rikuanu taikua anaijiki ikicha imininu, amitachi, atupama, piatsau, cha nuka nishima, cha nuka miña tamanu kutukinu kiraitia, kutukinu, ta nuka kauraka ichakui ikichanu.aikua nuka ikicha nuka miña ikicha cha nishima, taikua akasujunuka witsaja itiauraja kuanu niatajinia, kiraka niata, ku rapaka cha nuka panichanu tamanu nayapui na injia cha nuka miña itiama kana ti itiama kanati ikicha chama kiniana ikicha.Kawiriaja kayapuina ikichanuiki rikuanu kupanimajicha quehaja ta nuka iki nuka kujinianu ku ikicha kayapi.Tamasa kunaja ikicha kayapuina taikua nuka kanati mashakinu ikicha.Taikua kana ti nuka ikicha, mashakinu tarajita ka taraitianu kayapuina ikicha.Kawiriaja kayapui ichanu na rikuanu ja kawiriaja niata jinia.Kawiriaja ichanu ta amasha nuka tauikua nukichaja, rikuanu kujinianu akatsujunuka rikuanu injia ikicha.Kawiriaja kayapui ichanu nukaki aitimajanuka witsaja ta kiniana kiraka kuanu niata katsaka cha aramujuka kana ti atakua ta nukiti nuka jinia kunumashira kiniana kiraka niata jinia.Kana ti ikicha cha nuka ata yana chaiku taraitianu ikicha taikua nuka amunu.Kawiriaja ichanu kayapi uina ta nukapanicha ikinu, ta nuka taujinuka kuanu, niatajinia, iriaja witsa nuka ta nuka rikuanu na kupanimajicha nuka iria nishauti ta na nuka ti na kana ikicha charanishijanu.Kawiriaja kayapui anajiki kaushicha ikicha rikuanu taikua nuka nukiti ku itiauraja ikichanu akasujuka nuka panicha aramujuo ku ikicha.Kana ti ikicha mashakinu taikua nuka cha miña,taikua itiauraja atija rikuanu kiraka niata jinia, kanakua ikicha cha nuka iya mashakinu.Kanakua ku ikicha kuyajaka ku itiama, ku aramaja, ku niatajinia taikua anakijaunu. Kawiriaja ichanu nuka ta kujinianu icha miña wikaishina wikashinu akasujuka.Kawiriaka nuka ikicha rikuanu puchakinu aukukujinia panichanu ku itiama ikicha iwanu rapaka kiraitia niata.Kawiriaja kayapi ichanu rikuanuka ta nuka ikuama taka niata, ku ikicha niata, chatima ku ikuaka niata jinia.Kawiriaja kayapi ichanu rikuanu nuka pajinu ikicha nuka ta ka niatajinia.Ta nuka rikuanu ikicha taikua panicha kaushichana charanishijanu kuyajaka ta nukaka kiraitia niata kiniana amimaja.Kawiriaja kayapi rikuanu ichanuka kayapuina.Kanati ikicha kuyajaka nuka ikicha kayapuina na taikua, rikuanu kuatichatai kayapuina ikichajinia.Cha nuka nishima aparua tauku, itiumu ikichanu ta nuka rikuanu cha nuta panichanu puchaka taikua taka ikicha kayapuina, piatasau, ikicha akamuiraka ta nuka nishika aramaja ta ikicha tawijuka ikinu akamuiraka panikia ta nuka tamakukinia akamuiraka.Tamanuka panicha cha nuka nishima panichanu ikicha iriyanu, irichanu akamuiraka nuka ikicha.Ta nuka aramaja kupanimajicha nuka kuanu niatajinia ta nuka iria kujiinianu kawiriaja niata jinia.Kawiria kayapui na ichanu rikuanu ka ikimajicha, tamanuka nukaki kiniana ikicha.Kanata ikicha kuyajaka ku ikimajicha.Kawiriaja ikichanu nuka panicha cha nuka nishima ku tukinu, piatsau ta nuka, ikicha rikuanu, na kuatichatai panicha tia atijia nuka, ku piatsau, tamanu, kiniana tia niatajinia, tia nuka kuyaka ja ikicha nuka aiti.Kawiriaja napanicha kayapi ikichanu nukaja panicha cha nuka nishima rikuanu ati, atijia ta ikicha rikuanu cha nukiti ikicha charanishijanu ati akatsujunuka ikicha chama taikua nuka ikicha kanati taukimajanuka kiniana.Kawiriaja kayapi ikicha ta panicha rikuanu na kiniana amimaja.Kanati ikicha anakijaunu taikua panicha kiniana.Kawiriaja kayapi ichanu rikuanu puchaka cha nuka meiri ani akaminu ku kuanu niata jinia ikicha nukichanu panicha cha nuka icha.Kawiriaja kayapi ichanu nuka panichanu, nuka kunaja ikicha icha.Niata panichanu ikicha tapuka akauminu shima aiti cha nuka ikicha ani nukicha nuka tawijuka kati, kati nuka kunumashira na iriaja yanachaiku atanu katsaka panicha, kana tina ikicha aramujuka ikinia ta kiniana panicha ikicha atanu.Kawiriaja tia nuka ikicha nuka icha kujinianu ta nuka ichanu aramujun kiraitia na kiniana aitimajanuka tamanu kuanu niatajia tawijuka rikuanu kauraka, kinia kayapuina, na irishiaiti kupanimajicha ikimajanu ta nuka panicha nishika ku ikicha taukuruka.Kawiriaja kayapi ichanu nuka rikuanu kunaja panicha na icha tawijuka kunaja marutanuka ikicha takujinianu taikua marujanu.Kawiriaja kayapi ichanu ta nuka tina rikuanu taikua charanishijanu panicha kanaja kuakinu iria kaurakaikicha.Kawiriaja kunaja kayapi rikuanu ikicha kuakinu kupanicha kauraka tawijuka kupanimajicha aramaja nuka icha ikimajanuka kataka utatijinia cha nuka na kupanimajicha iriaja kanati aramujun ikicha.Kawiriaja ichanu kayapi rikuanu nishika niata kiniana kiniairi kupanimajicha kujinianu.Kawiriaja ichanu kayapi nuka ta rikuanu cha nuka ta pirukuatinu tawijuka na ti na ki panicha kana ati na chana kunaja charanishijanu ku atinu kauraka icha jinia.Kawiriaja kayapi ichanu ikicha iki kujinianu cha nuka icha ku aramaja witsaja tawijuka nukata kupanimajicha, atsatsaka, shiriapicha, itiama ikicha anitiama numanaka witsanu ikicha ta nuka ikicha rikuanu aramujuna ta nuka kunaja pukuika taikua witsa mashikuka iriripi jinia iriaja taikua ki ikicha.Kuariu ichakui ichanu rikuanu kujinianu aramujuka kawiriaja mirasua ichakau nuka jinia akamuiraka tana kunumashira ichanu panichanu rikuanu aramujuna ikicha.Kawiriaja kayapi ichanu ta nuka ti na rikuanu na ta aitinuka ikicha aitimajanuka aiti kupanimajicha nuka ta aiti kupanimajicha ukaititika anima ta ikicha kiniaja cha nishima kawiria witsaka aitikua ati.Aitikua ichanu kinia nishika nuka kayapi nishima ta nuka witsa chara nishijanu nuka rikuanu kayapi nukata panicha ka kupanimajicha ta kutukinu, pamuchanu, tarajita, akuinaja, injia ku kawiria kiraitia niata jinia ta kawiria kiniana kayapuina, piatsau ta nuka cha meiri manuka kinia niata witsakanu tsurakija ikicha.Kumanu jinia na ichanu ikicha rikuanu cha nuka nukitia aitika jinia ku mirasua.Kawiriaja kayapi ichanu ikicha iriaja ta puchaka nuka ikimajicha ku niata jinia chana chitiakaka cha na anima nishika cha nuka nishima ta nuka panicha witsata.Kawiriaja kayapi ichanu ikicha rikuanu ta nuka kujinianu ikicha iki aitimajanuka ta ikicha kupanicha icha chan a nishima arishunu, chimijauka chitianu ku ikicha.Kawiriya kayapi ichanu ikicha rikuanu ta nuka ichanu kiniana ikicha niatajinia ta nuka riakuanu ja ata na pucha ta itiauraja ikicha icha nuka miña witsanuka.Kawiriaja ichanu ikicha utatinuka charanishijanu ta nuka ku niata jinia tamanuka na nishika cha miña puchakinu ikicha witsanu ka ikicha.Ta nuka cha meiri ku rikuanu ta nuka tawijuka kawiriaja kayapi ikicha nukaka tamanuka na tina chamaja ikicha akasujunuka ta nukaki cha nuka nishima na charanishijanu rikuanu jinia ta nuka kiniana panicha jinia ikicha tawijuka witsaka panichanu ikinu icha witsanuka kiniana puchakinia.Ku ikicha nuka rikuanu ta nukaka puchakirinu taikua cha ikicha cha meirijanu ta ikuaka nuka chameiri utatinuka ikimajanuka kawirija kiniana niata jinia.Taikua tamasa ikicha kayapi atijianuka ikicha akasujunuka cha nuka kutukinu ta nuka tina inauja rikuanu ta ikicha kuahu niatajinia ta nuka kiniana amimaja cha nuka miña aitimajanuka kana tina ikicha witsata kanati kawirija ikicha rikuanu puchacha kiniana charanisijanu ikicha itiuarajinia.Ad leb ghad bob did doub nend, leb leb seat mex zend yanl gaot nianb lib, zenx renb baob nend nis ad leb ghad bob did doub nend zib youl, zhenb yib gaot hol nbinl nangd jid cut.Jex zenx renb gaot wud miel renl njanl nangd sib nis yex manl nangd, leb leb sat jid nkiand mex ad leb max raot nangd, yanb senb ghob nhangb senb ghob nhangb nangd ghad bob did doub.Weib ghad mangs gangs doub nex nangd nex jex mex banb huat send hox chead mongl gaot zhenb fut jid beux jid dat, boub lies geud ful zhib lol baot hub renl njand.Lies gangs ghad bob did doub nangd guel giad jid khaob jid raot.Lianl hol guel dad ndub nangd yad yad nangd guel giad yit jind nib lianl hol guel xanb zhangd dad ndub jid pub guat jul,jid pud mix deib jid benx renl njanl, renl gel zend yanl, giab zid gaot ghaob mpad ghaob nit nangd nbinl denx njanl lib nangd xinb nianb, yeab jid pub mix lies jid zheax chud jid rut, gangs leb leb guat jid rut.Lianl hol guel dab ndub nangd guel giad jid pud jul, mix lies nhangs lianl hol guel ad goud jid chud,gangs leb leb sat zend zhongb gaot zend xinl renl njanl nhangs zib youl.Gangs leb leb sat jid nianl ad baob njanl lib gaot zib youl nend, nis gangs leut gheul pud guat nangd dut jid pud deub lies jid chud.Nangd nangd,ad roul nend,Dad huib,Jid jiangt ad leb sib gieb renl njanl xand yanl nend, geud gangs yad yad nangd guel giad gaot leb leb nex geud jid chud piaod zhenx. Gangs mix hneb hneb jid pud jid ngheub, jid zheax jid sheab, nex chead zend zhongb njanl lib gaot zib youl. Tongd guob guel giad nhangs guel jib nangd cuob sid, gangs ad baob njant lib gaot zib youl nend, nib yad yad nangd guel giad nangd renl minl dad ndub,leb leb seat chenl renb gaot zend xinl.Leb leb nis zib youl nangs, mex ad sheit nangd zend yanl nhangs njanl lib. Mix mex lix xinb gaot liangt send, leb leb lies nhangs ghob nab ghob geud nangd.Leb leb sat mex ad leb xand yanl nend jid pud nangd yad yad nangd njanl lib gaot zib youl,jex guant nis ghob nhangb zongx cul, ghob deud nis ghob nhangb sex daob, nis ghob mpad ghob nit, pud ghob nhangb nangd dut, senb ghob nhangb ghunb, mex ghob nhangb nangd zhenb zib gaot guand dianx. nis ghob nhangb nangd guel giad nangd nex, nis ghob nhangb chul shend, nis liot nis kod, nib did dob bix nangd, yad yad sat jex mex qid biel.Jex gangs yind weib ad lel nex nis nangd guel giad gaot lins toux nangd zhenb zib, xind zhenb gaot guel jil nangd dib weib jex jid ndongt deut mex ghob nhangb qid biel. Jex guant lins toux nis doul lil nangd, nex heut jid guant nangd, jex zib zhib nangd heab deit nis qil tad nangd qinl kuangb.Leb leb mex njanl lib mex shend minb, zib youl gaot renl shend ngand njanl.Jex gangs geud jid leb chud noul lil, jex gangs mex jid guant nis ghob nhangb nangd noul lil zhib doub, jex gangs nious gaot mes noul lil.Jex gangs yongb kub xinl, yongb jid nanx neas nangd gaot jex mex renl daob nangd, wud roul nangd deb yub gaot xinl fal.Jex guant nib did dob, leb leb mex njanl lib gangs nex chenl renb wud nib fal lil geud neul nangd renl gail.Nib fal lil geud neul leb leb nis ad sheit nangd, mex njanl lib jid daot fal lil nangd pinx dent paot hub, jex zhaos nex end jex niangs. Leb leb mex njanl lib jid daot pinx dent paot hub, ghad mangs zhaos ad gaod end jid daot niangs nex nangd nex nangd jid heab.Ad leb nex, xanb fal gaot fal lil gangs wud nangd jid benx. njanl lib zhaos nex qinb heib nangd ghox ngangx, mex njanl lib gangs hol gel nangd guel. giad fal tinl deib ad baob had loub nend chud mex xaob guox nangd but gioub.Jex guant nis jid leb sat jex gangs chud ad baob jid noul, jid keb gaot jid choud nex jid sheb nangd sib.Leb leb ad sheib nangd mex njanl lib gangs ad leb doul lil nangd, jex mex piand send nangd fal tinl chud max danx nangd gaot gongd kaid nangd xent xunb, lol jid danb wud nangd njanl lib nhangs nib wub, jid danb wud pud nangd yad yad nangd xinl sib zhit kongb.Zhaos xinl sib zhit kongb nangd nex, jid xiangd jid danb wud mex zeib nangd ghob ngangx, wud nis jex nex zeib nangd.Ad leb nex chud ghob nbangb jex chud ghob nhangb, nganb guel giad nangd gaot guel jil nangd fal lil sat jex mex dianx zeib nangd ghob ngangx, jex gangs jid danb wud nis mex zeib nangd. Xinl fal jex gangs bit fal lil jid sheit nangd ghad hend.Leb leb nangd sid shend hol, jib bloud gaot tongd senb, jex gangs zhaos ghob nhangb gand sheb,wud nangd rongl yil gaot minl yil jex gangs zhaos gongd jil. Leb leb mex njanl lib jid daot fal lil nangd paot hub, lol jex zhaos ad baob sib qinx nend.Leb leb nib wud nangd guel giad goud nhangs mex njanl lib jid youx wud yanb nib did jongt.Leb leb mex njanl lib jid sheub blongl wud nangd guel giad, wud yab mex njanl lib jid nzhangd lol.Leb leb mex njanl lib nib nex nangd guel giad jid chat paot hub ghad mangs zhaos jid heab.Jex mex nis zhenb zhib nangd zeib,gaot weib beib jul lianl hol guel nangd zongd zid nhangs yanl zel nangd had loul, jex gangs yongb ad zhongx njanl lib nend.Leb leb mex njanl lib mex guel jil.Jex gangs jid tout nex nangd guel jil, jex gangs jid kat nex jid lieas guel jil nangd njanl lib.Deb mpad deb nit liox jul, jex guant nis ghob nhangb zongx cul, guel jil gaot jid senb ghob nhangbghunb,wud deit mex njanl lib jid janx bod oud lanl. Jex guant nis dangl qub nhangs lib fend, wud deit mex ad sheit nangd njanl lib.Dangl qub lies ghob mpad ghob nit oub leb yad yad ndongx yil.Jid bloud nis shend chenx nangd gaot jid benx nangd sheb huib dand yanl,lies mex sheb huib gaot guel gial nangd paot hub.Leb leb mex njanl lib mex bad dud nangd mis gul mis gians gaot nhangs nex ad goud nangd mis gul mis gians.Jex gangs jid ghueut nex nangd mis gul mis gians.Leb leb mex jid nbanx, jid khub gaot jid senb ghunb nangd njanl lib, wud jid lieas wud nangd ghunb seat chud dut. Wud mex leb dud, dab xib , gongd kaid nangd gaot jex gangs nex jid nianl nangd biaox shib wud nangd zongd giob nangd zib youl.Leb leb mex pud dut nangd zib youl, ad zhongd njanl lib nend baod guad mex bad dud nangd zhux zhangd yab jex zhaos jid cot nangd zib youl, yab baod guad zhad mil shib mil yangb nangd meil geib jid chat gaot giel shaob xaod xid nhangs sid xiangt nangd zib youl.Leb leb mex zib youl nhangs nex jid zeix gaot giel sheb.Jex gangs jid nanx nex cand giad tanl tix.Leb leb mex njanl lib jid dant mongl gaot gangs nex qit wud mongl zhib lix bad dud nangd guel giad.Leb leb mex njanl lib ad sheit nangd cand giad bad dud guel giad nangd gongd wub.Renl minl nangd yib zhib nis zhenb hut njanl lib nangd ghob jongx bid gaod, ad baob yib zhib nend lies zhad xanx jux lol biaox xanb, leb leb lies mex ad sheit nangd toul piaob nangd njanl lib, toul piaob lies ghad mangs nib leut geul sheit nhut.Leb leb mex njanl lib jid daot sheb huib nangd jid heut, mex njanl lib jid daot wud fal zanx wud bad dud nangd zend yanl gaot renl gail nangd ghob ngangx lies nangd jind jid, sheb huib gaot wenl huab nangd njanl lib.Leb leb mex njanl lib chud dongb, jid xant goud dongb , jid daot gongd zhenb gaot hox shib nangd goud dongb nangd qaox njanb lies mex jex zhad goud dongb nangd baot zhangb.Chud ad sheit nangd goud dongb, lies mex ad sheit hliob nangd jid dangt.Chud dongb nangd nex, lies daot hox shib nangd jid dangt, lies gangs wud bad dud nhangs wud jib bloud nangd nex mex max raot nangd qaox njanb.Jid weib bad dud nangd lib yib, leb leb mex njanl lib jid zeud gaot cand giad gongd huib.Leb leb mex njanl lib Jid xaot, chud dongb nangd ghob ngangx, lies mex gangs jib dangt nangd giat qid.Leb leb mex njanl lib daot weib wud bad dud gaot wud jib bloud nangd nex nangd shend hol sheix zhent, ad baob nend baod gual mex max nongx , max hnend, bloud, ngab, gaot sheb huib ful.wub. Jex mex goud dongb jul, daot mongb jul, chud jex daot goud dongb jul, daot mongb jul, das bod jul, ghot jul, deit lies mex njanl lib daot paot zhangb.Ned nhangs deb mex njanl lib jid daot ghad ceat nangd zhaob gub. Yad yab nangd deb deb, jex guant nis janx bloud goud zheit bix nangd heab deit nis janx bloud goud neul bix nangd, deit lies jid daot ad sheit nangd sheib huib paot hub.Leb leb lies mex zhaos jid sheab nangd njanl lib, ngoub ndeud lies jex xoud jid dangt, zhib shaot nib cud jil nangd ghob ngangx lies nangd nangd chud. Jib shub nhangs zil niel nangd jaob youl lies jid liob, gaod denx jaob youl lies jid nkhed chenl jil deib leb leb ad sheit nangd ked fangb.Jaob youl nis jid weib fal zhanx nex nangd gaob xinb, end jid niangs renl njanl nhangs zib youl. Jaob youl lies jid gangs leb leb guel giad, minl cul gaot jex jid ndongx ghunb nangd nex lol jid nianl , jid rut, jid heut lianl hol guel chud rut goud dongb.Ned mat deib deb deb nangd jaob youl nangd zhongt leib, mex ghaox doub jid sant nangd njanl lib.Leb leb mex njanl lib cand giad shed huib nangd wenl huab send hox, jid daot kod xol nhangs wud canx send nangd hot chub.Ad leb nex wud chud nangd kod xol, wenl xol nhangs meis shub cant send nangd jind senx nangd nhangs wul zil nangd lib yib, mex njanl lib jid daot baot hub.Leb leb mex njanl lib lies ad zhongx sheib huib nangd gaot guel jil nangd zhib xub, mex ad zhongx zhib xub nend, ad leb xand yanl nend jid pud nangd njanl lib gaot zib youl del jid daot jul.Leb leb lies jid heut sheb huib chud geud dongb, neax nis nib sheib huib dad nzhongb wud nangd gaob xinb chead kox nenb zib youl fal canx.Ad leb nex nib xinl six wud nangd njanl lib nbangs zib youl nangd ghob ngangx, mex fal lil lol xanb zib wud, ad zhongx xanb zib nend nis jid weib goud neul goud zheit nangd nex nangd njanl lib nhangs zib youl, yeab nis nib ad leb minl zhut nangd sheb huib dad nzhongb nangd xid yaob.Nib jid chud ad baob njanl lib nhangs zib youl nend, jex guant mex ghob nhangb qenx kuangb, seat jex gangs weix beib lanl hol guel nangd zongd zix nhangs yanl zel.Ad leb xand yanl nend nangd yad yad nangd qaox wenl, jex gangs jid pud nis gangs ad leb guel giad did, ad leb jil tanl did gaot ad leb nex did mex njanl lib jid chud ad boab hol dongb, lol jid bab ad leb xand yanl nend jid pud nangd njanl lib nhangs zib youl nangd.Ha mathangwa 10 akakweji kumi nyi aali wa mwaka wa 1948, hacikungulwila ca mucitatu ca eswe akwa ifuci ya linunga yamba, mu zuwo akulingila ikungulwila anavuluka Chaillot ku Paris, ulumbunwiso wa kulitela ca muthu mweswe. Mu kwa ca tangwa likwo, mutangwa kumi nyi kaxi kakweji wa kumi nyi tukweji aali mwaka wa 1948, mbunga ya UNESCO eswe akwacikungulwila ya sakula cize cinatela eswe ya taiza ulemu unatela hali eswe nyi ha milimo yeswe ya kululikisa.Ha kulemesa uningikiso wa yeswe ize inatela hali mbunga yeswe ya cisemuka nyi ize inatela eswe cimwikha nyi kusa ize inatela ha kutama, ya kusamba nyi kutama kanawa mu cifuci.Kweca kulemesa uningikiso nyi kweca ize inatela hali muthu ya kuneha muvundo mba mbunge mujivunduka; hi kuhanjyeka ceswaco anazange, kupulwila ihungumwona nyi halamba, ce anakasa nyi ulemu wa manyonga ja muthu.Ha kulemesa citanga ca ulemu ca kwaha utunu wa kukolesa ulikate hakaci kaisamba.Kulemesa mukanda wa mbunga ya akwa Nacoes Unidas, kasa ceka nawa ufulyelo wa hakusa ulitele ulemu wa muthu, ulitele umuwikha haly malunga nyi mapwo, nyi ahanjikile nyi kulisela ku kolesa kwokesa ulikate nyi kusa itanga yakutwama mwono upema mu usokoka unene.Ha kulemesa makulwana ce Nguvulu kalisela ku kukolesa kupwa cimwikha nyi akwa kululika ifuci ya inunga, kuvumbika mbunga yeswe nyi ene akwa ulitele wa muthu nyi kusokoka ca ulemu.Ha kulemesa hawano manyonga a mbunga akutala hakutela nyi kusokoka ce cilemu kuhi ana hanga cipwe kulinga nyi kutela nyi ceseko.Cikungulwila ca mbunga kasa ulumbunwiso uno kulita mbunga yeswe mu cifuci nyi kulita eswe atakane nyi isamba ndo kuli mweswawo nyi kwikungulwila ya eswe, wapwa nyi uno ulumbunwiso ku mucima we, jikizenu, hanga cipwe kulongesa, hanga cyelume nyi kulita nyi utumino wa cifuci nyi ifuci ya haze, uningiko nyi kusa cifuci ceswe nyi akwamembo kuli akwakutumina nyi ku mbango jeswe kuze kuli kwakusonekesa nyi itanga yaulilelo waco :Mwese yoze masemuka katela ukulungunga ulengunga ulemu nyi vumbi eswe ci mwikha. Eswe kalingile kupwa nyi usambe nyi mangana nyi kuhasa kulimika nyumwe nyi mukwo nyi kulita nyi mbunge ya ulemu wa utu.Mwese kanatela kupwa nyi ululi upema, kutama cipema, nyi kulita nyi ximbi ja ulitelo anakasa, kusakula hanji kutonda cicikupwaho, cipwe kulitonda mu nyaci, ca cikowa, ca kwamba ngo lunga nyi phwo, ca maliji, ca cisamba, hanji kwambango mukwa sango nyi mukwa uto, nyi hanji ngo au mukwa manyonga api, au mukwa cifuci hanji kulita, ca uphici, ca cisemwa cipwe hakutala ha cuma ceswaco.Cipicipi keci tutonda kutwala kuphande jaa upulukilo wa malinjekela, hanji mukwa haze lya cifuci hanji kwamba ngo wo ku mbonge ya nganji ximbu mwene mukwa cifuci, cinyonga ca muthu mweswe, kuxi nyumwe yoze mamba ngweni kuci nyi kuci hanji umwe mukwa kutumina munene masa cimwe citanga ca kwalumuna.Nyumwe mapwa kupita cipwe ungamba; upinji nyi kusumba kenya ca tupinji hi capwa kukanjisa cipwe myanda yeswe ize akulinga.Nyumwe nawa mapwa kumwesa lamba, cipwe hanji kumutalatala ca mandamba, cixi nyi kheke hanji itumbu ilelu.Mweswawo kanatela muze maya kumwe kucihela ceswaco kumutambula nyi uthu nyi kulita nyi ximby ja cyulo.Ku ximbi ja cyulo eswe kali cimwikha, nawa kukulita nuci kulisa mu cyulo ufunga umwikha. Eswe kanatela kwafunga cimwikha heci kupwa kulisakula ku cima kuvulumuna ulumbunwiso anakasa nawa kulimika nyi kwihya caa kwalumuna cyulo.Mweswawo kanatela kupwa nyi umwe ukwasoo wa makulwana akutumina cifuci kumulamwina kuli yoze mazanga kulinga cipi wa kuciza ulite unamutela uli muximbi ja cyulo.Nyumwe mapwa kukwata tungumuku hikumusa mu zuwo lya ususu, cipwe kumutumbika ximbu hanji kumutuma kumwe nyi kumusweka.Mweswawo kanatela ululi, nyi kulita cimwikha, cilumbu ceswaco cipwe kusopha nyi kulita nyi kukunjika ku zumo lya kusophela hanga ipwe kwamba nyi kulita kecikuciza nyi cimwe, mamba, ngwe haulite nawa nyi uxinjilize, hakutala ha yeswe ize amusuma akulinga iye.Muthu mweswe asuma mulonga wa kuthaci kali wa kulamikiza ndo mulonga weni mupwa kuhwisa kanawa hakaci kambunga haze haswila waze anamukwasa nyi anamukalila anamukwacila nithaci.Nyumwe mahasa kuhisa nyi mulonga ximbu, lizelyene au linga, nawa konda ucipwa kwamba nyi kulita nyi cyulo caa cifuci hanji ngwe nawa nyi yulo ya ifuci yeswe mumu cimwikha, ca telele kulinga mulonga ukolo kuhyana ngwe cize anakasa ha ximbu muze mulonga hi wapwa.Nyumwe mahasa kunjila kuphande jambala jinalipalikila, hanji ku zuwo, mu cisemuka hanji kuma kweswako kuze kakutambikileko cipwe kwambujola, hanji kuciza vumbi nyi ulemu wenyi. Muthu mweswe kanatela kupwa nyi uhamwino wa ximbi ja cyulo kukinda waze akunjila kuphande jambala kuze kakutambikeleko.Muthu mweswe kanatela kwenda kweswako kuze anazange nyi kutonda haze muthunga mucima muze muli nguvulu.?Muthu mweswano kanatela kukathuka mu cifuci cenyi nyi kuya mu ifuci yeswayo, mba mufuna nana mu cifuci cenyi.Ha ximbu ya ungeji, muthu mweswawo mahasa nyi kanatela kufupha kuze mahasa kutama nawa mu kumukwasa nyi kutama mu ifuci ikwo.Muthu mweswe kanatela kupwa nyi cifuci cimwikha.Nyumwe mahasa ku muciza kuthaci mu cifuci cenyi, cipwe kanalela kwalumuna cifuci.Cize ha ximbu ya kulimbata, lunga nyi phwo nyi kapwile nyi katonde, wa cikowa, cisemuka, hanji cifuci, matela kuli mbata mapwa usoko. Muze halimbata eswe mapwa nyi ulemu cimwikha ndo hasongo.Kulimbata ca kupwa ca kuzanga nyi kulita cize makatama ximbu ya kulute.Usoko uli yoze muthu mwene nawa uli mukaci kayi ningi nyi unatela kupulwila mukaci kambunga nyi nguvulu.Muthu mweswe, cipwe ukhaweni hanji munji, kanatela kupwa nyi cihela cenyi.Nyumwe yoze maha kumutambula kuthaci cihela cenyi.Muthu mweswe kanatela kuthama cipema ku xinginyeka ceswe anazange, manyonga nyi mbonge.Muthu mweswe kanatela kuhana cyulo nyi kuhanjika liji ali nalyo.Muthu mweswe kanatela kulinga cikungulwila nyi nawa kuli kungulula nyi waze akwakuyula.Nyumwe mahasa kuhandununa mukwo mu cikukunglwila.Muthu mweswe kanatela kupwa haze anasophela mbunga phande ja cifuci cenyi kupwa ha cixina cipwe hanji kuli yoze wapwanga kusakula.Muthu mweswe mahasa kusalakana, hakutala nyi kulita ca milimo ya mbunga ya mu cifuci cenyi.Cize azanga mbunga cee akhikhila akwakutumina ha kutama kanawa ca mbunga; lino zango linatela kuhanjika ha ximbu muze akusakula ca kulita cinatela cihela ha ximbu lya kusakula eswe nyi mbunge imwikha nawa kusakula ca kusweka, hanji kusula itanga inalitela nyi kusakula.Muthu mweswe, ximbu kali mukulwana wa cikungulwila, kanatela ufunge wa yeswe, uli nyi xindakenyo ya kuliwahisa ha upite, ulikate nyi yako ya cisemuko ize ya kuneha ulemu nyi ukoleso wa muthu, cize cinalite nyi thaci ja cifuci nyi ya haze, yeswe mumu ha ululiko nyi ha upite wa cifuci.Muthu mweswe kanatela milimo, kusakula milimo ize azanga feto linalite nyi kwaso linalite nyi milimo nyi ufunga kucina kufa ca milimo.Eswe kanatela, heci kupwa katonde, feto limwikha nyi milimo imwikha.Yoze wakalakala katela feto linatela mulikwasa kutekula asoko, yuma inatela ha mwono wa muthu nyi mu citela kuhana ukwaso weswe.Muthu mweswe kanatela kulinga, nyi akwo, cikunguwila ca kupulwila hanji kupwa ku mwikha nyi kungulwila ufunga wa kupulwila zango lyenyi.Muthu mweswe wakalakala katela kuhwima nyi yuma ikwo ya ciseke ngwe ximbu likehe lya kuhwima milimo nyi kuhana feto ha ximbu akuhana hamwaka.Muthu mweswe katela kutama cipema ha mwono wenyi kupwa nyi imwe ndambu mwikwasa kuka mujimba hanga atame cipema nyi kutekula asoko, kulya, kuzala, kupomba nyi mbuki nyi nawa ku milimo imwe ya mbunga ya cilemu, nawa nawa kanatela ufunga, wa kucina kukatuka ha milimo, ha ikola, nyi yuma ikwo ikehe ikehe ha kufisa ha uxinakaji nyi nawa ha kutokesa ceswaco cize cilemu ca kukwasa ha mwono ucikuhasa kutama kanawa.Kufungwila nyi wanuke inatela ukwaso umwe uze unahyana. Ana eswe waze anasemukina kuli waze alimbacile ku usoneko wa kaphutu, mu ingeleja nyi waze anasumuka cize cene, eswe kanatela ufunga wa mbunga yeswe.Muthu mweswe watela kulilongesa. Kulongesa ndo kupwa ca wana, cize kama akuputukila ca wanuke nawa. Kulongesa ca uputukilo uli ca kuzangisa. Kulongesa waze hahasa cinji kutanga nyi kusoneka, kuhasa kulinga milimo, ya kutungisa mazuwo, yawu, kufula kamanga, kufula photololi ikwoyekha nyi yekha; cinatela kuheta kuli eswe nyi ulite umuwikha.Kulongesa cinapu kwazulula meso nyi kuningika kupwa nyi mana analite ny muthu, kukolesa vumbi ku ize inatela muthu kutwama kanawa. Kulongesa catamba kukwasa uningikiso, uxixiko nyi usepha mu khaci ka yeswe, mbunga eswe a ikowa hanji a ufulyelo, hanga akolese milimo ya ifuci yalinunga (Nacoes Unidas) hanga ukulungunga utwame.Cifuci ceswe cili, nyi ulite wa kusakula ilongesa inatela hali tanuke twenyi.Muthu mweswe kanatela kupwa cimwikha, kuze analilongesela kuhasa yuma ya cifuci, kuningika ulemu wa tuponya akulinga nawa kwezela uningike, mba whase kutala ize ya kutuhukako.Mweswe kanatela kupwa nyi ufunga wayeswe, waze akwa itanga ipema nyi kusolola itanga yamana yalitela nyi ize analinga aco yee mwe mukwama.Muthu mweswe katela kupwa nyi cimwe cuma ha kaci kambunga nyi mu ifuci yeswe, umwe utumina ngwenyi ulitele nyi kwecele nyi kulita cize anakasoneka munu hasa kwana itanga yaco.Muthu uli nyi ulite nyi kupwa ha kaci kakwo nawa waze analilulyeka nyi nawa ha kulivaco ce mu cihakupwa.Ha kulinga milimo ya ulite we nyi kutama cipema, muthu mweswe alyoze ndo kanatela kuningika ximbi jaa utumino wa nguvulu ize inatela kufunga uningikiso nyi ulite wa vumbi nyi kulinga nawa ikwo yakukwasa haize anambe, hakutala ha kukwasa ca mbunga nyi kutama cipema ha ximbu ino ya kwalumuna itanga kusa nguvulu masa ize inatela hali mbunga nyi ufunga.Jino ximbi, ja ulitelo nyi kutama cipema jici kuhasa, ku ceswaco cize mu cipwaho, uputukilo uno wa mbunga aakwa ifuci ya linunga (Nacoes Unidas) jicikuhasa kupwa kuphyangula.Nyi umwe ha uno milimo mahasa kunyonga ngwe upinjiso hali Nguvulu, milimo cipwe ya athu anji hanji umwikha, cipwe yoze wakutuma hanga akalinge cimwe cuma ca kutala ha kupihisa ino analweza hana ya kutala ca kutama ci pema nyi ulite.Musyantsikmi keynow kashqan ta: Imana kaq nunaku napis nunam kayan. Llapantsik tseynowlla kashqaqa tseynowllam derëchuñtsikkuna kapamantsik. I tseynow kaptinmi kushi, shumaq, allilla kawashun derëchuntsikkunawan (kikintsikpa kaqwan).I derëchukunata mana wiyakurninpis mana alli nunakunam allápa allqotsayarqan wakin nunakunata. I tseynow allqotsanqanta musyar llapan patsachow nunakuna llakikur ajayarqan. I yapey mana tseynow kananpaqmi munantsik key patsa keynow kananta:Parleyta munashqaqa yarpanqantsikmannowmi parlashwan llapantsik nunakuna. Kreyinqantsikmannowmi imamanpis kreyikurnin kashwan llapantsik nunakuna. Ama ni pipis mantsakutsuntsu ni imapitapis. I manam ni pipis pishupukoq kanmantsu.Allápa mana alli allqotsaq awtoridakuna kaptenqa mana meymanpis tsatakiyta, pwedirninmi awtorida wajaq sharkuyanman. I tseynow mana kananpaqmi alli kanman llapan nunakunapa derëchunkuna leykunachow alli qellqashqa kanman, llapantsik reqinapaq.Imey kutipis mas shumaq kawakiychow llapan nasyonkuna jukninwan jukninwan kayánanmi kanan.Nasyonkuna purwakarkur; kanan Naciones Unidas jutiyoq, eyllukayashqanchow nasyonkunam konstitusyonchow áninakuyarqan, keynow nunakunapa derëchunkuna kananpaq. Llapan imana kaq nunapapis derëchunkuna kanman. Pi nunapis nuna kanqannowmi ima nunatapis kikintanow rikanman. I nuna karninmi: Oliqopis, warmipis derëchunkunachowqa mana meyqanpis jukláyatsu kayanman. Llapan nasyonkunam ániyashqa Naciones Unidas yanapeyta, markakunachow key konstitusyonta mana qonqarishpa llapan nunakunata reqitsiyanqa shumaq kawakuyánanpaq.Naciones Unidas eyllukayanqan kaq nasyonkunam yachatsinakuyashqa tsey kamatsiyanqanchow keynow rurananpaq. Nasyonkunachowmi llapan nunakunata yachatsikuyanman nunakunapa derëchunkúnata wiyakurnin kayananpaq.Tsey intutsinakuyanqanchow keynow kananpaq nasyonkunam key derëchukunata llapan nunakunata káyitsiyanman.I tseynow kaptinmi nasyonkuna purwakayanqanchow (asamblea generalchow) kanan willakayámushqa Llapan Nunakunapa Derëchun (Los Derechos Humanos). Key willakayámunqanchowmi, llapan patsachow imana kaq nunakunapapis derëchunkuna keykan. I mey markachowpis llapan nunakunam kawayanman key derëchukuna keykanqanmannow. I pi nunapis o gobiyernupis key derëchukunata yawarninmi imanowpapis nunakunata yachatsikuyanman ániyánanpaq. I mey nasyonchowpis llapan nunakuna key derëchukunata káyiyánanpaqmi kikin nasyonninchow i jinantin nasyonkunachowpis tukiy láyapa willakuyanman. I Naciones Unidaschow kaq nasyonkunachowpis i tsey nasyonkunapa kallpan kaq nasyonkunachowpis tseynow rurayanman.Meyqan nunapis manam pipa sirweqnin nuna kananpaqtsu yurikushqa. I nuna karninmi meyqan nunapis juk láyatsu kayanman derëchunkunachowpis. I yarpachakiyta yacharninmi i allita mana allita shonqonkunachow mákurninmi nunakuna jukninta wiyanakur kayanman.Key niyashqanmunqanchow derëchukunaqa llapan nunakunapaqmi kanqa imana kaq láya nunakunapaqpis, ima rikoq nunakunapis, warmikunapaqpis, ollqokunapaqpis, i mana kaq idiyomata parlaq nunakunapaqpis, ima relijyonninchow kaq nunakunapaqpis, ima politikuman kreyeq nunakunapaqpis, imaman kreyikoq nunakunapaqpis, meylo markayoq nunakunapaqpis, waktsa nunakunapaqpis kapoqyoq nunakunapaqpis, i imana kaq yurishqa nunakunapaqpis.Llapan nunakunapa derëchunkunapis meyqan nasyonkunachowpis imanow gobyernu kaptinpis, nasyonkuna, ichik nasyonkunata nitirarpis, key derëchukunataqa niyaman qonqayanmantsu.Juk nunapa derëchunmi kanman kawananpaq, i mana pipis jarqarishqa purikunanpaq i mana pipis peyta allqotsananpaq.Manam meyqan nunapis pipa sirweqnin nuna kanmantsu. Manam meyqan nunatapis sirweqnin kananpaq ni imanowpa rantikushqa kanmantsu.Manam ni meyqan nunata imeyká ashnutanow rutatarnin, mana ankuparnin maqarnin rurayanmantsu ni pikunapis.Llapan nunakunapa derëchunkunam kanman mey markachowpis leykuna kanqanmannow kananpaq.Justisyankunachowmi llapan nunakunatam justisyankunataqa ratatsiyanman. Meyqan nuna kaptinpis llapanpaqmi key leykunaqa. Itsanqa juk awtorida ninqa meyqan nunatapis keynow nishpa: - Qampaqqa manam derëchiyki kantsu justisyachow, o keynow nishpa ninqa: - Key nunapaqqa manam justisya kanqatsu - nishpa. Tseynow niptinpis llapan nunakunapaqmi key derë'chunkuna. I tseynow nirninqa key deklarasyonchow ninqanta manam wiyakuyantsu.Mey nasyonchowpis konstitusyon kaq leykunata o meyqan leykunata niana wiyakurriin juk nuna allqotsakunqa nuna mayinta. Tsey allqotsashqa nunaqa tsatakunmanmi alli kaq awtoridaman i tsey awtorida manam jaqerinmantsu keynow kananpaq leyninwan.Manam ni pi awtoridakuna muneyninta rurarnin juk nunapa mana jutsan keykaptinqa tsey nunata ni pwestuman ni karselman llawitsiyanmantsu ni kuyey markanpita qarqoyanmantsu.Llapan nunakunapa derëchunkunam kanman tsatashqa kayanqanta alli kaq jweschow llapan nunakunapa nowpanchow altsananpaq. I juk nuna jutsayoqta tarirqa mana alli rurashqanpita !eykuna kanqanmannowmi qochiyanman derëchunkunata.Tsatashqa karninqa juk nunaqa manam jutsayoqran jwes jutsan tarinqanyaq. Nunakunapa nowpanchow, justisyata jwes rurashqanchowmi, tsey nunapa derëchun kanman juk washaqnin peypaq parlakunanpaq.Juk nuna imatapis ruranqa; i tseynow ruranqata manana rurananpaqqa juk mushoq ley kikinpa nasyonninchow o llapan patsachow karinqa. Tsey nunaqa rurashqanpita manam jutsayoqtsu kanman. Pi nunapis imata ruranqanchow mana alli kashqanta, ni pi musyarqantsu, manam jutsatsu kanman, ni nasyonninchow ni llapan patsachow; manam juk jutsapaq kantsu ishkey laya justisya.Mana imapis keykaptenqa nuna mayinpa kaweykininman, ni yarwar mayinman (familyanman), ni pi nuna manam jaka kanmantsu, ni qellqakuyanqanta paqilapa leyikunmantsu, ni wayinman mana alli rurakoq yeykunmantsu. I ulikurkurnenqa nunakunapa jananchow nunapa wasan manam rimanmantsu. Tseynow mana alli nunakunapaq llapan nasyonkunachowmi leykuna kanmi.Mey nasyonchow keykarninmi meyqan nunapapis derëchun kanman munanqanpa purikunanpaq, munanqan markachow tákunanpaq.Mey nasyonpita o kikinpa nasyonninpita yarqushqa karninpis, meyqan nunapa derëchunmi kanman nasyonninman kutikunanpaq.Pi nunapis mana alli awtorida qatikachaptenqa, tsey nuna derë'chunchowmi ashinman, meyqan nasyonchowpis tákunanpaq.Lluta jutsakuna ruraq, Naciones Unidaskuna nishqanta mana ruraqkunaqa, manam key derëchuyoqtsu kayan.Meyqan nunapapis derëchunmi kanman nasyonninpa nunan kananpaq.Mana pitapis awtorida muneyniyta rurar waqanmantsu nasyonninpita, pi nunapis munarqa eywukunmanmi juk nasyonkunachow täraq.Meyqan laya, mey nasyon, meyqan relijyonchow karninpis oliqopis, warmipis, llapan nunakuna mallwayarqa derëchunkunam kanman kasakurnin yarwar mayinkuna kayäpunanpaq. Warmipaqpis, ollqopaqpis tseynowllam derëchunkuna kanman kasakuyänanpaq. I kasadu keykäyanqanchow rakikayaptinpis derëchunkunam keykanman.Ishkankuna warmi oliqo munanakurninmi kasakuyanman. Manam ni pipis pushanmantsu mana munanqanwan kasakunanpaq.Yarwar mayikunawanmi qal]ayan markakuna nasyonkunam rikapäyanman i yanapäyanman alli kawayänanpaq.Llapan nunam kapoqyoq kanman; munarqa japallan o piwanpis shuntukur.Mana pitapis qochiyanmantsu kapoqninta.Llapan nunapam derëchum kan, munanqannow yarpachakunanpaq, i rurananpaq, relijyonnin akrananpaq o jukta ashinanpaq; tseynow kashqanchow derëchunchowmi ninman japallan kashqanchow o nunakunapa nowpanchow.Llapan nunam derëchunchow munanqanta ninanpaq o ruranapaq; tseypaqreykur nuna pipis piñapanmantsu ni qatikachanmantsu. Kikin rurashqantaqa shuntukiywanpis munarqa musyatsikunmanmi kikinpa nasyonninchow o juk nasyonkunachowpis.Meyqan nunakunapapis derëchunmi kanman imapaq eyllukayänanpaq i ima purwakayanqanchow shuntukayänanpaq. I tsey purwakayanqanqa kanman manam pitapis piñapäyananpaq.Manam munaqtaqa, manam pipis purwakan kanman qayanmantsu.Llapan nunapam derëchun kanman nasyonninchow kamatsinanpaq; kikin o marka mayinta akrarkur kamatsikoq pushananpaq.Meyqan nunakunapis derëchun kanman, nasyonkunapa ofisinanchow uryayänanpaq.Pipis awtoridaman chan marka mayinkuna munaptinmi; key muneyninkunata rurayanman patsatsikoqkunapa watan ushkäriptin alli kaq marka mayinkunata akrar. Key akrakiykanman mana pipis rikareykämashqam.Llapan nunakuna key patsachow kawarnin kayaptinmi derëchun kanman seguru sosyalninkuna kananpaq. I tseynow kananpaqmi mas kapoqyoq nasyonkuna yanapäyanman waktsa nasyonkunata; peykunanman rurayanman kanqanmannow. I tseynow gobiyernu ruraptinmi llapan nunakuna imeypis shumaq alli kawayanman, i munayanqanmannowmi winakuyanman.Llapan nunakunapa derëchunmi kanman uryayoq kayänanpaq. I munanqan uryeytam akrayanman. I uryayanqanchow mana rureyta yacharqa o qeshyamarqa manam ruranmantsu. I llapan nasyonchowmi leykuna kanman mana uryayoq nunakunata yanapäyananpaq.Tseynowlla uryeychow keykäyaptenqa tseynowllam ushkan kanman meyqan nunakunapapis.Llapan uryakoq munatam ushkan qoyanman mana suwapashpa yawar mayikunawan alli kawananpaq; mana tseynow kaptenqa kamatsiyoqkunam leykunata qorqoyanman yanapakuyänanpaq.Llapan nunapam derëchun kan purwakarkur sindikatu nishqanta ruraya'nanpaq; keyta rurayanman wallkinakushqa kayänanpaq.Llapan nunapam derëchum kanman uryarirqa jamakurinanpaq; uryeykunaqa manam junareqnowtsu kanman; kamatsikoqkuna leychowmi keyta qeliqayanman. Jamakiynin chämuptinqa llapan uryakoqmi jamakuyanman mana ushkanta oqrashpa.Meyqan nunapapis ushkäninmi atskam kanman alli kawakiychow kikin, warmin, i tsurinkuna kawayänanpaq. I ushkanmi tinkunman mikiyninkunapaqpis, ratashninkunapaqpis, wayinpaqpis, qeshyarninqa jampikuyänanpaqwan i estäduta pägananpaq llapan marka mayinkunapaq ruranqanta. I uryey mana kaptenqa, o qeshyakiykaptenqa, o soqru tikrakuriptenqa, o paju kaptenqa, o owkisyaptenqa, o imanowpapis mana uryeyta pwediptenqa, meyqan nunapapis derëchunmi kanman seguru sosyalnin tsarananpaq.Wawayoq paju warmikunapaq i waktsa wamrakunapaq nasyonkunachow leyninkuna kanman munayanqanmannow yanapayänanpaq. Key ley llapan tsurikunapaqmi derëchunkunata ratatsin.Meyqan nunakunapapis derëchunmi kanman yachakuyänanpaq. I yachakiy mana rantiyoqmi kanman primariyata ushanqanyaq. I llapan wamrakuna primariyachow yachakuyänanman. Keynow yachakiychowqa nunakuna derëchunchowmi kanman ima profesyontapis akrananpaq.Yachakuyaqa kanman llapan nunakuna winayänanpaq; nuna mayinkunawan mana piñapänakur, wallkinakur kawayänanpaq; manam chikinakushpa, mana jorqapänakushpa, kuyanäkur nuna purapis, nasyon purapis; ima läya nunakunapis, imanow relijyon kaqpis, Naciones Unidasta yanapäkur alli kawakunapaq.Teytakunapa derëchunmi kanman tsurinkunapaq yachatsikiyninta akrananpaq.Pi nunapis derëchunchowmi kanman qotsukur, qatswakur, shumaq qotsukuwanta wiyakiyta, markanpa kaweynin qellqeyta, i marka mayinkuna ruranqanta meyqanpis tsari nmanmi kushikurinanpaq, yarpachakunanpaq.Manam pipis derëchuyoqtsu juk rurashqanta noqam rurarqä ninanpaq; keynow mana kanapaq imatapis ruraqkuna wil lakuyanmanmi kamatsikoqkunaman.Llapan nunakuna derëchun kan keychow qellqashqa kaqta, tseynow kananpaq.Llapan nunam ruranan markan nishqanta, tseychow yurishqanpita, täran winanpis marka mayikunawan. Tseynow kawarnin alli nuna keyta yachakun.Key deklarasyonchow derëchukuna nishqanmannow kaweykarninmi llapan nunakuna wiyachakuyanman nasyonchow leykuna kashqanta. I wakin nunakunapa derëchunkunata mana jalupashpa, shumaq kakushwan nunakuna kawayänanpaqmi, mana piñapänakur pipaqpis mana allim munarislipa, tseynow nunakuna kawakunapaqmi tsey leykunata gobiyernu rurashqa.Key derëchukunata i muneykunata manam pipis rurayanmantsu mana Naciones Unidas munanqannowqa.Key deklarasyonchowqa manam ni imapis kantsu meyqan nasyonpis, meyqan läya nunakunapis ni meyqan nunapis, nuna rnayinkunapa derëchunkunata micharnin kayänanpaq.Na hïngängö bîanî atene nëngö terê tî zo na lïngbïngö terê tî ângangü tî lo laâ sï ayeke na gündâ tî zarä , tî nzönî ngbanga na tî sîrîrî na ndö tî dûnîa,Na hïngängö nî pëpëe na këngö ândiä tî bata nëngö terë tî zo laâ adü kpälë tî birä sô abi ngonzo na bê tî âhalëzo, ngâ sï gängö tî mbênî finî ködörö sô âhalëzo kûe alîngbi tî tene tënë tî bê tî âla, tî mäbê tî âla afa nî töngana taâ kötä bêkü tî âzo tî ndö tî gïgî,Ayeke kötä yê mîngi tî tene azî lë na ndö tî ândiä tî bata nëngö terê tî zo gï na lëngö mbênî gerê tî ndiä ndâli tî sïönî sêgbïä na lëngö pâsi,Na hïngängö nî atene ayeke kötä yê mîngi tî mû ngangü na mäïngö tî lëngö söngö na pöpö tî ködörö ndê ndê,Na hïngängö nî atene na yâ tî sêndiä halëzo tî bêndo tî gïgî afa tî finî nî mäbê tî âla na âtaâ ndiä tî zo , na nëngö terë ngâ na kötä tî zo na lïngbïngö terê tî ângangü tî kôlï na wâlï, sï âla atene ânï yeke sâra ngangü kûê tî mäïngö tî sêdutï tî zo na lëngö ânzönî lêgë tî dutï na yâ tî mbênî kötä zarä ,Na hïngängö nî atene âködörö sô abûngbi amû yângâ tî lë kpëngö ndiä tî bata nëngö terë tî zo na zarä tî lo na yâ tî kua tî mabôko na mabôko na bûngbi tî bêndo tî gïgî,Na hïngängö atene mängbïngö bê na ândiä sô na âzarä sô ngâ ayeke bîanî ngangü yê mîngi tî sâra kua sô gï na pekö tî yângâ sô âla mû,Kötä LîngöAvûngaDêpä tî pöpöködörö tî bätängö nëngö terê tî zo sôtöngana kunibê sô halëzo na âködörö kûê alîngbi tî wara, sî âzo kûê ngâ na âkûndû tî bôso kûê asâra ngangü, na lêgë tî fängö mbëtï na fängö-ndo, tî lë kpëngö ândiä na âzarä sô ngâ tî sâra na kodë tî ândiä tî ködörö wala tî pöpöködörö tî tene ayêka nî ngâ sï alë tambûla nî na ndo kûe, na pöpö tî halëzo na letäa nî sô alü mbere nî, töngana âla sô angbâ na gbe tî lê tî âla.Adü âzo kûê yamba, ngâ âla lîngbi terê na lêgë tî nëngö-terê na tî ângangü. Ala kûê awara ndarä na börö-li sï âla lîngbi tî dutï na âmbâ tî âla gï na lêngö söngö.Zo ôko ôko alîngbi tî pîka kate na ndö tî ângangü sô dêpä avûnga, na särängö kângbi ôko pëpë wala na ndö tî tenë tî marä, wala tî nzorôko tî terê wala tî ndiä wala tî kôlï na wâlï tî yângâ ködörö wala tî mosoro, tî ndo tî düngö wala tî marä dutï,Na ndönî kûê, alîngbi tî sâra mbênî kângbi ôko pëpë sô alöndö na ndö tî tënë tî porosö wala tî ndiä wala tî pöpöködörö, tî mbênî zo wala tî mbênî ködörö nî sô alîngbi tî dutï lipandä wala na gbe lê tî mbênî ködörö wala sô ayeke na kpälë tî sêgbïä.Zo kûê ayeke na ngangü tî dutï na finî tî lo, tî dutï yamba na tî dutï na mbeto tî wara sïönî pëpëe.Zo ôko alîngbi tî dutï na gbe tî ngbâa pëpëe. Akânga lêgë bîanî na dutï tî ngbäa ngâ na dëngö buzë tî kängö zo na ngbâa.Zo ôko alîngbi tî sâra mbâ tî lo na pâsi tî ponön wala na pâsi tî finön pëpëe.Zo kûê ayeke na ngangü tî tene ndiä abata lo na âsïönî lâkûê na ndo kûê.Azo kûe alîngbi terê na lê tî ndiä, ngâ âla yeke na ngangü lêgë ôko na särängö kângbi ôko pëpëe. Amû na âla ngangü na sêbätängö terë lêgë ôko, na tënë tî kângbi tî marä sô alîngbi tî fîngi dêpä sô ngâ na tënë tî gïngö lêgë tî kângbi tî marä sô.Zo kûê alîngbi tî lï ngbanga na âdangbanga tî ködörö tî lo töngana âzo akpë pëpëe ângangü sô sêndiä tî ködörö tî lo amû na lo.Alîngbi ôko pëpëe tî gbû zo na kânga wala tî bata lo na kânga wala tî tokua zo yongôro na ködörö tî lo gï sêngê sêngê, töngana ndâ nî ayeke da pëpëe.Zo kûê ayeke na ngangü, lêgë ôko na âmbâ tî lo, tî tene amä polêlê tënë tî yângâ tî lo na lê tî boro ngbanga sô fadë afa ânde wala ângangü wala âkuandiä tî lo wala töngana pängö ïrï na tënë sô alï ngbanga da na ndö tî lo sô ayeke mbîrîmbîrî.Zo kûê sô apä ïrï tî lo na ndö tî mbênî kpälë angbâ mokondö asï na ngôi sô afa na lêgë tî ndiä atene lo sâra sïönî, na lê tî mbênî ngbanga tî polêlë sô âwakokö kûê adu da na pekö tî lo.Alîngbi pëpëe tî kânga zo ndâli tî âyê sô lo sâra wala tî bêgirisa sô, na ngôi sô asï sô, ndiä tî ködörö wala ndïä tî pöpöködörö afa nî töngana kpälë pëpëe. Lêgë ôko, alîngbi tî dîko pëpëe mbênî ponön sô akono ahön ndö tî lo sô ayeke dë ka nî na ngôi sô zo asâra kpälë sô.Alîngbi ôko pëpëe tî yôro terê na mbänä na yâ tî sêdutï tî zo wala tî sëwa tî lo wala tî da tî lo wala tî dîko mbëtïsû tî lo. Alîngbi pëpëe tî buba ïrï tî zo ngâ na wüngö tî ïrï tî lo. Zo kûê ayeke na ngangü tî tene ndiä abata lo ngbanga tî âmarä kpälë töngasö.Zo kûe ayeke na ngangü tî fonon yamba na yâ tî ködörösêse kûê. Lo yeke ngâ na ngangü tî soro ndo tî dutï tî lo na yâ tî mbênî ködörösêse.Zo kûê ayeke na ngangü tî sïgî na yâ tî ködörösêse kûê atâ adu ködörö tî lo, ngâ tî kîri na ködörö nî töngana sô bê tî lo ayê.Na yâ tî ponön tî honga-ndo, amû lêgë na zo kuê tî gi ndo tî dutî da ngâ lo lîngbi tî wara nî na ködörö wandê.Alîngbi pëpëe tî mû ngangü sô na wakpälë tî fängö zo wala na zo tî särängö âyë sô ague pëpëe na lêgë tî âpo na âkunibê tî bûngbi tî bêndo tî gïgî.Amû ngangü na zo kûê tî tene lo du zo tî mbênî ködörösêse.Alîngbi pëpëe tî gbânzi mbêni zo na mbänä tî du waködörösëse ngâ na ngangü tî gbîan ködörösêse tî lo.Asî na ngôi sô âla lîngbi tî mû terê, amû ngangü na kölï na wâlï tî mû terê töngana kôlï na wâlï, sï âla lë sewä sêngê, tënë tî marä wala tî ködörösëse wala tî mâbë alîngbi tî kânga lêgë nï pëpëe. Na mbâgë tî müngö terê, amû ngangü, lêgë ôko na kôlï na wâlï na yâ tî dutïngö tî âla ngâ na kängbïngö tî âla.Kôlï na wâlï alîngbi tî mû terë gï töngana bê tî âla ûse kûê ayê tënë nî bîanî.Sëwä ayeke na gündâ tî halëzo. Ni laâ, amû ngangü na letäa ngâ na âzo kûê tî tene âla bata nî ngangü.Zo kûê wala lo dutï na bôsôngbi wala lo dutï lo ôko ayeke na ngangü tî wara âkûngbâ tî lo mvenî.Alîngbi pëpëe tî mû âkûngba tî mbênî zo na ngangü na mabôko tî lo.Amû na zo kûe zarä tî bibê, tî boro-li na tî mäbê ; ngangü sô afa atene zo kûê ayeke na zarä tî gbîan mäbê tî lo, wala bibê tî lo ngâ na zarä tî fa polêlê mäbê ti lo, lo ôko wala na yâ tî mbênî bûngbi, polêlê wala koiko, na lêgë tî fängô mbëtï, tî särängö yê, tî vöröngö nzapä ngâ na särängö ângôbo.Amû na zo kûê ngangü tî zarä tî bibê na tî särängö tënë. Sô atene alîngbi tî doroko zo pëpëe ndâli tî âbibê tî lo. Amû ngâ na zo kûê ngangü tî gi, tî wara na tî vûnga âsango na âkodë na âmarä lêgë kûê, na zïängö bê pëpëe na ndö tî tënë tî âmeka.Amû na zo kûê ngangü tî zarä tî gbë lïngö, tî lï na yâ tî bôsôngbi tî sîrîrî.Alîngbi pëpëe tî gbû zo na ngangü tî lï na yâ tî mbênî bôsôngbi.Amû na zo kûê ngangü tî sâra kua tî lëngö ködörö tî lo, wala lo mvenî wala na lêgë tî âwasêlê sô asoro âla yamba.Amû na zo kûê ngangü tî wara kua na yâ tî ndokua tî letäa, lêgë ôko na âmbâ tî lo.Kunibê tî halëzo ayeke na gündâ tî ngangü tî awalëngö ködörö. Kunibê sô alîngbi tî fa gï na lêgë tî aboro soro sô ayeke bâa gïgî ngôi na ngôi, na lêge tî gbegô mobimba ngâ na köbö soro wala na mbênî ngôbo sô amû ngangü tî zarä tî soro.Zo kûê töngana wabôso tî halëzo ayeke na ngangü na kodëkua tî bätängö terë. Alöndö na âbängö nzönî na pekö tî ângangü tî mosoro, tî zängbingörö terë, tî ndara sô ayeke kötä yê ndâli tî nëngö terê na boro mäïngö tî sëterë tî lo; gï na lêgë tî gbüngö mbîrîmbîri kua tî ködörö ngâ na tî tängbïngö kua na âködörö wandë sô abäa dôngôngbi na môsôrô tî ködörö ôko ôko.Amû na zo kûê ngangü tî sâra kua, na zarä tî söröngö kua tî bê tî lo, na yâ tî boro ngâ na nzönî gerê tî kua. Alîngbi ngâ tî bata zo ngbanga tî tënë tî ponön tî särängö kua pëpëe.Zo kûe alîngbi tî wara boro nginza tî kua sô alîngbi na kua sô lo sâraZo sô asâra kua alîngbî tî wara boro nginza tî kua sô alîngbi tî tene lo na âsëwä tî lo adutï na yâ tî nëngö terê. Na ndönî kûê, amû na lo anzîna ngangü tî sêbätängö terê.Zo kûê awara ngangü tî kîi na âmbâ tî lo âbûngbi tî âwakua, ngâ tî lï bûngbi na âmbênî âbûngbi tî âwakua ngbanga tî gbüngö kokö tî âla.Amû na zo kûe ngangü tî woterë tî lo, tî sâra ngîâ ngâ. Sô atene alîngbi tî dë gï na lêgë nî längö kâpä tî kua ngâ na âlängö tî wöngö terê sô afûta nî.Zo kûê alîngbi tî wara nginza sô alîngbi na lo sï lo lë sênî tî lo, nzönî dutï tî lo ngâ na tî sewä tî lo bianî na lêgë tî tëngö kôbe, yüngö bongö, müngo yoro ngâ na zängbïngö terê. Amû na lo ngangü tî bâa nzönî na lêgë tî zangbîngö terê na ngôi sô lo du na kua pëpëe, wala na ngôi tî söngö terê wala ngbanga tî zën, wala ngbanga tî ndü, tî kangba wala na yâ tî âmbênî ngôi sô zo nî ayeke na mbênî lêgë tî bätängö na finî tî lo pëpëe, na pekô tî âmbênî sïökpälë sô asï na lo.Awâlï tî ngo na âmolengê tî âla alîngbi tî wara taâ nzönî na kua tî zängbïngö ndo. Amôlengê kûê, wala adü âla na yâ tî müngö terê wala adü âla da pëpëe ayeke na ngangü na nî lêgë ôko.Amû na zo kûê ngangü tî mändängö mbetï. Ayeke fûta mändängö mbëtï nî pëpëe, mbîrîmbîrî na âkêtê dambëtï. Mändängö kodëyê na kodëkua alîngbi tî gbû ndo kûe. Zo kûê alîngbi tî manda mbëtï na kötä dambëtï, gï na lêgë tî kodë tî lo na hïngängö ndo tî lo.Fängö mbëtï alîngbi tî gue na lêgë tî kono sêterê tî âzo ngâ tî kono ndiä tî bätängö nëngö terê tî âzo . Lo lîngbi ngâ tî mû lêgë tî kpêngba mängö terê, vürüngö bê na sôngô na pöpö tî âködörösêse tî âmarä wala âmabë ndê ndê ngâ na mäïngö âkua tî bûngbi tî bêndo tî gïgî ngbanga tî bata sîrîrî.Awadüngö môlengê âmvenî alîngbi tî soro yamba kodë lêgé tî fängö hïngägö ndo na âmôlengê tî âla.Zo kûê ayeke na ngangü tî lë kua tî sêndâgâo tî âsöngö tî lo, tî tene lo wara âpendere yê tî ködörö tî lo na lo zîa mabôko na mäïngö tî âsêndâyê ngâ na lo bâa nzönî na pekô nî.Amû na zo ôko ôko ngangü tî sêbätängö ânzönî yê tî lo sô alîngbi tî dutï âkûngbâ wala âbibê ti lo-mvenî. Anzönî yê sô alîngbi tî löndö na pekô tî âkodëkua, asêndâyê, âsêndâsû wala tî sêndägâo sô lo mvenî lo sâra.Tî tene âzo akpë ângangü sô afa ge sô, ayeke nzönî mbênî dôngôngbi adu da sô alîngbi tî bata nî. Dôngôngbi sô alîngbi tî dutï na yâ tî ködörö nî töngana na yâ tî dûnîa mobimba.Zo ayeke na âhonga na mbâgë tî bôso sô lo du da sï lo mâi da yamba . Nî laâ sï alîngbi tî mû na lo lêgë tî tene sêterê tî lo amâi nzönî bîanî.Ndiä alîngbi tî lë ângangü tî bätängö nëngö terê tî zo . Lo lingbi ngâ tî mû lêgë na zo ôko ôko tî kpë âmbâ tî lo ngâ tî tene âmbâ tî lo akpë lo.ângangü sô na âzarä sô alîngbi ôko pëpë tî fîngi âwêsêlö, âpö, na gbegôndiä tî bûngbi tî bêndo tî gïgî mobimba.Mbênî ködörösêse ôko pëpëe wala mbênî zo tî gïgî ôko alîngbi pëpëe tî buba lêgë tî ândiä sô afa ge na yâ tî mbëtï-dêpä sô.Ист ӕрцыд ИНО‐йы Генералон Ассамблейы 1948 азы 10 декабры.Нӕй рохуаты уадзӕн ӕппӕт дзыллӕджын бинонты уӕнгтӕн сӕ намысӕн аргъ скӕнын, стӕй се 'мхуызон ӕмӕ ӕнӕхицӕнгӕнгӕ бартӕ, кӕй сты сӕрибардзинад, рӕстдзинад ӕмӕ ӕппӕтиумӕйаг сабырдзинады бындур; ӕмӕ нӕй рохуаты уадзӕн, ӕнӕрвӕссондзинад ӕмӕ ницӕмӕдард кӕй ӕркодтой варварон акттӕм, кӕцытӕ хъыгдарынц адӕймаджы намыс, ӕмӕ ахӕм дунейы арӕзт, кӕцыйы адӕмӕн уыдзӕн дзырды бар ӕмӕ уыдзысты хицӕн тас ӕмӕ мӕгуырдзинадӕй, хъуыстгонд у куыд адӕмы стыр тырнынад; ӕмӕ нӕй рохуаты уадзӕн, ӕнӕмӕнг хъӕуы, цммӕй адӕймаджы бартӕ хъахъӕд цӕуой закъоны тыхӕй, цӕмӕй адӕймаг йӕхӕдӕг ма 'рхауа ахӕм уавӕрмӕ ӕмӕ ма сыста ӕфхӕрды ныхмӕ, ӕмӕ нӕй рохуаты уадзӕн, хъуамӕ ӕххуысгонд цӕуа адӕмты 'хсӕн хӕлардзинад рӕзынӕн; ӕмӕ хъусдардмӕ исгӕйӕ, Иугонд Нациты адӕмтӕ кӕй бафидар кодтой Уставы сӕ уырнынад адӕймаджы бындурон бартӕм, адӕймаджы намысы аргъадмӕ, сылгоймаг ӕмӕ нӕлгоймаджы ӕмбарадмӕ, ӕмӕ бауынаффӕ кодтой социалон прогресс ӕмӕ царды хуыздӕр кӕнынӕн сӕрибар уӕвгӕйӕ ӕххуыс кӕнын; ӕмӕ нӕй рохуаты уадзӕн, паддзахӕдтӕ‐уӕнгтӕ, кӕй бавӕрдтой ныфс ахъаз кӕнын, Иугонд Нациты Организациимӕ кусгӕйӕ, ӕппӕтиумӕйаг аргъгӕнынад ӕмӕ адӕймаджы бындурон бартӕ фидар кӕнынӕн ӕххуыс кӕнын. Нӕй рохуаты уадзӕн, ацы бартӕн кӕй ис стыр нысаниуӕг ацы хӕс сӕххӕст кӕнынӕн. Генералон Асамблей расидтис ацы деклараци куыд хӕслӕвӕрд, кӕцы хъуамӕ ӕххӕст кӕной ӕппӕт адӕмтӕ ӕмӕ паддзахӕдтӕ, цӕмӕй алы адӕймаг ӕмӕ ӕхсӕнады уӕнг дӕр ӕппындзух рухсад ӕмӕ ахуырадмӕ тырнгӕйӕ, ӕххуыс кӕной ацы бартӕ хъахъӕнынӕн, ӕмӕ сӕ парахат кӕной куыд Организацийы паддзӕхӕдты ӕмӕ адӕмты 'хсӕн, афтӕ уыцы териториты адӕмы 'хсӕн, кӕцытӕ сты сӕ юрисдикцийы.Адӕймӕгтӕ се 'ппӕт дӕр райгуырынц сӕрибарӕй ӕмӕ ӕмхуызонӕй сӕ барты. Уыдон ӕххӕст сты зонд ӕмӕ намысӕй, ӕмӕ кӕрӕдзийӕн хъуамӕ уой ӕфсымӕрты хуызӕн.Алы адӕймагӕн дӕр хъуамӕ уой ӕппӕт бартӕ ӕмӕ сӕрибарадтӕ, ацы Декларацимӕ гӕсгӕ, ӕнӕ исты хицӕндзинӕдтӕй, ома, адӕмыхаттмӕ зондахастытӕ, националон кӕнӕ социалон равзӕрд, мулкон мыггагон кӕнӕ ӕндӕр уавӕры.Уымӕй уӕлдай, нӕй хицӕн кӕнӕн политикон, барадон кӕнӕ ӕхсӕнадӕмон бындурыл уыцы паддзахад, кӕцымӕ хауы адӕймаг, цавӕрфӕнды паддзахад дӕр уӕд.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар цӕрынӕн, сӕрибар ӕмӕ хи ӕдасдзинадӕн.Хъуамӕ мачи уа цагъар ӕмӕ уацары; цагъар ӕмӕ цагъайрӕгты уӕйгӕнынадӕн бар нӕй сӕ алы хуызты дӕр.Хъуамӕ тухӕнӕй макӕй марой, макӕй намыс хъуамӕ уа ӕфхӕрд ӕмӕ хъыгдард.Алы адӕймагӕн дӕр, кӕм фӕнды уӕд, ис барадон хъахъӕнынад.Адӕм се `ппӕтдӕр закъоны раз сты ӕмхуызон ӕмӕ сын ис бар, цӕмӕй сӕ закъон хъахъӕна ӕмхуызондӕй. Се `ппӕтӕн ис бар, закъонмӕ гӕсгӕ сӕхи дискриминацийӕ бахъахъӕнынӕн, кӕцы халы ацы Декларацийы ӕгъдӕуттӕ.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар ӕнтысджытӕй йӕ бартӕ бахъахъӕнын тӕрхондоны, уыцы бартӕ йын лӕвӕрд сты закъон ӕмӕ конституцийӕ.Хъуамӕ мачи уа ӕвӕндонӕй ахст кӕнӕ тард.Алы адӕймагӕн дӕр йӕ бартӕ ӕмӕ йӕ хӕстӕ, стӕй йӕ аххоссаджы растдзинад сбӕрӕг кӕнынӕн ис бартӕ ӕппӕт ӕмхуызонады бындурыл, цӕмӕй йӕ хъуыддагмӕ каст цӕуа хъуыстгондӕй ӕмӕ ӕппӕт рӕстдзинады домӕнтимӕ ӕнӕдӕлбар ӕмӕ рӕстдзӕвин тӕрхондоны.Алы адӕймаг дӕр, исты фыдракӕнды аххосджын, йӕ бартӕм гӕсгӕ гӕу аххосджын, цалынмӕ йӕ аххос закъонмӕ гӕсгӕ тӕрхондоны рабӕрӕг уа, уӕдмӕ; уым дӕр ын лӕвӕрд цӕуы хъахъхъӕнынад.Хъуамӕ макӕмӕн ӕрцӕуа тӕрхонгонд, фыдракӕндыл нымад цы нӕ цӕуы, уыцы фыдракӕнды тыххӕй, националон закъон кӕнӕ ӕхсӕнадӕмон барадмӕ гӕсгӕ. Хъуамӕ ма уа нысангонд ахӕм ӕфхӕрд, кӕцы уыд нысангонд фыдракӕнды рӕстӕг.Мачи хъуамӕ уа хъыгдӕрд йӕхи ӕмӕ йӕ бинонты царды, йӕ корреспонденцийы сусӕгдзинӕдты, стӕй йӕ кады.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар хибарӕй цӕуынӕн ӕмӕ йӕхицӕн цӕрӕнбынат ӕвзарынӕн кӕцыфӕнды паддзахады дӕр.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар кӕцыфӕнды паддзахадӕй ацӕуынӕн, уыимӕ йӕхи паддзахадӕй дӕр, ӕмӕ фӕстӕмӕ йӕхи паддзахадмӕ сыздӕхынӕн.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар йӕхицӕн иннӕ паддзахӕдты ӕмбӕхсӕн бынат агурынӕн ӕмӕ уыцы ӕмбӕхсӕн бынатӕй пайда кӕнынӕн.Ацы барӕй нӕй пайда кӕнӕн, Иугонд Нациты Организацийы нысантимӕ ӕмӕ уагӕвӕрдимӕ баст цы нӕу, ахӕм фыдракӕнд куы скӕна, уӕд.Алы адӕймагӕн дӕр ис гражданиндзинады бар. Хъуамӕ макӕмӕн уа ист йӕ гражданиндзинад кӕнӕ йӕ гражданиндзинад аивыны бар.[Missing 15.2]Йӕ кары чи бацыд, уыцы сылгоймӕгтӕ ӕмӕ нӕлгоймӕгтӕн ӕнӕ исты къуылымпыйы, нӕдӕр адӕмыхаттмӕ гӕсгӕ, нӕдӕр динмӕ гӕсгӕ, ис моймӕ цӕуыны ӕмӕ бинонты кӕныны бар. Уыдонӕн ис ӕмхуызон бартӕ куыд бинонты царды, афтӕ, куы рахицӕн уой, уӕд.Бинонтӕ сты ӕхсӕнады бындурон хай, ӕмӕ сын ис ӕхсӕнад ӕмӕ паддзахады `рдыгӕй хъахъхъӕнынад исыны бар.[Missing 16.3]Алы адӕймагӕн дӕр ис бар, куыд йӕхӕдӕг, афтӕ иннӕтимӕ дӕр, мулкӕй пайда кӕнынӕн.Хъуамӕ мачи уа ӕнӕбары йӕ мулкӕй хицӕнгонд.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар йӕхи хъуыды, намыс ӕмӕ динӕн; ардӕм хауы дин ӕмӕ фӕндтӕ ивыны бар, куыд иунӕгӕй, афтӕ иннӕтимӕ бастӕй динон ӕмӕ ритуалон ӕгъдӕуттӕ ӕххӕстгӕнгӕйӕ.Алы адӕймагӕн дӕр ис йӕхи разӕнгарддзинады бар ӕмӕ сӕ сӕрибарӕй равдисын дӕр; ацы бармӕ хауы хи разӕнгарддзинадыл хӕцын ӕмӕ хибарӕй агурын, исын ӕмӕ парахат кӕнын информаци ӕмӕ фӕндтӕ цыфӕнды мадзӕлттӕй паддзахадон арӕнтӕй хицӕнӕй.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар ӕмбырдтӕ ӕмӕ ассоциацитӕ аразынӕн. Хъуамӕ мачи уа тыхӕй исты ассоциацимӕ конд.[Missing 20.2]Алы адӕймагӕн дӕр ис бар йӕ паддзахады разамынды архайын, хибарӕй кӕнӕ та ӕвзӕрст адӕмы ӕххуысӕй.Алы адӕймагӕн дӕр ӕмхуызонӕй ис бар паддзахадон куыстмӕ бацӕуын йӕхи паддзахады.Адӕмы фӕндон хъуамӕ уа хицаудзинады бындур, ацы фӕндон хъуамӕ ӕвдыст цӕуа ӕвзӕрстыты, кӕцытӕ хъуамӕ арӕзт цӕуой ӕмхуызон ӕвзӕрстадон барты бындурыл, сусӕг хъӕлӕс дӕттынӕй кӕнӕ ӕндӕр ӕмнысанон мадзӕлтты ӕххуысӕй, кӕцытӕ дӕттынц сӕрибарӕй хъӕлӕс кӕныны бар.Алы адӕймагӕн дӕр, куыд ӕхсӕнады уӕнгӕн, ис бар социалон ӕххуысӕн, стӕй йӕ намысы, хибарӕй рӕзты экономикон ӕмӕ культурон уавӕрты национ, ӕхсӕнадӕмон ӕмӕ алы паддзахады мадзӕлтты ӕххуысы бар.Алы адӕймагӕн дӕр ис фӕллой кӕныны бар, хибарӕй куыст равзарынӕн, рӕстдзӕвин ӕмӕ зӕрдӕмӕдзӕугӕ куыстадон уавӕртӕн, стӕй хи ӕгуыстӕй бахъхъӕнынӕн.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар йӕ куыстӕн ӕмбӕлгӕ мызд райсынӕн.Алы кусӕгӕн дӕр ис бар ӕмбӕлгӕ хӕрзиуӕг райсынӕн, кӕцы фаг кӕна йӕхицӕн дӕр ӕмӕ йӕ бинонтӕн дӕр, ӕмӕ кӕцы ӕххӕстгонд цӕуа хъӕугӕ заманы ӕндӕр социалон мадзӕлттӕй.[Missing 23.4]Алы адӕймагӕн дӕр ис бар улӕфынӕн ӕмӕ йӕ рӕстӕг ӕрвитынӕн, уимӕ кусӕн бон ӕмбӕлгӕ къаддӕр кӕнынӕн ӕмӕ фидгӕ ӕрвылазон улӕфӕн рӕстӕгӕн.Алы адӕймагӕн дӕр хъуамӕ уа ахӕм царды уӕлвӕз, уырдӕм хауынц хӕрд, дзаума, цӕрӕнбынат, медицинон ӕххуыс, ӕмбӕлгӕ социалон ӕххуыс, кӕцытӕ хъӕуынц ӕнӕниздзинад хъахъхъӕнынӕн йӕхицӕн ӕмӕ йӕ бинонтӕн, ӕгуысты рӕстӕджы ӕххуысы бар, рынчынӕй, сахъатӕй, идӕдзӕй, зӕрондӕй кӕнӕ ӕндӕр исты хабары, йӕхицӕй ӕнаразгӕ фадӕтты.[Missing 25.2]Алы адӕймагӕн дӕр ис ахуырады бар. Ахуырад хъуамӕ уа лӕвар, ӕппынкъаддӕр райдайӕн ӕмӕ астӕуыккаг ахуыргӕнӕндӕтты. Ӕнӕмӕнг хъуамӕ уа райдайӕн ахуырад. Техникон ӕмӕ профессионалон ахуырадмӕ хъуамӕ уа иумӕйагӕй ӕнцон бацӕуӕн, уӕллаг ахуырад дӕр хъуамӕ уа ахӕм, ӕцӕг алкӕй зонындзинӕдты бындурыл.[Missing 26.2][Missing 26.3]Алы адӕймагӕн дӕр ис бар ӕхсӕнады культурон царды архайын, аивадӕй зӕрдӕрухс уын, зонадон прогреммы архайын ӕмӕ йӕ фӕстиуджытӕй пайда кӕнын.Алы адӕймагӕн дӕр йӕ бон у моралон ӕмӕ материалон бартӕ, кӕцытӕ сты йӕ зонадон, литературон кӕнӕ аивадон куысты фӕстиуджытӕ бахъахъӕнын.Алы адӕймагӕн дӕр ис бар социалон ӕмӕ ӕхсӕнадӕмон фӕткӕн, кӕцыйы ацы Декларацийы ӕвдыст бартӕ уыдзысты ӕнӕхъӕнӕй ӕххӕстгонд.Алы адӕймагӕн дӕр ис хӕстӕ ӕхсӕнады раз, ӕрмӕст кӕцыйы ис йӕ сӕрибар ӕмӕ ӕххӕст царды мадзӕлттӕ.Йӕ бартӕ ӕххӕстгӕнгӕйӕ алы адӕймаг дӕр хъуамӕ уа йӕ бартӕй хицӕн ӕрмӕст закъонмӕ гӕсгӕ, иннӕ адӕмы бартӕ ӕмӕ домӕнтӕ, ӕхсӕнадон фӕтк ӕмӕ амонд бахъахъхъӕныны тыххӕй демократон ӕхсӕнады.[Missing 29.3]Ацы Декларацийы фыст уацтӕ хъуамӕ ма уой ӕмбӕрст куыд лӕвӕрд бартӕ цавӕрдӕр паддзахадӕн, адӕмы къордӕн кӕнӕ хицӕн адӕймӕгтӕн исты архайд аразын, кӕцы цӕуа ацы Декларацийы ӕвдыст барты ныхмӕ.Ирон текст ныффыста Бутаты Хъазыбег Таймуразы фырт.Naga naɨraɨ Naciones Unidas railla rafuemo danomo duide. Perú iemo duide. Naga naɨraɨmona damie jaide. Rafuena siadollena, danomo oficabidɨmacɨ. 10 de diciembre de 1948 bie rabemo ita rafuena llotɨmacɨ. Nana ie rafuena nana comɨnɨ uiñollena jitaidɨmacɨ. Ie jira Perú ie gobierno bie rafuena birui cuetatate.Biena uiño: Nana comɨnɨ jɨaɨe comɨnɨ anamo iñellena, ie fɨnua dɨese nagamɨe feiñollena, nana comɨnɨ uri illena, bie rafuena llotɨcaɨ. Comena nagamɨe jeicɨa jira, bie rafuena llotɨcaɨ. Nana comɨnɨmo bie rafue daje isoi duide.Biena uiño: Ailluena comɨnɨ, dɨga icaiño jɨaɨe comɨnɨmona duere sefuilla jira, nana comɨnɨ jacɨruiñeno iacana jira, naga comɨnɨ rana iacana jira, bie rafuena llotɨcaɨ. Duere sefui raillano, nana comɨnɨ nɨe isoide rafuena jacɨruiñeno llollena, bie rafuena llotɨcaɨ. Duere sefui raillano, nana comɨnɨ nɨe isoide rafuena jacɨruiñeno llollena, bie rafuena llotɨcaɨ.Biena uiño: Naga gobierno ie comɨnɨna canua, naimacɨmo bie isoide rafue illena. Gobierno dɨga, jobaime naimacɨ fɨnoñellena, bie isoide rafue ie comɨnɨmo illena, naga gobierno ie comɨnɨna canua.Biena uiño: Naga naɨraɨ jɨaɨe naɨraɨ dɨga, nabairillana caɨjɨtailla jira, bie rafuena llotɨcaɨ.Biena uiño: Naga Naciones Unidamo duide naɨraɨ bie rafuedo jaiacana jira, bie rafuena llotɨcaɨ. Nagamɨe comena jeicɨga. Ɨima rɨño baɨfemo faɨñede. Rɨño ɨɨma baɨfemo faɨñede. Comɨnɨ duere itɨnona jitaiñedɨcaɨ, iadedɨ naɨmacɨ uri caɨmare illana jitaidɨcaɨ.Biena uiño: -Danomo bie rafue llocana jaitɨcaɨ - nana Naciones Unidamo duide naɨraɨ llotɨmacɨ.Biena uiño: Bie rafuena nana comɨnɨ raise atona uiñuana jitaidɨcaɨ. Iena nana comɨnɨ uiñuamona, bie rafue suicana jaite.Danomo ofillanona bie rafuena llotɨcaɨNana comɨnɨ bie rafue anamo jitaidɨcaɨ. Naga naɨraɨ bie rafuena ɨɨuana jitaidɨcaɨ. Bie rafuena naɨmacɨ comɨnɨna llofuiana jitaidɨcaɨ. Naga naɨraɨ bie rafue lloga uai fɨnuana jitaidɨcaɨ, nana naimacɨ comɨnɨ bie rafuena ollena. Ie jira bie rafuena llotɨcaɨ.Nana caɨ comuillamona dama caɨ abido itɨcaɨ. Caɨ comuillamona jɨaɨmɨe anamo iñedɨcaɨ. Nana daje facaiconi itɨcaɨ. Abɨ uiñuanona comuidɨcaɨ. Danɨ coninɨrie caɨ nabairilla.Nana comɨnɨmo bie rafue duide. Naga naɨraɨmo bie rafue duide: naga rɨñomo, naga ɨimamo, Jusiñamuina sedadɨmɨemo, Jusiñamuina sedañedɨmɨemo, jamai bue isoidɨmɨemo, jamai bue isoiñedɨmɨemo, dueredɨmɨemo, ucuberedɨmɨemo, rɨaɨ uaina ñaɨtɨmɨemo, jɨaɨe uaina ñaɨtɨmɨemo, dɨese itɨnomo bie rafue duide. Nɨe isoide gobierno anamo naɨmacɨ ia, bie rafue nana naimacɨmo duide.Nana comɨnɨ illana jitaidɨcaɨ. Jɨaɨe comɨnɨ anamo bu jacaiñenia, jɨaɨme anamo budɨ naimɨe anamo oreñena. Nana comɨnɨ jɨaɨe comɨnɨna jacɨruiñenana jitaidɨcaɨ.Jɨaɨe comemo maɨjɨllena jaca budɨ comɨnɨna ebe isoi fecañena. Iena caidɨca.Comɨnɨna isi cacaitañena. Duere sefuiñellena, comɨnɨna janafefitañena.Naga gobierno railla: -Nana caɨ enɨruemo itɨnodɨ comɨnɨdɨmacɨ. Ie jira daje isoi nagamɨiaɨna canoitɨcaɨ -railla.Nana comɨnɨ gobierno lloga uai anamo daje isoi itɨmacɨ. Nana comɨnɨmo gobierno lloga uai daje isoi duide. Bie rafuedo jaiñedɨmɨemona jaca buna duere sefuiñena.Gobierno lloga uaido jaiñedɨmɨemona bu duere sefuia, naiena raise siadollena, juez dɨne naimɨe jaillana buna rairuiñena.Illaɨcomɨnɨdɨ jamai ebena buna gaɨtañena. Calabozomo, cárcelmo jamai ebena buna uiñega. Ie naɨraɨ motomona budɨ jamai ebena dotañega.Bumo llogɨdua rafue ia, naie rafue duiñena juez dɨne naimɨena uille, naie rafue raise siadollena. Bainino iene fɨnoñena.Bumo llogɨdua rafue ia, naie rafuena nia siadoñenia, naimɨena nia duere fɨnoñena. Juez dɨne naie rafuena bainino siadoñena. Naimie dɨbeimo itɨnona naimɨena rɨidollena rairuiñena.Navui ie fɨnoca nia rairuiñega rafue facaina birui naimɨena duere fɨnoñena. Rairuica rafue bu fɨnoia, ie fɨnoca facaise duere sefuillacɨno baɨfemo naimɨe duere sefuiñena.Nagamɨe jofomo uri illa. Ie illa comɨnɨ dɨga icɨrafuena fɨnoñena. Bu naimɨena uri itatañenia, naimɨe jitaia, ie uri itatañedɨmɨena naimɨe llogɨdoia, iena illaɨcomɨnɨ rairuiñena. Bu naimɨe jeare ñaɨa, naimɨe jitaia, naimɨe jeare ñaɨtɨmɨena naimɨe llogɨdoia, iena illaɨcomɨnɨ rairuiñena.Ie naɨraɨmo nɨne bu macariacania, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena. Ie naɨraɨmo nɨne ie jofo illana bu jitaia, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena.Jɨaɨe naɨraɨmo bu macariacania, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena. Abɨdo ie naɨraɨmo naimɨe biacania, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena. Illaɨcomɨnɨ naimɨena caidɨñena.Duere sefuillamona jɨaɨe naɨraɨmo nainomo duere sefuiñellena bu jaiacania, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena.Maraiñedɨcɨno fɨnoñenia, naimɨe jaillana illaɨcomɨnɨdɨ rairuiñena.Naga gobierno railla: -Nana caɨ enɨruemo itɨnodɨ caɨ comɨnɨ. Caɨ naɨraɨmo duudɨmacɨ -railla.Gobierno ie comɨnɨna oni dotañena, jɨaɨe gobierno naimacɨna feiñoiacaiñenia. Caɨ naɨraɨmo duiñedɨo -illaɨcomɨnɨ buna iese lloñena. Jɨaɨe naɨraɨ imɨena bu jaiacania, illaɨcomɨnɨ iena rairuiñena.Ie aɨna illena, nɨe eimɨe rɨñona oiacania, iena buna rairuiñena. Nɨe isoide rɨñona ollena buna rairuiñena. Ie ɨni illena, nɨe rɨño eiñaiño ɨimana oiacania, iena buna rairuiñena. Nɨe isoide ɨimana ollena buna rairuiñena. Ua mei, uruiaɨna iaɨmaiaɨ comuitajana buna rairuiñena.Aɨna ollena, ɨnina ollena, conimana jitaillanona iite.Naga ɨima ie aɨ dɨga ia, naga rɨño ie ɨni dɨga ia, ie naɨraɨ judaɨsiñeite, iadedɨ naga ɨima ie aɨñede rɨño dɨga icabia, ie naɨraɨdɨ judaɨrite. Naɨmacɨ comɨnɨ uri illena, naimacɨ naɨraɨaɨ judaɨsiñellena, naga gobierno ie comɨnɨna canua.Enɨruena bu namataacania, jofona bu namataacania, rana bu namataacania, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena. Naga come iena namataacania, jɨaɨe comɨnɨ dɨga iena namataacania, illaɨcomɨnɨ naimɨena rairuiñena.Bumona ie enɨruena, bumona ie jofona, bumona ie rana jamai ebena baɨroñena.Bue isoide ramo ie comecɨna facaia, buna naimɨena rairuiñena. Jusiñamuina bu sedaacania, buna naimɨena rairuiñena. Nɨe isoidɨmɨena bu sedaacania, buna naimɨena rairuiñena. Jɨaɨe raɨuedo bu jaiacania, buna naimɨe rairuiñena. Jɨaɨe comɨnɨmo naimɨe ɨɨnuacino lluana buna rairuiñena. Ie joɨomo iena lloia, jino iena lloia, naimɨena buna rairuiñena.Nɨe isoide ramo ie comecɨ facaia, naimɨena buna rairuiñena. Naimɨe comecɨ facajacɨno muidona, naimɨe duere sefuiñena. Jɨaɨe naɨraɨmona bue isoide comecɨna facajacɨnona naimɨe feiñoiacania, jɨaɨe naɨraɨmo bue isoide comecɨ facajacɨnona naimɨe oretaiacania, iena illaɨcomɨnɨ rairuiñena.Jamai nɨe isoide rafue finollena comɨnɨ ofitaia, naimacɨna buna rairuiñena. Nɨe isoide rafuemo bu duicania, iena buna rairuiñena.Nɨe isoide rafuemo bu duiacaiñenia. Iemo naimɨe duiñena buna rairuiñena.Naimɨe jitaia, danomo ofillano, nagamɨe ie illaɨcomɨnɨ nɨe isoi ie naɨraɨ sedajacɨnodɨ siadoga. Naimɨe atona siadoiacaiñenia, naimɨe facaina jɨaɨmɨedɨ iena siadolle. Ie illaɨcomɨnɨr rafuena bu siadoiacania, naimɨena buna rairuiñena.Illaɨcomɨnɨna bu jaiacania, iena buna rairuiñena.Comɨnɨ jitailla dɨese illaɨcomɨnɨdɨ nana comɨnɨna sedaja. Dajerie illaɨcomɨnɨna jaillena, comɨnɨ dɨnena naimacɨna fetua. Nana comɨnɨ uainino naimacɨna fetua. Naie illaɨcomɨnɨ meidollɨrui jɨaɨ lloga.Seguro social railla rafuemo nana comɨnɨ jaɨnaɨaɨna. Naie rafuemona ie gobierno ucube illa dɨese nagamɨe feiñua. Naimɨe buena jitai raillano, naimɨe comena jira, naimɨe uri illena, iese nagamɨe feiñua.Nɨe isoide rana bu maɨjɨacania, naimɨena buna rairuiñena. Mare ra illanomo naimɨe maɨjɨa.Maɨjɨlle jaca illena, gobierno canua.Jɨaɨmɨe iemaɨjɨamona ɨbana feiñoia, naimɨe isoi bu maɨjɨia, ie maɨjɨamona ɨbana raise feiñua.Naimɨe comena jira, ie comɨnɨ buena jitai raillano, ɨbana naimɨe raise feiñua. Raise feiñoñenia, gobierno naimɨena canua.Maɨjɨa fuilla mei, bu jafuier oiacania, naimɨena buna rairuiñena: Comɨnɨna are maɨjɨtañena, iadedɨ naimcɨ maɨjɨacana dɨnori maɨjɨa. Fiesta raillaruimo naimacɨ maɨjɨtañena, iadedɨ nairui facaina ɨbaca.Ie comɨnɨ buena jitai raillano, ie maɨjɨmona nagamɨe ɨbana feiñua. Ie comɨnɨ raise guillena, ɨniroi illena, jofo raise illena, remedio ollena, ie dɨese ɨbana feiñua. Bu maɨjɨnia, bu duia, bu fecɨñona ia, bu uaɨcɨmana jaia, ie ucube bumo iñenia, gobierno naimɨena canua.Riño jocua facaise gobierno naiñaiñona canua. Gobierno naga uriaɨna daje isoi canua. Moorede uruena canua. Naɨso moto oga urue daje isoi canua.Nana uruiat escuelamo jaillana buna rairuiñena. Nano jailla años facaina ibatañena. Escuelamo nana uruiatjailla. Primaria fuillanona jinɨe escuelamo bu jaiacania, iena illaicomɨnɨ t rairuiñena. Rabena uiñotɨno dɨese nainomo feiñoga.Escuelamo naga rafuena raise fɨnuana profesor llofuega. Naga urue comena jira, iese llofuega.Nana conina nabairillana llofuega.Nɨe isoide rafue ie naɨraɨ fɨnoia, nagamɨe nainomo jaillana illaɨcomɨnɨ rairuiñena. Naie rafue ite ie comecɨ jaɨsillena jira, iena rairuiñena.Nɨe isoide rana bu cueia, naiemona dama naimɨe ɨbana feiñuana buna rairuiñena.Bie rabemo cuega rafue suillena buna rairuiñena. Nana comɨnɨ bie isoide suille rafue illanomo jaɨnaɨaɨna.Danɨ coninɨri ie illanomo nagamɨe dajena maɨjɨa, nagamɨe comena jira.Ie gobierno lloga uai dɨese nagamɨe ie jitaillacɨnona fɨnua. Jɨaɨe comɨnɨno ie comecɨna facajano iena fɨnua. Nana comɨnɨ uri illana iena fɨnua.Uri illena Naciones Unidas lloga uaina buna jeare uacaiñena.Bie rafuedo jaiacadɨnona buna rairuiñena. Bie rafue uiñuamona, bie rabemo lloga rafuena buna jamaiñena.U vědomí toho,že uznání přirozené důstojnosti a rovných a nezcizitelných práv členů lidské rodiny je základem svobody, spravedlnosti a míru ve světě,že zneuznání lidských práv a pohrdání jimi vedlo k barbarským činům, urážejícím svědomí lidstva, a že vybudování světa, ve kterém lidé, zbavení strachu a nouze, se budou těšiti svobodě projevu a přesvědčení, bylo prohlášeno za nejvyšší cíl lidu,že je nutné, aby lidská práva byla chráněna zákonem, nemá-li být člověk donucen uchylovat se, když vše ostatní selhalo, k odboji proti tyranii a útlaku,že je nutné podporovat rozvoj přátelských vztahu mezi národy,že lid Spojených národů zdůraznil v Chartě znovu svou víru v základní lidská práva, v důstojnost a hodnotu lidské osobnosti, v rovná práva mužů i žen a že se rozhodl podporovat sociální pokrok a vytvořit lepší životní podmínky ve větší svobodě,že členské státy převzaly závazek zajistit ve spolupráci s Organizací spojených národů všeobecné uznávání a zachovávání lidských práv a základních svobod aže stejné chápání těchto práv a svobod má nesmírný význam pro dokonalé splnění tohoto závazku,Valné shromážděnívyhlašuje tutoVšeobecnou deklaraci lidských právjakožto společný cíl pro všechny národy a všechny státy za tím účelem, aby se každý jednotlivec a každý orgán společnosti, maje tuto deklaraci stále na mysli, snažil vyučováním a výchovou rozšířit úctu k těmto právům a svobodám a zajistil postupnými opatřeními vnitrostátními i mezinárodními jejich všeobecné a účinné uznávání a zachovávání jak mezi lidem členských států samých, tak i mezi lidem území, jež jsou pod jejich pravomocí.Všichni lidé rodí se svobodní a sobě rovní co do důstojnosti a práv. Jsou nadáni rozumem a svědomím a mají spolu jednat v duchu bratrství.Každý má všechna práva a všechny svobody, stanovené touto deklarací, bez jakéhokoli rozlišování, zejména podle rasy, barvy, pohlaví, jazyka, náboženství, politického nebo jiného smýšlení, národnostního nebo sociálního původu, majetku, rodu nebo jiného postavení.Žádný rozdíl nebude dále činěn z důvodu politického, právního nebo mezinárodního postavení země nebo území, k nimž určitá osoba přísluší, ať jde o zemi nebo území nezávislé nebo pod poručenstvím, nesamosprávné nebo podrobené jakémukoli jinému omezení suverenity.Každý má právo na život, svobodu a osobní bezpečnost.Nikdo nesmí být držen v otroctví nebo nevolnictví; všechny formy otroctví a obchodu s otroky jsou zakázány.Nikdo nesmí být mučen nebo podrobován krutému, nelidskému nebo ponižujícímu zacházení nebo trestu.Každý má právo na to, aby byla všude uznávána jeho právní osobnost.Všichni jsou si před zákonem rovni a mají právo na stejnou ochranu zákona bez jakéhokoli rozlišování. Všichni mají právo na stejnou ochranu proti jakékoli diskriminaci, která porušuje tuto deklaraci, a proti každému podněcování k takové diskriminaci.Každý má právo, aby mu příslušné vnitrostátní soudy poskytly účinnou ochranu proti činům porušujícím základní práva, která jsou mu přiznána ústavou nebo zákonem.Nikdo nesmí být svévolně zatčen, držen ve vazbě nebo vyhoštěn do vyhnanství.Každý má úplně stejné právo, aby byl spravedlivě a veřejně vyslechnut nezávislým a nestranným soudem, který rozhoduje buď o jeho právech a povinnostech, nebo o jakémkoli trestním obvinění vzneseném proti němu.Každý, kdo je obviněn z trestného činu, považuje se za nevinného, dokud není zákonným postupem prokázána jeho vina ve veřejném řízení, v němž mu byly zajištěny veškeré možnosti obhajoby.Nikdo nesmí být odsouzen pro čin nebo opomenutí, které v době, kdy byly spáchány, nebyly trestné podle státního nebo mezinárodního práva. Rovněž nesmí být uložen trest těžší, než jakého bylo lze použít v době, kdy byl trestný čin spáchán.Nikdo nesmí být vystaven svévolnému zasahování do soukromého života, do rodiny, domova nebo korespondence, ani útokům na svou čest a pověst. Každý má právo na zákonnou ochranu proti takovým zásahům nebo útokům.Každý má právo volně se pohybovat a svobodně si volit bydliště uvnitř určitého státu.Každý má právo opustit kteroukoli zemi, i svou vlastní, a vrátit se do své země.Každý má právo vyhledat si před pronásledováním útočiště v jiných zemích a požívat tam azylu.Toto právo nelze uplatnit v případě stíhání skutečně odůvodněného nepolitickými zločiny nebo činy, které jsou v rozporu s cíli a zásadami Spojených národů.Každý má právo na státní příslušnost.Nikdo nesmí být svévolně zbaven své státní příslušnosti ani práva svou státní příslušnost změnit.Muži a ženy, jakmile dosáhnou plnoletosti, mají právo, bez jakéhokoli omezení z důvodů příslušnosti rasové, národnostní nebo náboženské, uzavřít sňatek a založit rodinu. Pokud jde o manželství, mají za jeho trvání i při jeho rozvázání stejná práva.Sňatky mohou být uzavřeny jen se svobodným a plným souhlasem nastávajících manželů.Rodina je přirozenou a základní jednotkou společnosti a má nárok na ochranu ze strany společnosti a státu.Každý má právo vlastnit majetek jak sám, tak spolu s jinými.Nikdo nesmí být svévolně zbaven svého majetku.Každý má právo na svobodu myšlení, svědomí a náboženství; toto právo zahrnuje v sobě i volnost změnit své náboženství nebo víru, jakož i svobodu projevovat své náboženství nebo víru, sám nebo společně s jinými, ať veřejně nebo soukromě, vyučováním, prováděním náboženských úkonů, bohoslužbou a zachováváním obřadů.Každý má právo na svobodu přesvědčení a projevu; toto právo nepřipouští, aby někdo trpěl újmu pro své přesvědčení, a zahrnuje právo vyhledávat, přijímat a rozšiřovat informace a myšlenky jakýmikoli prostředky a bez ohledu na hranice.Každému je zaručena svoboda pokojného shromažďování a sdružování.Nikdo nesmí být nucen, aby byl členem nějakého sdružení.Každý má právo, aby se účastnil vlády své země přímo nebo prostřednictvím svobodně volených zástupců.Každý má právo vstoupit za rovných podmínek do veřejných služeb své země.Základem vládní moci budiž vůle lidu; ta musí být vyjádřena správně prováděnými volbami, které se mají konat v pravidelných obdobích na základě všeobecného a rovného hlasovacího práva tajným hlasováním nebo jiným rovnocenným postupem, zabezpečujícím svobodu hlasování.Každý člověk má jako člen společnosti právo na sociální zabezpečení a nárok na to, aby mu byla národním úsilím i mezinárodní součinností a v souladu s organizací a s prostředky příslušného státu zajištěna hospodářská, sociální a kulturní práva, nezbytná k jeho důstojnosti a k svobodnému rozvoji jeho osobnosti.Každý má právo na práci, na svobodnou volbu zaměstnání, na spravedlivé a uspokojivé pracovní podmínky a na ochranu proti nezaměstnanosti.Každý, bez jakéhokoli rozlišování, má nárok na stejný plat za stejnou práci.Každý pracující má právo na spravedlivou a uspokojivou odměnu, která by zajišťovala jemu samému a jeho rodině živobytí odpovídající lidské důstojnosti a která by byla doplněna, kdyby toho bylo třeba, jinými prostředky sociální ochrany.Na ochranu svých zájmů má každý právo zakládat s jinými odborové organizace a přistupovat k nim.Každý má právo na odpočinek a na zotavení, zejména také na rozumné vymezení pracovních hodin a na pravidelnou placenou dovolenou.Každý má právo na takovou životní úroveň, která by byla s to zajistit jeho zdraví a blahobyt i zdraví a blahobyt jeho rodiny, počítajíc v to zejména výživu, šatstvo, byt a lékařskou péči, jakož i nezbytná sociální opatření; má právo na zabezpečení v nezaměstnanosti, v nemoci, při nezpůsobilosti k práci, při ovdovění, ve stáří nebo v ostatních případech ztráty výdělečných možností, nastalé v důsledku okolností nezávislých na jeho vůli.Mateřství a dětství mají nárok na zvláštní péči a pomoc. Všechny děti, ať manželské nebo nemanželské, požívají stejné sociální ochrany.Každý má právo na vzdělání. Vzdělání nechť je bezplatné, alespoň v počátečních a základních stupních. Základní vzdělání je povinné. Technické a odborné vzdělání budiž všeobecně přístupné a rovněž vyšší vzdělání má být stejně přístupné všem podle schopností.Vzdělání má směřovat k plnému rozvoji lidské osobnosti a k posílení úcty k lidským právům a základním svobodám. Má napomáhat k vzájemnému porozumění, snášenlivosti a přátelství mezi všemi národy a všemi skupinami rasovými i náboženskými, jakož i k rozvoji činnosti Spojených národů pro zachování míru.Rodiče mají přednostní právo volit druh vzdělání pro své děti.Každý má právo svobodně se účastnit kulturního života společnosti, úžívat plodů umění a podílet se na vědeckém pokroku a jeho výtěžcích.Každý má právo na ochranu morálních a materiálních zájmů, které vyplývají z jeho vědecké, literární nebo umělecké tvorby.Každý má právo na to, aby vládl takový sociální a mezinárodní řád, ve kterém by práva a svobody stanovené v této deklaraci byly plně uplatněny.Každý má povinnosti vůči společnosti, v níž jediné může volně a plně rozvinout svou osobnost.Každý je při výkonu svých práv a svobod podroben jen takovým omezením, která stanoví zákon výhradně za tím účelem, aby bylo zajištěno uznávání a zachovávání práv a svobod ostatních a vyhověno spravedlivým požadavkům morálky, veřejného pořádku a obecného blaha v demokratické společnosti.Výkon těchto práv a svobod nesmí být v žádném případě v rozporu s cíli a zásadami Spojených národů.Nic v této deklaraci nemůže být vykládáno, jako by dávalo kterémukoli státu, kterékoli skupině nebo osobě jakékoli právo vyvíjet činnost nebo dopouštět se činů, které by směřovaly k potlačení některého z práv nebo některé ze svobod v této deklaraci uvedených.Adoptit and proclaimed by General Assemlie resolution 217A (III) o 10 December 1948.On December 10, 1948 the General Assemlie o the Unitit Nations adoptit and proclaimed the Universal Declaration o Human Richts shawn hereablo in its ful text. Efter this historic act the Assemlie cried on aw Member States tae publicise the text o the Declaration and tae gar it be ‘disseminatit, displayed, read and exponed principally in scuils and ither learning institutions, wi nae distinction on grunds o the political status o countries or territours.Forsameikle as kenning for the inherent dignity and for the richts, equal and nane-alienable, o aw members o the human faimily is the foond o freedom, justice and peace in the warld,Forsameikle as misregaird and contemption for human richts hes resultit in barbour acts that hes scunnert the conscience o mankind, and the advent o a warld whaur aw human sowels enjoys freedom o thocht and speech, and quittance frae dearth and dreid hes been proclaimed the tapmaist aspiration o the commonty,Forsameikle as it is necessar, gin man be no gart tak recourse tae rebellion as a hinmaist resort conter tirannie and dounhaudenment, that human richts shuld be beildit by the rule o law,Forsameikle as it is necessar tae gar freendly relations atween nations aye win forrit,Forsameikle as the peoples o the Unitit Nations hes in the Chairter affirmit aince mair their faith in fundamental human richts, in the dignity and worth o the human person and in the equal richts o men and wemen and hes resolved tae promote social progress and better standarts o life in braider freedom,Forsameikle as Member States hes gien their hecht tae win, in compluterance wi the Unitit Nations, the promotion o universal tent and respect for human richts and fundamental freedoms,Forsameikle as a common understaunding o thir richts and freedoms is o the greatest importance for the ful kenning o this hecht,Nou, syne,The General AssemlieProclaims this Universal Declaration o Human Richts as a common standart o achievement for aw peoples and aw nations, tae the end that ilka individual and ilka organ o society, aye haudan in mind this Declaration, shal ettle throu teaching and lear tae promote respect for thir richts and freedoms and throu progressive meisures, national and international, mak sover their universal and effective kenning and tenting, baith amang the folk o the Member States theirsels and amang the folk o territours in ower their jurisdiction.Aw human sowels is born free and equal in dignity and richts. They are tochered wi mense and conscience and shuld guide theirsels ane til ither in a speirit o britherheid.Awbody is entitelt til aw the richts and freedoms furthset in this Declaration wi nae distinction o ony kind, sic as race, colour, gender, language, religioun, political or ither opinioun, national or social origin, gear, birth or ither status.Mair, nae distinction shal be made on the grunds o the political, jurisdictional or international status o the countrie or territour a bodie belangs, whuther it be staund-alane, trust, nane-self-governing or in ower ony ither haims o soverantie.Awbody hes the richt tae life, liberty and security o person.Naebody shal be hauden in thirldom or slavery; slavery and the slave trade shal be prohibit in aw their forms.Naebody shal be gart thole torture nor ill-kindit, inhuman nor bemeanan treatment nor punishment.Awbody hes the richt awgaits tae kenning as a person afore the law.Aw are equal afore the law and entitelt wi nae distinction tae equal beilding o the law. Aw are entitelt tae equal beilding conter ony discrimination in skaith o this Declaration and conter ony incitement tae sic discrimination.Awbody hes the richt til an effective remeid aff o the competent national tribunals for acts that daes skaith til the fundamental richts grantit him o the constitution or by law.Naebody shal be gart thole wulsome arrest, detention nor exile.Awbody is entitelt in ful equality til a fair and public hearing frae a staund-alane and even-haundit tribunal in the determination o his richts and duties and o ony criminal chairge conter him.Awbody chairged wi a penal faut hes the richt tae be thocht innocent til pruved guilty conformand til law in a public trial whaur he hes haen aw the warranties necessar for his defence.Naebody shal be taen as guilty o ony penal faut on accoont o ony act or omission that didna mak for a penal faut, in ower national or international law, at the time whan it wes committit. Nor shal a penalty be imposed hivvier nor the ane that wes applicable at the time the penal faut wes commitit.Naebody shal be gart thole wulsome intromission wi his privacy, faimily, hame or letters, nor tae onsets upon his honour and repute. Awbody hes the richt tae the beild o the law conter sic intromission or onsets.Awbody hes the richt tae freedom o traivel and residence ben the mairches o aw States.Awbody hes the richt tae win awa frae ony countrie, includin his ain, and tae win back til his countrie.Awbody hes the richt tae seek and tae enjoy in ither countries asylum frae persecution.This richt mayna be cried on in the case o prosecutions genuinely arisan ower the heids o nonpolitical crimes or o acts contrair til the purposes and principles o the Unitit Nations.Awbody hes the richt til a nationality.Naebody shal be wulsomely twined o his nationality nor disalloued the richt tae chynge his nationality.Men and wemen o ful age, wi nae ony branks on accoont o race, nationality or religioun, hes the richt tae mairry and foond a faimily. Entitelt they are tae equal richts anent mairrage, oot throu mairrage and at its upbrak.Mairrage shal be gane intil wi the free and ful consent alane o the intendin marras.The faimily is the naitural and fundamental group unit o society and is entitelt tae the beild o society and the State.Awbody hes the richt tae awn gear his lane as weel as in commonty.Nane shal be wulsomely twined o his gear.Awbody hes the richt tae freedom o thocht, conscience and religioun; this richt includes the freedom tae chynge his religioun or belief, and freedom, aither his lane or in commonty and in public or in quietie, tae witness his religioun or belief in teaching, practick, worship and observance.Awbody hes the richt tae freedom o opinioun and expression; this richt includes freedom tae haud opiniouns wi nae intermeddling and tae seek, come by and gie oot wittings and conceits throu ony media and tentless o frontiers.Awbody hes the richt tae freedom o peacefu forgethering and association.Nane may be gart belang an associe.Awbody hes the richt tae tak a haund in the government o his countrie, directly or throu representatives freely waled.Awbody hes the richt til equal access tae public service in his countrie.The wull o the people shal be the grunds o the authoritie o government; this wull shal be expressed in periodic and jonick elections that shal be by universal and equal suffrage and shal be hauden by secret vote or by the like free voican procedures.Awbody, as a member o society, hes the richt tae social security and is entitelt tae realisation, throu national darg and international compluterance and confeerin til the organisation and fends o ilka State, o the economic, social and cultural richts that maun be haen for his dignity and the free development o his personality.Awbody hes the richt tae hae wark, free choice o employ, fair and guid tids o wark, and security gin wark gaes wantin.Awbody, wi nae ony discrimination, hes the richt tae equal pey for equal wark.Awbody in wark hes the richt tae fair and guid pey that maks siccar for himsel and his faimily an existence worthy o human dignity, and hae it eikit til, if necessar, wi ither means o social beild.Awbody hes the richt tae mak and tae jyne trade unions for the beild o his interests.Awbody hes the richt tae saucht and leisure, includin wyce stents on wark-oors and periodic time aff wi pey.Awbody hes the richt til a standart o life fit for the guid-heal and weel-daean o himsel and his faimily, includin meat, claes, hoosing and medical care as weel as necessar social services and the richt tae security in the event o job loss, seikness, disability, wedowheid, auld eild or ither want o fends in circumstances oot o his pouer.Mitherheid and bairnheid is entitelt tae special tent and assistance. Aw childer, whuther born in or oot o wadlock, shal enjoy the samelike social beild.Awbody hes the richt tae learning. Learning shal be free, at least in the elementar and foondin stages. Elementar learning shal be compelt. Technical and professional learning shal be made generally available and secondar learning shal be available tae aw equal like on grunds o merit.Learning shal be airtit at the ful development o the human personality and at the steivening o respect for human richts and fundamental freedoms. It shal promote understaunding, toleration and freendship amang aw nations, racial or religious groups, and shal gar the purposes o the Unitit Nations win forrit in the uphauding o peace.Parents hes a prior richt tae wale the kind o lear that shal be gien til their bairns.Awbody hes the richt tae tak pairt freely in the cultural life o the commonty, tae enjoy the airts and tae share in the advancement o science and its benefits.Awbody hes the richt til the haining o the moral and material interests that results frae ony scientific, literary or airtistic production he is the makar o.Awbody is entitelt til a social and international order in the whilk the richts and freedoms furthset in this Declaration can kythe in ful.Awbody hes duties tae the commonty in the whilk alane the free and ful development o his personality is possible.In the exercise o his richts and freedoms, awbody shal thole nae mair nor whit branks are determined by law for the ae purpose o makand the due kenning and respect for the richts and freedoms o ithers and the meeting o the just needs o morality, public order and the common weill in a democratic society siccar.Thir richts and freedoms can niver in nae case be exercised conter the purposes and principles o the Unitit Nations.Nocht in this Declaration may be interpret as allouin for ony State, group or person ony richt tae tak pairt in ony ploy or perform ony act ettled at the cowping o ony o the richts and freedoms herein furthset.Omnium humanae gentis partium perspecto et cognito consensum fidemque propriae dignitatis atque iurium, quae omni tempore aequa et paria esse debent nec alienari possunt, totius terrae libertatis iustitiae pacis esse initium;hominis iurium perspecto et cognito contemptum et neglegentiam ea facinora atrocia tulisse ut morum humanorum conscientiam religionemque minuerint, atque etiam aetatis initium, qua omnes homines loquendi libertate et credendi utantur, nihil terroris indigentiaeque timentes, maximum, quod homo expetiverit, renuntiatum;hominis iura perspecto et cognito legum regimine defendi necesse, si cupiunt hominem, ultima ratione, ad nimiae vexationi ac crudeli dominationi reclamitandum non sollicitari;Gentium coniunctionibus perspecto et cognito magis magisque in dies faveri necesse;Gentium Coniunctarum perspecto et cognito nationes in Constitutione propria iuribus hominis praecipuis fidem se habere confirmavisse, ipsius hominis dignitati et virtuti, aequis inter homines, vel virum vel mulierem, iuribus, praeterea non modo progressioni generis humani communi se favere decrevisse, sed etiam rationibus vivendi in latiore facultate prosperioribus;Civitates Socias perspecto et cognito, salva fide, de maxima verecundia et certa observantia hominis iurium et omnium praecipuarum libertatum firmandis, auxilio cum cunctis Gentibus Coniunctis conferendo, esse pollicitas;ad eadem officia persolvenda perspecto et cognito communem formam rationemque, et eorundem iurium et libertatum, maximi esse momenti et ponderis;itaquePUBLICUS NATIONUM COETUSHANC DECLARATIONEM HOMINIS IURIUM UNIVERSAMPROMULGANTOmnibus civibus et gentibus speciem perfectam et communem adipiscendam, ut omnes homines et omnes societatis partes, memoriam Declarationis tenentes, et docendo et instituendo, eorundem iurium et libertatum observantiam reverentiamque augeri conentur, atque, patriis consiliis et externis in dies progredientibus, communem omnium et certam probationem rationemque esse tuta, cum Sociarum Civitatum civium tum civium, quorum fines in iurisdictionis earundem potestate sint et dicione.Omnes homines dignitate et iure liberi et pares nascuntur, rationis et conscientiae participes sunt, quibus inter se concordiae studio est agendum.Omnium hominum propria sunt quae iura et libertates in hac DECLARATIONE enuntiantur: generis,vultus, sexus, linguae, religionis, opinionis civilis, nullo discrimine atque sine natione divitiis loco discretis.Praeterea nullum discrimen statuetur civitatis forma et iuris aut gentium, regionis aut territorii cuius quidam est, sive ea regio aut territorium sui iuris est vel in administrationis fiduciariae dicione vel non liberum vel in cuiuslibet imperii modi potestate.Suae quisque ipsius vitae, libertatis, incolumitatis potestatem habet.Homo nemo iugo et servitute oppressus teneri poterit; nullo pacto, servitus et mancipiorum commercium.Homo nemo in cruciatum poterit dari, suppliciis atrocibus adhibendis.Suae quisque ipsius probationis potestatem habet, ubicumque gentium, personae rationalis et civilis.Omnes homines ea lege, qua aequo modo defendantur, sunt pares, sine ullo discrimine. Omnes homines lege aequa suae ipsorum defensionis ius habent ab omni discrimine quod eam DECLARATIONEM violet, atque ab omni incitamento ad id discrimen efficiendum.Suae quisque ipsius appellationis ad idonea tribunalia patria de facinoribus quae maxima et iusta iura violent ei relata a rei publicae institutis vel legibus, potestatem habet.Homo nemo sine causa prehendi, custodia teneri, vel exilio poterit affici.Sui quisque, pari iure, iudices aeque ac coram omnibus adeundi potestatem habet, qui non opinioni obnoxii sint sed integri, ut iura officiaque sua constituantur atque criminis contra se iustae causae.Suae quisque ipsius innocentiae coniectae, sceleris accusatus, omni de defendenda causa auctoritate comparata et fide accepta, dum culpa ex lege in publico iudicio ostenta erit, potestatem habet.Homo nemo damnari poterit, si iussum, quod ipso hoc tempore aut ex domestico iure aut ex gentium non fuerit scelus, perpetraverit vel praetermiserit. Item nulla poena maior quam quae, scelere commisso, iure potest dici, irroganda.Homo nemo intercessiones, sine causa, adire in suae ipsius vitae genus,familiam, domum, mutuam corresponsionem neque in sui fama detrimenta capere poterit. Suae quisque ipsius tutelae, ex lege contra easdem intercessiones aut detrimenta, potestatem habet.Suae quisque et motus et sedis domiciliique, in omnium civitatum finibus, libertatis potestatem habet.Suam quisque potestatem habet quamlibet regionem atque suam relinquendi, in eandemque revertendi.Suae quisque comparationis et usus, inter alias gentes, hospitii potestatem habet, vexationum causa.Quod ius non appellari potest, cum homo criminibus non publicis perquiratur vel rebus adversis Gentium Coniunctarum consiliis et rationibus.Suae quisque ipsius civitatis potestatem habet.Homo nemo sua civitate sine causa demi poterit nec civitatis iure mutandae.Viri et feminae ius est ut, matrimonio aetate idonea, iungantur et familiam habeant, nullo modo generi, civitati, religioni imposito. Quibus de nuptiis, per nuptias, nuptiis dirimendis, paria iura.Nuptiae constitui possunt ipsis futuris coniugibus libere planeque consentientibus.Familia, societatis nucleus naturalis et praecipuus, ius utendi praesidio habet societatis et Rei Publicae.Sui quisque ipsius patrimonii atque inter alios communis potestatem habet.Homo nemo suis bonis ex arbitrio potest demi.Suae quisque libertatis potestatem habet, cogitationis conscientiae religionis; ita ut religionem vel sententiam mutet, atque, solus vel communiter, in sacris docendis, exercendis, observandis, publice et privatim, ea possit colere.Suae quisque ipsius libertatis potestatem habet, et opinandi et loquendi, de sua sententia nulla molestia affectus, atque nuntios et opiniones indagandi accipiendi divulgandi omnibus modis et nullis impedimentis.Suae quisque ipsius libertatis potestatem habet, et iure et honeste conveniendi et congregandi.Homo nemo, ut congregationi intersit, potest cogi.Suae quisque rei publicae imperio intersit et per personam ipsam et per legatos sua sponte electos, legibus ferendis.Sui quisque aditus potestatem habet ad rei publicae officia, exaequatis condicionibus.Populi consensus principium est publicae potestatis; qui consensus certis temporibus veridicis et paribus omnium suffragiis, per tabellam est declarandus, vel pari iudicio liberi suffragii.Suae quisque ipsius incolumitatis vitae, in hominum societate, potestatem habet etiamque civium conatu et gentium auxilio pro singularum rerum publicarum temperatione et opibus, operis ad rei familiaris et civilis curam et ad doctrinam pertinentis, necessarii ad propriae personae dignitatem et maturitatem.Suae quisque ipsius industriae potestatem habet, optionis munus solvendi, aequis condicionibus oblatis atque nulla opera intermissa.Suae quisque mercedis, nullo discrimine, cum pari opera convenientis potestatem habet.Quicumque in opera est, aequae et idoneae remunerationis ius habet ita ut sibi et familiae pro humana dignitate tutam vitam prospiciat, quae, si oporteat, aliis tutelae et fidei modis cumuletur.Suae quisque constitutionis propriae potestatem habet, collegiorum operarum, atque accessionis commoda defendendi causa.Sui quisque corporis et animi relaxationis ius habet, aliquot horis profestis ennumeratis et diebus feriatis, mercede persoluta.Suae quisque ipsius rationis vivendae ius habet, quod bonae et integrae valetudini caveat, commodo suo et familiae, singulari cura victus, vestis, domicilii, et curationis munerum et societatis vitae officiorum utilium; praeterea ius habet eiusdem tutelae, si sine opere fuerit, si in morbo inciderit, si infirmus, viduus, senex aut defectus a copiis, invitus.Gignendi tempus et puerilis aetas maxima cura custodienda sunt. Omnibus pueris, et matrimonium et extra idem natis, eadem est humanae societatis tutela.Suae quisque ipsius doctrinae ius habet, quae de classibus puerilibus est gratuita et praecipua; praeterea doctrina primaria verum necessaria; doctrina, ad artem et munus pertinens, ab omnibus intellegi debet; denique ad ordinem superiorem aeque omnibus pro merito patens.Toti personae maturitati disciplina est dicanda, iurum et libertatum confirmationi et rationi, qua disciplina omnes gentes, omnia genera, omnes religiones intelligenda, observanda, amanda sunt, atque officiis Coniunctarum Gentium favendum ad pacem servandam.Parentium potestas est ut disciplinas, quibus liberi imbuantur, elegant.Sui quisque ipsius arbitrii ita potestatem habet ut vitae ad societatis doctrinam pertinenti particeps sit et artibus perfruatur, cum scientiae incrementis beneficiisque vehementer studeat.Suae quisque tutelae ius habet morum rationis utilitatis quae ex suis studiis scientiae litterarum artium efficiantur.Suae quisque ipsius disciplinae societatis et gentium qua eiusdem DECLARATIONIS iura et libertates plane fieri possint, potestatem habet.Omnibus hominibus ad sodalicium officium est praestandum, quo modo mentes animique excoli possint.Sua quisque ipsius iura exercens et libertates derogationibus lege decretis afficiatur ad iurium aliorum et libertatum cognitionem et obsequium praestanda et ad morum legitimas necessitates explendas atque rei publicae tranquillitatis et communis commodi in populari societate.Contra Coniunctarum Gentium proposita et principia numquam haec iura et hae libertates exerceri possunt.Cuius DECLARATIONIS nulla res ita potest putari ut quoddam ius exercendae operae vel faciendi facinoris detur cuivis civitati, aliquot hominibus vel uni e multis, ut aliquot iurium et aliquot libertatum eiusdem labefactentur.Eteke cakala ekwi (10) ko sayi ya cemba kulima wohulukayi ovita eciya akwi akwala l’ecelala, Onjango yatatu yowingi wolofeka vyalikongela yasokiya, V’onjo yonguluvulu yo Chaillot ko Paris, ukanda wolwali womoko yomunu. Eteke lyakwamako lyekwi lamosi (11) osayi ya cemba yulima ohukayi ovita eciya akwi akwala l’ecelala, onjango yowingi yo UNESCO yatyamesa asulilo oku eyo akulihisa ekwatiso lyukanda wowingi wovopange osi esukiyo.Okukolela ukulihiso ekalo lityamela kovimata mata vyepata lyomanu kwenda omoko yasoka kwavosi. Kwenda yesunga yilinga ombembwa yimwe yapana yesunga kwenda yombembwa v’olwali.Okukolela eci kacakulihiwile kwenda esepwiso lyomoko yomunu, lyatwala kokuponda, okungwalisa olondunge vyowiñgi kwenda ekalu lyolwali lumwe muna vakwamwenyo vakaliyela okuvangula kwenda okulitava, vayovoka kusumba kwenda kusuka , yalombolwiwa ndeyi yavelapo hayo yalelapo vali keswimo liwa lyomunu.Okukolela okuti cavelapo okweca ulongo kokwamako okulyeca kukamba wolofeka.Olukolela okuti vukanda owiñgi wofokeka vyalikongela, wasapula onjanja yokaliye etavo lyawo komoko yavelapo yomunu, kekalo kwenda esilivilo lyomwenyo womunu, okulisoka komoko yalume kwenda yakayi kwenda yilombolola utoyi wokweca okwamako kwowingi kwenda okweca ekalo lyaposoka lyomwenyo v’eyovo limwe lyavelapo.Okukolela okuti olofeka vyalityamela vyatyamela okukwata, okulikwatisako l’elisokiyo lyolofeka vilikwete omunga, esumbilo lyolwali kwenda owingi womoko yulume kwenda ayovo avelapo.Okukolela okuti omunga yimwe yolomoko evi kwenda ayovo lyavelapo vali kesilivilo kokusumbila etyamêlo eli.Onjango yowiñgi yalombolola ukanda ovu wolwali womoko yomunu l’esokolwilo lyavosi okulipitilisa kawiñgi osi kwenda olofeka vyosi, oco okuti omanu vosi kwenda okuti avimatamata vyosi vyowiñgi, okukwata ukanda owu olonjanja vyosi vesokolwilo, vakwata ongusu yaco, okupisa kelilongiso kwenda kepindiso, lyokwamisako esumbilo lyolomoko evi kwenda ombembwa, kwenda okukwata okupisa kovikele vyamako vyeci citumila ofeka kwenda colwali, okukulihisa kwenda okucilinga volwali kwenda ava vaci kasi, ndañgo kowiñgi wolofeka vyatyamêlako ndeci kwevi vyolofeka vikasi kovaso yavyo :Omanu vosi vacitiwa valipwa kwenda valisoka kovina vyosikwenda komoko. Ovo vakwete esunga kwenda, kwenda olondunge kwenje ovo vatêla okuliteywila kuvamwe kwenda vakwavo vesokolwilo lyocisola.Omunu eye omunu citava okukala lolomoko vyosi kwenda ayovo osi aciwa vukanda owu kawupiñganyiwa, ndeci citukwiwa kovivalo vyakova, kulume pamwe ukãyi, k’elimi, ketavo, kocisimilo culoñgo woku vyala ofeka ale esokolwilo lyosi likwavo lyefetikilo lyofeka ale lyowiñgi, lyukwasi, lyucitiwe wekalo limwe lyosi konepa yikwavo kakukala etepiso lalimwe lyupisiwa kesokiyo lyuloñgo wokuvyala ofeka, lyesunga ale lyolwali lyofeka a lyosi okuti omunu watunda, okuti ofeka eyi yiyovoke okuti yityamêla yikwavo ale yikala longave yimwe yokulitumila oyonwêle.Lomwe okakala upika ndañgo oselevende; upika kwenda omwîlu yapika vyatatekiwa kolonjila vyayo vyosi.Lomwe okapumiwa, ndañgo akangiso ohali yalwa, ungangala uvi.Omunu eye omunu okwete omoko yokukuliha kolonepa vyosi vyofeka yahe yesunga.Omanu vosi valisoka kocihandeleko. Kwenda vakwete omoko. Kayalitepele yalisoka kokutatiwa kwocihandeko.OCIHASU CEPANDU VALIOCIHASU CELELÃLAOCIHASU CECIYAOCIHASU CEKWELomwe okayikiwa kovilinga ale ovovi vonjanja yaco eci akalingiwa, havakasi ndelinga limwe lyumunu okupisa komoko yofeka ale yolwali ndeci calisoka, hakukakala okayike lakamwe kakola aka kakapiwile vosimbu eyi ekandu lyumunu lyalingiwa.OCIHASU CEKWI LA MOSIOCIHASU CEKWI LAVALIOCIHASU CEKWI LATATUOmumu eye omunu okwete omoko yokwenda ndeci apanga okunõla oku akala nda vokati ke kalo lyowiñgi.OCIHASU CEKWI LAKWÃLAKokukwamawa, omunu eye omunu okwete omoko yokuvanjiliya okutilila kofeka yikivavo kwenda okukwatisiwa ndukwafeka yiñgi volofeka vikwavo.Omunu eye omunu okwete omoko yunyitiwe umwe wofeka.Lomwe olikasilili olundiliwa unyitiwo wahe. Ndañgo omoko yokupongolola unyiliwe.Okupisa kutunga wokulinga uvala, ulume kwenda ukãyi ndengo ohele layimwe yekova, yukwafeka ale etavo, vakwete ocipango cokulikwêla kwenda okutunga epata.Ovovakwete omokoyimosi osimbu yuvala kwenda kokulitepa kwavo.Uvala citava okuti va umalusula locipapo kwenda esokolwilo lyasoka lyolokweli vyokovaso.Epata ocimatamata casoka kwenda cakola cowingi kwenda cikwete omoko yokutatiwa kwowiñgi kwenda kwolombyali.Omunu eye omunu, ndañgo oco ale kowiñgi, okwete omoko yeci mwêle.Lomwe ofwangiliwa okuketikiwa kweci cahe.Omunu eye omunu okwete omoko yeyovo lyokusokolola, olondunge kwenda etavo.Omunu eye omunu okwete omoko yeyovo lyesokolwilo kwenda okuvangula.Omunu eye omunu okwete omoko yeyovo lyonjango kwenda omunga yunu.Lomwe osiliñginyiwa oku upa vomunga yimwe.Omunu eye omunu okwete omoko yokukwatisa esongolo lyolondaka vyowiñgi wovofeka yahe, ndokwiñgilamo l’utwe ale v’onêle ndovindekase vyanoliwa.Omunu eye omunu okwete omoko yokweca, vekalo lokulisoka kovopange owiñgi wovofeka yahe.Onjongole yawiñgi osi yovihandeleko vyomoko yowiñgi; onjongole eyi yavangwiwile kocela calomboloka cocili, cikwate onepa volotembo kukulisiso wavyosi wasoka, kwenda kocela covutima, ale vali elinga limwe lisungweko lyeciwa kombembwa yocela.Omunu eye omunu, eci okuti ocimatamata cowingi, okwete omoko yokutatiwa kwowingi, oko kutundilila koku kwata esanju olomoko vyokwasi, vyowingi kwenda ovituwa viyongwiwa kunu wavyo kwenda okwamako kulikasilili kwenkalo lyomunu, ohenda yongusu yofeka kwenda ukamba lolofeka vyolwali, okukwata ocikele celisokiyo kwenda ovokwasi ofeka oyo ofeka.Omunu eye omunu, omoko.yupange, okunõla locipango cahe upange, ekalo lyaposoka kwenda lyesanju lyupange okutatiwa oco hakatundeko.Vosi vakwete omoko, halokutepisako, ofeto yimosi kupange walisoka.Wosi olinga upange okwete omoko yofeto yasoka kwenda yesanju, okukwata ndeci epata lyahe ekalo limwe lyunu womumu kwenda yamisako, ndaciyongola vali ovi kwata vyokutata owiñgi.Omunu eye omunu okwete omoko yokutekula, lavakwavo olosindikatu okutyamêla kolosindikatu vikwavo oco vatetwiye olonjongole vyaso.Omunu eye omunu okwete omoko yokupuyuka kwenda okupitisa otombo kwenda elyuviko lyasoka lyosimbu yupange kwenda epuyuko lyosimbu yifetiwa.Omunu eye omunu okwete omoko yutunga womwenyo umwe wasoka oco akwate uhayele wahe, ekalo lyahe liwa kwenda lyepata lyahe haco lyokulya, okuwala, onjo ovikele vyuhayele, ndeci vo haco kovipange owiñgi aposokela; eye okwete omo yokutatiwa konjila yokukala okuti kakwete upange, kokuvela, eci ekuti kasilivilavali, kumbumba kokukukatoke kolonjila vikwavo vyokumyelisa ovikwata vyahe vyosi vyekwatiso kokwamako lovitangi vyulika wonjongole yahe.Kokucitiwa kwenda kumõla okwete omoko yekwatiso limwe kwenda ekwatiso limwe lyavelapo. Omãla vosi vacitiwa kavivala ale kosamwa yavo, vakwata etetwiyo limosi lyowiñgi.Omunu eye omunu okwete omoko yelilongiso. Elilongiso likale lyocali, ndeci cikala elilongiso lyokuyukiyako kwenda lyongusu. Elilongiso lyokuyukiyako te okulisiliñginya. Elilongiso lyuloñgo kwenda lyepindiso te lisandwiwa; okweca onjongole yelilongiso lyavelapo liyulwiwe kokulisoka kwavosi kupange wekolelo lyawo.Elilongiso litave okuyuluka kukulihiso wosi womwenyo kwenda kongusu yocisumbilo komoko yomanu kwenda keyovo lyasoka. Oyo yece elomboloko, ongecelo kwenda ukamba p’okati kolofeka vyosi kwenda awiñgi osi olomepele vyakova ale vakwetavo, eci ndeci okwamako kwovopange olofeka vyalikongela kokukwatisa ombembwa.Olofeka, kocipango, omoko yokunõla elilongiso lyosi vaca k’omãla vavo.Omunu eye omunu okwete omoko yokukwatisa ndeci ayongola komwenyo wovituwa vyowiñgi : okukwata kovoloñgo kwenda okukwatisa kokwamako kuloñgo kwenda ovowa aca.Omunu eye omunu okwete omoko yokutatiwa kolonfongole vyolondunge kwenda ovikwata vyalingiwa vyupange uloñgo walivulu ale ovipapo ale olomapalo evi okuti ovyo efetikilo.Omunu eye omunu okwete omoko yeci avyala, kesokiyo lyowiñgi kwenda kesokiyo lyolwali, ocihandeleko cimwe ndeci omoko kwenda ombembwa yipopiwa vukanda owu mupita eci calingiwa.Omunu okwete ovikele kowiñgi esi okuti olikasilili kesokiyo lyokwamako kunu wahe kwenda eci citava.Vupange womoko yahe kwenda kekalo liwa lyombemwa yahe, omunu eye omunu eye umwe okapiwa kongave eyi alinga kocihandeleko culika oco akwate ukulihiso kwenda ocisumbilo colomoko kwenda eyovo lyovina vikwavo yokusanjwisa alinga awa okuvangula, ucihandeleko cowiñgi kwenda ekalo liwa lyacosi cuvyali wowiñgi.Olomoko evi kwenda eyovo havikatava, vonjila layimwe, okulinga eci hacoko kasañgamêlo kwenda kafetikilo olofeka vyalitokeka.Lalimwe ekalo lyukande owu litava okuti lilombolwiwa, okuti likatangisa uvyali, elyongolwilo limwe ale omunu umwe, omoko yimwe yañgo yokutyamêla kupange umwe ale okutelisa elinga limwe lyokunyõla olomoko kwenda eyovo, vyatumiwa ndeti mulo.Giqihket wan inaget pal ne musempuzuhket pal ne tumak tahtalmet pal gitat su welit gichiwat ume se chikume A(iii) pal mahtati ipal mezi se chiknawi ume pual xiqey.Weli muina ga ne tamagixti ne tuktiani wan ne nehmachnemit tik ne tahtal gipia pal tezilnah ne tay gichiwtuk tay gatka tesu genga tay maya tupal muchi ne pal tu iknuwan.Weli muina ga te gixmati wan ne tay gatka tesu datka tu patiw tal gichiwtiwit tesu tik tupal te geman inatiwit tay pal tehemet, wan inatiwit ga gichiwtiwit inatiwit ga ginetuyat gichiwat ne pewa muchi pal se techan gan ne tagamet teya mahmawit wan welit inat tay gichiwat tay yek.Weli muina ga pal ne tahtagamet nemi gah gipalewia gah gituktia pal gita ga ne tagat muita ga te weli yawit gah tesu gichiwa yek.Weli muina ga ne tehtechan pal ne tuhtumak sen nemit techan inatiwit tik ne amatageza inatiwit ga nemi tay ipal ne tagat gitaget geski tu patiw wan gan tigengat pal ne tagamet wan ne siwatket; wan inatiwit ga mu magixtihtiwit pal gitat tay gichiwat pal gipiat wan welit nemit ihtig ipal se mas patawak ipal ne tamagixti.Weli muina ga ne tagutun tupal inatiwit ga kia tik palewiat wan tay mupuzuwat ipal ne sen nemit techan magitagan gen se tahtuli pal muchi ne tal wan yahiga ne tamagixti ipal ne tagat.Wan muweli muina ga san se pal ini tay tupal wan ne tamagixti yaha tay mas timunegit pal tikchiwat tay tinatiwit.Ne musepuzuhket muchi ne tahtalmetIna tay munextia muchi ipal ne tehtechan tay tupal wan tumak tahtal ma puzihtiwit ginegit gichiwat ihtik tamachtiagan pal mumachhtiat pal welit, nehmach nemigan pal ne tupal tamagixti tay tupal wan tamachiwa gen ipal ixkáliu tu techan wan tepal techan su tikchiwtiwit wan muchi ma gichiwagan wan yek tagutun ihtik ne tehtechan muchi gen ihtik ne tahtal talihtiwit gaitan tay ipal.Muchi ne tay gen tu weyga nestiwit tamagixti genga tik ekneliat wan ipal wan gichiwtiwit ipal ma munegigan ne se pal ne se.Muchi tehemet ti welit tinat iwan tamagixti ga inatiwit tik ini nextiwit pal nuhme tehemet tilqiluya, siwat u tagat gen tageza, gan mu tanwageza, tay yaha gimati ga weli ina pal ne techan u pal muchi su gipia u te, nestuk u gan yaha ginegi.Te ya mu ixtemuwa tay mu chiwtuk pal ne galpuli u tepal tal ipal ne tu tal tay ne tupal uk se isel tal gen se tal gipia iteguyu tesu isel u gipia uk se iteguyu.Muchi tehemet tiwelit tinemit ne tamagixti wan ga yaha isel mutuktia.Tesu aga weli gichiwa tay te ginegi te weli tegiti gah i wan yaha tesu ginegi wan tesu welit giahwat nan tesu welit techchiwat datka.Tesu aga weli mezilpia ma ixtuna u techsumat gen tesu yek.Muchi tehemet tiwelit, gan tinemit mu ixtiya ne tuamaw.Ixpan ne tahtuli muchi tigenga wan gipia, genga ipatiwyu pal gipalewia ne tahtuli, muchi gipalewia ne tahtuli gah ina ga tehemet tesu datka tupatiwyu wan gah ina genga ga tehemet tesu datka tupatiw.Muchi tehemet tikpiat u tiweli tik tahtanit gan welit techpalewiyat qak ginegit techixtiliat tay tupal wan tay nemi tik ne amat u pal ne tahtuli.Te agah welit gitenzaqat nan welit gi tuktiyat ga uk se techan.Muchi tehemet tiwelit ga muchi tigenga munextia ga gigagit ga se gal puli gan tatuktiyat u gan muweli pal gitat tay ipal tay ginegit ma gichiwat u pal gitat su yek u te yek tay gichiwa.Muchi tehemet tikpiat gen tiwelit tinat ma inagan ga tesu yaha gichiwtuk su te mumati su yaha gichiwtuk gen ina netahtuli wan muina tay munechtiwit tay munegi pal yaha te welit gi tenzaqat.Te aga weli tigilwiat ga yaha gikchiwtuk su te gichiwtuk ga tesu datka gichiwtuk gen tupal tahtuli tal u tepal tal. Nan nusan weli gilwiya ma tachtawi ta yaha tesu gichiwtuk.Te aga weli ina datka ipampa su tesu gimatit tay yaha gichiwa, wan iknuwan, itechan wan igal wan iamat tageza, nan tay yawi ma inat ipampa ipal ta yaha. Muchi tehemet tikpiat ixpan netahtuli techpalewiat tayawi ga tehemet wan tay tehemet tesu tikchiwtiwit.Muchi tehemet tiwelit tinehnemi gan tehemet tiknegit.Muchi tehemet tiwelit tigisat pal uk se te pal techan wan tiwelit timuqepat tik ne techan.Wan su gen se tehemet gitemuwat weli yawi tik uk se techan gitemuwa gan weli nemi.Wan tesu welit gitahtanit ne tahtuli su yaha gimati ga gichiwtuk tay inat ipal u tay yawi ihpak tay ipal ne sen talmet.Muchi tehemet tiwelit tigixtiat tuamaw tageza pal gimatit ga cha ne tehemet titechan tagamet.Tesu aga weli giixtilia pal yaha techan cha ne nan weli gipata gan yaha nestuk.Ne tagamet wan ne siwatget qak ahsi nexiwit ga welit munamiktiat welit munamiktiat pal gi iskaliat ipihpilawan wan te muita gen itachixka mulatuh u mezali. Wan genga welit tay ipal sen nemit u muahkawat.Maya su yehemet ginegit munamiktiat welit munamiktiat su té tesu.Ne iknew se tagutun pal ne tezilna pal ne techan cha nehket, wan gipia ta ipal ixpan netechan wan pal ne talmet.Muchi tehemet tiwelit tikpiat maya tupal wan nusan tiksempiat.Tesu aga weli techihtilia tay tupal.Muchi tehemet tiwelit tikchiwat tay tiyultageza, ta yaha weli gikchiwa wan gan ginegi mutanwageza; ini tay ipal gikchiwat ga tiwelit tikpatat tay tehemet tiknegit u gan tiknegit timutanwagezat; kiuni gen netamagixti munextia gan tehemet tiknegit timutanwagezat maya se u muchi, ixpan muchi u tusel; pal tikmachtiat, ne tay tikchiwat, ne gan titageza wan gan muita.Muchi tehemet weli tikpiat tamagixti pal ina tay yek u té; ini tay tupal yek pal te aga weli techilwiat ga tesu yek tay tikchiwat, wili tiawit tigitat wan welit techilwiat wan weli muina su yek u té, wan weli muilwia muchi, tesu maya ni gan su té gan muweli ina wan gen muweli ina.Muchi tehemet tikpiat tamagixti pal timupuzuat wan gan mupuzuat pal tik chiwat tay yek.Tesu aga weli mezilwia ma xinemi gan tesu tiknegi.Muchi tehemet tiwelit nemi tik ne gal puli pal ne tu techan, welit tinemit u tiktuktiat uk se ma nemi tupampa.Muchi tehemet tiwelit tigalagit gan muchi tigengat gichiwat tay ipal ne pal ne tahtuli.Tay ginegi ne techan ga ne tezilna pal tanawatiani ipal muchi tehemet; ini tay tiinat pal muchi pal qak tiawit tay tiinat gahyawi gituktia ne techan, ini tay muina tiawit tikchiwat qak ya muqepa tik inat ga ya mupata uk se ga gituhtia ne techan; pal muchi inat ga yaha weli naga pal tatuktia wan tay muina maya tehemet tikmatit pal ga tinatiwit wan uk se weli muchiwa ma ina ga nemi yek.Muchi tehemet gen se pal ne gan puzuat weli gipia gal wan gan yawi pahtia wan mumachtia, wan gipia gan su ginegi gichiwa pal ne techan wan pal ne tepal techan tay gipia ne gan ahsi musempuzuat wan tay gipia ipal ne techan, gunih weli tay yaha gipia, yaha gipia muchi tay munegi, wan tay gichiwa gatka, tay yaha munegi ipal wan tay weli gichiwa tay yaha munegi.Muchi tehemet tiwelit titegitit, pal ina tay ginegi gichiwa, tay genga gen uk seyuk tegitit ma mumati yek wan weli mutahtawelia ga tesu gimagat gan tegiti.Muchi tehemet tiwelit tiktahtamit ipatiw ne tegiw genga gen gitaxtawat ne uk seyuk.Muchi tehemet welit tikpiat matechtahtawigan genga pal mumati yek, pal gimati gaipal wan pal iknew pal ixtuna pal muchi yehemet wan pal tami gichiwat ga uk seyuk gan welit gipalewiat.Muchi tehemet tiwelit tikpuzuwat wan weli timuchiwat se pal gan mupuzuat pal mupalewia tay ipal.Muchi tehemet tiwelit timusewiat, wan paxaluwa qak tesu tegiti, wan qak tegiti ma tegiti axta qak inatiwit, wan qak paxaluwa magitaxtawigan gen tegitisgia.Muchi tehemet welit tikpiat ma tinemigan yek ma weli nemi yek yaha wan iknew, ma gipia pal mupahtia wan pal nemi yek, wan tay giqa, qahqax, gal, gan ya mupahtia wan pal muchi tay yaha munegi; gipia nusan gan gitaxtawat su te gipia tegiw, guguya, te weli nehnemi, ga migi igumpa, ga chulét, wan uk sekseyuk gagi puluhtuk tay yaha tesu ginetuya.inan wan qak gunet gipiat nusan ga gitahpiat wan ga gita manemi yek. Muchi neguhgunet, nestiwit ipal munamitihtiwit u tesu, gipiat nusan pal ipal tay muchi gipiat.Muchi tehemet tiwelit timumachtiat. Wan timumaxtiat ma te techtahtani ipatiw, pal timumachtiat tay timunegit. Pal timumachtiat timunegit ma techilwigan gan tiawit timumachtiat. Tay timumachtiat pal tiwelit tiinat yek tay tiknegit tiina wan ini weli nemi pal muchi tesu pal maya se; pal muchi ne gan mumachtiat gan welit genga pal muchi, su weli gichiwa tay yaha weli.Ne tay timumachtiat nemi pal weya tay tigixmati wan pal tesu aga techchiwa datka; pal weli gimati, pal yahkawat gichiwa tay yaha ginegi, pal te timuqalantiat wan pal timunegit nuhme ne tal wan muchi ne gan mupuzuat tesu inat datka pal tyut u wan mutanwageza; wan yaha mugumuntia pal tami qiga tay ginegi gichiwa pal ne nuhme ne talmet pal te aga muchiwa datka.Ne tehtegu weli gitat tay welit gimachtiat ne guhgunew.Muchi tehemet tiwelit tikchiwat tay gichiwa ne techan tagamet, pal welit mu yulqesuwat tay yehemet welit gichiwat, wan weli nemit ne ga gimati ina tay gichiwa wan tay gimaga ipatiw tay yaha gichiwtuk.Muchi tehemet tiwelit tigitat su yek u te, tay tehemet tikchiwtiwit, tay yaha ipal pal yaha gichiwtuk tik ne tay tesu aga gimati, tawawasua wan tilqilua, mihtutia, gixpiza.Muchi tehemet tiwelit tiktahtamit ma gichiwagan tay inatiwit ga giawi gichiwat tay tupal tamagixti tay inextiwit tik tay inatiwit ma gichiwagan pal te naga maya tik amat.Muchi tehemet tiwelit tikchiwat tay ipal ne techan ga maya ipal yaha weli gichiwa tay yaha weli gamumaxtihtuk.Tik ta yaha gichiwa pal te aga gilwia datka, muchi tehemet weli nemi tay gilwiat chupi ta ina ne tanawatiani, wan pal maya gita ga ta yaha ipal wan tamagixti ipal muchi wan mumati yek tay gilwiat ma gichiwa ipampa uk seyuk, tay yek tatuktiat, tay yek, ne tatuknianit pal muchi wan pal nemi yek muchi tik se gan tinemit gan tesu aga techilwiat datka.Ini tay tupal wan tamagixti tesu weli qak tesu tiknegit qak te tiknegit tay su tiawit tinat tay tesu yek pal ne sen talmet.Tesu datka tay ginechtiwit welit inat tesu welit gimatit gen gimaga ta ipal pal se gan musempuzuat u pal ne techan, pal pewat gichiwat u gichiwat tay pal gitahtani tay tesu ginegi gikchiwat pal ne tay inatiwit tigini tay ginechtiwit.Taliki ya cumi y'ukwa desembri mu mwaka wa 1948, niwo munsi Ikoraniro rusange rya ONU ryemeje likanamenyesha Itangazo ryo kwamamaza hose ibyerekeye agaciro ka Muntu. Ikoraniro rusange ryasabye ibihugu byose bili muli l'ONU gukora uko bishoboye kugira ngo iryo Tangazo lizatangirwe ku mugaragaro, ryamamare hose kandi lisobanurwe, cyane cyane mu mashuli, ali amato ali ayisumbuye, mu bihugu byose, ibyigenga n'ibigitegekwa.Ikoraniro rusange lilibutsa ko:- Ugushyira ukizana, ituze n'ubutungane mu bihugu bishingiye ku karusho ka buli muntu, kadasibangana, gahamya icyubahiro akwiye n'agaciro twese duhulijeho,- Gusuzugura no kwirengagiza ako gaciro n'icyubahiro bya buli muntu nibyo byateye bamwe imigenzereze isa n'iy'inyamaswa, umutima w'umuntu utakwihanganira. Nicyogituma twemeza ko icyo umuntu wese yimilije imbere y'ibindi al'ugushyira akizana, nta nkomyi mu mvugo no mu bitekerezo, akibera aho nta nduru nta butindi,- Ali ngombwa ko hashingwa amategeko arengera ako gaciro ka buli muntu, akamulinda ubuja n'agahato,- Ikindi ngombwa nu gukomeza umubano w'ibihugu,- Ibihugu byunz'ubumwe byiyemeje muli Charte ya l'ONU kuzahora byubaha agaciro k'umuntu wese, yaba umugore yaba umugabo, bose niko bakwiye kwubahwa kimwe. Ibyo bihugu byiyemeje kandi kuzaharanira amajyambere mu mibanire m'imibereho y'abantu ku mudendezo,- Ibihugu byose byunz'ubumwe byarahiliye gufasha umuryango wa l'ONU kwubahisha hose agaciro n'uburenganzira bishingiye kuli kamere ya buli muntu,- Kugira ngo ibyo twarahiliye tubishyikire, tugomba no guhuza igitekerezo ku byerekeye ako gaciro n'uburenganzira bya buli muntu,- Ikoraniro rusange ryamamaje ili Tangazo ryerekeye agaciro ka buli muntu, ligomba kuyobora abaturage b'ibihugu byose uburyo bwo kwitoza umuco wo kwubaha agaciro n'uburenganzira bw'umuntu. Uwo muco niwo amategeko agenga buli gihugu n'atunganya umubano w'igihugu agomba gushishikalira kwinjuza muli byose, ali nu nyigisho z'urubyiruko mu mashuli, ali no mu milirere yose y'abaturage, kugira ngo bose hamwe, ali abatuye mu bihugu muli l'ONU, ndetse n'abatarashyikira ubwigenge, uwo muco abe aliwo bimiliza imbere.Abantu bose bavuka aliko bakwiye agaciro no kwubahwa kimwe. Bose bavukana ubwenge n'umutima, bagomba kugilirana kivandimwe.Umuntu wese akwiye kwemererwa kwafite agaciro n'uburenganzira bwose bwahamijwe muli ili Tangazo. Nta muntu uzongera gucishwa ku wundi ku mpamvu gusa z'ubwoko, ibara ry'umubili, idini yemera cyanga se ibitekerezo afite muli politique no mu zindi ngingo, ntawe uzazira igihugu akomokamo, ubworo amavuka cyanga se indi mimerere yindi.Kandi nta muntu uruta undi, ngo kuko baba bakomoka mu bihugu batareshya. Ali abaturage b'ibihugu byigenga cyanga se bigitwarwa, bikiyoborwa n'ibindi, bose ni abantu kimwe.Umuntu wese agomba kubaho, gushyira akizana no kutarengana.Nta muntu ukwiye guhinduka imbohe cyanga umuja. Kugira abantu abaja cyanga se kubacururuza biraciwe rwose.Nta muntu ugomba kugilirwa urugomo, kuzira agashinyaguro, kwicwa urupfu rubi.Aho umuntu ali hose agomba kurengerwa n'amategeko y'igihugu.Abantu bose ni kimwe ku byerekeye amategeko, kandi bose niki agomba kubarengera kimwe, akabalinda akarengane gaciye ukubili n'ili Tangazo, akabalinda ndetse n'ibishobora byose gutera ako karengane.Buli muntu afite ububasha bwo kuregera inkiko imigenzereze yose iciye ku burenganzira yahawe n'amategeko.Ntawe ushobora gufunga umuntu ku karengane cyanga se kumuca mu gihugu.Urubanza rw'umuntu wese, mbere yo gucibwa, rugomba kwumvikana ku mugaragaro, nta karengane, abacamanza bakabona kurukiranura batabera.Umuntu wese urezwe igicumuro, mu gihe ataracirwa urubanza rukimuhamya, agomba gufatwa nk'intungane kugeza igihe ubugiranabi bwe bwemeza n'urukiko kumugaragaro, kandi bamaze kumuha uburyo bwose bwo kwiburanira.Nta muntu ugomba guhanirwa amafuti yigeze gukora, niba mu gihe ayakoze nta tegeko ry'igihugu cyanga ryerekeye umubano w'igihugu, ryali libibujije. Kandi lero nta n'uzajya acibwa igihano kirenze icyali gitegetswe, igihe akoze akabi agomba guhanirwa.Ntawe ugomba kwirohera nta mpamvu mu byerekeye imibereho y'umuntu n'iy'abe, mu rugo rwe no mu nzandiko ze, cyanga se ngo amusebye. Muli ibyo byose kandi amategeko y'igihugu agomba kulinda umuntu wese akarengane.Umuntu wese agomba kugenda uko ashaka mu gihugu, no kwihitiramwo aho ashaka gutura.Umuntu wese ashobora kuva mu gihugu abishatse, no kugaruka mu gihugu cye kavukire.Umuntu wese, iyo atotejwe, ashobora guhungira mo kwakirwa mu bindi bihugu.Ubwo burenganzira aliko ntibwarengera umuntu ukulikiranywe kubera ubugome busanzwe, cyangase imigenzereze ye inyuranye n'amaherezo l'ONU yimilije imbere.Buli muntu agomba kwitilirwa igihugu cye kavukire.Icyo kimenyetso cy'ubuturage ntawe ushobora kukinyagwa ku karengane, aliko umuntu ashobora kwiyakira ubuturage bw'aho yihitiyemo.Umuhungu n'umukobwa bageze mu kigero cyo kwubaka, bashobora gusezerana uko bashaka. Nta nkomyi ituruka ku bwoko, ku nkomoko cyanga se idini. Mubyerekeye kurongora umugabo n'umugore bahwanije agaciro, mbere yo gusezerana, igihe bali kumwe ndetse n'iyo batandukanye.Ntabagomba gushyingirwa batabyiyemereye ubwabo.Ishingiro ryambere ry'umubano mu bantu ni murugo, amategeko ya leta agomba kururengera.Umuntu wese afite ububasha bwo kugira icyo yitungira, ukwe kwa yenyine cyanga se afatanije n'abandi.Ntawe ushobora kunyagwa ikintu yitungiye ku karengane.Mu bitekerezo by'umuntu, mu bimutunganiye idini, buli muntu agomba gushyira akizana. Nukuvuga ko ashobora guhindura ibitekezo bye n'idini, kubigaragaza mu ruhame cyanga ahiherereye, kubyigisha na kubikulikiza, ku mutima no mu mihango ibigaragaza.Buli muntu akwiye gutekerza no kuvuga akamuli ku mutima. Nukuvuga ko adakwiye kuzira ibitekerezo bye, ko ashobora gushaka, guhabwa no kwamamaza hose uko ashaka ibihuje n'icyo atekereza.Abantu bashobora guterana na kwiremamo amashyaka mu mahoro.Nta muntu ukwiye guhatirwa kwinjira mw'ishyaka atabishaka.Buli muntu afite uburenganzira bwo guhagurukira ibyerekeye ubutegetsi bw'igihugu cye kavukire, ali ukubyigiramo ubwe, cyanga se kubishinga intumwa zatowe bitalimo agahato.Mu byo gukorera leta y'igihugu cyabo, abaturage bose bagomba gucishwa mu kigero kimwe.Ubutegetsi mu gihugu bukomoka ku bushake bw'abaturage. Ubwo bushake bugaragara uko igihe cy'itora kigarutse. Mw'itora abaturage bose bakuze bahwanije ijwe, kandi bitorera uwo bashatse nta gahato.Umuntu wese mu gihugu niko agizwe n'abandi. Ishyaka ry'abaturage n'ubugobokane bw'igihugu bigomba gukiza buli muntu, bikamugeza ku mibereho imukwiye kandi imufasha kujyambere.Umuntu wese akwiye kubona umulimo yihitiyemo nta gahato. Akawukora mu neza, bitalimo amananiza kandi atikanga kubura amulimo.Abakora umulimo umwe bose bagomba guhembwa kimwe, nta kubera,Umukozi wese agomba guhabwa umushahara umutunze we n'abe, kandi akanarengerwa n'amategeko alinda abakozi akarengane,Umuntu wese ashobora gufatanya n'abandi gushinga syndicats zimurengera.Buli muntu ukora agomba kurangiza akazi mu masaha akwiye no guhabwa ibiruhuko, kandi iminsi ahawe y'ibiruhuko agomba nayo kuyihemberwa.Umuntu wese akwiye ikimubeshaho neza , we n'abo mu rugo, cyane cyane mu byerekeye imyambaro ibyo kurya, aho atuye n'ibyo kwivuza, mbese ibya ngombwa byose ngo umuntu ashobore kubaho. Iyo umuntu yabuze akazi, igihe c'indwara cyanga ubumuga, mu bupfakazi no mu zabukuru, mbese iyo umuntu atakigira ikimubeshaho bidaturutse ku bwende bwe, agombwa gutungwa n'integanyo leta yageneye iminsi mibi.Ababyeyi n'abana bakwiye cyane gufashwa. Kandi abana bose ndetse n'ibinyandaro, bagomba kurengerwa kimwe.Umuntu wese agomba kurerwa na guhabwa ku busa inyigisho zose z'amashuli yambere. Amashuli y'abanyamyuga agomba gukwira hose. Kandi ababishoboye bose bagomba gufashwa kimwe kujya mu mashuli makuru.Imilerere n'yo igomba kugeza abantu ku bugabo buhamye kubongeramo icyubahiro cy'agaciro ka buli muntu n'ibyo afitiye uburenganzira byose. Imilerere niyo izatera imbaga z'amoko anyuranye, nako ibihugu byose, kwumvikana no kubana bitanduranya nibwo buryo bwo gufatanya na l'ONU gukwiza amahoro hose.Ababyeyi bafite uburenganzira bwo gutoraniliza abana babo imilerere ibakwiye.Umuntu wese akwiye uko ashaka mu gitaramo cyogeza ubutore n'umuco w'igihugu, akwiye kwizihiza ibinezereje byose no guharanira amajyambere n'ibyiza byose ubuhanga butuma dushyikira.Abahanga bahimbye ikintu gishya cyanga se abanditsi b'ibitabo, bishobora kubaviramo inyungu y'ikiguzi cya byo cyanga se y'agaciro bibahesha, nabyo bikarengerwa n'amategeko y'igihugu.Ibyemejwe byose muli ili Tangazo bigomba amahoro mu baturage, ndetse no mu mibanire y'igihugu, kugira ngo bishobore kugilira umuntu wese akamaro kahageze.Umuntu nawe agomba kumenya agaciro k'urugaga rw'abo atuyemo,kuko narwo rumufasha kwigeza ku bugabo buhamye.Mu burenganzira bwe bwose n'agaciro afite buli muntu agomba kugarukira ku rubibi yashingiwe n'amategeko y'igihugu, kugira ngo n'abandi bagere ku gaciro kabo n'uburenganzira bwabo, mu neza n'ituze vy'ingaga y'abadasumbana.Ibyo byose byahamijwe ntawe ushobora kubyigarulira ku buryo buciye ukubili n'amaherzo l'ONU yimilije imbere.Mu magambo yose y'ili Tangazo, nta Leta, nta ngaga, nta n'umuntu ushobora kwibwira ko hali ilimuga ububasha bwatuma atambuka ku byemejweho uburenganzira muli ili Tangazo.Ressoluziun 217 A (III) dla sentada generala di 10 de dezëmber dl 1948Deache le reconescimënt dla dignité de düć i mëmbri dla comunité dla jënt y di medemi dërć inalienabli, é la fondamënta dla liberté, dla iustizia y dla pêsc tl monn;deache la manćianza de reconescimënt y le desprijamënt di dërć dles porsones à portè pro a ać de barbaria, che ofënn la cosciënza dles porsones y deache al é gnü anunzié che n monn, olache les porsones à la liberté de parora y de religiun y la liberté da tëma y meseria é la majera aspiraziun dla porsona;deache al va debojëgn da defëne i dërć dles porsones cun normes iuridiches a na moda che la porsona ne vëgnes nia sforzada da adorè la rebeliun sciöche ultimo meso cuntra la tirania y l’opresciun;deache al va debojëgn da sostignì le svilup di raporć d’amizizia danter les Naziuns;deache i popui dles Naziuns Unides à reconfermè tl Statut süa crëta ti dërć fondamentai dla porsona, tla dignité y tl valur dla porsona, tl’avalianza di dërć danter ël y ëra y à tut la dezijiun da promöie le progrès sozial y de mius condiziuns de vita te na majera liberté,deache i Stać mëmbri s’à tut dant da miré, en colaboraziun cun les Naziuns Unides, al respet y al’osservanza universala di dërć dla porsona y dles libertês fondamentales;deache na comprenjiun coletiva de chisc dërć y de chëstes libertês é de grandiscima importanza por realisé deplëgn chëstes oblianzes,protlamëia la Reuniun Generalachësta detlaraziun universala di dërć dles porsones sciöche ideal coletif da arjunje da düć i popui y dötes les Naziuns, a na moda che vigni porsona y vigni organn dla sozieté se sforzes, tignin tres amënt chësta Detlaraziun, da sostignì cun l’insegnamënt y l’educaziun, le respet de chisc dërć y de chëstes libertês, y da garantì tres mosöres nazionales y internazionales progressives, le reconescimënt universal y efetif y le respet danter i popui di Stać mëmbri y chi di teritori sotmetüs a süa iurisdiziun.Dötes les porsones nasc lëdies y cun la medema dignité y i medemi dërć. Ares à na rajun y na cosciënza y mëss s’incuntè öna cun l’atra te n spirit de fraternité.A vigni porsona ti spétel düć i dërć y dötes les libertês protlamà te chësta detlaraziun, zënza degöna desfarënzia porvia dla raza, dl corù dla pel, dl ses, dl lingaz, dla religiun, dl’opiniun politica o de n’atra sort, dla provegnënza nazionala o soziala, dla richëza, dla nasciüda o de d’atres condiziuns.Ala medema manira ne pol gnì fat degöna desfarënzia por la posiziun politica, iuridica o internazionala dl paîsc o dl teritore de chël che la porsona fej pert, anfat sce chësc é independënt, sot a n’aministraziun de crëta, nia autonom o sotmetü a val’ sort de limitaziun de sovranité.Vigni porsona à le dërt de vita, de liberté y de segurté dla porsona.Degöna porsona ne po gnì tignida te stlavité o sorvidù; la stlavité y le comerz de stlâfs te bel anfat ći forma é proibis.Degöna porsona ne po gnì sotmetüda a tortöra, tratamënć crödi, inumans o umilianć o puniziuns.Vigni porsona à le dërt che al ti vëgnes reconesciü indlunch süa personalité iuridica.Dötes les porsones é anfat dan la lege y à le dërt, zënza degöna desfarënzia, da gnì defenüdes dala lege ala medema manira. Dötes les porsones à le dërt da gnì defenüdes ala medema moda cuntra de vigni sort de descriminaziuns, che va cuntra chësta detlaraziun y cuntra vigni impiziamënt a na te’ descriminaziun.Vigni porsona à le dërt de na poscibilité reala de recurs pro i tribunai statai competënć cuntra aziuns che violëia i dërć fondamentai che ti vëgn reconesciüs a vigni porsona dala Costituziun o dala lege.Degöna porsona ne po gnì arestada, sarada ia o esiliada arbitrariamënter.Vigni porsona à le dërt, te na posiziun de avalianza plëna, a n’audiënza publica y valia dan n tribunal independënt y imparzial, cun na determinaziun de sü dërć y de sü dovëis, sciöche de vigni acüsa penala te sü confrunć.Vigni porsona che vëgn incolpada de n reat à le dërt da gnì reconesciüda sciöche inozënta, ćina che süa colpa ne é nia gnüda cumprovada aladô dla lege te n prozès publich, olache ara à albü dötes les garanzies che va debojëgn por süa defenüda.Degöna porsona ne po gnì condanada porvia de n’aziun o na tralascianza che ne ê nia punibla tl momënt dl’esecuziun, aladô dl ordinamënt iuridich nazional o internazional. Implü ne pol nia gnì dè na sanziun plü alta co chëra aplicabla tl momënt che le reat é gnü eserzité.Degöna porsona ne po gnì sotmetüda a interferënzes arbitrares te süa vita privata, süa familia, süa ćiasa y süa corespondënza o gnì ofenüda te so onur y süa reputaziun. Vigni porsona à le dërt da gnì sconada dala lege cuntra chëstes interferënzes o ofenüdes.Vigni porsona à le dërt da se möie lediamënter te n stat y da se chirì fora süa residënza lediamënter.Vigni porsona à le dërt da s’un jì da n paîsc, inće dal sò, y da gnì zoruch te so paîsc.Vigni porsona à le dërt da chirì y da ciafè te d’atri paîsc asil cuntra les persecuziuns.Chësc dërt ne podarà nia gnì ghiré sce la porsona vëgn veramënter chirida por reać che n’é nia politics o por aziuns cuntra i fins y i prinzips dles Naziuns Unides.Vigni porsona à le dërt da avëi na zitadinanza.A degöna porsona ne pol ti gnì tut arbitrariamënter no süa zitadinanza, no le dërt da baratè zitadinanza.Ëi y ëres cun n’eté adatada à le dërt da se maridé y mëte sö familia, zënza limitaziun de raza, zitadinanza o religiun. Ai à i medemi dërć por ći che reverda le matrimone, tratan le matrimone y canche al vëgn deslié.Les porsones po ma gnì dades adöm cun le consëns lëde y plëgn di nüc.La familia é la basa naturala y fondamentala dla sozieté y à le dërt da gnì defenüda dala sozieté y dal Stat.Vigni porsona à le dërt da avëi na proprieté personala o deboriada cun d’atri.A degöna porsona ne pol ti gnì tut arbitrariamënter süa proprieté.Vigni porsona à le dërt de liberté de pinsier, cosciënza y religiun; chësc dërt tol ite la liberté da mudé religiun o fede, y da mostrè, dassora o deboriada cun d’atri, tl publich o tl privat, süa religiun o süa fede tl insegnamënt, tla pratica, tl cult y tl’osservanza di rituai.Vigni porsona à le dërt de liberté de minunga y espresciun, cun laprò le dërt da ne gnì nia scintiné por süa minunga, y da chirì, ciafè y dè inant informaziuns y idees tres vigni meso y zënza tignì cunt de confins.Vigni porsona à le dërt da se incuntè y se assozié en pêsc.Degöna porsona ne po gnì sforzada da fà pert de n’assoziaziun.Vigni porsona à le dërt da tó pert al govern de so paîsc, sides diretamënter che tres rapresentanć chiris fora lediamënter.Vigni porsona à le dërt da ti rové pormez ales medemes condiziuns ai posć de laûr publics te so paîsc.La orentè popolara é la fondamënta dl’autorité publica; chësta orentè mëss gnì a espresciun tres lîtes regolares y dërtes, universales y valies, cun litaziun socrëta o n’atra prozedöra ecuivalënta a na votaziun lëdia.Sciöche mëmber dla sozieté à vigni porsona le dërt de segurëza soziala, sciöche inće da realisé tres mosöres nazionales y la colaboraziun internazionala, tignin cunt dl’organisaziun y dles ressurses de vigni stat, i dërć economics, soziai y culturai che va debojëgn por süa dignité y le svilup lëde de süa personalité.Vigni porsona à le dërt da podëi laurè, da se chirì fora lediamënter süa profesciun, da avëi condiziuns de laûr iüstes y dalvers y da gnì defenüda cuntra la dejocupaziun.Vigni porsona à le dërt da ciafè le medemo paiamënt por le medemo laûr zënza descriminaziuns.Vigni porsona che laôra à le dërt da ciafè n paiamënt adatè y dalvers che ti garantësces a d’ëra y a süa familia n’esistënza aladô dla dignité umana, integrada sce al va debojëgn, cun d’atres mosöres de proteziun soziala.Vigni porsona à le dërt da mëte sö sindacać y da jì laprò por defëne sü interesc.Vigni porsona à le dërt da palsè y da avëi tëmp lëde y dantadöt na limitaziun adatada dles ores de laûr y feries periodiches paiades.Vigni porsona à le dërt da avëi n standard de vita che garantësces süa sanité y so bëgnester y chël de süa familia, tignin cunt dantadöt dl’alimentaziun, dl guant, dl’abitaziun, dles cures mediches y di sorvisc soziai che va debojëgn, sciöche inće la segurëza tl caje de dejocupaziun, maratia, invalidité, vedovanza, vedlëza o sce ara perd a val’atra moda i mesi de sostëgn, porvia de condiziuns che ne depënn nia da d’ëra.Les umes y i mituns à le dërt da ciafè cures speziales y sostëgn. Düć i mituns, nasciüs tl matrimone o defora da d’ël, mëss ciafè la medema sconanza soziala.Vigni porsona à le dërt da ciafè n’istruziun. L’istruziun mëss ester altamo por ći che reverda la scora elementara y la formaziun de basa debann. L’istruziun elementara mëss ester obligatoria. Dötes les porsones mëss podëi ciafè n’istruziun tecnica y profescionala y ti rové pormez ala medema manira al’istruziun alta aladô de sües capazitês.L’istruziun mëss se orientè al svilup plëgn dla personalité umana y al renforzamënt dl respet di dërć dles porsones y dles libertês fondamentales. Ara mëss portè pro ala comprenjiun, toleranza, amizizia danter dötes les naziuns y i grups raziai y religiusc y sostignì l’ativité dles Naziuns Unides por mantignì la pêsc.I geniturs à le dërt de priorité da chirì fora l’istruziun de sü mituns.Vigni porsona à le dërt da tó pert lediamënter ala vita culturala dla comunité, da se gode les erts y da tó pert al progrès scientifich y a sü benefizi.Vigni porsona à le dërt che i interesc morai y materiai che vëgn da süa produziun scientifica, leterara y artistica vëgnes sconà.Vigni porsona à le dërt da avëi n ordinn sozial y internazional, olache i dërć y les libertês nominades te chësta detlaraziun po gnì realisà deplëgn.Vigni porsona à dovëis devers la comunité, deache ma dailò vara da se daurì al svilup lëde y plëgn de süa personalité.Da eserzité sü dërć y sües libertês mëss vigni porsona ma gnì sotmetüda a chës limitaziuns che vëgn fates fora dala lege por garantì le reconescimënt y le respet di dërć y dles libertês di atri y por ademplì i dërć bojëgns dla morala, dl ordinn publich y dl bëgnester general de na sozieté democratica.Chisc dërć y chëstes libertês ne po a degöna moda gnì eserzità cuntra i fins y prinzips dles Naziuns Unides.Degöna desposiziun de chësta detlaraziun ne po gnì interpretada a na moda da ti dè insaći dërt a n stat, n grup o na porsona da eserzité n’ativité o n’aziun por tó y jì i dërć y les libertês nominades te chësta detlaraziun.Kótʼéego Hazʼaah: Baá akohwiindzingo éí ílį́go adaanisįikéesgo nihiisílá. Áadóó aheełtʼéego dóó bee niháʼahootʼiʼígíí doo handitʼáago. Bílaʼ ashdlaʼii éí tʼááʼ áłtsoni bée hółdziłgo beehwiidooʼaał tʼáá nííkʼeh dóó aheełtʼéego bee ahaanitsáhakeesgo éí bee ahihodíneʼenah nahasdzaan bikáagí.Kótʼéego Hazʼaah: Diné doo ílį́įgo baa nitsahakeesgo adeesdeeʼ éí biniinaa tʼáá naʼníleʼdii ábiʼdilʼí. Biniinaa diné biniʼ dazlį́į́ʼ dóó nahasdzáán tʼáá níítʼéé bílaʼ bee hideeznáá ashdlaʼii tʼáá bíniikʼeh hadeesdzih nízingo bee bá hazʼą́ą́ doo dóó yoodlą́nígíí dóó doo yináldzidgo dóó doo biniʼ siʼą́ągo tʼáá ałtsoní niʼhookááʼ dineʼé aláahdi bee baʼakohwiidzin doo.Kótʼéego Hazʼaah: Tsíʼdó doo tʼáágéédda bílaʼ ashdlaʼiiʼ áchʼaaʼ hadeesdzih nizingo tʼáadoo leʼé bee bidiljishgo biniinaa éí bilaʼ ashdlaʼii tʼáá ałtsoní bee baahoochįʼgo beehazáanii bá alyaa.Kótʼéego Hazʼaah: Tsída aláahdi achʼįholʼį́ kʼé wolyé hígíí dine ałąą atʼéhígíí kéyah yee daʼahootą doo biniiyé.Kótʼéego Hazʼaah: Bílaʼ ashdlaʼii kéyah dahnidahaazʼą́ągo yee daʼahótą́ʼígíí yikʼéhgo deiyíłnííshígíí yee háádaashzííh bílaʼ ashdlaʼii bee baa ákohwiiniidzinígíí binahjįʼ bilaʼ ashdlaʼii ílį́įgo baanitsínáhoodeeskééz. Diné dóó sáanii tʼáá łaʼí nízínígo aheełtéego bá adahazłʼį éé bina;hjįʼ diné beeiinaʼ náás noosééł dóó iiná yáʼátʼéehii néididooléełgo bá bichąʼ hwíidóoneʼ.Kótʼéego Hazʼaah: Kéyah yá nídaazínígíí yee ádáhadaasdzííh kodóó nídidoolyééł ahił nideiilnishgo kéyah nidahazʼą́ągo yee doʼahóótąʼígíí bił náhásdzáán tʼáá níítʼéé bidineʼé yee hodísin doo. Bílaʼ ashdlaʼii bee baa hóchʼįʼígíí doo tʼáá bí bíniʼ kʼehgo hiinánánígíí.Kótʼéego Hazʼaah: Tʼáá ałtsoní yaa akonídzin díí bee baa hóchįʼígíí dóó tʼáá yíníkʼeh iináago áláah áníłtsohgo baa nitsáʼhákeesgo binahjjįʼ baa ákohwiinidzinígíí bee haʼoodzííh.Kʼad Kótʼe Áłahʼ Azlį́į́ʼígíí Yee ÁkʼihadaasdzííDíí nahasdzáán bee bá haʼadziih bílaʼ ashdlaʼii bee baa hóchįʼígíí bikʼehgo óʼoolʼííłdoo biniiyé, bílaʼ ashdlaaʼii tʼáá ałtso bá áté dóó kéyah tʼáá átʼé sinilígíí báʼatʼé, tʼaałáʼíjinízínígo dóó bíla ashdlaʼii ninánílʼą́ąjįʼ ádííyóltąʼ dooleeł díí haʼoodziiʼígíí. Bilaʼ ashdlaaʼii áłahjįʼ biniʼnilíidoo dóó yee náásgóó anootįįłdoo. Áádóó bee óʼhooʼąąhdoo neeʼniʼjįʼ bee hodílzindoo díí beeʼaahóchįʼígíí dóó yíníkʼehgo bee náás ʼiiná yidiłdoo díí kéyah hazʼą́ądoo dóó tówónanígóó be hołdzildoo tʼáá ałtsohjigo dóó bikʼeh ʼééhozin doo dóó dilyindoo naatʼą́ąnii kéyah yándaazínígíí bitahgo aadóó diné yił kééhatʼį́į́nii yásizínígíí bił hazʼą́ąji.Bilaʼashdaʼii tʼáá ałtsoh yiníkʼehgo bidizhchįh dóó aheełtʼeego ílį́į́go bee baahóchįʼ. Eíí háníʼ dóó hánítshakees hwiihdaasyaʼ eíí binahjį́ʼ ahidiníłnáhgo álíleekʼehgo kʼé bee ahił niidlį́.Tsídí tʼáá ájítʼé beeháhazʼąʼ haahóchįʼgo dóó yiníkʼehgo nijigháo kodóó bee hooʼaʼígíí bikʼehgo tʼáadoo beeʼ ałʼą́ąʼátʼéhégóó. Jó díí dóoneʼé idlínígíí, hakágí anoolninígíí, asdzání dóó diné ídlį́hígíí dóó nihizaad áádóó niheʼoodlaʼ áádóó nihiwááshindoon baa nitsiikeesígíí áádóó bee ndahsiidzinígíí, dóó nihikéyah dóó nihiʼdizhchį́įhjį́ʼ bee nihaahóchiʼ.Kodóó nasgóó doohaadeetʼéégodah bee ahantsiikeesda doolééł nihiwááshindoon átʼéhą́gíí dóó nihił hazʼánígíí doodaiiʼ tówánáanígóó kéyah adahootʼéhígíí doodaiiʼ kéyah nijigháádę́ę́ʼ azaáshį́į́ tʼáásahdii biłhazą́ąndi, áádóó nanáłaʼbígó bikááʼ kéhojitʼį́įgo azhą́shį́į́ doo tʼáá bi adahnahatʼáada ndi doodaiíʼ tʼááhó ádahnahwiijitʼáhígíí tʼáábiʼoh ndi.Tsídí tʼáá ájítʼé bee háhazʼą́ iináʼázhdoolííłgo áádóó ʼałdó tʼáá yiní kʼehgo hołdzilgo hołhazʼą́ądoo.Łaʼdah éí doo naalteehʼé dooleełda dóó dooháida yá naal aʼí dooleeł da dóó doo naaltehʼé adoolniiłgo doo bee hazʼą́ąda.Tʼáá heíída éí doo atídoolníiłda áádóó ʼałdóʼ doo tʼáá naʼníleʼdii diné doo ídlį́į́go baa tsehodidookosda.Tsiʼdí Tʼáá ájítʼe há bee haazʼą́ haaʼakowhiindzingo tʼáá ałtsohjįʼ bílaʼashdlaʼii jílį́įgo bee hazʼáánii yeehasʼą́.Tsíʼdí tʼáá ájítʼe ahejíłtʼé bee hazʼaanii binahjį́ʼ dóó doo hoʼdoolchʼį́į́h da dooleeł aheełtʼéego haahóchįʼ bee hazʼáanii binahjįʼ tʼáá ajiłtsoh éí hakʼéstiʼ haahóchįʼgo binahjį́ doo hodoolchʼį́į́ da díí doo bił adodzih da. Kweʼé bee haʼoodzíhígíí doo oochʼį́į́d habizhdiyooł łaał da.Tsíʼdí tʼáá ájíłtsoh bee háhazʼą́ tʼáa dooleʼé há hashtʼe doolníiłgo wááshindoon áájí yá ʼééhósinígíí ákótʼéego bee hazʼáanii bee háʼahootʼíʼ yę́ę biłaszihgo.Tʼáá háida éí biniinaanii ádingo doo biʼdidool tsoołda dóó doo yahʼadooltʼeeł da dóó doo chʼi dinóol cheeł da.Tʼáá ájíłtsoh bee háʼahóótʼíʼ tʼáá aheeł tʼéego diné binááł há baahwinitʼį́įgo doo háájída achʼíhjí nilíígíí binááł éí há yaa nídáastʼįįdgo yee nidahodooʼááł bee há ahootʼígíí dóó bee hóholnígíí dóó haʼátʼííshį́į́ awáalyahjí bee hakʼehástʼahígíí.Tsídí tʼááʼ ajiłtsoh hakʼihodiitʼánígíí doo ajitʼį́į́go hanitsáhákees nléí bee hasáanii bee hahwinistʼiin doo indah tʼááʼ aanííʼ aájítʼį́į́go beehwééhozingo bee achʼaah hazhdoodzihígíí áłtso ájíílaago.Tʼáá háiidah doo tʼááʼanííájítʼį́įgo bee hakʼiho dootʼah da doo ájítʼį́į́go. Tʼáá doo ajiitʼį́į́go bee hakʼéhestʼahgo kéyah tʼáá nahwiizʼáandę́ę́ʼ dóó tówonanidí bibeehazáanii kʼizhnítiʼ hoʼdiʼníigo áhoodzaa yę́ędą́ą́ʼ. Áádóó ałdóʼ bee hazʼáanii yee nihodooʼáałígíí doo biláahgo yee há niʼhodooʼááł da.Tʼáá héiida bił hazʼánígíí báʼ áłchínííní dah bighan dah doo háii tʼáaodah éíí baa tį́į́ʼdoodáałdah. Tʼáá ajiłtsoh bee hazʼą́ąnii bikʼehgo bee háhóchį́.Tʼáá ajiłtoh éí tʼáá hozhnizingóó nijigháago dóó haghan azhoolííłgo bee há hazą́.Tʼáá ajiłtsoh éí kéyah biiʼ hájinéehgo bee há hazą́ áádóó tʼáá hohakéyah bííʼ yahʼaníjíneehgo ałdóʼ beeháhazą́.Tʼáá ajiłtsoh náánałahjį́ kéyah biish dínóochéełgo doo atihodooníiłgo bee há hazą́.Ákondi díí béehazą́ąnígíí éí doo choidooʼį́į́ł da awáalyahji naaztʼiʼígíí bikʼeezhoochééłgo. Áádóó áłdoʼ kéyah tʼaasiʼą́ą́ndę́ę́ beheehazą́ąnii biłiisihgo éí doo choiiʼ dooʼį́į́łda.Tʼáá ajiłtsǫh dooneʼé jílínígíí bee háhazʼą́.Héíídah éíí dóoneʼé nilínígíí doo bąąh dootʼį́į́łdah.Diné dóó sáanii neeyánígíí ádóoneʼé nilígíí dóó beʼoodląʼ ęíí doo bichʼą́ąhgo adooyehgo báhazą́. Ałtsʼą́ą́jí aheełtʼéego áhéʼeskeh beehazʼą́ą́nii bikʼéstiʼ áádóó baʼáłchiní hoodoołeelgo bee báhazą́ áádóó áłtsʼáʼítʼaashgo bee bá ahootʼįʼʼ.Ahidiiʼ aashígíí áłtsʼąąji tʼáábiniikʼehgo áłhaadootʼash.Hooghan hazą́ą́doo éí iiná hadahaaztʼiʼ dinétahjį́ dóó beehazą́ąnii baanchįʼ.Tʼáá ájíłtsoh kéyah tʼáá adiighahágó hweehodooleełgo bee háhazʼą́ doodaiiʼ díkwíjíltʼéegodah kéyah dajótąʼgo beeháhazʼą́.Hę́íídah éí tʼáadoo biniinaanígó kéyah doo bighah dootʼááł dah.Tʼáá ájíłtsoh bee baʼahóótʼiʼ tʼáá hó adahnahojitʼáago dóó nitsijikeesgo dóó hweʼoodląʼ hólóogo díí bee háʼahootʼiʼígíí naanáłahjį́ʼ hweʼoodląʼígíí beeʼizhdidooʼgáałgo bee hazʼą́. Dinétahjį́ hweʼoodląʼígíí bee hwééhozín doo áádóó bee nazhnitin doo. Áádóó ałdóʼ áájį́ bá hozhdísin doo.Tʼáá ájíłtsoh tʼáadooleʼé baa ntsíjíkeesgo bee hazdoodzihgo bee háhazʼą́. Díí baa ntsíjíkeesígíí éí héídah doo hániʼ iidoolííłda. Áádóó bikah nazhnitáago dóó nízhdiiláago bee hadeesdzih jinizingo béésh halneʼé, naalkidídah doodaiiʼ naaltsoos biyiʼjį́ʼ bee hazdoodzihgo bee háhazʼą́.Tʼáá ájíłtsoh ałah nijídleehgo dóó áłhiłdajidlį́į́go bee háhazʼą́.Tʼáá héídah éí doo íínízingo doo atah dooltʼeełdah.Tʼáá ajiłtsoh bee háʼahóótʼį́ʼ hakéyah biwááshindoon atahjílį́į́go doodaiiʼ naatʼáanii ninádajiʼniłgo.Tʼáá ajiłtsoh aheełtʼéego háʼahóótʼiʼ hakáh anaʼáwʼoʼ dooleeł hakéyah biʼyiʼdi.Diné áyisį́ beebóholnííh biwááshindoon yee yáhwiidoolʼaałígíí. Díí bee hoʼaʼígíí bee hadoodzih dóó tʼáá bá náhooʼaa góneʼ éí anáʼáʼah dooleeł. Áádóó tʼáá ałtsoh aheełtʼéego ánídaʼjiʼah dooleeł tʼaadoo łaʼ bił ííshjáná ájósinį́ áádóó tʼaahójinízingo ánájiʼah doo.Tʼáá ajiłtsoh diné bitah jílínígíí bee há ahóótʼíʼ bee haaʼahayą́ą dooleełígíí díí tʼáá átʼé kéyah dahsiʼánígíí doo nahasdzáán yee áłkáh ánájahígíí bá bóhoneedzánígíí háʼatʼííshį́į́ bee hólonígíí yee adoolwoł béeso dah, áádóó bee aʼdooníłígíí binahjį́ʼ yee ílį́į́go ádaantsíkees dooleeł tʼáá bi sizínígíí yee hádidooʼnííł.Tʼáá ajiłtsoh ndazhdoolnishgo bee hahazʼą́, tʼáá hó naanish jinízínígíí, tʼáá hó naanish hoł yáʼátʼę́ehéígíí díí naanish adinígíí bitsʼąą áhátʼį́.Tʼáá ajiłtsho tʼáadoo hoʼdool chiʼį́dį́ aheełtʼéego hachʼįʼníʼiilyéedoo naanishígíí bííghahgo.Tʼáá ajiłtsoh ndajilnishígíí bee há ahootʼi beełtʼeego hachʼįʼ niʼiilyʼéego binahjiʼ tʼááhó dóó há áłchini yee hináadoo biláʼ ashdlaʼii bąąh ilinígíʼ átʼáo áádóó biʼóhjinéelánígíí há biidootʼááł áhótʼéédąąʼ diné bee bíkáh anáʼáwoʼ adę́ę́ʼ.Tʼáá ajiłtsoh éí bee há ahóótʼiʼ naanish yee daʼahótąʼígíí atah hazhdidooliiłgo dóó bee atah jidooghááłgo tʼááhó jizinígíí bee adaaʼáhojilyą́ą doo biniyé.Tʼáá ajiłtsoh bee há ahóótʼiʼ haazhdoolyįhgo dóó nííkʼeh njigháadoo áádóó naanish aheeʼiikeedígíí bee haʼhazáánígíí átʼáo nijiłnishdoo dóó łaʼ ajį́dah doo naʼanishgo bee hooʼ aahgo tʼáá biniyé hachʼį́ʼ azláadooleeł.Tʼáá ájiłtsoh bee há ahóotʼiʼ bikʼehgoʼ iiná azhdoołííłígíí tʼáá hó hatsʼíís yineelą́nígíí dóó haʼáłchinį́ tʼáá hooltąʼgo. Jó éí chʼiyáán lá, ééʼ lá, hooghan lá, dóó azeeʼ álʼį́į́jí bee aaʼáháyánígíí lá dóó diné bee bíkaʼánawoʼ dę́ę́ áádóó bee há ahootʼiʼ háadidah naanish ásdiingo nátʼą́ą́ bee aaʼ áháyánígíí tʼáá hólóodoo, azhą́shį́į́ dajitsaah ndi dóó hachʼįʼanáhootʼiʼ ndi, bił hijiináanii hąą ʼádin silį́į́goda áádóó są́ jizhlįįgo doodaiiʼ hweʼiinaʼ biʼoh silį́į́go tʼáadooleʼé bitsʼą́ą́doo tʼáá hó hweʼiinaʼ doo bee hóhólnįįh da silįįgo dah.Amá jilį́į́go dóó áłchíní jilį́į́go bee há ahootʼiʼ haaʼ ahayą́ą́doo áádóó háká anaʼáwoʼdoo. Áłchíní tʼáá ajiłtsoh bimá dóó bizhéʼé aheeskéego biʼdizhchínígíí doodai bimá dóó bizhéʼé doo aheeskéego biʼdzhchínígíí da tʼáá ajiłtsoh éí dinétahgí haa hastihgo bee ákʼi hozhdoodlį́į́ł.Tʼáá ajiłtsoh íízhdoołtahgo bee haʼahootʼiʼ. Ałchíní tʼóó haʼ ałtáádoo tʼáájiikʼe ʼíidoołtah. Ałchíní yázhí éí tʼáá íyisí tʼáá íídoołtah. Naanish bóhooʼaah baa daʼóltaʼ dahólǫǫ doo áádóó hódahgo daʼołtaʼígíí dahólǫǫ doo tʼáá ałtsoníbá áádóó hodahgo óltaígíí ałdoʼ bizhneelą́ nígi átʼáo iizhdoołtah.Oltaʼ éí hólǫ́ǫ́doo bilaʼ asdlaʼii yee hadidooníłíjiʼ áádóó yee bidziildoo binahjíʼ bee há adahaztʼíʼígíí yá hodisin doo. Díí éí yee akʼiʼdiitą́ą́doo bee haʼjólníídoo tʼaa áłtsojíʼ kʼeh bijiníí doo náánáłaʼ dóoneʼé dóó óodlání danilinígíí. Díí binahjį́ tʼéí yá kéyah áłhiiʼ sinilígíí tʼáadoo iitsʼáʼí ałyił dandlį́į́ doo.Ámá dóó ázhéʼé éí áłtsé alą́ą́jį́ʼ bee bá ahootʼiʼ báʼ áłchíní yaa iidoołtahígíí yee yáh hadoozih.Tʼáá ajiłtsoh bee háʼáhootʼiʼ tʼáá hózhnizinjį́ʼ atah biłkeehojitʼį́inígíí bił iiná azhdoolííł, binaʼ achʼąąh dóó łahdóó bee ázhdoolwoł bee naas bee idahwiidooʼ áłígíí bee ákʼihwiizhdoodlííłTʼáá ajiłtsoh bee há áhootʼiʼ doo álį́į́nii dóó áʼłʼinígíí bee aaʼáhyąągo éí heishíí iłííshjání ííyiilaaígíí bizhiʼ bikáadoo.Tʼáá ajiłtsoh beehá áhootʼiʼ diné áłą́ą́ átʼégo dóó nahasdzáán tʼáá siʼáándéé bibeehazą́ díí kwéʼé bee haʼoodzíʼígíí tʼáá átʼé bee baaʼ ákohoniidzíí doo.Tʼáá ajiłtsoh biłkééhojitʼínígíí éí łahdóó naanish beeʼaká azhdoolwoł tʼáá hwozhnízíngo. Díí binahjį́ tʼááʼ hójizínígí bee hazhdidooniił.Díí bee há ahóótʼiʼígíí dóó tʼáá hwozhnizinjį́ bee ndooʼnishgo éí tʼáá łaʼí jínítínígo bee hóholnííh beehaząąnii yee hasáníjíʼ átʼehígíí, éí binahjįʼ baa ʼákóhwiindzin dóó dilzin, náánáłaʼ bee bá áhootʼiʼígíí dóó tʼáá binizinjįʼ átʼéhígíí, éí bikʼehgo ádaʼ adaʼ alį́nígíí tʼáa ałtsoní diné bá átʼé.Díí adahaztʼiʼígíí dóó tʼáániikʼeh naʼadáhígíí éí díí kéyah ałhiiʼsiníłígíí binyé ályaa éí bibehazą́ą́nii doo bee ałʼąąʼ áʼtéedah dooleeł.Díí kweʼé haʼ oodziʼígíí éí heitʼáo dah nááná łaʼ kéyah da siʼą́níígíí doodaííʼ dahjookahígíí doodaiiʼ łaʼjizį́ éí doo heitʼáo dah haʼoodzígíí jidoołchǫǫłda.Lia ne’e be Asembleia Boot, iha O.N.U., habadak hodi fo tada iha Rezolusaun 217A (III), iha loron 10, fulan Desembru, iha tinan 1948.-- atu bele moris ho liberdade, ho justisa, ho damen iha mundu, ema sei hatene hodi halo tuir katak hotu hanesan, iha direitu hanesan.- tan lakohi simu, tan heuuai ema nia direitu maka ema balu halo aat, halo susar ema seluk; fo sai lia hirak ne’e atu ema tomak bele moris hakmatek, bele hateten e fiar tuir nia hakarak.- atu tahan ema tomak nia direitu tuir ukun ho justisa, nune’e ema lalika foti liman hodi funu hasoru ema aat, hahalok aat.- atu buka hametin damen iha nasaun tomak.- iha Surat Deklarasaun ne’e, Nasaun tomak fo sai katak ema tomak iha direitu, iha otak, iha folin, ema hotu hanesan feto ka mane; nasaun tomak sei buka tulun malu atu ema bele moris di’ak, ema hotu bele moris ho liberdade iha dalan los.- Nasaun tomak iha O.N.U. tau lia ba malu atu hamutuk tulun ema moris ho direitu ho mos liberdade.- atu ema tomak halo tuir lia hirak ne’e be foin hateten, hodi tau metin ba laran.Asembleia BootFo tada iha Deklarasaun kona ba Ema tomak nia Direitu atu hatudu dalan los ba povu tomak, ba nasaun tomak, nune’e ema tomak, klibur tomak, ukun tomak, ho neon metin, buka hanorin, hanorin lisan los, hodi habelar ema nia direitu ho liberdade; halo ema tomak tuir lia ne’e be fo sai iha nasaun ida laran, iha nasaun seluk laran, hodi moris tuir dalan ne’e be Nasaun tomak foin fo tada iha Deklarasaun ne’e.Ema tomak moris hanesan, ema tomak hanesan, iha direitu hanesan. Ema tomak iha otak ho neon, hotu-hotu sei buka moris hanesan maun ho alin.La bele haketak ema ida tan noin politik, tan ukun rai ida nian, iha rai ne’e duni, iha rai ne’e be ukun ona an, e iha rai ne’e be sei dauk ukun-án.Ema ida-idak iha direitu atu moris, moris ho liberdade, hodi hetan mos tulun ba nia an rasik.Ema ida la bele moris hanesan ata; sei halakon hosi raiklaran hahalok ne’e be lori ema seluk moris hanesan ata.La bele halo aat ba ema ida, la bele halo ema terus naran de’it.Ema tomak iha direitu, naran iha fatin ida, atu ema seluk simu nia hodi hatene katak nia mos ema.Ema tomak hanesan iha ukun, tan ukun sei tahan ema tomak. Ema hotu iha direitu atu hetan tulun uaihira monu ba susar e bele hetan susar tan ninia direitu, tuir Deklarasaun ne’e.Ema tomak iha direitu atu buka tulun hosi ukun sira, iha nia rain rasik, uaihira hetan susar tan ema seluk lakohi hatene nia direitu.La bele dadur let, la bele kair e duni sai naran ema ida hosi nia rain.Ema tomak iha direitu atu hetan justisa, uaihira monu ba sala; nia salan sei hetan justisa tuir dalan los hodi fo kastigu ki’ik e boot, tuir hahalok ne’e be nia halo.Uaihira foti lia ruma hasoru ema ida, molok sei dauk halo justisa, ema ne’e sei hatán nu’u sala laek; afoin sei fo mos fatin atu nia hetan tulun hodi tahan-án iha justisa laran.La bele dadur ema ida, tan de’it nia hahalok e nia kluhak, uaihira buat ne’e be nia halo la monu hasoru ukun nasaun nian e rai seluk nian. Nune’e mos, la bele fo kastigu todan liu hahalok ne’e be nia halo duni.La bele halo naran buat ida hasoru ema nia moris, nia uma laran, iha nia uma kain, la bele loke let ema nia surat, la bele mos foti lia hasoru nia naran di’ak. Hasoru lia hirak ne’e, sei hetan tulun hosi rai ida nia ukun.Ema hotu bele la’o ba mai tuir nia hakarak, tur iha rai ne’e be hakarak, iha Nasaun ida laran.Naran ema ida bele husik nia rain, nia nasaun; bele fila hikas ba rain, tuir nia hakarak.Uaihira ema ruma hetan susar atu moris hakmatek, bele buka fatin seluk e rai seluk.La bele tuir dalan ida ne’e, uaihira nia hetan susar tan hahalok aat ne’e be nia halo, e tan hahalok nia halo hasoru ema seluk nia direitu.Naran ema ida sei iha rain ida, nasaun ida.La bele hasai naran de’it ema ida hosi nia rain; la bele mos taka dalan uaihira ema ida hakarak ba hamutuk ho nasaun seluk.To’o ona otas, feto ka mane bele kaben, tur iha uma kain ida, hodi la hetan susar tan nia ema seluk, ema rai seluk e iha fiar seluk. Hanesan kabe na’in, uaihira fahe malu karik, sira na’in rua iha direitu hanesan.Ema na’in rua la bele kaben uaihira sira lakohi moris hamutuk nu’u kabe na’in.Uma kain ida hanesan knua e rai nia rin, tan ne’e, sei hetan tulun hosi reinu e hosi nasaun.Naran ema ida, mesak e hamutuk ho seluk, iha direitu atu iha sasán rasik.La bele hasai let ema ida nia sasán.Ema hotu-hotu iha direitu atu hanoin tuir nia hakarak, moris tuir nia neon, tuir nia fiar; ne’e katak nia bele husik fiar ida hodi ba seluk, hodi mos haklaken nia fiar, haklaken mesak e hamutuk, iha fatin kles e fatin ksumik, hodi hanorin e hodi halo estilu tuir nia ukur.Ema ida-idak bele hateten, bele halo tuir nia hanoin, tan ne’e ema seluk la bele bandu; ema ida-idak bele simu, bele fo tada nia hanoin, iha naran fatin ida.Ema ida-idak bele halibur, harí klibur iha damen laran.Ema ida la bele haruka ema seluk atu tama iha klibur ida laran.Naran ema ida bele haknauk iha nasaun nia serbisu, hodi serbisu rasik e tau ema seluk iha nia fatin.Ema tomak iha direitu atu serbisu iha nasaun ida nia knar.Povu nia hakarak hanesan nasaun ida nia rin; povu tomak sei hatudu, tuir nia hakarak, iha uain ba uain, hotu-hotu hanesan, ida la let, hodi hili ema ne’e be nia hakarak atu ukun nia rain.Ema hotu, hanesan rai nia oan, sei moris metin iha nia rain; bele ter hosi ukun sira atu ema hotu moris di’ak, moris hakmatek, hetan matenek, tan nasaun nia hahalok rasik, e hamutuk ho nasaun seluk, hodi halo rai ida buras.Ema tomak sei hetan serbisu ida, serbisu tuir nia hakarak, hetan di’ak hanesan ema seluk, hodi hetan tulun atu la monu ba susar tan la serbisu.Sei selu ema ida nia kolen tuir nia serbisu.Ema ne’e be serbisu sei simu tusan los tuir nia kolen, atu nia uma laran, nia uma kain bele moris di’ak hanesan ema, sei hetan mos tulun hosi serbisu seluk.Ema tomak bele harí klibur hanesan sindikatu, bele tama ba sindikatu hodi hetan tulun ba nia serbisu, tuir nia hakarak.Ema tomak iha direitu atu hakmá, atu hadiuk, iha uain serbisu nia laran, tuir loron serbisu, iha tinan laran.Ema tomak iha direitu atu hetan buat ne’e be kuran hodi hetan di’ak ba isin, di’ak ba uma laran, liu-liu iha hahán, iha hatais, iha uma ida, hetan tulun hosi ospitál, e tulun seluk hosi nasaun; sei hetan tulun uaihira la serbisu, iha moras laran, faluk karik e kbahen ona, e uaihira hetan susar ba moris maski la hakarak.Feto foin hahoris ho oan kosok sei hetan tulun oi-oin. Labarik ne’e be moris, iha uma kain e la iha uma kain ida laran, sei hetan mos tulun tomak ne’e be kuran.Naran ema ida iha direitu atu hetan matenek. Sei hetan matenek hodi la selu buat ida, iha tinan hirak ne’e be hahú eskola. Tan ema hotu sei tama iha eskola ne’e be nasaun haruka. Nasaun ida sei buka habelar mos eskola teknik ho eskola ba badaen; sei loke eskola ne’e be fo matenek boot, ema hotu-hotu bele tama iha eskola ne’e, tuir idakán nia otak.Naran eskola ida sei halo ema sai di’ak liu hotu, habiit liu ema nia direitu, ema nia liberdade, sei lori ema simu malu ho laran, hatene perdua malu, dame malu iha nasaun ida laran, iha mundu raiklaran, tuir ida-idak nia fiar, tuir mos hahalok tomak ne’e be Nasaun sira iha O.N.U. halo atu mundu moris iha damen laran.Aman sira maka sei hili matenek ne’e be hakarak fo ba oan.Naran ema ida iha direitu atu tama, tuir nia hakarak, iha moris matenek iha knua laran, atu bele hamutuk ho matenek seluk halo di’ak ba nia rain.Naran ema ida iha direitu atu hetan tulun kona ba dalan los atu moris, hetan tulun atu ho matenek seluk halo rai ida bele buras.Naran ema ida iha direitu, iha fatin ne’e be nia moris e iha rai seluk, atu hetan tulun tuir ukun atu bele moris ho direitu ho liberdade, tuir lia tomak ne’e be fo tada iha Deklarasaun ne’e.Naran ema ida sei halo buat ruma ba nia rain, tan lae karik nia la bele moris ho liberdade, la bele moris di’ak.Atu moris ho direitu, atu bele hetan liberdade ema ida-idak sei tuir lolós ukun ne’e be foin fo sai, nune’e, ema seluk mos bele tuir dalan di’ak, dalan los, ema hotu bele moris tuir nia fiar, ema hotu bele moris di’ak hanesan maun ho alin, iha damen laran.Hotu-hotu sei tuir lolós direitu ho liberdade ne’e be Nasaun tomak hamutuk fo tada ona, ema ida la bele tuir dalan seluk, hodi heuuai Deklarasaun ne’e.Naran Nasaun ida, klibur ruma e naran ema ida, la bele hola lia hirak foin fo tada iha Deklarasaun ne’e atu hodi halakon ema seluk nia direitu, nia liberdade.10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1948Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο.Επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου.Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζεται να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυραννίας και της καταπίεσης.Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ανάμεσα στα έθνη.Επειδή, με τον καταστατικό Χάρτη, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών διακήρυξαν και πάλι την πίστη τους στα θεμελιακά δικαιώματα του ανθρώπου, στην αξιοπρέπεια και την αξία της ανθρώπινης προσωπικότητας, στην ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, και διακήρυξαν πως είναι αποφασισμένοι να συντελέσουν στην κοινωνική πρόοδο και να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής στα πλαίσια μιας ευρύτερης ελευθερίας.Επειδή τα κράτη μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν, σε συνεργασία με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, τον αποτελεσματικό σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιακών ελευθεριών σε όλο τον κόσμο.Επειδή η ταυτότητα αντιλήψεων ως προς τα δικαιώματα και τις ελευθερίες αυτές έχει εξαιρετική σημασία για να εκπληρωθεί πέρα ως πέρα αυτή η υποχρέωση,Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΔιακηρύσσει ότι η παρούσα Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποτελεί το κοινό ιδανικό στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και όλα τα έθνη, έτσι ώστε κάθε άτομο και κάθε όργανο της κοινωνίας, με τη Διακήρυξη αυτή διαρκώς στη σκέψη, να καταβάλλει, με τη διδασκαλία και την παιδεία, κάθε προσπάθεια για να αναπτυχθεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών αυτών, και να εξασφαλιστεί προοδευτικά, με εσωτερικά και διεθνή μέσα, η παγκόσμια και αποτελεσματική εφαρμογή τους, τόσο ανάμεσα στους λαούς των ίδιων των κρατών μελών όσο και ανάμεσα στους πληθυσμούς χωρών που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους.Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.Κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και όλες τις ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.Δεν θα μπορεί ακόμα να γίνεται καμία διάκριση εξαιτίας του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος της χώρας από την οποία προέρχεται κανείς, είτε πρόκειται για χώρα ή εδαφική περιοχή ανεξάρτητη, υπό κηδεμονία ή υπεξουσία, ή που βρίσκεται υπό οποιονδήποτε άλλον περιορισμό κυριαρχίας.Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια.Κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας, ολικής ή μερικής. Η δουλεία και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή απαγορεύονται.Κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ούτε σε ποινή ή μεταχείριση σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική.Καθένας, όπου και αν βρίσκεται, έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής του προσωπικότητας.Όλοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο και έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία του νόμου, χωρίς καμία απολύτως διάκριση. Όλοι έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία από κάθε διάκριση που θα παραβίαζε την παρούσα Διακήρυξη και από κάθε πρόκληση για μια τέτοια δυσμενή διάκριση.Καθένας έχει δικαίωμα να ασκεί αποτελεσματικά ένδικα μέσα στα αρμόδια εθνικά δικαστήρια κατά των πράξεων που παραβιάζουν τα θεμελιακά δικαιώματα τα οποία του αναγνωρίζουν το Σύνταγμα και ο νόμος.Κανείς δεν μπορεί να συλλαμβάνεται, να κρατείται ή να εξορίζεται αυθαίρετα.Καθένας έχει δικαίωμα, με πλήρη ισότητα, να εκδικάζεται η υπόθεσή του δίκαια και δημόσια, από δικαστήριο ανεξάρτητο και αμερόληπτο, που θα αποφασίσει είτε για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του είτε, σε περίπτωση ποινικής διαδικασίας, για το βάσιμο της κατηγορίας που στρέφεται εναντίον του.Κάθε κατηγορούμενος για ποινικό αδίκημα πρέπει να θεωρείται αθώος, ωσότου διαπιστωθεί η ενοχή του σύμφωνα με τον νόμο, σε ποινική δίκη, κατά την οποία θα του έχουν εξασφαλιστεί όλες οι απαραίτητες για την υπεράσπισή του εγγυήσεις.Κανείς δεν θα καταδικάζεται για πράξεις ή παραλείψεις που, κατά τον χρόνο που τελέστηκαν, δεν συνιστούσαν αξιόποινο αδίκημα κατά το εσωτερικό ή το διεθνές δίκαιο. Επίσης, δεν επιβάλλεται ποινή βαρύτερη από εκείνη που ίσχυε κατά τον χρόνο που τελέστηκε η αξιόποινη πράξη.Κανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία του, ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψης του. Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους.Καθένας έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα και να εκλέγει τον τόπο της διαμονής του στο εσωτερικό ενός κράτους.Καθένας έχει το δικαίωμα να εγκαταλείπει οποιαδήποτε χώρα, ακόμα και τη δική του, και να επιστρέφει σε αυτήν.Κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες.Το δικαίωμα αυτό δεν μπορεί κανείς να το επικαλεστεί, σε περίπτωση δίωξης για πραγματικό αδίκημα του κοινού ποινικού δικαίου ή για ενέργειες αντίθετες προς τους σκοπούς και τις αρχές του ΟΗΕ.Καθένας έχει το δικαίωμα μιας ιθαγένειας.Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιθαγένειά του ούτε το δικαίωμα να αλλάξει ιθαγένεια.Από τη στιγμή που θα φθάσουν σε ηλικία γάμου, ο άνδρας και η γυναίκα, χωρίς κανένα περιορισμό εξαιτίας της φυλής, της εθνικότητας ή της θρησκείας, έχουν το δικαίωμα να παντρεύονται και να ιδρύουν οικογένεια. Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο, κατά τη διάρκεια του γάμου και κατά τη διάλυσή του.Γάμος δεν μπορεί να συναφθεί παρά μόνο με ελεύθερη και πλήρη συναίνεση των μελλονύμφων.Η οικογένεια είναι το φυσικό και το βασικό στοιχείο της κοινωνίας και έχει το δικαίωμα προστασίας από την κοινωνία και το κράτος.Κάθε άτομο, μόνο του ή με άλλους μαζί, έχει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας.Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιδιοκτησία του.Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται η ελευθερία για την αλλαγή της θρησκείας ή πεποιθήσεων, όπως και η ελευθερία να εκδηλώνει κανείς τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ή μαζί με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά, με τη διδασκαλία, την άσκηση, τη λατρεία και με την τέλεση θρησκευτικών τελετών.Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις γνώμες του, και το δικαίωμα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, και από όλο τον κόσμο.Καθένας έχει το δικαίωμα να συνέρχεται και να συνεταιρίζεται ελεύθερα και για ειρηνικούς σκοπούς.Κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συμμετέχει σε ορισμένο σωματείο.Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στη διακυβέρνηση της χώρας του, άμεσα ή έμμεσα, με αντιπροσώπους ελεύθερα εκλεγμένους.Καθένας έχει το δικαίωμα να γίνεται δεκτός, υπό ίσους όρους, στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας του.Η λαϊκή θέληση είναι το θεμέλιο της κρατικής εξουσίας. Η θέληση αυτή πρέπει να εκφράζεται με τίμιες εκλογές, οι οποίες πρέπει να διεξάγονται περιοδικά, με καθολική, ίση και μυστική ψηφοφορία, ή με αντίστοιχη διαδικασία που να εξασφαλίζει την ελευθερία της εκλογής.Κάθε άτομο, ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, έχει δικαίωμα κοινωνικής προστασίας. Η κοινωνία, με την εθνική πρωτοβουλία και τη διεθνή συνεργασία, ανάλογα πάντα με την οργάνωση και τις οικονομικές δυνατότητες κάθε κράτους, έχει χρέος να του εξασφαλίσει την ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων που είναι απαραίτητα για την αξιοπρέπεια και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.Καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμά του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργία.Όλοι, χωρίς καμία διάκριση, έχουν το δικαίωμα ίσης αμοιβής για ίση εργασία.Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής, που να εξασφαλίζει σε αυτόν και την οικογένειά του συνθήκες ζωής άξιες στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η αμοιβή της εργασίας, αν υπάρχει, πρέπει να συμπληρώνεται με άλλα μέσα κοινωνικής προστασίας.Καθένας έχει το δικαίωμα να ιδρύει μαζί με άλλους συνδικάτα και να συμμετέχει σε συνδικάτα για την προάσπιση των συμφερόντων του.Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.Καθένας έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένεια του υγεία και ευημερία, και ειδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη όπως και τις απαραίτητες κοινωνικές υπηρεσίες. Ἐχει ακόμα δικαίωμα σε ασφάλιση για την ανεργία, την αρρώστια, την αναπηρία, τη χηρεία, τη γεροντική ηλικία, όπως και για όλες τις άλλες περιπτώσεις που στερείται τα μέσα της συντήρησής του, εξαιτίας περιστάσεων ανεξαρτήτων της θέλησης του.Η μητρότητα και η παιδική ηλικία έχουν δικαίωμα ειδικής μέριμνας και περίθαλψης. Όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα αν είναι νόμιμα ή εξώγαμα, απολαμβάνουν την ίδια κοινωνική προστασία.Καθένας έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη και βασική βαθμίδα της. Η στοιχειώδης εκπαίδευση είναι υποχρεωτική. Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση πρέπει να εξασφαλίζεται για όλους. Η πρόσβαση στην ανώτατη παιδεία πρέπει να είναι ανοικτή σε όλους, υπό ίσους όρους, ανάλογα με τις ικανότητες τους.Η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιακών ελευθεριών. Πρέπει να προάγει την κατανόηση, την ανεκτικότητα και τη φιλία ανάμεσα σε όλα τα έθνη και σε όλες τις φυλές και τις θρησκευτικές ομάδες, και να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της ειρήνης.Οι γονείς έχουν, κατά προτεραιότητα, το δικαίωμα να επιλέγουν το είδος της παιδείας που θα δοθεί στα παιδιά τους.Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να χαίρεται τις καλές τέχνες και να μετέχει στην επιστημονική πρόοδο και στα αγαθά της.Καθένας έχει το δικαίωμα να προστατεύονται τα ηθικά και υλικά συμφέροντά του που απορρέουν από κάθε είδους επιστημονική, λογοτεχνική ή καλλιτεχνική παραγωγή του.Καθένας έχει το δικαίωμα να επικρατεί μια κοινωνική και διεθνής τάξη, μέσα στην οποία τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη να μπορούν να πραγματώνονται σε όλη τους την έκταση.Το άτομο έχει καθήκοντα απέναντι στην κοινότητα, μέσα στα πλαίσια της οποίας και μόνο είναι δυνατή η ελεύθερη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.Στην άσκηση των δικαιωμάτων του και στην απόλαυση των ελευθεριών του κανείς δεν υπόκειται παρά μόνο στους περιορισμούς που ορίζονται από τους νόμους, με αποκλειστικό σκοπό να εξασφαλίζεται η αναγνώριση και ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων, και να ικανοποιούνται οι δίκαιες απαιτήσεις της ηθικής, της δημόσιας τάξης και του γενικού καλού, σε μια δημοκρατική κοινωνία.Τα δικαιώματα αυτά και οι ελευθερίες δεν μπορούν, σε καμία περίπτωση, να ασκούνται αντίθετα προς τους σκοπούς και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών.Καμιά διάταξη της παρούσας Διακήρυξης δεν μπορεί να ερμηνευθεί ότι παρέχει σε ένα κράτος, σε μια ομάδα ή σε ένα άτομο οποιοδήποτε δικαίωμα να επιδίδεται σε ενέργειες ή να εκτελεί πράξεις που αποβλέπουν στην άρνηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών που εξαγγέλλονται σε αυτήν.Ekitiibwa ky'omuntu eky'obutonde; okwenkanankana, wamu n'obuyinza obutayinza kugyibwawo ebyabantu bonna, gwe musingi gw'eddembe; obwenkanya n'emirembe mu nsi.Obanga abantu sibakikozesa kujeema 'ngeky' okulwanyisa ekisembayo, okwetaasa obufuzi obukambwe okutulugunya, kyetaagisa eddembe ly'obuntu okuba nga lifugibwa amateeka.Ekibiina ky'amawanga amagatte, mu kiwandiiko kyakyo kikakasa nga bwekikkiririza mu ddembe ly'obuntu era ne mu kittibwa n'omuwendo gw'omuntu era kimaliridde okukubiriza abantu okugenda mu maaso n'okulwanyisa omutindo gw'embeera y'obulamu bwabwe mu ddembe erisingawo.Amawanga g'amemba geeyamye okukolaganira awamu n'ekibiina ky'Amawanga Amagattere mu kukubiriza abantu abali okussamu ekitiibwa n'okukuuma eddembe ly'obuntu n'emisingi gyalyo.Okutegeera obulungi obuyinza (rughts) n'eddembe ly'obuntu kikulu nnyo mu kutuukiriza obweyamo obwo mubujjuvu.Olwekyo, Olukiiko ttabamiruka (General Assembly) olw'amawanga Amagatte, iulangirira Ekirangiriro EKIFUGA EDDEMBE LY'ABANTU BONNA WONNA MU NSI.Abantu bonna abali wonna olw'okubeera ne'kiruubirirwa ekimu eky'amawanga gonna, basaanye bulijjo okujjukiranga EKIRANGIRIRO kino, wamu n'okulafuubana okuyigiriza, okugunjula n'okukubiriza abantu okussaamu ekitiibwa eddembe ly'obuntu, okutangaaza amateeka gaalyo n'okugakuuma, mu bantu abali mu bitundu ebiri mu buyinza bwabwe.Abantu bazaalibwa nga balina eddembe n'obuyinza ebyenkanankana, batondebwa nga balina amagezi era nga basobola okwawula ekirungi n'ekibi bwebatyo, buli omu agwana okuyisa munne nga muganda we.Buli muntu agwana afune eddembe eryo gerwako mu KIWANDIIKO kino awatali kusolola kwona okw'engeri yonna okuyinza okusinziira ku:- ggwanga, langi y'olususu okuba omusajja oba mukazi, olulimi, eddini endowooza ye ku by'obufuzi oba ekintu ekirala ensi oba abantu mwasibuka, ebintu byalina obuzaale bwe oba ensonga endala yonna.Buli muntu ateekwa okubeerawo nga mulamu nga yegazaanya awatali kutaataganyizibwa mu ngeri yonna.Tewali muntu assanidde kufugibwa buddu, obuddu n'obusuubuzi bw'abaddu tebukirizibwa mu nsi.Tewali muntu asanidde, kutulugunnyizibwa okubonerezebwa oba okuyisibwa mu ngeri eteri ya buntu emutyoboola.Buli muntu amateeka gateekwa okumubala era n'okumuyisa ng'omuntu buli wantu wonna.Abantu bonna benkanankana mu maaso g'amateeka era bateekwa okukuumibwa amateeka awatali kusosola. Abantu bonna bateekwa kukumibwa kyenkanyi eri obusosoze obufutyanka EKIWANDIIKO kino oba obubawaliirizza okusosola mu ngeri eyo.Buli muntu ateekwa okukkirizibwa okutwala ensonga ze mu mbuga entuufu ez'eggwanga zikolebweko singa nga eddembe lyerimuweebwa mu Constitution ne mu mateeka liba lijolongeddwa.Tewali muntu anakwatibwanga oba okusibibwanga oba okusibibwa oba okuwangangusibwa mu ngeri etegoberera mateeka.Buli muntu awatali kusosola, ateekwa okuwozesebwa mu lwatu ate mu bwenkanya mu kooti eyeemala era eterina kyekubira, bwabanga annonya okukakasa onuyinza obumuweebwa mu mateeka singa waliwo omusango ogumenya amateeka ogumuvunaanibwa.Buli muntu yenna avunaanibwa omusango oguliko ekibonerezo ateekwa okubalibwa nga taliiko musango okutuusa nga kikakasibbwanti ddala yaguzza okusinziira mu mateeka era ateekwa okuwozesebwa mu kooti mu lwatu nga aweereddwa na buli mukisa gwonna okwetaasa.Tewali muntu n'omu anabalibwanga nga azzizza omusango ogumubonerezesa, kino nga kisinzira kukikolwa kye yakola oba kyatakola, mu kiseera ekyemabega, kyokka nga mu kiseera ekyo ekikolwa kyeyakola oba kyeyalemwa okukola kyali tekittekwa kumubonerezesa, okusinziira mu mateeka g'eggwanga eryo oba ag'amawanga amalala Bwanabanga ateekwa okubonerezebwa mu kiseera weyazziza omusango ogwo.Eddembe ly'omuntu yenna eyo gyabera amaka ge era n'ebbaluwa ze tebitaataganyizzibwe nga oba okwazibwa mu ngeri etegoberera mateeka, so n'erinnya lye teriweebuulwenga oba okulebulwa. Buli muntu ateekwa okukuumibwa amateeka aleme kutaataaganyizibwa oba okulumbibwa mu ngeri eyo.Buli muntu alina eddembe okugenda oba okusula wonna wayagala, munda w'ensalo ez'eggwanga lye.Buli muntu wa ddembe okufuluma okuva mu ggwanga lyona, kino nga kitwaliramu n'eggwanga lye, wamu n'okudda mu ggwanga lye.Omuntu ayigganyizibwa waddembe okunoonya obubudamo mu ggwanga eddala era n'okusanyukira mu bubudamo obwo.[missing]Buli muntu ateekwa okufuna eggwanga ettongole gyabalirwa ng'omutuuze.Tewali muntu yenna anagyibwangako obutuuza bw'eggwanga lye wadde okugaanibwa okukyusa obutuuze bwe okubugya mu ggwanga erimu okubuuza mu ddala.Omusajja oba omukazi omukulu atuuse okwesalirawo, taakomerwenga mu ngeri yenna obutawasa oba okufumbirirwa n'okuzaala abaana, olw'olulyo mwasibuka, olw'eggwanga lye oba lwe'eddini ye. Omusajja n'Omukazi balina onuyinza n'eddembe ebyenkanankana nga tebannafumbiriganwa, oba nga bafumbiriganiddwa oba oluvannyuma lw'obufumbo bwabwe okusattululwa.Amaka gwe musingi gw'eggwanga ogw'obuwangwa olwekyo abantu ne gavumenti basaanye okugakuuma obutiribiri.[missing]Buli muntu waddembe okwefunira ebintu bye kululwe oba nga yeetabye ne n'abantu abalala.Tewali muntu yenna anaggyibwangako ebintu bye mu ngeri etagoberera matteka.Buli muntu alina eddembe ery'okwerowooleza okwawula ekirungi n'ekibi n'okulondawo eddini gyanasoma. Eddembe lino lizingiramu obuyinza okukyusa eddini oba enzikiriza ye, n'obuyinza obubwe ku lulwe oba wamu n'abantu abalala, mu lwatu oba mu kyama, okwolesa eddini oba enzikiriza ye, ngayigiriza oba ngateeka mu nkola eddini ye byemulagira, nga asinza oba ngakuuma byemugamba.Buli muntu wa ddembe okubeera n'endowooza ye era n'okwogera oba okuwandiika nga bwalowooza. Eddembe lino lizingiramu n'ebeetu ery'okugugubira ku ndowooza ye awatali kitaattaagaayizibwa, okusaka okufuna wamu n'okusaasaanya amawulire n'ebirowoozo okuyita mu mikutu gyonnna watali kukomerwa.Buli muntu ayinza okwetaba mu nkugaana ez'eddembe wamu n'abantu abalala.Tewali n'omu anakakibwanga okwetaba mu nkunganaa awamu n'abantu abalala.Buli muntu waddembe okwetaba mu nfuga y'eggwenga lye.Buli muntu alina obuyinza obwenkanankana n'obw'omulala obumusobozesa okutuukirira ebitongole bya gavumenti y'ensi ye ebiweereza abantu bonna awatali kukugirwa.[missing]Buli muntu wa ggwanga alina obuyinza okutuula ne bantu banne ngatebenkedde mu ddembe. Kino kimusobozese okutuuka ku biruubirirwa eby'ekitiibwa by'obuntun'okulongongoosa empisa ze, okuyita mu kukola kw'eggwanga lye oba okukolagana n'awamanga nga amalala, okusinziira ku nteekateeka n'enkozesa 'obugagga bwe'eggwanga mu by'enfuna, ey'embeera z'abantu n'eby'obuwangwa ebitayinza kwewalika mu kukulakulana kuno.Buli muntu alina eddembe n'obuyinza okukola. Ateekwa okwerondera ekika ky'omulimu ekimuggyamu era ekirina embeera emusobozesa okukola obulungi, wamu n'okukirizibwa oba okuyambibwa singa omulimu ogwo gumuweddeko.Buli mukozi ateekwa okussasulwa empeera entuufu emuggyamu, emusobozesa ye yennyini n'abantu ab'amaka ge okweyimirizawo nga abantu balamu. Bwekiba kyetagisa empeera y'omukozi eyinza okwongerezebwako ensako endala ezimusobozesa okwetaasa ebyo ebimugwako ng'omuntu nga tabyetegekedde.[missing][missing]Buli muntu ateekwa okuwummula n'okuweera. Asaana akole essawa zakigero buli lunaku era abeere n'ekiseera eky'okwewummuzaamu buli mwaka, kyokka nga empeera ye ey'ekiseera ekyo emuweebwa.Buli muntu ateekwa okubeera n'omutindo gw'obulamu ogumusobozesa okubeerawo nga mulamu bulungi mu mubiri , ye yennyini n'abantu abamakage, ng'afuna emmere, ebyambalo, ennyumba n'okujjanjabwa singa alwadde era nga asobola okweyambisa ebyo gavumenti y'eggwanga lye by'ekolera abantu baayo okusitula embeera y'obulamu bwabe. (Social Services). Buli muntu, asaana okuyambibwa aleme kweralikirira bwaba nga omulimu gumuweddeko, oba afuuse kateyaamba oba afuuse Ssemwandu oba Nnamwandu oba ngatuusibbwa mu mbeera etemusobozesa kufuna nsiimbi kyokka nga kino siyakyeretedde yekka.Abakyala abazadde wamu n'abaana bateekwa okulabirirwa n'okuyambibwa mu ngeri ey'enjawulo. Abaana bonna oba bazadde baabwe bafumbo mu mateeka oba si bafumbo bagwana okulabirirwa kyenkanyi nga abantu.Buli muntu ateekwa okuyigirizibwa. Okuyigizibwa kunabanga kwa bwerere mu myaka egisooka ne mu masomero agasookerwamu. Okuyigirizibwa okusookerwako kunabanga kwa buwaze. Amasomero agayigiriza eby'emikonono n'emirimu egy'ekikugu ganaateekebwangawo, era buli muntu alina ebisannizo n'obusobozi anaweebwanga omukisa okusomera mu magunjukiro agawaggulu.Ebyenjigiliza binaluubiriranga okugunjula abantu muby'amagezi n'empisa nga biteeka essira ku kusaamu ekitiibwa eddembe ly'obuntu n'emisingi gyalyo. Binakubirizanga okuteegeeragana okw'abantu ab'ensi n'eddini ez'enjawulo; era binakolaganiranga wamu n'ekibiina ky'Amawanga Amagatte mu kuleetawo emirembe mu baantu.[missing]Buli muntu waddembe okwetaba mu by'obuwangwa ebyensiye era n'okusanyukira ebikolebwa abalina amagezi oba ebitone ebyobuwangwa, n'okugabana ku miganyulo egivudde mukukulakulana kwa sayansi.Buli muntu agwanidde okutaasibwa okuva mu kabi akayinza okutuuka ku mpisa ze oba kwebyo ebimusanyusa mu nsi, kino nga kisinziira ku magezi aga sayansi ebitabo ebibi oba ebifaananyi eby'ekigwenyufu ebiba bikoledwa abaantu.Embeera y'abantu ab'eggwanga lye oba ab'omumawanga amalala ng'esobozesa omuntu okufuna eddembe ly'obuntu nga bwe liwandiikiddwa mu KIRAGIRO kino.Buli muntu alina obuvunanyizibwa eri abantu b'ensi ye, kubanga bano bokka abamusobozesa okukikukulanya mumpisa ne mungeri endala zonna.Omuntu nga akaayanira eddembe lye ery'obuntu ekinamukolangako kyokka ge mateeka ago agateekebwawo okunyweza, okutongoza wamu n'okusaamu ekitiibwa eddembe ly'abalala n'okukuuma empisa ennungi mu bwenkanya oba okukuuma eddembe lya bonna oba amateeka ago ogakuuma obulungi bwa abantu bonna ab'eggwanga eriddukanyizibwa ku demokolasi.[missing]Tewali nsonga yonna mu KIRANGIRIRO kino enetapoutibwanga mu ngeri etegeeza nti ewa ebbeetu abantu b'eggwanga oba ekibinja ky' abantu okwenyigira oba okwetaba mu kikolwa kyonna ekigenderera okuzikiriza eddembe ly'obuntu eriwandiikiddwa mu KIRANGIRIRO kino.ᑎᓯᐱᕆ 10, 1948 ᑲᑎᕐᔪᐊᕐᓂᕐᒥ ᑲᑐᔾᔨᔨᐅᔪᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓄᑦ ᐊᑐᓂᖅᑎᑦᑎᓯᒪᓂᐊᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐱᑖᕈᑎᖃᕐᓯᒪᓂᐅᓂᑯ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᐅᑎᖓᓂᒃ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᕐᓄᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖏᓐᓂᒃ ᑕᒪᒃᑭᑦᑎᐊᑦᑐᒥᒃ ᑎᑎᕋᕐᓯᒪᐅᑎᖃᕐᑎᓪᓗᒍ ᓴᖅᑭᑕᐅᓯᒪᓂᑯᑦ ᑭᖕᒍᓪᓕᕇᒃᖢᑎᒃ ᒪᒃᐱᖅᑐᕋᓕᐅᕐᓯᒪᕗᑦ.ᑭᖕᒋᓪᓕᕇᖕᒋᓐᓂ ᑕᒪᑐᒧᖕᒐ ᐅᓂᒃᑲᐅᓯᖕᒐᑕ ᐱᖁᔭᓕᐊᖕᒍᒪᓂᑯ ᑲᑎᒪᑦᔪᐊᖅᑐᓂ ᖃᐃᖅᑯᔭᐅᓯᒪᓂᑰᑎᓪᓗᒋᑦ ᐃᓚᒋᔭᐅᔪᑦ ᓄᓇᖃᑎᒌᙱᑦᑐᕐᔪᐊᓂᑦ ᐅᖃᓕᒫᒐᓕᐅᓚᐅᕐᓯᒪᖕᒪᑕ ᑎᑎᕋᕐᓯᒪᔪᖕᒋᓐᓂᒃ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᐅᑎᖕᒐ ᐊᒻᒪᓗ "ᐱᔾᔪᑎᖕᒐᓄᑦ ᓴᐃᒪᖅᑕᐅᓂᖃᖅᑎᑕᐅᖃᓪᓗᒍ, ᑕᑯᖁᔾᔨᔾᔪᑕᐅᖁᓪᓗᒍᓗ, ᐅᖃᓕᒫᑦᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᓕᖁᓪᓗᒍ ᑐᕌᖕᒐᓂᖃᑦᓗᑎᒃ ᐃᓪᓐᓂᐊᕐᕙᒃᑎᒍᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᓯᖕᒋᑎᒎᖕᒐᔪᒃᑯᑦ ᐃᓕᓐᓂᐊᖅᑐᓕᕆᓂᕐᒧᑦ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᕕᐅᔪᓂ, ᓴᖅᑭᑎᕆᐅᑎᑐᐃᓐᓇᐅᓇᓂ ᒐᕙᒪᓕᕆᐅᑎᒃ ᑎᑎᕋᖁᑎᒋᕙᑕᖕᒋᓐᓇ ᓄᓇᖅᑲᑎᒌᑦᑐᕐᔪᐊᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᓄᓇᑦᑎᐊᕐᒥᐅᓂ."ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᐃᓕᑕᖅᓯᒪᐅᑎᖃᑦᒪᑦ ᓯᕗᓕᕐᓂᓴᑐᖃᕐᓂᒃ ᓂᕐᓱᐃᓂᑦᒥᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᔾᔨᒌᒃᑎᑦᑎᓂᕐᒥᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᔪᙱᔾᔪᑕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᓄᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᓂᒃ ᑕᒪᐃᓐᓄᓕᒫᑦᑎᐊᖅ ᐃᓚᒋᔭᐅᔪᓄᑦ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᐃᓈᔪᑦ ᐃᓚᒌᒍᓯᖕᒋᑎᒍᑦ ᑐᙵᕕᐅᓪᓚᕆᖕᒪᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕐᓂᖅ, ᖃᓄᖕᒐᓴᖅᑕᐅᖕᒋᓐᓂᖅ ᐊᒻᒪᓗ ᓴᐃᓕᒪᓂᖃᕐᓂᖅ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥ,ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᓱᖁᑎᒋᓇᒍ ᐊᒻᒪᓗ ᓈᓚᖕᓂᕐᓗᖕᓂᖅ ᐃᓅᔪᒧᑦ ᐃᔪᓐᓇᐅᑎᓄᑦ ᖃᐅᔨᓇᖅᓯᐅᑎᓯᒪᔪᖅ ᓇᕐᕈᓇᕐᓂᕐᐹᑎᑐᑦ ᐊᐅᓪᓚᓯᖃᑦᓂᖕᒋᑦ ᓂᙵᒃᓵᕆᔾᔪᑎᖃᕐᐸᒃᑐᑦ ᐃᓄᓪᓚᕆᐅᔫᒐᓗᐊᓂᒃ, ᐊᒻᒪᓗ ᓯᕗᓕᐅᕆᓪᓚᑎᒃ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᒃ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᐊᓂᖅᑎᕆᔪᑦ ᐃᓅᔪᑦ ᖁᕕᐊᓲᑎᖃᕐᓯᒪᑎᓪᓗᒋᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕐᖢᑎᒃ ᐅᖃᐅᓯᕐᒥᒃᑎᒍᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐅᖃᐅᓯᕐᒥᒃᑎᒍᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ ᑲᑦᐱᐊᓱᐊᓂᕐᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᒧᑐᐃᓐᓇᖅ ᑐᓴᖅᑎᑦᑎᐅᑎᒋᓪᓗᒍ ᐱᔪᒪᓯᒪᖕᒪᑕ ᓲᕐᓗᓕ ᖁᑦᑎᖕᓂᖅᐸᐅᓪᓗᑎᒃ ᐊᔾᔪᒥᒋᔭᒥᒃᑎᒍᑦ ᐃᓄᑐᐃᓐᓇᐅᒐᓗᐊᕆᓪᓗᑎᒃ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᕐᑎᑐᑦ,ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᓲᖃᐃᒻᒪ, ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦ ᐃᒃᓯᓐᓇᑯᑕᖃᖅᓯᒪᒃᐸᑦ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᐱᖃᖅᑎᑕᐅᓇᓂ, ᐱᕕᑐᐊᑦᑎᐊᕆᓕᕐᓗᒍ, ᐊᑭᒪᓇᓱᐊᕐᓗᓂ ᐊᑭᕋᕐᑐᕐᓂᕐᒥᒍᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐅᖁᒪᐃᓪᓕᐅᖅᓂᖁᑦ, ᑕᒪᓐᓇ ᐃᓅᔪᓄᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᖅᑎᖕᒋᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᒃᑕᐅᔪᒃᓴᐅᕗᑦ ᒪᓕᒐᖕᒐᒍᑦ ᐱᖁᔭᓕᐊᖕᒍᓯᒪᔪᖁᑦ,ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᐱᕕᒃᓴᐅᕗᖅ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᔪᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ ᐃᓅᖃᑎᖃᑦᑎᐊᕈᓐᓇᕐᓯᓴᕐᓂᒃᑯᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᓂᐅᑦ ᐃᓄᖕᒋᓐᓄᑦ,ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓂᒃ ᓴᐳᔾᔨᔨᑦ ᔫᓇᐃᑕᓐ ᓇᐃᓴᖕᒍᓂᕋᕐᑕᐅᔪᑦ ᐱᖁᔭᓕᐅᕐᓯᒪᕗᑦ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᓯᒪᑦᑎᐊᕐᖢᑎᒃ ᐅᒃᐱᕐᓂᖃᕐᓂᕐᒥᒃ ᐃᓖᔭᕐᓱᐊᖃᕆᐊᖃᖕᒋᓐᓂᖅ ᐃᓅᖃᑎᒋᔭᓄᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖕᒋᑎᒍᑦ ᐊᑐᕐᓗᑎᒃ, ᐅᐱᒍᓱᖕᓂᖃᕐᓗᑎᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᑐᕈᓱᑦᑎᐊᕐᓗᑎᒃ ᐃᓐᓄᓂᖕᒐᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᔾᔨᐅᑎᓪᓗᒋᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᓂᒃᑯᑦ ᐊᖕᒍᑎᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᕐᓇᐃᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓱᒪᒋᑦᑎᐊᕐᓗᒋᑦ ᓂᕐᓱᐊᕆᓗᒋᑦ ᐃᓅᓯᖕᒋᑦ ᐱᐅᓯᕙᒻᓕᐊᓂᖕᒋᓐᓄᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐱᐅᓯᕙᒻᓕᐊᓂᕐᒧᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᒃᑯᑦ ᐃᓅᓯᕐᒥ ᐊᖕᒋᓂᖅᐸᐅᔪᒥᒃ ᐃᓱᒪᖅᓱᕐᕕᖃᕈᓐᓇᕐᓂᖅᑯᑦ,ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᐃᓚᒋᔭᐅᔪᑦ ᐊᑐᒐᕆᕙᒃᑕᖕᒋᑦ ᑕᑯᖅᑯᑎᕙᒃᐳᑦ ᓇᖕᒥᓂᖅ ᐊᓂᒍᐃᓯᒪᓂᕐᒥᕐᓂᒃ, ᑲᔪᓯᒪᑎᑦᑎᖃᑎᒌᖕᓂᖁᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓄᑦ ᐊᑕᐅᓯᐅᖃᑎᒌᒃᑎᑦᑎᓇᓱᐊᖅᑎᑦᑎᔨᑦ ᔫᓇᐃᑕᓐ ᓇᐃᓴᓐᓯᖕᒍᓂᕋᕐᑕᐅᔪᑦ, ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᕗᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓂᒃ ᐊᓐᓂᕈᓱᓚᐅᒥᖂᓪᓗᒋᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᐅᑦᑎᕐᓱᐊᕆᓗᒋᑦ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᕐᓄᑦ ᐊᔾᔨᐅᔪᒥᒃ ᐱᔪᓐᓇᖅᑎᑕᐅᑦᑎᐊᖁᓪᓗᒋᑦ ᐊᒻᒻᓗ ᑐᙵᕕᖃᑦᑎᐊᖁᓪᓗᒋᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᕐᓂᕐᒥᒃ,ᐃᒪᐃᒻᒪᑦ ᑐᑭᓯᒪᓇᕋᔪᖕᒪᑦ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᐅᔪᑦ ᐃᓱᒪᖅᓯᕈᓐᓇᐅᑎᐅᔪᓪᓗ ᐊᖕᒋᓂᕐᐸᐅᔪᒥᒃ ᐃᖅᑲᓇᖅᓂᕐᐸᐅᕗᑦ ᐅᔾᔨᕆᔭᐅᑦᑎᐊᓕᕐᓗᑎᒃ ᓇᖕᒥᓂᕆᔭᒥᖕᓂᒃ ᐊᑦᑕᕐᓇᔾᔭᐃᒃᑯᑎᖃᓕᖁᓪᓗᒋᑦ, ᒫᓇᒃᑯᑦ, ᐃᒪᐃᓕᖁᔨᓕᖅᐳᒍᑦ ᑲᑎᒪᕐᔪᐊᕐᓂᒥ ᐊᑐᕆᔭᐅᓕᖁᓪᓗᒋᑦ ᑕᒪᓐᓇ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᐅᑎᖕᒐ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖕᒋᓐᓄᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᒃᑯᑦ ᐊᓂᒍᐃᔭᐅᒐᔪᖕᒪᑦ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᓯᐊᓄᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᑕᒪᐃᓐᓄᓕᒫᑦᑎᐊᖅ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᐃᓄᖕᒋᓐᓄᑦ, ᐃᓱᓕᓐᓂᐊᓄᑦ ᑕᒪᕐᒥᓕᒫᑦᑎᐊᖅ ᐃᓄᑑᓈᖅᑎᕐᑐᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᑕᒪᕐᒥᓕᒫᖅ ᐃᓅᓯᓕᓕᒫᑦ, ᑕᒪᓐᓇ ᐸᐸᑐᐊᖕᒍᖁᓪᓗᒍ ᐃᓱᒪᒋᔭᐅᖕᒋᓐᓇᑦᑎᐊᕐᓗᓂ, ᖃᑭᒪᓇᓱᐊᖅᓂᖃᕐᓗᓂ ᐃᓕᓐᓂᐊᖅᑎᑦᑎᓂᒃᑯᑦ ᐃᓕᓐᓂᐊᕈᑎᓕᐅᖅᓂᒃᑯᑦ ᓂᕐᓱᐊᕆᓗᒍ ᓈᓚᒐᖃᑦᑎᐊᕐᓂᖅ ᑕᒪᒃᑯᓄᖕᒐ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᐅᔪᓄᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓱᑦᓱᕈᓐᓇᕈᑎᐅᔪᓄᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐱᐅᓯᑎᕙᑦᓕᐊᓇᓱᐊᕐᓂᖕᒐ ᐆᒃᑐᕋᕐᓯᒪᑦᑎᐊᕐᓗᒋᑦ, ᑲᓇᑕᓕᒫᒥᐊᒻᒪᓗ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓂ, ᐊᑦᑕᕐᓇᐃᕐᓯᒪᖃᓪᓗᒋᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᖕᒍᖃᑎᒋᔭᑎᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᑐᕐᓂᖃᑦᑎᐊᕐᓗᓂ ᐃᓕᑕᕆᒪᓕᖁᓪᓗᒍ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᐅᑦᕐᓱᐊᕆᓗᒍ, ᑕᒪᑎᒍᑦ ᐃᓄᖕᒋᑎᒍᑦ ᐃᓚᒋᔭᐅᔪᕗᑦ ᐅᖃᕐᓯᒪᔪᑦ ᓇᖕᒥᓂᕐᒥᒍᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓅᖃᑎᒥᒃᑎᒍᑦ ᓄᓇᑦᑎᐊᕐᒥ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᐊᑐᕐᓗᒋᑦ ᒪᓕᒍᑎᒍᑦ ᑲᒪᕕᒋᔪᓐᓇᖅᑕᒥᒃᑎᒍᑦ.ᐃᓅᔪᓕᒫᑦ ᐊᓂᖅᑎᕆᔪᓕᒫᑦ ᐃᓅᓚᐅᕐᒪᑕ ᐃᓱᒪᕐᓱᕐᖢᑎᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᔾᔨᐅᖃᑎᒌᒃᖢᑎᒃ ᓂᕐᓱᐊᖑᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐱᔪᓐᓇᐃᑎᑎᒍᑦ. ᐃᓱᖃᖅᑐᖁᑎᖃᕐᑎᑕᐅᕙᓕᕐᐳᑦ ᐱᔾᔪᑎᖃᕐᓂᒃᑯᑦ ᖃᑕᙳᑎᒌᑦᑎᐊᕆᐊᖃᕐᓂᒃᑯᓪᓗ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᒃᓴᐅᑕᐃᓐᓇᑦᑎᐊᖕᒍᕗᑦ ᑕᒪᐃᓐᓄᓕᒫᖅ ᐱᔪᓐᓇᐃᑎᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᐃᑎᓂᒃ ᐃᓕᖕᒐᓂᓕᐅᖅᑕᐅᓯᒪᔭᕇᖕᒪᑕ ᓇᓗᓇᐃᔭᐅᑎᖃᑦᑎᐊᑦᖢᑎᒃᓗ ᑖᒃᑯᑎᒎᓇᖅ, ᐊᔾᔨᐅᙱᖃᑎᒌᖕᓂᓕᕆᓗᐊᙱᓪᓗᑎᒃ ᓇᓪᓕᐊᒍᑐᐃᓐᓇᖅ, ᓲᕐᓗ ᓇᓂᕐᒥᐅᑕᐅᓂᕐᒥᒃᑎᒍᑦ, ᐅᕙᓂᖃᑎᒌᙱᓐᓂᕐᒥᖅᑎᒍᑦ, ᐊᕐᓇᐅᓂᖕᒍ ᐊᖕᒍᑕᐅᓂᖕᒐ ᐃᓱᒪᒋᓇᒍ, ᐅᖃᐅᓯᖃᖃᑎᒌᙱᓂᖅ, ᐅᒃᐱᕐᕕᖃᕐᓂᖅ ᑐᒃᓯᐊᕐᕕᖕᒥᖕᓂᒃ, ᒐᕙᒪᓕᕆᐅᑎᖃᕐᓂᖅ ᐅᕝᕙᓗ ᐊᓯᐊᒍᑦ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᐃᓯᒪᒋᔪᓐᓇᖅᑕᖕᒋᑦ ᓯᖁᑎᒋᓇᒋᑦ, ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᓄᓇᒋᔭᐅᔪᒥᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᓂᖅᑎᕆᔪᓐᓇᕐᓂᕐᒥᑎᒍᑦ, ᓄᓇᖃᖅᓂᒃᑯᑦ, ᐃᕐᓂᐊᖕᒍᓯᒪᓂᒃᑯᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᓱᖕᒋᓐᓂᒃ. ᓯᓕᒃᑲᓐᓂᖅᑕᐅᖅ, ᐊᔾᔨᐅᙱᑎᑦᑎᔪᑕᐅᕙᒃᑐᑦ ᓴᓇᔭᐅᒪᔪᓐᓃᕐᓗᑎᒃ ᒐᕙᒪᐅᑎᓕᕆᔨᓄᐊᖅᑕᐅᕙᒃᑐᑦ, ᒪᓕᒐᑎᒍᑦ ᑲᒪᕕᒋᔪᓐᓇᖅᑕᖕᒐᒎᕈᑕᐅᕙᒃᑐᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᓯᕐᓚᔪᐊᕐᒥᐅᓄᑦ ᐊᑐᒐᐅᓕᖅᑕᖅᑐᑦ ᑎᑎᕋᕐᓯᒪᔪᑦ ᓄᓇᖓᓄᑦ ᓄᓇᖁᑎᒋᔭᐅᔪᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᓇᓪᓕᐊᕐᓄᑦ ᑖᓐᓇ ᐃᓄᒃᑐᖓ ᐊᑕᓪᓚᑦᑖᕐᒪᖔᑦ ᐸᓪᓗ, ᐃᓄᑑᔾᔨᓂᐊᕐᒪᖔᑦ, ᐊᖏᒐᒃᓴᐅᖕᒪᖔᑦ, ᓇᖕᒥᓂᖅ ᒐᕙᓕᐅᕿᒪᙱᑦᑑᖕᒪᖔᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐅᖃᕐᓯᒪᓂᖓ ᓇᓪᓕᐊᑐᐃᓐᓇᖅ ᐊᓯᖏᑎᒍᑦ ᑭᒡᓕᓕᐅᕈᑕᐅᓯᒪᖃᑦᑕᖅᑐᑦ ᐱᖁᔭᕐᔪᐊᑦ ᐊᑕᔪᑐᖃᐃᑦ ᒪᓕᒃᖢᒋᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᑕᒪᒃᑭᕐᖢᑎᒃ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓅᓯᕐᒥᓄᑦ, ᑭᓱᒡᒍᑎᖃᕆᐊᖃᕐᓂᖃᕋᓂ ᐃᓕᑕᕆᔭᐅᔾᔪᑎᒃᓴᒥᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᒥᐊᓂᖅᓯᐅᑎᖃᕐᓂᒃᑯᑦ ᐃᓅᓯᖓᓄᑦ.ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᖅᒥᒃ ᓯᐊᓛᓯᐊᖃᖅᑐᒃᓴᐅᔪᖃᙱᓚᖅ ᓱᒃᑯᔨᐊᕆᓗᒍ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐱᔨᑦᑎᕋᖅᑎᑐᐃᓐᓇᐅᓂᒃᑯᑦ; ᓯᐊᓛᖃᓗᐊᕐᓂᖅ ᐊᒻᒪᓗ ᓵᓚᑲᑐᒃᓴᕆᔭᐅᓂᐊᕐᑐᒥᒃ ᑕᐅᕐᓰᓂᖅ ᐱᑦᑕᐃᓕᑎᑕᐅᕙᖕᓂᐊᓕᖅᑐᖅ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᒃᑰᕆᐊᖃᓪᖤᓕᕋᓗᐊᕐᐸᑦ ᓴᓇᒪᓂᓕᐅᖅᑕᐅᓂᒃᑯᑦ.ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᖅᒥᒃ ᐋᓐᓂᐊᑎᑕᐅᕐᔪᐊᕌᓗᒃᑐᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᑎᒥᖓᒍᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐃᒃᐱᖕᓂᐊᓂᖃᙱᑦᑐᑎᑐᑦ ᐃᓅᕕᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ, ᓲᕐᓗᓕ ᐃᓅᙱᑦᑐᖃᑎᖃᖅᑐᑎᑐᑦ ᐊᓂᕐᑎᕆᔪᒥᒃ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᒃᑯᑦ ᑲᒪᓇᓱᐊᕐᓂᒃᑯᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᓄᓪᓚᒃᓯᐊᕆᓗᒍ ᐃᒻᒥᓂᖅᓲᑎᒋᑐᐃᓐᓇᕐᓗᒍ ᐱᔭᕆᐊᖃᙱᑦᑐᖅ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐃᓕᑕᕐᓯᒪᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᓇᓂᑐᐃᓐᓈᑦᑎᐊᖅᑐᖃᓪᓚᕋᓗᐊᕈᓂ ᐃᓄᒃᑕᖓᓂᒃ ᐱᖁᔭᑎᒍᑦ ᐃᓕᑕᖅᓯᐅᑎᖃᕋᓱᑐᐃᓐᓇᙱᓪᓗᓂ.ᑕᒪᕐᒥᑦᑎᐊᖅ ᐊᔾᔨᒌᒃᐳᑦ ᐱᖃᔭᐅᑉ ᓵᖓᓂ ᐊᒻᒪᓗ ᑕᐃᒎᓯᖃᖅᑐᐃᓐᓇᐅᓪᓗᑎᒃ ᐱᑕᖃᖅᑎᓐᓇᒍᐃᓅᖃᓐᓂᐊᕐᓂᖅ ᐊᔾᔨᐅᑎᑕᒃᓴᐅᓂᕐᒧᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᐅᑎᖃᕐᖢᓂ ᐱᖁᔭᑎᒍᑦ. ᑕᒪᕐᒥᓕᒫᕐᓗ ᑕᐃᒎᓯᖃᖅᑐᐃᓐᓇᐅᕗᑦ ᒥᐊᓂᕐᓯᐅᑎᖃᕐᖢᑎᒃ ᐊᑭᕋᕐᑐᓕᖅᑕᐅᖁᓇᒋᑦ ᐃᓅᖃᓐᓂᐊᕐᓂᒃᑯᑦ ᐃᓖᔭᖅᓱᐊᕆᓕᕐᓗᒋᑦ ᐋᓐᓂᖅᑎᕆᓂᒃᑯᑦ ᑕᒪᑐᒧᖓ ᓇᓗᓇᐃᕐᓯᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᑭᕋᖅᑐᖅᑐᖅ ᓇᓪᓕᐊᖕᓂᑐᓐᓇᖅ ᐊᔪᕆᑦᑎᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᐃᓅᖃᓐᓂᐊᕐᓂᒃᑯᑦ.ᑕᒪᕐᒥᑦᑎᐊᖅ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐊᑑᑎᖃᑦᑎᐊᕐᑐᒥᒃ ᐊᖅᑯᑎᖃᖁᓪᓗᒋᑦ ᐊᑭᒪᓇᓱᐊᕐᓂᒃᑯᑦ ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᓄᓇᒋᔭᐅᔪᒥᑦ ᐃᑲᔪᖅᓯᔨᖃᕐᖢᑎᒃ ᐱᖁᔭᖓᒍᑦ ᑎᒥᖓᒍᑦ ᐃᓖᔮᖅᓱᐊᓕᒃᑕᖃᕐᓂᕐᐸᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᑐᙵᕕᖃᖅᐳᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᐅᑎᓄᑦ ᐱᖁᔭᕐᔪᐊᓕᐅᕐᓯᒪᓂᒃᑯᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐱᖁᔭᒃᑯᑦ.ᓴᒡᓗᕿᑦᓯᓂᒃᑯᑦ ᑎᒍᔭᐅᓂᖅᓗᒃᑎᑦᑎᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ, ᓱᑲᒃᑲᖓᓂᒃᑯᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᓄᓇᒥᖕᓂᑦ ᐊᓂᑎᑕᐅᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ.ᑭᓇᒃᑯᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᐊᔾᔨᐅᑎᖃᑎᒌᑦᑎᐊᖅᑐᔅᓴᐅᕗᑦ ᐃᓚᐃᓐᓇᖅᓯᐅᙱᓪᓗᑎᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᑐᓴᖅᑕᐅᑎᑕᐅᔭᕆᐊᖃᕐᐸᑕ ᐃᓄᑐᐊᒧᑦ ᐅᕝᕙᓗ ᐃᖅᑲᖅᑐᐃᑎᑦᑎᔪᖃᕋᓱᐊᕐᑎᓪᓗᒍ, ᐃᓱᒪᒋᓱᒪᓗᒍ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖏᓐᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᓈᓚᒐᕆᔭᕆᐊᖃᕐᑕᖏᓐᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᓪᓕᐊᖕᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᐱᖁᔭᒃᑯᑦ ᓱᕋᐃᓂᕐᒧᑦ ᑎᒍᔭᐅᑎᑦᑎᕆᓂᕐᒥᒃ ᐊᑭᕋᕆᓂᒃᑯᑦ ᑖᑦᓱᒧᖓ ᐊᖑᑎᒧᑦ.ᑭᓇᒃᑯᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᐃᖅᑲᖅᑐᐃᔨᒃᑯᑦ ᐸᓯᔭᐅᓯᒪᐅᑎᖃᕐᑐᑦ ᐊᓄᓪᓚᒃᓰᕕᒡᔪᐊᒨᖅᑎᑦᑎᓂᕐᒧᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᖅᑐᖅ ᐸᓯᔭᒃᓴᕈᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓐᓂᖓᓄᑦ ᓈᓚᒃᑎᓪᓗᒋᑦ ᓈᓚᒃᑎᓄᑦ ᖃᐅᔨᓴᖅᑕᐅᓚᐅᙱᓂᕐᒥᓂ ᐸᓯᔭᒃᓴᕈᖅᑎᑕᐅᔪᒃᓴᐅᙱᓐᓚᖅ ᑕᖅᑲᒃᑯᐊᒥᐅᓄᑦ ᒪᓕᒐᕆᔭᐅᔪᑦ ᒪᓕᒃᓴᖅᑕᐅᓗᑎᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᖅᑲᖅᑐᕐᑕᐅᓂᖓᓂ ᐃᖅᑲᖅᑐᕐᑕᐅᓂᖓᓂ ᑕᒪᕐᒥᓕᒫᖅ ᓱᓕᓪᓚᕆᒍᑎᖃᕐᓂᖓᓄᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᐃᔾᔪᑎᖃᑦᑎᐊᕋᔭᕐᓂᖓᓂᒃ ᒪᓕᒐᓕᕆᔨᒥᒃ ᑭᒡᒐᖅᑐᕐᑕᐅᓗᓂ.ᑕᕝᕙᙵᑦᓴᐃᓐᓇᖅ ᖃᓄᐃᓕᔭᐅᒋᐊᕈᑎᓕᐅᖅᑐᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᐱᕋᔭᐃᓂᕋᕈᑎᓂᒃ ᑎᒍᔭᐅᓂᐊᕈᑎᒃᓴᖓᓂᒃ ᓱᓕᓪᓚᕆᖕᓂᕋᐃᓗᑎᒃ ᐃᖅᑲᖅᑐᐃᔪᒃᓴᐅᙱᓚᑦ ᑕᑎᒋᓗᒋᑦ ᓇᓪᓕᐊᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᐱᖁᔭᐅᔪᑦ ᐅᕝᕙᓗ ᑭᖕᒍᕙᕆᐊᖅᑎᑕᐅᓂᒃᑯᑦ ᐱᖁᔭᕐᔪᐊᓕᐅᕐᓯᒪᙱᑦᑐᓂᒃ ᐊᑐᕐᓂᕐᓗᐃᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ, ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᓄᓇᒋᔭᐅᔪᒥ ᐅᖃᕐᓯᒪᓂᖏᑎᒍᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᐱᖁᔭᖓᒍᑦ, ᑕᐃᒪᓕ ᐊᖏᖅᑕᐅᓯᒪᒻᒪᕆᓕᕐᐸᑦ. ᐃᓅᑦᑎᐊᙱᓐᓂᖓᒍᓪᓗ ᑎᓕᐅᕈᑕᐅᓕᕐᓗᓂ ᐱᔪᒃᓴᐅᙱᓚᑦ ᑖᓐᓇ ᑭᓯᐊᓂ ᐱᔾᔪᑎᓪᓚᕆᐅᓯᒪᔪᖅ ᓵᔾᔪᑎᒋᓯᒪᓗᒍ ᐱᕋᔭᐃᓂᕋᕈᑕᐅᓯᒪᔪᖅ ᐊᖏᕈᑕᐅᓯᒪᑎᓪᓗᒍ.ᑐᕌᖓᑎᑦᑎᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᔾᔪᑎᒧᑦ ᕿᐸᓇᖅᓯᐅᑎᒐᔭᙳᐊᖅᑐᒧᑦ ᓇᖕᒥᓂᖅ ᐃᓅᓯᖓᓄᑦ, ᐃᓚᖏᓐᓄᑦ, ᐊᖏᕐᕋᖓᓄᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᑎᑎᕋᕐᓯᒪᔪᒃᑑᖅᓂᒃᑯᑦ, ᐅᐸᒃᑐᐃᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᖏᓚᕐᓗ ᓇᕐᓱᐊᖑᓂᖓᒍᑦ ᐅᕝᕙᓗ ᐃᓄᑦᑎᐊᕙᖁᑎᒋᔭᐅᔾᔪ ᑎᖓᓄᑦ. ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᖅ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᐅᑎᖃᓂᕐᒧᑦ ᐱᖁᔭᒥᑦ ᐊᑭᕋᖃᕈᑕᐅᓕᕐᓗᓂ ᑕᒪᐅᓇᑐᐃᓐᓇᖅ, ᕿᐸᓕᖅᑎᑕᐅᓗᓂ ᐅᕝᕙᓖᓐᓃᑦ ᐅᐸᒃᑐᖅᑕᐅᓂᒃᑯᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓱᒪᕐᓱᕈᓐᓇᐅᑎᒧᑦ ᐊᐅᓚᔭᕈᕐᓂᕐᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᖏᕐᕋᖃᖃᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓂᕐᒧᑦ ᑭᒃᓕᓕᐅᖅᑕᐅᓯᒪᔪᓂ ᐊᑐᓂᑦ ᓄᓇᖃᖅᕕᐅᔪᓂ.ᑭᓇᒃᑯᑦᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᕿᒪᐃᔪᓐᓇᕐᓂᕐᒥᒃ ᓄᓇᒥᒃ, ᐱᖃᓯᐅᑎᓪᓗᒍᓗ ᓇᖕᒥᓂᒃ ᓄᓇᒋᔭᒥᓂᒃ, ᐊᒻᒪᓗ ᐅᑎᕈᓐᓇᐃᓐᓇᕐᓗᓂ ᓇᖕᒥᓂᖅ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᓄᓇᓪᓚᕆᖕᒥᓄᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᕿᓂᕐᓴᐃᓂᕐᒥᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᖁᕕᐊᓲᑎᖃᕐᓂᕐᒥᒃ ᐊᓯᒥ ᓄᓇᖏᓐᓂ ᐊᔪᖅᓴᓗᐊᕐᓂᕐᒧᑦ ᐃᓅᔾᔪᑎᒃᓴᐅᓇᔭᖅᑐᒧᑦ ᓂᑲᒋᙱᓗᐊᕐᖢᒍ ᐊᓄᓪᓚᒃᑎᑕᐅᒋᐊᖅᓂᑰᓂᕐᒥᑦ.ᑖᓐᓇ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᔾᔪᑎᓕᐅᖅᓯᒪᙱᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓕᒃ ᖃᓄᐃᓕᓯᒪᔪᖃᕐᑎᓪᓗᒍ ᐊᓄᓪᓚᒃᓯᖅᑎᑦᑎᓇᓱᐊᕐᑐᒧᑦ ᑕᒫᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᓴᖅᑭᓚᕿᓗᓂ ᒐᕙᒪᓕᐅᕈᑎᓕᐊᖑᓯᒪᙱᑦᑐᒥᑦ ᐱᖁᔭᓂᒃ ᓱᕋᐃᕐᓄᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓂᑦ ᐱᖁᔭᓂᑦ ᑭᒡᓗᕐᒧᖔᖅ ᐱᔾᔪᑎᖃᕐᓗᓂ ᐊᒻᒪᓗ ᓱᕌᖓᓂᐅᓂᐊᖅᑐᑎᒍᑦ ᑖᒃᑯᑎᒎᓇᖅ ᐃᓅᖃᑎᒌᑦᑎᐊᕐᑎᑦᑎᔨᐅᓇᓱᐊᖅᑎᓄᑦ ᑲᑐᔾᔨᔨᐅᔪᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓄᑦ.ᑭᓇᓪᓗᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᑭᓲᓂᕐᒥᒍᑦ (ᓲᕐᓗ ᐃᓅᓂᒃᑯᑦ, ᐊᓪᓚᐅᓂᒃᑯᑦ).ᐊᖅᓵᖅᑕᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᖅ ᐊᖑᑎᐅᑉ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᕐᓇᐅᑉ ᑭᓲᓂᖓᒍᑦ ᓴᒡᓗᕿᑦᑎᓯᒪᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᕐᓗ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖓ ᐊᓯᔾᔨᕐᓗᒍ ᐊᖑᑎᐅᑦ ᐅᕝᕙᓪᓘᓐᓃᒃ ᐊᕐᓇᐅᑉ ᑭᓲᓂᕐᒐᓄᑦ.ᐊᖑᑎᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᕐᓇᐃᑦ ᐃᓂᕐᓯᒪᓕᕐᑐᑦ ᐊᕐᕌᒍᒥᓂ, ᑭᒡᓕᓕᐅᖅᑕᐅᓯᒪᔪᒃᓴᐅᙱᓚᑦ ᐃᓅᖃᕐᕐᓂᐊᖅᑕᐅᓂᕐᒥᒍᑦ ᐊᐅᖃᑎᒋᙱᒧᑦ, ᑭᓲᓂᖓᒍᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᒪᓕᖕᓂᕐᒥᒍᑦ ᑐᑭᓯᐊᕐᕕᖕᒥᓂᒃ, ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐊᐃᑉᐸᖅᑖᕈᓐᓇᕐᓂᕐᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓚᓂᒃᑐᕈᓐᓇᕐᖢᑎᒃ. ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᕈᑎᖃᕐᐳᑦ ᐊᔾᔨᐅᑐᐃᓐᓇᕐᓗᑎᒃ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᓄᑦ ᑲᑎᑎᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓂᕐᒧᑦ, ᐊᐃᑉᐸᖅᑖᕐᓯᒪᓂᕐᒥᒍᑦ ᑲᑎᑎᑕᐅᒪᓪᓗᓂ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᕕᑦᑎᓯᒪᓂᖓᓂ.ᑲᑎᑎᑕᐅᕕᖃᕈᓐᓇᕋᔭᕐᖢᓂ ᑭᓯᒥ ᐊᑦᑐᖏᖅᑕᐅᒪᙱᓐᓂᒃᑯᑦ ᑕᒪᑐᒧᖓ ᐊᒻᒪᓗ ᑕᒪᐃᑎᒍᑦ ᐊᖏᖅᑕᐅᒪᐅᑎᖃᑦᑎᐊᕈᓂ ᐊᐃᑉᐸᓂᒍᒪᓐᓂᑐᐊᕈᓂ.ᐃᓚᒌᑦ ᐱᓪᓚᑦᑖᖑᖕᒪᑕ ᐊᒻᒪᓗ ᑐᙵᕕᐅᓪᓗᑎᒃ ᐃᓅᖃᑎᒌᓄᑦ ᐊᑕᐅᓯᐅᓕᖓᐅᑎᐅᖕᒪᑕ ᐃᓅᓯᕐᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᓴᐳᒻᒥᔭᐅᑎᖃᕈᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ ᐃᓅᖃᑎᒥᒃᑐᑎᒍᑦ ᓄᓇᒥᒃᑎᒍᓪᓘᓐᓃᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᓕᒫᑦᑎᐊᖅ ᓇᖕᒥᓂᖃᖅᑐᒃᓴᐅᑎᐅᔪᓐᓇᖅᐳᑦ ᓄᓇᒥᒃ ᐃᓄᑑᑎᓗᒍ ᑕᒪᑐᒨᓇᓘᓐᓃᑦ ᑯᑐᔾᔨᖃᑎᖃᖅᓂᒃᑯᑦ ᐊᓯᑎᒍᑦ.ᐊᖅᓵᖅᑕᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᖅ ᐊᖑᑎᐅᑦ ᓇᖕᒥᓂᕆᔭᖓᓂᒃ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᑎᖃᕐᖢᑎᒡᓗ ᐃᓱᒪᓂᕐᒥᒃ, ᐅᔾᔨᖅᓴᕐᓂᕐᒥᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᑐᒃᓯᐊᕐᕕᒋᕙᒃᑕᒥᓂᒃᒥᓂᒃ; ᑖᓐᓇᓗ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎ ᐱᖃᓯᐅᔾᔨᓯᒪᒋᓪᓗᓂ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᕐᓂᕐᒥᒃ ᐊᓯᐊᓄᑦ ᑐᒃᓯᐊᕆᐊᕐᕕᖃᕈᒪᓕᕈᓂ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐅᒃᐱᕐᕕᖃᕈᒪᓕᕈᓂ, ᐊᒻᒪᓗ ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐃᓄᑑᔾᔨᓗᓂ, ᐊᑐᕈᒪᒍᓂᐅᒃ ᑐᒃᓯᐊᕐᕕᒋᔭᒥᒍᑦ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐅᒃᐱᕐᓂᕆᔭᒥᒍᑦ ᐃᓕᓐᓂᐊᖅᑎᑦᑎᓂᒃᑯᑦ, ᐱᔭᕆᐅᖅᓴᐃᓂᒃᑯᑦ, ᓂᕐᓱᐃᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᓇᐅᑦᑎᖅᓱᐃᓂᒃᑯᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᐅᑎᖃᕐᖢᑎᒡᓗ ᐃᓱᒪᓕᐊᕆᓯᒪᔭᑎᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐅᖃᓪᓚᐅᑎᒋᓯᒪᔭᕐᓄᑦ; ᑕᒪᓐᓇ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᐅᔪᖅ ᐱᖃᓯᐅᔾᔨᓱᒪᒋᕗᖅ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᕐᓂᕐᒥᒃ ᐃᓱᒪᓕᐊᕆᓯᒪᔭᑎᒍᑦ ᓄᖅᑲᖅᑎᑕᐅᙱᓪᓗᓂ ᐊᒻᒪᓗ ᑭᓂᕐᓴᖅᑕᐅᙱᓪᓗᓂ, ᐱᓗᒍ ᐊᒻᒪᓗ ᑐᓴᖅᑎᑦᑎᔪᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓱᒪᒋᔭᐅᓯᒪᔪᑎᒍᑦ ᓇᓪᓕᐊᒃᑯᑐᐃᓐᓇᖅ ᑐᓴᕈᓐᓇᐅᑎᑎᒍᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᓱᖁᑎᒋᙱᓪᓗᒋᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᐃᔨᐅᓇᓱᐊᖅᑐᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓱᒪᖅᓱᕈᓐᓇᕐᓂᕐᒧᑦ ᓴᐃᓕᒪᑎᑦᑎᐊᕋᓱᐊᕐᓂᕐᒧᑦ ᑲᑎᒪᕐᔪᐊᕐᓂᕐᒥ ᑲᑐᔾᔨᖃᑎᒌᖕᓂᒃᑯᓪᓗ.ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᕐᒥᒃ ᐅᐸᓘᒪᓇᖅᑐᕐᓱᖅᑎᑦᑎᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓚᖅ ᐊᑕᕕᖃᕐᓂᐅᓕᖁᓪᓗᒍ ᑲᑐᔾᔨᖃᑎᒌᒡᕕᐅᔪᒧᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓚᐅᔪᓐᓇᕐᓂᕐᒥᒃ ᒐᕙᒪᒧᑦ ᐊᖑᑎᐅᑉ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᕐᓇᐅᑉ ᓄᓇᒋᔭᒥᓂ, ᑐᕌᖓᓪᓚᕆᒃᑐᒥᒃ ᐅᕝᕙᓗ ᐃᓱᒪᒋᓯᒪᔭᒥᓂᒃ ᐃᓱᒪᖅᓱᑦᑎᐊᕐᓗᓂ ᓂᕈᐊᕐᓯᓯᒪᔪᒃᓴᐅᓂᕐᒧᑦ ᑭᒡᒐᖅᑐᐃᔨᐅᔪᓂᒃ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐊᔾᔨᑐᐃᓐᓇᐅᓗᑎᒃ ᐱᕕᒃᓴᐅᑕᐅᔪᓂᒃ ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᑭᒡᒐᖅᑐᐃᔾᔪᑎᓄᑦ ᐊᖑᑎᐅᑉ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᕐᓇᐅᑉ ᓄᓇᒋᔭᒥᓂ.ᐱᔪᒪᔭᒥᒃᑎᒍᑦ ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᑐᙵᕕᖃᑦᑎᐊᖅᑐᒃᓴᐅᕗᑦ ᐊᔪᙱᕝᕕᖃᕐᓂᕐᒥᒃ ᒐᕙᒪᒧᑦ; ᐅᖃᓪᓚᐅᑕᐅᓪᓚᑦᑏᖅᑐᒃᓴᐅᕙᖅ ᖃᖓᑐᐃᓐᓇᖅ ᓂᕈᐊᕐᓂᖃᓪᓚᑦᑏᖅᑎᓪᓗᒍᓗ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓕᒦᓂ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᔾᔨᐅᔪᒥᒃ ᓂᕈᐊᕈᓐᓇᕐᕕᖃᕐᓗᓂ ᐊᒻᒪᓗ ᑕᑯᔭᐅᑦᑕᐃᓕᕐᕆᐊᕐᓗᓂᕐᑦᑎᐅᖅ ᓂᕈᐊᑦᑕᒥᓂᒃ ᓂᕈᐊᖅᕕᖃᖅᑎᑕᒃᓴᐅᔪᖅ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᔾᔨᖅᓱᖃᑕᐅᔪᒥᒃ ᐃᓱᒪᖅᓱᕐᕕᖃᖅᑐᒃᓴᐅᔪᖅ ᓂᕈᐊᕐᓂᕐᒧᑦ ᐱᒋᐊᕈᑎᓕᐊᕆᓯᒪᔪᓕᒫᒃᑯᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ, ᐃᓚᒋᔭᐅᔪᖅ ᐃᓅᖃᑎᒥᓄᑦ, ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᖅ ᐃᓅᓰᕐᒧᑦ ᖃᓄᐃᕈᔪᒃᑕᐃᓕᔾᔪᑎᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᔾᔨᕆᔭᐃᑦᑎᐊᕆᐊᖃᖅᑐᒃᓴᐅᓪᓗᓂᓗ, ᓇᓂᑐᐃᓐᓇᖅ ᓄᓇᖃᖅᓂᓕᒥᒃᒃᑯᑦ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᔾᔪᑕᐅᔭᓄᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓄᑦ ᑲᑐᔾᔨᖃᑎᒌᖕᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᒪᓕᒃᓗᒋᑦ ᑲᑐᔾᔨᖃᑎᒌᒡᕕᐅᔪᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᔾᔪᑕᐅᔪᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓕᖅᑯᓯᑐᖃᓕᕆᐅᑎᓄᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᓄᑦ ᓱᑕᐃᕐᕕᖃᖅᑎᑦᑎᔪᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓗᖅ ᐊᖑᑎᐅᑦ ᓈᓚᒃᑕᐅᔾᔪᑎᒃᓴᖓᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᐃᓱᒪᕐᓱᕐᓗᓂ ᐱᕙᓪᓕᐊᑎᕆᓂᕐᒥᒃ ᐊᖑᑎ ᓇᖕᒥᓂᕐᓱᐊᕆᔪᒪᔭᒥᓂᒃ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᓴᓇᔭᒃᓴᖃᕈᒪᓂᕐᒧᑦ, ᐃᓱᒪᕐᓱᕐᓗᑎᒃ ᓂᕈᐊᕆᔭᒥᓂᒃ ᓴᓇᕕᒃᓴᕆᔪᒪᔭᒥᓂᑦ, ᐃᓕᑐᐃᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐱᒃᑯᒥᒋᔭᖃᖅᓂᕐᓴᐅᓂᒃᑯᑦ ᖃᓄᐃᓐᓂᖓ ᓴᓇᔭᒃᓴᐅᑉ ᐊᒻᒪᓗ ᓴᐳᒻᒥᔭᐅᑎᖃᕆᐊᖃᕐᓂᒃᑯᑦ ᓴᓇᕕᒃᓴᖃᙵᓗᐊᖃᑦᑕᕐᓂᙱ ᐱᓪᓗᒍ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ, ᓇᓪᓕᐊᖕᓄᑐᐃᓐᓇᖅ ᐃᓅᖃᓐᓂᐊᖅᑐᖃᖅᑐᒃᓴᐅᙱᓗᖅ, ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᒪᑦ ᐊᔾᔨᐅᑎᑕᐅᑦᑎᐊᕐᑐᒥᒃ ᐊᑭᓕᖅᓱᐊᖑᓂᕐᒧᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᔾᔨᖅᓲᔾᔭᐅᓗᓂ ᓴᓇᕕᖃᕈᓐᓇᕐᓂᕐᒧᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᓴᓇᕕᖃᖅᑐᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᐃᓕᑐᐃᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᐱᒃᑯᒥᒋᔭᖃᖅᓂᕐᓴᐅᓂᒃᑯᑦ ᖁᔭᓕᐅᑎᑐᖃᕐᓂᒃᑯᑦ ᓇᓗᓇᐃᓕᑎᑕᐅᓯᒪᔾᔪᑎᒋᓂᐊᕐᒪᒍᑦ ᓇᖕᒥᓂᖅ ᐊᒻᒪᓗ ᐊᖑᑎᐅᑉ ᐃᓚᓂ ᐊᑑᑎᖃᓪᓚᑦᑏᖅᑐᖁᑎᒋᓂᕐᒥᒍᑦ ᐃᓅᓯᒃᑯᑦ ᓈᓚᒃᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓂᖃᕐᓗᓂ, ᐊᒻᒪᓗ ᐱᑎᑕᐅᓯᒪᔪᓐᓇᕐᓂᒃᑯᑦ, ᐱᔭᕆᐊᖃᕐᓂᑐᐊᕐᐸᑦ, ᐊᓯᑐᒍᑦ ᑐᕇᖓᓂᖃᕐᑎᓪᓗᒍ ᐃᓅᓯᕐᒧᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᐅᑎᖃᕆᐊᖃᕐᓂᕐᒧᑦ.ᑭᓇᒃᑯᑐᐃᓐᓇᑦᑎᐊᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᕐᐳᑦ ᓴᓇᒪᓂᒃᑯᑦ ᐊᒻᒪᓗ ᑲᑐᑎᓪᓗᒍ ᑕᐅᕐᓲᓂᒃᑯᑦ ᐊᑕᐅᓯᐅᓕᖓᔾᔪᑎᐅᔪᓄᑦ ᓴᐳᒻᒥᔭᐅᑎᐅᖁᓪᓗᒍ ᐊᖑᑎᐅᑉ ᐅᕝᕙᓘᓐᓃᑦ ᐊᕐᓇᐅᑉ ᐱᒃᑯᒥᒋᔭᖏᓐᓄᑦ.Då det å godkjenne det naturlege menneskeverdet med like og umissande rettar for alle menneske på jorda er grunnlaget for fridom, rettferd og fred i verda,og då hån og vørdsløyse mot menneskerettane har ført til barbariske handlingar som har skaka samvitet til menneskeretta, er framvoksteren i den verda der menneska skal ha talefridom og trusfridom og vere løyste frå otte og naud, kunngjord som det høgste målet for kvart menneske,og då det er nødvendig at menneskerettane blir verna om av lover slik at menneska ikkje blir tvinga til å finne den siste utvegen i å gjere opprør mot tyranni og trælekår,og då det er nødvendig å arbeide for betre tilhøve mellom nasjonane,og då folka i Dei Sameinte Nasjonane har stadfest trua si i denne pakta, på grunnleggjande menneskerettar, på menneskeverd og på same rett for mann og kvinne, og har vedteke å arbeide for sosiale framsteg og betre levevilkår i større fridom,og då medlemsstatane har bunde seg til å fremje allmenn vørdnad for pakta og halde seg etter menneskerettane og den grunnleggjande fridomen i samarbeid med Dei Sameinte Nasjonane,og då denne retten og fridomen må bli godkjend av alle dersom pakta skal bli røyndom,KUNNGJERGENERALFORSAMLINGADEN INTERNASJONALE FRÅSEGNA OM MENNESKERETTANE, som skal peike mot eit sams mål for alle folk og nasjonar. Fråsegna må alltid vere i tankane til den einskilde og dei styrande og få dei til å styrkje vørdnaden for rett og fridom gjennom undervisning og oppseding. Dei skal syte for at fråsegna blir allment kjend og etterlevd både i medlemslanda og i tilsynsområda, og arbeide trufast med dette både på nasjonalt og internasjonalt grunnlag.Alle menneske er fødde til fridom og med same menneskeverd og menneskerettar. Dei har fått fornuft og samvit og skal leve med kvarandre som brør.Kvar einskild har krav på all den rett og fridom som fråsegna nemner, utan skilnad av noko slag på grunn av rase, farge, kjønn, språk, religion, politisk syn eller anna meining, nasjonalt eller sosialt opphav, eigedom, fødsel eller andre tilhøve.Den politiske stoda, lovverket eller dei internasjonale påboda eit land lever under, kan ikkje vere påskott til at det blir gjort skilnad på nokon i det landet eller området han høyrer til, anten landet har sjølvstende, står under tilsyn, er ikkje-sjølvstyrt eller sjølvstyret er avgrensa på nokon annan måte.Alle har rett til liv, fridom og personleg tryggleik.Ingen skal haldast i slaveri eller trældom. Slaveri og slavehandel av alle slag er forbode.Ingen må torturerast, pinast eller straffast på umenneskeleg eller nedsetjande vis.Alle menneske har krav på at domstolane alle stader godtek dei som rettssubjekt.Alle er like for lova og har krav på same rettsvern, utan skilnad av noko slag. Alle har krav på same vern mot at det blir gjort skilnad på folk i strid med denne fråsegna, og vern mot tiltak som ber i seg ein slik fare.Alle har rett til å få fullgod hjelp frå dei lovlege nasjonale domstolane når det gjeld handlingar som krenkjer den retten den einskilde har fått i grunnlova eller lovverket elles.Ingan må utan lov og rett arresterast, setjast i fengsel eller visast ut or landet.Alle har same rett til å få saka si rettferdig og offentleg granska av ein sjølvstendig og upartisk domstol, både når det er pliktene og retten til den einskilde som skal fastsetjast, og når det er reist klagemål mot han.Den som er klaga for ei straffbar handling, har rett til å bli rekna som skuldlaus til ein offentleg domstol, der han har fått full trygd for retten til å forsvare seg, har prova at han er skuldig etter lova.Ingen skal kjennast skuldig i ei straffbar handling når det han har gjort eller forsømt ikkje streid mot nasjonal lov eller folkeretten på den tida det hende. Han må heller ikkje dømast hardare enn det lova gav høve til då den straffbare handlinga vart utførd.Ingen skal lide under vilkårleg innblanding frå andre, anten det gjeld hans eigen person, familie, heim, brevskifte, eller åtak på ære og omdøme. Alle har krav på at lova vernar dei mot slik innblanding eller slike åtak.Alle menneske har rett til å ferdast fritt og til å velje bustad innafor grensene i sitt eige land.Det skal også vere full rett til å reise ut or det landet ein bur i, same kva land det er, og til å vende attende til sitt eige land.Alle som blir forfølgde har rett til å søkje og ta imot asyl i eit anna land.Denne retten gjeld ikkje i rettssakar som har røynleg grunnlag i upolitiske brotsverk eller handlingar som strir mot formålet og prinsippet til Dei Sameinte Nasjonane.Alle har rett til eit statsborgarskap.Ingen skal misse statsborgarskapet sitt vilkårleg, eller bli nekta retten til å endre det.Vaksne menn og kvinner har rett til å gifte seg og skipe familie utan avgrensing av noko slag på grunn av rase, nasjonalitet eller religion. Dei har krav på dei same rettane når det gjeld ekteskapet, både så lenge ekteskapet varer og medan det blir løyst opp.Ekteskapet må berre kome i stand etter fritt og fullt samtykke frå begge partar.Familien er den naturlege og grunnleggjande eininga i samfunnet og har krav på at staten og samfunnet vernar om det.Alle har rett til å ha eigedom åleine og saman med andre.Ingen skal vilkårleg bli fråteken eigedomen sin.Alle har rett til tankefridom, samvitsfridom og religionfridom. Denne retten gjeld fridom til å endre religion eller tru, og fridom til å målbere sin eigen religion eller si eiga truslære i gjerning og framferd, anten åleine eller saman med andre, offentleg eller privat.Alle skal ha meinings- og ytringsfridom. Denne retten gjeld fridom til å ha meiningar utan innblanding, til å søkje, ta imot og gjere kjent opplysningar og idear gjennom alle dei informasjonskanalar som finst, og på tvers av alle grenser.Alle har rett til fritt å vere med på møte og i organisasjonar med fredelege formål.Ingen kan tvingast inn i ein organisasjon.Alle skal ha rett til å vere med på å styre landet sitt, beinveges eller gjennom talsmenn som er peika ut i frie val.Alle skal ha same retten til å gjere teneste i offentlege ombod i landet sitt.Folkeviljen skal vere grunnlaget for den makta som er lagd til styremaktene. Folkeviljen skal kome til syne gjennom regelfaste og røynlege val, som er grunna på allmenn og lik røysterett i løynlege val eller på annan jamgod røystemåte.Kvar einskild medlem i samfunnet har rett til sosial tryggleik, og har krav på at dei økonomiske, sosiale og kulturelle godane, som han ikkje kan vere utan om han skal ha vørdnad for seg sjølv og styrke den personlege karakteren sin, blir løyste gjennom nasjonale tiltak og internasjonalt samarbeid i samsvar med det kvar stat maktar.Alle har rett til arbeid, til fritt å velje yrke, til rettferdige og gode arbeidstilhøve og vern mot arbeidsløyse.Alle har same rett til å få lik betaling for likt arbeid, utan skilnad av noko slag.Den som arbeider har krav på rettferdig og god betaling, så han kan syte for familien sin og seg sjølv på ein menneskeverdig måte, og om det trengst, få hjelp gjennom andre og utfyllande sosiale midlar.Alle har rett til å skipe og melde seg inn i fagforeningar for å verne interessene sine.Alle har rett til kvile og fritid, og dermed til ei rimeleg avgrensa arbeidstid, og til ferie med løn.Alle har rett til ein levestandard som kan tryggje helsa og velværet til forsytaren og familien hans, og gje dei mat, klede, hus, helsestell og nødvendige sosiale trygder ved arbeidsløyse, uføre, dødsfall, alderdom eller andre tilhøve som skiplar livskåra, og som forsytaren ikkje er herre over.Mor og barn har rett til særskild omsorg og hjelp. Alle barn skal ha same sosiale vern, anten dei er fødde i eller utafor ekteskapet.Alle har rett til undervisning. Opplæringa skal vere kostnadsfri, i det minste i den allmenne grunnskulen. Den elementære undervisninga skal vere pliktig for alle. Alle skal ha høve til å få fagopplæring, og det skal vere like vilkår for alle til å få høgre utdaning, alt etter dei evnene dei har.Undervisninga skal ha til mål å styrkje den menneskelege personlegdomen og auke vørdnaden for menneskerettane og den grunnleggjande fridomen, fremje skjønsemd, toleranse og venskap mellom alle nasjonar, folkeslag og religiøse grupper og stø fredsarbeidet til Dei Sameinte Nasjonane.Foreldra har førsteretten til å velje kva slag opplæring barna deira skal få.Alle har rett til fritt å vere med i det kulturelle livet i samfunnet, til å nyte kunst og til å få sin part av dei vitskaplege nyvinningane og godane som følgjer med dei.Kvar einskild har rett til å få verna dei moralske og materielle interessene som han har skapt seg gjennom vitskapleg, litterært eller kunstnarleg arbeid.Alle har krav på å få leve under slike sosiale kår og internasjonale tilhøve at dei fullt ut kan gjere til røyndom retten og fridomen i denne fråsegna.Alle har plikter andsynes samfunnet, då personlegdomen til den einskilde einast der kan få frie og fullgode voksterkår.Retten og fridomen til den einskilde skal ikkje vere avgrensa av anna enn det lova tydeleg slår fast for å tryggje den vørdnaden alle andre har krav på når det gjeld rett og fridom, og dei krav som eit demokratisk samfunn med rette kan setje til moral, offentleg orden og allmenn velferd.Denne retten og fridomen kan ikkje i noko høve nyttast i strid med formålet og prinsippet til Dei Sameinte Nasjonane.Ikkje noko i denne fråsegna må tolkast slik at det gjev stat, grupper eller einskildmenneske rett til å vere med på tiltak eller handlingar av noko slag som har til mål å øydeleggje den retten og fridomen som denne fråsegna stadfester.OHONDO YOLOPAPELO VIU VANGI WOMANUKUENDA YOKU SOKISA OVIHANDELEKOYataviwa kuenda ya tumbikiwa Lonjango Yinene kesokiyo lio (217 A III)vita vivali kekui lepanduvali, kete liekui (10) kosayî ya Dezembro kulima wa 1948 - ohulukayî kovita ecea kakui akualã lecelãlã.Unu womanu loku sumbila omuenyo wapata omanu vosi kilu lieve, olio esilã liovihandeleko li nena eyovo, esunga kuenda ombembua volualiEkambo liu kulihiso kuenda oku pembula ovihandeleko vitata omuenyo womanu ku tuala omanu ko kulinga uvî kuenje uvî waco wa nena onyeño vovitima viomanu vosi, yu va sanga ocisimilo calonga cokuti omunu lomunu okuete omoko lutoyi woku tava pamue okupatalã eci cosi ayongola pamue kayongola kuenda ka kuata usumba woku talisua ohali.Okutata omuenyo womanu oco cavelapo , kuenje ciwa nda ocihandeleko caco ci kolisua luvangi oco okuti lomue kaka yonjiwe oku fetuluinya ukuavo uvi olingile.Ca sesamela okuti pokati kolofeka viosi pa kala ocisola lukamba.Ekolelõ liomanu vosi va tiamela ko Hongele Yolofeka (Nações Unidas) lia kapiwa kovihandeleko vikola vioku tata omuenyo womanu, yu vaci pitulula vali vukanda owu okuti, esumbilo kuenda unene womunu vi tunda koku kapa omanu vosi pomangu yimosi- okuti vosi vasoka kunene - nda ulume nda ukayî kuenda loku vahã cimosi civa kuatisa okuama kovaso loku kuata eyovo liocili.Olofeka viosi vi tiamelã ko Hongele Yolofeka (Nações Unidas) kuenda ombonge yavo, vali kunda okuti esumbilo voluali kuenda esumbilo lomuenyo womanu te viamoleha kovilinga, oco eyovo liocili.Kovisila evi vioku tata omuenyo womanu oko ku tunda eyovo liocili kuenda esanju lia suapo liomanu.Onjango YineneOhuminyo eyi yoku tata omuenyo womanu, voluali luosi oko kocimaho oluali lua sesamela oku loña, apata osi , olofeka viosi, oco okuti omanu vosi kuenda olombonge viosi violohongele viomanu vavi kapa vovitima viavo kuenje ohuminyo yaco yendelela kuvosi okuti okulisumbila pokati oco eyovo lienda kovaso, nda pokati komanu vakuafeka yimosi nda pokati kolofeka vioposamua vatiamela vo Hongele yolofeka va tava ovihandeleko evi.Omanu vosi kilu lieve va citiwa lonjila yimosi leyovo limosi, lomoko yimosi kuenda unu umosi, kuenje momo vosi va kuete olondunge, va sesamela okulisumbila pokati ndavamanji.Citava okuti omanu va toñomala oku tukola loku kisika ocihandeleko ca sonehiwa vo Huminyo eyi, nda ocindele nda otekava, nda ulume nda ukayî, nda ukuelimi liê nda liê, nda ukuetavo nda hukuetavoko, nda ukuosoma wê nda wê, nda ukuafeka ye nda ye, nda ohuasi nda ohukui pamue cimue cikuavo.Kovaso yovihandeleko evi kakuli vali lacimue cikuavo, nda citumiwa lusoma wofeka nda lusoma wolonganji, nda wovofeka nda woposamua.Omunu wosi okuete omoko yoku kuata omuenyo wahe, yoku lisanja vofeka kuenda yoku hindingila.Lomue okala kupika, lomue okapa ukuavo kupika. Upika wa lemeliwa.Lomue okangisua pamue oku yikiwa vokayike kohali olivova.Apa posi omunu akasi wa sesamela oku kulihiwa lombonge.Kovihandeleko omanu vosi valisoka kuenje vosi te vatatiwa lovihandeleko vimosi. Lomue ha katepise; nda umue otepisiwa a ivaluise ohuminyo eyi.Omunu wa lueya lahevo okuete omoko yoku pinga ekkuatiso kolonganji vio feka vana va kuliha ovihandeleko vioku tata omuenyo womanu, nda vokuafeka, nda vakualofeka vio posamua.Lomue okutiwa ño olivova, loku yikiwa pamue oku tundisiwa vofeka yahe.Omunu wosi okuete omoko yoku sombisiwa lesunga lolonganji, okuti kapa kala olonepele kuenda osombisiwa kombonge yolonganji kavi tiamela kusoma laumue, kuenje va sisa ciwa eko liaco.Omunu wosi va tukuila eko limue, kacitava oku ukapa eko liaco toke eci ku kala uvangi wokuti ocili wa lueya. Pole ndaño vosanga leko lopo okuete omoko yoku kuata onganji yukuatisa.Lomue olinga ocikonde mekonda lieko lia lingiwa konyima yoloneke eci okuti eko liaco halia kolele ndeci ca sonehiwa vovihandaleko violonganji, nda vio feka nda violo feka vioposamua. Kuenje te okangisiwa ndeci casoka ca tumila ocihandeleko caco eci alinga eko liaco.Lomue okangisiwa olivova mekonda liomuenyo wahe, pamue wepata konjo yahe. Lomue okuete omoko yuku yulula ukanda ukuavo oku vanjiliya evi vikasimo ha hakutisa osoyî ukuavo. Omunu wosi wa kuata ovitangi evi okuete omoko yoku ivaluisa olonganji ocihandeleko eci.Omunu eye omunu okuete omoko yoku nolã apa a yongola oku kala vofeka.Omunu eye omunu okuete omoko yoku tunda vofeka omo akasi, ndaño ofeka yahe, kuenda okuetevomoko yoku tiuka vofeka yahe.Omunu wosi okuayiwi lolombiali okuete omoko yoku pinga kolombiali violofeka vikuavo oco vo okuatise okusalamamo.Omoko yoku pinga kolofeka vikuavo oku salama, yi tava lika komanu ava vakuayiwi lolombaiali, havavako ovingumba, pamue olomondi pamue uvî ukuavo.Omunu eye omunu okuete omoko yoku tiamela kofeka acitiwa.Lomue omunu otela okupa ukuavo omoko yoku tiamela kofeka acitiwa pamue omoko yoku pongolokela kofeka yikuavoEci omunu atelisa anyamo oku kuata epata, nda ulume nda ukayî okuete omoko yoku kuata epata liahe, nda okuela u oyela nda yu otekava, nda ukuetavo lie nda lie, ka katatekiwe.Uvala ulingiwe pokati komanu vavali valitava, okuti ulume lukayî.Epata olio ocihandeleko cavelapo kuenda ocisila coluali, cisukiliwa pokati kolohongele viomanu, yu epata lia sesamela okutatiwa lolombiali viofeka.Omunu eye omunu pamue ocisoko comanu va kuete omoko yoku kuata cahe muele pamue cavomuele.Lomue okuete omoko yoku nyeha cimue cukuavo.Omunu eye omunu walisanja oku sima eci apanga ndeci etavo; okuete omoko yoku kala ketavo ayongola kuenda omoko yaco yu wiha evelo lioku pongolokela ketavo likuavo pamue oku lekisa kuvakuavo etavo liahe, nda lika wahe nda ocisoko comanu, nda posamua nda pulika.Omunu eye omunu okuete omoko yoku yo kueca ovisimilo viahe, lokuvi vangula kuenda lomue u usakalasa mekonda liaco, kuenda citava okusandula ovisimilo viahe vofeka pamue posamua, vovingungu viosi vioku popela.Omunu eye omunu okuete omoko yoku likongela lava kuavo kuenda oku tunga ohongele cinene ño nda ohongele yaco yombembua.Lomue kaka kisikiwe oku likongela kohongele eyi kayongola.Omunu eye omunu okuete omoko yoku songola ovopange osi ofeka yahe.Omunu eye omunu okuete omoko yokuiñila pomangu yupange wofeka yahe , kapaka kala olonepele.Onjongole yomanu oyo ongusu yusoma wofeka; kuenje casesamela okunola asongui locela cilingiwa lesunga kuenda ocilli. Ocela caco cikuame ocihandeleko coluali, okuti ha lolonepeleko kuenda omunu lomunu osoneha onduko asima pokañunuñunu.Omunu eye omunu wa sesamela oku tatiwa lombonge yitukuiwa "Segurança Social" yofeka a tiamela, kuenda citava oku kisika ombonge yaco ekuatiso nda lio tupalata, nda elongiso kuenda tu panduila olombonge vio feka kuenda olombonge vioposamua ekuatiso vasole okueca.Omunu wosi okeute omoko yoku kuata upange, yoku nolã upange u usanjuisa loku umuisa eci ayongola kuenda omunu wosi ovindikiyiwa kocitangi cekambo liupange.Vosi omanu vakuete omoko yoku fetiwa cimosi nda va talavaya upange umosi.Wosi omunu otalavaya okuete omoko yoku fetiwa lesunga okuti cusanjuisa oco cu ukuatisa okutata epata liahe lunu, nda citito ombonge yi vokiyeko.Omunu wosi okuete omoko yokusovola ombonge, kumosi lavakuavo, yoku vetatela olonjongole violondinga upange.Omunu wosi okuete omoko yoku puyuka, kuenda oku talama elivala lio oneke pole otambula ofeto yahe ndu watalavaya.Omunu wosi okuete omoko yoku kuata omuenyo luhiti, eye lepata liahe va kuata ekuatiso kuhayele, kokulia, kuwalo, kocitumalo, koku feta ocimbanda, pamue ekuatiso likuavo lisukiliwa kuenda osesamela oku vikuvindikiyiwa nda ka kuete upange, pamue nda koku vela, nda walinga ocilema, nda wa siala umbumba, pamue wa kuka pamue vimue vikuavo viu tateka okusanga epondolo.Uyali kuenda utila womala visesamela ekuatiso liocili. Omalã vosi, nda omalã vondombua nda voposamua, vosi vakuete omoko yimosi yoku tambula ekuatiso kombonge (Segurança Social).Omunu wosi osesamela elilongiso. Elilongiso te lio cali, ndaño haliosiko pole alima atete ocali ana alongisa omunu oku tanga loku soneha. Onepa yaco yelilongiso eli likisikiwe komanu vosi. Elilongiso lio vipinduko lilue. Elilongiso lio losikola Vinene vatukula Univesidade liyu luiwe komanu vosi valisukila, ndeci ca sesamela omunu lomunu okuti halolonepeleko.Elilongiso lia sesamela oku kuatisa omau oku waya unu womanu kuenda oku kolisa ovihandeleko vioku tata omuenyo womanu kuenda eyovo kuenda lia sesamela okueca elomboloko komanu liokuti epandi kuenda ocisola lolofeka viosi, lapata osi kuenda latavo osi kuenda okuamisako upange wosi wo Hongele Yofeka (Nações Unidas) oku kapa ombembua voluali.Olonjali ovio tete via sesamela oku kuatisa omalã vavo oku nolã elongiso liocili.Omunu wosi okuete omoko kuatisa kelongiso liovituwa vio feka pocitumalo akasi, okutata umesele kuenda oku kuatisa kukulihiso wosi unena okuamisako ofeka, kuenda okutambula kapako osi upange wavosi.Omunu wosi okuete omoko yokuvetatela umesele wahe , nda ukulihiso nda ovisonehua, nda olomapalo eye muele asovola.Omunu wosi okuete omoko yoku kisika okuti ovihandeleko via sonehiwa Vuvangi mulo vili vilingiwe nda vofeka yahe nda posamua oco eyovo liocili limolehe .Omunu wosi okuete ovikele lovocisoko a atiamela, muna eye akulila, haimo opa unu wahe.Ko kusuisapo ovihandeleko evi loku vitelisa oko kutunda eyovo liocili, kuenda lomue otakekiwa locihandeleko ciñi te lika evi vikuatisa okuamisa kovaso ovihandeleko vieyovo liavakuavo oco va suisepo uhiti lutate wofeka kuenda oco usoma utukuiwa "Democracia ".Ovihandeleko evi vilingiwa lika oku kolisa ongusu yo Hongele Yolofeka (Nações Unidas).Lacimue ocihandeleko casonehiwa vu Vangi mulo cipengisiwa Lofeka kayitiamela ko Hongele pamue omunu oco anyole eyovo liomanu lia sonehiwa mulo.Kepin nɛ kemaŋkura, dimedi be eyilikpa nɛ mobe kumu so be asheŋ e la mobe kashinteŋ nɛ eyur-wushi be egbel-tulwase.Kedɔ nɛ kekplaŋ dimedi be kashinteŋ ere so e naa bra barkɔnɛ, a duu mfɛra lubi dimedi be kumu to, n naŋ shi nɛ durnyaŋ to dimedi bu kebaa malga yɛlyɛla, ebɔrɛshuŋ, kayeŋi-yeŋi nɛ kanyɛ kii asheŋ kpakpa so bebolpo kutɔ.Ku daga fanɛ awura-sheŋ be mbra ka bee kuŋ dimedi be kashinteŋ n sa maa shi nɛ eko maa kini mo barkasa nko a nyaŋ mo.A daga keteŋi efuli-ana be kakurwe kelepo so.Yunatɛd Neshin be baasa sa yɛrda kawol to ta a laŋɛ baasa be kashinteŋ-kpra nɛ bumode eyilikpa nɛ bu tiŋ teŋi bumobe kachena nɛ kebawɔtɔ lɛla be akpa so.Efuli-ana nɛ a wɔ kɔnɔkoŋwole ere to bɔ ntaŋ fanɛ baŋ pɛ abar be nsher to n nya bunyaŋ nɛ kemaŋkur kashinteŋ ere to.Ekama be kepin kashinteŋ nɛ kumu so be asheŋ ere e la demu kpra nɛ ku beeŋ chɛ to n teŋi ntaŋ ere so. Naniere, kumo so.Durnyaŋ kikɛ be nshɛr gboŋ nna yili dimedi kikɛ be kumu so be asheŋ nɛ kashinteŋ ere.Amuso, Kamalga ere toBEE ŊINI FANƐ "GENERAL ASSEMBLY" BEEKaŋɛ ekama fanɛ kayili nɛ kuwɔ kawol ere to la amo nɛ a beeŋ wɔrɔ anfaani nsa ekama mo ne ewɔ efuli nna so. Ekama nta n-ya mata durinya kikɛ be mmalga yiliso so. Adaga efuli kikɛ eshuli n sa kamalga mo nɛ kuwɔ kawal ere to nta kumo nki kapatɛ nsa anye. Nsa nɛ kamalga ere eluri efuli kikɛ nɛnɛ: epeŋi petɛkpa, epeŋi-tɔrkpa, banaso, jisaso kusɔ nɛ adaga anye kikɛ ewurɔ nna ela.Bu kurwe dimedi kikɛ mobe kumu so, nɛ mobe, eyilikpa, kesheŋ nɛ kashinteŋ maŋ kɔr eko peyɛ to. Nyinpela sa dimedi kikɛ lakal nɛ mfɛra fanɛ bu chena abarso kelepo so.Ekama kɔ ekpa ta a laŋɛ kashinteŋ ere kikɛ nɛ kumu so be asheŋ nɛ a wɔ keyili kpra ere to nɛ nkpiɛto kikɛ maŋ wɔtɔ ashi yiri, kawol be ndu li, kenyɛn/keche, ngbar, ebɔrɛ shuŋ, kumu be kekeni nko lakal ko, efuli so nko kebawɔtɔ be ekpa so, kapitɛ, kakurwe nko eyililkpa ko be kabaso.N naŋ tii so, nkpiɛto kikɛ e sa maŋ wɔtɔ ta a yɔ kumu be kekeni to, demu-ji to, nko efuli nɛ fo shi be eyilikpa durnyaŋ to nɛ loŋ be efuli nna suwe kumo kumu a keni kumo kumu so, nko efuli ko e naa keni kumu so ekpa ko so.Ekama kɔ kashenteeŋ nɛ mobe efute nɛ mobe kumu be kekuŋ.A maŋ daga nɛ eko e baa wɔ kenyanya nko kanyaŋ to. Kenyaya, kenya-tɔ nɛ kenya-fa be ekpa kama so daga ku ju.A maŋ daga bu ka nyaŋ eko nko n wɔtɔ mo ebasa to, nko n gberge mo kusoe.Ekama kɔ kashinteŋ, kaplɛ-kama nɛ e wɔ nɛ bu pin fanɛ esa e la mo mbra be ekpa so.Ekama na la kukoŋwule nna mbra be ekpa so, a daga nɛ mbra na e kuŋ ekama nɛ nkpiɛto maŋ wɔtɔ.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ bu yolge mo ashi efuli na be demu-ji akpa nɛ e ya dɔ kashinteŋ kpra nɛ mbra yili mo nna so.Ekama maŋ daga nɛ bu pɛ mo jiga-jiga so, nko nɛ bu tii mo ebu nko n ju mo jiga-jiga so.Ekama kɔ ekpa nɛ edemu-ji kpa nɛ a wɔ amobe amu so, a maa kpiɛ to na nɛ a mige mo to nɛnɛ nɛ jama kikɛ e nu ta a laŋɛ mobe kashinteŋ, asheŋ daga so nɛ kusoe gberge nɛ baŋ sa mo.Ekama nɛ bu fa fo, fo kɔ kashinteŋ nɛ fo keni kefa nna, amɔ bu ji na mbri fo mbra be ekpa so jimaa to nɛ fo maŋ tiŋ chɛ fo kɔnɔ.A maŋ daga nɛ bu fa ekama nkpal kesheŋ nɛ ku maŋ daga kusoe gberge so ashi efuli na nko efuli-ana kikɛ be mbra so, saŋɛ nɛ e wɔrɔ la be kesheŋ na. A maŋ naŋ daga nɛ bu gberge esa kusoe nɛ ku baa chɔ kumo nɛ bu junkpar n sa mo saŋɛ nɛ e wɔrɔ loŋ be kesheŋ nna.A maŋ daga nɛ fo luri fo barkasa be asheŋ to jigajigaso, mo dawule, mobe keyale nko mobe kebɔaya akpa, nko nɛ fo tige fo barkasa be jilma nɛ mobe eyilikpa so. Ekama kɔ kashinteŋ nɛ mbra na e kuŋ mo ashi baasa be kebaa luri mobe asheŋ to nɛ ketige nko nduwɛ mobe jilma so.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e baa nite mobe kumu so yɛlyɛla n naŋ tiŋ chena mobe efuli so.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e ler efuli kikɛ so, nɛ mobe efuli so gba n naŋ tiŋ m bɛta m ba mobe efuli so.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e yɔ efuli ko so n ya mɔlwe mobe kumu.Nɛ bu fa esa kumobe ekpa so nkpal ashuŋ lubi nɛ e maa liɛ efuli na be kumu be kekeni be ekpaso nko asheŋ nɛ a bee dɔɔ kɔnɔkoŋwule be mbra na so, le be kashinteŋ maŋ wɔtɔ.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e shi efuli ko so.A maŋ daga kekini eko mobe efuli so be keshi jiga-jiga nko n kini mobe kechɛrga efuli nɛ e shi na so.Benyɛn nɛ beche ya bulɔ, bu kɔ kashinteŋ nɛ bu kil n taŋɛ kanaŋ nɛ shɛŋ maa kuŋ bumo fanɛ yiri, efuli nɛ bu shi na so, nko kananɛ baa bunyaŋ ebɔrɛ. Bu kɔ kashinteŋ koŋwule ashi kakil to nɛ kakil gbeŋi so to.Pɔɛ nɛ baasa e kil abar, a daga nɛ bumo-wura-ana be kenyi kikɛ e baa wɔ kakil na to.Kanaŋ la ebɔrɛ so be kesheŋ na n naa la baasa to be katuŋ junkpar po nɛ a daga nɛ jamaa nɛ efuli kikɛ e baa kuŋ kumo.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e baa kɔ mobe kumu so be kapitɛ nko mo nɛ mo bra-ana.A maŋ daga kepuni nko m mɔn eko mobe kapitɛ.Ekama kɔ mobe kumu so be mfɛra be kashinteŋ, lakal nɛ kananɛ e bee bunyaŋ ebɔrɛ. La be kashinteŋ tii mobe kechɛrga kananɛ e bee bunyaŋ ebɔrɛ nko mobe yɛrda, nɛ mobe kumu so be keshuŋ ebɔrɛ-shuŋ mo nawule nko mo nɛ mo bra-ana.Ekama kɔ mobe mfɛra nɛ kamalga be kashinteŋ. La be kashinteŋ tii kumu so be mfɛra be kefɛ nɛ shɛŋ maa kuŋ mo, e naa kɔ mobe kashinteŋ nɛ e fin, n nya nko n sa kebɔaya nɛ lakal ekpa kikɛ so nɛ mbarga kikɛ maŋ wɔtɔ.Ekama kɔ mobe kashinteŋ nɛ e ba wɔ kagbenewushi be nshɛr to.Bu maa nyaŋ eko a wɔtɔ nshɛr ko to.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e baa wɔ efuli so be awura-sheŋ to mo gbagba nko nɛ bu lara ba sa yɛlyɛla so nɛ bu yili bumo be ntilemu.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ eji mobe efuli so be kusɔnɛ ku la ekama peyɛ be tunɔ kananɛ eko gba beeŋ ji kumobe tunɔ nna.Baasa be aparsheŋ a daga a ka la awura-sheŋ be egbel tulwase la be aparsheŋ daga nɛ a shi saŋɛ saŋɛ be kɔnkɔŋ be kelɛ kashinteŋ be ekpa so n naa la ekama be kesheŋ nɛ baa lɛ kɔnkɔŋ nna kegblanto nko kumo nɛ ku bɛ kɔnkɔŋ be kelɛ be mbra so.Fo kama nɛ fo wɔ baasa to, fo kɔ kashinteŋ nɛ baasa e kuŋ fo, a daga nɛ fobe efuli so nɛ efuli-ana kikɛ ka pɛ abar be kashɛr to, efuli-ana be keblase to nɛ amobe kapitɛ be albarka to nɛ fo nya eyilikpa nɛ naŋkur nɛ ku daga fo dimedi nɛ dankare be ekpa so.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e shuŋ kushuŋ, nɛ e fin mobe kumuso be kepar ke Kushuŋ n naŋ shuŋ kushuŋ mbra be ekpa so n naŋ kuŋ mobe kumu ashi ketase fuloŋ to.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ bu ka mo kakɔka koŋwule nɛ kushuŋ koŋwule nɛ nkpiɛto kikɛ maŋ wɔtɔ.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e ji mobe kushuŋ be tunɔ, mo nawule nko mo nɛ mobe keyale nɛ e naa wɔ kebawɔtɔ nɛ ku daga dimedi, n naŋ fin kechɛto ko nɛ ku daga ashi baasa kutɔ.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e baa wɔ beshumpo be kɔnɔkoŋwule to nɛ bu baa kuŋ mobe aparsheŋ.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e wushi ashi mobe kushuŋ akpa nɛ mobe ketase fuloŋ to, kushuŋ na be jemanɛ e sa maŋ pɔɔ eshumpo na so nɛ e naŋ nu ebel ashi saŋɛ saŋɛ be ewushi nɛ ku kɔ kakɔka.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e ba wɔ kebawɔtɔ lɛla to, mo nɛ mobe keyale, ta alaŋɛ eyur be alemfia, ajibi-ji so, asɔ-buuso, kowu chena so to nɛ kusɔ kama nɛ ku la jamaa peyɛ, e naa kɔ kashinteŋ nɛ e kuŋ mobe kumu saŋɛ nɛ e maŋ naa wɔ kushuŋ to, nɛ e ka wɔ kulɔ to, nɛ kekulwu to, nɛ kenimu to nko kebawɔtɔ ko nɛ ku maŋ duli mo.Kenio to nɛ kebia to, kikɛ daga kekeni so nɛnɛ n naŋ daga kechɛ to. Mbia nɛ bu kurwe kakil to nko kejipo to daga kakuŋ koŋwule.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ e nya kebala nɛ kabii. Kebala nɛ kebii daga nɛ bekekarso na e nya kumo yɛlyɛlya. Kebala nɛ kebii kekarso beeŋ ba la boshinɛ. A daga ekama ka nya enɔ to nɛ broni be ashuŋ be kebala nɛ kebii; benimu malɛ be kebala nɛ kebii malɛ daga nɛ ku bɛ kenyi so.Kebala nɛ kebii beeŋ liɛ dimedi be eyur kudu-anyɔ kikɛ, n naŋ wɔtɔ eleŋ to, jilma ta a laŋɛ dimedi be kashinteŋ nɛ mobe kumu so be asheŋ kpra ere. Ku beeŋ teŋi kenu-n-sa-abar so, kanyiti nɛ kenakpa efuli-anan to, yiri nko ebɔrɛ be beshumpo be ntuŋso-ana to, n naŋ teŋi. Durnyaŋ be efuliana be kɔnɔkoŋwule be kebawɔtɔ kikɛ nɛ kaŋbene wushi e baa wɔtɔ.Benawura-ana kɔ kashinteŋ nɛ ekpa nɛ bu lara kebala nɛ kebii be ekpa nɛ ku daga bumobe mbia.Ekama kɔ kashinteŋ mobe kumu so nɛ e tiŋ wɔrɔ mobe baasa be adankaresheŋ n naŋ tiŋ ji adankare be asɔ lɔŋɛ so nɛ kabre be kachɛ be kinishi buwi be kenyi be tunɔ.Ekama kɔ kashinteŋ nɛ ekpa nɛ e kuŋ mobe kumu so nɛ kebeleŋ be kushuŋ.A daga nɛ ekama e nya dimedi nɛ efuli-ana kikɛ be kebawɔtɔ, nɛ kashinteŋ nɛ kumu so be asheŋ nɛ a wɔ keyili kpra ere to e kurwe ebi lɛla.Ekama kɔ mobe kushuŋ baasa to, bumo to nɛ e bee kii esa lɛla.Nɛ esa bee bo mobe kashinteŋ nɛ kumu so be asheŋ so a daga nɛ e baa de mbra so, saŋɛ na so e maaŋ tɔr mo barkasa ko be geshi to, loŋ e beeŋ wɔrɔ kusɔnɛ ku daga nɛ asheŋ e bɛ abar so nɛnɛ nɛ yɛ-nɛ-n-yɛ be kebawɔtɔ e nya edesekpa baasa to.Kashinteŋ nɛ kumu so be asheŋ ere maŋ daga ku wɔrɔ amo m foe ekpa kananɛ durnyaŋ be efuli-ana be kɔnɔkoŋwule yili kumo nna.Shɛŋ maŋ wɔ kawol ere to a ŋini fanɛ efuli ko pkeleŋ, baasa nko esa ko dawule peyɛ nna, amoso eko maŋ kɔ ekpa nɛ e wɔrɔ kesheŋ ko nɛ ku beeŋ jija kashinteŋ nɛ kumu so be asheŋ nɛ a wɔ kawol ere to.Loba isimilo lenhlonipho lamalungelo agcweleyo oluntu kuyisisekelo senkululeko, lesokulunga lokuthula emhlabeni,Loba ukunganaki lokungahloniphi amalungelo abantu kubangele izenzo zocuku oludabula inhliziyo lenembeza, kwadala umhlaba lapha abantu abangathola khona injabulo lenkululeko yokuthi bakhulume bekhululekile bengesabi njalo kungekho ubuyanga, konke lokhu kuphakanyiswa njengento eqakathekileyo ngabantu bonke,Loba ukuze umuntu angavuki umphenyana ngenxa yokucindezelwa, kufanele ukuthi amalungelo abantu asekelwe ngumthetho,Loba kufanele ukukhulisa ubudlelwano phakathi kwezizwe,Loba abantu baMazwe aManyaneyo betshengise ukholo lwabo kumalungelo oluntu lokuhlonipha lokuqakathekisa umuntu emalungelweni alingeneyo lamalungelo alinganayo phakathi kwamadoda labafazi, lokuzimisela ukuthuthukisa ingqubelaphambili lokuhlala kuhle kwabantu,Loba amazwe ami wodwa ezimisela uKumanyana laMazwe aManyaneyo ukuze aqakathekise ukuhlonitshwa kwamalungelo abantu,Lobanje ulwazi lwamalungelo blwenkululeko kuyinto eqakathekileyo, ukuze amalungelo lenkululeko kwaziwe,INKUNDLA YEZIZWE ITHILesisivumelwano samalungelo oluntu silotshiwe ukuze umuntu lezigaba zabantu jikelele zigcine lesi sivumelwano engqondweni, yizizwe zonke lamazwe asabuswa ngamanye.Abantu bonke bazalwa bekhululekile njalo belingana kumalungelo abo. Balesipho sikanembeza, ngakho bamele baphathane ngomoya otshengisa ubuhlobo lobunye.Wonke umuntu ulelungelo lokuthola inkululeko lamalungelo alotshwe kulesi sivumelwano hngokupheleleyo kunganakwa ubuhlobo, umbala, ukuthi uyindoda kumbe ngumfazi, ulimi, ukholo, ezimayelana lombangazwe, lenotho kanye lasipi lasiphi isimo phakathi kwabantu.Njalo kakusoze kube lomahluko ekuphathweni kwabantu emthethweni loba ngowaliphi ilizwe loba yisiphi lesimo selizwe lapho umuntu avela khona - lanxa lelolizwe lizibusa kumbe libuswa ngelinye.Wonke umuntu ulelungelo lempilo, lelenkululeko lelenhlalakahle.Kakho umuntu ozakwenziwa isigqili, kumbe isithunjwa; ubugqili lokuthengisa izichaka kuzanqatshelwa ngazo zonke indlela.Akula muntu ozahlutshwa ahlukuluzwe loba aphathwe ngesihluku langendlela eyangisayo kumbe elocuku.Wonke umuntu ulelungelo emthethweni lokuphathwa njengomuntu.Bonke abantu bayalingana phambi komthetho, kungekho bandlululo. Abantu bonke bayavikelwa ekubandlululweni. Ubandlululo luvunyelwa yisivumelwano lesi njalo akuvunyelwa ukubasela ubandlululo.Omunye lomunye umuntu ulelungelo lokuvikelwa ngababusi lomthethwandaba uma kulezenzo ezephula amalungelo akhe asemthethweni.Akumelanga ukuthi umuntu abotshwe okungekho emthethweni, loba abotshwe mahlayana, loba axotshwe elizweni lakubo.Omunye lomunye umuntu ulelungelo lokuthi athoniselwe icala phambi kwenkundla ezimeleyo kumbe agwetshwe yinkundla engabandlululiyo ekuthetheni amacala.Omunye lomunye umuntu owetheswe icala ulelungelo lokuthi aphathwe njengomuntu ongela cala aze adliwe licala emthethwandaba. Kumele njalo aphiwe ithuba lokuthola umeli.Kakho umuntu ongajeziswa emthethweni ngenxa yecala alenzayo uma icala leli lenziwa umthetho owenza lokho akwenzayo kube licala wawungekho ngaleso sikhathi. Isijeziso salelo cala akumelanga sedlule isijesiso esasifanele icala lelo umthetho omutsha ungakabekwa.Omunye lomunye umuntu ulelungelo lokuhlonitshwa - ubuntu bakhe, imuli yakhe, umuzi wakhe lezincwadi zakhe. Omunye lomunye umuntu kumele avikelwe ngumthetho ezintweni ezinje.Wonke umuntu ulelungelo lokuhamba lokuhlala kuwo wonke amazwe.Wonke umuntu ulelungelo lokuthutha loba kuliphi ilizwe, ngitsho laselizweni lakhe, lelokubuyela elizweni lakhe.Wonke umuntu ulelungelo lokubalekela kwelinye ilizwe ukuze abe yisiphepheli khona nxa ehlutshwa elizweni lakubo.Leli lungelo alikhululi umuntu obotshiweyo ngaphandle kokuba ebotshelwe izindaba zombangazwe kumbe okungavunyelwa ngaMazwe aManyaneyo.Wonke umuntu ulelungelo lokuba yisakhamuzi ezweni lakhe.Kakho ongathathelwa ilungelo leli loba alelwe ukuba yisakhumuzi selinye ilizwe.Amadoda labafazi asebekhulilwe, balelungelo lokuthatha lokuthathwa babe lemizi yabo, kungenani ukuthiukholo lomuntu yiluphi lokuthi ungumhlobo bani. Balamalungelo alinganayo ekuthathaneni kwabo lasekwehlukaneniekeni kwaho.Umendo kumele ubotshwe ngukuvumelana kwabathathanayo.Imuli yisisekelo sezizwe, ngakho kumele isekelwe yizakhamizi languHulumende.Omunye lomunye ulelungelo lokuba lezimphala zakhe yedwa lokuba lezimpahla ndawonye labanye.Kakho umuntu ongahluthunelwa indawo kanye lempahla engeyakhe.Omunye lomunye ulelungelo lokucabanga njengokuthanda kwakhe, lelokukhonza ngentando yakhe, ekhokhelwa ngunembaza wakhe. Leli lungelo lipha umuntu imvumo yokutshintsha ukholo lwakhe, lemvumo yokuthi yena yedwa kumbe elabanye atshengise ukholo lwakhe kumphakathi ngezenzo, ngokukhonza, ngokufundisa kunye Tokuziphatha kwakhe kunye lokufundisa ukholo lwakhe.Omunye lomunye ulelungelo lokukhuluma izifiso zakhe lokusengqondweni yakhe. Leli lungelo lipha umuntu inkululeko yokudinga lokwamukela lokwazisa akwaziyo lokusengqondweni yakhe ngayiphi layiphi indlela lakwamanye amazwe.Wonke umuntu ulelungelo lokumanyana kanye lokuhlangana labanye.Akula muntu ozabanjwa ngamandla ukuthi abelilunga lenhlanganiso iphi layiphi.Omunye lomunye ulelungelo lokuphathisana lohulumende wakhe yena ngokwakhe kumbe amelwe ngabakhethiweyo.Omunye lomunye ulelungelo loncedo lwelizwe lakhe.Izifiso zabantu yizo okumele ziphe uhulumende amandla okubusa. Lezi zifiso zizatshengiswa lukhetho oluzakwenziwa ngezikhathi ezifaneleyo, oluzavumela njalo wonke umuntu ukukhetha ngendlela engasoze itshengise abanye ukuthi ukhethe bani.Omunye lomunye umuntu, njengesakhamuzi, ulelungelo lokusekelwa yilizwe lakhe lelokusuthiseka. Lokhu kuzavela ezenzweni zesizwe sakhe lasencedweni oluvela kwamanye amazwe, ukuze kuthuthukiswe amalungelo akhe empilweni lasemasikweni akhe ukuze kumlethele inhonipho lentuthuko yobuntu bakhe.Omunye lomunye ulelungelo lokusebenza lelokukhetha umsebenzi awufunayo, lelokuphathwa kuhle emsebenzini, lelokuncedwa nxa umsebenzi udingakalaOmunye lomunye ulelungelo lokwamukela imbandalo elingene lomsebenzi wakhe.Wonke umuntu osebenzayo ulelungelo lokuthola imbadalo efaneleyo ezokwenza ukuthi yena labantwana bakhe bathole impilo lenhalakahle ehloniphekayo njengabantu, lelokusekelwa ngezinye izindlela.Omunye lomunye ulelungelo lokuba lilunga lomhlangano wezisebenzi ukuze asekele izifiso zakhe.Omunye lomunye ulelungelo lokuthatha ikhefu engephulelwa imbadalo yakhe, njalo ulelungelo lokusebenza amahora angamanengi kakhulukazi.Omunye lomunye ulelungelo lempilo lenhlalakahle yakhe labantwana bakhe. Lokhu kuhlanganisa ukudla, izembatho, indawo yokuhlala kanye lempilo enhle, ukugcinwa kuhle uma engasebenzi. Lokhu kuhlanganisa abafelwaokazi, abadala, abalimeleyo labehlulekayo ukuzonga.Ababelethileyo labantwana kumele bagcinwe njalo bancediswe. Abantwana bonke abazalelwe emendweni kumbe ngaphandle kwawo, kumele basekelwe ngokufanayo.Omunye lomunye ulelungelo lemfundo. Imfundo ayizukuba lembadalo, kusukela phansi kuze kufike esigabeni esithe thuthu. Imfundo ephansi (elementary) ngeyomuntu wonke, ngakho omunye lomunye uzabanjwa ngamandla ukuthi ayithole. Imfundo ephezulu yezandla (technical) lenye njalo eyolwazi olwehlukeneyo olwezigaba ezehlukeneyo kumele ibe khona, lemfundo ephakemeyo kumele itholwe yilabo abayifaneleyo ngolwazi abalalo.Imfundo kuzamela ithuthukise ubuntu lokuhlonipha amalungelo obuntu lenkululeko engcweleyo. Kufanele ikhulise ukuzwelana, ukuzwisisa lobudlelwano phakathi kwezizwe zonke, kwemihlobo yonke lakwabenkonzo ezehlukeneyo, isekele njalo imisebenzi yeZizwe eziManyeneyo (UN) yokuletha ukuthula emhlabeni.Abazali balelungelo lokukhetha imfundo yabantwana babo.Wonke umuntu ulelungelo lokumanyana labanye lokukhululeka ekuphathisaneni labanye kwezemvelo lakwezamasiko lelokuvuna kukho konke okuvezwa yizifundo zemvelo.Omunye lomunye ulelungelo lokusekelwa empilweni yakhe lelokuqiniswa ebuntwini bakhe mayelana lokwemvelo lokwezombukiso.Umuntu munye lamunye ulelungelo lokuthola indawo lapha okuhlonitshwa lokugcinwa khona izimiso zezivumelwano lezi.Wonke umuntu ulemisebenzi okumele ayenze njengesakhamuzi okuyiyo ezagcwalisa ubuntu bakhe.Kukho konke akwenzayo, uzakhokhelwa yikuhlonipha lokwethula ingowane yakhe kumalungelo abanye, ananzelele ukuqakatheka kombuso wabanengi (UN).La amalungelo lenkululeko akumelanga kuphambane lezimiso zeZizwe eziManyaneyo.Akukho kuleziZivumelwano okungavumela umuntu loba abantu ukubhidliza amalungelo lenkululeko ezilotshwe lapha.K’a d’a kan ko dine hɔrɔnɲa ni tilennenɲa ni lafiya sintin ye hadamaden bɛɛ danbe dɔnni n’u josiraw danmakɛɲneni ye,K’a d’a kan ko hadamaden josiraw n’u kɔnni kɛra dannajuguya caman sababu ye minnu bɛ maaya ɲugun, ani ko hadamaden haju bɛɛ la gɛlɛnman ye de ka diɲe kura dabali min den si tɛ bali k’a hakilila fɔ nink’a dannasira batu, min den bɛɛ tangalen bɛ bagabagali ni ɲani ma,K’a d’a kan ko a tɛ ɲɛ fo hadamaden josiraw ka lakana sariyabatufanga de fe yaasa muruti kana kɛ mɔgɔ ma jagoya ye tɔɲɔn ni degun kanma,K’a d’a kan ko kanu jiidili ka kan ka kɔkɔrɔdon kabilaw ni ɲɔgɔn cɛ,K’a d’a kan ko Diɲe kabilatɔn y’a ɲaniya dantigɛ kokura, kabilaw Bɛnkansɛbɛn kɔnɔ, ko ale sirilen bɛ hadamaden josira bɛrɛw la, hadamaden danbe n’a kiimɛ na, cɛ ni muso josiraw kɛɲɛni na, ani ko a b’a cɛsire maaya ka taa ɲe, diɲɛnatigɛ ka nɔgɔya hɔrɔnɲa jiidilen kɔnɔ,K’a d’a kan ko tɔndenjamana bɛɛ y’a kandi ko a bɛ fara Kabilatɔn kan ka hadamaden josiraw n’a ka hɔrɔnɲa bɛrɛ lakana ani k’u waleya diɲe bɛɛ kɔnɔ,K’a d’a kan ko fɔlen tɛ se ka tiimɛ a ɲɛ ma ni bɛn ma kɛ josiraw ni hɔrɔnɲa faamucogo kan,Tɔn ɲɛjama y’a kanbɔHadamaden josiraw dantigɛkan in ka kɛ diɲɛ fasojama n’a kabila bɛɛ kuntilenna ye, yaasa a ka basigi mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ hakili la, ani maaya labɛnbolo bɛɛ kɔnɔ, u k’u cɛsiri kalan ni ladamuni fɛ ka josira ni hɔrɔɲasira ninnu batuli jiidi, ka fɛɛrɛ tigɛ faso kɔnɔ n’a kɔn kan ka sira ninnu jateli n’u waleyali nɛmɛnɛmɛ tiimɛ diɲɛ bɛɛ, tɔndenjamanaw yɛrɛ kɔnɔmɔgɔw fɛ, ani u ka marajamanw kɔnɔmɔgɔw fɛ.Hadamaden bɛɛ danmakɛɲɛnen bɛ bange, danbe ni josira la. Hakili ni taasi b’u bɛɛ la, wa u ka kan ka badenɲasira de waleya u ni ɲɔgɔn cɛ.Bɛɛ ka kan josira ni hɔrɔnɲasira dantigɛlen ninnu bɛɛ la, wolomali fan si t’a la, janko siyawoloma, fari jɛya n’a finɲa, cɛya ni musoya, kan, diinɛ, politikisira ni miirisira jan o jan, fasowoloma ni sɛrɛwoloma, sɔrɔ ni bonda ni jɔyɔrɔwoloma fan o fan.Wa mɔgɔ tɛ minɛ i bɔyɔrɔ ma, o dabolo mana kɛ fɛn o fɛn ye politiki ni sariya la ani diɲɛ kɔnɔ: o ka kɛ jamana wali dugukolo yɛrɛmahɔrɔn ye, wali kalifafen, wali maralen, wali dankari bɛ min ka setigiya la,Hadamaden bɛɛ ka kan ni kisi ni tanga ni hɔrɔɲa ye.Mɔgɔ si tɛ kɛ jɔn ye, wali bolokɔnɔmɔgɔ. Jɔnɲa ni jɔnjago jan o jan kɔnnen don.Mɔgɔ si ni man kan ka ɲangata ; dannajuguya ɲangini wali danbelakari ɲagagini man kan ka da i kan.Mɔgɔ bɛɛ ka kan ni jateli ye sariya fɛ yɔrɔ bɛɛ.Bɛɛ ka kan sariya la, bɛɛ ka kan ni lakanani ye sariya fɛ Bɛɛ ka kan ka kisi fisamanciyawalew ma minnu bɛ dankari kɛ Dantigɛkan in na, ani mɔgɔlaɲiniwale fɛn o fɛn bɛ na n’o ɲɔgɔn fisamanciya ye.Bɛɛ jo don k’i siri jamana sariyabolo ɲumanw na k’i josira bɛrɛw dankariwlew kɛlɛ, i josira minnu sɛmɛntiyalen bɛ jamana Sariyabaju fɛ.Bin man kan ka kɛ mɔgɔ si kan k’i minɛ, k’i datugu, wali k’i gɛn dugu la.Bɛɛ jo bɛ k’i fɛla da kɛnɛ kan kiirida tilennen bagabagabali kɔrɔ, a ka jo ni jalaki bɔ ɲɔgɔn na n’a ma kɛ ni mɔgɔlawoloma ye.Ko mana da mɔgɔ la, i tɛ minɛ sɔntigi ye fo kiiri k’i jalaki bange kɛnɛ kan i lapasalisira bɛɛ tiimɛnen kɔ.Mɔgɔ te ɲangi k’a da kɛwale wali fili kan kɛwaati y’a sɔrɔ si tɛ jamana kɔnɔ wali jamanaw ni ɲɔgɔn cɛ min b’o jate ko jugu ye. Wa ɲangili fana te da i kan ka tɛmɛn min tun bɛ sen na kan ko jugu kɛtuma na.Bin tɛ se ka kɛ mɔgɔ kan ka don i gundo la, i ka dukɔnɔkow la, i siso kɔnɔ an’i ka gundosɛbɛnw na, wali ka dankari kɛ i tɔgɔ ni danbe la. Sariya ka kan ka bɛɛ tanga o binkanni ni dankari sugu ma.Bɛɛ ka kan ni taa-ninka-segin ye i fɛrɛ ma, ani i sigiyɔrɔ sugandili jamana kɔnɔ.Mɔgɔ tɛ bali ka bɔ i ka jamana wali jamana wɛrɛ kono, ka tila ka segin i ka jamana kɔnɔ.Bɛɛ jo don ka bɔ mafiɲɛya kɔrɔ ka taga i kun kalifa yɔrɔ wɛrɛ, wa o jamana wɛrɛ man kan k’i jɛ kalifayɔrɔ la.I man kan n’o josira ye n’i nɔminɛkun ye ko jugu kɛli de ye jaati forobasariya la walima kɛwale minnu bɛ Kabilatɔn kuntilenna n’a daliluw sɔsɔ.Mɔgɔ bɛɛ ka kan ni kabilaya ye.Bin tɛ kɛ mɔgɔ si kan k’i jɛ kabilaya la, wali k’i bali ka kabilaya falen.Cɛ ni muso si mana se furu ye, siyako t’o la, kabilako t’o la, diinɛko t’o la, u ka kan ni furu ni denbaya ye. U danma ka kan josira la furu dontuma n’a kuntagala kɔnɔ ani a sali kɛnɛ kan.Furu tɛ se ka siri ni cɛ ni muso ma diɲɛ n’a ye faasi.[missing]I kelen na o, jɛ kɔnɔ o, mɔgɔ bɛɛ ka kan ni tɔgɔlafɛntigiya ye.Bin tɛ se ka kɛ mɔgɔ kan k’i tɔgɔlafɛn minɛ i la.Bɛɛ b’i yɛrɛ ye miirisira ni taasi ni diinɛko la; o jo b’i yamaruya ka diinɛ n’i dannako falen, ani k’u waleya i kelen na wali i n’i jenɔgɔnw, kɛnɛ kan wali dunduguma na, kalan ni matarafali ni batu sen fɛ.Bɛɛ sago bɛ i miiriya la, ani i kakilila jirali; o la i tɛ bagabaga k’a da i miiriya kan, wa i jo bɛ ka miiriya ni kibaruyaw ɲini ani k’u gansi fo jamana fo jamana, jɛnsɛnnifɛɛrɛ sugu bɛɛ la.Bɛɛ sago bɛ ka jɛ dilan, ka ɲɔgɔɲew kɛ.Mɔgɔ tɛ jagoya ka don jɛ la.Bɛɛ ka kan in jɔyɔrɔ ye i faso koɲɛw ɲɛkun na, i yɛrɛkun wali i dungɔlamɔgɔ sugandilen fɛ.Bɛɛ ka kan ni jɔyɔrɔ ye, ɲɛnawoloma t’a la, i ka jamana forobabaaraw la.Jamana dungɔ de ye forobafanga daga; a dungɔ ka kan ka jira kalada jɛlenw sen fɛ, bɛɛ ka kan forobakalada minnu na, gundo la wali o ɲɔgɔnna siraw la minnu bɛ sagolasugandili tiimɛ.Bɛɛ ye maaya den ye minkɛ, bɛɛ ka kan ni ɲɛsuma ye maaya kɔnɔ ; jamana ka magan ni jamanaw cɛ ɲɔgɔndɛmɛn ka kan ka kɛ sababu ye, jamana sariya n’a seko hukumu kɔnɔ, ka bɛɛ josira tiimɛ sɔrɔ ni diɲɛnatigɛ ni faamuya siratigɛ la, danbe ni mɔgɔ bɛrɛya yiriwali tɛ taa o minnu kɔ.Mɔgɔ bɛɛ ka kan ni baara ye, baaracogo ɲuman in baara nafaman; bɛɛ ka kan ka tanga baarantaɲa ma.Baaraw mana kɛɲɛ, saraw ka kan ka kɛɲɛ ; mɔgɔ ma bɔ mɔgɔ la, bɛɛ ka kan o la.Mɔgɔ o mɔgɔ n’i bɛ baara la, i ka kan ni sara sɛbɛ ye min bɛ i n’i ka denbaya sutura hadamadeɲa na, ani maaya lakanasira tɔ fɛn o fɛn n’a kun bɛ.Bɛɛ jo bɛ ka mɔgɔ wɛrɛw fara i kan ka kaaratɔnw dilan, wali ka don baaratɔnw na, yaasa k’i nafasiraw makara.Bɛɛ ka kan i lafiɲɛ ni ɲɛnajɛ ye, ani baarawaati dannen hakɛ la, ani waati ni waati sɛgɛnnabɔ min tɛ sara la.Mɔgɔ bɛɛ ka kan ni sɔrɔ ye diɲɛnatigɛ la min bɛ kɛnɛya ni hɛɛrɛ sabati i n’i ka denbaya ye, i ko balo, fɛɛrɛbɔ, siso, furakɛli, ani maaya dɛmɛnsira gɛlɛnw; i ka kan ni dɛmɛn ye baarantaɲa ni bana ni dɛsɛ ni firiya ni kɔrɔ kɔnɔ, o n’a ɲɔgɔnna baanmako mana kɛ sababu ye k’i ka diɲɛnatigɛ sɔrɔsiraw tiɲe.Bange ni deɲa ka kan ni dɛmɛn ni ladonni kɛrɛnkɛrɛnnen ye. Den o den, a kɛra furu den ye o, a ma kɛ furu den ye o, bɛɛ ka kan lakanacogo kelen na maaya kɔnɔ.Mɔgɔ bɛɛ ka kan ni kalan ye. Sara man kan ka bɔ kalan na, kalanbaju kɔni na fiyew. Kalanbaju ye bɛɛ ma wajibi ye. Fɛɛrɛkalan ni baarakalan ka kan ka forobaya; kalandakunba ka kan ka labila bɛɛ ye, fisamanciya t’a la, mɔgɔ o mɔgɔ n’i y’a sarati dafa.Ladamuni ka kan ka ɲesin mɔgɔ bɛrɛya yiriwali ma, hadamaden josiraw matarafali ni hɔrɔɲa bajuw sinsinni . A ka kan ka faamuya ni sabali ni teriya ɲɔgɔya kabilaw ni sibolow ni diinɛkulu bɛɛ ni ɲɔgɔn cɛ, ani ka Diɲɛ kabilatɔn ka lafiya basigiwalew yiriwa.Bangebagaw fɔlɔ de sago bɛ u denw ladamucogo sugandili la.A bɛ bɛɛ sago la k’i nindon jama ka faamuyasiraw la, ka bɔ masiriw nunma, k’i nindon dɔnniya yiriwawalew la ani ka bɔ a hɛɛrɛ nunma.Bɛɛ tɔgɔ n’i ka nafa ka kan ka lakana i ka dɔnko ni sɛbɛnko ni masiriko baara kɛlenw na.Bɛɛ jo bɛ k’a ɲini labɛn ka kɛ maaya la ani jamanaw cɛ la, min b’a to josira ni hɔrɔnɲa baju minnu dantigɛlen filɛ Dantigɛkan in kɔnɔ, olu ka sira sɔrɔ a ɲɛ ma.I ka hadamadenɲa yiriwali sirilen be maaya jɛkulu min na, o ka ci b’i kan.Dan si tɛ josira taama ni hɔrɔnɲa tɔnɔbɔ la, fo sariya ka dan sigilen minnu kun ye ka tɔw josiraw ni hɔrɔɲasiraw gasi sigi, ani tilennenɲa ni basigi ni jama ka hɛɛrɛ tɛe taga wajibi minnu kɔ sariyafanga kɔnɔ ka olu tiimɛ.O jow ni hɔrɔnɲasira ninnu tɛ boli cogo si la min be Kabilatɔn kuntilennaw n’a daliluw kota.Jɔyɔrɔ fɛn o fɛn dantigɛlen ye nin Dantigɛkan in kɔnɔ, Fanga wali jɛkulu wali mɔgɔ kelen sijo tɛ k’o minɛ yamaruya ye ka sira taama, wali ka walekɛ, min kun ye hadamaden josira ni hɔrɔnɲasira jiralen ninnu tiɲɛni ye.Nde mɛ̀ ba doke mà tɔmbu kpuron bɛɛrɛ ka ben asaria nɛrabu sɔɔra tii mɔru ka gem wɛɛbu ka sere si na ta tasa anduniaɔ,Nde mɛ̀ dunia sɔɔ tɔmba ǹ ki bu tɔ nun asaria ka yɛru sariru dooru doke sere ba n ye tusa n dera daa kam ya dabia ma ya duniagibu daakari seeya. Yen sɔna yé tɔnu kanamɔ n kpuro kere yera ù wa u n tii mɔ kpa ù gere yè u bwisika, u tamaa doke kpa ù narùrabu ka yaaru biru ko,Nde mɛ̀ yè ya kere yera tem mi ba wooda swii bu tɔnum asaria nɔni doke, n wa tirasi yu ku wii deema ù ka tii yina yen sɔ ba wii yoru diisiamɔ ka ba wii takaasi mɔ̀,Nde mɛ̀ yè ya kere yera bu nɔɔsina ka bu bɔrɔnu dam kɛ tem baa,Nde mɛ̀ tire te sɔɔ tem tɔm bè ba. Waa ONUN yigbɛru sɔɔ ba tɔnun asarian tii, win girima ka win bɛɛrɛ, tɔn durɔ ka tɔn kurɔn nɛrabu (goo kun goo kere) kpam naanɛ kua. Ma ba yii bu (swaa kpee) ko nɛ tɔmbun waaru ta koo ka sosi, kpa bu waaru gɔsia doonɔɔrugiru mi tii mɔra kon kpa,Nde mɛ̀ tem ka tem mɛ̀ mu, yigbɛru duuwa mɛ ka ONU ba mua bu ko mɛ̀ ba koo ko bu ka tɔnun asaria ka win tii mɔrun tii tii girima doke,Yè ya kere yera suam tem (tia) mɛ̀ tɔnun asaria ka win tii mɔrun swaa sɔɔ, n wa mɛ̀ ba yii ba nɛ ba koo ko bu yè ko mam mam.Mɛnnɔ bɔkɔ ge, ga yɔrasia ga nɛ:mɛ tɔnun asaria yen andunia nɔɔsia bi bu saawa, gaa ni bweseru baatere ka tem baamɛre mu kasu mu naa, n wa tɔmbu kpuro, sɔm ko yenu ka yigbɛnu kpuro, bà n tɔnun asaria nɔɔsia bi bwisika bu asaria girima dokebu ka tii mɔru wuu swaa daasia ka keu sɔɔsibu ka sere bwisi sosibu. Kpa bu ko mɛ̀ ba koo ko n wa kpurɛ kpurɛ ba aweren temɔ, bu girima doke bi ka tii mɔɔ te sua, kpa bu ka sɔm buru ko wuu si su waa yigbɛ te sɔɔn tɔmbun tii ka tem mɛ̀ ba mɔ min tɔmbu sɔɔ.Ba tɔmbu kpuro marawa ba tii mɔ, ba nɛ, girima ka saria sɔɔ. Ba ra bwisiku, ba dasabu mɔ, ma n weene ba n waasinɛ mɛrobisiru sɔɔ.Baawere ko kpi u sariaba ka tii mɔɔ ni ba kpara min baruka digoo kun tuko, bwesera, wasin gɔna, durɔwa, kurɔwa, politikin beragia, n kun mɛ bwisikunu gana.Yen biru, n ǹ koorɔ bu tem ka tem wunana politiki ka wooda swaa sɔɔ. Kà da tem min di tɔnu yarima, mu tii mɔnu mua, mu ǹ muɛ ro.Tɔnu baawere u waarun saria mɔ ka tii mɔru, ka sere mɛ ba koo wii yina.Ba ǹ goo yoru muamɔ, bu sere wii dendi. Ba yoru diisiabu ka yoru muaba yina.Ba ǹ goo takaasi mɔ̀, ba ǹ ma goo nɔni swaaru sɔɔsinɔ, bu sere goo nuku kɔsuru, ka sanani ka ma sere yè n ǹ weenɛ bu tɔn wundeko ni kuaa siimaa ko.Baawere asaria mɔ yan kpuro bu wii tuburi ù n siribun tɔnu.Tɔmbu kpuro ba nɛwa woodan bera (swaa sɔɔ) n maa weenɛ tii yina bi ba ko ka be yina, bun saa tia bu ku goo suu wuna, n da ma ba saria ye sara, bu ka wa bu be taki di ka bu be nɔɔ kuuri be kpuro wooda ya ko be ganɛ.Tɔnu baawere u saria mɔ ù win tem siru ye fɛagiru faaba kana ma ba wi toraa swɛɛ yi sɔɔ wooda ya wi nɔɔ ka.N ǹ korɔ bu tɔnu yɔrasia, bu wii nua n kun mɛ bu wii tem yara.Tɔnu baawere u saria mɔ, naa nɛbu wɔlluyee, ù win mem gere bu nɔɔ dee dee samaan nɔni, kpa siri yeru te ta ǹ gɔnnu ka yaa murenamɔ, tu wunana ù n gem mɔ, yè n win baa ka win tirasi, tora te ba ma wi waasi tà ǹ gem, sirikobu bu asaria ko.Tɔnu wi ba toraru waasi, ma ba ǹ gina ten see da nɔma tura, yen yɛro kun gina gɛɛ mɔ. Bà n koo wi siria n saria mɔ u goo kasu wi u koo ka wii yina.N ǹ weenɛ bu tɔnu taarɛ wɛ yèn sɔ u gaanu kua n kun mɛ yèn sɔ u gaanu duari ni nu ǹ waa toraru ka asarian swaa sɔɔ, sanamɛ u ni kua Yen biru, n ǹ weenɛ bu yɛro taarɛ wɛ ya n kpaaru kere nde yè ba ko raa wii wɛ saa ye u tora.Tɔnun waarun gari, win yɛnu win nɔɔsina ka win berusebu ya ǹ goo wa. Mɛna maa n ǹ weenɛ bu tɔnu bɛɛrɛ biasia kam sɔɔ. N weenɛ asaria yu ka tɔnu yina ka kookoo si sa sia mi.Tɔnu baawere u saria mɔ ù da mi u ki, kpa ù win yɛnu bani win temɔ.Tɔnu baawere u saria mɔ ù tem gam n di see, ka da win tin tem, u koo ma kpi ù wure ù wuraa mi.Bà n tɔnu takaasi mɔ̀, u saria mɔ ù waayeru kasu tem gam gia, kpa ù tem min baruka di.Ba ǹ kpɛ bu asaria ye gbiisia ma ba seeda kua ba wa mà u torawa. N ǹ maa koorɔ bu asaria ye gbiisia ma win kookoosu kun saa dee dee n de mɛ yigbɛ baka te ONU ya yii.Tɔnu baawaren sariawa u n saa tem gam tɔnu.Ba ǹ goo yinarimɔ u n saa tem gam tɔnu, bu sere wii yinari ù tem swɛyna.Saa tɔnu saa gaa tura, ba ǹ bweseru garu, tem gam tɔndu, gusu nɔ saaru garu suu wunɛ, tɔn kurɔ ka tɔn durɔ ba saria mɔ bu suana kpa bu bibu ma. Ben saria ya nɛ wa suanaan swaa sɔɔ.Be ba ki bu suana sere bu gina nɔɔsina n kun tirasi.Sa seewa sa tɔnun bweseru deemawa tem mi, bwese tera ta gbiiya n ma weenɛ bu ka tè yina.Baawere, a, wi turowaa a be dabinaa, u kon win baa mɔwa.Ba ǹ kpɛ bu tɔnu win gaanu wɔrari ka dam.Tɔnu baawere u ayeru mɔ: ù bwisiku nde mɛ u ki, u n dasabu mɔ, kpa ù gusunɔ sa; aye te ta dera u koo kpi ù gusunɔ saaru garu deri ù garu swii, nde mɛ u koo kpi ù gusunɔ saa wi turo, n kun mɛ sannu sannu, samaan wuswaaɔ n kun mɛ win beraɔ nde mɛ u ki.Tɔnu baawere u saria mɔ ù gere mɛ u wa, u kun nande, kpa ù gari ka dabaaru yè u nua tem pusi mɛ u kpia ka mi u ki.Tɔnu baawere saria mɔ ù mɛnnɔ ka yigbɛru kó ta kun naanaanu ganu mɔ.2. Ba ǹ goo tirasi mɔ̀ ù yigbɛru garu du.Tɔnu baawere u saria mɔ ù win tem tɔmbun wunanɔsu sɔɔ du ù n ki win tii tii, n kun mɛ ù sɔmɔbu gabu wuba bé u ki bu wi wunana.Tɔnu baawere koo kpi ù samaa sɔmburu (bature sɔmburu) ko, nde mɛ ba yen kpuna yii.Mɛ samaa ya yii mi sɔɔra tem dam mu tasa. Swaa ye sɔɔ ba ko n da tɛtɛ to, taki sari, sanam ka sanam, tɔmbu kpuron nɔni biru n kun mɛ bɔkusaɔ, bu ku goo tirasi ko u ka goo tɛtɛ toowa.Tɔnu baawere u saria mɔ u nɔm kɛru wa, mi win baa ya waa kpuro. Ka win tem kookari, ka mi nɔɔsina yè ya waa ka tem tukun dam, n wa win waaru tan girima mɔ.Tɔnu baawere u saria mɔ ù sɔm buru ko, ù gɔsi te u ki, ka ten yè ta mɔ n koo ka wi naawa kɛru wa sɔmburu tà n ra yɔra gasɔ.Tɔmbu kpuro, ba kɔsia teeru mɔ bu mua saa ba ka sɔm bwese te eru mɔ́Wi u sɔmburu mɔ̀ kpuro u saria mɔ ù kɔriaru mua mɛ n weenɛ, sere tu wi win yɛnugibu turi mɛ ba kon ka waaru dimɔ dee dee, n koo koora buka be yina.Tɔnu baawere u saria mɔ wi ka gabu bu sɔm kowobun yigbɛ te ta ra ka be yinɛ swii, kpa bu kpan yigbɛ mɛrosu sɔɔ du si su ko nda ka be sunɛ.Tɔnu baawere u saria mɔ ù wɛra, u dwee, ù sɔmburu ko u ku saka sarasia, kpa ù wɛraru ka kɔsiaru giru mau sanam ka sanam.Tɔnu baawere u saria mɔ ù waaru diisina mɛ u koo ka win bwaa dobu, win bwɛ, ka win yenugibugia nɔɔri, nde dianun bera, yanu waayeru, dokotoro tim. Win sɔmburu tà n yɔra, ù n bara ù n yɛmɔ kua, ka sere yè u mɔ yà n buera n kun ka win gɔru kiru, u saria mɔ nɔm kɛrun yigbɛru tu wii dera.Yɔɔniru ka biru ta saria mɔ bu te nɔɔri gem gem. Kurɔ wi na ka kurɔ kpaaru mɔ win bibu, ka wi na ǹ ka kurɔ kpaaru mɔ n bibu, be kpurɔ somi tee tera ba ko be ko.Tɔnu baawere weenɛ ù keu ko. Keu ya weenɛ bu ye ko n kun ka gobi, n ǹ man kere keu dii piibinugia. Kei dii piibinunkeu ya saa tirasi. Keu nɔman sɔm mɛɛribu gia ka gbankɔkɔ sɔm mɛɛeribugia n weenɛ bu n saa tɔmbu kpurongia, saa ba ka yen saka tura.Yè tɔnu kasu keu sɔɔ yera bwɛɛ dora, n wa tɔnum asaria ka win tiin mɔrun nɔni dokebu bu dam sosi. Keu ya weenɛ yu somi mɛ nɔɔsina, suuru, ka kiru ta kon ka waa tem kpuro, bwese wuunu kpuro n kun mɛ gusunɔ saarugibun mi. Kpa yu kpam yigbɛ baka te ba soka ONU somi ten wɔri sɔɔ mɛ̀ ta koo ka sina sɛɛru swii andunia sɔɔ.Biin tundo ka biin mɛro ba ayeru mɔ bu ben bibu keu doke swaa yè ba ki sɔɔ.Tɔnu baawere koo kpi, dwee bi tɔmba mɔ̀ ù bi du ma u ki, kpa ù bin baruba di. Tɔnu baawere koo kpi ù kasoo sɔɔ du kpa ù yen arufaani di.N weenɛ su ka tabu yari, n wa wi u kasoo mɔ̀ (gaanun gɔsiabun bera, tire yoran beran) ù yen arufaani di.Tɔnu baawere u saria mɔ ù ko mɛ u koo ko, tɔmbu sɔɔ ka tem tukumɔ, baayere ya n ka nɔɔ nɛ saria ka tii mɔɔ tèn gari ba kpara mi sɔɔ kpa tɔmbu ka yè sɔmburu ko.Tɔnu, tirasi, sɔmbura, wi yiiye ù samaa kua domi mi sɔɔra u ko win baayere siisia mɛ u ki.Tɔnu à n asaria ka tii mɔru mɔ a n maa winsingia geriti, a n tii yɛ n wa goo ù ku ka googia mɛnna kpa wuu gu ka sina sɛɛ. Ba nɛ mi be tɔnun ayera yɔra, mi n dia googiru ta torua.Saria be ka tii mɔɔ te, ye kpuro, ba ǹ ka yo sɔmburu mɔ̀ bunanam. Nde mɛ yigbɛ bakate ONU ya yii mɛsuma ba koo sua.Yè ka yè ba yii tɔnun asarian bera mi baasi, kpunaa gaa ka kookoosu gasu maa sari, si ba koo tusia nɛnɛm, tem gam, bu ka saria ka tii mɔɔ te ba kpara mi kpeera - sia pai.Хүн төрөлхтөний гэр бүлийн бүх гишүүнд угаас заяасан нэр төр болон тэдний тэгш, салшгүй эрхийг хүлээн зөвшөөрөх нь эрх чөлөө, шударга ёс, бүх нийтийн энх тайвны үндэс мөнийг иш үндэс болгон,хүний эрхийг үл тоомсорлох, басамжлах нь зон олны жигшлийг төрүүлсэн балмад үлйдэлд хүргэж байсан бөгөөд хүмүүс үг хэл, итгэл үнэмшилтэй байх, эрх ёөлөөтэй, айх аюулгүй, гачигдал зовлонгүй дэлхий ертөнцийг бий болгох нь хүн ардын эрхэм дээд эрмэлзлэл мөн хэмээн үзэж,хүмүүс эзэрхэг засаглал, дарлалын эсрэг өөрийн эрхгүй эцсийн арга болгон зэвсэглэн босоход хүргэхгүйн тулд хүний эрхийг хуулиар хамгаалах нь зайлшгүй чухал гэдгийг анхааран,улс түмний хооронд нөхөрсөг харилцаа хөгжүүлэхэд тус дөхөм үзүүлэх шаардлагатайг харгалзан,Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагад нэгдсэн улс түмэн хүний үндсэн эрх, бие хүний нэр төр, үнэ хүндийг сахин хамгаалах, эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхэд итгэл төгс байгаагаа Дүрэмдээ нотолж, улам өргөн эрх ёөлөөт нөхцөлд нийгмийн дэвшил, амьдралын нөхцлийг сайжруулахад дөхөм үзүүлэхээр шийдвэрлэснийг харгалзан,Гишүүн улсууд Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагатай хамтран хүний эрх, үндсэн эрх чөлөөг нийтээр хүндлэн сахиулахад тус дөхөм үзүүлэх үүрэг авсныг үндэслэн,энэхүү үүргийг бүрэн биелүүлэхэд хүний эрх, эрх чөлөөний мөн чанарыг нэгэн мөр ойлгох явдал нэн их ач холбогдолтойг харгалзан,Ерөнхий Ассамблей,Хүний эрхийн энэхүү түгээмэл Тунхаглалыг дэлхийн бүх улс түмэн, бүх улс орон зорилтоо болгон дэвшүүлж, хүн бүр, нийгмийн нэгж байгууллага болгон энэхүү зорилтыг биелүүлэхийн тулд эл Тунхаглалын үзэл санааг түгээн дэлгэрүүлэх замаар эдгээр эрх, эрх чөлөөг хүндэтгэн мөрдөх явдалд дөхөм үзүүлэх, үндэсний болон олон улсын хэмжээний дэвшилтэт арга замаар хүний эрх, эрх чөлөөг Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүн улс орны ард түмэн, тэдгээр улсын эрх мэдэлд байгаа нутаг дэвсгэр дээр оршин суудаг ард олны аль алинаар нь зохих ёсоор зөвшөөрүүлэн хэрэгжүүлэхийг зарлан тунхаглаж байнаХүн бүр төрж мэндлэхэд эрх чөлөөтэй, адилхан нэр төртэй, ижил эрхтэй байдаг. Оюун ухаан, нандин чанар заяасан хүн гэгч өөр хоорондоо ахан дүүгийн үзэл санаагаар харьцах учиртай.Хүн бүр энэ Тунхаглалд заасан бүхий л эрх, эрх чөлөөг ямар ч ялгаваргүйгээр, яс үндэс, арьс өнгө, хүйс, хэл, шашин шүтлэг, улс төрийн болон бусад үзэл бодол, үндэсний буюу нийгмийн гарал, эд хөрөнгийн байдал, язгуур угсаа, бусад ялгааг эс харгалзан адилхан эдлэх ёстой. Мөн түүнчлэн тухайн хүний харъяалдаг улс орон буюу нутаг дэвсгэрийн улс төр, эрх зүйн буюу олон улсын статус ямар ч байлаа гэсэн, тэрхүү нутаг дэвсгэр нь тусгаар тогтносон, бусдын асрамжид байгаа, өөртөө захиргаагүй буюу бүрэн эрхт байдал нь өөр ямар ч байдлаар хязгаарлагдмал байсан, хүнийг ялгаварлаж үл болно.Хүн бүр амьд явах, эрх чөлөөтэй байх, халдашгүй дархан байх эрхтэй.Хэнийг ч боолчлол буюу бусдын эрхшээлд байлгах ёсгүй, боолчлол болон боолын худалдааны бүх төрлийг хориглоно.Хэнд ч эрүү шүүлт тулгах буюу хэрцгий, хүний ёсноос гадуур эсхүл нэр төрийг нь доромжлон харьцах, шийтгэхийг хориглоно.Хүн бүр хаана ч байсан эрх зүйн этгээд байх эрхээ хүлээн зөвшөөрүүлэх эрхтэй.Хүн бүр хуулийн өмнө адил тэгш бөгөөд ямар ч ялгаваргүйгээр хуулиар адилхан хамгаалуулах эрхтэй. Хүн бүр энэхүү Тунхаглалд харшлах аливаа үйлдэл, ялгаварлан гадуурхах явдал, тэгэж ялгаварлан гадуурхах аливаа тухиралтаас адилхан хамгаалуулах эрхтэй.Үндсэн хууль, бусад хуулиар олгосон эрх нь зөрчигдвөл хүн бүр эрх мэдэл бүхий үндэсний шүүхээр эрхээ бүрэн сэргээн тогтоолгох эрхтэй.Хэнийг ч дур мэдэн баривчлах, саатуулах буюу хөөн зайлуулах ёсгүй.Хүн бүр эрх, үүргээ тодорхойлуулах, эрүүгийн ял тулгавал тэр нь хир зэрэг үндэслэлтэй болохыг тогтоолгохын тулд тухайн хэргийг бүрн тэгш эрхийн үндсэн дээр, ил од байдлаар, шударга ёсны бүх шаардлагын дагуу бусдын нөлөөнд автагдаагүй, гагцхүү хуулинд захирагдах шүүхээр шийдвэрлүүлэх эрхтэй.Гэмт хэрэгт яллагдаж буй хүн бүр өөрт нь тулгасан хэргийг өмгөөлүүлэх буюу өөрөө өмгөөлөх бүрэн боломжтойгоор шүүх хурлаар ил хэлэлцэн таслаж, хуулийн дагуу гэм буруутай нь тогтоогдох хүртэл гэм буруугүй гэж тооцогдох эрхтэй.Тухайн үед үндэсний хууль тогтоомж буюу олон улсын эрх зүйн дагуу гэмт хэрэгт эс тооцож байсан аливаа үйлдэл хийсэн буюу хийгээгүйг үндэслэж хэнийг ч гэмт хэрэгт яллан шийтгэх ёсгүй. Түүнёлэн гэмт хэрэг гарсан тэр үед ногдуулж болох байснаас илүү хүнд ял тохоож болохгүй.Хэний ч хувийн болон гэр бүлийн амьдралд хөндлөнгөөс дур мэдэн оролцох, орон байрны халдашгүй байдал, захидал харилцааны нь нууц, эсвэл нэр төр, алдар хүндэд нь дураар халдах ёсгүй. Тэгж оролцох, тийнхүү халдах гэвэл хэн ч бай хуулиар хамгаалуулах эрхтэй.Хэн ч бай улс орны дотор чөлөөтэй зорчих, оршин суух газраа чөлөөтэй сонгон авах эрхтэй.Хэн ч бай аль ч улс орныг, түүний дотор эх орноо орхин явах, эх орондоо эргэж очих эрхтэй.Хэн боловё мөрдөлт мөшгөлтөөс зугтаж өөр улс оронд орогнох боломжийг эрэлхийлэх, тийнхүү орогнох эрхтэй.Улс төрийн бус гэмт хэрэг үйлдсэн, эсвэл Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын зорилго, зарчимд харш хэрэг үйлдсэний улмаас зайлшгүй мөрдөгдөж буй тохиолдолд дээрх эрхийг эдэлж үл болно.Хүн бүр иргэний харъяалалтай байх эрхтэй.Аль ч хүний иргэний харъяаллыг буюу харъяаллаа өөрчлөх эрхийг дур мэдэн хасах ёсгүй.Насанд хүрсэн эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс арьс өнгө, яс үндэс, шашин шүтлэгтэй холбогдсон аливаа хязгаарлалтгүйгээр гэрлэх, өрх тусгаарлах эрхтэй. Тэд гэрлэхдээ, гэрлэснийхээ дараа болон гэрлэлтээ цуцлуулах үед тэгш эрх эдэлнэ.Эрэгтэй, эмэгтэй хоёр хүн чөлөөтэй, харилцан бүрэн зөвшөөрсөн нөхцөлд гэрлэж болно.Гэр бүл бол нийгмийн жам ёсны үндсэн нэгж мөн бөгөөд нийгэм, төрөөр хамгаалуулах эрхтэй.Хүн бүр эд хөрөнгийг хувьдаа буюу бусадтай хамтарч өмчлөх эрхтэй.Хэний ч эд хөрөнгийг дураар хураан авч болохгүй.Хүн бүр чөлөөтэй бодож сэтгэх, шүтэж бишрэх, сүсэглэх эрхтэй, энэ нь шашин шүтлэг буюу үзэл бодлоо өөрчлөх эрх, ганцаараа буюу бусадтай хамтран нийтийн болон хувийн журмаар шашин шүтлэг, үзэл бодлоо заан түгээх, төргөл хийх, сургаал гүйцэтгэх, шашны хийгээд зан үйлийн ёслол үйлдэх эрхийг хамарна.Хүн бүр өөрийн зэл бодолтой байж, түүнийгээ чөлөөтэй илэрхийлэх эрхтэй, үүнд үзэл бодлоо ямар ч хориг цээргүй баримтлах, аливаа үзэл санаа, мэдээллийг улсын хилийн заагаар үл хязгаарлан боломжтой арга замаар эрж сурвалжлах, олж ашиглах, түгээн дэлгэрүүлэх эрх багтана.Хүн бүр тайван замаар сайн дураар хуран цуглах, эвлэлдэн нэгдэх эрхтэй.Хэнийг ч аливаа эвлэл холбоонд албадан оруулах ёсгүй.Хүн бүр улс орноо удирдахад шууд буюу чөлөөтэй сонгосон төлөөлөгчдөөрөө уламжлан оролцох эрхтэй.Хүн бүр улс орондоо төрийн алба хаших тэгш эрхтэй.Ард түмний хүсэл зориг бол засаг заслын үндэс мөн: энэ хүсэл зориг нь бүх нийтэд сонгуулийн тэгш эрх эдлүүлэх үндсэн дээр саналыг нууцаар хураах, эсвэл саналаа чөлөөтэй гаргах явдлыг хангахуйц өөр бусад хэлбэрийг ашиглах замаар тогтмол, хуурамч бус сонгууль явуулахад илрэлээ олно.Хүн бүр нийгмийн гишүүний хувьд нийгмээс хангамж авах эрхтэй бөгөөд нэр төрөө хамгаалах , биеэ боловсруулж хөгжүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатай эдийн засаг, нийгэм, соёлын талын эрх дархаа тухайн улс орны хүчин чармайлт хийгээд олон улсын хамтын ажиллагааны нөөц бололцоонд нийцүүлэн эдлэх эрхтэй.Хүн бүр хөдөлмөрлөх, ажлаа чөлөөтэй сонгох, хөдөлмөрийн шударга, таатай нөхцлөөр хангуулах, ажилгүйдлээс сэргийлэн хамгаалуулах эрхтэй.Хүн бүр ямар ч ялгаваргүйгээр адил хэмжээний хөдөлмөрт адил хэмжээний шан хөлс авах эрхтэй.Ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа хэн боловч хувийн болон ам бүлийнхээ ахуй амьжиргааг хүний зэрэгтэй авч явахад хүрэлцэхүйц бөгөөд зайлшгүй тохиолдолд нийгмийн хангамжийн эх үүсгэврээр нэмэн арвижуулсан, хийсэндээ таарсан, хүртээмжтэй шан хөлс авах эрхтэй.Хүн бүр эрх ашгаа хамгаалуулах зорилгоор үйлдвэрчний эвлэл байгуулах буюу нэгдэх эрхтэй.Хүн бүр ажлын цагийг зохистойгоор хязгаарлахыг шаардах, цалинтай тогтмол амралт эдлэх эрхийг оролцуулан амрах, зав чөлөөтэй байх эрхтэй.Хүн бүр хоол хүнс, хувцас хунар, орон байр, эмчилгээ сувилгаа, нийгэм ахуйн зайлшгүй шаардлагатай үйлёилгээг оролцуулаад өөрийн болон ам бүлийнхнийхээ эрүүл мэнд, аж амьдралыг тэтгэхэд хүрэлцэхүйц амьжиргаатай байх эрхтэй, ажилгүйдэх, өвчлөх, тахир дутуу болох, бэлэвсрэх, өтлөх, эсвэл өөрөөс үл хамаарах бусад шалтгаанаар амь зуулгагүй болох нөхцөлд тэтгэмж авах эрхтэй.Эх, нялхас онцгой асрамж, туслалцаа авах эрхтэй. Баталгаатай гэр бүлээс гарсан болон бутач хүүхэд ялгаагүй нийгмээр адилхан хамгаалуулна.Хүн бүр сурч боловсрох эрхтэй. Наад зах нь анхан шатны болон ерөнхий боловсролыг үнэ төлбөргүй олгодог байвал зохино. Хүн бүр заавал анхан шатны боловсролтой байх шаардлагатай. Техникийн болон тусгай мэргэжлийн боловсрол нийтэд хүртээмжтэй байх ёстой, авъяас чадварыг нь үндэслэн хүн бүрт дээд боловсрол эзэмших боломжийг адилхан олгох ёстой.Боловсрол нь бие хүнийг өв тэгш хөгжүүлэх, хүнйи эрх, үндсэн эрх ёөлөөг улам бүр хүндэтгэдэг болгоход чиглэх ёстой. Боловсрол нь аливаа улс түмэн, янз бүрийн арьстан хийгээд шашны бүлгүүд бие биенээ ойлгох, хүлцэн тэвёих, эвсэн найрамдах, мөн түүнёлэн Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагаас энх тайвныг сахин хамгаалах талаар явуулж буй үйл ажиллагаанд дөхөм үзүүлэх ёстой.Бага насны хүүхдийн боловсролын чиглэлийг сонгоход эцэг эх давуу эрх эдэлнэ.Хүн бүр нийгмийнхээ соёлын амьдралд чөлөөтэй оролцох, урлагийг бахдах, шинжлэх ухааны дэвшилд оролцож үр шимийг нь хүртэх эрхтэй.Хүн бүр өөрийн туурвисан шинжлэх ухаан, утга зохиол, уран сайхны бүтээлийн материаллаг болон ёс суртахууны үр шимийг хүртэж, ашиг сонирхлоо хамгаалуулах эрхтэй.Хүн бүр энэ Тунхаглалд заасан эрх, эрх чөлөөг бүрэн эдэлж болохуйц тийм нийгмийн байгууламж болон олон улсын дэг журамд аж төрөх ёстой.Хүн бүр нийгмийнхээ өмнө тодорхой үүрэг хүлээх бөгөөд гагцхүү нийгэм л бие хүний чөлөөтэй, өв тэгш хөгжлийг хангана.Хүн бүр эрх, эрх чөлөөгөө эдлэхдээ бусдын эрх, эрх чөлөөг зүйн дагуу зөвшөөрөн хүндлэх, ёс суртахууны шударга шаардлагыг биелүүлэх, ардёилсан нийгэмд байдаг хэв журам, бүх нийтийн сайн сайхан байдлыг хангах үүднээс хуульчлан тогтоосон зохих хязгаарлалтад л захирагдана.Эдгээр эрх, эрх чөлөөг Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын зорилго, зарчимд харшлуулан эдлэх ёсгүй.Энэхүү Тунхаглалын ямар ч зүйл ангийг аль нэг улс орон, бүлэг буюу бие хүний зүгээс энд тунхагласан эрх, эрх чөлөөг үгүйсгэхэд чиглэсэн аливаа ажиллагаа явуулах, тийм үйлдэл хийх эрх, бололцоо олгож байгаа мэтээр мушгин ойлгож болохгүй.Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ ɩrʊ́-dɛ́ɛ kezéḿbiídi tɩjaarɛ́ɛ nɛ́ dɛ́ɛ tɩlɩ́ɩ tɩdamáána ɩráa na bɛdɛ́ɛ yíkowá ɖéyi-ɖéyi ńdɩ tɩdɛ́ndɛm nɛ́ kɛ́ɛ́na ɩrʊ́-dɛ́ɛ ɩdɩ yuú, na toovonúm, na fɛɛzɩrɛ ɖʊɖɔ dɛ́ɛ yuú,Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ ɩrʊ́-dɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ sɔ́ɔ́náa na kpɛɛnáa weeyéle yóóni wɔɔgɔná ɩráa-dɛ́ɛ laakárɩ kʊsɩ́ bɩka ɖʊɖɔ iiyélé ɩráa-dɛ́ɛ lomaazɛ́ waabɩ́sɩ wenbí bɩtɛ́ bɩlá boyuú ɖúúlinya wenkí kɩdaá ɩráa wónÿuú ɖáámá báŋmátɩ káma balɩ́ɩ fitíína na kadambʊrʊ́tɩ-daá nɛ́,Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ bɩgɛ́ɛ ɖóóle gɛ yíkowá-dɛ́ɛ kʊjʊʊ́ dɩnáa ifére ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá káma bɩ́kábɩ́sɩ ɩrʊ́ ɖóóle ɩsɩ ɩkpɔɔná ɖóni iyooná ɩrʊ́-dɛ́ɛ imuuliɖé na ɩdɛ́ɛ yoḿti,Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ bɩmɔɔ́na ɖɩsɩná wenbí bɩtɛ́ bɩlá tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ ɖɔ́ndɩ́rɛ-tám ɩtásɩ bɩnyɔ́ɔzɩ nɛ́,Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ mará baaŋmáa tákaraɖá balɩzɩ́ tɩ fatɩma sɩsɩ bánzɩnáa ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá tɩjaarɛ́ɛ nɛ́, na ɩrʊ́-dɛ́ɛ kezéńbíídi, na ɩrʊ́-dɛ́ɛ gírímá, na aláa na abaaláa-dɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ ɖéyi-ɖéyi lám, bɩka ɖʊɖɔ bazɩŋɛ́ɛ sɩsɩ bánzɩnáa ɩráa-dɛ́ɛ bɩɩzán-daá boɖé na bɔnyɔ́ɔ́zɩ ɩráa-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ fɛɛzɩrɛ-daá,Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ tɛ́ɛ́dɩwá tɩɩŋmáa tákaraɖá kɩna ɖɔ́ nɛ́ na tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ bánÿaá ɖɛ sɩsɩ Nations Unies waazɩ́m sɩsɩ bánzɩnáa wenbí bɩtɛ́ bɩlá ɩráa ɖúúlinya rɩ́ŋa-daá ɩfa ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá na bɛdɛ́ɛ fɛɛzɩrɛ gírímá,Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ yíkowá tɩḿ na fɛɛzɩrɛ́ tɩḿ tɩdɛ́ɛ bala tɩ kʊ́ɖʊmʊ́ʊ kɛ́ɛ́na wenbí bɩ́tɛbɩlá báa weení ɩkpɔ́ɔ tɩ yíni nɛ́,Wenbá rɩ́ŋa bɔɔjɔ́ɔ baŋmáa bɔwʊ́tɩ tɩna nɛ́baazɩ́ɩ sɩsɩ: ɖúúlinya rɩ́ŋa bɔwʊ́tɩ tɩna tɩdamáána ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá kɛ́ɛna kpɩ́ńɖɛ wenɖé ɩráa rɩ́ŋa na tɛ́ɛ́dɩwá rɩ́ŋa waalá tɩ́lasɩ ɩsɩ bofu nɛ́ káma ɩrʊ́ báa weení na zamɔ́ɔ báa wenkí baanɩ́ɩ bɔwʊ́tɩ tɩna nɛ́ bála konkárɩ́ basɩná balɩzɩ́ fatɩma yíkowá tɩḿ na fɛɛzɩrɛ na wɩlɩ́ɩ yáá bɛdɛ́ɛ bíya ketí-daá, bɩka bɩɩlá tɩ́lasɩ ɖʊɖɔ bacáárɩ badɩ ɖɛfɛɛ-ɖɛfɛɛ bɛdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-daá yáá ɖúúlinya ríŋa-daá beyéle ɩráa ɩtɩlɩ́ bɩka bofu yɛ ɖéyi-ɖéyi-daá báa lénle, tɛ́ɛ́dɩwá wentí tɩɩva bɔwʊ́tɩwá tɩna toovonúm nɛ́ tɩdaá na tɛ́ɛ́dɩwá wentí tɩwɛ tɩdɛɛzɩ́ nɛ́.Bánlʊrʊ́ʊ ɩrʊ́ báa weení na kezéńbíídi gɛ bɩka bɛdɛ́ɛ ɖɔɔzɩ́tɩ na yíkowá kɛgɛ́ɛ ɖéyí-ɖéyí gɛ. Bɔwɛná laakárɩ na ɩrʊ́tɩ bɩka bɩɩbɔ́ɔ́zɩ bɔcɔɔná ɖamá koobíre cɔwʊrɛ.Báa weení wánbɩɩzí ɩɖɛɛzɩná yíkowá na kezéńbíídi tɩwɛ bɔwʊ́tɩ tɩna tɩ-daá nɛ́, bɩdakɛ́ɛna taazɩ́ bɩdamáána tanʊʊ́ yáá alʊ́ yáá abaalʊ́ yáá kʊnʊm yáá aɖííni yáá kowurodɔ́m-dɛ́ɛ lomaazɛ́ yáá cɔwʊrɛ-daá yáá ɩrʊ́-dɛ́ɛ arizikí yáá ɩdɛ́ɛ lʊrʊ́ʊ-jɔ́ yáá yáásí báa wenkí-daá.Bɩka ɖʊɖɔ, bɩdalá kamaata taazɩ́tɩ ɩcɔ́ɔ tɛ́ɛ́dɩ mará-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ-daá, yáá tɔ́m fʊ́ʊ́dɩ-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ yáá tɛ́ɛ́dɩ na tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ ɖamá-daá sʊʊ́-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ yáá tɛ́ɛ́dɩ wentí-daá ɩrʊ́ waagálɩ́ɩ́na nɛ́. Báa bɩɩlá sɩsɩ tɛ́ɛ́dɩ tɩḿ tiiyuú tɩdɩ yáá tɩwɛ natɩ́rɩ-dɛɛzɩ nɛ́, tɩdayúúta tɩdɩ yáá tɛ́ɛ́dɩ natɩ́rɩ wɛ́nbɛɛmɩ́ kɔrɔɔzɩ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛna yíko iɖi ɩdɛ́ɛ ɖúúlinya, kezéńbíídi na beféré ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya cɔwʊrɛ.Bádángbáa naárʊ yoḿti yáá bɔwʊtá lám. Beegízi kpataa yoḿti na yomáa-dɛ́ɛ yám.Badánlám naárʊ ɖeciriɖi yáá banáázɩ yɩ yáá balá yɩ wenbí bɩdamɔɔná balá ɩrʊ́ nɛ́ yáá baŋmɩ́ɩ́zɩ yɩ.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko batɩlɩ́ ɩdɛ́ɛ ɩrʊ́tɩ na ɩdɛ́ɛ tɩlasɩwá báa lénle.Ɩráa rɩ́ŋa kɛ́ɛ ɖéyí-ɖéyí gɛ mará-jɔ́ bɩdakɛ́ɛna taazɩ́ na bɩ́nbɔɔzɩ́ bekéti ɩráa ɖéyí-ɖéyí bɩdakɛ́ɛ́na taazɩ́ yáá na wenbí bɩyaavóo mará awɛ bɔwʊ́tɩ tɩna tɩdaá nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛna yíko iyéle bɔnyɔ́ɔ́zɩ bafʊ́ʊ ɩdɛ́ɛ tɔ́m tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ tɔ́mvʊʊráa-jɔ́ abɩgɛ́ɛ sɩ boomúúli yɩ bɛlɛ́ɛ ɩdɛ́ɛ yíkowá wentí mará waava yɩ.Bedengbím naárʊ bɔtɔ yáá balɩzɩ́ yɩ tɛ́ɛ́dɩ bɩdɛkɛ́ɛna seríya nakɩ́rɩ.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko tɔ́mvʊʊráa bɔwɛ badɩ nɛ́ yáá gómínantɩ ɩnɩ́ɩ ɩdɛ́ɛ tɔ́m. Bɩka balá wenbí wánjáádɩ nɛ́ ɖéyí-ɖéyí-daá yáá zamɔɔ-daá. Bɩlɛ́ bɩnáá sɩsɩ babɩ́ɩ́zɩ betísi becélé yɩ ɩdɛ́ɛ yíkowá yáá wenbí bɩɩlá ɩdɛ́ɛ tɩ́lasɩ nɛ́ yáá wenbí bɩ́nbɩɩzɩ́ bɩlɩzɩ́ yɩ tɔ́m-daá nɛ́.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bakpa ɩrʊ́ báa weení gɛ boobuuná tɔ́m bɩdamáána kideevééniti-dɛ́ɛ lám nɛ́, hálɩ bafʊʊná yɩ bɩlá ɖacɩrɩ-cɩrɩ sɩsɩ waalá wenbí bómbuunáa yɩ nɛ́.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bakpa naárʊ sɩsɩ waalá bideevé bɩka sáátɩ wenkí bɩdɛ́ɛ lakásɩ waalá nɛ́, tɛ́ɛ́dɩ yáá ɖúúlinya yíko dɩnáa bɛɛ́na sɩsɩ bɩdakɛ́ɛ bideevé. Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ ɖʊɖɔ bamɩ́lɩ ɩnɩgbamʊʊ́ bɩcɛzɩ́ mará weená baazɩ́ɩ zaamáánɩ wenkí waayɩ́sɩ nɛ́.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ naárʊ ɩsʊ́ʊ ɩrɔwʊ́, yáá ɩlɛ́ ɩdɛ́ɛ koobíre yáá ɩlɛ́ ɩdɛ́ɛ ɖáána yáá ɩlɛ́ ɩdɔndɩnáa-dɛ́ɛ tɔ́m-daá na iwenbiré sɔɔlɩ́m yáá ɩlá wenbí bɩtɛ́ bɩfɔrɔ́sɩ ɩrɔwʊ́ yáá bitisi ɩlɛ́ nɛ́. Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko mará ifére ɩrɔɔzɩ́ na bɩdɛ́ɛ kɔrɔmɔ́tɔ na wenbí sɩ bɩfɔrɔ́sɩ yɩ nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ikíli yáá ɩlɩzɩ́ lénlé ɩzɔɔlɛ́ɛ sɩɩcɔ́ɔ ɩdɛ́ɛ laadɔ́ɔ-rɔ nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩlɩ́ɩ laadɔ́ɔ báa wenká-daá bɩkpɛdɩ́na ɩdɛ́ɛ laadɔ́ɔ bɩka ɩkábɩsɩ kadaá ɖʊɖɔ.Ɩrʊ́ báa weení á bɩgɛ́ɛ sɩ balá yɩ deciriɖi, ɩwɛná yíko ɩcáa bɩka iyuú yaajɔɔzɩɖɛ́ laadásɩ sɩɩganáa-daá.Ɩráa wenbá baajáa baranáa tɔ́m yáá badanʊm ná bɔwʊ́ɖɛ baayááɖɛ sɩsɩ Nations Unies nɛ́-dɛ́ɛ mará yáá wenbí bánjáádɩ nɛ́ tɔmɔɔná boyuú yíkowá wentí ɖááŋmátɩ nɛ́-dɛ́ɛ alɩbáráka.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iyuú ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩbíídi-dɛ́ɛ tákaraɖá.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bekízi ɩrʊ́ tákaraɖá fáa wenbiré sɔɔlɩ́m rɔɔzɩ́ yáá bekízíyi sɩsɩ ɩkɛ́kɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩbíídi tákaraɖá.Alʊ́ na abaalʊ́ wenbá baadála sáárɛ nɛ́ wɛná yíko bɔkpɔ́ɔ ɖamá bɩdakɛ́ɛna taazɩ́ tɩdamáana tanʊʊ́ yáá tɛ́ɛ́dɩ yáá aɖííni. Alʊ́ na abaalʊ́ wɛná yíkowá ɖéyí-ɖéyí wenbí bɩdamáana hiiye yáá kɩdɛ́ɛ cɔwʊrɛ yáá kɩdɛ́ɛ tarɩ́ɩ-daá nɛ́.Bɩgɛ́ɛ tɩ́lasɩ gɛ ɩráa ɩŋmátɩ banɩ́ɩ ɖamá naanɩ́ ná balá hiiye.Koobíre kɛ́ɛ́na zamɔ́ɔ-daá-dɛ́ɛ kpɩ́nɖɛ wenɖé ɖɩjaarɛ́ɛ nɛ́, bɩlɛ́ bʊrɔɔzɩ́ nɛ́, bɩɩlá tɩ́lasɩ zamɔ́ɔ yáá tɛ́ɛ́dɩ ifére ɖɩrɔ.Bɩ́nbɔɔzɩ́ ɩrʊ́ báa weení ɩjɔɔ́ iriké nɛ́ yáá zamɔ́ɔ-daá nɛ́ iyuú ɩcɔ́ɔ ɖacɩrɩ-cɩrɩ.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ naárʊ ɩbɛ́ ɩrɔwʊ́-dɛ́ɛ ɖácɩrɩ-cɩrɩtɩ.Báa weení wɛná yíko ɩmáázɩ yáá ɩkuná laakárɩ ɩdɩ ɩrɔɔzɩ́ yáá ɩlá ɩdɛ́ɛ aɖííni, bɩlɛ́ bɩgɛ́ɛ ná sɩsɩ wánbɩɩzɩ́ ɩkɛ́ɛ aɖííni á ɩzɔɔlɛ́ɛ, yáá ɩdɛ́ɛ wénbiréfúúle yáá ɩwɩ́lɩ sɩsɩ mɔ́ɔ́ mɛ́dɛ́ɛ aɖííni nɖɔ́ yáá iwenbiré fúúle. Wenbí bɩrɩ́ŋa ɖáádɩ ɖɔ́ nɛ́, ɩrʊ́ wánbɩɩzɩ́ ɩlɩzɩ́ yɛ fátɩma yáá ɩsɩɩná yɛ ɩdɩ yáá zamɔ́ɔ wɩlɩ́ɩ-daá yáá lám-daá yáá bɔwʊ́tɩ-daá yáá sɔ́ɔ́zɩ-dɛ́ɛ lám-daá.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩlá bayáána ɩdɛ́ɛ lomaazɛ́ yáá ɩŋmátɩ wentí tɩváa yɩ nɛ́, bɩnáa sɩsɩ bɩdabɔ́ɔ́zɩ ɩrʊ́ ɩnyɛ́ sɩ ɩlɩzɩ́ ɩdɛ́ɛ lomaazɛ́ nɛ́ yáá ɩdɛ́ɛ sɩ ɩcáa yáá iyuú laabáárʊ yáá ɩlá bayáana báa lénlé laabáárʊ kɩḿ yáá lomaazɛ́ na nɩ́báánɩ rɩ́ŋa kpátáá laabáárʊ wánbɩɩzɩ́ kɩbana kɩtala ɩrʊ́ nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ibó kediiziya zamɔ́ɔ-daá bɩka ɖʊɖɔ ɩwɛná yíko ɩcɔ́ɔ zamɔ́ɔ-daá.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bamɩ́lɩ naárʊ nʊ́ʊnɩ sɩ ɩ́sʊ́ʊ bɔwʊ́ɖɛ naɖéré-daá.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩsɩná ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ ketí yáá ɩbaná nɛbɛ́rɛ baalɩzɩ́ wɛ zamɔɔ-daá nɛ́ bɩdɛkɛ́ɛna ɖóóle.Bɩmɔɔ́na tɛ́ɛ́dɩ bú báa weení, á sɩ bɔkpɔ́ɔ yɩ tɩmɛ́rɛ ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-daá, bofu mará ɖéyí-ɖéyí ńná.Tɛ́ɛ́dɩ bíya-dɛ́ɛ wénbire sɔɔlɩ́m kɛ́ɛna bɛdɛ́ɛ boyuú tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ kétí-dɛ́ɛ kabaazɩya, tɛ́tɛ́ tɔ́ɔ ɩlá ɖacɩrɩ-cɩrɩ wenkí kɩɩlá kamaata balátɩ fatɩma ɖamá-rɔ bɩka bɩlá ɖéyí-ɖéyí-daá yáá mʊ́sɩrɛ-daá yáá nɩ́báánɩ natɩ́rɩ tɩdamáána tɩna nɛ́ na wenbí bɩtɛbɩlá tɛ́tɛ́ ɖéyí-ɖéyí-daá waalá kamaata kɩwɩ́lɩ wenbiré sɔɔlɩ́m kɩḿ.Ɩrʊ́ báa weení ɩwɛ ɩráa-daá nɛ́ wɛná yíko ɩráa wenbá badaá ɩwɛ nɛ́ befére ɩrɔɔzɩ́. Bɩɩlá tɩ́lasɩ ɩbɩ́ɩ́zɩ iyuú arizikí, zamɔ́ɔ na taáɖɛwá dɛ́ɛ yíko wentí tɩdamáana ɩdɛ́ɛ ɩrʊ́tɩ nɛ́ na ɩdɩtɩŋa ɩdɛ́ɛ bɩ́ɩ́zán-daá bodé ; bɩɩlɩɩná tɛ́ɛ́dɩ-daá-dɛ́ɛ kookárɩ na ɩdɛ́ɛ ɖúúlinya-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ bɩdamáana tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ yíkowá nɛ́.Bɩ́nbɔɔzɩ́ ɩrʊ́ báa weení ɩlá tɩmɛ́rɛ yáá ɩdɩtɩŋa ɩlɩzɩ́ ɩdɛ́ɛ tɩmɛ́rɛ ɖéyí-ɖéyí-daá káma bɩ́kálá ɩcɔ́ɔ bɩka tɩmɛ́rɛ fɛ́yɩ́.Bɩmɔɔ́na barɩ́ŋa bɔwɛná fɛrɩ́tɩ ɖéyí-ɖéyí á bɩgɛ́ɛ baalá tɩmɛ́rɛ bɩdakɛ́ɛna tarɩ́ɩ.Weení ɩrɩŋa wánlám tɩmɛ́rɛ nɛ́, bɩɩlá tɩ́lasɩ iyúu fɛrɩ́tɩ ɖéyí-ɖéyí ńɖɛ wenbí bɩ́tɛ bɩlá ɩbɛ́ɛ́mɩ ɩdɛ́ɛ koobire ɖéyí-ɖéyí-daá nɛ́ yáá wenbí rɩ́ŋa bɩ́nbɩɩzɩ́ bifére bɔrɔɔzɩ́ nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩsʊ́ʊ bɔwʊ́ɖɛ yáá ɩsɩná bɔwʊ́ɖɛ wenbí bɩ́tɛ bɩlá boyóo befére badɩ bɔrɔɔzɩ́ nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iyuú fɛɛzɩrɛ yáá amʊʊzɛ́ yáá bɛfɛ́rɛ yɩ tɩmɛ́rɛ-dɛ́ɛ leerí-dɛ́ɛ fɛrɩ́tɩ ɖéyí-ɖéyí ńɖɛ yáá tɩmɛ́rɛ-daá-dɛ́ɛ nɩ́baawʊ sʊlʊ́ʊ-dɛ́ɛ yíko.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iɖi bɩtáláyɩ na biféré ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya-rɔ yáá ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya cɔwʊrɛ ɩna igoobíre wenbí bɩɩlá bɩ́ kíɖiim yáá kúsúúdi yáá yaaɖooɖɛ́ yáá ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya bɛɛmɩ́ na ɩdɛ́ɛ zamɔ́ɔ-daá cɔwʊ́ʊ. Bɩ́nbɔɔzɩ́ beféré ɩrɔɔzɩ́ á bɩgɛ́ɛ ɩdoyuúta tɩmɛ́rɛ yáá kʊdɔḿ wáágba-yɩ yáá ɩgɛ́ɛ madafɩ́ya yáá weení ɩɖɛɛlʊ́ yáá ɩwaalʊ́ waazɩ́ nɛ́ yáá weení waalá kʊ́bɔnɩ́ yáá weení wɛɛbɛ́ɖɩ ɩdɛ́ɛ árisikí nɛ́ bɩdɛkɛ́ɛna ɩzɔɔlɩ́m.Wenbá bɛ́wɛ lʊrʊ́ʊ-dɛ́ɛ sáátɩ-daá nɛ́ na bíya kúmúwáa wɛná yíko basɩná wɛ́. Bú báa weení baalʊ́rʊ-yɩ hiiye-daá yáá hiiye wɔ́rɔ́ nɛ́ mɔ́ɔ́na befére barɩ́ŋa bɔrɔ.Bɩ́nbɔɔzɩ́ báa weení ɩcáa tɩlɩ́ɩ. Tɩlɩ́ɩ cáádɩ waalá tɩ́lasɩ kɩlá faala. Báa tɩlɩ́ɩ cáádɩ rɩ́ŋa talá faala, bɩɩlá tɩ́lasɩ bíya kúmúwáa dɛ́ńgɩ ɩlá faala. Bíya kúmúwáa-dɛ́ɛ wɩlɩ́ɩ kɛ́ɛ́ dóóle gɛ. ɩzámʊ́sɩ-dɛ́ɛ tɩlɩ́ɩ cáádɩ waalá tɩ́lasɩ báa weení ibó ɩlá kɩ. Bɩ́nbɔɔzɩ́ bú báa weení ɩbɩ́ɩ́zɩ ɩbó lɔwʊ-lɔwʊ ńgɩ á bɩgɛ́ɛ weeɖi iyuú wenbí bínbɔɔzɩ́ nɛ́.Tɩlɩ́ɩ cáádɩ waalá tɩ́lasɩ bɩka kiyéle báa weení ɩcɔ́ɔ ɖúúlinya-daá iyuú ɩdɩ bɩka kiyéle ɩráa rɩ́ŋa ɩtɩlɩ́ ɖamá-dɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ gírímá na bɛdɛ́ɛ kezénbíídi tɩjaarɛ́ɛ nɛ́. Bɩ́nbɔɔzɩ́ kɩsɩná wenbí bɩdamáána ɩráa-dɛ́ɛ baŋmátɩ banɩ́ɩ ɖamá nɛ́, na bɛdɛ́ɛ ɖamá cɛ́m, na nyɔɔzɩ́tɩ bɩdamáána tɛ́ɛ́dɩ, bɔwʊ́ɖɛwá na aɖííniwá-ɖɛ́ɛ ɖamá-daá sʊʊ́ na ɖʊɖɔ kɩsɩná tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ baayáa ɖɛ sɩsɩ Nations Unies nɛ́-dɛ́ɛ tɩmɛ́-dɛ́ɛ bɩɩzá-daá bode.Caanáa wɛná yíko baɖu bebíya tɩlɩ́ɩ cáádɩ wenkí bɔzɔɔlɛ́ɛ nɛ́.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ifu ɩráa wenbá ɩzɔɔlɛ́ɛ nɛ́, iɖi bɛdɛ́ɛ nʊ́ʊ́zɩ tɩmɛ́rɛ-dɛ́ɛ anfaanɩ́wá, bɩka ɩsɩná-wɛ tɩlɩ́ɩ kɩ́fatɩ-dɛ́ɛ cáádɩ-daá na iyuú bɩdɛ́ɛ anfaanɩ́wá.Báa weení wɛná yíko bekéti idɛ́ɛ kpɩná na ɩdɛ́ɛ ɩrʊ́tɩ-dɛ́ɛ hákiwá bɩdamáána ɩdɛ́ɛ kpɩná kɩ́fala lám, na ɩdɛ́ɛ tákaraɖáwá waaŋmáa nɛ́ na ɩdɛ́ɛ nʊ́ʊ́zɩ timɛ́rɛ ɖʊɖɔ.Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iyéle bofu mará nyazɩ yíkowá na kezénbíídi tɩwɛ bɔwʊ́tɩ tɩna tɩ-daá nɛ́ bɩdamáána zamɔ́ɔ yáá ɖúúlinya rɩ́ŋa nɛ́.ɩrʊ́ báa weení wɛná wenbí bɩɩbɔ́ɔ́zɩ ɩlá zamɔ́ɔ wenkí kɩ-daá ɩdɛ́ɛ ceré-ceré kɔwɛ nɛ́.Bɩɩlá tɩ́lasɩ ɩdɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ fúúle na ɩdɛ́ɛ wánnɩɩ́ niíni na ɩdɛ́ɛ kezénbíídi, ɩ́tɩlɩ́ sɩsɩ bɩdɔmɔɔná ɩfɛ́lɛ tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ mará káma báa weení iyuú ɩtɩlɩ́ na ɩfa ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá na kezénbíídi-dɛ́ɛ gírímá. Na ɖʊɖɔ, bʊdʊ́ʊ ɩbɩɩzɩ ɩfa tɛ́ɛ́dɩ na ɩrʊ́ báa weeni-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ niíni gírímá bɩdamáána zamɔ́ɔ wenkí-daá báa weení wɛná ɩdɩ nɛ́.Bɩdɔmɔɔná yíkowá na kezéńbíídi tɩḿ tɩlɩɩná tɩ́ndɩ na wenbí laadásɩ-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ baayáa ɖɛ sɩsɩ Nations Unies waaŋmáa basɩ́ɩ ɩsɩ bánʊmnáa tɩrɔ nɛ́.Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ naárʊ ɩkɛ́ɛzɩ mará ana adɛ́ɛ nabʊ́rʊ nyazɩ wenbí bɩdamáána tɛ́ɛ́dɩ yáá tɛ́ɛ́dɩ kʊjʊʊ́ dɩnáa yáá ɩlá wenbí bɩtɛ bunúúdi yíkowá yáá kezénbíídi-dɛ́ɛ tɔ́m tɩwɛ tákaraɖá kɩna kɩ-daá nɛ́.considerand cha l’arcugnuschentscha da la dignited da tuot ils members da la famiglia umauna e da lur drets eguels ed inalienabels fuorma il fundamaint da la liberted, da la güstia e da la pêsch sül muond;considerand cha las scugnuschentschas ed il spredsch dals drets umauns haun mno ad acts da barbaria chi offendan la conscienza da l’umanited e cha la creaziun d’ün muond, i’l quêl ils umauns haun la liberted da discuorrer e da crajer libers da terror e da misiergia, es gnida proclameda scu aspiraziun suprema da l’umaun;considerand cha que es essenziel da proteger ils drets umauns cun ledschas per cha l’umaun nu saja sfurzo d’applicher scu ultim mez la revolta cunter la tirannia e l’oppressiun;considerand cha que es essenziel da promouver las relaziuns amicablas traunter las naziuns;considerand cha’ls pövels da las Naziuns Unidas haun proclamo danövmaing i’l statüt lur cretta i’ls drets fundamentels da l’umaun, illa dignited ed illa valur da la persuna umauna, ill’egualited dals drets dad hom e duonna, e ch’els s’haun declaros scu decis da favuriser il progress sociel e d’instituir megldras cundiziuns da viver in üna liberted pü vasta;considerand cha’ls stedis commembers s’haun oblios da sgürer, in cooperaziun cun l’Organisaziun da las Naziuns Unidas, il respet universel ed effectiv dals drets umauns e da las liberteds fundamentelas;considerand ch’üna concepziun cumünaivla da quists drets e da quistas liberteds es d’importanza suprema per accumplir cumplainamaing quist ingaschamaint;proclama l’Assamblea generela la preschainta declaraziun universela dals drets umauns scu ideel chi’d es da ragiundscher cumünaivelmaing da tuot ils pövels e da tuot las naziuns, per cha tuot ils umauns e tuot ils organs da la societed hegian adüna preschaint quista Declaraziun, e ch’els as staintan da promouver ill’instrucziun ed ill’educaziun il respet da quists drets e da quistas liberteds e da sgürer a quists cun imsüras progressivas sül plaun naziunel ed internaziunel arcugnuschentscha ed applicaziun universela ed effectiva, taunt traunter las populaziuns dals stedis commembers svess scu eir traunter ils territoris suottamiss a lur giurisdicziun.Tuot ils umauns naschan libers ed eguels in dignited ed in drets. Els sun dotos cun radschun e conscienza e dessan agir ün invers l’oter in spiert da fraternited.Mincha persuna po fer valair tuot ils drets e tuot las liberteds proclamos illa Declaraziun preschainta sainza distincziun, particulermaing da razza, da culur, da schlatta, da religiun, d’opiniun politica u otra, d’origin naziunel u sociel, da possess, da naschentscha u d’otras circunstanzas.Pünavaunt nu vain fatta üngüna distincziun fundeda sül statüt politic, giuridic u internaziunel dals pajais u dal territori, dal quêl üna persuna deriva, cha quist pajais u territori saja independent, suot tutela, na autonom u suottamiss ad ün’otra limitaziun da suveranited.Mincha umaun ho il dret da vita, da liberted e da sgürezza da la persuna.Üngün nu suos-cha gnir tgnieu in sclavitüd u servitüd; la sclavitüd e’l commerzi da sclevs sun scumandos in tuot lur fuormas.Üngün nu suos-cha gnir suottamiss a la tortura, ne a painas ne a trattamaints crudels, inumauns u degradants.Mincha umaun ho il dret da gnir arcugnuschieu dapertuot scu persunalited giuridica.Tuot ils umauns sun eguels avaunt la ledscha ed haun sainza distincziun il dret da protecziun eguela cunter qualunque discriminaziun chi violess la Declaraziun avaunt maun e cunter qualunque provocaziun ad üna tela discriminaziun.Mincha persuna ho il dret da protecziun leghela avaunt las giurisdicziuns naziunelas cumpetentas cunter acts chi violeschan ils drets fundamentels garantieus illa constituziun u illa ledscha.Üngün nu suos-cha gnir arresto, miss in fermaunza u exilio arbitrariamaing.Mincha persuna ho il dret, in egualited cumplaina, cha sieu cas vegna tratto güstamaing e publicamaing d’ün tribunel independent ed imparziel, il quêl decida davart sieus drets e sias obligaziuns u davart la validited da mincha achüsa penela drizzeda cunter ella.Mincha persuna achüseda d’ün act chastiabel es innozainta fin cha sia cuolpa es cumproveda leghelmaing in ün process public, inua cha tuot las garanzias necessarias per sia defaisa sun gnidas garantidas ad ella.Üngün nu vain condemno per acziuns u omissiuns chi, al mumaint ch’ellas sun gnidas commissas, nu valaivan scu act chastiabel tenor il dret naziunel ed internaziunel. Medemmamaing nu suos-cha il chastih esser pü grand cu quel applichabel al mumaint cha l’act chastiabel es gnieu commiss.Üngün nu suos-cha dvanter l’oget d’intervenziuns arbitraras in sia vita privata, sia famiglia, sieu domicil u sia correspundenza, ne d’attachas cunter sia onur e sia reputaziun. Mincha umaun ho il dret da protecziun leghela cunter telas intervenziuns u telas attachas.Mincha persuna ho il dret da circuler libramaing e da tscherner sieu domicil a l’intern d’ün stedi.Mincha persuna ho il dret da banduner mincha pajais, eir sieu egen, e da turner in sieu pajais.In cas da persecuziun ho mincha persuna il dret da tschercher asil e da survgnir asil in oters pajais.Quist dret nu po be esser invocho in cas da persecuziun pervi da delicts na politics u pervi d’acziuns chi cuntrafan a las miras ed als princips da las Naziuns Unidas.Mincha umaun ho il dret d’üna naziunalited.Üngün nu suos-cha gnir privo arbitrariamaing da sia naziunalited u dal dret da müder naziunalited.Hom e duonna cun eted adatteda haun il dret da marider e da funder üna famiglia, sainza restricziuns davart la razza, la naziunalited u la religiun. Els haun ils medems drets areguard il matrimoni, düraunt il matrimoni ed in cas da sia dissoluziun.A’s po be conclüder il matrimoni cul consentimaint liber e cumplain dals conjughels futurs.La famiglia es ün elemaint natürel e fundamentel da la societed e stu gnir protetta da la societed e dal stedi.Mincha persuna ho il dret d’avair üna proprieted egna u cumünaivla cun oters.Üngün nu suos-cha gnir privo arbitrariamaing da sia proprieted.Mincha persuna ho il dret da la liberted da penser, da conscienza e da religiun, quist dret cumpiglia la liberted da müder religiun u persvasiun scu eir da manifester l’egna religiun u l’egna persvasiun sulet u in cumünaunza, publicamaing u privat, ill’instrucziun, illa pratcha, i’l cult ed ill’execuziun da ritus.Mincha persuna ho il dret da la liberted d’opiniun e d’expressiun, que chi cumpiglia il dret da na gnir molesto pervi da l’egna opiniun scu eir il dret da tschercher, artschaiver, deraser, sainza resguarder cunfins, las infurmaziuns e las ideas cun tuot ils mezs d’expressiun.Mincha persuna ho il dret da la liberted da reuniun e d’associaziun paschaivla.Üngün nu suos-cha gnir oblio da fer part d’ün’associaziun.Mincha persuna ho il dret da’s parteciper al guvern da l’egen pajais, directamaing u cun l’intermediaziun da rapreschantants tschernieus libramaing.Mincha persuna ho suot cundiziuns eguelas il dret d’access a las funcziuns publicas da sieu egen pajais.La volunted dal pövel es il fundamaint da l’autorited da las pussaunzas publicas; quista volunted dess s’exprimer in tschernas periodicas ed onestas cun dret da tscherna generel ed eguel in votaziun secreta u tenor üna procedura equivalenta chi garantescha la liberted da vuscher.Mincha persuna ho scu commember da la societed il dret da sgürezza sociela; ella po pretender d’obtgnair ils drets economics, sociels e culturels indispensabels per sia dignited e pel svilup liber da sia persunalited, que tres sforzs interns dal stedi ed illa cooperaziun internaziunela, resguardand l’organisaziun e las resursas da mincha pajais.Mincha persuna ho il dret da lavur, da tscherna libra da sia lavur, da cundiziuns da lavur güstas e cunvgnaintas e da la protecziun cunter la dischoccupaziun.Tuots haun il dret, sainza discriminaziun, d’ün salari eguel per lavur eguela.Chi chi lavura ho il dret d’üna remuneraziun güsta e commensureda chi sgürescha ad el ed a sia famiglia ün’existenza confuorma a la dignited umauna e chi vain cumpletteda, scha que fo dabsögn, cun oters mezs da protecziun sociela.Mincha persuna ho il dret da funder insembel cun oters sindicats e da s’affilier a sindicats per defender sieus interess.Mincha persuna ho il dret da pos, specielmaing d’üna limitaziun radschunaivla dal temp da lavur, e da vacanzas periodicas pajedas.Mincha umaun ho il dret d’ün standard da viver sufficiaint per sgürer la sandet e’l bainesser d’el svess e da sia famiglia. Que concerna particulermaing l’alimentaziun, ils vstieus, la chüra medicinela scu eir ils servezzans sociels necessaris. El ho il dret da sgürezza in cas da dischoccupaziun, da malatia, d’invalidited, in cas cha’s dvainta vaidg u vaidgua, in cas da vegldüna u i’ls oters cas da perdita da mezs da subsistenza tres circunstanzas independentas da sia volunted.Mamma ed iffaunt haun il dret d’agüd e d’assistenza speciela. Tuot ils iffaunts, ch’els sajan naschieus i’l matrimoni u dadour il matrimoni, giodan la medemma protecziun sociela.Mincha persuna ho il dret d’instrucziun. L’instrucziun stu esser gratuita, almain que chi concerna l’instrucziun elementera e fundamentela. L’instrucziun fundamentela es obligatorica. L’instrucziun tecnica e professiunela stu esser accessibla a tuots; l’access als stüdis superiuors stu esser liber a tuots in egualited cumplaina tenor lur merits.L’instrucziun dess avair in mira il svilup cumplain da la persunalited umauna e rinfurzer il respet dals drets umauns e da las liberteds fundamentelas. Ella dess promouver l’incletta, la toleranza e l’amicizcha traunter tuot las naziuns e tuot las gruppas da razza u da religiun scu eir sustgnair las activiteds da las Naziuns Unidas pel mantegnimaint da la pêsch.Ils genituors haun da priorited il dret da tscherner il gener da l’instrucziun per lur iffaunts.Mincha umaun ho il dret da piglier part libramaing a la vita culturela da la cumünaunza, da giodair las arts e da’s parteciper al progress scientific ed als benefizis chi resultan da quist.Mincha umaun ho il dret da protecziun dals interess morels e materiels derivants da tuot la producziun scientifica, litterara u artistica, da la quela el es l’autur.Mincha persuna ho il dret cha sül champ sociel e sül champ internaziunel regia ün uorden, i’l quêl ils drets e las liberteds manzunos illa preschainta Declaraziun possan ragiundscher ün effet cumplain.Mincha umaun ho dovairs invers la cumünaunza, illa quela suletta es pussibel il svilup liber e cumplain da sia persunalited.Illa realisaziun dals drets e da las liberteds es suottamiss mincha umaun be als limits stabilieus tres la ledscha per sgürer l’arcugnuschentscha e’l respet dals drets e da las liberteds dals oters e per satisfer a las exigenzas da la morela, da l’uorden public e dal bainesser generel in üna societed democratica.Quists drets e quistas liberteds nu suos-chan in üngün cas gnir realisos cunter las miras e cunter ils princips da las Naziuns Unidas.Üngüna disposiziun da la preschainta Declaraziun nu suos-cha gnir interpreteda uschè cha ün stedi, üna gruppa u üna persuna hegia il dret da svilupper ün’activited u d’accumplir ün act chi ho in mira la destrucziun dals drets e da las liberteds manzunos in quista Decleraziun.("Preámbulo" pi ta wigka)Kimnieel fij mapu mew tañi kimgen kvme felen kisugvnew felen xvr kvme mvlen. Tvfaci zugu ñi mvleken mvleyem yamvwvn ka xvr kvme nor felen kom pu reñmawke ce mew.Gewenonmu yamuwvn, zuamgewenonmu kvme felen, goymagenmu nor felen mvley re jazkvnkawvn: Fey mew mvley xvrvmzugu kom pu ce tañi kvme mogeleam kisuke ñi feyentun mew, kisu ñi rakizuam mew ka ñi wimtun mew ñi mvleal egvn.Tañi mvlenoam kaiñetuwvn zugu, awkan zugu tvfeyci wezake vbmen egvn mvley tañi xvrvmuwael tvfeyci wvnenkvleci pu ce zugu mew tañi yamgeam xvr kvme nor felen.Ka kimnieel ñi rvf kvme zugugen, wenvykawvn kom pu Xokiñke Ce egvn, nuwkvlelu Kiñe Mapu mew ("Naciones Unidas" pi ta wigka): Tvfa egvn xawvlelu "Naciones Unidas" mew nuwtuaygvn tvfaci "Fvxa Cijka" mew kvme xvr norkvletuam ñi mogen kom pu wenxu ka pu zomo mvlelu ixofij mapu mew feyci, kom xawvci pu ce tañi werkvel ci Pu Xokinke Ce ("Estados Miembros" pi ta wigka) mvlelu fij mapu kom pvle kejuwayiñ taiñ yamfalafiel xvr kvme felen ka nor felen piwigvn.Femueci mvlcy ñi kimniegeael kom mapu mew nor kvme felen ka kisugvnew mvlen tvfaci rakizuam kvzaw mew.Fey mew Fvxa Xawvn mew ("Asamblea General" pi ta wigka)Wixañpvramgey tvfaci Fvxa Cijka Kom Mapu Fijke Az Ce Tañi Az Mogeleam pigelu.Rvf kvme zugugelu am fey mew ta mvley tañi kvzawael kom pu ce fij mapu mew, pu fvxake vbmen, kom pu ce wvnenkvlelu cem zugu mew rume, pu wenxu ka pu zomo mvley tañi newenmayafiel ka wenuñpvramafiel tvfaci zugu az mogeleam kom pu mogen ce, fey mew ta yamgeay xvr felen ka nor felen tvfaci mogen mew.Kom pu mogence kisuzuam mvlekey, kom cegeygvn, logkogeygvn ka piwkegeygvn, nieygvn kimvn fey mew mvley tañi yamniewael ka epuñpvle kejuwael egvn.KIÑE. Kom xipace, fijke mojfvñ ce wixapvraley ñi kvme felen, nor felen tvfaci Fvxa Cijka mew, cumgeay rume ñi zugun, ñi wimtun, cem azgeay rume, cem kimvn rume nieay.EPU. Kom pu xokiñ ce, cem az mogengeayrume mvlelu fij mapu, ka femueci xvr nvwkvley tvfaci Fvxa Cijka mew.Kom ce mvley ñi mogeleael, kisugvnew feleael ka yamniegeael.Iney rume gelay ñi xafkiñtuceael. Gewelayay xafkiñtucen ran mew kuyfi reke.Cem ce rume wezakamekegelayay, kupafkamekegelayay.Kom ce fij mapu mew mvley ñi kimgeael, wirintukulelu am ñi vy wigka zugu mew ("Personalidad Jurídica" pi ta wigka).Kom femgey ce wigka ñi wirikon zugu mew ("Ley" pi ta wigka) fey mew kom pu ce pepi nvway tvfaci zugu mew. Yamgerumenole cuci sugu rume wirintukulelu tvfaci "Fvxa Cijka" mew.Pu wigka mew mvley kiñe ruka cew ñi norvmgekemum ixofij wezake zugu; fey mew pepi nvway kom pu ce tañi igkañmageam, yamvñmagenole tvfeyci nor zugu wirintukulelu fvta cijka mew "Constitución" pigelu, nielu kom pu xokiñke ce fij mapu.Gelay iney rume ñi koraltukugeael ka wemvnentugeael ka wemvnentugeael tañi mapu mew wezakamekenole.Tvfeyci wigka norvmzuguwe ruka mew, kom pu ce mvley ajkvtuñmageael ñi zugu, tañi kimgeam ñi weza femvn kam femnon ka tañi kimgeam cumueci ñi feletuael ragi kakelu pu ce.KIÑE. Cem ce rume kimvñmagenole ñi weza femvn gelay cumuelu tañi zajuñmageael ka mvley ñi eluñmageael tañi igkawam.EPU. Kuyfi iney rume weza femfule, feyci mew zajufalnofule tvfeyci zugu gelay cumuelu ñi zajuñmageael fewla. Ka gelay cumuelu ñi zoy fvxa zajuñmageael feypilenole fewla tvfeyci nor zugu mew wirintukulelu Fvxa Cijka mew.Wigka ñi wirikon zugu mew ("Ley" pi ta wigka) nvwkvley kom pu ce ka fey mew mvley ñi igkañmageael egvn kake ce zugukonle ñi mogen mew, kam ka ce pekanka lef konle ñi ruka mew, kom tañi felen mew ka wezaka zuguyekañmagele.KIÑE. Kom pu ce mvley ñi kisugvnew miyawael xokiñke ce ("Estados" pi ta wigka) ñi mapu mew.EPU. Kom pu ce pepi xipayay cem xokiñke ce ("Estado" pi ta wigka) mew rume ka kisu ñi mvlemum, welu ka pepi wiñotuay.KIÑE. Cem zugu mew rume inayawgele cem ce rume, tvfa mvley ñi gvnaytuniegeael ("asilar" pi ta wigka) cem xokiñ ce mew rume.EPU. Welu tvfeyci gvnaytucen kvmelayay, rvf weza femle tvfaci ce, inayawlel (lagvmle, weñele) ka yamnofile tvfaci "Naciones Unidas" ñi wixañpvramnieel ci zugu.KIÑE. Kom pu ce pepi nvwkvleay cem az mogen ("nacionalidad" pi ta wigka) mew rume.EPU. Iney rume mvntuñmagelayay ñi az mogen ("nacionalidad") ka pepi nvway ka konaygvn kake az mogen mew kvpa femle egvn.KIÑE. Kom pu zomo ka pu wenxu pepi kureyeway kvpa kvreyewle cem xipacegeaygu rume, kekewme az mogen nieaygu rume. Kvpa niele kisu ñi pu fvren egu femaygu mvten. Ka femueci kvme feleaygu: iney rume cumekelayaygu egu kurewenkvlen kam wvzatule egu rume.EPU. Tvfaci epu ce re kisuzuam pile egu mvten fey wvla pepi kureyewaygu.KVLA. Kom pu fijke ce reñmawengenofule gelayafuy ce kom mapu, fey mew ta pu xokiñ ce ("Estado" pi ta wigka) ka kom pu ce mvley tañi gvnaytunieael fijke fvrenwen ka reñmawen.KIÑE. Kom pu ce mvley kisu ñi gengeael, ka xokiñke ce ñi gengeael cemu rume.EPU. Iney rume pekanka mvntuñmagelayay ñi nieel (cemgeay rume).Cem rakizuam rume cem feyentun rume nieay fij pu ce gelayay cumuelu ñi mvntuñmageael ka takuñmageael. Kisuzuam kvpa konle kake feyentun mew femay mvten, kvpa kimelle ñi rakizuam ka feyentun ka pepi kimelafi.Kom pu ce pepi entuay ñi rakizuam ka zugu, ka pepi kimellafi kompvle cumueci rume (radiomu, telemu, wirinmu) ka pepi kintuay, ramtuay ka joway zugu tañi kvzawkvlenmu. Ka femueci tvfaci zugu pepi kimellafi cew rume.KIÑE. Kom pu ce kisu ñi gvnewmu pepi xawvay cem piei xokiñ ce egvn rume.EPU. Welu cem ce rume pinole ñi konaeal cem xokiñ ce ñi kvzaw mew rume, gelay cumuelu ñi gagegeael.KIÑE. Cem ce rume pepi konay logkolealu tvfeyci xokiñ ce mew nvwkvlelu Kiñe Mapu mew ("País" pi ta wigka) kam werkvaygvn kiñe ce kisu egvn tañi zujiel.EPU. Kom pu ce xvr pepi konay tañi kiñe Mapu Xokiñ ce mew ñi cem kvzaw mew rume.KVLA. Tvfey ci Kiñe Mapu Xokiñ ce mew logkolelu: Logkogey kom pu ce mvlelu fey ci xokiñmu tañi zuam. Tvfa ci pu ce mvxvmmuway tañi zujiam ñi logko egvn, kom xvr pepi feypiaygvn iney tañi zuamniefiel tañi logkogeal.Tvfey ci logkolelu Kiñe Mapu Xokiñ Ce mew mvley wvlael ixofij keju tañi kvme feleam ka kvme mogeleam kom pu ce mvlelu tvfey ci Xokiñ mew. Tvfaci logko kvme pepi kejunole ñi pu ce mvley tañi kejuaetew kake Mapu Xokiñ Ce.KIÑE. Kom pu ce mvley ñi nieael kvzaw, mvley kisu zujiael ñi kvzaw femueci ta xvr feleay ta pu ce. Cem ce rumje penoloe kvzaw mvley tañi gvnaytunieaetew wvnenkvleci pu ce ixofij zugu mew, tañi Kiñe Mapu Xokiñ Ce mew.EPU. Kom pu ce cumgeay rume mvley ñi kom xvr kujigeael tañi kvzaw mew egvn.KVLA. Kom Kvzawci pu ce mvley ñi kvme kujiniegeael; tañi kvme mogeleam ka kvme mogelneam ñi pu fvren. Puwjenole tvfaci mogeam, mvley ñi kejugeael tañi Kiñe Mapu Xokiñ Ce mew.MELI. Tvfeyci pu kvzawfe rvf kvme felenole, yamvñmagenole ñi zugu egvn pepi xawvluwaygvn tañi kinewvn igkawam egvn.Kom Kvzawfe pu ce mvley ñi vrkvtuael ñi kvzaw mew, ka tañi zoy kvzawnoam, yamvñmageael ñi orario ka tañi kiñe mufv antv vrkvtuael fij xipantu.KIÑE. Kom pu ce mvley ñi kvme mogen nieael; kuxanle egvn tañi peael lawen, tañi kvme iyael egvn, kvme tukuluwvn ñi peael, kvme ruka mew ñi mvleael, tañi peael lawentufe ce egvn. Tvfa rume falile tañi keju kujigeael. Ka femueci pepi kvzawnole mvley ñi kejuaetew ka gvnaytuaetew pu wvnenkvleci pu ce ixofij zugu mew tañi Kiñe Mapu Xokiñ mew.EPU. Pvñeñci pu zomo ka mvle-mvlegeci pu picike ce mvley ñi peaetew ka kejuaetew kvmeke lawentucefe ka femueci kom pu picike ce mvley ñi gvnaytuniegeael kom pu Xokiñ Ce mew.KIÑE. Kom pu ce pepi kimay fij cijkatun, cem ce rume kujilayay tañi kimam. Welu kom pu ce mvley tañi rvf kimelgeael fij zugu wvneluw cijkatukeel tañi kim cegeam. Cem ce rume zoy kvpa cijkatule tañi zoy kimam femay mvten ka kom pu ce cumgeay rume, pepi konay cem cijkatun mew rume, tañi ayvnieel ñi inayael.EPU. Kom tvfaci cijkatun ka kimeltun mvley ñi kejuael kvme cegeam, kim cegeam, nor vegeam, mvley ñi newenmayafiel ta nor felen ka kisugvnew felen tvfaci mogen mew. Mvley tañi kejuael welukon yamniewael mew ka wenvykawael kom pu ce ka fijke Xokiñke Pu Ce, cem az mogen rume nieaygvn. Kom tvfaci kimeltun mvley ñi kejukvzawmayafiel ka wixañpvramafiel fij kvmeke zugu "Naciones Unidas" mew.KVLA. Kom pu kurewen mvley kisu egu ñi piael cem kimvn ka cijkatun nieael tañi pu pvñeñ.KIÑE. Kom pu ce mvley ñi kisuzuam nvwael cem wimtun mew rume mvlele tañi Xokiñ Ce mew, ka tañi kintuael, inakonael, ka nvael cem fvtake kimvn rume mvlele.EPU. Cem ce rume mvley tañi gvnaytukunieñmageae ka kuñiwtukunieñmageael tañi gvbam ka tañi kimvn niele ka femueci mvley ñi niegeael tvfaci zugu cuci ce rume kuwv mew entule cem kvzaw rume.Fijke Kiñe Mapu Xokiñ Ce mew mvley ñi kvme nor elgeael zugu, femueci ta kom pu ce mvlelu fij mapu yamvñmageay ñi nor az felen.KIÑE. Kom pu ce mvley tañi rvf nieael kvme zugu, kvme rakizuam ka tañi nor cegeael tañi ragi pu Xokiñ Ce mew, fey mew am xemkvlelu ce reke ka amulnielu cem kvzaw rume.EPU. Tañi nor felenmu ka kisugvnew felenmu kom pu ce nvwkvleay wigka ñi wirikon zugu mew ("Ley" pi ta wigka) mvten, fey mew ta kakelu pu ce yamvñmageay ñi kvme feleael, kisugvnew felen, ñi nor feleael ka tañi mvleam xvr ka nor mogen kom pu Xokiñke Ce mew.KVLA. Kom tvfaci nor zugu cumkaw rume gelay ñi nvgeael weluka ka pekagka amulgeale. "Naciones Unidas" ta pekagka amulael mogen, wixañpvrammekelay tvfaci "Fvxa Cijka".Tvfaci "Fvxa Cijka", cew tañi kimelgen cumueci ñi mvleael mogen fij mapu, gelay cem xokiñ ce rume ñi nvafiel tañi goymalafiel ka tañi kvzawmayafiel tañi ñamvmnaqvmgeam cuci zugu rume pegelgeael tvfaci "Fvxa Cijka" mew.ker pomeni priznanje prirojenega človeškega dostojanstva vseh članov človeške družbe in njihovih enakih in neodtujljivih pravic temelj svobode, pravičnosti in miru na svetu;ker sta zanikanje in teptanje človekovih pravic pripeljala do barbarskih dejanj, žaljivih za človeško vest, in ker je bila stvaritev sveta, v katerem bi imeli vsi ljudje svobodo govora in verovanja in v katerem ne bi živeli v strahu in pomanjkanju, spoznana za najvišje prizadevanje človeštva;ker je nujno potrebno, da se človekove pravice zavarujejo z močjo prava, da človek ne bi bil prisiljen zatekati se v skrajni sili k uporu zoper tiranijo in nasilje;ker je nujno potrebno pospeševati razvoj prijateljskih odnosov med narodi;ker so ljudstva Združenih narodov ponovno potrdila svojo vero v temeljne človekove pravice in dostojanstvo in vrednost človekove osebnosti, v enakopravnost moških in žensk in se odločila, da bodo podpirala družbeni napredek in ustvarjanje boljših življenjskih pogojev v večji svobodi;ker so se vse države članice zavezale, da bodo, v sodelovanju z Združenimi narodi, pospeševale splošno in resnično spoštovanje človekovih pravic in temeljnih svoboščin;ker je skupno razumevanje teh pravic in svoboščin največjega pomena za popolno uresničitev te zaveze,Generalna skupščina razglašaTo splošno deklaracijo človekovih pravic kot skupen ideal vseh ljudstev in vseh narodov z namenom, da bi vsi organi družbe in vsi posamezniki, vedno v skladu s to Deklaracijo, pri pouku in vzgoji razvijali spoštovanje teh pravic in svoboščin ter s postopnimi državnimi in mednarodnimi ukrepi zagotovili in zavarovali njihovo splošno in resnično priznanje in spoštovanje, tako med narodi držav članic samih, kakor tudi med ljudstvi ozemelj pod njihovo oblastjo.Vsi ljudje se rodijo svobodni in imajo enako dostojanstvo in enake pravice. Obdarjeni so z razumom in vestjo in bi morali ravnati drug z drugim kakor bratje.Vsakdo je upravičen do uživanja vseh pravic in svoboščin, ki so razglašene s to Deklaracijo, ne glede na raso, barvo kože, spol, jezik, vero, politično ali drugo prepričanje, narodno ali socialno pripadnost, premoženje, rojstvo ali kakršnokoli drugo okoliščino.Nadalje ni dopustno nikakršno razlikovanje glede na politično ali pravno ureditev ali mednarodni položaj dežele ali ozemlja, ki mu kdo pripada, pa naj bo to ozemlje neodvisno, pod skrbništvom, nesamoupravno ali kakorkoli omejeno v svoji suverenosti.Vsakdo ima pravico do življenja, do prostosti in do osebne varnosti.Nihče ne sme biti držan ne v suženjstvu ne v tlačanski odvisnosti; suženjstvo in trgovina s sužnji v kakršnikoli obliki sta prepovedana.Nihče ne sme biti podvržen mučenju ali okrutnemu, nečloveškemu ali ponižujočemu ravnanju ali kaznovanju.Vsakdo ima povsod pravico do priznanja pravne sposobnosti.Vsi so enaki pred zakonom, vsi, brez diskriminacije, imajo pravico do enakega pravnega varstva. Vsi imajo pravico do enakega varstva pred sleherno diskriminacijo, ki bi kršila to Deklaracijo, kakor tudi pred vsakim ščuvanjem k takšni diskriminaciji.Vsakdo ima pravico do učinkovitega pravnega sredstva pri pristojnih državnih sodnih oblasteh proti dejanjem, ki kršijo temeljne pravice, priznane mu po ustavi ali zakonu.Nihče ne sme biti samovoljno zaprt, pridržan ali izgnan.Vsakdo je pri odločanju o njegovih pravicah in dolžnostih in v primeru kakršnekoli kazenske obtožbe zoper njega upravičen ob polni enakosti do pravičnega in javnega obravnavanja pred neodvisnim in nepristranskim sodiščem.Vsakdo, ki je obtožen kaznivega dejanja, ima pravico, da velja za nedolžnega, dokler ni spoznan za krivega v skladu z zakonom, v javnem postopku, v katerem so mu dane vse možnosti, potrebne za njegovo obrambo.Nihče ne sme biti spoznan za krivega kateregakoli kaznivega dejanja zaradi kakršnegakoli ravnanja ali opustitve, ki v času storitve ni bilo kaznivo dejanje po notranjem ali mednarodnem pravu. Prav tako se ne sme izreči strožja kazen od tiste, ki je bila predpisana v času storitve kaznivega dejanja.Nikogar se ne sme nadlegovati s samovoljnim vmešavanjem v njegovo zasebno življenje, v njegovo družino, v njegovo stanovanje ali njegovo dopisovanje in tudi ne z napadi na njegovo čast in ugled. Vsakdo ima pravico do zakonskega varstva pred takšnim vmešavanjem ali takšnimi napadi.Vsakdo ima pravico do svobodnega gibanja in izbire prebivališča znotraj meja določene države.Vsakdo ima pravico zapustiti katerokoli državo, vključno s svojo lastno, in vrniti se v svojo državo.Vsakdo ima pravico v drugih državah iskati in uživati pribežališče pred preganjanjem.Na to pravico se ni mogoče sklicevati v primeru pregona, ki dejansko temelji na nepolitičnih kaznivih dejanjih, ki so v nasprotju s cilji in načeli Združenih narodov.Vsakdo ima pravico do državljanstva.Nikomur se ne sme samovoljno vzeti državljanstvo ali zakonita pravica do spremembe državljanstva.Polnoletni moški in ženske imajo brez kakršnihkoli omejitev glede na raso, državljanstvo ali vero, pravico skleniti zakonsko zvezo in ustanoviti družino. Upravičeni so do enakih pravic v zvezi z zakonsko zvezo, tako med zakonsko zvezo, kot tudi, ko ta preneha.Zakonska zveza se sme skleniti samo s svobodno in polno privolitvijo obeh bodočih zakoncev.Družina je naravna in temeljna celica družbe in ima pravico do družbenega in državnega varstva.Vsakdo ima pravico do premoženja, tako sam, kakor tudi skupno z drugimi.Nikomur ne sme biti premoženje samovoljno vzeto.Vsakdo ima pravico do svobode misli, vesti in veroizpovedi; ta pravica vključuje svobodo spreminjati prepričanje ali vero, kakor tudi njuno svobodno, javno ali zasebno izražanje, bodisi posamezno ali v skupnosti z drugimi, s poučevanjem, z izpolnjevanjem verskih dolžnosti, z bogoslužjem in opravljanjem obredov.Vsakdo ima pravico do svobode mišljenja in izražanja, vštevši pravico, da nihče ne sme biti nadlegovan zaradi svojega mišljenja, in pravico, da lahko vsak išče, sprejema in širi informacije in ideje s kakršnimikoli sredstvi in ne glede na meje.Vsakdo ima pravico do svobodnega in mirnega zbiranja in združevanja.Nikogar se ne sme prisiliti k članstvu v katerokoli društvo.Vsakdo ima pravico sodelovati pri opravljanju javnih zadev svoje države bodisi neposredno ali pa po svobodno izbranih predstavnikih.Vsakdo ima pod enakimi pogoji pravico do javnih služb v svoji državi.Volja ljudstva je temelj javne oblasti; ta volja se mora izražati v občasnih in poštenih volitvah, ki morajo biti splošne, ob načelu enakosti in tajnega glasovanja ali po kakšnem drugem enakovrednem postopku, ki zagotavlja svobodo glasovanja.Vsakdo ima kot član družbe pravico do socialne varnosti in pravico do uživanja, s pomočjo prizadevanja svojih skupnosti in mednarodnega sodelovanja in v skladu z ureditvijo in sredstvi neke države, ekonomskih, socialnih in kulturnih pravic, nepogrešljivih za njegovo dostojanstvo in svoboden razvoj njegove osebnosti.Vsakdo ima pravico do dela in proste izbire zaposlitve, do pravičnih in zadovoljivih delovnih pogojev in do varstva pred brezposelnostjo.Vsakdo ima, brez kakršnekoli diskriminacije, pravico do enakega plačila za enako delo.Vsakdo, kdor dela, ima pravico do pravične in zadovoljive nagrade, ki zagotavlja njemu in njegovi družini človeka vreden obstoj in ki naj se po potrebi dopolni z drugimi sredstvi socialnega varstva.Vsakdo ima pravico sodelovati pri ustanavljanju sindikata ali pridružiti se sindikatu za zavarovanje svojih interesov.Vsakdo ima pravico do počitka in prostega časa, vključno z razumno omejitvijo delovnih ur , in pravico do občasnega plačanega dopusta.Vsakdo ima pravico do takšne življenjske ravni, ki zagotavlja njemu in njegovi družini zdravje in blaginjo, vključno s hrano, obleko, stanovanjem, zdravniško oskrbo in potrebnimi socialnimi storitvami; pravico do varstva v primeru brezposelnosti, bolezni, delovne nezmožnosti, vdovstva ter starosti ali druge nezmožnosti pridobivanja življenjskih sredstev zaradi okoliščin, neodvisnih od njegove volje.Materinstvo in otroštvo sta upravičena do posebne skrbi in pomoči. Vsi otroci, bodisi da so rojeni kot zakonski ali zunaj zakonske skupnosti, uživajo enako socialno varstvo.Vsakdo ima pravico do izobraževanja. Izobraževanje mora biti brezplačno vsaj na začetni stopnji. Šolanje na začetni stopnji mora biti obvezno. Tehnično in poklicno šolanje mora biti splošno dostopno. Višje šolanje mora biti na osnovi doseženih uspehov vsem enako dostopno.Izobraževanje mora biti usmerjeno k polnemu razvoju človekove osebnosti in utrjevanju spoštovanja človekovih pravic in temeljnih svoboščin. Pospeševati mora razumevanje, strpnost in prijateljstvo med vsemi narodi in med rasami in verskimi skupinami ter pospeševati dejavnost Združenih narodov in ohranitev miru.Starši imajo prednostno pravico pri izbiri vrste izobraževanja svojih otrok.Vsakdo ima pravico prosto se udeleževati kulturnega življenja svoje skupnosti, uživati umetnost in sodelovati pri napredku znanosti in biti deležen koristi, ki iz tega izhajajo.Vsakdo ima pravico do varstva moralnih in premoženjskih koristi, ki izhajajo iz kateregakoli znanstvenega, književnega ali umetniškega dela, katerega avtor je.Vsakdo je upravičen do družbenega in mednarodnega reda, v katerem se lahko v polni meri uresničujejo pravice in svoboščine, določene v tej Deklaraciji.Vsakdo ima dolžnosti do skupnosti, v kateri je edino mogoč svoboden in popoln razvoj njegove osebnosti.Pri izvajanju svojih pravic in svoboščin je vsakdo podvržen samo takšnim omejitvam, ki so določene z zakonom, katerih izključni namen je zavarovati obvezno priznanje in spoštovanje pravic in svoboščin drugih ter izpolnjevanje pravičnih zahtev morale, javnega reda in splošne blaginje v demokratični družbi.Te pravice in svoboščine se v nobenem primeru ne smejo izvajati v nasprotju s cilji in načeli Združenih narodov.Nobene določbe te Deklaracije se ne sme razlagati tako, kot da iz nje izhaja za državo, skupino ali posameznika kakršnakoli pravica do kakršnegakoli delovanja ali dejanja, ki bi hotelo uničiti v njej določene pravice in svoboščine.Iyadoo aqoonsiga sharafta uu ku dhashay iyo xuquuqda maguurtada ah ee ay u siman-yihiin dadweynaha adduunku uu yahay saldhigga xorriyada, caddaaladda iyo nabadda dunida.Iyadoo aqoonsi la'aanta iyo ku tumashada xuquuqda aadanuhu ay ka dhasheen falal waxashtinimo ah oo shucuurta aadanuhu ka danqato iyo iyadoo gaaritaanka duni aadanaha ku nooli haystaan xornimo ay ku cabbiraan fikradahooda iyo waxay aaminsan yihiin iyo iyagoon qabin cabsi iyo baahi, laguna dhawaaqay inay tahay ujeedada ugu weyn ee uu dadku leeyahay.Iyadoo ay tahay lagama maarmaan in xuquuqda aadanuhu ay noqdaan kuwo sharcigu dhowro, si uusan qofku, ugu dambeynta, ugu baahan inuu xoog kaga soo horjeesto cadaadiska.Iyadoo ay tahay lagama maarmaan in sare loo qaado horumarinta xiriirka saaxiibtinimo ee ka dhexeeya Dowladaha.Iyadoo dadyowga dunidu ay ku caddeeyeen mar kale Dastuurka Qaramada Midoobay sida ay u aaminsan yihiin sharafta iyo qiimaha qofka aadamiga ah iyo sinnaata xuquuqda ragga iyo dumarka iyagoo goostay inay hore u mariyaan bulshada heerka, noloshoodane la wanaajiyo iyagoo ku nool xornimo ballaaran.Iyadoo Dawladaha xubnaha ka ah Qaramada Midoobay ay dhexdooda iska ballan qaadeen iyagoo la kaashanaya Hayadaha caalamiga ah sare u qaadidda dhowritaanka iyo xushmaynta xuquuda aadanaha iyo xorriyadda aasaasiga ah.Iyaadoo helitoanka aragti midaysan ee la xiriirta xuquuqdan iyo xorriyaadkan ay tahay arrin qiima weyn ku fadhisa si loo fuliyo ballan qaadkan.Golaha loo dhanyahay ee Qaramada Midoobay wuxuu soo saarayaa Baaqan oo saldhig u ah dadyowga dunida ku nool dhammaantood sidii qof waliba ama xubin kasta oo ka mid ah bulshada, isagoo maskaxda ku haya Baaqan, ugu dadaali lahaa sare u qaadidda dhowritanka xuquuqdan iyo xorriyaadkan, isagoo u mareya waxbarasho iyo barbaarin, talaabooyin xiriir ah qaadaya xagga dibadda iyo gudahaba sidii loo xaqiijin lahaa in si dhab ah loo aqoonsado ha ahaato dadweynaha ku dhex nool Dawladaha xubinta ka ah Qaramada Midoobay ama dadyowga ku nool dhulalka xukonkooda hoos yimaado.Aadanaha dhammaantiis wuxuu dhashaa isagoo xor ah kana siman xagga sharafta iyo xuquuqada Waxaa Alle (Ilaah) siiyay aqoon iyo wacyi, waana in qof la arkaa qofka kale ula dhaqmaa si walaaltinimo ah.Qof kastaa wuxuu leeyahay xuquuqda lagu tilmaamay Baaqan iyada oo aan loo kale soocin xag qabiil, midabka, dheddig ama lab, afka, diinta, siyaasadda ama fikrad kale, dhalasho ama meesha uu ka soo askumay, xoolaha, dhalasho ama xaalada kale. Waxaa kale oo aan lagu samayneyn kala soocid ku salaysan arrimaha siyaasadeed, xukun ama xaal caalami ee uu ku suganyahay, dhulka ama dalka uu qofka u dhashay, ha ahaado dalkaasi mid madax bannaan, mid weli dawlad kale maamusho (wisaaya) mid aan haysan xukun hoosaad ama aan haysan gobanima buuxda.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay nolol, xorriyo iyo nabad gelyo.Ma jiro qof loo hoysan karo addoon, addoonsiga iyo ka ganacsiga addoonta way reebanyihiin cayn kasta ay ku yimaadaan.Ma jiro qof loo geysan karo silic dilyo ama ciqaab ka baxsan aadaninimada.Qof kastaa wuxuu xaq u laayahay in loo aqoonsado, meel kasta oo uu Joogo, qofnimadiisa.Dadka oo dhammi way u simanyihiin sharciga waxayna xaq u leeyihiin, iyaga oo aan la kala soocin, in sharcigu dhowro. Dadka oo dhammi waxay xaq u leeyihiin in si siman looga badbaadiyo wax alla wixii kala sooc-sooc ah oo ka soo horjeeda Baaqan ama dhiirigelni kara kala sooc-soocid.Qof kasta wuxuu xaq u leeyahay inuu helo Maxkamadaha ku hawsha leh ee dalkiisa cawin celin dhab ah marka lagu xad-gudbo xuquuqda asaasiga ah oo uu dastuurka ama sharciga siiyay.Qofna looma xiri karo, looma hayn karo, ama looma masaafurin karo si sharci darro ah.Qof Kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu helo sinnaan buuxda Maxkamad Caadil ah horteed marka la gaynayo xuquuqdiisa iyo waajibaadkiisa iyo marka ay dhacdo in loo haysto dacwo ciqaab ah.Qof kasta oo lagu soo oogay dacwo ciqaab ah wuxuu xaq u leeyahay in loo ictiqaado inuu yahay dembi laawe ilaa laga caddeeyo inuu yahay dembiile sida uu qabo sharcigu, ayna ku dhawaaqdo Maxkamad dadka u furun oo eedeysanayaasha loo oggolaaday dammaanadaha lagama maarmaanka u ah difaacooda.Qofna lama saari karo ciqaab ka dhalatay fal ama fal l'aan haddii falkaasi ama fal la'aantaasi xagga sharciga Dalka ama kan Caalamiga ah, aanay ahayn dembi waqtiga la galay. Sidoo kale dembilaha lama saari karo ciqaab ka adag tii u degsanayd falka dembigaas markii la galay.Qofna si sharci darro ah looma faragelin karo arrimihiisa u gaarka ah, qoyskiisa, gurigiisa ama warqadihiisa; sidoo kale lama dhaawici karo sharaftiisa ama sumcaddiisa. Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu sharciga ka hoos galo fara gelintaas iyo dhaawicidaas.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu si xornimaa ugu dhex socdo una dego gudaha dal kasta.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu ka dhoofo dal kasta oo uu ku jiro kiisa, kuna soo laabto.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu dal kale u raadsado kana helo magan gelyo siyaasadeed isagoo ka baxsanayo cadaadis.Xaqa kor ku xusan laguma doodi karo haddii cadaadisku yahay mid dhab ahaan ka dhashay dembi aan siyaaso la xiriirin ama falal ka soo horjeeda ulajeedooyinka iyo mabaadiida Qaramada Midoobay.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay Jinsiyad.Qofna si sharci darro ah loogama qaadi karo Jinsiyadiisa, loomana diidi karo xaqa ah inuu Jinsiyadiisa beddesho.Ragga iyo dumarka qaan gaarka ah, iyaga oo aan loo kala soocin xagga dhalashada, qowmiyada ama diinta, waxay xaq u leeyihiin inay guursadaan oo qoys abuuraan. Way u siman yihiin xaqa ku saabsan guriga, muddada xiriirka guurka socdo iyo marka uu xiriirkaas dhammaanayo.Guur wuxuu dhici karaa oo keli ah marka la helo rabitaan buuxa oo xor ah ee labada doonaysa inay is-guursadaan.Qoysku waa unugga saldhigga u ah bulshada, wuxuuna xaq u leeyahay in Dawladda iyo mujtamacu bad baadiyaan.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu keli ahaan xoolo yeesho ama cid kale xoolo kula shirkoobo.Qofka xoolahiisa si sharci darro ah loogama qaadi karo.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu helo xorriyadda xagga fikradda, wacyiga iyo diinta; wuxuu kale uu qofka xaq u leeyahay inuu beddelan karo diinta iyo wax alle wuxuu aaminsanyahay. Waxa kale uu qofku xaq u leeyahay inuu, keli ahaan ama isaga oo dad kale wehliyaan, soo bandhigo meel fagaara ah ama meel gaar ah, diintiisa ama waxa uu aaminsan yahay, kuna muujinayo xagga waxbarid, ku dhaqanka, caabudid iyo cibaadaysi.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu helo xornimo xagga ra'yiga iyo hadalka; wuxuu kale xaq u leeyahay inaan lagu fara gelin ra'yigiisa iyo inuu raadsado, helo, dhiibo warar iyo fikrado isaga oo isticmaalaya qalab kasta oo war baahin ah iyaga oo aan loo fiirin ama xayirin wax soohdima ah.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu helo xornimo uu uga qayb galo isu-tag iyo urur leh ulajeeddo nabad-gelyo.Qofna laguma khasbi karo inuu ka mid noqdo urur.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu ka qayb galo maamulka Dalkiisa si toos ah ama isagoo si xornimo ah u dooranaya cid wakiil ka ah.Dadka oo dhami way u simanyihiin inay ka qayb galaan maamulka sare ee dalka ka jira.Rabitaanka dadweynuhu waa saldhigga awoodda Dawladda; rabitaankaas waxaa lagu muujinyaa dooroshooyin run ah oo xilliyo joogta ah dhacaya, laga wada qayb-galaya, waxayna u dhacayaan si qarsoodi ah ama hab kale oo wax lagu doorto oo xor ah.Qof kastaa, maadaama uu xubin ka yahay bulshada, uu xaq u leeyahay inuu helo daryeel caafimaad. Daryeelkaas oo qof waliba u fududaynaya xuquuq dhaqaale, mujtamac iyo mid aqooneed ee lagama maarmaanka u ah qofka sharaftiisa, xornimadiisa iyo koritaanka qofnimadiisa. Taasoo ku imaanaysa dadaalka gudaha iyo iskaashiga caalamiga, isagoo laga eegayo nidaamka iyo ilaha dhaqaale ee Dawlad kasta.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu shaqo helo, inuu u madax bannaanaado doorashada shaqada uu qabanayo, in sharuuduhu shaqada ahaadaan kuwo caddaalad ku fadhiya, isagana u danaynaya iyo inaysan shaqo la'aan ku dhicin.Qof kastaa, iyadoon dadka la kala soocin, wuxuu xaq u leeyahay inuu helo mushaar la mid ah kan uu qaato qof kale oo ay isku shaqa qabtaan.Qofka shaaqeeyaa wuxuu xaq u leeyahay inuu helo mushaar wax taro, kuna filan si uu ugu noolaado isaga iyo qoyskiisuba. Loona kabo haddii loo baahdo daryeellada kale.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu abuuro urur ama ku biiro kuwo jiray si uu u ilaaliyo danihiisa.Qof kasta wuxuu xaq u leeyahay nasasho oo ay ku jirto waqti kooban oo macquul ah oo laga jaro saacadaha shaqada iyo xilliyo fasax oo uu mushaar u socdo.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu gaaro heer nololeed oo waxtar u ah caafimaadka iyo ladnaanta naftiisa iyo qoyskiisa; ha ugu horeeyaan cuntada, dharka, hoyga, daryeel caafimaad iyo wax alle wixii adeeg bulshadeed oo lagama maarmaan ah; wuxuu kale uu xaq u leeyahay inuu helo daryeel markii ay ku timaada shaqo la'aan, cudur, curyaanimo, geeri, gabow ama dhibaatooyinka kale uusan la shaqaysan kari ka baxsan awoodiisa.Hooyada umusha iyo dhalaanku waxay xaq u leeyihiin xannaano iyo gacan siin gaar ah. Caruurta oo idil, ha ku dhashaan ama yaanay ku dhalan meher, waxay xaq u leeyihiin xannaana isku mid ah.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu helo wax-barasho. Waxbarashadu waa lacag la'aan, ugu yaraan heerka dugsiyada hoose iyo heerka aasaasiga ah. Waxbarashada dugsiyada hoose waa khasab. Waxbarashada farsamo iyo midda xirfadeed waa inay noqdaan kuwo la helo; tacliinta sare sidoo kale waa inay u furnaataa dadka oo dhan, iyada oo la tix-gelinayo qof la arko mudnaantiisa.Waxbarashadu waa inay ahaato mid loola jeedo in lagu kobciyo shakhsiyadda qofka xoojinta dhowritaanka xuquuqda aadanaha iyo xorriyaadka asaasiga ah. Wax-barashadu waa inay ahaato mid wax ka tarta is-af-garadka isu-dulqaadka iyo saaxibtinimada ka dhexaysa qowmiyaadka ama dadka kala jinsiga iyo diinta ah, waana inay si adkayso hawlaha Qaramada Midoobay ee la xiriira sugidda nabad-gelyada.Waalidka ayaa iska leh xaqa koobaad oo ah inay doortaan nooca waxbarashada la siinayo caruurtooda.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay inuu si madax bannaan uga qayb qaato hiddaha nololeed ee bulshada, inuu ka faa'idaysto farshaxanka, inuu ka qayb galo, horumarinta cilmiga iyo ka faa'idaysigiisa.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyahay in la daafoco danihiisa maadiga iyo macnawiga ha ee ka dhasha waxa uu isagu curiyay xagga cilmi suugaanta iyo farshaxanka.Qof kastaa wuxuu xaq u leeyaday inuu helo nidaam bulsho iyo hab caalami ah oo xuquuqda iyo xorriyaadka lagu tilmaamay Baaqan si buuxda loogu dhaqan gelin karo.Qof kasta waxaa ka saaran bulshadiisa waajibaad; bulshadu waa meesha qura oo ay suurtowdo in qofku shakhsiyadiisu si madax bannaan oo buuxda ay ugu kobocdo.Marka uu qofku gudanayo xuquuqdiisa iyo xorriyaadkiisa waxaa xiraya oo qura inta sharcigu ka reebay, iyadoo ula jeedadu tahay oo keliya aqoonsiga iyo dhowritaanka xuquuqda iyo xorriyaadka dadka kale in la dhowro iyo sidoo kale anshaxa, nabad-gelyada guud iyo wanaagga guud ee mujtamaca diimaqaraadiga ah.Xuquuqda iyo xorriyaadka kor ku xusan looma isticmaali karo si ka soo horjeeda ulajeedooyinka iyo mabaadiida Qaramada Midoobay.Baaqan kuma jiraan wax loo fasiri karo in micnahoodu yahay in Dawlad, koox ama qof xaq u leeyahay inuu ku kaco fal ama falal loola jeedo in lagu burburiyo xuquuqda ama xorriyaadka lagu qoray Baaqan.Munashqantsita ruranantsipaq, runakuna ali jusgashqa kananpaq, y ali kawanantsipaqpis kay patsacho, tantyashwan imanoq lapantsikunapis bälishqantsita. Tsaynoqpa tantyashwan imanoq lapan runa mayintsikuna derëchun nishqankunata tsararaykashqanta. Manami pipis kay derëchun nishqankunata kachanmantsu.Wakinkuna kay derëchun nishqankunata despresyar mana reqipäkushpan pasaypa mana ali kaqkunata rurapäkun. Rurapäkuptin interu munducho lapan runakuna shonqun rurincho rabyakärin. Tsawraqa lapanpita mas munashqannoq wilakärin mas alina kawapäkunanpaq kaynoq nir: "Lapan runakuna mana mantsakuypa kawanmanna y pishiychöpis manami kanmannatsu. Tsaynoqpis lapan runakuna ima yarpashqankunalatapis parlanman y munashqankunalamanpis kriyinman".Laykuna kanman runakunapa derëchun nishqankuna mana elqashqa kananpaq. Tsay presïsumi kaykan. Mana kaptenqa imatapis mas rurayta mana pwëdir runakuna imaykanoqpapis mana ali awturidäkunapa kontran sharkapakun y tukuynoqpa nakatsikoqkunata elqätsipäkun.Tsaynoqmi lapan nasyunkuna amistächo kawapäkunman. Tsaypis presïsumi.Lapan nasyunkunapa delegädunkuna juntakärir eskribipäkorqan Nasyones Unidas nishqanpa qalaykatsinan kartata. Tsay kartacho eskribipäkorqan runakunapa derëchun nishqankunapita. Tsaynoqpis eskribipäkorqan imanoq runakuna balurniyoq kashqanta, y olqupaq warmipaqpis derëchun nishqankuna iwal kashqanta. Tsay eskribishqankunaman yärakärin Nasyones Unidas nishqanpa myemrunkuna. Tsaynoqpis tsay kartacho eskribiraykan kaynoq nir: "Librina arupäkushun ali kawayman chayapäkunantsipaq" nir.Nasyones Unidas nishqanpa lapan myemrunkuna promitipakorqan yanapänakur arupäkunanpaq interu munducho runakunapa derëchun nishqankuna respitashqa kar kumplikänanpaq.Kay promitishqanqa ali rurakashqa kananpaq, Iapantsikunapis juk yarpayla tantyapäkushwan kay derëchun nishqankunata.Tsaymi Nasyones Unidaspa juntakashqan runakuna wilakun kayta:INTËRU MUNDUCHO LAPAN RUNAKUNAPA DERËCHUNKUNAPITA WILAKUSHQANKay wilakushqan lapan runakunapis nasyunkunapis iwal tantyapäkunanpaq tsay derëchun nishqankunapitami. Tsaynoqpaqa lapan runakunapis y mandaq awturidäkunapis, kay wilakushqanman yarpashqala kashpanqa, yachatsipäkunman wakinkunata kay derëchun nishqankunata respitananpaq. Tsaynoqpis juklä nasyunkunawanpis shumaq animatsipäkunman nasyunnincho kaqkunata y wakin munaynincho kaqkunatapis kaynoq nir ninanpaq: "Kay derëchun nishqankuna lapan runakunapaqmi. Noqa tsay derëchunkuna nishqannoqlami ali kawashaq runa mayëkunawan'.Lapantsikunapis Iibrimi yurishqantsi. Bälintsimi y derëchuntsikunapis wakinkaqkunanoqlapami. Yarpaynintsikunapis kaykanmi runa mayintsikunawan juk wawqinoq kuyanakur kawapäkunantsipaq.Lapantsikunapaqpis kay wilakushqancho eskribishqankaq dere.chuntsikuna. Kay derëchuntsikuna iwalla kanman ima räsa runakunapaqpis, yoraqpaq yanapaqpis, warmipaq olqupaqpis ima kläsi rimaqkunapaqpis, mayqan relijyunkunaman kriyeqkunapaqpis, tsaynoq ima politikacho pureqkunapaqpis, mayqan nasyunpita runakunapaqpis, riku runakunapaq pobri runakunapaqpis, imanoq yurishqa kaqkunapaqpis, y tsaynoq imanoq kawaqkunapaqpis.Kay derëchuntsikuna iwalla kanman lapantsikunapaqpis. Markantsi nasyunnoq kaptin o mana nasyunnoq kaptinpis, markantsi kikintsipa munaynintsicho kaptin o jukpa munaynincho kaptinpis, markantsipa awturidäninkuna imanoq kaptinpis, derëchuntsikuna iwalla kanman.Lapantsikunapami derëchuntsi kan mana pipis wanutsimänantsipaq, Iibri munaynintsicho kawanantsipaq, y mana pipitapis mantsakuypa kawanantsipaq.Manami pipis rantishqa runanoq arunmantsu jukpaq.Kastigashqa karpis, manami pipis fiypa nakatsishqaqa kanmantsu animal nakatsishqa kashqannoq, ni pasaypa umillatsishqapis kanmantsu.Lapantsikunatapis maycho tsaychöpis awturidäkuna mana jarukuylapa ali respitamashwan.Laykuna jusgamashwan lapantsita iwalla. Kay karta eskribishqa kashqanpita mana käsukoqkunapita Iaykuna kuydamashwan lapantsikunatapis mana despresyashqa kaylapa.Juk runa, nasyunninpa layninta mana käsukur, mana al ita ruramaptintsi, derëchuntsi kanmi awturidäkunaman kejakoq aywanantsipaq. Y tsaycho lapantsi atyendishqa kashwan iwalla.Manami pipis lutalaqa prësutsishqa kanmantsu karsil wayiman. Ni tsaynoqpis lutalaqa qarqushqa kanmantsu markanpita.Lapantsikunapami derëchuntsi kan imalapitapis runakunapa nawpancho jusgashqa kanantsipaq, alipita mana alipitapis. Tsay mana alita jusganman juk tsaycho mana jatikashqa kaq awturidä iwalla mana mayqanpapis faburnin sharkuylapa.Lapantsikunapami derëchuntsi kan "Jutsaynaqmi kanki" nimänantsipaq imalapitapis akusashqa kaptintsipis manaraq shumaq musyakashqa kaptenqa. Lay nishqannoq musyakashqa kanman lapan runakunapa nawpancho imalapis defyendikunantsipaqnoq kaykaptenqa.Manami pipis kondenashqa kanmantsu rurashqanpita y mana rurashqanpitapis tsay jinan öraqa mana nawpapita patsa nasyunninpa laynincho "tsaynoq katsun" nishqa kaptin, y tsaynoqpis lapan nasyunkunapa yarpashqan layninkunachöpis. Jutsantsikunapita kastigashqa kanantsipaq kaqkunapita manami mastaqa kastigashqa kashwantsu jutsantsi kaptinpis.Juk runataqa manami pipis lutalaqa imatapis ruranmantsu: kikinta, familyankunata, ni wayinkunatapis. Ni eskribishqan kartankunatapis ama kichanmantsu. Tsaynoqpis ama ashlinmantsu. Lapantsikunapami derëchuntsi kan tsaykunapita laykuna kuydamänantsipaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan maypapis libri purikunantsipaq y maychöpis nasyunnintsichöqa täkunantsipaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan kikintsipa nasyunnintsikunapita yarqunantsipaq y tsaynoqpis kutimunantispaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan juklä nasyunkunacho wayintsita ashir täkunantsipaq qatikachämaqnintsikuna kaptin.Markantsipa kontran ni Nasyones Unidaspa kontran juk runa ima jutsatapis rurar manami ninmantsu "Noqapa derëchö kanmi juklä nasyunman aywakur täkunäpaq qatikachamaqn. kaptin." Jutsantsikuna ima politikakunapita kaptinmi itsanqa derëchuntsi kan qeshpikunantsipaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan may nasyunkunamanpis pertene.sinantsipaq.Juk nasyunman pertenësiyta munaptintsi, manami pipis lutalaqa nimashwantsu "Manami qam pertenësinkimantsu kay nasyunman." Tsaynoqpis lutalaqa nimashwantsu "Qam manami kikikipa nasyunnikimanpis pertene'sinkimantsu."Olqupapis y warmipapis, edäninman chayaptin, derëchun kanmi kasarakunanpaq. Tsaynoq derëchun kan kasarakunanpaq ima räsa runakunawanpis, mayqan nasyunman pertene.seqkunawanpis, ima relijyunkunaman kriyeqkunawanpis. Tsaynoq kasarakurmi derëchun kan familyanta formananpaq. Kasädu kar, rakikashqa kar, o mayqankuna nawpata wanuptinpis, derëchunkuna kanmi iwalla olqupaq y warmipaqpis.Manami pipis fersanmantsu kasarakunanpaqqa. Itsanqa kasarakärenqa kikinkuna awninakur munanakushqalanpita.Tsay kasarashqa kaqkunapitami juntakashqa kaykan lapan markakunapis. Tsaynoqpis derëchun kanmi runakuna y nasyunpa mandaqninkunapis kasarashqa kaqkunata kuydananpaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan imaykantsikunapis kikintsipaq kananpaq. Y tsaynoqpis derëchuntsi kanmi pi lawanpis imaykantsikunalachöpis dwëñunoq kapäkunantsipaq.Manami pipis lutalaqa qechunmantsu pitapis imalankunatapis.Lapantsikunapami derëchuntsi kan shonquntsicho munashqantsita yarpanantsipaq y munashqantsi relijyunman kriyinantsipaq. Tsaynoq derëchuntsi kaptin trukashwan juk relijyunpita juk relijyunmanpis. Relijyunnintsita rikatsikushwan japalantsi y wakin runakunawanpis, kikintsikunalapaq o runakunapa nawpanchöpis. Tsaynoq rikatsikushwan yachatsikushpantsi, kumplishpantsi, y kultuntsikunata rurashpantsi.Lapantsikunapami derëchuntsi kan yarpashqantsita parlanantsipaq mana pipis fastidyaylapa. Tsaynoqpis derëchuntsi kanmi ima notisyakunalatapis ashinantsipaq runakunata mayatsinantsipaq imaykanoqpapis: parlaypa, eskribiypa, o radyupa pasatsiypapis mayqan nasyunkunamanpis.Lapantsikunapami derëchuntsi kan juk patsalaman juntakänantsipaq itsanqa mana búllata ruraylapa.Mana munaptenqa manami pipis pitapis "kay noqakunaman pertenësiy" ninmantsu fersaypaqa.Lapantsikunapami derëchuntsi kan nasyunnintsikunacho mandaq kayta munar chayanantsipaq. Tsaynoqpis derëchuntsi kanmi kikintsi jukta munashqantsi kaqta akranantsipaqpis mandaq kananpaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan iwalla awturidä kanantsipaq nasyunnintsikunachöpis.Markakunapa munayninchömi churakashqa kanman gobyernupa yanapäsheqnin awturidäkuna. Tsaykuna rurakashqa kanman käda bötukuna watakunalacho. Tsaymi Iapantsikuna imanoq karpis munashqantsi kaqpaq iwalla pakaylapa bötushwan. Tsaycho gänaq kaqmi yaykunman awturidä kananpaq. Mana pakaylapa bötorqa juknoqpa bötushwan awturidänintsikuna markantsi munashqannoq akrashqa kananpaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan ali kawanantsipaq. Wakin imayoqpis kaqkuna yanapäshinman mana imayoqpis kaqkunata. Tsaynoqpis nasyunnintsipita y juklä nasyunkunapitapis pwëdishqanyaq yanapäshinman pishiycho kawaqkunata lapan derëchunkuna kumplikänanpaq. Tsay yanapäshiy kanman respitashqa kanantsipaq y kikintsi aliyätsikunantsipaqpis.Lapantsikunapami derëchuntsi kan kikintsikuna munashqantsinoq arunantsipaq mana despresyashqa kaylapa. Shumaq sigurashqa kanman ima aruychöpis. Y tsaynoqpis aruynintsipita yarquptintseqa yanapäshishqa kashwan imalawanpis.Lapantsikunapamj derëchuntsi kan mana despresyaylapa aruynintsikunacho iwal gänanantsipaq wakin aroq mayintsikunanoq.Lapan aroqkunapami derëchun kan ali pägashqa kananpaq kikinpaqpis y familyankunapaqpis ali respitashqa runanoq kawananpaq. Pishëpakoqnoq kaptenqa yanapäshishqa kanman imanoqpapis runa mayinkunapita.Lapantsikunapami derëchuntsi kan aroq mayintsikunawan juntakaykur imalatapis formanantsipaq mandaqnintsikunapita respi tatsimänantsipaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan aruynintsikunapita jamakunantsipaq. Manami aläpaqa arushwantsu pwëdishqantsipita mastaqa. Y tsaypita juk watata kumplirkuptin bakasyunnintsi kanman itsanqa pägashqaLapantsikunapami derëchuntsi kan ima!antsikunapis ali aypänanpaq kikintsikunapaq y familyantsikunapaqpis. Tsaykunapaqqa kanman kaykuna: mikuynintsikuna, röpantsikuna, wayintsikunapis. Tsaynoqpis qeshyaptintsi mëdikukuna atyendimashwan, y imalachöpis wakin runakuna yanapäshimashwan. Tsaynoqpis derëchuntsi kanmi kuydashqa kanantsipaq mana aruynintsi kaptin, qeshyaqtukur mana aruyta pwëdiptintsipis, byúdayashqa kaptintsipis, awkin kaptintsipis, o ima desgrasya päsamaptintsipis.Wachaq warmipa y akapa wamrankunapapis derëchun kanmi shumaq ali kuydashqa kananpaq. Kasarashqa kaqkunapa y mana kasarashqa kaqkunapapis wamrankuna iwalla derëchun kanmi kuydashqa kananpaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan dembaldila primarya kaq eskwëlakunaman yachakoq yaykunantsipaq. Manami ni juklaylapis mana yachakuypaqa kanmantsu. Tsaynoqpis mas jatun kaq yachakuy eskwëlakunapis kanman imalapis kayta munaptintsi yachakunantsipaq. Tsay eskwëlakunaqa lapan runakunata chaskinman iwalla yachashqantupu.Kay yachakuy kanman noqantsikuna runa mayintsikunawan ali shonquyoq kanantsipaq. Tsaynoqpis kanman runa mayintsikunapa derëchunkunata respitanantsipaq, tantyanakunantsipaq, pasensyantsi kananpaq y pipis yanasantsi kananpaq. Tsaykuna kanman markantsikunawan, juklä nasyunkunawan, jukniraq räsakunawan, ima relijyunkunaman kriyeqkunawanpis. Tsaynoqpis yachakuy kanman yanapänantsipaq Nasyones Unidasta runakunata ali kawayman churananpaq.Taytankunapami derëchun kan tsurinkunata munashqannoq imanoqpapis edukananpaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan markantsikunacho kustumrintsikunata ruranantsipaq. Tsaynoqpa munaq kaqpa derëchun kan kantananpaq, dansananpaq, dibuj ananpaq, tukananpaq, puklananpaq, y imalatapis rurananpaq markanpa kustumrin kashqannoq. Tsaynoqpis juk yachaq imalatapis mushoqta ruraptenqa tsay kanman lapantsikunapaq juknintsi y juknintsipis mas ali kawanantsipaq.Lapantsikunapami derëchuntsi kan imalatapis mushoqta ruraptintsi o eskribiptintsi kikilantsipaq gänashqantsi kaqkuna kananpaq. Manami pipis ninmantsu lulakushpan "Noqami rurashqä kayta" tsaynoqpa apakunanpaq ruraq kaqpa derëchunta.Lapantsikunapami derëchuntsi kan gobyernuntsi kananpaq nasyunnintsikunacho y lapan nasyunkuna juntakashqanchöpis kay derëchuntsikúna rasunpa kumplikashqa kananpaq.Lapantsikunapami ruranantsikuna kan markantsicho kumplinantsipaq. Tsaynoqlapami aliyätsikuntsi kikintsikuna.Derëchuntsikunata rurarpis mana qechushwantsu jukpa derëchunkunata. Tsaypaq kanmi laykuna respitatsikunantsipaq y tsaynoqpis reqitsimänantsipaq wakinkunapa derëchunkunapis kashqanta. Tsaynoqpis tsay laykuna kaykan ali shonquyoq runakuna kanantsipaq, ali respitanakunantsipaq, y ali runa mayintsikunawan kawanantsipaq. Tsay ali kaway kaykan runakuna awturidäninkunapaq bötushqan nasyunkunacho.Kay derëchuntsikunata kumplishpantsi manami Nasyones Unidas nishqankunapa kontrannin yarqushwantsu.Kay nishqankunacho manami qam tarinkimantsu derëchuykikuna kaptin pipa derëchunkunatapis elqätsinaykipaq imata rurashpaykipis. Tsaynoq kaykan qampaq, juk nasyunpaq, juntakashqa runakunapaq, o pi runalapaqpis.Danne go friddjavuođa, vanhurskkisvuođa ja ráfi vuođđu máilmmis lea buot olmmošgoddái gullevaččaid lunddolaš olmmošárvvu dovddiidus ja sin dássásaš ja massemeahttun vuoigatvuođaid dovddiidus,danne go olgguštus olmmošvuoigatvuođain ja badjelgeahččanvuohta daid hárrái lea mielddisbuktán veahkájoaš daguid, mat leat suorggahan olmmošgotti oamedovddu, ja danne go álbmogiid alimus joksanmearrin lea dovddastuvvon dakkáraš máilmmi ovdašaddu, gos lea sárdnun- ja oskufriddjavuohta ja gos lea balus ja heađis friddjavuohta,danne go lea vealtameahttun dárbbašlaš suodjalit olmmošvuoigatvuođaid lága bokte, amaset olbmot fertet manimuš heađisteaset stuimádaga noastit bággoválddi ja soardu vuostá,danne go lea deaŧalaš ovddidit ustitlaš gaskavuođaid gárgedusa náššuvnnaid gaskkas,danne go Ovttastuvvon Naššuvnnaid álbmogat lihtu bokte ođđasis duođaštit sin oskkuset olbmo vuođđovuoigatvuođaide, olmmošoktagasa árvui ja mávssolašvuhtii, olmmáiolbmo ja nissonolbmo dássásaš vuoigatvuođaide, ja leat soahpan ovddidit sosiálalaš ovdáneami ja buorránaddit eallineavttuid stuorit friddjavuođa siste,danne go miellahttostádat leat geatnegahttán iežaset, Ovttastuvvon Náššuvnllaiguin ovttasbarggadettiin, váfistit olmmošvuoigatvuođaid oppalaš gudnejahttojumi ja doahttaleami,danne go dáid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid oktasaš ipmárdusas lea stuorimus mávssolašvuohta dan fertemuša duohtandahkamis,de danneOAIVEČOAHKKINdákko bokte almmuhadán olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštusa oktasaš joksanmearrin buot álbmogiidda ja buot naššuvnnaide vai juohke olmmošoktagas ja juohke servodateisseváldi, álo muittus anedettiin dán julggaštusa, vikkašii oahpahusa ja bajásgeassima bokte ovddidit gudnejahttojumi dáid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid hárrái, ja naššuvnnalaš ja internaššuvnnalaš doaibmabijuid bokte váfistit ahte dat šaddet oppalaččat ja fámolaččat dovddastuvvot ja doahttaluvvot sihke miellahttostáhtaid iežas álbmoga siste ja daid lágaváldi vuolde orru rádjosiid álbmogiid siste.Buot olbmot leat riegádan friddjan ja olmmošárvvu ja olmmošvuoigatvuođaid dáfus. Sii leat jierbmalaš olbmot geain lea oamedovdu ja sii gálggaše leat dego vieljačagat.Juohkehaš lea vuoigaduvvon buot daid vuoigatvuođaide ja friddjavuođaide, mat dán julggaštusas leat namahuvvon, almmá mange vealahaga, náli, ivnni, sohkabeali, giela, oskku, politihkalaš dahje eará miellaguottu, naššuvnnalaš dahje sosiálalaš surggiideami, opmodaga, riegádeami dahje eará dilálašvuođa dáfus.Orruneatnama dahje -guovllu politihkalaš, lágaválddálaš dahje internaššuvnnalaš dilli maiddá ii galgga váikkuhit vealahusa, lehkos dat eanan dahje guovlu iešstivrejeaddji dahje earáid geahču vuolde dahje muđui mange láhkái earáid hálddus stivrra dáfus.Juohke olbmos lea vuoigatvuohta eallimii, friddjavuhtii ja persovnnalaš oadjebasvuhtii.Ii oktage galgga dollojuvvot šlávvan dahje bággu bálvalusas. Šlávvavuohta ja šlávvagávppi joraheapmi, vaikko guđege vuogi mielde, galgá leat gildojuvvon.Ii oktage galgga illastusa vuollái dagahuvvot dahje goaves, olmmošmeahttun dahje vuolideaddji gieđahallama dahje ráŋggáštusa vuollái.Juohke olbmos lea juohke sajis vuoigatvuohta dasa, ahte son galgá dovddastuvvot olmmošoktagassan lága ovddas.Buohkat leat lága ovddas dássásaččat ja almmá mangelágán vealahusa haga lea buohkain vuoigatvuohta oažžut seammá láhkasuodjalusa. Buohkain lea dássásaš vuoigatvuohta oažžut lága suodjalusa buotlágán vealahusa vuostá, man bokte dát julggaštus rihkkojuvvo, ja juohkelágán ávžžullusa vuostá danlágán vealahusa dahkamii.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta oažžut ulmmálaš veahki dohkálaš naššuvnnalaš duopmostuoluin dakkáraš daguid vuostá mat rihkkot daid vuođđodahkki vuoigatvuođaid, mat leat sutnje addon vuođđoásahusa dahje lága bokte.Ii oktage galgga sahte sivas gitta váldojuvvot, giddagassii biddjojuvvot dahje riikkabáhtarussii áddjojuvvot.Go geange vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat galget mearriduvvot, ja go su vuostá nostojuvvon ráŋggáštuslivahis galgá merrejuvvot, de juohke olbmos lea ollislaš dássásaš vuoigatvuohta oažžut vánhurskkis ja almmolaš ášševuodjima sorjjasmeahttun ja bealátgeahtes duopmostuolo ovddas.Juohke olbmos guhte ráŋggáštusvuloš daguin sivahuvvo, lea vuoigatvuohta lohkkojuvvot vigiheapmin gitta dasságo su sivalašvuohta lea nanuduvvon almmolaš duopmostuolu riektemeanuin, main sus leat leamaš buot dat dáhkádusat mat leat dárbbašlaččat iežas bealuštussii.Ii oktage galgga dubmejuvvot ráŋggáštussii dakkár dagu dahje šláibmahusa ovddas, mii dahkuáiggi ii lean ráŋggáštusvuloš naššuvnnalaš lága mielde dahje álbmotrievtti mielde. Iige galgga garraset duomu sáhttit cealkit go dan mii lágas leai mearriduvvon dalle go ráŋggáštusvuloš dahku dáhpáhuvai.Ii oktage galgga gillát evttolaš seaguheami iežas olitahašeallimii, bearrašii, ruktui dahje reivelonohallamii, iige alageavvama gudni dahje máinnolmasvuođa ala. Juohkeilaš lea vuoigaduvvon lága suodjalussii dakkár seaguheami dahje alageavvama vuostá.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta friddja johtalit ja friddja válljet alccesis orrunsaji stáhta rájiid siskkobealde.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuolgit riikkas eret, maiddái iežas riikkas, ja máhccat ruoktot su iežas riikii.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vierroriikkain ohcat ja oažžut dorvobáikki doarrádallama sivas.Dát vuoigatvuohta ii sáhte čurvojuvvot doarjjan go riektedoarrádallama duođalaš vuođđun leat eahpepolitihkalaš rihkkosat dahje dagut, mat leat Ovttastuvvon Náššuvnnaid ulbmiliid ja vuođđojurdagiid vuostá.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta stáhtaboargárvuhtii.Ii ovttasge galgga evttolaččat váldojuvvot eret stáhtaboargárvuohta, dahje biehttaluvvot vuoigatvuohta molsut stáhtaboargarvuođa.Dievasahkásaš olmmáiolbmuin ja nissonolbmuin lea vuoigatvuohta náitalit ja vuođđudit bearraša almmá mange ráddjehusailaga mii boahtá nális, náššuvnnalašvuođas dahje oskkus. Sis lea gáibádus dássásaš vuoigatvuođaide náitosa dáfus, náitosa áiggi ja náitosa háddjehusa maŋŋá.Náittosvuhtii mannan galgá dušše dalle dáhpáhuvvat go friddja ja ollislaš mieđáhus guktuid saddi beallelačcaid bealis lea duođaštuvvon.Bearaš lea servodaga lunddolas vuođđooktavuohta ja servodat ja stáhta galgá dan suodjalit.Juolliieilaččas lea vuoigatvuohta opmodaga eaiggáduššat, okto dahje earrásiiguin searválagaid.Ii ovttasge galgga su opmodaga evttolaččat eret váldojuvvot.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta jurddašan-, oamedovddu- ja oskufriddjavuhtii. Dát vuoigatvuohta sisttisdoallá friddjavuođa religiovnna dahje oskku ovdandoallamii juogo okto dahje earrásiiguin searválagaid, almmolaččat dahje oktasaččat, oallpalleami bokte, meanuid bokte, bálvalusa bokte ja religiovnnalaš vieruid basuhemiin.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta oaivil- ja sátnefriddjavuhtii. Dát vuoigatvuohta sisttisdoallá friddjavuođa čuoččuhit oaiviliid almmá earrásiid seaguhushága, ja friddjavuođa ohcat, vuostáváldit ja almmuhit dieđuid ja oainnuid juohkelágán almmuhusgaskomiid čađa, beroškeahttá riikarájiin.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta ráfálaš čoahkkimiin ja ovttastumiin friddja oassádallat.Ii oktage galgga bággejuvvot searvat makkárge ovttastupmái.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta lea osolaš iežas riikka stivrejumis, juogo vuigestaga dahje friddja válljejuvvon ovddasteddjiid bokte.Juohkehaččas lea dássásaš vuoigatvuohta beassat iežas riikka almmolaš doaimmaide.Álbmoga dáhttu lea almmolaš válddi vuođđu. Dát dáhttu galgá dovdosii boahtit mearreáigásaš ja duođalaš válggain main oppalaš ja dássásaš jienastanvuoigatvuohta čiegus jienasteapmi dahje eará ovttaárvosaš friddja jienastanvuohki.Servodatmiellahttun lea juohkehaččas vuoigatvuohta sosiálalaš oadjebasvuhtii ja juohkehaš sáhttá gáibidit ahte dat ekonomalaš, sosiálalaš ja kultuvrralaš buorit, mat leat vealtameahttun dárbbašlaččat olbmo árvui ja su persovnnalaš friddja ovdáneapmái, duohtandahkkojuvvojit naššuvnnalaš doaibmabijuid bokte ja internaššuvnnalaš ovttasbarggu bokte vuhtiiválddedettiin juohke sierralaš stáhta organisašuvnna ja veahkkeváriid.Juohkehaččas lea dássásaš vuoigatvuohta oažžut barggu, beassat friddja válljet alccesis fitnu, oažžut vánhurskkis ja buriid bargoeavttuid ja oažžut suodjalusa bargguhisvuođa vuostá.Almmá mange vealahusahaga lea juohkehaččas vuoigatvuohta oažžut seammá bálkká seammá barggu ovddas.Juohke barggolaččas lea vuoigatvuohta oažžut vánhurskkis ja govttolaš mávssu, mii dáhkida sutnje alccesis ja su bearrašii olmmošárvvolaš áigáboađu, ja mii, juos dárbbašlažžan čájehuvvo, ollistuvvo eará sosiálalaš suodjalusa bokte.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuođđudit fágaservviid, ja miellahttun searvat dakkáriidda, suodjalan dihte iežas beroštumiid.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuoigatvuohta vuoiŋŋadussii ja luopmoáigái: dan vuoigatvuođa vuollái gullá maiddái bargoáiggi govttolaš ráddjehus ja mearreáigásaš bálkkáhuvvon luopmu.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta dan muddosaš eallindássái, ahte dat dáhkida su ja su bearraša dearvvašvuođa ja buorredili borramuša, biktasiid, ásodaga ja dearvvašfuola dáfus, ja maiddái dárbbašlaš sosiálalaš addosiid dáfus ja velá lassin oadjebasvuođa dáfus go bargguhisvuohta , buohcuvuođa, bargolámisvuohta, leaskavuohta, boarisvuohta dahjege muđui birgenvádjitvuohta deaivida, masa olmmoš ieš ii leat sivalaš.Etniin ja mánáin lea vuoigatvuohta sierralaš ovddasmorrašii ja veahkkái. Buot mánáin, lehkoset sii dal riegádan náittosvuođa siskkobealde dahje olggobealde, galgá lea seammá sosiálalaš suodjalus.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta oahpahussii. Oahpahus galgá addojuvvot almmá mávssushága, goit álgo- ja vuođđooahpahusa dáfus. Álgooahpahus galgá leat bákkolaš. Buohkain galgá leat vejolašvuohta fidnooahpahusa oažžut ja buohkaide galgá leat dássásaš vejolašvuohta váldit alit oahpahusa veajuideaset mielde.Oahpahus galgá atnit joksanmearrin gárgedit olmmošlaš persovnnalašvuođa ja nannudit olmmošvuoigatvuođaid ja vuođđodahkki friddjavuođaid gudnejahttojumi. Dat galgá ovddidit ipmárdusa, subálašvuođa ja ustitvuođa buot naššuvnnaid, buot nállejuhkosiid ja buot religiovnna juhkosiid gaskkas ja dat galgá ovdánahttit Ovttastuvvon Naššuvnnaid barggu bisuhan dihte ráfi.Vánhemiin lea vuosttassadjásaš vuoigatvuohta válljet sin mánáideaset várás oahpahusvuogi.Juohkehaččas lea vuoigatvuohta friddja oassádallat servodaga kultuvrralaš eallimis, návddašit máhttádiin ja šaddat osolažžan dieđalaš ovdáneapmái ja daid buriide, mat das čuvvot.Juohkehačcas lea vuoigatvuohta oažžut daidda vuoiŋŋalaš ja ávnnaslaš beroštumiide suodjalusa, mat čuvvot boađusin vaikko guđelágán dieđalas, girjjálaš dahje máhtolaš dahkosis, maid guhtege ieš lea ávdnen.Juohkehaš sáhttá gáibidit dakkár sosiálalaš ja internašuvnnalaš ortnega mii ollislaččat sáhttá duohtandahkat daid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid , mat dán julggaštusas leat namuhuvvon.Juohkellaččas leat dat geatnegasvuođat servodaga guovdu, mat aittonassii dahket vejolažžan persovnnalašvuođa friddja ja dievaslaš ovdáneami.Geavahettiin vuoigatvuođaidis ja návddašettiin friddjavuođaidis ii leat oktage earálágán ráddjehusa vuloš, go dakkáriid mat lága bokte leat mearriduvvon aittonassii dáhkidan dihte earrásiid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid dárbbašlaš dovdiidusa ja gudnejahttojumi ja deavdin dihte daid gáibádusaid maid morála, almmolaš ortnet ja oppalaš buorredilli demokráhtalaš servodagas rievttuid mielde ovdandivvu.Diet vuoigatvuođat ja friddjavuođat eai guđege dáhpáhusas sáhte adnojuvvot vuostá Ovttastuvvon Náššsuvnnaid ulbmiliid ja vuođđojurdagiid.Ii mihkkige dán julggaštusas sáhte nu dulkojuvvot ahte dat vuoigada ovttage stáhta, juhkosa dahje olmmošoktagasa oassádallat dakkár doaimmas, dahje dahkat dakkár dagu, mii duššindagašii ovttage dain vuoigatvuođain dahje friddjavuođain mat leat namahuvvon Julggaštusas.L gii tie k t bann g nifosaal yen u yikod n tie nil, t gii bann g lann ńtie nil yal n kua, yen u mɔni yen u mɔtaaɔg laafiɛ fiɛgl.L gii tie k t bann g nifosaal yikod kan cɔln, yen l tudm n te g niib suan tuonbiid g benŋ lieb pala, g biɛ tuo g dulinya kul doi taan g suol k b kpaan yen b pal kul, g nifosaal kul mɔg yiko yen wan maad u yam n, g i mɔg dindann, cicagm n ninŋ.L gii tie k l mɔn g doug yikoddanm ń gi guu nifosaal yiko, k tan da tie mabl nil po, k wan fiil g kɔn u kua po, g dugn b dalg u yikod. L gii tie k l mɔn, k tin tod g dingbanbudi-budi n suol dɔnnu, g tien mɔtaaɔg.L gii tie k kadaaɔg ne ninŋ, dingbanbudi-budi niib kul taan g ŋɔn nifosaal yikod n pugd yudand nba, g ŋɔn g jua yen puo kul mɔg yikoyenn i, g biɛ tuo k b bu taan mɔb g tod g sua kul n yal u kua, g la yanŋaal yen fuon.L gii tie g doi kul nba be mɔtacagl ne ninŋ juab yenjagl g ban sɔn yenfidNU) doi kul tintaan cagl g baal yenCɔln yen mɔni nifosaali yikod ne yen b yal n kua po.L gi tie g l doi fid g suol l yikod n b yen l yal n kua n b yen mɔ yem g buu taan g som yen mɔtaaɔg ln fid g l yenjagl n baal gbienu.Dulnya munn tintaan ciɔnŋ muand mɔlapo dulnya kul nifosaal yikod, lann tie mɔtaaɔg maalm nba bu tod doi kul yen b niib, yen tuonn sɔn caga l g i sua g b juab ya mɔmaam ne g tien b pala ninŋ, g kɔn jad, g tɔgn tunda yen cegli po g l mɔmaam n gaal yiɛl niib yam ninŋ, g sɔn tuonn, g yen mɔni sua kul n yal u kua lan tie u doug n lann i kaa dingbanfann ninŋ kul, lan n tie doi n ba taan lieb tintaan ciɔnŋ ne ninŋ yen digban bid bid n ba be digbangbenŋa yikod ninŋ.Nifoi kul maal yendu buam po i, k b yudand yen b yiko-nba biɛ ja. B mɔg maalm g ban yal g ŋan, g biɛ baa bu yen lieb naataann n ninŋ i.Sua kul mɔg u yiko-nba, g biɛ yal u kua nyan kadaaɔg ne n muand nand nyan muandi uba g lugd sua, nyan gbannand ninnaɔg, puo lann i koa jua l g lugd mabuolu, jaand buolu, poltiik cagl, l g lugd siɛl, l g mɔg k a miɛ n me yaa doug, l g mɔg k a mɔg ŋalnan, l g mɔg k a mal ne yen yal’l be kul.G pugn siɛl yaa lugdm kan sii be k l tie k g taa poltik cagl lann i k a k l taa doug l g sua be nibɔna, g sua be bitɔa doug l lugdm kan giibe k l maa doug nl n yen doug ne lann i kaa g doug maa nuu doug ne po i. L biɛ kan gii nyuan siɛnyoug biinn po.Nil kul mɔg yiko manfuol po, yal n kua yen wan gii be yen papaal g siɛl yaa Janmi kan baal’o.Sua kan suol u lua yonmd, k dugn yonmd gii be palb.B kan suol nil g kuan’o cicagm n ninŋ, lann i ka g tien’o yal g bual k ban tien nifosaal. L g cab g ban tien nifosaal siɛl nyan u tie bonkobug nyan, b kan tien nil l nba jiind o famm.L bual g ban cɔln nifosaal kul naan buol kul k u b g dugn u mɔni sɔnu po.Niib kul ja i yikod nuunŋ ninŋ, yikod guu nil kul guan yal n ba kul bu tien g g tuag ya mɔmaam nɛ sɔnu po.Nil kul mɔg yiko yen wan saan buud danm buol l gi sua k b g cɔln u yiko, nyan ban diɛn yal doug yikod kadaɔg n.Sua g mɔg yiko yen wan suol u lua k u g biil ba siɛl, g luon o dansalg lan i ka g bel o g nyan o doug ninŋ.Nil kul mɔg yiko k ban cenŋ’o g bie jiɛl u buud sala fam ninŋ. Buud danm n ba tuag mamɔni sanjɔg buol i k l buud bu jiɛl. Banm kua n mɔg yiko yen ban maad wan biil yen wan g biil yal nba po k b jalgd’o g jiin u mɔni, u yiko yen doug yiko mɔmaam po.Nil nba g suud-nba suol’o majalijali siɛl po, yikod nɛ maad ku daa g mɔg siɛl yaa maam saa saa yen youg nba g suud-nba bu jiɛl u buud asala siign, banm kua n bu maad u biid yen u mɔni. Buud daal yikod cab’o k wan juab afɔka nba bu bu u po.B kan bu sua buud g dug’n u biil siɛl siɛnyoug l gii sua g yikod bo g maad siɛl l po u doug ninŋ yen digbanfann ninŋ. B kan jiɛl sua buud lan gii cie yal k b bo bu jiɛl youg nba k u bo biil biilu.Nil kan kuan u mɔb u lua maam ninŋ, lann i kaa u lua ŋaag maam n ninŋ, lann i kaa u lua dɔnntaanu n ninŋ, g bual wan maad g biil u lua sann yen u nimɔnd. Yikod guu nil kul bona ne kul po.Yikod cab nil kul yen wan gii waa naan buol kul k u bua u doug ninŋ g biɛ maa u ŋaag naan buol kul k u bua.Nil kul mɔg yiko yen wan nya u doug n ninŋ lann i kaa doufann n ninŋ g biɛ guan g kua yaa youg k u bua.L gii sua k b mabn nil u doug n ninŋ, yikod cab k wan san g kpaan linlaanbuol dingbonfann.Yaa yikod ne g mɔg paalu nba bu kɔn g guul sua l gii sua k u kpi kuum lann i kaa g biil biilu nba g tuag doi kul mɔtaaɔg ne mɔni sɔnu.Nifosaal kul mɔg yiko yen wan gii mɔg maasiɔmaalite.Nil kul mɔg yiko yen wan g i mɔg maasiɔmaalite, b kan bel sua yen wan tien u maasiɔmaalite.Yal tie puokuand yen ja kund maam po, yikod maad g sua kan bel naasen g bual sipaann n ba dagd yen’n g dugn u lua doug, u buolu yen u jaandi po. Jua yen puo yikod ja i youg nba k b taan g be yen lieb yen youg nba k b bu yad lieb.Puo kuand yen jakund bogda bu tien yaa youg n ba g jua yen puo kul ŋɔn k b bua b lieb yen mɔni i.Ŋaag tie yendu tagm i g biɛ tie bonmɔnjal doug n. L po, l bual g doug yudanm yen u niib kul n gii guu’ug u.Nil kul mɔg yiko yen wan gi mɔg u yend. L bu fid g i tie u yul po yal lann i ka tintaan yal.L po b kan fiel sua yend fam fam g siɛl yaa mɔni maam g maad g l po.Nil kul mɔg yiko yen wan ŋɔn u maalm n saa naan po. Nil kul mɔg yiko g guan u jaandi po. Yikod maad g sua kul bu fid g lebd jaandi, u maalm n saa naan po, g be nyan u maalm g wan salafam ninŋ wan o kua ko yen lieb. Lan tie tundl ninŋ bi jaandi bogda tienu ninŋ.Yal n kua yikod cab g nil kul n ŋɔn u maalm, g nil kul n maad wan mɔg yal u pal n. Yaa yikod ne ŋɔn k b ji kan mabn nil g dugn u malm yen u maam po, b kan mabn sua g dugn u kpaan lann i kaa u gaal g biɛ siɛl yaa boutilied lann i kaa bɔgdsiɛl.Nil kul mɔg yiko yen wan kua tintaann nba kul ninŋ k u bua l gii sua k l g tie kunkɔnn yal.B kan niin sua g kuan’o tintaansiɛl n ninŋ.Nil kul mɔg yiko yen wan kua u doug maam n ninŋ, l g i sua k b yiin’o lann i kaa doug yaa b taan g kpien tila n g lugd’o.Sua g mɔg yiko g cie u lua yal nyuan doug gobna tuona po.Doug niib kul buam n ba tie gobnand paalu fiɛgl ; b ba ŋɔnŋ b buam til kpieen ninŋ i, l ba mɔg youg n ba k yikod sen i g b ba kpieend tila i. L til kpieen ba tuag mɔni sɔnu, naan buol g sua buam g yab g cie lua yal. Nil kul bu ŋɔn u buam ama g yen dagd u kua buol i.Daan nba kul be doug n ninŋ, bual k wan gii be g daa mɔg jijei i, g biɛ daa tie siɛl k l baad yen jijei lieb po. L kul ne bu nya doug n yab bont tied n ni g guan cincann u nanyel po dɔnn taanu, doug kul n ŋmagd u kua nand, u mɔgm n, u bogda n,u yikod n. L kul ne mɔn k l maa lann n bu tod u yudaand yen u kua kpaadu.Sua kul mɔg yiko yen wan sun tuonn, yen wan lugd tuonn nba k u bua, sua kul mɔg yiko k u tuonn n’gii tuag yen yikod sɔnu, g yikod n kɔn u po l gii sua k b bel’o tuonn n ninŋ.Sua kul mɔg yiko k wan gaal tuonn nba k u gaan ŋmaapaaɔg g siɛl yaa lugdm n daa be.Daan nba kul suan tuonn mɔg yiko k wan gii gaan ŋmaapaaɔg nba bu dagd wano yen u ŋaag yab ban fo manfuol nba dagd yen nifosaal manfuol, g biɛ pugn u ŋmaapaaɔg po, l gii bu fiid, u tuonn canba nba bu guul’o g jiin bonfana po.Nil kul mɔg yiko yen wan kua kpinkpenda tintaan g fiid g guul u mɔgm l n daa buod. U biɛ gii mɔg fidu, yikod cab’o yen wan kaan tintaann kpinpkeonŋ sɔnu ninŋ.Yikod cab g nil kul tuonn n gii tieno feim, g pugn dana nba g nil kul ban k l tie feim dana po. Ama g biɛ yen pa l dana tuonn ŋmaapaaɔg.Yikod maad k l dagd g nil kul man fuol n gii mɔg ŋand g jiin u laafia, u binbenŋ yen u ŋaag yab, g pugn jied, tiɛd, ŋaag yen dɔgda, yen l nba kul bual u manfuol n ninŋ. Yiko be g gobnand n kɔn u po u tuonn i gii biil, u yiɛlu ninŋ, u taladm youg, u pekuadm ninŋ, u ciɛndug n ninŋ yen l nba kul cie u paalu po.Binaa nba yen bid kul po l bual todl. Bid kul mɔg yiko yen i doug n ninŋ, lan tie k u be u naa buol i bii waun g be u danm nuu n ninŋ.Nil kul mɔg yiko yen wan gad kalaatu. Binyidi kalaatu kul baa tie faala i. L tie mabl i g te nil kul k wan gad cilg kalaatu. Bon t tagd yen tuonbanŋl kalaatu baa be g te nil kul i doug ninŋ, sua kul mɔg yiko yen wan gad kalaatuciɛɔnŋ ninŋ g gaal tunda l gii sua k u banm dagd yenn.Kalaatu ba tie yal bu ciɛn nil wan kpaad i banm ninŋ g biɛ pugn panŋ u cɔlung yal jiind nil yiko yen u yal n kua po. L tie yal bu muand lieb gbadu, juab cabu yen dɔnn taanu niib kul ninŋ, buoli yen jaandi caga, yen l n ba pugn g tie digbana ne tin taan n ba bu baal yen laafia tuona po.Bid danm n tie yab mɔg cincinn yiko yen ban lugd yaa tundl n ba k b bua ban te b bid.Nil kul mɔg yiko yen wan taan yen lieb b danm jaanm tuona n ninŋ. G la pa nann yal jiin banm yen yanfuom bontitagd, yen l kpaadu yen l nyuad lanu po.Nil kul mɔg yiko yen wan guul u nuu yen u banm tuonn, lan tie diɛni lan tie bontitagd n ninŋ.L bual g nil kul n cɔln yaa yikod ne kul iNil kul bual k wan sun g kpaad doug nba ninŋ k u gaal u tundl yen u tuonn banm yen wano mɔno kpaadu i.Yen nil yiko yen u yal n kua binbenu n ninŋ, sua kul n cɔln yenm nba g yikod se’n g dugn lieb cɔlunŋ yen niib ninŋ binbem po. G fid t kul n taan gi be lan gii man.L yikod nba, yen l yal n kua nba kan g i tie bonfann g kand digbana kul n taan lieb g sen yikod nba.Nil g be, dingbann g be, tintann g be g bu nyan yikod, lann i kaa g tien siɛl g bua wan biil yaa yikod nba kul diɛn kadaɔg ne ninŋ.Byulssaq aqnaol yoqhhovq yoqhaol e colssaq jav wuq bo e colpyuq, meeqduq, aqsol liq qiq kov bi dei e xil mol laoq,davqtav byulcol jol sal bi duv e daoqpeiq nga.Colpyuq yaol maq hu dav ssolnei hu nil zaq e taoqgao gaomiaoq xil mavq, byulssaq aqnaol e neemeeq zaolcavq lal alnei, col aqsol liq doq taol yal, aqsol liq aqsol sol e aqpyuq saolpyuq qivq ya slq, laol ngaoq aqya maq bi naqguv, maq bi saolsaq laqmeil e huvqlavq bi hev lal e xil mol laoq aolzaq ssaq laol hal pyuqzeiq e neenyuq nga leil bi eil loq.Byulssaq aqnaol yoqhha meeqduq haoqleev movq bal nei, ssyuqbeil cei lal e salcol naogo wuqhol jil lal e maq nyuq meil tuv kavq lei e miaoqdyul maq bi duv movq bal nei,col e colpyuq yo’liq nei haoqleev qivq laq meil e laolkaol kaol movq.Goqjal kalla gaqqo hhyulqoq meiqzaq zeqlal leil bo alnei, Lieiqhoqgoq goqjal e ssaqlaol lielqhoqgoq xieifzal hholqei nei yoqduhhaq e zaoma nei colpyuq,meeqyaovq ssolnei hhaqpyuq eilloq pal, miqyo qiq kov bi dei e doqcaol liq bi zil lal,xil mol lo'qo meil coljol aqzeiq bi sal e huvqlavq bi duv lal movq.Lielqhoqgoq tao'li laq e goqjal hal mol liq lieiqhoqgoq naogo bao alnei,colpyuq ssolnei zaoma nei yoqjol yoqpyuq hal yil milnia bi hupyuq ssolnei saolpyuq movq bal nei.Colpyuq ssolnei yoqpyuq xil mavq dyu nei hu loq nia alngaoq,dalja neenyuq lo'qo miqnieiq aol meeq qivq gaoq.Xilmeil nei niaoq'aol,Doq zil,Davqtav coljol pyuq e eildoq xil mol eil gaq,haljol e ssaqlaol ssolnei haljav e goqjal hhaqhav tivq meil aol hev miaoqma bi gee, col hal qiq col ssolnei seiqhyuf jilgef hal qiq mol meil cev cev nei eildoq xil kaoq bi zol nyuq, yohav meil meiqnyuq miq ssolnei meiqgaol miq alnei colpyuq ssolnei yoqpyuq yaol bi hu dav, goqjal ssolnei goqjif lulsul dalqeiv yaol dal alnei, col e colpyuq ssolnei yoqpyuq xil mavq, hyufyeiqgoq yolsaol alka, eildoq xil kaoq dyu nei bi qeq movq dyu neibi nalhaq movq:Aqsol liq yoqdeivq yoqpyuq bo, meeqyaovq ssolnei colpyuq qiq kov dei. Davqtavcolssaq neenyuq bel neema meeq ya siq, laongaoq meilnaol nadul meil e gaq ssol hhyul hha bavqduv nia.Aqsol liq eildoq xil kaoq buvqdav laq e colpyuq ssolnei yoqpyuq saqnei hha lalqaol,colqa,malsaq, miqyo,doqsii,zaoljaof,zeiqziif ssolnei aqnu aqnia leil qiqjivqmaq bil, goqjal hal mol jolssaq, huvqlavq hal qa bossaq, zeiq ssol zal miaq ssolnei naoq,deivqduq meeq maqmeeq leil xil mavq qiq jivq maq bil,aqsol liq qiqqa hha bi qa.Laolngaoq col qiq hhaq ba zaq e goqjal, maq na aq milca e zeiqziif ssolnei siqzeif maq paoq ya leil nei, maq qiq qa meil maq hha bil,goqjif jolduq jolhhal maqpaoq ya leil nei maq qiq qa meil maq hha bil, noqya milhaoq ngaqya milhaoq hameilleil paoq mov paoq maq paoq movq taq.Aqsol liq wuqhol,yoqpyuq ssolnei yoqjol sal e colpyuq bo.Jeilma ssolnei ssaqhav qiq hhaq liq maq gee; Col yaol Jeilma ssolnei ssaqhav bi gee miqnieiq, ssaqhav hhelpal pal e miqnieiq sev'lev nei alciiv liq maq bi duv.Col qiq hhaq yaol liq saqjal taq jai miq,qiq hhaq yaol liq lavqmoq taq saoq miq, maq gee haoq e doqhav taq gee miq.Halgei milca jol e liq faqliq meiqsi e colpyuq aqsol liq hha bi ssiil.Faqliq meiqsi aqsol liq qiq kov del, faqliq nei haoqleev laq e meeqduq aqsolliqqiq kov dei,qiq qa liq maq bi hu nil. Haoqleev meeqduq aqsol liq qiq kov dei nei hha,xil meil e ngaoq,eildoq xil kaoq lo'qo maq ngeel meil hu nil lal e miqnieniq nei zaolkyuq lal zelq ya leil maq guv sso.Xieiffaq ssolnei faqliq lo'qo bivq laq e zaoma nei colpyuq maq jav meil zaolkyuq lal tyul taq, aqsol liq hoqhhyu zaq qivq e goqjal faqtiq yaol dal alnei,zaolkyuq laq e qiq pyu yaol meeqzav nei haoqleev qivq.Qiq hhaq liq qiq meil leil maq bi nieivq teiq,maq bi nieivq tao, maqbi leiqzei.Miavpyuq heq nil maq ceil lal,aqnu hhaqhav maq lavsiv laq meil e faqltiq yaol dal alnei,aqsol liq saqnei qiq kov dei laq meil meiqzaq bu'loq nei,loqleil nei ceilsoq qivq,xilmeil e ngaoq, aqyoq e meeqduq ssolnei meeqhhaq lo'qo,aqyoq hultav eilduv laq e miaoqzyul meiqzaq ceilsoq qivq.Siqsiif miaoqzyul zuv nga lell ellcuvq sso e col,alkaq pil e hholqel guqwuq bo e yildyw maq luv ssolnei faqliq lo'qo meil zyul zuv nga leil maq celloq e miqteil,zyul maq zuv leil e colpyuq bo.Col hal qiq col miqnieiq hal qiq qa duv mal maq duv liq, miaoqgal ceilloq e yil taq,goqjal yo'liq ssolnei goqjif yo'liq lo'qo siqsiif zyul maq ca e col,siqsiif zyul ca nga leil maq bi sol hhaq. Siqfaq zaol e zyul zuv tyul taq hha guq e faqliq hultav maq bi kyuq zeiq.Col hal qiq col e yoqhhovq yoqzaol, laqhyul jolduq ssolnei yil ssol lal e soqhhaq taoldoq xil mavq, hal ngeel movq meil maq bi lav siv,aqyo miavhhaq ssolnei pyuqmiaol kyuq li laq meil maq hha zaol. Aqsol liq faqliq bi haoqleev e colpyuq bo,xil meil ngaoq lavsiv lal zaolkyuq lal ya maq qil.Yoqhha goqjal milhaoq hholqei,aqsol liq jolhhal pal ssolnei jolduq qo e colpyuq bo.Yoqhha goqjal kevq meil goqjal hal mol yaol liq ssuqhhoq sso,yoqhha goqjal haltaq liq hhuvqdaol puv lal qivq.Maq bi hhalhhuvq movq bal nei,aqsol liq aqnu goqjal a xieivhhovq duq qoyil sso,xieiv liq xeivhhovq sso.Zeiqziif pyu zyulgol maq ngeel meil aqnu zyul ngeeljil meil zuv,maqnasiq lieiqhoqgoq e eildoq maq nalhaq meil zaolzyul alnei nieivq lal taq,aqnu goqjal a maq xieivhhovq qivq.Aqsol liq yoqhhaq e goqjiq jav nga.Aqsol sol e goqjiq hal ngeel aqmeil maq suqzei qivq,aqnu aqya goqjiq pal ma leil maq bi pal meil liq maq kaq.Colhav aqsol liq miqssaq seq,sulmil yil leil bo,colqa,goqjiq ssolnei zaoljaof yulmavq yaol maq nyuq sso nga.Ssaqmiq ssaqyo niq pyu meil xul alnei naolngaoq, yovqhhovq maq cuv qivq.Yovqhhovq aq aoq milhaoq huvqlavq hholqei luvcuv qiq slq,baoqgeel qiq geelnga,tyulmeil nei goqjal laoq ngaldu yovqhhovq yaol haoqleev nia nga.Aqsol liq yoqzeiq ssolnei tavqhoq laq e sulzeiq leil jav.Col hal col e zeIq zal hal ngeel aqmeIl maq koq haoq.Aqsol liq yoqhhaq e neenyuq leil bo, neegaol leil bo,zaoljaof halmeil hhei movqleil bo nga; Xil kaoq laoq yoqhhaq e zaoljaof halmei pal movq halmeil qeq movq leil liq kevq,aqnu yoqhhaq qalsol meillaq,maq na siq aq zaoqgao meil laq, bilduvmeil laq,xieivhhovq meil laq leil yoqhhaq na dovq.Aqsol liq yoqhhaq halmeil nyuq,halmeil zaolma leil e doqmee doqzaq eilduv sso:Xil kaoq laoq hal nyuq e dyul aqnu col maq bi lavkavq leil e qeiqlif kevq nga,aqnu alka col yaol dal alnei,yoqhhaq e neenyuq dyul goqjal maq paoq colmav bi hevma bi qeq ma leil e qieiqlif liq kevq.Aqsol liq laolzav nei ssaoq ssolnei jol e qieiqlif jav.Aqsol liq aqya maq xul meil xilmeil bazaq yulmeil bazaq kalleil maqbi gul.Aqsol liq yoqhhaq buiduq meil liq hhaq,xul laq meil colceit ceilduv alneiliq hhaq laq meil,yoqhha goqjal e miqnieiq aolhaol e qieiqlif jav.Aqsol liq slqhel dei nei yoqhhaq e goqjal e miqnieiq aol e qieiqlif jav.Ngaldu ssaqlaol e neenyuq laoq zeiffu miqnieiq aolhhaq bi bo e daoqpeiq, daoqpeiq xil peiq laoq naomeeq ceil laq meil dalja gulssaoq taoqngaoq bi peiq,dalja neema dei nei teqpiaof teq alnei hha gee.Ngaldu aqsol liq aoq milhaoq huvqlaq alka col qiq col ngeel,aqsol liq seifhyufbaozaf hha jav,aqsol liq yoqhha bal nei ziljifseiqhyuf ssolnei weiqhuaf meeniapyu meil hal guq e qieiqlif hha bi duv lal. Duv lal e xildyul laoq goqjal ssolneigoqjif hholqei zaoqgao meil hhaqhav tivq alnei pieivq lal laq e nga.Aqsol liq miqnieiq aol,xul laq meil miqnieiq qo,loqleil nei ssol za'loq hevnei miqmieiq aol e colpyuq bo, miqnieiq aolnieiq maq bi ceiv leil e laolkaol liq hha bi hhyuq siq.Aqsol liq miqnieiq halmiav nei aol ngaoq zeiq halmiav nei hha,qaq liq maq bi hu nil hhaq.Miqnieiq aolssaq aqsol liq saqbaol dei nei leevzav nei zeiq ssol zal hha, eilceiv alnei yoqbhaq ssolnei yoqhhaq laqhyul col e aolzaq hovqdol e galquv qiq kaol hha bi daol,daov guq ngaoq aqnu galquv e seiqhyufbaozaf hha bivq.Aqsol liq yoqhha moeqduq bal nei, gaolhyuf seqto sso, aolzaq sso.Aqsol liq hhaqnaq naq leil bo, lovhaqhaq leil bo, hhaqkyuq hhaqma siv nei miqnieiq yulna meil maq aol leil liq eilduvsso,pyuq bo laq meil hhaqnaq cev cev nei naq ma leil liq eilduv sso.Miqnieiq aolnieiq hede'le nei ceiv, nalgol nal leeq,keellavq yuvqseil maqdol, miqcyuq cyuq,byuldaoq daoq,alhuvq laqhuvq lal ssolnei miqnieiq maq aol zaqnia meil duv alngaoq,aqsol liq wuqdeiq qiq siq maq meivq sso laq meil loldal duqjav,zaqdu jolduq,peilhaoq daoduq, nalgol huduq ssolnei guq wuq bo e baollaol xilmavq saq nei aol qivq.Ssaq bo aqma ssolnei ssaqguq yaol aqzeiq meil hha hu meeq miq. Ssaqguq leilhal ngeel e,sulmil yil laq meil deivq laq e hao maq yil meil deivq laq e hao,saqnei qiq kov dei nei hha hu meeq miq.Aqsol liq soqhhaq zol leil taq, zolpyuq maq duv wuq bo,zolbei qiq taq, ssolnei zaoma nei zolpieiv hholqei zol e yil taq,zolpyuq taq salmiq. Aolzaq hovqdol ssolnei miaoq'aol yo'liq zolduq dyu nei zaol taq movq. Zaoma nei zolpieiv hultav dav, li zolduq,zoldav nia e col qiq kov dei nei hha bi zol.Soqhhaq meiq e ngaoq col e neema bi gaol lal movq balnei meiq e nga,goqjalkalla,colqa kalla ssolnei aqpyuq bavqhel e colba kalla,gaq ssol hhyul bi meeqlal movq,col ssolnei col alka maq bi deiqzaq, maq bi eilzzaq movq balnei soqhhaq meiqMiqyo soqhhaq hal qa bi zol leil dama na dovq.Aqsol liq huvqlavq hholqei e soqdo yo'liq miqnieiq ba zaq sso,hhyuq jivq ceil qa e zaqlul zaqqul taolli sso,soqdo yolkol ssolnei yolkol nei aol duv laq e saqhel liq tovzavq sso.Yoqdu hhaq nei aolduv laq e zeiq ssol zal,aqya maqbi koqmeil haoqleev sso.Huvqlavq ssolnei aoq milhaoq e alciivq allo galquv qiq qa lo'qo meil,eildoq xil kaoq a dav e colpyuq ssolnei yoqjol yoqpyuq pyuq qivq.Aqsol liq huvqlavq bal nei hhaq duv movq,huvqlavq yaol maq dal meil yoqhha jivjol maq aol qiv,qhuvqlavq yaol maq dal meil,col e colpyuq qiq gal nei maq pyuq lal qivq.Yoqhhaq e colpyuq ssolnei yoqjol yoqpyuq bi pyuq lal e taq,faqliq galma loqo laolkaol hha laol,xilmeil laol e ngaoq aqnu col e pyuqlul liq bi jav movq balnei laol e nga,yoq pyuq ngaoq sul pyuq,sul pyuq ngaoq yoq pyuq,halpyu liq saqmal bi dei lal movq taoqngaoq,colpyuq baollaol xilmeil aol e nga.Colpyuq ssolnei yoqpyuq aol e,halmeil leil e qiq quv hev liq,lieiqhoqgoq e eildoq yaol naqleiq maq leiq haoq,lieiqhoqgoq e eildoq lo'qo hha aol.Eildoq xil kaoq meeqzav zol,goljal,colba ssolnei colhhaq,hal qa leil maq bil,eildoq xil kaoq e doqkaol qiq kaol liq maq bi lav siv.Long luksave olsem olgeta manmeri mas igat respek, na olgeta manmeri long dispela graun igat wankain raits long bihainim laik bilong ol, long gat lo na oda na gat gutpela sindaun.Long ol hap nambaut taim manmeri i no luksave long raits bilong ol narapela manmeri, dispela tingting we ol manmeri mas gat fridom long toktok, gat fridom blong igat bilip, fridom long noken poret na fridom long laikim ol kainkain samting. Dispela em i bikpela samting bilong olgeta manmeri.Long wanem em i gutpela stret, sapos man i no inap hariapim narapela long halivim em, olsem laspela samting, long i go egensim man o meri igat olgeta pawa insait long kantri na husat i save lukautim ol pipol bilong em long nogut pasin tasol, na dispela raits blong ol manmeri em lo bai lukautim na banisim.Long wanem, em i gutpela stret long strongim pasin bilong kamapim gutpela sindaun namel long ol kantri.Long tingting bilong ol manmeri we i memba bilong Yunaited Nesens insait long Jata, strongim gen bilop bilong ol long raits bilong manmeri, long soim respek, na long soim olsem wanwan man na wanwan merigat raits, na bai ol i strong long kamapim gutpela sindaun long ples bilong ol, na kamapim gutpela laip long laik bilong ol wanwan yet.We wanwan memba kantri bin tok long kamapim, wantaim Yunaited Nesens, pasin bilong respektim na lukautim raits na fridom bilong manmeri.Long dispela, olgeta manmeri mas save long raits na fridoms em i wanpela bikpela samting tru bilong wanwan manmeri.Nau, Olsem naJenerol AssembliTokaut long dispela toksave long raits bilong manmeri long olgeta hap bilong dispela giraun. Long kamapim wanpela wei bilong olgeta manmeri na olgeta kantri, na olgeta wanwan manmeri, na olgeta samting I save mekim kamap komuniti, tingim dispela toksave, ol I mas skulim ol man meri bilong strongim, insait long wanwan kantri na tu long ol narapela kantri.Yumi olgeta mama karim umi long stap fri na wankain long wei yumi lukim i gutpela na strepela tru. Uumi olgeta igat ting ting bilong wanem samting I rait na rong na mipela olgeta I mas mekim gutpela pasin long ol narapela long tingting bilong brata susa.Yumi manmeri igat olgeta raits na fridom i stap long dispela toksave, na noken skelim ol kainkain ol nammeri long ol samting olsem, kala bilong skin, em man o meri, tokples, lotu, politik, o ol narapela tingting, kantri o wanem hap yu kam long en, ol samting yu i gat, taim ol manmeri bon, o ol narapela samting.Moa yet, noken mekim narapela samting long ol manmeri long as bilong wok politiks, wok jastis, o wok namel long ol kantri ilong dispela giraun o hap ol manmeri i kam long en, sapos em i free o narapela kantri i lukautim, i nogat gavman bilong ol yet o i aninit yet long pawa bilong king na kwin.Yumi olgeta igat rait long stap laip, fri na sef.Nogat manmeri mas stap na wok olsem slev. Yumi olgeta i mas stopim wok slev na wok bilong salim ol manmeri olsem slev.Nogat wanpela manmeri igat rait long givim pen nating long narapela na bagarapim nem, kros, pasin nogut o nogut wei bilong panisim manmeri.Olgeta manmeri long olgeta hap igat rait long luksave blong lo.Maski yu wanem kain man o meri, yumi olgeta igat wankain raits tasol long lo. Sapos lo ino luksave long yumi wankain, yumi gat rait long tokaut long lo.Olgeta manmeri igat rait long kot, long sanap long kot na kisim kompensesen sapos narapela manmeri o gavman i no bihainim Mama Lo bilong kantri bilong yumi.Nogat wanpela man o meri o polis igat pawa long holim yu nating o rausim yu long haus bilong yu o long rot na kalabusim yu long rumgat o rausim yu go stap long narapela ples o kantri.Ol manmeri igat rait long sanap na harim kot long ples klia, na husat i harim kot i mas stap fri long ol kainkain tingting long wokim gutpela tingting.Olgeta wanwan manmeri we i sanap long kot, ol igat rait long tok ol i no bin rong, inap kot i ken soim rong bilong ol, na ol igat rait long behim tok bilong kot.Na tu, lo i noken putim nupela lo na kalbusim gen.Nogat wanpela man o meri igat rait long go insait long haus bilong narapela man o meri, o nogat rait long lukim pas bilong narapela man o meri, o holim o lukim samting bilong narapela man o meri. Na tu i nogat man o meri igat rait long bagarapim nem bilong narapela man o meri o daunim nem bilong em. Na lo mas stap long banisim dispela kain ol hevi o pasin olsem.Yumi gat rait long wokabout na raun insait long kantri bilong yumi.Na tu yumi gat rait long go/kam long kantri bilong yumi na go/kam long narapela kantri.Olgeta manmeri igat rait long painim amamas long narapela kantri taim kantri bilong ol yet i laik patim, o bagarapim, o poretim, o kilim, o kalabusim ol nating..Dispela rait ol no inap yusim sapos kantri bilong yu yet laik kotim na kalabusim yu sappos yu brukim la long kantri na as i no bilong politik o I no bihainim lo or paisin bilong Yunaited Nesens.Taim mama karim yumi, yumi olgeta igat rait long gat asples o kantri bilong yumi.Ino gat wanpela man o meri igat rait long rausim asples o kantri blong yumi. Na yumi olgeta igat rait long senisim asples o kantri bilong yumi.Ol Manmeri i bikpela pinis igat rait long marit, maski blek o wait, wanem lotu o wanem lotu o wamem kantri yu kam long em.Tupela mas marit long laik bilong tupela yet, nogat narapela man o meri inap hariapim ol long marit.Femili emi bikpela samting tru na komumiti wamtaim gavaman mas banisim na lukautim ol.Yumi olgeta igat rait long baim ol samting bilong yumi olsem, haus, graun.I no gat wanpela man or meri igat rait long rausim nating haus o samting bilong yu.Yumi olgeta igat raits long tingting long ol kainkain samting, lotu na bilip tu. Na yumi igat rait long senisim ol dispela tingting tu, na yumi igat rait long stap olsem, olsem yu yet o wantaim narapela, na skelim tingting na bilip wantaim ol narapela.Yumi olgeta igat rait long tingting na tokaut, na narapela man o meri nogat rait long stopim yu. Na tu, yumi gat rait long putim tingting long niuspepa, radio na tv.Yumi olgeta igat rait long bung wantaim ol narapela.Narapela man o meri nogat rait long pulim na stopim yu long bung wantaim ol narapela manmeri.Yumi olgeta gat rait long stap insait long gavman, sapos yu sanap long eleksen o yu makim narapela long sanap long sait bilong yu.Olgeta manmeri igat rait long kisim wankain pablik sevis olsem ol narapela manmeri insait long kantri blong ol.Yumi olgeta gat rait long makim husat man o meri yu laik makim.Olgeta manmeri na pikinini i wanpela memba long sosaiti, igat rait long stap long gutpela laip na gutpela sindaun, igat rait long kisim halivim long kantri, na ol wanem kain halivim save kam long ol intanesenel lain tasol ol wanwan manmeri mas bihainim laik bilong ogenaisesen na riso bilong gavman.Olgeta igat rait long wok na yumi olgeta igat rait long wok long wanem kain wok yumi laikim. Wokples mas i stap gutpela wei yumi no inap painim bagarap na yumi mas was gut long pasin nogat wok.Yumi olgeta, maski i kam long wanem hap, mas kisim wankain moni long wankain wok.Olgeta i wok igat rait long kisim pei na pei i mas inap long lukautim yu yet wantaim femili, sapos nogat yu gat rait long kisim moni long sampela narapela hap long karamapim dispela hap long karamapim dispela ol nids biong yu wantaim femeili.Yumi olgeta igat rait long kamapim na kamap memba long wanpela group husat sanag long raits bilong yumi ol wok manmeri – ol i save kilim ”tred union”Yumi olgeta igat rait long malolo na wok sotpela taim tasol. Na tu, yumi igat rait long kisim pei long taim bilon maolo.Yumi olgeta igat rait long stap gut na lukautim femili bilong yumi, long halivim olsem, kaikai, klos, haus na marasin. Sapos manmeri i no gat wok, em sik, kisim bagarap long sampela hap long bodi, lapun stret, na ol narapela samting i mekim sindaun i hat. Yum igat rait long askim gavman long halivim.Mama na pikinini ol i bikpela samting long laip bilong yumi olgeta. Ol igat rait long painim na kisim gutpela halivim na yumi mas lukautim ol gut. Maski pikinini igat papa o pikinini bilong rot. Ol pikinini igat wankain raits na olgeta gat rait long painim na kisim gutpela halivim.Olgeta manmeri gat rait long edukesen. Olgeta pikinini mas go long kominiti skul, skul i bikpela samting na olgeta pikinini mas go long kominiti skul fri. Olgeta manmeri i mas igat wankain rait long go long narapela kain skul o teknikel skul. Skul mas stap long lainim mipela long gutpela pasin bilong gutpela sindaun wantaim ol narapela manmeri na pasin bilong helpim na laikim ol.Education i mas redim yumi long strongim rispek long ol human rights na fridom. Education i mas promotim save na wok bung wantaim ol narapela kantri. Yumi noken wari olsem pasin bilong ol o lotu bilong ol i narapela long yumi. Yumi i mas skruim wok bilong Yunaited Nesens long kamapim na larim peace.Olgeta papa mama igat rait long painim wanem kain skul i gutpela long pikinini bilong ol.Yumi olgeta gat rait long bihainim gutpela tumbuna pasin bilong yumi waintaim ol nupela pasin olsem, caving, potri, penting, tumbuna singsing na stori. Yumi gat rait long serim o usim gutpela samting i kam long ol save manmeri ol kolim scientist husat mekim nupela kainkain save.Tu yumi yet mas kisim samting long wok yu mekim kamap, narapela noken kisim nem o namba long wok bilong narapela man o long samting we em i mekim kamap.Yumi olgeta igat rait long gavmen bilong mipela long kamapim dispela kain ol lo long kantri bilong yumi. Na olgeta kantri long wol i mas igat gutpela sindaun na wok bung wantaim.Yumi olgeta igat risponsibiliti o wok long wokim insait long komuniti long kamapim ol dispela ol raits.Ol raits i mas igat lo i stap long lukautim raits bilong ol narapela, raits bilong yu no inap daunim raits bilong narapela.No gat wanpela man o meri inap kamapim nupela lo insait long komuniti we lo i no binainim lo bilong Yunaited Nesens.No at wanpela narapela man o meri o kantri inap long usim dispela human raits lo long kamapim birua long narapela o bagarapim ol raits na fridom bilong yu.Yesbudan d yesse ran deg wegraw amatu seg use ti-s 217 A. (III) di 10 dujember 1948Imi asmussen n lḥwerma i ttalasen akkw yâggalen n twachult talsawt d yizerfan n sen yemsawan, d nitni i d llsas n tlelli, taghdemt akkw d- tifrat deg wmadal (di ddunit).Imi kra n widn nesmussun ara izerfan n wemdan d widn iḥeqqren s lkhwedm n lewḥuch yesserfayen tamsakwit n talsa akkw d- tlilin umadal and'ara hedren u and'ara yamnen yemdanen s tlelli idg ur yelli la aseṛheb la lmizirya, d nettat i d asirem âlayan n wemdan.Imi tebbwi - dd nnig kra yellan ad ttuḥudden izerfan n wemdan s nnidam azerfan i wakkn ur yettuḥerrs ara wemdan di taggara alamma yughal d amnafeg ḍadd temḥeqranit akkw d unaghur.Imi yessefk ad tennerni tegmi d wassaghen n tmidwa d lemḥibba gar yeghlanen.Imi di lqanun izerfan n wemdan imudan n ledjnas yedduklen berrḥen i tikkelt tajḍidt laman n sen deg zerfan ilsasiyen n wemdan di ccherf akkw d wazal n bnadem di tugdut izerfan n tulawin d yergazen u berrḥen belli qeṣden ad snernin aqeddem amgarwan u ad sbed'den tigwnatin timenyafin n tudert di tlelli yettimghuren.Imi, timura yetteskin di ledjnas yedduklen lezment iman n sent ad myallent (ad mmâwanent) i wakken ad demnent nitenti d-tuddsa n ledjnas yedduklen, di mkull timura leqder aheqqani izerfan n wemdan akkw tlella tilsasiyin.Imi afham amechruk n tlella d yizerfan agi degs lqima tameqwrant i wakken ad uqment leqder tmura leqder i lâhd n sent.Tajmâit tamatawtTberreḥ belli tiṣerriḥt agi tagraghlant izerfan n wemdan d anawad amechruk igher ssaramen imudan d yeghlanen akken ma llan i wakken akkw yemdanen d yâggaln n temgarwa i glan (i ges an) dima tiṣerriḥt agi di lbal n sen, ad skhedmen akkw lmedjhud n sen, s leqraya d ttṛebga i wakkn ad senernin aqader n tlella d yizerfan agi u ad demnen s ttawilat idd iteddun s lâqel, (wa deffir wa) deg wennar aghelnaw d ugraghlan asmussen d usnefḍes igraghlanen iḥeqqaniyen gar imezdaghen n ddulat tâggalin s timmad n sent nagh gar yimezdaghen n tmizar i gellan ddaw lhwekm n sent aghedman.Imdanen, akken ma llan ttlalen d ilelliyen msawan di lḥweṛma d yizerfan- ghur sen tamsakwit d lâquel u yessefk ad-tili tegmatt gar asen.Kull yiwen ghur-s lḥeqq ad ighellat tilella d yizerfan idd yeddan di tṣerriḥt agi bla tarayit idd yettasen si cchetla, d llun, d ldjens d tutlait, d ddin d ṛṛay asiyasi nagh ṛṛay iḍen i gerzan lasl aghelnaw, tamgarwa, aila talalit nagh liḥala n iḍen yehwa yas d argaz nagh d-tameṭṭut.Rnu gher-s, ur ilaq ara ad-tili trayit yebnan ghef liḥala tasiyasit, taghedmawt nagh tagraghlant n tmurt nagh n temnadt ideg yezdegh wemdan yehwa yas tella tmurt agi nagh temnadt agi d- talellit nagh ddaw lewkala, nagh ur tehkim ara deg yiman is nagh ur tekmil ara tlelli ines.Kull amdan ghur es lḥeqq n tudert, tilelli d laman ghef timmad is.Ur ilaqar a ad yughal wemdan d akli nagh d aqeddach n wemdan iden. Tasakla d uzenzi n waklan ttuḥeṛṛmen maḍi.Ur ilaqara ad yettuselleṭ ghef umdan uâqeb nagh ssikis d- teghriwin yesnughbuyen, itekksen fell as sser.Ang'is yehwa yili wemdan, ghur s lḥeqq ad yettwag leqder i timmadit is taghedmawt.Akkw indamen msawan zdat lqanun u ghur sen lḥeqq bla afraz i wakkn atn iḥudd lqanun - ghur sen irkwelli lḥeqq i uḥuddu, akken ma llan ḍedd tarayit ur nwufq ara tiṣerriḥt agi.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad ichetki i tnehkamin tighelnawin yettuk'ellfen i wakkn ad fkent lḥeqq ḍedd tneḥyafin ur nettqadar ara izerfan ilsasiyen is yettak udustur d lqanun.Ula d yiwen ur yezmir ad yettwaṭṭef, nagh ad yettwaḥbes nagh ad yet twanfu s ldjur.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad-tâddi tluft is zdat tnehkamt, âinani, bla tneḥyaft i wakkn ad - tseyyi ma seḥḥant telzimin is d yizerfan is nagh ma d-tidett wayn - idd gren fell as deg wennar n lâqubat.Kra n win yettutéhmen s ssiya ad yettwaḥseb d imzekki alama yettuṣeḥḥeh s lâdel ddenb idd gren fell as, âinani, zdat tnaḥkamt and'ara yettwadmen akkw wayn i glaqen i uḥuddu ines.Ula d yiwen ur yettwaḥkam ara fell as ma yekh dem kra n ssiya yettuḥeṛṛmen nagh ma iferreṭ di kra iwudjben fell as ma yella di tallit ni ayn idd gren fell as ur ikhulfara lqanun aghelnaw nagh agraghlan, yerna lâquba ur d as-dd yettak ara ad - tagwar tin is i gḥekkm lqanun di tallit ideg teḍra ssiya.Ur yezmir ḥedd ad yessekchem iman is s ldjur di tudert n wemdan, di twachult is; deg wekkham is, timuzniwin is nagh ad yessims lḥwerma-s d nnif is; kull amdan ghur-s lḥeqq at iḥudd lqanun si tiytiwin yechban tigi.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yelḥu s tlelli u ad yekhtir tanezdught di tmurt is.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yeffegh si yall tamurt ghas d - tamurt is u ma yehwa yas yezmer ad yughal ghur es.Ma yella yettwaḥṛes wemdan s ldjur, ghur-s lḥeqq ad yesdari iman is u ad ighellet lânaya n tmura iḍen.Amâni ur d-as-dd tebbw ara ad ighellet lḥeqq agi ma yella yekhdem ssiya ikhulfen lqanun amechruk nagh ayn ur nwufq ara inawaḍen d yimenzayen n tmura yedduklen.Kull amdan ghur-s lḥeqq i tghelna is yehwan.Ur d-as yettwakkes i yiwen s ldjur la taghelna ines la lḥeqq ubeddel n tghelna.Mi geblegh weqchich nagh teqchicht, ghur sen lḥeqq ad zewdjen i wakkn ad bnum tawachult bla ma yettuqegged lḥeqq gi s cchetla, taghelna, nagh ddiyana msawan deg zerfen m'ara zewdjen, nad'am zewdjen nagh m'ara yefsekh zzwadj.Ur yettili zzwady alamma s lebghi d umyeqbel ukmil n wergaz d- tmettut.Tawachult d-tagwejdit talemmast n temgarwa, ghur-s lḥeqq att thudd temgarwa d ddula.Amdan yehwa yas weḥd-es nagh d amezday ghur-s lḥeqq ad yekseb aila.Yiwen ur yezmir ad yettuḥeṛṛem seg waila-s.Kull amdan ghur-s lḥeqq i tlelli n tedmi, tamsakwit d ddiyana, lḥeqq agi tetteski deg-s tlelli ubeddel n ddiyana akkw d wayn is yettamen, wehd es nagh gar medden âinani nagh di sser, s uselmed s tegdimin, s wâbâd d umares n lemdaheb.Kull amdan ghur-s lḥeqq n tlelli di ṛṛay d lmenṭeq anda yetteski lḥeqq ubeggen n ṛṛay bla ma yettuchebbwel u daghen tebbwi yas-dd ad inadi, ad yeṭṭef, u ad yefser di yall tamurt isallen d- tedmiwin s yall ttawil n wenṭaq.Kull amdan ghur-s lḥeqq i unejmâ akkw d- tdukla di tifrat.Yiwen ur yezmir ad yettuḥettem i wakken ad yetteski di tdukla.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yetteski deg wselḥuy n temsal n bailek n tmurt is, ama netta s timmad is, nagh s win yekhtar d amtil is.Kull amdan ghur-s lḥeqq amm netta am wiyad ad yettef amkan di lḥirfat n bailek n tmurt is.Lirad umadan d nettat i d llsas n lhiba n lehkwem n bailek- yessefk add tban s tefrant zeddigen idg ara tteskin meddn irkwelli u ara yilin si lweqt aar wayeḍ di tugdut d sser nagh s ttawil iḍen it yechban ara iḍemnen tilellli n tefrant.Kull amdan yetteskin di temgarwa ghur-s lḥeqq di laman amgarwan gqes den ad ikafi izerfan is isagrawen imgarwanen d yidelsanen imsefken i lḥweṛma d usegmi alelli n timmadit is s tejmilt n lmedjhud aghelnaw d umyalli agraghlan s wayn ara yembwafaqen netta d nniḍam d lerzaq n kull tamurt.Kull amdan ghur-s lḥeqq i ikheddim ara yekhtir akkn is yehwa s cchurut n lâdel imsefṛaḥen ar'at iḍemmen ghef ticchumert.Imdanen akken ma llan ghur sen lḥeqq bla tarayit i tjernanin yemsawan ghef ikheddimen yemsawen.Kra n win ikheddmen ghur-s lḥeqq i tjernant taḥeqqit, timsefreḥt ar'as iḍemnen i netta d twachult is tudert iwufqen lḥweṛma n wemdan ara yettuk'emmlen ma yebgha lḥal, s kra n ttawil iden uḥuddu amgarwan.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yessebded netta d wiyaḍ tidukliwin ikheddamen nagh ad icharek di tdukla ara iḥudden lmeslaha ines.Kull amdan ghur-s lḥeqq i rraha d- tukksa n lkhiq (d ugunfu) u ladgha di lḥedd iqebbel lâqel n lweqt ikheddim akkw di ttriḥ yettwakhelsen, si lewqt aar wayeḍ.Kull amdam ghur-s lḥeqq i lmizan n tudert ar'at iqidden i ṭṭmana n tṣeḥiḥt is (n tezmert is), liser ines akkw d- twachult is, ladgha i isafarn n tuççit, llebsa, tanezdught, adawi timezgiwin (tijmilin) timgarwiyin ilaqen, ghur-s lḥeqq i ṭṭmana ma ur ikheddmara, ma yuḍen, ma yella d anâibu nagh d adjjal, nagh d awesran nagh kra n yimi ar d as ruḥent ttawilat n tudert ma yekka-dd waya nnig tezmert is;Tiyemmatin d yigwerdan ghur sen lḥeqq i tallalt (lmâwna) d uḥuddu ikhsusiyen. Akkw igwerdan ilulen di zzwadj nagh beṛṛa n zzwadj ghur sen lḥeqq yemsawan di tussṛa (ṭṭmana) tamgarwant.Kull amdan ghur-s lḥeqq di leqraya ur nessefk ara fell as lekhlaṣ ladgha leqraya tamenzut akkw d- telsasit. Leqraya tamenzut d- tamelzumt, leqraya tatiqnit d uselmed n lhirfat yessefk ad ilin d imatawen, tabburt unekchum gher tlumdiwin tunnigin (âlayen) yessefk ad-tili s lâdel i meddn irkwelli ghef lehsab n wakken ẓewren.Ttrebga yessefk ad- tessiweḍ ghr usefti n timmadit d usedjhed n leqder izerfan n wemdan akkw d tlella tilsasiyin, tebbwi-dd ad- tweṣṣi ghef usefhem d umsameh d lemhibba gar tmura akken ma llant d yimudan d ddiyanat i tuttfa n lehna.Imawlan ghur sen lḥeqq d imezwura ad khtiren ṣṣenf n ttrebga ara fken i warraw n sen.Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yetteski ma yebgha di tmeddurt tadelsant n tmurt is, ad yestummen i lfenn (tazuri) akkw d tegmi n tussna d wayen idd ttaken n lfaida.Kull amdan ghur-s lḥeqq uḥuddu n lfaida ines tanamkawt akkw d- tmaddawt idd yekkan seg wayn idd yesnulfa di tussna, di tmedyazt (tasekla) nagh di lfenn.Kull amdan ghur-s lḥeqq deg wennar amgarwan nagh deg wennar agraghlan i wakken ad yili nniḍam yechban izerfan akkw tlella idd yeddan di tṣerriḥt agi lfaida d unawaḍ n sen.Amdan ghur-s lwadjeb i wegdud idg i gemken ala deg-s kan, unerni ukmil n timmadit is.Deg wmares izerfan is d ughellet n tlella ines, kull yiwen ur ikennu ala ddaw leqyud i gerṣem lqanun wehd es i wakken ad yedmen asmussen d uqader izerfan d tlella n lghir is u daghen i wakken tisutriwin tighedmawin n wedyaz d nniḍam n bailek d liser amataw dit emgarwa tagdudant (tadimuqratit).Izerfan akkw d- tlella yagi, is yehwan yili, ur zmirn ara ad ttumarsen ḍedd inawaḍen d ỵimenzayen, n tmura yedduklen.Ur telli tmadda di tṣerrḥit agi i gzemren ad-tettwafhem d-tikchi n lḥeqq i ddulla, nagh i wegdud nagh i wemdan i wakkn ad khedmen kra nagh ad marsen igi i gqeṣden aḥuddu izerfan akkw d-tlella idd yeddan deg-s.1948 чылдың декабрь 10-да Чиңгине Ассамблеяның 217 А (III) резолюциязы-биле хүлээп лдынган болгаш чарлаттынганКижи төрелгетен аймааның бүгү кежигүннериниң кижи мөзүзүн, оларның дең болгаш казып болбас эргелерин хүлээп көөрү хосталганың, чөптүг чоруктуң база бүгү-ниити тайбыңның үндезини болурун кичээнгейге албышаан; базакижиниң эргелеринге тоомча чок болгаш көөр хөөн чок чоруктуң кижи төрелгетенниң сагыжын аартып дүвүреткен дерзии үүлгедиглерге чедиргенин база кижилер сөстүң болгаш үзелдерниң хосталгазынга эргелиг, коргуушкун болгаш түрегделден хостуг делегейни тургузары кижилерниң бедик чүткүлү кылдыр чарлаттынганын кичээнгейге албышаан; базакижиниң эргелери хоойлуга кижи ужур-дүрүм чок чагыргага болгаш дарлалгага удур сөөлгү арга кылдыр тура халыышкын ажыглаар ужурга таварышпас кылдыр камгалаттынган турарының эргежок чугулазын кичээнгейге албышаан; базачоннар аразынга эп-найыралдыг харылзааларның сайзыралын деткиириниң эргежок чугулазын кичээнгейге албышаан; базаКаттышкан Нацияларның чоннарының кижиниң кол эргелеринге, кижи мөзүзүнге болгаш үнезинге база эр болгаш херээжен кижилерниң дең эргелиинге бүзүрелин Уставта бадыткаанын база улам хостуг байдалга социал депшилгени болгаш амыдыралдың байдалдарын экижидерин деткиирин шиитпирлээнин кичээнгейге албышаан; базакежигүн-күрүнелерниң Каттышкан Нациялар Организациязы-биле кады ажылдавышаан, кижиниң эргелерин болгаш кол хосталгаларын бүгүдениң хүндүлээрин база сагыырын чедип алырынга деткимче бээрин хүлээнгенин кичээнгейге албышаан; базабо эргелерниң болгаш хосталгаларның характерин бүгүдениң угаап билири ол хүлээлгени долузу-биле күүседиринге улуг ужур-дузалыг болурун кичээнгейге албышаан,Чиңгине АссамблеяКижиниң эргелериниң бо бүгү-ниити угуулгазын бүгү чоннарның болгаш күрүнелерниң күүседир дээш кызыдар ужурлуг база кижи бүрүзү болгаш ниитилелдиң орган бүрүзү ук Угуулганы доктаамал кичээнгейге албышаан, чырыдылга болгаш өөредилге аргалары-биле ук эргелер биле хосталгаларны хүндүлээрин деткиир, национал болгаш улустар аразының депшилгелиг хемчеглерин ажыглап тургаш, Организацияның кежигүнү күрүнелериниң база ол күрүнелерниң юрисдикциязында турар девискээрлерниң чоннарының аразынга оларны бүгүдениң хүлээп көөрүн база үре-түңнелдиг боттанырын деткииринче угланган сорулга кылдыр чарлап тур.Бүгү кижилер хостуг база мөзүзү болгаш эргелери дең кылдыр төрүттүнер. Оларга угаансарыыл болгаш арын-нүүр бердинген болур болгаш олар бот-боттарынга акы-дуңмалышкы хамаарылганы көргүзер ужурлуг.Кижи бүрүзү ук Угуулгада чарлаттынган бүгү эргелерге болгаш хосталгаларга язы-сөөгү, кежиниң өңү, эр-херээжени, дылы, чүдүлгези, политиктиг болгаш өске-даа үзелдери, национал болгаш социал ызыгууру, өнчү-хөреңгизи, аңгы болгаш өске-даа байдалдардан хамаан чокка эргелиг.Оон аңгыда, кижини ооң хамааржып турары күрүнениң азы девискээрниң политиктиг, хоойлу-дүрүм азы чоннар аразында статузун, ук девискээрниң хамаарышпазын, өскелерниң харагалзалында турарын, бот-башкарылга чок азы бот-догуннаашкынында кандыг-бир кызыгаарлыг бооп турарын барымдаалап ылгаар чорук турбас ужурлуг.Кижи бүрүзү амыдырап-чурттаар, хостуг болур болгаш дээп болбас эргелиг.Кым-даа кулданыгга азы хостуг эвес байдалга туттунмас ужурлуг; кулданыгның болгаш кул садарының бүгү хевирлери хоруглуг.Кым-даа эрии-шаажыга азы каржы, кижизиг эвес азы ооң кижи мөзүзүн дорамчылаан аажылалга болгаш шииткелге таварышпас ужурлуг.Кижи бүрүзү каяа-даа чорааш, ооң тускай субъект эргелиин хүлээп көөрүнге эргелиг.Бүгү кижилер хоойлу мурнунга дең эргелиг база хоойлуга кандыг-даа ылгал чокка, дең камгаладыр эргелиг. Бүгү кижилер ук Угуулганы хажыдып турар ылгай көрүүшкүнден база ындыг ылгай көрүүшкүннү кылырынче күткүлгеден дең камгаладыр эргелиг.Кижи бүрүзү конституция азы хоойлу езугаар көрдүнген кол эргелери хажыттынган таварылгаларда долу эргелиг национал шүүгүнүң ооң эргелерин катап үре-түңнелдиг тургузуп бээринге эргелиг.Кым-даа барымдаа чок хоругдалга, тудуп хоругдаашкынга азы ойладыышкынга таварышпас ужурлуг.Кижи бүрүзү ооң эргелерин болгаш хүлээлгелерин тодарадып бээринге база аңаа онааштырып турар кем-херек буруудадыышкынының барымдаалыын тодарадырынга база ооң херээн хамаарышпас болгаш тала тыртпас шүүгүнүң ажык болгаш чөптүг чоруктуң бүгү негелделерин сагывышаан, сайгарып көөрүнге эргелиг.Кем-херек үүлгеткен деп буруудаттырып турар кижи бүрүзү камгалалдың бүгү аргаларын хандырып берип турар ажык шүүгү сайгарылгазынга ооң буруулуу хоойлу езугаар тодараттынмаан шаанда буруу чок деп санадыр эргелиг.Кым-даа болуп турган үезинде национал хоойлулар азы чоннар аразының хоойлу-дүрүмү-биле кем-херек үүлгедиишкини болбайн турган кандыг-бир кылдыныглардан азы чүнү-даа кылбаанындан үнген үүлгедиг дээш шииттирбес ужурлуг. Ол ышкаш үүлгедигниң болган үезинде берип болур турган кеземчеден аар кеземче бээри болдунмас.Кым-даа ооң амы-хууда болгаш өг-бүле чуртталгазынче туразында холгаарлаашкынга, бажың-балгадынга дээп болбазынга, чагаалажыышкынының чажыт чоруунга азы ат-алдары болгаш репутациязынга шоглаашкынга таварышпас ужурлуг. Кижи бүрүзү хоойлуга ындыг холгаарлаашкын азы шоглаашкыннардан камгаладыр эргелиг.Кижи бүрүзү кайы-бир күрүнениң кызыгаарының иштинге хостуг чоруур болгаш бодунга чурттаар черни шилип алыр эргелиг.Кижи бүрүзү кандыг-даа чурттан, ооң иштинде бодунуң чуртундан база үнүп чоруур база бодунуң чуртунче ээп кээр эргелиг.Кижи бүрүзү истеп сүрүүшкүнден хоргадалды өске чурттардан дилээр база ол хоргадалды ажыглаар эргелиг.Бо эрге политиктиг эвес үүлгедиг азы Каттышкан Нациялар Организациязының сорулга болгаш принциптеринге удурланышкак кылдыныглар дээш истеп сүрүп турар таварылгада ажыглаттынмас.Кижи бүрүзү хамааты болур эргелиг.Кым-даа хамааты эргезинден азы хамааты эргезин солуур эргезинден үндезин чокка казытпас ужурлуг.Назы четкен эр болгаш херээжен кижилер язы-сөөк, националы азы чүдүлгезиниң аайыбиле кандыг-даа кызыгаарлаашкын чокка өгленип, бодунуң өг-бүлезин тургузар эргелиг. Олар бадыланышканынга хамаарыштыр, бадылалдыг турган үезинде база ону күш чок деп санаан үезинде дең эргелерни ажыглаар.Бадылажыышкын чүгле өгленчип турар ийи таланың хостуг болгаш бүрүн дугуржулгазыбиле бооп болур.Өг-бүле ниитилелдиң чайгаар болгаш үндезин үүрү болур база ниитилел биле күрүнениң талазындан камгаладыр эргелиг.Кижи бүрүзү өнчү-хөреңгизин чааскаан-даа, өскелер-биле кады-даа эдилээр эргелиг.Кым-даа өнчү-хөреңгизин үндезин чокка хавыртпас ужурлуг.Кижи бүрүзү бодалдың, арын-нүүрнүң болгаш чүдүлгениң хосталгазынга эргелиг; бо эргеге бодунуң чүдүлгезин азы үзелдерин өскертириниң хосталгазы база бодунуң чүдүлгезин азы үзелдерин чааскаан-даа, өскелер-биле кады-даа хөйге азы аңгы кылдынган өөредилге, мөргүл база шажынчы болгаш ритуалдыг езулалдар дамчыштыр нептередириниң хосталгазы хамааржып турар.Кижи бүрүзү үзелдерниң база оларны хостуг илередириниң хосталгазынга эргелиг; бо эргеге бодунуң үзелдеринге моондак чокка бүзүреп сагыыр база күрүне кызыгаарларындан хамаан чокка база кандыг-даа арга-биле информация болгаш идеяларны дилээр, алыр база тарадыр хосталга хамааржып турар.Кижи бүрүзү тайбың чыыш болгаш каттыжыышкыннарның хосталгазынга эргелиг.Кым-даа кайы-бир каттыжыышкынга киреринге чыгатпас ужурлуг.Кижи бүрүзү бодунуң чуртунуң удуртулгазынга боду дорт азы хостуг ёзу-биле соңгуттурган төлээлекчилерни дамчыштыр киржир эргелиг.Кижи бүрүзү бодунуң чуртунга күрүне албанынга дең кирер эргелиг.Чоннуң күзел-соруу чазактың эрге-чагыргазының үндезини болур ужурлуг; бо күзелсорук албан ниити болгаш дең чажыт бадылаашкын аргазы-биле азы соңгуурунуң хосталгазын хандырып турар дең чергелиг өске хевирлер дузазы-биле эрткен болгаш хажыдыышкын кылдынмаан өйлеп-өйлеп болур соңгулдаларга илереп кээр ужурлуг.Кижи бүрүзү ниитилелдиң кежигүнү болганда, национал күжениг болгаш чоннар аразында кады ажылдажылганың ачызында күрүне бүрүзүнүң курлавырлары болгаш тургузуунга дүүштүр кижи мөзүзүн баксыратпайн тударынга база экономика, социал болгаш культура адырларынга хостуг сайзыраарынга эргежок чугула социал хандырылга алырынга база эргелери боттанган турарынга эргелиг.Кижи бүрүзү ажылдаар, ажылды хостуг шилип алыр, ажылдаар байдалының чөптүг болгаш таарымчалыг болурунга база ажыл чок чоруктан камгалалга эргелиг.Кижи бүрүзү кандыг-даа ылгай көрүүшкүн чокка дең ажыл дээш дең төлевир алыр эргелиг.Ажылдап турар кижи бүрүзү бодунуң болгаш өг-бүлезиниң кижи мөзүзүнге төлептиг амыдыралды тудар чөптүг болгаш сеткилди хандырып турар база херек апарганда социал хандырылганың өске хевирлеринден немелделиг төлевирни алыр эргелиг.Кижи бүрүзү бодунуң эргелерин камгалаары-биле профессионалдыг эвилелдер тургузар база профессионалдыг эвилелдерге кирер эргелиг.Кижи бүрүзү дыштанылгага база хостуг үеге эргелиг, ооң иштинде ажыл хүнүн шын кызыгаарлаарынга база өйлеп-өйлеп бээр төлевирлиг шөлээге эргелиг.Кижи бүрүзү амыдыралдың, ооң иштинде аъш-чемниң, идик-хептиң, чурттаар орансаваның, эмчи ажаалгазының база эргежок чугула социал хандырылганың ооң бодунуң болгаш өг-бүлезиниң кадыкшылын баксыратпайн тударынга база чаагай байдалын хандырарынга четчир деңнелдиг болурунга эргелиг база ажыл чок артканда, аараанда, инвалид апарганда, дулгуяк калганда, назылап кыраанда азы оон хамаарышпас байдалдарда амыдыраар аргаларын чидиргенде, хандырылга алыр эргелиг.Ие болуру болгаш чаш назын тускай ажаал-тежээл болгаш дуза алырынга эргени берип турар. Бүгү уруглар, өг-бүлеге азы сурас төрүттүнгенинден хамаан чокка, дөмей социал камгалалды алыр ужурлуг.Кижи бүрүзү өөренир эргелиг. Өөредилге бети дизе эге болгаш ниити өөредилгеге хамаарыштыр халас болур ужурлуг. Эге өөредилге албан болур ужурлуг. Техниктиг болгаш профессионалдыг өөредилге бүгүдеге белен чедингир болур ужурлуг база дээди өөредилге кижи бүрүзүнүң салымныының аайы-биле бүгүдеге бир дөмей чедингир болур ужурлуг.Эртем-билиг кижиниң долу сайзыралынче болгаш кижиниң эргелеринге база хосталгаларынга хүндүткелди бедидеринче угланган болур ужурлуг. Эртем-билиг бүгү чоннарның, сөөк-язы база шажын бөлүктериниң бот-боттарын билчиринге, өскелерниң бодалдарын, чүдүлге-сүзүглелдерин хүлээп билиринге, эп-найыралдыг чорукка база Каттышкан Нациялар Организациязының тайбыңны деткээн ажыл-чорудулгазынга деткимчени бээр ужурлуг.Ада-ие улус боттарының назы четпээн уругларының өөредилгезиниң хевирин чугулалап шилиир эргелиг.Кижи бүрүзү ниитилелдиң культура амыдыралынга хостуг киржир, уран чүүлден таалал алыр, эртем депшилгезинге киржир болгаш ооң кежиктерин ажыглаар эргелиг.Кижи бүрүзү автору бооп турары эртем, чогаал болгаш уран чүүл ажылдарының түңнели болур моральдыг болгаш материалдыг эрге-ажыы камгалаттынган турарынга эргелиг.Кижи бүрүзү ук Угуулгада айыттынган эргелер болгаш хосталгаларны долузу-биле хандырып турар социал болгаш улустар аразының корум-чурумунга эргелиг.Кижи бүрүзү ооң хостуг болгаш долу сайзыралын хандырып болур ниитилелдиң мурнунга хүлээлгелерлиг.Кижи бүрүзү бодунуң эргелерин болгаш хосталгаларын боттандырып тургаш, хоойлу ёзугаар өске кижилерниң эргелери биле хосталгаларын болур-чогууру-биле хүлээп көөрүн база хүндүлээрин хандырар база демократтыг ниитилелге мөзү-шынарның чөптүг негелделерин, хөй-ниити чурумун болгаш ниити чаагай байдалды хандырар сорулга-биле тодараттынган чүгле ындыг кызыгаарлаашкыннарга таваржыр ужурлуг.Ол эргелерниң болгаш хосталгаларның боттандырыышкыны кандыг-даа таварылгада Каттышкан Нациялар Организациязының сорулга болгаш принциптеринге удурланышкак болбас ужурлуг.Ук Угуулгада чүү-даа чүве кайы-бир күрүнеге, бөлүкке азы тус кижилерге ук Угуулгада айыттынган эргелер болгаш хосталгаларны узуткаарынче угланган ажылдар чорударынга азы кылдыныглар кылырынга эрге берип турар деп тайылбырлаттынып болбас.မိူဝ်ႈပီႊ 1948 တီႇၸႅမ်ႇပႃႇ 10 ဝၼ်းၼၼ်ႉ မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်တင်းလုမ်ႈသေ တႅပ်းတတ်းႁပ်ႉႁွင်း လိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းလုမ်ႈ။ ဝၢႆးလင်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ တိုၵ်းသူၼ်း ၸိုင်ႈမိူင်း လုၵ်ႈၸုမ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၶဝ် ႁႂ်ႈသိုပ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပၼ် ၵူၼ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈ လႆႈႁူႉလႆႈငိၼ်း ၸွမ်း။ လိူဝ်ၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈမီး လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄ လူၺ်ႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပၢႆးမိူင်း ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် ပိုၼ်ႉတီႈတွၼ်ႈလိၼ်၊ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်း တေလႆႈပိုၼ်ၽႄပၼ် တီႈႁူင်းႁဵၼ်း လႄႈ ၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ်။ တေလႆႈၼႄဝႆႉ တီႈဢၼ်လႆႈႁၼ် လီငၢမ်း၊ တေလႆႈလူၽတ်းဢၢၼ်ႇၼႄ၊ တေလႆႈသပ်းလႅင်းၼႄ ၶေႃႈမၢႆထိုင်တီႈပွင်ႇမၼ်း ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ႁပ်ႉႁွင်းတူၺ်းထိုင်တေႃႇ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ဢၼ်ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉထုၵ်ႇလီၸၢမ်ႇပူၺ်ႈၵူႊၵေႃႉၵူႊၵူၼ်း ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၵုင်ႇမုၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်လူင် တႃႇၸၢဝ်းၵူၼ်းတင်းလုမ်ႈ တေလႆႈမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႊလွတ်ႈလႅဝ်း၊ မီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၸွမ်းထမ်း၊ မီးလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်လႄႈသင်၊ဢမ်ႇၼပ်ႉယမ်တေႃႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆႉ ၵိူတ်ႇပဵၼ် မႃး ၵၢၼ်ႁုၵ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈမႂ်ႈလူင် ဢၼ်ယႃႉလႅဝ်ၵုင်ႇမုၼ် ၸၢဝ်းၵူၼ်းတင်းလုမ်ႈလႄႈသင်၊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေ လႆႈပဵၼ်မႃး ၶူင်းၵၢင်လူင် ဢၼ်မီးလွင်ႈလႆႈလၢတ်ႈၸႃ လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႊ၊ လွင်ႈလႆႈၵိူဝ်းယမ်ၼပ်ႉထိုဝ် တၢမ်ၼင်ႇ ၵၢင်ၸႂ်ၽႂ်မၼ်းလွတ်ႈလႅဝ်း၊ လွင်ႈဢမ်ႇလႆႈၵူဝ်ႁႄ လႆႈႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉဢိမ်ႇတဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႄႈသင်၊ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ် ၽွင်းငမ်းၵၼ်၊ ၶႃတူဝ်ၶႃၸႂ်ၵၼ်သေ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းတင်းလုမ်ႈ ယိူၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈသေ တေဢမ်ႇလႆႈဝၵ်ႉ ၶိူင်ႈယိပ်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတေႃႇၵၼ်ၼၼ်ႉ တၵ်းတေလႆႈဢဝ်ၾိင်ႈမိူင်းသေ ၵႅတ်ႇၶေႁၵ်ႉသႃပၼ်လႄႈသင်၊ၼင်ႇႁိုဝ်ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ်သေ ၶတ်းၸႂ်ပွင်သၢင်ႈ တႃႇတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ၵႂႃႇလႄႈ သင်၊ လုၵ်ႈၸုမ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၶဝ်ၼႆႉ ႁပ်ႉပၢၵ်ႇဝႆႉတီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉဝႃႈ တေၼပ်ႉယမ်တေႃႇ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ် ၶွင်ၸၢဝ်းၵူၼ်း၊ ၵုင်ႇမုၼ်ၵူၼ်း၊ လွင်ႈၼၢင်းယိင်းလႄႈၵူၼ်းၸၢႆး သုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်း ၵၼ်ၼႆယဝ်ႉသေ ယၼ်ႇၸႂ်ဝႆႉ တႃႇတေယုၵ်ႉထၢၼ်ႈႁႂ်ႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း တေတိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႊ ၵႂႃႇၼၼ်ႉ လႄႈသင်၊လုၵ်ႈၸုမ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၶဝ်ၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၵူႊတီႈတီႈ တေႁၵ်ႉသႃပႂ်ႉပႃး သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း၊ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၽၢႆႇလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႊၵႂႃႇၼၼ်ႉ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် တင်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉသေ ၶတ်းၸႂ်ပွင်သၢင်ႈၵႂႃႇၼႆလႄႈသင်၊ၵွပ်ႈၼႆၼင်ႇႁိုဝ် တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၵူႊတီႈၵူႊတၢင်း တၵ်းလႆႈဢဝ်သႂ်ႇၸႂ် လိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇ တင်းလုမ်ႈသေ တၵ်းလႆႈသင်ႇသွၼ်တေႃႇၵၼ် တႃႇတေတိူဝ်းၼပ်ႉယမ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႄႈသင်၊ တေလႆႈ ၶတ်းၸႂ်ပွင်သၢင်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းယူႇသဝ်း တႂ်ႈဢႃႇၼႃႇပၢၼ်ပွင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေတိူဝ်းႁူႉပွင်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်းႁၵ်ႉသႃသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸိူဝ်း ၼႆႉၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ၵႂႃႇလႄႈသင်၊ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႊလွင်ႈလွင်ႈၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႃႈၸိူင်ႉၼႆသေ ၼင်ႇႁိုဝ် ၸိုင်ႈမိူင်းၵူႊမိူင်းမိူင်း၊ ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၵေႃႉ တေပွင်သၢင်ႈ ၸွမ်းလႆႈၽဵင်ႇၽဵင်ႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းလုမ်ႈၼႆႉ ယူႇယဝ်ႉ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိူတ်ႇမႃးလူၺ်ႈၵုင်ႇမုၼ်ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် လႄႈ သုၼ်ႇလႆႈဢၼ် လွတ်ႈလႅဝ်းၽဵင်ႇ ပဵင်းၵၼ်။ ၶဝ်ၼႆႉ မီးၺၢၼ်ႇဢၼ်မေႃထတ်းသၢင် လႄႈ ၸႂ်ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ် ၼၼ်ႉလႄႈ ထုၵ်ႇဝႆႉၸႂ်ပီႈဢွၵ်ႇ ၼွင်ႉၶႆႇၵၼ်သေ တိတ်းတေႃႇၵၼ်။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇၶုၺ်ႉႁၼ်ပိူင်ႇငမ်းသုၼ်ႇလႆႈလႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းတင်းသဵင်ႈ ဢၼ်ပိုတ်ႇၼေဝႆႉ ၼႂ်း လိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႆႉသေ တေဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇၼႄလူၺ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ သီၽိဝ်၊ ၶိူင်ႈၽွၵ်ႇ၊ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ၊ ၸၢဝ်းၵိူဝ်း ယမ်၊ ပၢႆးႁပ်ႉႁၼ်ၵၢၼ်မိူင်း ဢိၵ်ႇတၢင်ႇလွင်ႈ၊ ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်း ႁိုဝ် ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၵၼ်ႊၵူၼ်း၊ လွင်ႈ မၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်၊ လွင်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်း လႄႈ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇပိူင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။လိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ် ၾၢႆႇပၢႆးမိူင်း၊ ၾၢႆႇတတ်းသိၼ်တွၼ်ႇၾိင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၾၢႆႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇတေႃႇၵူႊမိူင်းမိူင်း ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ႁိုဝ်ၼႃႈတီႈဢၼ်ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇသဝ်းၼၼ်ႉသေ တေဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ်။ ဝႆႉဝႃႈၼႃႈတီႈ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ၵေႃႈလီ၊ ပဵၼ်ဢၼ်မီးဢႃႇၼႃႇတႃႇ ၽွင်းငမ်းၵမ်ႈၽွင်ႈၵွၺ်း ႁိုဝ် ပဵၼ်ၼႃႈတီႈ ဢၼ်ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၵုမ်းၵႂၢၼ်းတူၺ်းထိုင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ၵေႃႈယႃႇ တႃႇတေဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈဝႃႈ ၸႂ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႃႈတီႈၸိူ ဝ်းၼၼ်ႉသေ ၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ်ၼႆႉ တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈမီး။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶီးၸိုၼ်ႈ၊ တႃႇလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႊ လႄႈ တႃႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၸူဝ်ႊပၢၼ်မၼ်း။တေဢမ်ႇလႆႈတဵၵ်းႁႂ်ႈၽူႈလႂ်ႁဵတ်းၶႃႈၸႂ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် တဵၵ်းႁဵတ်းၼင်ႇၶႃႈၸႂ်ႉ။ ၵႃႊပဵၼ်လွင်ႈတဵၵ်း ႁႂ်ႈႁဵတ်း ၶႃႈၸႂ်ႉ လႄႈ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆၶႃႈၸႂ်ႉၼႆႉ တေလႆႈဢိုတ်းႁၢမ်ႈပႅတ်ႈ ႁႂ်ႈပႃးၸဵမ် ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ငၢႆးမိူၼ်ၼႆ။တေဢမ်ႇလႆႈၶႃၸႂ်ဢမ်ႇၼၼ် တိတ်းတေႃႇႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်း ထၢၼ်ႈပေႃးဢမ်ႇမိူၼ်ၵူၼ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်ႉ သရေႇၼႃႈ တႃ ဢမ်ႇၼၼ် တေဢမ်ႇလႆႈပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇ မိူၼ်ၼႆ တီႈၽူႈလႂ်ၽႂ်သေၵေႃႉ။တီႈပၵ်းပိူင်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ ထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈၼင်ႇ ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ တႃႇၵူႊလွင်ႈ။ၵူၼ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ တီႈပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၽဵင်ႇပဵင်းဢၼ်သေဢမ်ႇၵႃး လွင်ႈဢၼ်ပၵ်းပိူင် ၾိင်ႈမိူင်း ၵႅတ်ႇၶေပၼ် ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်သေ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶုၺ်ႉႁၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ ၵူၼ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ ၽဵင်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵင်း တႃႇၶုၺ်ႉႁၼ် ဢၼ်ၵႅတ်ႇၶေပၼ် လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်တေႃႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႆႉသေ ၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ်လႂ်၊ လွင်ႈသူၼ်းႁူၺ်ႈ ႁႂ်ႈၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ်လႂ်ၼၼ်ႉယူႇ။သင်ဝႃႈ လႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်တေႃႇ သုၼ်ႇလႆႈပိုၼ်ႉငဝ်ႈ ဢၼ်လၵ်းမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် ၾိင်ႈမိူင်း ဢၼ်ႁပ်ႉႁွင်းပၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉၸိုင် ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ တၵ်းမီး သုၼ်ႇလႆႈတႃႇႁပ်ႉဢဝ် ဢၼ်လုမ်းတွၼ်ႇၾိင်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ၶိုၼ်းၵေႈ သၢႆလူတ်းလူမ်ပၼ် ထိုင်တီႈ လီငၢမ်းၼၼ်ႉယူႇ။ဢမ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းသေ ၽူႈလႂ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း ႁိုဝ် လိုပ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း။မိူဝ်ႈလႆႈထုၵ်ႇတတ်းၶၢၼ်း သုၼ်ႇလႆႈ လႄႈ ၼႃႈၶွင်ပုၼ်ႈၽွၼ်းမၼ်းၼၼ်ႉလႂ်၊ မိူဝ်ႈလႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ်ထိုင် ယွၼ်ႉလိူင်ႈၽိတ်း ၾိင်ႈၼၼ်ႉလႂ် ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းမိူၼ်ၵၼ် တႃႇလႆႈထုၵ်ႇလုမ်းတွၼ်ႇၾိင်ႈ ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း လႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၸွမ်းပႃႈၽၢႆႇၼၼ်ႉ ၵူတ်ႇထတ်းၽဵင်ႇၽဵၼ်ႈ တီႈၼႃႈၵူၼ်းၼမ်။ၵေႃႉၽူႈလႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ်ထိုင်တင်းၵၢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵေႃႈယႃႇ ၵႃႊပႆႇလႆႈ ထုၵ်ႇၵူတ်ႇထတ်း ၽၢႆႇၼႃႈ ၵူၼ်းၼမ် ၸွမ်းၼင်ႇ ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းသေ တွၼ်ႇတတ်းမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်ၽိတ်း ၾိင်ႈတေႉယဝ်ႉၼၼ်ႉ တိုၼ်း မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇႁပ်ႉပဵၼ်ဝႆႉ ၵူၼ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းလႄႈ မၼ်းတၵ်းလူဝ်ႇလႆႈ ၶေႃႈႁပ်ႉႁွင်းပၼ် တႃႇႁေႉ ၵင်ႈၶိုၼ်းတူဝ်မၼ်း။ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇထိုင်တီႈၵၢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇထိုင်တီႈလွင်ႈ လူႉႁၢမ်း ၼၼ်ႉသေ တေဢမ်ႇလႆႈမႂ်ထိုင် လႄႈ ပၼ်တူတ်ႈတီႈၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လူၺ်ႈတင်းပၵ်းပိူင် ၾိင်ႈမိူင်း ၼႂ်းမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် ၵူႊမိူင်းမိူင်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈ ထုၵ်ႇတူတ်ႈတၢမ်ႇ ၼၵ်းတိူဝ်းလိူဝ် ဢၼ်ၵိုင်ႇပၼ်မိူဝ်ႈယၢမ်းပူၼ်ႉပႅၼ်။ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လွင်ႈယူႇသဝ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ် လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ သင်၊ လွင်ႈၼႃႈႁိူၼ်းတႃယေး၊ လွင်ႈႁွင်ႈယူႇႁိူၼ်းသဝ်း ဢမ်ႇၼၼ် လွင်ႈလိၵ်ႈၵႂႃႇလိၵ်ႈမႃးၼၼ်ႉလႄႈသင် တေဢမ်ႇႁႂ်ႈ လႆႈမီးလွင်ႈလႆႈထုၵ်ႇၸိမ်ၵဝ်းၸွမ်း လူၺ်ႈဢမ်ႇမႅၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ။ ၵုင်ႇၵုၼ်းမုၼ်းမၼ်းၵေႃႈ တေႃႈ မိူၼ်ၼႆသေ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈမီး လွင်ႈတိူဝ်ႉသၢင်ႊၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၼ်း ၵူႊၵေႃႉ ၼႆႉၸွမ်းၼင်ႇၾိင်းမိူင်းသေ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၵႅတ်ႇၶေတေႃႇ လွင်ႈၶဝ်ႈၸိမ်ၵဝ်းၸွမ်း ဢမ်ႇၼၼ် လွင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ တိူဝ်ႉသၢင်ႊၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶၢႆႉယၢႆႉ၊ ယူႇသဝ်းလႆႈ ၼႂ်းၶွပ်ႇလိၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း ယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၸိုင်ႈမိူင်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇ လႄႈ တႃႇပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းမိူင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇ။ ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်သေလွတ်ႈလႆႈ လွင်ႈၶႃၸႂ်ၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇသွၼ်ႈယူႇ တီႈတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ၵတ်းၵတ်း ယဵၼ်ယဵၼ်ယူႇ။ပေႃးပဵၼ်လွင်ႈလိူင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၵပ်းတင်းပၢႆးမိူင်းၼၼ်ႉလႂ်၊ ဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းတင်းၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း လႄႈ လၵ်း ၼမ်း ၶွင်ၸုမ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉလႂ်သေ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇပိူင်ပဵၼ်တေႉမီးတေႉမႃးယဝ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇမႂ်ၸိုင် တေ ဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း သုၼ်ႇလႆႈတီႈၼိူဝ်ၼႆႉ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇႁပ်ႉႁဵတ်း ၵူၼ်းၸိုင်ႈမိူင်း ၶွင်မိူင်းၼိုင်ႈယူႇ။ ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈပၵ်းပိူင်ၼႆ ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇဢိုတ်းႁၢမ်ႈပႅတ်ႈ လွင်ႈႁပ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်း ၸိုင်ႈမိူင်း၊ လွင်ႈလႅၵ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းၸိုင်ႈမိူင်း တၢင်ႇမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈထုၵ်ႇထဵင်ပၢၵ်ႈ ပႅတ်ႈ။ၽူႈၸၢႆး လႄႈ ၽူႈယိင်း ဢၼ်ဢႃႇယုတဵမ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈမၵ်းတတ်း ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၵူၼ်းၸိုင်ႈမိူင်း ႁိုဝ် ၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇၵူပ်ႉၵူႈ လႄႈ တင်ႈ ၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်းယူႇ။ ၶဝ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈယၢမ်းပဵၼ်ပူႇဢွၵ်ႇ ၽူဝ်မေးၵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ မိူဝ်ႈယၢမ်း ၽၢတ်ႇယၢၼ်ပိုၼ်ႉပႅတ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈသင် မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶုၺ်ႉႁၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ၼင်ႇမိူဝ်ႈ ၵူပ်ႉၵူႈၼၼ်ႉယူႇ။လွင်ႈၵူပ်ႉၵူႊပဵၼ်ႁိူၼ်းၼႆႉ လုၵ်ႈၶူၺ်မႂ်ႇ လႄႈ လုၵ်ႈပႂ်ႉမႂ်ႇ တင်သွင်ပႃႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ် လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း လႅဝ်းၸင်ႇ တေလႆႈႁဵတ်း။ၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်မူႇၵွၼ်ႈပိုၼ်ႉငဝ်ႈ ၶွင်မုၵ်ႉၽုင်ၵူၼ်း လႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်တူၵ်းထုၵ်ႇၸွမ်း သၽႃႇဝသေ သမ်ႉမီးသုၼ်ႇလႆႈတုင်းႁပ်ႉဢဝ်ဢၼ်မုၵ်ႉၽုင်ၵူၼ်း လႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵႅတ်ႇၶေ ႁေႉၵင်ႈပၼ်ၼၼ်ႉ ယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇပိူင်ႇငမ်းၶူဝ်းၶွင် ႁင်းၵွၺ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈတင်းပိူၼ်ႈယူႇ။ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈယွၼ်ႉလူၺ်ႈပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းၼႆ ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇဢိုတ်း ႁၢမ်ႈပႅတ်ႈ လွင်ႈပိူင်ႇငမ်း ၶူဝ်းၶွင်မၼ်း။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇဝူၼ်ႉၶႆႈ၊ ႁပ်ႉႁၼ်၊ ၵိူဝ်းယမ် လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းသေ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇလႅၵ်ႈလၢႆႈၸၢဝ်းၵိူဝ်းယမ် လႄႈ ပၢႆးယုမ်ႇယမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းယူႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၵေႃႉ လႂ်ၽႂ်မၼ်းလႄႈသင် ႁူမ်ႈလူၺ်ႈတင်းတၢင်ႇၵေႃႉသေလႄႈသင် ၸွမ်းၼင်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵိူဝ်းယမ် ဢမ်ႇၼၼ် ပူင်သွၼ်လႆႈ၊ ၽိုၵ်းၵမ်လႆႈ၊ ၵိူဝ်းယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်လႆႈ တီႈၽၢႆႇၼႃႈၵူၼ်းမိူင်း တင်းလၢႆ လႄႈ တီႈလပ်ႉလင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း လႅဝ်းယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇႁပ်ႉႁၼ် လႄႈ ပိုတ်ႇၼႄ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းယူႇ၊ ၼႂ်းၼၼ်ပႃးဝႆႉ ၸဵမ်သုၼ်ႇလႆႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၵိတ်ႇၶွင်ႈသင်သေ ႁပ်ႉႁၼ်လႆႈလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇတၢပ်ႈၼပ်ႉသွၼ်ႇတေႃႇ လႅၼ်ႊလိၼ်ၶၼ်ႈမိူင်းသေ သွၵ်ႈႁႃ၊ တုင်းႁပ်ႉ၊ ပိုၼ်ၽႄလႆႈ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ဢိၵ်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉၶဝ် လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း ၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇတုမ်တွမ်ၵၼ်ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ် လႄႈ တႃႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းလႆႈ လွတ်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းယူႇ။တေဢမ်ႇလႆႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၽူႈလႂ် ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်းသေဢၼ်ဢၼ်။ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆႉ တၢမ်တူဝ်မၼ်းၵမ်းသိုဝ်ႈလႄႈသင်၊ လုၵ်ႈတီႈၽူႈတႅၼ်း ဢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ မႃးလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း လႅဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶဝ်ႁူမ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်း ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ယူႇ။ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ်ငဝ်ႈပိုၼ်ႉ ဢႃႇၼႃႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ တေလႆႈမၵ်း တတ်းၶၢဝ်း ယၢမ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈထၢင်ႇၸႅင်ႈလူၺ်ႈတင်း ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ။ ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇပၼ်သဵင် ၽဵင်ႇၽဵၼ်ႈၵၼ်သေဢမ်ႇၵႃး တေလႆႈႁဵတ်းၸွမ်း လွၵ်းပိူင်သဵင်လပ်ႉသိူင်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် လွၵ်းပိူင်ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းမိူၼ်ၼႆၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ ၼင်ႇၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်းၶွင်မုၵ်ႉၽုင်ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇဝၵ်ႉဢဝ်လွင်ႈ ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၾၢႆႇၵၼ်ႊၵူၼ်းသေဢမ်ႇၵႃး၊ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် တၢင်းၶတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၾၢႆႇပၢႆးမိူင်း လႄႈ တၢင်းႁူမ်ႈသၢင်ႈၸွမ်း ၾၢႆႇၵူႊမိူင်းမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပွႆႇႁႂ်ႈၵိုင်ႇငမ်ႇၵၼ်တင်းပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လႄႈ မႃႇႁႅင်းၶူဝ်းႁႄႈ ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၽႂ်မၼ်းသေ မီးသုၼ်ႇ လႆႈတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းသုၼ်ႇလႆႈ ၾၢႆႇမၢၵ်ႈမီး၊ ၾၢႆႇၵၼ်ႊၵူၼ်း လႄႈ ၾၢႆႇယဵၼ်ႇငႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇပဵၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇၵုင်ႇၵုၼ်း မုၼ်မၼ်းလႄႈ ပိူင်ၾၢင် သုၼ်ႇတူဝ်မၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလွတ်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်၊ တႃႇလိူၵ်ႈၵၢၼ်၊ တႃႇၸူပ်းလႆႈ ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်တူၵ်းထုၵ်ႇသေ လီမူၼ်ႊၸႂ်ႁဵတ်းၼၼ်ႉ လႄႈ တႃႇၵႅတ်ႇၶေႁေႉၵင်ႈပၼ် လွင်ႈဢိုပ်းႁၢမ်ႈၵၢၼ်ၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇႁႂ်ႈလႆႈမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄတိတ်းတေႃႇၵၼ်သေ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇလႆႈၵႃႊႁႅင်းၵၢၼ်မိူၼ်ၵၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇၼႃႈၵၢၼ်မိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၸူပ်းဢဝ်ငိုၼ်းလိူၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈလိုမ်းၸႂ်လႆႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတူဝ် ၵဝ်ႇမၼ်း လႄႈ ၼႃႈႁိူၼ်းမၼ်း ယူႇသၢင်ႈၵိၼ်သဝ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈပေႃးၽဵင်ႇငမ်ႇၵၼ်တင်း ၵုင်ႇၵုၼ်းမုၼ်ၵူၼ်း ၼၼ်ႉၵွၺ်းဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉတေလႆႈတူၵ်းထုၵ်ႇသေ လႆႈမူၼ်ႊၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ ပေႃးလူဝ်ႇၼႆ လုၵ်ႉတီႈလၢႆး တၢင်းတၢင်ႇပိူင်သေ ၸွႆႈပၼ်တႃႇၵၼ်ႊၵူၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇဢဝ်ယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶေၽွၼ်းပၢင်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လႄႈ ၵပ်းသၢၼ်တေႃႇ ႁူမ်ႈတုမ်ႁႅင်းၵၢၼ်ၶဝ်ယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇယွၼ်းလိုဝ်ႈ လႄႈ တႃႇၸူပ်းၶၢဝ်းယၢမ်းယင်ႉၵၢၼ် ဢၼ်ၶဝ်ႈ ပႃးယၢမ်း ႁဵတ်းၵၢၼ် ဢၼ်မၵ်းတတ်းဝႆႉ တူၵ်းထုၵ်ႇလီငၢမ်းၼၼ်ႉလႂ်၊ ဝၼ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ် ဢၼ်မၵ်းၶၢၼ်းၸွမ်းလူၺ်ႈ ငဝ်းလၢႆးၼၼ်ႉလႂ်၊ ၸဵမ်တင်းငိုၼ်းလိူၼ်ၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇၸူပ်းဢဝ် ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၵၼ်ႊၵူၼ်း ဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇသေ ၶဝ်ႈပႃး လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ ၵၼ်ႊၵူၼ်း ပႅင်ႈဢၼ်လူဝ်ႇၼၼ်ႉ လႄႈ လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆႊ၊ ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇ၊ ယႃႈယႃပိူဝ်ႈတႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ လႄႈ ၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ လႆႈယူႇလီ ၵတ်းယဵၼ်ၸဵမ်တူဝ် ၸဵမ်ၸႂ်ၼၼ်ႉလႂ်ယူႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉၸမ်း မိူဝ်ႈဢမ်ႇမီးၼႃႈၵၢၼ်၊ မိူဝ်ႈဢမ်ႇယူႇလီ၊ မိူဝ်ႈဢမ်ႇပေႉတူဝ်ပေႉၶိင်း၊ မိူဝ်ႈတူၵ်းထိုင်ၽဝႃႉမႄႈမၢႆႈ၊ မိူဝ်ႈထဝ်ႈၵႄႇ ဢမ်ႇၼၼ် ယွၼ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇဢမ်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈလႄႈ မိူဝ်ႈဢမ်ႇၸၢင်ႊႁႃလဵင်ႉတွင်ႉၼၼ်ႉၼႆ ၼင်ႁိုဝ် တေလႆႈလိုမ်းၸႂ် တႃႇလွင်ႈၵိၼ်ယႅမ်ႉယူႇသဝ်းၼႆၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇၸူပ်းယူႇ။မႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇၸူပ်းဢဝ် လွင်ႈတူၺ်းထိုင်ပၼ် ၶိုၵ်ႉတွၼ်း လႄႈ လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈပၼ်ၼၼ်ႉယူႇ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ၵိူတ်ႇမႃးလူၺ်ႈလွင်ႈၵူပ်ႉၵူႊ ဢၼ်ၶဝ်ႈ တၢင်းၵၢၼ်ပၵ်းပိူင် ၾိင်ႈမိူင်းၵေႃႈလီ၊ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၵေႃႈယႃႇ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇၸူပ်းလွင်ႈ တူၺ်းထိုင်ပၼ် ၾၢႆႇၵၼ်ႊၵူၼ်းၼၼ်ႉ ပဵင်းမိူၼ် ၵၼ်ယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇႁဵၼ်းဢဝ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇယူႇ၊ လွင်ႈသွၼ်ႁဵၼ်းၼႆႉ တီႈၵေႇသုတ်း တေႃႇထိုင် ၸၼ်ႉငဝ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်ပူၼ်သွၼ်ပၼ်လၢႆ။ ၵၼ်သွၼ်ႁဵၼ်းၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ်ဢၼ်မၵ်း ၶၢၼ်းဝႃႈ တၵ်းလႆႈႁပ်ႉ ႁဵၼ်းဢဝ်ဢမ်ႇႁၢင်ႉၼၼ်ႉ။ ပၺ်ႇၺႃႇၾၢႆႇပၢႆးၸၢင်ႊ လႄႈ ၾၢႆႇလဵင်ႉတွင်ႉၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ် ဢၼ်ပၢႆးၼမ်ႁပ်ႉ ႁဵၼ်းဢဝ်လႆႈၼၼ်ႉသေ၊ တေလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဢၼ်ယင်ႇ ႁၢၵ်ႈၼိူဝ်တၢင်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ တႃႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၸၼ်ႉသုင်ၼၼ်ႉ။ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ တေလႆႈယိူင်းယိုဝ်ႈ တႃႇလွင်ႈၸုမ်ႇၵူႈတဵမ်တၼ်း ၶွင်လုၵ်ႈၵူၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမုၼ်းလႅင်းလႄႈ တႃႇလွင်ႈ မေႃၼပ်ႉယမ်တေႃႇ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းဢိၵ်ႇတင်းလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းပိုၼ်ႉငဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶႅင်ႁႅင်းတိူဝ်းမႃးသေ ပူင်သွၼ်ပၼ်။ ပၢႆးပူင်သွၼ်ၼႆႉတေလႆႈယုၵ်ႉမုၼ်းပၼ်ႁႅင်းတေႃႇ လွင်ႈမေႃပိၼ်ႇပႆႇပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်၊ လွင်ႈမေႃယိူၼ်ႉၵၼ်ႈတေႃႇၵၼ် လႄႈ လွင်ႈမေႃမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ် တီႈၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းတင်းသဵင်ႈလႂ်၊ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်လႂ်၊ မုၵ်ႉၸုမ်း ၾၢႆႇသႃႇ သၼႃႇၶဝ်လႂ်ၼၼ်ႉ။ လိူဝ်ၼႆႈၸမ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵုမ်းၵွၼ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၵႂႃႇၼႆႉ တေလႆႈပၼ်ႁႅင်းတေႃႇ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၶွင်ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်။ပေႃႈမႄႈၶဝ်ၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇလိူၵ်ႈဢဝ်ၸိူဝ်ႉသႅၼ်း ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ဢၼ်တေပူင်သွၼ်ပၼ် လုၵ်ႈလၢင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ႁူဝ်တီးႁူဝ်လၢင်းယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃး ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၾိင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈၽႂ်မၼ်းလႂ်၊ တႃႇၶဝ်ႈႁဵတ်းၸိူမ်ႈၸႂ်ၸွမ်း ၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးမွၼ်းလႂ်၊ တႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၶတ်းသၢင်ႈ ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်ၾၢႆႇပၢႆးသၢႆႊလႂ်ၼၼ်ႉ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းသေ ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႃႇ ၶုၺ်ႉႁၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလွတ်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၸူပ်းဢဝ် လွင်ႈႁေႉၵင်ႈပၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇတေၸၢင်ႊၶုၺ်ႉ ႁၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵုင်ႇမုၼ် ငိုၼ်းတွင်း၊ ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ ဢၼ်ၵိူတ်ႇမီးမႃး တမ်ႈတီႈ ပၢႆးသၢႆႊ၊ လိၵ်ႈလၢႆး ဢမ်ႇၼၼ် ပၢႆးမွၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဝူၼ်ႉၶႆႈၶူင်သၢင်ႈႁဵတ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶုၺ်ႉႁၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ လွၵ်းပိူင်ၾိင်းၵူၼ်း လႄႈ လွၵ်းပိူင်ၵပ်း သိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ ၵူႊမိူင်း မိူင်း ဢၼ်တေၸၢင်ႊပူၵ်းၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် လႄႈ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႊ ဢၼ်လႆႈပိုတ်ႇၼႄဝႆႉ ၼႂ်းၶေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႆႉယူႇ။ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းတႃႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းမၼ်း ဢၼ်ၵွၺ်းမီးယၢင်ႇလဵဝ်ဢၼ်လူဝ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပိူင်ၾၢင်ၸဝ်ႈ ၵဝ်ႇ ၶိုၼ်းယႂ်ႇယုမ်ႇၸုမ်ႇၵူႈလႆႈ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။မိူဝ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းသုၼ်ႇလႆႈ လႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵူႊၵေႃႉၼႆႉ တႃႇတေမၵ်းမၼ်ႈၼပ်ႉထိုဝ်တေႃႇ သုၼ်ႇလႆႈလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ တႃႇတေၽိုၵ်းၵမ်ၸွမ်းပိူင် တြႃးၽဵင်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵင်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ် ၾိင်ႈၵုမ်းတူဝ်ၵွၺ်း ဢမ်ႇၵႃး ပႃးၸဵမ်လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၵတ်းယဵၼ် ၶွင်ၼႃႈဝၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇၽွၼ်းပၢင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ၵူၺ်းတေလႆႈထုၵ်ႇၶၢတ်ႈၶွပ်ႇ ၼင်ႇၼႂ်းပၵ်းပိူင်တြႃးတမ်းပူင်ဝႆႉၼၼ်ႉၵွၺ်း။သုၼ်ႇလႆႈလႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၸိူဝ်းၼႆႈၼႆႉ တီႈလွင်ႈလိူင်ႈဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း လႄႈ လၵ်းၼမ်း ၶွင်ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ။ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းလုၵ်ႈၼိုင်ႈ ၵူၼ်းၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈ ယူႇၼႆလႄႈသင်၊ တၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးသုၼ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇ ၼႆလႄႈသင် ဢဝ်လၢႆးၽၢတ်ႈၵဵပ်းတီႈပွင်ႇသေ တေဢမ်ႇလႆႈ ယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇယႃႉၵဝ်း သုၼ်ႇလႆႈ လႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ဢၼ်ပႃးၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႆႉ လူႉလႅဝ်။Nä caa athëëk tö e baai thök e thai yic gäm ku yithkën thoŋ tö e nyiinkën, kek aalau enhom ku thoŋ, ku dör e pinynhom.Ku nä ci yiith e raan mar ekɔc nhiim, ku dhalkek bi kuöc lööi bɛ̈i epion e raanic, ku aye raan thök eben waai bi bɛn epinynhom bi raan liɛ̈k e lau enhom e jamdeic, ku thëëk yanhde, ku ci bën rioc, ku ŋɔŋ.Ku na pɛth bi lööŋ raan aaköuny, bi raan cii nyany e rin eköuc löui ye löui yën, ku tɛŋ enyin piny.Ku nä ci wut ethai matyiic, yen gam e cök elööŋiic lön de raan yith tëëm kua thɛ̈ɛ̈k, ku na thöŋ möc nhöm këk e tik e yithiic kua ci tëëm bik röt aaköuny bi pir piath baai ku lɛ̈u yic.Ku na ci bɛ̈i tö akutic gam bik ka cin mat kek akut e mawuut epinynhom(UN), bik yith e raan ku lau enhöm kua thɛ̈ɛ̈k aatiit.Ku na ŋic eben lön e yith kak ku lau enhöm alëŋ köuny dit kua thɛ̈k e gɛ̈m gɛ̈m ken yic.Ka kut dit adhël.cööt ecɛ̈ɛ̈l ken yic erin yith e raan, erin yën e tën eröm ethai eben thin, ku(UN), wic bi raan tic e ciɛ̈ŋic ku tëu ka nyiin piny ecɛ̈ɛ̈l ken yic, bi athɛ̈k eyith ku lau enhöm kak cök cökpiny edhöl epioc ku wëët ku cɛ̈r cɛ̈r ebaiyic ku pinynhöm bi bik tiit. epiny nhöm eben ekɛ̈m ebɛ̈i tö akutic, ku thai awɛ̈n rɛ̈r tö eke cin.Raan thök eben aye dhëëth ka lau nhöm kua thöŋ nhiim eyithiic, kua thɛ̈kic, kua ci yëknhiethku puou, ku bik cëŋ ka ke ye mith etik.Raan eben alëŋ yic bi liëk eyithiic ku lau enhömic ecɛ̈ɛ̈l kenic ka ci tëktëk ethök etiël ekuat, ku kit, kemen thai ku thök ku yanh ethëëk ku wël ebai kmen wɛ̈t dɛ̈t löi e rɔt kemen bai ku ciɛ̈ŋ bai kemen jɛɛk ku dhëth kemen kuat etau dɛt löi e rɔt ka cin tëktëk ethök ekɛm mö ku tik.Ku cit te wen ci yen luel, acin tiel tö e wel ebai yic ku lööŋ ku kem ebɛi ku ten wen rër eraan thin pan cëŋ kemen ci cëën kemen aci röt mac eröt, kemen tö eraan dët cin.Raan thök eben alɛŋ yic bi pir ku leu nhöm ku le laŋ.Kuat eraan acii leu bi kool kemen bi loony kuat epɛc ku loony thok eben aci pëën.Raan thok eben aciben e lëëŋ kemen bi köuc yöŋ ci min elai, keme bi joor bi ci thëk.Raan thok eben kuat et ci yen yok thin alɛ̈ŋ yic bi gam ka ye raan lɛ̈ŋyic elooŋiic.Raan thok eben aathoŋ nhiim elooŋ nhiim, kua lɛ̈n yic bi liek eköuny thoŋ nhöm ka cin tiel bi looŋ kak tiit.Raan thok eben alɛ̈n yic bi luk ebanypanden nhiimbi yicde yok ci min eyith tuëŋ e looŋ kek gam yen.Ran thok eben aci leu bi döm kemen dampiny, kemen cöb ewëi baai edieny.Raan thok eben alɛ̈ŋ yic bi nhöm agit ka kɔc kɔk, bi luŋde tiŋ elüok pathiic bi yɛk yicde ekɔc nhiim ku kak ci gämröt, ku kuat emɛ̈ny ci yen mɛ̈ɛ̈ny göup.Kuat eraan ci mɛ̈ɛny, acin göup awuc ɣet te bi loŋ yen nyooth lon le yen göup awuc ekɔ̈c nhiim ku kony bi rot köuny bei.Raan aci luk ewei erin eken ci löi kemen ci kuec bi löi, ke ce yen awuc ye loŋ ebaai nyooth, kemen loŋ epinynhöm, te wen yen looi yen rot thin.Acin raan ekëëc epir eraande yic, kemen pande ku ɣonde kua thorkeiic kemen bi dhɔl ku rɛ̈c erin edieny, ku raan eben alɛ̈ŋ yic bi loŋ köuny ekak cit ekak yiic.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi cɛ̈ɛ̈th te wic ku lɔ̈c te den erëër eɣan akeu thok eben ebaai yic.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi la te wic epiny nhöm agut panden kua lɛ̈n yic bi dhok thin.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi kook pandet, kemen bi them bi kook thin ka kat eköuc ciëŋ.Kuat eraan ci kaŋ yath elukic awuc ca awuc ewel ebaai kemen bi lui eke ce röm kek elooŋ (UN), acii lëŋ yic bi liek eyic ken yic.Raan eben alëŋ yic bi rot yek anyööth lön eyen ran ebaai.Aci leu bi raan pɛn wɛr erot edieny, kemen bi jai lön ci yende yic bi rot war.Mɔc ku tik te ci kek roun ethëëk dööt, aalɛ̈ŋ yic bik ker ebɔɛi ku löike mith ka cinic ale kemen yath kua lɛ̈ŋ yiith thöŋ nyiin ethiëkic ku loui yic ku pök yic.Thiëk ci loi ka kic ekɔc thiëk rot gäm kua ci mëc ekek.Mɔc ku tik kek aamaatic tueŋ ebaai, kua lɛ̈ŋ yic bik liek eköuny baai ku baai nhöm.Raan eben alɛn yic bi lɛ̈ŋ kede erot, kemen bi rɔ̈m kek kɔc kok.Aci leu bi raan pëëc cin bɛi ekake edieny.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi tak ka lau nhöm popuonde, yanhde kua lɛ̈ŋ yic bi yanhde waric kemen ke ye thëëk kua lɛ̈ŋ yic bi pioc ku yeknhöm ku nyooyh ku tiit ka thien keme ekɔc nhiim.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi wetde luel ka lau nhöm kue yic ken egäm ewel ka launhöm ka cin raan la thin ku y'oŋ ewel ku tektek ku cɛɛl kek edhol ci takic ka ci luui aken ewuad.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi mɛt akutic kua kuut la lik.Aci leu bi kuat eraan mat akut ci wic yic eriel.Raan eben alɔɛŋ yic bi lui miric panden bi kuany egai ekɔc ekuany.Raan eben aleŋ yic bi lui ci min ekuat eraan lui baai.Ke wic kɔc ebaai yen eya rie e mir. ku ke wic kɔc kene ekueny kueny bi kam bi yaa weenic ekuany aliklik ka kɔc thöŋ nhiim kemen bi loui te wen bi raan cuet ka lau nhöm.Raan eben ka ye raan aakutt ekɔciic aalɛ̈ŋ yic bi köny ekɔc bai ku kɔc epinynhöm ka cit te ye panden ye loui thin ku yith epirde ku cieŋ ku wëët ci rot pal athɛkde yic la tuɛ̈ŋ ku thiek yicde.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi lui ku kuany ka cit te wic e yen kua lɛŋ yic bi köny bi lui.Raan eben alɛŋ yic bi lui a riob thoŋ nhöm eloi yic ka ci yic tiel.Raan eben alɛ̈ŋ yic bi riob ariob ci gam bi rot muk apth ku juak ekak awen bi pirde cɔkpiny.Raan eben aleŋ yic bi dit ku mɛt akuic bi ka ke tiit kɔth.Raan eben aleŋ yic bi lɔŋ kemen bi cin lau ku nyoth enin ken eloi ku kol cin yen loi thin.Kuat eraan alɛŋ yic bi pir ka piol goup ku mit puou ka pande ecampathic, kua leth ku ten enin ku ka wen ekɔc kouny baai kua lɛŋ yic bi pir cɔk nyinic ke cii yen lui, ku tuany, kemen ci bäl ku lɛɛr kemen ci dhiöb ku la kak awen epir mietic, ka leu yen cin thin.Meth ku man alɛŋ yic bi kek köny ku muk kek apath ku mith eben athöŋ nhiim bi kek tiit baai mith dhëth mɔc kek ku mith e lim.Kuat eraan alɛŋ yic bi pioc kua dhil epioc epath tueeŋ, ku pioc tueeŋ adhil emac eya nhöm, kua pioc etɛɛt ku loi loi ecin ku cɔl pioc den la tueeŋ apiolic, bi nhöm thöŋ ka jaŋ.Ku wɛɛt ke ku bi thiekic ku thëk ka ye raan ku lau enhöm la tueeŋ e cieŋ ku pëlpiny ewel ku määth ekem e wuuut ku la kuut, ku köny thaai epinynhöm bi door muk.Warken emith alɛŋ yic bik mithken wɛɛt cit te wicke.Kuat eraan alɛŋ yic bi mɛt ka lau nhöm epir ekɔc ebaai yic, ku bi liek etɛɛtic kua jueer erin ela tueeŋ epioc ku bi kak bi ben bɛi yhin kɛc köuny.Kuat eraan alɛŋ yic bi ka path ku cieŋ ken epioc tiit.Kuat eraan alɛŋ yic bi liek ecieŋ ekɔc epinynhömic, bi yithke ku lau enhöm ci nyooth ecɛɛl ken yic yok egai.Raan eben adhil kɔc loui bi yen nyouth lon te yen ekɔciic bi dit ka lau nhöm.Raan eben adhil yithke thaap ka kacit te ci looŋ yen nyouth thin bigɛmgɛm e yith e kɔc kök, ku lau e nhömde kua thɛkden, ku jɔl aathöŋ nhöm e loiloi yiic, ku ka pɔth eyok eben ku jam aathɛɛk eciɛŋ ekɔc epaan ekɛc thoŋ nhiim.Aci rot kaŋ lɛ̈u athɛr bi yith kak thaap ka ce te wen wic thai epiny nhöm ke thin.Acin wɛt lɛu bi war kemen bi cɔkpiny e cɛɛl ken yic ku luel ala ka ci pan ken kemen raan ken aci looi bi lyiith ku lauenhöm ci bɛn thin rac.ⵉⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ-ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵡⵉⵜ ⴷ ⵍⴰⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ-ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ.ज्या अर्थी मानव कुटुँवातील सर्व व्यक्तींची स्वाभाविक प्रतिष्ठा व त्यांचे समान व अहरणीय अधिकार यांना मान्यता देणे हा जगांत स्वातंत्र्य, न्याय व शांतता यांच्या प्रस्थापनेवा पाया होय,ज्या अर्थी, मानवी अधिकारांची अबहेलना व अप्रतिष्ठा झाल्याने अमानुष कृत्ये घडून आली आणि त्यायोगे मानवजातीच्या सद्सद्विवेकबुद्धीवर भयंकर आघात झाला आहे, आणि म्हणून मानवांना भाषण-स्वातंत्र्याचा व श्रद्धास्वातंत्र्याचा उपभोग घेता येईल व भीतवी गरज यांपासून त्यांची मुक्तता होईल अशा जगाची उभारणी करणे ही सामान्य लोकांची सर्वोच्च आकांक्षा म्हणून घोषित करण्यात आली आहे,ज्या अर्थी, जुलूम व दडपशाही यांविरूद्ध अखेरचा उपाय म्हणून मानवाला बंड करणे भाग पडू नये यासाठी मानवी अधिकांराचे संरक्षण कायद्याने करणे अत्यावश्यक आहे,ज्या अर्थी, राष्ट्र राष्ट्रांमध्ये मित्रस्वाचे संबंध बृद्धिंगत करण्याच्या कार्यास चालना देणे अत्यावश्यक आहे,ज्या अर्थी, संयुक्त राष्ट्रसंघटनेतील सदस्य-राष्ट्रांनी सनदेत मूलभूत मानवी अधिकार मानवाची प्रतिष्ठा व महत्व स्त्रीपुरुषांचे समान अधिकार यांवरील आपवी श्रद्धा निश्यपूर्वक पुन्हा व्यक्त केली आहे आणि अधिकाधिक स्वातंत्र्याच्या वातावरणात सामाजिक प्रगती घडवून आणण्याचा व जीवनमान सुधारण्याचा निर्धार केला आहे,ज्या अर्थी, सदस्या राष्ट्रांनी, संयुक्त राष्ट्रसंघटनेच्या सहकार्यांने, मानवी अधिकारांना व मूलभूत स्वातंत्र्यास जागतिक प्रतिष्ठा प्राप्त करून देण्याचे आणि त्यांचे पालन करण्याचे ध्येय साध्य करण्याची प्रतिज्ञा केली आहे,ज्या‌अर्थी, या प्रतिज्ञेच्या परिपूर्तीसाठी, उक्त अधिकार व सार्वत्रिक सर्व प्रकारचे स्वातंत्र्य यांच्याबाबत जाणीव होणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, त्या अर्थी आताही साधारण सभाहा मानवी अधिकारांचा जागतिक जाहीरनामासर्व लोकांसाठी ध्येयसिद्धीचा एक समान आदर्श म्हणून उद्‌घोषित करते व त्यासाठी प्रत्येक व्यक्तीने व समाजातील प्रत्येक घटकाने हा जाहीरनामा सतत डोळ यापुढे ठेबून अध्यापन व शिक्षण यांच्या द्वारे या अधिकारांचा व स्वातंत्र्याचा मान राखला जाण्यासाठी आणि राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय अशा प्रागतिक स्वरूपाच्या उपाययोजनांच्या द्वारे, सदस्य राष्ट्रांच्या लोकांमध्ये व त्यांच्या क्षेत्राधिकाराखालील प्रदेशांतील लोकांमध्ये त्यांना जागतिक मान्यता मिळवून देण्यासाठी व त्यांचे परिणामकारक पालन केले जाण्यासाठी प्रयत्न केला पाहिजे.सर्व मानवी व्यक्ति जन्मतःच स्वतंत्र आहेत व त्यांना समान प्रतिष्ठा व समान अधिकार आहेत. त्यांना विचारशक्ति व सदसविद्वेकबुद्धि लाभलेली आहे. व त्यांनी एकमेकांशी बंधुत्याच्या भावनेने आचरण करावे.या जाहीरनाम्यात नमूद केलेले सर्व अधिकार व सर्व प्रकारचे स्वातंत्र्य प्रत्येकास आहे व त्या बाबतीत वंश, वर्ण, स्त्रीपुरुषभेद, भाषा, धर्म, राजकीय किंवा इतर मतप्रणाली राष्ट्रीय किंवा सामाजिक मूलस्थान संपत्ति, जन्म किंवा इतर दर्जा यासारखा कोणताहि भेदभाव केला जाता कामा नये.आणखी असे की, एखादी व्यक्ती ज्या देशांची किंवा प्रदेशाची रहिवासी असेल त्या देशाच्या किंवा प्रदेशाच्या, मग तो देश किंवा प्रदेश स्वतंत्र असो, विश्वस्त व्यवस्थेखालील असो, स्वायत्त शासन नसलेला असो किंवा कोणत्याहि प्रकारच्या सार्वभौमत्वाखालील असो, राजकीय, क्षेत्राधिकारात्मक किंवा आंतरराष्ट्रीय दर्जाच्या कारणास्तव कोणताहि भेदभाव करता कामा नये.प्रत्येकास जगण्याचा, स्वातंत्र्य उपभोगण्याचा व सुरक्षित असण्याचा अधिकार आहे.कोणालाहि गुलामगिरीत किंवा दास्यात ठेवता कामा नये; सर्व प्रकारच्या गुलामगिरीस व गुलामांच्या व्यापारास मना‌ई-करण्यात आली पाहिजे.कोणाचाहि छळ करता कामा नये किंवा त्यास क्रूर, अमानुष किंवा कमीपणा आणणारी बागणूक किंवा शिक्षा देता कामा नये.प्रत्येकाला सर्वत्र कायद्याच्या दृष्टीने माणूस म्हणून मान्यता मिळण्याचा अधिकार आहे.सर्व लोक कायद्याच्या दृष्टीने समान आहेत व कोणताहि भेदभाव न करता कायद्याचे समान संरक्षण मिळण्याचा त्यांना हक्क आहे. या जाहीरनाम्याचे उल्लंघन करून कोणत्याहि प्रकारचा भेदभाव झाल्याच्या बाबतीत व असा भेदभाव करण्यास चिथावणी देण्यात आल्याच्या बाबतीत सर्वाना समान संरक्षण मिळण्याचा हक्क आहे.घटनेने किंवा कायद्याने दिलेल्या मूलभूत हक्कांचा भंग करण्यार्‍या कृत्यांच्या बाबतीत सक्षम राष्ट्रीय अधिकारणा मार्फत परिणाम-कारक उपाययोजना करण्याचा प्रत्येकास अधिकार आहे.कोणालाहि स्वच्छंदतः अटक, स्थानबद्ध किंवा हद्दपार करता कामा नये.प्रत्येकाला समान भूमिकेवरून त्याचे अधिकार व जवाबदार्‍या निश्चित करण्याच्या संबंधात किंवा त्याच्यावरील कोणत्याहि दंडनीय आरोपाचा न्यायनिर्णय करण्याच्या संबंधात स्वतंत्र व निःपक्षपाती अधिकरणामार्फत न्याय्य व जाहीर सुनावणी केली जाण्याचा हक्क आहे.दंडनीय अपराधाचा आरोप ज्यावर ठेवण्यात आला आहे अशा प्रत्येक इसमास जाहीर न्याय चौकशीत तो दोषी असल्याचे सिद्ध होईपर्यंत, तो निरपराध आहे असे गृहीत धरले जाण्याचा अधिकार आहे. अशा न्याय्य चौकशीत त्याचा बचावासाठी आवश्यक असलेली सर्व प्रकारची हमी त्यास देण्यात आलेली असली पाहिजे.जे कोणतेहि कृत्य किंवा बर्तन ज्या वेळी घडले त्या वेळी जर ते राष्ट्रीय किंवा आंतरराष्ट्रीय कायद्याने दंडनीय अपराध ठरत नसेल तरत्या कृत्याध्या किंवा वर्तनाच्यां संबंधात कोणालाहि कोणत्याहि दंडनीय अपराधाचा दोषी म्हणून समजता कामा नये. त्याचप्रमाणे दंडनीय अपराध घडला असेल त्या वेळी त्याबद्दल जी शिक्षा करण्याजागी असेल त्या शिक्षेपेक्षा अधिक कडक शिक्षा त्यास देता कामा नये.कोणाचेहि खाजगी जीवन, त्याचे कुटुंब, घर अथवा त्याचा पत्रव्यवहार यांच्या संबंधात स्वच्छंद ढवळाढवळ होता कामा नये; त्याचप्रमाणे त्याची प्रतिष्ठा किंवा नावलौकिक यावर हल्ला होता कामा नये. अशी ढवळाढवळ किंवा हल्ला झाल्यास त्याविरुद्ध प्रत्येकास कायद्याने संरक्षण मिळण्याचा अधिकार आहे.प्रत्येकास प्रत्येक राष्ट्राच्या हद्दीत संचार व वास्तव्य करण्याचे स्वातंत्र्य असण्याचा अधिकार आहे.प्रत्येकास स्वतःचा देश धरून कोणताहि देश सोडून जाण्याचा अथवा स्वतःच्या देशात परत येण्याचा अधिकार आहे.प्रत्येकास छळापासून मुक्तता करून धेण्यासाठी इतर देशात आश्रय मिळविण्याचा व तो उपभोगण्याचा अधिकार आहे.अराजकीय स्वरूपाच्या गुन्ह्यांच्या संबंधात अथवा संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या उद्दिष्टांशी व तत्वांशी विरुद्ध असलेल्या कृत्यांच्या संबंधात वस्तुतः उद्‌भवलेल्या खटल्यांच्या बाबतीत प्रस्तुत अधिकाराचा आश्रय घेता येणार नाही.प्रत्येकांस राष्ट्रीयत्व मिळण्याचा अधिकार आहे.कोणाचेही राष्ट्रीयत्व स्वच्छंदतः हिरावून धेतले जाता कामा नये. तसेच कोणासही आपले राष्ट्रीयत्व बदलण्याचा अधिकार नाकारता कामा नये.वयात आलेल्या पुरुषांना व स्त्रियांना वंश, राष्ट्रीयत्व अथवा धर्म यांचे कोणतेही बंधन, कोणताही निर्बंध न ठेवता विवाह करण्याचा व कौटुंबिक जीवन जगण्याचा अधिकार आहे. विवाहाच्या संबंधात वैवाहिक जीवन चालू असताना आणि विवाह विच्छेदनाच्या वेळी त्यांना समान अधिकार मिळण्याचा हक्क आहे.नियोजित जोडीदारांनी स्वेच्छेने व पूर्ण संमती दिली असेल तरच विवाह करावा.कुटुंब हे समाजाचा एक स्वाभाविक व मूलभूत सामूहिक घटक आहे. व त्यास समाजाकडून आणि शासनाकडून संरक्षण मिळण्याचा हक्क आहे.प्रत्येकास एकट्याच्या नावावर तसेच इतरांबरोबर मालमात्त धारण करण्याचा अधिकार आहे.कोणाचीही मालमत्ता स्वच्छंदतः हिरावून धेतली जाता कामा नये.प्रत्येकास विचारस्वातंत्र्य, आपल्या सदसद्विवेकबुद्धिनुसार वागण्याचे स्वातंत्र्य असण्याचा अधिकार आहे या अधिकारांत स्वतःचा धर्म अथवा श्रद्धा बदलण्याच्या स्वातंत्र्याचा आणि एकट्याने वा इतरांसह सामुदायिकरीत्या आपला धर्म अथवा श्रद्धा, शिकवणुकीत, व्यवहारात, उपासनेत व आचरणात जाहीर रीतीने अथवा खासगी रीतीने व्यक्त करण्याच्चा स्वातंत्र्याचा समावेश होतो.प्रत्येकास मतस्वातंत्र्य व भाषणस्वातंत्र्य असण्याचा अधिकार आहे. या अधिकारात कोणतीही ढवळाढवळ न होता मत बाळगण्याच्या स्वातंत्र्याचा. तसेच कोणत्याही माध्यमातून व सीमांचा विचार न करता माहिती व विचार ग्रहण करण्याचा प्रयत्न करणे, ती मिळविणे व इतरांना ती देणे यासंबंधीच्या स्वातंत्र्याचा समावेश होतो.प्रत्येकास शांततापूर्ण सभा स्वातंत्र्य व संघटना असण्याचा अधिकार आहे.कोणाबरही कोणत्याही संघटनेचा सभासद होण्याची सक्ती असता कामा नये.प्रत्येकास आपण स्वतः अथवा आपल्या इच्छेनुरूप विवडलेल्या आपल्या प्रतिनिधिमार्फत आपल्या देशाच्या शासनात भाग घेण्याचा अधिकार आहे.प्रत्येकास आपल्या देशाच्या शासकीय सेवेत प्रवेश मिळण्याचा समान अधिकार आहे.जनतेची इच्छा ही शासकीय प्राधिकाराचा पाया असली पाहिजे. जनतेची ही इच्छा व समान व सार्वत्रिक मतदानाच्या अधिकारावर आधारलेल्या नियतकालिक व खर्‍याखुर्‍या निवडणुकांद्वारे व्यक्त झाली पाहिजे व या निवडणुका गुप्त मतदानपद्धतीने अथवा त्यासारख्याचा निधबँरहित पद्धतीने धेतल्या पाहिजेत.प्रत्येकास समाजाचा एक घटक या नात्याने सामाजिक सुरक्षितता प्राप्त करून घेण्याचा अधिकार आहे आणि राष्ट्रीय प्रयत्न व आंतरराष्ट्रीय सहकार्य यांच्या द्वारे व प्रत्येक राष्ट्राच्या व्यवस्थेनुसार व साधनसंमतीनुसार आपल्या प्रतिष्ठेस व आपल्या व्यक्तिमत्वाच्या मुक्त विकासासाठी अनिवार्य असलेले आर्थिक, सामाजिक व सांस्कृतिक अधिकार संपादन करण्याचा हक्क आहे.प्रत्येकास काम मिळण्याचा, आपल्या इच्छेनुरूप काम निवडण्याचा, कामाच्या न्याय्य व अनुकूल शर्तीचा फायदा मिळण्याचा व बेका रीपासन संरक्षण मिळण्यांचा अधिकार आहे.कोणत्याही प्रकारे भेदभाव न करता प्रत्येकास समान कामाबद्दल समान वेतन मिळण्याचा अधिकार आहे.काम करणार्‍या प्रत्येक व्यक्तीस स्वतःला व आपल्या कुटुंबाला मानवी प्रतिष्ठेस साजेसे जीवन ज्या योगे जगता येईल असे न्याय्य व योग्य पारिश्रमिक व जरूर लागल्यास त्याशिवाय सामाजिक संरक्षणाची इतर साधने मिळण्याचा अधिकार आहे.प्रत्येकास आपल्या हितसंबंधांच्या संरक्षणार्थ संघ स्थापन करण्याचा व त्याचां सदस्य होण्याचा अधिकार आहे.वाजवी मर्यांदा असलेले कामाचे तास व ठराविक मुदतीने पगारी सुट्या धरून प्रत्येकास विश्रांति व आराम मिळण्याचा अधिकार आहे.प्रत्येकास स्वतःचे व आपल्या कुटुँबियांचे आरोग्य व स्वास्थ यांच्या दृष्टीने समुचित राहणीमान राखण्याचा अधिकार आहे. यामध्ये अन्न, वस्त्र, निवारा, वैद्यकीय मदत व आवश्यक सामाजिक सोई या गोष्टींचा अंतर्भाव होतो. त्याचप्रमाणे बेकारा, आजारपण, अपंगता वैधव्य किंवा वार्धक्य यामुळे किंवा त्याच्या आवाक्याबाहेरील परिस्थितीमुळे उदरनिर्वांहाचे दुसरे साधन उपलब्ध नसल्यास सुरक्षितता मिळण्याचा अधिकार आहे.माता व मुले यांना विशेष देखरेख व मदत मिळण्याचा हक्क आहे: सर्व मुलांना मग ती औरस असोत किंवा अनौरस, असोत सारखेच सामाजिक संरक्षण मिळाले पाहिजे.प्रत्येकास शिक्षण मिळण्याचा अधिकार आहे. निदान प्राथमिक व मूलावस्थेतील शिक्षण मोफत असले पाहिजे. माध्यमिक शिक्षण सक्तीचे असले पाहिजे. तांत्रिक व व्यावसायिक शिक्षण सर्वसाधारणपणे उपलब्ध करून देण्यात आले पाहिजे आणि उच्च शिक्षण गुणवत्तेप्रमाणे सर्वाना सारखेच उपलब्ध असले पाहिजे.ज्यायोगे मानवी व्यक्तिमत्वाचा संपूर्ण विकास साघेल व मानवी अधिकार आणि मूलभूत स्वातंत्र्य याविषयीची आदरभावना दृढ होईल अशी शिक्षणाची दिशा असली पाहिजे. तसेच शिक्षणाने सर्व राष्ट्रांमध्ये आणि वांशिक किंवा धार्मिक गटांमध्ये सलोखा, सहिष्णुता व मैत्री वृद्धींगत झाली पाहिजे. शिवाय त्यायोगे शांतता राखण्यासंबंधीच्या संयुक्त राष्ट्रांच्या कार्यास चालना मिळाली पाहिजे.आपल्या मुलांना कोणत्या प्रकारचे शिक्षण देण्यात यावे हे ठरविण्याचा पूर्वाधिकार मातापित्यांना आहे.प्रत्येकास समाजातील सांस्कृतिक जीवनात मोकळेपणाने भाग धेण्याचा कलांचा आनंद उपभोगण्याचा आणि वैज्ञानिक प्रगति व तिच्यापासून मिळणारे फायदे यांत सहभागी होण्याचा अधिकार आहे.आपण निर्माण केलेल्या कोणत्याहि वैज्ञानिक, साहित्यिक किंवा कलात्मक कृतीपासून निष्पन्न होणार्‍या नैतिक व भौतिक हितसंबंधांना संरक्षण मिळण्याचा प्रत्येकास अधिकार आहे.ह्या जाहीरनाम्यात ग्रथित केलेले अधिकार व स्वातंत्र्य पूर्णपणे साध्य करता येतील अशा सामाजिक व आंतरराष्ट्रीय व्यवस्थेचा प्रत्येकास हक्क आहे.समाजामध्येच आपल्या व्यक्तिमत्वाचा विकास पूर्णपणे व निर्वेधपणे करता येत असल्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीची समाजाप्रत काही कर्तव्ये असतात.आपले अधिकार व स्वातंत्र्य यांचा उपभोग धेताना इतरांचे अधिकार व स्वातंत्र्य यास योग्य मान्यता मिळावी व त्यांचा योग्य तो आदर राखला जावा आणि लोकशाही समाजव्यवस्थेत नीतिमत्ता, सार्वजनिक सुव्यवस्था व सर्वसाधारण लोकांचे कल्याण यासंबंधातील न्याय्य अशा आवश्यक गोष्टी पूर्ण केल्या जाव्यात या आणि केवळ याच कारणा साठी कायद्याने ज्या मर्यांदा धालून दिल्या असतील त्याच मर्यांदांच्या अधीन प्रत्येक व्यक्तीस रहावे लागेल.संयुक्त राष्ट्रांचे उद्देश व तत्त्वे यांच्याशी विरोधी ठरेल अशा रीतीने ह्या अधिकारांचा व स्वातंत्र्याचा कोणत्याहि करता स्थितीत वापर करता कामा नये.ह्या जाहीरनाम्यात ग्रथित केलेल्या अधिकारांपकी कोणतेहि अधिकार व स्वातंत्र्ये नष्ट करण्याच्या उद्देशाने कोणतहि हालचाल करण्याचा किंवा कोणतेही कृत्य करण्याचा अधिकार कोणत्याहि राष्ट्रास, गटास किंवा व्यक्तीस आहे असे ध्वनित होईल अशा रीतीने ह्या जाहीरनाम्यातील कोणत्याहि मजकुराचा अर्थ लावता कामा नये.Баш ассемблея әхлиумумы парахатчылыгың, адалатлылыгың ве азатлыгың эсасы болуп дурян адамзат машгаласының агзаларының хеммесине махсус болан мертебесини, дең дереҗели ве айрылмаян хукукларыны гөз өңүнде тутуп,адам хукукларына болан әсгермезлик этмегиң ве йигренҗиң адамзадың выҗданыны гахар‐газаба мүндүрйән вагшычылыклы херекете гетирмеклигини ве адамларың бейик ниетиниң ыглан эдиши ялы адамлар сөз ве пикир азатлыгына эе болуп, горкудан ве мәтәчликден азат болуп яшар ялы дүнйәни гурмаклыгы гөз өңүнде тутуп,адам өзүниң иң соңкы серишдеси хөкмүнде залымлыга ве эзъет бермә гаршы сөвеше галмага меҗбур болмазлыгыны үпҗүн эдер ялы адам хукукларыны кануның гүйҗүниң горамалыдыгыны гөз өңүнде тутуп,Бирлешен Миллетлер Гурамасы өз Уставында адамың эсасы хукукларына, адамзат шахсыетиниң гымматына ве мертебесине, ве эркеклер билен аялларың дең хукугына болан ынамыны ыкрар этмегини ве гиңишлейин азатлыкда дурмуш шертлериниң говуланмагына ве социал өсүше ярдам этмек барадакы карарыны гөз өңүнде тутуп,Бирлешен Миллетлер Гурамасының агзалары‐дөвлетлериң адам хукукларыны ве эсасы азатлыклары берҗай этмәге ве әхлиумумы хормат этмәге өз үстлерине алан борчларыны гөз өңүнде тутуп,шол өзлерине алан борчлары долы ерине етирмекде шу хукукларың ве азатлыкларың хәсиетини әхлиумумы дүшүнмеклигиң улы әхмиетиниң бардыгыны гөз өңүнде тутуп,хер бир адам җемгыетиң хер бир гурамасы хемише шу Декларация эсасланып, билим хем‐де ылым үсти билен шу хукуклара ве азатлыклара хормат гоймаклыга ярдам этмәге чалышмаклары үчин, ве милли хем‐де халкара прогрессив чәрелериң үсти билен, ве олары дөвлетлериң – Гураманың агзаларының халкларың арасында‐да, оларың юрисдикциясының астындакы халкларың чәгинде‐де әхлиумумы ве нетиҗели ыкрар этмеклери ве амала ашырмаклары үчин шу Адам хукукларының әхлиумумы Декларациясыны хемме халкларың ве дөвлетлериң ерине етирмәге чалышмалы везипеси хөкмүнде ыглан эдйәр.Хемме адамлар өз мертебеси ве хукуклары боюнча дең ягдайда дүнйә инйәрлер. Олара аң хем выҗдан берлендир ве олар бир‐бирлери билен доганлык рухундакы гарайышда болмалыдырлар.Хер бир адам шу Декларацияның ыглан эдйән хемме хукукларында ве азатлыкларындан җынсына, реңкине, аял‐эркеклигине, дилине, сыясы я‐да башга гарайышларына, милли я‐да социал гелип чыкышына, байлыгына, гатлагына я‐да башга ягдайына серетмезден дең дереҗеде пейдаланмалы.Онданам башга адамың дегишли юрдуның я‐да ериниң гарашсыз, гөзегчилик астында, өзүни өзбашдак доландырмаян я‐да өзбашдаклыгың башга бир чәклендирилмек ягдайында болмагына серетмезден сыясы, хукук я‐да халкара статус эсасында тапавут гоюлмалы дәл.Хер бир адам яшамага, азатлыга ве шахсы элдегрилмесизлиге хукуклыдыр.Хич ким гулчулыкда я‐да табынлыкда сакланмалы дәлдир: гулчулык ве гул сөвдасы әхли гөрнүшинде гадаган эдилйәр.Хич ким гыналмага я‐да мертебесини кемсидйән рехимсиз, ынсаныетсиз гатнашыга ве җеза сезевар эдилмели дәлдир.Хер бир адам, хайсы ердедигине серетмезден, онуң шахсыетиниң хукугылыгының ыкрар эдилмегине хаклыдыр.Хемме адам канун өңүнде деңдир ве хич бир тапавутсыз кануны горага хаклыдыр.Хер бир адам Конституция я‐да канун тарапындан оңа берлен эсасы хукукларың бозулан ягдайында долы ыгтыярлы милли судлар тарапындан өз хукукларының дикелдилмегине хаклыдыр.Хич ким эсассыз туссаг эдилип, сакланылып я‐да ковулып билинмез.Хер бир адам өзүниң хукукларының ве борчларының аныкланылмагы үчин ве оңа гөркезилйән җенаят айыпламаның догрулыгыны аныкламак үчин гарашсыз, битарап суд тарапындан адалатлылыгың хемме талапларына лайыклыкда долы деңлик эсасында өз ишине серетдирмәге хаклыдыр.Җенаят эденлиги барада айыпланян хер бир адам, тә оңа горанмага әхли мүмкинчиликлериң дөредилен ачык судуң серетмегинде онуң гүнәси канун эсасында аныкланянча, ол гүнәкәр дәл дийлип хасапланылмага хаклыдыр.Хайсыдыр бир херекет эденлиги я‐да херекетсизлик эденлиги үчин шонуң эдилен дөврүнде милли канунлар боюнча я‐да халкара канунлар боюнча җенаят хасапланылмаян болса, хич ким соңра ол боюнча гүнәкәрчилиге чекилип билинмез. Шейле хем җенаятың эдилен дөврүндәкиден артыкмач җеза чәреси белленилип билинмез.Хич кимиң шахсы ве машгала дурмушына эсассыз аралашылып, онуң яшайыш җайының элдегрилмесизлигине, онуң хабар серишделериниң сырына я‐да онуң намысына ве абрайына эсассыз каст эдилип билинмез. Хер бир адам шейле аралашылмакдан ве каст эдилмекден канун тарапындан горага хаклыдыр.Хер бир адам хер бир дөвлетиң чәгинде бир ерден башга ере әркин эркин гитмәге ве өзүне яшамага ер сайлап тутмага хаклыдыр.Хер бир адам ислендик юрды, шол санда өз юрдуны хем ташлап гитмәге ве өз юрдуна доланып гелмәге хаклыдыр.Хер бир адам ызарланылмакдан гачып, башга юртлардан гачыбаталга гөзлемәге ве шол гачыбаталгадан пейдаланмага хаклыдыр.Сыясы дәл җенаят эдиленлиги үчин, я‐да Бирлешен Миллетлер Гурамасының максатларына ве принциплерине терс гелйән иш эденлиги үчин ызарланылян махалында бейле хак‐хукук уланылып билинмез.Хер бир адамың гражданлыга хакы бардыр.Хич бир адам гражданлыкдан я‐да гражданлыгыны үйтгедип билмек хукугындан эсассыз махрум эдилип билинмез.Хер бир кәмиллик яшына етен эркек ве аял, җынс аламатларына, миллетине ве динине серетмезден хич бир пәсгелчиликсиз ягдайда никалашмага ве машгала гурмага хаклыдыр. Олар никалашян махалында‐да, никада дуран махалында‐да, никаны бозян махалын‐да дең дереҗели хукукдан пейдаланярлар.Ника диңе никалашян тарапларың эркин ве долы ылалашмаклары эсасында гыйылып билинер.Машгала җемгыетиң тебигы ве эсасы өйҗүги болуп, ол җемгыет ве дөвлет тарапындан горалмага хаклыдыр.Хер бир адам эмләге еке өзи‐де, башгалар билен билеликде‐де эечилик эдип билер.Хич ким эсассыз ягдайда эмләгинден махрум эдилип билинмез.Хич бир адам пикир, выҗдан ве дин азатлыгына хаклыдыр, бу хак өз диниңи я‐да гарайшыңы эркин үйтгедип билмеклиги, эркинликде өз диниңе я‐да гарайышларыңа өзбашдак я‐да көпчүликлейин уюп билмеклиги, көпчүликлейин я‐да еке‐тәк ягдайда өвренмеклиги, худая гуллук этмеклиги хем‐де ритуал дәплери ерине етирмеклиги өз ичине аляр.Хер бир адам эркин дүнйәгарайыша ве оны эркин аян этмәге хаклыдыр. Бу хак хич бир пәсгелчиликсиз өз дүнйәгарайшыңың тарапыны тутмак эркинлигини ве информацияны ве идеялары дөвлет арачәклеринден баглы дәл ягдайда дүрли серишделер аркалы гөзлемек, алмак ве яйратмак эркинлигини өз ичине аляр.Хер бир адам парахатчылыклы йыгнанышыклар ве ассоциациялар эркинлигине хаклыдыр.Хич бир адам хайсыдыр бир ассоциация меҗбуры ягдайда гиризилип билинмез.Хер бир адам гөс‐гөни я‐да эркин сайланан векиллериң үсти билен өз юрдуны доландырмага гатнашмага хаклыдыр.Хер бир адам өз юрдунда дөвлет гуллугына дең ыгтыярлы гирмәге хаклыдыр.Халкың эрк‐ислеги хөкүметиң хөкмүрованлыгының эсасыны дүзмелидир. Бу эрк‐ислег вагтал‐вагтал ве галп дәл ягдайда гечирилйән, сес азатлыгыны үпҗүн эдйән, гизлин ягдайда я‐да оңа дең дереҗедәки башга гөрнүшде гечирилйән, әхлиумумы дең сайламак хукугы боюнча гечирилйән сайлавларда йүзе чыкмалыдыр.Хер бир адам, җемгыетиң агзасы хөкмүнде, социал үпҗүнчилиге, ве хер бир дөвлетиң дүзүмине ве мүмкинчиликлерине лайыклыкда милли тагаллаларың ве халкара хызматдашлыгың үсти билен өз мертебесини ве ыкдысадыетдәки, социал ве медени угурлардакы хукугыны өз шахсыетини эркин өсдүрмәге уланмага хаклыдыр.Хер бир адам зәхмете, иши эркин сайламага, адалатлы ве оңайлы иш шертлерине ве ишсизликден горалмага хаклыдыр.Хер бир адам, хич хили хукугы кемсидилмезден, дең зәхмете дең хак алмага хаклыдыр.Хер бир ишлейән адам, өзүни ве машгаласыны яшамага долы үпҗүн эдйән, герек болса башга социал үпҗүнчиликлер билен үсти етирилйән, адалатлы ве канагатланарлы төлеге хаклыдыр.Хер бир адам өз бәхбидини горамак үчин професионал союзларыдөретмәге ве профессионал союзлара гирмәге хаклыдыр.Хер бир адам етерликли чәклендирилен иш гүнүни ве вагтал‐вагтал берилйән төлегли зәхмет ругсатлары өз ичине алян дынч алыша ве бош вагта хаклыдыр.Хер бир адам, иймити, гейими, яшайыш җайыны, онуң өзүниң ве машгаласының абаданчылыгыны ве саглыгыны сакламак үчин зерур болан социал гуллугы ве герек болан медицина хызматыны шейле хем ишсиз галан ягдайдакы, нәсаг боландакы, инвалид боландакы, дул галандакы, гарран вагтындакы я‐да онуң өзүне баглы дәл ягдайда эмеле гелен яшайыш серишделеринден кесилендәки үпҗүн эдилмәге болан хукуклары өз ичине алян дурмуш дереҗесине хаклыдыр.Энелик ве чагалык айратын хоссарлыга ве көмеге хукук берйәр. Хемме чага, никалы я‐да никасыз догланлыгына серетмезден, бирмеңзеш социал горагдан пейдаланмалыдыр.Хер бир адам билим алмага хаклыдыр. Билим, иң болманда башлангыч веумумы билим, мугт болмалы. Башлангыч билим хөкманы болмалы. Техники ве профессионал билим хеммә элъетерли болмалы ве ёкары билим хеммелер үчин, хер кимиң башарныгына гөрә, дең дереҗеде элъетерли болмалы.Билим адамзат шахсыетиниң долы өсмегини ве адам хукукларына ве эсасы азатлыклара болан хорматы өсдүрмәге гөнүкдирилен болмалы. Билим әхли халклар арасындакы, җынсы ве дини топарлар арасындакы өзара дүшүнишмеклиге, чыдамлылыга ве достлуга көмек этмели ве Бирлешен Миллетлер Гурамасының парахатчылыгы голдамак боюнча эдйән ишине ярдам этмели.Ата‐энелериң өз кичи чагалары үчин билимиң гөрнүшлерини сайламакда артыкмач хукуклары бардыр.Хер бир адам җемгыетиң медени дурмушына эркин гатнашмага, сунгатдан леззет алмага, ылмы прогрессе гатнашмага ве онуң мивелеринден пейдаланмага хаклыдыр.Хер бир адамың ылмы, эдеби ве чеперчилик зәхмети эсасында дөредилен ахлак ве мадды бәхбитлери горалмалыдыр.Хер бир адам шу Декларацияда беян эдилен хукуклар ве азатлыклар долы амала ашырып билер ялы социал хем‐де халкара тертип‐дүзгүне хаклыдыр.Хер бир адамың шахсыетиниң эркин ве долы өсмеги мүмкин болар ялы җемгыетиң өңүнде борчлары бардыр.Хер бир адам өз хукукларыны ве азатлыкларыны амала ашырян махалында диңе башгаларың хукукларыны ве азатлыкларыны долы ыкрар этмеклиги, ахлагың адалатлы талапларыны канагатландырмагы, җемгыетчилик тертип дүзгүни ве демократик җемгыетде умумы абаданчылыгы үпҗүн этмек максады билен канун тарапындан кесгитленен чәклендирилмелере сезевар эдилип билинер.Шу хукуклары ве азатлыклары амала ашырмак Бирлешен Миллетлер Гурамасының максатларына хем‐де принциплерине хич хили ягдайда гапма‐гаршы гелмели дәлдир.Шу Декларациядакы хич бир зат хайсыдыр бир дөвлете, адамларың топарына я‐да айры‐айры шахсыетлере шу Декларациядакы беян эдилен хукуклары ве азатлыклары ёк этмәге гөнүкдирилен хайсыдыр бир иш билен мешгул болмага я‐да херекет этмәге берилен хукук хөкмүнде дүшүнилмели дәлдир.ვინაიდან ადამიანთა ოჯახის ყველა წევრისათვის დამახასიათებელი ღირსების და თანასწორი და განუყოფელი უფლებების აღიარება წარმოადგენს თავისუფლების, სამართლიანობის და საყოველთაო მშვიდობის საფუძველს; დავინაიდან, ადამიანის უფლებათა უგულებელყოფამ და აბუჩად აგდებამ გამოიწვია ბარბაროსული აქტები, რაც აღაშფოთებს კაცობრიობის სინდისს, და რომ ისეთი მსოფლიოს შექმნა, რომელშიც ადამიანებს ექნებათ სიტყვისა და რწმენის თავისუფლება, და რომელშიც ისინი იცხოვრებენ შიშისა და გაჭირვების გარეშე, გამოცხადებულია ადამიანთა მაღალ მისწრაფებად,ვინაიდან, აუცილებელია, რომ ადამიანის უფლებებს იცავდეს კანონი, იმის უზრუნველსაყოფად, რათა ადამიანი იძულებული არ გახდეს მიმართოს აჯანყებას, როგორც ტირანიისა და ჩაგვრის წინააღმდეგ უკანასკნელ საშუალებას,ვინაიდან, აუცილებელია ხელის შეწყობა ერთა შორის მეგობრულ ურთიერთობათა განვითარებისათვის,ვინაიდან, გაერთიანებული ერების ხალხებმა წესდებაში დაადასტურეს თავიანთი რწმენა ადამიანის ძირითადი უფლებებისადმი, ადამიანის პიროვნების ღირსებისა და ღირებულების და კაცებისა და ქალების თანასწორუფლებიანობისადმი და გადაწყვიტეს ხელი შეუწყონ სოციალურ პროგრესსა და ცხოვრების უკეთეს დონეს მეტი თავისუფლების პირობებში,ვინაიდან, წევრმა ქვეყნებმა იკისრეს ვალდებულება გაერთიანებული ერების ორგანიზაციასთან თანამშრომლობით ხელი შეუწყონ ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა საყოველთაო პატივისცემასა და დაცვას,ვინაიდან, ამ უფლებებისა და თავისუფლებების საყოველთაო გაგებას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ვალდებულებებისას მთლიანად შესრულებისათვის,ამიტომ,გენერალური ასამბლეააცხადებსამ ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციას ისეთ ამოცანად, რომლის შესრულებას უნდა ესწრაფვოდეს ყველა ხალხი და ყველა სახელმწიფო, რათა ყოველი ადამიანი და საზოგადოების ყოველი ნაწილი ყოველთვის გაითვალისწინებს რა ამ დეკლარაციას, მიისწრაფვოდეს სწავლა-განათლების მეშვეობით ხელი შეუწყოს ამ უფლებათა და თავისუფლებათა პატივისცემას და მათი საყოველთაო და ეფექტიანი აღიარება-განხორციელების უზრუნველყოფას ეროვნული თუ საერთაშორისო პროგრესული ღონისძიებებით როგორც ორგანიზაციის წევრ სახელმწიფოთა, ასევე ამ სახელმწიფოების იურისდიქციას დაქვემდარებულ ტერიტორიათა ხალხებში.ყოველი ადამიანი იბადება თავისუფალი და თანასწორი თავისი ღირსებითა და უფლებებით. მათ მინიჭებული აქვთ გონება და სინდისი და ერთმანეთის მიმართ უნდა ექცეოდნენ ძმობის სულისკვეთებით.ამ დეკლარაციით გამოცხადებული ყველა უფლება და ყველა თავისუფლება მინიჭებული უნდა ჰქონდეს ყოველ ადამიანს განურჩევლად რაიმე განსხვავებისა, სახელდობრ, რასის, კანის ფერის, სქესის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური თუ სხვა რწმენის, ეროვნული თუ სოციალური წარმომავლობის, ქონებრივი, წოდებრივი თუ სხვა მდგომარეობისა.გარდა ამისა, დაუშვებელია რაიმე განსხვავება იმ ქვეყნის თუ ტერიტორიის პოლიტიკური, სამართლებრივი ან საერთაშორისო სტატუსის საფუძველზე, რომელსაც ადამიანი ეკუთვნის, მიუხედავად იმისა ეს ტერიტორია - დამოუკიდებელი, სამეურვეო, არათვითმმართველი თუ სხვაგვარად შეზღუდულია თავის სუვერენიტეტში.ყოველ ადამიანს აქვს სიცოცხლის, თავისუფლებისა და პირადი ხელშეუხებლობის უფლება.არავინ არ უნდა იმყოფებოდეს მონობაში ან ძალმომრეობითი მორჩილების მდგომარეობაში. ყველა სახის მონობა და მონათვაჭრობა აკრძალულია.არავის მიმართ არ უნდა იქნეს გამოყენებული წამება ან სასტიკი, არაადამიანური, თუ მისი ღირსების დამამცირებელი მოპყრობა და სასჯელი.ყოველ ადამიანს, სადაც არ უნდა იმყოფებოდეს იგი, უფლება აქვს, რომ აღიარებულ იქნეს მისი სამართალსუბიექტობა.ყოველი ადამიანი თანასწორია კანონის წინაშე და განურჩევლად რაიმე განსხვავებისა, ყველას აქვს უფლება თანაბრად იყოს დაცული კანონის მიერ. ყველა ადამიანს აქვს უფლება თანაბრად იყოს დაცული ამ დეკლარაციის დამრღვევი ყოველგვარი დისკრიმინაციისაგან და ასეთი დისკრიმინაციის ყოველგვარი წაქეზებისაგან.ყველას ვისაც დაერღვა კონსტიტუციით ან კანონით მინიჭებული ძირითადი უფლებები, უნდა ჰქონდეს სამართლებრივი დაცვის ეფექტიანი საშუალება კომპეტენტური ეროვნული სასამართლოებისაგან.არავინ შეიძლება დაექვემდებაროს თვითნებურ დაკავებას, დაპატიმრებას ან გაძევებას.ყოველ ადამიანს, მის უფლება-მოვალეობათა და მისთვის წაყენებული სისხლის სამართლებრივი ბრალდებათა საფუძვლიანობის განსაზღვროსათვის , სრული თანასწორობის საფუძველზე, უფლება აქვს, მისი საქმე საჯაროდ და სამართლიანობის ყველა მოთხოვნის დაცვით განიხილოს დამოუკიდებელმა და მიუკერძოებელმა სასამართლომ.ყოველ ადამიანს, რომელსაც ბრალად ედება დანაშაულის ჩადენა, უფლება აქვს უდანაშაულოდ ითვლებოდეს მანამ, სანამ მისი დამნაშავეობა დადგენილი არ იქნება კანონის შესაბამისად საჯარო სასამართლო მიერ, რომლის დროსაც უზრუნველყოფილი იქნება დაცვის ყველა შესაძლებლობით.არავის შეიძლება მსჯავრი დაედოს ისეთი მოქმედების ან უმოქმედობისათვის, რომელიც ჩადენის მომენტში არ წარმოადგენდა დანაშაულს ეროვნული ან საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად. აგრეთვე, დაუშვებელია იმაზე უფრო მძიმე სასჯელის შეფარდება, ვიდრე გამოიყენებული იქნებოდა დანაშაულის ჩადენის დროს.არავის მიმართ არ შეიძლება თვითნებური ჩარევა მის პირადსა და ოჯახურ ცხოვრებაში, თვითნებური ხელყოფა მისი საცხოვრებელი ბინის ხელშეუხებლობის, მისი კორესპონდენციის საიდუმლოების ანდა მისი პატივისა და რეპუტაციისა. ყოველ ადამიანს აქვს უფლება დაცული იყოს კანონის მიერ ასეთი ჩარევისა თუ ხელყოფისაგან.ყოველ ადამიანს აქვს თავისუფლად გადაადგილებისა და ცხოვრების უფლება ყოველი სახელმწიფოს ფარგლებში.ყოველ ადამიანს უფლება აქვს დატოვოს ნებისმიერი ქვეყანა, მათ შორის თავისიც, და დაბრუნდეს თავის ქვეყანაში.ყოველ ადამიანს უფლება აქვს დევნის საწინააღმდეგოდ სხვა ქვეყნებში ეძებოს და ისარგებლოს თავშესაფრით.ეს უფლება არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ისეთი დევნის შემთხვევაში, რომლის საფუძველს ნამდვილად წარმოადგენს არაპოლიტიკური დანაშაულის ან ისეთი ქმედების ჩადენა, რომელიც ეწინააღმდეგება გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიზნებსა და პრინციპებს.ყოველ ადამიანს აქვს მოქალაქეობის უფლება.არავის არ შეიძლება თვითნებურად ჩამოერთვას მოქალაქეობა ან თავისი მოქალაქეობის შეცვლის უფლება.სრულწლოვან კაცებსა და ქალებს უფლება აქვთ რასის, ეროვნების ან რელიგიის ნიშნით რაიმე შეზღუდვის გარეშე, დაქორწინდნენ და შექმნან ოჯახი. ისინი სარგებლობენ ერთნაირი უფლებებით დაქორწინებისას, ქორწინებაში ყოფნის პერიოდში და განქორწინებისას.დაქორწინება შესაძლებელია მხოლოდ ორივე მეუღლის თავისუფალი და სრული თანხმობის საფუძველზე.ოჯახი არის საზოგადოების ბუნებრივი და ძირითადი უჯრედი და მას უფლება აქვს დაცული იყოს საზოგადოებისა და სახელმწიფოს მხრიდან.ყველა ადამიანს აქვს უფლება ფლობდეს ქონებას, როგორც ერთპიროვნულად, ასევე სხვებთან ერთად.არავის უნდა ჩამოერთვას მისი ქონება თვითნებურად.ყველა ადამიანს აქვს უფლება აზრის, სინდისისა და რელიგიის თავისუფლებისა; ეს უფლება მოიცავს საკუთარი რელიგიის ან რწმენის შეცვლის, საკუთარი რელიგიის ან აღმსარებლობის, როგორც ინდივიდუალურად, ასევე სხვებთან ერთად, საჯაროდ ან კერძოდ, მოძღვრების, ღვთისმსახურების და რელიგიურ ან რიტუალურ წეს-ჩვეულებათა შესრულების თავისუფლებას.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება აზრისა და გამოხატვის თავისუფლებისა. ეს უფლება მოიცავს ადამიანის თავისუფლებას დაუბრკოლებლად გამოთქვას საკუთარი აზრი და ყველანაირი საშუალებებით მოიძიოს, მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია და მოსაზრებები სახელმწიფო საზღვრებისაგან დამოუკიდებლად.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება მშვიდობიანი შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლებისა.არავინ შეიძლება აიძულონ შევიდეს რაიმე გაერთიანებაში.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება მონაწილეობდეს თავისი ქვეყნის მართვა-გამგეობაში უშუალოდ ან მის მიერ თავისუფლად არჩეულ წარმომადგენელთა მეშვეობით.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თანაბარ საფუძველზე შევიდეს თავისი ქვეყნის სახელმწიფო სამსახურში.სახელმწიფო ხელისუფლების წყარო ხალხის ნებაა; ეს ნება უნდა გამოიხატებოდეს პერიოდულ და გაუყალბებელ არჩევნებში, რომლებიც უნდა ტარდებოდეს საყოველთაო და თანასწორი საარჩევნო უფლების პირობებში, ფარული კენჭისყრით, ან სხვა თანაბარ მნიშვნელოვანი ფორმების მეშვეობით, რომლებიც უზრუნველყოფენ ხმის მიცემის თავისუფლებას.ყველა ადამიანს, როგორც საზოგადოების წევრს, აქვს სოციალური უზრუნველყოფის უფლება და უფლება მოახდინოს თავისი ღირსების შენარჩუნება და პიროვნული თავისუფლების განვითარება ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებათა განხორციელებით ეროვნული ძალისხმევისა და საერთაშორისო თანამშრომლობის მეშვეობით და თითოეული სახელმწიფოს სტრუქტურისა და რესურსების შესაბამისად.ყველა ადამიანს აქვს შრომის, სამუშაოს თავისუფალი არჩევის, სამართლიანი და ხელსაყრელი სამუშაო პირობებისა და უმუშევრობისაგან დაცვის უფლება.ყველა ადამიანს აქვს უფლება შესაბამისის ანაზღაურებისა ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე.ყველა დასაქმებულს აქვს უფლება იღებდეს სამართლიანსა და დამაკმაყოფილებელ გასამრჯელოს, რაც უზრუნველყოფს ღირსეულ ადამიანურ არსებობას, როგორც მისთვის, ასევე მისი ოჯახისათვის და რომელსაც, აუცილებლობის შემთხვევაში უნდა დაემატოს სოციალური უზრუნველყოფის სხვა სახსრები.ყველა ადამიანს აქვს უფლება შექმნას პროფესიული კავშირები და შევიდეს პროფესიულ კავშირებში თავისი ინტერესების დასაცავად.ყოველ ადამიანს აქვს დასვენებისა და თავისუფალი დროის გამოყენების უფლება სამუშაო საათების გონივრული შეზღუდვისა და ანაზღაურებადი პერიოდული შვებულების უფლების ჩათვლით.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება ჰქონდეს ცხოვრების ისეთი დონე, საკვების, ტანსაცმლის, საცხოვრებლის , სამედიცინო მოვლისა და საჭირო სოციალური მომსახურეობის ჩათვლით, რომელიც აუცილებელია თვითონ მისი და მისი ოჯახის ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის შესანარჩუნებლად, და უფლება უზრუნველყოფილი იყოს უმუშევრობის, ავადმყოფობის, ინვალიდობის, ქვრივობის, მოხუცებულობის ან მისგან დამოუკიდებელ გარემოებათა გამო არსებობის საშუალებათა დაკარგვის სხვა შემთხვევაში.დედობა და ჩვილი ყრმის ასაკი იძლევა განსაკუთრებული მზრუნველობითა და დახმარებით სარგებლობის უფლებას. ყველა ბავშვი, დაბადებული ქორწინებაში თუ ქორწინების გარეშე, უნდა სარგებლობდეს ერთნაირი სოციალური დაცვით.ყოველ ადამიანს აქვს განათლების უფლება. განათლება დაწყებითი და ზოგადი მაინც, უფასო უნდა იყოს. დაწყებითი განათლება უნდა იყოს სავალდებულო. ტექნიკური და პროფესიული განათლება უნდა იყოს საყოველთაოდ ხელმისაწვდომი, უმაღლესი განათლება კი - ერთნაირად მისაწვდომი ყველასათვის თითოეულის უნარის შესაბამისად.განათლება მიმართული უნდა იყოს ადამიანის პიროვნების სრული განვითარებისა და ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა პატივისცემის განმტკიცებისაკენ. განათლებამ ხელი უნდა შეუწყოს ყველა ხალხის, რასობრივი თუ რელიგიური ჯგუფების ურთიერთგაგებას, შემწყნარებლობასა და მეგობრობას და ხელი უნდა შეუწყოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მოღვაწეობას მშვიდობის შესანარჩუნებლად.მშობლებს აქვთ უპირატესი უფლება აირჩიონ, თუ რა სახის განათლება სურთ თავიანთი შვილებისათვის.ყველა ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად მონაწილეობდეს საზოგადოების კულტურულ ცხოვრებაში, ტკბებოდეს ხელოვნებით, მონაწილეობდეს მეცნიერულ პროგრესში და სარგებლობდეს მისი სიკეთით.ყველა ადამიანს აქვს უფლება დაცული იყოს მისი მორალური და მატერიალური ინტერესები, როგორც შედეგი იმ მეცნიერული, ლიტერატურული და მხატვრული ნაშრომებისა, რომელთა ავტორსაც იგი წარმოადგენს.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება ისეთ სოციალურ და საერთაშორისო წესრიგზე, რომლის პირობებშიც შესაძლებელია ამ დეკლარაციაში ჩამოთვლილი უფლებათა და თავისუფლებათა მთლიანად განხორციელება.ყველა ადამიანს აქვს მოვალეობანი საზოგადოების წინაშე, რადგან მხოლოდ საზოგადოებაშია შესაძლებელი მისი პიროვნების თავისუფალი და სრული განვითარება.თავისი უფლებათა და თავისუფლებათა განხორციელებისას ყოველი ადამიანი უნდა განიცდიდეს მხოლოდ ისეთ შეზღუდვებს, როგორიც კანონითაა დადგენილი მარტოოდენ იმ მიზნით, რათა უზრუნველყოფილ იქნეს სხვების უფლებათა და თავისუფლებათა ჯეროვანი აღიარება და პატივისცემა და დაკმაყოფილდეს ზნეობის, საზოგადოებრივი წესრიგისა და საერთო კეთილდღეობის სამართლიანი მოთხოვნები დემოკრატიულ საზოგადოებაში.დაუშვებელია, რომ ამ უფლებათა და თავისუფლებათა განხორციელება ეწინააღმდეგებოდეს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიზნებსა და პრინციპებს.ამ დეკლარაციაში არაფერი შეიძლება განიმარტოს, როგორც რომელიმე სახელმწიფოსათვის, პირთა ჯგუფისა თუ ცალკეული პირებისათვის უფლების მინიჭება, რაც მათი საქმიანობის ან გარკვეული ქმედებების შედეგად გამოიწვევს წინამდებარე დეკლარაციით გარანტირებულ უფლებათა და თავისუფლებათა მოსპობას.Na botalaka ’te kondima limemya ya bato nyonso ya molongo pe makoki ma bango oyo ezali ndenge moko pe bakoki kopimela moto te ezali tina ya bonsomi, bosembo pe kimpa kati ya molongo. Na botalaka ’te komona pamba pe koboya kotosa esengeli ya moto ebatelama na bokonzi ya bosembo po te, na sima yango, moto akoma na botombiki esongo na minyokoli te,Na botalaka ’te esengeli kolendisa boyokani na kati ya bikolo,Na botalaka ’te na kati ya Mokanda ya Mibeko ya Lisanga ya Bikolo ya Molongo, bato ya molongo bayebisi lisusu lolenge bandimi maloki ya tina yo moto, limemya pe lokumu ya moto, bokokani ya makoki ya basi pe mibali pe na botalaka ’te bango bayebisi ’te bazwi mokano ya kobongisa ezaleli ya moto pe kosala ’te moto azwa bomoi malamu penza na kati ya bonsomi ya monene penza,Na botalaka ’te kozala bato nyonso na makanisi ndenge moko po na makoki pe bonsomi yango, ezali na tina monene po ’te oyo bakani elonga,LIKITA MONENEezali koyebisaLISAKOLI YA MOLONGO OYO YA MAKOKI YA MOTOlokola eloko oyo bato pe bikolo nyonso balingi babwa, po te bato pe mangomba nyonso, na bobatelaka tango nyonso Lisakoli yango na moteme, basala makasi na boteyi pe bokolisi bwanya, po ’te makoki pe bonsomi yango etosama pe basala ’te bandima pe basalela yango na bosolo penza na molongo mobimba, ezala na kati ya bato ya Bikolo ya Lisanga bango moko to na kati ya ekolo pe molongo mobimba.Bato nyonso na mbotama bazali nzomi pe bakokani na limemya pe makoki. Bazali na mayele pe basengeli kofanda na bondeko okati na bango.Moto nyonso azali na makoki pe bonsomi nyonso oyo elimbolami na kati ya Lisakoli oyo, bokeseni ata moke te, na mambi matali loposo ya nzoto, bomwasi to bobali, lokota, lingomba ya nzambe, makanisi ya politiki to ya ndenge mosusu, ekolo to longomba ya bato, bokulaka, mbotama to makambo mosusu.Epai mosusu, na botalaka eloko ya moto, epikisami kosala bokeseni na mambi matali mibeko ya politiki, mibeko ya bosambisi to ya boyokani na mikili mosusu, ezala ekolo to mabele ya nsomi to oyo eyangelemani na bauta, to oyo ezwi bonsomi ya sikisiki te.Moto nyonso azali na likoki ya kozala na bomoi, a kozala somi pe kozala motema sei na bomoto na ye.Moto ata moke te asengeli kozala moumbu; boumbu pe boteki baumbu epikisami na ndenge nyonso.Moto ata moke te asengeli konyokama pe kosalelama makambo ya bonyama pe oyo ezanga bomoto na lokumu.Moto nyonso azali na likoki ’te bayeba makoki na ye bipai nyonso.Bato nyonso bakokani liboso ya mobeko pe bazali na likoki ya kobatelama na mobeko se ndenge moko. Banso bazali na likoki ya kobatelama se ndenge moko esongo na bikela nyonso ya bokesenisi elongobani te na Lisakoli oyo pe esengo na bikela nyonso oyo ekobota bokesenisi yango.Moto nyonso azali na likoki ya koluka lisalisi ya solo penza na liboso ya mangomba ya bosambisi ya ekolo oyo ezali na bwanya esongo na bikela oyo ekotangola maloki ya tina endimami na mibeko po na ye.Moto moko te akoki kokangama to kobengisama tina te.Moto nyonso azali na likoki ’te likambo na ye lokola ya bato nyonso, essambisama na bosembo pe na miso ya bato nyonso na esambiselo ya somi pe ya epai moko te, oyo ekozwa mikano engebene na makoki pe masenginia ye to engebene na bosolo ya likambo ye afundami.Moto nyonso oyo afundami na likambo azali naino maboko pembe tee tango bakotatola engebene na mobeko, mabe ye asali, na libanza oyo ekosalama na miso ya bato nyonso, epai wapi manso esengeli kosalama po te mofundami azwa na ye.Moto ata moko te asengeli kozwa etumbu po na makambo to botiki oyo, tango esalamaki, ezalikaki naino mbeba te, engebene na mibeko ya ekolo to ya molongo. So lolenge yango, bakoki te kopesa moto etumbu koleka oyo ezalaka kopesama na tango likambo esalamaki.Moto ata moko te akoki kokota pamba na makambo etali ezaleli, libota, ndako pe mikanda ya ngana to pe kobebisa lokumu na ye. Moto nyonso azali na likoki ya kobatelama na mobeko esongo na bikota-kota yango.Moto nyonso azali na makoki ya kotambola ndenge alingi pe kopona esika ya kovanda kati ya ekolo.Moto nyonso azali na makoki ya kotika ekolo nyonso ata ya ye moko po na kokenda na ekolo mosusu; ye akoki pe kozonga na ekolo na ye.Na liboso ya monyokoli, moto nyonso azali na likoki ya koluka pe kozwa esika ya kobomba nzoto na bikolo mosusu.Likoki yango likopesama te na moto afundami na likambo ya makasi to na bikela oyo elongombani te na mibeko ya Linsaga ya Bikolo ya Molongo.Moto nyonso azali na likoki ya koyebana mosi-ekolo.Bakoki te kopimela moto likoki ya kozala mosi-ekolo to ya kokoma moto ya ekolo mosusu.Soki mobu ya kobalana ekoki, mobali pe mwasi bakoki kokwelana pe kotonga libota pe masimbisi ezala te na makambo etali loposo, ekolo to longomba ya nzambe. Bango bazali na makoki se ndenge moko na makambo etali makwela, ezala tango ya makwela to tango ya bokabwani.Libala ekoki kosalama se soki mwasi na mobali bango mei bandimi na motema moko.Libala ezali longomba ya tina po na bato pe ezali na likoki ya kobatelama na bato pe Leta.Moto nyonso azala ye moko to na kati ya lisanga, azali na likoki ya mokolo-ekolo.Bakoki ata moke te kopimela to kobotola moto eloko na ye soki tina ezali te.Moto nyonso azali na likoki, ya kozala na makanisi na ye, mayele na ye ya motema pe lingomba na ye ya nzambe; likoki yango ekopesa ye ndingisa ya kopona lingomba ya nzambe to kobongola makanisi na ye, ye moko to elongo na baninga, ezala na miso ya bato ya mei; na boteyi, na bikela, na bokumisi nzambe pe milulu.Moto nyonso azali na likoki ya bokanisi pe bolobi; yango ekopesa ye ndingisa ya kozala na bomo na motema te likolo ya makanisi na ye ndingisa ya koluka, kozwa pe kopanza mayebisi na makanisi esika na esika, na ndenge alingi koyebisa yango.Moto nyonso azali na likoki ya kozala na likita pe lingomba oyo ezali na kinya.Ekoki te kosengama na makasi te moto akota na lingomba.Moto nyonso azali na likoki ya kotia maboko na bokambi misala ya ekolo na ye ezala ye moko to na batoma ye moko aponi.Moto nyonso azali na likoki, lokola baninga nyonso ya kosala misala ya Leta.Bolingi yango esengeli komonana na maponi ya sembo oyo esengeli kosalama mbala na mbala, na liponeli ya bato nyonso pe na boponi ya Lingomba to na ndenge mosusu ekokani na yango pe ekosala ’te bato bapona na bonsomi nyonso.Moto nyonso, lokola azali moko ya lingomba, azali na likoki ya kozwa lisalisi ya esalelo-lisungi, oyo ezali na ndingisa ya kopesa moto makoki ya ye ya mosolo, ya bomoi pe ezaleli, po na lokumu pe bokoli malamu ya bomoto na ye, na lisalisi ya bokasi ya ekolo pe ya boyokani ya mikili na mikili, engebene na mwango pe bokulaka ya ekolo na ekolo.Moto nyonso azali na likoki ya kozwa mosala, ya kopona mosala ye alingi, na ndenge ya sembo elongobani na mosala, pe basengeli kobatela ya esongo na bosomele.Bato nyonso bazali na likoki, bokeseni ata te, ya kozwa lifuta ekokani po na mosala ekokani.Moto nyonso akosala, azali na likoki ya kozwa lifuta ya sembo pe elongobani, oyo ekosala te ye na libota na ye bazwa bomoi elongobani na lokumu ya moto, pe ekoki kobongisama lisusu na ndenge nyonso ya bobateli bomoi.Moto nyonso azali na likoki ya kokela basendika elongo na baninga pe kokota na basendika po na kokengela maloki na ye.Moto nyonso azali na likoki ya bopemisi pe bopemisi nzoto, mingi ya bozwui eleko ya sembo ya boumeli na mosala pe na bozwi lifuta na bakonzi ya mbala na mbala.Moto nyonso azali na likoki ya kobikela na ndenge elongobani po ’te azwa bokolongonu, bozala malamu ya ye pe ya libota na ye epusi na makambo etali kolia, kolata, kovanda, kosalisa nzoto pe kosungama na ndenge esengeli; ye azali na likoki ya kosalisama na tango ya bosemele, bokono, bosele, bozenge, bobange to na tango mosusu ye akozanga mosolo ya kobikela na sima ya makambo esalami na bolinga na ye te.Bomama pe bomwana ezali na likoki ya kosungama na ndenge elongobani. Mwana nyonso abotama kati ya makwela to na libanda asengeli kobatelama to ndenge moko.Moto nyonso azali na likoki ya bokolisi bwanya pe mayele. Mateya esengeli kopesama pamba, mosolo te, ata na bakelasi ya mabandela. Mateya ya mabandela esengeni kopesama na moto nyonso. Mateya ya tekiniki pe ya mosala esengeli kopesama bipai nyonso; eposa ya kozwa mateya ya kelasi ya minene esengeli kopesama na bato nyonso, se ndenge moko, engebene na mayele na bango.Bokolisi bwanya pe mayele esengeli kosala te moto akola na ndenge nyonso pe atosa malamu penza makoki pe bonsomi ya tina na moto. Yango esengeli komema boyokani, boboto, bolingo kati ya bikolo pe mangomba ya bato oyo loposo pe boyambi ekeseni; yango pe esengeli kobongisa misala ya Lisanga ya Bikolo ya Molongo po na bobateli kimya.Baboti bazali na likoki ya yambo, ya boponi ndenge ya mateya esengeli kopesama na bana na bango.Moto nyonso azali na likoki ya kotia maboko ndenge alingi na misala ya bokolisi bwanyaya lingomba, kopesela na nkoti, pe kotia maboko na botomboli zebi pe bolamu ya yango.Moto nyonso azali na likoki ’te matomba ya misala ya ye ya zebi, ya bokomi pe ya nkoti ebatelama.Moto nyonso azali na likoki ’te kati ya bato pe bikolo, nyonso ebonga po te makoki pe bonsomi oyo ekomami kati ya Lisakoli oyo elonga.Moto azali na mikumba epai ya lingomba oyo ekopesa ye eposa ya bokolisi bomoto na ye na ndenge elongobani.Moto nyonso, na botalaka makoki pe bonsomi na ye, asengeli kosala se mikumba oyo eyebani na mobeko se po ’te bayeba pe bakumisa maloki pe bonsomi ya baninga, pe po na kotosa mibeko ya sembo ya ezalela kinya ya bato pe bozali malamu kati ya lingomba ya boyangeli lisanga.Makoki pe bonsomi yango ekoki, ata moke te, kozala esongo na masengi ya Lisanga ya Bikolo ya Molongo.Mobeko ata moko te ya Lisanga oyo ekoki kozala po na Leta, na lisanga ya bato, to na moto, likoki ya kosala likambo oyo ekonyata makoki pe bonsomi awa.Принята и провозглашена резолюцией 217 А (III) Генеральной Ассамблеи от 10 декабря 1948 года.Принимая во внимание, что признание достоинства, присущего всем членам человеческой семьи, и равных и неотъемлемых прав их является основой свободы, справедливости и всеобщего мира; ипринимая во внимание, что пренебрежение и презрение к правам человека привели к варварским актам, которые возмущают совесть человечества, и что создание такого мира, в котором люди будут иметь свободу слова и убеждений и будут свободны от страха и нужды, провозглашено как высокое стремление людей; ипринимая во внимание, что необходимо, чтобы права человека охранялись властью закона в целях обеспечения того, чтобы человек не был вынужден прибегать, в качестве последнего средства, к восстанию против тирании и угнетения; ипринимая во внимание, что необходимо содействовать развитию дружественных отношений между народами; ипринимая во внимание, что народы Объединенных Наций подтвердили в Уставе свою веру в основные права человека, в достоинство и ценность человеческой личности и в равноправие мужчин и женщин и решили содействовать социальному прогрессу и улучшению условий жизни при большей свободе; ипринимая во внимание, что государства-члены обязались содействовать, в сотрудничестве с Организацией Объединенных Наций, всеобщему уважению и соблюдению прав человека и основных свобод; ипринимая во внимание, что всеобщее понимание характера этих прав и свобод имеет огромное значение для полного выполнения этого обязательства,Генеральная Ассамблея,провозглашает настоящую Всеобщую декларацию прав человека в качестве задачи, к выполнению которой должны стремиться все народы и государства с тем, чтобы каждый человек и каждый орган общества, постоянно имея в виду настоящую Декларацию, стремились путем просвещения и образования содействовать уважению этих прав и свобод и обеспечению, путем национальных и международных прогрессивных мероприятий, всеобщего и эффективного признания и осуществления их как среди народов государств-членов Организации, так и среди народов территорий, находящихся под их юрисдикцией.Все люди рождаются свободными и равными в своем достоинстве и правах. Они наделены разумом и совестью и должны поступать в отношении друг друга в духе братства.Каждый человек должен обладать всеми правами и всеми свободами, провозглашенными настоящей Декларацией, без какого бы то ни было различия, как-то в отношении расы, цвета кожи, пола, языка, религии, политических или иных убеждений, национального или социального происхождения, имущественного, сословного или иного положения.Кроме того, не должно проводиться никакого различия на основе политического, правового или международного статуса страны или территории, к которой человек принадлежит, независимо от того, является ли эта территория независимой, подопечной, несамоуправляющейся или как-либо иначе ограниченной в своем суверенитете.Каждый человек имеет право на жизнь, на свободу и на личную неприкосновенность.Никто не должен содержаться в рабстве или в подневольном состоянии; рабство и работорговля запрещаются во всех их видах.Никто не должен подвергаться пыткам или жестоким, бесчеловечным или унижающим его достоинство обращению и наказанию.Каждый человек, где бы он ни находился, имеет право на признание его правосубъектности.Все люди равны перед законом и имеют право, без всякого различия, на равную защиту закона. Все люди имеют право на равную защиту от какой бы то ни было дискриминации, нарушающей настоящую Декларацию, и от какого бы то ни было подстрекательства к такой дискриминации.Каждый человек имеет право на эффективное восстановление в правах компетентными национальными судами в случаях нарушения его основных прав, предоставленных ему конституцией или законом.Никто не может быть подвергнут произвольному аресту, задержанию или изгнанию.Каждый человек, для определения его прав и обязанностей и для установления обоснованности предъявленного ему уголовного обвинения, имеет право, на основе полного равенства, на то, чтобы его дело было рассмотрено гласно и с соблюдением всех требований справедливости независимым и беспристрастным судом.Каждый человек, обвиняемый в совершении преступления, имеет право считаться невиновным до тех пор, пока его виновность не будет установлена законным порядком путем гласного судебного разбирательства, при котором ему обеспечиваются все возможности для защиты.Никто не может быть осужден за преступление на основании совершения какого-либо деяния или за бездействие, которые во время их совершения не составляли преступления по национальным законам или по международному праву. Не может также налагаться наказание более тяжкое, нежели то, которое могло быть применено в то время, когда преступление было совершено.Никто не может подвергаться произвольному вмешательству в его личную и семейную жизнь, произвольным посягательствам на неприкосновенность его жилища, тайну его корреспонденции или на его честь и репутацию. Каждый человек имеет право на защиту закона от такого вмешательства или таких посягательств.Каждый человек имеет право свободно передвигаться и выбирать себе местожительство в пределах каждого государства.Каждый человек имеет право покидать любую страну, включая свою собственную, и возвращаться в свою страну.Каждый человек имеет право искать убежища от преследования в других странах и пользоваться этим убежищем.Это право не может быть использовано в случае преследования, в действительности основанного на совершении неполитического преступления, или деяния, противоречащего целям и принципам Организации Объединенных Наций.Каждый человек имеет право на гражданство.Никто не может быть произвольно лишен своего гражданства или права изменить свое гражданство.Мужчины и женщины, достигшие совершеннолетия, имеют право без всяких ограничений по признаку расы, национальности или религии вступать в брак и основывать свою семью. Они пользуются одинаковыми правами в отношении вступления в брак, во время состояния в браке и во время его расторжения.Брак может быть заключен только при свободном и полном согласии обеих вступающих в брак сторон.Семья является естественной и основной ячейкой общества и имеет право на защиту со стороны общества и государства.Каждый человек имеет право владеть имуществом как единолично, так и совместно с другими.Никто не должен быть произвольно лишен своего имущества.Каждый человек имеет право на свободу мысли, совести и религии; это право включает свободу менять свою религию или убеждения и свободу исповедовать свою религию или убеждения как единолично, так и сообща с другими, публичным или частным порядком в учении, богослужении и выполнении религиозных и ритуальных обрядов.Каждый человек имеет право на свободу убеждений и на свободное выражение их; это право включает свободу беспрепятственно придерживаться своих убеждений и свободу искать, получать и распространять информацию и идеи любыми средствами и независимо от государственных границ.Каждый человек имеет право на свободу мирных собраний и ассоциаций.Никто не может быть принуждаем вступать в какую-либо ассоциацию.Каждый человек имеет право принимать участие в управлении своей страной непосредственно или через посредство свободно избранных представителей.Каждый человек имеет право равного доступа к государственной службе в своей стране.Воля народа должна быть основой власти правительства; эта воля должна находить себе выражение в периодических и нефальсифицированных выборах, которые должны проводиться при всеобщем и равном избирательном праве путем тайного голосования или же посредством других равнозначных форм, обеспечивающих свободу голосования.Каждый человек, как член общества, имеет право на социальное обеспечение и на осуществление необходимых для поддержания его достоинства и для свободного развития его личности прав в экономической, социальной и культурной областях через посредство национальных усилий и международного сотрудничества и в соответствии со структурой и ресурсами каждого государства.Каждый человек имеет право на труд, на свободный выбор работы, на справедливые и благоприятные условия труда и на защиту от безработицы.Каждый человек, без какой-либо дискриминации, имеет право на равную оплату за равный труд.Каждый работающий имеет право на справедливое и удовлетворительное вознаграждение, обеспечивающее достойное человека существование для него самого и его семьи, и дополняемое, при необходимости, другими средствами социального обеспечения.Каждый человек имеет право создавать профессиональные союзы и входить в профессиональные союзы для защиты своих интересов.Каждый человек имеет право на отдых и досуг, включая право на разумное ограничение рабочего дня и на оплачиваемый периодический отпуск.Каждый человек имеет право на такой жизненный уровень, включая пищу, одежду, жилище, медицинский уход и необходимое социальное обслуживание, который необходим для поддержания здоровья и благосостояния его самого и его семьи, и право на обеспечение на случай безработицы, болезни, инвалидности, вдовства, наступления старости или иного случая утраты средств к существованию по не зависящим от него обстоятельствам.Материнство и младенчество дают право на особое попечение и помощь. Все дети, родившиеся в браке или вне брака, должны пользоваться одинаковой социальной защитой.Каждый человек имеет право на образование. Образование должно быть бесплатным по меньшей мере в том, что касается начального и общего образования. Начальное образование должно быть обязательным. Техническое и профессиональное образование должно быть общедоступным, и высшее образование должно быть одинаково доступным для всех на основе способностей каждого.Образование должно быть направлено к полному развитию человеческой личности и к увеличению уважения к правам человека и основным свободам. Образование должно содействовать взаимопониманию, терпимости и дружбе между всеми народами, расовыми и религиозными группами, и должно содействовать деятельности Организации Объединенных Наций по поддержанию мира.Родители имеют право приоритета в выборе вида образования для своих малолетних детей.Каждый человек имеет право свободно участвовать в культурной жизни общества, наслаждаться искусством, участвовать в научном прогрессе и пользоваться его благами.Каждый человек имеет право на защиту его моральных и материальных интересов, являющихся результатом научных, литературных или художественных трудов, автором которых он является.Каждый человек имеет право на социальный и международный порядок, при котором права и свободы, изложенные в настоящей Декларации, могут быть полностью осуществлены.Каждый человек имеет обязанности перед обществом, в котором только и возможно свободное и полное развитие его личности.При осуществлении своих прав и свобод каждый человек должен подвергаться только таким ограничениям, какие установлены законом исключительно с целью обеспечения должного признания и уважения прав и свобод других и удовлетворения справедливых требований морали, общественного порядка и общего благосостояния в демократическом обществе.Осуществление этих прав и свобод ни в коем случае не должно противоречить целям и принципам Организации Объединенных Наций.Ничто в настоящей Декларации не может быть истолковано, как предоставление какому-либо государству, группе лиц или отдельным лицам права заниматься какой-либо деятельностью или совершать действия, направленные к уничтожению прав и свобод, изложенных в настоящей Декларации.[missing]Бэйил бокэтчур омэн хилкич нян урумкэр балдаритно, теми ноҥардук эгдьэн ҥи‐да ачча. Бэйил бөкэтчур мэн долан акагчимур биннэтын.Ирэк‐да бэй, ҥи‐да бими, эрэк. Декларацият гапча правалбу гадьин.‐ Ҥунмэрдукуйи, торэндукуйи, аси‐да бидэн ньари‐да бидэн, эҥея‐да бидэн, ян‐да ачча бидэн, ҥидук‐да балдадуҥат.‐ Ноҥан балдача төрэн хо эгдьэн‐да бидэн, хо көчукэн‐да бидэн, эникэн ҥидук‐да ҥэлникэн мээн мэргэнди, ҥиидэ, эникэн этур бэйдьи бидьин.Өмэтэл бэйилбу ҥии‐да эсни оһэйры, бэйдьи оон тэгэттин тачин тэгэтчин.Бэйилбу ҥи‐да эсни унир, нян хааратта.Бэйилбу ҥи‐да эснэн дьавутта. Бэю бэй мэптипи эсни кээлэмэттэ. Бэю бэй ҥингичин эсни хойэтто.Бэйилбу бокэтчур, ҥи‐да илэ‐да бидэн закон дысутчин.Бэйил кубигыр, Законду өмэн хилкин, нян мээн доливур бинньивутэи биһи Закон бэлэчинди.Бэйил Конституцият бөпчэ ныкылгимэн, ҥи‐гол һайрыкан тарак бэй судач, мэн правалби былыгимкэннэн.Ҥии‐да, ҥиив‐дэ Ынидьиһэнкиндьи, һиньаһунли эсни нодар, нян балдача тѳрдэкуй и эсни илбэскнэ.Суд, бэйэтики хээнвэлиг нээчэ биһикэн, ноҥан тарав, эми айутти угин судла, бокэтчур иһич, нэнмэчиннэн.Һымкыличэ бэй, ноҥан кэньсливу ориван, бокэччэн, эливун бакрикатнан‐нюн, бэйдьи эливун кэнеличь нөкчэ гоникэн дьомкучуннан. ‐ тачикан ноҥартакун айич бидэн бэлэчэнди суд бакчин.Ҥи‐да эсни Һымкымун, нян һилгичшоды, ноҥан мэргэндьи кэнеливу эчу ор гоникэн дьомкөттакан, һилгигинын тала опча Закондук эсни эгдьэн бис.Ирэк‐да, омтэл бэй дюван, ҥи‐да эсни оһэйрэ, ноҥан дялву нян бэйдьи тэгэмэн ҥи‐да эсни һуҥдир, эсни дьааргатти, ҥэлукэтти.Ирэк‐да бэй мэн төгэтти төрдук, илэ‐да хорридьи мэн дьюи илуридьи төгэчиннэн.Өмэтэл бэй мэн төрдукуйи хонтэ төрлэ хуриннэн, нян тачин‐да амаски мучумнаан.Өмэтэл бэй, ноҥман холото токутэн мэн бугдукуи, хонтэ бугла дириһимнэн.ООН принсипальди ноҥан гэлэтгэкэтнэн, бэй бугтукий эснэн хоррэ.Өмэтэл бэй ями‐да гражданствонкан биннэн.Тараҥач ҥи‐да эснэн аталды.Асинюн, ньари, ҥунмирдукий нян тэдьэтидукун эникэн дьакра мэн долин гаматсир.Мэн доливур деридюр омэн мэргэлкэн бими гаматчир.Государство тарак пимэру этуннэн.Өмэтэл бэй тэгэлгэндунэн мэн энеелкэн биннэн.Тараҥман ҥи‐да эснэн тиир.Өмэтэл бэй мэн мэргэлкэн, тэдьэнэлкэн биннэн нян тарав хонтэ бэйилтэки тэлэҥдыкын.Өмэтэл бэй бэйдьи дьомкучинна нян тарав бэйэлтэки эникэн ҥэлдэ мутуннэн, тарав государство эснэн һайутта.Өмэтэл бэй чакабакалду холлечиннэл.Ҥи‐да як‐та урэчин группала, организацияла бэйю эсни нукэт.Өмэтэл бэй мэн государствони дюлэски ҥындинэн горбэттэн бэлэчимэн.Ноҥан государство нындимэн, тала гургэвчимнэн, нян хонтэ бэйилгэчин өмэн һилкы төгэчимнэн.Ҥунмир гонивутнэн правительство дьоһуннан. Нян правительство эргыл һиннивунукан обыннан.Өмэтэл бэй тэгэлгэндулэн государство культуралан, экономикалан, нян эҥее одан бэлэннэн.Өмэтэл бэй гургэвчимнэн, тарав һайутти як‐та ачча биннэн, ач гургэлэ эдэн биһэ государство бэлэчимҥэн.Ноҥан гургэвэн аич тамдьиҥавур.Өмэтэл бэй, гургэвэн аич тамыннатын, тарак ноҥан дялни ибгат тэгэттивэтнэн бэлэннэн.Ноҥан правалби коэтти нян болэтти профсоюзбан опти нян профсоюз членат бимнэнӨмэтэл бэй, дэрэмкэччинэн нян хэбдьэкэннэн, гургэн инэҥин энтэкэйэ эсни гор биннэн.Өмэтэл бэй аич тэгэчиннэн, ноҥан дялни нян ибгит төгэчинэт.Эньинтикий нян ноҥан хутлэн индэттын нян тыгыттии социальнай бэлэчин ями‐да аннатын. Куҥал кубычим. Социальнай бэлэчин ями‐да ганнатын.Өмэтэл бэй ями‐дя хупкучиннэн. Начальнай нян средняй хупкучэк, ач эрилэ биннэн.2. Начальнай хупкучэкиэ, бэй бокэчур ганнан. Средней нян профессиональнай хупкучэкиэ иин ач хилуһиа биннэн.Куҥа дялни, мэн хуттибэйдюр хинманнаттан.Өмэтэл бэй искусствач урынчиннэн, наука дюлэски ҥындэн бэлэчиннэн, нян тарич бэйдьи айюннан.Өмэтэл бэй художественнай литературнай гургэн авторан биннэн, тали ноҥантаки аич таманаттан.Өмэтэл бэй социальнай нян международнай бинилэ, ҥидук‐да эникэн ҥэлдэ тэгэчиннэн.Өмэтэл бэй общество дюлдэлэн, мэн бинийи тэлэҥнэн.Бэй правал хонтэ бэйил тэгэчээнтэн аич бидэн гөникэн бэй правнюн чикибиннан.Я‐та эрэв Декларацияу, һаан быйылтыки нян государствалтыни, бый биниуэн нанык тэгэлгэмэн һаайудан гааникэн элэ дунунча Декларация эсни туун, эсни ньуукытты.鉴于对人类家庭所有成员个固有志向及其平等个跟不移个权利个承认，乃是世界头上自由、正义跟和平个基础，鉴于对人权个无视跟耻笑已发展为野蛮暴行，讲样个暴行玷污了人类个良心，而一个人人享有言论跟信仰自由并冒有恐惧跟匮乏个世界个来临，已被宣布为普通人民个最高愿望，鉴于为使人类不致迫不得已铤而走险对暴政跟压迫进行反叛，有必要使人权受法治个保护，鉴于有必要促进各国间知己关系个发展，鉴于各联合国国家个人民已在联合国宪章理头重申渠们对基本人权、人格志向跟价值以及男女平等权利个信念，并决心促成较大自由中个社会进步跟生活水平个改善，鉴于各会员国业已誓愿同联合国合作以促进对人权跟基本自由个普遍尊重跟遵行，鉴于对讲样个权利跟自由个普遍知根知底对于箇誓愿个充分舞正具有蛮大个重要性，因此箇时间，大会，发布箇世界人权布告，作为所有人民跟所有国家努力舞正个共同标准，指望每一个人跟社会机构经常记到本布告，努力通过教诲跟教育促进对权利跟自由个尊重，并通过国家个跟国际个渐进措施，使讲样个权利跟自由在各会员国本身人民及在其管辖下领土个人民中得到普遍跟有效个承认跟遵行；人人生而自由，在志向跟权利上一律平等。渠们赋有理性跟良心，并理当以弟兄义气相对待。人人有资格享有本布告所载个一切权利跟自由，不分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等任何区别。并且不许因一人所属个国家或领土个政治个、行政个或者国际个地位个不同而有所区别，无论该领土是独立领土、托管领土、非自治领土或者落到其他任何主权受限制个地步。人人有权享有生命、自由跟人身安全。任何人都不许使为奴隶或奴役；一切形式个奴隶制度跟奴隶买卖，均理当予以禁止。任何人都不许加以酷刑，或施以残忍个、不人道个或侮辱性个待遇或刑罚。人人在任何地方有权被承认在法律前个人格。法律之前人人平等，并有权享受法律个平等保护，不受任何歧视。人人有权享受平等保护，以避开昧到本布告个任何歧视行为以及煽动讲样个歧视个任何行为之害。任何人当宪法或法律所把到渠个基本权利遭受侵害时，有权由合格个国家法庭对讲样个侵害行为作有效个补救。任何人任意逮捕、拘禁或放逐不得。人人根本平等地有权由一个独立而无偏倚个法庭进行公正个跟公开个查问，以确定渠个权利跟义务并判定对渠提出个任何刑事指控。凡受刑事控告者，在冒获得辩护上所需个一切保证个公开审判而依法证实有罪以前，有权被视为无罪。任何人个任何行为或不行为，在渠发生时依国家法或国际法均冒构成刑事罪者，不许被判为犯有刑事罪。刑罚不许重似犯罪时适用个法律规定。任何人个私生活、家庭、住宅跟通信任意干涉不得，渠个荣誉跟名誉攻击不得。人人有权享受法律保护，以避开讲样个干涉或攻击。人人在各国境内有权自由迁徙跟居住。人人有权离任何国家，包括其本国在内，并有权返回渠个国家。人人有权在其他国家寻求跟享受庇护以避开迫害。在真正由于非政治性个罪行或昧到联合国个宗旨跟原则个行为而被起诉个地步，箇权利援用不得。人人有权享有国籍。任何人个国籍任意剥夺不得，渠改变国籍个权利也否认不得。成年男女，不受种族、国籍或宗教个任何限制有权婚嫁跟成立家庭。渠们在婚姻方面，在结婚期间跟在离时，理当有平等个权利。只有经男女彼此个自由个跟根本个依到，才能缔婚。.家庭是天然个跟基本个社会单元，并理当受社会跟国家个保护。人人得有单独个财产所有权以及同他人合有个所有权。任何人个财产任意剥夺不得。人人有思想、良心跟宗教自由个权利；箇权利包括改变渠个宗教或信仰个自由，以及单独或集体、公开或私下以教义、实践、礼拜跟戒律表示渠个宗教或信仰个自由。人人有权享有主张跟发表意见个自由；箇权利包括持有主张而不受干涉个自由，跟通过任何媒介跟不论国界寻求、接受跟告送消息跟思想个自由。人人有权享有和平集会跟结社个自由。任何人不许迫使隶属于某一团体。人人有直接或通过自由选择个代表参与治理本国个权利。人人有平等机会参加自简个国家个公务个权利。人民个意志是政府权力个基础；箇意志理当以定期个跟真正个选举予以表现，而选举理当依据普遍跟平等个投票权，并以不记名投票或相当个自由投票程序进行。每个人，作为社会个一员，有权享受社会保障，并有权享受渠个个人志向跟人格个自由发展所必需个经济、社会跟文化方面各种权利个舞正，讲样个舞正是通过国家努力跟国际合作并依各国个组织跟资源情况。人人有权做事、自由选择事、享受公正跟合适个做事条件并享受免于失业个保障。人人有同工同酬个权利，不受任何歧视。每一个做事个人，有权享受公正跟合适个报酬，保证使他自简跟妻儿老小有一个符合人个志向个生活条件，必要时并辅以其他方式个社会保障。人人有为维护渠个利益而组织跟参加工会个权利。人人有享有休息跟自在个权利，包括工作时间有合理限制跟定期给薪休假个权利。人人有权享受为维持渠自简跟妻儿老小个健康跟福利所需个生活水准，包括食物、衣裳、住房、医疗跟必要个社会服务；在遭到失业、疾病、残废、守寡、衰老或在其他不能控制个地步丧失谋生能力时，有权享受保障。母亲跟细人子有权享受特别体贴跟资助。一切细人子，无论婚生或私伢子，都理当享受同样个社会保护。人人都有受教育个权利，教育理当免费，至少在初级跟基本阶段理当讲样。初级教育理当属义务性质。技术跟职业教育理当普遍设立。高等教育理当根据成绩而对一切人平等开放。教育个目的在于充分发展人个个性并加强对人权跟基本自由个尊重。教育理当促进各国、各种族或各宗教集团间个知根知底、容忍跟友谊，并理当促进联合国维护和平个各项活动。父母对其子女所理当受个教育个种类，有优先选择个权利。人人有权自由参加社会个文化生活，享受艺术，并分享科学进步及其产生个福利。人人对由于渠所创作个任何科学、文学或美术作品而产生个精神个跟物质个利益，有享受保护个权利。人人有权要求一种社会个跟国际个治安，在讲样个治安中，箇布告所载个权利跟自由能获得充分舞正。人人对社会负有义务，因为只有在社会中渠个个性才可能得到自由跟充分个发展。人人在行使渠个权利跟自由时，只受法律所确定个限制，确定讲样个限制个唯一目的在于保证对旁人个权利跟自由给予理当有个承认跟尊重，并在一个民主个社会中适应道德、公共秩序跟普遍福利个正当需要。讲样个权利跟自由个行使，无论在任何情形下都不许昧到联合国个宗旨跟原则。箇布告个任何条文，不许解释为默许任何国家、集团或个人有权进行任何旨在破坏箇布告所载个任何权利跟自由个活动或行为。Nakutalaka ti kutambula ngenda ya binama nyonso ya dikanda na ya baluve ya bawu ya kudedakana mpe yina balenda kuyimina bawu ve ke lufulu ya kimpwanza, ya budedede mpe ya ngemba na kati ya yinza muvimba,Nakutalaka ti bunzimbu mpe mvwezolo baluve ya muntu metumisa kusala mavanga ya bunyama, yina ke dasukisaka bantu mpe na kutalaka dyaka ti nkwizulu ya yinza, sika bantu kevwandaka na kimpwanza ya kuzonza mpe ya kukwikila, sika bantu kekuluka na boma mpe na bumputu ya kulutila zababakana mutindu dikani mosi yanene ya muntu,Nakutalaka ti ya ke mfumu samu ti baluve ya muntu fwana kukengidilwa na luyalu yina kezitisaka misiku samu na kusala ti muntu fwana kutombuka ve ntangu nyonso na luyalu yina kezitisaka ve misiku,Nakutalaka ti ya ke mfumu na kukindisa nkudusulu ya kinkundi kati ya bayinsi,Nakutalaka ti na kati ya Mukanda ya Misiku, makamba ya Bayinsi ya Yinza zabisaka dyaka kiminu ya bawu na baluve ya mfumu ya muntu, na ngenda mpe buzitu ya muntu na budedede ya baluve ya babakala na ua bakento, dyaka mpe yayi mebaka lukanu ya kuzangula, ya babakala na ya bakento, dyaka mpe makamba yai mebaka lukanu nya kuzangula mabuta mpe kukotisa luzingu ya kulutila mbote na kati ya kimpwanza mosi ya nene,Nakutalaka ti bayinsi-binama kwizaka kubaka lukanu samu na kunwanina kisika mosi na kimvuka ya Bayinsi ya Yinza nzitusulu, na bantu nyonso ya yinzo, ya baluve ya muntu mpe ya bimvuka ya mfumu,Nakutalaka ti kuvwanda na ngwilu na ngwilu na mutindu mosi na yina metadila baluve mpe bimpwanza yayi ke mfumu samu na kunungisa lukanu yayi.LUKUTAKANU YA NENE ke na kuzabisaLUZAYISU YAYI YA BALUVE YA MUNTU NA YINZAMutindu dikani ya kintwadi yina fwana kulandama na makamda nyonso mpe na bayinsi nyonso samu ti bantu nyonso mpe binama nyonso ya dibundu mabuta, kana babambukila moyo ntangu ni ntangu Luzayisu yayi, basadila ngolo, na nzila ya ndongokolo mpe ngyundululu, na kusadila ti baluve mpe bimpwanza yayi kuzituswa dyaka mpe samu na kusyamisa fyoti-fyoti ntambulu mpe nsalulu ya baluve yina na bantu nyonso kati ya bawu mosi bantu ya Bayinsi-Binama kimvuka mpe kati ya bantu babwala, yina ke na lutumu ya bayinsi yina.Bantu nyonso, na mbutukulu kevwandaka na kimpwanza ya bawu, ngenda mpe baluve ya mutindu mosi. Mayela na mbanzulu je na bawu, ni yawu yina bafwana kusalasana na bumpangi.Muntu muntu lenda kusadila baluve nyonso mpe bimpwanza nyonso. Luzayisu yayi ke na kuzabikisa, nkondwa luswaswani ata mosi, mingi na yina metadila mukanda ya nzutu, kibakala to kikento, bandinga, mabundu ya Nzambi, mabanza ya politiki to mabanza yankaka metadila yinsi to mabuta, kimvwama mbutukulu to nkadulu yankaka.Dyaka, diswaswani ata mosi lenda ve kuvwanda na kitezo ya politiki ya lufundusu to ya yinza muvimba yina ke na kusadilwa na yinsi to bwala yina muntu katukakan, ata yinsi yina to bwala yina vwanda na kimpwanza, ata ya vwanda na lutumu ya yinsi yankaka, ata ya zwaka dipanda to ya vwanda kaka na mwa-ndambu ya kimpwanza.Konso muntu ke na luve ya kuzinga, ya kuvwanda na kimpwanza mpe ya kuvwanda na kizunu ya bumumtu ya yandi.Ata muntu ve lenda kuvwanda na bundongo to na bungamba; bundongo mpe mumbungu ya bandongo ya mutindu ni mutindu mekanikunwa.Ata muntu mosi ve lenda kunyekulwa, kana ve kusafulwa to kubakama mutindu kibulu yina kekatula yandi buzitu na nzutu.Muntu muntu ke na baluve kisika ni kisika yandi kele.Bantu nyonso ke mutindu mosi na ntadisi ya musiku, mpe musiku fwana kukengidila bawu kaka mutindu mosi nkondwa diswaswani kati na bawu. Bantu nyonso fwana kukengidilwa mutindu mosi samu na kubedisa konso kingambula, yina lenda kuzitisa ve Luzayisu yayi, mpe samu na kukabikisa dibanza nyonso kelanda yayi ya kugambula bampangi.Konso muntu ke na luve ya kufunda mavanga yina ke na kuzitisa ve baluve ya yandi ya mfumu, yina ke na kupesa yandi musiku to musiku ya ngui, na lufundusu ya yinsi ya yandi yina mefwanana na kutala mambu ya mutindu yayi.Ata muntu mosi ve lenda, mpamba-mpamba, kukangama kukota boloko to kukimisisa na yinsi ya nzenza.Konso muntu na tangu ya lufundusu, ke na luve na budedede nyonso, na kuzabikisa mabanza ya yandi na mutindu mefwanakana ntwala ya bantu nyonso ntete lufundusu yayi pesa, na kimpwanza nyonso, nzengolo to ya baluve ya yandi mpe bambindumunu, to butsyeleka mpe luvunu ya mambu yina bamefundila yandi.Konso muntu mefundamana dyambu yandi mesala ke na maboko mpembe ti ntangu bakefundisa yandi. Na lufundusu yayi, kesalamaka na meso ya bantu nyonso, yandi ke na yinswa ya kubokila nzonsi.Ata muntu mosi ve lenda kuzwa kitumbu ya mambu yandi mesala, kana na ntangu yayi salamaka, vwandaka ntete ve mbeba na kulandaka musiku ya yinsi to ya yinza. Dyaka, ata kitumbu mosi yanene lenda kubakama ve ya kulutila yina bakamaka na ntangu yina dyambu salamaka.Ata muntu ve lenda kukota mpamba-mpamba na mambu metadila luzingu, dikanda, yinzo mpe mikanda ya ngana, dyaka mpe kusafula yandi. Muntu nyonso ke na luve ya kukengidilwa na musiku na dyambu yayi ya bukota-kota mpe nsafula.Konso muntu ke luve ya kuzyeta kisika yandi mezola mpe luve ya kusola na kimpwanza nyonso kisika ya kuzinga na kati ya yinsi.Konso muntu ke na luve ya kubika yinsi ni yinsi, ata ya yandi mosi, samu na kukwenda na yinsi yankaka. Yandi ke na kimpwanza ya kuvutukila yinsi ya yandi.Na ntwala ya bankwamusu, konso muntu ke na luve ya kusosa mpe kuzwa kisika ya kubumba nzutu ya yandi na bayinsi yankaka.Luve yayi lenda kupesama ve na kilombi yina mefundama na dyambu mosi ya nene to samu na nsalulu ya mambu ke na kudelakana ve na musiku ya kimvuka ya Bayinsi ya Yinza.Konso muntu ke na luve ya bumwisi-nsi.Ata muntu mosi ve lenda kukatula yandi bumwisi-si mpamba-mpamba mpe kuyimina yandi na kusoba yawu samu na kukuma muntu ya yinsi yankaka.Kento mpe bakala kana bamelugisa yimene bamvula mefwanan samu na kukwelana, bake na luve ya kukwelana mpe kuyidika dikanda ya bawu kutala ve mukanda ya nzutu ya bawu, bumwisi-si to mabundu ya bawu ya Nzambi. Baka na baluve ya mutindu mosi na yina metala makwela kefwaka.Makwela lenda kusalama kaka kana kento na bakala bawu mosi mendima na ntima mosi.Dikanda ke lufulu ya dibundu ya mabuta mpe yafwana kukengidilwa na dibundu ya mabuta ya luyalu.Konso mutu ata yandi vwanda yandi mosi to yandi vwanda na kimvuka, ke na luve ya mvwilu.Balenda va kuyimina mpe kubotula mvwilu na muntu mpamba-mpamba.Konso muntu ke na luve ya mayindu, ya lukwikulu mpe ya lusambulu. Yandi ke na kimpwanza ya kusoba dibundu ya Nzambi to lukwikulu; mpe dyaka yandi lenda na kimpwaza nyonso yandi mosi to kintwadi na bampangi na yandi ata na meso ya bantu nyonso to na kinsweki, na nzila ya ndongosolo, ya bansalulu, ya bisambu mpe nsalulu ya mona ya dibundu.Konso muntu ke na luve ya kimpwanza ya mabanza mpe ya kinzonzi ni yawu yina yandi lenda ve kutala boma samu na mabanza ya yandi, dyaka mpe na kusosa kuzwa mpe kumwangisa nsangu ya mabanza ya yandi kisika ni kisika na mutindu yina yandizola kumwangisila nsangu ya yawu.Konso muntu ke na luve ya kuzwa kisika na lukutakanu mpe na kimvuka ya kuzuna.Ata muntu mosi lenda ve kundima kuvwanda kinama ya kimvuka ni kimvuka.Konso muntu ke na luve ya kutula maboko na twalusulu ya bisalu ya luyalu ya yinsi ya yandi mosi kana ve na kinima ya bimonikisi yina yandi solaka na kimpwanza nyonso.Konso muntu ke na luve mutindu bampangi nyonso ya kusala bisalu ya luyalu ya yinsi ya yandi.Luzolo ya dikamba ke lufulu ya ngolo ya lutumu ya luyalu, luzolo yayi fwana kumonika na bavoti yakedika, yina fwana kusalama ntangu na ntangu, na bantu nyonso ya yinsi mpe na kinsweki to na mutindu yankaka ya nsalulu mefwanakana, yina lenda sala ti luvoti salama na kimpwanza nyonso.Konso, yina ke kinama ya dibundu ya mabuta, ke na luve ya kuzwa lusalusu ya bayinzo-basadisi mabuta; lusalusu yayi fwana kuyukutisa bansatu ya baluve ya yandi ya kimvwama, ya mabuta mpe ya lusansu yina melunga samu na ngenda ya yandi mpe nkudusulu ya kimuntu ya yandi, yina lenda kusalama na lusalusu ya bangolo ya yinsi mpe na nsalasani ya bayinsi nyonso ya yinza, na kutalaka ntomosono mpe bimvwana ya konso yinsi.Konso muntu ke na luve ya kusala, yandi ke na kimpwanza ya kusola kisalu yina yandi zola, na bankadulu ya kufwanakana mpe ya mbote samu na kisalu. Yandi mpe fwana kukengidilwa samu ti yandi kukota ve na busomele.Na kisalu ya mutindu mosi, bantu nyonso nkondwa diswaswanu fwana kuzwa difuta ya mutindu mosi.Muntu ni muntu kesalaka fwana kuzwa difuta yina mefwanakana, yina kesala ti yandi na dikanda na yandi bakuzwa luzingu yina medelakana na ngenda ya muntu. Ntangu yankaka luyalu fwana kubwela lusalusu ya lukengolo mabuta.Konso muntu ke na luve ya kuyidika kintwadi na bantu yankaka, bimvuka ya bisadi mpe kukota na bimvuka ya bisadi samu na kunwanina bandandu ya yandi.Konso muntu ke na luve ya kuvundisa nzutu mpe kukiyangidika, mingi kisalu fwana kuzingila na bangunga kulutila ve, mpe bilumbu ya mvwandulu fwana kufutwa.Konso muntu fwana kuzinga mutindu mefwanakana, yina kepesa na yandi mpe na dikanda ya yandi mavimpi ya mbote, mawete vula-vula na dyambu ya madya, muvwatu, yinzo, mbukusulu na lupitalu mpe lusalusu ya kulunga kepesamaka na bayinzo ya luyalu yina kesadisaka mabuta. Luyalu fwana kusadisa konso muntu yina kesalaka ve, mbevo, muntu yakumanisa bangolo, mufwidi, kiboba to ntangu yankaka kana kimvwama ya yandi yayi mewombila na mambu yandi zolaka ve.Luyalu fwana kusadisa mama mpe mwana ya yandi. Bana nyonso ke na luve ya kuzwa lusalusu ya mutindu mosi, yina kekatukaka na bayinzo bisadi-mabuta, ata babutuka na bibuti ya kukwelana na komanda to ve.Konso muntu ke na luve ya kulonguka. Ndongokolo fwana kuvwanda ya mfutwa ve, vula-vula na lukolo ya mbatukulu mpe kolezi. Konso mwana fwana kusala lukolo ya mbatukulu. Ndongokolo ya tekiniki mpe ya bisalu fwana kuvwanda bisika nyonso; ndongokolo na lukolo ya nene ke na bantu nyonso nakutalaka lenda ya bawu.Ndongokolo fwana kulanda ndubukulu ya muntu mpe nkobosolo ya nzitusulu ya baluve ya muntu mpe bimpwanza ya mfumu. Ya fwana kupesa nzila na ngwilu, nzitusulu mpangi mpe kinkundi kati ya bayinsi nyonso mpe makanda nyonso ya bantu to mabundu ya Nzambi, kuzimbana ve nzangululu ya bisalu ya Kimvuka ya Bayinsi ya Yinza sa nkebolo kizunu.Bibuti ke bantu yantete na kuvwanda na luve ya kusola mutindu ya malonga yina fwana kupesama na bana ya bawu.Konso muntu ke na luve ya kuzangula lusansu ya kifumba yandi mevwilva, kusadila weto mpe kudyatikisa manunga ya luzabu.Bandanda ya kimpeve mpe ya bima ya muntu, yina mekatuka kuzwa na manima ya kisalu ya luzabu to weto fwana kukengidilwa.Konso muntu fwana kusalati, ata ya vwanda na kitini ya mabuta to na kitini ya yinza muvimba, baluve mpe kimpwanza yina metangama na luzayisu yayi kusalama na mutindu mefwanakama.Konso muntu ke na bambindumunu na ntadisi ya kifumba yandi mevwilwa, sika nkudusulu ya kimuntu ya yandi lenda kusalama na kimpwanza nyonso.Konso muntu fwana kusadila baluve ya yandi mpe bimpwanza ya yandi na bitezo ya musiku samu na kutambula mpe kusitisa baluve mpe bimpwanza ya bangana mpe dyaka samu kuzitisa luyalu mpe mawete na bantu nyonso na kati ya dibundu ya bumbongi ya mabuta.Baluve mpe bimpwanza yayi lenda kusalama ata ve kana yawu kedyatila ve kintwadi na makani ya Kimvuka ya Bayinsi ya Yinza.Ata musiku mosi ya luzayisu yayi lenda kubangulwa bonso luve ni luve ya kusala kisalu ti dyambu lenda kunata mbebosolo ya baluve mpe ya bimpwanza yina metangama na mukanda yayi, yayi metadila muvimba, kimvuka to muntu.Murtoo Wal-ga'ii Walii-gala kan Dhaabbata Waldaa Mootummootaatiin qabxii 217 A (iii) jalatti Mudde baatii 10 bara 1948 itti Akka Murteeffamee, Ragga'ee Labsametti.Ulfinni fi wal-qixxummaan ilmoo namaa kan uummattoota hundaa akka ifatti kabajamu gochuun bu'ura bilisummaa, haqaa fi nageenya addunyaa waan ta'eef;Mirga namummaa irra ijjechuun yookaan tuffachuun yeroo hunda jeequmsa badiisa fidu uumee uummata kan dheekamsiisu waan ta'eef, akkasumas addunyaa haaraa kan uummanni ishee wal-qixxummaadhaan, bilisummaa yaadaa fi amantii argatanii, yaaddoo fi dhaba irraa birmaduu ta'anii gammachuudhaan akka jiraatan gochuun hawwii fi fedha uummattoota addunyaa waan ta'eef;Uummanni bulchiisa rooroo fi cunqursaa ofirra kuffisuuf humnaan akka hinfayyadamnetti yoo barbaachise, mirgooti namummaa seeraan akka eegamu gochuun barbaachisaa waan ta'eef;Biyyoota gidduutti walitti-dhufeenyi michumaa fi wal-jaalalaa akka dagaagu gochuun barbaachisaa waan ta'eef;Miseensoti Waldaa Mootummoota hundi chartarii waldichaa keessatti mirga namummaa irratti, ulfina namaa irratti akkasumas wal-qixxummaa namoota hundaa (dhiiras ta'ee dubartii) irratti amantee qaban kan ibsan waan ta'eef;Akkasumas guddina hawaasummaa fi wayyaawuu sadarkaa jireenyaa fiduuf kan murannoodhaan hojjetan waan ta'eef;Miseensoti Waldaa Mootummootaa marti, Dhaabbata Waldaa Mootummootaa wajjin wal-ta'uudhaan kabajaan walii-galaa kan mirga namummaa fi kan bilisummaa hundaa akka eegamuuf waadaa waan seenaniif;Mirgootaa fi bilisummaa kana akka gaariitti hubatanii beekuun waadaa kana hojii irra oolchuuf guddisee kan gargaaru waan ta'eef;KanaafuuWal-ga'iin Walii-gala Waldaa Mootummootaa:Labsii Waliigala Mirgoota Namummaa kan uummattoonni fi biyyooti hundi walii-galteedhaan kabajan labsuudhaan, tokkoon- tokkoon uummataa fi qaamoti hawaasaa marti labsii kana hubatanii yeroo hunda akka kabajan, labsii kana barsiisuudhaan mirgootii fi bilisummaan hundi akka kabajaman akka carraaqan, karaa tarkaanfii sadarkaa biyyaa fi addunyaatti fudhatamaniinis mirgootii fi bilisummaan kun akka kabajaman akka godhan, kunis immoo uummattootaa fi miseensota Waldaa Mootummootaa giduutti akka hubatamu akka godhan jecha, labsii kana labseera.Namooti hundinuu birmaduu ta'anii mirgaa fi ulfinaanis wal-qixxee ta'anii dhalatan. Sammuu fi qalbii ittiin yaadan waan uumamaan kennameef, hafuura obbolummaatiin walii-wajjin jiraachuu qabu.Namni kamiyyuu mirgootaa fi birmadummaa labsii kana keessatti ibsaman, garaagarummaa sanyii, bifaa, saalaa (dhiiraa fi dubartummaa), qooqaa, amantii, ejjennaa siyaasaa, sablammummaa, hawaasummaa, qabeenyaa, dhalootaa fi waan biraatiin utuu addaan hin ba'in, ni argata.Kana malees immoo, garaagarummaan kamiyyuu karaa siyaasaa, karaa biyyummaa, karaa wal-caalmaa sadarkaa bulchiisa biyyaa fi karaa adda-addaa hin godhamu.Namni kamiyyuu mirga jiraachuu, birmadummaa argachuu fi mirga qaamni isaa eegamuu ni qaba.Namni homtuu garbummaa jalatti hin bulu, garbummaa fi daldalli garbaa bifa kamiin iyyuu dhorkaa dha.Namni kamiyyuu reebichii fi gidiraan hammeenyaa yookaan immoo wanti ulfina namummaa isaa hanqisu yookaan kan hammeenyaan adabsiisu irra hin ga'u.Namni kamiyyuu akka namummaa isaatti seera duratti beekame kabajaa argachuu qaba.Namoonni hundi seera fuula duratti wal-qixxee ilaalamanii, garaagarummaa tokko malee, eegumsa seeraa argachuu qabu. Namoonni hundinuu waan labsii kanaan mormee isaan addaan qoodu hundumaa irraa eegamuu qabu.Namni kamiyyuu mirgoota heeraan yookaan seeraan isaaf kenname cabsuudhaan waan isa hubu hundumaa irraa karaa mana murtii yookaan yaa'ii biyyaa eegumsa argachuuf mirga ni qaba.Namni kamiyyuu garmalee hin hidhamu, biyyaas hin ari'atamu.Namni kamiyyuu yeroo yakkaan himatamee mirgooti isaa fi ittigaafatamni isaa murteeffamutti, qaama loogii irraa birmaduu ta'etti dhiyaatee sirrii, qajeeltoo fi wal-qixummaadhaan gaafatamuuf mirga ni qabaata.Namni kamiyyuu yeroo yakkaan himatamutti, hanga seeraan yakkaa ta'uun isaa itti muramutti, mirga qulqulluu ta'ee ilaalamuu ni qaba. Yeroo yaa'iitti dhiyaatus waan egumsa isaaf wabii darbu hunda ni argata.Namni kamiyyuu waan yakka ta'ee hin lakka'amnetti, sadarkaa biyyaattis ta'e sadarkaa addunyaatti, yakkamuu hin danda'u. Kana malees, adaba kan yeroo yakkichi raawwatame muramuu qabu caalaatiin hin adabamu.Namni kamiyuu mirgi inni mana isaa keessa, qofaa isaa ykn. maatii isaa wajjin jiraachuuf qabu, yookaan mirgi inni ergaa xalayaa isaa dhoksaadhaan akka eegamuuf qabu jalaa hin tuqamu. Ulfinni namummaa isaa fi ulfinni maqaa isaas hin tuqamu. Namni kamiyyuu hubaatii ykn. yaalii akkanaa irraa seeraan ni eegama.Namni kamiyyuu biyya isaa keessatti mirga asiif achi adeemuu ni qaba.Namni kamiyyuu biyya kan isaas ta'e kan biraa keesaa gadi ba'ee itti deebi'uuf mirga ni qaba.Namni kamiyyuu biyyoota kan biraa keessatti mirga koolu galtummaa gaafatee argachuu ni qaba.Mirgi kunis waan yakka siyaasaatiin alaa ta'e ykn. waan kaayyoo yookaan hafuura Waldaa Motummootaatiin mormu yoo ta'e hin kennamu.Namni kamiyyuu mirga lammummaa ni qaba.Namni kamiyyuu akkasummaan mirga lammummaa hin dhabu, yookaan mirga lammummaa isaa gedderachuu hin dhabu.Dhiirris, dubartiinis kan umuriin isaanii fudhaaf heeruma ga'e. garaagarummaa sanyii, lammumaa fi amanteetiin utuu addaan hin qoodamin, wal-fuudhanii mirga bultii ijaarachuu ni qabaatu; yeroo wal-fuudhanis ta'ee yeroo wal-hiikanittis mirga qixxee ni qabaatu.Fudhaaf heerumni fedha namoota wal-fuudhan irratti kan hundeeffamu ta'a.Maatiin tokko qaama hawaasummaa ishee xinnoo waan ta'eef, eegumsi hundi hawaasichaa fi mootummaa irraa kennamuu fi qaba.Namni kamiyyuu qofaattis ta'e namoota biraa wajjin ta'uudhaan mirga qabeenya horachuu ni qaba.Namni kamiyyuu seera malee qabeenya isaa dhabuu hin qabu.Namni kamiyyuu bilisummaa yaaduu, samuu fi amantii ni qaba. Mirgi kun, namni kamiyyuu, amantii yookaan amantee filate qabachuu yookiin fudhachuu, amantii fi amantee isaa qofaa isaatti yookiin namoota biraa wajjin ifatti yookiin dhunfaatti waaqefachuu, hordofuu, hojii irra olchuu, barsiisuu yookiin ibsuu of keessaa qaba.Namni kamiyyuu ilaalcha isatti fakkaate qabachuu, yaada isaas ibsuuf mirga qaba. Mirgi kun, dhiibbaa tokko malee yaada isaa ibsuu, odeeffannoo fi yaada kamiyyuu walitti qabuu fi karaa meeshaa tamsaasaa daangaan utuu itti hin godhamin dabarsuu of keessaa qaba.Namni kamiyyuu mirga nagayaan wal-ga'uu fi nagayaan hiriira ba'u ni qaba.Namni kamiyyuu miseensa walda tokkoo ta'uuf hin dirqisiifamu.Namni kamiyyuu, kallattiidhaanis ta'ee karaa bakka-buutota isaa, hojii mootummaa biyya isaa keessatti qooda fudhachuu ni danda'a.Namni kamiyyuu tajaajilaa uummataa argachuuf mirga ni qaba.Fedhi uummataa bu'uura aangoo mootummaati. Fedhi kunis yeroo filannootti ibsama. Filannoon kunis kan namni marti wal-qixummaadhaan qooda keessatti fudhatu yoo ta'u, sirni sagalee ofii ittiin kennanis dhoksaadhaan ni ta'a.Namni kamiyyuu, akka miseensa hawaasichaatti, wabii hawaasaa argachuuf mirga ni qaba. Karaa carraaqa biyyaa fi waliigaltee addunyaas, akkasumas akka qabeenyaa fi caasaa biyya isaattis, ulfinaa fi guddina mataa isaaf waan barbaachisaa ta'an mirgoota dinagdee, hawaasummaa fi aadaa ni qaba.Namni kamiyyuu mirga hojjechuu, hojji filachuu, hojjii keessatti haala mijuu argachuu fi hojii dhabuu irraa egamuu ni qaba.Namni kamiyyuu, utuu addaan hin qoodamin, hojii wal-fakkaatuuf mindaa qixxee argachuuf mirga ni qaba.Namni kamiyyuu gatii hojii isaatiif mindaa isaa fi maatii isaa ga'u argachuu qaba. Kunis kan ulfina namummaa isaaf ga'u ta'e, yoo barbaachises, eegumsa hawaasaa kan biraas argachuu ni danda'a.Namni kamiyyuu dhaabbatoota hojjetootaa uummatee keessatti qooda fudhachuudhaan mirgoota isaa eegsifachuu ni danda'a.Namni kamiyyuu boqonnaa fi bashannana argachuuf, yeroo muramaa hojjechuuf, akkasumas mindaa isaa argachaa boqochuuf mirga ni gaba.Namni kamiyyuu, innis maatiin isaas, fayyaa guutuu argatanii sadarkaa jireenya gaarii akka jiraatanitti, waan nyaata, uffataa, mana, eegumsa fayyaa fi tajaajila hawaasummaa hunda argatanii akka jiraatanitti, akkasumas hojii dhabuu, kunuunsa hawaasummaa dhabuu, dhukuba, kophummaa, dullumaa fi rakkoo jireenyaa adda addaa irraa egamuuf mirga qaba.Haadholii fi daa'iman gargaarsaa fi eegumsa qofaa argachuuf mirga ni qabu; daa'imman hundi, manattis ta'e bakkeedhaa yoo dhalatan, eegumsa hawaasummaa qixxeetti argachuuf mirga ni qabu.Namni kamiyyuu mirga barumsa argachuu ni qaba. Barumsi, yoo xinnaate sadarkaa tokkoffaa fi lammataatti, tola ni kennama. Barumsi sadarkaa tokkoffaa dirqii dha. Barumsi tekinikii fii ogummaa kan biraa sadarkaa lammaftaatti kan kenamu yoo ta'u, kunis kan kennamu akka dandeettii abbaatti ta'a.Barumsi kennamu kan namummaa namaa guddisuu fi kan eegumsa mirgootaa fi bilisummaa ilmoo namaa jabeessu ta'uu qaba. Kana malees, uummattoota addunya gidduutti waliigaltee fi michummaa kan jabbeessu, sanyii fi amantii adda-addaa gidduuti waliigaltee kan uumu, akkasumas hojiiwwan Dhaabbata Waldaa Mootummootaa fi nageenya uummataa kan jabeessu ta'uu qaba.Warri ijoollee, akaakuu barumsaa kan fedhan ijoollee isaaniitiif filachuuf mirga ni qabu.Namni kamiyyuu jireenya aadaa biyyaa keessatti dhorkaa malee qooda fudhachuu ni danda'a; faayidaa aartii fi saayinsii irraas bashannana yookiin gammachuu argachuu ni qaba.Namni kamiyyuu waan ogummaa saayinsii, aartii fi barreessuu ofii isaaf hojjeterraa bu'aan argamu hundi akka eegamuuf mirga ni qaba.Namni kamiyyuu mirgootii fi bilisummaan labsii kana keessatti tarreeffaman marti, akka hojiitti hiikamaniif sirna hawaasaa fi addunyaa irraa waan barbaadamu hunda ni argata.Namni kamiyyuu hawaasa namummaan isaa keessatti eegamee gabbatu keessatti itti gaafatamummaas ni qaba.Namni kamiyyuu, mirgootaa fi bilisummaa isaa yeroo hojiitti hiikutti, mirgootii fi bilisummaan isaa kan daangeffamuu danda'u seeraan ta'ee, kunis immoo mirgootaa fi bu'aa namoota biraa kan eegsisu, yookiin immoo bu'aa fi negeenya uummataa kan eegsisu yeroo ta'uu dha.Mirgootii fi bilisummaan kun hojii irra kan oolan kaayyoo fi hafuura Dhaabbata Waldaa Mootummoota kan hin faallessine ta'anii you argaman qofa.Wanti labsii kana keessatti ibsame hundi, mirgootaa fi bilisummaa ibsaman cabsuuf yaadamee, yookiin gocha tokko raawwachuuf jedhamee, akka waan mootummaa tokko, yookin dhaabbata tokko yookiin nama tokko ilaalu jedhamee lakka'aamu hin qabu.Alewaisei ea klaolengei ra chemolt 'l omengull ma klaodengei ra ulterkokl el llemalt 'l ngarngii ra rogui el chedal a klou 'l talungalk rar chad a uchelel a ilmokl ma llemalt ma budech ra belulachad,Alewaisei ea omengitel ma temellel aikal llemalt rar chad a mla mukdubech a mekngit el omeruul el uchul a kngtil a rengul a belulachad, e dirrek el ngii a mle uchul a okedmeklel a belulachad el uchul ear chad a ngarngii er tir a ilmokl ra tegoi ma klemerang ma klisiich, e dirrek el mle uchul eng mekedmekl 'l kngmo a dakt ma klengerenger amo diak ra rengrir ar chad, a ikaikid amo moterkokl el kngmo ngii a got 'l klou a ultutelel ra urrungulir ar dertal chad,Alewaisei eng kngmal klou a ultutelel a lebol llach a mengkar aikal llemalt melak lebol luchul ear chad lebol losiik a ngeseu 'l kirel a mekngit el omengedereder ma mekngit 'l omeruul,Alewaisei eng kngmal klou 'l ungil al borngii a omengedmokl 'l kirel a ungil el delewill ra bek 'l beluu,Alewaisei ear chad ra United Nations a mla lmuut el kudmeklii ra charter er tir a klemerang er tir ra llemalt rar chad ma emengull ra ultutelel a chad ma diosisiu 'l llemalt rar sachal ma redil me tosiik a rolel a ungil el delengchokl ma klou el ilmokl ra klechad,Alewaisei ea klou 'l klaodengei ra ikal llemalt ma ilmokl a klou a belkul ra rolel omengedmeklel aikal tegoi.Mechelechang eaGENERAL. ASSEMBLYa ouchais el kngmo,Tial SUBED ra LLEMALT rar chad a ngii a uchul a rogui lomengedmokl rar bek 'l chad ma bek 'l beluu, mar dertal chad ma bek 'l ondibel a diak lobes er tiang, mete mo cholisechakl e mengedmokl ra omengull 'l kirel aikal llemalt ma ilmokl meng mo sebechel 'l mo ungil mukdubech ra reng ra dertal beluu ma bek 'l beluu, mengmo sebechel leberk a klaodengei ma omengull er ngii era chelsel a rengrir ar bek 'l chad ra bek 'l beluu malechub e ngikel beluu 'l ngara eungir.A rogui 'l chad el mechell a ngarngii a ilmokl er tir ra diosisiu el llemalt. Ngarngii er tir a uldesuir mete mo meruul el mo rar bebil lokiu a ungil 'l omeruul ra klauchad.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ikal mla medung 'l ilmokl ma llemalt, 'l diak a ngodech lolkebai er tir, 'l ua uchelel a chad, ma iro, ma klechad, ma klaodengei ra tegoi, ma uldesuel, ma belual, ma klalou, ma klechelid, ma blekerdelel a cherellel.E dirrek el diak lebol uchul ea chad a choriid aikang el dimle uchul a tegoi ra buai 'l lengarngii malechub eng belulachad er ngii, al dokurits ma lak eng diosisiu, malechub engdi ngodech el blekeradel ra beluu.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra klengar, ma ilmokl, ma budech ra klechad er tir.Ngdiak a chad 'l mo sibai malechub engmo meruul a urrerel a sibai; ma rolel a siobai ra oterullel ma ocheral ar sibai amo mekull.Ngdiak a chad 'l mo mukcharm malechub engmo obals ra meringel 'l omeruul el ngii a diak el kirel el mora chad.Ar bek 'l chad a morngii a llemeltir ra klechad ra medal a llach ra ngidil bashio.A rogui 'l chad a diosisiu a klisichir ra medal a llach mete me mekegar ra llach el dimo chosisiu a omengkar el mor tir. Ma rogui 'l chad a diosisiu a llemeltir mete mo mekegar el diosisiu a blekerdelir alsekum tial subed a ngarngii a metemall er ngii.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra mesisiich 'l chosobel ra ungil e meduch 'l ondibel ra kerrekeriil raikel omeruul el melemall a ultebechel el llemeltel 'l mloterkokl ra ngarhab el telbiil ra buai ma llach.Ngdiak a chad el ngidil mudechem ra di diak a uchul, melechub eng mechesimer, malechub eng modik ra beluu.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mukerrekeriil ra chemolt e melemalt el kerrekeriil ra blekerdelel a llemeltel ma ngerchelel ma ngidil chongasech el lemletutakl er ngii.Ar bek 'l chad 'l mongasech ra klengit a ngarngii a llemeltel ra uldasu el kngmo ngii a klikiid 'l dimrekngmo al meketiit el mekngit ra kerrekeriil el ngii el kerrekeriil a tilobed er ngii aikel rogui lekedmeklel a chosebelel.Ngdiak a chad el meketiit el mekngit ra tellemall el dilubech malechub eng omeruul el milechoit alsekum aikang a diak lecholt el kngmo ngii a klengit ra beluu malechub eng klengit ra belulachad er sel taem ral mekedmokl tial klengit. Ng dirrek 'l diak a bals 'l mora chad 'l mo chobereod er sel ungil 'l blals er sel taem ra meruul a klengit.Ngdiak a chad 'l mo mechesengsang ra diak a uchul 'l omeruul 'l melemall ra budech er ngii ma telungalk er ngii ma blil ma telbilel, e dirrek el diak amo melemall ra ngklel ma chisel. Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mo mekekar ra llach raikal omeruul.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra omerael ma delengchokl ra chelsel a bek 'l heluu.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el tuobed ra ngidil belun luldimukl er ngii a belurir, e dirrek el ngarngii a llemeltir lelmuut 'l me remei.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo chosiik e ouspech a ngeseu ra chosebechakl ra ngodech el beluu al ngarngii a mekagit 'l omeruul el me bedul ngii.Tial llemalt a diak a mouspech er ngii alsekum a mekngit 'l omeruul a kltiit el diak el telemellel a buai malechub e ngeko meruul el ngodech ra belkul ma ultebechel tegoi ra United Nations.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo oubeluu.Ngdiak a chad 'l mo mengai er ngii ra diak a uchul tegoi a llemeltel 'l oubelum malechub eng llemeltel meledech ra belual.Ar meklou el sachal ma redil a ngarngii a llemeltir 'l me bechiil el diak amo elekebai er tir elua uchelel a chad ma belual a chad ma edul a chad, mengmo sebechir el kudmeklii a telungalk er tir.A chemechiil adi mekedmokl alsekum meng sorir tirkel chad 'l mo bechiil.A telungalk a ultebechel el ngii a got 'l ondibel ra buai meng morngii a llemeltel 'l lebol longkar er ngii a buai ma beluu.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo ouklalou el di tiltang malechub ete teloi ra kuk bebil rar chad.Ngdiak a chad 'l mo mengai a kloklel era di diak a uchul.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ilmokl ra uldasu ma klechelid; tial llemalt a uldimukl er ngli a ilmokl ra chad el melodech ra chedul ma klemerang a dil ngii el tang malechub engara tara cheldebechel ra buai eng diungil, mengme sebechel lolecholt ra chedul malechub eng klemerang loyak a chosisechakl ma omeruul ma omengull.Ar bek 'l chad a ngarngii a ilmokl er tir ra uldasu ma omelegoi; tial ilmokl a uldimukl er ngii a ilmokl ra oldechel a chedul a chad, ma ilmokl ra uldasu el diak amo melemall er ngii ma skel ma ngeul a uldasu ma chais el diak a ngodech el ngerang lokebir.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ilmokl 'l chelelakl 'l cheldebechel malechub eng ondibel.Ngdiak a chad el morimel 'l mo chedal a ngidil cheldebechel.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mo chedal a government (amt) er tu a dil tir el tang malechub eng ngarngii a rumtechei er tir.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir louspech a klalou ra belurir.A rengrir ar chad amo uchelel a klisiich ra amt; e tiang a uldimukl er ngii a rengrir ar chad el mo chemolt ra senkyo e lokiu a diosisiu el klisich ra senkyo rar chad 'l mo mekedmokl leyak a berrotel 'l omelilt malechub eng uaitiang a blekerdelel el senkyo.Ar bek 'l chad, el chad ra buai, a ngarngii a llemeltir ra social security meng ngarngii a blingelir ra ungil lomengedmekl ra belurir ma beluu ra belulachad raikel mo uchul a rolel a keizai ma siukank el uchul a okerullel a klechad er tir.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mo oureor, e ngarngii a llemeltir el mo melilt a urerir, e dirrek el ngarngii a llemeltir ra ungil lomangedmokl ra ureor mengmo sebechir 'l mekedmokl ra ikel belsechel a lak a urreor.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir, el diak a klekekerous er ngii, ra chosisin 'l udoud el kirel a chosisin 'l urreor.Ar bek 'l chad 'l oureor a ngarngii a llemeltir ra char el mortir mar chad ra blirir el kirel a ureor el luruul er ngii, el ngii amo melemalt loyak a ungil blekeradal erar chad, e dirrek el modak alsekum meng ngesonges mengmo sebechel mekedmokl ra delengcheklel .Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo chedal a trade union mengmo sebecheklel 'l mekekar a yosang er tir.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo olengull, e dirrek el ngarngii a llemeltir ra melemalt el temel a urreor ma ulengull 'l di ludeudel er ngii.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ungil el delengehokl 'l ungil ra bedengir ma klechad er tir ma kleblilir, el uldimukl er ngii a gall ma bail ma blai ma ukeruul maikel rogui lomengedmokl, e dirrek luldimukl er ngii a llemalt ra ngeseu ra lak a urreor ma secher ma temellel a bedengel ma kedellel a bechil ma udelang maikel rogui 'l chelebuul el diak lemekedmok ra chelsel a klisichel.Ar derir ar ngalk ma rengalk a ngarngii a llemeltir ra tokubetsu el ngeseu ma omengedmokl. A rogui el ngalk el mechel ra chelsel a chebechiil ma lak eng diosisiu a ngarngii a llemeltir raikal mla medung.Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mora skuul. Ma skuul amo diak locheraol ra elementary school maikel uchul a omesuub. A elementary school a kirel leborngii a rogui el ngalk. A skuul 'l mengedmokl ra sick ra chad amo mekedmokl 'l me sebechir ar chad el morngii maikel ngarbab el skuul meng dirrek el mo waisei el oltirakl ra duch ra chad.A rolel a chosisechakl amo mekedmokl el mo omekdubech ra klechad ra chad e dirrek el mo melalem ra rengul a chad a omengull ra llemalt ma ilmokl rar chad. Nmgo mengedmokl ra klaodengei ma ungil el blekeradel ra delongelel a beluu ma uchelir ar chad ma klechelid rar chad, e dirrek 'l mo mengedmokl a urrerel a United Nations 'l kirel a budech ra belulachad.Ar demerir mar derrir ar ngalk a ngarngii a got el llemeltir el melilt ra skulel a ngelekir.Arbekl chad a ngarngii a llemeltir ra tekoi ra buai mengmo sebechir louspech a klalo el keldmokl 'ra keldachelbai ma omesubel a science raikel lungil el mukubesch rengii.Arbekl chad a ngarngii a llemeltir elmo mekekar ra klechad ma klalo eltuobed ra science ma omeluches ma zunga elngii a mirruul erngii.Arbekl chad a ngarngii a llemeltir ra telbiil ra buai ma beluulechad eluchul ea ikakid el llemalt ma ilmokl el ngara chelsel tiang amo sebechel el mekedmokl.Arbekl chad a ngarngii a ngerchelir ra beluu el sebechel el mekedmokl a okirullel a klechad ertir.A chelsel a omengedmeklel aikal klisiech ma llemalt ear bekl chad amo moterkokl a ilmeklir ra llach loltirakl ra klaodengei ma omengull lkirel a llemalt ma ilmokl rar bebil rar chad edirrek loltirakl a melemalt el tekoi ra klechad ma buai ma klou lungil lomeruul ra mimokl ed delengchokl.Aikakid el llemalt ma ilmokl adiakel sebechel elmo mekedmokl lomtok ra belkul ma urrerel a United Nations.Ngdiak a ngara chelsel tial declaration elmo medung lkmo a ngiidil beluu malechub eng cheldebechel malechub eng chad a sebechel el mengedmokl ra temellel a llemalt ma ilmokl el telutk ra chelsel tiang.Примитӧм и паськыта юӧртӧм Генеральнӧй Ассамблеялӧн 217 А (111) резолюцияӧн декабрь 10 лунӧ 1948 годӧМедбы тӧдны, что морт семьяись быд членлӧн эм аслас достоинство, а сылӧн ӧткодь да мырддьытӧм правоэз лоӧ воля, справедливость да лӧнь олан понда основаӧн; медбы тӧдны, что морт правоэз нем туйӧ пуктӧм вайӧтіс ни умӧль, кӧда морт увтырлӧ оз сет овны совесть сьӧрті, и что сэтшӧм мирыс, кытӧн отирыс пондас авйыны да сернитны повтӧг, а овны нуждатӧг, лоас сьӧлӧмсянь керӧм быдӧнныс понда; имедбы тӧдны, что колӧ керны быдӧс, медбы мортлӧн пра- воэз дозирайтсисӧ законӧн и эз адззисьӧ моггез мортыслӧ лэбтісьны паныт умӧля видзӧмлӧ да дзескӧтӧмлӧ; имедбы тӧдны, что пыр колӧ отсавны отиррезлӧ ёртасьӧмын; имедбы тӧдны, что Йитӧм Нацияэзлӧн народдэз гижисӧ вын мортлісь медыджыт правоэз, вылына лэбтісӧ личностьлі дон, мужиккезлісь да инькаэзлісь ӧтыжда правоэз и кутчисисӧ эшӧ ёнжыка отсавны социальнӧй прогресс да вольнӧй олан бурсьӧтӧмын; имедбы тӧдны, что членнэз-государствоэз кӧсйисисӧ отсавны Нацияэзлӧн Йитӧм Чукӧрлӧ ӧтласа уджын, ӧтамӧд коласын морт правоэз сьӧрті бытшӧма да вольнӧя олӧмын; имедбы тӧдны, что энӧ правоэсӧ да свободаэсӧ позьӧ тырмӧ пыртны оланас дзир сэк, кӧр быдӧнныс вежӧртӧны нылісь ыджыт донсӧ,ГЕНЕРАЛЬНӦЙ АССАМБЛЕЯ паськыта юӧртӧ этӧ морт правоэзлісь быдӧс мирись ӧтласа декларациясӧ кыдз задача, кодӧ керны колӧ вынтӧтчыны быд отирлӧ и государстволӧ сійӧн, медбы быд мортыс и быд общественнӧй этӧ Декларациясӧ юрын орӧттӧг видзтӧн, просвещеннё да велӧтчӧм увья вынтӧтчисӧ керны быдӧс, медбы донтны энӧ правоэсӧ да свободаэсӧ, пыртны нійӧ оланӧ национальнӧ да отиррезлӧн ӧтласа прогрессивнӧй праздниккезӧ Чукӧрись членнэз-государствоэзлӧн быд отиррезӧн бытшӧма примитӧмӧн.Быдӧс отирыс чужӧны вольнӧйезӧн да ӧткоддезӧн достоинствоын да правоэзын. Нылӧ сетӧм мывкыд да совесть овны ӧтамӧдныскӧт кыдз воннэзлӧ.Быд мортлӧ бӧрйисьтӧг сетсьӧны быдӧс правоэз да эз, кӧдна висьталӧмӧсь эта Декларацияын, кытшӧм бы эз вӧв раса, кучиклӧн рӧм, пол, кыв, енӧ веритӧм, политическӧй да модік вежӧр, национальнӧй нето социальнӧй петӧм, имущество да сословие.Сідз жӧ оз позь торйӧтлыны политическӧй, правовӧй нето страналӧн международнӧй статус увья, нето сьӧрті, кытӧн олӧ мортыс, ась эта территорияыс вольнӧ кинкӧ увтын, аснас оз веськӧтлы нето кыдз-нибудь мӧднёж зэлӧтӧм суверенитетын.Быд мортлӧн эм право овны дзескӧттӧг да вӧрзьӧттӧг.Некинӧс оз позь видзны рабствоын нето пӧдан сайын; раб видзӧм да раббезӧн вузасьӧм оз вермӧ вӧвны миян оланын.Некинӧс оз вермӧ пытайтны, уськӧтны мортыслісь достоинство умӧль мог нето наказаннё пыр.Быд мортлӧн, кытӧн бы сія эз вӧв, эм право лыддьыны асьсӧ праволӧн субъектӧн.Мийӧ быдӧнным законыс одзын ӧткодьӧсь и ӧтмоза дорйӧмӧсь. Миян быдӧннымлӧн эта Декларация сьӧрті право дорйыны асьнымӧс быдӧс умӧльсянь, кинсянь бы сія эз лок.Быд мортлӧн эм право бертны аслыс ӧштӧм правоэз, кӧдна сетӧмӧсь сылӧ конституцияӧн нето законӧн, тӧдчана национальнӧй суддэзын.Некинӧс оз позь законтӧг арестуйтны, кутны нето вӧтлыны.Быд мортлӧн, кӧр сійӧ винитӧны уголовнӧй статья сьӧрті, право тӧдны справедливӧй независимӧй судын ассис правоэз да обязанносттез и эм я мыйкӧ сэтшӧмыс, мед сійӧ винитны.Быд морт, кӧр сійӧ винитӧны умӧльын, вермӧ лыддисьны правӧн сэтчӧдз, кытчӧдз сылісь умӧль керӧмсӧ законнӧ оз мыччав осьта суд, кытӧн мортыслӧ сетсьӧ быдӧс дорйӧт понда.Некинӧс оз позь судитны мый понда бы эз вӧв, ежели эта коста керӧмась нацональнӧй закон нето быдӧс отиррезлӧн право сьӧрті нем умӧльыс эз вӧв. Оз вермы сідз жӧ мыжйӧмыс сьӧкытжыкӧн сысся, кӧда вермис лоны сетӧм умӧль керӧмыс коста.Некин оз вермы дзугны мортлісь ассис да семейнӧй вӧрзьӧтны сылісь оланін, честь да бур ним. Быдыслӧн эм право сайӧвтны асьсӧ вӧрзьӧтлӧммезсянь законӧн.Быд мортлӧн эм право вольнӧя ветлӧтны и бӧрйыны аслыс горт кӧть кытшӧм государствоын.Быд морт вермӧ мунны йӧз и аслас странаись и бертны аслас странаӧ бӧр.Быд мортлӧн эм право дзебсисьны вӧтлӧмсянь мӧдік странаэзын и овны сэтчин.Эта правоыс ӧшӧ сэк, кӧр мортсӧ кошшӧны не политическӧй преступленнё понда, а мӧдік умӧлись, мыйыс мунӧ паныт Нацияэзлӧн Йитӧм Чукӧрлӧн принциппезлӧ да моггезлӧ.Быд мортлӧн эм право гражданство вылӧ.Некинлісь оз вермӧ весись мырддьыны гражданство нето правосӧ вежны сійӧ.Мужиккез да инькаэз, кӧдна лыддисьӧны нолетньӧйезӧн, вермӧны гӧтрасьны, керны семья, кытшӧ бы нылӧн раса, национальность нето религия эз вӧ Нылӧн эмӧсь ӧткодь правоэз гӧтрасьны, ӧтлаын овны и торйӧтчыны.Гӧтрасьны позьӧ дзир сэк, кӧр кыкнан мортыс олӧны бы ӧтлаын.Семья – этӧ учӧтик, но дона колана торок отирыслӧн, и отирыслӧ да государствоыслӧ колӧ дорйыны сійӧ.Быд мортлӧн вермас лоны имущество кыдз аслас, сідз и ӧтласа.Некинлісь оз позь мырддьыны имуществосӧ астӧгьяс.Быд мортыс вермӧ асмознас авйыны, совеститчыны да ны енлӧ; эта правоыс сетӧ вежны ассит ен, мӧднеж вежӧртны олан, ӧтнатлӧ и ӧтлаын мӧдіккезкӧт донтны кӧть кытшӧм енӧс да ассиныт арт, велӧтчыны, юрбитны да чулӧтны религиознӧй да ритуальнӧй обряддэз йӧз дырни нето дзир аскӧттят.Быдыс вермӧ артавны асмознас и кӧть кытӧн баитны эта йылісь йӧзлӧ; эта правоыс сетӧ мортыслӧ воля овны аслас юрӧн, повтӧг кошшыны, адззыны да новйӧтны омӧн юӧ да ассис арттэз кыдз сія только кужӧ и кытшӧм бы границаэз сайын эз вӧв.Быд мортлӧн эм право ӧксьыны ӧтлаӧ да бытшӧма сёрнитны, а сідзжӧ йитсьыны чукӧррезӧ.Некинӧс оз позь вынӧн пыртны кытшӧм-либо чукӧрӧ.Быд мортыслӧн эм право веськӧтлыны аслас странаӧн веськыта нето вольнӧя бӧрйӧм йӧз пырйӧт.Быд мортыс вермӧ ӧтмоза керны аслас странаын государственнӧйОтирлӧн воляыс, тшӧктӧмыс – эм юраліссез властьлӧ основа; эта воляыс мыччассьӧ выборрезын, кӧ чулӧтсьӧны быдӧс отирӧн и ӧткодя бӧрьян право сьӧрті гусьӧна голосуйтӧмӧн нето мӧднёж, но тожӧ свободнӧя голосуйтӧмӧн.Быд мортлӧн, кыдз обществолӧн членлӧн, эм право социальнӧй отсӧт вылӧ, вылына видзны ассис достоинство, свободнӧя зорӧтны личность экономическӧй, социальнӧй да культурӧй сфераэзын национальнӧй уджӧн, отиррез коласын ёртасьӧмӧн да быд государстволӧн структура да вермӧм сьӧрті.Быд мортлӧн эм право уджавны, свободнӧя бӧрйыны удж, корны уджын бытшӧм да справедливӧй условиеэз, дорйисьны, медбы уджсис эз чапкӧ.Быд мортлӧн эм право ӧткодь удж понда ӧткодь вештӧм вылӧ, кытшӧм-либо дискриминациятӧг.Быд уджалісь мортлӧн эм право бытшӧм да справедливӧй вештӧм вылӧ, медбы сія ачыс и сылӧн гортіссес вермисӧ овны достойнӧя, а кӧр ковсяс, адззисӧ мӧдік социальнӧй отсӧт.Быд морт вермӧ аркмӧтны профессиональнӧй чукӧ да пырны эна профессиональнӧй чукӧррезӧ асьсӧ дорйӧм понда.Быд мортлӧн эм право шоччисьны, корны, медбы уджыс дырӧв эз кыссьы и кадісь кадӧ вӧлі сетӧм вештана отпуск.Быд мортлӧн эм право сэтшӧм олан вылӧ, кӧр тырмис бы сёян, паськӧм, вӧлі бы оланін, шогӧттэзісь веськӧтӧм, колана социальнӧй отсӧт, кӧр ачыс мортыс и сылӧн гортіссес олісӧ бы шогавтӧг да бура, сідзжӧ эм право отсӧт вылӧ, ежели мортыс ӧштіс удж, пондіс шогавны, лоис инвалидӧн, кольччис ӧтнас нето сылӧ немӧн лоис овны не ас кузяас.Кага вайӧм да челядь зорӧтӧм сетӧны право бытшӧм дозирайтӧм да отсӧт вылӧ. Быд челядёклӧн, кӧдна чужисӧ гижсьӧм ай-мамлӧн нето гижсьытӧг, эм ӧткодь социальнӧй дорйӧт.Быд мортлӧн эм право велӧтчыны. Колӧ керны быдӧс, медбы кӧть начальнӧй да общӧй образованнё вӧлісӧ вештісьтӧг. Начальнӧй образованнёыс быдӧнныс понда лоӧ обязательнӧйӧн. Техническӧй да профессиональнӧй образованнёыс сетсьӧ быдлӧ, ӧтмоза сетсьӧ быд мортыслӧн сы вермӧм сьӧрті и высшӧй образованнё.Мортсӧ колӧ велӧтны сы понда, медбы бура зораліс сылӧн личность, содіс уваженнё сылӧн правоэз да свободаэз дынӧ. Велӧтчӧмыс отсалӧ вежӧртны ӧтамӧдӧс, керӧ мортсӧ небытӧн, отирресӧ ёртасьӧтӧ, отсалӧ йитсьыны раса да енлӧ веритӧм сьӧрті чукӧррезлӧ, а Нацияэзлӧн Йитӧм Чукӧрлӧ керны да дорйыны бытшӧм лӧнь олан.Ай-мамлӧн эм приоритет бӧрйыны, кытӧн ны поснит челядьлӧ велӧтчыны.Быд мортлӧн эм право пуктыны пай ӧтласа культурнӧй оланӧ, гажӧтчыны искусствоӧн, зорӧтны научнӧй прогресс да тӧдны сылісь быдӧс бурсӧ.Быд мортлӧн эм право дорйыны ассис моральнӧй да материальнӧй вермӧммез, кӧдна шедтӧмӧсь сыӧн кыдз авторӧн научнӧй, литературнӧй нето художественнӧй уджӧн.Быд мортлӧн эм право социальнӧй да отиррез коласын примитӧм порядок вылӧ, кӧда сьӧрті эта Декларацияын гижӧм правоэс да воляэс вермасӧ быдсӧн лоны пыртӧмӧсь оланӧ.Быд мортыс видзӧ кыв отир одзын, кӧда ӧтнас вермӧ сетны сылӧ вольнӧя да бытшӧма зоравны.Быд мортлісь правоэсӧ да волясӧ законыслӧ колӧ джендӧтны дзир сы понда, медбы не ӧштыны правоэсӧ да свободаэсӧ мӧдіккезлӧ, а демократическӧй йӧз коласас вылына видзсис мораль, вӧлі дзугсьытӧм да бур олан.Эна правоэс да воляыс оланын некӧр оз вермӧ мунны паныт Нацияэзлӧн Йитӧм Чукӧрлӧн принциппезлӧ да моггезлӧ.Нем эта Декларацияын оз вермы лоны вежӧртӧм сідз, бытьтӧ кытшӧм-либо государстволӧ, йӧз чукӧрлӧ нето торья морттэзлӧ сетӧм право удж вылӧ нето керны мый-либо сэтшӧмӧ, мый бы мырддис правоэсӧ да волясӧ, кӧдна висьталӧмӧсь эта Декларацияын.Il 10 dicembre 1948, l'Assemblea Generale delle Nazioni Unite approvò e proclamò la Dichiarazione Universale dei Diritti Umani, il cui testo completo è stampato nelle pagine seguenti. Dopo questa solenne deliberazione, l'Assemblea delle Nazioni Unite diede istruzioni al Segretario Generale di provvedere a diffondere ampiamente questa Dichiarazione e, a tal fine, di pubblicarne e distribuirne il testo non soltanto nelle cinque lingue ufficiali dell'Organizzazione internazionale, ma anche in quante altre lingue fosse possibile usando ogni mezzo a sua disposizione. Il testo ufficiale della Dichiarazione è disponibile nelle lingue ufficiali delle Nazioni Unite, cioè cinese, francese, inglese, russo e spagnolo.Considerato che il riconoscimento della dignità inerente a tutti i membri della famiglia umana e dei loro diritti, uguali ed inalienabili, costituisce il fondamento della libertà, della giustizia e della pace nel mondo;Considerato che il disconoscimento e il disprezzo dei diritti umani hanno portato ad atti di barbarie che offendono la coscienza dell'umanità, e che l'avvento di un mondo in cui gli esseri umani godano della libertà di parola e di credo e della libertà dal timore e dal bisogno è stato proclamato come la più alta aspirazione dell'uomo;Considerato che è indispensabile che i diritti umani siano protetti da norme giuridiche, se si vuole evitare che l'uomo sia costretto a ricorrere, come ultima istanza, alla ribellione contro la tirannia e l'oppressione;Considerato che è indispensabile promuovere lo sviluppo di rapporti amichevoli tra le Nazioni;Considerato che i popoli delle Nazioni Unite hanno riaffermato nello Statuto la loro fede nei diritti umani fondamentali, nella dignità e nel valore della persona umana, nell'uguaglianza dei diritti dell'uomo e della donna, ed hanno deciso di promuovere il progresso sociale e un miglior tenore di vita in una maggiore libertà;Considerato che gli Stati membri si sono impegnati a perseguire, in cooperazione con le Nazioni Unite, il rispetto e l'osservanza universale dei diritti umani e delle libertà fondamentali;Considerato che una concezione comune di questi diritti e di questa libertà è della massima importanza per la piena realizzazione di questi impegni;L'ASSEMBLEA GENERALEproclamala presente dichiarazione universale dei diritti umani come ideale comune da raggiungersi da tutti i popoli e da tutte le Nazioni, al fine che ogni individuo ed ogni organo della società, avendo costantemente presente questa Dichiarazione, si sforzi di promuovere, con l'insegnamento e l'educazione, il rispetto di questi diritti e di queste libertà e di garantirne, mediante misure progressive di carattere nazionale e internazionale, l'universale ed effettivo riconoscimento e rispetto tanto fra i popoli degli stessi Stati membri, quanto fra quelli dei territori sottoposti alla loro giurisdizione.Tutti gli esseri umani nascono liberi ed eguali in dignità e diritti. Essi sono dotati di ragione e di coscienza e devono agire gli uni verso gli altri in spirito di fratellanza.Ad ogni individuo spettano tutti i diritti e tutte le libertà enunciate nella presente Dichiarazione, senza distinzione alcuna, per ragioni di razza, di colore, di sesso, di lingua, di religione, di opinione politica o di altro genere, di origine nazionale o sociale, di ricchezza, di nascita o di altra condizione.Nessuna distinzione sarà inoltre stabilita sulla base dello statuto politico, giuridico o internazionale del paese o del territorio cui una persona appartiene, sia indipendente, o sottoposto ad amministrazione fiduciaria o non autonomo, o soggetto a qualsiasi limitazione di sovranità.Ogni individuo ha diritto alla vita, alla libertà ed alla sicurezza della propria persona.Nessun individuo potrà essere tenuto in stato di schiavitù o di servitù; la schiavitù e la tratta degli schiavi saranno proibite sotto qualsiasi forma.Nessun individuo potrà essere sottoposto a tortura o a trattamento o a punizione crudeli, inumani o degradanti.Ogni individuo ha diritto, in ogni luogo, al riconoscimento della sua personalità giuridica.Tutti sono eguali dinanzi alla legge e hanno diritto, senza alcuna discriminazione, ad una eguale tutela da parte della legge. Tutti hanno diritto ad una eguale tutela contro ogni discriminazione che violi la presente Dichiarazione come contro qualsiasi incitamento a tale discriminazione.Ogni individuo ha diritto ad un'effettiva possibilità di ricorso a competenti tribunali contro atti che violino i diritti fondamentali a lui riconosciuti dalla costituzione o dalla legge.Nessun individuo potrà essere arbitrariamente arrestato, detenuto o esiliato.Ogni individuo ha diritto, in posizione di piena uguaglianza, ad una equa e pubblica udienza davanti ad un tribunale indipendente e imparziale, al fine della determinazione dei suoi diritti e dei suoi doveri, nonché della fondatezza di ogni accusa penale che gli venga rivolta.Ogni individuo accusato di un reato è presunto innocente sino a che la sua colpevolezza non sia stata provata legalmente in un pubblico processo nel quale egli abbia avuto tutte le garanzie necessarie per la sua difesa.Nessun individuo sarà condannato per un comportamento commissivo od omissivo che, al momento in cui sia stato perpetuato, non costituisse reato secondo il diritto interno o secondo il diritto internazionale. Non potrà del pari essere inflitta alcuna pena superiore a quella applicabile al momento in cui il reato sia stato commesso.Nessun individuo potrà essere sottoposto ad interferenze arbitrarie nella sua vita privata, nella sua famiglia, nella sua casa, nella sua corrispondenza, né a lesione del suo onore e della sua reputazione. Ogni individuo ha diritto ad essere tutelato dalla legge contro tali interferenze o lesioni.Ogni individuo ha diritto alla libertà di movimento e di residenza entro i confini di ogni Stato.Ogni individuo ha diritto di lasciare qualsiasi paese, incluso il proprio, e di ritornare nel proprio paese.Ogni individuo ha il diritto di cercare e di godere in altri paesi asilo dalle persecuzioni.Questo diritto non potrà essere invocato qualora l'individuo sia realmente ricercato per reati non politici o per azioni contrarie ai fini e ai principi delle Nazioni Unite.Ogni individuo ha diritto ad una cittadinanza.Nessun individuo potrà essere arbitrariamente privato della sua cittadinanza, né del diritto di mutare cittadinanza.Uomini e donne in età adatta hanno il diritto di sposarsi e di fondare una famiglia, senza alcuna limitazione di razza, cittadinanza o religione. Essi hanno eguali diritti riguardo al matrimonio, durante il matrimonio e all'atto del suo scioglimento.Il matrimonio potrà essere concluso soltanto con il libero e pieno consenso dei futuri coniugi.La famiglia è il nucleo naturale e fondamentale della società e ha diritto ad essere protetta dalla società e dallo Stato.Ogni individuo ha il diritto ad avere una proprietà sua personale o in comune con altri.Nessun individuo potrà essere arbitrariamente privato della sua proprietà.Ogni individuo ha diritto alla libertà di pensiero, di coscienza e di religione; tale diritto include la libertà di cambiare di religione o di credo, e la libertà di manifestare, isolatamente o in comune, e sia in pubblico che in privato, la propria religione o il proprio credo nell'insegnamento, nelle pratiche, nel culto e nell'osservanza dei riti.Ogni individuo ha diritto alla libertà di opinione e di espressione incluso il diritto di non essere molestato per la propria opinione e quello di cercare, ricevere e diffondere informazioni e idee attraverso ogni mezzo e senza riguardo a frontiere.Ogni individuo ha diritto alla libertà di riunione e di associazione pacifica.Nessuno può essere costretto a far parte di un'associazione.Ogni individuo ha diritto di partecipare al governo del proprio paese, sia direttamente, sia attraverso rappresentanti liberamente scelti.Ogni individuo ha diritto di accedere in condizioni di eguaglianza ai pubblici impieghi del proprio paese.La volontà popolare è il fondamento dell'autorità del governo; tale volontà deve essere espressa attraverso periodiche e veritiere elezioni, effettuate a suffragio universale ed eguale, ed a voto segreto, o secondo una procedura equivalente di libera votazione.Ogni individuo, in quanto membro della società, ha diritto alla sicurezza sociale, nonché alla realizzazione attraverso lo sforzo nazionale e la cooperazione internazionale ed in rapporto con l'organizzazione e le risorse di ogni Stato, dei diritti economici, sociali e culturali indispensabili alla sua dignità ed al libero sviluppo della sua personalità.Ogni individuo ha diritto al lavoro, alla libera scelta dell'impiego, a giuste e soddisfacenti condizioni di lavoro ed alla protezione contro la disoccupazione.Ogni individuo, senza discriminazione, ha diritto ad eguale retribuzione per eguale lavoro.Ogni individuo che lavora ha diritto ad una rimunerazione equa e soddisfacente che assicuri a lui stesso e alla sua famiglia una esistenza conforme alla dignità umana ed integrata, se necessario, da altri mezzi di protezione sociale.Ogni individuo ha diritto di fondare dei sindacati e di aderirvi per la difesa dei propri interessi.Ogni individuo ha diritto al riposo ed allo svago, comprendendo in ciò una ragionevole limitazione delle ore di lavoro e ferie periodiche retribuite.Ogni individuo ha diritto ad un tenore di vita sufficiente a garantire la salute e il benessere proprio e della sua famiglia, con particolare riguardo all'alimentazione, al vestiario, all'abitazione, e alle cure mediche e ai servizi sociali necessari; ed ha diritto alla sicurezza in caso di disoccupazione, malattia, invalidità, vedovanza, vecchiaia o in altro caso di perdita di mezzi di sussistenza per circostanze indipendenti dalla sua volontà.La maternità e l'infanzia hanno diritto a speciali cure ed assistenza. Tutti i bambini, nati nel matrimonio o fuori di esso, devono godere della stessa protezione sociale.Ogni individuo ha diritto all'istruzione. L'istruzione deve essere gratuita almeno per quanto riguarda le classi elementari e fondamentali. L'istruzione elementare deve essere obbligatoria. L'istruzione tecnica e professionale deve essere messa alla portata di tutti e l'istruzione superiore deve essere egualmente accessibile a tutti sulla base del merito.L'istruzione deve essere indirizzata al pieno sviluppo della personalità umana ed al rafforzamento del rispetto dei diritti umani e delle libertà fondamentali. Essa deve promuovere la comprensione, la tolleranza, l'amicizia fra tutte le Nazioni, i gruppi razziali e religiosi, e deve favorire l'opera delle Nazioni Unite per il mantenimento della pace.I genitori hanno diritto di priorità nella scelta del genere di istruzione da impartire ai loro figli.Ogni individuo ha diritto di prendere parte liberamente alla vita culturale della comunità, di godere delle arti e di partecipare al progresso scientifico ed ai suoi benefici.Ogni individuo ha diritto alla protezione degli interessi morali e materiali derivanti da ogni produzione scientifica, letteraria e artistica di cui egli sia autore.Ogni individuo ha diritto ad un ordine sociale e internazionale nel quale i diritti e le libertà enunciati in questa Dichiarazione possano essere pienamente realizzati.Ogni individuo ha dei doveri verso la comunità, nella quale soltanto è possibile il libero e pieno sviluppo della sua personalità.Nell'esercizio dei suoi diritti e delle sue libertà, ognuno deve essere sottoposto soltanto a quelle limitazioni che sono stabilite dalla legge per assicurare il riconoscimento e il rispetto dei diritti e delle libertà degli altri e per soddisfare le giuste esigenze della morale, dell'ordine pubblico e del benessere generale in una società democratica.Questi diritti e queste libertà non possono in nessun caso essere esercitati in contrasto con i fini e principi delle Nazioni Unite.Nulla nella presente Dichiarazione può essere interpretato nel senso di implicare un diritto di un qualsiasi Stato, gruppo o persona di esercitare un'attività o di compiere un atto mirante alla distruzione di alcuno dei diritti e delle libertà in essa enunciati.Беручи до уваги, що визнання гідності, яка властива всім членам людської сім'ї, і рівних та невід'ємних їх прав є основою свободі, справедливості та загального миру; іберучи до уваги, що зневажання і нехтування правами людини призвели до варварських актів, які обурюють совість людства, і що створення такого світу, в якому люди будуть мати свободу слова і переконань і будуть вільні від страху і нужди, проголошено як високе прагнення людей; іберучи до уваги, що необхідно, щоб права людини охоронялися силою закону з метою забезпечення того, щоб людина не була змушена вдаватися як до останнього засобу до повстання проти тиранії і гноблення; іберучи до уваги, що необхідно сприяти розвиткові дружніх відносин між народами; іберучи до уваги, що народи Об'єднаних Націй підтвердили в Статуті свою віру в основні права людини, в гідність і цінність людської особи і в рівноправність чоловіків і жінок та вирішили сприяти соціальному прогресові і поліпшенню умов життя при більшій свободі; іберучи до уваги. що держави‐члени зобов'язались сприяти у співробітництві з Організацією Об'єднаних Націй загальній повазі і додержанню прав людини і основних свобод; іберучи до уваги, що загальне розуміння характеру цих прав і свобод має величезне значення для повного виконання цього зобов'язання,ГЕНЕРАЛЬНА АСАМБЛЕЯпроголошує цю Загальну Декларацію Прав Людини як завдання, до виконання якого повинні прагнути всі народи і всі держави з тим, щоб кожна людина і кожний орган суспільства, завжди маючи на увазі цю Декларацію, прагнули шляхом освіти сприяти поважанню цих прав і свобод і забезпеченню, шляхом національних і міжнародних прогресивних заходів, загального і ефективного визнання і здійснення їх як серед народів держав ‐ членів Організації, так і серед народів територій, що перебувають під їх юрисдикцією.Всі люди народжуються вільними і рівними у своїй гідності та правах. Вони наділені розумом і совістю і повинні діяти у відношенні один до одного в дусі братерства.Кожна людина повинна мати всі права і всі свободи, проголошені цією Декларацією, незалежно від раси, кольору шкіри, статі, мови, релігії, політичних або інших переконань, національного чи соціального походження, майнового, станового або іншого становища.Крім того, не повинно проводитися ніякого розрізнення на основі політичного, правового або міжнародного статусу країни або території, до якої людина належить, незалежно від того, чи є ця територія незалежною, підопічною, несамоврядованою або як‐небудь інакше обмеженою у своєму суверенітеті.Кожна людина має право на життя, на свободу і на особисту недоторканність.Ніхто не повинен бути в рабстві або у підневільному стані; рабство і работоргівля забороняються в усіх їх видах.Ніхто не повинен зазнавати тортур, або жорстокого, нелюдського, або такого, що принижує його гідність, поводження і покарання.Кожна людина, де б вона не перебувала, має право на визнання її правосуб'єктності.Всі люди рівні перед законом і мають право, без будь‐якої різниці, на рівний їх захист законом. Усі люди мають право на рівний захист від якої б то не було дискримінації, що порушує цю Декларацію, і від якого б то не було підбурювання до такої дискримінації.Кожна людина має право на ефективне поновлення у правах компетентними національними судами в разі порушення її основних прав, наданих їй конституцією або законом.Ніхто не може зазнавати безпідставного арешту, затримання або вигнання.Кожна людина, для визначення її прав і обов'язків і для встановлення обґрунтованості пред'явленого їй кримінального обвинувачення, має право, на основі повної рівності, на те, щоб її справа була розглянута прилюдно і з додержанням усіх вимог справедливості незалежним і безстороннім судом.Кожна людина обвинувачена у вчиненні злочину, має право вважатися невинною доти, поки її винність не буде встановлена в законному порядку шляхом прилюдного судового розгляду, при якому їй забезпечують усі можливості для захисту.Ніхто не може бути засуджений за злочин на підставі вчинення будь‐якого діяння або за бездіяльність, які під час їх вчинення не становили злочину за національними законами або за міжнародним правом. Не може також накладатись покарання тяжче від того, яке могло бути застосоване на час вчинення злочину.Ніхто не може зазнавати безпідставного втручання у його особисте і сімейне життя, безпідставного посягання на недоторканність його житла, таємницю його кореспонденції або на його честь і репутацію. Кожна людина має право на захист закону від такого втручання або таких посягань.Кожна людина має право вільно пересуватися і обирати собі місце проживання у межах кожної держави.Кожна людина має право покинути будь‐яку країну, включаючи й свою власну, і повертатись у свою країну.Кожна людина має право шукати притулку від переслідувань в інших країнах і користуватися цим притулком.Це право не може бути використане в разі переслідування, яке в дійсності ґрунтується на вчиненні неполітичного злочину, або діяння, що суперечить цілям і принципам Організації Об'єднаних Націй.Кожна людина має право на громадянство.Ніхто не може бути безпідставно позбавлений громадянства або права змінити своє громадянство.Чоловіки і жінки, які досягли повноліття, мають право без будь‐яких обмежень за ознакою раси, національності або релігії одружуватися і засновувати сім'ю. Вони користуються однаковими правами щодо одруження під час шлюбу та під час його розірвання.Шлюб може укладатися тільки при вільній і повній згоді сторін, що одружуються.Сім'я є природним і основним осередком суспільства і має право на захист з боку суспільства та держави.Кожна людина має право володіти майном як одноособово, так і разом з іншими.Ніхто не може бути безпідставно позбавлений свого майна.Кожна людина має право на свободу думки, совісті і релігії; це право включає свободу змінювати свою релігію або переконання і свободу сповідувати свою релігію або переконання як одноособово, так і разом з іншими, прилюдним або приватним порядком в ученні, богослужінні і виконанні релігійних та ритуальних обрядів.Кожна людина має право на свободу переконань і на вільне їх виявлення; це право включає свободу безперешкодно дотримуватися своїх переконань та свободу шукати, одержувати і поширювати інформацію та ідеї будь‐якими засобами і незалежно від державних кордонів.Кожна людина має право на свободу мирних зборів і асоціацій.Ніхто не може бути примушений вступати до будь‐якої асоціації.Кожна людина має право брати участь в управлінні своєю країною безпосередньо або через вільно обраних представників.Кожна людина має право рівного доступу до державної служби в своїй країні.Воля народу повинна бути основою влади уряду; ця воля повинна виявлятися у періодичних і нефальсифікованих виборах, які повинні провадитись при загальному і рівному виборчому праві шляхом таємного голосування або ж через інші рівнозначні форми, що забезпечують свободу голосування.Кожна людина, як член суспільства, має право на соціальне забезпечення і на здійснення необхідних для підтримання її гідності і для вільного розвитку її особи прав у економічній. Соціальній і культурній галузях за допомогою національних зусиль і міжнародного співробітництва та відповідно до структури і ресурсів кожної держави.Кожна людина має право на працю, на вільний вибір роботи, на справедливі і сприятливі умови праці та на захист від безробіття.Кожна людина, без будь‐якої дискримінації, має право на рівну оплату за рівну працю.Кожний працюючий має право на справедливу і задовільну винагороду, яка забезпечує гідне людини існування, її самої та її сім'ї, і яка в разі необхідності доповнюється іншими засобами соціального забезпечення.Кожна людина має право створювати професійні спілки і входити до професійних спілок для захисту своїх інтересів.Кожна людина має право на відпочинок і дозвілля, включаючи право на розумне обмеження робочого дня та на оплачувану періодичну відпустку.Кожна людина має право на такий життєвий рівень, включаючи їжу, житло, медичний догляд та необхідне соціальне обслуговування, який є необхідним для підтримання здоров'я і добробуту її самої та її сім'ї, і право на забезпечення в разі безробіття, хвороби, інвалідності, вдівства, старості чи іншого випадку втрати засобів до існування через незалежні від неї обставини.Материнство і дитинство дають право на особливе піклування і допомогу. Всі діти, народжені у шлюбі або поза шлюбом, повинні користуватися однаковим соціальним захистом.Кожна людина має право на освіту. Освіта повинна бути безплатною, хоча б початкова і загальна. Початкова освіта повинна бути обов'язковою. Технічна і професійна освіта повинна бути загальнодоступною, а вища освіта повинна бути однаково доступною для всіх на основі здібностей кожного.Освіта повинна бути спрямована на повний розвиток людської особи і збільшення поваги до прав людини і основних свобод. Освіта повинна сприяти взаєморозумінню, терпимості і дружбі між усіма народами, расовими, або релігійними групами і повинна сприяти діяльності Організації Об'єднаних Націй по підтриманню миру.Батьки мають право пріоритету у виборі виду освіти для своїх малолітніх дітей.Кожна людина має право вільно брати участь у культурному житті суспільства, втішатися мистецтвом, брати участь у науковому прогресі і користуватися його благами.Кожна людина має право на захист її моральних і матеріальних інтересів, що є результатом наукових, літературних або художніх праць, автором яких вона є.Кожна людина має право на соціальний і міжнародний порядок, при якому права і свободи, викладені в цій Декларації, можуть бути повністю здійснені. Кожна людина має обов'язки перед суспільством, у якому тільки й можливий вільний і повний розвиток її особи.При здійсненні своїх прав і свобод кожна людина повинна зазнавати тільки таких обмежень, які встановлені законом виключно з метою забезпечення належного визнання і поваги прав і свобод інших та забезпечення справедливих вимог моралі, громадського порядку і загального добробуту в демократичному суспільстві.Здійснення цих прав і свобод ні в якому разі не повинно суперечити цілям і принципам Організації Об'єднаних Націй.Ніщо у цій Декларації не може бути витлумачено як надання будь‐якій державі, групі осіб або окремим особам права займатися будь‐якою діяльністю або вчиняти дії, спрямовані на знищення прав і свобод, викладених у цій Декларації.કેમ કે માનવકુટુંબના દરેક સભ્યની પરંપરા-પ્રાપ્ત પ્રતિષ્ઠાને અને સમાન અને અસંકામ્ય અધિકારોને માન્યતા આપવી એ જગતની સ્વતંત્રતા, ન્યાય અને શાંતિનો પાયા છે,કેમ કે માનવ અધિકારોની ઉપેક્ષા અને અપમાન કરવાથી એવાં જંગલી કત્યો પરિણમ્યાં છે કે જેણે માનવજાતના અંતઃકરણમાં બળવો જગવ્યો છે અને સામાન્ય લોકોની ઊંચામાં ઊંચી મહત્ત્વાકાંક્ષા તરીકે એવી દુનિયાના આગમનની જાહેરાત કરવામાં આવી છે, જેમાં માનવો વાણી અને વિચારની સ્વતંત્રતા ભોગવશે અને ભય તથા અછતમાંથી મુકિત મેળવશે,કેમ કે જો માણસને આખરી ઉપાય તરીકે જુલમ અને અત્યાચાર સામે બળવો પોકારવાનો આશ્રય લેવાનું દબાણ કરાવવું ન હોય તો કાયદાની સત્તા દ્વારા માનવ અધિકારોને રક્ષણ આપવું જોઇએ,કેમ કે રાષ્ટ્રો વચ્ચે મૈત્રીસંબંધોનો વિકાસ બઢાવવાનું જરૂરી છે,કેમ કે સંયુકત રાષ્ટ્રોના લોકોએ ખતપત્રમાં મૂળભૂત માનવ અધિકારોમાં માનવીની પ્રતિષ્ઠા અને મૂલ્યમાં અને સ્રીપુરુષોના સમાન અધિકારોમાં તેમની શ્રદ્ધા પુનઃ સ્થાપિત કરી છે અને વિશાળતર સ્વાતંત્ર્યમાં સામાજિક પ્રગતિ અને ઉચ્ચ જીવનધોરણ બઢાવવાનો નિશ્ચય કર્યો છે,કેમ કે સભ્ય રાજ્યોએ સંયુકત રાષ્ટ્રોના સહકારમાં માનવ અધિકારોના અને મૂળભૂત સ્વતંત્રતાઓના વિશ્વવ્યાપી માનમાં વૃદ્ધિ કરવાની અને તેનું પાલન કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી છે,કેમ કે આ પ્રતિજ્ઞાની સંપૂર્ણ સિદ્ધિ માટે આવા અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓની સામાન્ય સમજણ હોવી એ ખૂબ જ મહત્ત્વનું છે,એટલે હવે,સામાન્ય સભાસર્વ ભોકો અને રાષ્ટ્રો માટે સિદ્ધિના સામાન્ય ધોરણ તરીકે માનવ અધિકારોની આ વિશ્વવ્યાપી ઘોષણાની એવા હેતુથી જાહેરાત કરે છે, કે દરેક વ્યક્તિ અને સમાજનું દરેક અંગ, આ ઘોષણાને સતત ધ્યાનમાં રાખીને ઉપદેશ અને શિક્ષણ દ્વારા આ અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓ માટે માનની લાગણી પ્રગટઃવવા અને રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રગતિશીલ ઉપાયો દ્વારા, સભ્ય રાજ્યોના લોકોમાં તેમજ તેમની હકુમત હેઠળના પ્રદેશોમાંના લોકોમાં તેનો સર્વસામાન્ય અને અસરકારક સ્વીકાર અને પાલન કરાવવા માટે પ્રયત્ન કરશે.પ્રતિષ્ઠા અને અધિકારોની દૃષ્ટિએ સર્વ માનવો જન્મથી સ્વતંત્ર અને સમાન હોય છે. તેમનામાં વિચારશક્તિ અને અંતઃકરણ હોય છે અને તેમણે પરસ્પર બંધુત્વની ભાવનાથી વર્તવું જોઇએ.દરેક વ્યક્તિને જાતિ, રંગ, લિંગ, ભાષા, ધર્મે, રાજકીય અથવા બીજા અભિપ્રાય, રાષ્ટ્રીય અથવા સામાજિક ઉદ્ભવસ્થાન, મિલકત, જન્મ અથવા મોભા જેવા કોઇપણ જાતના ભેદભાવ વગર આ ધોષણામાં રજૂ કરવામાં આવેલા સધળા અધિકારો અને સ્વતંત્રતા ભોગવવાનો હક્ક છે.વધુમાં કોઇપણ વ્યક્તિ તે સ્વતંત્ર, ટ્રસ્ટ હેઠળના સ્વશાસન હેઠળ ન હોય તેવા અથવા સાર્વભામત્વની બીજી કોઇપણ મર્યાદા હેઠળ આવેલા દેશ અથવા પ્રદેશની હોય તો પણ રાજકીય, હફમવવિષયક અથવા આંતરરાષ્ટ્રીય મોભાના ધોરણે તેની સાથે કોઇપણ ભેદભાવ રાખવામાં આવશે નહિ.દરેક વ્યક્તિને જીવવાનો, સ્વતંત્રતાનો અને સ્વરક્ષણનો અધિકાર છે.કોઇને પણ ગુલામી અથવા પરાધીન દશામાં રાખવામાં આવશે નહિ; દરેક પ્રકારની ગુલામી અને ગુલામોના વેપાર પર પ્રતિબંધ મૃકવામાં આવશે.કોઇપણ વ્યક્તિની ઉપર જુલમ ગુજારવામાં આવશે નહિ અથવા તેની સાથે ધાતકી, અમાનુષી અથવા હલકા પ્રકારનો વર્તાવ રાખવામાં આવશે નહિ અથવા તેવા પ્રકારની શિક્ષા કરવામાં આવશે નહિ.દરેક વ્યક્તિને દરેક હેકાણે કાયદાની સમક્ષ માનવ તરીકે સ્વીકાર કરાવવાનો અધિકાર છે.કાયદા સમક્ષ સર્વ માણસો સમાન છે અને કોઇપણ જાતના ભેદભાવ વગર કાયદાનું રક્ષણ સમાન ધોરણે મેળવવાને હક્કદાર છે. આ ધોષણાનો ભંગકરીને કોઇપણ જાતના ભેદભાવ સામે અને આવા ભેદભાવ જગાવવામાં, કોઇપણ જાતની ઉશ્કેરણી કરવા સામે સમાન રક્ષણ મેળવવાનો સર્વને હક્ક છે.દરેક વ્યક્તિને સંવિધાન અથવા કાયદા દ્વારા તેને મળેલા મૂળભૂત અધિકારોનો ભંગ કરતા કૃત્યો માટે સક્ષમ રાષ્ટ્રીય ન્યાયાધિકરણ દ્વારા અસરકારક ઉપાયો લેવાનો હક્ક છે.કોઇપણ વ્યક્તિને આપખુદ રીતે ગિરફતાર કરવામાં, અટકઃયતમાં રાખવામાં અથવા દેશનિકાલ કરવામાં આવશે નહિ.દરેક વ્યક્તિને પોતાના અધિકારો અને બંધનોના અને તેની વિરુદ્ધ કોઇપણ ફોજદારી આરોપના નિર્ણયમાં કોઇ સ્વતંત્ર અને નિષ્પક્ષ ન્યાયાધિકરણ દ્વારા વ્યાજબી અને જાહેર સુનાવણી કરાવવાનો સંપૂર્ણ સમાન ધોરણે અધિકાર છે.જેની ઉપર ફોજદારી ગુનાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હોય તેવી દરેક વ્યક્તિને ગુનાની જાહેર તપાસણી વખતે તેના બચાવ માટે સધળી જરૂરી બાંયધરીઓ આપવામાં આવી હોય છે. કાયદા પ્રમાણે ગુનેગાર સાબીત થાય ત્યાં સુંધી પોતાને નિર્દોષ માનવાનો અધિકાર છે.કોઇપણ વ્યક્તિ, કોઇપણ કૃત્ય અથવા કસૂર જે વખતે કરી હોય અથવા થઇ હોય તે વખતે રાષ્ટ્રીય અથવા આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા હેઠળ તે કૃત્ય અથવા કસૂર ફોજદારી ગુનો ગણાતો ન હોય તો તે કારણે કોઇપણ ફોજદારી ગુના માટે તે ગુનેગાર ગણાશે નહિ તેમજ તેને તે ફોઝદારી ગુનો થયો હોય તે વખતે લાગુ પડતી હોય તેવી શિક્ષા કરતાં વધુ ભારે શિક્ષા પણ કરવામાં આવશે નહિ.કોઇપણ વ્યક્તિના એકાન્ત, કુટુંબ, ઘર અથવા પત્રવ્યવહારમાં આપખુદીપણે દખલગીરી કરવામાં આવશે નહિ તેમજ તેના માન અને પ્રતિષ્ઠા પર આક્રમણ કરવા દેવામાં આવશે નહિ. આવી દખલગીરી અથવા આક્રમણ સામે કાયદાનું રક્ષણ માગવાનો દરેકને અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને દરેક રાજ્યની હદની અંદર સ્વતંત્ર રીતે હરવાફરવા અને વસવાનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને પોતાનો તેમજ બીજો કોઇ પણ દેશ છોડી જવાનો અને પોતાના દેશમાં પાછા ફરવાનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને જુલ્મમાંથી છટકીને બીજા દેશોમાં આશ્રય લેવાનો, ભોગવવાનો અધિકાર છે.પરંતુ બીનરાજકીય ગુનાઓમાંથી અથવા સંયુકત રાષ્ટ્રોના હેતુઓ અને સિદ્ધાન્તોની વિરુદ્ધ હોય તેવાં કૃત્યોમાંથી ખરેખર ઉપસ્થિત થતા દાવાઓના કિસ્સામાં આવા અધિકારની માંગણી કરવી નહિ.દરેક વ્યક્તિને રાષ્ટ્રીયતાનો અધિકાર છે.કોઇપણ વ્યક્તિ પાસેથી આપખુદી રીતે તેની રાષ્ટ્રીયતાનો હક્ક ઝૂંટવી લેવામાં આવશે નહિ અથવા તેની રાષ્ટ્રીયતામાં ફેરફાર કરવાના હક્કથી તેને વંચિત રાખવામાં આવશે નહિ.જાતિ, રાષ્ટ્રીયતા કે ધર્મને લગતી કોઇપણ મર્યાદા વિના પુખ્ત વયના સ્ત્રીપુરુષોને લગ્ન કરવાનો અને કુટુંબ રચવાનો અધિકાર છે. લગ્ન વિશે, લગ્ન દરમિયાન અને જુદા પડતી વખતે તેઓ સમાન હક્કના અધિકારી છે.લગ્ન કરવાની ઇચ્છા રાખતા વરવહુની સ્વતંત્ર અને સંપૂર્ણ સંમતિથી જ લગ્ન કરવામાં આવશે.કુટુંબ એ સમાજનું સ્વાભાવિક અને મૂળભૂત સમૂહ એકમ છે અને સમાજ તેમજ રાજ્ય દ્વારા રક્ષણનું અધિકારી છે.દરેક વ્યક્તિને એકલા તેમજ બીજાની સાથે મિલકત રાખવાનો અધિકાર છે.કોઇપણ વ્યક્તિ પાસેથી તેની મિલકત આપખુદી રીતે ઝૂંટવી લેવામાં આવશે નહિ.દરેક વ્યક્તિને વિચાર, અંતઃ કરણુ અને ધર્મની સ્વતંત્રતાનો અધિકાર છે. આ અધિકારમાં તેનાં ધર્મ અથવા મઃન્યતામાં ફેરફાર કરવાની સ્વતંત્રતા અને પોતાના ધર્મ અથવા માન્યતાને શિક્ષણ, વ્યવહાર, ભક્તિ અને પાલન દ્વારા એકલાં અથવા બીજાઓની સાથે અને જાહેરમાં અથવા ખાનગીમાં પ્રગટ કરવાની સ્વતંત્રતાનો પણ સમાવેશ થાય છે.દરેક વ્યક્તિને અભિપ્રાય અને ઉચ્ચારણની સ્વતંત્રતાનો અધિકાર છે. આ અધિકારમાં દખલગીરી વિના અભિપ્રાયો ધરાવવાની સ્વતંત્રતા અને કોઇપણ માધ્યમ અને સરહદોથી પર માહિતી અને વિચારોની શોધ કરવાની, તેને પ્રાપ્ત કરવાની અને આઘન કરવાની સ્વતંત્રતાનો સમાવેશ થાય છે.દરેક વ્યક્તિને શાન્ત સભા અને મંડળી રચવાની સ્વતંત્રતાનો અધિકાર છે.કોઇપણ વ્યક્તિ પર અમુક મંડળીના સભ્ય યવાની ફરજ પાડી શકાય નહિ.દરેક વ્યક્તિને સીધી રીતે અથવા તો સ્વતંત્ર રીતે ચૂંટેલા પ્રતિનિધિઓ દ્વારા પોતાના દેશાની સરકારમાં ભાગલેવાનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને પોતાના દેશાની જાહેર નોકરીઓમાં સમાન પ્રવેશનો અધિકાર છે.જનતાની ઇચ્છા એ સરકારની સત્તાની ભૂમિકા રહેશે. આ ઇચ્છા સર્વમાન્ય અને સમાન મતાધિકાર અને ગુપ્ત મતદાન અથવા એવી સમાન સ્વતંત્ર મતદાન પદ્ધતિઓ વડે કરવામાં આવતી નિયતકાલિક અને શુદ્ધ ન્યૂંટણીઓ દ્વારા વ્યકત યશે.સમાજના દરેક સભ્ય તરીકે દરેક વ્યક્તિને સામાજિક સલામતીનો અધિકાર છે અને પોતાની પ્રતિષ્ઠા અને પોતાના વ્યક્તિત્વના સ્વતંત્ર વિકાસને માટે અનિવાર્ય એવા આર્થિક, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક અધિકારો, રાષ્ટ્રીય પરિશ્રમ અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર દ્વારા અને દરેક રાજ્યના સંચાલન અને સમૃદ્ધિ અનુસાર પ્રાપ્ત કરવાની તે અધિકારી છે.દરેક વ્યક્તિને કામ કરવાનો, નોકરીની સ્વતંત્ર પસંદગીનો, કામની ન્યાયી અને ફાયદાકારક શરતો અને બેકારીની સામે રક્ષણ મેળવવાનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને કોઇપણ પ્રકારના ભેદભાવ વિના સમાન કાર્ય માટે સમાન પગાર મેળવવાનો અધિકાર છે.કામ કરનાર દરેક વ્યક્તિને તેના પોતાના અને તેના કુટુંબના માનવ પ્રતિષ્ઠાને લાયક અસ્તિત્વની ખાતરી આપતો ન્યાયી અને ફાયદાકારક બદલો મેળવવાનો અને જરૂર જણાય તો સામાજિક રક્ષણના બીજાં સાધનો મેળવવાનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને પોતાના હિતોના રક્ષણને માટે ટ્રેડ યુનિયનો રચવાનો કે તમા જોડાવાનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને કામના કલાકોની વ્યાજબી મર્યાદા અને પગાર સાથેની સામયિક રજાઓ સહિત આરામ અને કુરસદનો અધિકાર છે.દરેક વ્યક્તિને તેના પોતાના અને તેના કુટુંબની તંદુરસ્તી અને સુખને માટે આવશ્યક ખોરાક, કપડાંલત્તા, મકાન અને દાકતરી સંભાળ અને જરૂરી સામાજિક સેવાઓ સહિત જીવનધોરણનો અધિકાર છે અને બેકારી, માંદગી, અશકિત, વિધવાવસ્થા, વૃદ્ધાવસ્થા અથવા તેના કાખૂ બહારતા સંજેગોમાં આજીવિકાના અભાવ પ્રસગે તેને સલામતી મેળવવાનો અધિકાર છે.માતૃત્વ અને બાળપણ ખાસ સંભાળ અને મદદના અધિકારી છે. લગ્ન કે લગ્નની બહાર જન્મેલાં બધાં બાળકો એકજ પ્રકારનું સામાજિક રક્ષણ મોગવશે.દરેક વ્યક્તિને શિક્ષણનો અધિકાર છે. ઓછામાં ઓછું પ્રાથમિક અને પાયાના તબક્કાઓમાં શિક્ષણ મફત રહેશે. પ્રાથમિક શિક્ષણ ફરજિયાત રહેશે. વિશેષ વિઘાવિષયક અને વ્યવસાયી શિક્ષણ સામાન્યતઃ ઉપલબ્ધ રહેશે અને યોગ્યતાના ધોરણ પર ઉચ્ચ શિક્ષણ પ્રાપ્ત કરવાનો સર્વને સમાન અધિકાર રહેશે.માનવવ્યક્તિત્વના સંપૂર્ણ વિકાસ અને માનવહક્કો અને મૂળભૂત સ્વતંત્રતાઓ પ્રત્યેના માનને દઢિભૂત કરવા તરફ શિક્ષણનું લક્ષ રાખવામાં આવશે. બધાં રાષ્ટ્રો, જાતિ અથવા ધાર્મિક સમૂહો વચ્ચે તે સમજ, સહિષ્ણુતા અને મૈત્રી બઢાવશે અને શાંતિની જાળવણી માટેની સંયુકત રાષ્ટ્રોની પ્રવૃત્તિઓને આગળ ધપાવશે.પોતાનાં બાળકોને કયા પ્રકારનું શિક્ષણ આપવું તે પસંદ કરવાનો પ્રથમ અધિકાર માબાપોને રહેશે.કોમના સાંસ્કૃતિક જીવનમાં છૂટથી ભાગ લેવાનો, કલાઓનો આનંદ માણવાનો અને વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિ અને તેના લાભોમાં ભાગીદાર થવાનો દરેક વ્યક્તિને અધિકાર છે.વૈજ્ઞાનિક, સાહિત્યિક અથવા કલાત્મક સર્જન જેનાં તે પોતે કર્તા હોય તેમાંથી ઊભાં થતાં નૈતિક અને ભૌતિક હિતોના રક્ષણ માટેનો દરેક વ્યક્તિનો અધિકાર છે.આ ઘોષણામાં રજૂ કરવામાં આવેલા અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓ જેમાં સંપૂર્ણતયા સિદ્ધ થઇ શકે તેવી સામાજિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થા માટે દરેક વ્યક્તિ અધિકારી છે.જે કોમમાં જ તેના વ્યક્તિનો સ્વતંત્ર અને સંપૂર્ણ વિકાસ શકય છે તે તે કોમ પ્રત્યે દરેક વ્યક્તિને ફરજે બજાવવાની હોય છે.દરેક વ્યક્તિ પોતાના અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓના અમલની બાબતમાં તે માત્ર બીજાઓના અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓના યોગ્ય સ્વીકાર અને સન્માનની સલામતીના હેતુ માટે અને લોકશાહી સમાજમાં નીતિ, જાહેર વ્યવસ્થા અને સામાન્ય સુખ માટેની વ્યાજબી જરૂરિયાતો પૂરી પાડવાના હેતુ માટે કાયદાએ નકકી કરેલી એવી મર્યાદાઓને આધીન રહેશે.કોઇપણ પ્રસંગે આ અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓ સંયુકત રાષ્ટ્રના હેતુઓ અને સિદ્ધાંતોની વિરુદ્ધ અમલમાં મૂકી શકાશે નહિ.આ ઘોષણામાં રજૂ થપેલા કોઇપણ અધિકારો અને સ્વતંત્રતાઓનો નાશ કરવા માટેની કોઇ પ્રવૃત્તિમાં રોકાવાનો અથવા કોઇ કાર્ય કરવાનો કોઇ રાજ્ય, સમૃહ કે વ્યક્તિને અધિકાર પ્રાપ્ત થાય છે એવો કોઇપણ અર્થ આ ઘોષણાનો કરવાનો નથી.Considerando que o reconhecimento da dignidade inerente a todos os membros da família humana e dos seus direitos iguais e inalienáveis constitui o fundamento da liberdade, da justiça e da paz no mundo;Considerando que o desconhecimento e o desprezo dos direitos humanos conduziram a actos de barbárie que revoltam a consciência da Humanidade e que o advento de um mundo em que os seres humanos sejam livres de falar e de crer, libertos do terror e da miséria, foi proclamado como a mais alta inspiração do ser humano;Considerando que é essencial a protecção dos direitos humanos através de um regime de direito, para que os seres humanos não sejam compelidos, em supremo recurso, à revolta contra a tirania e a opressão;Considerando que é essencial encorajar o desenvolvimento de relações amistosas entre as nações;Considerando que, na Carta, os povos das Nações Unidas proclamam, de novo, a sua fé nos direitos fundamentais dos seres humanos, na dignidade e no valor da pessoa humana, na igualdade de direitos dos homens e das mulheres e se declararam resolvidos a favorecer o progresso social e a instaurar melhores condições de vida dentro de uma liberdade mais ampla;Considerando que os Estados membros se comprometeram a promover, em cooperação com a Organização das Nações Unidas, o respeito universal e efectivo dos direitos humanos e das liberdades fundamentais;Considerando que uma concepção comum destes direitos e liberdades é da mais alta importância para dar plena satisfação a tal compromisso:A Assembleia Geral proclama a presente Declaração Universal dos Direitos Humanos como ideal comum a atingir por todos os povos e todas as nações, a fim de que todos os indivíduos e todos os órgãos da sociedade, tendo‐a constantemente no espírito, se esforcem, pelo ensino e pela educação, por desenvolver o respeito desses direitos e liberdades e por promover, por medidas progressivas de ordem nacional e internacional, o seu reconhecimento e a sua aplicação universais e efectivos tanto entre as populações dos próprios Estados membros como entre as dos territórios colocados sob a sua jurisdição.Todos os seres humanos nascem livres e iguais em dignidade e em direitos. Dotados de razão e de consciência, devem agir uns para com os outros em espírito de fraternidade.Todos os seres humanos podem invocar os direitos e as liberdades proclamados na presente Declaração, sem distinção alguma, nomeadamente de raça, de cor, de sexo, de língua, de religião, de opinião política ou outra, de origem nacional ou social, de fortuna, de nascimento ou de qualquer outra situação.Além disso, não será feita nenhuma distinção fundada no estatuto político, jurídico ou internacional do país ou do território da naturalidade da pessoa, seja esse país ou território independente, sob tutela, autónomo ou sujeito a alguma limitação de soberania.Todo o indivíduo tem direito à vida, à liberdade e à segurança pessoal.Ninguém será mantido em escravatura ou em servidão; a escravatura e o trato dos escravos, sob todas as formas, são proibidos.Ninguém será submetido a tortura nem a penas ou tratamentos cruéis, desumanos ou degradantes.Todos os indivíduos têm direito ao reconhecimento, em todos os lugares, da sua personalidade jurídica.Todos são iguais perante a lei e, sem distinção, têm direito a igual protecção da lei. Todos têm direito a protecção igual contra qualquer discriminação que viole a presente Declaração e contra qualquer incitamento a tal discriminação.Toda a pessoa tem direito a recurso efectivo para as jurisdições nacionais competentes contra os actos que violem os direitos fundamentais reconhecidos pela Constituição ou pela lei.Ninguém pode ser arbitrariamente preso, detido ou exilado.Toda a pessoa tem direito, em plena igualdade, a que a sua causa seja equitativa e publicamente julgada por um tribunal independente e imparcial que decida dos seus direitos e obrigações ou das razões de qualquer acusação em matéria penal que contra ela seja deduzida.Toda a pessoa acusada de um acto delituoso presume‐se inocente até que a sua culpabilidade fique legalmente provada no decurso de um processo público em que todas as garantias necessárias de defesa lhe sejam asseguradas.Ninguém será condenado por acções ou omissões que, no momento da sua prática, não constituíam acto delituoso à face do direito interno ou internacional. Do mesmo modo, não será infligida pena mais grave do que a que era aplicável no momento em que o acto delituoso foi cometido.Ninguém sofrerá intromissões arbitrárias na sua vida privada, na sua família, no seu domicílio ou na sua correspondência, nem ataques à sua honra e reputação. Contra tais intromissões ou ataques toda a pessoa tem direito a protecção da lei.Toda a pessoa tem o direito de livremente circular e escolher a sua residência no interior de um Estado.Toda a pessoa tem o direito de abandonar o país em que se encontra, incluindo o seu, e o direito de regressar ao seu país.Toda a pessoa sujeita a perseguição tem o direito de procurar e de beneficiar de asilo em outros países.Este direito não pode, porém, ser invocado no caso de processo realmente existente por crime de direito comum ou por actividades contrárias aos fins e aos princípios das Nações Unidas.Todo o indivíduo tem direito a ter uma nacionalidade.Ninguém pode ser arbitrariamente privado da sua nacionalidade nem do direito de mudar de nacionalidade.A partir da idade núbil, o homem e a mulher têm o direito de casar e de constituir família, sem restrição alguma de raça, nacionalidade ou religião. Durante o casamento e na altura da sua dissolução, ambos têm direitos iguais.O casamento não pode ser celebrado sem o livre e pleno consentimento dos futuros esposos.A família é o elemento natural e fundamental da sociedade e tem direito à protecção desta e do Estado.Toda a pessoa, individual ou colectivamente, tem direito à propriedade.Ninguém pode ser arbitrariamente privado da sua propriedade.Toda a pessoa tem direito à liberdade de pensamento, de consciência e de religião; este direito implica a liberdade de mudar de religião ou de convicção, assim como a liberdade de manifestar a religião ou convicção, sozinho ou em comum, tanto em público como em privado, pelo ensino, pela prática, pelo culto e pelos ritos.Todo o indivíduo tem direito à liberdade de opinião e de expressão, o que implica o direito de não ser inquietado pelas suas opiniões e o de procurar, receber e difundir, sem consideração de fronteiras, informações e ideias por qualquer meio de expressão.Toda a pessoa tem direito à liberdade de reunião e de associação pacíficas.Ninguém pode ser obrigado a fazer parte de uma associação.Toda a pessoa tem o direito de tomar parte na direcção dos negócios, públicos do seu país, quer directamente, quer por intermédio de representantes livremente escolhidos.Toda a pessoa tem direito de acesso, em condições de igualdade, às funções públicas do seu país.A vontade do povo é o fundamento da autoridade dos poderes públicos: e deve exprimir‐se através de eleições honestas a realizar periodicamente por sufrágio universal e igual, com voto secreto ou segundo processo equivalente que salvaguarde a liberdade de voto.Toda a pessoa, como membro da sociedade, tem direito à segurança social; e pode legitimamente exigir a satisfação dos direitos económicos, sociais e culturais indispensáveis, graças ao esforço nacional e à cooperação internacional, de harmonia com a organização e os recursos de cada país.Toda a pessoa tem direito ao trabalho, à livre escolha do trabalho, a condições equitativas e satisfatórias de trabalho e à protecção contra o desemprego.Todos têm direito, sem discriminação alguma, a salário igual por trabalho igual.Quem trabalha tem direito a uma remuneração equitativa e satisfatória, que lhe permita e à sua família uma existência conforme com a dignidade humana, e completada, se possível, por todos os outros meios de protecção social.Toda a pessoa tem o direito de fundar com outras pessoas sindicatos e de se filiar em sindicatos para defesa dos seus interesses.Toda a pessoa tem direito ao repouso e aos lazeres, especialmente, a uma limitação razoável da duração do trabalho e as férias periódicas pagas.Toda a pessoa tem direito a um nível de vida suficiente para lhe assegurar e à sua família a saúde e o bem‐estar, principalmente quanto à alimentação, ao vestuário, ao alojamento, à assistência médica e ainda quanto aos serviços sociais necessários, e tem direito à segurança no desemprego, na doença, na invalidez, na viuvez, na velhice ou noutros casos de perda de meios de subsistência por circunstâncias independentes da sua vontade.A maternidade e a infância têm direito a ajuda e a assistência especiais. Todas as crianças, nascidas dentro ou fora do matrimónio, gozam da mesma protecção social.Toda a pessoa tem direito à educação. A educação deve ser gratuita, pelo menos a correspondente ao ensino elementar fundamental. O ensino elementar é obrigatório. O ensino técnico e profissional dever ser generalizado; o acesso aos estudos superiores deve estar aberto a todos em plena igualdade, em função do seu mérito.A educação deve visar à plena expansão da personalidade humana e ao reforço dos direitos humanos e das liberdades fundamentais e deve favorecer a compreensão, a tolerância e a amizade entre todas as nações e todos os grupos raciais ou religiosos, bem como o desenvolvimento das actividades das Nações Unidas para a manutenção da paz.Aos pais pertence a prioridade do direito de escolher o género de educação a dar aos filhos.Toda a pessoa tem o direito de tomar parte livremente na vida cultural da comunidade, de fruir as artes e de participar no progresso científico e nos benefícios que deste resultam.Todos têm direito à protecção dos interesses morais e materiais ligados a qualquer produção científica, literária ou artística da sua autoria.Toda a pessoa tem direito a que reine, no plano social e no plano internacional, uma ordem capaz de tornar plenamente efectivos os direitos e as liberdades enunciadas na presente Declaração.O indivíduo tem deveres para com a comunidade, fora da qual não é possível o livre e pleno desenvolvimento da sua personalidade.No exercício destes direitos e no gozo destas liberdades ninguém está sujeito senão às limitações estabelecidas pela lei com vista exclusivamente a promover o reconhecimento e o respeito dos direitos e liberdades dos outros e a fim de satisfazer as justas exigências da moral, da ordem pública e do bem‐estar numa sociedade democrática.Em caso algum estes direitos e liberdades poderão ser exercidos contrariamente aos fins e aos princípios das Nações Unidas.Nenhuma disposição da presente Declaração pode ser interpretada de maneira a envolver para qualquer Estado, agrupamento ou indivíduo o direito de se entregar a alguma actividade ou de praticar algum acto destinado a destruir os direitos e liberdades aqui enunciados.Budući da su priznavanje uroćenog dostojanstva i jednakih i neotućivih prava svih ćlanova ljudske obitelji temelj slobode, pravde i mira u svijetu,Budući da su nepoštovanje i preziranje prava ćovjeka imali za posljedicu akte, koji su grubo vrijećali savjest ćovjećanstva i budući da je stvaranje svijeta u kojem će ljudska bića ućivati slobodu govora i vjerovanja i slobodu od straha i nestašice bilo proglašeno kao najviša tećnja obićnih ljudi,Budući da je bitno da prava ćovjeka budu zaštićena vladavinom prava, kako ćovjek ne bi bio primoran da kao za posljednjim sredstvom posegne za pobunom protiv tiranije i ugnjetavanja,Budući da je bitno da se unaprećuje razvoj prijateljskih odnosa izmeću naroda;Budući da su narodi Ujedinjenih naroda ponovno potvrdili u Povelji svoju vjeru u osnovna prava ćovjeka , u dostojanstvo i vrijednost ćovjekove osobe i ravnopravnost muškaraca i ćena i budući da su odlućili unaprećivati društveni napredak i bolji ćivotni standard u široj slobodi,Budući da su se drćave ćlanice obvezale da u suradnji s Ujedinjenim narodima postignu unaprećenje općeg poštovanja ćovjekovih prava i osnovnih sloboda i njihovo odrćavanje,Budući da je zajednićko razumijevanje tih prava i sloboda od najveće vaćnosti za puno ostvarenje te obveze,OPĆA SKUPŠTINAproglašavaOVU OPćU DEKLARACIJU O PRAVIMA ćOVJEKA kao zajednićko mjerilo postignuća za sve narode i sve drćave radi toga da bi svaki pojedinac i svaki organ društva, imajući Deklaraciju stalno na umu, tećili da ućenjem i odgojem pridonesu poštovanju tih prava i sloboda i da bi naprednim nacionalnim i mećunarodnim mjerama osigurali njihovo opće i djelotvorno priznanje i odrćavanje, kako meću narodima samih drćava ćlanica, tako i meću narodima onih podrućja koja su pod njihovom sudbenošću.Sva ljudska bića raćaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratstva.Svakome su dostupna sva prava i slobode navedene u ovoj Deklaraciji bez razlike bilo koje vrste, kao što su rasa, boja, spol, jezik,vjera,politićko ili drugo mišljenje, nacionalno ili društveno porijeklo, imovina, roćenje ili drugi pravni poloćaj.Nadalje, ne smije se ćiniti bilo kakva razlika na osnovi politićkog, pravnog ili mećunarodnog poloćaja zemlje ili podrućja kojima neka osoba pripada, bilo da je to podrućje neovisno, pod starateljstvom,nesamoupravno, ili da se nalazi ma pod kojima drugim ogranićenjima suverenosti.Svatko ima pravo na ćivot, slobodu i osobnu sigurnost.Nitko ne smije biti drćan u ropstvu ili ropskom odnosu; ropstvo i trgovina robljem zabranjuju se u svim svojim oblicima.Nitko ne smije biti podvrgnut mućenju ili okrutnom,nećovjećnom ili ponićavajućem postupku ili kaćnjavanju.Svatko ima pravo da se svagdje pred zakonom priznaje kao osoba.Svi su pred zakonom jednaki i imaju pravo, bez ikakve diskriminacije, na jednaku zaštitu zakona. Svi imaju pravo na jednaku zaštitu protiv bilo kakve diskrimininacije kojom se krši ova Deklaracija i protiv svakog poticanja na takvu diskriminaciju.Svatko ima pravo na djelotvorna pravna sredstva putem nadlećnih nacionalnih sudova zbog djela kojima se krše osnovna prava koja mu pripadaju temeljem ustava i zakona.Nitko ne smije biti podvrgnut samovoljnom uhićenju, zatvoru ili izgonu.Svatko ima pravo da ga u punoj jednakosti pošteno i javno sasluša neovisan i nepristran sud radi utvrćivanja njegovih prava i obveza i bilo kakve kaznene optućbe protiv njega.Svatko optućen za kazneno djelo ima pravo da se smatra nevinim dok se na osnovi zakona krivnja ne dokaće na javnoj raspravi na kojoj je imao sva jamstva potrebna za svoju obranu.Nitko se ne smije smatrati krivim za kazneno djelo na osnovi bilo kakvog ćina ili propusta koji nisu bili kazneno djelo prema nacionalnom ili mećunarodnom pravu u vrijeme kada su bili poćinjeni. Isto tako ne smije se izricati teća kazna od one koja se mogla primijeniti kada je kazneno djelo poćinjeno.Nitko ne smije biti izvrgnut samovoljnom miješanju u svoj privatni ćivot, obitelj, dom ili dopisivanje, niti napadajima na svoju ćast i ugled. Svatko ima pravo na zaštitu zakona protiv takvog miješanja ili napada.Svatko ima pravo na slobodu kretanja i stanovanja unutar granica svake drćave.Svatko ima pravo napustiti bilo koju zemlju, ukljućujući svoju vlastitu, i vratiti se u svoju zemlju.Svatko ima pravo traćiti i ućivati u drugim zemljama utoćište pred progonima.Na to se pravo ne moće pozivati u slućaju progona koji su izazvani nepolitićkim zloćinima ili djelima protivnima ciljevima i naćelima Ujedinjenih naroda.Svatko ima pravo na drćavljanstvo.Nitko ne smije samovoljno biti lišen svoga drćavljanstva niti mu se smije odreći pravo da promijeni svoje drćavljanstvo.Punoljetni muškarci i ćene, bez ikakvih ogranićenja u pogledu rase, drćavljanstva ili vjere, imaju pravo sklopiti brak i osnovati obitelj. Oni su ravnopravni prilikom sklapanja braka, za vrijeme njegova trajanja i prilikom njegova razvoda.Brak se sklapa samo uz slobodan i potpun pristanak onih koji namjeravaju stupiti u brak.Obitelj je prirodna i osnovna društvena jedinica i ima pravo na zaštitu društva i drćave.Svatko ima pravo da sam posjeduje imovinu, a isto tako da je posjeduje u zajednici s drugima.Nitko ne smije samovoljno biti lišen svoje imovine.Svatko ima pravo na slobodu misli, savjesti i vjere; to pravo ukljućuje slobodu da promijeni svoju vjeru ili vjerovanje i slobodu da, bilo pojedinaćno ili zajedno s drugima, javno ili privatno, oćituje vjeru ili vjerovanje ućenjem, praktićnim vršenjem, obredima i odrćavanjem.Svatko ima pravo na slobodu mišljenja i izraćavanja; ovo pravo ukljućuje slobodu mišljenja, bez tućeg miješanja, a isto tako i traćenje, primanje i priopćavanje obavijesti i ideja bilo kojim sredstvima i bez obzira na granice.Svatko ima pravo na slobodu mirnog okupljanja i udrućivanja.Nitko ne moće biti primoran pripadati nekom udrućenju.Svatko ima pravo sudjelovati u upravi svoje zemlje, neposredno ili preko slobodno izabranih predstavnika.Svatko ima pravo na jednak pristup javnim slućbama u svojoj zemlji.Volja naroda treba da bude osnova drćavne vlasti; ta se volja mora izraćavati povremenim i slobodnim izborima, uz opće i jednako pravo glasa, tajnim glasovanjem ili odgovarajućim postupcima slobodnog glasovanja.Svatko, kao ćlan društva, ima pravo na socijalno osiguranje i pravo ostvarivati gospodarska, socijalna i kulturna prava potrebna za svoje dostojanstvo i za razvoj svoje osobnosti putem drćavne pomoći i mećunarodne suradnje, a u skladu s organizacijom i sredstvima svake drćave.Svatko ima pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na pravićne i povoljne uvjete rada i na zaštitu od nezaposlenosti.Svatko bez razlike ima pravo na jednaku plaću za jednaki rad.Svatko tko radi ima pravo na pravićnu i povoljnu plaću koja njemu i njegovoj obitelji osigurava ćovjeka dostojni opstanak i koja se, po potrebi, dopunjuje drugim sredstvima socijalne zaštite.Svatko ima pravo radi zaštite svojih interesa osnivati sindikate i stupati u njih.Svatko ima pravo na odmor i dokolicu, ukljućujući razumno ogranićenje radnih sati i periodićne plaćene dopuste.Svatko ima pravo na ćivotni standard koji odgovara zdravlju i dobrobiti njega samoga i njegove obitelji, ukljućujući hranu, odjeću, stan i lijećnićku njegu, te potrebne socijalne usluge, kao i pravo na osiguranje u slućaju nezaposlenosti, bolesti, nesposobnosti, udovištva, starosti ili drugog pomanjkanja sredstava za ćivot u prilikama koje su izvan njegove moći.Majka i dijete imaju pravo na posebnu skrb i pomoć. Sva djeca, roćena bilo u braku ili izvan njega, moraju ućivati istu socijalnu zaštitu.Svatko ima pravo na obrazovanje. Obrazovanje mora biti besplatno, bar u osnovnim i nićim stupnjevima. Osnovno obrazovanje mora biti obvezatno. Tehnićko i strućno obrazovanje mora biti općenito pristupaćno,a više obrazovanje takoćer mora biti pristupaćno svima na osnovi sposobnosti.Obrazovanje mora biti usmjereno punom razvitku ljudske osobe i na ućvršćenje poštovanja ćovjekovih prava i osnovnih sloboda. Ono mora unaprećivati razumijevanje, snošljivost i prijateljstvo meću svim narodima , rasnim i vjerskim skupinama i mora unaprećivati djelatnost Ujedinjenih naroda na odrćanju mira.Roditelji imaju prvenstveno pravo birati vrstu obrazovanja za svoju djecu.Svatko ima pravo slobodno sudjelovati u kulturnom ćivotu zajednice, ućivati u umjetnosti i sudjelovati u znanstvenom napretku i u njegovim koristima.Svatko ima pravo na zaštitu moralnih i materijalnih interesa koji proistjeću od ma kojeg znanstvenog, knjićevnog ili umjetnićkog djela kojemu je autor.Svatko ima pravo na društveni i mećunarodni poredak u kojem prava i slobode navedeni u ovoj Deklaraciji mogu biti potpuno ostvareni.Svatko ima obveze prema zajednici iz koje je jedino moguće slobodno i puno razvijanje njegove osobnosti.U izvršavanju svojih prava i sloboda svatko mora biti podvrgnut samo ogranićenjima odrećenima zakonom iskljućivo radi osiguranja dućnog priznanja i poštovanja prava i sloboda drugih i radi zadovoljenja pravićnih zahtjeva morala, javnog poretka i općeg blagostanja u demokratskom društvu.Ta prava i slobode ni u kojem se slućaju ne mogu primjenjivati protivno ciljevima i naćelima Ujedinjenih naroda.Ništa se u ovoj Deklaraciji ne moće tumaćiti kao pravo ma koje drćave, skupine ili osobe da sudjeluje bilo u kojoj djelatnosti ili da ćini bilo kakvu radnju usmjerenu uništenju bilo kojih ovdje navedenih prava i sloboda.Kwalunkwe referenza għall-maskil, f’din l-Istqarrija qed tirreferi wkoll għall-femminil.Billi l-għarfien tad-dinjità proprja tal-membri kollha tal-familja umana u tad-drittijiet tagħhom ugwali li ma jistgħux jitteħdulhom hu s-sies tal-ħelsien, tal-ħaqq u tal-paċi fid-dinja,Billi t-tkasbir u ż-żebliħ tal-jeddijiet tal-bniedem ġabu magħhom għemejjel kiefra li weġġgħu l-kuxjenza tal-umanità, u l-miġja ta’ dinja fejn il-bnedmin ikunu ħielsa li jitkellmu u jemmnu, meħlusa mill-biża’ u mill-miżerja, kienet proklamata bħala l-ogħla xewqa tal-bniedem,Billi hu essenzjali li l-jeddijiet tal-bniedem ikunu mħarsa bil-ħakma tal-liġi biex il-bniedem ma jkunx imġiegħel, fl-aħħar mill-aħħar, li jqum kontra t-tirannija u l-moħqrija,Billi hu essenzjali li jkun imħeġġeġ l-iżvilupp ta’ relazzjonijiet ta’ ħbieb bejn il-ġnus,Billi fl-Istatut il-popli tal-Ġnus Magħquda xandru mill-ġdid il-fidi tagħhom fil-jeddijiet fondamentali tal-bniedem, fid-dinjità u s-siwi tal-persuna umana, fil-jeddijiet ugwali tar-rġiel u tan-nisa, u qatgħuha li jġibu ’l quddiem il-progress soċjali u joħolqu kondizzjonijiet aħjar tal-ħajja f’libertà akbar,Billi l-Istati Membri wiegħdu biex, flimken mal-Organizzazzjoni tal-Ġnus Magħquda, jiżguraw ir-rispett universali u effettiv tal-jeddijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fondamentali,Billi fehma komuni ta’ dawn il-jeddijiet u l-libertajiet hi tal-akbar importanza għat-twettiq sħiħ ta’ din il-wegħda,Għaldaqstant, l-ASSEMBLEA ĠENERALI xxandar DIN L-ISTQARRIJA UNIVERALI DWAR IL-JEDDIJIET TAL-BNIEDEM bħala għan komuni biex jintlaħaq mill-popli u mill-ġnus kollha, ħalli kull bniedem u kull organu tas-soċjetà, billi jżommu dejjem quddiemhom din l-istqarrija, iħabirku biex bit-tagħlim u bl-edukazzjoni jġibu ’l quddiem ir-rispett għal dawn il-jeddijiet u l-libertajiet u biex jiżgurawlhom, b’miżuri progressivi nazzjonali u internazzjonali, l-għarfien u l-ħarsien universali u effettiv, kemm fost il-popli tal-Istati Membri nfushom, kif ukoll fost dawk tal-artijiet taħt il-ġuriżdizzjoni tagħhom.Il-bnedmin kollha jitwieldu ħielsa u ugwali fid-dinjità u d-drittijiet. Huma mogħnija bir-raġuni u bil-kuxjenza u għandhom iġibu ruħhom ma’ xulxin bi spirtu ta’ aħwa.Kulħadd hu intitolat għal dawn il-jeddijiet u l-libertajiet imxandra f’din l-Istqarrija, bla ebda għażla, bħal ta’ razza, lewn, sess, ilsien, reliġjon, opinjoni politika jew kull opinjoni oħra, oriġini nazzjonali jew soċjali, proprjetà, twelid jew kull qagħda oħra.Mhux biss, iżda l-ebda għażla m’għandha ssir fuq bażi tal-qagħda politika, ġuridika jew internazzjonali tal-pajjiż jew territorju li minnu tiġi l-persuna, kemm jekk tkun indipendenti, kemm jekk tkun fdata lil xi pajjiż ieħor, kemm jekk ma jkollhiex gvern tagħha kif ukoll jekk ikollha xi limiti oħra fis-sovranità tagħha.Kull bniedem għandu l-jedd għall-ħajja, għall-ħelsien u għas-sigurtà tal-persuna tiegħu.Ħadd m’għandu jinżamm ilsir jew fi stat li jixbah lil dak ta’ lsir. L-iskjavitù u n-negozju tal-ilsiera fl-għamliet kollha tagħhom m’għandhomx jitħallew isiru.Ħadd m’għandu jingħata tortura jew kastig jew trattament aħrax, li ma jixraqx lill-bniedem jew li jbaxxih.Kulħadd għandu l-jedd li jintgħaraf kullimkien bħala persuna quddiem il-liġi.Kulħadd huwa ndaqs quddiem il-liġi u għandu l-jedd, bla ebda għażla, għal protezzjoni ugwali mil-liġi. Kulħadd għandu l-jedd għal protezzjoni ndaqs kontra kull għażla li tikser din l-Istqarrija u kontra kull provokazzjoni għal għażla bħal din.Kulħadd għandu l-jedd quddiem it-tribunali nazzjonali kompetenti għal rimedji effettivi kontra l-ksur tal-jeddijiet fondamentali li lilu huma magħrufa mill-kostituzzjoni jew mil-liġi.Ħadd m’għandu jitħalla jkun imħarrek, miżmum il-ħabs jew itturufnat għalxejn b’xejn.Kulħadd għandu l-jedd b’ugwaljanza sħiħa li jkun mismugħ bil-ħaqq u fil-pubbliku minn tribunal indipendenti u imparzjali, li jiddeċiedi l-jeddijiet u d-dmirijiet tiegħu jew xi akkuża kriminali kontrieh.Kull min hu mixli bi ħtija li jistħoqqilha kastig għandu l-jedd li jkun meqjus bla ħtija sakemm il-ħtija tiegħu tkun pprovata skont il-liġi fi proċess pubbliku li fih ikollu l-garanziji kollha meħtieġa biex jiddefendi ruħu.Ħadd m’għandu jkun ikkundannat minħabba għemil jew tħollija ta’ għemil, li fiż-żmien meta twettqu ma kinux ħtijiet li jistħoqqilhom kastig skont il-liġi nazzjonali jew internazzjonali. Lanqas m’għandu jingħata kastig ikbar minn dak li kien jingħata meta twettqet il-ħtija.Ħadd m’għandu jkollu għalxejn b’xejn indħil fil-ħajja privata tiegħu, fil-familja tiegħu, f’daru jew fl-ittri tiegħu, u lanqas m’għandu jbati minn attakki fuq l-unur u l-fama tiegħu. Kulħadd għandu l-jedd għall-protezzjoni mil-liġi kontra kull indħil jew attakki bħal dawn.Kulħadd għandu l-jedd li jmur bil-libertà minn imkien għal ieħor u li jagħżel fejn joqgħod ’il ġewwa mill-fruntieri ta’ kull Stat.Kulħadd għandu l-jedd li jħalli pajjiż, ukoll dak tiegħu, u li jerġa’ lura fih.Kulħadd għandu l-jedd li jfittex u jgawdi f’pajjiżi oħra l-kenn mill-persekuzzjoni.Dan il-jedd ma jistax jintuża fil-każ ta’ persekuzzjonijiet fondati tassew fuq ħtija kontra l-liġi komuni jew fuq għemejjel kontra l-għanijiet u l-prinċipji tal-Ġnus Magħquda.Kulħadd għandu l-jedd għan-nazzjonalità.Ħadd m’għandu jkun imċaħħad għalxejn b’xejn min-nazzjonalità tiegħu, lanqas mid-dritt li jbiddilha.L-irġiel u n-nisa li għandom l-età tagħhom taż-żwieġ, għandhom il-jedd jiżżewġu u jwaqqfu familja mingħajr xkiel minħabba r-razza, in-nazzjonalità jew ir-reliġjon tagħhom. Huma għandhom jeddijiet indaqs għaż-żwieġ, matul iż-żwieġ u meta dan jinħall.Iż-żwieġ m’għandux isir mingħajr il-ftehim ħieles u sħiħ taż-żewġ għarajjes.Il-familja hi l-element naturali u fondamentali tas-soċjetà u għandha l-jedd għall-protezzjoni mis-soċjetà u mill-Istat.Kulħadd għandu l-jedd għall-proprjetà, kemm tiegħu waħdu kif ukoll bi sħab m’oħrajn.Ħadd m’għandu għalxejn b’xejn ikun imċaħħad minn ġidu.Kulħadd għandu l-jedd għal-libertà tal-ħsieb, tal-kuxjenza u tar-reliġjon; dan il-jedd iħaddan il-libertà li wieħed ibiddel ir-reliġjon jew il-konvinzjoni tiegħu u li jkun ħieles, kemm waħdu jew m’oħrajn, fil-beraħ jew fil-privat, jistqarr ir-reliġjon jew il-konvinzjoni tiegħu fit-tagħlim, fl-għemejjel, fil-qima u fil-ħarsien tiegħu.Kulħadd għandu l-jedd għal-libertà li jżomm l-opinjoni tiegħu u li jfissirha; dan iħaddan il-jedd li wieħed iżomm opinjonijiet mingħajr indħil u li jkun jista’ jfittex jirċievi u jgħaddi tagħrif u ideat bil-mezzi li jidhirlu, irrispettivament mill-fruntieri.Kulħadd għandu l-jedd għal-libertà li jiltaqa’ u jissieħeb ma’ oħrajn fil-paċi.Ħadd m’għandu jkun imġiegħel li jissieħeb f’xi għaqda.Kulħadd għandu l-jedd li jieħu sehem fil-gvern ta’ pajjiżu, direttament jew permezz ta’ rappreżentanti magħżula bil-libertà.Kulħadd għandu l-jedd ugwali li jidħol għas-servizzi pubbliċi ta’ pajjiżu.Ir-rieda tal-poplu għandha tkun is-sies tal-awtorità tal-gvern; din ir-rieda għandha tintwera f’elezzjonijiet ġenwini li għandhom isiru minn żmien għal żmien li fihom jivvota kulħadd b’vot indaqs u sigriet jew inkella skont proċeduri bħalhom li jiżguraw il-libertà tal-vot.Kulħadd, bħala membru tas-soċjetà, għandu l-jedd għas-sigurtà soċjali u għandu l-jedd li jissodisfa, permezz tal-isforz nazzjonali u l-koperazzjoni internazzjonali u skont l-organizzazzjoni u r-riżorsi ta’ kull Stat, il-jeddijiet ekonomiċi, soċjali u kulturali li mingħajrhom ma jistax iżomm id-dinjità tiegħu u jiżviluppa bil-libertà l-personalità tiegħu.Kulħadd għandu l-jedd għax-xoghol, għall-għażla ħielsa tal-impjieg, għal kondizzjonijiet ta’ xogħol ġusti u favorevoli u għall-protezzjoni mill-qgħad.Kulħadd, bla ebda għażla, għandu l-jedd għal ħlas indaqs għal xoghol indaqs.Kull min jaħdem għandu l-jedd għal ħlas ġust u favorevoli li jiżgura lilu u lill-familja tiegħu għajxien li jixraq lid-dinjità umana, u li jkun miżjud, jekk jeħtieġ, minn kull mezz ieħor ta’ protezzjoni soċjali.Kulħadd għandu l-jedd jifforma trade unions u jissieħeb fihom għall-protezzjoni tal-interessi tiegħu.Kulħadd għandu l-jedd għall-mistrieħ u għall-btajjel, kif ukoll għal limitazzjoni ta’ ħin raġjonevoli ta’ xogħol u għal vaganzi perjodiċi mħallsin.Kulħadd għandu l-jedd għal livell ta’ ħajja suffiċjenti biex jiżguralu saħħtu, għajxien tajjeb għalih u għall-familja tiegħu, speċjalment f’dak li hu ikel, ilbies, dar, kura medika kif ukoll servizzi soċjali meħtieġa; għandu wkoll il-jedd għas-sigurtà f’każ ta’ qgħad, mard, mankament, irmulija, xjuħija u fil-każi l-oħra meta minħabba ċirkostanzi li ma jkollux kontroll fuqhom jitlef il-mezzi tal-għajxien.L-ommijiet u t-tfal għandhom il-jedd għall-kura u għal għajnuna speċjali. It-tfal kollha, kemm jekk twieldu fiż-żwieġ u kemm barra minnu, għandhom igawdu l-istess protezzjoni speċjali.Kulħadd għandu l-jedd għall-edukazzjoni. L-edukazzjoni għandha tkun b’xejn, għall-inqas fil-gradi elementari u fondamentali tagħha. L-edukazzjoni elementari għandha tkun obbligatorja. L-edukazzjoni teknika u professjonali għandu jkun jista’ jagħmel użu minnha kulħadd; l-edukazzjoni universitarja għandha tkun miftuħa b’mod ugwali għal dawk kollha li jistħoqqilhom.L-edukazzjoni għandu jkollha bħala għan l-iżvilupp sħiħ tal-personalità umana u li ssaħħaħ ir-rispett għall-jeddijiet u għal-libertajiet fondamentali tal-bniedem. Għandha tħeġġeġ il-ftehim, it-tolleranza u l-ħbiberija fost in-nazzjonijiet, ir-razez jew il-gruppi reliġjużi kolha u għandha tmexxi ’l quddiem il-ħidmiet tal-Ġnus Magħquda għaż-żamma tal-paċi.Il-ġenituri għandhom l-ewwel jedd li jagħżlu l-għamla ta’ edukazzjoni li tingħata ’l uliedhom.Kulħadd għandu l-jedd li jieħu sehem bil-libertà fil-ħajja kulturali tal-komunità, li jgawdi l-arti u li jaqsam fil-progress xjentifiku u fil-ġid li jġib miegħu dan il-jedd.Kulħadd għandu l-jedd li jkollu l-protezzjoni għall-interessi morali u materjali tiegħu meta jkun l-awtur ta’ produzzjoni xjentifika, letterarja jew artistika.Kulħadd hu intitolat għal ordni soċjali u internazzjonali li fih il-jeddijiet u l-libertajiet imxandra f’din l-Istqarrija jkunu jistgħu jitwettqu tassew.Kulħadd għandu dmirijiet lejn il-komunità li fiha biss jista’ jwettaq l-iżvilupp ħieles u sħiħ tal-personalità tiegħu.Fit-tħaddim tal-jeddijiet u tal-libertajiet tiegħu, kull wieħed għandu jkollu biss dawk il-limitazzjonijiet li jiġu mil-liġi, li għandha biss bħala għan li tiżgura l-għarfien u r-rispett għall-jeddijiet u l-libertajiet tal-oħrajn u li tissodisfa dak li ġustament jitolbu l-morali, l-ordni pubbliku u l-ġid komuni f’soċjetà demokratika.Dawn il-jeddijiet u l-libertajiet ma jistgħu fl-ebda każ jitħaddmu kontra l-għanijiet u l-prinċipji tal-Ġnus Magħquda.Xejn f’din l-Istqarrija ma jista’ jkun mifhum li jagħti lil xi Stat, għaqda jew persuna l-jedd li tagħmel xi ħidma jew li twettaq xi għemil bil-għan li teqred xi jeddijiet jew libertajiet li huma mxandra hawnhekk.Xa roma k'a ri kolotajïk, ruq'atik ri tzij, chuqa' ri tik'asäs uxlanib'äl k'u'x chi ruwäch re ruwach'ulew, uxlaynäq k'a pa ruwi' ri nimaläj ruq'ij ruk'aslen ri winäq, chuqa' xa roma k'a ri mansachel man ewäl ruch'ojib'al kik'aslen konojel ri ach'alal ri'ïl chi ruwäch re ruwach'ulew;Xa roma k'a ri man etaman ta chuqa' ri man ya'on ta ruq'ij ruch'ojib'al rul'aslen jun winäq yeb'an k'ïy itzel taq b'anob'äl, nimaläj taq ch'a'oj pa ruk'u'x kik'aslen ri winaqi'; chuqa' xq'alajirisäx chi ri nimaläj rurayb'äl ri winäq ja ri xtirïl ta apo jun utziläj k'aslen ri man jun ta chïk xinb'iri'ïl, man jun ta chïk wayjal, meb'a'il, xa xtikïl ta apo jun k'aslen ri akuchi' man jun oyowal, man jun ch'a'oj rejqalen rub'ixik jun na'oj chuqa' man jun ta ch'a'oj rejqalen runimaxik ri jalajöj kuqub'ab'äl taq k'u'x;Xa roma k'a chi yalan nimaläj rejqalen ruch'ojib'al ruk'aslen jun winäq k'atzinel ruto'ik rik'in taqanel q'atb'äl tzij, richin k'a chi ri winäq manäq ta xtub'än rajäl ruk'exel roma ri tijoj poqonal chuqa' ri itzel taq b'anob'äl nuk'ül pa ruk'aslen;Xa roma k'a yalan nimaläj rejqalen rusamajixik jun utziläj ajowab'äl chi kikojöl ri juley chïk taq ruwach'ulew;Xa roma k'a ri Nima taq Ruwach'ulew kitzob'ajin ki' kikamlun rub'ixik kitzij chi rupan jun Taqanel Wuj ri kikuqub'ab'äl k'u'x pa ruwi' ri nimaläj taq ruch'ojib'al ruk'aslen ri winäq, ri nimaläj ruq'ajarik chuqa' ri ruq'ij ri winäq, chuqa' chi xa junan ruq'ij ruch'ojib'al ruk'aslen ri achin rik'in ri ixöq, chuqa' xkipab'a' ki' chunimirisaxik ri kik'ojlen chuqa' ri rutzil kiwäch ri winaqi' pa rub'eyal jun qitzij kolotajïk;Xa roma k'a ri ruwa taq Rach'ulew Kachb'il ki' chuqa' ri Nima Moloj Ri'ïl kichin ri Ruwach'ulew Kitzob'ajin ki', xkipab'a' ki' chi ruchajixik ri qitzij ajowab'äl chuqa' ri qitzij ruch'ojib'al, ri qitzij rukolotajik kik'aslemal ri winaqi' chi ruwäch ri rach'ulew;Xa roma k'a ri xa jun ta runojib'al ruk'ojlemal re ch'ojib'äl re' rik'in ri kolotajïk ja ta ri' ri xtiya' ruq'ij richin ri qitzij rusamajixik re jun utziläj samaj re';Ri Nimaläj Moloj Ri'ïl nuya' rutzijol re Ruq'alajirisaxik chi Ruwäch Ronojel Ruwach'ulew re Ruch'ojib'al Ruk'aslen ri Winäq chi xa jun ta ri kinojib'al xtikib'än ri tinamït je' chuqa' ri ruwa taq Ruwach'ulew richin chi man xa xe ta ri winäq pa ruyonil chuqa' ri moloj taq ri'ïl, xtoqa ta pa kik'u'x jantape' ri ruya'ik rutzijol rik'in ri utziläj b'anob'äl chuqa' rik'in ri tijonïk, rik'in ri rusamajixik re ch'ojib'äl re' chuqa' ri kolotajïk, xa xtikichajij ta k'a ri rusamajixik re samaj re', xa eqal eqal ta k'a xtik'ïy ri ruya'ik ruq'ij pa taq ruwach'ulew man xa xe ta ri pa taq kitinamit ri ruwa taq Ruwach'ulew kitzob'ajin ki' chuqa' xa xtisamajïx ta ri pa taq ruwach'ulew e k'o pa taq kicholajen.Konojel ri winaqi' kan kalaxib'en pe ri kolotajïk, ri junan kiq'ij, ri junan kejqalen, junan kich'ojib'al pa kik'aslen, xa achi'el k'a ri kik'ojlen, ri kinojib'al kichajin xa tik'amun k'a chi nimaläj konojel xtikajo' ki'.Konojel ri winaqi' kichajin ronojel ri ch'ojinïk chuqa' ri kolotajïk e tz'ib'an chupan re Q'alajirisab'äl Wuj re', stape' jun wi rutzub'al ri winäq, jun wi ruch'ab'äl, jun wi runimab'al k'u'x, jun wi runojib'al chi achin chi ixöq xa b'a chike jun chïk ruk'ojlen ralaxik, wi ta b'eyom, wi ta meb'a' xa junan kich'ojib'al.Man xa xe ta k'a re', chuqa' man jun wi ta xtitz'et jun winäq xa roma ta rub'anikil jun ruwach'ulew, xa roma ta rub'eyal ruq'atb'al tzij ri ruwach'ulew chi näj chi naqaj chuqa' ri ruwach'ulew akuchi' k'o wi jun winäq, chuqa' man xa xe ta k'a chupan jun ruwach'ulew ri nusamajij ri' pa ruyonil chuqa' ri ruwach'ulew ri k'o pa kicholajen juley chïk, ri man pa ruyonil nisamäj chuqa' ri jun chïk ruwach'ulew niq'aton tzij pa ruwi'.Man jun winäq xtiq'at ta chi ruwäch ri ruk'aslen, kan ralaxib'en pe ri kolotajïk chuqa' rujikirisanik ri ruk'aslen.Man jun winäq ri xtichuq'ab'äx ta pa samaj chuqa' xtichuq'ab'äx ta chöj chi rilixik jun winäq; ri ruchuq'ab'an samaj chuqa' ri k'ayin taq winaqi' xa b'a chike na rub'anikil ch'a'oj rejqalen.Man jun winäq ri xtiya' ta pa tijoj poqonal, pa ch'aykïl chuqa' ri chöj ta xtiq'at tzij pa ruwi' chuqa' chöj ta xtuk'ül itzel ta b'anob'äl ri man ruk'amun ta nib'an chi re jun winäq.Ronojel winäq ütz nuch'ojij xa b'a kuchi' chi ruwäch ri rach'ulew ruq'ij ri ruk'ojlen pa rucholajen ri q'atb'äl tzij.Konojel ri winaqi' xa junan kiq'ij chi ruwäch ri q'atb'äl tzij chuqa' xa junan kitz'etik kito'ik nub'än ri taqanel q'atb'äl tzij. Konojel xa junan kichajixik nib'an chi ruwäch ronojel ri etzelanïk nuq'äj rutzij re Q'alajirisab'äl Wuj re' chuqa' nuto' rik'in ronojel toq'onïk pa ruwi' ri etzelan taq k'u'x.Ronojel winäq k'o chi ruchajin jun utziläj tob'äl chi ruwäch ri q'atb'äl taq tzij pa jun ruwach'ulew, xa ruk'amun chi tito' chi ruwäch ri itzel taq b'anob'äl nuq'äj rutzij ri k'atzinel taq rutob'al ri winäq, ruchajin ri nimaläj taqanel wuj chuqa' ri ruchajin ri taqanel q'atb'äl tzij.Man jun winäq ri chöj ta xtichap, xtitz'apäx ri man jun ta rumak chuqa' ri chöj ta xtoqotäx el pa ruruwach'ulew.Konojel ri winaqi' k'o chi xa junan rejqalen kiq'ij, richin ye'ak'axäx pa saqil chuqa' rik'in jun utziläj q'atb'äl tzij ri man jun ütz itzel nub'än nisamäj, richin ütz ruq'atik tzij nib'an chi re ri runch'ojib'al chuqa' ri k'o chi nub'än pa ruk'aslen jun winäq, chuqa' pa ruwi' xa b'a chike sujunïk nib'an chi rij jun winäq chi ruwäch ri q'atb'äl tzij.Ronojel winäq ri rejqalen jun mak ütz nuch'ojij chi man jun rumak ta, wi manäq q'alajnäq ta wi kan ja rija' wi ri ajmak, pa ruq'a' raqän taqanel q'atb'äl tzij chuqa ri ruchojmilal nib'an pa rusaqil chi kiwäch ri winaqi' chuqa' ri akuchi' q'alajirisan ronojel rutob'al ri winäq.Man jun winäq ri xtiq'at ta tzij pa ruwi' chuqa' xtewäx ta ir rumak xu taq xkulwachitäj ri b'anob'äl man rejqalen ta mak chi ruwäch ri ruwach'ulew chuqa' chi ruwäch ri juk'an ya' ruwach'ulew. Chuqa' man jun winäq ri xtirejqalej ta chïk jun nimaläj ch'a'oj ri xtik'o ta chi ruwäch ri nikiq'ät ri ajq'atöy tzij chupan ri ramaj pa ruwi' ri mak.Man jun winäq ri xab'i janpe' xtuju' ta ri' pa ruk'aslen jun chïk winäq, kik'in ri ralk'wa'l, chi rachoch chuqa' pa rutaqkil taq wuj je', chuqa' xtub'än ta itzel taq na'oj chi rij jun winäq, chuqa' chi rij ri ruq'ij ri winäq. Ronojel winäq ruchajin rutob'al ri taqen q'atb'äl tzij wuj ri nich'o'n chi rij ri b'anob'äl chuqa' ri rusujuxik xb'an jun winäq.Ronojel winäq xab'a kuchi' xtirajo' xtib'e wi man jun rejqalen chuqa' xab'a kuchi' na xtirajo' xtub'än wi ri rachoch chwäch jun ruwach'ulew, man jun rejqalen.Ronojel winäq ütz nel el xab'a chike ruwach'ulew, chuqa' chupan ri ruwach'ulew rija' man jun rejqalen; chuqa' man jun rejqalen wi nirajo' chïk nitzolin el pa ruwach'ulew.Wi jun winäq oqotan rij, ütz nuch'ojij ruk'ojlen juk'an chïk ruwach'ulew, ütz nuk'owasaj ri ruk'aslen chi ri', xab'a chike ruwach'ulew.Re jun ch'ojikil tzij re' man jun ruq'ij chwäch ri q'atb'äl tzij taq jun mak, jun b'anob'äl , jun ch'a'oj kan petenäq wi pa ruwi' jun qitzij mak chuqa' wi nuq'ät rutzij rupixa' ri Tzob'ajin taq Ruwach'ulew.Man jun winäq ri manäq ta ütz nirichinaj jun ramaq'il.Man jun winäq ri chöj ta xtimaj ramaq'il chuqa' xtiq'at ta chi ruwäch ri amaq'il nirajo' jun winäq.Taq nik'ajolïr jun ala', taq niq'opojïr jun xtän man jun achike xtiq'aton kichin richin yek'ule'; man ja ta ri rutzub'al, ri ramaq'il ri runimab'äl k'u'x xtiq'aton kichin richin ri k'ulb'ïk, richin nitikirba'a el jun ach'alal ri'ïl, chuqa' xa junan kich'ojinik chi kijuunal rik'in ri k'ulb'ïk, chupan ri kik'aslen taq e k'ulan chuqa' wi xtikijäch ki'.Tikirel nib'an jun k'ulb'ïk wi kan qitzij rurayb'äl jun xtän chuqa' rurayb'äl jun ala' nik'ule'.Ri ach'alal ri'ïl ja ri' ri rukowil ruk'aslen jun tzob'aj winäq, jun tinamït; re ach'alal re' k'o chi nito' nichajïx koma ri winaqi' chuqa' roma ri Ruwach'ulew.Konjel ri winaqi' tikirel nik'oje' kib'euomäl pa taq kiyonil chuqa' taq kitzob'ajin ki'.Man jun winäq ri kan chöj ta xtimaj ri rub'eyomäl chi re.Man jun winäq ri xtiq'at ta chi ruwäch ri runojib'al, ri naläx pa ruk'u'x chuqa' ri runimab'al k'u'x; re ch'ojikil re' ruchajin chuqa' chi man jun achike rejqalen wi ri winäq nirajo' nujäl re runimab'al k'u'x ajun pa ruyonil chuqa' pa taq tzob'aj, wi ta pa saqil wi ta pan ewel, rik'in jun utziläj tijonïk, rik'in mejlen xukulen ri nimab'äl k'u'x chuqa' ri rusamajixik.Man jun winäq ri xtiq'at ta chi ruwäch ri nuq'alajirisaj rub'ixik jun na'oj chuqa' ri achike nirajo' nub'ij; re ch'ojikïl re' ruchajin chuqa' ri manäq ütz ta xtinaq jun winäq xa roma ta ri nuq'alajirisaj, ri nuya' rutzijol, chi näj chi naqaj chupan xa b'a chike rub'anikil ruq'alajirisaxik ri na'oj.Konojel winaqi' tikirel nikimöl ki' chuqa' ütz nikitzob'ajij ki' pa rutzil.Man jun winäq ri chöj ta nichuq'ab'äx roken pan jun moloj ri'ïl.Ronojel winäq ütz nirachb'ilaj, ütz nisamäj rik'in ri tata'aj pa jun ruwach'ulew, wi man nitikïr ta rija' ütz chuqa' nutäq el jun pa ruk'exel.Konojel winaqi' xa junan kiq'ij richin ütz nikik'än jun samaj chi ruwäch ri kiruwach'ulew.Ri kirayb'äl ri winaqi' chupan jun ruwach'ulew, ja ri' ri ruchuq'ayb'äl ruchuq'a' runojib'al ri tinamït; re rayb'äl re' niq'alajin chi kiwäch ri winaqi' taq kan ja rije' ri yek'aqon kiwäch jutaqil ri kitata'al ri ruwa taq ruwach'ulew rik'in jun utziläj rub'eyal ri cha'onïk xtib'an rik'in ri pan ewel juch'un wuj.Jun winäq ri k'o pa ruq'a' raqän jun tinamït, re winäq re' k'o chi nuk'ül jikïl rutob'al pa ruwi' kiq'ajarik ri winaqi' chuqa' rik'in rutob'al ri aj juk'an ya' ruwach'ulew rik'in rucholajen ruchuq'a' ri jujun Ruwach'ulew, chuyakik chuk'iyik ri utziläj kik'aslen ri winaqi' chuqa' ri kinojib'al kib'anikil, ri man sachel ruq'ij ri winäq chuqa' ri ruk'iyik ruwinaqul jun winäq.Konojel winaqi' tikirel nikïl jun kisamaj; chuqa' man jun winäq ri xtiq'at ta chi ruwäch ri samaj nirajo' nub'än, chuqa' man jun ütz itzel kitz'etik kitojik nib'an ri winaqi', k'atzinel chuqa' ruto'ik ri winäq rik'in ruya'ik rusamaj.Konojel ri winaqi' xa tik'amun junan kitojik nib'an taq junan ruwäch samaj nikib'än; man jun itzel nitz'et nib'an.Ronojel winäq samajel k'o chi niya' chi re ri qitzij rajäl ri rusamaj; ri rajäl niya' k'atzinel chi nub'än ronojel ri niraj nuk'utuj ri ruk'aslen rija' chuqa' ri ralk'wa'l; richin nuk'wa'j jun k'aslen ri ruk'amun nuchajij jun winäq; wi man xtub'än xa tik'amun nito'öx koma ri ch'aqa chïk moloj taq ri'ïl ri yeto'on ri winaqi'.Konojel ri winaqi' xa ruk'amun nikitzob'ajij ki' richin ruto'ik ruk'ojlen ri winäq pa rusamaj.Konojel winaqi' k'o chi niya' kuxlanib'al, ja na ri winäq ninojin achike nirajo' nub'än ri pa ruxlanib'al, chuqa' k'atzinel chi ri winäq xa etatel ri q'ij nisamäj chuqa' k'o chi nitoj jataqil ri nima kuxlanib'al niya' che jun juna' samaj.Konojel winaqi' k'o chi nikïl jun utziläj k'aslen chuqa' ke ri' ri kalk'wa'l nikïl ta jun ruxnaqil kiwäch chuqa' ri niraj nuk'utuj ri kik'aslen, ri kan yalan k'atzinel ja ri kiway, ri kitzyaq, ri kachoch, ri kaq'omaxik chuqa' ri ch'aqa chïk k'atzinel pa kik'aslen; chuqa' k'atzinel chi niya' kitob'al taq man jun samaj ta, taq k'o yab'il, taq nikanäj küt jun winäq, taq nimalkanäj kan, tan nirijïx chuqa' ch'aqa juley chïk ri man nirïl ta chïk ri nirajowaj pa ruk'aslen re tob'äl niya' taq man rik'in ta rurayb'äl ri winäq k'o nuk'ulwachij.Ri alanïk chuqa' ri k'ajol ala' k'atzinel chi ütz kichajixik, ütz kik'waxik yeb'an. Konojel ri ak'wala' ye'aläx kik'in k'ulanïk taq winäq chuqa' ri ye'aläx xa xe rik'in kite' xa k'o chi konojel junan kitz'etik, junan kito'ik nikik'ül rik'in ri q'atb'äl tzij.Konojel ri winäq k'atzinel chi nikik'ül ri tijonïk. Re tijonïk re' ja re' ri sipan tijonïk nuya' ri q'atb'äl tzij pa ruwi' ri nab'ey taq wuqu' juna' tijonïk chuqa' ri oxi' chïk juna'. Re tijonïk che re nab'ey taq juna' k'o chi nikik'ül konojel ri winaqi'. Ri tijonïk richin jun samaj chuqa' ri ik'ownäq chïk b'a' ruq'ij xa ruk'amun chi tutaluj ri' chi kiwäch ri winaqi'; ri oken chupan ri nima'q taq tijonïk xa junan rub'anikil ri niya' chi ke konojel pa ruwi' ri rejqalen retamab'al ri winäq.Ri tijonïk niya', k'atzinel chi nub'än jun utziläj samaj pa ruwi' ronojel ri niraj nuk'utuj ruk'aslen ri winäq chuqa' richin ri k'atzinel taq kolotajïk rejqalen ri k'aslen; xa xtuto' ta k'a ri joyowab'äl wäch, ri koch'onïk chuqa' ri ajowab'äl chi kikojöl ri ruwa taq ruwach'ulew, chuqa' xtuto' ta k'a kik'ojlen konojel ri winaqi' ri kan chupan wi ri ruwach'ulew ri' e alaxnäq wi, chuqa' aj nimab'äl k'u'x, chuqa' xa xtunimirisaj ta k'a ruk'ojlen ronojel ri samaj xtikib'än ri Tzob'ajin taq Ruwach'ulew richin man sachel ruk'aslen ri tik'asäs uxlanib'äl k'u'x.Pa kiq'a' ri tete'ej tata'aj k'o wi rucha'ik ri tijonïk nikajo' nikiya' chi ke ri kalk'wa'l.Konojel ri winaqi' tikirel nikib'än xa b'a chike samaj pa ruwi' ruk'ojlen ri kitinamit, chuqa' xa tikirel nikïl ri rutzil ri nima'q taq etamab'äl ruchajin ri kik'ojlen chuqa' tikirel chi yesamäj pa ruwi' ruk'iyilen ri nima'q taq etamab'äl chuqa' ri rutzil nikïl apo rik'in.Konojel winaqi1 tikirel chi keto'on pa ruwi' ri utziläj taq na'oj, ri utziläj taq wachinel ri ütz nikichinaj xa roma ri nimaläj taq samaj, ri utziläj k'ochinel taq samaj, ri utziläj taq wuj rutz'ib'an jun winäq.Ronojel winäq tikirel nuch'ojij rucholajen jun utziläj rub'eyal ruk'aslen chi ruwäch ch'aqa chïk ruwach'ulew ri akuchi' ri ch'ojikïl chuqa ri kolotajïk nuya' rutzijol re jun Ch'ojib'äl Wuj re', xa xtib'an ta k'a ronojel ri ronojel ri nuq'alajirisaj.Ronojel winäq k'o chi nito'on rik'in ri retamab'al, ri ruchuq'a' chi re ri rutinamit, roma kan xa xe chi ri' man jun achike xtiq'aton ronojel ri xtub'än pa ruk'aslenri winäq.Pa rucholajen ronjel ri ütz nuch'ojij jun winäq chuqa' rik'in rukusaxik ronojel niqa chi ruwäch ri nub'än, ronojel winäq xa xtunimaj k'a ri ütz tib'an, ri man ütz ta tib'an q'alajnäq chupan ri taqanel wuj, xa roma tik'oje' pa ruk'uxlal ri ruq'ajarik chuqa' ri ruq'ij ri kik'aslen ri ch'aqa chïk winaqi', chuqa' k'atzinel chi tib'an ronojel ruch'uch'ujil ri k'aslen, rucholajen ri kib'anob'al ri winaqi' chuqa' xa richin ütz ruk'waxik rub'eyal kik'aslen ri winaqi' akuchi' xa junan kiq'ij konojel.Ronojel ri ütz nuch'ojij jun winäq chuqa' ri ronojel niqa chi ruwäch nub'än, man jun b'ey k'a ütz ta xtub'än ri nirajo' taq xa nuq'äj ri nirajowaj chuqa' ri tz'ib'atel pa kib'eyal ri Tzob'ajin taq Ruwach'ulew.Man jun chi ke ronojel ri q'alajirisanïk e k'o chupan re jun Q'alajirisab'äl Wuj xtz'ib'äx, xa xtiq'ax ta pa kijolon chi xa nuya' ta q'ij chi re ruch'ojib'al jun ruwach'ulew, jun tzob'aj winaqi', jun winäq pa ruyonil, richin ta chi xa xtutikirb'a' xa b'a chike samaj chuqa' xtub'än xa b'a chike jun b'anob'äl ri nujäl ruq'ajarik ruch'ojib'al ruk'aslen jun winäq chuqa', ri nujäl ruq'ajarïk ri niqa chi ruwäch jun winäq nub'än, ya'on rutzijol chupan re Q'alajirisab'äl Wuj re'.Sadajana oreng e lahiragi sareng hak-hak se dha-padha, mutlak klaban kabebasan fundamental. Parsarekatan Bangsa-Bangsa agaduwi janji badhi ajungjung tenggi, mamaju sareng anaonge hak-hak asasi sabban oreng. Janji gapaneka asalepon dhari piagam Parsarekatan Bangsa-Bangsa se maneges kayakenan bangsa-bangsa e dunya dha' hak-hak asasi manossa se fundamental ban dha' drajat ban ajina manossa. E dhalem parnyataan omom hak-hak asasi manossa Parsarekatan Bangsa-Bangsa anegesagi ngangguy cara saderhana ban jelas hak-hak se egadhuwi sadajana oreng secara rata ban adil. Hak-hak se kasebut e attas gadhuwana sampeyan sadaja . Hak asasi gapaneka gadhuwana sampeyan. Saena sampeyan ngageli onggu dha' hakhak- asasi gapaneka. Ngereng banto mamajuwagi ban billahi kaangguy sampeyan dibhi' juga kaangguy tan taretan selaen.Saestona pangakowan drajat secara koddrat klaban hak se dha-padha sareng muttlak dhari sadajana anggota kaluwarga manossa enggi panika dasar dhari kamardikaan, keadilan sareng perdamaian e dunnya.Saestona manabi tak agateyagi sareng nganggep enteng hak-hak epon manossa badhi adaddiyagi kalakowan-kalakowan bengges se bisa mapeggel ate nuraniepon umat manossa; wujudepon settong dhunnya, palenggiyanna manossa se badhi arassaagi kenikmatan, kebebasan angocappagi pamanggi ban keyakinan sareng kebebasan dhari rassa tako' ban kemeskenan ampon daddi pernyataan aspirasi paleng tenggi dhari sadajana ra'yat biyasa.Saestona hak-hak manossa parlo e naonge kalaban peratoran hukum, sopaja oreng ta' kapaksa mele jalan berontak menangka cara paleng akher kaanguy alaban kedholiman sareng penjajahan.Saestona ce' parlona mamajuagi hubungan kakancaan eanterona nagara-nagara.Saestona bangsa-bangsa dhari Perserikatan Bangsa-Bangsa e dhalem Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa ampon anegessagi pole kapercajaannepon dha' hak-hak dasar manossa, dha' drajat klaban ajina manossa sareng hak-hak se padha kaangguy oreng lake otaba oreng bine, sareng ampon motossagi kaangguy matenggi kamajuwan sosial sareng drajat kaadilan se langkong sae dhalem kamardikaan se langkong lebar.Saestona nagara-nagara anggota ampon ajanji areng-sareng Perserikatan Bangsa- Bangsa kaangguy matenggi kamajuwan, ajina ban hormatepon sadajana oreng dha' hak-hak asasi manossa ban kebebasan dhasar.Saestona pemahaman se padha parkara hak-hak ban kebebasan-kebebasan kasebbut sanget penting kaangguy nglakone onggu-onggu janji kasebbut, melaepon:Asareng Ka'dhintoMAJELIS AKBARngabarragiPERNYATAAN OMOM PARKARA HAK-HAK ASASI MANOSSAKaangguy patogan omom se anyata'agi hasel kaanguy sadajana oreng ban sadajana nagara klaban tojjuwan sopaja sabban oreng sareng sabban perserekatadan e dhalem masyarakat, klaban emot terros dha' pernyataan gapaneka badhi ajuangngagi ngangguy cara ngajari sareng adhidhik nyopre matenggi rasa hormat dha' hak-hak ban kabebasan-kabebasan kasebbut klaban jalan se maju, nasional juga internasional, nyoppre makowat pengakoan ban penghormadan se universal ban efektif se ejalannagi sareng bangsa-bangsa dhari Nagara-Nagara Anggota ka'dhinto dibhi', juga sareng bangsa-bangsa dhari wilayah-wilayah se ebabana kabasaannepon hukum nagara ka'dhinto.Sadajana oreng lahir mardika e sarenge drajat klaban hak-hak se dha-padha. Sadajana eparenge akal sareng nurani ban kodu areng-sareng akanca kadi taretan.Sabban oreng agaduwi sadajana hak sareng kebebasan-kebebasan se kasebbut edhalem parnyataan ka'dinto kalaban ta' abida'agi masalah ras, barnana kole', lake-bine, basa, agama, politik otaba drajat sosial, hak milik, otaba kabadhaan, laennepon.Saterossa ta' kengeng epabida se edhasarragi dha' kadhudhukan politik, hukum, otaba status internasional dari nagara otaba wilayah asallepon oreng ka'dhinto, panapa nagara mardhika, wilayah perwaliyan, nagara jajahan otaba se kadaulatannepon ebatessi.Sadajana oreng gaduwan hak odik, kamardhikaan, sareng kaamanan bi'dibi.Pasera bisaos ta' kengeng e badhi budhak otaba epaksa daddi abdi, perbudhakan sareng adagang budhak macam panapa bisaos kodu elarang.Tadha' oreng se kengeng eseksa elakone klaban kejjem, otaba eyokom ngangguy cara matoron drajadda manossa otaba madaddi aebbha.Sabban oreng agadhuwi hak sopaja eyakone eka'dhimma'a bisaos, e dhalem hokom akadi oreng pribadi.Sadajana oreng gaduwan hak se padha e dalem naongan hukum, ta' epabida. Sadajana gaduwan hak lindung sepadha dha' sabban perbida'an se ta' padha klaban parnyataan paneka, sareng dha' sadajana hasutan se tojjuwanna dha' diskriminasi (parbida'an) kadi ka'dhinto.Sabban oreng agadhuwi hak koreksi se efektif dhari pengadilan nasionalkse gadhuwan wewenang dha' sadajana kalakoan se alanggar hak-hak dasar se eparengagi dha' salerena sareng konstitusi otaba hokom.Tadha' oreng se kengeng etangkep, etahan otaba ebuang sawenang-wenang.Sabban oreng agadhuwi hak eadili se padha ban adil onggu ban tabuka klaban pengadilan se bebas ban ta' le-mele pihak, dhalem motosagi hak ban kawajiban sareng dhalem tuntutan pidana se badhi epotosagi.Sabban oreng se edakwa alakone sala mitorot hokom eanggep ta' sala sampe' ebuktiagi sala mitorot hokom dhalem pengadilan se tabuka, ban salerana kengeng sadajana jaminan se ekaparlo kangguy abilahi.Tadha' oreng se kengeng e anggep sala alakone tindak pidana karna kalakoan otaba kealpaan se benni pelanggaran hokom mitorot undang-undang nasional otaba internasional bakto kalakoan gapaneka ejalani. Saka'dhinto juga ta' kengeng nantoagi okoman lebbi bera' dhari se samostena etarema bakto pelanggaran gapaneka ejalani.Tadha oreng se kengeng eganggu orosanna dibhi', kaluargana, romatanggana, otaba hubungan sorat-manyorat, otaba eserang kahormatannepon ban saena asmana. Sabban oreng agadhuwi hak enaongi hokom alaban gudaan otaba serangan gapaneka.Saban oreng agadhuwi hak sareng kabebasan le-ngalle otaba a lenggi e settong kenengan dhalem bates-bates sabban nagara.Sabban oreng agadhuwi hak aninggalagi settong negara, tamasok negarana dibhi' ban abali pole dha' negara gapaneka.Sabban oreng agadhuwi hak nyare klaban anekmati e negara-negara laen, naongan dhari etabeng parkara.Hak gapaneka ta' kengeng e angguy manabi parkaraepon saongguna ta' karna kejahatan-kejahatan se badha hubunganna sareng politik otaba dhari kalakoan-kalakoan se alaban tojjuan-tojjuan ban prinsip-prinsip Parsarekatan Bangsa-Bangsa.Sabban oreng agadhuwi hak sala settong kewarganegaraan.Tadha oreng kengeng epaksa ngocol kawarganegaraanna otaba e tolak hak agante kewarganegaraan.Oreng lake' ban bine se ampon cokop omor, agudhuwi hak akabin ban abangon kaluarga, sareng ta' olle ebatesi klaban alasan ras, kawarganegaraan otaba agama. Salerena gadhuan hak se dha-padha dhalem hal kakabinan juga dhalem masa kakabinan ban dhalem hal atela'.Kakabinan namong kengeng elakone manabi edasaragi pelehan bebas sareng parsetujuan sa-ongguna dhari kadhuwa calon mantan.Kaluarga, enggi paneka satuan alamiah fundamental dhalem masyarakat, agadhuwi hak enaonge masyarakat ban nagara.Sabban oreng agadhuwi hak gadhuan harta sae bi'dibi' otaba sareng oreng laen.Tadha' oreng se olle erampas hartaepon secara sawenang-wenang.Sabban oreng agadhuwi hak kabebasan pamekkeran, nurani ban agama, dhalem hak gapaneka masok kabebasan agante agamana otaba keyakenna, sareng kabebasan alakone agamana otaba kayakenna bi'dibi'an otaba a reng-sareng oreng laen secara omom bi'dibi' kaangguy anyata'agi agamana otaba kayakenna sae dhalem ngajari, alakone ibadah secara khusu'.Sabban oreng agadhuwi hak kabebasan gaduwan ban ngocapagi pamanggi, dhalem hak gapaneka kamasok kabebasan gaduwan pamanggi se ta' kengeng eganggu, ban nyare, narema sareng ngabaragi katerangan ban pamanggi alebet media ponapa bisaos ban tadha' batessepon.Sabban oreng agadhuwi labebasan a pol-kompol ban a sarekat se aman.Tadha' oreng se kengeng epaksa masok sala settong parkompolan.Sabban oreng agadhuwi hak norok dhalem pamarentahan negarana secara langsung otaba lebat bekkel se epele secara bebas.Sabban oreng agadhuwi hak kasempatan se dha-padha kaangguy e angka' dhalem jabatan pamarentahan nagara.Kareppa rakyat moste daddi dasar kekuasaan pamarentah, karep gapaneka moste enyatagi dhalem pamelehan omom se epabadha sabban settong bekto, murni, omom ban sadrajat, rahasia otaba cara laen se ejamin melena bebas.Sabban oreng anggota masyarakat agadhuwi hak jaminan sosial ban agadhuwi hak-hak ekonomi, sosial ban budaya se eparloagi monggu drajat ban bebas tombuna salerana lebat usaha-usaha nasional otaba bantoan internasional sabanding sareng organisasi ban somber-somber kakayaan saban nagarana.Sabban oreng agadhuwi hak dha' kalakoan, dha' pelean bebas kalakoan gapaneka, agadhuwi hak dha' kabadhaan se sae lako paneka ban enaonge dhari pengangguran.Sabban oreng, agadhuwi hak opa se padha kaangguy kalakoan se padha.Sabban oreng se alako agadhuwi hak dha' penghaselan se adil ban cokop se a jamin dha' salerana ban kaluargana kabadhaan se sae kaangguy drajatepon manossa, ban etambah saparlona cara-cara laen naongan sosial.Sabban oreng agadhuwi hak agabay sareng daddi anggota sarekat pekerja monggu a naonge kabotuanna.Sabban oreng agaduwi hak istirahat ban prei, tamasok batessa jam-jam alako, klaban are-are prei se opana tetep ebajar.Sabban oreng agadhuwi hak patokan odhi' se cokop kaangguy kasehatan ban kasejahteraan salerana ban kaluargana, tamasok dha'ar, busana, compok ban pelayanan kasehatan ban sosial se ekaparlo; sareng hak dha' jaminan manabi nganggur ta' alako, sake, cacat, daddi randa, omor seppo otaba kabadhaan laen se daddi lantaran korangga pangaselan eloar kobessana.Ebu ban nak-kanak agadhuwi hak kengeng pelayanan ban bantoan istimewa. Kabinna anak sae se ebabaragi e dhalem otaba e loar nikah moste kengeng naongan sosial se dha-padha.Sabban oreng agadhuwi hak olle pandhidhigan. Pandhidhigan moste bebas bea, paleng sakonek kaangguy tingkat sekolah rendah ban pandhidhigan dasar. Pandhidhigan rendah moste wajib. Pandhidhigan teknik ban profesi moste tabuka' kaangguy kabbina oreng, pandhidhigan tenggi moste bisa emasoki kabbina oreng ngangguy cara se dha-padha ban edasari cara se patot.Pandhidhigan sopaja apanojju dha' pamekaran kapribadian manossa ban makoat rasa hormat dha' hak-hak manossa ban kabebasan fundamental (dasar). Pandhidhigan moste mamaju saleng pamahaman, toleransi ban kakancaan antara bangsa-bangsa, ras otaba klompok-klompok agama, sareng materos kalakoan Parsarekatan Bangsa-bangsa dhalem ajaga pardamaian.Oreng seppo agadhuwi hak paleng otama mele macemma pandhidhigan se badhi eparengagi dha' tra-pottrrana.Sabban oreng agadhuwi hak bebas partisipasi dhalem kegiatan budaya masyarakat, anekmati seni ban ngereng dhalem kamajuan ban anekmati manfaat elmo pengetahuan.Sabban oreng agaduwi hak enaongi kaontongan baten ban lahiriah se e aselagi dhari produksi elmo, sastra otaba seni se e anggit salerana.Sabban oreng agadhuwi hak dha' tatanan sosial ban internasional, se hak-hak ban kabebasan-kabebasan ekasebut dhalem Parnyataan paneka kengeng elakone sadajana.Sabban oreng agadhuwi kewajiban-kewajiban dha' masyarakat settong kenengan e ka'dimma salerena bisa bebas mamekar pribadhina dibhi'.Dhalem alakone hak-hak ban kabebasan-kabebasan, sabban oreng moste norot coma dha' batesan-batesan se etetepagi undang-undang, sareng tojjuan kaangguy pengakoan ban hormat dha' hak-hak klaban kabebasan-kabebasan oreng laen, sareng kaangguy a lastereagi syarat-syarat se adil dhalem hak kasusilaan, katertiban ban kasejahteraan omom dhalem masyarakat se demokratis.Hak-hak ban kabebasan-kabebasan gapaneka, ngangguy cara ponapa bisaos, sama sakale ta' kengeng elakone a laban tojjuan ban dasar-dasar pamekkeran Parsarekatan Bangsa-Bangsa.Tadha hal dhari dhalem Parnyataan paneka kengeng etafsiragi a beri' sala settong nagara, kelompok otaba sala settong oreng, hak kaangguy e dhalem kalakoan ponapa bisaos, otaba alakone settong kalakoan se gadhuan tojjuan marosak hak-hak ban kabebasan-kabebasan se ka'dimma bisaos kasebut dhalem Parnyataan paneka.Ngokunjalo ukwamukelwa ngokuzuzwa kwesithunzi samalungelo alinganayo najwayelekile awowonke amalunga omndeni wesintu kuyisisekelo senkululeko, sobulungiswa noxolo emhlabeni,Ngokunjalo ukunganakwa nokwedelelwa kwamalungelo esintu kube nomphumela wezenzo zobuqaba eseziqede unembeza kubantu, kanye nomhlaba obhekwe isintu ukuba senamele inkululeko yokukhuluma nokukholwa, inkululeko yokungesabi futhi nokufuna kugunyazwe ugqozi kubobonke abantu,Ngokunjalo kudingekile, uma umuntu engenakuphoqwa ukulandela umgudu othize, njengendlela yokugcina, avukele ababusi nabacindezeli, ukuze amalungelo esintu avikelwe ngokubusa ngomthetho,Ngokunjalo kudingekile ukuba kwenyuswe ukuthuthukiswa kobungane nobudlelwane phakathi kwezizwe,Ngokunjalo abantu beNhlangano yeZizwe bayinqinisile inkolo yabo yengqalasizinda yamalungelo oluntu kuCharter, esithunzini nobuntu emalungelweni alinganayo abesilisa nabesifazane futhi bazimisele ukuqhubela phambili inqubekelaphambili yomphakathi namazinga angcono empilo enkululekweni ethe xaxa,Ngokunjalo aMalunga eMibuso azibophezele mathupha ukuthuthukisa, ngokubambisana neNhlangano yeZizwe, ukuthuthukiswa kwenhlonipho emhlabeni wonke nokuqashelwa kwamalungelo oluntu nengqalasizinda yenkululeko,Ngokunjalo ukuqondwa kahle ngokufanayo kwalamalungelo nenkululeko kubaluleke kakhulu ukuze lokhu kuzibophezela kuqashelwe,MANJE, NGAKHOKEUMGWAMANDAUNQUMA uGunyazo lwaMalungelo oLuntu Jikelele njengezinga elifanayo lokuthuthukiswa kwabantu nezizwe zonke, ekugcineni okuzokwenza ukuthi umuntu ngamunye kunoma isiphi isigaba somphakathi ngokugcina lolawulo emqondweni baphokophelele ngokufundisa nangemfundo ukuphakamisa inhlonipho yalamalungelo nenkululeko futhi nangenqubekelaphambili, ezweni noma emhlabeni jikelele, baqinisekise ukwamukelwa okuvumelekile nokuqashelwa jikelele ndawozombili phakathi kwabantu baMalunga eMibuso qobo lwabo kanye nabantu abangaphansi kwemibuso yabo.Bonke abantu bazalwa bekhululekile belingana ngesithunzi nangamalungelo. Bahlanganiswe wumcabango nangunembeza futhi kufanele baphathane ngomoya wobunye.Wonke umuntu kumele awathole wonke lamalungelo nenkululeko ebhalwe kuloluGunyazo, ngale kokwehlukaniswa, ngokobuhlanga, ngokwebala, ngokobulili, ngokolimi, ngokwenkolo, ezombangazwe noma umbono, ubuzwe noma imvelaphi, umhlaba, ukuzalwa noma isiphi‐ke nje esinye isimo.Ngaphezu kwaloko, akukho kuhlukaniswa okuyokwenziwa ngenxa yezombangazwe, isimo sokwenganyelwa kwezwe noma imingcele yezwe umuntu ahlala kulo, noma ngabe uzimelegeqe, ubanjelwe, ozibuse noma uphansi kolawulo olunqunyelwe.Wonke umuntu unelungelo lempilo, lenkululeko nelokuphepha.Akekho oyoba isigqila noma agqilazwe, ukuhweba ngezigqila kuyovinjwa ngezindlela zonke.Akekho oyohlukunyezwa noma aphathwe ngobulwane ajeziswe ngokwehliswa isithunzi.Wonke umuntu unelungelo lokwemukelwa nomaphi njengomuntu phambi komthetho.Sonke siyalingana phambi komthetho futhi kufanele umthetho usivikele ngokulinganayo ngale kokubandlulula. Sonke kufanele sivikelwe ngokulinganayo ekubandlululweni, ngokungagcinwa kwaloluGunyazo futhi nasekukhuthazweni kwanoma luhloboluni lobandlululo.Wonke umuntu unelungelo lokuthola usizo oluyilo ezinkantolo ezibekiwe ngezenzo ezephula isisekelo samalungelo anikezwe wona umthethosisekelo noma umthetho.Akekho oyoboshwa, avelelwe noma adingiswe ngokungekho emthethweni.Wonke umuntu kumele alalelwe obala ngokulingana okugcwele nangeqiniso, inkantolo engavuni futhi ezimele, ekutholweni kwamalungelo akhe nezimiselo zakhe noma ngabe iliphi icala abekwe lona.Wonke umuntu obekwe icala elidinga isijeziso unelungelo lokuthathwa njengomsulwa kuze kutholakale ukuthi impela unecala ngokomthetho enkantolo evulekile lapho enikwe iziqiniseko ezidingekile zokuzivikela.Akekho oyotholwa enecala ngecala elidinga isijeziso ngenxa yanoma isiphi isenzo noma iphutha elalingelona icala elidinga isijeziso ngaphansi komthetho wezwe noma kazwelonke, ngenkathi lenzeka. Noma anikwe isijeziso esinzinyana kunaleso esasifanele ngenkathi kwenzeka lelocala.Akekho okuyogaxekwa, ngokungemthetho ezindabeni zakhe zangasese, emndenini, ekhaya noma ezincwadini azithumelayo nazitholayo, noma ukuhlaselwa kwesithunzi nokuhlonipheka kwakhe. Wonke umuntu unelungelo lokuvikelwa kulokho kuhlaselwa nokugxambukela.Wonke umuntu unelungelo lokuhamba ngenkululeko nokuhlala phakathi kwemingcele ezungeze imibuso ehlukene.Wonke umuntu unelungelo lokushiya izwe lakhe, futhi abuye abuyele kulo.Wonke umuntu unelungelo lokucela ukuhlala akhosele kwamanye amazwe ebalekela ukuphathwa kabuhlungu.Lelilungelo alinakusetshenziselwa ukubalekela ukushushiswa okufanele okuvela ngamacala angahlangene nezombangazwe noma ngezenzo ezingqubuzana nezinhloso nemigomo yeNhlangano yeZizwe.Wonke umuntu unelungelo lobuzwe.Akekho oyokwenqatshelwa ngokungemthetho noma ancishwe ilungelo lokuguqula ubuzwe bakhe.Abesilisa nabesifazane asebeneminyaka efanele yobudala banelungelo lokuganana bakhe unmdeni, ngale kwezihibe zobuhlanga, ubuzwe noma inkolo. Kufanele babenamalungelo alinganayo ngokomshado, ngenkathi beshadile noma usuhlakazekile umshado.Umshado kuyongenwa kuwo kuphela ngenkululeko nangemvume ephelele yalabo abashadayo.Umndeni uyimvelo nesizinda somphakathi okufanele uvikelwe umphakathi noMbuso.Wonke umuntu unelungelo lobunikazi bempahla eyedwa noma ehlanganyele nabanye.Akekho oyokwephucwa ngokungekho emthethweni impahla yakhe.Wonke umuntu unelungelo lokucabanga ngenkululeko, unembeza nenkolo, lelilungelo lihlanganisa inkululeko yokuguqula ukholo noma inkolelo noma ngabe eyedwa noma nabanye emphakathini, obala noma ngasese, ukucacisa inkolo noma ukukholwa kwakhe ngokufundisa, ngokwenza, nokukhonza nangokulandela.Wonke umuntu unelungelo lokuveza umbono ngenkululeko, lelilungelo lihlanganisa inkululeko yokubeka imibono ngaphandle kokuthikanyezwa, futhi nokuthungatha, ukwamukela nokukhipha ulwazi nemiqondo nganoma iyiphi indlela yokusakaza ngale kwezihibe.Wonke umuntu unelungelo lokuhlanganyela ngokukhululeka embuthanweni woxolo.Akekho oyophoqwa ukuba yilunga lenhlangano.Wonke umuntu unelungelo lokubamba iqhaza kuhulumeni wezwe lakhe, ngokwakhe ngqo noma ngabakhulumeli abakhethwe ngokukhululekile.Wonke umuntu unelungelo elilinganayo lokuthola usizo lomphakathi olufanayo ezweni lakhe.Intando yabantu yiyo eyoba isizinda segunya likahulumeni. Lentando iyovezwa okhethweni lwempela ngezikhathi ezithile oluyoba ujikelele futhi lufane ndawozonke. Luyokwenziwa ngokhetho oluyimfihlo noma ngenqubo yokhetho olukhululekile.Wonke umuntu, njengelunga lomphakathi, unelungelo lukuphepha emphakathini futhi kufanele aziwe, ngemizamo yezwe nokubambisana kukazwelonke futhi nangokuhambisana nezinhlangano nemithombo yeMibuso ehlukene, kwezomnotho, amalungelo amasiko nenhlalo angenakulahlwa ngesithunzi sakhe nokuthuthukisa ubuyena ngenkululeko.Wonke umuntu unelungelo lokusebenza, nokuzikhethela ngenkululeko umsebenzi, nezimo zomsebenzi ezivunelekile nezilungile futhi nokuvikelwa uma elahlekelwe umsebenzi.Wonke umuntu, ngaphandle kokubandlululwa, unelungelo lokuhola imali efanayo ngomsebenzi ofanayo.Wonke umuntu osebenzayo unelungelo lomholo ofanele novumelekile ukuqinisekisa ubukhona besithunzi sobuntu bakhe nomndeni wakhe, kulekelelwa, uma kundingekile, ezinye izindlela zokuvikeleka komphakathi.Wonke umuntu unelungelo lokubumba noma lokuba ilunga lenyunyana ukuze kuvikeleke izidingo zakhe.Wonke umuntu unelungelo lokuphumula nokungcebeleka, kuhlangene nemikhawuko yamahora okusebenza, namakhefu akhokhelwayo ezikhathini ezithize.Wonke umuntu unelungelo lezinga lempilo nenhlalakahle eyenelisayo yakhe nomndeni wakhe, khuhlangene nokudla, okokwembatha, izindlu, ukunakekelwa ngezokwelashwa kanye nemisebenzi yomphakathi, nelungelo lokuvikeleka uma engasebenzi, egula, ekhubazeka, eshonelwa, eguga noma‐ke ikuphi ukukhubazeka okungamehlela ngesimo angenamandla okusinqanda.Omama nabantwana kumele banakekelwe futhi balekelelwe ngokunqala impela. Bonke abantwana noma bezalwe ngaphandle komshado bayothola ukuvikelwa okufanayo emphakathini.Wonke umuntu unelungelo lemfundo. Imfundo iyotholakala ngesihle, okungenani emabangeni aphansi ayingqalasizinda. Imfundo eyisingeniso iyoba ngeyempoqo. Imfundo yobuchwepheshe neyenzululwazi iyokwenziwa ibe khona ngokwejwayelekile bese kuthi imfundo ephakeme itholakale kubobonke ngobunjalo babo.Imfundo iyoqonda ekuthuthukiseni ubuntu ngokugcwele nasekuqiniseni inhlonipho yamalungelo abantu nengqalasizinda yenkululeko. Iyothuthukisa ukuzwana, ukubekezelelana nobungane phakathi kwezizwe, kwamaqembu ezinhlanga nezenkolo, futhi iyoqhubela phambili imikhankaso yeNhlangano yeZizwe ekugcineni uxolo.Abazali banelungelo lokuqala lokukhetha uhlobo lwemfundo eyonikezwa abantwana babo.Wonke umuntu unelungelo elikhululekile lokuzimbandakanya empilweni yamasiko omphakathi, athokozele amakhono, ahlomule entuthukweni yezesayensi nasezinzuzweni zayo.Wonke umuntu unelungelo lokuvikeleka kwezifiso ezisemqoka ezingumphumela womkhiqizo wezobusayensi, wombhalo okukanye wekhono elithize abengumsunguli wako.Wonke umuntu emphakathini nasemhlabeni kumele athole lamalungelo nenkululeko echazwe kuloluGunyazo.Wonke umuntu uneqhaza emphakathini okuwukuphela kwendawo lapho ukukhululeka nokuthuthuka kwakhe kungenzeka khona.Ekusebenziseni amalungelo nenkululeko yakhe, umuntu uyokwenza lokho okulinganiselwe njengokulawula komthetho, ngenhloso eyodwa yokuqinisekisa ukwamukelwa nenhlonipho yamalungelo nenkululeko yabanye abantu, futhi nokuhlangabezana nezidingo ezinobulungiswa nobuqotho, ukuqonda komphakathi kanye nezenhlalakahle jikelele emphakathini wentando yeningi.Lamalungelo nenkululeko akunakusetshenziswa ngokuphambana nezinhloso nemigomo yeNhlangano yeZizwe.Akukho lutho okukuloluGunyazo okuyohunyushwa ngokuthi kuthi uMbuso mumbe, iqembu noma umuntu unelungelo lokwenza noma isiphi isenzo sokuthikameza noma imaphi amalungebo nenkululeko echazwe ngaphezulu.Gan mai cydnabod urddas cynhenid a hawliau cydradd a phriod holl aelodau’r teulu dynol yw sylfaen rhyddid, cyfiawnder a heddwch yn y byd,Gan i anwybyddu a dirmygu hawliau dynol arwain at weithredoedd barbaraidd a dreisiodd gydwybod dynolryw, a bod dyfodiad byd lle y gall pob unigolyn fwynhau rhyddid i siarad a chredu a rhyddid rhag ofn ac angau wedi ei gyhoeddi yn ddyhead uchaf y bobl gyffredin,Gan fod yn rhaid amddiffyn hawliau dynol a rheolaeth cyfraith, os nad yw pob unigolyn dan orfod yn y pendraw i wrthryfela yn erbyn gormes a thrais,Gan fod yn rhaid hyrwyddo cysylltiadau cyfeillgar rhwng Cenhedloedd,Gan fod pobloedd y Cenhedloedd Unedig yn y Siarter wedi ail ddatgan ffydd mewn hawliau sylfaenol yr unigolyn, mewn urddas a gwerth y person dynol ac mewn hawliau cydraddgwr a gwragedd, ac wedi penderfynu hyrwyddo cynnydd cymdeithasol a safonau byw gwell mewn rhyddid helaethach,Gan fod y Gwladwriaethau sy’n Aelodau wedi ymrwymo, mewn cydweithrediad â’r Cenhedloedd Unedig, i sicrhau hyrwyddo parch cyffredinol i hawliau dynol a’r rhyddfreintiau sylfaenol, a’u cadw,Gan fod deall yr hawliau a’r rhyddfreintiau hyn gan bawb o’r pwys mwyaf i lwyr sylweddoli’r ymrwymiad hwn,Felly, y mae’rCynulliad Cyffredinolyn awr yn cyhoeddi’rDatganiad Cyffredinol hwn o Hawliau Dynolyn ddelfryd cyffredin i’r holl bobloedd a’r holl genhedloedd ymgyrraedd ato, fel y bo i bob person ac i bob offeryn cymdeithasol, gan ddal y Datganiad hwn mewn cof yn wastad, ymdrechu trwy ddysgu a hyfforddi i sicrhau parch i’r hawliau a’r rhyddfreintiau hyn, a thrwy ffyrdd blaengar, cenedlaethol a chydgenedlaethol, i sicrhau eu cydnabod a’u cadw yn gyffredinol ac yn effeithiol, ymysg pobloedd y Gwladwriaethau sy’n Aelodau eu hunain yn ogystal ag ymysg pobloedd y tiriogaethau sydd dan eu rheolaeth.Genir pawb yn rhydd ac yn gydradd â’i gilydd mewn urddas a hawliau. Fe’u cynysgaeddir â rheswm a chydwybod, a dylai pawb ymddwyn y naill at y llall mewn ysbryd cymodlon.Y mae gan bawb hawl i’r holl hawliau a’r rhyddfreintiau a nodir yn y Datganiad hwn, heb unrhyw wahaniaeth o gwbl, yn arbennig unrhyw wahaniaeth hil, lliw, rhyw, iaith, crefydd, barn boliticaidd neu unrhyw farn arall, tarddiad cenedlaethol neu gymdeithasol, eiddo, geni neu safle arall.Ymhellach, ni ddylid gwahaniaethu ar sail safle politicaidd, gyfreithiol na chydwladol unrhyw wlad neu diriogaeth y mae pawb yn perthyn iddi, p’un ai yw honno’n annibynnol, dan nawdd, heb hunanlywodraeth, neu dan unrhyw gyfyngiad arall ar ei sofraniaeth.Y mae gan bawb hawl i fywyd, rhyddid a diogelwch.Ni ddylid dal neb yn gaethwas nac mewn caethiwed; dylid gwahardd caethwasiaeth a’r fasnach gaethweision ym mhob un o’u hagweddau.Ni ddylid poenydio neb, na thrin na chosbi neb yn greulon, annynol na’n ddiraddiol.Y mae gan bawb hawl i gael cydnabyddiaeth ym mhobman fel person yng ngydd y gyfraith.Y mae pawb yn gydradd yng ngolwg y gyfraith gyda’r hawl yn ddiwahân i’r un amddiffyniad gan y gyfraith. Y mae gan bawb hawl i’r un amddiffyniad yn erbyn unrhyw wahaniaethu sy’n groes i’r datganiad hwn neu unrhyw anogaeth i wahaniaethu.Y mae gan bawb hawl i ymwared effeithiol gan y llysoedd cenedlaethol cymwys rhag gweithredoedd sy’n troseddu’r hawliau sylfaenol a roddwyd iddynt gan y cyfansoddiad neu gan y gyfraith.Ni ddylai neb gael eu dwyn i ddalfa, na’u caethiwo na’u halltudio yn fympwyol.Y mae gan bawb hawl, mewn cydraddoldeb llawn, i gael gwrandawiad teg a chyhoeddus gan lys annibynnol a diduedd, wrth benderfynu eu hawliau a’u rhwymedigaethau ac unrhyw gyhuddiad troseddol yn eu herbyn.Y mae gan bawb a gyhuddir o drosedd gosbadwy hawl i gael eu hystyried yn ddieuog tan y profir hwynt yn euog yn ôl y gyfraith mewn prawf cyhoeddus lle y byddant wedi cael pob gwarant angenrheidiol at eu hamddiffyniad.Ni ddylid dyfarnu neb yn euog o drosedd gosbadwy oherwydd unrhyw weithred neu wall nad oedd yn drosedd, yn ôl cyfraith genedlaethol neu ryngwladol, pan gyflawnwyd hi. Ni ddylid ychwaith osod cosb drymach na’r un a oedd yn gymwys ar yr adeg y cyflawnwyd y drosedd gosbadwy.Ni ddylid ymyrryd yn fympwyol â bywyd preifat neb, na’u teulu, na’u cartref, na’u gohebiaeth, nac ymosod ar eu hanrhydedd na’u henw da. Y mae gan bawb hawl i amddiffyniad gan y gyfraith rhag y fath ymyrraeth ac ymosod.Y mae gan bawb hawl i symud fel y mynnant ac i breswylio lle y mynnant o fewn terfynau’r Wladwriaeth.Y mae gan bawb hawl i adael unrhyw wlad, gan gynnwys eu gwlad eu hunain, a hawl i ddychwelyd iddi.Y mae gan bawb hawl i geisio ac i gael mewn gwledydd eraill noddfa rhag erledigaeth.Ni ellir hawlio hyn mewn achosion o erledigaeth sy’n gwir ddilyn troseddau anwleidyddol neu weithredoedd croes i amcanion ac egwyddorion y Cenhedloedd Unedig.Y mae gan bawb hawl i genedligrwydd.Ni ddylid amddifadu neb yn fympwyol o’u cenedligrwydd na gwrthod iddynt yr hawl i newid eu cenedligrwydd.Y mae gan bawb mewn oed, yn wryw a benyw, heb unrhyw gyfyngiadau o ran hil, cenedligrwydd na chrefydd, hawl i briodi a sefydlu teulu. Y mae ganddynt hefyd hawliau cyfartal yngln â phriodas, yn ystod priodas ac wrth ei diddymu.Ni ddylid priodi ond o lwyr fodd y ddau sy’n golygu gwneud hynny.Y teulu yw uned naturiol a sylfaenol cymdeithas a chanddo’r hawl i amddiffyniad gan gymdeithas a’r Wladwriaeth.Y mae gan bawb hawl i feddu eiddo unigol yn ogystal â chydag eraill.Ni ddylid amddifadu neb o’u heiddo yn fympwyol.Y mae gan bawb hawl i ryddid meddwl, cydwybod a chrefydd; fe gynnwys hyn ryddid iddynt newid eu crefydd neu eu cred, a rhyddid hefyd, naill ai ar eu pen eu hunain neu gydag eraill, yn gyhoeddus neu’n breifat, i amlygu eu crefydd neu ei gred trwy addysgu, arddel, addoli a chadw defodau.Y mae gan bawb ryddid barn a mynegiant; fe gynnwys hyn yr hawl i ryddid barn, heb ymyrraeth gan neb, a rhyddid i geisio, derbyn a chyfrannu gwybodaeth a syniadau trwy unrhyw gyfryngau, heb ystyried ffiniau gwlad.Y mae gan bawb hawl i ryddid ymgynnull a chymdeithasu heddychlon.Ni ellir gorfodi neb i berthyn i unrhyw gymdeithas.Y mae gan bawb hawl i gymryd rhan yn llywodraeth eu gwlad, yn uniongyrchol neu drwy gynrychiolwyr wedi eu dewis yn agored.Y mae gan bawb hawl gyfartal i wasanaeth cyhoeddus yn eu gwlad.Ewyllys y bobl fydd sail awdurdod llywodraeth; mynegir yr ewyllys hon drwy etholiadau dilys o bryd i’w gilydd, drwy bleidleisio cyffredinol a chyfartal, a thrwy bleidlais ddirgel neu ddull pleidleisio rhydd tebyg.Y mae gan bawb, fel aelod o gymdeithas, hawl i ddiogelwch cymdeithasol, i allu mwynhau hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol sy’n anhepgorol i’w hurddas ac i ddatblygiad rhydd eu personoliaeth, trwy ymdrech genedlaethol a chydweithrediad rhyngwladol ac yn unol â threfniadaeth ac adnoddau pob Gwladwriaeth.Y mae gan bawb hawl i waith, i ddewis eu gyrfa yn rhydd, i amodau gwaith cyfiawn a boddhaol, ac i amddiffyniad rhag diweithdra.Y mae gan bawb, yn ddiwahân, hawl i dâl cyfartal am waith cyfartal.Y mae gan bawb sy’n gweithio hawl i dâl teg a boddhaol gan sicrhau iddo’u hunain ac i’w teulu fodolaeth deilwng o urddas dynol, ac ychwanegu at hynny, os bydd rhaid, drwy ffyrdd eraill o nawdd cymdeithasol.Y mae gan bawb hawl i ffurfio undebau llafur ac i ymuno â hwy i amddiffyn eu buddiannau.Y mae gan bawb hawl i orffwys a hamdden gan gynnwys cyfyngiad rhesymol ar oriau gwaith, ac i wyliau cyfnodol gyda thâl.Y mae gan bawb hawl i safon byw digonol i’w hiechyd a’u ffyniant eu hunain a’u teulu, gan gynnwys bwyd, dillad, annedd a gofal meddygol ac i wasanaethau cymdeithasol angenrheidiol; a hawl i sicrwydd cynhaliaeth os digwydd diweithdra, afiechyd, anabledd, gweddwdod, henaint neu unrhyw fethiant bywoliaeth arall pan fo’r amgylchiadau tu hwnt i’w rheolaeth.Y mae gan famolaeth a phlentyndod hawl i ofal a chymorth arbennig. Dylai pob plentyn, p’un ai wedi eu geni o fewn neu du allan i briodas, fwynhau’r un diogelwch cymdeithasol.Y mae gan bawb hawl i addysg. Dylai addysg fod yn rhydd, o leiaf addysg elfennol a sylfaenol. Dylai addysg elfennol fod yn orfodol. Dylid gwneud addysg dechnegol a phroffesiynol yn agored i bawb, a dylai fod mynediad llawn a chydradd i bawb i addysg uwchradd ar sail teilyngdod.Dylai addysg amcanu datblygu personoliaeth llawn yr unigolyn a chryfhau parch i hawliau dynol a’r rhyddfreintiau sylfaenol. Dylai hyrwyddo dealltwriaeth, goddefgarwch a chyfeillgarwch ymysg yr holl genhedloedd ac ymysg grwpiau hiliol neu grefyddol, a dylai hefyd hyrwyddo gwaith y Cenhedloedd Unedig dros heddwch.Gan rieni y mae’r hawl cyntaf i ddewis y math o addysg a roddir i’w plant.Y mae gan bawb yr hawl i gymryd rhan ym mywyd diwylliannol eu cymdeithas, i fwynhau’r celfyddydau ac i gyfranogi o gynnydd gwyddonol a’i fuddiannau.Y mae gan bawb yr hawl i fynnu diogelwch i’r buddiannau moesol a materol sy’n deillio o unrhyw gynnyrch gwyddonol, llenyddol neu artistig y maent yn awdur iddo.Y mae gan bawb hawl i drefn gymdeithasol a rhyngwladol lle y gellir llawn sylweddoli’r hawliau a’r rhyddfreintiau a nodir yn y Datganiad hwn.Y mae gan bawb eu dyletswyddau i gymdeithas, lle yn unig y mae datblygiad rhydd a llawn eu personoliaeth yn bosibl.Ni ddylid cyfyngu ar neb, wrth iddynt arfer eu hawliau a’u rhyddfreintiau, ond pan bennir hynny gan gyfraith gyda’r unig amcan o sicrhau cydnabod a pharchu hawliau a rhyddfreintiau pobl eraill, ac i gyfarfod â gofynion cyfiawn moesoldeb, trefn gyhoeddus a ffyniant cyffredinol mewn cymdeithas ddemocrataidd.Ni ellir arfer yr hawliau a’r rhyddfreintiau hyn mewn unrhyw achos yn groes i amcanion ac egwyddorion y Cenhedloedd Unedig.Ni ellir dehongli dim yn y Datganiad hwn i olygu bod gan Wladwriaeth, grp neu berson unrhyw hawl i ymroddi i unrhyw weithgarwch neu i gyflawni unrhyw weithred gyda’r bwriad o ddistrywio unrhyw un o’r hawliau a’r rhyddfreintiau a nodir yma.በዩኔስኮ፡ተዘጋጅቶ፡በኢትዮጵያ፡ብሄራዊ፡ኮሚሽን፡ተተረጎመየሰው፡ልጅ፡ሁሉ፡ሲወለድ፡ነጻና፡በክብርና፡በመብትም፡እኩልነት፡ያለው፡ነው።፡የተፈጥሮ፡ማስተዋልና፡ሕሊና፡ስላለው፡አንዱ፡ሌላውን፡በወንድማማችነት፡መንፈስ፡መመልከት፡ይገባዋል።እያንዳንዱ፡ሰው፡የዘር፡የቀለም፡የጾታ፡የቋንቋ፡የሃይማኖት፡የፖለቲካ፡ወይም፡የሌላ፡ዓይነት፡አስተሳሰብ፡የብሔራዊ፡ወይም፡የኀብረተሰብ፡ታሪክ፡የሀብት፡የትውልድ፡ወይም፡የሌላ፡ደረጃ፡ልዩነት፡ሳይኖሩ፡በዚሁ፡ውሳኔ፡የተዘረዘሩት፡መብቶችንና፡ነጻነቶች፡ሁሉ፡እንዲከበሩለት፡ይገባል።ከዚህም፡በተቀረ፡አንድ፡ሰው፡ከሚኖርበት፡አገር፡ወይም፡ግዛት፡የፖለቲካ፡የአገዛዝ፡ወይም፡የኢንተርናሽናል፡አቋም፡የተነሳ፡አገሩ፡ነጻም፡ሆነ፡በሞግዚትነት፡አስተዳደር፡ወይም፡እራሱን፡ችሎ፡የማይተዳደር፡አገር፡ተወላጅ፡ቢሆንም፡በማንኛውም፡ዓይነት፡ገደብ፡ያለው፡አገዛዝ፡ሥር፡ቢሆንም፡ልዩነት፡አይፈጸምበትም።እያንዳንዱ፡ሰው፡የመኖር፣፡በነጻነትና፡በሰላም፡የመኖሩ፡መጠበቅ፡መብት፡አለው።ማንም፡ሰው፡ቢሆን፡በባርነት፡አይገዛም።፡ባርነትና፡የባሪያ፡ንግድም፡በማንኛውም፡ዓይነት፡ክልክል፡ነው።ማንም፡ሰው፡ቢሆን፡የጭካኔ፡ስቃይ፡እንዳይደርስበት፡ወይም፡ከሰብዓዊ፡አፈጻጸም፡ውጭ፡የሆነ፡የተዋረድ፡ተግባር፡ወይም፡ቅጣት፡አይፈጸምበትም።እያንዳንዱ፡ሰው፡በሕግ፡ፊት፡በሰው፡ዘርነቱ፡የመታወቅ፡መብት፡አለው።ሰው፡ሁሉ፡በሕግ፡ፊት፡እኩል፡ነው።፡ያለአንዳች፡ልዩነትም፡ሕጉ፡ደህንነቱን፡እንዲጠበቅለት፡እኩል፡የሆነ፡መብት፡አለው።፡ይህንን፡ውሳኔ፡በመጣስ፡ከሚደረግ፡ልዩነት፡ለማድረግ፡ከሚነሳሳ፡እንዲጠበቅ፡ሁሉም፡የእኩል፡መብት፡አለው።፡እያንዳንዱ፡ሰው፡በሕገ፡መንግስቱ፡ወይም፡በሕግ፡የተሰጡትን፡መሠረታዊ፡መብቶች፡ከሚጥሱ፡ድርጊቶች፡ከፍተኛ፡በሆኑ፡ብሔራዊ፡የፍርድ፡ባለስልጣኖች፡ፍጹም፡በሆነ፡መንገድ፡እንዲወገድለት፡መብት፡አለው።ማንም፡ሰው፡ያለፍርድ፡ተይዞ፡እንዲታሰር፡ወይም፡በግዛት፡እንዲኖር፡አይደረግም።እያንዳንዱ፡ሰው፡በመብቶቹና፡በግዴታዎቹ፡አፈጻጸም፡እንዲሁም፡በሚከሰስበት፡ማንኛውም፡ዓይነት፡የወንጀል፡ክስ፡ነጻ፡በሆነና፡በማያዳላ፡የፍርድ፡ሸንጎ፡በትክክለኛና፡በይፋ፡ጉዳዩ፡እንዲሰማለት፡የሙሉ፡እኩልነት፡መብት፡አለው።በወንጀል፡ክስ፡የተከሰሰ፡ማንኛውም፡ሰው፡ለመከላከያው፡አስፈላጊዎች፡የሆኑትን፡ሁሉ፡አቅርቦ፡በሚከራከርበት፡የይፋ፡ፍርድ፡ቤት፡በሕግ፡መሠረት፡ወንጀለኛ፡መሆኑ፡እስቲረጋገጥበት፡ድረስ፡ከወንጀል፡ነጻ፡እንደሆነ፡የመቆጠር፡መብት፡አለው።ማንም፡ሰው፡በብሔራዊ፡ወይም፡በኢንተርናሽናል፡ሕግ፡አንድ፡ነገር፡ወንጀል፡ሆኖ፡ባልተደነገገበት፡ጊዜ፡በፈጸመው፡ወይም፡ባልፈጸመው፡ማንኛውም፡ሥራ፡ወንጀለኛ፡ሆኖ፡አይከሰስም።፡ወይም፡ወንጀሉ፡በተፈጸመበት፡ጊዜ፡ከተደነገገው፡ቅጣት፡ይበልጥ፡አይፈረድበትም።ማንም፡ሰው፡በግል፡ኑሮው፡በቤተሰቡ፡ውስጥ፡በቤቱ፡ወይም፡በሚጻጻፈው፡ደብዳቤ፡በፍርድ፡ያልተለየ፡ጣልቃ፡ገብነት፡ወይም፡ክብሩን፡የሚነካና፡ስሙን፡የሚያጎድፍ፡ተቃውሞ፡አይፈጸምበትም።፡እያንዳንዱ፡ሰው፡ከእንደዚህ፡ያለ፡ጣልቃ፡ገብነት፡ወይም፡የሚጎዳ፡ተግባር፡ሕግ፡እንዲከላከልለት፡መብት፡አለው።፡እያንዳንዱ፡ሰው፡በየብሔራዊ፡ወሰን፡ክልሉ፡የመዘዋወርና፡የመኖር፡ነጻነት፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡ከማንኛውም፡አገር፡ሆነ፡ከራሱ፡አገር፡ወጥቶ፡እንደገና፡ወደ፡አገሩ፡የመመለስ፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡ከጭቆና፡ሸሽቶ፡በሌሎች፡አገሮች፡ጥገኝነትን፡የመጠየቅና፡በደህና፡የመኖር፡መብት፡አለው።ፖለቲካዊ፡ካልሆኑ፡ወንጀሎች፡ወይም፡የተባበሩት፡መንግሥታት፡ድርጅት፡ዋና፡ዓላማዎችን፡ከሚቃረኑ፡ሥራዎች፡የተነሳ፡በሚደርሱ፡ክሶች፡ምክንያት፡ከሆነ፡ይህ፡መብት፡ሊያገለግል፡አይችልም።እያንዳንዱ፡ሰው፡የዜግነት፡መብት፡አለው።ማንም፡ሰው፡ያለፍርድ፡ዜግነቱ፡አይወሰድበትም፡ወይም፡ዜግነቱን፡የመለወጥ፡መብት፡አይነፈገውም።አካለ፡መጠን፡የደረሱ፡ወንዶችና፡ሴቶች፡በዘር፡በዜግነት፡ወይም፡በሃይማኖት፡ልዩነት፡ሳይወሰኑ፡ጋብቻን፡የመፈጸምና፡ቤተሰብን፡የመመሥረት፡መብት፡አላቸው፤፡ጋብቻ፡በመፈጸም፡በጋብቻ፡ጊዜና፡ጋብቻ፡በሚፈርስበትም፡ጊዜ፡እኩል፡መብት፡አላቸው።ጋብቻ፡የሚፈጸመው፡ጋብቻ፡ለመፈጸም፡በሚፈልጉ፡ሁለቱም፡ወገኖች፡በሚያደርጉት፡ነጻና፡ሙሉ፡ስምምነት፡መሠረት፡ብቻ፡ነው።ቤተሰብ፡በኀብረ፡ሰብ፡የተፈጥሮና፡መሰረታዊ፡ክፍል፡ስለሆነ፡በኀብረሰቡና፡በመንግሥቱም፡ደህንነቱ፡እንዲጠበቅለት፡ይገባል።እያንዳንዱ፡ሰው፡ብቻውን፡ወይም፡ከሌሎች፡ጋር፡በኀብረት፡ሆኖ፡የኀብረት፡ባለቤትነት፡መብት፡አለው።ማንም፡ሰው፡ያለፍርድ፡ንብረቱ፡አይወሰድበትም።እያንዳንዱ፡ሰው፡የሃሳብ፡የሕሊናና፡የሃይማኖት፡ነጻነት፡መብት፡አለው።፡ይህም፡መብት፡ሃይማኖቱን፡ወይም፡እምነቱን፡የመለወጥ፡ነጻነትንና፡ብቻውን፡ወይም፡ከሌሎች፡ጋር፡በኀብረት፡በይፋ፡ወይም፡በግል፡ሆኖ፡ሃይማኖቱን፡ወይም፡እምነቱን፡የማስተማር፣፡በተግባር፡የመግለጽ፡የማምለክና፡የማክበር፡ነጻነትን፡ይጨምራል።እያንዳንዱ፡ሰው፡የሐሳብና፡ሐሳቡን፡የመግለጽ፡መብት፡አለው።፡ይህም፡መብት፡ያለጣልቃ፡ገብነት፡በሐሳብ፡የመጽናትንና፡ዜናን፡ወይም፡ሐሳቦችን፡ያላንዳች፡የድንበር፡ገደብ፡የማግኘትን፡የመቀበልንና፡ወይም፡የማካፈልን፡ነጻነትም፡ይጨምራል።እያንዳንዱ፡ሰው፡በሰላም፡የመሰብሰብና፡ግንኙነት፡የማድረግ፡ነጻነት፡መብት፡አለው።ማንም፡ሰው፡የአንድ፡ማኀበር፡አባል፡እንዲሆን፡አይገደድም።እያንዳንዱ፡ሰው፡በቀጥታ፡ወይም፡ነጻ፡በሆነ፡መንገድ፡በተመረጡ፡እንደራሴዎች፡አማካኝነት፡በአገሩ፡መንግስት፡የመካፈል፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡በአገሩ፡የህዝብ፡አገልግሎት፡እኩል፡የማግኘት፡መብት፡አለው።የመንግስት፡ሥልጣን፡መሠረቱ፡የሕዝቡ፡ፈቃድ፡መሆን፡አለበት።፡ይህም፡ፈቃድ፡ለሁሉም፡እኩል፡በሆነ፡በምሥጢር፡በሚደረግ፡የድምፅ፡መስጠት፡ምርጫ፡ወይም፡በተመሳሳይ፡ሁኔታ፡በየጊዜውና፡በትክክል፡በሚፈጸሙ፡ምርጫዎች፡እንዲገለጽ፡መሆን፡አለበት።እያንዳንዱ፡ሰው፡የኀብረ፡ሰብ፡አባል፡እንደመሆኑ፡በኀብረ፡ሰብ፡ደህንነቱ፡እንዲጠበቅ፡መብት፡አለው።፡እንዲሁም፡በብሔራዊ፡ጥረትና፡በኢንተርናሽናል፡መተባበር፡አማካይነትና፡በእያንዳንዱ፡መንግስት፡ድርጅትም፡የሀብት፡ምንጮች፡መሰረት፡ለክብሩና፡ለሰብዓዊ፡አቅሙ፡ነጻ፡እድገት፡የግድ፡አስፈላጊ፡የሆኑት፡የኤኮኖሚ፡የማኀበራዊ፡ኑሮና፡የባህል፡መብቶች፡በተግባር፡እንዲገለጹለት፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡የመሥራት፡የሥራ፡ነጻ፡ምርጫና፡ለሥራም፡ትክክለኛና፡ተስማሚ፡የአሠራር፡ሁኔታዎችና፡ሥራም፡እንዳያጣ፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡ያላንዳች፡ልዩነት፡ማድረግ፡ለአንድ፡ዓይነት፡ሥራ፡እኩል፡የሆነ፡ደመወዝ፡የማግኘት፡መብት፡አለው።በሥራ፡ላይ፡ያለ፡ሰው፡ለእራሱና፡ለቤተሰቡ፡ለሰብዓዊ፡ክብር፡ተገቢ፡የሆነ፡ኑሮን፡የሚያስገኝለትና፡ካስፈለገም፡በሌሎች፡የኀብረሰብ፡ደህንነት፡መጠበቂያ፡ዘዴዎች፡የተደገፈ፡ትክክለኛና፡ተስማሚ፡ዋጋውን፡የማግኘት፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡ጥቅሞቹን፡ለማስከበር፡የሙያ፡ማኀበሮችን፡ለማቋቋምና፡ማኀበርተኛ፡ለመሆን፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡የዕረፍትና፡የመዝናናት፡እንዲሁም፡በአግባብ፡የተወሰኑ፡የሥራ፡ሰዓቶች፡እንዲኖሩትና፡በየጊዜው፡የዕረፍት፡ጊዜያትን፡ከደመወዝ፡ጋር፡የማግኘት፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡ለእራሱና፡ለቤተሰቡ፡ጤንነትና፡ደህንነት፡ምግብ፣፡ልብስ፣፡ቤትና፡ሕክምና፡አስፈላጊ፡የማኀበራዊ፡ኑሮ፡አገልግሎቶችም፡ጭምር፡የሚበቃ፡የኑሮ፡ደረጃ፡ለማግኘት፡መብት፡አለው።፡ሥራ፡ሳይቀጠር፡ቢቀር፡ቢታመም፡ለመሥራት፡ባይችል፡ባል፡ወይም፡ሚስት፡ቢሞት፡ቢያረጅ፡ወይም፡ከቁጥጥሩ፡ውጭ፡በሆኑ፡ምክንያቶች፡መሰናከል፡ቢገጥመው፡ደህንነቱ፡እንዲጠበቅለት፡መብት፡አለው።ወላድነትና፡ሕጻንነት፡ልዩ፡ጥንቃቄና፡እርዳታ፡የማግኘት፡መብት፡አላቸው፤፡በጋብቻ፡ወይም፡ያለጋብቻ፡የሚወለዱ፡ሕጻናትም፡የተመሳሳይ፡የደህንነታቸው፡መጠበቅ፡መብት፡አላቸው።እያንዳንዱ፡ሰው፡የመማር፡መብት፡አለው።፡ትምህርት፡ቢያንስ፡ቢያንስ፡በአንደኛ፡ደረጃና፡በመሰረታዊ፡ደረጃዎች፡በነጻ፡ሊሆን፡ይገባል።፡የአንደኛ፡ደረጃ፡ትምህርት፡መማር፡ግዴታ፡ነው።፡የቴክኒክና፡የልዩ፡ልዩ፡ሙያ፡ትምህርት፡በጠቅላላው፡የከፍተኛ፡ደረጃ፡ደግሞ፡በችሎታ፡መሠረት፡ለሁሉም፡እኩል፡መሰጠት፡አለበት።ትምህርት፡ለእያንዳንዱ፡ሰው፡ሁኔታ፡ማሻሻያና፡ለሰብዓዊ፡መብቶችም፡መሠረታዊ፡ነጻነቶች፡ክብር፡ማዳበርያ፡የሚውል፡መሆን፡አለበት።፡እንዲሁም፡የተለያየ፡ዘር፡ወይም፡ሃይማኖት፡ባሏቸው፡ሕዝቦች፡መካከል፡ሁሉ፡መግባባትን፡ተቻችሎ፡የመኖርንና፡የመተባበርን፡መንፈስ፡የሚያጠነክርና፡የተባበሩት፡መንግሥታት፡ድርጅት፡ሰላምን፡ለመጠበቅ፡የሚፈጽማቸው፡ተግባሮች፡እንዲስፋፋ፡የሚያበረታቱ፡መሆን፡አለበት።፡ወላጆች፡ለልጆቻቸው፡ለመስጠት፡የሚፈልጉትን፡ትምህርት፡ለመምረጥ፡የቅድሚያ፡መብት፡አላችው።፡እያንዳንዱ፡ሰው፡በኀብረ፡ሰቡ፡የባህል፡ኑሮ፡በነጻ፡መካፈልና፡በኪነ፡ጥበብ፡ለመጠቀም፡በሳይንስ፡እርምጃና፡በጥቅሞቹም፡ለመሳተፍ፡መብት፡አለው።፡እያንዳንዱ፡ሰው፡ከደረሰው፡ማንኛውም፡የሳይንስ፡የድርሰትና፡የኪነ፡ጥበብ፡ሥራ፡የሚያገኘው፡የሞራሉንና፡የሃብት፡ጥቅሞች፡እንዲከበሩለት፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡በዚህ፡ውሳን፡ውስጥ፡የተዘረዘሩት፡መብቶችና፡ነጻነቶች፡በሙሉ፡በተግባር፡እንዲውሉ፡ለሚደረግባቸው፡የኀብረሰብና፡የኢንተርናሽናል፡ሥርዓት፡የመጠቀም፡መብት፡አለው።እያንዳንዱ፡ሰው፡የራሱ፡ነጻነትና፡ሙሉ፡መሻሻል፡በሚያገኝበት፡ኀብረሰብ፡ውስጥ፡የሚፈጽማቸው፡ግዴታዎች፡ይኖሩበታል።እያንዳንዱ፡ሰው፡በመብቶቹ፡በነጻነቶቹ፡በሚጠቀምበት፡ጊዜ፡የሚታገደው፡የሌሎችን፡መብቶችና፡ነጻነቶች፡በሚገባ፡ለማሰከበር፡ብቻ፡በተደነገጉ፡ሕጎችና፡የግብረ፡ገብነትን፡የጠቅላላውን፡ሕዝብ፡ፀጥታና፡ደህንነት፡በዴሞክራቲክ፡ማኀበራዊ፡ኑሮ፡ትክክለኛ፡የሆነው፡ተፈላጊ፡ጉዳይ፡ለማርካት፡በተወሰነው፡ብቻ፡ነው።እነዚህ፡መብቶችና፡ነፃነቶች፡በማንኛውም፡ሁኔታ፡የተባበሩት፡መንግሥታት፡ድርጅት፡መሰረት፡ዓላማዎች፡ተቃራኒ፡በሆነ፡መንገድ፡ሊፈጸሙ፡አይገባቸውም።በዚህ፡ውሳኔ፡ከላይ፡የተዘረዘረው፡ሁሉ፡በዚሁ፡ውስጥ፡የተጠቀሱትን፡ማናቸውም፡መብቶች፡ወይም፡ነጻነቶች፡ለማበላሸት፡በታሰበ፡ማንኛውም፡ዓይነት፡ተግባር፡ለማዋል፡ወይም፡ድርጊትን፡ለመፈጸም፡ለማንኛውም፡መንግሥት፡ወይም፡ድርጅት፡ወይም፡ሰው፡የተባሉ፡አይተረጎሙም።Proclamada dae sas Natziones Unidas su 10 de nadale de su 1948Cunsiderende chi su reconnoschimentu de sa dinnidade inerente a totu sos membros de sa famìlia umana e de sos deretos issoro eguales e inalienàbiles costìtuit su fundamentu de sa libertade, de sa zustìssia e de sa paghe in su mundu,Cunsiderende chi su misconnoschimentu e su dispretziu de sos deretos de s'òmine ant zutu a atziones de barbaridade chi bulluzant sa cussèntzia de s'umanidade e chi sa bènnida de unu mundu in ue sos èsseres umanos ant a esser lìberos de faeddare e de creer, liberados dae su terrore e dae sa misèria, est proclamadu comente s'isetu prus mannu de s'òmine,Cunsiderende chi est essentziale chi sos deretos de s'òmine siant garantidos dae unu rezìmene de deretu, a manera chi s'òmine non siat custrintu prus, comente remediu estremu, a si bortare contra a sa tirannia e a s'opressione,Cunsiderende chi est essentziale a animare s'isvilupu de sas relatziones de amighèntzia intre sas natziones,Cunsiderende chi in sa Carta sos pòpulos de sas Natziones Unidas ant proclamadu torra sa fide issoro in sos deretos fundamentales de s'òmine, in sa dinnidade e su balore de sa pessone umana, in s'egualidade de sos deretos de sos òmines e de sas fèminas, e chi issos si sunt decrarados dispostos a favorire su progressu sotziale e a instaurare cunditziones mezus de bida in una libertade prus manna,Cunsiderende chi sos Istados Membros si sunt postos de acordu pro assegurare, in cooperatzione cun s'Organizatzione de sas Natziones Unidas, su respetu universale e efetivu de sos deretos de s'òmine e de sas libertades fundamentales,Cunsiderende chi un'idea comuna de custos deretos e libertades tenet s'importàntzia prus manna pro cumprire custu acordu,s'Assemblea Zenerale proclamatcusta decraratzione universale de sos deretos de s'òmine comente s'ideale comunu chi totu sos pòpulos e totu sas natziones depent sighire pro fagher a manera chi totu sos indivìduos e totu sos òrganos de sa sotziedade, tenende semper in coro custa Decraratzione, s'isfortzent, cun s'amaestramentu e s'educatzione, pro isvilupare su respetu de custos deretos e libertades e pro nd'assegurare, cun mesuras progressivas de òrdine natzionale e internatzionale, su reconnoschimentu e s'aplicatzione universales e efetivas, siat in mesu de sas populatziones de sos Istados Membros etotu, siat in mesu de cussas de sos territòrios postos suta de sa zurisditzione issoro.Totu sos èsseres umanos naschint lìberos e eguales in dinnidade e in deretos. Issos tenent sa resone e sa cussèntzia e depent operare s'unu cun s'àteru cun ispìritu de fraternidade.Onzi unu podet fagher baler totu sos deretos e totu sas libertades proclamadas in sa Decraratzione presente, sena distintzione peruna, mescamente de ratza, de colore, de sessu, de limba, de relizione, de opinione polìtica o de onzi àtera opinione, de orìzine natzionale o sotziale, de cunditzione, de nàschida o de onzi àtera cunditzione.In prus, no at a esser fata peruna distintzione fundada supra s'istatutu polìticu, zurìdicu o internatzionale de su paìsu o de su territoriu dae ue una pessone podet benner, chi custu paìsu o territoriu siat indipendente, suta tutela, no autònomu o assuzetadu a una limitatzione cale si siat de soveranidade.Onzi individuu tenet deretu a sa bida, a sa libertade e a sa seguràntzia de sa pessone sua.Nemos at a poder esser mantesu ne in istadu de iscravitùdine, nen de terachiu; s'iscravitùdine e sa trata de sos iscraos sunt preubidas in totu sas formas.Nemos at a poder esser assuzetadu a sa tortura, ne a penas o a tratamentos crudeles, inumanos o degradantes.Onzi unu tenet su deretu a su reconnoschimentu in onzi logu de sa personalidade zurìdica sua.Totus sunt eguales in cara de sa leze e tenent deretu sena peruna distintzione a una tutela eguale de sa leze. Totus tenent deretu a una tutela eguale contra a onzi discriminatzione chi diat contraìgher sa Decraratzione presente e contra a onzi istigamentu a custa discriminatzione.Onzi pessone tenet deretu a unu recursu efetivu a sas zurisditziones natzionales cumpetentes contra a sos atos chi bìolant sos deretos fundamentales chi li sunt reconnotos dae sa costitutzione o dae sa leze.Nemos podet esser arrestadu, impresonadu o esiliadu arbitrariamente.Onzi pessone tenet su deretu, in egualidade prena, a fagher intender sa boghe sua ecuamente e publicamente dae unu tribunale indipendente e impartziale, chi at a detzider, siat de sos deretos e òbrigos suos, siat de su fundamentu de onzi acusa, in matèria penale, direta contra a issa.Onzi pessone acusada de un'atzione delituosa si depet cunsiderare innossente finas a cando si nd'at a istabilire legalemente sa neghe in unu protzessu pùblicu in ue ant a esser asseguradas totu sas garantias netzessàrias a sa defensa sua.Nemos at a poder esser cundennadu pro atziones o omissiones chi, in su mamentu chi sunt istadas fatas, non costituiant un'atu delituosu pro su deretu natzionale o internatzionale. In prus, non s'at a poder imponner peruna pena prus forte de sa chi fit aplicàbile in su mamentu chi s'atu delituosu est istadu cumpridu.Nemos at a poder esser ozetu de intromissiones arbitràrias in sa bida privada sua, in sa famìlia sua, in sa domo o in sa currispondèntzia sua, nen de atentados a s'onore o a sa reputatzione sua. Onzi pessone tenet deretu a esser tutelada dae sa leze contra a custas intromissiones o a custos atentados.Onzi pessone tenet su deretu de zirare liberamente e de s'isseperare sa residèntzia in intro de un'Istadu.Onzi pessone tenet su deretu de si nch'andare dae unu logu -finas dae su suo-, e de torrare a su logu suo.Onzi pessone, si est pessighida, tenet su deretu de si chircare asilu e de otenner asilu in àteros logos.Custu deretu non podet esser chircadu si sa pessone est pessighida pro unu crìmine de deretu comunu o pro atziones contràrias a sos fines e printzìpios de sas Natziones Unidas.Onzi individuu tenet deretu a una natzionalidade.Nemos podet esser privadu de sa natzionalidade sua, nen de su deretu de cambiare natzionalidade.Dae cando sunt baganzos, s'òmine e sa fèmina, sena perunu impedimentu pro sa ratza, sa natzionalidade o sa relizione, tenent su deretu de si cojuare e de si fagher una famìlia. Issos tenent sos matessi deretos in ocasione de su cojuiu, a pustis de su cojuiu e in s'ora de s'isparzimentu.Su cojuiu s'at a poder fagher petzi cun s'acordu lìberu e prenu de sos isposos.Sa famìlia est s'elementu naturale e fundamentale de sa sotziedade e tenet deretu a esser tutelada dae sa sotziedade e dae s'Istadu.Onzi pessone, sola chi siat o a cumone, tenet deretu a sa propiedade.Nemos podet esser privadu arbitrariamente de sa propiedade sua.Onzi pessone tenet deretu a sa libertade de pessamentu, de cussèntzia e de relizione; custu deretu ìmplicat sa libertade de cambiare relizione o idea, e finas sa libertade de manifestare sa relizione o s'idea sua, a sa sola o a cumone, siat in pùblicu siat in privadu, cun s'insinnamentu, sas pràticas, su cultu e su cumprimentu de sos ritos.Onzi individuu tenet deretu a sa libertade de opinione e de espressione. Custu ìmplicat su deretu a no esser pessighidu pro sas opiniones suas e su de chircare, de retzire e de difunder, sena cunsideru de peruna frontera, sas informatziones e sas ideas cun onzi zenia de mediu.Onzi pessone tenet deretu a sa libertade de reunione e de assotziamentu patzìficu.Nemos podet esser obrigadu a fagher parte de unu sotziu.Onzi pessone tenet su deretu de intrare in parte de sa diretzione de sos afares pùblicos de su logu suo, siat diretamente, siat tràmite rapresentantes isseperados liberamente.Onzi pessone tenet su deretu de intrare, in cunditziones de egualidade, in sas funtziones pùblicas de su paìsu suo.Sa boluntade de su pòpulu est su fundamentu de s'autoridade de sos poderes pùblicos; custa boluntade si depet espressare cun eletziones onestas chi depent esser fatas periodicamente, cun botu universale eguale e segretu o cunforma a una norma ecuivalente chi asseguret sa libertade de botu.Onzi pessone, comente membru de sa sotziedade, tenet deretu a sa seguridade sotziale, chi est fundada pro otenner su godimentu de sos deretos econòmicos, sotziales e culturales indispensàbiles a sa dinnidade e a s'isvilupu lìberu de sa personalidade sua, pro more de s'isfortzu natzionale e de sa cooperatzione internatzionale, a pustis de aer tentu in contu s'organizatzione e sas richesas de onzi paìsu.Onzi pessone tenet deretu a su traballu, a isseperare liberamente su traballu suo, a cunditziones de traballu ècuas e chi podant acuntentare, e a sa protetzione contra a sa disocupatzione.Totus tenent su deretu, sena peruna discriminatzione, a unu salariu eguale pro unu traballu eguale.Chie traballat tenet deretu a una paga ècua e chi l'acuntentet, chi asseguret a issu e a sa famìlia sua un'esistèntzia chi siat cunforma a sa dinnidade umana e cumpretada, si si podet, dae totu sos àteros mèdios de tutela sotziale.Onzi pessone tenet su deretu de fundare sindicados paris cun àtere e de intrare in sos sindicados pro difender sos interessos suos.Onzi pessone tenet deretu a su pasu e a su disaogu e mescamente a unu lìmite zustu de su tempus de traballu e a lissèntzias periòdicas pagadas.Onzi pessone tenet deretu a unu gradu de bida bastante pro l'assegurare sa salude, su bonistare suo e su de sa famìlia sua, mescamente pro s'alimentatzione, sa bestimenta, sa domo, sas curas mèdicas e finas pro sos servìtzios sotziales indispensàbiles; tenet deretu a sa seguridade si est disocupada, malaìda, imbàlida, biuda, betza o si at pèrdidu sos mèdios suos pro campare a pustis de eventos indipendentes dae sa boluntade sua.Sa maternidade e s'infàntzia tenent deretu a un'azudu e a un'assistèntzia particulare. Totu sos pitzinnos, chi siant naschidos foras de su cojuiu o a pustis, godint de sa matessi tutela sotziale.Onzi pessone tenet deretu a s'educatzione. S'educatzione depet esser gratuita, a su nessi pro s'insinnamentu elementare e fundamentale. S'insinnamentu elementare est obrigatoriu. S'insinnamentu tènnicu e professionale depet esser zeneralizadu; s'intrada a sas iscolas superiores depet esser aperta in egualidade prena a totus, cunforma a su mèritu issoro.S'educatzione depet punnare a s'isvilupu prenu de sa personalidade umana e a s'afortimentu de su respetu de sos deretos de s'òmine e de sas libertades fundamentales. Issa depet favorire sa cumprensione, sa toleràntzia e s'amighèntzia intre totu sas natziones e totu sos grupos ratziales o reliziosos, comente puru s'isvilupu de sas atividades de sas Natziones Unidas pro su mantenimentu de sa paghe.Babos e mamas tenent, comente prioridade, su deretu de isseperare sa casta de educatzione de dare a sos fizos issoro.Onzi pessone tenet su deretu de pigare parte liberamente a sa bida culturale de sa comunidade, de godire de sas artes e de tenner parte in su progressu sientìficu e in sos benefìtzios chi nde resurtant.Onzi unu tenet su deretu a sa protetzione de sos interessos morales e materiales chi derivant dae cale si siat produtzione sientìfica, literària o artìstica de sa cale est autore.Onzi pessone tenet deretu chi rennet, in àmbitu sotziale e in àmbitu internatzionale, un'òrdine fatu a manera chi sos deretos e sas libertades proclamadas in sa Decraratzione presente bi podant agatare efetu cumpretu.S'individuu tenet deveres cun sa comunidade in ue petzi est possìbile s'isvilupu lìberu e prenu de sa personalidade sua.In sa pràtica de sos deretos suos e in su godimentu de sas libertades suas, onzi unu est assuzetadu e bia a sas limitatziones istabilidas dae sa leze petzi cun s'intentu de assegurare su reconnoschimentu e su respetu de sos deretos e libertades de àtere e cun su fine de atatare sos disizos zustos de sa morale, de s'òrdine pùblicu e de su bonistare zenerale in una sotziedade democràtica.Custos deretos e libertades no ant a poder, in perunu casu, esser praticados in manera contrària a sos fines e printzìpios de sas Natziones Unidas.Non b'at perunu disponimentu de custa Decraratzione chi podat esser interpretadu comente implicante pro un'Istadu, un'aggrupamentu o un'individuu unu deretu cale si siat a si dare a un'atividade o de fagher un'atzione chi punnet a sa distrutzione de sos deretos e libertades chi bi sunt proclamados.@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Nu ro nde̱jte̱ ka ro jiegi nu föste i nu jiegi xa'to da nu xijmojo̱i pe̱tsi i füdi ka ro mu̱i ka metsi nu yu kuchti ra gentho i jingi ne da uni gotho yu mutsi kja'ni;Nu ro nde̱jte̱ jingi pädi i jingi ne'ju nu kuchti kja'ni xo kja kosa jingi zoo pa nu yu kja'ni; i xo maa'mu, i ne'ju ra dté nu kja'ni, bi nka tse xijmojo̱i i yu kja yu kja'ni, i bi to nu tzu i ni tu'ju bi tze nu ro föste nu ro ña i nu ro föste i bi tse nu ro mu̱i;Nu ro nde̱jte̱ ra zoo pa nu kuchti yu kja'ni da föchte nu ajte̱ da yu kuchti, pada guani nu zoya jinda maa ra nda tze̱di i da bottu yu kja'ni i da maa tzo'ju ko nu manda ajte̱;Nu ro nde̱jte̱ pa nu da knja i da ye̱te, da ne ju ra zoo ko yu ra xijmojo̱i;Nu ro nde̱jte̱ nu yo jñini de yu xijmojo̱i xomaa nu ro je'mi i ne nu yo kuchti de nu nzoya, i ka nzu̱ yu kja'ni i r aguentho nu kuchti de yu nzoya i nu nana; i xo ma'mu xo zoo i ma'mú nu da te i da te a putze nu ro mu̱i pa ka yo kja'ni yo libre;Nu ro nde̱jte̱ nu yo jñini ra mütsi xo ma ma'mú i xo nguajuia, xo nföchte ku nu mutsi de yu jñini, nu xijmojo̱i i ne i kuchti i fötsi yu yo nzoya;Nu ro nde̱jte̱ i juadi yu i bini nu ro kuchti i da jiegui'ju gotho i mporta pa nu ankja nu i da tute ka xo maa;XO MONTSIJU̱ GOTHO MA'MU NU XO MAA NU XIJMOJO̱I NU KUCHTI KJA'NII ne'ju gotho yu kñi'ni i nu xijmojo̱i da pa'nu ra'ra, da kuädi nu kja'ni ko nu ajte, i bini'ju teni, i ma'mu, ko nu ro ujti i nu ro xömpite i nzengua ka kuchti ka, ma'mu, da ma ka ju ra zoo ko yu jñini i gotho nu xijmojo̱i, nu pudi i ni i kja nu xijmojoi ni a yu jñi'ni i buni a mu̱ntsi koyu jñi'ni i ku nu a ajte.Gotho nu kja'ni i mu̱i ra zoo i gotho ro kuchti, i tu'ni nu ro ña padä bini i da budi, da mu̱i ra zoo koyu gotho yu kja'ni i yo kuadi.Gotho yu kja'ni i jka nu ro kuchti da yödi nu ji maa, jinda yo̱'ni te'ma kolor, ka ro taxi ora böti, ro nzoya o ro nana, ankja ga ña, kja i ne ro tsi nkja kua jina, kuaro mingu kua, kua jina, kua ja ro do̱mi, kua jina, o abu xo mui ankja.I jinda, to̱ni jari ñiji, ka no político, kua ro mingú kua, kua ro jiapu, kua ro mingú nu a jñini nua jingui kuti a xijmojo̱i.Gotho nu kja'ni kja kuchti nu ro nzáki, da födi nu ro kja'ni.Kotho ra kaki gi pe'fi; ra dra ngú, kotho da xiki jingi ka ganku nugege.Kotho da ndampi kotho da xiki te da xiki.Gotho ro kja'ni ka kuchti, gotho yonguädi, da püdi ro kja'ni.Gotho ra gentho nu a nu tzukua, jingi toni ankja, kuchti ra gentho, pödi bu ro tzukua. Gotho i kja kuchti i gentho i fudi ji gotho nu bi jingi ne nu i maa i ji gotho kjapi nu a jinguine.Gotho nu kja'ni ja ro kuchti da janda ro fende, nu a yo födi, xo da fötsi ko yu neda kapi jinda zoo ko ni ro kuchti nu i pödi nu ro ajte.Kotho da zoo da me̱ndi da goti'ki, nu a födi.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti, i ra guentho, da ntede i da nu a i fötsi yu yo tu, päda füdi to ka, ja ro ranzo ka tsifi, nu a ro födi.Gotho nu kja'ni i tsifi xo ja nda ji ra zoo, jka ro kuchti a da maa gege, ji xo kja, nu ro ajte da fötsi ko nu ro tzu̱kua nu ro födi xo maa da göti gotho.Kotho da zoo te da ka'ki nu bu te ko Péfi tä dä kati, ko nu tzu̱kua i nu a bunu födi da kati ku ri kuchti de nu kñini i nu xojmojo̱i. I ningi nkajapu jinda zoo te da kaki, jinse nu föchte nu jinda zoo.Kotho da zoo te da xiki nu ri nzáki, i nu ri mi'ni, nu ri ngú nu aki je'mi i xätho da tsiki nu ri kja'ni. Gotho nu kja'ni ka kuchti i da fötsi nu tzu̱kua bi te da kapi.Gotho nu kja'ni ka kuchti a da ño ra zoo i da juajni a da mui gotho yu̱ jñini.Gotho ni kja'ni ka kuchti a buni de nu ro jñi'ni, da goji nu a ro jñini.Bu i toni te da kapi, gotho nu kja'ni ku ro kuchti päda jiodi ntidi da mu̱i, i da mu̱i ra zoo, make jingro jñini.No kuchti jinda zoo da te da tsiki yu yo política o te xo bini ju o te ne da xiki.Gotho nu kja'ni ka kuchti a da mu̱i na jñini.Kotho da ñinki jinda zoo gi mu̱i na jñini o da xiki gi maa pi nda jñini.Yu nzoya i nu nana, bi ya ra zoo da nthati, ka kuchti, kotho da zoo te da xiki, make ro mingu ndanpa, ra kuchti da nthati, da mubi i da nthati kui bu da ne da gege xo da zoo ga jinda nthati.Be ne'ui da zoo da nthati yu yo ra'yo nzoya i nana da zoo da nthati.Nu mi'ni guenu ra zoo da nka pa yu kja'ni da bu̱di i da nka kuchti da fötsi yu yo kja'ni i nu ro ajte.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti da me̱tsi ro meti, ratse o kuadi'ju.Kotho te da xiki de nu ri me̱ti.Gotho nu kja'ni kuchti da fini nu ro mui; nu kuchti i ño'ui ni bu da kambia nu ro mu̱i, i da maa anja di mu̱i, da raze o da mu̱ntsi, da no'ui yu kja'ni o da raze, kon nu ro xodi, nu ro mu̱i.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti anja ga bini pa maa; nu ro kuchti gotho da xifi te da xifi ankja ga ro nfini, da ñoni i da tu'ni ka ne, pa da nu'ti gege, i kotho ñimbi jina, gotho yu maa yu nkja.Gotho nu kja'ni ka kuchti de nu ro mu̱ntsi yu kja'ni.Kotho da zoo da xiki gi kiti manke jingi ne nu aro mu̱ntsi.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti da ñiti nu ajte de nu jñini, da niete nu yo ra kja'ni o gege'tze.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti da ñiti, ra gentho, nu yo me̱fi go ajte nu ro kja'niNu ne yu kja'ni de jñini geru ra zoo i da jiete nu ajte; nu bi ne daña ko yu tdani pa de pe'nu a ko nu ajte, tzoto i danuju̱.Gotho nu kja'ni komu i binu a muntsi, ka ro kuchti pa da mödi, pa mu ro jñini, nda föchte nu xijmojo̱i, nu ro muntsi i nu ro do̱mi nu ro jñini, yu yo kja'ni, i nu ro mu̱i ne kja'ni a tè nu ro kja'ni.Gotho nu kja'ni ka kuchti nu ro be̱fi, ka ro kuchti a da juani, a nu ro be̱fi i da fochte nu ro be̱fi.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti, xatho da tsifi, ra gentho nu pe̱fi ra gentho gotho.Gotho nu kja'ni pe̱fi ka kuchti a da tu'ni da ro do̱mi ka tu'ja pa da, ñini yu yo bätsi, nu yo mini, pa da mu̱i ra zoo'ju, i da bödi'ju.Gotho nu kja'ni ka kuchti da ka da ro ngú ajte pa da müntsi'ju da K'ati yu yo mu̱i.Gotho nu kja'ni ka ro kuchti da tzo'ye nda rato, da mi de nu ro be̱fi i nu ro tzo'ye da ngutibi.Gotho nu kja'ni ka kuchti da mu̱i ra zoo, ko nu ro mini, nu ro jñuni, nu ro jee, nu ro ngú, pa nu ro ñithi, pa gotho yu joni; i ka kuchti da bu tutsi ro tu'ju nu a da ka jñine, da goji, ra'me, ranchu, i bi ndejta o te da thogi nu ro nzáki.Nu ro me i nu ro bätsi i ka kuchti da födi ra zoo. Gotho yu bätsi, xo mu̱i de nu ro nthati, ka kuchti da fötsi.Gotho kja'ni ka kuchti da ujti'te. Nu ujti'te da ka ji'da kuti, nu ro ujti'te ro da a'tze̱di. Nu ro ujti ra käy i nu ra tee ka kuchti pa gotho yu i ne; na yu ne da pädi ra tee gotho ra gentho.Nu ro ujti ra zoo pa da tee nu ro pädi nu ro kja'ni i nu i nze̱ngua yu kuchti mu̱i kja'ni. Pa da föchte pa da bädi, da ña i da ne'ju gotho yu xijmojo̱i i gotho yu mu̱ntsi natho nu ra jña, i da ño da ña gotho nu yo kñini pa da te nu yo be̱fi yu xijmojo̱i pa da mui ra zoo.Gotho yu ta ka kuchti da juajni nu ro ujti pa da pádi yu yo bätsi.Gotho nu kja'ni ka kuchti da maa'nka bini de nu ro nzáki nu ro mu̱i de nu jñini, a da nuti ñu ro tee i nu ra zoo nu ro jñini.Gotho nu kja'ni ka kuchti a da pödi nu ro nfini i yu̱ ra zoo yo meti gege.Gotho nu kja'ni ka kuchti da mu̱i ra zoo nu a nu kñini o da pi n'angu kñini ka kuchti xo maa i da nka.Gotho nu kja'ni petsi te da me'fi, nu a ro kñini, pa da zoo ra kja ra zoo ku̱ nu ro kja'ni.Bu da me'fi yo kuchti. Gotho nu kja'ni da me'fi gangu nu ya xo maa nu ro tzu̱kua pa da budi i da la yu yo kuchti gangu bini.Nu yu kuchti jinda zoo da, ka bu, da ne da böti nu ro nfini pa nu ro xijmojo̱i.Kotho nu maa nu je'mi da zoo da jiete nu kuchti nu jñini, nu müntsi o nu kja'ni, pa da zoo da jiete o da ka da ñingi jingi ka kuchti da jiete nu xo maa nu a nu je'mi.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Camabi uni ca bëtsibë sënën 'icë quixun camaxunbi 'unancë 'aish ca camabi uni, uni itsin racueocema 'janan cëmei ami mananquin 'atimocëna 'aish chúamarua bucuti 'icën.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Camabi uni ca bëtsibë sënën 'icë quixun sinanti 'ainbi ca an usaquin sinancëma unicaman an sinancëx a meu 'icë uni 'aisamaira tëmëramianan paë tanmiquin 'atimoia, uni raíri usoquin uni 'ati ca 'aisama 'icë quicëbëtanbi. Usaquin bëtsi uní 'ati cuëënima ca camabi uni ësai iti 'icën: añu ñu ñui cara banaia a cupí ubíocëma ití, 'ianan añu ñu cara sinania a cupí ubíocëma 'iti, 'ianan añu cara pisa tania pianan ain cuëëncë ñu bianan uinu cara 'isa tania anu 'iabi ca bëtsi uní unin racuëotima icën.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Gobiernocaman uni upitax bucunun quixun bana mëniocëma 'ain tëmëraquin ca unicaman masá nuituquin ain 'apumibí nishi 'acananti sinanti 'icën.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Camabi netenu 'icë unicama ubíocëma 'aish chúamarua 'inun ca camabi nëtënu 'icë gobiernobë ain unicamaribi bëtsi gobierno 'imainun ain unicamabë nishananima upí iti 'icën.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Gobiernocaman xucëx timëcë unicaman ca upíma ñu 'acëma 'aish ca camabi uni bëtsibë sënën 'aish ubionancëma upiti ití icë quixun sinanquin camabi uni usai 'inun 'aquinú camaxbi 'iásamaira oi upiti bucunun.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Gobiernocamanribi ca caxa, camabi 'apun anëcë unicaman sinancësaribi oquin cananuna nunribi sinanin. Usaxun cananuna atubëtan atún sinancësabi oi nun nëtënu 'icë unicama 'atima ñu 'acëma 'aish upiti bucunun 'aquinti 'ain.CAMAXUNBI CA 'UNANIA: Camabi unicama ubíocëma upiti bucunun ca camaxunbi pain ënë banacama unanquin sinanti 'icën.Gobiernocaman xucëx timëcë unicaman ca ësaquin caxa:A ÑUCAMA SINANXUN CA AXA ANU TIMËCË UNICAMAN ËSAQUIN CAXA:Camabi nëtënu 'icë unicaman: ësai 'iti 'aish ca camabi uni upiti bucutí ice quixun sinanquin ca ënë quiricanua ñuicë banacama manutimoquin sinánan an ënë bana 'unancëma unicamanribi upí oquin 'unánun 'unanmití 'icën. Camabi gobiernonën ca ain nëtënu icë unicaman ënë banacama upí oquin 'unánun 'aquinti 'icën. Camabi nëtënu 'icë unicaman ënë banacama upí oquin 'unánun ca gobiernocama bëtsi gobiernobë 'aquiananti 'icën.Ui uni cara 'iti icë axbi ca bëtsi unibë gobiernonën iscëx sënën ití icën. Ui cara ain tita ain papa 'iaxa quixun sinanquinma ca gobiernonën sinancëx ax bëtsibë sënën 'icën. Camaxunbi ca sinanti 'unanin. Camaxunbi ca añu ñu ati cara asábi 'icën, añu ñu 'ati cara 'aisama 'icë quixun 'unanti 'icën. Usa 'ain ca camaxbi ain xucënbë 'icësaribiti nuiananti 'icën.Uinu 'icë ëmanu 'icë uni cara ax 'icë, ui unin aintsi cara ax 'icë, ax cara xanu 'icë, ax cara nucë bënë 'icë, uisa banan cara banaia. Nucën Papa Diosmi cara sinania, ami sinanima añu ñubi rabi cara sinania, ui unicamax cara 'apu 'iti ice quixun sinania, añu ñu cara sinania, uisai cara ain papa ain tita 'ia, ñuñu cara ax 'icë, ñuñuma cara, usa ñucama sinanquinma ca gobiernonën camabi uni ñu 'atima 'acëma 'aish ca bëtsi unibë sënën icë quixun sinanti 'icën.Uisa cara ain nete icë, a nëtë cupí ca uni 'atimocë 'itima 'icën.Ui unibi ca bëtsi unin bamamiti sinantima 'icën. Ca chiquítimoi sipuacë 'itima 'icën. Ca 'atimocë 'itima 'icën.Uinu 'icë unixbi ca chiquitimoquin marucë 'itima 'icën. Uni chiquitimoquin maruxun 'ibuati 'aíma ití 'icën.Uinu ice unibi ca 'aisamaira oquin uni itsin paë tanmitima 'icën. Bëtsi uni ami nishquin paë tanmiquin 'atimocë a ca 'itima 'icën. Ñuina 'acësa oquin 'atimocë ca uni 'itima 'icën.Uinu 'icë uníxa uinu cara 'ia a ca anu 'icë gobiernonën uni itsi 'acësaribi oquin sinanti 'icën, ax bëtsi unisaribi 'icë cupí.Uinu ice unibi, ami uni itsin upima sinanquin paránan 'atimonunma ca gobiernonën 'aquintí 'icën. Enë banacama sinanquinma ain cuëëncës a oquin unin uní itsi atimoi ami 'ësënanunma ca gobiernonën bërúati 'icën.Uni ñu 'atima 'acëma 'icëbi uni itsin 'atimocë 'ixun ca a unin an uni bana mënioxuncë 'apu cati 'icën. Cacëxun ca mëniotí 'icën, gobiernonën cacësabi oquin.Uinu 'icë unixbi ca añubi 'uchacëma 'icëbi bëtsi uni ain cuëëncësa oquin sipuacë 'itima 'icën. Sipunu 'icë ca anubi 'inun ëntima 'icën. Ain menua ca bëtsi menu cuantanun xutima 'icën.Unin uisa ñu 'acë 'icëa bëtsi uni a 'aisamonun quixun ami mananquin cacëxun ca an bana mëniocë 'apun bëtsi uni manancë a unin banaribi asërabí cara usa 'icë quixun 'unantí 'icën, uni raírinënribi ismainun. Upí oquin istancëxuinshi ca cati 'icën, uisa cara a uní otí ice quixun, gobiernonën ain quiricanu mëníosabi oquin.Uinu 'icë uni cara uni itsin ami manania, a ca an bana mëniocë 'apun pain upí oquin sinantí 'icën, sapi ca ñu 'atima 'acëma 'icë quixun. Gobiernonën cacësabi oquin pain ca isti 'icën uisa ñucama cara 'axa quixun. Uni rairinën ismainun ca axa ami manancë unicaman bana cuanan amia manancancë a unin banaribi cuanan an a uni unancë unin banaribi cuatí 'icën. Cuaxuinshi ca asérabi uisa cara a uni 'iaxa quixun upí oquin 'unantí 'icën.Uisai cara gobiernonën bana quia usoquinshi ca an bana menioce 'apun a 'uchacë uni asérabi ain ñu 'atima 'acë istancëxun uisa cara otí ice usoquin 'atí 'icën. Anun a ñu 'aisama 'acë nëtë ain fecha isquin ca an bana mëniocë 'apun a fecha gobierno quicë bana bëtisoima a bana quicësabi oquinshi axa 'uchacë uní atí icën.Uinu 'icë uninbi ca ain cuëëncësa oquinshi bëtsi uni 'imainun ain xanu 'imainun ain bëchicë ubiotima 'icën, ain xubunu ca atsintima 'icën, ain quirica bëtsi unin bëmicë 'imainun quirica an buanmicë ca rairinën bitima 'icën. Usa 'ain ca uinu ice unixbi, a unix ca 'aisama icë quixun uni rairi sinanmi 'atimati banatima 'icën. Usai banacëbëtanbi an bana menioce apun gobiernonën cacësabi oquin meniotí 'icën.Uinu cara uni cuainsa tania, anu ca cuanti 'icën; ain nëtënu 'aisch uinu cara tsotisa tania ca uni anu tsoti 'icën.Ui unix cara ain nëtënuax nëtë itsinu cuainsa tania ax ca cuanti 'icën. Amanu 'itancëx ain nëtënu utëcëinsa tani ca uti 'icën.Uix cara ain nëtënuxun bëtsi bëtsi ocë 'ia ax ca tëmëranuxma bëtsi nëtënu cuainsa tani cuanti 'icën.Ain ñu 'atima 'acë cupí gobiernonën mënioquin 'atimocë usa uni ca ain nëtënuax tëmërati rabanan bëtsi nëtënu cuantima 'icën.Camabi uni ca ain netenu ití icën.Enë nëtë minan 'aishbi ca minanma 'iti 'icë quixun ca unin bëtsi uni catima 'icën. Bëtsi nëtënu 'isa tanquin ca unin usai 'inuxun gobiernobëtan mëniotí 'icën.Bëtsi bëtsi unix ca quia: Uni canice ixunbi ca bëtsi netenu icë xanu bitima 'icën, ca bëtsi banan banacë xanu bitima 'icën, ca an rabicë dios rabicëma xanu bitima 'icën. Usa unix quicësai ca 'itima 'icën. Unin usa xanu canicë 'icë bisa tanquin ca bití 'icën, a xanu cuëëncëbëtan. Atux 'isa tani ca bëchicëñu 'ití 'icën. Gobiernonën iscëx ca a uni ain xanubë sënën 'icën, xënibua 'ainbi.Nucë bënë cuëënquinshi ca xanu biti 'icën, a anúribi cuëënia ca bití 'icën.Tuácama ain tita ain papabë 'aquiananti ca asábi 'icën. Usai upiti bucunun ca camabi unin sinantí 'icën. 'Apunribi ca usai 'inun sinanxunquin 'aquintí 'icën.Uni meñu 'isa tania ca uni itsin meñu 'inun ënti 'icën. Xuburibi 'imainun añu ñuñu cara uni 'isa tania ca uni itsin a ñuñu 'inun ënti 'icën. 'Aisa tanquin uni rairibëtan mëníotancex ca a ñu ainainshima, rairinanribi 'iti 'icën.Unin ca ain cuëëncësa oquinshi bëtsi unin ñu bitima 'icën.Camabi unin ca ain cuëëncësa oquin sinanti 'icën; uni rairinën ubiócëma ca 'ití 'icën. Uisoquin cara ain dios rabitisa tania usoquin ca 'ati 'icën. Usaquin sinanxunbi ca amiribishi 'aisa tanquin sinantécentí 'icën; uni rairinén ubíocéma ca 'ití 'icën. En rabicë diosan iscëx ca bëtsi bëtsi ñu 'ati 'aisama 'icë quixun sinancë uni ca bëtsi unin a ain cuëëncësabi oquin 'anun ënti 'icën. Usa ain ca ain diosmi catamëisa tania bëtsi unin a 'axunma 'anun catima 'icën. An rabicë dios ca anbi rabití 'icën. 'Aisa tani ca uni rairibë timëquin abëtan rabiti 'icën. Rabiquin ca 'aisa tanquin rairi uniribi ain dios ñuiquin 'unanmití 'icën.Camabi unin ca ain cuëëncësa oquin sinanti 'icën. Ca ubíocëma 'iti icën. Ca bëtsi unin cacë bana 'aisa tanquin sinanti 'icën. Bëtsi nëtënu 'icë unibëribi ca 'unanmiananti 'icën. Usai 'i ca ubíocëma iti 'icën. Usaribi oi ca ain sinancë ñu ñui banatisa tani banati 'icën; ca ubíocëma 'iti 'icën.Uni rairibë tim¿tisa tani ca uni upí oquiinschi sinanx timetí 'icën.Uinu 'icë uninbi ca bëtsi unin abëtan ñu 'aisama tania ubioxun ñu 'amitima 'icën.Camabi unin ca libreta electoralñu 'ixun ain cuëëncësa oquin 'apu caisquin votación 'atí 'icën.Gobiernonën ain nëtënu 'icë unicama 'aquinun mëniocë ñucama ca camabi uninan 'icën. Ca esa 'icën: Bai cha anun ca carrocama 'imainun unicama cuainsa tani cuanti 'icën. Anun quirica buanmiti correo anun ca unin 'aisa tanquin ain quirica buanmiti 'icën. Usai ca 'iti 'icën.Uisa gobierno cara a nëtënu 'icë unicama cuëënia, usa ca ain gobierno 'iti 'icën. Uisa gobierno cara a unicama cuëënia 'unánun ca libreta electoralñu 'icë unicaman quiricanu cuënëoquin uicama cara ain 'apu 'iti cuëënia quixun 'unánun 'ati 'icën. Camabi uni ain sinancësabi oquin ca uix 'apu 'iti cara cuëënia, ain anë quiricanu cueneotí icën. Cuënëocë ca uni itsin 'unantima 'icën, anbi cuënëocë ca ití 'icën. Camabi uni ca bëtsibë sënën 'icën. Usa 'aish ca camabi uni gobierno quicësabi ol libreta electoralñu 'iti 'icën.An ñu 'atima 'acëma 'aish ca uinu 'icë unixbi rabinima bëtsi uni 'icësai ñu meetinu ianan uni rairibë nuianancë 'ianan ain rairinën ñu 'acë 'icësaribi oi 'isa tani iti 'icën. Uní usai 'icëma 'aish tëmërala ca uni itsin 'aquinti 'icën, ain 'apunribi mëniocësabi oi ca 'aquince ití icën. Uni ain nëtënuax cara uisa ñu cara 'icëbë tënmëria ca bëtsi nëtënu 'icë gobiernonënribi 'aquinsa tanquin 'aquinti 'icën.Camabi unin ñu mëëtisa tanquin ca ñu meetí 'icën. Añu ñu mëëti cara 'aisa tania a ñu mëëti mëraquin ca 'ati 'icën. An ñu mëëmicë unin ca ain uni 'atimotima 'icën. Ñu mëeti 'alma 'ain ca 'apun ñu mëëti mëranun 'aquintí 'icën.Ui uni cara, uisa cara ain bana 'icë, camabi uni ca sënen 'icën. Usa 'ixun ca upí oquin ñu meece 'ixun bëtsi unin 'acësaribi oquin ain cupí biti 'icën.Ui unin bëtsi uni ñu mëëxuncë 'ixun ca ain cupí biti 'icën, a 'imainun ain xanu 'imainun ain bëcicëcama upiti bucunun. Ain cupí 'itsamashi bicë 'aish 'aquinsa 'icë ca apun anun a 'aquinti mëníoti 'icën.An ñu mëëcë uni raíri unibë timëquin bëtsibë bëtsibë aquiananisa tanquin, ulsoquin cara ain ñu mëëti 'ati 'icë quixun sinánan uisa cara ain ñu meetí icë quixun acama sinánux timëtia ca uni itsin usaquin anun enti icën.Camaxbi ñu mëëtancëx tantiti ca asábi 'icën. 'Uráinra tantiquinma ñu mëëtancëx ca tantití 'icën. Anun tantiti nëtë gobiernonën mënlocësabi oquin ca unin ñu mëëquinmabi ain cupí biti 'icën.Camabi uni 'imainun ain xanu 'imainun ain bëchicëcama ësai 'iti ca asábi ''icën: 'insincëma chuámarua, pitiñu, chupañu, anu itinu, insincë 'aish roñu 'iti. Uni ain ñu meetí 'alma, uni insince, uni bëtsicë, xanu casunamëcë, uni xëni acama anun upiti 'iti 'alma 'ain, ain aintsin 'aquiniama ca a 'aquinti 'apun mëniotí 'icën.Tuáñu xanucama 'imainun tuácamaribí upití inun ca 'aquincë ití icën. Bëtsi tuácama 'icësaribitia 'inun ca unin xanumi sëcë' ocë tuácama bërúance ití icën.Camabi tuá ca escuelanu atsintisa tani atsinti 'icën. Cuploquinma ca primaria 'ati pain atsinti 'icën. Camabi tuáratsu ca escuelanu cuanti 'icën. Ui unicama cara escuela tëcnica anu atsintisa tania ca anu cuanti 'icën, apun mëníosabi oi. Secundaria cëñutancëxun bëtsi ñuribi unantisa tani ca bëtsi escuelanuribi atsinti 'icën, ain nota asábi ain.Escuelanuxun ca quiricanu cuënëocë ñuishi 'unanmicëma 'iti 'icën. Anuxun ca alumnocama bëtsi ñu 'atiribi 'unanmicë ití 'icën, 'imainun ca upí oquian alumnonën sinanti aribi 'unanmicë 'iti 'icën. Bëtsi menu 'icë unicama 'imainun bëtsi banan banacë unicama 'imainun Nucën Papa Diosmi sinancë unicama 'imainun ami sinancëma unicama, camabi nusaribi uni 'aish unibë nuibananti ca 'unanmicë 'iti 'icën. Usaquin sinanmicëx ca gobiernocaman xucë unicama timëxun cuëëncësabi oi unicama bëtsibë nishanani 'acananti 'aima ití icën.Bëtsi unin cacësamaira oquin ca ain titabëtan ain papan cati 'icën, uisa escuelanuxuinra cara ain bëchicënën ñu 'unanti ice quixun.A ëmanu 'icë unicaman 'acësa oquin ca anu 'icë uni rairinën 'aisa tanquin usaribi oquin 'ati 'icën. A ëmanu 'icë unicaman sinancësa oquin ca anu 'icë uni rairinën 'aisa tanquin usaribi oquin sinanti 'icën, camaxunbi ñu 'ati upí oquin 'unánan upiti bucunun.An ñu 'acë uní 'imainun an ñu cuënëocë uni anpan 'acë 'ain ca bëtsi unix, en 'acë ca quiax quitima 'icën. Usai bëtsi unix quiti rabanan ca an ñu 'acë unin 'aisa tanquin an 'acë ñu a 'apu 'unanmiti 'icën.Enë quiricacama quicësabi oi camabi uni uni itsin ublocëma upiti bucuti 'inun ca camabi nëtënu icë unin ain aintsi 'aquinti 'icën.Camabi únin ca ain ëmanu 'icë unicama 'imainun a 'urama 'icë ain caibucama 'aquianan atubëtan ain ëma 'imainun mecama upí imití icën. Usaquin 'ai cuni ca unix masá sinancëma 'aish upiti 'ití 'icën.Unix ublocë 'aish upiti bucucëma 'imainun unin ñu 'atima 'aquin uni itsiribi ñu 'atima 'amiti 'imainun bëtsi bëtsi ñu sinanquin uni raíri tsuáquirumiti usai 'iti rabanan ca gobiernonën ain unicaman cuati bana mëníoia. Usa oquin mënlocë banacama ca ain unicaman cuati 'icën.Gobiernocaman xucëx tim¿cë unicaman upí oquin sinanquin ca ënë banacama cuënëoxa. Usaribi oquin ca camabi unin ënë bana isquin, usaquin sinanquin 'acë ca enex ice quixun upí oquin sinanti 'icën. An 'acë unicaman sinancë bana ca bëtsiotima 'icën.Enë banacama bëtsioquin ca uinu 'icë uninbi uni raíricama upiti bucunun quixun sinanquinma, 'ëx cuëëncësa oquin 'anun ca a bana quia quixun sinantima 'icën. Uni raíri bëtsi unibë timëcëcama 'imainun gobiernonu ice apucamanribi ca usa oquin sinantima icën.Considerèd che u riconoscimènt dla dignità cla riguèrda tot i mémbri dla famèia umèna e di su dirét, cumpagn e irrinunciabli, e costitués e' fundamènt dla libertà, dla giustizia e dla pèsa te mand;Considerèd che la negazioun e el disprèz di dirét umèn i à port ma gist d'inciviltà che i ufènd la cuscinza dl'umanità, e che la cunquésta d'un mand duvè che al persouni al goda dla libertà at parola e at credo (foida) e dla libertà da la paura e da e' bsagn, l'è stè proclamèd cumè la piò granda aspirazioun dl'om;Considerèd che l'è indispensabli che i dirét umèn i sia difois da lègi, se u s vò evitè che l'om u sia custrèt a ricora, cumè utma pusibilità, m'la ribelioun countra la tirania e l'opresioun;Considerèd che l'è nicisèrii lavurè prì u svilòp ad relazioun d'amicizia tra toti al Nazioun;Considerèd che i popli dli Nazioun Unidi ià ribadì tu Statut la su foida ti dirét umèn fondamentil, tla dignità e te valour dla persouna umèna, tl'uguaglienza di dirét dl'om e dla dona, e i à decis da lavurè prì e' prugrès suciél e prì un migliour tenour ad vita t'na libertà piò granda;Considerèd che i Stèd dli Nazioun Unidi i s'è impegné a lutè, sla colaborazioun dli Nazioun Unidi stèsi, prì u rispèt e l'oservènza universèla di dirét umèn e dli libertà fondamentèli;Considerèd che una concezioun unitèria at stì dirét e at stà libertà la è fondamentèla prì la completa realizazioun at tot stì impégn;L'ASEMBLEA GENERELAla proclamala presènta dichiarazioun universèla di dirét umèn cumè ideél comun da cunquistè da tot i popli e da tot al Nazioun,s'u scop che ogni individui e ogni urganismi dla società, tnénd sempra presènta stà Dichiarazioun, u s'impègna a lavurè, s'l'insegnamènt e s'l'educazioun, prì u rispèt at stì dirét e at stlì libertà e ad garantin, miténd in àt iniziativi sempri piò numerousi at caratri naziunèl e internaziunèl, l'universèl e concrét riconoscimènt e rispèt, tent tra i popli di stés Stèd mémbri, quant tra quéi di teritòri che i è sotopost mla su giurisdizioun.Tot j essèri umèn i nàs lébri e cumpagn in dignità e dirét. Lou i è dutid ad rasoun e ad cuscinza e i à da operè, ognun ti cunfrunt at ch'j ilt, sa sentimint ad fratelènza.Ogni persouna la à da beneficié at tot i dirét e at toti al libertà proclamid tla presènta Dichiarazioun, sènza alcuna distinzioun prì rasoun ad raza, ad culour, ad sesso, ad lèngua, ad religioun, ad idea pulética e upinioun divèrsi, ad nazionalità o suciéla, ad richèza, ad nascita o ad qualsiasi élta cundizioun.Nisuna distinzioun la sarà stabilida tnénd count du stèd pulétich, giurédich o internaziunèl de paiois o del teritorii me quale una persouna l'aapartèn, c'u sia quest indipendènt, o c'l'èpa una aministrazioun fiducèria, o c'un sia autonomo, o c'u sia sugét ma qualsiasi tip ad limitazioun ad sovranità.Ogni individuo l'à dirét ma la vita, m'la libertà e m'la sicurèza dla propia persouna.Nisuna persouna la putrà èsa tnuda in stèd ad schiavitò o ad servitò; la schiavitò e la trata di s-cév al sarà pruibidi sata qualsiasi fourma.Nisuna persouna la putrà èsa sotoposta m'la tortura o ma un tratamènt o punizioun crudeli, disumèni o degradènti.Ogni individuo l'à dirét, at tot e' mand, m'u riconoscimènt dla su personalità giurédica.Tot i è cumpagn davènti m'la lègia e i à dirét, senza discriminazioun, ma una uguèla protezioun da pèrta dla lègia. Tot i à dirét ma una uguèla protezioun countra ogni discriminazioun c'l'à sia cuntrèria m'la presènta Dichiarazioun cumè countra ogni incitamènt m'la discriminazioun stèsa.Ogni persouna la à dirét ma una concréta pusibilità da fè ricours ma tribunil competint countra àt che i neghés i dirét fondamentil riconosciud ma èsa stèsa dala costituzioun o da la lègia.Nisuna persouna la putrà èsa arèstèda, tnuda in prisoun o esiliéda arbitrariamènt.Ogni persouna la à dirét, in pusizioun ad tutèla uguagliénza, ma una giosta e poblica udienza davènti m'un tribunèl indipendènt e imparziél, s'u scop da determinè i su dirét e i su duvir, e in piò da determinè la fundatèza ad qualsiasi acusa penèla c'la j venga rivolta.Ogni persouna acusèda d'una colpa la è presunta inocénta fina a quand la su colpevolèza lan sia stè pruvèda legalmènt t'un prucés poblich, te quale li la abia avù tot al garanzì nicisèrii prì la su difoisa.Nisuna persouna la sarà cundanèda prì azioun cumèsi o prì azioun non cumèsi al quali, t'e' mumènt c'agli è stè cumèsi o non cumèsi, lin fos prevésti cumè reéd sgand el dirét interni o sgand el dirét internaziunèl. Tu stès temp un putrà èsa infléta alcuna poina piò granda ad quèla prevésta te mumènt te quale la colpa la sia stè cumèsa.Nisuna persouna la putrà èsa sotoposta ma interferenzi arbitrèrii tla su vita privèda, tla su famèia, tla su chésa, tla su corispondénza, né ma lesioun du su unour e dla su reputazioun. Ogni persouna la à dirét da èsa difoisa dala lègia countra al sudèti interferinzi o lesioun.Ogni persouna la à dirét m'la libertà ad muvimènt e ad residénza drointa i cunfoin ad ogni Stèd.Ogni persouna la à dirét da lasè qualsiasi paiois, cumprois e propii, e d'arturnè tu su paiois.Ogni persouna la à el dirét da ciarché e da usufruì, at ch'j ilt paìs, rifug' dal persecuzioun.St'el dirét un putrà èsa invuchéd te chés che la persouna la sia realmènt ricerchéda prì colpi non puletichi o prì azioun cuntrerii m'al finalità e m'i principi dli Nazioun Unidi.Ogni persouna la à dirét ma una citadinènza.Nisuna persouna la putrà èsa arbitrariamènt privèda dla su citadinènza, né del dirét ad cambié citadinènza.Umni e dòni in età giosta i à el dirét da spusès e da fundè una famèia, senza alcuna limitazioun ad raza, citadinènza o religioun. Lou i à i stés dirét riguerd e' matrimonii, durent e' matrimonii e t e' mumènt du su eventuèl scioglimènt.E' matrimonii e putrà èsa celebrèd snà s'u lébri e tutèl cunsèns di futur spus.La famèia l'è la cellula naturèla e fondamentèla dla società e la i à el dirét da èsa difoisa dala società e da u Stèd.Ogni persouna la à el dirét da avoi una proprietà su persunèla o insèn sa élta genta.Nisuna persouna la putrà èsa privèda ingiustamènt dla su proprietà.Ogni persouna la à dirét m'la libertà ad pensiir, ad cuscinza, e ad religioun; st'el dirét e cumprènd la libertà ad cambié religioun e ad cambié credo, e la libertà ad manifestè, singolarmènt o insèn sa elta génta, e sia in poblich che in privèd, la propia religioun o e' propii credo tl'insegnamènt, tli pratichi, ti gist religius e tl'oservènza di rituel.Ogni persouna la à dirét ma la libertà d'opinioun e d'espresioun cumprois el dirét da no èsa molestèda prì la propia upinioun e quèl da ciarché, ricéva e comuniché infurmazioun e idèi usand tot i mèzi e senza riguerd ma cunfoin.Ogni persouna la à dirét ma la libertà 'd riunioun e ad asociazioun pacéfica.Nisun e pò èsa custrèt a fè pèrta d'una asociazioun.Ogni persouna la à dirét da partecipè m'e' g-vèrni de propii paiois, sia diretamènt, sia prì mèzi ad rapresentint scilt liberamènt.Ogni persouna la à dirét da èsa asunta in cundizioun ad parità t'j impiégh poblich de propii paiois.La volontà populèra la è e' fundamènt dl'autorità de g-vèrni; stà volontà la à da èsa esprèsa da elezioun frequenti e leéli, organizèdi a sufrag' universèl e uguèl, a vot segrét, opure seguend una procedura ad vutazioun altretènt lébra e garantésta:Ogni persouna, cumè pèrta integrènta dla società, la à dirét mla sicurèza suciéla, nonchè mla realizazioun atravèrs u sforz naziunèl e la cooperazioun internaziunèla e in armonia sl'organizazioun e al risoursi ad ogni Stèd, di dirét economich, suciél e culturil indispensabli m'la su dignità e m'u lébri svilop dla su personalità.Ogni persouna la à dirét m'u lavour, m'la lébra scilta dl'impiegh, ma giosti e dignitousi cundizioun ad lavour e m'la protezioun countra la disocupazioun.Ogni persouna, sènza nisuna discriminazioun, la à dirét m'una uguèla retribuzioun in cunfrount m'un uguèl lavour.Ogni persouna c'la lavoura la à dirét ma una pèga giosta e dignitousa c'la garantésa ma se stèsa e m'la su famèia una vita umèna dignitousa e aiutèda, quand l'è nicisèrii, da d'j ilt mèzi ad protezioun suciéla.Ogni persouna la à dirét da fundè dli organizazioun sindachéli e dèi la propia adesioun prì la difoisa di propii interis.Ogni persouna la à dirét m'u ripos e m'el temp lébri, tnénd count ad conseguénza d'una giosta limitazioun dli ouri 'd lavour e ad ferie retribuidi.Ogni persouna la à dirét d'avoi una cundizioun ad vita c'l'ai permèta da garantì la saluta e e' benèsri propii e dla su famèia, s'una atenzioun particulèra m'l'alimentazioun, m'i vistid, m'la chésa, mli medicini e m'i servizi suciél nicisèrii, e la à dirét m'la sicurèza ti chés ad disocupazioun, malatì, invalidità, vedovènza, v-ciaia e at tot i chés ch'i duvés cumpurtè la perdita di mèzi ad susisténza a cheusa ad fàt indipendint dala su volontà.La maternità e l'infanzia agl'i à dirét ma curi e asisténza particulèri. Tot i burdill, nid al'intèrni de matrimonii o fura da e' matrimonii, i à da beneficié dla stèsa protezioun suciéla.Ogni persouna la à dirét ma l'istruzioun. L'istruzioun la n'à da custè gnint almeno in riferimènt mli classi elementèri e fondamentèli. L'istruzioun elementèra la à da èsa ubligatoria. L'istruzioun tecnica e prufesiunèla la à da èsa m'la purtèda ad tot e l'istruzioun superioura la à da èsa altretènt acèsébla ma tot in cunsiderazioun de mèrit ad ciascun.L'istruzioun la à da èsa indirizèda m'e' pin svilop dla personalità umèna e m'u rafurzamènt du rispèt di dirét umèn e dli libertà fondamentèli. Li la à da ricerché u svilop dla comprensioun, dla tolerènza, dl'amicizia fra toti al Nazioun, i grop ad razi divèrsi, i grop religius, e la à da favurì l'impègn dli Nazioun Unidi prì e' mantenimènt dla pèsa.I genitur i à el dirét ad priorità tla scilta del tip d'istruzioun da dè m'i propii fiull.Ogni persouna la à dirét da partecipè liberamènt m'la vita culturèla dla comunità, la à dirét da aprezè al belèzi dl'arte tli su svariédi fourmi e da contribuì m'e' prugrès dla scienza e da usufruì di su beneficc.Ogni persouna la à dirét m'la protezioun d'j interis murèl e materiil proveniint da ogni produzioun scientefica, leterèria e artestica creéda da la persouna stèsa.Ogni persouna la à dirét m'un ourdni suciél e internaziunèl te quale i dirét e al libertà proclamid tla presènta Dichiarazioun i posa èsa completamènt realizid.Ogni persouna la à di duvoir ti cunfrunt dla comunità, snà drointa la quale l'è pusébli e' pin e lébri svilop dla su personalità.Tl'esercizii di su dirét e dli su libertà ogni persouna la à da èsa sotoposta snà ma cli limitazioun stabilidi dala lègia prì garantì u riconoscimènt e u rispèt di dirét e dli libertà ad ch'j ilt e prì sudisfè al giosti necesità dla morale, dl'ourdni poblich e de benèsri generèl 't una società democratica.Stì dirét e stlì libertà in pò, in nisun chés, èsa esercitid in cuntrast slì finalità e s'i princìpi dli Nazioun Unidi.Nisuna pèrta dla presènta Dichiarazioun la pò èsa interpretèda tu sèns da arughés, da pèrta d'un qualsiasi Stèd o grop o persouna, un dirét da esercitè un'atività o da mèta in at un'azioun c'la épa u scop da prevariché di dirét o dli libertà proclamid tla Dichiarazioun stèsa.Cunsiderànt ca la racunaschientscha da la dignitad da tut igls members da la famiglia humana a da lur dretgs eguals a nunmidevels furma igl fundamaint da la libertad, da la gisteia a da la pasch segl mund;cunsiderànt ca la scanuschientscha ad igl spretsch digls dretgs humans ân mano ad acts da barbareia c’ofendan la cunzienzia da la humanitad a ca la creaziùn d’egn mund, an igl qual igls humans ân la libertad da discurer a da crer libers da terur a da miseria, e vagnida proclamada sco l’aspiraziùn suprema digl human;cunsiderànt c’igl e essenzial da proteger igls dretgs humans cun leschas par c’igl carstgàn segi betga sfurzo d’aplitgear sco davos mied la revolta ancùnter la tiraneia a l’opressiùn;cunsiderànt c’igl e essenzial da promover las relaziùns amitgevlas trànter las naziùns;cunsiderànt c’igls pievels da las Naziùns Unidas ân proclamo danovameing an igl statut lur cardientscha an igls dretgs fundamentals digl carstgàn, an la dignitad ad an la valeta da la parsùna humana, an l’egualitad digls dretgs dad um a duna, a c’els ân sadeclaro dezisiv da favurisar igl progress sozial a d’instituir miglras cundiziùns da viver an egna libertad ple vasta;cunsiderànt c’igls stadis comembers ân s’obligo da sirar, an cooperaziùn cun l’Organisaziùn da las Naziùns Unidas, igl respect universal ad efectiv digls dretgs humans a da las libertads fundamentalas;cunsiderànt c’egna conzepziùn comunabla da quels dretgs a da quellas libertads e d’impurtànza suprema par ademplir cumplagnameing que angaschamaint,proclamescha la Redunànza generala la preschainta declaraziùn universala digls dretgs humans sco ideal c’e da cuntànscher cuminevlameing da tut igls pievels a da tut las naziùns, par ca tut igls carstgàns a tut igls organs da la sozietad vegian adigna preschaint quella Declaraziùn, a sastaintian da promover an l’instrucziùn ad an l’educaziùn igl respect da quels dretgs a da quellas libertads a da sirar a quels cun masiras progressivas sen plàn naziunal ad internaziunal racunaschientscha ad aplicaziùn universala ad efectiva, tànt trànter las populaziùns digls stadis comembers sezs sco trànter igls teritoris sutamess a lur giurisdicziùn.Tut igls humans neschan libers ad eguals an dignitad ad an dretgs. Els en dotos cun raschùn a cunzienzia a den agir egn anviers l’oter an spiert da fraternitad.Mintga parsùna po far valer tut igls dretgs a tut las libertads proclamos an la Declaraziùn preschainta sainza distincziùn, particularmeing da raza, da calur, da gener, da religiùn, d’opiniùn politica near otra, d’origin naziunal near sozial, da possess, da naschientscha near d’otras zircumstànzas.Plenavànt vean i fatg nigna distincziùn fundada segl statut politic, giuridic near internaziunal digls pajis near da teritori, da quel egna parsùna dariva, ca que pajis segi independent, sut vujeada, nun-autonom near sutamess ad egn’otra limitaziùn da suveranitad.Mintga human â igl dretg da veta, da libertad a da sirtad da la parsùna.Nign dastga vagnir tanieu an sclavareia near an fameglia; la sclavareia ad igl comerzi da sclavs en scumandos an tut las furmas.Nign dastga vagnir sutamess a la tortura, near a pagnas near a tractamaints crudevels, inhumans near degradànts.Mintga human â igl dretg da vagnir rancanuschieu dapertut sco parsunalitad giuridica.Tut igls humans en eguals avànt la lescha ad ân sainza distincziùn igl dretg da protecziùn eguala ancùnter tuta discriminaziùn ca violass la Declaraziùn preschainta ad ancùnter tuta provocaziùn ad egna tala discriminaziùn.Mintga parsùna â igl dretg da protecziùn legala avànt las giurisdicziùns naziunalas competentas ancùnter acts ca violeschan igls dretgs fundamentals garantieus an la constituziùn near an la lescha.Nign dastga vagnir aresto, mess an arest near exiliieu arbitrariameing.Mintga parsùna â igl dretg, an egualitad cumplagna, ca sieus cass vigni tracto gestameing a publicameing d’egn tribunal independent a nunpartaschànt, igl qual dazeda davart seas dretgs a sias obligaziùns near davart la valevladad da tuta tgisa penala drizada ancùnter ella.Mintga parsùna tgisada d’egn act castievel e inozainta antocen ca sia cualpa e cumprovada legalmeing an egn prozess public, noua ca tut las garanzeias nezessarias par la sia defensiùn en vagnidas siradas ad ella.Nign vean santanztgieu par acziùns near omissiùns ca valevan agl mumaint c’ellas en vagnidas cumessas betg sco act castievel tanor igl dretg naziunal ad internaziunal. Mademameing dastga la pagna betg easser ple grànda ca quella aplitgevla agl mumaint c’igl act castievel e vagnieu cumess.Nign dastga davantar gl’object d’intervenziùns arbitrarias an sia veta privata, sia famiglia, sieus domizil near sia coraspundenza, near d’atatgas ancùnter sia anur a sia reputaziùn. Mintga human â igl dretg da protecziùn legala ancùnter talas intervenziùns near talas atatgas.Mintga parsùna â igl dretg da zircular librameing a d’eliger igl sieus domizil an gl’intern d’egn stadi.Mintga parsùna â igl dretg da bandunar mintga pajis, ear igl sieus agen, a da returnar agl sieus pajis.An cass da persecuziùn â mintga parsùna igl dretg d’ancurir asil a da survagnir asil an oters pajis.Que dretg po betg easser invoco an cass da persecuziùn parve da delicts nunpolitics near parve d’acziùns ca cunterfan a las fegnamiras ad agls prinzips da las Naziùns Unidas.Mintga human â igl dretg d’egna naziunalitad.Nign dastga vagnir privo arbitrariameing da la sia naziunalitad near digl dretg da midar naziunalitad.Um a duna cun vigliadetgna adatada ân igl dretg da maridar a da fundar egna famiglia sainza restricziùns partutgànt la raza, la naziunalitad near la religiùn. Els ân igls madems dretgs arisguard la maridaglia, durànt la letg a tier igl sieus divorzi.La maridaglia po easser conclus suletameing cugl cunsantimaint liber a cumplagn digls cunsorts futurs.La famiglia e gl’elemaint natiral a fundamental da la sozietad a sto vagnir protegieu da la sozietad a digl stadi.Mintga parsùna â igl dretg da ver egna proprietad atgna near cuminevla cun oters.Nign dastga vagnir privo arbitrariameing da la sia proprietad.Mintga parsùna â igl dretg da la libertad da patratg, da cunzienzia a da religiùn; que dretg cuntean la libertad da midar religiùn near parschuasiùn sco ear da manifestar l’atgna religiùn near l’atgna parschuasiùn sulet near an cuminànza, publicameing near privat, an l’instrucziùn, an la pratga, an igl cult ad an l’execuziùn da rituals.Mintga parsùna â igl dretg da la libertad d’opiniùn a d’expressiùn, tge ca cuntean igl dretg da betg vagnir mulasto parve da l’atgna opiniùn sco ear igl dretg d’ancurir, ratschever, darasar, sainza risguardar cunfegns, las infurmaziùns a las ideias cun tut igls mieds d’expressiùn.Mintga parsùna â igl dretg da la libertad da reuniùn a d’assoziaziùn paschevla.Nign dastga vagnir obligo da far part d’egna assoziaziùn.Mintga parsùna â igl dretg da partizipar an la regenza digl agen pajis, directameing near cun l’intermediaziùn da repraschantànts elegieus librameing.Mintga parsùna â sut cundiziùns egualas igl dretg d’aczess a las funcziùns publicas digl sieus agen pajis.La voluntad digl pievel e igl fundamaint da l’autoritad da las pussànzas publicas; quella voluntad de s’exprimer an elecziùns periodicas ad onestas cun dretg d’elecziùn general ad egual an votaziùn sacreta near tanor egna prozedura equivalenta ca garantescha la libertad da votar.Mintga parsùna â sco comembra da la sozietad igl dretg da sirtad soziala; ella po pretender d’obtaner igls dretgs economics, sozials a culturals indispensabels par la sia dignitad a par igl svilup liber da la sia parsunalitad, quegl tras sforzs interns digl stadi ad an la cooperaziùn internaziunala, risguardànt l’organisaziùn a las resursas da mintga pajis.Mintga parsùna â igl dretg da lavur, da tschearna libra da la sia lavur, da cundiziùns da lavur gestas a cunvagnaintas a da la protecziùn ancùnter dischocupaziùn.Tuts ân igl dretg, sainza discriminaziùn, d’egn salari egual par lavur eguala.Tgi ca lavura â igl dretg d’egna remuneraziùn gesta a comensurada ca sirescha ad el ad a la sia famiglia egn’existenza cunforma a la dignitad humana a ca vean cumpletada, scha nezessari, cun oters mieds da protecziùn sozials.Mintga parsùna â igl dretg da fundar anzemel cun oters sindicats a da s’assoziear a sindicats par defender igls seas interess.Mintga parsùna â igl dretg da repos, particularmeing d’egna limitaziùn raschunevla digl tains da lavur, a da vacànzas periodicas pajeadas.Mintga human â igl dretg d’egn standard da viver sufiziaint par sirar la sanadad ad igl bagneasser da sasez a da la sia famiglia. Quegl cuntean particularmeing l’alimentaziùn, la vastgadira, l’abitaziùn, la tgira medizinala sco ear igls survetschs sozials nezessaris. El â igl dretg da sirtad an cass da dischocupaziùn, da malzogna, d’invaliditad, da vieuvànza, da vigliadetgna near an oters cass da spearsa da mieds da substànza tras zircumstànzas independentas da la sia voluntad.Mama ad unfànt ân igl dretg d’agid a d’assistenza speziala. Tut igls unfànts, sch’els segian naschieus an la letg near ordainfer la letg, giodan la madema protecziùn soziala.Mintga parsùna â igl dretg d’instrucziùn. L’instrucziùn sto easser gratuita, seglmains quegl ca cuntean l’instrucziùn elementara a fundamentala. L’instrucziùn elementara e obligatorica. L’instrucziùn tecnica a professiunala sto easser aczessibla a tuts; l’aczess agls studis superiurs sto easser liber a tuts an cumplagna egualitad tanor lur marets.L’instrucziùn de ver an mira igl svilup cumplagn da la parsunalitad humana a rinforzar igl respect digls dretgs humans a da las libertads fundamentalas. Ella de promover la capientscha, la tolerànza a l’amizezia trànter tut las naziùns a tut las grupas da raza near da religiùn sco ear sustaner las activitads da las Naziùns Unidas par igl mantegnamaint da la pasch.Igls geniturs ân da prioritad igl dretg d’eliger igl gener da l’instrucziùn par lur unfànts.Mintga human â igl dretg da prender part librameing a la veta culturala da la cuminànza, da giuder igls arts a da partizipar agl progress szientific ad agls benefezis ca resulteschan da quel.Mintga human â igl dretg da protecziùn digls interess morals a materials darivànts da tuta producziùn szientifica, literara near artistica, da la quala el e gl’autur.Mintga parsùna â igl dretg c’i regia segl tgomp sozial a segl tgomp internaziunal egn urden, an igl qual igls dretgs a las libertads manzunadas an la preschainta Declaraziùn possian cuntànscher egn efect cumplagn.Mintga human â duers anviers la cuminànza, an la quala suleta e pussevla igl svilup liber a cumplagn da la sia parsunalitad.An la realisaziùn digls dretgs a da las libertads e mintga human sutamess suletameing a las limitas stabilisadas tras la lescha par sirar la racunaschientscha ad igl respect digls dretgs a da las libertads digls oters a par satisfar a las pratensiùns da la morala, digl urden public a digl bagneasser general an egna sozietad democratica.Quels dretgs a quellas libertads dastgan an nign cass vagnir realisos ancùnter las fegnamiras ad igls prinzipis da las Naziùns Unidas.Nigna disposiziùn da la preschainta Declaraziùn dastga vagnir interpretada ascheia c’egn stadi, egna grupa near egna parsùna vegi igl dretg da svilupar egn’activitad near d’ademplir egn act c’â an mira la destrucziùn digls dretgs a da las libertads manzunos an quella Declaraziùn.꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦭꦲꦶꦂꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦁꦥꦺꦴꦝꦺꦴꦭꦤ꧀ꦥꦶꦤꦱ꧀ꦛꦶꦭꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦲꦶꦁꦧꦏꦸꦤꦶꦁꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂ꧉​ ꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱꦢꦂꦧꦺꦏꦺꦴꦩꦶꦠ꧀ꦩꦼꦤ꧀ꦏꦁꦒꦺꦴꦗꦸꦚ꧀ꦗꦸꦁꦭꦸꦲꦸꦂ꧈​ꦔ꧀ꦒꦿꦼꦁꦱꦼꦁꦔꦏꦺꦭꦤ꧀ꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦱꦱ꧀ꦱꦶꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦩꦫꦁꦱꦧꦼꦤ꧀ꦥꦿꦶꦧꦢꦶ꧉​ ꦏꦺꦴꦩꦶꦠ꧀ꦩꦼꦤ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀ꦲꦶꦁꦔꦪꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦱꦏꦥꦶꦪꦒꦩ꧀​ꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱꦏꦁꦤꦸꦏꦸꦭ꧀ꦭꦏꦺꦏꦩꦤ꧀ꦠꦼꦥ꧀ꦥꦤ꧀ꦤꦶꦁꦏꦪꦏꦶꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦥꦫꦧꦁꦱꦱꦢꦺꦴꦚꦠꦸꦩꦿꦥ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦱꦱ꧀ꦱꦶꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦲꦶꦁꦧꦏꦸꦤꦶꦁꦥꦲꦸꦒꦼꦂꦫꦤ꧀ꦱꦂꦠꦠꦸꦩꦿꦥ꧀ꦩꦂꦠꦧꦠ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦗꦶꦤꦶꦁꦏꦩꦤꦸꦁꦱꦤ꧀꧈​ ꦲꦶꦁꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦔꦼꦤꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱ꧈​​ꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱꦤꦤ꧀ꦝꦼꦱ꧀ꦱꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦼꦂꦮꦺꦴꦕꦺꦴꦭꦤ꧀ꦥꦿꦱꦺꦴꦗ꧈​ꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦁꦢꦢꦶꦢꦂꦧꦺꦏꦺꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦢꦶꦭ꧀꧈​ ꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀꧈​ꦚꦠꦢꦢꦶꦢꦂꦧꦺꦏ꧀ꦩꦸꦏꦧꦺꦃ꧉​ꦏꦧꦺꦃꦩꦲꦸ꧈​ꦲꦶꦪꦺꦴꦲꦏ꧀ꦩꦸ꧉​ꦏꦼꦤꦭꦶꦭꦤ꧀ꦥꦲꦩꦤꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀꧈​ꦱꦸꦥꦪꦏꦱꦼꦁꦏꦸꦪꦸꦁꦩ꧀ꦧꦶꦮꦫꦏ꧀ꦏꦏꦺꦭꦤ꧀ꦲꦔ꧀ꦭꦼꦱ꧀ꦠꦫꦺꦏꦏꦺꦏꦁꦒꦺꦴꦥꦲꦸꦒꦼꦫꦤ꧀ꦝꦶꦫꦶꦥꦿꦶꦧꦝꦶꦱꦂꦠꦏꦁꦒꦺꦴꦱꦥꦼꦥꦝꦤꦺꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦭꦶꦪꦤꦺ꧉​꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦔꦏꦺꦴꦤ꧀ꦤꦶꦩꦫꦁꦩꦂꦠꦧꦠ꧀ꦲꦭꦩ꧀ꦩꦶꦪꦃꦱꦂꦠꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦁꦥꦝꦭꦤ꧀ꦥꦶꦤꦱ꧀ꦛꦶꦲꦶꦁꦱꦧꦼꦤ꧀ꦮꦂꦒꦤꦶꦁꦏꦸꦭꦮꦂꦒꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱ꧈​ꦩꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦏꦺꦭꦤ꧀ꦝꦼꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦤꦶꦁꦏꦩꦂꦢꦶꦏꦤ꧀ ​ꦏꦲꦢꦶꦭꦤ꧀ꦱꦂꦠꦧꦼꦝꦩꦺꦤ꧀ꦤꦶꦁꦢꦺꦴꦚ꧉​꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦚꦶꦁꦏꦸꦂꦭꦤ꧀ꦔꦁꦒꦼꦥ꧀ꦫꦺꦩꦺꦃꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦧꦶꦱꦚ꧀ꦗꦭꦂꦫꦶꦠꦤ꧀ꦢꦁꦠꦤ꧀ꦢꦸꦏ꧀ꦏꦱꦂꦭꦤ꧀ꦮꦼꦔꦶꦱ꧀ꦏꦁꦤꦸꦮꦸꦃꦲꦏꦺꦫꦱꦫꦸꦤ꧀ꦠꦶꦏ꧀ꦲꦠꦶꦤꦺꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱ꧈​ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦔꦸꦤ꧀ꦤꦺꦢꦺꦴꦚꦢꦢꦶꦥꦥꦤ꧀ꦤꦶꦁꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦧꦶꦱꦔꦿꦱꦏ꧀ꦏꦏꦺꦭꦤ꧀ꦔꦭꦩ꧀ꦩꦶꦤꦶꦏ꧀ꦩꦠ꧀ꦠꦶꦁꦧꦺꦧꦱ꧀ꦩꦼꦝꦂꦥꦤꦼꦩꦸꦭꦤ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦔꦿꦱꦸꦏ꧀ꦲꦒꦩꦱꦂꦠꦏꦭꦶꦱ꧀ꦱꦏꦫꦱꦮꦼꦢꦶꦭꦤ꧀ꦮꦱ꧀ꦱꦸꦩꦼꦭꦁꦱꦂꦠꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦏꦕꦶꦁꦏꦿꦁꦔꦤ꧀​ ꦏꦥꦿꦠꦺꦭ꧀ꦭꦏ꧀ꦏꦏꦺꦢꦢꦶꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦩꦶꦤꦁꦏꦢꦢꦶꦒꦼꦒꦪꦸꦃꦲꦤ꧀ꦭꦸꦲꦸꦂꦱꦏꦧꦺꦃꦲꦶꦁꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦭꦸꦩ꧀ꦫꦃꦲꦸꦠꦮꦏꦮꦸꦭꦲꦭꦶꦠ꧀꧈꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦥꦼꦂꦭꦸꦲꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀ꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦿꦤꦠꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦠꦠꦤꦤ꧀ꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂ꧈​ꦲꦩꦿꦶꦃꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦲꦺꦴꦫꦏꦥꦼꦏ꧀ꦱꦩꦶꦭꦶꦃꦔ꧀ꦭꦮꦤ꧀ꦩꦶꦤꦁꦏꦏꦸꦥꦶꦪꦺꦴꦏꦁꦥꦸꦁꦏꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦔꦽꦏꦺꦴꦢꦪꦏꦁꦒꦺꦴꦔ꧀ꦭꦮꦤ꧀ꦩꦫꦁꦠꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦢꦏ꧀ꦱꦶꦪꦭꦤ꧀ꦥꦚ꧀ꦗꦗꦃꦲꦤ꧀꧈​꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦩꦼꦏꦂꦫꦶꦁꦥꦩꦼꦂꦢꦶꦥꦁꦒꦸꦭꦺꦴꦮꦼꦤ꧀ꦛꦃꦲꦶꦁꦱꦩ꧀ꦧꦸꦁꦥꦩꦶꦠꦿꦤ꧀ꦲꦶꦁꦲꦤ꧀ꦠꦫꦤꦶꦁꦥꦫꦧꦁꦱꦱꦧꦼꦤ꧀ꦤꦒꦫꦥꦼꦂꦭꦸꦭꦤ꧀ꦮꦶꦒꦠꦶꦢꦶꦉꦩ꧀ꦧꦏꦏ꧀ꦏꦏꦺ꧉꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦥꦫꦧꦁꦱꦲꦶꦁꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱ꧈​ꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦥꦶꦪꦒꦩ꧀ꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱ꧈​ꦮꦸꦱ꧀ꦥꦝꦩꦿꦠꦺꦭ꧀ꦭꦏ꧀ꦏꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦤ꧀ꦝꦼꦱ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦔꦸꦒꦼꦩ꧀ꦩꦶꦩꦫꦁꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦁꦧꦏꦸꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱ꧈​ꦩꦫꦁꦩꦂꦠꦧꦠ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦗꦶꦤꦶꦁꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦤꦺꦲꦸꦩꦠ꧀​ ꦭꦤ꧀ꦩꦫꦁꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦥꦿꦶꦪꦭꦤ꧀ꦮꦤꦶꦠꦏꦁꦱꦢꦿꦗꦠ꧀ꦭꦤ꧀ꦥꦝ꧈​ꦱꦂꦠꦮꦸꦱ꧀ꦒꦮꦺꦥꦸꦠꦸꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦧꦏꦭ꧀ꦚꦼꦁꦏꦸꦪꦸꦁꦩꦗꦸꦤꦶꦁꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀ꦱꦂꦠꦲꦗꦶꦤꦶꦁꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦲꦩꦿꦶꦃꦱꦪꦭꦸꦮꦶꦃꦧꦼꦕꦶꦏ꧀​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦏꦩꦂꦢꦶꦏꦤ꧀ꦏꦁꦲꦺꦴꦩ꧀ꦧꦺꦂꦭꦤ꧀ꦗꦼꦩ꧀ꦧꦂꦠꦼꦧꦤ꧀ꦤꦺ꧉​꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦤꦒꦫꦤꦒꦫꦲꦁꦒꦺꦴꦠꦮꦸꦱ꧀ꦲꦶꦏꦿꦂꦭꦤ꧀ꦥꦿꦗꦚ꧀ꦗꦶꦧꦏꦭ꧀ꦲꦁꦒꦪꦸꦃꦏꦁꦱꦪꦩꦗꦸꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦔꦗꦺꦤ꧀ꦤꦶꦭꦤ꧀ꦔꦸꦂꦩꦠ꧀ꦠꦶꦲꦗꦶꦤꦶꦁꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦩꦫꦁꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦱꦱꦶꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦱꦂꦠꦫꦱꦧꦺꦧꦱ꧀ꦏꦁꦲꦱꦱ꧀ꦱꦶꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦲꦸꦒꦼꦂꦫꦤ꧀ꦲꦶꦁꦲꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦶꦁꦱꦩ꧀ꦧꦸꦁꦩꦏꦫꦾꦏ꧀ꦭꦮꦤ꧀ꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱ꧉​꧋ꦩꦤꦶꦩ꧀ꦧꦁꦩꦤꦮꦏꦤ꧀ꦛꦶꦩꦤꦸꦁꦒꦭ꧀ꦭꦶꦁꦥꦔꦼꦂꦠꦺꦤ꧀ꦔꦼꦤꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦧꦺꦧꦱ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀​ ꦥꦼꦂꦭꦸꦧꦔꦼꦠ꧀​ ꦏꦁꦒꦺꦴꦔ꧀ꦭꦼꦏ꧀ꦱꦤꦤꦶꦗꦚ꧀ꦗꦶꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦼꦩꦼꦤ꧀​ ꦩꦸꦭ꧈​ꦩꦗꦼꦭꦶꦱ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦩ꧀ꦧꦶꦮꦫꦏꦏꦺꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦔꦼꦤꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦱꦱꦶꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱ꧋ꦩꦶꦤꦁꦏꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦥꦲꦸꦒꦼꦂꦫꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦏꦁꦒꦺꦴꦏꦱꦶꦭ꧀ꦭꦶꦁꦒꦼꦒꦪꦸꦃꦲꦤ꧀ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦧꦁꦱꦭꦤ꧀ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦤꦒꦫ꧈​ꦢꦺꦤꦺꦏꦁꦏꦠꦸꦗꦸꦱꦸꦥꦪꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦭꦤ꧀ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦧꦼꦧꦢꦤ꧀ꦲꦶꦁꦱꦠꦼꦔꦃꦲꦶꦁꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀​ ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦤ꧀ꦱꦃꦲꦺꦭꦶꦁꦭꦤ꧀ꦔꦸꦒꦼꦩ꧀ꦩꦶꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶ꧈​ꦠꦤ꧀ꦱꦃꦩꦼꦂꦱꦸꦢꦶꦔꦢꦤ꧀ꦤꦶꦥꦁꦒꦸꦭꦺꦴꦮꦼꦤ꧀ꦠꦃꦱꦸꦥꦪꦫꦱꦔꦗꦺꦤꦶꦭꦤ꧀ꦔꦸꦂꦩꦠ꧀ꦠꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦱꦂꦠꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀ꦱꦪꦩꦼꦏꦂꦔꦽꦩ꧀ꦧꦏ꧉​ꦱꦂꦠꦏꦤ꧀ꦛꦶꦉꦏꦢꦪꦥꦿꦺꦴꦒꦿꦺꦱꦶꦥ꧀ꦏꦁꦲꦱꦶꦥꦠ꧀ꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦆꦤ꧀ꦠꦼꦂꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀꧈​ꦧꦶꦱꦤꦁꦒꦸꦁꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦶꦁꦏꦱꦒꦸꦃꦲꦤ꧀ꦔꦏꦺꦴꦤꦶꦭꦤ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦲꦱꦸꦁꦥꦏꦸꦂꦩꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦈꦤꦶꦮ꦳ꦼꦂꦱꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦌꦥ꦳ꦼꦏ꧀ꦠꦶꦥ꦳꧀​ ꦲꦶꦪꦱꦏꦧꦁꦱ​ꦧꦁꦱꦲꦶꦁꦤꦒꦫꦤꦒꦫꦲꦁꦒꦺꦴꦠ꧈​ꦏꦊꦧꦸꦧꦁꦱꦧꦁꦱꦲꦶꦁꦭꦭꦢ꧀ꦢꦤ꧀ꦏꦁꦏꦧꦮꦃꦥꦔꦸꦮꦱꦤꦶꦁꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦫꦺ꧉​.꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦭꦲꦶꦂꦫꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦩꦂꦢꦶꦏꦭꦤ꧀ꦢꦂꦧꦺꦩꦂꦠꦧꦠ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦁꦥꦝ꧉​ꦏꦧꦺꦃꦥꦶꦤꦫꦶꦁꦔꦤ꧀ꦲꦏꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦭ꧀ꦧꦸꦱꦂꦠꦏꦲꦗꦧ꧀ꦥꦱꦿꦮꦸꦁꦔꦤ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦩꦼꦩꦶꦠꦿꦤ꧀ꦱꦶꦗꦶꦭꦤ꧀ꦱꦶꦗꦶꦤꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦗꦶꦮꦺꦴꦱꦸꦩꦢꦸꦭꦸꦂ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦠꦸꦩꦿꦥ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦼꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦼꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦁꦠꦶꦤꦸꦭꦶꦱ꧀ꦲꦶꦁꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦲꦶꦏꦶꦠꦤ꧀ꦥꦥꦶꦭꦶꦃꦏꦱꦶꦃ꧈​ꦏꦧꦺꦃꦮꦫꦠꦭꦤ꧀ꦲꦢꦶꦭ꧀ꦲꦶꦁꦱꦩꦸꦧꦫꦁ꧈​ꦏꦪꦠꦧꦺꦢꦧꦺꦢꦤꦶꦁꦫꦱ꧀​ ꦮꦂꦤꦤꦶꦁꦲꦮꦏ꧀​ ꦧꦺꦢꦧꦺꦢꦤꦶꦁꦭꦤꦁꦭꦤ꧀ꦮꦢꦺꦴꦤ꧀​ ꦧꦱ꧈​ꦄꦒꦩ꧈​ꦥꦸꦭꦶꦠꦶꦏ꧀ ꦭꦤ꧀ꦥꦤꦼꦩꦸꦭꦶꦪꦤꦺ꧈​ꦲꦱꦭ꧀ꦲꦸꦱꦸꦭ꧀ꦱꦸꦏꦸꦧꦁꦱꦭꦤ꧀ꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀​ ꦲꦏ꧀ꦢꦂꦧꦺ꧈​ꦠꦠꦭꦲꦶꦂꦭꦤ꧀ꦏꦭꦸꦁꦒꦸꦃꦲꦤ꧀ꦭꦶꦪꦤꦺ꧉​꧋ꦱꦏ꧀ꦧꦚ꧀ꦗꦸꦂꦫꦺ꧈​ꦲꦺꦴꦫꦧꦏꦭ꧀ꦲꦤꦥꦿꦧꦺꦢꦤꦺꦠꦸꦩ꧀ꦫꦥ꧀ꦏꦭꦸꦁꦒꦸꦃꦲꦤ꧀ꦥꦸꦭꦶꦠꦶꦏ꧀꧈​ꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦸꦠꦮꦏꦭꦸꦁꦒꦸꦃꦲꦤ꧀ꦆꦤ꧀ꦠꦼꦂꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀ꦱꦏꦤꦒꦫꦲꦸꦠꦮꦭꦭꦢ꧀ꦢꦤ꧀ꦲꦱꦭ꧀ꦲꦸꦱꦸꦭ꧀ꦭꦶꦁꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦲꦸꦮꦺꦴꦁ꧈​ꦱꦤꦢꦾꦤ꧀ꦱꦏꦤꦒꦫꦩꦂꦢꦶꦏ꧈​ꦭꦭꦢ꧀ꦢꦤ꧀ꦭꦭꦢ꧀ꦢꦤ꧀ꦲꦶꦁꦥꦔꦸꦮꦱꦤꦶꦁꦮꦭꦶ꧈​ꦗꦗꦃꦲꦤ꧀ꦲꦸꦠꦮꦏꦁꦮꦶꦤꦼꦁꦏꦸꦲꦶꦁꦏꦮꦱꦤ꧀ꦤꦶꦁꦭꦶꦪꦤ꧀꧈​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦠꦱ꧀ꦱꦶꦁꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦥꦺ꧈​ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦶꦁꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦥꦺ꧈​ꦭꦤ꧀ꦏꦱ꧀ꦭꦩꦼꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦤꦺꦩꦶꦤꦁꦏꦥꦿꦶꦧꦢꦶ꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦏꦼꦤꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦶꦢꦢꦺꦏ꧀ꦏꦏꦺꦧꦸꦝꦏ꧀ꦲꦸꦠꦮꦧꦠꦸꦂ꧈​ꦩꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦶꦁꦧꦸꦝꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦧꦠꦸꦂꦠꦸꦏꦺꦴꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦸꦗꦸꦢ꧀ꦲꦥꦮꦲꦺꦢꦢꦶꦭꦫꦁꦔꦤ꧀꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦏꦼꦤꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦶꦱꦶꦪꦱꦶꦪꦲꦶꦁꦱꦶꦏ꧀ꦱ꧈​ꦲꦸꦠꦮꦤꦤ꧀ꦝꦁꦠꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦼꦗꦼꦩ꧀​ ꦢꦶꦥꦠꦿꦥ꧀ꦥꦶꦲꦸꦠꦮꦤꦩ꧀ꦥꦥꦶꦢꦤꦏꦁꦲꦺꦴꦫꦏꦪꦭꦸꦩꦿꦃꦲꦶꦁꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦲꦸꦠꦮꦱꦶꦤꦶꦁꦏꦸꦂꦏꦫꦺꦩꦺꦃꦲꦏꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦠꦸꦩꦿꦥ꧀ꦥꦱꦼꦏ꧀ꦱꦶꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦩꦶꦤꦁꦏꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦱꦕꦫꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦲꦶꦁꦲꦺꦤ꧀ꦢꦶꦮꦲꦺꦥꦥꦤ꧀ꦢꦸꦤꦸꦁꦔꦺ꧉​꧋ꦔꦢꦼꦥꦶꦲꦸꦏꦸꦩ꧀​ ꦏꦧꦺꦃꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦥꦝꦭꦤ꧀ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦺꦴꦭꦺꦃꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦱꦶꦁꦥꦝ꧈​ꦠꦤ꧀ꦥꦢꦶꦧꦺꦢꦧꦺꦢꦏ꧀ꦏꦏꦺ꧉​ꦏꦧꦺꦃꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦱꦶꦁꦥꦝꦩꦫꦁꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦲꦩ꧀ꦧꦺꦢꦩ꧀ꦧꦺꦢꦏ꧀ꦏꦏꦺꦏꦁꦲꦺꦴꦫꦕꦸꦤ꧀ꦝꦸꦏ꧀ꦏꦫꦺꦴꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶ꧈​ꦭꦤ꧀ꦩꦫꦁꦱꦮꦼꦂꦤꦤꦶꦁꦥꦩꦶꦭꦸꦠ꧀ꦱꦶꦁꦠꦸꦩꦸꦗꦸꦩꦫꦁꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦢꦶꦱ꧀ꦏꦿꦶꦩꦶꦤꦱꦶꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀꧈​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦏꦥꦸꦭꦶꦃꦲꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦽꦥ꧀ꦱꦏꦱꦼꦱꦩ꧀ꦧꦸꦁꦔꦤ꧀ꦤꦺꦏꦥꦠꦿꦥ꧀ꦥꦤ꧀ꦥꦔꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀ꦠꦸꦩ꧀ꦫꦥ꧀ꦠꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦠꦤ꧀ꦢꦸꦏ꧀ꦏꦁꦤꦭꦶꦱꦶꦂꦱꦏꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦧꦏꦸꦏꦁꦢꦺꦤꦶꦁꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦏꦥꦱꦿꦃꦲꦏꦺꦢꦢꦶꦲꦏ꧀ꦏꦺ꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦁꦏꦼꦤꦢꦶꦠꦁꦏꦼꦥ꧀​ ꦢꦶꦠꦲꦤ꧀​ꦲꦸꦠꦮꦏꦱꦶꦁꦏꦶꦂꦫꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦱꦮꦼꦤꦁꦮꦼꦤꦁ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁ꧈​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦢꦿꦗꦢ꧀ꦥꦝꦲꦶꦁꦱꦠꦼꦩꦼꦤ꧀ꦤꦺ꧈​ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦠꦸꦩ꧀ꦫꦥ꧀ꦥꦔꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦁꦲꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦠꦶꦤꦂꦧꦸꦏꦢꦺꦤꦶꦁꦥꦔꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦧꦺꦧꦱ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦺꦴꦫꦧꦺꦴꦠ꧀ꦱꦶꦃ꧈​ꦲꦶꦁꦧꦧꦒ꧀ꦒꦤ꧀ꦤꦼꦠꦼꦥ꧀ꦥꦏꦺꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦸꦮꦗꦶꦧ꧀ꦧꦤ꧀ꦏꦸꦮꦗꦶꦧ꧀ꦧꦤ꧀ꦱꦂꦠꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦤꦩ꧀ꦥꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦚ꧀ꦕꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦥꦶꦢꦤꦏꦁꦢꦶꦠꦼꦠꦼꦥ꧀ꦥꦏꦺꦩꦫꦁꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦁꦢꦶꦢꦏ꧀ꦮꦲꦩꦂꦒꦢꦶꦲꦁꦒꦼꦥ꧀ꦤꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦏꦺꦭꦏꦸꦤꦭꦶꦱꦶꦂꦱꦏꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂ꧈​ꦢꦶꦲꦁꦒꦼꦥ꧀ꦢꦸꦫꦸꦁꦚꦤ꧀ꦝꦁꦏꦭꦸꦥꦸꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦱꦢꦸꦫꦸꦁꦔꦺꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦩ꧀ꦧꦸꦏ꧀ꦠꦺꦏ꧀ꦏꦏꦺꦏꦭꦸꦥꦸꦠ꧀ꦠꦤꦺꦲꦶꦁꦥꦔꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦁꦠꦶꦤꦂꦧꦸꦏ꧈​ꦲꦶꦁꦧꦧ꧀ꦲꦶꦏꦶꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦲꦺꦴꦭꦺꦃꦗꦩꦶꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦏꦁꦢꦶꦥꦼꦂꦭꦺꦴꦏ꧀ꦏꦏꦺꦏꦁꦒꦺꦴꦩ꧀ꦧꦺꦭꦤꦶꦲꦏ꧀ꦏꦺ꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦏꦁꦏꦼꦤꦢꦶꦲꦁꦒꦼꦥ꧀ꦭꦸꦥꦸꦠ꧀ꦤꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦏꦺꦔ꧀ꦭꦁꦒꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦸꦠꦮꦠ꧀ꦭꦺꦝꦺꦴꦂ꧈​ꦏꦁꦲꦺꦴꦫꦩꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦏꦺꦠꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦤꦭꦶꦱꦶꦂꦱꦏꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀ꦲꦸꦠꦮꦆꦤ꧀ꦠꦼꦂꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀​ ꦲꦶꦁꦠꦶꦠꦶꦩꦁꦱꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦩꦲꦸꦭꦶꦤꦏꦺꦴꦤ꧀ꦤꦤ꧀꧈​ꦲꦸꦒꦲꦺꦴꦫꦥꦿꦪꦺꦴꦒꦤꦼꦩ꧀ꦠꦺꦴꦏ꧀ꦏꦏꦺꦥꦲꦸꦏꦸꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦏꦁꦭꦸꦮꦶꦃꦲꦧꦺꦴꦢ꧀ꦏꦠꦶꦩ꧀ꦧꦁꦥꦲꦸꦏꦸꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦏꦁꦏꦠꦼꦠꦼꦥ꧀ꦥꦏꦺꦤꦭꦶꦏꦠꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦲꦔ꧀ꦭꦁꦒꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦶꦏꦸꦭꦶꦤꦏꦺꦴꦤ꧀ꦤꦤ꧀꧈​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦏꦁꦏꦼꦤꦢꦶꦫꦺꦒꦤꦶꦲꦏ꧀ꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦤꦺ꧈​ꦏꦸꦭꦺꦴꦮꦂꦒꦤꦺ꧈​ꦧꦭꦺꦮꦶꦱ꧀ꦩꦤꦺ꧈​ꦲꦸꦠꦮꦱꦼꦱꦩ꧀ꦧꦸꦁꦔꦤ꧀ꦤꦺꦤꦩ꧀ꦥꦭꦤ꧀ꦔꦶꦫꦶꦩ꧀ꦭꦪꦁꦏꦤ꧀ꦛꦶꦱꦮꦼꦤꦁꦮꦼꦤꦁ꧈​ꦲꦸꦒꦩꦫꦁꦲꦏ꧀ꦥꦏꦸꦂꦩꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦗꦶꦤꦶꦁꦢꦶꦫꦶ꧉​ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦂꦧꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦏꦲꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦢꦺꦤꦶꦁꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦮꦶꦠ꧀ꦱꦏꦲꦤꦤꦺꦒꦁꦒꦸꦮꦤ꧀ꦲꦸꦠꦮꦠꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦤꦭꦶꦱꦶꦂꦩꦁꦏꦺꦴꦤꦺꦴꦲꦶꦏꦸ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦠꦸꦩ꧀ꦫꦥ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦶꦁꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦲꦸꦠꦮꦲꦺꦴꦫꦤꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦏꦺꦲꦥꦲꦥꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦭꦭꦢ꧀ꦢꦤ꧀ꦮꦼꦮꦼꦁꦏꦺꦴꦤ꧀ꦤꦶꦁꦤꦒꦫ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦤꦶꦁꦒꦭ꧀ꦭꦏꦺꦱꦝꦼꦔꦃꦤꦒꦫ꧈​ꦏꦊꦧꦸꦤꦒꦫꦤꦺꦝꦺꦮꦺ꧈​ꦭꦤ꧀ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦧꦭꦶꦩꦤꦺꦃꦩꦼꦚꦁꦤꦒꦫꦤꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦔꦸꦥꦪꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦩꦫꦁꦤꦒꦫꦭꦶꦪꦏꦁꦒꦺꦴꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦲꦩꦂꦒꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦢꦢꦶꦧꦸꦫꦺꦴꦤꦤ꧀꧈​꧋ꦲꦏ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀ꦲꦺꦴꦫꦏꦼꦤꦏꦲꦼꦠꦿꦥ꧀ꦥꦏꦺꦩꦤꦮꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦢꦢꦶꦧꦸꦫꦺꦴꦤ꧀ꦲꦶꦏꦸꦚꦠꦏꦁꦢꦢꦶꦱꦧꦧ꧀ꦧꦺꦲꦮꦶꦠ꧀ꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦢꦸꦂꦱꦶꦭꦤ꧀ꦏꦁꦲꦺꦴꦫꦒꦼꦒꦤ꧀ꦝꦺꦁꦔꦤ꧀ꦏꦫꦺꦴꦥꦸꦭꦶꦠꦶꦏ꧀​ ꦲꦸꦠꦮꦏꦫꦤꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦁꦤꦭꦶꦱꦶꦂꦏꦫꦺꦴꦠꦸꦗꦸꦮꦤ꧀ꦱꦶꦁꦧꦏꦸꦱꦏꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦢꦢꦶꦮꦂꦒꦤꦒꦫ꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦏꦁꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦤ꧀ꦥꦭꦤ꧀ꦝꦼꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦠꦠꦤꦤ꧀ꦧꦚ꧀ꦗꦸꦂꦏꦧꦠꦭ꧀ꦭꦏꦺꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦢꦢꦶꦮꦂꦒꦤꦒꦫꦲꦸꦠꦮꦢꦶꦠꦩ꧀ꦥꦶꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦏꦺꦏꦁꦒꦺꦴꦱꦭꦶꦤ꧀ꦢꦢꦶꦮꦂꦒꦤꦒꦫꦭꦶꦪ꧉​꧋ꦥꦿꦶꦪꦭꦤ꧀ꦮꦤꦶꦠꦏꦁꦮꦸꦱ꧀ꦢꦶꦮꦱꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦤ꧀ꦥꦩꦮꦱ꧀ꦧꦁꦱ꧈​ꦮꦂꦒꦤꦒꦫ꧈​ꦲꦸꦠꦮꦲꦒꦩ꧈​ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦔ꧀ꦭꦏꦺꦴꦤ꧀ꦤꦶꦤꦶꦁꦏꦃꦭꦤ꧀ꦲꦩ꧀ꦧꦔꦸꦤ꧀ꦏꦸꦭꦮꦂꦒ꧉​ꦏꦧꦺꦃꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦏꦁꦥꦝꦲꦶꦁꦧꦧꦏ꧀ꦏꦤ꧀ꦤꦼꦤꦶꦁꦏꦃꦲꦤ꧀​ ꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦲꦭꦩ꧀ꦤꦶꦁꦏꦃꦭꦤ꧀ꦲꦶꦁꦲꦭꦩ꧀ꦥꦼꦒꦠ꧀ꦠꦤ꧀꧈​꧋ꦤꦼꦤꦶꦁꦏꦃꦲꦤ꧀ꦲꦩꦸꦁꦧꦶꦱꦢꦶꦊꦏ꧀ꦱꦤꦤꦶꦲꦝꦼꦝꦱꦂꦥꦶꦭꦶꦃꦲꦤ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦭꦤ꧀ꦠꦼꦩꦼꦤ꧀ꦠꦼꦩꦼꦤ꧀ꦢꦢꦶꦥꦱꦫꦸꦗꦸꦏ꧀ꦏꦤ꧀ꦤꦺꦥꦼꦔꦤ꧀ꦠꦺꦤ꧀ꦱꦏꦼꦭꦺꦴꦫꦺꦴꦤ꧀꧈​꧋ꦏꦸꦭꦮꦂꦒꦲꦶꦏꦸꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦠꦼꦠꦸꦁꦒꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦁꦲꦭꦩ꧀ꦩꦶꦪꦃꦭꦤ꧀ꦧꦏꦸꦲꦶꦁꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦱꦏꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦤꦒꦫ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦲꦤ꧀ꦢꦂꦧꦺꦤꦶꦧꦤ꧀ꦝ꧈​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦲꦸꦠꦮꦧꦼꦧꦉꦁꦔꦤ꧀ꦏꦫꦺꦴꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦭꦶꦪꦤꦺ꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦏꦼꦤꦢꦶꦫꦩ꧀ꦥꦱ꧀ꦧꦤ꧀ꦝꦤꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦱꦮꦼꦤꦁꦮꦼꦤꦁ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦢꦸꦮꦺꦥꦤꦼꦩꦸ꧈​ꦏꦭ꧀ꦧꦸ꧈​ꦭꦤ꧀ꦲꦒꦩ꧉​ꦲꦶꦁꦧꦧꦏ꧀ꦏꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶꦏꦊꦧꦸꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦒꦤ꧀ꦠꦶꦲꦒꦩꦭꦤ꧀ꦏꦥꦶꦠꦪꦤ꧀​ ꦭꦤ꧀ꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦏꦁꦒꦺꦴꦲꦤꦼꦏ꧀ꦱꦺꦤ꧀ꦤꦶꦲꦒꦩꦤꦺꦲꦸꦠꦮꦏꦥꦶꦠꦪꦤ꧀ꦤꦺ꧈​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦕꦫꦔ꧀ꦒꦼꦭꦂꦥꦶꦮꦸꦭꦁ꧈​ꦔ꧀ꦭꦏꦺꦴꦤꦶ꧈​ꦭꦏꦸꦲꦶꦧꦝꦃ꧈​ꦭꦤ꧀ꦱꦼꦠꦾꦠꦸꦲꦸꦔꦸꦒꦼꦩ꧀ꦩꦶꦥꦼꦂꦕꦪꦤꦺ꧈​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦕꦫꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦲꦸꦠꦮꦧꦼꦧꦉꦁꦔꦤ꧀ꦏꦫꦺꦴꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦭꦶꦪꦤꦺ꧈​ꦲꦶꦁꦔꦼꦝꦼꦁꦔꦤ꧀ꦲꦸꦠꦮꦥꦿꦶꦧꦢꦶ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦠꦱ꧀ꦱꦺꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦩꦿꦠꦺꦭꦏ꧀ꦏꦏꦺꦥꦤꦼꦩꦸꦤꦺ꧈​ꦏꦊꦧꦸꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦢꦂꦧꦺꦥꦤꦼꦩꦸꦠꦤ꧀ꦥꦢꦶꦒꦁꦒꦸ꧈​ꦭꦤ꧀ꦏꦁꦒꦺꦴꦔꦸꦥꦪ꧈​ꦤꦩ꧀ꦥ꧈​ꦱꦂꦠꦩꦿꦠꦺꦭꦏ꧀ꦏꦏꦺꦲꦶꦤ꧀ꦥ꦳ꦺꦴꦂꦩꦱꦶꦭꦤ꧀ꦥꦩꦶꦏꦶꦂꦫꦤ꧀ꦥꦤꦼꦩꦸꦤꦺꦭꦸꦩꦤ꧀ꦠꦂꦩꦺꦢꦶꦪꦲꦥꦮꦲꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦤ꧀ꦥꦩꦮꦱ꧀ꦮꦠꦼꦱ꧀ꦱꦶꦁꦮꦼꦮꦼꦁꦏꦺꦴꦤ꧀ꦭꦭꦢ꧀ꦢꦤ꧀꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦠꦱ꧀ꦱꦺꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦔꦸꦩ꧀ꦥꦸꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦒꦮꦺꦥꦒꦸꦪꦸꦧ꧀ꦧꦤ꧀ꦠꦤ꧀ꦥꦲꦤꦤꦺꦫꦸꦢꦥꦼꦏ꧀ꦱꦤ꧀꧈​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦏꦁꦏꦼꦤꦢꦶꦥꦼꦏ꧀ꦱꦭꦸꦩꦼꦧꦸꦲꦶꦁꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦥꦒꦸꦪꦸꦧ꧀ꦧꦤ꧀꧈​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦕꦮꦺꦕꦮꦺꦲꦶꦁꦏꦥꦼꦂꦭꦸꦮꦤ꧀ꦤꦺꦥꦩꦫꦶꦤ꧀ꦠꦃꦤꦒꦫꦤꦺ꧈​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦭꦁꦱꦸꦁꦲꦸꦠꦮꦭꦸꦩꦤ꧀ꦠꦂꦮꦏꦶꦭ꧀ꦮꦏꦶꦭ꧀ꦏꦁꦥꦶꦤꦶꦭꦶꦃꦏꦤ꧀ꦠꦶꦧꦺꦧꦱ꧀꧈​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦏꦁꦥꦝꦏꦤ꧀ꦛꦶꦏꦭꦺꦴꦝꦁꦔꦤ꧀ꦏꦁꦥꦝꦧꦶꦱꦏꦮꦶꦱꦸꦝꦠꦩ꧀ꦥꦏꦭꦸꦁꦒꦸꦃꦲꦤ꧀ꦥꦩꦫꦶꦤ꧀ꦠꦃꦲꦶꦁꦤꦒꦫꦤꦺ꧉​꧋ꦒꦼꦒꦪꦸꦃꦲꦤ꧀ꦤꦶꦁꦫꦏ꧀ꦪꦠ꧀ꦏꦸꦢꦸꦢꦢꦶꦭꦩ꧀ꦧꦂꦫꦤ꧀ꦧꦏꦸꦮꦼꦮꦼꦤꦁꦔꦺꦥꦩꦫꦶꦤ꧀ꦠꦃ꧈​ꦒꦼꦒꦪꦸꦃꦲꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶꦏꦸꦢꦸꦏꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦕꦫꦲꦤꦤꦺꦥꦩꦶꦭꦶꦃꦲꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦏꦁꦢꦶꦲꦤꦏ꧀ꦏꦏꦺꦲꦶꦁꦮꦼꦏ꧀ꦠꦸꦏꦁꦠꦶꦤꦩ꧀ꦠꦸꦭꦤ꧀ꦩꦸꦂꦤꦶꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦏ꧀ꦥꦶꦭꦶꦃꦏꦁꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦭꦤ꧀ꦱꦢꦿꦗꦠ꧀​ ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦸꦔꦸꦠ꧀ꦱ꧀ꦮꦫꦱꦕꦫꦮꦢꦶꦲꦸꦠꦮꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦿꦤꦠꦤ꧀ꦭꦶꦪꦲꦁꦒꦼꦂꦧꦶꦱꦤꦁꦒꦸꦁꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦩꦶꦭꦶꦃ꧉​꧋ꦒꦼꦒꦪꦸꦃꦲꦤ꧀ꦤꦶꦁꦫꦏ꧀ꦪꦠ꧀ꦏꦸꦢꦸꦢꦢꦶꦭꦩ꧀ꦧꦂꦫꦤ꧀ꦧꦏꦸꦮꦼꦮꦼꦤꦁꦔꦺꦥꦩꦫꦶꦤ꧀ꦠꦃ꧈​ꦒꦼꦒꦪꦸꦃꦲꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶꦏꦸꦢꦸꦏꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦏꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦕꦫꦲꦤꦤꦺꦥꦩꦶꦭꦶꦃꦲꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦏꦁꦢꦶꦲꦤꦏ꧀ꦏꦏꦺꦲꦶꦁꦮꦼꦏ꧀ꦠꦸꦏꦁꦠꦶꦤꦩ꧀ꦠꦸꦭꦤ꧀ꦩꦸꦂꦤꦶꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦏ꧀ꦥꦶꦭꦶꦃꦏꦁꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦭꦤ꧀ꦱꦢꦿꦗꦠ꧀​ ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦸꦔꦸꦠ꧀ꦱ꧀ꦮꦫꦱꦕꦫꦮꦢꦶꦲꦸꦠꦮꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦿꦤꦠꦤ꧀ꦭꦶꦪꦲꦁꦒꦼꦂꦧꦶꦱꦤꦁꦒꦸꦁꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦩꦶꦭꦶꦃ꧉​ ꧈​ꦩꦶꦤꦁꦏꦮꦂꦒꦤꦶꦁꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀ꦲꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦠꦱ꧀ꦱꦺꦗꦩꦶꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀​ ꦱꦂꦠꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦩꦿꦶꦃꦏꦊꦏ꧀ꦱꦤꦤ꧀ꦤꦺꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦺꦏꦺꦴꦤꦺꦴꦩꦶ꧈​ꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀꧈​ꦭꦤ꧀ꦧꦸꦢꦪꦱꦶꦁꦢꦢꦶꦏꦥꦼꦂꦭꦸꦮꦤ꧀ꦩꦂꦠꦧꦠ꧀ꦠꦺꦱꦂꦠꦩꦼꦏꦂꦫꦶꦁꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦤꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦧꦺꦧꦱ꧀​ ꦭꦸꦩꦤ꧀ꦠꦂꦫꦺꦏꦢꦪꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀ꦲꦸꦠꦮꦏꦂꦪꦥꦩꦶꦠꦿꦤ꧀ꦆꦤ꧀ꦠꦼꦂꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀​ ꦕꦺꦴꦤ꧀ꦝꦺꦴꦁꦩꦫꦁꦠꦠꦥꦿꦤꦠꦤꦺꦭꦤ꧀ꦱꦸꦩ꧀ꦧꦼꦂꦢꦪꦤꦶꦁꦤꦒꦫ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦥꦒꦮꦺꦪꦤ꧀꧈​~ꦲꦏ꧀ꦧꦺꦧꦱ꧀ꦩꦶꦭꦶꦃꦥꦒꦮꦺꦪꦤ꧀​ ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦤꦤꦺꦱꦾꦫꦠ꧀ꦱꦾꦫꦠ꧀ꦚꦩ꧀ꦧꦸꦠ꧀ꦒꦮꦺꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦔꦸꦮꦺꦴꦃꦲꦏꦺꦏꦲꦸꦤ꧀ꦠꦸꦁꦔꦤ꧀ꦱꦂꦠꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦪꦺꦴꦩꦤ꧀ꦲꦶꦁꦏꦲꦤꦤꦺꦤꦭꦶꦏꦲꦺꦴꦫꦚꦩ꧀ꦧꦸꦠ꧀ꦒꦮꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦺꦴꦫꦏꦧꦺꦢꦧꦺꦢꦏꦏꦺ꧈​ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦠꦱ꧀ꦱꦺꦲꦺꦴꦥꦃꦏꦁꦥꦝꦠꦸꦩ꧀ꦫꦥ꧀ꦥꦒꦮꦺꦪꦤ꧀ꦏꦁꦥꦝ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦁꦔ꧀ꦭꦏꦺꦴꦤꦶꦥꦒꦮꦺꦪꦤ꧀ꦲꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦤꦩ꧀ꦥꦲꦺꦴꦥꦃꦏꦁꦲꦢꦶꦭ꧀ꦭꦤ꧀ꦔꦸꦤ꧀ꦠꦸꦁꦔꦏꦺ꧈​ꦏꦁꦤꦁꦒꦸꦁꦧꦶꦱꦤꦺꦢꦢꦶꦥꦔꦸꦫꦶꦥ꧀ꦥꦤ꧀ꦏꦁꦩꦸꦂꦮꦠ꧀ꦏꦁꦒꦺꦴꦝꦶꦫꦶꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦭꦤ꧀ꦲꦸꦒꦩꦫꦁꦏꦭꦸꦮꦂꦒꦤꦺ꧈​ꦭꦤ꧀ꦩꦤꦮꦲꦤꦮꦶꦒꦠꦶꦤꦺꦏꦠꦩ꧀ꦧꦃꦲꦶꦁꦭꦶꦤ꧀ꦝꦸꦁꦔꦤ꧀ꦏꦥꦼꦂꦭꦸꦮꦤ꧀ꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀ꦭꦶꦪꦤꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦁꦒꦮꦭꦤ꧀ꦲꦔ꧀ꦭꦼꦧꦺꦴꦤꦶꦥꦒꦸꦪꦸꦧ꧀ꦧꦤ꧀ꦥꦒꦸꦪꦸꦧ꧀ꦧꦤ꧀ꦥꦼꦒꦮꦺꦏꦁꦒꦺꦴꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦶꦏꦥꦼꦂꦭꦸꦮꦤ꧀ꦤꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦔꦱꦺꦴꦭꦤ꧀ꦭꦶꦧꦸꦂ꧈​ꦏꦊꦧꦸꦥꦿꦤꦠꦤꦶꦁꦮꦚ꧀ꦕꦶꦚꦩ꧀ꦧꦸꦠ꧀ꦒꦮꦺꦏꦁꦩꦸꦂꦮꦠ꧀ꦭꦤ꧀ꦢꦶꦤꦭꦶꦧꦸꦂꦏꦁꦥꦤ꧀ꦠꦼꦱ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦮꦼꦮꦠꦺꦴꦤ꧀ꦠꦸꦩꦠ꧈​ꦭꦤ꧀ꦠꦼꦠꦼꦥ꧀ꦤꦩ꧀ꦥꦲꦺꦴꦥꦃꦏꦂꦪ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦲꦏ꧀ꦧꦶꦱꦤꦺꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦩꦸꦂꦮꦠ꧀​ ꦏꦁꦒꦺꦴꦏꦱꦫꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦠꦼꦤ꧀ꦠꦽꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦤꦺꦢꦭꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦸꦭꦮꦂꦒꦤꦺ꧈​ꦠꦤ꧀ꦏꦼꦫꦶꦲꦶꦁꦧꦧ꧀ꦲꦏ꧀ꦥꦔꦤ꧀​ ꦱꦤ꧀ꦝꦁ꧈​ꦥꦥꦤ꧀​ ꦭꦤ꧀ꦥꦔꦺꦴꦥꦺꦤ꧀ꦤꦶꦁꦏꦱꦫꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦱꦂꦠꦏꦥꦼꦂꦭꦸꦮꦤ꧀ꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀ꦱꦶꦁꦢꦢꦶꦏꦧꦸꦠꦸꦃꦲꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦺꦴꦭꦺꦃꦠꦁꦒꦸꦁꦔꦤ꧀ꦗꦩꦶꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦤꦭꦶꦏꦔꦭꦩ꧀ꦩꦶꦔꦁꦒꦸꦂ꧈​ꦤꦤ꧀ꦝꦁꦭꦫ꧈​ꦕꦕꦠ꧀​ ꦢꦢꦶꦮꦫꦤ꧀ꦝ꧈​ꦚꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦲꦸꦩꦸꦂꦠꦸꦮ꧈​ꦲꦸꦠꦮꦏꦲꦤꦤ꧀ꦭꦶꦪꦤꦺꦏꦁꦚ꧀ꦗꦭꦂꦫꦶꦏꦕꦶꦁꦏꦿꦁꦔꦤ꧀​ꦏꦁꦚꦠꦔ꧀ꦭꦸꦮꦶꦃꦲꦶꦢꦪꦏꦼꦏꦸꦮꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦤꦺ꧉​ꦥꦫꦧꦶꦪꦸꦁꦭꦤ꧀ꦧꦺꦴꦕꦃꦧꦺꦴꦕꦃꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦺꦴꦭꦺꦃꦥꦔꦺꦴꦥꦺꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦥꦶꦠꦸꦭꦸꦁꦔꦤ꧀ꦩꦶꦫꦸꦁꦒꦤ꧀꧈​ꦏꦧꦺꦃꦧꦺꦴꦕꦃ꧈​ꦏꦁꦭꦲꦶꦂꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦠꦠꦤꦤ꧀ꦤꦶꦁꦏꦃꦲꦸꦠꦮꦱꦚ꧀ꦗꦧꦤꦶꦁꦠꦠꦤꦤ꧀ꦤꦶꦁꦏꦃꦏꦸꦢꦸꦲꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀ꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀ꦏꦁꦥꦝ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦺꦴꦭꦺꦃꦥꦁꦒꦸꦭꦺꦴꦮꦼꦤ꧀ꦛꦃꦲꦶꦁꦱꦼꦏꦺꦴꦭꦃꦏꦤ꧀ꦛꦶꦒꦿꦠꦶꦱ꧀​ ꦱꦲꦺꦴꦫꦲꦺꦴꦫꦤꦺꦠꦸꦩ꧀ꦫꦥ꧀ꦱꦼꦏꦺꦴꦭꦃꦝꦱꦂ꧉​ꦱꦼꦏꦺꦴꦭꦃꦝꦱꦂꦏꦮꦗꦶꦧ꧀ꦧꦏꦺ꧉​ꦱꦼꦏꦺꦴꦭꦃꦠꦺꦃꦤꦶꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦗꦸꦫꦸꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦲꦸꦩꦸꦩ꧀ꦏꦁꦒꦺꦴꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦶꦤꦂꦧꦸꦏ꧈​ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦧꦶꦱꦭꦸꦩꦼꦧꦸꦲꦶꦁꦱꦼꦏꦺꦴꦭꦃꦭꦸꦲꦸꦂꦏꦤ꧀ꦛꦶꦥꦿꦤꦠꦤ꧀ꦏꦁꦥꦝꦱꦭꦫꦱ꧀ꦏꦫꦺꦴꦩꦸꦂꦮꦠ꧀ꦭꦤ꧀ꦥꦤ꧀ꦠꦼꦱ꧀ꦱꦺ꧉​꧋ꦥꦁꦒꦸꦭꦺꦴꦮꦼꦤ꧀ꦛꦃꦏꦸꦢꦸꦏꦲꦼꦤꦼꦂꦫꦏꦺꦲꦩꦿꦶꦃꦱꦧꦼꦤ꧀ꦥꦿꦶꦧꦢꦶꦲꦶꦱꦩꦼꦏꦂꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦺꦴꦩ꧀ꦧꦺꦂ꧈​ꦲꦶꦱꦤ꧀ꦢꦪꦤꦶꦱꦪꦏꦤ꧀ꦢꦼꦭ꧀ꦭꦺꦫꦱꦧꦶꦱꦔꦗꦺꦤ꧀ꦤꦶꦭꦤ꧀ꦔꦸꦂꦩꦠ꧀ꦠꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦱꦱ꧀ꦱꦶꦲꦸꦩꦠ꧀ꦩꦤꦸꦁꦱꦭꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦁꦧꦏꦸ꧉​ꦥꦁꦒꦸꦭꦺꦴꦮꦼꦤ꧀ꦛꦃꦲꦶꦁꦥꦮꦶꦪꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦏꦸꦢꦸꦧꦶꦱꦤꦼꦤꦁꦔꦶꦭꦤ꧀ꦩꦼꦏꦂꦫꦏꦺꦫꦱꦠꦼꦥꦱꦭꦶꦫꦏꦫꦺꦴꦥꦼꦥꦝꦤꦺ꧈​ꦩꦼꦏꦂꦫꦶꦁꦥꦩꦶꦠꦿꦤ꧀​ ꦥꦱꦼꦢꦸꦭꦸꦂꦫꦤ꧀ꦲꦶꦁꦲꦤ꧀ꦠꦫꦤꦺꦧꦁꦱꦧꦁꦱ꧈​ꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀​ ꦫꦱ꧀ꦲꦥꦢꦺꦤꦺꦲꦒꦩ꧈​ꦱꦂꦠꦚ꧀ꦗꦭꦂꦫꦶꦏꦸꦢꦸꦱꦪꦩꦗꦸꦤꦶꦁꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦩꦼꦩꦼꦠꦿꦶꦭꦤ꧀ꦚꦶꦥ꧀ꦠꦝꦩꦺꦤ꧀꧉​꧋ꦥꦫꦮꦺꦴꦁꦠꦸꦮ꧈​ꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦸꦠꦩꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦩꦶꦭꦶꦃꦥꦮꦶꦪꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦥꦥꦤ꧀ꦥꦁꦒꦸꦭꦺꦴꦮꦼꦤ꧀ꦛꦃꦏꦁꦒꦺꦴꦲꦤꦏ꧀ꦲꦤꦏ꧀ꦏꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦔꦿꦱꦸꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦲꦩ꧀ꦧꦾꦸꦂꦲꦶꦁꦏꦶꦥꦿꦃꦲꦶꦁꦏꦧꦸꦢꦪꦤ꧀ꦲꦶꦁꦱꦢꦶꦤꦢꦶꦤꦤꦺꦲꦶꦁꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀​ ꦔꦽꦱꦼꦥ꧀ꦥꦶꦱꦼꦤꦶ꧈​ꦭꦤ꧀ꦧꦶꦱꦔꦿꦱꦏ꧀ꦏꦏꦺꦔꦭꦩ꧀ꦩꦶꦩꦗꦸꦤꦶꦁꦲꦸꦫꦶꦥ꧀ꦭꦤ꧀ꦥꦲꦺꦢꦃꦲꦶꦁꦏꦮꦿꦸꦃ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦸꦮꦺꦲꦏ꧀ꦲꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀ꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦲꦁꦒꦺꦴꦤ꧀ꦤꦺꦏꦶꦥꦿꦃꦭꦤ꧀ꦩꦏꦂꦪꦲꦶꦁꦧꦧꦒ꧀ꦒꦤ꧀ꦔꦺꦭ꧀ꦩꦸꦭꦤ꧀ꦏꦮꦿꦸꦃꦏꦁꦲꦫꦸꦥꦥꦔꦪꦺꦴꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦩꦫꦁꦏꦲꦸꦤ꧀ꦠꦸꦁꦔꦤ꧀ꦱꦶꦁꦲꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦩꦺꦴꦫꦶꦭ꧀ꦲꦸꦠꦮꦩꦠꦺꦫꦶꦪꦶꦭ꧀꧈​ꦲꦸꦒꦲꦶꦁꦏꦱꦸꦱꦱ꧀ꦠꦿꦤ꧀ꦲꦸꦠꦮꦱꦼꦤꦶꦏꦁꦕꦶꦤꦶꦥ꧀ꦠꦏꦂꦪꦤꦺ꧉​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦢꦂꦧꦺꦲꦏ꧀ꦲꦶꦁꦔꦠꦱꦺꦥꦿꦤꦠꦤ꧀ꦱꦺꦴꦱꦶꦪꦭ꧀​ ꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀​ ꦭꦤ꧀ꦆꦤ꧀ꦠꦼꦂꦤꦱꦶꦪꦺꦴꦤꦭ꧀​ ꦱꦭꦫꦱ꧀ꦏꦫꦺꦴꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱꦤ꧀ꦏꦁꦏꦩꦺꦴꦠ꧀ꦲꦶꦁꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶꦧꦶꦱꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦼꦩꦼꦤ꧀ꦩꦮꦸꦗꦸꦢ꧀꧈​꧋ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦤ꧀ꦢꦸꦮꦺꦤꦶꦏꦸꦮꦗꦶꦧ꧀ꦧꦤ꧀ꦩꦫꦁꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀​ꦏꦁꦱꦚꦠꦤꦺꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦥꦥꦤ꧀ꦭꦶꦪꦏꦁꦧꦶꦱꦢꦢꦶꦥꦥꦤ꧀ꦩꦼꦏꦂꦫꦶꦁꦏꦥꦿꦶꦧꦢꦺꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦂꦠꦠꦼꦩꦼꦤ꧀ꦠꦸꦩꦼꦩꦼꦤ꧀꧈​꧋ꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦔ꧀ꦭꦼꦏ꧀ꦱꦤꦤꦶꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦤꦺ꧈​ꦱꦧꦼꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦏꦸꦢꦸꦩ꧀ꦧꦔꦸꦤ꧀ꦩꦶꦠꦸꦫꦸꦠ꧀ꦩꦫꦁꦥꦿꦤꦠꦤ꧀ꦏꦁꦱꦭꦫꦱ꧀ꦏꦫꦺꦴꦲꦁꦒꦼꦂꦲꦁꦒꦼꦂ꧈​ꦏꦁꦲꦶꦱꦶꦲꦚ꧀ꦕꦱ꧀ꦭꦤ꧀ꦠꦸꦗꦸꦮꦤ꧀ꦱꦶꦁꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦭꦶꦪꦏꦗꦧꦩꦸꦁꦲꦩꦿꦶꦃꦒꦸꦩꦺꦴꦭꦺꦴꦁꦔꦶꦁꦤꦶꦪꦠ꧀ꦔꦸꦒꦼꦩ꧀ꦩꦶꦭꦤ꧀ꦔꦸꦂꦩꦠ꧀ꦠꦶꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦽꦥ꧀ꦩꦫꦁꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦲꦸꦮꦺꦴꦁꦭꦶꦪꦤꦺ꧈​ꦏꦁꦒꦺꦴꦩꦸꦗꦸꦢ꧀ꦠꦏꦺꦱꦾꦫꦠ꧀ꦱꦾꦫꦠ꧀ꦏꦁꦲꦢꦶꦭ꧀ꦲꦶꦁꦧꦧ꧀ꦏꦱꦸꦱꦶꦭꦤ꧀​ ꦠꦼꦂꦠꦶꦧ꧀ꦠꦸꦩꦠꦭꦤ꧀ꦏꦠꦼꦤ꧀ꦠꦽꦩ꧀ꦩꦤ꧀ꦤꦶꦁꦲꦸꦩꦸꦩ꧀​ ꦲꦶꦁꦧꦼꦧꦿꦪꦤ꧀ꦏꦁꦢꦺꦩꦺꦴꦏꦿꦠꦶꦱ꧀꧈​꧋ꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦱꦼꦧꦸꦠ꧀꧈​ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦲꦊꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦥꦮꦢ꧀ꦢꦤ꧀ꦲꦥꦮꦲꦺ꧈​ꦲꦺꦴꦫꦏꦼꦤꦢꦶꦭꦏ꧀ꦱꦤꦤꦶꦤꦭꦶꦱꦶꦂꦏꦫꦺꦴꦲꦚ꧀ꦕꦱ꧀ꦭꦤ꧀ꦠꦸꦗꦸꦮꦤ꧀ꦱꦂꦠꦮꦼꦮꦠꦺꦴꦤ꧀ꦮꦼꦮꦠꦺꦴꦤ꧀ꦤꦶꦁꦥꦱꦫꦺꦏꦠ꧀ꦠꦤ꧀ꦧꦁꦱꦧꦁꦱ꧉​꧋ꦲꦺꦴꦫꦲꦤꦱꦶꦗꦶꦮꦲꦺꦲꦶꦱꦶꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶꦏꦼꦤꦏꦠꦥ꧀ꦱꦶꦂꦩꦺꦤꦺꦃꦲꦶꦏꦭꦺꦴꦝꦁꦔꦤ꧀ꦩꦫꦁꦱꦮꦶꦗꦶꦤꦶꦁꦤꦒꦫ꧈​ꦥꦒꦸꦪꦸꦧ꧀ꦧꦤ꧀​ ꦲꦸꦠꦮꦥꦿꦶꦧꦢꦶ꧈​ꦏꦁꦲꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦲꦏ꧀ꦱꦸꦥꦪꦲꦺꦴꦭꦺꦃꦲꦸꦠꦮꦩꦸꦫꦶꦃꦲꦏꦺꦲꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀ꦥꦏꦂꦪꦤ꧀ꦲꦥꦮꦲꦺ꧈​ꦲꦸꦠꦮꦔ꧀ꦭꦏꦺꦴꦤ꧀ꦤꦶꦠꦸꦩꦶꦤ꧀ꦢꦏ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶꦠꦸꦗꦸꦮꦤ꧀ꦔꦿꦸꦱꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦲꦏ꧀ꦭꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦏꦧꦺꦧꦱ꧀ꦱꦤ꧀ꦮꦸꦗꦸꦢ꧀ꦲꦥꦮꦲꦺꦏꦁꦏꦥꦕꦏ꧀ꦲꦶꦁꦱꦗꦿꦺꦴꦤꦶꦁꦥꦿꦚꦠꦤ꧀ꦲꦶꦏꦶ꧉​Тясәзыби”, куниа басәбса ӈанасанә” корҫә терә, иттүо бәнди” ӈанасанәй танде” терәтини, ӈонә хелиде” ӈиле мәнүтүӈ” (правайтиӈ) иттү бәзәтуобса тохитәны, хунтәмәны буобса, бәнде” ӈанасанә”дя иттүо хетәгәә нилу; ӈонәтясәзыби”, куниа нинту” тясәзыбся ӈонә ноӈхомәны ибся ӈанасанә” ӈиле мәнә”дя (к правам) тәза”а” номбә” кәрҫу”, курәди” болуатүгуйтү” ӈанасанәй сяру, ӈонә мелызәби” тәрәди хетәгәә нилу, кунини ӈанасанә” хонсызә” няндятуо” буозу” ӈонә манү”тәбса, нисызә” хыләдятә” ӈонә мәӈкәәмәны нилы”, дебтурусү” хирәгәә ӈанасанә” мәнә ися; ӈонәтясәзыби”, куниа ӈанасанәй ӈиле мәнә” (права”) муунтабү” мынту кәмиабса законәтәны, нинагәты ӈанаса нонсу” ӈизи”тихиасы ӈиле мәнүтү (правайтү); ӈонәтясәзыби”, куниа ӈанасанәй танде” хелы”сыӈы” нятүӈ сүөарүрӈү” дүзытәндыӈ; ӈонәтясәзыби”, куниа ӈанасанәй танде” иттүо” Сунә 5уомтумәә” Тандейтәны (Объединенный Нациятәны) ӈанузумтудүо” Уставатәнынты иттүо” ӈиле хүнтүрүбсятүӈ ӈанасанәй ӈиле мәнә”дя (права”дя), ӈанасанә корҫә ӈүназәйдя, денсиде” ӈиле мәнә”дя (права”дя) куодүму ӈонә ны дермәәны тәмәәны сытыӈ мундүсуо” хелысыбсяниимәәны социальный прогрессетәны нягәй нилынягәтыӈ няндя”са; ӈонәтясәзыби”, куниа моу”-терә” (государства-члены) мундүху” Сунә 5уомтумәә” Тандейнану (Объединенный Нациянану), нятүӈ ӈәзүнагәтуӈ, сүөарүрнагәтуӈ, ӈәзүнагәтуӈ ӈанасанәй ӈиле мәнә” (права”) ӈонә мәӈәзәә нендябсанутүӈ; ӈонәтясәзыби”, куниа бәнде” ӈанасанә” дильситиӈи” корҫә ӈонә ӈоры тәндәй ӈиле мәнәй (этих прав) ӈонә няндябса” хонты тетуа ани”ә тору дүлсынагә әмә сиәр,Генеральная Ассамблеядебтазату ӈануоБәнде” ӈанасанә” дязыкүдя иттүо декларация ӈанасанә ӈиле мәнә” (прав) нерутәты хуантәту дямәләкә кәрҫу, курәди түүнянтуӈу” бәнде” ӈанасанә” танде” ӈонә государства”, тәндә дязыкү курәдите ӈанаса кәтти курәдите общество терә, сәӈүрса әмә ӈануо Декларациядя, кәрбулохазәйтә” тенымтыгуйся ӈонә хозатәбса сәрәәмәны тәндә” права” ӈонә няндябса” нягәй бәндети тенырынагәтыӈ ӈонә митәбиазә” национальный ӈонә международный прогрессивный сәрәәмәны, бәнде” ӈанасанә” танде” ӈонә государства-терә организация тенырынагәтыӈ, тәндә комәәны моу терә” иттүо” юрисдикциетәнынтыӈ.Бәнде” ӈанасанә” ӈәтукәнды” нендя”туо” ӈонә хонсы хелиде” ӈиле мәнәй (правай). Сытыӈ хонды” ӈиле ӈонда ӈонә сяру, дүзытәндыӈ ихүтүӈ нягәә” сүөарусә”.Курәдите ӈанаса хонхиты мынту ӈиле мәнү”тү (правайтү) ӈонә няндябсатү, хозүтүө” ӈануо Декларациетәны, нисы сәӈүрә”: курәди ӈанасанә” тансәгәтә иммә, курәди сябыты кухуо, куодүму кәтти ны, курәди ӈиле ӈәтумиамуо сиәдеты, курәди ӈуодя хүнтүрүбсязы иӈу, курәди политикә ӈәзу камяӈу, курәди ӈанасанә тансәдя иӈу ӈонә курәди ӈәтумиамуонту сиәр: ӈүня” кәтти мәӈкәә” иху” тагәбтәә” ирити, имидити.Тәндә комәәны ниби” нягәә сәӈүрә” хунсә” политический, ӈиле мәнәнтәнунты иттүо (правовой) ӈонә международный моунты статусәдя, кунини нилыӈы ӈанаса нисы сәӈүрә” хундялтуо кәтти камя”лутуо тәндә” моу”.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) нилыбсядя, няндябсадя ӈонә нинту” ментизибсятыдя.Сылыгалите нибити нягәә сиба”тәру”, сиба”тәрубса ӈонә тамтарубса сиба”тини нинту кунитены нягәә кәрҫу.Сылыгалите нибити мынту хоси”тәры”, сиба”тәру”, хеттибтыгуйли” нәмбәниизә.Курәдите ӈанаса, кунитены нибити ӈуо”, хонхити нягәә ӈиле мәнә (право) ӈиле нилутыниимәныБәнде” ӈанасанә” хелиде” законатәны ӈонә хонды” ӈиле мәнә (право) нисы сәӈүрә” нинту” хелиде” ӈизисибся”дя итүо” тәндә законәтәны. Бәнде” ӈанасанә” хонды” ӈиле мәнә (право) хелидемәәны ӈизи”силинягәтыӈ дискриминациегәтә, нинту” ӈәзү”лутүө ӈануо Декларациетәны ӈонә хунсә курәдите номү”тәтуо тәрәди дискриминациядя кәрҫу.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) ӈизи”сибся- нимәәны ӈиле мәнүнтү (правайтү) бәнтуны иттүо” суда”тини каӈгә мәнтизилибити” ӈиле мәнүнтү (правайтү), куниә” ӈәзүлүӈантә” конституциетәны кәтти законәтәны.Сылыгалите нибити мынту камя”лу” ӈанасанәйгитә хунде, мәрки”тәры”, хундямтялыры” ӈонә сиба”тәру”.Курәдите ӈанаса, ӈанузүмтүкүся ӈиле мәнүтү (правайтү) ӈонә ӈанузүмтүкүся уголовный сиәрәмты, хонты ӈиле мәнә (право) мелызәсыәдиәзы сиәрты катемәрунагәту ӈәзи”тәтыә ӈонә няндя”туо судәтә.Курәдите ӈанаса, лага”тарутуо курәдикүө сиәртәны, хонты ӈиле мәнә (право) ӈизи”сиси сиәркали исямту тәә түбә каӈгә сыты сиәрту ӈәтәурусүзү” законә ӈәзүтүө судәтә, кунини сыты ӈизи”силисизи”.Сылыгалите нибити мынту ӈомтәбтуру” нинту” мелызасыәдейты сиәрниизә, тәтти сиәр ихү” сыты ӈиле тандеты кәрҫутини нинту номбә кәрҫудя иттүо. Нибити мынту тәндә кәрҫуниизә тетуа ани”әмәны кәтти бәзәтуомәны хоралу” тәндә дялыгәтә каӈгә иху мелызәмәә тәтти кәрҫу.Сылыгалите нибити мынту хүтүтә” хунсә ӈанаса корҫәтә кәтти ӈиле тандетә, нибити мынту ментизи” тәндәты мазә, тәндәты тиидятуо” хотүрә кунсыны иттүо” кәрҫу”, Курәдите ӈанаса ӈизи”силибити мынту законатәны тәрәди” ментизибсягитә.Курәдите ӈанаса дөзүрхүтү мынту тәмәәны кунимәны кәрбуӈу, нилыбити мынту курәдите хутиәзы моунтәны.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) дүбәәнантибити курәдите моу, ӈиле ӈәтумиамуо моумту, тәгәтә хонты ӈиле мәнә (право) хурсәбса кәрҫу моунтудя.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнәмты (право) хууләбити лүӈкүрүбсянәзәмты хунсәә” моу”мәны ӈонә хонты мәнә тороубтуса тәндә лүӈкүрүбсянә.Тәтти ӈиле мәнә (право) серәрыгәтызә” тәә түхоны, каӈгә тәнерибся кәрҫу тохитәны нинты ӈуо” политический сиәр,кәтти лыку дүөайтетуо неру” ӈонә дямәләкә” кәрҫу” Сунә 5уомтумәә” Тандей (Объединенный Нация).Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) гражданстводя.Сылыгалите нибити мынту койры” гражданствогали ӈонә кәрбүбүтү нутумәә” гражданствамту.Нимбымтыә” куодүму” ӈонә ны” хонды” ӈиле мәнә (право), нисы сәӈүрә” курәди ӈанасанә тансәгәтә иммә”, курәди сябытыӈ ӈәзу, курәди ӈуодя тялирӈү”, ӈуомтаса кәтти мяйзасы, мелызәсы ӈиле тандемту. Сытыӈ хонды” хелиде” ӈиле мәнә” (права”) ӈуомтаса кәтти мяйзаса, ӈуойтены нилыбся ӈонә тарумса түхоны.5уомтәбса кәрҫу мынту ихүтү мелызәмәә ӈонә ләбкузәбту- муо сиття” кәйзә ӈуомтәтугәй.Тансә тәттирә ӈануо ӈонә мәӈәзә обществә хелыә, куниә ӈизисилибити мынту обществатә ӈонә государстватә.Курәдите ӈанаса хонбити мынту (право) ӈиле ӈалирә” кәтти ӈу”озә ӈалирә” хунсәй ӈанасанәй нану.Сылыгалитендә нибити мынту (право) ментизили” тәндә” ӈалирә”.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) нендя”туомәны сынерырся, сяру ӈонә ӈиле тандету ӈуо (религия); курәдите ӈанаса хонсызә хүнтүрүбся тәрәди ӈуодя, курәди хуйӈы, хонсызә ӈиле камя”туо манү”тәбса, ӈиле ӈәтумиамуо” хүнсерәә” кәрҫуодей.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) нендя”туо манү”тәбсадя, дебтазабса тәндитиӈ кангә кәрбуӈу; тәтти мәнә (право) тәзү”тәту нендя”туомәны дебтазабса манү”тәбсатү, курәдите дүрымы”, буозу” нисы сәӈүрә” курәдите государственный границедя.Курәдите ӈанаса дөзүрхүтү мынту куниа кәрбуӈу: курәдите хетәгәә” ӈунүоза”дя, ӈанасанә ӈунүбсанә”дя (ассоциаций).Сылыгалите нисизи” хүтү”тәру” ассоциациетә мәнәнту нисы тәлибтири”.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) управляйрмүнтә моунтәнынты кәлүбтүмәә” ӈанасанәй таккәмәны.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) денсидемәәны хунсәйнану ӈәйбәумунтә ӈиле моунты государствә” службатәны.5анасанә” тансә мәнә ихүтү мынту нягәә правительство ӈузабса тохи; тәтти мәнә нәтәрәбтугуйхүтү мынту хүөти” мелы”сырытыә” натү”дятини, курәди” мелы”сырыбитиӈ мынту тиидялутуо” голосованиентәны кәтти хунсәәмәны кунини голосовайрся ӈанаса хонсызә ӈиле мәнә.Курәдите ӈанаса, общество терә ихүтү, хонты ӈиле мәнә (право) социальное обеспечениедя ӈонә хунсәә” правә”дя, тәзу”тәтуо” няндятуо бәзуатәбса сыты ӈиле мәнүтү (правайтү) экономический, социальный ӈонә культурный сунәнтини ӈанасанәй танде” ӈонә международный сүөарубса курәдите государство таккәмәны.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) ӈәйбәузадя, няндя”туо натярубса ӈәйбәузадя, тәны кунини кәрбуӈу, нягәә ӈонә неими” ӈәйбәузату ситтямәны иттүодя ӈонә ӈизи”силибити мынту ӈәйбәузагали иттүо кәрҫугәтә.Курәдите ӈанаса, нисы хундялтарыби”, кәмүзүхүтү мынту хелиде денси”, хелиде ӈәйбәузаниизә.Курәдите ӈанаса кәмүзүбүтү мынту нягәә ӈәзи”тәтыәә мазайсүө кәтти денси ӈәйбәузатуниизә, куниәә”мәны нягәй нилыбиазәә тандетунану кәтти ӈонәнту ӈонә хелы”сылибиазәйзә нягәй хунсәй социальный обеспечениятәны нилынягәты.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) ӈунүнтәбса ӈәйбәузә” сунә” (союзә”) тиитәсы тәндә” сунәти” (союзәнди”) ӈизи”синягәты ӈиле мәнүтү.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) ниибтүгуйсядя, хүтүдя ӈиле мәнә (право) тәни ӈәйбәуза” дялы кәри ӈонә денси хонтыә хүө бәухү” ниибтүгуйся.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) тәрәди нилудя: ӈомсу”, дембиа”, леккырә” ӈәтәубса ӈонә хунсәә” нилыбся кәрҫу”дя, курәди ихүтү нягәә нягәә нилыбсяты ӈонә тандеты нягәй нилыбся дязыкү, хонты ӈиле мәнә хелы”сырынягәты нибити ӈәйбәу”, дярәзыкәбити, мусанумхүтү, сырумхүтү, бәйка”имхүтү кәтти иниа”имхүтү, басагалимхүтү ӈонә ӈәтумхи” хунсә” кәрҫу” нинту” хезытытыә” сыты сәмырыгәтәты.Немы ися коныбся ӈонә дяхүрка ибся хонәйти” ӈиле мәнә (право) ӈәзүлүнагәтуӈ ӈонә хелы”сылинагәтыӈ. Бенде” нүо”, ӈәтумтыә” ӈуомсуоде тандәтәны кәтти нинту” ӈуомсуоде тандәтәны, хонхитыӈ мынту хелиде ӈизисибся.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) хозатәбсанимәәны. Тенымтыгуйхи” мынту денсигали, тәтти кәрҫу мәӈәзәмәәны ментизити нерәбтәә ӈонә бәнде” дязыкүдя иттүо тенымтыгуйся. Нерәбтәә тенымтыгуйся ихүтү мынту бәнди”дя итүо. Техника ӈонә ӈәйбәузадя иттүо тенымтыгуйся ихүтүӈ мынду” бәнде”ти” түүтәрутуо”, ани”ә, бәнтуо тенымтыгуйся хелидемәәны түүрүбүтү мынту бәнде” кәрбутуоти”.Тенымтыгуйся ихүтү мынту хезытытыә бәнде” ӈанасанә сәмыры бозуатәбсадя ӈонә ӈукәгимти”куйтиә бәндети нягәй тенырыбся, хүся”лубса, дильситибся ӈонә тенынбся ӈиле ӈанасанә мәнә” мәӈәзәмәәны няндябсянимәәны иттүо”. Тенымтыгуйся ихүтү мынту хелы”сытыә нятүӈ сәмәры теныбся, сүөарубся бәнде ӈанасанә” дүтымәны, курәдите нибити ӈуо” сяхытиӈ кәтти хүнтүрүбсянутүӈ ӈуодя, хелы”сыбити мынту Сунә 5уомтумәә” Тандей (Объединенный Нация) камя”са нягимтүгутүой кәрҫуй.Нүо” деди” хонты” ӈиле мәнә (право) натярса, кунини тенымтыгуйсизитә” сиәнә” нүотиӈ.Курәдите ӈанаса тороубүтү мынту ӈанасанә” танде культурный” нилутәны, нялтәбити мынту хүнсерәй кәрҫуодейдя участвовайрхүтү мынту научный прогрессетәны ӈонә тороубтугуйхүтү тәндәты ӈүнязү”.Курәдите ӈанаса хонты ӈиле мәнә (право) ӈизисибсядя сәмырыты, мәненсәкүтү, куниә” иӈу” научный, литературный кәтти художественный ӈәйбәузатинунту, курәди” сыты ӈиле мелызасыәдейти.Курәдите ӈанаса хонты мәнә (право) социальный ӈонә международный ӈәзи”тәбсадя, курәдитәны ӈиле мәнә” (права) ӈонә няндябса”, хозүтүө” ӈануо Декларациетәны, бәнде” дүлсырыбитиӈ мынту.Курәдите ӈанаса хонты мәнә” (обязанности), нондитыә” ӈанасанә танде нерәны, кунини ӈиле сәмырыты няндя”са бозатәсузә.Мелы”сыса ӈиле мәнүтү (правайтү) ӈонә няндябсатү, курәдите ӈанаса нонсубтырибити мынту тәәтүхораны, каӈгә сыты мелысыкәсытә тәрәди кәрҫу, нинтыә нөльхү”күрү” законәтәны ноӈхәмәны иттүотуниизә ӈонә дүөайтетуо ӈанасанә” тандей нягәй ӈәзүлүбсямтуӈ ӈонә миттәбсямтыӈ бәнсә маа хутеемтыӈ ӈонә нягәй нилыбсябтыӈ демократический обществатәны.Мелы”сыбся тәндә” ӈиле мәнә” (права”) каӈкәгалите нибитиӈ мынту Сунә 5уомтумәә” Тандей (Объединенный Нация) неру” кәйнимәәны коны”.Маагалите ӈануо Декларациетәны иттүо нибити мынту дебтуру”, милитиә мантә курәдикүө государствотә, сунә”тә кәтти ӈанасанә” сунә”тә кәтти бәзәлтуо” хорү”ти правә мелысынагәтыӈ тәндә ӈәйбәуза, хезы”тытыә сымбабтыгуйсядя правә” ӈонә няндябса”, хозүтүө” ӈануо Декларациятәны.Ebe ọ bụ na nghọta ugwu ekere uwa na ikike nha anya a pụghị ịnapụ mmadụ nke dirị onye ọ bụla bi n'ụwa bụ ntụala nke inwere onwe, ikpe nkwụmọtọ na udo n'elụ ụwa.Ebe nleghara anya na nleli ikike mmadu nwegasịrị emeela ka e nwee akparamagwa enweghi uche nke gbawara obi mmadụ nile, a bịakwa ọbịbịa ụwa ebe ndi mmadụ ga‐enwejupụta ohere ikwu okwu na inwe nkwenye nakwa nlihapụ n'ụjọ na ụkọ, abụrụ ihe a mara n'okwa dị ka olile anya kachasị ibe ya nke mmadụ nkịtị.Ebe ọ dị mkpa, ma ọ bụrụ na a chọghi ikwanye mmadụ ka o were oke nnupu isi sogide ochịchị aka ike na mmegbu dị ka ihe ikpeazụ ọ pụrụ ime, na a ga‐echedo ikike mmadụ nwegasịrị site n'usoro iwu.Ebe ọ dị mkpa ịkwalite ọganihu mmekọrịta enyi na enyi n'etiti mba na ibe ya.Ebe ndi otu jikọtara mba ụwa nile bụ United Nations, n'ime Chata bụ akwụkwọ nyere ha ike kwupụtakwara ọzọ okwukwe ha n'ikike ntọala mmadụ nwegasịrị, n'ugwu na uru nke mmadụ, ya na nha anya ikike ndi dịrị nwoke na nwanyị, were nweekwa njikere ịkwalite ọganihu obodo na ezi obibi ndụ nke ndi mmadụ nweere onwe ha.Ebe mba ndi nọ n'otu a eweputala onwe ha maka inweta, site na njikọ aka ha na United Nations, nkwalite nsọpụrụ n'ụwa nile na idebe iwu gbasara ikike na ohere ntọala mmadụ nwegasịrị.Ebe nghọta onye ọ bụla banyere ikike na ohere ndi a kachasị dịrị mkpa maka imejupụta nkwekọrịta nke a.UGBU A ZIỌgbakọ ozuzu a bu General Assembly Na‐akwado Nkuwuwapụta Uwa Nile nke a banyere Ikike Maadụ Nwegasịrị ka ọ bụrụ ihe ngosi ọganihu nke ndi mmadụ nile na mba nile, nke bụ na onye ọ bụla nakwa ngalaba ọ bụla nke obodo bụ Nkwuwapụta a n'obi, ga‐agbasi mbọ ike, site na nkuzi na ọzụzụ, ịkwalite nsọpụrụ maka ikike na ohere ndi a, ma sitekwa n'atụmatụgasị nke mba na nke jikoro mba na mba na‐aga n'ihu ime ka a ghtachaa ma debechaa ha n'ụwa nile ma n'ime mba ndi nọ n'otu a makwa n'ime mba ndi ọzọ nọ n'okpuru ọchịchị ha.A mụrụ mmadụ nile n'ohere nakwa nha anya ugwu na ikike. E nyere ha uche na mmụọ ime ihe ziri ezi nke na ha kwesiri ịkpaso ibe ha agwa n'obi nwanne na nwanne.Onye ọ bụla tozuru iwe ikike na ohere nile e wepụtara na Nkwuwapụta nke a , n'enweghi ịkpa oke ọ bụla dị ka nke agbụrụ; ụcha akpụkpọ ahụ, ịbụ nwoke ma ọ bụ nwanyị, asụsụ, okpukpe chi, echiche banyere ọchịchị ma ọ bụ ihe ọzọ, obodo ma ọ bụ ọ n'obodo akụ, ọnọdụ ọmụmụ ma ọ bụ ọnọdụ ọzọ.Ozọkwa, a gaghị enwe ịkpa oke gbadoro ụkwụ n'ọnọdụ ọchịchị, nlekọta ma ọ bụ mmekọrịta mba na mba, nke obodo ma ọ bụ oke ala onye nọ na ya, n'agbanyeghi ma ebe ahụ o nwe onwe ya, ọ nọ na nlekọta anya, ọ nọ n'okpuru ọchịchị ọzọ ma o nwere ihe ọzọ gbochiri ya inwe ntozu oke dị ka mba.Onye ọ bụla nwere ikike inwe ndụ, ohere na nchedo nke onwe ya.Ọ dịghị onye a ga‐ejigide n'ọnọdu ohu ma ọ bụ odibọ a ga‐amachi ịkpa ma ọ bụ ire ohu n'ụdị ọ bụla.Ọ dịghị onye a ga‐akwagide n'oke ntaramahụhụ, ma ọ bụ na mmeso omume na ntaramahụhụ obi ọjọọ, obi tara mmiri ma ọ bụ nke naz‐ewetu ugwu mmadụ.Onye ọ bụla nwere ikike nkwanyere ugwu dị ka mmadụ ebe ọ bụla n'usoro iwu.Madụ nile ha otu n'usoro iwu, tozukwa oke n'enweghi ịkpa oke ọ bụla inweta nchedo nha anya n'usoro iwu. Madụ nile tozukwara oke nchedo nha anya megide ụdị ịkpa oke ọ bụla mebiri Nkwuwapụta nke a ma megidekwa ikwanye mmadụ ọ bụla n'ụdị ikpa oke a.Onye ọ bụla nwere ikike ikpe mmezi ga‐enwe nkawado ọha na eze nke ndi ụlọ ikpe tozuru etozu nke obodo ma e nwee omume ndi megidere ikike ntọala nke e nyegasịrị ya site n'usoro ọchịchị ma ọbụ iwu.Ọ dịghị onye a ga‐akwagide na njide n'efu, mkpọchi ma ọ bụ nchụpụ n'obodo ya.Onye ọ bụla nwere ntozu oke nha anya ịchọ ikpe ziri ezi n'ihu ọha nke ụlọ ikpe nwere onwe ya ma kwụrụkwa n'ezi okwu, na mkepebi ikike ndi o nwegasịrị na ihe ndi o tosiri ime nakwa ebubo imebi iwu ọ bụla e boro ya.Onye ọ bụla e boro ebubo ida iwu nwere ntaramahụhụ tosiri ka e kwenye na o nweghi ụta tutu a chọpụta na ụta dịrị ya n'usoro iwu, n'ikpe e kpere n'ihu ọha, ebe e nyere ya ohere nile dị mkpa maka iji zara ọnụ ya.Ọ dịghị onye a ga‐ama ikpe ịda iwu ọ bụla nwere ntaramahụhụ maka ihe o mere ma ọ bụ ihe ọ hapụrụ ime nke n'abụghị ịda iwu nwere ntaramahụhụ n'oge e mere ya, ma ọ bụ n'usoro iwu obodo ma ọ bụ nke di, n'etiti mba na mba. N'otu aka ahụ, a gaghị enye mmadụ ntaramahụhụ karịri nke a na‐enye n'oge a dara iwu ahụ nwere ntaramahụhụ.Ọ dịghị onye a ga‐akwagide na nnyonye anya ezighi ezi n'ihe ọ‐cọghi ka ọha mara, ezinulo ya, ụlọ ya ma ọ bụ nzikọrịta ozi ya, ma ọ bukwa na mbuso agha megide ugwu na ezi aha ya. Onye ọ bụla newere ikike ịchọ nchedo iwu megide nnyonye anya ma ọ bụ mbuso agha ndị a.Onye ọ bụla nwere ikike ohere ngagharị na nke obibi n'ime oke ala nke Steti ọ bụla.Onye ọ bụla nwere ikike ịhapụ ala ọ bụla, tiyere ala nke ya, ma nweekwa ikike ilọghachi n'ala ya.Onye ọ bụla nwere ikike ịchọ ma nwetakwa n'ala ọzọ gasi ebe mgbanahụ mkpagbu.A gaghị akpọku ikike a n'ihe gbasara agbamakwụkwọ sitere ezie na mmebi iwu n'abụghị nke ndọrọndọrọ ọchịchị ma ọ bụ omume megidere ebumnuche na usoro nke United Nations.Onye ọ bụla nwere ikike ịbụ nwa afọ n'ala ya.Ọ dịghị onye a ga‐esi n'uzọ na‐edoghi anya napụ ọbụbụ nwa afọ ya ma ọ bụ napụ ikike ịgbanwe ala ọ nwa afọ na ya.Ụmụ nwoke na ụmụ nwanyị toruru ogo, n'enweghi ihe njigide ọ bụla site n'agbụrụ, ọbụbụ nwa afọ ma ọ bụ okpukpere chi, nwere iki ịlụ nwunye ma ọ bụ di nakwa ịmalite ezi na ụlọ nwere ikike nha anya n'ihe gbasara ọlụlụ di na nwunye, obibi di na nwunye na mgbasa ya.Ọlụlụ di na nwunye ga‐abụrịrị ma e nwere nkwekọrịta si n'obi zuru oke nke ndi chọrọ ilu onwe ha.Ezi na ụlọ bụ nkeji ntaọala site n'okike nke ndi nọ n'obodo ọ bụla; n'ihi ya, o kwesiri inwe nchedo ndi obodo na nke Steti.Onye ọ bụla nwere ikike inwe ihe nke aka ya ma ọ bụ ya na ndi ọzọ inwekọrịta ihe.Ọ dịghị onye a ga‐esi n'ụzọ na‐edoghi any napụ ihe o nwere.Onye ọ bụla nwere ikike echiche, mmụọ na okpukpere chi masịrị ya; ikike a gbakwunyere ohere ịgbanwe okpukpere chi ma ọ bụ nkwenye ya, na ohere nke sọsọ ya ma ọ bụ ya na ndi ọzọ nwere n'ọgbọ ọha ma ọ bụ na nzuzo, igosiwapụta okpukpere chi ma ọ bụ nkwenye ya site na nkuzi, omume, ofufe na ndebe iwu.Onye ọ bụla nwere ohere uche aka ya na nkwupụta uche ya: ikike a gbakwunyere ohere ịkwụdo n'echiche n'enweghi nnyonye anya na nke ịchọ, ịnata na ịgbasa ozi na echiche site n'ụzọ ọ bụla n'agbanyeghi oke ala.Onye ọ bụla nwere ikike iji aka ya soro n'ọgbakọ na otu.Ọ dịghị onye a da‐amanye isoro n'otu ọ bụla.Onye ọ bụla nwere ikike iso n'ochichi obodo ya, n'onwe ya ma ọ bụ site na ndi nnọchite anya a họpụtara n'enweghi mmanye.Onye ọ bụla nwere ike nha anya inwete ọrụ obodo na ala ya.Uche ọha na eze ga‐abụ ihe mgbakwasị ukwu nke ike ọchịchị obodo; A ga‐egosipụta uche nke a site n'ezi ntụli aka a ga na‐eme kwa mgbe nke onye ọ bụla nwere ikike nha anya iso mee n'ụzọ nzuzo ma ọ bụ n'ụzọ ndi ọzọ ga‐enyekwa ya ohere ịtụliri onye masịrị ya aka.Onye ọ bụlan,n'ọnọdụ ya di ka onye obodo, nwere ikike inweta nchedo obodo ma tozukwa oke inweta, site n'agbamdọ obodo ya na enyemaka mba ndi ọzọ dị ka nhazi na akụ na ụba Steti ọ bụla siri dị, ikike sitere n'akụ na ụba, ọnọdụ n'obodo na omenala, bụ ikike ndi dị oke mkpa mụ ugwu ya na ohere ntozu oke ya dị ka mmadụ.Onye ọ bụla nwere ikike ịrụ ọrụ, iji aka ya họrọ ọrụ ọ ga‐aru, inọ n'ọnọdụ ọrụ ndi ruuru ya ma dịkwa mma, na inweta nchedo site n'ọnọdụ enweghiọrụ.Onye ọ bụla, n'enweghi ịkpa oke ọ bụla, nwere ikike ịnata ụgwọ nha anya kwesiri ọrụ ya.Onye ọ bụla na‐arụ ọrụ nwere ikike ịnata akwụmụgwọ ruuru ya ma dịkwa mma nke ga‐eme ka ya na ezi na ụlọ ya nwee obidi ndụ kwesiri ugwu mmadụ, nke a gbakwunyere, ma ọ dị mkpa, ihe ndi ọzọ e ji echedo ndụ n'obodo.Onye ọ bụla nwere ikike ịmalite na ibanye n'otu ndi ọrụ maka nchedo ihe ndi gbasara ya.Onye ọ bụla nwere ikike ezumike na oge ezumike, tinyere mkpebi doro anya nke oge ọrụ ya na oge ezumike n'afọ nke ịkwụ ụgwọ ga‐esokwa.Onye ọ bụla nwere ikike ịnọ n'obibi ndụ tosiri etosi maka ahụ ike na ọdịmma nke ya na nke ezi na ulo ya tinyere nri, uwe, ebe obibi na nlekọta ahụ ike na enyemaka di iche iche nke obodo, ya na ikike inwe nlekọta obodo n'ọnọdụ enweghi ọrụ, ọrịa, nkwarụ, isi mkpe, nka ma ọ bụ ọnọdụ ezughi oke ọzọnke ọ na‐apụghi igbochite.Ọnọdụ nne na nke nwata kwesiri inwe mkpachapụrụ anya na enyemaka pụrụ iche. Ụmụaka nile, ma a mụrụ ha n'alụmdi na nwuye ma a mụghi, ga‐enwe otu ụdị nchedo obodo a.Onye ọ bụla nwere ikike inweta ọzụzụ. Ọzụzụ ga‐abụ n'efu, ọ kacha n'oge mmalite bụkwa oge ntọala ya. Ọzụzụ ụmụntakịrị ga‐abụ manye. Ọzụzụ nka na ụzụ na nke ọrụ aka ga‐adị maka onye ọ bụla chọrọ ha; ọzụzu dị elu ga‐erukwa onye ọ bụla aka n'usoro onye jiri tozuo maka ya.Ọzụzu ka a ga‐eji sogide nkwalite ntozu oke nke mmadụ na kwadosi ike nke nsọpụrụ maka ikike na ohere ntọala mmadụ nwegasiri. Ọ ga‐akwalite nghọta, ndidi na adimnamma n'etiti mba, agbụrụ ma ọ bụ otu okpukpere chi nile, ma kwalitekwa emereme nile nke United Nations na‐eme ka udo dịrị.Nne na nna nwere ikike izizi ịhọrọ ụdị ozụzụ a ga‐enye ụmụ ha.Onye ọ bụla nwere ikike iji aka ya soro n'emume ọdịnala nke obodo, iri uru nke mmụta nka nakwa iketa oke n'ọganihu na uru nke mmụta sayensi.Onye ọ bụla nwere ikike nchedo uru ndi a hụrụ anya na ndi a hụghị anya sitere na mmepụta nke sayensi, edemede ma ọ bụ nka, nke e si n'aka ya nweta.Onye ọ bụla tozuru oke inwe nbazi ime obodo na nke jikọtara mba na ibe ya, nke ga‐ekwe ka ikike na ohere ndi e gosipụtara na Nkuwuwaputa a zuo ezuo.Onye ọ bụla nwere ọrụ ndi o tosiri ịrụrụ obodo ya bụ nanị ebe ntozu oke mmadụ nke ọ chọrọ ga‐esi pụta.Na ngosipụta ikike na ohere ndi o nwegasịrị, onye ọ bụla ga‐enwe nrube isi nye sọsọ mmachi ndi sitere n'usoro iwu a mara iji mee ka e nweta ezi nghọta na nsọpụrụ ikike na ohere ndi ọzọ nwegasịrị na iji nweta ezi ihe mgnakwasị ụkwụ maka ezi mkparamagwa, ndebe iwu ọha na ọdị mma mmadụ nile nọ n'obodo onye kwuo uche‐ya.A gaghị egosipụta ikike na ohere ndi a n'ụzọ ọ bụla ha ga‐esi megide ebumnuche na usoro iwu nke United Nations.Onweghi ihe nọ na Nkuwuwapụta nke a a ga‐akowa dị ka ihe nyere Steti, otu ma ọ bụ mmadụ ọ bụla ikike ọ bụla itinye aka na emereme ọ bụla ma ọ bụ ime omume ọ bụla iji mebi ikike na ohere ọ bụla ndi a kọwapụtara n'ebe a.اقوامِ متحدہ کی جنرل اسمبلی نے ۱۰؍ دسمبر ؁۱۹۴۸ء کو ”انسانی حقوق کا عالمی منشور“ منظور کر کے اس کا اعلانِ عام کیا۔ اگلے صفحات پر اس منشور کا مکمل متن درج ہے۔ اس تاریخی کارنامے کے بعد اسمبلی نے اپنے تمام ممبر ممالک پر زور دیا کہ وہ بھی اپنے اپنے ہاں اس کا اعلانِ عام کریں اور اس کی نشر و اشاعت میں حصہ لیں۔ مثلاً یہ کہ اسے نمایاں مقامات پر آویزاں کیا جائے۔ اور خاص طور پر اسکولوں اور تعلیمی اداروں میں اسے پڑھ کر سنایا جائے اور اس کی تفصیلات واضح کی جائیں، اور اس ضمن میں کسی ملک یا علاقے کی سیاسی حیثیت کے لحاظ سے کوئی امتیاز نہ برتا جائے۔چونکہ ہر انسان کی ذاتی عزت اور حرمت اور انسانوں کے مساوی اور ناقابلِ انتقال حقوق کو تسلیم کرنا دنیا میں آزادی، انصاف اور امن کی بنیاد ہے،چونکہ انسانی حقوق سے لاپروائی اور ان کی بے حرمتی اکثر ایسے وحشیانہ افعال کی شکل میں ظاہر ہوئی ہے جن سے انسانیت کے ضمیر کو سخت صدمے پہنچے ہیں اور عام انسانوں کی بلند ترین آرزو یہ رہی ہے کہ ایسی دنیا وجود میں آئے جس میں تمام انسانوں کو اپنی بات کہنے اور اپنے عقیدے پر قائم رہنے کی آزادی حاصل ہو اور خوف اور احتیاج سے محفوظ رہیں،چونکہ یہ بہت ضروری ہے کہ انسانی حقوق کو قانون کی عملداری کے ذریعے محفوظ رکھا جائے۔ اگر ہم یہ نہیں چاہتے کہ انسان عاجز آ کر جبر اور استبداد کے خلاف بغاوت کرنے پر مجبور ہوں،چونکہ یہ ضروری ہے کہ قوموں کے درمیان دوستانہ تعلقات کو بڑھایا جائے،چونکہ اقوامِ متحدہ کی ممبر قوموں نے اپنے چارٹر میں بنیادی انسانی حقوق، انسانی شخصیت کی حرمت اور قدر اور مردوں اور عورتوں کے مساوی حقوق کے بارے میں اپنے عقیدے کی دوبارہ تصدیق کر دی ہے اور وسیع تر آزادی کی فضا میں معاشرتی ترقی کو تقویت دینے اور معیارِ زندگی کو بلند کرنے کا ارادہ کر لیا ہے،چونکہ ممبر ملکوں نے یہ عہد کر لیا ہے کہ وہ اقوامِ متحدہ کے اشتراکِ عمل سے ساری دنیا میں اصولاً اور عملاً انسانی حقوق اور بنیادی آزادیوں کا زیادہ سے زیادہ احترام کریں گے اور کرائیں گے،چونکہ اس عہد کی تکمیل کے لیے بہت ہی اہم ہے کہ ان حقوق اور آزادیوں کی نوعیت کو سب سمجھ سکیں، لہٰذااقوام متحدہ کی جنرل اسمبلی اعلان کرتی ہے کہانسانی حقوق کا یہ عالمی منشور تمام اقوام کے واسطے حصولِ مقصد کا مشترک معیار ہو گا تاکہ ہر فرد اور معاشرے کا ہر ادارہ اس منشور کو ہمیشہ پیش نظر رکھتے ہوئے تعلیم و تبلیغ کے ذریعہ ان حقوق اور آزادیوں کا احترام پیدا کرے اور انہیں قومی اور بین الاقوامی کارروائیوں کے ذریعے ممبر ملکوں میں اور اُن قوموں میں جو ممبر ملکوں کے ماتحت ہوں، منوانے کے لئے بتدریج کوشش کر سکے۔تمام انسان آزاد اور حقوق و عزت کے اعتبار سے برابر پیدا ہوئے ہیں۔ انہیں ضمیر اور عقل ودیعت ہوئی ہے۔ اس لئے انہیں ایک دوسرے کے ساتھ بھائی چارے کا سلوک کرنا چاہیئے۔ہر شخص ان تمام آزادیوں اور حقوق کا مستحق ہے جو اس اعلان میں بیان کئے گئے ہیں، اور اس حق پر نسل، رنگ، جنس، زبان، مذہب اور سیاسی تفریق کا یا کسی قسم کے عقیدے، قوم، معاشرے، دولت یا خاندانی حیثیت وغیرہ کا کوئی اثر نہ پڑے گا۔اس کے علاوہ جس علاقے یا ملک سے جو شخص تعلق رکھتا ہے اس کی سیاسی کیفیت دائرہ اختیار یا بین الاقوامی حیثیت کی بنا پر اس سے کوئی امتیازی سلوک نہیں کیا جائے گا۔ چاہے وہ ملک یا علاقہ آزاد ہو یا تولیتی ہو یا غیر مختار ہو یا سیاسی اقتدار کے لحاظ سے کسی دوسری بندش کا پابند ہو۔ہر شخص کو اپنی جان، آزادی اور ذاتی تحفّظ کا حق ہے۔کوئی شخص غلام یا لونڈی بنا کر نہ رکھا جا سکے گا۔ غلامی اور بَردہ فروشی، چاہے اس کی کوئی شکل بھی ہو، ممنوع قرار دی جائے گی۔کسی شخص کو جسمانی اذیّت یا ظالمانہ، انسایت سوز، یا ذلیل سلوک یا سزا نہیں دی جائے گی۔ہر شخص کا حق ہے کہ ہر مقام پر قانون اس کی شخصیت کو تسلیم کرے۔قانون کی نظر میں سب برابر ہیں اور سب بغیر کسی تفریق کے قانون کے اندر امان پانے کے برابر کے حقدار ہیں۔ اس اعلان کے خلاف جو تفریق کی جائے یا جس تفریق کے لئے ترغیب دی جائے، اس سے سب برابر کے بچاؤ کے حقدار ہیں۔ہر شخص کو ان افعال کے خلاف جو اس دستور یا قانون میں دئے ہوئے بنیادی حقوق کو تلف کرتے ہوں، بااختیار قومی عدالتوں سے موثّر طریقے پر چارہ جوئی کرنے کا پورا حق ہے۔کسی شخص کو محض حاکم کی مرضی پر گرفتار، نظربند، یا جلاوطن نہیں کیا جائے گا۔ہر ایک شخص کو یکساں طور پر حق حاصل ہے کہ اس کے حقوق و فرائض کا تعین یا اس کے خلاف کسی عائد کردہ جرم کے بارے میں مقدمہ کی سماعت آزاد اور غیر جانب دار عدالت کے کھلے اجلاس میں منصفانہ طریقے پر ہو۔ایسے ہر شخص کو جس پر کوئی فوجداری کا الزام عائد کیا جائے، بے گناہ شمار کئے جانے کا حق ہے تاوقتیکہ اس پر کھلی عدالت میں قانون کے مطابق جرم ثابت نہ ہو جائے اور اسے اپنی صفائی پیش کرنے کا پورا موقع نہ دیا جا چکا ہو۔کسی شخص کو کسی ایسے فعل یا فروگذاشت کی بنا پر جو ارتکاب کے وقت قومی یا بین الاقوامی قانون کے اندر تعزیری جرم شمار نہیں کیا جاتا تھا، کسی تعزیری جرم میں ماخوذ نہیں کیا جائے گا۔کسی شخص کی نجی زندگی، خانگی زندگی، گھربار، خط و کتابت میں من مانے طریقے پر مداخلت نہ کی جائے گی اور نہ ہی اس کی عزت اور نیک نامی پر حملے کئے جائیں گے۔ ہر شخص کا حق ہے کہ قانون اسے حملے یا مداخلت سے محفوظ رکھے۔ہر شخص کا حق ہے کہ اسے ہر ریاست کی حدود کے اندر نقل و حرکت کرنے اور سکونت اختیار کرنے کی آزادی ہو۔ہر شخص کو اس بات کا حق ہے کہ وہ ملک سے چلا جائے چاہے یہ ملک اس کا اپنا ہو۔ اور اسی طرح اسے ملک میں واپس آ جانے کا بھی حق ہے۔ہر شخص کو ایذا رسانی سے دوسرے ملکوں میں پناہ ڈھونڈنے، اور پناہ مل جائے تو اس سے فائدہ اٹھانے کا حق ہے۔یہ حق ان عدالتی کارروائیوں سے بچنے کے لئے استعمال میں نہیں لایا جا سکتا جو خالصاً غیر سیاسی جرائم یا ایسے افعال کی وجہ سے عمل میں آتی ہیں جو اقوامِ متحدہ کے مقاصد اور اُصول کے خلاف ہیں۔ہر شخص کو قومیت کا حق ہے۔کوئی شخص محض حاکم کی مرضی پر اپنی قومیت سے محروم نہیں کیا جائے گا اور اس کو قومیت تبدیل کرنے کا حق دینے سے انکار نہ کیا جائے گا۔بالغ مردوں اور عورتوں کو بغیر کسی ایسی پابندی کے جو نسل قومیت یا مذہب کی بنا پر لگائی جائے شادی بیاہ کرنے اور گھر بسانے کا حق ہے۔ مردوں اور عورتوں کو نکاح، ازدواجی زندگی اور نکاح کو فسخ کرنے کے معاملہ میں برابر کے حقوق حاصل ہیں۔نکاح فریقین کی پوری اور آزاد رضامندی سے ہو گا۔خاندان، معاشرے کی فطری اور بنیادی اکائی ہے۔ اور وہ معاشرے اور ریاست دونوں کی طرف سے حفاظت کا حقدار ہے۔ہر انسان کو تنہا یا دوسروں سے مل کر جائداد رکھنے کا حق ہے۔کسی شخص کو زبردستی اس کی جائداد سے محروم نہیں کیا جائے گا۔ہر انسان کو آزادیٔ فکر، آزادیٔ ضمیر اور آزادیٔ مذہب کا پورا حق ہے۔ اس حق میں مذہب یا عقیدے کو تبدیل کرنے اور پبلک میں یا نجی طور پر، تنہا یا دوسروں کے ساتھ مِل جل کر عقیدے کی تبلیغ، عمل، عبادت اور مذہبی رسمیں پوری کرنے کی آزادی بھی شامل ہے۔ہر شخص کو اپنی رائے رکھنے اور اظہارِ رائے کی آزادی کا حق حاصل ہے۔ اس حق میں یہ امر بھی شامل ہے کہ وہ آزادی کے ساتھ اپنی رائے قائم کرے اور جس ذریعے سے چاہے بغیر ملکی سرحدوں کا خیال کئے علم اور خیالات کی تلاش کرے۔ انہیں حاصل کرے اور ان کی تبلیغ کرے۔ہر شخص کو پُرامن طریقے پر مِلنے جُلنے، اور انجمنیں قائم کرنے کی آزادی کا حق ہے۔کسی شخص کو کسی انجمن میں شامل ہونے لئے مجبور نہیں کیا جا سکتا۔ہر شخص کو اپنے ملک کی حکومت میں براہِ راست یا آزادانہ طور پر منتخب کئے ہوئے نمائندوں کے ذریعے حصہ لینے کا حق ہے۔ہر شخص کو اپنے ملک میں سرکاری ملازمت حاصل کرنے کا برابر کا حق ہے۔عوام کی مرضی حکومت کے اقتدار کی بنیاد ہو گی۔ یہ مرضی وقتاً فوقتاً ایسے حقیقی انتخابات کے ذریعے ظاہر کی جائے گی جو عام اور مساوی رائے دہندگی سے ہوں گے اور جو خفیہ ووٹ یا اس کے مساوی کسی دوسرے آزادانہ طریقِ رائے دہندگی کے مطابق عمل میں آئیں گے۔معاشرے کے رکن کی حیثیت سے ہر شخص کو معاشرتی تحفّظ کا حق حاصل ہے اور یہ حق بھی کہ وہ ملک کے نظام اور وسائل کے مطابق قومی کوشش اور بین الاقوامی تعاون سے ایسے اقتصادی، معاشرتی اور ثقافتی حقوق کو حاصل کرے، جو اس کی عزت اور شخصیت کی آزادانہ نشوونما کے لئے لازم ہیں۔ہر شخص کو کام کاج، روزگار کے آزادانہ انتخاب، کام کاج کی مناسب و معقول شرائط اور بے روزگاری کے خلاف تحفّظ کا حق ہے۔ہر شخص کو کسی تفریق کے بغیر مساوی کام کے لئے مساوی معاوضے کا حق ہے۔ہر شخص جو کام کرتا ہے وہ ایسے مناسب و معقول مشاہرے کا حق رکھتا ہے جو خود اس کے اور اس کے اہل و عیال کے لئے باعزت زندگی کا ضامن ہو۔ اور جس میں اگر ضروری ہو تو معاشرتی تحفّظ کے دوسرے ذریعوں سے اضافہ کیا جا سکے۔ہر شخص کو اپنے مفاد کے بچاؤ کے لئے تجارتی انجمنیں قائم کرنے اور اس میں شریک ہونے کا حق حاصل ہے۔ہر شخص کو آرام اور فرصت کا حق ہے جس میں کام کے گھنٹوں کی حدبندی اور تنخواہ کے علاوہ مقرّرہ وقفوں کے ساتھ تعطیلات بھی شامل ہیں۔ہر شخص کو اپنی اور اپنے اہل و عیال کی صحت اور فلاح و بہبود کے لئے مناسب معیار زندگی کا حق ہے جس میں خوراک، پوشاک، مکان اور علاج کی سہولتیں اور دوسری ضروری معاشرتی مراعات شامل ہیں اور بے روزگاری بیماری، معذوری، بیوگی، بڑھاپا یا ان حالات میں روزگار سے محرومی جو اس کے قبضۂ قدرت سے باہر ہوں، کے خلاف تحفظ کا حق حاصل ہے۔زچّہ اور بچّہ خاص توجہ اور امداد کے حقدار ہیں۔ تمام بچے خواہ وہ شادی سے پہلے پیدا ہوئے ہوں یا شادی کے بعد معاشرتی تحفّظ سے یکساں طور پر مستفید ہوں گے۔ہر شخص کو تعلیم کا حق ہے۔ تعلیم مفت ہو گی، کم سے کم ابتدائی اور بنیادی درجوں میں۔ ابتدائی تعلیم جبری ہو گی۔ فنّی اور پیشہ ورانہ تعلیم حاصل کرنے کا عام انتظام کیا جائے گا اور لیاقت کی بنا پر اعلیٰ تعلیم حاصل کرنا سب کے لئے مساوی طور پر ممکن ہو گا۔تعلیم کا مقصد انسانی شخصیت کی پوری نشوونما ہو گا۔ اور وہ انسانی حقوق اور بنیادی آزادیوں کے احترام میں اضافہ کرنے کا ذریعہ ہو گی۔ وہ تمام قوموں اور نسلی یا مذہبی گروہوں کے درمیان باہمی مفاہمت، رواداری اور دوستی کو ترقی دے گی اور امن کو برقرار رکھنے کے لئے اقوامِ متحدہ کی سرگرمیوں کو آگے بڑھائے گی۔والدین کو اس بات کے انتخاب کا اوّلین حق ہے کہ ان کے بچوں کو کس قسم کی تعلیم دی جائے گی۔ہر شخص کو قوم کی ثقافتی زندگی میں آزادانہ حصّہ لینے، ادبیات سے مستفید ہونے اور سائنس کی ترقی اور اس کے فوائد میں شرکت کا حق حاصل ہے۔ہر شخص کو حق حاصل ہے کہ اس کے اُن اخلاقی اور مادّی مفاد کا بچاؤ کیا جائے جو اسے ایسی سائنسی، علمی یا ادبی تصنیف سے، جس کا وہ مصنف ہے، حاصل ہوتے ہیں۔ہر شخص ایسے معاشرتی اور بین الاقوامی نظام میں شامل ہونے کا حقدار ہے جس میں وہ تمام آزادیاں اور حقوق حاصل ہو سکیں جو اس اعلان میں پیش کر دئے گئے ہیں۔ہر شخص پر معاشرے کے حق ہیں۔ کیونکہ معاشرے میں رہ کر ہی اس کی شخصیت کی آزادانہ اور پوری نشوونما ممکن ہے۔اپنی آزادیوں اور حقوق سے فائدہ اٹھانے میں ہر شخص صرف ایسی حدود کا پابند ہو گا جو دوسروں کی آزادیوں اور حقوق کو تسلیم کرانے اور ان کا احترام کرانے کی غرض سے یا جمہوری نظام میں اخلاق، امن عامّہ اور عام فلاح و بہبود کے مناسب لوازمات کو پورا کرنے کے لئے قانون کی طرف سے عائد کئے گئے ہیں۔یہ حقوق اور آزادیاں کسی حالت میں بھی اقوامِ متحدہ کے مقاصد اور اصول کے خلاف عمل میں نہیں لائی جا سکتیں۔اس اعلان کی کسی چیز سے کوئی ایسی بات مراد نہیں لی جا سکتی جس سے کسی ملک، گروہ یا شخص کو کسی ایسی سرگرمیوں میں مصروف ہونے یا کسی ایسے کام کو انجام دینے کا حق پیدا ہو جس کا منشا ان حقوق اور آزادیوں کی تخریب ہو جو یہاں پیش کی گئی ہیں۔by SPRAT, Ahmedabad, India [www.sprat.in / [email protected]]גוטגעהײסן און פּראָקלאַמירט װי רעזאָלוציע 217 ‮A‬ (3) פֿון דער אַלגעמײנער פֿאַרזאַמלונג פֿון די פֿאַראײניקטע פֿעלקער, 10 דעצעמבער, 1948.היות װי דער סאַמער גרונט פֿון פֿרײַהײט, יושר, און שלום אױף דער גאָרער װעלט באַשטײט פֿון אָנערקענען דעם תּוכיקן כּבֿוד און די גלײַכע און ניט־איבערטראָגלעכע רעכט פֿון אַלע מיטגלידער פֿון דער מענטשישער משפּחה,היות װי איגנאָרירן און ביטול צו די מענטשנרעכט האָבן גורם געװען באַרבאַרישע אַקטן װאָס האָבן אָנגעװאָרפֿן אַ גרױל אױף אַלע מענטשן, און היות װי די העכסטע האָפֿנונג פֿון די אומות העולם איז אַז די צײַט זאָל אָנקומען װען מענטשן זאָלן געניסן פֿון פֿרײַהײט, אי פֿון רעדן אי פֿון גלױבן, און קײנער זאָל ניט לײַדן פֿון קײן מורא אָדער נױט,היות װי געזעץ און יושר מוזן פֿאַרטײדיקן מענטשנרעכט, טאָמער מען װעט זיך אין נױט נעמען רעבעלירן קעגן טיראַניע און באַדריקונג,היות װי דערמוטיקן די אַנטװיקלונג פֿון פֿרײַנטלעכע באַציונגען צװישן לענדער איז אַן עיקר,היות װי די פֿעלקער פֿון די פֿאַראײניקטע פֿעלקער האָבן אין זײער טשאַרטער אונטערגעשטריכט זײער גלױבן אין גרונטלעכע מענטשנרעכט, אין דעם כּבֿוד און װערט פֿון יעדן מענטש, און אין די גלײַכע רעכט פֿון מענער און פֿרױען, און היות װי זײ האָבן באַשלאָסן דערמוטיקן געזעלשאַפֿטלעכע פּראָגרעס און בעסערע לעבנס־שטײגערס,היות װי די פֿעלקער מיטגלידער האָבן געטאָן אַ נדר מיטצואַרבעטן מיט די פֿאַראײניקטע פֿעלקער און װײַטער צו דערמוטיקן אַלװעלטלעכע דרך־ארץ און אָפּהיטן מענטשנרעכט און גרונטלעכע פֿרײַהײט,היות װי אַלע דאַרפֿן פֿאַרשטײן די־אָ רעכט און פֿרײַהײטן כּדי דער נדר זאָל מקוים װערן,אָט דערפֿאַרפּראָקלאַמירט די אַלגעמײנע פֿאַרזאַמלונגדי־אָ אַלװעלטלעכע דעקלאַראַציע פֿון מענטשנרעכט װי אַ מאָס און אַ ציל פֿאַר אַלע אומות און אַלע פֿעלקער, כּדי יעדער מענטש און יעדער אינסטאַנץ זאָל האָבן אַלעמאָל אין זינען די־אָ דעקלאַראַציע, און װעט זיך מיִען, דורך לערנען און דערציִען, צו דערמוטיקן דאָס אָנערקענען פֿון די רעכט און די פֿרײַהײטן, און אַז זײ זאָלן אָננעמען מיטלען, סײַ נאַציאָנאַלע סײַ אינטערנאַציאָנאַלע, צו פֿאַרזיכערן דאָס אַלװעלטלעכע אָנערקענען און אָפּהיטן, סײַ צװישן די פֿעלקער פֿון מיטגליד־לענדער, סײַ צװישן די מענטשן װאָס אונטער זײער השפּעה.יעדער מענטש װערט געבױרן פֿרײַ און גלײַך אין כּבֿוד און רעכט. יעדער װערט באַשאָנקן מיט פֿאַרשטאַנד און געװיסן; יעדער זאָל זיך פֿירן מיט אַ צװײטן אין אַ געמיט פֿון ברודערשאַפֿט.יעדער איז באַרעכטיקט אױף די אַלע רעכט און פֿרײַהײטן װאָס שטײען געשריבן אין אָט דער דעקלאַראַציע, ניט געקוקט אױף װאָסער־ניט־איז אונטערשײד, זאָל זײַן פֿאָלק, הױטפֿאַרב, לשון, רעליגיע, פּאָליטישע אָדער אַנדערע געדאַנקען, נאַציאָנאַליטעט, קולטור, פֿאַרמאָג, געבורט, אָדער װאָסער־ניט־איז אַנדערן סטאַטוס.נאָכמער, טאָר ניט זײַן קײן אונטערשײד צוליב דער פּאָליטישער, געזעציקער, אָדער אינטערנאַציאָנאַלער לאַגע פֿון דעם לאַנד װוּ ער װױנט, זאָל דאָס לאַנד זײַן אומאָפּהענגיק, אָפּהענגיק, אָדער אונטער װאָסער־ניט־איז באַגרענעצטער סוּװערעניטעט.יעדער האָט רעכט אױף לעבן, פֿרײַהײט, און פּערזענלעכער פֿאַרזיכערונג.קײנעם טאָר מען ניט האַלטן אין קנעכטשאַפֿט צי שקלאַפֿערײַ; דאָס שקלאַפֿערײַ און דער שקלאַפֿן־האַנדל זאָלן זײַן שטרענג פֿאַרבאָטן אין אַלע פֿאָרמען.קײנעם טאָר מען ניט פּײַניקן אָדער אױסשטעלן אױף אַ שטראָף װאָס זאָל זײַן אוממענטשלעך, אַחזוריותדיק, אָדער דעגראַדירנדיק.יעדער האָט אומעטום דאָס רעכט אױף דעם, מען זאָל אים אָנערקענען װי אַ מענטש לױטן געזעץ.אַלע מענטשן זײַנען גלײַך לױטן געזעץ, און עס קומט אַלע, אָן אונטערשײד, גלײַכע שוץ לױטן געזעץ. אַלע זײַנען באַרעכטיקט אױף אַ גלײַכער שוץ קעגן װאָסער־ניט־איז דיסקרימינאַציע װאָס זאָל ברעכן די־אָ דעקלאַראַציע און קעגן אױפֿרײצונג אױף אַזאַ דיסקרימינאַציע.יעדער האָט דאָס רעכט אױף צו װענדן זיך צו די געהעריקע נאַציאָנאַלע געריכטן צוליב װאָסער־ניט־איז אַקטן װאָס האָבן אים אָפּגעזאָגט די גרונטלעכע רעכט װאָס זײַנען אים באַװיליקט לױט דער קאָנסטיטוציע צי געזעץ.קײנעם טאָר מען ניט אַרביטראַריש אַרעסטירן, האַלטן אין געפֿענגעניש, אָדער פֿאַרשיקן פֿון זײַן לאַנד.יעדער האָט אַ רעכט, אין פֿולער גלײַכקײט, אױף אַ יושרדיקן, עפֿענטלעכן פֿאַרהער פֿון אַן אומאָפּהענגיקן, אומפּאַרטײיִשן געריכט בײַם גערעכנט װערן זײַנע רעכט און פֿאַראַנטװאָרטלעכקײטן, און װען מען באַטראַכט װאָסער־ניט־איז קרימינעלע באַשולדיקונג װאָס װערט אים פֿאַרװאָרפֿן.יעדער װאָס מען באַשולדיקט אין אַ פֿאַרברעכן האָט אַ רעכט אױף דעם װאָס מען זאָל אים דן זײַן לכּף זכות ביז מען װעט אים געפֿינען שולדיק לױטן געזעץ אין אַן עפֿענטלעכן פּראָצעס אױף װעלכן ער האָט אַלע נײטיקע גאַראַנטיעס אױף זײַן פֿאַרטײדיקונג.קײנעם טאָר מען ניט געפֿינען שולדיק צוליב װאָסער־ניט־איז אַקט צי דורכלאָז, װאָס מען האָט ניט גערעכנט פֿאַר קײן נאַציאָנאַלן צי אינטערנאַציאָנאַלן איבערשפּרײַז װען מ׳איז עס באַגאַנגען. מען טאָר אױך ניט אַרױפֿלײגן קײן גרעסערע שטראָף אײדער די, װאָס איז געװען גילטיק צו דער צײַט װען מע איז באַגאַנגען דעם איבערשפּרײַז.קײנעם טאָר מען ניט שטערן די פּריװאַטקײט, די משפּחה, די הײם, אָדער די קאָרעספּאָנדענץ. קײנעמס כּבֿוד צי שם טאָר מען ניט אַטאַקירן. יעדער האָט אַ רעכט אױף דער שוץ פֿון געזעץ קעגן אַזעלכע שטערענישן אָדער אַטאַקעס.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿרײַהײט פֿון באַװעגונג און װױנאָרט צװישן די גרענעצן פֿון יעדער מלוכה.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿאַרלאָזן װאָסער־ניט־איז לאַנד, אַרײַנגערעכנט זײַן אײגן לאַנד, און זיך צוריקקערן אין זײַן אײגן לאַנד.יעדער האָט אַ רעכט אױף בעטן און זיך אױסניצן מיט אַזיל פֿון פֿאַרפֿאָלגונג אין אױסלאַנד.דאָס דאָזיקע רעכט איז ניט גילטיק אין פֿאַל פֿון פּראָקורירונגען װאָס קומען לעגיטים אַרױס פֿון ניט־פּאָליטישע פֿאַרברעכנס, אָדער פֿון אַקטן װאָס זײַנען אַקעגן די צילן און פּרינציפּן פֿון די פֿאַראײניקטע פֿעלקער.יעדער האָט אַ רעכט אױף אַ נאַציאָנאַליטעט.מען טאָר ניט צונעמען בײַ קײנעם זײַן נאַציאָנאַליטעט אָדער אָפּזאָגן דאָס רעכט איבערצובײַטן זײַן נאַציאָנאַליטעט.דערװאַקסענע מענער און פֿרױען, ניט געקוקט אױף פֿאָלק, נאַציאָנאַליטעט, אָדער רעליגיע, האָבן אַ רעכט אױף מאַן־און־װײַב לעבן און אױפֿהאָדעװען אַ משפּחה. זײ זײַנען באַרעכטיקט אױף גלײַכע רעכט בנוגע מאַן־און־װײַב־לעבן, בשעת זײ זײַנען מאַן און װײַב, און בײַם צעשײדן זיך פֿון דער זיװעגשאַפֿט.בלױז מיט דער פֿרײַער און פֿולער הסכּמה פֿון חתן און כּלה קען מען אַרײַן אין זיװעגשאַפֿט.די משפּחה איז דאָס נאַטירקלעכע און גרונטלעכע אײנס פֿון דער געזעלשאַפֿט און איז באַרעכטיקט אױף שוץ דורך דער געזעלשאַפֿט און דורך דער מלוכה.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿאַרמאָגן האָב־און־גוטס, אי אַלײנס אי אין שותּפֿות מיט אַנדערע.פֿון קײנעם טאָר מען ניט אַרביטראַריש אַװעקנעמען זײַן האָב־און־גוטס.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿרײַהײט פֿון טראַכטן, געװיסן, און רעליגיע. דאָס רעכט נעמט אױך אַרײַן די פֿרײַהײט אױף איבערבײַטן רעליגיע און גלױבן און די פֿרײַהײט, אָדער אַלײן אָדער בשותּפֿות מיט אַנדערע, אָדער עפֿענטלעך אָדער ביחידות, אַרױסװײַזן די רעליגיע אָדער גלױבן דורך לערנען, פּראַקטיק, תּפֿילה, און אָפּריכטונגען.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿרײַהײט פֿון מײנונג און זיך אױסדריקן. דאָס רעכט נעמט אַרײַן פֿרײַהײט צו האָבן מײנונגען אָן שטערונגען און צו זוכן, באַקומען, און איבערגעבן אינפֿאָרמאַציע און געדאַנקען דורך װאָסער־ניט־איז מעדיום, ניט געקוקט אױף לאַנדגרענעצן.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿרײַהײט פֿון פֿרידלעכער פֿאַרזאַמלונג און פֿאַראײניקונג.קײנעם טאָר מען ניט צװינגן צו װערן אַ מיטגליד פֿון װאָסער־ניט־איז פֿאַרבאַנד.יעדער האָט אַ רעכט אױף אָנטײל נעמען אין דער רעגירונג פֿון זײַן לאַנד, אָדער דירעקט אָדער דורך פֿרײַ אױסגעקליבענע רעפּרעזענטאַנטן.יעדער האָט אַ רעכט אױף גלײַכן צוטריט צו די אײַנאָרדנונגען און אינסטאַנצן פֿון זײַן לאַנד.דער װילן פֿון די באַפֿעלקערונג זאָל זײַן דער גרונט פֿון דער אױטאָריטעט פֿון דער רעגירונג. אָט דער װילן זאָל זײַן אױסגעדריקט דורך פּעריאָדישע און אמתדיקע װאַלן אין װעלכע עס זאָל זײַן אַן אוניװערסאַלע שטימרעכט, און װעלכע דאַרפֿן געהאַלטן װערן דורך געהײמישן שטימען אָדער גלײַכװערטיקע פּראָצעדורן פֿון פֿרײַער אָפּשטימונג.יעדער, װי אַ מיטגליד פֿון דער געזעלשאַפֿט, האָט אַ רעכט אױף סאָציאַלן פֿאַרזאָרג און איז באַרעכטיקט אױף מקיים זײַן, דורך נאַציאָנאַלער באַמיונג און אינטערנאַציאָנאַלער מיטאַרבעט, און לױט דער אָרגאַניזירונג און די רעסורסן פֿון יעדער מלוכה, די רעכט, אי עקאָנאָמישע, אי געזעלשאַפֿטלעכע, אי קולטורעלע, װאָס זײַנען נײטיק פֿאַר זײַן כּבֿוד װעגן און פֿאַר דער פֿרײַער אַנטװיקלונג פֿון זײַן פּערזענלעכקײט.יעדער האָט אַ רעכט אױף אַרבעט, אױפֿן פֿרײַען אױסקלײַב פֿון באַשעפֿטיקונג, אױף יושרדיקע און גינציקע אַרבעט־באַדינגונגען, און אױף שוץ קעגן אַרבעטלאָזיקײט.יעדער, אָן קײן שום דיסקרימינאַציע, האָט אַ רעכט אױף גלײַכן געצאָלט פֿאַר גלײַכער אַרבעט.יעדער װאָס אַרבעט האָט אַ רעכט אױף יושרדיקן און גינציקן געצאָלט װאָס זאָל פֿאַרזיכערן אים און זײַן משפּחה אַן עקזיסטענץ װאָס פּאַסט צום מענטשלעכן כּבֿוד, מיט אַ צוגאָב, אױב נײטיק, פֿון אַנדערע מיטלען פֿון געזעלשאַפֿטלעכער פֿאַרזיכערונג.יעדער האָט אַ רעכט אױף פֿאָרמירן און װערן אַ מיטגליד פֿון פּראָפֿפֿאַרײנען כּדי צו פֿאַרטײדיקן זײַנע אינטערעסן.יעדער האָט אַ רעכט אױף רו און אױף פֿרײַצײַט, אַרײַנגערעכנט דאָס רעכט אױף אַ געהעריקער באַגרענעצונג פֿון אַרבעטס־שעהען און פּעריאָדישע באַצאָלטע װאַקאַציעס.יעדער האָט אַ רעכט אױף אַ לעבנס־שטײגער גענוגנדיק אױפֿן געזונט און װױלזײַן פֿון זיך און פֿון דער משפּחה, אײַנשליסנדיק עסנװאַרג, קלײדער, באַהױזונג, מעדיצינישע פֿאַרזאָרגן, און נײטיקע סאָציאַלע פֿאַרזאָרגן, און אַ רעכט אױף זיכערקײט אין פֿאַל פֿון אַרבעטלאָזיקײט, קראַנקײט, פֿאַרקריפּלונג, אַלמנהשאַפֿט, טיפֿן עלטער, אָדער פֿעלן פֿון פּרנסה אין אומשטאַנדן װאָס זײַנען אױסער זײַן קאָנטראָל.מאַמעס און קינדער זײַנען באַרעכטיקט אױף באַזונדערן אָפּהיט און הילף. אַלע קינדער, צי די מאַמע האָט חתונה געהאַט צי ניט, זאָלן געניסן פֿון דער זעלביקער געזעלשאַפֿטלעכער באַשיצונג.יעדער האָט אַ רעכט אױף דערציונג. דערציונג זאָל זײַן אומזיסט, לפּחות אין די עלעמענטאַרישע און פֿונדאַמענטאַלע סטאַדיעס. עלעמענטאַרע דערציונג זאָל זײַן אָבליגאַטאָריש. טעכנישע און פֿאַכמענערישע דערציונג זאָלן ברײט צוגעשטעלט װערן, און העכערע בילדונג דאַרף זײַן צוטריטלעך צו אַלעמען לױטן אַקאַדעמישן װערט.דער ציל פֿון דערציונג זאָל זײַן די פֿולפֿאַכיקע אַנטװיקלונג פֿון דער מענטשישער פּערזענלעכקײט און די פֿאַרשטאַרקונג פֿון רעספּעקט צו מענטשנרעכט און גרונטלעכע פֿרײַהײטן. די דערציונג זאָל דערמוטיקן פֿאַרשטאַנד, טאָלעראַנץ, און פֿרײַנדשאַפֿט צװישן אַלע פֿעלקער, ראַסן־ און רעליגיעזע־ גרופּעס, און זאָל אונטערשטיצן די אַקטיװיטעטן פֿון די פֿאַראײניקטע פֿעלקער אױף אױסצוהאַלטן שלום.די עלטערן האָבן אַ רעכט אױף אױסקלײַבן אין פֿאָרױס װאָס פֿאַר אַ דערציונג זײערע קינדער זאָלן באַקומען.יעדער האָט אַ רעכט באַטײליקן זיך אױף אַ פֿרײַען אױפֿן אין דעם קולטורעלן לעבן פֿון דער קהילה, הנאה האָבן פֿון קונץ, און האָבן אַ חלק אין װיסנשאַפֿטלעכע אַװאַנסירונגען און אירע בענעפֿיטן.יעדער האָט אַ רעכט אױף דער באַשיצונג פֿון זײַנע מאָראַלישע און פֿינאַנציעלע אינטערעסן װאָס קומען אַרױס פֿון זײַן װיסנשאַפֿטלעכער, ליטעראַרישער, אָדער קינצלעכער פּראָדוקציע.יעדער האָט אַ רעכט אױף אַ געזעלשאַפֿטלעכער און אינטערנאַציאָנאַלער אָרדנונג מיט װעלכער די רעכט און פֿרײַהײטן פֿאַרצײכנט אין אָט דער דעקלאַראַציע זאָלן האָבן אַ פֿולשטענדיקן קיום.יעדער האָט חובֿות צו דער געזעלשאַפֿט װאָס נאָר אין איר קען זיך פֿרײַ און פֿולשטענדיק אַנטװיקלען זײַן פּערזענלעכקײט.בײַם אױסניצן זיך מיט זײַנע רעכט און פֿרײַהײטן, זאָל יעדער זײַן באַגרענעצט בלױז אױף װיפֿל די געזעץ זאָל באַשטימען כּדי די רעכט און פֿרײַהײטן פֿון אַנדערע מענטשן זאָלן אױך באַקומען פּאַסיקע רעספּעקט און כּבֿוד, און צוליב די יושרדיקע פֿאָדערונגען פֿון מאָראַלישקײט, פֿון עפֿענטלעכער אָרדנונג, און פֿון אַלגעמײנעם װױלזײַן װאָס זײַנען גילטיק אין אַ דעמאָקראַטישער געזעלשאַפֿט.אין קײן שום פֿאַל טאָר מען זיך ניט אױסניצן מיט די־אָ רעכט און פֿרײַהײטן אין קעגנשטעל צו די צילן און פּרינציפּן פֿון די פֿאַראײניקטע פֿעלקער.גאָרניט אין דער דאָזיקער דעקלאַראַציע טאָר מען ניט טײַטשן מיט דער אימפּליקאַציע, אַז װאָסער־ניט־איז מלוכה, גרופּע, צי מענטש האָט אַ רעכט אױף פֿאַרנעמען זיך מיט װאָסער־ניט־איז אַקטיװיטעט, אָדער אױספֿירן װאָסער־ניט־איז אַקט, װאָס איז געצילט אױף דער צעשטערונג פֿון װעלכן־ניט־איז פֿון די רעכט און פֿרײַהײטן װאָס זײַנען פֿאַרצײכנט דאָ אױבן.איבערגעזעצט: רפֿאל פֿינקל, שלום בערגער, 1998Mu dikwini dya mbeji ya kayadi dya muvu wa kwini dya hama ni divwa dya hama ni makwini a wana ni dinake, o kixikameno kya katatu kya kyonge kyoso kya jixi jadisokeka akolo, mu mbonge ya Xailot mu Padiji, o kitangelu kya ngongo ya itokelu ya muthu.Mukizwa kya kayela, dikwini ni kamoxi kya mbeji ya kayadi ya muvu wa dikwini dya hama ni divwa dya hama ni makwini a wana ni dinake (1948), o kyonge kyoso kya Unesku kya tambula kikolelu kwene kwe kwejya o kutunda kwa kitangelu kya ngongo phala ikalakalu yoso ya kisangela.Mu kutala kuma o ujitu wa kijingu wa tokala ku phunga yose ya mwiji wa’athu ni yoso ya itokelu ya sokelela ki itena ku ilanduka idibanga dimatekenu dya ufolo, dya difundisu ni dya kutululuka mu ngongo.Mu kutala kuma o kukamba kwijya ni kudituna o itokelu ya muthu ya ambata mu ibangelu ya ku dijiba kuma ifutukisa o kubhanza kwa athu ni kuma o ngongo iza mwene o athu endakala ni kubanduluka mu kuzwela ni mu kwandala, akula ku woma ni ku wadyama, yai a ikola kala o kwandala kwavulu dingi kwa muthu.Mu kutala kuma kyene kyawaba o kukulisa o kukula kwa kudibana kwa ukamba mukaxi kya jixi.Mu kutala kuma mu mukanda wa athu wa jixi jadisokeka atangela lwamukwa o kixikinu kye mu itokelu ya dyanga ya muthu, mu kijingu ni kidunda kya muthu, mu kusokela kwa itokelu ya mala ni ahatu ni kuma atangela ni kukaka o kutenesa o kukuka kwa mundu ni abeka ixexilu ya mbote ya mwenyu mu ufolo wa kulu.Mu kutala kuma o jixi jadisokeka asoto kikwatesu mu ku dibana ni phunga ya jixi jadisokeka, o kuxila kwa ngongo ni kititenesu kya itokelu ya muthu ni ya ufolo kwa dyanga.Mu kutala kuma o kilunji kimoxi kya itokelu yi ni kubuluka yêne ya kitenenu kya kulu lwavulu phala kubanga kyambote o kikalakelu kiki.O kyonge kyoso kyatamena o kitangelu kiki kya ngongo kya itokelu ya muthu kuma o ilunji imoxi yasoko kubhixila ku mundu woso ni jixi joso phala ni kwandala kwa athu enyoso ni idyandu yoso ya kisangela kuma ala ni kitangelu kiki ku mixima abhanga jinguzu mukaxi dya kilongelu ni dya kibazelu, dya kukulisa o kuxila dya itokelu yi ni ufolo ni dya kikwatekesu bhukaxi dya itetulisu ya kulu ya ixi ni ya jixi jyengi, o kujya ni kukwatekesa mu ngongo yoso mu mundu wa jixi ja dibhundu ni mu ididi ya jixi jatokala mu kituminu kya.O athu woso avwala abhuluka ni kusokela mu kijingu ni mu itekelu. Ene ala ni ulungilu ni kilunji ni atokala kulaya kumoxi nya akwa mu mixima ya undandu.Muthu ni muthu utena kuditundisa mu itokelu yoso ni ufolo woso wakolo mu kitangelu kiki bha kambe katungu ka kikonda , ka kudifangana, ka mukutu, ka dizwi, ka kusamba, ka ilunji ya wanji mba ka ilunji ya kamuka, ka dimatekenu dya ixi, mba dya kisangela, ka wenji, ka uvwalelu mba ka ukexilu woso wakamukwa.Ki enda bhanga katungu kalungu mu mabatwilu a wanji, a kitumu mba a jixi joso ja ixi mba ja ididi yatokala o muthu, kuma o ixi yi mba ididi ikala ni wembu, ni xamenena, mba a ite kisukisu kya ungana.Kana muthu ukala kumuta mu ubika nê mu kibikilu, o ubika ni o kusumbisa abika yene a ifudisa kutandi dya ifa ye yoso.Kana muthu ukala kumujikila ku mpaxi ne tumbu mba kibangela kya tote, kya yama mba ya iba.Muthu ni muthu wala ni kutokala o kumwijya mu ididi yoso o kijingu kye kya dimanda.Enyoso asoko ku pholo dya kijila ni wala ni kutokala se katungu o kilangelu kyasokela dya kijila. Enyoso ala ni kutokala o kilangelu kyasokelela kidita ku katungu koso ke kazanga o kizwelu kiki ni kudita mu kufunisa koso o moxi kutungu koko.Muthu ni muthu wala ni kutokala ni kilengo kyatenena ku photo dya jimbonge ja kufunda dya jixi jatenena jidita ku ibangelu izanga o ilunga yatokala yadyanga ke yene yejya ku mukanda wa kusokeka dixi mba ku kijila.Muthu ni muthu utena kukala kumukuta se kikuma, kumukwata mba ku mukaya mu ixi.Muthu ni muthu wala ni kutokala, mu kusokela kwa tenena, ku ke o kikuma kye kikala ni kukijya kwa soko ni kuyuka ni kukanga ku mbonge ya kufunda ya dyehelela ni kuyuka, ke utolola wandala ku ilunga yatokala yê ni ya mu jiji, wandala ku dyando dya mulonga oso mu imbamba ya ijila yendesa kudita kwe mwene.Muthu oso a muxitala ku kibangelu kya iba mwene amufika kya kala ni kikuma katê ke o kituxi kye kikala kya yukise kyambote mu kubita kwa kibangelu ku mundu moso o ikwatesu yoso yatokala ku ngunji yê akala akwatesa mwene.Kana muthu wakala ku mu balakala phala ibangelu mba kweha kuma, mu kithangana muke ene âi kukibanga ki kya bangele kibangelu kya kituxi ku ilunga yatokala mu ixi mba mu jixi mu kinyokyo, ki kala kulungulula koso koso hadi ya kolo lwavulu ke o ke ya kexile kumuta mu kithangana mu ke o kibangelu kya mulonga wai kukita.Kanba muthu utala hadi ya kufunisa kwa ngo mu mwenyu we wa mu tokala, mu mwiji we, mu inzu ye mba mu kudibana kwe, ne kwantala o kijingu ni ungana wê.Kana muthu utala hadi ya kufunisa kwa ngô mu mwenyu wê wa mu tokala, mu mwiji wê, mu inzu ye mba mukudibana kwe, ne kwendala o kijingu ni ungana wê, muthu oso wala ni kutoxala o kilangelu kya kijila kudita ku ifunisu ini mba o yandelu ini.Muthu woso wala o kutokala dya kwenda folo oso xi dya kunona o dibata dye moxi dya ixi, (yadi) koso-koso muthu wala o kutokala dya kutunda dya ixi yoso kubunda we yo, ni dya kuvutuka mu ixi ye.[Missing?]Ku pholo o kunyengana, muthu woso wala o kutokala dya kusota kizwamenu ni dya ixi yoso kubunda we ye, ni dya kuvutuka mu jixi jyengi.[Missing?]Muthu woso wala kutokala o kivwaluke kimoxi.Kana muthu utena kukala ngo ku mu katula dya o kivwaluke kye , ne dya utokala dya kutungulula o kivwaluke.1 tunde dya kya kusakana, o dyala ni muhetu se koso kitatesu kya kikonda, kya kivwaluke mba kya ngeleja, wala o kutokala dya kusakana ni kwimika mwiji. Ene ala ni kutokala kwa sokelela mu ithangana ya kusokana ni kyoso kya diwanesu dya.2 kusakana kutena kuzala kusuka nghi ni folo ni kitenenu kya kixikinu kya asakane eza.3 mowiji ene o ngamba ya kivwaluke ni ya dyanga dya sengu ni wala kutokala o kilangelu dya sengu ni dya nguvulu.Muthu oso, kala mwene ngho kala mu mundu, wala kutukala wenji.Seku muthu utena kukala ngho kumukatula o wenji we.Muthu oso wala kutokala o kubuluka mu kubanza, kilunji ni ngeleja.Ngamba woso wala kutokala o kubuluka dya kubalula ni dya kuzwela.Muthu oso wala kutokala o kubuluka dya kudyongeka ni dya isangela ya tululuka.Seku muthu utena kukala ku mujijila dya kubanga kuzanguka dya kisangela kimoxi.Muthu woso wala o kutokala dya kubanga mbandu ku dyantu dya mihindu ya mundu dya ixi ye, wandala mwene-mwene wandala bhu kaxi dya mukwa wa mu solo mu vontadi.Muthu woso wala kutokala o kujikina, mu kikexilu kya kukusokelela, o ikalakalu ya mundu ya ixi ye.O kwandala kwa mundu kwene o kudyanga dya ungana dya itenenu ya mundu; o kwandala kuku kwatokala kujumbuluka mu kusola kwa tululuka kutokala kukala kididi mu ithangana ya kisolelu kya ngongo kya difu ni mu divoto dya kaswekele, mba kukayela kibangelu kimoxi kya difangana kikwatesa o kubuluka dya divoto.Muthu woso, kyoso mbanji dya kisangela, wala kutokala o kikwatesu kya kisangela, mwene mwa xikama mu kutena dya kisakidila dya itokelu ya wenji, wa isangela ni ya ifwa ni ibangelu yatokala o kijingu kye ni mu folo ya kukulisa dya kijinga kye, sakidila mu jinguzu ja ixi ni o kudibana mu ngongo, mukala mukwijya o kisangela ni o jimbote dya kala ixi.Muthu woso wala kutokala mu kikalakalu, mu folo kunona dya kikalakalu kye, o ikexilu ya soko ni ikwatesa dya kikalakalu ni o kukwatesa kudita ku kamba kikalakalu.Enyoso ala kutokala, se katungu, o nganyo imoxi ya sokelela phala kikalakalu kimoxi kyasokelela.Woso ukalukala wala kutokala o nganyo imoxi ya difangana ni ya tenena ikwatesa kiniki kala o mwiji we mu kulaya kabhasa o kijingu kya muthu ni umubandesa, se kyatokala kuya, mu yoso o imbambu ya mukwa ya kilangelu kya kisangela.Muthu woso wala kutokala dya kubhanga, ni akwa, jisindikatu ni kubokona mu jisindikatu phala o kuzokela o itokelu ya.Muthu woso wala kutokala makuhemena ni makembu ni tutanga o kisukilu kimoxi kyabhexa kya thempu kya kikalakalu ni o kuhemena kwa futa mu ithangana.Muthu woso wala kutokala o nividi imoxi ya mwenyu watenena phala kukwatesa o kudisanza kwe, o kikexilu kye kyawaba ni o kya mwiji we phala o kudya, o kuzwata, o dibata, o ilangelu ya jimetuku kiniki kala phala o ixala kalu ya kisangela yatokala; mwene wala kutokala o kikwatesu mu kikuma kya kukamba kikalakalu, mu uhaxi, mu unema, mu utudi, mu kukuta mba mu ikuma ya mukwa ya kutexika o imbamba ye ya kulaya mu ubitilu dya ibidi ki ya tokala mu vontadi ye.O kavwadi ni undenge wala kutokala o kizokelu kimoxi ni kilangelu ya tenena. O jindenge joso avwala mu kusakana mba kukanga dye, ala ni kikwatesu kyadifangana mu kisangela.Muthu woso wala kutokala o kumulongesa, o kulonga kwatokala kukala kwa favolo, kwa bhexa mu ke mwa tokala o kilongelu kya muthu ni kya dyanga. O kilongelu kya muthu kyene a kijijila. O kilongo kya umesene ni ufunu kyatokala kukala mu kusanzuka; o kutena kwa ilonge ya tundu ya tokala kukala yojukuke mu kitala kya kusokelela phala enyoso mu kibangelu kya kijingu kye.O kilongelu kyatokala kusanga o kitala kya kujukula dya kilunji kya muthu ni o kuswinisa dya kuxila dya itokelu dya muthu ni dya ufolo ya dyanga. Kyene kyatokala kwahula o kilunji. O kutetuluka ni o ukamba bhukaxi dya jixi joso ni jiphunga yoso ja miji mba ja ngeleja, kyene kala o kukula kwa ikalakalu ya jixi ja dibundu phala o kikwatesu kya kutululuka .O jixi jala, mu kutokala, o kitokelu dya kunoxa o ukolo dya kilongelu phala kubana ku jindenge jye.Muthu woso wala okitokelu dya kubanga mbandu mu kwandala kwe o mwenyu wa kwijya kwa sengu, dya kukemba dya ufunu ni kubanga mbandu ku kukula kwa kwijya ni ku jimbote ke kwe jitunda.Ngamba ni ngamba wala kutokala o kilangelu kya yandelu ya mixima ni ya imbamba itunda ku ikalakalu yoso ya kwijya kwa kusoneka mba ufunu kwambe mwene o ngane.Muthu woso wala kutokala o ke kyala, mu mbandu ya kisangelu ni mu mbandu ya ngengo, kituninu kimoxi kyene kala o itokelu ni ufolo twa tange mu kizwelu kiki atokala mwene kusanga o kitala kya wika.O muthu wala ibezelu phala o sengu muke ngho ya dyeha ni kitala kya kukula dya kilunji kye kyene kitena.Mu kubanga kwa itokelu ya ni mu kukemba kwa ufolo ya, kala ngamba mwene ngho amukondeka mwa soko ya tunina ku kijila kutungula mu kutala o kikwatesu o kwijya ni ijijilu ya mbote ya kuzwela, ya kituminu kya mundu ni dya kikexilu kyambote kya enyoso mu kisangela kya kudivwisa.Itokelu ye ni ufolo ki itena, mu kikuma kyoso-kyoso kukibanga mwengi mu kwandala ni ituminu dya jixi jadibundu.Kana kituminu kya kizwelu kiki kitena kukala kukitungununa kala kukita phala nguvulu imoxi, phunga imoxi mba ngamba imoxi kitokelu kyoso-kyoso kimoxi dya kubanga o kukalakala kumoxi mba dya kubanga kibangelu kimoxi kitena o kuzanga kwa itokelu ni ufolo ke yene bhaba twa tange.Considerand cha l'arcugnuschentscha da la dignità immanenta in tuot ils members da la famiglia umana e da lur drets eguals ed inalienabels constituischa la fundamainta da la libertà, da la guistia e da la pasch in quist muond.Considerand cha la mancanza da la cugnuschentscha e'l spredsch dals drets da l'uman han manà a fats da barbarissem chi offendan la conscienza da l'umanità e cha la fuormaziun d'ün muond, ingio cha'ls umans saran libers da discuorrer e da crajer, liberats da la temma e da la misiergia, es gnu proclamà sco la mera la plü ota da l'uman,Considerand chi'd es important, cha'ls drets da l'uman vegnan protets d'ün regimaint da dret, per cha l'uman nu vegna sforzà sco ultim mez a la revolta cunter la tirannia e l'oppressiun,Considerand chi'd es important da promouver il svilup da relaziuns amicalas tanter las naziuns,Considerand cha'ls pövels da las Naziuns unidas han proclamà in lur Charta lur cretta i'ls drets fundamentals da l'uman, illa dignità e la valur da la persuna umana, illa egualità dals drets dad homens e da duonnas e ch'els han decis da promouver il progress social e megldras relaziuns da viver in libertà plu granda,Considerand cha'ls stadis chi sun members s'han obliats dad asgürar, in cooperaziun cun l'Organisaziun da las Naziuns unidas, il respet universal ed effectiv dals drets da l'uman e da las libertats fundamentalas, Considerand ch'üna concepziun cumünaivla da quists drets e da quistas libertats es d'importanza maximala per accumplir plainamaing quist ingaschamaint,proclama l'Assemblea Generala la preschainta Decleranza universala dals drets da l'umansco l'ideal cumünaivel dad obtgnair per tuot ils pövels e tuot las naziuns, per cha mincha singul e tuot ils organs da la vita publica hajan adüna adimmaint quista Decleranza ed as sfadajan da promouver il respet da quists drets e da quistas libertats tras l'instrucziun e l'educaziun e dad asgürar tras masüras progressivas i'l ram naziunal ed internaziunal lur arcugnuschentscha ed applicaziun effectiva ed universala, tant pro la populaziun da lur stadis sco eir pro quella da territoris chi suottastan a lur giurisdicziun.Tuots umans naschan libers ed eguals in dignità e drets. Els sun dotats cun intellet e conscienza e dessan agir tanter per in uin spiert da fraternità.Mincha uman no far valair ils drets e las libertats proclamats in quista Decleranza, sainza ingüna differenza, ne da razza, da culur, da sex, da lingua, da religiun, d'opiniun politica o d'üna otra opiniun, d'origin naziunal o social, da proprietà, da naschentscha ne da qualunque otra circunstanza.Plünavant nu poja gnir fat ingüna differenza in basa a la situaziun politica, giuridica o internaziunala dal pajais o dal territori, al qual üna persuna appartegna, cha quist pajais o territori saja independent, suot tutela, na autonom ch'el saja suottamiss a qualunque otra limitaziun da sia libertà.Mincha uman ha il dret da la vita, da la libertà e da la sgürezza da sia persuna.Ingün nu po gnir tgnü in sclavitüd o in servitüd; sclavitüd e commerzi da sclavs sun scumandats in tuot lur appariziuns.Ingün nu po gnir suottamiss a la tortura, ne a painas o trattamaints crudels, inumans o ümiliants.Mincha uman ha dapertuot il dret, cha sia persunalità giuridica vegna arcugnuschüda.Tuots umans sun eguals davant la ledscha ed han il dret da gnir protets egualmaing da la ledscha sainza ingüna distincziun. Tuots han il dret da gnir protets egualmaing cunter mincha discriminaziun chi violess quista Decleranza e cunter mincha provocaziun ad üna tala discriminaziun.Mincha persuna ha il dret a protecziun legala davant las giurisdicziuns naziunalas competentas cunter tuots fats chi violeschan ils drets fundamentals chi tilla sun gnüts concess tras la constituziun o tras la ledscha.Ingün nu po gni arrestà arbitrariamaing, tgnü in fermanza o gir exilà arbitrariamaing.Mincha persuna la il dret, in plaina egualità, ad üna procedura tenor dret e güstia e publica davant ün tribunal independent ed imparzial chi ha da decider sur da seis drets e seis dovairs o sur da qualunque achüsa in materia penala drizzada cunter eIla.Mincha persuna chi vain achüsada d'ün fat culpabel sto gnir resguardada sco innozainta, fintant cha sa cuolpa nu vain cumprovada legalmaing in üna procedura publica, ingio cha tilla sun asgüradas tuottas garanzias necessarias per sa defaisa.Ingün nu po gnir chastià per ün fat o per ün interlasch chi nu d'eira punibel tenor il dret naziunal o internaziunal da quel temp ch'els sun gnüts commiss. Medemmamaing nu poja gnir inchargià ün chasti plü greiv co quel chi d'eira applichabel da quel temp cha l'act penal d'eira gnü commiss.Ad ingün nu's poja as masdar arbitrariamaing in sa vita privata, in sa famiglia, in seis domicil o in sia correspundenza ed ingün nu po gnir attachà in sia onur ed in sia reputaziun. Mincha uman ha il dret a protecziun legala cunter talas infiltraziuns o attachas.Mincha persuna ha il dret da circular libramaing e da tscherner libramaing seis domicil aint il intern d'ün stadi.Mincha persuna ha il dret da bandunar mincha pajais, cumprais seis agen, e da tuornar in seis pajais.Pervi da persecuziuns ha mincha persuna il dret da tscherchar asil e da giodair asil in oters pajais.Quist dret nu po gnir fat valair in cas da persecuziuns pervi da delicts na politics o pervi da fats cuntraris a las meras ed als princips da las Naziuns unidas.Mincha persuna ha il dret ad üna naziunalità .Ad ingün nu poja gnir priva arbitrariamaing sia naziunalità e neir il dret da müdar sia naziunalità.Homens e duonnas ill'età da's maridar han il dret da conclüder üna lai e da fuondar üna famiglia, sainza ingüna restricziun in reguard, a la razza, Ia naziunalità o la religiun. Els han ils medems drets pro'l maridar, dürant il matrimoni e pro'l sfar oura.La marida po gnir conclüda be in basa a l'acconsentimaint liber e cumplet da tuots duos conjugals venturs.La famiglia es l'elemaint natüral e fundamental da la cumünanza umana ed ha il dret da gnir protetta da la cumünanza e dal stadi.Mincha persuna, o suletta o in comuniun cun otras, ha il dret a proprietà.Ingün nu po gnir privà arbitrariamaing da sia proprietà.Mincha persuna ha il dret e libertà d'impissamaints, da conscienza e da religiun; quist dret cumpiglia la libertà da müdar la religiun o la persvasiun ed eir la libertà da manifestar sa religiun o sa persvasiun sulet o in comuniun cun oters, tant publicamaing o privatamaing, tras instrucziun, in pratcha, in cult divin o accumplind rits.Mincha uman ha il dret a la libertà d'opiniun e d'expressiun: quista libertà cumpiglia il dret dad aderir libramaing ad opiniuns da tscherchar e dad artschaiver e derasar infuormaziuns ed ideas per qualunque mez d'informaziun pussibel sainza resguards da cunfins.Mincha uman ha il dret a la libertà da reuniun e d'associaziun cun meras paschaivlas.Ingun nu po gnir oblià dad appartgnair ad üna associaziun.Mincha uman ha il dret da tour part a la direcziun dals affars publics da seis pajais, opür directamaing o tras rapreschantants tschernüts libramaing.Mincha persuna ha il dret da tour part cullas medemmas cundiziuns als uffizis publics da seis pajais.La voluntà dal pövel es la fundamainta per l'autorità da la pussanza publica: quista voluntà sto s'exprimer tras elecziuns vardaivlas chi ston seguir periodicamaing cun dret da vuschar general ed egual e cun scrutin secret o tenor üna procedura equivalenta chi garantischa la libertà da vuschar.Mincha persuna, sco member da la cumünanza umana, ha il dret a la sgürezza sociala; ella ha il dret dad obtgnair ils drets economics, socials e culturals indispensabels per sia dignità e pel svilup liber da sia persunalità, tras sforzs naziunals e tras la cooperaziun internaziunala, tgnand quint da l'organisaziun e dals mezs da mincha pajais.Mincha persuna ha il dret a lavur, a tscherna libra d'üna vocaziun, a cundiziuns cunvgnaintas e satisfacentas per la lavur ed a protecziun cunter dischoccupaziun.Tuots han il dret, sainza ingüna discriminaziun, a paja eguala per lavur eguala.Minchün chi lavura ha il dret ad üna remuneraziun cunvgnainta e satisfacenta chi garantischa ad el ed a sia famiglia üna existenza correspundenta a la dignità umana e chi'd es da cumplettar, schi fa dabsögn, tras oters mezs da protecziun sociala.Mincha persuna ha il dret da fuondar insembel cun oters associaziuns professiunalas e da s'affiliar a talas per defender seis interess.Mincha persuna ha il dret a pos ed a temp liber, ad üna limitaziun radschunaivla dal temp da lavur ed a congedis pajats periodics.Mincha persuna ha il dret ad ün livel da vita satisfacent per garantir sa sandà e seis bainstar e quels da sa famiglia, cumprais la nudritüra, la büschmainta, I'abitaziun, la chüra medicala e'ls servezzans socials necessaris; ella ha il dret a sgürezza in cas da dischoccupaziun, malatia, invalidità, sch'el(la) dvainta guaivd(a), in cas da vegldüna o sch'el perda otramaing ils mezs da viver sainza aigna cuolpa.La mamma e l'uffant han il dret ad ün agüd ed üna assistenza speciala. Tuot ils uffants, legitims ed illegitims, giodan la medemma protecziun sociala.Mincha persuna ha il dret ad educaziun. L'educaziun sto esser gratuita, almain illas scoulas elementaras e fundamentalas. L'instrucziun elementara es obligatoria. L'instrucziun specifica e professiunala dess esser generalmaing accessibla; I'access als stüdis superiuors dess esser avert a tuots in basa a lur capacitats e prestaziuns.L'educaziun dess avair sco mera il svilup cumplet da la persunalità umana e'l rinforzamaint dal respet dals drets da l'uman e da las libertats fundamentalas. Ella dess promouver l'incletta, la toleranza e l'amicizcha tanter tuot las naziuns e tuot las gruppas da razza e da religiuns, e favurisar l'actività da las Naziuns unidas per mantgnair la pasch.In prüma lingia han ils genituors il dret da tscherner il möd d'educaziun chi`d es da dar a lur uffants.Mincha persuna ha il dret da tour part libramaing a la vita culturala da la cumünanza, da giodair las arts e da partecipar al progress scientific ed a seis resultats.Minchün ha il dret a la protecziun dals interess morals e materials chi resultan da mincha producziun scientifica, litterara o artistica, da la quala el es l'autur.Mincha persuna ha il dret ad ün uorden social ed internaziunal, i'l qual ils drets e las libertats manzunats illa Decleranza preschainta pon gnir realisats plainamaing.Mincha uman ha dovairs invers la cumünanza; be in quella es pussibel il svilup liber e cumplet da sia persunalità.Pratichand seis drets e sas libertats es suottamiss minchün be a quellas restricziuns chi sun gnüdas stabilidas tras la ledscha per garantir l`arcugnuschentscha e'l respet dals drets e da las libertats dals oters e per satisfar a las exigenzas güstas da la moralà, da l'uorden public e dal bainstar general in üna cumünanza democratica.Quists drets e quistas libertats nu pudaran gnir pratichats in ingüns cas in sen cuntrari a las meras ed als princips da las Naziuns unidas.Ingüna disposiziun da la Decleranza preschainta nu po gnir interpretada in quel sen chi resultess landroura per ün stadi, per üna gruppa o per üna persuna qualunque dret da pratichar una actività o dad accumplir ün fat chi vessan per mera da desdrüer ils drets e las libertats manzunadas in quista Decleranza.10 de diciembre de 1948 anu, xanen ibu ichapa ichaxun, na jancha kenenibuki. Xanen ibu tibin javen nabu jau yuinunven, na janchadan.Ainbu inun juni yudakuinki, yuinakamadan. Jabiaskadi xinain, pepanametidubuki, detenamemadan. Jaska xinanma, sinatakin, yuda betsa chakabu va, nuitapamisbuki. Ikunkin, yuikin, xinain, xinan pepamisbuki, dateamadan.Detenamekatsi ikama, xanen ibubun jancha pepa jau chibanunbunven. Javen nabu jivea pepa uinmatidubuki. Dasibi jau medabenamenunbunven, jaibunameidan.Yudabu dasibi pepa xinain, juni inun ainbu jau dua vanunbunven, jabiaskadi vakinan. Yuda dasibi pe jivenunbunan. Jaska xinankin, xanen ibun javen nabu pepa vakatsi imiski.Jaskaven taexun, yuda dasibibun unayan, xanen ibubu ichapa ichaxun, na jancha kenenibuki.Yudabu dasibi jabiaskadi akin, xinantidubuki. Javen taea jau jaibunamenunbunven.Na jancha dasibibun atidubuki, yuda mexupabu, yuda taxipabu, yuda juxupabu jusia, jancha betsa betsapabu, ikuain betsa betsapabu, baiyabu, baiumabu, jene betsa betsapaven jiveabu, bekex betsa betsapaven jiveabu, na dasibi jau duanamenunbunven, jabiaskadi vaidan.Dasibi unanuma maniabun, juni betsa betsapan jau nemayamanunbunven.Tsumavakin, dayamakin, java inamadan, chakabuki. Jau nemanunbunven.Ichakanika chakabuki. Jau nemanunbunven.Gobierno xanen ibubun yudabu dasibi jau dua vanunbunven, jabiaskadidan, javen jaibu bestimadan.Xanen ibu bexmastun jancha pepa chibanma, yudabu ichaka vaya, javen xanen ibun jau pevanunven.Ichaka vaken, gobierno xanen ibubun jau medabe vanunbunven, dau vakinan.Chakabu xinankin, guardiabun achixun, jau bichiyamanunbunven. Jakia pe xinankin, atiduki. Jabiaskadi achixun, mae betsanu jau nichinyamanunbunven.Yuda betsan yuikin -Ja juni chakabuki -ivanan, kupimakatsi ika, gobierno xanen ibubun javen xinan pepa, ninkakin, ¿Jadatu pemen? akin, yukabaunkin, jau katununbunven, unankinan.Ja dukun juni pepa xanen ibun jau uinunven. Xinanxun javen chakabu uinkin -Juni chakabuki -ixun, xinantiduki. -En peki -ixun, uinmakatsi ika, xanen ibun ja juní jau medabe vanunven.Juni betsa jiveabu ichaka vatimaki. Unanma, juni betsa kidi chakabu yuitimaki. Unanma, juni betsa kidi chakabu vaken, xanen ibun jau nemanunven, medabe vakinan.Janida jivekatsi iki, itiduki. Javen mae jenebaini, katiduki. Xinan ana jukatsi iki, jutiduki.Javen mae anu ichaka vaya, mae betsa anu ka, janu unanuma jívetiduki.Dasibi mae jayabuki. Chakabu jayamaken, xanen ibun nichintidumaki.Junin ainbu eva ain vantiduki. Ainbun juni eva bene vatiduki. Ja dabe jabiaskadi itiduki.Ja dabe bechipainamei, beneyamiski. Bechipaiamaken, bimatimaki.Javen nabubes jivea, peki. Javen nabuuma, unanuma jivetidubumaki. Javen nabu xanen ibun jau mekenunven.Dasibi bai jayatidubuki. Pakamaxun, gobierno jatu mebintidumaki.Javada ikuankin, yuikin, yusinkin, ken vankin, juni betsa ichaka vama, itidubuki. Jau nemayamanunbunven.Dasibi xinankin, javada xinankin, juni betsa ichaka vama, yuitidubuki. Xanen ibubun jau nemayamanunbunven.Ikatsi iki, dasibi ichatidubuki. Ikatsi ikamaken, jatu icha vayamanunbunven.Mae tibi anu, dasibibun javen xanen ibu jau kabenunbunven. Xanen ibubun yuda tibi jau medabe vanunbunven, jabiaskadi vakinan.Juni yusinan inun juni dauya inankin, padanaibu nemakin, xanen ibubun yuda tibi jau medabe vanunbunven. Jaskaven taea unanuma dasibi evatidubuki.Dasibi jau dayanunbunven. Javada dayakatsi iki, itidubuki. Daya jayamaken, xanen ibu akin, dayamatidubuki.'Juni dabe jabias dayaken, jabiaskadi jau pakanunven, padanmadan.Javada bikatsi ikin, bia, javen daya pei ikamaken, chakabuki. Xanen ibubun jau medabe vanunbunven.Akatsi ikin, Cooperativo icha vatidubuki.Dasibi beyustidubuki, dayabestimadan.Piti inun, tadi inun, jive inun, dau inun, yusinanan, dasibi bikatsi ikaibun, jayamaken, xanen ibubun jau medabe vanunbunven.Ainbu bakeya xanen ibubun pepa vakin, jau medabe vanunbunven.Dasibi escuelanu butidubuki. Bakemixtibu escuelanu jau bununbunven, pakamadan. Dasibitun kene pe jaida vai, escuela anua evatiduki. Keneama, ana escuelanu jikitidubumaki. Juni betsa dua vakín, escuelanu jau tapinunbunven jaibu keskaidan.Javen nabu ichaya, dasibi ichatidubuki. Juni bestichai nematidubumaki.Javada junin akin, javen pepa javenaki. Juni betsan jau yumetsuyamanunven.Jaska na jancha yuia, janida unanuma jivekin, dasibi bikatsis ikikiki.Dasibi javen mae jau dayaxununbunven.Javada akin, juni betsa jau ichaka vayamanunbunven.Xanen ibubu ichaxun, yuiniken, ninkaxun, chakabu jau vayamanunbunven.Na jancha ninkaxun -En ichaka vatiduki -ivanan jau xinanyamanunbunven.Ajuntal na Diciembre ti 10 nay tamup ti 1948JELATAK balkin taxk-a tín bajun, an tdo-lid aní an alwatalap an ti chabal in ko-yal anytsubaxtalap aní wa xalk-anal an ti inktal aní xoh-ni ni ko-yal jayechek-í ani kuentsal nap kuajat ti juni k-imad;JELATAK antáh úlnal bal na ba-wa exlap aní ba-wa dah-nal ti kuenta xoh-nín k-alan nik dah-jáme xeh-ní ban tomnal teen tsiyame nin chalap an inik, aní ulumejích bal jach ni max d-ek-at xoh-nin chalpayal an anik, wa aytsiyap juníh chalap-lap k-al an iniktsix nay jek-amalich an jik-eplapap an ch-ontal talap, ki ko-oy i kanat-talap k-alih kawintal aní k-ali belomtal;JELATAK an ta ulnal bal nin alwa-xoh-ni nin ko-yal an iniksix kip k-anedhá xonti kin uluw juníh dhutsat uw balan inik ba-ka dh-ajan kin dh-ajá xoh-ni ban lee K-al nay ko-yal in chap aní i cha-akal jun.JELATAK anta ulnal jayechek-í nin chap ka dhá-jan yan exlomnawal k-al éhtal an bitsow.JELATAK anta ulnal balan bitsow na ch-ikik an oklap k-alan pak-dha bitsow i ulumal ti junih uw, balan tsubaxtalap xoh-nin ko-yal an inik, jayechek-í nin chálap an inik jelat an uxum, aní xonti ulumal bal neech kíh dhá-ya juníh kuensal dho-lap aní neech jaye t-ekba an k-wahtalap léh tajax an xe-chintalap;JELATAK balan bitsow ni nap kwa-tsik bal ki dha-já aní kí léhkiy, kwujaljunax k-alan ok-lap k-al éhtal an bitsow, kí k-ak-ná ti ba tin pubel an chabal, tin éhtal k-alan tsubaxtalap xoh-nín ko-yal an anik, iJELATAK max junay antip wah-chinenek balkí éhtow kí k-aniy ti ba yach ni max alwa balki éhtow ki dha-já xoh-ni ni ulumal.Xontip Junkum An Yanel UlunNa úlun ti pubel an chabal k-al xoh-ni ni ko-yal an iniktsik kuensal i úluw an bitsow na ch-itsik ani na pak-dhá ko-yal ki dha-já ichap, bal kuensal an iniktsik jelat an pak-dha atá xontip kwua jil an dho-litsik kíp neech táhbayat bal ki ehdha-kí dhá-ya k-alan oktsixtalap aní an ajumtalap ka wahchin k-aknaxtalap kí k-akna ti ba bal ka k-aléh ti d-ek-el tee ti chabal, tamti exlajich aní dha-janich tin pubel an chabal aní alwa, aní lujúts jelat antí ch-it-sik bitsow aní an pak-dhá bitsew nap ok-lap ip kwatsikich i chútal.Kuentsal nap wah-chínal tee ti chabal jayechek-i antip wah-chínal, bá tamá maxak a pulik maxak in exlal, jununul aní ni chap aní jaxtam ko-yal kip le-naxín aní ki k-ana ti ba.Junih inik in ko-yal in chálap in ko-yal in kal dhutsal uluts bal ba ka awich kin té-lah tin ba jun max juníh nin xich-al max ejekni ó dhakní uxum oy inik in kawíntal on belómtal xoh-kich anta ch-át-el k-ali política xoh-nin chalpayal ó jelat an ti kwajat, xonti wah-chinenek in ko-yal i tumin owa ch-ontal jayechek-i jelat anti kwajat.Jayechk-i, ba neech ki uluw bal ba wa eynal max ka wa-chin k-iat jun i uw in dha-nel k-al juni tak-ix tee ti bitsow o pilakich anta tak-nál ó ták-yal tin ba.Ehtal juní inik oy uxum in ko-yal juni tsubaxtalap ka xe-chin te ti chabal, aní in ko-yal bal jajáh ka chú-tat nin beltal.Bá tamá ka awich ka ko-yatwik-ats ani balak juni inik a ko-nalk-i ti chot nal; na kin lee-na kin ko-oy jelatak max wik-ats bawa eynal xoh-kich an ti kin lee-na.Bá tamá ka awich ka yatsikat k-alí chauxtalap k-ali wik-axte k-ali yajal tín iniktal, ó na bawa eynal.Ehtal an inik aní an uwum in ko-yal i tsubaxtalap kin k-aniy tin ba xoh-kích antí kwájat exlantal nin iniktal ti juníh dhé-lid.Kuentsal jayechek-íni ey o ni jalbil ti juní dho-lid aní i ko-yal jayé ka chú-tat aní ka dhá-jan ti kuenta k-alan tá-kix, aní kuentsal antí ko-yal kip chú-tat kip k-anyat bal ba kip léhyahtsikat o kin léh ulumk-i axe, i dhutslap o kín ani kin lee-na, tayil kin jalk-uy nin káwintal.Juní inik o uxum in walal bal ka pi-dhán ti melu tam kwajat ti dho-lid na max in cho-op, balka tax-ka tam ka lee-ná uwandhá o ka taxk-antsin nan walalaní kwajat dhú-tsat aní wa exlap antí código natí kwajat an tsubaxtalap.Ba tamá ka awich ka télaba yak wan dho-lid ó ka wík-an ó ka adhindhá.Juní inik oy uxum in walal ó ka chú-tat jayechek-i aní ko-yal ka och-owyal k-al tamá, akich aní xoh-kich aní kalih tsubaxtalap ti juní dhó-lid tin kuetemtal ó tin yanel, bal kin leeh-kiyni nain walal aní in ko-yal kin dhá-ja ti kuenta kin chalpay alwa, tam ka lee-náh ka útsbiyat tin leeh tal aní élbad.Juní inik oy uxum útsbid k-alín walap in ko-yal bal kin jek-a tin ba, kin uluw bal ba, walbid, lejatakix a xalk-anal max walbid o bá, k-alná dhú-tsatantí Constitución tan ti kín élah, jun bal kin jek-a tin bá.Ba tamá ká awich ka wálbiyat k-al xoh-ni ni wachin ó bal in chuu, tan-dhó ti k-aléh max ba-já in táka, jelát anti ulal antí dhutsat uw ni ten ti bitsow ó pilakich i chabal, ba ka awich max ka walbiyát k-al nay exlal an walaptalap.Ba tamá ka awich ka télaba dha-tsín tandhó an tin iniktal ó kal nin chikamiltsik, anti k-ímah aní balak bal ka utsan tandhó, tamá a kích in ko-yal ka taxk-a k-al an dhó-lid tam ka lee-náh ka dhatsin tandhó.Tamaakich in ko-yal bal ka xe-chín xoh-kich k-alin kanamtál, a ni kin aliy xontakáh kwajay xoh-kich an bitsow.Tamaakich in ko-yal bal-ka k-aléh tee, o pilhih chabal ó kin lee-náh, ka witsiy tin chabalil.Tam káh lee-náh ka yak-wan jún in ko-yal bal kin aliy xentakáh pítk-an ka kuajay alwa xoh-kich an bitsow.Axe i tsubaxtalap dhutsame ba ka awich ka kontsinstin bal ka yak-wan k-alan dhó-lid k-alin walap ó tam bá waach i tsubaxtalapk-alan junux bitsow.Támaakich in ko-yal bal ka kwajay xoh-kich an chabal aní kin lee-kiy nin uwil.Ba tamá ka awich ka utsán bal baka awich ká kwajay ti pil i chabal bal pútat i k-ih.An iniktsik ani an uxumtsik tam ka ulich an ki balkip tomkin jay baye i ko-yal i tsubaxtalap ani k-alin chálap xokich nin xich-al xokich nin bitsow ó xoh-ni in belal, kin éhtow ka tomkin ani kin ko-oy junin k-wahtal, ko-yal ki ko-oy chab-lam i tsubaxtalap k-alan tomkintalap ani max ki lee-náhkip tómkin.Ehtal nay ko-yali chálap ani i kulbetal ki ehtow kin tomkín.Júni k-imad jach an juniklap alwa aní tanáh tujel juníh bitsow aní ko-yal i tsubaxtalap bal ka k-anedhá k-al xontah tak-nal nin bitsow.Tamaakich inik oy uxum in ko-yali tsubaxtalap k-al nin k-al ta-kix nin ko-yal tin kwetemtal on yaneik-al.Ba tamà ka awich ka télaba tay antsin xoh-nin ko-yal.Tamaakich inik oy uxum in ko-yali tsubaxtalap bal ka xe-chín ani kin ko-oy in chálap anin belómtal, axe i tsubaxtalap ka awich jaye kin jalkuy an belmach ó nin chálap, ka awich kin aluw xoh-nin belal xoh-nin chalpayal tin kwetamtal ó ti juníh yanel, xontah bihtsinal xoh-nin exobnal, aní xoh-nin dha-jal.Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap kin uluw xoh-nin chalpayal, ani bá ka awich ka takán k-al xoh-nin úlal, ka awich kin konowiy aní kin bach-uw i kaw dhutsat ó oltsidki; aní ki ólnah xoh-nín ach-a xohkich anti kin lee-náh dhutsat ó k-al padtal kaw.Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap ka k-aleh xontip júnkunal yanel xontíh ba waach i jek-axtalap.Ba ka awich ka dhá-jan tamá ka ochich xontih ban lee.Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap ka k-aleh kin dhá-já xoh-nin dha-jal juníh ta-kix ka utsán o ka tak-wyat.Tamaakich in ko-yal i tsubaxtalap ka ochich, jelat ni k-iat bal kin kwah-na, an ti ta-kix an ti bitsow o xontip kwajil an pak-dha ta-kix.Nin chálap an bitsow jach nin ákan an dho-lid aniy awiltalap, axe i chálap wa xalk-anal tam ka k-wahbáh juní dho-lid nina, wa neech dhá-nal jelat tam bít-yat ti dho-lid k-alan voto ani ki dhá-ja bal ka k-akná an voto.Tamaakich an inik oy uxum in kwajatsik junik i pubel an bitsow in ko-yal i tsubaxtalap k-al nin cháp an bitsow aníh junaxtalap aníh tolmixtalap tin pubel an chabal, xoh-nin ko-yal an tumin ti jun bitsow in k-alnal jaye an tsubaxtalap, an junaxtalap aníh xoh-ní exlal alwa-jaye aní na neech in exlal tin iniktal.Tamaakich in ko-yal i tsubaxtalap k-ali dhó-tlap aní kin aliy in dho-labil max alwa, max jalbid aní ka k-anedhá, aníh ba ka jilan bak-ali dho-tlap.Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap bal kin bach-uw in jalbil jayechek-i jelat na jálbinal alwa.Támaa na dhó nal in ko-yal juníh tsubaxtalap ka pí-dhan tin jalbil k-idhat ani max ka awich, ka pí-dhan jaye wee max, kin ko-oy leeh-kid nin dhé-labil, jelat nin k-imadhil ka kwajay alwa, aníh ka chú-tat tam jajáh, in ko-yali yejentsixtalap.Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap kin dhá-ja junih sindicato xonta ka chú-tat aníh ka tolmintsin k-al nin dhó-labil.Tamaa na dhó-nal in ko-yal ka koyoch tam jelat, aníh tamaa dhó-na ba ka awich ka dhó-jon ti max, ko-yal kin ko-oy junih koytalap aníh ka jalbin tam bawa dhó-nal.Tamaakich na dhó-nal in ko-yal tsubaxtalap bal ka kwajay alwa tin k-imáh, k-alin in tomkil ka kwajay k-anat, aníh kin ko-oy in k-apwal, in kwa-tsimal, in k-imah, ani ka ilaliat, ka chú-tat k-al nap ilalix, in ko-yal jaye ka kwajay alwa k-al nin dho labil tam ka tálpinal, tam ka yaulme , ó kin k-ipdha juníh pejech in iniktal, tam ka chémech nin tomkil, tam ka pubexich, ó tam ka k-íbeh nin dhó-labil k-al juníh k-ibeltalap na ban dhi-lóm.Am chikam na ka wachin ko-yal jaye ka chú-tat. Kuentsal na ka wachin k-alin pailom aníh k-al in mim, ó nabá in ko-yal in pailom ko-yal jaye ka chú-tat aníh ka wachín taman kip chú-xín.Tamaakich i inik oy uxum in ko-yali tsubaxtalap kin wid-ta ti ajum, an aymach ba jalbid an aymach ma de-kat jalbinchja, an ko-yal ja ka exoblach in lee ó ban lee, an ok-tsixtalap bali dhó-lap ko-yal ka k-aleh lujuts, aníh kin ehtow ka ochich xonti max d-ékat an aymach, jayechek-i bal kwentsal an dhó-lap jelat anti kin ehtow.An aymach in ko-yal bal ka dhá-jan yan i dhó-lap bal jun, bal kin ko-oy jun in chap aníh ka k-aknáaníh ka tolmintsin aníh ka och-owyat, k-al nin exlomnawal k-al xowaakich, aníh k-al éhtal an yanel xokích nin kawintal en belómtal, ka awich kin dhá-ja in dhó-lap bal tin pubel an chabal bal ka belat-ná an alwatalap.An pailomlap i ko-yali tsubaxtalap bal ki takuy an aymach xenkíh lee-na ban ni chikamil.Tamaakich i inik oy uxum in ko-yal kin takuy xontin lee-ná kin dhá-já o kin exla xonti kwajal an ti bitsow, aníh ki exobna, xonkín jhá-na, kin dhá-ja xontin exlal bal ka k-ale alwa.Tamaakich in ko-yal an tsubaxtalap bal kin ko-oy aníh kin taxk-áh xoh-nin ko-yali tumin oy chabal on chabal on k-ima o xoh-nin ko-yal max, jaján k-al xoh-nin wachindhal xoh-nin exlal in dhá-jal on ahtal anin chalpayal.Tamaakich an inik oy uxum in ko-yal bal ka kwajay jelat tin lee an yanel na tee ti bitsow o pil i chabal anin ko-yal i tsubaxtalap xonti ulumeh ti junih dhutslap xonti ulu lujuts.Tamaakich an anik oy uxum in ko-yal junih dhó-lap kin dhá-ja aníh kin k-akna nin bitsow i tajáh an tin ko-yal éhtal kin dhá-ja xoh-nin exlal nin iniktal.Xoh-nin dhá-jal k-al xoh-nin exlai tan tin ko-yal kin k-a, kwajay k-anat aníh alobel k-al kuentsal exat ka kwajay lee-badk-i xoh-nin ulal an ta-kixtalap exat bal kin ko-oy aníh ka exlá, aníh ka k-akná aníh kin ko-oy i tsubaxtalap aníh kip kwajay libre k-al na k-iat. Aníh kin ko-oy alwa in chálap bal kin konoy juníh kawimtalap bal kuentsal aníh kwajay alwa kuentsal ti juníh yanel lujuts.Axe i tsubaxtalap aníh alwatalap baka áwich dhá-jan max ban cho-op xonti tujenek an junax bitsow.Ba ka awich tamaa kin jalk-uy jelat ti dhútsat ó jun anti kin chalpay, jelat antin úlal axeh dhútsalap antip bitsow o jun bolleh y yanel ó tin kwetemtal bal kin tujuw kin dhá-ja, ó kin lee-ná, kin teh-na, kin télabah, jalk-uy xoh-ní kwajat dhútsat aníh ulúts k-al axe i uw.1948 .199810 दिसम्बर, 1948 के संयुक्त राष्ट्र महासभा द्वारा अपनाएल और घोषित मानवाधिकारसभे के ओकर उचित सम्मान तथा मानव परिवार के सब सदस्य के बराबरी के हक ही विश्व समुदाय के स्वतंत्रता, न्याय और शांति के बुनियाद हई।मानवाधिकार के उल्लंघन हरदम से अमानवीय काम के बजह से ही होव हई। जेकरा से मानवता के अंतकरण दु:खी होव हई। एक आम आदमी के सबसे बड़ा इच्छा इहे होव हई कि ए दुनिया में ओकरा भाषण और विचार के आजादी मीले साथ ही भय और इच्छा से भी मुक्ति मीले।यदि कोइयो तानाशाही या दमन के खिलाफ बगावत करे लेले मजबूर हई त ओकरा कानून से ओकर मानवाधिकार के सुरक्षा के इंतजाम होए के चाहीं। इहो आवश्यक हई कि राष्ट्र सब के बीच दोस्ती बढ़ाएल जाए।संयुक्त राष्ट्र के लोग सब अपन चार्टर में मौलिक मानवाधिकार, मानव के सम्मान और उपयोगिता तथा आदमी और औरत के बराबर अधिकार के प्रति अपन विश्वास जतेलकई हन। साथ ही उ आर स्वतंत्रता के माहौल में सामाजिक प्रगति तथा जीवन के स्तर के बढ़ावे लेल भी दृढ़ निश्चय कएलकई हन।साथ में सदस्य राष्ट्र सब संयुक्त राष्ट्र के मदद से मानवाधिकार और मौलिक स्वतंत्रता के प्रति लोग सब में इज्जत बढ़ावे लेल भी संकल्प लेलकए हन।एहि से इ संकल्प के प्राप्ति के लेल इ सब अधिकार और स्वतंत्रता के समझ रहना सबसे जरूरी हई।अब, एही से,महासभा,ई एलान कर हई, कि मानवाधिकार के इ घोषणा के सब लोग और सब राष्ट्र पालन करे। सब व्यक्ति और समाज के सब अंग इ घोषणा के अपन इमाम में रखे। संयुक्त राष्ट्र के सदस्य राष्ट्र के लोग सब के बीच या उनकर अधिकार क्षेत्रा में रहे वाला लोग के बीच प्रगतिशली कदम से या शिक्षा के माध्यम से इ सब अधिकार और स्वतंत्रता के प्रति सम्मान जगालई के चाही।सब लोग आजादे जन्म लेब हई तथा सब के बराबरे सम्मान और अधिकार हइ। हुनखो के पास समझ-बूझ और अंत:करण के आवाज होब हई। और हुनका दोसरो के साथ भाईचारा के व्यवहार करे पड़ हई।बिना कोनो जाति, रंग, लिंग, भाषा धर्म, राजनीतिक, और दोसरो मान्यता, राष्ट्रीयता या सामाजिक मूल, धन संपत्ति, जन्म या दोसर स्थिति के भेदभाव के सभे कोई उ घोषणा में लिखल अधिकार और आजादी के हकदार होइथिन।सब के जिंदगी, स्वतंत्रता और आत्म सुरक्षा के अधिकार हई।केकरो भी गुलाम बना के ना रखल जा सक हई। कोनो रूप में गुलामी और गुलाम के व्यापार पर सख्त पाबंदी हई।केकरो साथ क्रूर, अमानवीय या घृणित व्यवहार ना कएल जा सक हई। केकरो सताएल या सजना देल जा सक हई।सब के कानून के सामने सब जगह एक आदमी के रूप में पहचानल जाए के अधिकार हई।कानून के सामने सब कोई बराबर हई। तथा बिना कोनो भेदभाव के कानून से समान संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार हई। तथा इ घोषणा के उल्लंघन होएला पर या भेदभाव के स्थिति में सब के समान संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार हई।संविधान या कानून द्वारा देल गेल सब मौलिक अधिकार के उल्लंघन होला पर सब के कोई अच्छा राष्ट्रीय संगठन से क्षतिपूर्ति प्राप्त करे के अधिकार हई।केओ के भी बिना कारण के कैद, अज्ञातवास या देश निकाला न देल जा सक हई।केकरो खिलाफ आपराधिक मामला होए अथवा केओ के सब अधिकार और कर्तव्य के निर्धारण के सिलसिला में कौनो स्वतंत्रा और निष्पक्ष ट्राइब्यूनल के समक्ष निष्पक्ष सुनवाई के समान अधिकार मिलल हई।केओ के भी कानून जब तक दोषी ना कह देत हई तब तक ओकरा बेगुनाहे समझल जाए के चाही। चाहे ओकरा खिलाफ आपराधिक मामला ही काहे ना चल रहल होए। इ सुनवाई के दौरान अपन बचाव के लेल ओकरा पूरा-पूरा हक भी मिलतई।कौनो राष्ट्रीय या अन्तर्राष्ट्रीय कानून के तहत कोनों काम के दंडनीय अपराध ना मानल जा रहलई हन त कौनो आदमी के उ काम के लेल दोषी ना करार देल जा सक हई।केओ के नीजि जीवन, परिवार, घर तथा पत्रााचार आदि में कौनो के भी हस्तक्षेप करे के अधिकार ना हई। न ही कोई के ओकर सम्मान और प्रतिष्ठा पर हमला करे के अधिकार हई।सब के अइसन हस्तक्षेप और हमला के खिलाफ कानून से संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार हई।सब के अपन राज्य के सीमा के अंदर मकान बनावे के तथा एक जगह से दोसर जगह जाए के अधिकार हए।सब के कोई भी देश इहाँ तक कि अपन भी छोड़े और वापस लौटि के आबे के अधिकार हई।प्रताड़ना से बचे खातिर दोसर देश में संरक्षण प्राप्त करें के अधिकार हई।लेकिन इ अधिकार के उपयोग ओइसन प्रताड़ना में ना कएल जा सक हई जे गैर राजनीतिक अपराध तथा संयुक्त राष्ट्र के उद्देश्य और सिद्धांत के खिलाफ कएल गेल काम के लेल मिलल रहल होए।जाति, राष्ट्रीयता और धर्म के बंधन से मुक्त कौनो भी बालिग आदमी और औरत के शादी और परिवार बसावे के अधिकार हई। दुनू के शादी के समय, गृहस्थ जीवन के दौरान और शादी टूटे के बादो बराबरी के अधिकार हई। शादी दुनू के मर्जी और सहमति से ही संभव हई।परिवार समाज के एक प्राकृतिक और मौलिक इकाई हए। साथ ही ओकरा समाज और राज्य से पूरा संरक्ष्ण प्राप्त करे के अतिधकार हई।[missing?][missing?][missing?]कोइयो अकेले अथवा केकरो साथ मिल के संपत्ति अर्जित कर सक हई।केकेरो के भी ओकर संपत्ति से बेदखल ना कएल जा सक हई।सब के सोचे और कोइयो धर्म अपनावे के अधिकार हई। तथा ओ अपन धर्म और मान्यता में भी परिवर्त्तन कर सक हई। एकर साथ-साथ उ अकेले या समूह में कोनो भी सार्वजनिक या नीजि जगह पर अपन धर्म या विश्वास के पालन, प्रवचन अथवा पूजा-पाठ के माध्यम से कर सक हई।सब के विचार और अभिव्यक्ति के अधिकार हई और ओकर इ विचार में कैसनो भी हस्तक्षेप ना हो सक हई। साथ ही ओ संचार के कोनो साधन द्वारा कहीं से भी कोई भी सूचना और विचार प्राप्त कर सक हई।सब के शांतिपूर्ण तरीका से एकत्राित होए तथा कोनो संगठन में शमिल होए के अधिकार हइ।तथा केकरो कोनो संगठन में जबर्दस्ती शामिल ना करल जा सक हई।सब के अपन देश के सरकार में शामिल होए के अधिकार हई या त सीधे-सीधे या अपनस्वतंत्रता से चुनल प्रतिनिधी के माध्यम से।अपन देश के जनसेवा के उपयोग करे के अधिकार हई।के इच्छा ही सरकार के ताकत के आधार होब हुई।और इ समय-समय पर होबे वाला स्वतंत्र और निष्पक्ष चुनाव से होब हई। जेकर आयोजन गुप्त मतदान या फेर स्वतंत्र मतदान प्रक्रिया से होब हई।समाज के एक सदस्य होबे के नाते सब के सामाजिक सुरक्षा के अधिकार हई। साथ ही देश के आर्थिक, सामाजिक और सांस्कृतिक अधिकार के उपयोग के अधिकार हई जे ओकर व्यक्तित्व के विकास में सहायक होब हई। इ सब अधिकार के उपयोग, प्रयास तथा अन्तर्राष्ट्रीय सहयोग से संभव हो सके हई। जे ओ राष्ट्र के संसाधन और संगठन पर निर्भर कर हई।सब के काम करे के तथा रोजगार चुने के अधिकार हई । तथा बेरोजगारी से ओकर सुरक्षा के गारंटी भी। ई न्यायसंगत तथा सुविधाजनक परिस्थिति में भी काम करे के अधिकार हई।बिना कौनो भेदभाव के समान कार्य के खातिर समान वेतन के अधिकार हई।हर कोई जे काम कर हई ओके अपन तथा परिवार के लेल एक न्यायसंगत तथा उचित वेतन पावे के अधिकार हई ताकि उ सम्मानजनक जिंदगी बिता सके। एकर अलावे सामाजिक संरक्षरण के उ साधन के उपयोग करे के भी अधिकार हई जे ओकर वेतन में बढ़ोतरी कर सक हई।एकर अलावे अपन हित के सुरक्षा के लेल ट्रेड यूनियन बनाबे अथवा ट्रेड युनियन में शामिल होबे के अधिकार हई।सब के आराम तथा छुट्टी मनाबे के अधिकार हई। तथा काम के समय के भी उचित सीमा हई तथा समय-समय पर वेतन सहित छुट्टियो के उपभेग के अधिकार भी।सब के अपन तथा अपन परिवार के स्वास्थ्य और कुशलता के खातिर एक उचित स्तर पर जीवन यापन के अधिकार हई। बढ़िया जीवन-स्तर में ओकरा लेल भोजन, कपड़ा, घर तथा उचित चिकित्सा और जरूरी सामाजिक सेवा भी शामिल हई। एकर अलावे बेरोजगारील, बिमारी, अपंगता, बेधव्य, बुढ़ापा तथा ऐसन हालत जेकरा पर ओकर, नियंत्राण ना हई, ओ से सुरक्षा पावे के अधिकार हई।मातृत्व तथा बचपन के विशेष ध्यान और मदद पावे के अधिकार हई। सब बच्चा के, चाहे ओकर जन्म कानूनी शादी के तहत होएल होए अथवा बिना शादी के, सामाजिक संरक्षण प्राप्त करे के अधिकार हई।सब के शिक्षा प्राप्त करे के अधिकार हई। कम से कम प्राथमिक तथा बुनियादी शिक्षा त मुफ्त होए के चाहिये। तकनीकी और व्यवसायिक पढ़ाई सब के मिले के चाही तथा योग्यता के आधार पर उच्च शिक्षा पर सब के अधिकार होए के चाही।शिक्षा मानव व्यक्तित्व के विकास में सहायक होए तथा मानवाधिकार और बुनियादी स्वतंत्रता के प्रति आदमी सब में इज्जत के भावना के मजबूत करे। सब देश जाति और धार्मिक समूह के बीच आपसी समझ, सहनशीलता तथा भाईचारा एवं शांति की स्थापना के खातिर संयुक्त राष्ट्र के गतिविधियो के बढ़ाबे में सहायक हो।अभिभावक सब के अपन बच्चा के लेल सही शिक्षा चुने के भी अधिकार हई।सब के अपन समुदाय के सांस्कृतिक कार्यक्रम में हिस्सा लेबे के, कला के आनन्द उठाबे के, वैज्ञानिक प्रगति में भागीदार बने के तथा लाभ उठाबे के अधिकार हई।सब के अपन वैज्ञानिक, साहित्यिक और कलात्मक कृति जेकर ओ लेखन हए के नैतिक और मौलिक फायदा के संरक्षण के अधिकार हई।सब के इ घोषण में निर्धारित सब अधिकार और आजादी के सामाजिक और अन्तर्राष्ट्रीय स्तर पर पावे के अधिकार हई।सब के अपन समुदाय के प्रति कर्त्तव्य हई। जेकरा पूरा करके ही ओकर व्यक्तित्व के स्वतंत्रा और संपूर्ण विकास संभव हई।अपन अधिकार और आजादी के उपयोग कानून द्वारा तक कएल गेल सीमा के अन्तर्गत ही होना चाही ताकि हम दोसरो के अधिकार और आजादी के भी उचित सम्मान करि सकियै।एकरा से एक लोकतांत्रािक, समाज में नैतिक, कानून और व्यवस्था तथा जन-कल्याण के तथा जरूरत के हम पूरा कर सक हीये।ई घोषणा में लीखल कोई भी अनुच्छेद के मतलब इ ना हई, कि कोई राज्य समूह या व्यक्ति कोनो ऐसन गतिविधि में शरीक होए या कोई ऐसन काम करे जइसे अई में लिखल अधिकार और स्वतंत्रता ही नष्ट हो जाए।Ovegarataca 10 de diciembre 1948, icapiocajiaca oshequini caquintepae poneaguetanquitsica maasano quepatsipaequi. Icantajitiri "La Asamblea General de las Naciones Unidas". Iriojiaqueate capiocajianquitsi itigancanepae imajirotejia iriatimpa. Ivetsatacojiacaroqueate tioncanentsipae tioncanquitsica acaniqui paperiqui. Icanque ocameetsataque antajiaquero maasano ocatica itioncacotaqueca. Tee oncameetsateji inchoocataque tsaneapi tsatacaj ironeca. Aisa icanque ocameetsataque antioncajiaqueneri maasanovio caquintepae iguenquetsatsarequi iriatimpa intsaj iaquenij i te. Ocameetsataque avaraaquero quereocagueti ichoocajiguigueti caquinte ontaniqui iquintenipaequi, shicoipaequi, querocagueti. Ocameetsataquequeate antsatacaajiaqueri maasano agonoropae cantaguetanquitsica ocaniqui tioncanentsiqui, intsamajajiaqueronijite.Ariqueate aquejetavacaajiaca maasano. Anintajiaque anchoocajiaque cameetsa. Tee oncameetsateji iromperanajiacaji itsipapae, tee oncameetsatej iramataviij iacaj i, tee oncameetsatej i iraacaantsiitacaj i, tee oncameetsatej i irashimirintaj iacaj i. Aatogueti itsatiro maasano caquinte ocatica tioncanquitsica, aato achoocajigui cameetsa.Atsajiaque caaviji ocameetsamajaque ancavintsaajiaqueri itsipapae caquintepae. Irooquea cotanquitsi chooca atsipetacaaj iacarica i tsipapae. Teequeate oncameetsateji. Tee amejiguemparoji yantajiguica iriatimpa. Tee anintaj igueji inchoocaque catsimatashitacaj ineca arigueti anquenquetsajiaquero quejetaroca aninque antsavetacotanqueri Aapani Irioshi. Tee oncameetsateji irinijashinaj icaji. Ocameetsataque anquemisantajiaquero taaca opajitapae anintajiaqueca. Tee anintajigue inchoocaque catsimatimentacajironeca, iroguenti anintajiaque anchoocaque cameetsa, aatoquea ashoshoguitetimentiro taacaopajitapae. Aisa anintajiaque onchoocaguetaque ashecapae, avatsacaropae, maasano, aatonijite ashimampoancajiga.Atsajiaquequeate aisa ocameetsataque impigamentajiacaji irira majirontaguetatsica aisa coareta, maasano. Teequeate oncameetsateji incatsimatashicaji. Aisa arica incatsimatashij iacaj i itsipapae, ocameetsataque iramicaj iamaj irote, aatoquea yoguishinej iri catsimajiacajinemeca, mana irogameetsantavaqueri, aatoniji maasano acatsimatavacaga.Atsajiaquequea aisa ocameetsataque incavintsajavacaajiaquempa maasano caquinteguetatsica.Ariqueate aquejetavacaajiaca: chooca cameetsaguetatsica anintajiaqueca. Irootaquequea acapiocantajiacaca ocaniqui, aquenaguepojaque maasano guinteninintsipaequi. Icameetsajiaque maasano caquinte: tee oncameetsateji anaaqueri, tee oncameetsateji ashirontimentempari. Choocaqueate amejigaca aisaquea anintajiaqueca maasano: shirampari, manquigarentsi, maasano. Anintajiaque anchoocajiaque cameetsa onchoocaguetanaquenijite anintaguequeca.Aroguentiqueate itigancanejia agonoropae ontaniqui aguintenipaequi, acoraquepinijiaque acaniqui atsatacaavacaajica. Atsipajiacaca Naciones Unidas, maasano anintajiaque aguishinejajiaqueri maasano caquintepae icoacocaca aisa aguishineavacaajiaquempa cameetsaguetatsica amejiacaca. Tee oncameetsateji amperanajiguemparigueti itsipa.Ariqueate ocameetsataque antioncajiaqueneri maasano caquintepae ocatica anejaguequeca cameetsa. Ocameetsataque irimajiaquero maasano caquinte: tee oncameetsateji inchoocate tsaneaquemparineca.Irootaquequeate notioncantajiacaroca naatimpavioASAMBLEA GENERALocatica cantajiacajineca:"Quero Ancotavacaajiaquempani Maasano Caquinte Anchoocajiaqueniji Cameetsa" Choocaquea noncamantajiaquerica maasano caquintepae, querocagueti ichoocajiguigueti aisa querocagueti ocantagueta iguenquetsatsare iriatimpa. Ocameetsataque inquenquejaquero maasano caquinte ocatica notioncaqueca, incavintsajantajiaquemparica itsipapae. Aisaquea ocameetsataque antsatacaajiaqueri maasano caquintepae, querocagueti ichoocaguetigueti.Aquejetavacaajiaca maasano caquinte. Chooca aquenquejantaca maasano, chooca amejigaca, atsajiaque taaca opajitapae ocameetsataque antajiguica. Tee oncameetsateji iromperaperanajicaji, tee oncameetsateji irogashinoncajajiacaji. Jero cameetsatatsica aavacaj aiaquempa.Anintajiaque intsajiaquero maasano caquinte ocatica cameetsaguetatsica ationcacotaqueca. Tee oncameetsatej intsaneacotaquemparo. Aritari aquejetavacaajiaca, aato acantimentiri itsipapae: "Aato noguishinejimpi aviatimpa. Picantashitatiaca tee nogonorontempij i, ocantashitatiaca pitsino, aviatimpa manquigarentsi, ocantashitatiaca piguenquetsatsare, ocantashitatiaca piquemisanqueca, piponeacaquea otsipapaequi quepatsi, tee pashintajarantempaji, tee pimaj irontempaj i, tee pincameetsateji". Tee oncameetsatej i ancanquegueti ocaticapae, iroguenti ocameetsataque anquejetavacajaiaquempa maasano.Aisati, querocagueti aponeaca, querocagueti icocani imaj irontacagueti amaj irojiate, querocagueti ococani icantacaantaqueca aato itsaneacotapitsaj itaj iro oca tioncacotanquitsica. Arigueti irimajirontaquempa poneanquitsica jmm aisa iricatica choocatimocajica aato itsaneacotapitsatajiro ocatica.Tee oncameetsateji irimetojajitaji, tee oncameetsateji iroguiaashijitacaji, tee oncameetsateji irantsipetacaashijitacaji.Tee oncameetsateji irinoshicajitajeri caquinte romperanajiaquempariqueate incatsiquetacaantajiaquemparicate. Tee oncameetsateji incatsiquetacaaqueri teeca irininteji incatsiquete. Ocameetsataque irovegarajiqueri maasano catsiquetimotantatsica.Tee oncameetsateji inquemacatsicatacajaiqueri caquinte, aato aquejetacagari caarica caquintetatsi. Tee oncameetsatej i irishimampojancacajaiquempari, tee oncameetsateji impashiventacajaiquempari.Caquintetari anajiaque, aquejetavacaajiaca. Tee oncameetsateji incantajiacaji majirontatsica gobierno, coareta aisa joese: "Tee aviro caquinte. Tee pinquejetenaji naatimpa".Arimaja aquejetavacaajiaca. Ocameetsataque incavintsaj ajiacaj i maasano itigancanepae gobierno majirontatsica anquejetantajiaquemparica maasano itsipapae. Itioncacaanqueca majirontatsica amitacoj iacaj aatimpajia maasano. Tee oncameetsateji incantajiacajigueti, "Tee pincameetsateji aviatimpa tee pinquejetenaji".Chooca itioncacaanqueca majirojiatsica anquemisanqueca. Iroquetica pariacaroca opajita "constitución". Onchoocavetaquempa otsipapae "ley" aato avishiro "constitución". Maasano caquintej ia iraavej aque iraventaquemparo leyepae aisa "constitución". Inchoocaquegueti nintatsineca intsaneapitsacajiro, cameetsaquea incantacoventajiacajiqueate irira majirontaguetatsica. Tee oncameetsateji iroguishinejaqueri atsipetacaaj iacaj ineca.Teegueti onchoocateji antaqueca tee oncameetsateji iraashitanacaji coareta, tee oncameetsateji iroguiaashij itacaji. Aisa tee oncameetsateji iraashiitanacaji otsipaqui quepatsi.Choocagueti cantanquitsineca ochoocati caarica cameetsaguetatsica antaqueca, ocameetsataque inchoocate caarica catsimataj ineca, incoacotacaantaj iacaj i. Irira caarica catsimatatsi iriotaquequea iriomajaia icantajitica irira cantacovencajineca. Incoacocajigueti aato yaaveji apaniro irisenacaquempa, inquemavaqueronijite taaca nintanquitsine.Arigueti inchoocate caquinte intsavetacocaji incante: "Chooca yantaqueca poguijagueri", irooqueate cotanquitsi tee oncameetsatej i incantsitaquempagueti maj irontatsica: "Arimaja, chooca yantaqueca". Iroquetita incoacomaj acaj inquemisancaji aatimpa aisa itsipavio intsamaj atantaj iavaquempaca quero ococani maasano. Ocameetsataque intsajiaqueroqueate maasano agonoropae, aatonij ite yatsipetacaashitaji.Arigueti onchoocaque antaguetica caarica icantacoti amajirote, iroompaquea incancajigueti amajirQtepae tee oncameetsatej i ocatica antaguetaqueca, irooqueate cotanquitsi tee oncameetsateji incatsimatimencaj iro ocatica antsitacaca coramani. Pamenero, coramani antaquero tequerotagueti intioncacaanteroji. Ari oquejetaca, arigueti irogaaquero ovegaratagueti teegueti inquemisantaji teroj i tioncacotanquitsica "ley", aato ogaga coramanitica iroquetica yantaque tequerotagueti irogagueroji.Tee oncameetsateji irasereashijitacajigueti aatimpa aisa arijanitepaejaniqui, aisaquea tee oncameetsatej inquijashijipojemparogueti atsovironaquite irasereapojacaji. Tee oncameetsatej irampatsajavantashijitemparo antioncagueteca, aisa aato iticaacoj itiro. Aato acantacotashitaritsi itsipa, ishirontimentashijitaritsi. Ocameetsataque irivetsatacoventacaji irira amajirotepae, aisa onchoocataque tioncarentsi "ley" pigamencajineca.Cameetsavaeque anquenaguetanaque querocagueti ontaniqui aguepatsitequi. Tee oncameetsateji intsaneapitsaj icajiro.Aninquegueti oanaque otsipapaequi quepatsi, tee oncameetsateji inticaavaquempa amajirotepae. Aisaqueate aninquegueti ancoraquetajegueti ampiajegueti aguepatsitequi tee oncameetsateji intsaneapitsatajiro amaj irote.Ariguetiquea incatsimatashijiacaji agonoropae aatimpa ontaniqui aguepatsitequi ocameetsamajataque incavintsajaj iavacaj iqueate itsipapae caquinte ontaniqui iguepatsitequi iriatimpa.Irooqueate cotanquitsi arigueti antaquero caarica cameetsatatsica aguepatsitequi, aato aj iquej incavintsajaj iavacaj i itsipapae caquinte.Ocameetsataque agonorontaj iaquempari maasano savicajiatsica aguepatsitequi.Tee oncameetsateji incantashij itacaj i amaj irotepae: "Tee aviatimpa nogonorontempiji". Aisa tee oncameetsateji incancaj i: "Aato noguishinej impitsi pigonoronquempari itsipapae caquinte".Arigueti inquenquevaritapojaquegueti shirampari aisa manquigarentsi, iraavejaque irague aisaquea ocameetsaque inchoocataque irijanitepae. Tee oncameetsatej i incantajiqueri: "Tee pigonorontenaj i, aato paguitsi; ocantashita piquemisanqueca: aato paguitsi". Iroguenti manquigarentsi onquej etaquempari shirampari, aavejaque oncanqueri shirampari oninquegueti agueri; aisa arigue ti aaqueri onquejetaquempari aisa aavejaque oncanque oninquegueti ompishoncanajeri.Teegueti irininque shirampari irague aisa teegueti oninque manquigarentsi ague, tee oncameetsateji iromperanajiquempari iraavacaajiaquempa.Caaviji ocameetsamajati antsipajiaquempari arijanite aisa aguempeane, quisho oavacaaquempa quempeji. Amitacotavacaaquempa aatoniji atij aitavacaaj iga, ari inquejetaquempa iriatimpa majirontatsica iramitacoj iacaj aatoniji atijaitavacaga.Ocameetsataque irashintaguetaquempa maasano caquinte. Ocameetsaque irashintaquempa apaniropae aisa irininquegueti intsipajiaquempari itsipapae irashintajiaquemparo maasano.Tee oncameetsateji iraapitsatashitaquempari intati irajaararo.Ocameetsataque anquenquejero taaca opajitapae anintaj iaqueca aisa ocameetsataque antsarovenquempari Aapani Irioshi arigueti aninque. Tee oncameetsateji incatsimatimencajiro amajirote. Aninquegueti ancantashitatijajero aguemisanqueca, aisa ocameetsataque aato icantimentantiro. Ocameetsataque amajiaquero apaniro, aisa ocameetsaque antsipajiaquempari maasano agonoropae, aavejanquemparoca. Ocameetsaque antsatacaajiaqueri itsipapae, aisa antaquero inintacaacajica atsaroventajiacaca.Ocameetsataque anquenquejero taaca opajitapae anintaguequeca aisa ancamanqueri itsipapae; tee oncameetsateji incatsimatimencajiro aato yasereimentajiro taacaopajitapae anquenquejaque. Ocameetsataque antsatacaajiaqueri aisa choocajiatsica otsipapaequi quepatsi.Ocameetsataque ancapiocajiaquempa antsatacaavacaaj iaquempa. Tee oncameetsatej i incantimencajiro. Cotanquitsi aato iro acapiocashitimentari caquinte agashinoncaaqueri.Aatogueti ininti itsipa intsipatacaji aato aaveji asereguiri, aato amperatari.Ocameetsataque ancamanqueri amajirote taacaopaj itapae anintaj iaqueca irantaj jaqueca. Iroguenti ancamantamajaqueri aatimpa: teegueti anejeri aatimpa, ancoguiaqueri agonoro antigaranqueri incamantaj iaqueri iriatimpa.Chooca oshequi yantajiaqueca irira majirontatsica aisa itigarancanejia yamitacojiacajigueti. Ocameetsataque iramitacoj iacaji maasano, aquejetavacaaj iacatari.Tee oncameetsateji irimajirontashitaquempa amajirotepae, iroguenti ocameetsataque ancoguiaj iaqueri amajirontajiaquempaca. Maasano ancojaiaque avotataqueri. Ocameetsataque irishinejiacaji ampijitapiniquero ancanque quericaca aninqueca irimajirontacojiacaji. Ocameetsataque antioncaquero, tee oncameetsateji intsaque majirontatsica quericaca caarica nintatsi irimajirontempa aatonij i icatsimatiritsi.Ocameetsaque incavintsajavacaajiaquempa maasano choocaj iatsica iguinteniqui aisa otsipapaequi guinteninintsi, tee oncameetsateji irishimampoj ancaj iaquempa aparopae. Chooca acoacoj iacaca: asheca, ajaararo; anintaj iaque agonoropae ancavintsajaiaqueri; anintaj iaque aisa amaguetaquero amejigaca. Tee oncameetsateji intsaneapitsatajiro.Ocameetsataque onchoocaque querocagueti ancatsiquequeca iroca otsipa antaguequeca ocancaniqueate amanantanquemparoca acoacoguetacaca. Ocameetsataque ancoguiaquero aatimpa querocaca antapiniqueca, tee oncameetsateji incamancaji itsipapae taaca opajita antaguetaque. Iriraquea camanquerica catsiquej iatsica aato yatsipetacaashitari cameetsaniji irantajiaque. Irininquegueti itsipa onchoocaque irantane, ora cotanquitsi aatogueti ochoocati irantane, cameetsa iramiqueri itsipapae.Arigueti anquejetaquempari itsipapae ancatsiquejiaque, ocameetsataque irimoflcaraqueri quenapapana irovegarajiacajica.Arigueti ancatsiquete cameetsataque irovegaramajacaji irira acatsiquetaqueneca aatoniji atsipetashita intati aisa aatoniji yatsipejiaro itase arijanitepae jero aisa aguempeane. Ancatsiquevetaquempa cotanquitsi aatogueti imoncaratari quenanpapana arijanitepae cameetsa itsipa iramicaji.Incatsiquetacajaiacajigueti itsipa aato iticacagaji arigueti aninte ancapiocavacaajiaquempa cameetsaniji ancantajiaque irovegaramajaiacaji, irogueti ancantajiaque, "Nomagorejaquiteta tampatica", iroca otsipa ancantaj iaque.Ocameetsataque iroguishinejajiacaji catsiquetacaacajica amagorejajiaque. Tee oncameetsateji incatsiquetacaapinijiacaji ancantacoguitempani savincaguiteriqui. Cameetsa iroguishinejajiacaji amagorejajiaque apaniropae savincaguiteri, fiesta, aisa irovegarajiacaji oquejetaca acatsiquejiaque.Maasano anintajiaque asheca, avatsacaro, atsovironaquite aisa aavintarontsi. Arigueti ancatsiqueteneri itsipa ocameetsataque irovegaratacaji quenapapana avegaratantaquemparoca maasano acoacojiacaca aisa ocoacocaca aguempeane aisa arijanitepae. Aisa teegueti amatajeroji ancatsiquete, aisa arigueti anquenquevaritanaje ocameetsataque onchoocaque acoacojiacaca. Aisa ocameetsataque onchoocaque ocoacoj iacaca ora metoj acoro.Ocameetsataque ancavintsajamajaiaquero manquigarentsi choocatatsica orijanite aisa ancavintsajamaj aiaqueri chaajaniquiripae, maasano. Ari anquejetacaajiaquempari ancavintsajaqueri chaajaniquiripae jocacori, ari anquejetacaaj iaquempari itsipapae teeca irojocacojiguete.Ocameetsataque onchoocaque shicoi intsatacaantajitaquemparica maasano caquintepae. Arigueti inquijaque primariaqui, tee oncameetsateji irovegaraquero inquijantaquempaca shicoiqui. Ocameetsataque aisa intigarancaqueri inquijaque, tee oncameetesateji irisotogue irosati interoncanaquero primaria. Ocameetsataque onchoocaque otsipapae shicoi intsatantaquempaca agonoropae mecanica, agropecoaria, taacaopajitapae. Ocameetsataque onchoocate alsa Universidad inquijantempaca tsamajaqueroca tioncanentsi. Arica irovegaraquero iriatimpa irira quijajiatsica.Ocameetsataque ogamejiaqueri quijajiatsica shicoi intsatantaquempa quero incoquempa inchoocatantajiaquempaca cameetsa, incavintsajantajiaquemparica itsipapae aisa iriguishinejantaj iaquemparica itsipapae inchoocaque cameetsa. Caaviji ocameetsataque ancavintsaj aj iaqueri itsipapae, aavacajajiaquempa. Aato acatsimatashitaritsi coraquej iatsica otsipaqui quepatsi vetsatantaguetaroca otsipapae quenquetsatsarentsi. Aisa aato acatsimatashiguetari cantashitatiatsica itsinoqui, aisa irira caarica quejejiacajica iquemisanque. Ocameetsataque amitacoj iaqueri maasano caquinte, aavacaj aj iaquempa, anchoocajiaque cameetsa.Irira ashintarica irijanitepae iriotaque cantanquitsineca querocagueti intigancaqueri irijanitepae inquij antempaca shicoi.Cameetsataque irininquegueti caquinte intsipaj iaquempari igonorovio iramashaij iaque, irogueti intsamaroj iaque, irogueti irisoncataque, irogueti igantaguere, taacaopajitapae incantacoque. Tee oncameetsatej i intsaneapitsajitempari itsipa taaca coraquetanquitsine. Qcameetsavaeque irishinevenquemparo taacaopajitapae yantagueque iguinteniqui qu¿jecaroca shicoi interoncaquerogueti ipeacaacaca.Arigueti impeacaguemparo agonoropae taacaopaj itapae, aisa arigueti intioncaquero taacaopajitapae, iriotaquetarite ashintaroca. Irininquegueti, ocameetsataque irovegaratsiiqueri; tee oncameetsatej i incoshij iqueri.Ocameetsaque iroguishinejajiacaj iro amajirotepae ocatica ationcacotaqueca; tee oncameetsateji intsaneapitsacaj iro.Arigueti aninque anchoocajigue cameetsa, aato acantashitapinitari itsipapae incavintsajaj iacaj i aisa iramitacojiacaji. Iroguenti ocameetsataque ancavintsajaigueri iriatimpa, amitacojiaqueri. Anquejetacaaquemparoguetj ari anchoocaj iaque cameetsa.Ocameetsamajataque majirontatsica iramenamajatero querocaca cantanquitsica tioncacotanquitsica "ley", irootaquequea impampiatanaque. Irootaquequeate anchoocatantajiaquempaca cameetsa aatoniji asereavacajajaja acaniqui aguintenijiaqui aisa apaniropae guinteninintsi querocagueti incoguiajiaque imaj irote.Ocameetsamajataque ampampiatero ocatica tioncacorentsi ocanqueca, aatoquea yogaashitaro acantajiaqueca. Ocameetsataque maasano ocatica aguishinejajiaqueri itsipapae, irooqueate cotanquitsi tee oncameetsateji iranquero caarica anintacajajiguiri maasano acapiocaventajiacaca.Ocameetsataque amoncarajiaquero maasano ationcajiaqueca ocatica. Tee oncameetsateji intsaneapitsacajiro amajirotepae aisa agonoropae. Ocameetsataque aguishinejajiaqueri maasano caquinte inchoocajiaque cameetsa.Ko e me’a ‘i he mahino ko e ngeia fakaenatula pea mo e tatau mo ta’eue’ia ‘a e ngaahi totonu ‘a e kotoa ‘o e kau memipa ‘o e famili ‘o ha’a tangata ko e fakava’e ia ‘o e tau’ataina, fakamaau totonu mo e melino ‘i he mamani,Peako e me’a ‘i he mahino ko hono li’ekina mo ta’efaka’apa’apa’i ‘a e ngaahi totonu ‘a e tangata kuo iku ki he ngaahi ‘ulungaanga fakapapeliane ‘a ia na’a ne faka’ita’i ‘a e konisenisi ‘o e tangata pea toki a’usia ‘a e mamani ‘oku tali fiefia ai ‘ehe fa’ahinga ‘o e tangata ‘a e tau’ataina ‘o e lea, mo e tui faka’atamai pea mo e tau’ataina mei he nofo tailiili mo e nofo tukuhausia ke nau hoko ko e tumutumu ia ‘o e faka’amu ‘a e kakai fakalukufua,Peako e me’a ‘i he ta’etoeveiveiua ‘a e fiema’u, koe’uhi ke ‘oua na’a toe kouna ‘a e tangata, ‘i ha’ane ‘aliaki faka’osi, ke ne ngaue’aki ‘a e ‘ulungaanga angatu’u ke ne fakafepaki’i ‘aki ‘a e pule fakamalohi mo fakaaoao, ke malu’i ‘a e ngaahi totonu ‘a e tangata ‘aki ‘a e pule fakaleveleva ‘a e lao,Peako e me’a ‘i he fu’u fiema’u ke paotoloaki mo fakatupulekina ‘ a e ‘ulungaanga fakakaume’a ‘i he vaha’a ‘o e ngaahi pule’anga,Peakoe’uhi kuo ‘osi hanga ‘e he kakai ‘o e Pule’anga Fakatahataha ‘o Mamani ‘o toe fakamamafa’i ‘i hono Siate ‘a ‘enau tui ‘i he ngaahi tefito’i totonu ‘a e tangata, pea ‘i he ngeia mo e mahu’inga ‘o e mo’ui ‘a e tokotaha kotoa pe, pea ‘i he tatau ‘a e ngaahi totonu ‘a e kakai tangata pea mo e kakai fefine, kuo nau tukupa ai ke nau paotoloaki ‘a e fakalakalaka fakasosiale ‘oku laka mo taimi mo e tukunga ‘o e mo’ui ‘oku toe lelei ange ‘i he funga ‘o ha tau’ataina ‘oku toe falahi ange,Peakoe’uhi kuo tukupa ‘a e ngaahi Pule’anga Memipa ke nau ngaue fetokoni’aki mo e Pule’anga Fakatahataha ‘a Mamani ki hono paotoloaki fakamamani lahi ‘a e faka’apa’apa’i mo hono ngaue’aki ‘o e ngaahi totonu ‘a e tangata mo e ngaahi tau’ataina tefito,Peakoe’uhi ‘e toki kavekavea’u ‘a e tukupa ni ‘okapau ‘e hu’ufa taha ‘a e a’usia ‘o e ngaahi totonu mo e ngaahi tau’ataina ni,Ko ia ai kuo tu’utu’uni ‘e heFakataha Kakato ‘o e Pule’anga Fakatahataha ’a MamaniKo eTala Fakahaha Faka’univeesi ‘o e Totonu ‘a e Tangata ko ‘eniko e tukunga ngaue fakalukufua ma’ae kakai kotoa pea mo e kotoa ‘o e ngaahi pule’anga, pea koe’uhi ‘oku fiema’u ‘a e tokotaha kotoa pe pea mo e katoa ‘o e ngaahi kupu ‘o e sosaieti, ‘i he’enau manatua ‘a e Tohi Fakahaha ni, ke nau feinga ‘i he funga ‘o e ako’i mo e fakahinohino ke paotoloaki ‘a e faka’apa’apa’i ‘o e ngaahi totonu mo e ngaahi tau’ataina ko ‘eni, pea ‘i ha founga fakaonopooni, fakalotofonua pe fakavaha’apule’anga ke fakapapau’i fakamamanilahi mo ta’eveiveiua hono tokangaekina’i mo ngaue’i kinautolu ‘i he vaha’a ‘o e kakai ‘o e ngaahi Pule’anga Memipa pea ‘i he vaha’a ‘o e kakai ‘o e ngaahi vahe fonua ‘oku nau kei pule’i fakakolonia.Ko e kotoa ‘o ha’a tangata ‘oku fanau’i mai ‘oku tau’ataina pea tatau ‘i he ngeia mo e ngaahi totonu. Na’e fakanaunau’i kinautolu ‘aki ‘a e ‘atamai mo e konisenisi pea ‘oku totonu ke nau feohi ‘i he laumalie ‘o e nofo fakatautehina.‘Oku ‘a e tokotaha kotoa pe ‘a e kotoa ‘o e ngaahi totonu mo e ngaahi tau’ataina kuo hiki ‘i he Tala Fakahaha ni ‘o ‘ikai ha fa’ahinga fakafaikehekehe’i ‘o tupunga he matakali, lanu, tangata pe fefine, lea, tui faka’otua, fakakaukau fakapolitikale pe fakakaukau ‘oku kehe, tupu’anga fakafonua pe fakasosiale, koloa, tu’unga ne fanau’i mai ki ai pe ko ha fa’ahinga tu’unga pe.‘Ikai ko ia pe ka ‘e ‘ikai ha fakafaikehekehe’i ‘o makatu’unga ‘i ha tu’unga fakapolitikale, fakalao pe fakavaha’apule’anga ‘o e fonua pe vahe fonua ‘oku ha’u mei ai ‘a e taha ko ia ‘o tatau ai pe pe ‘oku tau’ataina, pule kehea, kolonia, pe ko ha fa’ahinga pule ‘oku ne fakangatangata ‘a e tau’ataina ‘a e fonua mo hono kakai.‘Oku ‘a e tokotaha kotoa pe ‘a e totonu ke ne mo’ui, ke tau’ataina ‘a ‘ene ngaue’aki hono taimi mo malu ‘a ‘ene mo’ui mo hono sino.‘E ‘ikai ke ngofua ke nofo popula pe hopoate ha taha; kuopau ke ta’ofi ‘a e nofo popula pea mo e fefakatau’aki ‘o e kau popula ‘i hono ngaahi fotunga kotoa pe.‘E ‘ikai ke ngofua ke fakamamahi’i pe ngaahi kovi’i ha taha hange ha monumanu, pe tautea’i mo tamalaki ‘i ha tukunga ta’e’ofa fau.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke lau mo tokangekina’i ‘i he potu kotoa pe ko e tangata pe fefine, ‘i he ‘ao ‘o e lao.‘Oku tatau ‘a e tokotaha kotoa pe ‘i he ‘ao ‘o e lao pea ‘oku ‘i ai ‘a ‘ene totonu ‘o ta’efilifilimanako ke malu’i tatau ‘e he lao. ‘Oku tatau ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke malu’i mei ha fa’ahinga filifilimanako ‘a ia ‘oku ne fakafe’atungia’i ai ‘a e Tala Fakahaha ni pea mei ha fa’ahinga faka’ai’ai ke fakafilifilimanako’i pehee ni.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ki ha totongi huhu’i ‘oku taau mei ha ngaahi fakamaau’anga fe’unga fakalotofonua koe’uhi ko ha ngaue ta’etaau na’e fai ki ai ‘o fakafe’atungia’i e ngaahi tefito’i totonu kuo foaki ma’ana ‘e he konisitutone pe ko e lao.‘E ‘ikai ke ngofua ke puke pe fakahu pilisone ta’efakalao, tauhi pilisone ta’efakalao pe fakahee’i ta’efakalao ha taha.‘Oku ‘a e tokotaha kotoa pe ‘a e totonu tatau ki ha fakamaau’i ‘oku taau mo ‘ilo ki ai ‘a e kakai ‘i ha fakamaau’anga ‘oku tau’ataina mo ta’efilifilimanako ‘a ‘ene ngaue ki hono fakapapau’i ‘a ‘ene ngaahi totonu mo hono ngaahi ngafa pea pehe ki he ngaahi hia kuo faka’ilo kiai ‘ehe pule’anga.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe kuo faka’ilo ‘ehe pule’anga ki ha hia, ke ne tali tonuhia kae ‘oua kuo fakamo’oni’i ta’eveiveiua ‘oku halaia ‘o fakatatau ki he lao ‘i ha hopo ‘oku ‘ilo ki ai ‘a e kakai pea ne foaki kiate ia ‘a e ngaahi faingamalie kotoa pe ‘oku fiema’u ke ne taukapo’i mo malu’i ia.‘E ‘ikai ke ngofua ke fakahalaia’i ha tokotaha na’e faka’ilo ‘ehe pule’anga ki ha hia ‘o makatu’unga ‘i ha ngaue na’a ne fai pe ko ha ngafa na’e ‘ikai ke ne fai ‘okapau na’e ‘ikai ke lau ko e hia ‘a e ‘ulungaanga ni ‘i he ‘ao ‘o e lao fakalotofonua pe lao fakavaha’apule’anga ‘i he taimi ko ia na’e fakahoko ai ‘a e ‘ulngaanga ni. Pea ‘e ‘ikai foki ke ngofua ke hilifaki ki ha tokotaha ha tautea ‘oku mamafa ange ‘i he tautea na’e tuha mo e hia ni ‘i he taimi na’e fakahoko ai ‘a e ‘ulungaanga ni.‘E ‘ikai ke ngofua ke fai ha kaunoa pe fakamalohi ta’efakalao ki ha tokotaha, ‘i ha’ane me’a fakafo’ituitui, pe ko hono famili, hono ‘api, ‘ene fetu’utaki, pe ko hono fakamele’i hono langilangi mo hono ongoongo. ‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke malu’i ia ‘ehe lao mei he ngaahi kaunoa pe fakamalohi pehe ni.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke tau’ataina ‘a ‘ene fe’alu’aki mo ‘ene nofo ‘i loto ‘i he ngaahi kau-‘a-fonua ‘o e Pule’anga takitaha.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke fononga atu mei ha fonua pe, ‘o kau ai ‘a hono fonua, pea ke toe foki ki hono fonua.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne kumi pea ke ne ma’u ‘i ha ngaahi fonua kehe ha hufanga mei hano fakatanga.‘E ‘ikai ke ngofua ke ngaue’aki ‘a e totonu ko ’eni ‘i ha ngaahi faka’ilo ‘oku makatu’unga ta’eveiveiua mei ha ngaahi hia ‘oku ‘ikai fakapolitikale hono natula pe ko ha fa’ahinga ‘ulungaanga ‘oku fehangahangai pea mo e ngaahi taumu’a mo e ngaahi tefito’i mo’oni ‘o e Pule’anga Fakatahataha ‘a Mamani.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne hoko ko e tangata’i fonua ’o ha fonua.‘E ‘ikai ke ngofua ke to’o ta’efakalao ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne hoko ko e tangata’i fonua ‘o ha fonua pe ko hano faka’ikai’i ‘a ‘ene totonu ke liliu ‘a e fonua ‘oku fie tangata’i fonua ai.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tangata mo e fefine kotoa pe kuo ta’u motu’a fe’unga, ke mali pea fa’u famili ‘o ‘ikai fakangatangata tu’unga he matakali, tangata’i pe fefine’i fonua pe tui fakalotu. ‘E tatau tofu pe ‘a ‘ena ‘u totonu katoa ‘i he’ena mali, lolotonga ‘ena mali pea ’i ha vete ‘o ‘ena mali.Ko e mali ‘e toki fakahoko pe ‘i ha felotoi tau’ataina mo kakato ‘a e ongo me’a teu mali.Ko e famili ko e ‘iuniti fakakulupu tefito mo fakaenatula ia ‘o e sosaieti pea ‘oku totonu ke malu’i ia ‘e he sosaieti pea mo e Pule’anga.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne ma’u koloa fakafo’ituitui pe ‘i ha founga fakakautaha mo ha ni’ihi kehe.‘E ‘ikai ke ngofua ke fa’ao ta’efakalao ha koloa ‘aha tokotaha.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ki he tau’ataina ‘o e fakakaukau, konisenisi mo e tui fakalotu; ‘oku kau ‘i he totonu ni ‘a e tau’ataina ke liliu ‘a ‘ene tui fakalotu pe tui faka’atamai, pea mo e tau’ataina ‘i ha founga fakaeia pe ‘i ha fengaue’aki mo ha ni’ihi kehe, ‘i ha founga ‘oku ‘ilo ki ai ‘a e kakai pe ‘oku fakafo’ituitui pe, ke ne fakae’a ‘a ‘ene tui lotu, pe ko ‘ene tui faka’atamai, ‘aki ‘a e akonaki, ngaue, ouau pe fakamanatu.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ki he tau’ataina ‘a ‘ene faka’uhinga mo ‘ene lea; ‘oku kau ‘i he totonu ni ‘a e tau’ataina ke ne puke ma’u ki he‘ene faka’uhinga ‘o ta’euesia pea ke ne fekumi, ma’u mai mo tufaki atu ha ngaahi fakamatala mo e ngaahi fakakaukau ‘o fou ‘i he mitia ‘o tatau ai pe ki ha ngaahi ‘a vahevahe.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke tau’ataina ‘ene kau ki ha fakataha’anga pe kautaha ‘oku melino.‘E ‘ikai ke ngofua ke fakamalohi’i ha taha ke ne kau ki ha kautaha.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne kau ki he founga ‘oku pule’i’aki hono fonua pe ko e pule’anga hono fonua ‘i ha founga fakahangatonu pe ‘oku fou ‘i ha kau fakafofonga na’e fili’i ‘i ha founga tau’ataina.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu tatau ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne ma’u faingamalie mei ha sevesi pe ngaue ‘oku fakalele ‘e he pule’anga hono fonua.Ko e loto ‘o e kakai ko e makatu’unga ia ‘o e mafai ‘o e pule’anga: ‘e fakaha ‘e he kakai honau loto ‘i ha fili lakanga ‘oku toutou fai pea ta’eveiveiua ‘o ngaue’aki ‘a e founga fili ‘oku fakauuniveesi pea ‘oku ne fakamahu’inga tatau tofu pe ‘a e tangata mo fefine pea ‘e fakahoko ia ‘i ha founga ‘oku fakapuliki ai ‘a e fili fakafo’ituitui pe ‘i ha founga fili ‘oku tau’ataina tatau.Koe’uhi ‘oku memipa ‘a e tokotaha kotoa pe ‘i he sosaieti, ‘oku ‘i ai ‘a ‘ene totonu ke malu fakasosiale pea ‘oku ‘i ai ‘a ‘ene totonu ke ne a’usia, ‘i he funga ‘o e feinga ‘a e pule’anga mo e fetokoni’aki fakavaha’apule’anga ‘o fakatatau ki he founga ‘oku fakalele ‘aki ‘a e Pule’anga pea mo e koloa ‘a e Pule’anga, ‘a e ngaahi totonu faka’ekonomika, fakasosiale mo anga fakafonua ‘oku ‘ikai malava ke li’aki koe’uhi ko hono ngeia pea mo hono fakatupulekina tau’ataina ‘a hono ‘ulungaanga, sino, ‘atamai mo e laumalie.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne ngaue, ke ne fili tau’ataina ‘a e ngaue totongi ‘oku fie ngaue ai, ki ha ‘atakai fakangaue ‘oku taau pea kau lelei ki ai pea ke malu’i mei he taimi ‘e ‘ikai ke kei malava ke kei ngaue totongi ai.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ‘o ‘ikai fakafilifilimanako, ki he vahenga tatau mei he ngaue tatau.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha ngaue kotoa pe ki ha vahenga ‘oku totonu mo fe’unga ke ne lava ‘o fataki ha tu’unga mo’ui lelei ‘o’ona mo hono famili ‘oku taau mo e ngeia fakaetangata pea ke langolango ‘aki, ‘oka feima’u, ha ngaahi founga fakamalumalu fakasosiale makehe.(4)‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne fokotu’u pea kene kau ki he ngaahi kautaha ‘iunioni ‘a e kau ngaue koe’uhi ke malu’i ‘ene ngaahi totonu.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne ma’u ha taimi malolo mo fakalelei ‘atamai ‘o kau ai mo e fakangatangata ‘o e ngaahi houa ngaue pea ke ne toutou ma’u ha ngaahi ‘aho malolo mei he ngaue kae kei ma’u vahenga pe.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ki ha tukunga mo’ui ‘e tuha mo e mo’ui lelei mo e lelei ‘a’ana mo hono famili, ‘o kau atu ki ai ‘a e me’atokoni, vala, fale nofo’anga, me’a fakafaito’o pea mo e ngaahi tauhi fakasosiale ‘e fiema’u, pea mo e totonu ke malu’i ia ‘i ha taimi ‘e ‘ikai kei malava ‘o ngaue totongi ai, puke, faingatamaki fakaesino, pekia ‘a e hoa, to’ulekeleka pe ko e ‘ikai ke ‘i ai ha ma’u’anga mo’ui kehe ‘i ha ‘atakai ‘oku ‘ikai ke ne mapule’i.‘Oku totonu ke fai ha tokanga mo e tokoni makehe ki he tu’unga ‘o e ngaahi fa’ee mo e longa’i fanau. ‘Oku totonu ke malu’i fakasosiale ‘a e longa’i fanau kotoa pe ‘o tatau ai pe pe ko e fanau mali pe fanau tu’utamaki.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne ako. Ko e ako ‘oku totonu ke ta’etotongi ‘i he tu’unga ako lautohi pea mo e ngaahi tu’unga ako tefito. ‘Oku totonu ke fakamalohi’i ‘a e ako lautohi. ‘Oku totonu ke fakafaingamalie’i ‘a e ako faka-tekinikale mo e ako faka-ngaue pea ko e ako ‘oku ma’olunga ange ‘oku totonu ke tatau ‘a e faingamalie ki he tokotaha kotoa pe ke nau a’usia ‘o makatu’unga ‘i he lelei taha.‘Oku totonu ke fakataumu’a e ako ki he fakalakalaka fakalukufua ‘o e ‘ulungaanga, sino, ‘atamai mo e laumalie ‘o e tangata pea mo hono fakaivi’i hono faka’apa’apa’i ‘o e ngaahi totonu ‘a e tangata mo e ngaahi tau’ataina tefito. ‘Oku totonu ke ne patoloaki ‘a e femahino’aki, fekataki’aki mo e ‘ulungaanga fakakaume’a ‘i he vaha’a ‘o e ngaahi pule’anga, ngaahi kulupu fakamatakali pe fakalotu pea ke ne fataki ‘a e ngaahi ngaue ‘a e Pule’anga Fakatahataha ‘a Mamani ki hono tauhi ‘o e melino.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ta’euesia ‘a e matu’a tauhi fanau ke nau fili’i ‘a e founga mo e fa’ahinga ako ‘e ako’i ‘aki ‘enau fanau.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu tau’ataina ‘a e tokotaha kotoa pe ke ne kau atu ki he to’onga mo’ui fakafonua tukufakaholo ‘a e komiuniti pea ke ne laukau ‘i he ngaue fakamea’a mo fakasanisani pea ke ne ‘inasi ‘i he ngaahi fakalakalaka fakasaienisi mo hono ngaahi ola lelei.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke malu’i ‘ene ngaahi totonu fakalaumalie mo fakamatelie tupu mei ha ngaue fakasaienisi, fakafa’utohi, ta’anga, hiva, kupesi fakamea’a na’a ne fa’u.‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ki he fatu’anga fakasosiale mo fakavaha’apule’anga ‘a ia te ne ma’u kakato ai ‘a e ngaahi totonu mo e ngaahi tau’ataina kuo fokotu’u atu ‘i he Tohi Fakahaha ni.‘Oku ‘i ai ‘a e ngaahi ngafa ‘a e tokotaha kotoa pe ki he komiuniti ‘a ia ko e ‘e malava ke fakalakalaka tau’ataina mo fakalukufua ai hono ‘ulungaanga, sino, ‘atamai mo e laumalie.‘I he’ene ngaue ‘aki ‘ene ngaahi totonu mo ‘ene ngaahi tau’ataina kuopau ke faipau ‘a e tokotaha kotoa ki he ngaahi fakangatangata kotoa pe ‘a ia kuo tu’utu’uni ‘e he lao koe’uhi ko hono malu’i ‘a e tu’unga ‘oku tokangaekina’i mo faka’ap’apa’i ‘aki ‘a e ngaahi totonu mo e ngaahi tau’ataina ‘o e kakai kehe pea ke a’usia ‘a e ngaahi fiema’u ‘oku taau mo e mo’ui fakalaumalie, uouongataha pea mo e lelei fakalukufua ‘a e sosaieti ‘oku temokalati.‘I hono ngaue’i ‘o e ngaahi totonu ni mo e ngaahi tau’ataina ni, ‘e ‘ikai pea ‘e ‘ikai ke ngofua ke ngaue ‘aki ha founga ‘oku fehangahangai mo e ngaahi kaveinga mo e ngaahi tefito’i mo’oni ‘a e Pule’anga Fakatahataha ‘a Mamani.‘E ‘ikai ke ngofua ke faka’uhinga’i ha me’a ‘oku ‘asi ‘i he Tohi Fakahaha ni ke taku ai ’oku ‘aha Pule’anga, kulupu pe ‘aha tangata fakafo’ituitui ha totonu ke ne kau ‘i ha fa’ahinga ngaue pe ke ne fakahoko ha ‘ulungaanga ‘oku fakataumu’a ki hano fakata’e’aonga’i ha konga ‘o e ngaahi totonu mo e ngaahi tau’ataina kuo fokotu’u atu heni.10 kintati, diciembre nantuti, 1948 musachtin apu ainau iruntrar, tu aarmi tusar, nunia aarar mash nungkanam pujuinau angkan pengker pujusarti tusar aararmiayi.Nu aarmauka aints ainau mash ausarti tusar ju papinum aarmawaitai. Nu aarmauka umisar, apu ainau iruntrar chichainak: Iinu nungkarin nu aarmauka mash escuela iruntramunam pacbitsuk ausartinuitai, tura nuna pachisar chichasartinuitai, tura tu awai tusar nekamtikiawartinuitji, tiarmiayi.Aints Mash Tu Pujusarti Tusar NintimjiAints ainau mash pengker pujusartas wakerinawai. Aints ainauti mash metek ainaji. Tu nintimsar pujakrikia chikich ainaun wait wajaktinka susashtinuitji. Antsu mash metek nuwanmaya akiinau asar, maanitsuk pengker nintimsar pujustinuitji. Nekas tu awai tusar nekaji. Tura waininayat nuna nintimtsuk aints ainau chikich ainaun pengke pase awaju weenawai. Tura asaramtai mash nungkanmaya ainau nuna nintimsar: Nuka pengke paseyaitai, tinawai. Turasha aints ainautikia ii wakeramurisha paan etserkatasar wakeraji. Nuniasha ji wakerajina nuke nintimratasar wakeraji. Turasha angkan pengke shamtsuk tura yumatsuk pujustasar wakeraji. Mash nungkanmaya ainauka tu pujustasar wakerinawai. Nekas tu awai tusar nekaji.Aints angkan pengker pujustatkama tujintak: Wisha iturkatjak. Apu ainau wina yaintsuk pachichamtaisha, wina pase awajtinamtaikia wiki maaniktinuitjai, tawai. Tu tinau asamtai apu ainau: Atsa, maanitsuk pujustaram, antsu angkan pujustaram tusar yaingkiartinuitai. Nekas tu awai tusar nekaji.Tura asar chikich nungkanmaya ainaujai maanitsuk pengker nintimtunisar wainaikiami taji. Nekas tu awai tusar nekaji. Apu ainau iruntramunam aints tu pujusarti tinu asar, ataksha chichainak: Aishmang ainausha, tura nuwa ainausha mash metek pengker awajnaisatnuitji tusar nekasar mash metek tu nintimkurkia, angkan shamtsuk pengker nintimsar pujustinuitji. Tura asar aints ainau iruntrar maanitsuk timia pengker pujusarti tusar wakeraji. Turasha angkan pengkej yumatsuk pujusarti tusar wakeraji. Nuka nekas pengkeraitai, taji.Tura chikich nungkanmaya ainauka iruntrar: Apu iruntramunam tiarmia nunaka turatnuitji, mash tiarmiayi. Apu ainau mash nungkanam pujuinau ni aintsri ainaun pengker wainkar: Mash metek nintimtunisar maanitsuk tura shamtsuk angkan pengker pujusarti, taji. Nuka nekas pengkeraitai, taji.Aints mash metek nuwanmaya akiinau asar, angkan pengker nintimsar pujusartinuitai. Tura asaramtai aints ainau nuna nekaawarti tusar, turasha iijai metek pengker nintimtunisar pujusarti tusar, aints mash ju etserkamun antukarti tusar wakeraji.Tura asar:Apu Ainau Iruntrar Pujuinamtai Mash Nungkanam Pujuinau Angkan Pengker Pujusarti Tusar Ju AarmaukaNintimrarti Tusar Wakeraji.Ju aarmauka pengke kajinmatsuk juun ainausha tura uchi ainausha nuimiarartinuitai. Mash nungkanmaya ainau nuwanmaya akiinau asaramtai mash metek yaingtinuitai. Tura asar mash metek angkan pengker pujusartinuitai. Mash nungkanmaya apu ainausha ju aarmaunaka aints ainau umikiarat tusar, ni aintsri ainaun wainkartinuitai.Aints ainauti mash metek nuwanmaya akiinawaitji. Turasha angkan pengker pujusmi tusar akiinawaitji. Aintstikia mash ji nintijai paan nintimratnuitji, turasha pengker aa nu nekaatnuitji. Turasha pase aa nusha nekaatnuitji. Turasha ji pataachiri ainaujai pengker nintimtunisar pujaj ina nunisrik chikich ainauj aisha pengker nintimtunisar pujustinuitji.Mash nungkanmaya aishmang ainau tura nuwa ainausha, shuwin aints ainausha, tura ingkis ainausha, niish niish chichainayatang, tura ni Yusrin niish niish seainayatang, tura apu ainauncha niish niish umirin ainayatang, tura metekchau nintiminayat, tura kuikiartin ainayatang, tura kuikiartichu ainayatang, tura apu uchiri akiinayatang, tura inati uchiri akiinayatang, maanitsuk tura shamtsuk angkan pengker pujusarti tusar, mash nungkanmaya ainau ju aarmaunaka umikiartinuitai.Nuniasha mash nungkanmaya ainau ni apurin umirinau asar, maanitsuk tura shamtsuk angkan pengker pujusarti tusar ju aarmaunaka umikiartinuitai.Aints kichkisha maashtinuitai. Turasha aints kichkisha karsernum nangkami engkeashtinuitai. Turasha aints kichkisha nangkami awatrashtinuitai.Aints ni inatirin akitsuk nangkami inarchatnuitai. Turasha aints angkan pujustas wakeraunka nangkamikia inarchatnuitai. Turasha aints ni inatirinka chikichnumka surukchatnuitai.Aints ainaun nangkamikia awatrashtinuitai. Turasha wait wajaktintrincha nangkamikia susashtinuitai. Turasha chikich ainaun wishikrami tusar misu kuinkashtinuitai.Aints chikich ainaun pase awajinamtaikia mash nungkanmaya apu ainau nuna turacharti tusar yaingkiartinuitai.Aints mash metek nuwanmaya akiinau asaramtai, apu ainausha mash metek yaingkiartinuitai. Aintsun pase awajinamtaikia, apu ainau nu aintsun awatrartinuitai. Aints chikich aintsun pachis chichaak: Nuka mianchawaitai. Iikia metekchau ainiaji, tamatikia apu ayaak: Atsaj, nuka amijai metekaitai, titinuitai.Aints chikich ainaun pase awajinamtaikia, apuka nu pase awasamurin tenap nekaatnuitai, tura nekau asa, nu aintsun yaingtinuitai.Aints kichkisha nangkamrikia achikchatnuitai, turasha nangkamrikia karsernumka engkeashtinuitai, turasha nangkamrikia ninu nungkarinia jiikchatnuitai.Aints chikich aintsun pachis: Nuka tunau turuayi tamatikia, apu ainau nu aintsun jiisar pengker anturkatnuitai. Turasha ni turamurin mash pengker nekaawar nangkamiar: Nuka tunau turuayi, tinamaitiat nu aintsnaka awatsuk akupkatnuitai.Aints chikich aintsun pachis: Nuka tunau turuayi tamatikia, apu nu aintsu tunau turamurin pachis iniastinuitai. Apu iniamtai, chikich ainausha: Nu nekaami tusar iruntrartinuitai. Turasha nu aintska ni tunau turamurin pachis: Tu turamjai tusa etserkatnuitai, turasha ni ai mkatatkama yumatkamtaikia chikich aintsun: Chichartusta tamati, nu aints chichaamtai antuktinuitai. Turam nu aintska nekas Gobierno chichame umirkachiash tusar nekaatasar pujuinai, nu aintska tunaachawa nunisang pujau wainkatnuitai. Turasha awatrashtinuitai.Aints Gobierno chichamen umirak pujamtaikia, nangkamikia awatrashtinuitai. Turasha Gobierno papi aarmauri jiisar, aints tunau turamtai, karsernum waruta nantua pujustatua tusar, tura kuikiasha warutmak akimiaktinuita tusar nekaatnuitai. Turasha Gobierno aarmauri nangkamasrikia nukapka karsernum engkeashtinuitai. Turasha nu aarmau nangkamasrikia nukapka kuikiasha akikti tusarkia tichatnuitai.Nurinuri tsangkamachmataikia aints kichkisha ni jeen wayaashtinuitai, turasha ni weari ainauncha pachitskeka takaschatnuitai. Turasha ni warinchuri ainauncha takaschatnuitai. Turasha ni kartarin j iischatnuitai. Turasha niin pachis wait chichamnasha etserkashtinuitai. Nuna turinaunka, Gobierno kastikun susatnuitai.Aints mash ninu nungkarin pachitsuk wekaasartinuitai. Turasha ninu nungkarin tuni pujutan wakerawa nuni pujustinuitai.Aints mash ninu nungkarinia pachitsuk jiinkitnuitai. Turasha chikich nungkanmaya jiinkitnuitai. Turasha ninu nungkarincha pachitsuk waketkitnuitai.Aints ainau nangkamiar chikich aintsun kajerinak pujuinamtaikia, nu aintska ninu nungkarinia jiinkitas wakerakka turuatnuitai. Turasha chikich nungkanam pujustas wakerakka pachitsuk nuni pujustinuitai.Antsu chikich ainaun pase awajuka apu ainau wina awaturai tusa, ninu nungkarinia jiinkishtinuitai, tura chikich nungkanmasha tupikiakchatnuitai.Aints mash ninu nungkarin akiinau asar nu nungkanmaya aints ainawai. Tura asaramtai nu nungkanmaya Gobiernori ni aintsrin yaingtinuitai.Aints nu nungkanam akiinau asamtai, Gobiernori: Ameka ju nungkanúiaya ainchawaitme tichatnuitai. Turasha chikich nungkanam pujustas wakerakka, nu aintsun: Ameka nu nungkanam wechatnuitme, tichamnawaitai.Aishmang natsaka nuwa nawantan nuwatkatnuitai, shuwin aints ainau, tura ingkis ainausha, chikich nungkanmaya ainausha pachitsuk nuwan nuwatkatnuitai. Turasha ni Yusrin niish niish seainayatang pachitsuk nu nuwancha nuwatkatnuitai. Tura uchincha yajutmartinuitai. Aishmang ainau, tura nuwa ainausha metek nuwanmaya akiinau asar, aishmangsha tura nuwasha mai wakeruninakka nuwatnaikiartinuitai. Turasha ni nuwarinka awatrashtinuitai. Turasha nuwa aishrin pase awasashtinuitai. Turasha nuwa ningki wakerak, aishrin ajapa ukuki, itur pujustaj tusa, turasha tuning pujustaj tusa, ningki nintimratnuitai.Aishmangsha nuwasha mai wakeruninau asar nuwatnaikiartinuitai. Nuwa aishmangnasha tsuutakka ninumtsuk pujustinuitai.Aints ni nuwarin nuwatak, uchirin pengker tsakatmartinuitai. Tura ni uchirin pengker tsakatmararti tusar, Gobierno ni aintsri ainauncha wainkatnuitai.Jeenuka jea nurinurintai. Tura chikich aints ainaujai jea sumakaru asar mash nurintin ainawai. Ajartinka aja nurinurintai. Tura chickich aints ainaujai mash takasaru asar, mash nurintin ainawai.Aintsu jeencha, tura ajarincha, waring achat mash ninu aa nunaka nangkamikia atanki jurukchatnuitai.Aints mash pachitsuk ni wakerina nunasha nintimrartinuitai. Turasha nuka pengkeraitai, tu nintimsar pujuinauka pachitsuk turawartinuitai. Turasha nuka paseyai tai, tu nintimsar pujuinauka, nunaka inaisartinuitai. Ni jeen ni Yusrin seartas wakerinakka, pachitsuk turawartinuitai. Tura aanumsha ni Yusrin seartas wakerinakka nunasha turawartinuitai. Turasha ni Yusri chichamen pachitsuk nuiniarartinuitai. Turasha ni Yusrin umirkartas wakerinakka, pachitsuk umirkartinuitai. Turasha ni Yusrin pachitsuk: Maaketai tiartinuitai. Ni ayamtai kintari tsawaaramtaikia, pachitsuk ayamrartinuitai. Turasha ni wakerinaka pachitsuk iruntrartinuitai. Turasha ni wakerinakka ni Yusri umirtan inaisartinuitai.Aints mash ni nintimina nunaka shamtsuk chikich ainauncha ujakartinuitai. Turasha chikich ainausha metekchau nintimau waininayatang nu aintsun kajerkar: Itatkata tichartinuitai. Chikich nungkanmaya ainau tina nunaka pachitsuk antukartinuitai. Tura chikich ainauncha ni antukmaurincha pachitsuk ujakartinuitai.Aints mash maanitan wakerutsuk pujuinauka pachitsuk pengker nintimtunisar iruntratnuitai.Turasha aints iruntan nakitakka chikich ainaujaisha iruntrashtinuitai.Aints mash ni Gobiernorin umirkartinuitai. Turasha mash iruntrar chikich aints Gobierno aintsrijai chichasarti tusar, chicharkartin naamkartinuitai.Aints mash ni Gobierno aintsrijai chichasartinuitai.Gobierno ni aintsri ainau wakeramurin antuktinuitai. Tura jumchik musach nangkamaramtai, aints ainau mash: Yaki iinu apuri at tusar papichinam naarin aarartinuitai. Chikich ainauka nekarawarai tusar ni aararmia nunaka ujatsuk pujusartinuitai. Nunia papichi ainaun mash irumrar: Yana naari chikich naari nangkamasang untsuri at tusar anangtsuk nekapmarartinuitai. Nunia nu aintska chikich ainaun nepetkau asa apu wajastinuitai. Nuka elecciones tutayi.Aints mash angkan yumatsuk pengker nintimsar pujusarti tusar, Gobierno ainau ni aintsri ainaun yaingkiartinuitai. Chikich nungkanmaya apuri ainausha Gobierno yaingkiartinuitai.Aints mash wari takatna wakerinawa nunaka mash pachitsuk takasartinuitai.Aintsu takatrincha tura nuwa takatrincha metek akiktinuitai.Aints takakminak pujuinan'tai, ni weari ainaujai yumatsuk angkan pengker pujusarti tusar, metek akikiartinuitai. Ni takatrin takakminak pujuinayatang, ni kuikiari jeachu asamtai, yumamurin sumaktatkamar tujinkaramtai, Gobierno nu aints ainau yumatsuk pujusarti tusa yaingkiartinuitai.Ii takatrin metek akikiarti tusar chikich ainaujai iruntrartinuitai. Turasha iruntrar: Ii takatrin tenap akikchamu asar, metek akirkarti tusar, takatan su ainaun chicharkartinuitai.Aints mash ayamsartinuitái. Tura asaramtai kintajai metek ayamtsuk takakmaschartinuitai. Tura tuke inaitsuk takakmasu asar, jiista kintatisha ayamsaru waininayatang akikiartinuitai.Aints mash ni weari ainaujai tsukamtsuk, tura entsatirincha yumatsuk ninu pujutirincha angkan pengker pujusartinuitai. Sungkurminakka tsuwakratnuncha j iisartinuitai. Tura sungkurminauka tura kakaichau pujuinauka, tura weamrar pujuinauka, tura takakmasartatkamawar uyumatinauka, tura waje aishri jakau asaramtai ni yumamurin sumaktatkamawar tujintinamtaikia Gobierno nu aints ainaun yaingkiartinuitai.Nuwa jamtin ainauncha tura uchi ainauncha pengker yaingtinuitai. Uchi apaachiri atsaunka Gobierno pengker wainkatnuitai.Uchi mash escuelanam engkemaawar nuimiarartinuitai. Uchi ainau nu nangkamtaik escuela primarianam engkemawaramtai, Gobierno nuinin ainaun akiktinuitai. Uchi ainau escuela engkemtsuk pujuschartinuitai. Uchi pengker nuimiaramtaikia, chikich escuelanam nuikiartin ati tusa, tura tsuwakratnusha ati tusa, waring achat nuimiarti tusa akupkatnuitai.Uchi ainau, tura juun ainausha escuelanam engkeminamtai, nekas pengker aints wajasmi tusar nuimiartinuitai. Turasha ii Gobierno umirkami tusar, turasha chikich ainauncha pase awajtsuk pujusmi tusar nuimiartinuitai. Nuniasha chikich nungkanmaya ainaun pachisar, tura shuwin aints ainauncha pachisar, tura ingkis ainauncha pachisar, chikich ainau ni Yusrincha niisha seainawa nu pachisar nuimiartinuitai. ¿Waruka tuusha pujuinawa? tusar nuimiaru asar, nu aints ainaun wishiktsuk nijai amikmaatnuitai. Nuniasha maanitsuk angkan pujusmi tusar, chikich nungkanmaya ainaun pachisar escuelanam pengker nintimtikratnuitai.Uchirtin ainau ningki wakerinak: Uchirun wari escuelanmak engkeataj tusar nintimrartinuitai.Aints ainau jiista najanawartas wakerinamtaikia, tura aints ipiakratawaramtaikia, mash winiarti tusar tsangkatkatnuitai. Turasha mash iruntrar makin sumakar, kuikian metek akimiaku asar, pengker nuimiaru asar, nujai takakmasarti tusar tsangkatkartinuitai.Aints warinchuchirin najanau asamtai, chikich aints ni najanachiat: Wi najanamiajai tichatnuitai. Turasha nu warinchuchin wakerakka nurinurin akiktinuitai. Nu warinchun takakmak pujak aints tunaamaramtaikia, Gobierno nu warinchu takatsuk asataram, tusa surimkatnuitai.Ju aarmauka mash nungkanam pujuinau umirkarti tusar apu ainau inarartinuitai.Aints mash iruntrar angkan pengker nintimsar pujusarti tusar, apu ainaun yaingtinuitai.Aints ainau angkan pengker pujusartas wakerinauka chikich aints ainaun pase awajtsuk turasha maanitsuk pujusarti tusar, turasha mash iruntrar metek pengker pujusarti tusar, Gobierno aarmaurin umikiartinuitai.Aints mash angkan pengker pujusartas wakerinauka ju aarmaunaka umirkartinuitai.Ju aarmausha wainkaru asar, tu tawai tusar, nekainau asar, aints angkan pengker pujusai tusar, apu kichkisha surimkachartinuitai. Tura chikich aints ainausha nunaka surimkachartinuitai.Shamaanen nishinglin tu koyuay a chunyam a pingtengay putyiay kngli nu maenin a shingin nu luma nu tamlaw, kichu nu chuyu, chengyi a hoping nu kalaenu nu kakarayan,Shamaanen masharumaay tu ku nihosu a nigome tu kngli nu tamlaw yaman a pawshing, tyamgoay kuni a pawshing tu naay a harateng nu tamlaw. Tayniay iraay a chuyu nu shual a harateng, awaay a kyongchu a kuypa kalaenu nu kakarayan, sha akawang a harateng nu potong a tamlaw han,Shamaanen tu chua nishetiay ku tamlaw tu pawchen a yapo, iraay mabawhu pali kngli nu tamlaw a piyaw,Shamaanen iraay nichuching a tu yuyi nu kwocha piyaw,Shamaanen shumualay a tamlaw nu kwocha nu UN iShanchang Nu UN pakushuelinay chipen a kngli nu tamlaw, chunyam a chachi nu tamlaw a pingteng a kngli nu fainayan a fafahyan han, maharatengay tu itaangayay tu miming chuchin chinpu shehuy a shuyping nu shengho han,Shamaanen nishiwanay tu huywankwo a UN malachafay, nichuching pupyan a chunchong a chunshing ikngli nu tamlaw a chipen a chiyu han,Shamaanen iraay lyokay tu kuni a kngli a chiyu ishishan chongfen kuni a shiwan tala taangayay a chongyawshing,Shalaw anuhatini,Taangayay A Huy,Shalakay tu kuni a Kalaenu Nu Kakarayan Kngli Nu Tamlaw Swanyam, nishishan a kongtong a hapyawchun kilumut tamlaw a kwocha. Pimaharateng Tamlaw a chikow nu shehuy mararil tu kuni a swanyam, pichuching chunchong tu kngli a chiyu u chawhuy a chawu, u chanching a choshi nu kwocha a kwochi, shapimachenglin a machunshingaw pupyan a yushaw tamlaw nu huywankwo a tamlaw nu shera kuni a kngli a chiyu.Chiyu mahufuchay tu tamlaw, maemin pingdeng ichunyan a kngli. Iraay chaira lishing a naay a naay a harateng, pimaulahsha u harateng nu kaka shafa.Iraay tamlaw iraay a chike kngli a chiyu nu kuni a swanyan, awaay chubye nu chongchu, fuse, shingpye, shual, chongchaw, chengchi anucha ruma harateng, kwochi anucha chushen nu shehuy, chaychan, mahufuch anucha ruma shenfen.Anu iraay chengchi, shingcheng anucha kwochi a tiwey nu kwocha anucha shera nu tamlaw chabye, biawa tamlaw chabye, awaay tuli, tokwan, chua chichi anucha iraay ruma iraay a lalemak chukng shanchi maemin chabye.Iraay tamlaw kngli nu shengming, chiyu a ankng nu tamlaw.Aka bimasharuma chima maemin nuli anucha nuyi. Biawa maan shingshi a nuli a chitu a nuli a niacha niliwal maemin.Aka biira tamlaw kushing anucha chanlin a anucha chua kalintaw a anucha wulushing a tayu anucha shingfa.Iraay tamlaw iishakachua maemin iraay a kngli linke nu aayaw nu fali.Pingteng tamlaw iaayaw nu fali, iraay ira a kngli pingteng a pawhu nu fali, aki biira chishi. Iraay tamlaw ira a kngli pingteng a pawhui, shamaanen biawa hay nu wefan a chishi kuni a swanyam a shantong a shingwe tuni a chishi.Anu machinhayay tu mapafeli a chipen a kngli shanfa anucha fali, iraay tamlaw ikuni a chinhay yushaw mapatilun a kngli.Aka bichepet, bilikut anucha bifalah tu tamlaw linyi.Iraay tamlaw malichay a kngli tuli a awa a fating pyanyi, shamaanen bichoting tu kngli a yiwu ira a bipanting tu shingshi a kongsu ira.Ira a tamlaw shingshi a kongkaw, anu chua machengshi ira chuy u fali u kongkay a shenpan, iraay mapakushuelin a kngli awa chuy. Biira shenpan ilichay pachaku shaeliay a pawchang maemin.Ishingshi a shingwe anucha chua shingwe nu tamlaw, anu awa chuy shalakay u fali nu kwocha anucha kwochi, aka biira chuy. Aka bitaangayay ku shingfa tu iraay a fali a kuyting chuy.Aka bikanshe tu lalemak nu niah, luma, paaruan a tongshin nu tamlaw linyi, aka bichinhay tu yongyu a minyu ira. Iraay tamlaw mapawhuay pimyan a kngli tuni a kanshe anucha chinhay.Iraay tamlaw ikwocha chiyu maru a linah a kngli.Iraay tamlaw shalak a kngli kwo, iraay ini kwocha nu niah ira, iraay nukay a kngli.Iraay tamlaw ipaputal a kwocha kilimay a tikelaay tu pihu pimyan a kngli tu pohay.Anu iraay malichay a lalemak u chua chengchishing a chuyshing anucha wefan a shingwe chongchi anucha wanche nu UN, aka bishaeli tuni a kngli.Iraay tamlaw iraay a kngli kwochi.Aka biafash tu kwochi nu tamlaw, aka bifulin tu kaybyan a kngli tu kwochi.Iraay fainayan a fafahyan nikalafu a chifafahi a kngli, awaay shanchi nu chongchu, kwochi anucha chongchaw. Ihunyin, ichehun a ilihun, biira pingteng a kngli.Anu chua kilumutay tu fainayan a fafahyan, aka binikalafu, aka bichifafahi.U luma tyanlan a chipen a tanwan nu shehuy, bimapawhu shehuy a kwocha.Iraay tamlaw maemin chaychankng nu niah, malairaay ruma tamlaw chaychankng.Aka biafash tu chaychan nu tamlaw linyi.Iraay tamlaw kngli nu harateng, naay a harateng a chongchaw a chiyu. Iraay kuni a kngli kaybyan a chiyu tu chongchaw anucha shinyang, niah anucha chiti, pyawshi a chiyu kongkay anucha mimi u chawyi, u shichan, u lipay a kayli tu chongchaw anucha shinyang.Iraay tamlaw chiyu kngli nu harateng a shumual. Iraay kuni a kngli iraay harateng chua makanshe a chiyu, u meche a cha lichayay kwoche kilim a, ala a pafeli a chiyu tu shaoshi a harateng.Iraay tamlaw kngli nu hoping shahurul a cheshe a chiyu.Aka biaka kaecha ira tamlaw twanti.Iraay tamlaw u niah anucha u chiyu pili a taypyaw chancha a kngli chili tu kwocha.Iraay tamlaw u pingteng a chihuy chancha a kngli kongwu nu kwocha.U harateng nu tamlaw chichu nu ichel nu chengfu. Bibyawshan tuni a harateng u tingchi a shuelin a pili. Bipafeli pili u pupyan a pingteng a towpyawkng,u awa a ngangan anucha u malatulung a chiyu a towpyaw chengshu.U tamlaw chengwan nu shehuy, shalaw iraay ira a kngli shehuy a pawchang, shishan tu mashaeli a chingchi, shehuy a wenhwa a knglichiyu fachan nu chunyan a linke. U ichel nu kwocha a hocho nu kwochi, u lalemak nu kaput a chiwan nu kwocha.Iraay tamlaw kongcho a, pili a ku niah tu chiye, kongcheng a hoshi a kongcho a tyawchan a ira a kngli shiye a pawshan.Iraay tamlaw tong kong tong chow a kngli, aka biira chishi.Ira kongcho a tamlaw maemin ira a kngli kongcheng a hoshi a acha. Biira niah a paru nuluma fuho a shengho a tyawchan chunyan nu tamlaw. Anu iraay piyaw bipafeli tu ruma pawchang nu shehuy.Iraay tamlaw chuchiay a chanchaay tu konghuy wehu a kngli tu liyi nu niah.Iraay tamlaw pashela a shalama a kngli, iraay ira a kongcho a shichan holi a shanchi, pashela a kngli tingchi pafeliay tu paychi.Iraay tamlaw ira a kngli wehu a shengho a shuychun tu chankang a fuli nu niah a paru nuluma, iraay kumaen, riku, luma, paishing a piyaw a shehuy a fuwu. Anu hilayay tu ihilay tu kongcho, maalalaay tu, chanfeay tu, patay tu fainay, malitengay tu anucha ruma chua kongchi a lalemak tu kilim a ichel tu paychi, iraay mapawchang a kngli.Iraay wina a wawa machaoku a mapalang a kngli tiwa. Biira wawa, hunsheng anucha chua hunsheng, pingteng a shehuy a pawhu.Iraay tamlaw mapakafana a kngli maemin. Aka bishaeli ku pakafana tu paychi, u shatapang a chipen a kaytwan shahatinisha. U shatapang a pakafana yiwu. Biira chishu a chiye a pakafana pupyan. Bifawah akawang a pakafana u chengchi itamlaw pingteng.Bifachan tu koshing nu tamlaw pakafana chongfen, bichachang chunchong kngli nu tamlaw a chipen a chiyu. Bichuching pakafana lyokay, emem a paliw nu kwocha, chongchu anucha chitwan nu chongchaw, bichuching tu wehu a hotong ku UN tu hoping.Iraay wama a wina ichongle nu pakafana nu wawa pili a kngli ayaw.Iraay tamlaw chiyu chancha wenhwa a shengho nu shehuy, tanam tu yishu, malaira a kosho a chinpu a mashalak a fuli kngli.Imashalak a chingshen a wuchi a liyi kosho, wensho anucha yishu nu niah, irray tamlaw mapawhu a kngli.Iraay tamlaw tu shehuy a kwochi a chishu shaeli a kngli. Ikuni a chishu, mashishan maparu a kngli a chiyu kuni a swanyam maemin chongfen.Iraay tamlaw shehuy a chelin maemin, shamaanen fachan acha ishehuy koshing ira chiyu a chongfen alatek.Shingshiay tamlaw tu kngli a chiyu, mashanchi acha fali. Choli a muti tuni a shanchi, u acha pafeli tu piyaw a chunchong a chenglin tu kngli a chiyu nu ruma tamlaw, shiying shaeli nu tawte, kongkong a chishu a pupyan a fuli iminchu a shehuy.Shingshi tuni a kngli a chiyu, aka biwepe chongchi a wanche nu UN imaan lalemak maemin.Aka bishumual , tyawwen nu kuni a swanyam maemin, iraay maan kwocha, chitwan anucha tamlaw pohway a kngli tu maparu a maan kngli a chiyu kuni a swanyam han.၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ ညီလာခံအစည်းအဝေးကြီးက လူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်းကြီးကို အတည်ပြု၍ ကြေညာလိုက်ရာ ထိုကြေညာစာတမ်းကြီး၏ စာသားသည်နောက်စာမျက်နှာ များတွင် အပြည့်အစုံပါရှိသည်။ ဤကဲ့သို့ ရာဇဝင်တင်မည့် ကြေညာချက်ကို ပြုလုပ်ပြီးနောက် ဤညီလာခံအစည်းအဝေးကြီးက ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ အားလုံးအား ထိုကြေညာစာတမ်းကြီး၏ စာသားကိုအများပြည်သူတို့ ကြားသိစေရန် ကြေညာပါမည့် အကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ ထို့ပြင်နိုင်ငံများ၊ သို့တည်းမဟုတ် နယ်မြေများ၏ နိုင်ငံရေး အဆင့်အတန်းကို လိုက်၍ ခွဲခြားခြင်း မပြုဘဲအဓိကအားဖြင့် စာသင်ကျောင်းများနှင့် အခြားပညာရေး အဖွဲ့အစည်းများတွင် ထိုကြေညာစာတမ်းကြီးကို ဖြန့်ချိ ဝေငှ စေရန်၊ မြင်သာအောင် ပြသထားစေရန်၊ ဖတ်ကြားစေရန်နှင့် အဓိပ္ပာယ်ရှင်းလင်း ဖော်ပြစေရန် ဆောင်ရွက်ပါမည့် အကြောင်းဖြင့် လည်းကောင်း ဆင့်ဆို လိုက်သည်။လူခပ်သိမ်း၏ မျိုးရိုးဂုဏ်သိက္ခာနှင့်တကွ လူတိုင်းအညီအမျှခံစားခွင့်ရှိသည့် အခွင့်အရေးများကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းသည် လူခပ်သိမ်း၏လွတ်လပ်မှု၊ တရားမျှတမှု၊ ငြိမ်းချမ်းမှုတို့၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊လူ့အခွင့်ရေးများကို အရေးမထား မထီလေးစားပြုခြင်းသည် လူခပ်သိမ်း၏ အကျင့်သိက္ခာကို ချိုးဖောက် ဖျက်ဆီးတတ်သည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော အပြုအမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သောကြောင့်လည်းကောင်း၊ လွတ်လပ်စွာ ဖွင့်ဟပြောဆိုနိုင်မှု လွတ်လပ်စွာ သက်ဝင် ယုံကြည်နိုင်မှု၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ ချို့ငဲ့ခြင်းတို့မှ ကင်းလွတ်စွာ အသက်မွေးနိုင်မှုတို့ကို ခံစားရယူနိုင်စေမည့် လောကတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာရန်အရေးကို လူခပ်သိမ်းတို့က မိမိတို့၏ အထက်သန်ဆုံးသော လိုလားချက်ဆန္ဒကြီးအဖြစ်ဖြင့် ကြွေးကြော်ကြေညာပြီး ဖြစ်သောကြောင့် လည်းကောင်း၊လူခပ်သိမ်းတို့သည်၊ တရားလက်လွတ် နှိပ်စက်ကလူပြုမှု၊ အုပ်စိုးမှုနှင့် ဖိစီး ညှဉ်းပန်းမှု တို့ကို နောက်ဆုံး မလွှဲသာ မရှောင်သာ လက်နက် စွဲကိုင်ကာ တော်လှန်ခြင်း၊ ပုန်ကန်ခြင်းမပြုစေရန်၊ လူအခွင့်ရေး များကိုဥပဒေဖြင့် ထိန်းသိမ်းကာကွယ် ပေးရမည်ဖြစ်သောကြောင့် လည်းကောင်း၊နိုင်ငံ အချင်းချင်း ချစ်ခင်ရင်းနှီးစွာ ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုတိုးတက်စေရန် ကြံဆောင်ရမည်ဖြစ်သောကြောင့် လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်တို့သည် မူလလူ့အခွင့်အရေးများကို လည်းကောင်း၊ လူ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို လည်းကောင်း၊ ယောက်ျား မိန်းမတို့၏ တူညီသည့် အခွင့်အရေးများကို လည်းကောင်း၊ လေးစားယုံကြည်ပါသည် ဟုကုလသမဂ္ဂတွင် ထပ်မံ၍ အတည်ပြု ပြီးသည့်ပြင်၊ လူမှုကြီးပွား တိုးတက်ရေးနှင့်တကွ ပိုမို လွတ်လပ် ကောင်းမွန်သော လူ့ဘဝ အဆင့်အတန်းတို့ကို မြှင့်တင်ရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချပြီး ဖြစ်သောကြောင့် လည်းကောင်း၊ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတို့သည် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့နှင့်ပူးပေါင်း၍ လူအခွင့်အရေးများကိုလည်းကောင်း၊ အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့် အခွင့်အရေးများကိုလည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာ့တဝှမ်းလုံးတွင် ရိုသေလေးစား ကျင့်သုံးစောင့်စည်းကြခြင်းကို အားပေးမည်ဟု ကတိပြုပြီးဖြစ်သောကြောင့် လည်းကောင်း၊ထိုကြောင့်အထွေထွေညီလာခံ ကအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်ရေးကြေညာစာတမ်းကို လူတိုင်း အဖွဲ့ အစည်းတိုင်းသည် အစဉ် နှလုံးသွင်းလျက် ကမ္ဘာ တဝှမ်းလုံးတွင် အဆိုပါ အခွင့်အရေးများနှင့် လွတ်လပ် ခွင့်များကို ရိုသေလေးစားကြစေရန် ဆုံးမ သွန်သင်ခြင်းဖြင့် အားထုတ် ကြရမည်ဟုလည်းကောင်း၊ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ထိုနိုင်ငံတို့၏အာဏာပိုင်အတွင်းရှိ နယ်ပယ်ဆိုင်ရာ တိုင်းသူပြည်သား များအား အဆိုပါ အခွင့်အရေးနှင့် လွတ်လပ်ခွင့်များကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထိရောက်စွာ သိမှတ်ကျင့်သုံး စောင့်စည်းကြစေရန် ပြည်တွင်းပြည်ပဆိုင်ရာ တိုးတက်သော ဆောင်ရွက်ချက်များဖြင့် အားထုတ်ကြရမည်ဟုလည်းကောင်း ရည်ရွယ်ပြီးလျှင် လူ့အခွင့်အရေး များဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြေညာစာတမ်းကို နိုင်ငံခပ်သိမ်း၊ လူခပ်သိမ်းတို့ တပြေးညီစွာ ဆောင်ရွက် နိုင်ကြစိမ့်သောငှာ ယခုထုတ်ပြန် ကြေညာလိုက်သည်။လူတိုင်းသည် တူညီ လွတ်လပ်သော ဂုဏ်သိက္ခာဖြင့် လည်းကောင်း၊ တူညီလွတ်လပ်သော အခွင့်အရေးများဖြင့် လည်းကောင်း၊ မွေးဖွားလာသူများ ဖြစ်သည်။ ထိုသူတို့၌ ပိုင်းခြား ဝေဖန်တတ်သော ဉာဏ်နှင့် ကျင့်ဝတ် သိတတ်သော စိတ်တို့ရှိကြ၍ ထိုသူတို့သည် အချင်းချင်း မေတ္တာထား၍ ဆက်ဆံကျင့်သုံးသင့်၏။လူတိုင်းသည် လူ့အခွင့် အရေး ကြေညာစာတမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည့် အခွင့်အရေး အားလုံး၊ လွတ်လပ်ခွင့် အားလုံးတို့ကို ပိုင်ဆိုင် ခံစားခွင့်ရှိသည်။ လူမျိုးနွယ်အားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ အသားအရောင်အားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ကျား၊ မ၊ သဘာဝအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံရေးယူဆချက်၊ သို့တည်းမဟုတ် အခြားယူဆချက်အားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံနှင့် ဆိုင်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် လူမှုအဆင့်အတန်းနှင့် ဆိုင်သော ဇစ်မြစ် အားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ပစ္စည်း ဥစ္စာ ဂုဏ်အားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ မျိုးရိုးဇာတိအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ အခြား အဆင့်အတန်း အားဖြင့် ဖြစ်စေ ခွဲခြားခြင်းမရှိစေရ။ထို့ပြင် လူတစ်ဦး တစ်ယောက် နေထိုင်ရာ နိုင်ငံ၏ သို့တည်းမဟုတ် နယ်မြေဒေသ၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်စေ စီရင် ပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ဖြစ်စေ တိုင်းပြည် အချင်းချင်း ဆိုင်ရာဖြစ်စေ၊ အဆင့်အတန်း တစ်ခုခုကို အခြေပြု၍ သော်လည်းကောင်း၊ ဒေသနယ်မြေတစ်ခုသည် အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် လွတ်လပ်သည့် နယ်မြေ၊ သို့တည်းမဟုတ် ကုလသမဂ္ဂ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက် ထားရသည့် နယ်မြေ၊ သို့တည်းမဟုတ် ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် အာဏာတို့ တစိတ်တဒေသလောက်သာ ရရှိသည့် နယ်မြေ စသဖြင့် ယင်းသို့ သော နယ်မြေများ ဖြစ်သည်၊ ဖြစ်သည် ဟူသော အကြောင်းကို အထောက်အထား ပြု၍ သော်လည်းကောင်း ခွဲခြားခြင်း လုံးဝ မရှိစေရ။လူတိုင်း၌ အသက်ရှင်ရန် လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် လုံခြုံစိတ်ချခွင့် ရှိသည်။မည်သူကိုမျှ ကျေးကျွန်အဖြစ်၊ သို့တည်းမဟုတ် အစေအပါးအဖြစ်၊ နိုင်ထက်စီးနင်း စေခိုင်းခြင်း မပြုရ၊ လူကို ကျေးကျွန် သဖွယ် အဓမ္မ စေခိုင်းခြင်း၊ အရောင်းအဝယ် ပြုခြင်းနှင့် ထိုသဘော သက်ရောက်သော လုပ်ငန်းဟူသမျှကို ပိတ်ပင် တားမြစ် ရမည်။မည်သူကိုမျှ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊ သို့တည်းမဟုတ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ လူမဆန်စွာ ဂုဏ်ငယ်စေသောဆက်ဆံမှု မပြုရ၊ သို့တည်းမဟုတ် အပြစ်ဒဏ် ပေးခြင်းမပြုရ။လူတိုင်းတွင် ဥပဒေအရာ၌ လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး အဖြစ်ဖြင့် အရာခပ်သိမ်းတွင် အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ခံယူပိုင်ခွင့်ရှိသည်။လူအားလုံးတို့သည် ဥပဒေအရာ၌ တူညီကြသည့်အပြင်၊ ဥပဒေ၏ အကာအကွယ်ကို ခြားနားခြင်း မခံရစေဘဲ တူညီစွာ ခံစားပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ ဤကြေညာ စာတမ်းပါ သဘောတရားများကို ဖီဆန်၍ ခွဲခြားခြင်းမှ လည်းကောင်း၊ ထိုသို့ခွဲခြားခြင်းကို လှုံဆော်ခြင်းမှ လည်းကောင်း၊ ကင်းလွတ် စေရန် အကာအကွယ်ကို တူညီစွာ ခံစားပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေက သော်လည်းကောင်း အခြား ဥပဒေက သော်လည်းကောင်း လူတိုင်းအတွက် ပေးထားသည့် အခြေခံ အခွင့်အရေး များသည် ချိုးဖောက် ဖျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရလျှင် ထိုသို့ ချိုးဖောက်ဖျက်ဆီးသော ပြုလုပ်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော နစ်နာချက် အတွက် ထိုသူသည် နိုင်ငံဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တရားရုံးတွင် ထိရောက်စွာ သက်သာ ခွင့်ရနိုင်စေရမည်။မည်သူမျှ ဥပဒေအရ မဟုတ်သော ဖမ်းဆီးခြင်းကို ဖြစ်စေ၊ ချုပ်နှောင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၊ ပြည်နှင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ မခံစေရ။အခွင့်အရေးများနှင့် တာဝန် ဝတ္တရားများကို အဆုံးအဖြတ်ခံရာတွင် လည်းကောင်း၊ ပြစ်မှုကြောင့် တရားစွဲဆို စီရင်ဆုံးဖြတ်ခံရာတွင် လည်းကောင်း၊ လူတိုင်းသည် လွတ်လပ်၍ ဘက်မလိုက်သော တရားရုံးတော်၏ လူအများ ရှေ့မှောက်တွင် မျှတစွာ ကြားနာစစ်ဆေးခြင်းကို တူညီစွာ ခံစားပိုင်ခွင့်ရှိသည်။လူအများ ရှေ့မှောက်၌ ဥပဒေအတိုင်း စစ်ဆေး၍ ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု ထင်ရှား စီရင်ခြင်းခံရသည့် အချိန်အထိ ပြစ်မှုနှင့် တရားစွဲဆိုခြင်း ခံရသူတိုင်းသည် အပြစ်မဲ့သူဟူ၍ ယူဆခြင်းခံထိုက်သည့် အခွင့်အရေးရှိသည်။ ထိုအမှုကို ကြားနာစစ်ဆေးရာဝယ် စွပ်စွဲခံရသည့် ပြစ်မှုအတွက် ခုခံချေပနိုင်ရန် လိုအပ်သော အခွင့်အရေးများကို ထိုသူအား ပေးပြီး ဖြစ်စေရမည်။လူတစ်ဦးတစ်ယောက်အား နိုင်ငံဥပဒေအရဖြစ်စေ၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအရ ဖြစ်စေ၊ ပြစ်မှုမမြောက်သော လုပ်ရပ် သို့မဟုတ် ပျက်ကွက်မှုအရ ဆွဲဆိုပြစ်ပေးခြင်း မပြုရ။ ထို့အပြင် ပြစ်မှုကျူးလွန်စဉ်အခါက ထိုက်သင့်စေနိုင်သော အပြစ်ဒဏ်ထက်ပိုမိုကြီးလေးသော အပြစ်ဒဏ်ကို ထိုက်သင့်ခြင်းမရှိစေရ။မည်သူမျှ မိမိသဘောအတိုင်း အေးချမ်းလွတ်လပ်စွာ နေထိုင်ခြင်းကို သော်လည်းကောင်း၊ မိမိ၏ မိသားစုကို သော်လည်းကောင်း၊ မိမိ၏ နေအိမ် အသိုက်အဝန်းကို သော်လည်းကောင်း၊ စာပေးစာယူကို သော်လည်းကောင်း၊ ဥပဒေအရ မဟုတ်သော ဝင်ရောက် စွက်ဖက်ခြင်း မခံစေရ။ ထို့ပြင် မိမိ၏ဂုဏ်သိက္ခာ ကိုလည်း အထက်ပါအတိုင်း ပုတ်ခတ်ခြင်း မခံစေရ။ လူတိုင်းတွင် ထိုသို့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမှ သော်လည်းကောင်း ပုတ်ခတ်ခြင်းမှ သော်လည်းကောင်း ဥပဒေအရ ကာကွယ် ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် မိမိ၏နိုင်ငံ နယ်နိမိတ် အတွင်း၌ လွတ်လပ်စွာ သွားလာ ရွှေ့ပြောင်း နိုင်ခွင့်၊ နေထိုင်ခွင့်ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် မိမိနေထိုင်ရာ တိုင်းပြည်မှ လည်းကောင်း၊ အခြားတိုင်းပြည်မှလည်းကောင်း ထွက်ခွာ သွားပိုင်ခွင့်ရှိသည့်အပြင်၊ မိမိ၏ တိုင်းပြည်သို့ ပြန်လာ ပိုင်ခွင့်လည်းရှိသည်။လူတိုင်းသည် ညှဉ်းပန်း နှိပ်စက် ခံနေရခြင်းမှ လွတ်ကင်းရန် အခြားတိုင်းပြည် များ၌ အေးချမ်းစွာ ခိုလှုံနေနိုင်ခွင့်ရှိသည်။နိုင်ငံရေးနှင့် မပတ်သက်သည့် ပြစ်မှုများမှ သော်လည်းကောင်း၊ ကုလသမဂ္ဂ၏ ရည်ရွက်ချက်နှင့် သဘောတရား မှုများကို ဖီဆန်သော အမှုများမှ သော်လည်းကောင်း၊ အမှန် ပေါ်ပေါက် လာသော ပြစ်မှုကြောင့် တရားစွဲဆိုခြင်း ခံရသည့် အမှုအခင်းများတွင် အထက်ပါ အခွင့်အရေးကို အသုံးမပြုနိုင်စေရ။လူတိုင်းသည်၊ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူခွင့်ရှိသည်။ဥပဒေအရ မဟုတ်လျှင် မည်သူမျှ မိမိ၏ နိုင်ငံသားအဖြစ်ကို စွန့်လွှတ်ခြင်း မခံစေရ၊ နိုင်ငံသားအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်သော အခွင့်အရေးကို လည်း ငြင်းပယ်ခြင်း မခံစေရ။အရွယ်ရောက် ပြီးသော ယောကျာ်း နှင့် မိန်းမတို့တွင် လူမျိုးကို သော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံသားအဖြစ်ကို သော်လည်းကောင်း၊ ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာကို သော်လည်းကောင်း၊ အကြောင်းပြု၍ ချုပ်ချယ် ကန့်သတ်ခြင်း မရှိဘဲ၊ ထိမ်းမြားနိုင်ခွင့် နှင့် မိသားစု ထူထောင်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆိုပါ ယောကျာ်းနှင့် မိန်းမ တို့သည် လင်မယားအဖြစ် ပေါင်းသင်းနေစဉ် အချိန် အတွင်း၌ သော်လည်းကောင်း၊ အိမ်ထောင်ကို ဖျက်သိမ်း၍ ကွာရှင်းကြသည့် အခါ၌လည်းကောင်း၊ လက်ထပ် ပေါင်းသင်း အိမ်ထောင်ပြုခြင်း နှင့် စပ်လျဉ်းသော တူညီသည့် အခွင့်အရေးများကို ရရှိထိုက်သည်။သတို့သား နှင့် သတို့သမီး နှစ်ဦးနှစ်ဘက်၏ လွတ်လပ်သော သဘောဆန္ဒရှိမှသာလျှင် ထိမ်းမြားခြင်းကို ပြုရမည်။မိသားစု တစ်ခုသည် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ သဘာဝကျသော အခြေခံအဖွဲ့တစ်ရပ်ဖြစ်သည်၊ ထိုမိသားစုသည် လူ့ အဖွဲ့အစည်းနှင့် အစိုးရတို့၏ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခြင်းကို ခံယူခွင့်ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် မိမိတစ်ဦး ချင်းသော်လည်းကောင်း၊ အခြားသူများနှင့် ဖက်စပ်၍ သော်လည်းကောင်း၊ ပစ္စည်းဥစ္စာ တို့ကို ပိုင်ဆိုင်ရန် အခွင့်အရေးရှိရမည်။ဥပဒေအရ မဟုတ်လျှင်၊ မည်သူမျှ မိမိ၏ ပစ္စည်းဥစ္စာပိုင်ဆိုင်ခွင့်ကို စွန့်လွှတ်ခြင်း မခံစေရ။လူတိုင်းတွင် လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ် ကြံဆနိုင်ခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ ခံယူရပ်တည်နိုင်ခွင့် နှင့် လွတ်လပ်စွာ သက်ဝင် ကိုးကွယ်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆိုပါ အခွင့်အရေးများ၌ မိမိကိုးကွယ်သည့် ဘာသာကို သို့တည်းမဟုတ် သက်ဝင်ယုံကြည်ချက်ကို လွတ်လပ်စွာ ပြောင်းလဲနိုင်ခွင့် ပါဝင်သည့် အပြင် မိမိတစ်ယောက် ချင်းဖြစ်စေ၊ အခြားသူများနှင့် စုပေါင်း၍ဖြစ်စေ၊ ပြည်သူအများ ရှေ့မှောက်တွင် သော်လည်းကောင်း၊ ရှေ့မှောက်တွင် မဟုတ်ဘဲ သော်လည်းကောင်း၊ မိမိ ကိုးကွယ်သော ဘာသာကို သို့တည်းမဟုတ် သက်ဝင် ယုံကြည်ချက်ကို လွတ်လပ်စွာ သင်ပြနိုင်ခွင့်၊ ကျင့်သုံးနိုင်ခွင့်၊ ဝတ်ပြုကိုးကွယ်နိုင်ခွင့်နှင့် ဆောက်တည် နိုင်ခွင့်တို့လည်း ပါဝင်သည်။လူတိုင်းတွင် လွတ်လပ်စွာ ထင်မြင် ယူဆနိုင်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာ ဖွင့်ဟ ဖော်ပြနိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဆိုပါ အခွင့်အရေးများ၌ အနှောင့် အယှက်မရှိဘဲ လွတ်လပ်စွာ ထင်မြင်ယူဆနိုင်ခွင့် ပါဝင် သည့်အပြင်၊ နိုင်ငံနယ်နိမိတ်များကို ထောက်ထားရန် မလိုဘဲ သတင်းအကြောင်းအရာနှင့် သဘောတရားများကို တနည်းနည်းဖြင့် လွတ်လပ်စွာ ရှာယူဆည်းပူးနိုင်ခွင့်၊ လက်ခံနိုင်ခွင့်နှင့် ဝေငှ ဖြန့်ချီခွင့်တို့လည်း ပါဝင်သည်။လူတိုင်းတွင် လွတ်လပ် အေးချမ်းစွာ စုဝေးနိုင်ခွင့် နှင့် ဖွဲ့စည်းနိုင်ခွင့် တို့ ရှိသည်။မည်သူကိုမျှ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုသို့ ဝင်စေရန် အတင်းအကျပ်မပြုရ။လူတိုင်းတွင် မိမိနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး၌ ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်လိုက်သည့် ကိုယ်စားလှယ်များမှ တစ်ဆင့်ဖြစ်စေ ပါဝင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် မိမိ၏နိုင်ငံရှိ ပြည်သူ့ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့၌ ဝင်ရောက်နိုင်ရန် တူညီသည့်အခွင့် အရေးရှိသည်။ပြည်သူပြည်သားတို့၏ ဆန္ဒသည် အုပ်ချုပ် အာဏာ၏ အခြေခံဖြစ်ရမည်၊ အဆိုပါ ဆန္ဒကို အချိန်ကာလပိုင်းခြားလျက် စစ်မှန်သောရွေးကောက်ပွဲများဖြင့် ထင်ရှားစေရမည်။ ရွေးကောက် ပွဲများတွင်လည်း လူတိုင်းအညီအမျှ ဆန္ဒမဲ ပေးနိုင်ခွင့် ရှိရမည့်အပြင်၊ ထိုရွေးကောက်ပွဲများကို လျှို့ဝှက် မဲပေး စနစ်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ အလားတူ လွတ်လပ်သော မဲပေးစနစ် ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ကျင်းပရမည်။လူတိုင်းတွင် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအနေနှင့် လူမှုရေး လုံခြုံခွင့်ရယူပိုင့်ခွင့်ရှိသည့်အပြင် နိုင်ငံရေးကြိုးပမ်းမှုဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတကာ ပူပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံအသီးသီး၏ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် လည်းကောင်း၊ သယံဇာတအင်အားနှင့်လည်းကောင်း ထိုလူ၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် စရိုက်လက္ခဏာ လွတ်လပ်စွာ တိုးတက်မြင့်မားရေးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အခွင့်အရေးများကို သုံးစွဲပိုင်ခွင့်ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် အလုပ်လုပ် ရန်လည်းကောင်း၊ မိမိနှစ်သက်ရာ အသက်မွေးမှု အလုပ် အကိုင်ကို လွတ်လပ်စွာရွေးချယ်ရန် လည်းကောင်း၊ တရား မျှတ၍ လုပ်ပျော်သော အလုပ်ခွင်၏ အခြေအနေကို ရရှိရန် လည်းကောင်း၊ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ရခြင်းမှ အကာအကွယ် ရရှိရန် လည်းကောင်း အခွင့်အရေးရှိသည်။လူတိုင်းတွင် ခွဲခြားခြင်းမခံရစေဘဲ၊ တူညီသော အလုပ်အတွက် တူညီသော အခကြေးငွေ ရနိုင်ခွင့်ရှိသည်။အလုပ်လုပ်ကိုင်သည့် လူတိုင်းတွင်၊ မိမိနှင့် မိမိ၏ မိသားစုအတွက် လူ့ဂုဏ်သိက္ခာ နှင့် ညီအောင် နေထိုင် စားသောက်နိုင်ရန်၊ စိတ်ချလောက်သည့်ပြင်၊ တရား မျှတ၍ လုပ်ပျော်သည့် လစာကြေးငွေ ရပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ လိုအပ်ခဲ့လျှင်အခြား နည်းလမ်းများမှ လူမှုရေး အထောက်အပံ့ကိုလည်း ထပ်မံ၍ ရနိုင်ခွင့် ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် မိမိအကျိုး ခံစားခွင့်ကို ကာကွယ်ရန် အလုပ်သမား အစည်းအရုံးများ ဖွဲ့စည်းခွင့်၊ ပါဝင် ဆောင်ရွက်ခွင့် ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် သင့်မြတ်လျော်ကန်စွာ ကန့်သတ်ထားသည့် အလုပ်လုပ်ချိန် အပြင်၊ လစာနှင့်တကွ အခါကာလအားလျော်စွာ သတ်မှတ် ထားသည့် အလုပ် အားလပ်ရက်များပါဝင်သည့် အနားယူခွင့်နှင့် အားလပ်ခွင့် ခံစားပိုင်ခွင့် ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် မိမိနှင့်တကွ မိမိ၏ မိသားစုကျန်းမာရေးနှင့်တကွ ကိုယ်စိတ်နှစ်ဖြာ အေးချမ်းစွာ နေထိုင်နိုင်ရေး အတွက် အစာအဟာရ၊ အဝတ်အထည် နေအိမ်၊ ဆေးဝါး အကူအညီနှင့် လိုအပ်သည့် လူမှု အထောက်အပံ့များ ပါဝင်သော သင့်တော် လျှောက်ပတ်သည့် လူမှု အဆင့်အတန်းကို ရယူခံစားခွင့် ရှိသည်။ ထို့ပြင် အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သော အခါ၌ သော်လည်းကောင်း၊ မကျန်းမမာဖြစ်သော အခါ၌ သော်လည်းကောင်း၊ ကိုယ်အင်္ဂါမစွမ်းမသန်ဖြစ်သော အခါ၌ သော်လည်းကောင်း၊ မုဆိုးမဖြစ်သော အခါ၌ သော်လည်းကောင်း၊ အသက်အရွယ်အိုမင်းသော အခါ၌ သော်လည်းကောင်း၊ မိမိကိုယ်တိုင်က မတတ်နိုင်သောအကြောင်းကြောင့် ဝမ်းစာ ရှာမှီးနိုင်သောနည်းလမ်း မရှိသော အခါ၌ သော်လည်းကောင်း၊ နေထိုင်စားသောက်ရေးအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရမှု အခွင့်အရေးရှိသည်။သားသည် မိခင်များနှင့် ကလေးများသည် အထူးစောင့်ရှောက်ခြင်းနှင့် အကူအညီပေးခြင်းကို ရခွင့် ရှိသည်။ ဥပဒေအရ ထိမ်းမြားခြင်းဖြင့်ဖြစ်စေ အခြား နည်းဖြင့် ဖြစ်စေ မွေးဖွားသော ကလေးအားလုံးသည် တူညီသော လူမှု ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရေးကို ရယူ ခံစားကြရမည်။လူတိုင်းသည် ပညာသင် ယူနိုင်ခွင့်ရှိသည်၊ အနည်းဆုံးမူလတန်းနှင့် အခြေခံ အဆင့် အတန်းများတွင် ပညာ သင်ကြားရေးသည် အခမဲ့ဖြစ်ရမည်။ မူလတန်းပညာသည် မသင်မနေရ ပညာ ဖြစ်ရမည်။ စက်မှုလက်မှုပညာနှင့် အသက်မွေးမှု ပညာများကို ယေဘူယျအားဖြင့် သင်ကြားရယူနိုင်စေရမည်။ ထို့ပြင် အထက်တန်းပညာအတွက် အရည်အချင်းကို အခြေခံပြု၍ တူညီသော အခွင့်အရေး ရရှိစေရမည်။ပညာသင်ကြားရေးကို လူသားတို့၏စရိုက်လက္ခဏာအပြည့်အဝတိုးတက်မှု အပြင်၊ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့် ရိုသေ လေးစားမှု တို့ကို ရှင်သန်ဖွံ့ဖြိုးလာစေရန် ရည်ရွယ်၍ သင်ကြား စေရမည်။ ပညာသင်ကြားရေးသည် နိုင်ငံ အားလုံး တို့တွင် လည်းကောင်း၊ လူမျိုးစုများ တွင်လည်းကောင်း၊ ဘာသာရေးအသင်းအဖွဲ့များတွင် လည်းကောင်း၊ အချင်းချင်းနားလည်မှု၊ သည်းခံ မှုနှင့် ခင်မင်ရင်းနှီးမှုတို့ကို အားပေးရမည်။ ထို့ပြင် ငြိမ်းချမ်းရေး တည်တံ့အောင် ဆောင်ရွက်ရန် အလို့ငှာ၊ ကုလသမဂ္ဂ၏ ဆောင်ရွက်မှုများကိုလည်း ဖြစ်မြောက် အောင် အားပေးရမည်။မိဘတို့တွင်၊ မိမိတို့၏ ကလေးများ သင်ယူရမည့် ပညာ အမျိုးအစားကို ရွေးချယ်နိုင်သော လက်ဦး အခွင့်အရေးရှိသည်။လူတိုင်းတွင် သက်ဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှု လောက၌ လွတ်လပ်စွာ ပါဝင်ဆောင် ရွက်နိုင်ခွင့် သုခုမပညာရပ် များကို လွတ်လပ်စွာလိုက်စား မွေ့လျော်နိုင်ခွင့်၊ သိပ္ပံ ပညာထွန်းကားရေး လုပ်ငန်းများတွင် လွတ်လပ်စွာ ဝင်ရောက် လုပ်ကိုင် နိုင်ခွင့်နှင့် ထိုပညာ၏ အကျိုး အာနိသင်များကို လွတ်လပ်စွာ ခံစားသုံးစွဲနိုင်ခွင့် ရှိသည်။လူတိုင်းတွင် သိပ္ပံမှ ဖြစ်စေ၊ စာပေမှဖြစ်စေ၊ သုခုမပညာမှ ဖြစ်စေ၊ မိမိကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် ကြံစည်ဖန်တီးမှုမှ ဖြစ်ထွန်းလာသည့် ဂုဏ်နှင့် ငွေကြေး အကျိုးအမြတ်များကို ခံစားရယူနိုင်ရန် အခွင့်အရေးအတွက် ကာကွယ်မှုကို ရရှိရန် အခွင့်အရေး ရှိသည်။လူတိုင်းသည် ဤကြေညာ စာတမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည့် အခွင့်အရေးများ နှင့် လွတ်လပ်ခွင့်များကို အပြည့်အစုံ ရယူနိုင်သော လူမှုဆက်ဆံရေး အခြေအနေနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဆက်ဆံရေး အခြေအနေတို့၏ အကျိုးကျေးဇူးကို ခံစားနိုင်ခွင့် ရှိသည်။မိမိ၏စရိုက်လက္ခဏာ လွတ်လပ်စွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော လူ့အသိုက်အဝန်း အတွက်လူတိုင်း၌ တာဝန် ရှိသည်။မိမိ၏ အခွင့်အရေးများနှင့် လွတ်လပ် ခွင့်များကို သုံးစွဲရာတွင် လူတိုင်းသည်၊ အခြားသူများ၏ အခွင့်အရေးများနှင့် လွတ်လပ်ခွင့်များကိုအသိအမှတ်ပြု၍ ရိုသေလေးစားစေရန်အလို့ငှာ လည်းကောင်း၊ ဒီမိုကရေစီကျင့်သုံးသောလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် ကိုယ်ကျင့်တရားအပြင်၊ ရပ်ရွာအေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ပြည်သူ့ အကျိုး စီးပွား ဖြစ်ထွန်းရေးတို့ အတွက်၊ တရားမျှတစွာကျင့် ဆောင်ရန် အလို့ငှာ လည်းကောင်း၊ ဥပဒေက ပြဌာန်းထားသည့် ချုပ်ချယ်မှုများဖြင့်သာ ကန့်သတ်ခြင်းခံရမည်။အဆိုပါ အခွင့်အရေးများနှင့် လွတ်လပ် ခွင့်များကို မည်သည့် အမှုကိစ္စတွင်မျှ ကုလသမဂ္ဂ၏ ရည်ရွယ်ချက်များနှင့် လည်းကောင်း၊ အခြေခံမူများနှင့် လည်းကောင်း ဆန့်ကျင်၍ မသုံးစွဲရ။ဤကြေညာစာတမ်းပါ အခွင့်အရေးနှင့်တကွ လွတ်လပ်ခွင့်များ ပျက်စီးရာပျက်စီးကြောင်းတို့ကိုရည်ရွယ်၍၊ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အတွက် ဖြစ်စေ၊ လူတစ်စု အတွက်ဖြစ်စေ၊ လူတစ်ဦးတစ်ယောက် အတွက် ဖြစ်စေ ပါဝင် ဆောင်ရွက်ရန် အခွင့်ရှိသည်ဟု သော်လည်းကောင်း၊ ကိုယ်တိုင်ဆောင်ရွက်ရန် အခွင့်ရှိသည်ဟုသော်လည်းကောင်း အဓိပ္ပာယ် ပိုင်းခြားကောက်ယူခြင်း မရှိစေရ။Xi ijniá ko katsenda kui naxinánda xikamatikoxtin kiania ijniá xki jo ocham tjionjo,ngojo jan.nga tiesa nga kjafet’a no ngomi nijam ocham yichan jin.Nixitjon TjindoNgo.-Ngaxkotse, tsiee nga ndakuindo ngandindie xuta xitjindo ngasandie,tjinkjua nga ngandindie xuta ngondsejen xikotse xchandikon.Jo.-Xkotse nganianjin xki,kui en xi fijendajo xuta tikuini ni xitsja ngandie ngatatseen kotseen xuta,ko kuikjua nga kisijknia kui en,tsieenga kama kondakjua ko kama sian nixi mejena sian,ngojin xitjinkjua nga kuinchan dicona.Jan.-Xkotse tjinkjua nga kuindo xi skotsijen niximatsen xuta,tsiee nga ngojin xi tsjanie tsjafe.Nijun.-Ko titjinkjua nga siangañojo tsiee nda kua ko ndaskue xkjín ngandidie naxinánda xi tjindo ngasandie.Un.-Ngadindie nangi xi,xkotse ndsexa xtín xi it’a en ngiyá kui xujun,xkotse bakitso nga ngo ndsejen xo sian xki xi chjon ngojo xi xi’in;kobaxotsen nga xkotse xtjo nik’ani yijo tsiee nga nda kuindo.Jun.-Ko baxokitsó nga skue ndikon ngandindie naxinánda ko ngatjatason nixi tsjatsó kui xujun.Yito.-Ko xkotse,tse kjuatason ndindie xo,nixi kjit’a kui xujun kjiaxo nga ndakue ko xchanga tjinia chjíní kui en.Jin.-Kui xuta xi kamatikokoxtin askoya ko ijniá kui kuak jintokon tsiee nga ngayijexo naxinánda xi seengaño, ngojotse jáxaa kiaxo skibeni nga xkotse skuendikon ngandindie nixindsen xuta xi ijniá kui en,ngojo nanji xi y’ajandi kui naxinánda xi inda kuini.Nga ndindie xuta ngatsen de’e ko ngondsejen ngatjin-kjua nga xchandinkon nt’a ngondsejen ngatjin kokjin-tokon,kotjinkjua nga takie engajan skuendinkon xkjin.- Nga ndindie xuta xi fijendajo kui nixi kjit’a kui xujun ko batjitsó nga sianxo xki tay’a xutani,jminda-sen tajmi isieni xichay’a, tse xi’in ngojotse chjon-ndatse tajmín eni ximaa, tsebe nena ngojotse bejin, tse kie chjia ngojo tse kiejin chjia,tse tjinton ngojo tse jmijin,tse kie katsen ngojo tse kiejin katsen tikuixi basikojo tay’ani kui en xi kjit’a kui xujun.- Koti kamajin tse sianjin xki ngo xuta xi batixuma ngo nangi xi besobáa jin yijo ngojotse k’aa nangi kjiñóo,xkotse kuijin batixuma sobáa yijo,nt’a kio mi’a ton tsexkojo mini xi machjeen.Ngadindie xuta tjinrikjua ngakuee isieen nixtin nga kuii tsamandée ngojo jmikjuajin ngatjien kama nga kuindo,xkotse tsakjon kama nga kuindo.Nojin xi taxkiya sianxajo xkotse ngo cho,ngojotse-taxkiya seenkjiena, nt’a tanisie tjichjari kuini.Ngojin xi tasianjo kosianjo,tse taxkiya kueerí ngo jee,ngojotse ngonixi tanisie chjokjingase nixi sianjo.Tay’ani tjinrikjua nga xchandikon,tajnia ngidieni.Ngandindie xuta nga fijendajo kjuakiti,nt’a ngo ndsejen nga tibakit’onia.ko ngandindienia xkotse tsakotsijena ko fijendajo tsiee nga ngojin xi taseenjo koseenjona.kotsen jeri kjuakiti tsetjin xi faatjon kui en.Ngandindie xuta tjinkjua nga kuijnia ngonditon tjitsjie,tsiee nga kosikojo yijo ko jminijin ndatse skue tay’a jaxani,nt’a tasakui kosikojo tsexkojo-ngoni xi ndajin kjii kjamateen.Tay’ajin xi taxkiya kondaba,ko see konangisieen ndobaya,ngojotse taxkiya kuiyo tjingirí,majin nian kuini.Ngayije xuta tjinkjua nga ngondsejen kuintiee tse ngo ndaxaa,tsienga kotsaya kokjiini xi matseen ngojo tsienga skue kokjii jexi kasako tse ngoni katsen.- Ngadindie xuta xi kjifinie ngo je tjinkjua nga tj enyma sianjee,tjienga kjiyachichan kokjiiní nixi katsen,nt’a batsen tsaya’a kjuakiti nga majinma taxkiya majeri ngo xuta.- Majin taxkiya maje tay;a xutani tse jmijé jinma kotimajin tse tsieton je koe ngije kasko ngoje.Tay’ajin xi taxkiya kama ch’okatsona tse ngiya ngichona ngojotse ngo xujun nchinangiya xingi kamajin tse tjinxi ta xkiya skixa’a kui xujun ngojotse taxkiya ndajiji xuta tse katsona.jmin kjuajin nga tjin xi taxkiya seenxtina nt’a ngandi ndindie xuta xi fijendajo kjuakiti.- Ngandindie xuta tjinrijua nga kuitsama chichan ngiya nangi niachjia,kotima b’atsiee ngojotse tsenda ndiy’a,tajnia nga mejenrí kuijnia.- Tay’a xutani ma fatjó nangi,kotima faengani tse xkojo mejen nga k’osien ngani nangi.- Tse xkojo tjin xi tjinma tjinjina,ma mindise ko ngindie tsie nga jmmiijinxi tsabana,jmi ndasenjin tajnia nangini.- Kokui kjuakixi xi tsay’a kui kjuakiti,kamajin tse kuitjatjon nt’a batse ijniá ngayije naxinánda xi katsenda kui xujun.- Nga yije xuta tjinrikjua nga kuee ngo nangi.- Tay’ajin xima miyotjingi ngindie,kotima jin tsexin t’en kinchen tse kuin ngo xuta.- Kui ja xi’in ngojo inchjín,ngeje facho no’o tjinkjua ngakama kuixan ko kama kuee ndi,taxi kaskori nga kuindojo mijinibejin kjua kuini ko ngondsejen ngachjen nganda kuindo,kotse xikojo kuiindo xkjin ndajo nga, sian xki.- Kjiamatsi tse bakjii xi xichjon ngojo xi’in kjiatsi nga manian ngo kjua bixan.- Kui xuta xi binda ngo ngindie,ko kuikjua nga chjenga ndaxchon, ko tjinkjua nga skon xtitjón.- Ngadindie xuta chjenga kuee ngo ngandie,tse kijniá ngojo tajminini,tse tsiee sobáa ngojotse seenxa xtín.- Ngo jinxi taxkiya kama kjuaaxin ngonixi tikon ngo xuta.Ngayije xuta tjinkjua nga koxiee kokjintokon ngamatsen niximejen seen,tse skuenjin nena, ko ti baeri kjuanga tse kosikjó kokjintokon taxkotsen mejenri nga skue ndikon nen.tse kjotsobaa sobáa ngojo tse xuta kjotsobajin, taxkotsen mejenrí seen matsen nixi makjiin.Tjinkjua nga seenkjó ko kuichjáa ngayije xuta ko tikieni tsatsanga tay’ajin xima tsenxtina tangat’a tse kondakjua nixi makjina ngojo tse ngoxáa xi kiniaan koma naxiee kuini tsiee nga ngatomabe tay’a naxidándani, kota jnia ngatjachóo.- Ngandindie xuta tjinriiiikjuakixi nga skoya ko kuiitiko xkjin nga tanga jmin kjuaxti kuejin.- Ngojin xi manian kjuañoo tse kie tintjejine tsekuin.- Tay’a xutani tjinkjua nga seen tajmin xáni xichjia xtitión.- Ngayije xuta tjinkjua nga kosienjin yije xamasien xitjíin xtitjón xichjia nangíi.- Kui nanxinánda xi batixumaa xuta xitjinxáa ko ngatsie ngatsie tjinkjua nga kosikjóo ngayije xuta xáa.Ngayije xuta,xkotse ngakia batixuma ngaya ngo nangi tjikjua nga kosienijón xtitjón ngatsaa tse mindini xi machjen,xkotse ndiki, naxkiya,ngojo tajminini xi machjena nga tinchon tsienga ma xutana yijona.- Ngayije xuta chjenga kuee ngo xa’a xiseen kokui xibe mixáa ximejen seen.- Tjin kjua ngondsejen kama chjii xuta tse tangotokoya xa’xi ndsen,jmijinxi nk’a ko ngindie kamachíi.- Chjenga nda kama chjíi ngayije xutaxi ndsenxá,tsiee nga kamaxcha xuta tsiee ko tse minixi kjamaa tjinkjua nga kosikojo.- Tjinrikua ngayije xuta nga kuiitiko xkjin tsiee nga skantjejo xtinyijo tsemini xindajin kjii kjamateen.Tjinkjua nga seen kjay’a xuta nga kuitsama tsabe nga’a ko chiba ngatjabee nga seenxá ko xki nga koe nga seen kjay’a ngatamachjíi.- Ngayije xuta chjen nga nda kuindo,nga nda ngaskochi nixi skinie,ngatjaabe jniun xi kojaa,ngatjaabe ndiy’a,ngatama ndikíi. Ko ti tjinkjua nga sian ndikii,tsexikojo jmixájin, ngojotse kamanima,tse kamaxian,tse kamaxcha ngojotse ngindi majin tsenxki soba’a yijo.- Ngadindie inchjín xi naa ngo jakjandí,chjenga ndasian xki,tikuinii tse kia katsen t’a na’mii ngojo naa,ngojotse katsen sobáa, chjenga ngo ndsen sian xki.- Ngandindie xuta chjenga kuitsama naxkiya ko jmikjuajin nga kamachjitjee kui naxkiya xitjon mintjaa.ko tanisie tjinri kjuaño nga koje kui naxkiya ngayije xuta ngayije ximafí naxkiyaxi nk’a tanga machjitjee.- Kuinixi kjii nga tjinkjua nga kojee naxkiya tsiee nga kosikojo yijo xuta,ngojo tsieenga kamakjin yije xuta, tsieenga nda kuindo ko ngojin kjuaxti kue ngayije nanxinánda.- Kui na’mi ja kjandí xibe mi naxkiya xi seenkjí ndii.- Matsen ngandindie xuta nixi ndsen naxinánda kiania tjindo,kotse skochi nditon kjuaño tjin nga ngayije xi siangason kui ton ngojot se minixi sko tangat’a xáxi ndseen.- Ngayije xuta xi dsenda ni,xkotse entsatsó ngojo tse sóo ngojo tse kjaani,tjinkjua nga nda xchitsijen ndakamateen kui xuta.Tjinkjua nga ngayije xkotse seengaño tsieenga kjuatason ko ngatama kixi kui enxi kjit’a kui xujun.- Ngandindie xuta xi tjindo ngo ngaya nangi tjinkjua nga see katjoson ngayije nixi kjama nt’a kie kjamaxcha yijo.- Ngeje tsetsen kjatjoson,nganda t’saba ko nga jmin kuaxtijin,jeje ndakjii ngabakjii,ko takuitsini xi skon yijo,nga tsanié tsafejin kui ndiya kjuakiti.tsiee nganda kuijniá kui xuta.[Art. 29.3 is not available]Kamajin tse batsen sian kjin tokon,tsetsara ngañóo ngo xuta, ngojotse ngonangi, tsiee nga taskitjee kui en tsekuin nt’a chjenxo nga kjotjason yije nixi kjit’a kui xujun.Tnu'u saja ní ñayiví ja ñatu na sa'a ndeva'tna'a Se'e kaka'an taka ma ñu na'nuUxi kií yoo Diciembre kuiya 1948 nganclututu taka ma ñu na'nu̱ te ngandatnu'i te ngasijinui tnu'u, ja nu tutu ya'a ka'an ja taka ma ñayi mí ñayivi ma kú kusa'a ndeva'a tna'a-i. Te suní ngaxindaku-i nu íin iin ñú kusajai tútu̱ ya'a, nu taka ma sa'a ñui, te suni ngaxindaku-i ja nasaja tnu'u mu iín iín suchi kuechi káji̱ka ve'e sikua'a.Tnu'u ka'an libertad, justicia, ji'in Paz chi kaka'an ja natu na kukuna kusa'a ndeva'atna'a chi su'uva kundatnu'u mani, kukoto tna'a-i, kuchinde tna'a ñayi ve'e-i, ñui té mi ñayivi, ñatu iyo ja kusa'a ndeva'a tna'a-i.Nayi ñatu kajini ja iyo tutu chinde ñayi ja ma kusa'a ndeva'a tna'ao, ku ja sa'aí ja kua'a ñayi ñu kasa'a ndeva'a tna'a.Yuka ku ja kañuku xeen ja kuka'avi-o tutu ya'a tnav'a ku kukoto-mani tna'a-o, ñatu na kukasi ja kusa'atna-o iín ja va'a, te ku kuini-ndsiaja-o nanga i'yadsionsi kuinio.Te suni ñu kuechi, ñú na'nu taka tusuma-i ni jika ka'nu ñayivi ngandututu-i te ngandaka'i ya jiniñu'u ja ñatu na sa'ndeva'tna, ni ña'a, ni te tna'va iin, iin, ñu kukó va'a, ñatu ñayi kunda'vi koo̱.Te suni tákol tu'u ñú ni jika ka'nu nayiví ngasijinui tnu'u ja kukuatnui tútu̱ ka'a tnu'u ja ñatu na sa'a-ndeva'tna.Te suni nú taka tu'u ñú kukani-ini inú tna ka'a tútu ja ma sa'a ndeva'tna-o chi ku kukotó va'atna takatu'u ñayi káyiyo mí ñayivi.NU NGADUTUTU ÑAYITE SE'E NGAKA'ITNU'U KA'A JA ÑATUNA SA'A NDEVA'A TNA'AJiniñu'u ja taka tu'u ma ñayi kujiyo ini ñu kuechi ji'in ñu na'nu, ni jika ka'nu ñayivi, kuiní ja kundukunde-i tnava'a takutu'u ñayi ji'ín ve'e tniñu kusaja-i tnu'u tna ka'a títu ja ma kú sa'a ndeva'tna-o. Te sumi jiniñu'u ja kusaja-i tnu'uma nu suchi kasikua'a tnava'a ku kuchinde-i ma-i, tata-i, nana-i, nu kajiyo-i tnundo'o ji ñayi sa'andeva'ña'a.Taka ma ñayi nguiakoi ñayivi ñatu na ja'a tnu'u ja kusa'a ndeva'ña-i, su'uva kajito va'aña-i, yuka ku ja jiniñu'u ja kukototna-i.Suni ka'a ja ma sa'a ndeva'tna-o, kasa-i ja inuni kaku taka-tu'uo, ñatú kaji ñayi, ñatu nu sa'a kue tnu, kuij, ña'a, té kakui, te suni ñatunu sa'a kue nanga yu'u ka'a-i, nanga i'yandiosi jinindiaja-i, suni ñatu nu sa'a nu kuika-i xi kunda'ví, suni ñatu nu sa'a ndega ñu kaku-i.Te suni tutu ka'a ja ma sa'a-ndeva'tna-o ku kuatniñu taka ma ñu ñayivi.Tutu ya'a chi ñatu jai tnu'u ja kuxinátna ñáyi, su'uva iyo ja chindeña'í te iyoi ja nenuí taka tu'u ñayi nija'anu ji'i suchi lule.Ni iín ñayi ma ku kunukechi ka'anga-i nu iíka ñayi, te sumi ma ku sa'a ndeva'ña-i ñayi jínukuechi nu-i.Ñatú na ja'a tnu'u ja kusa'ndeva'tna ñayi, kukanitna-i kuquendetna-i ji'in kuka'ndeva-i.Taka tu'u ma ñayi jikondáva ñayiví, chi iyo iín tútu ka'a ja ñátu na sa'a ndeva'ña'a.Taka tu'u ma ñayi inuni kakui, inuni kande-i nu té tniá ñú te suni ku chindeña'te nu ñatu kuechií iyo.Taka tu'u ma ñayi ku nduku-i iín ñayi chindeña'a nú iyo iín kuechi ja kui'i, ve'e kaa, xi na inka tnundo'o iyo-i.Ni iín ñayi ma ku kuivi ve'e kaa, xi kutaña-i ñu-i nu ñátu na ki'echi iyo.Taka tu'u ma ñayi ku chinde-i ma-i nu ve'e tniñu nú kaa̱ kuechi ja'a-i nava'a kundaa̱ ná kuechi sa'a-i ó ñatú na kuechí iyo.Taka ñayi kaa̱ chuechi ja'a-i ma kú ki'in ve'e kaa̱ nu ñátu̱ kundaa kuechi tna ka'a títu ja ma ku sa'a ndeva'atna-o.Te suni ma ku ki'in kani-i ve'e kaa̱, nu masu kuechi xeen sa'a-i.Ni iiñ ñayi ma ku ka'a tnu'u ja ku ínka ñayi nu̱ ñáji̱ni na tniñu ku, chí súni̱ kuechi síkava ja'a-i nú ka'a tnu'u-i.Taka ma ñayi, chi sumi ku̱u kondava-i, ndenga kuini-i, te suni ku káji-i ndee kuu koo ve'e-i ini ñu-i.Taka ñayi ku ke-i ñuma-i, te suni ku ndákokuiñi-i.Nú iyo iíñ ñayi jika jínu-i ñu-i chi ku nduku-i iín ñu nu ko-i.Nu jako-i iín ñu chi ma kuu kundakuekaña'a ñayi ñu-i, suka ka'an tutu ya ma sa'a ndeva'sa tna-o.Na ñayi kuini ja xisama-i ñu-i chi ku sa'a-i.Ñatú ma naku kasi, nu kuini iín ja xisama-i ñu, teyu-i.Té ji'in Ña'a chi ku kutnanda'ate nu ja kajo̱ kuiya-te, te suni iyo ja inú kuchindeña'ai.Ku kutna'anda'a-i nu súka kakuini ma-i.Ñayi, so'a-i jiín taka ñayi ñu iyo ja koto ña'a ñú nava'a ku keko va'a-iTaka tu'u ñayi jiniñu'u ja koo nu kava ve'ei.Ni iín ñayi ma ku kinde-i nu kaa ve'e ñayi ji'ín nu chi'i itu.Taka tu'u ma ñayi ku kani-iní taka ma ja kuini-i, suni ku kuinindiaja-i nu kuimi-i, suni ku xisama-i iyandiosi-i, te sumi ku ndakani-í nu ñayi ja kuinindiaja-i ndiuxi.Taka tu'u ma ñayi, iyo ja ku kundutu'tu-i te kundatnu-i, te kuka'a-i iín iín naxi ja-ini-i. Suka iyo ja ñatu na kasi yu'u ñayi ka'am, ku saja-i tnu'u, naxi kuini ma-i.Taka tu'u ma ñayi, iyo ja kú kustutu-i, tna'í, te kundututu-í.Ma kú kuxitetú-tna'í ja kundututu-i nu ñatú kuini ñayi.Taka tu'u ma ñayi, iyo ja ku kunetniñu-i ini ñú te ku kuiñi ma-i, xi ku kani-i inka ñayi.Taka tu'u ma ñayi, iyo ja ku kukunukuechi-i ñu-í.Ñayi ñu, kaji té sikúko-í ñayi kútni ñu. Ndutútu ñáyi nija'anu te kakajin uni ñayi, te ñu ku ja ka'an na jíko̱ tniñu.Taka ñayi ñu iyo ja te katní tniñu na'anu, iyo ja chindete ñayi ñu tna'va ku kuko va'a-í, te suni kuchinde tna'te ju'in inka ñu na'nu tna'va ku kutávate ñayi ndo'o tnu'ndo'o.Taka tu'u ma ñayi, iyo ja kukó tniñu-ì nu kakuini, te tniñu ku kusa'aí, te suní iyo ja ké ya'avi-í. Nu ñatu triñu-ì, chi iyo ja ku chindeña'a té tníñu.Taka tu'u ma ñayi sa'atniñu ínu̱, te suni ínu̱ ké xu'u-íTaka tu'u ma ñayi sa'atniñu, chi suni ínu̱ ké xu'u-ì chi kajiyo tna'a-í ve'eí, te kuini ja chinde ña'a té nee triñu ka'anu ñu ñuko'oyo.Taka ma ñayi iyo ja ku kundututu-í te kukaji-í ña̱yi kuchindé-ña'a na tnundo'o kajiyo nu kasa'tniñu-í.Taka ñayi sa'a tniñu, iyo ja ku ndetatu-i nú jinu tniñu-í, te suni ku ndetatu-í, nu kanika ndetatu-í te suni ke ya'avi-í.Taka ma ñayi jininu'u ja kuko va'aí ji'in tna'ai, tnava'a kó ja kuka-í, ve'ei, sa'ama-í, nu ku-i tatna, nu sa'a triñu-í, nu ku'a-í, nu ji'i yí-i xi ña'a si'i-í. Nu ngu-nija'nu-i, xi kuana tniñuí.Ñayi ñu'un sa'a chi suni iyo ja kusa'anu ña'a ñú. Taka ma suchi lule kákaku ve'e ñayi ngatna'nda'a, xi sa'a nda'vi chi iyo ja ínu̱ kukoto va'a ña'a ñayi Ñu.Taka tu'u ma ñayi jiniñu ja sikua-í. Ñayi sikua chi ñatu iyo ja tnu'ya'vi-í. Kañukún te jini'ñu ja sikua'a ñayi iín kuiya. Ñayi kikua'a ntsi. iín kuiya, chi suni ku sikua-í nu kuini ma-i.Ve'e sikua chi iyo-í ja chindeí iín iín ñayi tna va'a kukutu'unai te kú, kuchinde tna'í ku kukutu'uvaí ja ma kusa'a ndeva'atnaí, ndatnu'u mani-i, taka ma ñayi ñu kuechi, ñu na'nu ni jika ka'anu tna va'a ku kukue'enu va'a taka ma ñu, te ñatu ma na kukana.Taka tu'u ma tata kajiyo sa'a, iyo ja ku kukájite nu kusikua'a sa'ate.Takatu'u ma ñayi jiñiñu'u ja ku kivindú taka ma ja iyo ini ñu, kui̱ na iín tniñu, iín viko̱, te suni ku sikua ñayi tna va'a chindeí ñuú.Taka ñayi iyo ja ñu koto va'a taka iín tniñu sa'aí tnava'a ñatu na su'u tniñu sa'aí.Taka ñayi ndetu taka ja ka'an tutu ja ñátu na sa'andeva'a tna'a, ku jiko nu iín, iín ñu teyu.Kata ma ñayi iyo ja sa'aí tniñu ñú tnava'a chindeí nuí te sa'a ka'anuí.Taka ñayi chi iyo ja kuatnu'i ñu-i tna va'a ku kukuatnu'u tna'aí jiú iín, iín ñayi ñú.Taka tnu'u ya'a ma ku ja ma sa'anuo chi suí tniña'a tna va'a una ku kusa'a ndeva'a tna'ao.Ñi iín ñu, ni iín, ñayi ma ku, sikaka yataí taka tnu'u ka'an naxi kukoto tna ñayi.Дапарра̄ долдаппула ресолjусиjаӡи 217 А (III) Гениралинэиӈи Ассаммбилеjаӈи Сагӡи бе̄ 10 (ӡон) инэӈидуни 1948 (ге̄да миӈга хуjу таӈгу ӡūндо̄ ӡапку) ананидуМөрөнӡи боддоумари нари нарре̄ эсини болӡитта̄ чипа̄линне̄салду нари нумидуни омоттоммо̄ эввури танандда̄ дорочи тари бūни гэву тэккэ̄ни, тэдэ тэккэ̄ни, эми ва̄лле̄ биввури тэккэ̄ни;мөрөнӡи боддоумари тари нари дорро̄ни болӡиттаури балӡӯрини ва̄лихха̄ тари госсӯллини нари ирка̄ни, андупури тамаче̄ биввурре̄, хамаче̄ду гурусэл кэсэлу оличи, биличи эмэри ӈэ̄ллэ̄, эмэри сūнэӡӡе̄ чава долдаппула нари гугдама мөрөниӈэчи;мөрөнӡи боддоумари нари дорро̄ни эттэуми товвури ге̄ кусуӡини каирамбуӡӡи, нари ӡобоми па̄улими эбуддо̄ни ва̄лимачче̄ болӡиӡе̄салтаи;мөрөнӡи боддоумари тари бэлэчими оввури гурусал андаилӈачи бибуддо̄чи;мөрөнӡи боддоумари тари Обедиԩо̄ннэjа На̄сиjа гурулни нурихачи Уста̄виду мэ̄нэ акта̄ривари нари да̄jи доромбони, нари маӈга̄ни са̄мари чоми тоичи бэлэчибуддо̄ри сосиа̄линэи прогре̄сситэи бикко̄чи улиӈгаулиӈга опо̄ми да̄jи гэвуӡи бимэри;мөрөнӡи боддоумари тари гои бо̄сал чле̄нучи токтоумачихачи бэлэчибуддо̄ри Органиса̄сиjандо̄ Обедиԩо̄ннэи На̄сиjандо гэсэ уилэмэри нари дорро̄ни гэбубуддо̄ри, нари дорро̄ннū, нари да̄jима гэвво̄ннū итэчимэри орро̄;мөрөнӡи боддоумари тари чипа̄линне̄сал са̄ривачи доро мөрөмбөннū, гэву мөрөмбөннū тари акта̄ввурре̄ ӡиӈ улиӈга хоӡидала̄ андуми.Генера̄лина Ассамбле̄jадолданӡини эсипчи Чипалинне̄сал Деклара̄сиjачи нари доролбони сада̄чаӈуӡӡи дапагаччи чава андуми муттэитэми чипалинне̄ гурусэл, бо̄сол чоми ге̄дадда̄ нари, ге̄дадда̄ хӯпа о̄ргануни гэгдэкэ актамари эсипчи Декларассиjjа̄, каксило̄л аллаупури да̄руни, таттуччури да̄руни тари доролб , тари гэвулбэ гэбубуддо̄чи бэлэччилол. Чопе̄ насионалинэjjū местународнэjjū прогрессивнэjjū мероприjатиjэл да̄ручи андуитами пэрге̄лол чипа̄линне̄па улиӈгаӡи са̄вво̄мбо̄нда, хоӡидала̄ андупо̄нда ча сада̄чалба бо̄ гуруни до̄дуннū, хӯпа членуни до̄дуннū, на̄ гуруни до̄дуннū хамаче̄ jурисдūксиjэду но̄ни бūни.Чипа̄ли гурунне̄ балӡичи гэвумэ, омотто мэ̄нэ мөрөнӡи, мэ̄нэ доронӡи. Но̄чи идэлу, иркалу, мэ̄нэ мэ̄нӡи на̄дактаӈачи бūчи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари на̄дассичи чипа̄ли доролбо, чипа̄ли гэвулбэ эсипчи деклара̄сиjаду долдаппулалба хаивадда̄ хо̄нидда̄ эпулэ кадачче̄: гои халадда̄ биӡини, хэрэктэни силланидда гои биӡини, хусэнне̄ддэ̄-эктэнне̄ддобиӡини, кэсэниддэ̄ гои биӡини, религиjанидда̄ гои биӡини, политическиддэ̄ гоиддэ тэдэни, гурумадда̄ сосиалинэиддэ̄ тэккэни биӡини, абдулусалдда̄, баjанӡисалдда̄ сūнэӡӡисэлддэ биӡини.Тамаччу эввури то̄ хамаче̄дда̄ чипали кадакко̄ политическэиддэ̄ доромо̄моддо̄ гуру-гурумама тэккэлло̄ бо̄ статуссе̄ни, на̄ статуссе̄ни, хамаче̄ду нари бūни, биӡини тари на̄ сиса̄ бū, ӈуидэ̄ киханӡи бū, мэ̄нэ эси ӡаӈге̄рра̄ бū камаличипула суверинитетулуддэ бū.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари на̄дассичи чипа̄ли дорони бūни бивввуритэи, гэвутэи, мэнэ-мэнӡи сиса̄ биввуритэи.Ӈуиддэ̄ элини бе̄ болӡитаду, болӡиттаури доронду; болӡитадда̄, болумба худасурре̄дда̄ хэрэссури хамаче̄дда̄ хо̄нидда биӡини.Ӈуиддэ̄ ӈуивэддэ эӡили па̄чче̄, ӡиӈ катуӡи, нариӡи хаӈасаи эӡили булмэчче̄ но̄ни мөрөмбөни сэӈгэрэммū кэсулэммū.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари, хаидудда̄ бими дорони бūни но̄ни правосубекносе̄ни са̄буддо̄чи.Чипа̄ли гурусал ге̄ду омотто доролчи бини ӈуиддэ̄ биӡини омотто ге̄ аксаччуритаини. Чипа̄ли гурусал дорочи бūни омотто аксаччуритаи хамаче̄дда чипа̄ли болӡитаду, болӡитта̄ имо̄ччуриду эсипчи деклара̄сиjjа̄ камаличчитаи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни но̄ни да̄jи доролбони конститусиjjа̄. Ге̄ккэ бухэмбэни камаличихандучи компете̄нтнэи гурума судусэлбэ улиӈгамаӈуӡи андутто̄мбуми.Ӈуивэддэ эӡилил баи аристоваира, эӡилил даппа̄, эӡилил хасаси.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари но̄ни дорро̄нни но̄ни уилэкко̄нни са̄буддо̄чи, но̄ни уголовнэи баитани тэддэ̄ни но̄ттоини уччимбэчи са̄буддо̄чи, дорони бūни омотто биввури тэккэндуни но̄ни баитта̄ни кэсэӡи е̄робуддо̄чи мэ̄нэ сиса̄ бū беспристраснэи сӯдуду нэ̄ ӡе̄рударра̄ тэддэ̄ гэлэми.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари, ӈуивэ баиталле̄чи, дорони бūни мэ̄пи баитала ана̄ опо̄ми суду баитта̄ни ба̄вво̄талла̄ни ге̄мӡӡи кэсэӡӡū баиттани е̄роми, тэ̄лиддэ но̄тоини буми хаивадда̄ чипали аксаччуриду.Ӈуивэддэ эӡилил сӯӡūрэ тари баитта̄ ба̄рини эрунду тари баита гурума ге̄ддӯ гуру-гурума дороддӯ баиталлаури эччини бе̄. Худэулиӡи эввури кэсуллэ ча баита̄, хамаче̄мба бӯрилэхэчи ча эрунду, ха̄ли баита ба̄пула биччи.Ӈуиддэ̄ эллини мэттэкки баи ūвво̄нда мэниӈӈū нумиббū бūккутэини, баи сулӯдами ūпэчими но̄ни дукутаиннū, кореспонуденсиjэни сипкутаинни, иркатаиннū, репутасиjатаинни. Ӈуиддэ̄ чипали дорони бūни ге̄ аксачиккутаини мэ̄ттэкки сулӯдамари ипэчче̄гичи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни бо̄ва боки гипали пулими биккуӡӡи силмами.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни хамаче̄мбадда̄ мэ̄ниӈӈиддэ̄ бо̄во вэдэми ӈэнуми чо̄ччи гочи исумидда мэ̄нэ бо̄такки.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни но̄мбони хасасидучибūкко̄ гэлэбуӡӡи гои бо̄ду, чаду сиригаччи бими.Тари доро хэчче̄ни политикама баитолло̄ хасасидучи, гои баитаду се̄лилддӯ принсипилду Организа̄сиjаӈи Обидиɲоннэи Насjаӈи мэккуссидуни эсини хэттэ̄.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари доро̄ни бūни грасидануства̄ дапами.Ӈуивэддэ̄ баи эввури атто̄ грасидануство̄ни, ӈуиддэ̄ мэ̄нэддэ̄ эсини калла̄ грасиданустваби.Хусэнне̄ эктэнне̄, хуруми хоӡихасал, дорочи бūни ра̄ссачи да̄ррунни, насионалинусичи да̄рунни, релūгиjачи дарунни эввуми кадачче̄ мūрэнӡидучи, нумиӡӡи андусидучи. Но̄чи омоттомо дорочи бūни мūрэнӡидучи, мūрэм бūдучи, мūрэнду пуjjедучи.Дӯтӈосо гэсэ гэвумӡи токтоумачими хоӡӯтачче̄ мūронӡивэчи саклjучаиричи.Нуми тари хупа да̄jини хупа чоми дорони бūни чоми хупаддӯ государствуддӯ аксачикк актами.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни умукэддэ̄ гоине̄салду гэсэддэ̄ абдуӡи таккурами.Ӈуидуддэ абдумбани баи нуиддэ̄ эллини тананда.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни мөррө̄, ирккэ̄, религиjjэ̄ гэвво̄ни; тари доро дапучче̄ни релūгиjаббū долдаккуббū каллаурре̄, мэ̄нэ релūгиjабби, долдаккуббū умӯкэддэ̄ по̄нне̄салдуддэ̄ гэсэ долдамбуӡӡи нари до̄дуннū умӯкэддо тачими, эндурре̄ддэ̄ долӡими религиосинэjjū ритуалинэjjū обрjа̄ддо̄ни андуми.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни долдакку гэвво̄ни гэвумӡи чава долдамбуӡӡи; мэ̄нэ долдаккуби гэввоннū эми камаличче̄ дапутабуӡӡи, гэвво̄ гэлэктэмми, алдо̄ идеjjа̄ хо̄нидда томи государуственнаи гранисса эми киханда гаммū бӯчиммū – тари доро даппучче̄ни.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни бэрэми чауха гэвво̄ннū хӯпа гэвво̄ннū.Ӈуивэддэ̄ нэ̄ эввури ūвво̄ндэ хамаче̄таидда хӯпатаи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни мэ̄нэ бо̄ӈуӡӡи мэ̄нэддэ силмапула нарисалӡидда ӡаӈге̄рами.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни мэ̄нэ бо̄ӡӡи омотто ūввури дорони бо̄би уилэккутэини.Гуру во̄лjани правителиство кусуни бūллини; тари во̄лjа мэ̄пи са̄вво̄ллини ӡиллэлул ана̄ силмал-силмалду, хамачесалба андуличи гэрэммэ̄ омоттоммо̄ силмаури дороду сипкучими силмамми гоилӡи омоттомол пормалӡи бэлэчимми силма гэвво̄ни андуми.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари, хупанне̄, дорони бūни гэлэми сосиалинэи бэлэччурре̄ддэ̄, андупурре̄ддэ̄ на̄дамба мэ̄нэ дороббū дапутабуӡӡи, мэ̄нэ маӈгабби гэвумэ балӡибуддо̄ни экономическиду, сосиалинэиду кулитурнэиду областиду гурума кусуӡӡи гуру-гурума гэсэ уилэӡӡи бэлэчимэри бо̄-бо̄ структурэ̄ннū, ресурсэ̄нни хэттэ̄ини.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни уилэккуду, гэвумэ уилэкко̄ силмабуӡӡū, эмэри камаличче̄ улиӈгаӡи уилэури уилэккуду уилэбуӡӡū, уилэкку ана̄дуни аксачибуддо̄чи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари, мэ̄пи эми сэӈгэррэундэ, дорони бūни омоттомо уилэпулэ уилэду омоттомо тамма̄ тамабуддо̄чи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли уилле̄ нари дорони бūни эввуми камаличче̄ улиӈгамако̄ тамма̄ тамабуддо̄чи, ои бигини хамаче̄дда̄ гои сосиалинэи бэлэччурре̄ бубуддо̄чи мэ̄ппū мэ̄нэ нумиббū улиӈгаӡи кихамбуддо̄ни.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни пропе̄си хӯпамбани андуми, пропеси хӯпатаини ūррэ̄ мэ̄нэ дороби аксачибуӡӡи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни дэрукпуритэjjū, хуппуритэjjū, уидо̄киӡи дуралипула уилэури инэӈитэjjū, анани-анани таммаури отпускатаjjū.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни эргими биввурре̄; тари дэппи, багдухи, дуку, окчичими е̄ропури, на̄дассури сосиалинэи бэлэччури-тари чипа̄ли на̄да мэ̄нэ эргэббū, мэ̄нэ нумиби эргэмбэннū окчичибуӡӡи, эргими бибуӡӡи, мэ̄ппū, мэ̄нэ нумиббū бэлэчибуӡӡи уилэлу ана̄ опе̄, сагдаппе̄, хаимидда̄ эргимбэ вэ̄дэпе̄ мэ̄нэ баитала ана̄ӡи.Эни оччисал jатауна бūсэл дорочи бūни даjиӡи кихами бэлэчибуддо̄чи. Чипа̄л пурил мūрэм балӡихалдда̄, мūрэм эччил балӡе̄дда̄ чипа̄линне̄таи омоттомо сосиалинэи бэлэччурре̄ тамме̄чи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари таччӯриду дорони бūни. Тэнэ̄ тачикку тамала ана̄, нэ̄ тачими хоӡӡӯттаури. Чипа̄л тачикку тамала ана, нэ тачими хоӡӡӯттаури. Техническаjjū, пропессионалинэjjū, гугдамаjjū таччури чипа̄линне̄па ūввонӡини, ӈуи уидо̄ки бūни.Таччури нари мөррө̄ннө, нари дөррө̄ннū, нари иддэ̄ннū маӈга опо̄нӡини, гэббо̄ннū нари доротоини, нари даjи гэвутэини даjи опонӡини. Таччури мэ̄нэ мэ̄пэри са̄маччурре̄, маӈиттаурре̄ бэлэччини, ӡе̄лачимари биввурре̄ гуру-гуру таундуни, ра̄самма̄ религио̄синамма̄ хӯпа-хӯпа таундуни бэлэччини Органисасиjа Обедиԩонэи На̄сиjа уилэкко̄ни эмэри валле̄ биввурре̄ дапучче̄вани бэлэччини.Амиjjа̄ – эниjjэ̄ дорочи бūни дуллӯӡи силмами тачикко̄, хоттои пурилбэри ūвуличи тачибуддо̄чи.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни гэвум каксибуӡӡи кулитурнэитэи хӯпа биввуритэини, сэбдэними пакчиӡи андупулаӡи, каксими наука прогресситэини, улиӈгамаӡини таккурами.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни но̄ни мөрөммө абдумма̄ интере̄ссе̄ни аксачибуддо̄чи, тари андупула (топула) бūгини но̄ни научинэи литературинэи худосественнэи уилэни тари авторини но̄ни бигини.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни сосиа̄линэиддӯ, гуру-гуру тауни эпсиӡидду, jэ Декларасиjаду нурипула доролбо гэвулбэ чипа̄ли андусилил.Хамаче̄дда̄ чипа̄ли нари дорони бūни хӯпаду, хамаче̄ду чадӯмали гэвумӡӡū даjиӡӡū но̄ни маӈгани балӡини.Таккураини мэ̄нэ доролӡӡū, мэ̄нэ гэвулӡи хамаче̄мбадда̄ чипа̄ли нарре̄ камаличчичи сако̄ну кусудуни ӡэӈкūр са̄буддо̄ннū гэбубуддо̄нни гоинне̄ доролбоччū гэбулбэччū, тэдэмэ мөррө̄, хупама эбсиӡӡū, чипа̄линне̄сал эргикко̄ччи гэллэ̄лбэни каксими тобуддо̄ни.Эрил доролӡӡū гэвулӡӡū таккурами хо̄нидда эввури камаличче̄ се̄лилбэ принсипилбэ Органисасиjани Обедиԩо̄нэхи Насиjаӈи.Хаидда̄ эсипчи Декларасиjаду хаӈасаилакка эсини мөрөчө̄ндэ тамачикка хаива буввуре̄ государствутаи, нари хӯпатаини, ге̄да-ге̄да наритаи дорро̄ хамаче̄дда̄ уилэкко̄ товвурре̄, андуми товвурре̄ хамаче̄ атуччини доролбо, гавулбэ, декларасиjаду нурипулалба.Etthariheliwe Kulaleiya n’Assembleya Geral Nlamulo 217A (III) ya 20 ya Dezembro ya 1948.Okhala wira osaamiha n’edignidade ya kunla pinatamu n’editeito sawe soolikana ni sakhwawe eri variyari wa eliberdade, wa esaria ni murettele mulumwenkuni;Okhala wira ohisuwela n’ohisamiha edireito sa mutthu sinniiriha itthu sonanara n’ekiiso ya olumwenku onkhala awe pinatamu moota ontthuna awe, ehihasiwaka ni mutthu mukhwawe walaa ni osikhini, pihimmwe okhala etthu yulupale enlompwawe mutthu;Okhala wi itthu yulupale okhaviherya edireito sa mutthu variyari v’regime ya edireito, ohitthyawele ekhotto wi akhume opuro onihosiwawe;Okhala wi v’alupale okhaviherya makhalelo amurettele ni ilapo sikina;Okhala wi Mupapheloni Ipovo sa Nações Unidas Sihimmwe wiwelela edireito sa mutthu, edignidade ni evalor ya pinatamu. Epaphelo yela en’himya edireito sikhaleke soolikala alopwana n’athiyana ni alipiheraka okhavihera makhalelo oorera, variyari v’eliberdade s’elapo soothene;Okhala wi ilapo soothene sikhanle membro sa Nações Unidas sohiwanana olalea, sikhaviheranaka ni Nações Unidas, ottitthimiha vinjene sa edireito ya mutthu n’eliberdade sawe;Okhala wi moota onsuwelehu edireito n’eliberdade iya etthu yuplupale wira naakhule saana epaphelo yasinanrehu;Assembleia GeralAssembleia Geral enalalea ephaphelo ela sa edireto ya mutthu, wi t’etthu yorera ottharerela wakunla elapo, n’atthu othene akhalanne varohoni itthu ya sihiimwe mpapheloni mu, asomihe ni apheele winnuwiha mattitthimihelo sa edireito ni eliberdade iya, ni alalee okhuma mulaponiwaya, mpaka ilapo sokhopela, wi sisuweliye ni sittharereliye wakunla elapo.Atthu othene aniyaria oolikana ni owilamula moota ontthunaya okhala, variyari v’edignidade ni edireito. Akhalanne esaria ni otthokelela, ahaana akhalasaka othene saya vamurettele.Atthu othene poti othyawelela edireito n’eliberdade silempwe mupapheloni mu ahithanliaka yakhala wira atthu ooripa walaa oottela, nnakhala muthiyana walaa mulopwana, opuro onkhala’we, oninlompa’we muluku, epoliitika entthara’we, muthajiri walaa musikhini.Nenna vaa, khavo onrowa othanliwa mwaha wa epoliitika entthara’we, elapo awe, walaa nttetthe oyariwa’we, okhalana ni wihikhalana elapo yupum’we omantariwa n’atthu ookhopela.Wakunla pinatamu ohaana edireito ya ekumi, eliberdade ni wakiha erutthu awe.Khavo onrowa okhalihiwa epottha, makhalelo ya epottha, ni moota owakaliha epottha atthu enakhottihiya.Khavo onrowa ohoosiwa, nnakhala okhalihiwa moota wonanara.Wakunla mutthu ohaana edireito yosaamihia makhalelo awe wakunla opuro onkhala’we.Atthu othene t’olikana variyari va elei, n’atthu othene attitthimihiweke n’elei. Atthu othene ahaana akhaviheriwaka, mwaha wale ahin’tthuna ottitthimiha edeklarasau ila.Wakunla mutthu ohaana edireito yotthyawelela elei ya elapo enkhalawe wi akihiwe yakhala wira edireito sawe silempwe mwa elei yelapo awe kisettin’he saana.Khavo onrowa otthukiwa ni womoliwa mulaponimwawe, yihiwen’he saana etthu etthenka’we.Wakunla mutthu ohaana edireito ntoko atthu akina, wi etthu etthenka’we enalamuliwa mwa otribunal, moota ansuwelaya atthu othene, van’himwaya edever ni edireito sawe, ni mulattu otthukeliwawe.Wakunla mutthu onihim’mwa wi oottheka, onkhalihiya wira khivo yin’ryawe mpaka anamulamula mulattu woneshesha etthu yin’ryawe, ehilialaka okarantiri eproseso ya edefesa sawe.Khavo onrowa otthukeliwa etthu ehikhalale mulattu mwa elapo enkhala’we nnakhala ilapo sa okhopela. Nenna va, khavo onrowa winnuwiheriwa epena’we khuvikana ele yahimmwa okathi otthenk’awe.Khavo onrowa ovehiwa okomantheene owan’nhawe, n’amusi awe, otthukuliwa iwarakha sawe, nnakhala wihisamihiya moota onkhala’we. Elei yohaana omwakiha mutthu onrowa ovehiwa moota yola.Wakunla mutthu ohaana edireito yothanla opuro onphela’we okhala, n’hina mwa Estado eri awe.Wakunla mutthu ohaana edireito yothama elapo eri awe, poti okhala elapo awe, ni edireito yotthikela mulaponi mwawe.Wakunla mutthu onoomoliwa n’autoridade ohaana edireito yoveka ni okhala ilapo sa okhopela.Edireito ela kahi ya’tthu yinre etthu yonanara variyari v’elei yelapo enkhalaya, nnakhala mwamakhalelo a Nações Unidas.Wakunla mutthu ohaana edireito yokhalana enacionalidade.Khavo mutthu onrowa okhottihiwa enacionalidade awe ehinre etthu yonanara, nnakhala oveka enacionalidade ekina.Mulopwana ni muthiyana yennuwakaru ahaana edireto yothelana, akhale ottela ni nooriipa, mutthu a mulaponi ni a elapo yokhopela, walaa akhalee s’egreja soovirikana. Okhuma okatthi onthelanaya, mpaka vammwalanaya, edireito saya ti soolikana.Atthu anthelana, ooweeli ahaana atthunaka wi athelane.Etthoko t’etthu yulupale mulaponi, nenna vaa, yohaana edireito y’eproteção ni okhaviheriwa n’Estado.Wakunla mutthu mekhawe, walaa n’akhwawe ohaana edireito yokhalana etthu awe.Khavo onrowa okhottihiwa etthu yawawe.Wakunla mutthu ohaana edireito yotthokelela etthu entthuna awe, ya makhalelo ni moota oninlopawe muluku. Edireito ela en’himya wira mutthu ula poti ohiya egreja eri awe khukela entthuna awe, nnakhala moota ontthokekelawe, mekhawe walaa onari n’akhwawe, asomihaka walaa amulonpaka muluku.Wakunla mutthu ohaana edireito y’ohimya enimmwa m’muru mwawe, ehopipihiwaka ekiiso sa itthu sin’himyawe, ni opheela wakhela ni olalea nuulumo nawe, mulaponimwawe ni ilapo sokhopela.Wakunla mutthu ohaana edireito yothukumana vamurettele n’atthu akhwawe .Khavo onkelihiya va muthukumano ehitthunale mwanene.Wakunla mutthu ohaana edireito yon’holela nakoso okhanle a publico yelapo awe, waala onthanla mutthu onrowa omuholela onpheela wi athanliwe.Wakunla mutthu ohaana edireito, ni moota wolikana n’atthu akina, itthu siniria s’atthu othene a mulaponi mwawe.Evontade ya epovo t’enilamula moota oniholela elapo atthu athanliwe. Yaala aniholela, athanliweke va mpantta wamuthanlo, onrowa atthu othene arina edireito yothanla, khiyathanla moota ontthunaya yihoniheraka mutthu oninthanlaya.Wakunla mutthu okhala wi membro a esociedade, ohaana edireito yokhaviheriwa n’estado, n’oveka edireito sawe silempwe muleini siniholela elapo awe ni elapo sokhopela, nenna va, itthu iya siveka awe sikhaleke simphwanhanea mulaponi mwawe.Wakunla mutthu ohaana edireito yophwanha muteko, n’othanla muteko ola moota wolikana n’akhwawe, ni okhaviheriwa ahikhalane muteko.Atthu othene ahaana edireito yowakhela moota onakhela akhwaya anivarana aya muteko mmosa.Onivara muteko ohaana edireito yowakhela saana, wi akhale n’amusi awe variyari v’edignidade ya mutthu, n’okhaviheriwa ahikhale saana.Wakunla mutthu ohaana edireito yothukumana n’akhwawe khiyapaka esindicato, ni wilepiha mwa mathukumano akina wira alipihere edireito sawe.Wakunla mutthu ohaana edireito yomumula, n’okathi wamuteko ohivirikanihe elei, ni edireito yokhalana ifeeria soolinva.Wakunla mutthu ohaana edireito sa itthu wi akhale saana n’amusi awe ( ekuwo, yoja, enupa,…) ni ekumi, okhaviheriya ahikhalane muteko, awereyaka, apahun’we, onakhweliye an’yawe walaa amwara awe, onoluvanle ni sinamwirenle itthu sothakhala.Muthiyana orupanle nuule oyanre naanano ohaana edireito yokhaviheriwa saana. Ana othene ayariwe variyari va mulopwana ni muthiyana ahithelanne arina edireito solikana ni sa anamwane akina.Wakunla mutthu ohaana edireito yosoma. Osoma ohaana okhalaka wihinlivia mpaka omaliha myakha sopajera onisuthiya olepa n’osoma. Myakha sopajera iya atthu othene ahaana yilepihaka nnakhala vahasivelaka. Sihaana sipankaka esikola sinjene sinakumiha mateekniko. Esikola yulupale yesomi, ehaana otthukuliwa wi atthu othene akeleke moota wolikana, ale othene aniweryasa.Esikola ekhale opuro oninnuwiha muru ni murima wa mutthu, eninnuwiha edireito n’eliberdade sa mutthu. Esikola ela ehaana yinnuwihaka moota onimoona’hu pinatamu m’khwahu variyari vamurettele n’atthu othene, niphelaka wi ninnuwihe miteko sa Nações Unidas.Asipapa ahaana edireito yopajera othanla moota ontthuna’ya onsomiha mwanaya.Wakunla mutthu ohaana edireito yotthuna okela mwaneene mmitekoni sinvariya mmwannhawe, ni wakhela itthu sinkhumelela mmitekoni sinvara’we.Atthu othene ahaana edireito yoprotejeria itthu sothene sinvaraya s’osuela waya wa osomi.Wakunla mutthu ohaana edireito yokhavihera, wi edireito n’eliberdade silempwe muwarakhani mu sihikelihiwe iphiro sonanara.Pinatamu ohaana idevere mulaponi mwawe, sinrowa omwinnuwiha ni moota anaweha’we atthu akhwawe.Ottharihela idireito n’eliberdade silempwe mu, khavo onrowa ovariwa wi alalee edireito ni eliberdade s’atthu akina, wi esariya ni makhalelo a murettele yonaneye mulaponi variyari v’edomocracia.Edireito n’eliberdade iya sihiraneye sivirikanihaka elei sin’holela makhalelo a Nações Unidas.Khanivo nlamulo na edeklarasau ila ninrowa otthariheleliwa, n’estado, mathukumano a’tthu, walaa mutthu, epankaka etthu enrowa ovirikaniha idireito ni eliberdade silempwe mu.Tungod kay ang pagkilala sang duna nga dungog kag ang alalangay kag di madula nga mga katarungan sang tanan nga lahi sang tao amo ang pundasyon sang kahilwayan, katarungan kag kalinong sang kalibutan.Tungod kay ang pagpabaya kag paghamak sa mga katarungang pangkataohan ngabunga sang mga kalapastangan nga labag sa konsyensya sang kataohan, kag ang pag-abot sang isa ka kalibutan nga maangkon sang mga tao ang kahilwayan sa paghambal kag pagsalig kag ang kaluwasan sa kahadlok kag kabudlayan nga ginpahayag ang pinakamataas nga handum sang kinaandan nga tao.Tungod kay ini isa ka malahalon, agod ang tao indi mapilitan nga magpamatok tuhoy sa kalupitan kag pagpigos, nga ang mga katarungang pangkataohan dapat amligan paagi sa kasuguan.Tungod kay pinakamalahalon nga pasanyugon ang paghanas sang malapit nga kaangtanan sang mga pungsod.Tungod kay ang mga pumuluyo sang Mga Naghiliusa nga Pungsod nagapamatuod sa ilang Karta sang ila pagtuo sa nagapanguna nga mga katarungang pangkataohan, sa dungog kag kabilinggan sang pagkatao kag sa alalangay nga katarungan sang kalalakihan kag kababaihan kag ginpat-od nga pasanyugon ang kauswagan sang pangkatilingban kag ang maayo nga estandard sang pangabuhi nga lubos nga mahilway.Tungod kay ang mga Miyembro nga Estado nangako nga magbinuligay sa Mga Naghiliusa nga Pungsod, nga tinguhaon nga maangkon ang pagpasanyog sa pagtahod kag pagtuman sang tanan nga mga katarungang pangkataohan kag sa nagapanguna nga kahilwayan.Tungod kay malahalon nga mahangpan sang tanan nga ang katarungan kag kahilwayan nga ini agod lubos nga matuman ang pangako nga ini.Tungod sini, Ginapahayag sang Bug-os nga Asemblea ining Kalibutanon nga Pahayag sang mga Katarungang Pangkataohan bilang isa ka bug-os nga pagsulondan sa kadalag-an para sa tanan nga tao kag sa tanan nga pungsod, sa katuyuan sang tanan nga tao kag sa tanan nga bahin sang katilingban, nga itanum sa ila hunahuna ang Pahayag nga ini, dapat magtinguha paagi sa pagtudlo kag pagtuon nga ipasanyog ang pagtahod sa mga katarungan kag kahilwayan nga ini kag paagi sa maayo nga tikang, pungsudnon kag pangkalibutanon man, dapat pat-uron ang kalibutanon kag mabungahon nga pagtamod kag pagtuman sa mga ini, sa mga pumuluyo nga mismo nga Miyembro sang Estado kag sa mga pumuluyo sang mga teritoryo nga ginasakupan nila.Ang tanan nga tao ginbun-ag nga hilway kag may pag-alalangay sa dungog kag katarungan. Sila ginhatagan sang pagpamat-od kag konsensya kag nagakadapat nga magbinuligay sa kahulugan sang pag-inuturay.Ang tagsa tagsa may ara nga katarungan sang tanan nga katarungan kag kahilwayan nga gintakda sa Pahayag nga ini, nga wala sing pagkaiba sa lahi, kolor, sari, hambal, relihiyon, pulitikal ukon iban pa nga opinyon, ginhalinan nga pungsod ukon katilingban, pagkabutang, ginnun-ag ukon iban pa nga kahimtangan.Dugang pa diri, wala sing pagkaiba nga ipatuman tuhoy sa kahimtangang pulitikal, hurisdiksyunal ukon internasyonal nga pungsod ukon teritoryo nga ginasakupan sang isa ka tao, ini man nagakinaugalingon, nagasalig, wala nagakinaugalingon ukon sa idalom sang iban pa nga takda sang pagdumala.Ang kada isa may katarungan nga mabuhi, mangin hilway kag seguridad bilang isa ka tao.Wala sing sin-o man nga mangin ulipon ukon busabos; ginadumilian ang tanan nga klasi sang pagpaulipon kag pagpanguarta sa ulipon.Wala sing sin-o man nga magpaidalom sa lubos nga pagsakit ukon pagpintas, di makatao ukon manubo nga pagtrato ukon pagsilot.Sa tangsa ka tao may katarungan nga kilalahon sa bisan diin, bilang isa ka tao sa atubangan sang kasuguan.Ang tanan may pag-alalangay sa atubangan sang kasuguan kag may katarungan sa pag-alalangay nga proteksyon sang kasuguan nga wala sing pagpasulabi. Ang tanan may katarungan sa pag-alalangay nga proteksyon batok sa ano man nga pagpasulabi nga labag sa Pahayag nga ini kag batok sa ano man nga pagsulsol sa sina nga pagpasulabi.Ang tagsa tagsa may katarungan sa mabungahon nga paghusga sang Nagakaigo nga pungsudnon nga hukmanan tuhoy sa mga bulohaton nga nagalabag sa mga nahauna nga katarungan nga ginhatag sa iya sang konstitusyon ukon sang kasuguan.Wala sing sin-o man nga magpaidalom sa di matarong nga pagdakop, pagkulong ukon pagpasaylo sa iban nga duog.Ang tagsa tagsa may bug-os nga pag-alalangay nga katarungan sa matarong kag hayag nga pagbista sang isa ka hilway kag wala sing ginadampigan nga hukmanan, sa pagpat-od sang iya mga katarungan kag obligasyon kag sa ano man nga sumbong kriminal batok sa iya.Ang tagsa tagsa nga akusado sang kasal-anan nga masilotan may katarungan nga kabigon nga wala sing kasal-anan tubtob nga indi mapamatud-an nga nagkasala suno sa kasuguan sa isa ka hayag nga pagbista nga angkon niya ang tanan nga garantiya nga kinahanglan sa iya nga pagpangapin.Wala sing sin-o man nga hukman ang nagkasala sang ano man nga kasal-anan nga pagasilotan tungod sa ano man nga ginhimo ukon pagkulang nga indi ginakabig nga pagkasala nga masilotan, sa idalom sang kasuguang pungsudnon ukon pangkalibutan, sadtong ginhimo ina. Kag indi man dapat dugangan sing mas mabug-at nga silot sangsa ginadugang sadtong ginhimo ang pagkasala nga pagasilotan.Wala sing sin-o man nga magpaidalom sa di matarong nga pagpasilabot sa iya kaugalingon, pamilya, puluy-an ukon mga sulat, ukon pagpahamak sa iya dungog kag ngalan. Ang tagsa tagsa may katarungan sa proteksyon sang kasuguan batok sa sina nga pagpasilabot ukon paghamak.Ang tagsa tagsa may katarungan sa kahilwayan nga magsaylo kag magpuyo sa sulod sang nasakupan sa tagsa ka Estado.Ang tagsa tagsa may katarungan nga maghalin sa bisan diin nga pungsod, mangin sa kaugalingon nga pungsod, kag magbalik sa iya pungsod.Ang tagsa tagsa may katarungan nga mangayo kag magbaton sang asaylum sa iban nga pungsod tungod sa pag-api.Ang katarungan nga ini indi maggamit kon ang pag-api hungod nga bunga sang mga pagkasala nga di pulitikal ukon mga binuhatan batok sa mga katuyuan kag pagsulondan sang Mga Naghiliusa nga Pungsod.Ang tagsa tagsa may katarungan sa pagkabanwahanon.Wala sing sin-o man nga di makatarungan nga kuhaon ang iya pagkabanwahanon ukon punggan ang katarungan nga magbaylo sang iya pagkabanwahanon.Ang mga kalalakihan kag kababaihan nga sa husto nga edad, wala sing limitasyon nga lahi, pagkabanwahanon, may katarungan nga magpangasawa kag mag-angkon sang pamilya, sila may pag-alalangay nga katarungan sa kasal, tubtob magpangasawa kag pagdula sang saysay sina.Ang kasal dapat himuon lamang sa hilway kag bug-os nga pagpasugot sang mga ikasal.Ang pamilya duna kag sulondan nga bahin sang katilingban kag may katarungan sa proteksyon sang katilingban kag sang Estado.Ang tagsa tagsa may katarungan nga magpanag-iya sang pagkabutang sing isahanon kag kaupod ang iban.Wala sing sin-o man ang di matarong nga kuhaan sang mga pagkabutang.Ang tagsa tagsa may katarungan sa kahilwayan sang panghunahuna, konsyensya kag relihiyon, lakip sa katarungan nga ini ang kahilwayan nga magbaylo sang iya relihiyon ukon pagtuo, kag ang kahilwayan, mag-isa man ukon kaupod sang iban kag sa publiko ukon pribado, nga ipaathag ang iya relihiyon ukon pagtuo sa pagtudlo, pagbuhat, pagsimba kag pagsaulog.Ang tagsa tagsa may katarungan sa kahilwayan nga magsiling sa kabubut-on kag pagpahayag, lakip sa katarungan nga ini ang kahilwayan nga panindugan sang mga kabubut-on nga wala sing magpasilabot kag mangita, magbaton kag magdala sang impormasyon kag ideya paagi sa bisan ano nga media nga wala ginakabig ang mga dulonan.Ang tagsa tagsa may katarungan sa kahilwayan sa malinong nga pagtililipon kag paghiliupod.Wala sing sin-o man nga dapat piliton nga magpasakop sa isa ka asosasyon.Ang tagsa tagsa may katarungan nga magpakigbahin sa gobyierno sa iya pungsod, matarong man ukon paagi sa hilway nga pagpili sang mga tiglawas.Ang tagsa tagsa may katarungan sa alalangay nga pagserbisyo publiko sa iya pungsod.Ang pagbuot sang pulumuyo dapat mangin basihan sa gahom sang gobyierno, ang pagbuot nga ini dapat ipahayag paagi sa panahon kag matuod nga pagpiniliay nga sa paagi sa kabug-osan kag alalangay nga pagboto kag pagahimuon paagi sa sekreto nga pagboto ukon paagi sa katapat sa hilway nga paagi sang pagboto.Ang tagsa tagsa, subong nga miyembro sang katilingban may katarungan sa kapag-onan sang katilingban kag may katarungan sa katumanan, paagi sa pagpaninguha sang pungsod kag sa pagbinuligay sang pangkalibutan kag suno sa organisasyon kag manggad sang tagsa ka Estado, sang mga katarungang ekonomiko, pangkatilingban kag kultural nga ginakinahanglan sang ina nga dungog kag hilway nga pag-uswag sang iya kataohan.Ang tagsa tagsa may atarungan nga magtrabaho, hilway magpili sang pangabuhian, matarong kag maayo nga kahimtangan sa pagtrabaho kag proteksyon batok sa wala sing trabaho.Ang tagsa tagsa, wala sing bisan ano nga discriminasyon, dapat may katarungan sa suweldo nga katumbas sa iya nga bulohaton.Ang tagsa tagsa nga nagtrabaho may katarungan sa matarong kag husto nga bayad nga ginapat-od sa iya kaugalingon kag sa iya pamilya sa pagpangabuhi sing matarong, dugang pa, kon ginakinahanglan, ang iban pa nga pamaagi sang proteksyon pangkatilingban.Ang tagsa tagsa may katarungan nga magtukod kag magpasakop sa mga unyon sa paghimo para sa pag-amlig sa iya kaayuhan.Ang tagsa tagsa may katarungan nga magpahuway kag maglingaw, lakip ang makatarungan nga takda sa oras sang trabaho kag panahon sang mga pista opisyal nga may suweldo.Ang tagsa tagsa may katarungan sa tulopngan sang pangabuhi nga tuman para sa kaayuhan sang lawas kag pag-ayo sang iya kaugalingon kag sang iya pamilya, lakip ang pagkaon, biste, pagpabalay kag pag-amlig sa pagpabulong kag mga ginakinahanglan ang pagserbisyosa katilingban, kag may katarungan sa seguridad kon mawalan sang trabaho, magkasakit, mangin inutil, mabalo, magtigulang, ukon mawalan sang palangabuhian kon mag-abot ang mga hitabo nga indi niya ginapaabot.Ang mga nanay kag kabataan may katarungan sa pinasahi nga pagtatap kag pagbulig. Ang tanan nga kabataan, kasal man ukon indi ang ginikanan, dapat makaangkon sang pare-pareho nga proteksyon sang pangkatilingban.Ang tagsa tagsa may katarungan sa edukasyon,. Ang edukasyon dapat nga libre, bisan sa elementarya man lamang kag sa nahauna nga halintang. Ang edukasyong elementarya dapat nga kompulsaryo. Ang edukasyon teknikal kag propesyunal dapat itigana sa tanan kag ang mas mataas nga edukasyon dapat pareho nga maangkon sang tanan suno sa merito.Ang edukasyon dapat ituon sa lubos nga pag-uswag sang kataohan kag sa pagpabakod sang pagtahod sa mga katarungang pangkataohan kag sa mga pundasyon sang kahilwayan. Ipasanyog ini ang paghinangpanay, pagpaumod kag pag-inabyanay sa tanan nga pungsod, mga grupo suno sa lahi ukon relihiyon, kag pauswagon ang mga hilikuton sang Mga Naghiliusa nga Pungsod para magapabilin ang kahilwayan.Ang nahauna nga katarungan sang mga ginikanan amo ang pagpili sang klasi nga edukasyon nga ihatag sa ila mga kabataan.Ang tagsa tagsa may katarungan nga hilway sa pagpakigbahin sa hilikuton nga pangkultura sang komunidad, maghinuyang sang mga arte kag makigbahin sa pagpauswag nga pang-siyentipiko kag sa mga benepisyo sini.Ang tagsa tagsa may katarungan sa proteksyon sang interes nga moral kag materyal nga gikan sa produksyon siyentipiko, literal ukon artistiko nga sinulat niya.Ang tagsa tagsa may katarungan sa kaayuhan sang pangkatilingban kag pangkalibutan nga ang mga katarungan kag kahilwayan nga gintakda sa Pahayag nga ini dapat lubos nga maangkon.Ang tagsa tagsa may mga katungdanan sa komunidad nga ginatahod ang hilway kag lubos nga pag-uswag sang iya katauhan.Sa pagtuman sang iya mga katarungan kag kahilwayan, ang tagsa tagsa magapaidalom lamang sa mga katakdaan nga gintakda sang kasuguan agod maangkon ang nagakaigo nga pagkilala kag pagtahod sa mga katarungan kag kahilwayan sang iban kag mahatagan ang makatarungan nga mga kinahanglanon nga moralidad, kaayuhan sang publiko kag kabug-osan nga kaayuhan sa isa ka demokratikong katilingban.Ang mga katarungan kag kahilwayan nga ini indi dapat magamit nga batok sa mga katuyuan kag pagsulondan sang Mga Naghiliusa nga Pungsod.Wala sing ano man nga bahin sa Pahayag nga ini nga mahimo kabigon nga nagpakahulugan sa ano man nga Estado, grupo ukon tao, sang katarungan nga magpakigbahin sa ano man nga hilikuton ukon hulag nga nagahandum sa pagguba sang ano man nga katarungan kag kahilwayan nga gintakda diri sini.K’ULAXUKTulub’al sok alub’al yuj ja niwak tsomjel ja chonab’ jumasa sta’osb’aj, tiwax tax b’a sju’unil yajtab’il lajun tajb’e’ sok juk lajune’ (217) A (III) sb’a lajune yajtab’ disiembre sb’a 1948.Wax na’xi ja sijpanu’b’ali, ja lekilali sok ja lamaneli ja b’a lu’um k’inali tini wax tax-a ja yajni wax na’ji ja junotikxta-i ki’b’analtik ja b’a lu’um k’inali.Wax na’xi ja yajni mi’ junxta wa la iljitiki, sok ja mi’ lek wa la iljitiki tini wax k’e’a ja niwan tsatsal k’umal-a, ja iti ja’ni sb’a oj na’xuk k’inal ke mi lekuk ja oj kijnajb’atiki; ja’yuj alub’al ke ja jas wax k’anxi-i ja b’a lu’um k’inali ja’ni sb’a mi oj ajyuk xiwel sok wokolal tixa-a oj b’ob’ kaltik ja jas wax k’anxi sok ja tuk tukil ja jas wax k’uaxi-i.Wax na’xi ke jel t’ilan ja jas wax b’ob’ k’ulaxuki oj ajyuk sju’unil b’a mi’ t’ilan t’enub’aluk ja swinkil ja lu’um k’inali oj sle’ oj sjome’ ja jas wax smaka yoki, ja jastal ixtalajel sok ja tuk wax ilwaniye’ ja tantik ma’tik ay scholi.Jel t’ilan ja tuktukil niwak chonab’ jumasa ja b’a lu’um k’inali oj skoltasb’aje sok jel ni t’ilan oj yil sb’aje lek.Wax na’xi ja tuktukil niwak chonab’staunesb’aje-i yaluneje ja b’a ju’un tulan yujle-i, tini wax yala-a ja jas oj b’ob’ k’ulaxuki, ja jastal jna’ulab’iltik, ja jastalotiki sok ja junxtaotik winik sok ixuk, cha yaluneje’ jastal oj taxuk ja lekilali ja b’a jas wax k’anxi-i sok ja jas wax k’anxi oj k’ulaxuki.Wax na’xi ja tuktukil Estado b’a yaunesb’aj sok ja tsomjel b’a chonab’ jumasa, oj skoltsb’aje ja b’a spetsanal snaulab’ile sok ja jas wax b’ob’ k’ultiki sok ja tuktukil ja jas wax yala jas k’ujol ja swinkil ja lu’um k’inali.Ja niwan tsomjeli wax yala cha wax spuktes yi’b’anal ja jas oj b’ob’ k’ulaxuki ja’yuj ja tuktukil chonab’i sok ja niwak chonab’i jel t’ilan oj sk’ujoluke, ja’yuj cho majkil ja jujune swinkil ja lu’um k’inali sok ja snajtsil b’aye-i ja matik ay scholi jel t’ilan oj sje’e ja sneb’jel ja ju’juni ja jastal lek oj kilb’ajtik jpetsaniltik, ja jas wax b’ob’ k’ulaxuki sok ja sijpanub’ali. Jel t’ilan oj yil-e jastal oj k’otuk ja jas wax yala ja ju’un iti ja niwak chonab’ jumasa b’a’ytiki sok ja tuktukil niwak chonab’ ja b’a lu’um k’inali, ja’chni jel t’ilan oj ilxuk ta wax k’ot meran ja jas wax yala ja ju’un iti ja b’as petsanal ja niwak chonab’ jumasa ma’tik ochel ja b’a niwan tsomjeli sokni ja b’a lu’um k’inal b’a’ytik ja ke’ntiki.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali junxta wax jul schonjel, sok ja sijpanub’ali, ja yuj ojni b’ob’ sk’u’luk ja jas sk’ana-i ja b’as lekilali, ja yuj ja ay sk’ujoli sok ay spensari t’ilan oj yilsb’aje lek sok ja smoj jumasa.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ sk’uluk ja jas wax sk’ana-i sok sijpanub’alni ja jastal wax yala ja b’a ju’un iti, mini ma’ mas lek oj iljuk a’ma tuktukiluk ja yelawi, sok a’ma winikuk ma ixuk, cha a’nima tuktukiluk ja sk’umali, cha ja’chni ja jas wax sk’ani, sok ja spensari, ma jas tuk, ja b’a niwan chonab’ b’a’yi sok ja tsome b’a kulani, cha ja’chni a’mani me’y lek stak’in sok a’nima chikan jastal jul schonjel.Cha ja’chni spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali junxtani oj ilxuka a’ma tuktukiluk ja spensari sok ja sju’unil ja jas oj b’ob’ sk’uluki, ma ama tuktukiluk niwak chonab’ ja b’a’yi, cha a’ma jauk ja b’a slujmal b’a kulani, cha a’nima jun niwan chonab’ sijpanub’alxa ma jun slujmal b’a ay k’eluman ke titoni ay b’a sk’ab’ b’a jun niwan chonab’, ma oj kaltik jun niwan chonab’ b’a mito sijpanub’aluk.Yi’b’anal ja swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ sk’an sak’anil-a, cha ja’chni ja sijpajeli sok cha ja’chni cho majkil ja b’a mi jas oj utjuki.Mixani jun swinkil ja lu’um k’inali oj b’ob’ ajyuk mosoil, sok mixani ma oj b’ob’ ixtalajuk-a ja’yuj misani ma oj b’ob’ sk’eb’e ja yateli, ja’ch wax yala ja ju’un iti.Mixani ma oj b’ob’ ixtalajuk, mixani utjel sok cha mixani ma’k’jel.Yi’b’anal ja aswinkil ja lu’um k’inlai, t’ilan oj najusb’aj ja b’a oj och b’e ja jastalni-i.Ki’b’analtik junotikxta ja b’a yojol ja leyi, cha ja’chni junxtani oj ajyuk jk’eljeltik sok jkoltajeltik yuja leyi. Petsanaltik ay jkoltajeltik yuja leyi ja ta tuk wala iljitiki, cha ja’chni ja ta ay k’ejnajeltiki, ja’ch wax yala ja ju’un iti.Yi’b’anal ja swinkil ja lu’um k’inali ja’ni oj b’ob’ skoltasb’aj sok ja leyi, ja b’a stisat ja tantik jnal ja ma was na’a sk’eljel ja lekilali ja ta ayk’a ixtalajeli ja jas wax yala ja b’a sju’unil ja leyi.Mini ma’ lomxa oj yamjuk, mini ma’ oj lutjuk me’y smul, cha mini oj b’ob’ nutsjuk ja b’a lu’um b’a kulani.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, t’ilani oj maklajuk yuj ja ma’ wa sk’ela ja lekilali ja b’a oj aljuyab’i ja jas a’telil yujni oj sk’uluki, ma oj jk’eljuk jasunka ja smul wax le’jiyi-i.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, yajni wax le’jiyi smul ojni b’ob’ yal ke mi meranuka ja yajni mitoni xchiknaji ta meran ja ay smuli ja’ni oj makunuk yuj ja ley ts’ibjb’anub’ali b’a oj yal ta meran ma miranuk ja mulal leub’alyi-i.Mini oj b’ob’ alxuk ts mulal ja jas wax k’ulaxi-i ja ta minik’a mulaluki, ja’ch wax yala ja sley ja niwak chonab’i, sok ja tuktukil niwak chonab’i, cha mini oj b’ob’ lexuk mas tsats ja mulali ja ta minik’a ja’ch k’ulaxi-i.Mini ma lomta oj b’ob’ sch’iksb’a ja b’a yoj jne’b’ailtiki, mini ja b’a yoj jnajtiki, cha mini ma’ jas oj b’ob’ yalkabtik-a ja b’a oj jomuk ka k’ujulaltiki ma ja jpensantiki. Yi’b’analni-a ja swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ skoltasb’aj sok ja leyi ja ta ayni wax sch’ikasb’aj ja b’a yoj jneb’ailtiki.Yi’b’anal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ b’ejyuek-a, ja’chni oj b’ob’ stsa-e ja b’a oj yaj kulan jas naji ja ni chikan ja b’a Estadoil b’a’yi.Yib’anal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ waj-ek’a b’a tuktukil niwak chonab’, cha ojni b’ob’ kumxuk ja b’a niwan chonab’ b’a kulani.Ay-k’a ma’ wax iji spatik yuja ma’ ay scholi ja b’a niwan chonab’ b’a kulani ojini b’ob’ sle’ b’a oj ajyuk b’a pilan niwan chonab’.Mini jun ma’ ay schol, cha mini ka tuktukil niwak chonab’ stausb’a oj b’ob’ yal oj kumxukotik ja ta yujnik’a mix k’anatiki.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inlai, ojni b’ob’ yal b’a niwanil chonab’il oj ajyuk kulan-a.Mini ma oj b’ob’ nutsjuk ja b’a niwan chonab’ b’a kulani, cha mini t’iulan oj t’enjuk b’a oj wajuk b’a pilan niwan chonab’.Ja winik sok ja ixuki yajni julta sk’ujule, ojni b’ob’ nupanuke-a ja b’a oj sle-e ja sne’b’aile-i a’ma tuktukil ja yelawe-i, sok a’ma tuktukiluk ja schonab’il b’a kulane-i, cha a’ma pilan pilanuk ja jas wax sk’uane-i, yajni nupanelexa junxtani oj iljuke yuj ja leyi, cha ja’chni ja ta sijpasb’aje-i.iKechani ja ma’ sk’el sat sb’aje-i yenleni oj yal-e-a ta oj nu panuke ma mi oj nupanuke.Ja jne’b’ailtiki ja’ni mas t’ilan b’a jun yojol tsomjel ma b’a jun yoj komon, ojni b’ob’ k’eljuke yuj ja komon-a ma ja’ Estado b’a kulane-i.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ ajyuk sjasb’aj b’a stu’ch’il ma ja’ch komon.Mini ma lomxta oj japjuyi-a jas jasb’aji.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ sk’u’luke ja jas wax sk’anawe-i, sok ja jas wax sk’uane-i; ja b’a ju’un iti wax yala oj b’ob’ stukb’es ma oj sjeltes ja jas wax sk’uani, cha ja’chni ojni b’ob’ sje’e ja jas wax sk’uani a’ma stuch’iluk ma ja’ch tsoman. A’ma tiuk b’a snaj ma ti’ b’a wax ajyi stsomjele-i jani oj b’ob’ sje’e ja jas wax sk’uane-i sok ja jastal wax sk’uane-i.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ yal-e ja jasunka ja spensare-i sok mini oj b’ob’ ixtalajuk yuj ja jasunka wax yala-i ma jasunka spensari; cha ja’chni oj b’ob’ sle-e sok oj b’ob’ smakla ja spensar ja smoj jumasa-i, cha ja’chni ojni b’ob’o spuktes ja jas wax sk’uani sok jas pensari, a’ma chikan b’a’a.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojini b’ob’ stsomsb’aje-a cha ja’chni oj b’ob’ stasb’aje.Mi ma’ t’ilan t’enub’aluk oj ochuk b’a jun tsomjel.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ yal jastal oj lexuk ja ma oj och sok schol ja b’a jun niwan chonab’i, a’mani ye’ntani-a ma a’nima tsaub’al oj eluk ja ma oj waj yal ja jastal oj ajyuk ja ma’och sok scholi.Yib’anal ja swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ syam schol-a jua b’a niwan chonab’ b’a kulani.Yi’b’anal ja ma’ ay schol b’a jun niwan choanb’i ja’ni yipunej spetsanal ja swinkil ja chonab’ b’a’yi, ja ipanel wax tax ti-i ti wax je’xi ja yajni wax tsa’xi ja ma oj ochsok scholi. Ja tsaumani ye’ntani oj yile machunka wax sk’ana ja ma oj syam scholi.Spetsanal ja swinkil ja jun tsomjeli ma ja jun komoni ojni sta’ slekilal-a ja ta wax koltaji yuj ja yestado ba’yi ma ja’yu ja tuktukil niwak chonab’ jumasa-i; ja lekilal wax tax ti-i ja’ ni jastal oj ta’tik t’un modo, ja slekilal ja tsomjeltiki ma ja’ slekilal ja komontiki ja jastalotikni-i.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ stsa’e ja a’tel ja jas wax sk’ana oj sk’u’luki ja ni sb’a oj ya e’k’uk ja swokoli cha ja’chni oj koltajuk yuj ju’un iti ja ta mi sta-a ja ya’teli.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, junxtak’a ja ya’teli cha ja’chni junxta oj yi’ ja stsakol ja ya’teli.Yib’anal ja swinkil ja lu’um k’inali, ja ma’ wax a’tiji ayni sb’ej oj tupjuk lek ja yateli sb’a oj ya ek’uk ja swokili cha ja’chni ja sne’b’aili, mik’a lek lek x-ekyuj ay ni sb’ej oj koltajuk yuj ja ma’ tik ay schol b’a koltaneli.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ ya kulan jun stsomjel ma oj och b’a jun tsomjel sb’a oj skoltasb’aj ja b’a jas wax sk’ana oj sk’uluki.Yi’b’anal ja swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ jijluk-a ja b’a ya’teli cha t’ilani oj naxuk janek’ ora oj b’ob’ a’tijuk, sok ya’ni wax jijli t’ilan lek oj tupjuk.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ sle-a ja slekilali ja b’a oj ajyuk lek ja sn’eb’aili ja ni mas t’ilan ja jas oj ya’b’i, ja sk’u’sjasb’aji, ja snaji, sok ja skoltajel ja ta ko’ chameli, cha ja’chni ja jastik oj makunuk yuj ja b’a mas lek oj ajyuki, cha ja’chni oj b’ob’ sk’an skoltajel ja ta mik’a sta’a yateli, cha jachuk ja ta ay chameli ma mi lekuk ay lek, ma ne’b’axa ay, ma jelxa sk’ujol, cha ojni b’ob’ sk’an skoltajel ja ta ay k’a jas ek’sb’aji.Ja laum ixuk sok ja yali t’ilani oj k’elxuke-a, cha ja’chni sok stalnajele. Yi’b’anal ja yal untik b’a te’y sok snan stati ma mi te’yuk sok-a, t’ilani junxta oj ajyuk sk’eljele-a.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ sne’b’ju’un-a, ja ne’b’uju’uni mini oj tupxuk-a ja b’a sb’ajtanil ja’b’il man b’a swakil ja’b’il, jaxa juntik’e oxe jab’ili sok ja chane ja’b’il b’a mas tsatsxa ayi ojni b’ob’ och kotik jpetsanaltik pe ja’ni chikan ta jne’b’unejtik lek ja’chni wax yala ja ju’un iti.Ja ne’b’uj ju’uni ja’ni sb’a oj koltanuk ja b’a oj taxuk ja lekilali, cha ja’ni sb’a oj na’tik jastal oj ajyukotik, cha ja’chni ja sb’aj sijpanub’ali, ojni cha b’ob’ koltanuk ja jastal oj yilsb’aje ja tuktukil niwak chonab’i sok ja indijena jumasa-i sok ja tsome ma’ tuktukil ja jas wax sk’uani, cha ojni koltanuk ja b’a lek oj yilsb’aji sok b’a laman oj ajyuke ja tuktukil niwak chonab’i.Ja nanl tatal jumasa ojni b’ob’ stsa-e ja jas ne’b’uju’unil wax sk’ana oj sna-e ja yuntikile-i.Spetsanal ha swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ stsa-e ja jas wax sk’ana oj sk’uluke ja b’a yoj skomoni, cha ja’chni oj b’ob’ och sle’jel ja jas wax k’anxi oj nebxuki b’a oj taxuk ja lekilali.Spetsananl ja swinkil ja lu’um k’inali, ojni b’ob’ koltaxuk yuj ja a’tel wax sk’ulan sok ja spensari, sok jas jasb’aji b’a ye’ni sk’uluneji.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali ojni b’ob’ sk’an-a ke oj ajyuk laman yib’anal ja tuktukil niwak chonab’i b’a oj k’ot meran ja jas wax yala ja ju’un iti.Spetsanal ja swinkil ja lu’um k’inali t’ilani oj ya’ ya’tel ja b’a komon b’a’yi, ja’ni yuj ja ti sna-a k’inali.Ya’ni tixa ay b’a yojol ja jas oj b’ob’ sk’u’luki t’ilani oj sk’u’luk ja jas wax yala ja leyi, ja’ni sb’a mi oj och sok k’umal ja smoj jumasa, cha ja’chni b’a lek oj yilsb’aje, yujni ja sb’a oj ajyuk laman sok lek oj yilsb’aje spetsanale ja komon jumasa ma’ lajan wax sle-a slekilale-i.Ja jas wax b’ob’ k’u’laxuki, sok ja sijpanub’ali, mi oj b’ob’ k’u’laxuk ja ta mi jachukuk ja jastal yaluneje sok ya’ oje kulan ja niwak choanb’ jumasa staunesb’aje-i.Ja b’a ju’un iti, wanix yal kab’tik toj ke mini jun Estado, mini jun tsomjel, cha mini jun swinkil ja lu’um k’inali oj ya makunuk b’a slekilal, ma b’a oj ixtalanuk. Ja’ yuj jel t’ilan oj na’xuk ja jas oj b’ob’ k’ulaxuki, sok ja sijpanub’al wax yala ja b’a ju’un iti.10 ޑިސެމްބަރ 1948 ގައި، އދ. މަޖިލީހުގެ ޢާންމު ޖަލްސާއިން ފާސްކޮށް އިޢުލާނުކޮށްފައިވާ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާންމު ޤަރާރުފެށުންއިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާއްމު ޤަރާރަކީ 10 ޑިސެމްބަރ 1948 ގައި އދ. މަޖިލީހުގެ ޢާއްމު ޖަލްސާއިން ފާސްކޮށް އިޢުލާނު ކޮށްފައިވާ ޤަރާރެކެވެ. މިޤަރާރާމެދު ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަށް މެމްބަރު ޤަޢުމުތަކަށް އދ. އިން ވަނީ ގޮވާލައިފައެވެ. މި ޤަރާރު އދ. މަޖިލީހުގެ ރަސްމީ 6 ބަހުން ލިބެން ހުރެއެވެ. އަދި މެމްބަރު ޤަޢުމުތަކުގައި އެ ބައެއްގެ ބަހަށް ތަރުޖަމާކޮށް ޢާންމުކުރުމެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ ވެސް ވަނީ 21 ސެޕްޓެމްބަރ 1965 އިން ފެށިގެން އދ. ގެ މެމްބަރު ޤައުމަކަށް ވެފައެވެ. އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ރައްޔިތުން ހޭލުންތެރިކުރުމަކީ، މިކޮމިޝަނުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭކަމަކަށް ވާތީ، މިޤަރާރު ދިވެހި ބަހަށް ތަރުޖަމާކޮށް 2004 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހުން ފެށިގެން ޢާއްމުމިކުރެވެނީ މިގޮތުން ކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި މިޤަރާރު ދިވެހި ބަހަށް ތަރުޖަމާކުރެވިފައި މިވަނީ އެއްވެސް އުނި އިތުރު ކުރުމަކާނުލައި އޭގެ އަޞްލާ އެއްގޮތަކަށެވެ. ނަމަވެސް މިޤަރާރުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޙައްޤުތަކުގެ ތެރެއިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޢަމަލުކުރަންޖެހޭނީ އިސްލާމްދީނުގެ އަސްލަކާ ޚިލާފުނުވާ ޙައްޤުތަކަށެވެ.ދެންފަހެ، މިނިވަންކަމާއި، ޢަދުލުވެރިކަމާއި، ޞުލްޙަވެރިކަން ދުނިޔޭގައި ޤާއިމުވެ އޮތުމުގެ އަސާސަކީ، ކަމޭހިތެވިގެންވާ ދަރަޖައަކާއި، ހަމަހަމަ އަދި ނިގުޅައިނުގަނެވޭނެ ޙައްޤުތަކެއް، އި ންސާނީ ދަރިފަސްކޮޅުގެ އެންމެހައި ފަރުދުންނަށް ލިބިގެންވާކަން ދެނެގަނެ ޤަބޫލުކުރުން ކަމުގައިވީ ހިނދު؛ދެންފަހެ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އެއްވެސް ސަމާލުކަމެއް ދިނުމެއް ނެތި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޙުރުމަތް ކެނޑުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮ ތުން، އިންސާނީ ދަރިފަސްކޮޅުގެ ހެޔޮބުއްދިއަށް ޤަބޫލުކުރެވެންވެސް ނެތްފަދަ ޢަމަލުތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާކަމާއި، އަދި ޢާންމު ފަރުދުންގެ އެންމެ އިސް އުންމީދު ކަމުގައި ހާމަވެ ފާޅުވެގެންދަނީ ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، އަސާސީ ބޭނުންތަކުންނާއި ބިރުވެރިކަމުން މިންޖުވެގެންވާ ބަޔަކު ދިރިއުޅޭ ދުނިޔެއެއްގެ އުފެދުން ކަމުގައިވީހިނދު؛ދެންފަހެ، އަނިޔާވެރިކަމާއި ފިއްތުންތެރިކަމާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގައި، އެހެންގޮތެއް ނެތިގެން ބަޣާވާތަށް ހުރަހެޅުމަށް، އިންސާނާއަށް މަޖުބޫރު ކުރުވަން ބޭނުން ނުވާނަމަ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ ޤާނޫނުގެ ޒަރީޢާއިން ރައްކާތެރި ކުރެވިގެންވާ ޙައްޤުތަކަކަށް ހެދުމަކީ، ނުހަނު ބޭނުން ތެރި ކަމަކަށްވީހިނދު؛ދެންފަހެ، ދޭދޭ ޤައުމުތަކުގެ މެދުގައި އުފެދިފައިވާ އެކުވެރިކަމުގެ ގުޅުންތައް އާލާ ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަކީ، ނުހަނު ބޭނުންތެރި ކަމަކަށްވީހިނދު؛އިންސާނުންގެ އަސާސީ ޙައްޤުތަކާއި، އިންސާނީ ފަރުދުންގެ ދަރަޖައާއި އަގުހުރި މަޤާމާއި ފިރިހެނުންނާއި އަންހެނުންގެ ހަމަ ހަމަ ޙައްޤުތައް ޤަބޫލުކުރާ ޤަބޫލުކުރުން، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުން އ.ދ.ގެ އަސާސީ ޤަރާރުގައި އިތުރު ބާރުލައި ފާޅުކޮށް، އަދި އިތުރު މިނިވަންކަން ލިބި ގެންވާ މާޙައުލެއްގައި ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު މަތިކުރުމަށާއި، އިޖްތިމާޢީ ތަރައްޤީ ކުރިއެރުވުމަށް ޢަޒުމް ކަނޑައެޅިހިނދު؛ދެންފަހެ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި އަސާސީ މިނިވަން ކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަސް ޢާންމުކޮށް އިޙްތިރާމް ކުރުމާއި، އެޙައްޤުތަކަށް ތަބާވުމުގެ ޠަބީޢަތް، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކާ ގުޅިގެން އާލާކުރުމަށް، މެންބަރު ޤައުމުތަކުން އިޤްރާރުވެ ޢަޒުމް ކަނޑައެޅިހިނދު؛ދެންފަހެ، އެޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް، ޢާންމުކޮށް އެނގި ދަސްވެފައި އޮތުމަކީ، އެވީ އިޤްރާރާއި އެކަނޑައެޅި ޢަޒުމްގެ ނަތީޖާ ފުރިހަމައަށް ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި ވަރަށްވެސް ބޮޑު އަހަންމިއްޔަތެއް ދެވިގެންވާ ކަމަކަށް ވީހިނދު؛އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާންމު ޤަރާރަކީ ހުރިހާ ޤައުމުތަކެއްގެ ހުރިހާ މީހުންނަށް ޙާޞިލުކޮސްދޭންވީ ޢާންމު މިންގަނޑެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅައި، މުޖުތަމަޢުގެ ކޮންމެ ފަރުދަކުވެސް އަދި މުޖުތަމަޢުގެ ކޮންމެ ބާރަކުންވެސް، މިޢާންމު ޤަރާރު ވިސްނުމުގައި އަބަދުމެ ބާއްވައިގެން، އަންގައިދީގެންނާއި އުނގަންނައިދީގެން، މިޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުން ކުރިއެރުވުމަށާއި،ޤައުމުތަކުގެ ފެންވަރުގަޔާއި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގައި، ހަރުދަނާ އަދި ކުރިއެރުން ލިބެނިވި ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅައިގެން، އެޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ޢާންމުކޮށް މެންބަރު ޤައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގަޔާއި، އަދި އެމީހުންގެ ބާރުގެ ދަށުގައިވާ ތަންތަނުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައިވެސް ކުރިއެރުވުމަށްޓަކައި، އެބަލައިގަނެ ޤަބޫލުކޮށް، އެއަށް ޢަމަލުކުރާނެގޮތް ހެދުމުގެ ނިޔަތުގައި، ޢާންމު މަޖިލީހުން މި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާންމު ޤަރާރު އެކަށައަޅައި، އިޢްލާނު ކުރެއެވެ.ހުރިހާ އިންސާނުންވެސް ދުނިޔެއަށް އުފަންވަނީ، މިނިވަންކަމުގައި، ހަމަހަމަ ޙައްޤުތަކަކާއެކު، ހަމަހަމަ ދަރަޖައެއްގައި ކަމޭހިތެވިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ހެޔޮ ވިސްނުމާއި، ހެޔޮބުއްދީގެ ބާރު އެމީހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި އެކަކު އަނެކަކާމެދު އެމީހުން މުޢާމަލާތް ކުރަންވާނީ، އުޚުއްވަތްތެރިކަމުގެ ރޫޙެއްގައެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މިޤަރާރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހުރިހާ ޙައްޤުތަކަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކެއް ހޯދުމާއި، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. އެޙައްޤުތަކާއި އެމިންގަނޑުތައް ލިބިދެނީ، ނަސްލާއި، ކުލައާއި، ޖިންސާއި، ބަހާއި، ދީނާއި، ސިޔާސީގޮތުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ކަމަކާ ގުޅޭގޮތުން ވިސްނުން ގެންގުޅޭ ގޮތާއި، ވަކި ޤައުމަކަށް ނުވަތަ މުޖުތަމަޢަކަށް ނިސްބަތްވުމާއި، މުދާ ލިބިހުރުމާއި، އުފަންވީ ޢާއިލާއެއްގެ ސަބަބުން ޤަދަރުވެރިވުމާއި، އެހެންވެސް ސަބަބަކާ ހުރެ ޤަދަރުވެރިވުންފަދަ، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ މިންގަނޑަކުން ތަފާތު ކުރުމެއް ނެތިއެވެ. އަދި މީހަކު ނިސްބަތްވާ ޤައުމަކީ، ނުވަތަ ސަރަޙައްދަކީ ސިޔާސީ ގޮތުން، ނުވަތަ އެޤައުމުގެ ބާރު ހިނގާ ސަރަޙައްދުގެ މިންވަރުގެ ގޮތުން، ނުވަތަ އެޤައުމުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ހައިސިއްޔަތުގެ ގޮތުން ނަމަވެސް، އެއްވެސް ތަފާތުކުރުމެއް ގެންގުޅެގެން ނުވާނޭ ގޮތުންނެވެ. އެޤައުމަކީ، ނުވަތަ މީހަކު ނިސްބަތްވާ އެސަރަޙައްދަކީ، މިނިވަން ޤައުމަކަށް ވިޔަސް، ނުވަތަ އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެހެން ޤައުމަކުންބަލަހައްޓަމުންދާ ޤައުމެއް ކަމުގައިވިޔަސް، ނުވަތަ އަމިއްލަ ވެރިކަމެއް ނެތް ޤައުމެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކުން ސިޔާދަތީ ބާރު މަޙްދޫދު ކުރެވިގެންވާ ޤައުމަކަށް ވީނަމަވެހެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ދިރިހުރުމުގެ ޙައްޤާއި، މިނިވަންކަމުގެ ޙައްޤާއި، ތިމާގެހަށިގަނޑާއި ނަފްސުގެ ރައްކާތެރިކަމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.އެއްވެސް މީހަކު، އަޅުވެތިކަމުގައި، ނުވަތަ މަޖުބޫރުން ޚިދުމަތް ކުރުވުމުގައި، ގެންގުޅެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަޅުވެތިކަމާއި، އަޅުންގެ ވިޔަފާރިއަކީ، އޭގެ ހުރިހާ ބާވަތެއްވެސް ހިމެނޭގޮތުން، މަނާކުރެވިގެންވާ ކަންކަމެވެ.އެއްވެސް މީހަކު، އަނިޔާވެރިކަމަށާއި، އަނިޔާވެރި، ނުވަތަ ލާއިންސާނީ، ނުވަތަ އިންސާނީ ޤަދަރަށް ކުޑައިމީސްކަން ލިބެނިވި ގޮތްގޮތަށް ކުރެވޭ މުޢާމަލާތްތަކަށާއި އަދަބުތަކަށް ހުރަހެޅިގެން ނުވާނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި، އެއީ ފަރުދެއް ކަމުގައި ބަލައިގަނެ ޤަބޫލުކުރުމުގެ ޙައްޤު، ކޮންމެ ތަނެއްގައި އޭނާ ހުރި ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް، ލިބިގެންވެއެވެ.ހުރިހާ އެންމެންނަކީވެސް ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި ހަމަހަމަވެގެންވާ ބައެކެވެ. އެއްވެސް ތަފާތު ކުރުމެއްނެތި، ޤާނޫނުގެ ހަމަހަމަ ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު، އެމީހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ. މިޤަރާރާ ޚިލާފަށް އެއްވެސް ތަފާތެއް ކުރެވޭނަމަ، ނުވަތަ އެފަދަ ތަފާތެއް ކުރުމަށް ހިތްވަރު ދޭނަމަ، އެކަމަކުން ރައްކަތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު އެންމެނަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.ޤާނޫނު އަސާސީން ނުވަތަ ޤާނޫނުން މީހަކަށް ލިބިދީފައިވާ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ޚިލާފަށް ކުރެވޭ ކަންކަމަށް، ޤައުމުގެ ކަމާގުޅޭ ބާރު ލިބިގެންވާ ޝަރުޢީ މަޖިލިސްތައް މެދުވެރިކޮށް އެކަންކަމަށް އެދެވޭ ފަރުވާ ހޯދުމުގެ ޙައްޤު، ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.އެއްވެސް މީހަކު، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެމަތިން މެނުވީ، ހައްޔަރުކޮށްފައި، ނުވަތަ ބަންދުކޮށްފައި ބަހައްޓައިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި އެމީހާގެ ދިރިއުޅުން ހަމަޖެހިފައިވާ ފަސްގަނޑުން ބޭރުކޮށްގެންވެސް ނުވާނެއެވެ.މީހެއްގެ ޙައްޤުތަކާއި އިލްތިޒާމުތައް ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ ބެލެވޭ ހިނދުގައި، މިނިވަން އަދި ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހޭ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހެއްގައި، ޢާންމުންނަށް ހުޅުވާލެވިފައިވާ އިންޞާފުވެރި މާޙައުލެއްގައި، ފުރިހަމަ ހަމަހަމަކަން ލިބިދޭ ގޮތުގައި، އެކަމެއް ކަނޑައެޅިގެން ދިޔުމުގެ ނުވަތަ ބެލެވިގެން ދިޔުމުގެ ޙައްޤު ހަމަކޮންމެ މީހަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ހިނދުގައި، އޭނާގެ ދިފާޢުގައި ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ހުރިހާ މިނިވަންކަމެއް އޭނާއަށް ލިބިދީފައިވާ، އަދި ޢާންމުންނަށް ހުޅުވާލެވިފައިވާ މާޙައުލެއްގައި ހިނގާ ޝަރީޢަތެއްގައި، ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ކުށްވެރިވެއްޖެ ކަމަށް ކަނޑަނާޅާހާހިނދަކު، އޭނާއަކީ ކުށެއްނެތް މީހަކު ކަމުގައި މީހުން ޤަބޫލުކުރުމުގެ ޙައްޤު، އެފަދަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.މީހަކު ވަކި ޢަމަލެއް ކުރިއިރު ނުވަތަ ވަކި ޢަމަލެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލިއިރު، އެޤައުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ނުވަތަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުގެ ދަށުން، އެކަމަކީ ޖިނާއީ ކުށެއް ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ނުވާ ކަމެއް، އެއީ ޖިނާއީ ކުށެއް ކަމުގައި ބަލައި، އެކުށުން އޭނާ ކުށްވެރި ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި ޖިނާއީ ކުށެއް މީހަކު ކުރިއިރު އެކުށަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަބަށްވުރެ ބޮޑު އަދަބެއް، އޭނާގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅިގެން ނުވާނެއެވެ.މީހެއްގެ އަމިއްލަ މިނިވަން ކަމާއި، އޭނާގެ ޢާއިލާއާއި، އޭނާގެ ގެދޮރާއި، އޭނާ ލިޔާ ނުވަތަ އޭނާއަށް ލިބޭ ސިޓީގެ ޙުރުމަތަށް އުނިކަން ލިބޭފަދަ ޢަމަލެއް، ނުވަތަ އޭނާގެ ޤަދަރަށް ނުވަތަ އަބުރަށް އުނިކަމެއް ފޯރާ ޒާތުގެ ކަމެއް، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، އެއްވެސް މީހަކާމެދު ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އެފަދަ ކަންކަމުން ޤާނޫނުގެ ރައްކާތެރިކަން ހޯދުމުގެ ޙައްޤު ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެން ވެއެވެ.ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހެއްގެ ޤައުމުގެ އިމުގެ ތެރޭގައި، ބޭނުންތަނަކަށް ދަތުރު ފަތުރު ކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ބޭނުން ތަނެއްގައި ދިރިއުޅުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ޤައުމު ނުވަތަ އެހެން ޤައުމެއް ދޫކޮށް ދިއުމުގެ ޙައްޤާއި، އޭނާގެ އަމިއްލަ ޤައުމަށް އެނބުރި އައުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ތިމާގެ ވިސްނުން ގެންގުޅޭ ގޮތުން، ތިމާގެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުން ތިމާއާމެދު އިންސާފުވެރިނޫން ގޮތަކަށް ޢަމަލެއް ކޮށްފާނެ ކަމަށް ވިސްނައި، އެކަމުން ސަލާމަތް ވުމަށް، އެހެން ޤައުމަކުން ރައްކާތެރިކަން ހޯދައި، އެގޮތުން ލިބޭ ރައްކާތެރި ކަމުގައި ހުރުމުގެ ޙައްޤު، ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ މަޤްޞަދުތަކާއި އުޞޫލުތަކާ ޚިލާފު ޢަމަލުތައް ކޮށްގެން، ނުވަތަ ސިޔާސީ ކުށް ނޫން އެހެން ކުށްކުށުގައި ދަޢުވާ އުފުލޭ ޙާލަތްތަކުގައި، މިޙައްޤުގެ ބޭނުން ހިފެވިގެން ނުވާނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ޤައުމަކަށް ނިސްބަތް ވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.އެއްވެސް މީހެއްގެ ޤައުމީ ނިސްބަތެއް، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، ނިގުޅައިގަނެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި މީހެއްގެ ޤައުމީ ނިސްބަތް ބަދަލުކުރުމުގެ ޙައްޤުވެސް، އެފަދަ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ ނުދީ، ހިފެހެއްޓިގެން ނުވާނެއެވެ.ކައިވެނި ކުރުމުގެ ޢުމުރަށް އަޅާފައިވާ ކޮންމެ ފިރިހެނަކަށާއި އަންހެނަކަށް، ނަސްލަށް ނުވަތަ ޤައުމަށް ނުވަތަ ދީނަށް ބިނާކޮށް އެއްވެސް ހުރަހެއް ކުރިމަތިވުމެއް ނެތި، ކައިވެނި ކުރުމާއި، ޢާއިލާއެއް ބިނާކުރުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. ކައިވެނި ކުރުމުގަޔާއި، ކައިވެނީގައި ދެމިތިބުމުގަޔާއި، އެކައިވެނި ރޫޅާލުމުގައި، އެމީހުންނަށް ހަމަހަމަ ޙައްޤުތަކެއް ލިބިގެން ވެއެވެ.ކައިވެންޏެއް ކުރެވޭނީ، ކައިވެނި ކުރުމަށް އެދޭ މީހުންގެ، މިނިވަން އަދި ފުރިހަމަ ރުހުން، އެކައިވެންޏަށް ލިބުމުން އެކަންޏެވެ.ޢާއިލާއަކީ މުޖުތަމަޢު އެމައްޗަށް ބިނާވެގެންވާ ތަފާތު ޖަމާޢަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ތަބަޢީ އަދި އެންމެ އަސާސީ ޖަމާޢަތެވެ. އެހެންކަމުން މުޖުތަމަޢާއި ދައުލަތުގެ ފަރާތުން، ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ޢާއިލާއަށް ލިބިގެން ވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ތިމާއެކަނި، ނުވަތަ އެހެން ބަޔަކާ ގުޅިގެން ނަމަވެސް، މުދާ ހޯދައި، މިލްކު ކުރުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.އެއްވެސް މީހެއްގެ ކިބައިން، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، އެމީހެއްގެ މުދަލެއް ނިގުޅައި ގަނެވިން ނުވާނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހަކު ގަބޫލު ކުރަންބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ކަންކަން ޤަބޫލު ކުރުމާއި، އެމީހެއްގެ ހެޔޮވިސްނުމަށް ފެންނަ ގޮތަކަށް ކަންކަން ވިސްނުމާއި، އެމީހަކު ތަބާވާން ބޭނުންވި ދީނަކަށް ތަބާވުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. މިޙައްޤުގެ މާނައިގައި، މީހަކަށް އެމީހެއްގެ ދީން ބަދަލުކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ސިއްރުން ނުވަތަ ފާޅުގައި، ތިމާ އެކަނި ނުވަތަ ބަޔަކާއި އެކުގައި، އެހެން މީހުންނަށް އެދީން އަންގައިދިގެން ނުވަތަ ދީނުގައިވާ ގޮތަށް އުޅެގެން، ނުވަތަ އަޅުކަން ކޮށްގެން، ނުވަތަ ދީނުގައިވަ ހަމަތަކަށް ތަބާވެގެން، އޭނާގެ ދީން ހާމަކުރުމުގެ ޙައްޤު ހިމެނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހަކު ދެކެން ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ދުށުމާއި، އެމީހަކު ހާމަކުރަންބޭނުންވާ ކަމެއް ހާމަކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ލިބިގެން ވެއެވެ. މިޙައްޤުގެ މާނައިގައި، އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ ނުފޫޒެއްނެތި، ވަކި ގޮތަކަށް ވިސްނުން ގެންގުޅުމާއި، އެއްވެސް ކަހަލަ އިމެއް ހުރަހެއް ނެތި، އަދި ކޮންމެ ފަދަ ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށް ގެން ނަމަވެސް، އެކިއެކި މަޢުލޫމާތާއި އެކިއެކި ޚިޔާލު ހޯދުމާއި، ލިބިގަތުމާއި، އެކަންކަން ފާޅުކޮށް އަންގައިދިނުމުގެ މިނިވަންކަން ހިމެނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ޞުލްޙަވެރިކަމާއެކު އެއްވެ އުޅުމާއި، ޖަމާޢަތްތައް ހެދުމުގެ މިނިވަންކަން ލިބިގެންވެއެވެ.ވަކި ޖަމާޢަތަކަށް ނިސްބަތް ވުމަކަށް، މީހަކަށް މަޖްބޫރު ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހެއްގެ ޤައުމުގެ ވެރިކަން ހިންގުމުގައި، އަމިއްލަ ހައިސިއްޔަތުން، ނުވަތަ މިނިވަންކަމާއެކު ހޮވޭ މަންދޫބުން މެދުވެރިކޮށް، ބައިވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެޤައުމެއްގެ ސަރުކާރުންދޭ ޚިދުމަތަށް އެދެވޭނެ މަގު، ފަހިވެފައި އޮތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ސަރުކާރުގެ ބާރު ބިނާވެފައި އޮތް އަސާސަކަށް ވާންވާނީ ރައްޔިތުން އިޙްތިޔާރު ކޮށް، އެދޭ ގޮތެވެ. ރައްޔިތުން އިޚްތިޔާރު ކޮށް، އެދޭ ގޮތް ދައްކައިދެނީ، ވަކި މުއްދަތު ތަކަކުން ބޭއްވޭ، ތެދުވެރި އިންތިޚާބުތަކެއްގެ ޒަރީޢާއިންނެވެ. މިފަދަ އިންތިޚާބު ތަކަކީ، ޢާއްމުކޮށް އެންމެންނަށް، އެއްގޮތެއްގެ މަތިން ހިނގާ އުޞޫލުތަކެއްގެ މަތިން، ހަމަހަމަ ގޮތެއްގައި، ވޯޓު ލުމުގެ ޙައްޤު ލިބިދިނުމާއެކު، މިނިވަންކަމާއެކު ސިއްރު ވޮޓު ލުމުގެ ފުރުސަތު އޮތް، ނުވަތަ މިނިވަންކަމާއެކު ވޯޓު ލުމުގެ އެފަދަ އެހެން އުސޫލުތައް ޤާއިމު ކުރެވިފައިވާ، އިންތިޚާބު ތަކަކަށް ވާންވާނެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މުޖްތަމަޢުގެ ފަރުދުންގެ ހައިސިއްޔަތުން، އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ހައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ. އަދި ޤައުމީ ފެންވަރުގައި ކުރެވޭ މަސައްކަތުންނާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެއްބާރުލުން ހޯދައިގެން ކުރެވޭ ކަންކަމުން، އަދި ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް އެފަދައިން އިންތިޒާމް ކޮށް ތަރުތީބުކޮށްގެން، އެވަސީލަތްތައް ނިޔާ ކުރާ ގޮތެއްގެ މަތިން، މީހާގެ ޝަޚްސް މިނިވަންކަމާއެކު ޤާއިމްކޮށް ބިނާކުރުމަށާއި، އޭނާގެ ޤަދަރު ހިފެހެއްޓުމާ ގުޅިލާމެހިފައިވާ، އިޤްތިޞާދީ، އިޖްތިމާޢީ އަދި ޘަޤާފީ ޙައްޤުތައް، ހޯދައި ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު، ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، އޭނާ ބޭނުން ވަޒީފާއެއް އިޚްތިޔާރުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ޢަދުލްވެރި، އަދި އެކަށޭނަ ޝަރުތުތަކެއްގެ މަތިން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ވަޒިފާ ނުލިބުމުން ރައްކާތެރި ވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ހަމަހަމަ މަސައްކަތަށް، ހަމަހަމަ އުޖޫރަ، އެއްވެސް ތަފާތު ކުރުމެއްނެތި، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ.މަސައްކަތް ކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އިންސާނާގެ ކަމޭހިތެވިގެންވާ ދަރަޖައާ އެއްފަދަ ދިރިއުޅުމެއް، އޭނާއަށާއި އޭނާގެ ޢާއިލާއަށް ހޯދައިދިނުމަށް ބޭނުންވާނެ މިންވަރަށް، ޢަދުލްވެރި އަދި އެކަށޭނަ، އުޖޫރައެއް ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ. އަދި، އެމިންވަރުގެ ދިރިއުޅުމަކަށް ވާސިލުވެވޭނީ އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަމުގެ އެހެން ވަސީލަތްތަކެއް ލިބިގެން ކަމަށް ވާނަމަ، އެފަދަ ވަސީލަތްތައް ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤުވެސް އޭނާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މިހަކަށްމެ، އޭނާގެ މަސްލަޙަތު ޙިމާޔަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން، މަސައްކަތްތެރިންގެ ޖަމާޢަތްތައް ހެދުމާއި، އެފަދަ ޖަމާޢަތްތަކުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ހުސްވަގުތާއި އަރާމު ހޮދުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ. މަސައްކަތް ކުރަންޖެހޭ ވަގުތު ވަކި މިންވަރަކަށް ކަނޑައެޅިފައި އޮތުމާއި، ވަކިމުއްދަތެއް ވަންދެން މަސައްކަތް ކުރުމުން، މުސާރައާއެކު ޗުއްޓީ ލިބުން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށާއި، ތިމާގެ ޢާއިލާގެ މެންބަރުންނަށް، އެކަށޭނަ ޞިއްޙަތެއްގައި، ދުޅަހެޔޮކަންމަތީ އުޅެވޭނެ ފެންވަރެއްގެ ދިރިއުޅުމެއް، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ. ކާނާއާއި، އަންނައުނާއި، ގެދޮރާއި، ޞިއްޙީ ފަރުވާއާއި، އަދި ބޭނުންތެރި އިޖްތިމާޢީ ޚިދުމަތްތައް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ. އަދި ވަޒީފާއެއް ނެތުމުން، ނުވަތަ ބަލިވުމުން، ނުވަތަ ނުކުޅެދުމުން، ނުވަތަ އަނބި ނުވަތަ ފިރި މަރުވުމުން، ނުވަތަ މުސްކުޅިވެ ދުވަސް ވުމުން، ނުވަތަ އޭނާގެ ބާރުން ބޭރު ސަބަބު ތަކަކަށްޓަކައި ދިރިއުޅެވޭނެ ގޮތެއް ނެތުމުން، ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުިގެ ޙައްޤު ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.ބަލިވެ އިންނަ ދުވަސްވަރާއި، ކުދިންގެ ޅައުމުރުގެ ދުވަސްވަރަކީ، ޚާއްޞަ އެހީތެރިކަމާއި އޯގާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު އޮތް ދުވަސްވަރެކެވެ. ހުރިހާ ކުދީންނަކީވެސް އެއްމިންވަރެއްގެ އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަން ލިބުން ޙައްޤު ކުދީންނެވެ. ކައިވެނީގެ ގުޅުމެއްގެ ތެރެއިން ލިބޭ ކުދިންނަށް ނުވަތަ އެފަދަ ގުޅުމެއްގެ ބޭރުން ލިބޭ ކުދިންނަށްވީނަމަ ވެހެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ތަޢުލީމު އުނގެނުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. އެންމެ އަސާސީ އަދި އެންމެ އިބްތިދާއީ ފެންވަރުގައި އެކަނި ނަމަވެސް، އެއްވެސް އަގެއް ނެގުމަކާނުލައި، ތަޢުލީމު އުނގެނުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިދޭން ވާނެއެވެ. އިބްތިދާއީ ތަޢުލީމަކީ، ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ އުނގެނުން މަޖުބޫރު ތަޢުލީމެކެވެ. ވަކި ފަންނު ތަކެއްގެ ތަޢުލީމާއި ވަކި ހުނަރުތަކުގެ ތަޢުލީމަކީ، ބޭނުން ބަޔަކަށް ހޯދޭނެ ގޮތުގެ މަތިން ޢާންމުކޮށް ލިބެންވާނެ ތަޢުލީމެވެ. އަދި މަތީ ތަޢުލީމު ލިބިގަތުމުގެ ފުރުޞަތަކީ، ނަތީޖާއަށް ބިނާކޮށް، ހަމަހަމަކަންމަތީ ހޯދިދާނެ އެއްޗަކަށް ވާން ވާނެއެވެ.ތަޢުލީމު ދިނުން އަމާޒު ކުރަންވާނީ އިންސާނީ ޝަޚްޞު ފުރިހަމައަށް ބިނާކުރުމަށާއި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި އަސާސީ މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުން، ހަރުދަނާ ކުރުމަށެވެ. ހުރިހާ ޤައުމުތަކެއްގެ މެދުގަޔާއި، ނަސްލީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މެދުގައާއި، ދީނީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މެދުގައި، އޮންނަންޖެހޭ ދެކެފަރިތަ ކަމާއި، ތަފާތު ޚިޔާލުތައް ތަޙައްމަލު ކުރުމުގެ މިޒާޖާއި، ރަޙްމަތްތެރިކަން، ތަޢުލީމުގެ ޛަރީޢާއިން އާލާކުރަން ވާނެއެވެ. އަދި ޞުލްހަ ޤާއިމުކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުން ހިންގާ ޙަރަކާތްތައް، ތަޢުލީމުގެ ޛަރީޢާއިން ކުރިއަރުވަން ވާނެއެވެ.ކުދިންނަށް ދޭނެ ތަޢުލީމެއްގެ ބާވަތް އިޚްތިޔާރު ކުރުމުގެ އިސް ޙައްޤެއް، ކުދިންގެ މައިންބަފައިންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މުޖުތަމަޢުގެ ޘަޤާފީ ޙަޔާތުގައި، މިނިވަންކަމާއެކު ބައިވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި ޢާންމު މަޢުލޫމާތާއި ފިކްރީ ހުނަރުތައް ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު ބަލައިގަތުމާއި، ސައިންސްގެ ރޮނގުން ހޯދާ ކުރިއެރުންތަކާއި އެފަދަ ކުރިއެރުންތަކުން ލިބިދޭ މަންފާ، ޙިއްޞާ ކުރުމުގެ ޙައްޤުވެސް ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ސައިންސްގެ ރޮނގުން، ނުވަތަ އަދަބީ ރޮނގުން ނުވަތަ ފަންނުވެރި ކަމުގެ ރޮނގުން މީހަކު އުފައްދާ އެއްޗެއްގެ މާއްދީ އަދި މަނާޤިބީ މަޞްލަޙަތުގެ ޙިމާޔަތް، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މިޤަރާރުން އެކަށައަޅާފައި މިވާ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ޢަމަލީގޮތުން ޙާޞިލުކޮށްދޭ، އިޖްތިމާޢީ އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ނިޒާމެއް، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހެއްގެ މުޖުތަމަޢާ ގުޅިގެން އަދާކުރަންޖެހޭ އިލްތިޒާމުތަކެއް ވެއެވެ. އެމީހެއްގެ ޝަޚްޞު މިނިވަންކަމާއެކު ފުރިހަމައަށް ތަރައްޤީ ކުރެވޭނެ ހަމައެކަނި ގޮތަކީ އެއިލްތިޒާމުތައް އުފުލުމެވެ.ހަމަ ކޮންމެ މީހަކުމެ، އެމީހެއްގެ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ޢަމަލު ކުރުމުގައި، އެޙައްޤުތަކަށް ނުވަތަ އެމިންގަނޑުތަކަށް، ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ އިންތަކަށް ތަބާވާންވާނެއެވެ. ޤާނޫނުގައި އެފަދަ އިންތަކެއް ކަނޑައެޅޭނީ، އެހެން މީހުންގެ އެފަދަ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތައި، އެޙައްޤުތަކަށް ދޭންވާ ސަމާލުކަން ދިނުމުގެ ގޮތުންނާއި، ދީމުޤްރާޠީ މުޖުތަމަޢެއްގައި، އިންސާފުގެ ނަޒަރުން ބަލާއިރު ޢަމަލު ކުރެވެންވާނެ މަނާޤިބީ ހަމަތަކަށާއި، ޢާންމު ރައްކާތެރިކަމަށާއި، ޢާންމު މަޞްލަޙަތަށް ތަބާވުމުގެ ގޮތުންނެވެ.އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ މަޤްޞަދުތަކާއި އުޞޫލުތަކާ ތަޢާރުޟުވާ ގޮތަކަށް، މިޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކުގެ ބޭނުން، އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ.މިޤަރާރުގައި އެކަށައަޅާފައިވާ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ނެތިކޮށްލުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން، އެއްވެސް ޙަރަކާތެއް ހިންގުމަށް ނުވަތަ ޢަމަލެއް ކުރުމަށް، އެއްވެސް ދައުލަތަކަށް، ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކަށް، ނުވަތަ މީހަކަށް އެއްވެސް ޙައްޤެއް މިޤަރާރުން ލިބިދޭ ކަމަކަށް، މިޤަރާރުގައި ހިމެނި އެއްވެސް މާއްދާއެއް ތަރުޖަމާގެންވާ ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ.Universele ferklearring fan de rjochten fan de minske, proklamearre op 10 desimber 1948 troch de Algemiene Gearkomste fan 'e Feriene Naasjes.Yn betinken nommen dat it erkennen fan de ynherinte weardichheid en fan de gelikense en ûnferfrjemdbere rjochten fan alle leden fan de minskemienskip grûnslach is foar de frijheid, rjochtfeardigens en frede yn 'e wrâld;Yn betinken nommen dat it oan 'e kant skowen en lytsachtsjen fan 'e rjochten fan 'e minske laat hawwe ta barbaarske dieden, dy't it gewisse fan it minskdorn faksearre hawwe en dat de komst fan in wrâld dêr't minsken frijheid fan mieningsutering en leauwe barre mei, en hja frij wêze sille fan eangst en ferlet, ferkundige is as it heechste ideaal fan elk minske;Yn betinken nommen dat it fan it grutste belang is dat de rjochten fan de minske beskerme wurde, troch de suppremaasje fan it rjocht, dat de minske net twongen wurde mei om yn lêste ynstânsje syn taflecht te nimmen ta opstân tsjin tyranny en ûnderdrukking;Yn betinken nommen dat it fan it grutste belang is de ûntjouwing fan freonskiplike betrekkings tusken de naasjes fuort te sterkjen;Yn betinken nommen dat de folken fan 'e Feriene Naasjes yn it Hânfest har betrouwen yn 'e fûnemintele rjochten fan 'e minske, yn de weardichheid en de wearde fan 'e minske en yn de gelikense rjochten fan manlju en froulju op 'e nij befestige hawwe, en besletten hawwe sosjale foarútgong en in hegere libbensstandert yn grutter frijheid te befoarderjen;Yn betinken nommen dat de steaten, dy't lid binne fan 'e Feriene Naasjes plechtich tasein hawwe om yn gearwurking mei de organisaasjes fan 'e Feriene Naasjes, rûnom de earbied foar en it ynachtnimmen fan 'e rjochten fan 'e minske en de fûnemintele frijheid te befoarderjen;Yn betinken nommen dat it fan it grutste belang is foar it folslein útfieren fan dy oerienkomst dat elkenien in goed begryp hat fan dy rjochten en frijheden;Dêrom proklamearret de Algemiene Gearkomste dizze Universele Ferklearring fan de Rjochten fan de Minske as it mienskiplik troch alle folken en naasjes te berikken ideaal, mei it doel dat elk yndividu en elk orgaan fan 'e mienskip mei dizze Ferklearring hieltyd foar eagen, der nei stribje sil om troch ûnderwiis en opfieding de earbied foar dy rjochten en frijheden te befoarderjen en troch foarútstribjende maatregels, nasjonaal en ynternasjonaal, dy rjochten algemien en echt erkenne en tapasse te litten, likegoed ûnder de folken fan steaten dy't lid fan 'e Feriene Naasjes binne, as ûnder de folken fan gebieten ûnder har jurisdiksje:Alle minsken wurde frij en gelyk yn weardigens en rjochten berne. Hja hawwe ferstân en gewisse meikrigen en hearre har foar inoar oer yn in geast fan bruorskip te hâlden en te dragen.Elk hat oanspraak op alle rjochten en frijheden yn dizze Ferklearring opneamd, sûnder hokker ûnderskie ek mar lykas ras, kleur, slachte, taal, godstsjinst, politike of oare oertsjûging, nasjonaal of maatskiplik komôf, eigendom, berte of oare status.Fierder sil gjin ûnderskie makke wurde nei politike, juridyske of ynternasjonale status fan it lân of gebiet, dêr't immen ta heart, likefolle as it om in ûnôfhinklik, trust- of net selsbestjoerend gebiet giet of as der in oare beheining fan 'e sûvereiniteit bestiet.Elk hat rjocht op libben, frijheid en ûnskeinberens fan syn persoan.Nimmen sil yn slavemij of hearrigens hâlden wurde. Slavernij en slavehannel yn elke foarm binne ferbean.Nimmen sil ûnderwurpen wurde oan folteringen, noch oan in wrede, ûnminslike of ûntearjende behanneling of bestraffing.Elk hat, wêr't er ek is, it rjocht om as persoan erkend te wurden foar de wet.Elkenien is gelyk foar de wet en hat sûnder ûnderskied oanspraak op gelikense beskerming troch de wet. Elk hat rjocht op gelikense beskerming tsjin elke efterstelling yn striid mei dizze Ferklearring en tsjin elke oantrún ta sa'n efterstelling.Elk hat rjocht op doeltreffende rjochtshelp fan foechhawwende nasjonale rjochtlike ynstânsjes tsjin hanlingen dy't yn striid binne mei de grûnrjochten him takend by grûnwet of wet.Nimmen sil ûnderwurpen wurde oan eigenwillige arrestaasje, detinsje of ferbanning.Elk foar oar hat rjocht op in earlike en iepenbiere behanling fan syn saak troch in ûnôfhinklike en ûnpartidige rjochtlike ynstânsje by it fêststellen fan syn rjochten en ferplichtings en by it bepalen fan it grûndearre wêzen fan in tsjin him ynstelde strafferfolging.Elk dy't foar in strafber feit ferfolge wurdt, hat der rjocht op om foar ûnskuldich hâlden te wurden oant syn skuld út krêft fan 'e wet bewiisd wurdt yn in iepenbiere terjochtsitting dêr't him alle waarboargen, nedich foar syn ferdigening, by takend binne.Nimmen sil foar skuldich hâlden wurde oan hokfoar strafrjochtlik fergryp ek op grûn fan hokker hanling of fersom ek dat neffens nasjonaal of ynternasjonaal rjocht gjin strafrjochtlik fergryp betsjutte op it stuit dat dy hanling of dat fersom begien waard. Likemin sil in swierdere straf oplein wurde as de straf dy't fan tapassing wie op it stuit dat it strafbere feit begien waard.Nimmen sil ûnderwurpen wurde oan oarmans eigenwillich ynmingen yn syn persoanlike oangelegenheden, yn syn húshâlding, syn thús of syn briefwiksel, noch ien of oare oantaasting fan syn eare of goede namme. Elk hat rjocht op beskerming troch de wet tsjin sok ymningen of oantaasten.Elk hat it rjocht om him frij te ferpleatsen en te ferbliuwen binnen de grinzen fan elke steat.Elk hat it rjocht om elk lân, syn eigen ynbegrepen, te ferlitten en yn syn lân werom te kommen.Elk hat it rjocht om yn oare lannen asyl te freegjen en te hawwen tsjin ferfolging.Op dat rjocht kin gjin berop dien wurde yn gefal fan strafferfolgings fanwegen misdriuwen fan net-politike aard of hanlings yn striid mei de doelen en begjinsels fan 'e Feriene Naasjes.Elk hat rjocht op in nasjonaliteit.Nimmen mei eigenwillich syn nasjonaliteit ûntnommen wurde, noch it rjocht ûntsein wurde fan nasjonaliteit te feroarjen.Sûnder ien of oare beheining op grûn fan ras, nasjonaliteit of godstsjinst hawwe manlju en froulju as se de jierren dêrta hawwe it rjocht om te trouwen en in gesin te stichtsjen. Hja hawwe gelikense rjochten wat trouwen oanbelanget, yn har trouwen en by de ûntbining dêrfan.In houlik kin allinne sletten wurde mei de frije en folsleine tastimming fan elk syn oare helte.lt gesin is de natuerlike en fûnemintele groepsienheid fan 'e maatskippij en hat rjocht op beskerming troch de maatskippij en de steat.Elk hat rjocht op eigendom, itsij allinne, itsij yn 'e mande mei oaren.Nimmen mei samar fan syn eigendom berôve wurde.Elk hat rjocht op frijheid fan tinken, gewisse en godstsjinst; dat rjocht hâldt teffens de frijheid yn om fan godstsjinst of oertsjûging te feroarjen, en de frijheid om òf allinne òf yn 'e mande mei oaren sawol yn it iepenbier as yn it partikuliere libben, foar syn godstsjinst of oertsjûging út te kommen troch dy te ûnderwizen, troch it praktysk tapassen, troch earetsjinst en it ûnderhâlden fan geboaden en foarskriften.Elk hat rjocht op frijheid fan miening en mieningsutering. Dat rjocht hâldt de frijheid yn om sûnder ynminging in miening te hawwen en om troch alle middels en sûnder grinzen acht te slaan, ynljochtings en tinkbylden op te spoaren, te ûntfangen en troch te jaan.Elk hat rjocht op frijheid fan freedsume feriening en gearkomste.Nimmen mei twongen wurde om by in feriening te hearren.Elk hat it rjocht om diel te nimmen oan it bestjoer fan syn lân, streekrjocht of troch frij keazen fertsjintwurdigers.Elk hat it rjocht om op foet fan gelikensens talitten te wurden ta de oerheidstsjinsten fan syn lân.De wil fan it folk sil de grûnslach wêze fan it gesach fan it regear; dy wil sil ta utering komme yn periodike en earlike ferkiezings dy't hâlden wurde sille út krêft fan algemien en lykweardich kiesrjocht en by geheime stimmings of neffens in proseduere dy't krektlikegoed boarch stiet foar de frijheid fan stimmen.Elk hat as lid fan 'e mienskip rjocht op maatskiplike wissigens en hat der oanspraak op dat troch nasjonale ynspanning en ynternasjonale gearwurking, en yn oerienstimming mei de organisaasje en de helpboarnen fan 'e oanbelangjende steat, de ekonomyske, sosjale en kulturele rjochten dy 't ûnmisber binne foar syn weardichheid en foar it frij ûntploaien fan syn persoanlikheid, ferwêzentlike wurde.Elk hat rjocht op wurk, op frije kar fan berop, op rjochtrnjittige en geunstige arbeids-betingsten en op beskerming tsjin wurkleazens.Elk hat, sûnder ien of oare benefterstelling, rjocht op itselde lean foar itselde wurk.Elk dy't wurk docht, hat rjocht op in rjochtfeardige en geunstige beleanning dy't him en syn húshâlding in minskweardich bestean mooglik makket; dy beleanning sil sa nedich mei oare middels fan sosjale beskerming oanfolle wurde.Elk hat it rjocht om fakferienings op te rjochtsjen en him dêr by oan te sluten om syn belangen te beskermjen.Elk hat rjocht op rêst en frije tiid, mei ynbegryp fan in ridlike beheining fan 'e arbeidstiid en periodike fakânsjes mei behâld fan lean.Elk hat rjocht op in libbensstandert dy't heech genôch is foar de sûnens en it wolwêzen fan himsels en syn húshâlding, dêrûnder begrepen iten, klean, húsfesting en medyske fersoarging en needsaaklike sosjale tsjinsten en rjocht op foarsjenning yn gefal fan wurkleazens, sykte, ynvaliditeit, ferstjerren fan 'e oare helte, âlderdom of in oar gemis oan besteansmiddels troch omstannichheden bûten syn wil.Mern en bern hawwe rjocht op bysûndere soarch en bystân. Alle bern, al of net wetlik, sille ûnder deselde sosjale beskerming falle.Elk hat rjocht op ûnderwiis; it ûnderwiis sil fergees wêze, teminsten wat it leger en basisûnderwiis oanbelanget. It leger ûnderwiis sil ferplichte wêze. Beropsûnderwiis en beropsoplieding sille algemien beskikber steld wurde. Heger ûnderwiis sil lykop iepenstean foar elk, dy't dêr de kapasiteiten foar hat.It ûnderwiis sil rjochte wêze op it folút ûntwikkeljen fan 'e minsklike persoanlikheid en op it fersterkjen fan 'e earbied foar de rjochten fan 'e minske en de fûnemintele frijheden. lt sil it begryp, de ferdraachsumens en de freonskip ûnder alle naasjes, rassen of godstsjinstige groepen befoarderje en it sil it wurk fan 'e Feriene Naasjes foar it hanthavenjen fan 'e frede stypje.Oan de âlden komt yn it foarste plak it rjocht ta de soarte fan opfieding en ûnderwiis te kiezen dy't harren bern jûn wurde sil.Elk hat it rjocht yn alle frijens diel te nimmen oan it kulturele libben fan 'e mienskip, te genietsjen fan keunst en diel te hawwen oan wittenskiplike foarútgong en de fruchten dêrfan.Elk hat rjocht op 'e beskerming fan geastlike en materiële belangen dy't fuortkomme út in wittenskiplik, letterkundich of artistyk wurk dat er fuortbrocht hat.Elk hat rjocht op it bestean fan sa'n maatskiplike en ynternasjonale oarder, dat de rjochten en frijheden neamd yn dizze ferklearring, dêr folslein yn ferwêzentlike wurde kinne.Elk hat plichten foar de mienskip oer; allinne dêr is de frije en folsleine ûntploaiïng fan syn persoanlikheid yn mooglik.Yn it útoefenjen fan syn rjochten en frijheden sil elk allinne mar ûnderwurpen wêze oan dy beheinings dy't by de wet fêststeld binne en wol inkeld en allinne foar de ûnmisbere erkenning en earbiediging fan 'e rjochten en frijheden fan oaren en om te foldwaan oan de rjochtfeardige easken fan 'e moraliteit, iepenbiere oarder en it algemien wolwêzen yn in demokratyske mienskip.Dy rjochten en frijheden meie yn gjin gefal útoefene wurde yn striid mei de doelen en begjinsels fan 'e Feriene Naasjes.Gjin bepaling yn dizze ferklearring sil sa útlein wurde meie, dat hokker steat, groep of persoan dan ek dêr ek mar ien of oar rjocht oan ûntliene kin om eat te ûndernimmen of hanlingen fan hokker aard ek te ferrjochtsjen dy't it ferneatigjen fan ien fan 'e rjochten en frijheden neamd yn dizze ferklearring, ta doel hawwe.Ti ɖo kɛnyɛ kɛ tú ɖɛɛ te kɛ sɔkɛsɔkɛ yi bo kɛ kutenku naati tipiiti timɔũ, ɖɛ tú omɔũ yi ɖo nkɛ ɖi otɔu muwɛ̃rimu ŋo kpɛrɛ yĩnkɛ,Ti ɖo kɛnyɛ̃ kɛ tú isɔkɛ ɔ̃ɔ̃ nyo di pɛitɛ koo mɔũ wee wɛ̃ntɛ kɛ nɖo bɛɛ itɛ koo wuu, kɛ yɛ̃ ti bo yĩmɛ kɛ nkari kɛ ɖɛ tinaati kɛ ti naa tiɖɔti, kɛ ba nɖe ti mɛ mba yo mɛsemmɛ, oniti ti ɖɛ ŋmanti, ɖɛɛ tú ketɛ,Ti ɖo kɛnyɛ̃ kɛ tú oniti nɛ oniti ŋmɛ, ti tũ mbo nɖe mu titɔbɛ, ociĩri nɖe okperi ko okperi ɖe ociĩri, kɛ yɛ̃ ɖɛmɔsikaanɖɛ kɔ̃ nɖɛ cooti yĩnkɛ,Ti ɖo kɛnyɛ̃ kɛ tú initi wuɔ nyimɔu ɖo kɛnkàri kɛ naati kɛyɛ̃ itɔbɛ kpɛi,Ti ɖo kɛnyɛ̃ kɛ tú initi wuɔ kutenku yanɖú ɖenɛni ɖipatri kɛparku ɖi myɛ̃ɛ̃kɛ nɛ oniti ba we, kó ɖiyetri kɛ tú oniti pokua oniti dɔua, ɔmɔũ yi cãã nnɛ otɔu; kɛ ɖɛɛ te kɛ iwuɔ nyimɔũ ɖo nkɛwɛ̃nnɛ kɛ mpĩ kɛbeu nɛ ɖɛ bo naatimɛ tipiiti timɔũ,Ti ɖo kɛnyɛ̃ kɛ tú yɛhɛkɛ yɛ mɔũ yɛ kari kɛwɛ̃nnɛ mu kutenku yanɖú ko ɖitĩnni kɔbɛ kɛtú ti ɖo kɛ nɖɛ mɛnkɛ weti ɖɛɛ cɛ̃nkɛ tukunɛ oniti kó mufommu nɛ o borimɛ,Ti ɖo kɛnyɛ̃ kɛ tú ti bo wɛ̃nnɛ mɛ dinnu maɖimaa ɖɛɛ tukunɛ oniti kó mufommu byɛɛkɛ ɖɛɛ bo nte kɛ ti baa yetɛ kucɛ,Iwuɔ nyimɔũ kó ɖitinni ɖiɖyɛɛrɛ piɛɛku kɛ heu kɛtúOniti ba we, a kpenni ti kutenku yanda tu:Iboti imɔũ nɛ itensaakɛ imɔũ ɖo nkɛwɛ̃nnɛ ɖinuu kɛpĩ nɖipatri ɖii ko tinaanti nɛ i yɛmmɛ kɛpã itɔbɛ itye nɖɛ yĩnkɛ kɛ nyɛ̃ ɖɛɛ túmɛ oniti ko mufommu yɛhɛkɛ yɛmɔũ ɖwɔmɛ; oniti ba we, a cɛ̃nkɛ bo ɖil hɛi, a ɖo nkɛ ti nyɛ̃ kɛ ti kpenni.Oniti ti pɛi nɖɛ omɔũ yi kpaatri otɔu, kɛ yɛ̃ oniti ba we, o yi ɖo nnɛ fɛhɔ̃fɛ; o mɔkɛmu mɛcii kɛhã mɛyɛmmɛ. Ti tú nɛ ɖo kenyari ti tɔbɛ mbɛ kɛ yie mii ba nkwuɔ ko otɔu ɖau.Oniti ba we: oniti sɔua, o pɛia oniti sɔua, oniti pokua, a cɛnkɛ tú wee boti, a feu tɛkotɛ ɖibɔ nɖaa, a dɔu nkuyie mmaku botinkua nkua, a tũ ŋwee peɖitik boti cɛ̃n kaa, a kari kɛ yũmpuraa, a ɖo nfɛdawanfɛ nfɛa, a tú kuhɔuku nkua, ɖɛ yi ɖo ŋomɔũ bo ɖa ciitɛ a kpɛrɛ yĩnkɛ.Kɛ wɛ̃tikɛ, ba kaa hɛi túɖi kɛ dommɛ, omɔũ yi ɖo kɛ nɖa kɔɔnnɛ kɛ ŋmanti o bo ɖa byɛɛti a yiɛnni mɛɛ kpɛi noyɛɛ nyoo cyɛɛ.Oniti ba we, a niti tɔu yi ɖo nkɛ ɖaa kakii kɛ ŋmanti o bo ɖa tannɛmɛ kufɔ̃titenniku.Omɔũ yi ɖo nkɛɖɔɔ otɔu kuɖaaku kɛ ŋo senni; oniti mɛ nyi mɔkɛ muwɛ̃rimu o bo fitɛmɛ otɔu koo naa nku ɖaaku.Omɔũ yi ɖo mbɛ ŋo ɖuku sɔ̃ntikɛ fɛpaãpyefɛ tɛ̃mɛ, ŋo mɛ nyi ɖo nkɛ nfɛuri kukpetinkú kɔ̃mmɛ kɛ cĩrmɛ.Oniti, a cɛ̃nkɛ bo kɛɛ byɛɛkɛ a ɖo kɛnyɛ̃ ɖɛɛ ci nɛ ɖɛɛ yi ci koomɔũ ba ɖa soutɛ.Ɖikotinuu tú timɔũ kó kuɖɔpiku nku. Okoti, ɖɛbirɛ, onitiɖou onitipoku, okpaati, ociiri kuhɔuku, ba wuo, ɖikotinuu ɖii o kãnkɛ.Koomɔũ sentɛ ɖikotinuu kɛ ɖaa wɛ̃ntɛ, a baa yĩ hũti hũti; a bo o tɔ tibeenti nti kɛ ɖe kó tinaantii kɛ nkú.Bɛ baa na kɛ sɔ̃ntɛ kɛpĩ ŋomɔu ko o kpetinɛ yoo ko o ɖennɛ ɖihɛi.Oniti ba we, kɛ be ɖaa yu tibeenti yoo bɛ ɖa pĩ nnɛ timati, ɖibeentĩnni kɔbɛ ɖo nkɛ ɖaa bekɛmu kɛ ya ɖɛɖommɛ kɛ nɛ na kɛ tikwuɔ.Kɛ bɛ tú omɔũ caarɛ kɛ mu nyi o bekɛnɛ kɛya kɛ mɔmmwɔɔ̃ ŋme yoo siyaabisi nsi o tu mmu yi yɛ̃ timati tibeenti ti bo tibatɛ.Oniti kaa caarɛ ɖɛmarɛ kɛ sɔ nkɛ ɖikotinnu kó ɖipatri yi tú ɖɛ ci, a yi ɖo nkɛta ɖitou; kɛ ɖɛ mɛ mbaa sɔ̃ mbɛ ɖo nkeyetoo kɛywɔɔ̃ ŋa to ɖɛyĩnkɛ bɛ ɖɔkɛ baa tɔntɛ.Omɔũ yi ɖo nkɛta we yi te tiinaan ti myɛɛ̃kɛ, kɛyɛ̃, ɖɛ ɔɔ̃ mɛ nyĩ kaa wɛ̃ntɛ otɔu kɛ ɖɛ yaa naa nnɛ ɖikpanni. Ɖikotipatri mɛ nnaa mmu kɛkpa nɖɛyĩnkɛ kɛ ɖɛ you.Oniti ba we, a bo na kɛyitɛ kɛ ncenti a yɛmmɛ ɖɔmɛ kaa pɛɛnsiri ɖii hɛi a kàri.Kaa mɛ nyitɛ kɛkɔtɛ kɛɛ byɛɛkɛ, ba ɖiihɛi kɛce, nkɛɖɛɛ a bo na kɛkonnimu ŋa cyɛɛ, a ɖo ɖiimɔnni.Kɛ bɛ ɖaa ɖɔ mɛyɛi kɛ ɖaa harinɛ ba a yi mɔkɛ ɖifɔ̃tɔɔ̃ a bo na kɛyitɛ kɛkɔtɛ kɛsɔrɛ a mɛ nɖɔ diihɛi; ɖɛ kó ɖihɛi kɔbɛ mɛ nyi ɖo nkɛ ɖaa bɛti.Bɛ mɛ nɛ yi yɛ̃ kaa yekɛ kɛ bɛ ɖa kwuɔ nnɛ tipiiti timɔũ, bɛ nɖa wuo kaa ɖɔɔri a ɖɔmɛ.Fɔ̃ ŋɔniti, a ba nfou kɛ bo kɛ yi yɛ̃ a boti tuku.Omɔũ yi ɖo nkɛ yetɛnɛ sɔ̃ntikɛ ŋotɔu o ko kuboti tuku; kɛ weemɛ nnɛ ɖɔ nɛ omaa o bo namu kɛ naannɛ kuboti tɛku.Oniti, kaa cɛ̃nkɛ baa nkɛdee, a bo na kɛpwokɛ yoo a yenkɛ a mɛ nɖɔwe kɛ ɖi hãnnɛ tɛcyɛɛ̃tɛ. Oniti nɛ o poku, omɔũ yi ɖo kɛnsei otɔu fɛnɔnfɛ kɛ nkemmunɛ ɖi bo yatɛ ɖiiyie kɛ nsa kɛ ɖiborimɛ yi maa.Onitidɔu nɛ oniti poku kɛ bɛ ti nakɛ ti kwuɔ otɔu mɔu tɛnkɛ yi ɖo kɛ nkɔɔ kɛ firi bɛcwookɛ kɛfì kɛ ɖɛ fì.Ne yaaro tɛcyɛɛ̃tɛ tɛɛ baa kóti kɛ tɛcyɛɛ̃tɛ yi bo kunaamunku yi bo kuboti mɛ nyi bo.Oniti ba we, a bo amma nɖaa, ɖi sũmaa, omɔu yi ɖo nkɛ nkɔɔnnɛ otɔu o kpɛrɛ yĩnkɛ.Omɔũ yi ɖo nkɛ sɔ̃ntɛ kɛfeetɛ otɔu kpɛrɛ nɛ muwɛ̃rmu.Oniti ba we, omɔũ yi ɖo nkɛ nɖa kɔɔnnɛ a yɛmmɛ mɛ ŋãti kpɛi; omɔũ ba nɖa kɔɔnnɛ a ɖɔummɛ kuu nyeinku yoo a feumɛ muu ntentaa yoo a yi ɖɔummɛ kuyie maku amɛ nyi feumɛ mutaã mamu kpei kaa ɖɔ ketikɛ, a bo youmu kuyienɖɔummu maku kó mɛborimɛ kɛ twotɛ mɛtɛmɛ; a bo amaa nɖaa, di sũmaa, ɖikɔ̃mbɔɔti yi ɖo nkɛ nɖwo ɖi bo nɖɔummɛ ɖikó kuyie ɖiɖɔku yoo ɖi nɖaku mɛkwuɔ nɖi bɔkɛ kɛpaã nsikoo bɛcirbɛ, kɛ haa ɖokó yɛbaa nkɛ twonko itye nɖibi, ba oniti kaa bó kɛɛ byɛɛkɛ.Ba we, kaa yɛmmɛ hãti a bo na kɛ ti bɛimmu omɔu mɛ mba na kɛ ɖaa kɔkɛnɛ tiyĩnkɛ; ba we, a bo na kɛbekɛ a ɖɔti ŋa nintɛ kɛɛ byɛɛkɛ, kɛ ti two ŋa mɛ nɖɔwe nɛ a nintɛ tii naanti kó kuboti.Oniti ba we, a bo namu kɛwɛ̃nnɛ kɛtiinnɛ a kɔbɛ a mɛ nɖɔbɛ kɛ ɖi nakɛ ɖi kpɛti; a bo namu kɛ mbo ɖitinni a mɛ nɖɔri myɛɛ̃kɛ, ɖinɖi yɛmmɛ cɛ̃nkɛ ba ŋa tiyɛiti, ɖi cɛ̃nkɛ ba nɖɔri mɛyɛi.Omɔù yi ɖo nkɛ tannɛ otɔu ɖitĩn ni mari myɛɛ̃kɛ nɛ muwɛ̃rimu koo yɛmmɛ yi ɖidɔ.Oniti ba we, a ɖo nkɛ nɖakɛmu a hɛi kó mufommu byɛɛkɛ kó tinaanti ba kaa yi ha ɖitĩnni ɖii tɔ kutenku ɖimyɛɛ̃kɛ; a ɖo kɛ ntee n nɛmu bɛɛ pĩ nnɛ ɖimɔũ ɖĩ kó ɖiyetri.Ba we, a bo namu, kɛ nsa kaa kɔbɛ cɛnkɛ ɖaa ɖɛitɛ, kɛmpĩ ŋa hɛi bo ncenti mɛɛ boti kɛ ɖɛ nsiɛ mutɔ̃mmu yĩnkɛ.Bɛkpaatibɛ ɖo kɛ nɖɔɔri sihɛikɛmbii ɖɔ mɛɛ borimɛ ɖihɛi myɛɛkɛ; yɛpatɛ yɛɛ tu nɖo nkɛ nii cwɔ̃ weti weti ba bɔkɛbɔkɛ ba mbo, kɛ na kɛceetɛ ɖitinni kotri kɛkannɛ ɖipanni. Ɖɛkó mupaticɔ̃rimu mɔnni, omɔu yi ɖo kɛ nkɔɔnnɛ otɔu kɛ fiinko o yɛmmɛ, kɛyɛ̃ ɖihɛi kó mɛborimɛ yi tú omɔumaa kɔ̃mmɛ, omɔũkoo ŋmɛɛ̃tɛ mɛ nyi tú otɔũ kou.Oniti ba we, fɔ̃ tɛhɛikɛmbitɛ a tɛ̃nkɛ yi ɖo kɛwɛ̃tɛ kɛ nsenni ŋacyɛɛ; tiɖawanti yi kpa a nnɛ ɖo nkɛ yetoo kɛmɔɔtɛ a kpɛrɛ kɛpɛtɛ itye nyii bo nte kaa na kɛnyɛ ɖɛɛ ci nɛ ɖɛɛ yici; ɖɛmɔũ mɛmmɛ ɖɛɛ bo nte kaa naa ŋoniti kɛyɛ a fɛi yɛkɛkɛ tũ nɖo nkɛ ntee nyɛtɔbɛ ɖɛɖɛbyɛɛkɛ. Oniti, kaa mɛ nyi cotɛ bɛ ɔɔ̃ yi nɖaa too titɔuti.Ba we, a ɖo nkɛ mmɔkɛ mutɔmmu ŋa pimmu, kɛ waa ŋa ɖɔmu kɛ mpĩ kɛ ɖɛ ɖaa naati; omɔu tu nyi do nkɛ nkpa mutɔ̃mmu.Bɛɛ pĩ mmutɔ̃mmu mamumaa kɛ bɛkuutɛ ma, bɛ tɔ̃nfeinti ɖo nkɛ mmamu.Wee cɛ̃nkɛ pĩmmu mamu, o ɖo nkɛ cu o kɔ̃nyonku; kɛyɛ̃ ɖɛɛ bo ntemɛ koo na kɛ nfou nɛ o cyɛɛ̃tɛ kɔbɛ kɛ ba ŋaari.Ba we, kaa ɖo a bo namu kɛwɛ̃nnɛnɛ bɛtɔ̃mpitibɛ tɔbɛ kɛ ɖi hãnnɛ yɛntɔ̃ntirɛ kɛ ŋmɛ̃ ndinuu kɛfeetɛ ɖimaa.Oniti ba we, a ɖo nkɛ nii cutɛ mutɔ̃mmu kɛhompɛ kɛkɔtɛ tikwɛiti; a yi ɖo nkɛ nii mpi mutɔ̃mmu kukpetinku tɛhomputɛ bɛ mɛ mbaa keetɛ a ɖiiti.Oniti ba we, a ɖo nkɛ nfou kɛ ɖɛ wenni kaa kɔ̃ntii nnaati, fɔ̃ nɛ ŋa cyɛɛ̃tɛ kɔbɛ; a nɛ bo na kaa fommu ŋmenni kaa yimɔkɛ a yommaa a yi mɔkɛ tiyaati, a yi mɔkɛ a ɖɔuɖɛ, kaa mɛ mmɔ ŋa ba na kɛtaa ŋamaa. Wee mɔntɛ mutɔ̃mmu, wee mɔ, kuhɔuku, okupoku yoo okuɖɔu, opokóti yoo oɖakóti, ticitɛ ɖekɛwe, wee cɛnbo mɛsemmɛ myɛɛkɛ bɛ yi ɖo nkó yoo ɖɛmyɛɛ̃kɛ koo nfɛ̃uri.Ti ɖo nkɛ ɖɔ kɛnyɛ tisaponyɔ̃ti nɛ tibi kpɛi mɛsaaibi imɔu: opopɔ̃pɔ̃ri kpɛia, ipocɔutɛbia, ipocɛ̃mbia, ba i, i yi ɖo nkɛnsenni.Oniti ba we, a ɖo nkɛntye, kɛ na kɛpɛtɛ mɛcii. Omɔũ yi ɖo nkɛyieeti kɛ na kɛtannɛ o birɛ ɖakɔɔri sampɔu. Ibi imu ɖɛmarɛ yi ɖo nkɛ baa ta ɖɛkó ɖakɔɔri. Ɖakɔɔribɛ bɛbɛbii bɛɛ myɛɛ̃kɛ mutɔ̃mmu ɖo nkɛpitɛ tipiiti timɔũ nɖi; bɛɛ ko yɛpatɛ kpentɛ kpenkɛ kɛ ɖɔ mbɛɛ ta ɖakɔɔri oɖyɛɛwe bɛmɔu bɛ bo na kɛtamu kɛ bɛ cɛ̃nkɛ ɖɔ.Ɖakɔɔri ɖo nkɛtwo nɖɛbirɛ itye nkɛ ɖɛ bɛnkɛ ɖɛ bo ĩmɛ kɛnaa ŋoni ti kɛyɛ̃ oniti ba we, a ɖo nkɛ nkpenni ti mufommu myɛɛ̃kɛ. Ɖakɔɔri ɖo nkɛɖɔɔ kɛ bɛnitibɛ kee bɛtɔbɛ túmu kɛ bonkunɛ bɛyɛmmɛ kɛkwuɔ mbɛtɔbɛ mɛsemmɛ, kɛ iboti imɔũ kutenku yanɖú nɖo itɔbɛ, kɛ initiboti kutenku yanɖu kó ɖitinni ɖidyɛɛri dii mɛ ŋari kɛ ɖɔ kɛpau nyɛkparɛ kɛ ɖii na kɛ yɛpau nkɛ kutenku narkɛ tipiiti timɔũ.Ibi yɛmbɛ bɛɛ ɖɔkɛ ɖo nkɛnyɛ̃ weti weti bɛbi ɖo nkɛpɛtɛ iitye nɛ i ɖo nkɛbɛbii muutɔ̃mmú.Oniti ba we, bɛ ɔɔ ɖa bantɛnɛ a ko kuboti kó mɛborimɛ; a ɖo nkɛbaa: ntɛ ɖifɔnni, ntɛ ɖikũtri mɛ nɖommɛ. A ɖo mbɛɛ ɖaatwoɔ mɛcii kaa munkɛɛ mɛtwo mbɛtɔbɛ kɛ kutenku nnaati kɛɖimɔũ ɖipɛtɛ mɛsaa.Bɛ tú oniti centinɛ ŋo sɔu; obaribenti mɛ nyi yari ohauti. Oniti tú mpĩnnɛ mu o mu nyo nnɛ.Ɖipatri ɖiɖyɛɛri ɖii ntú ba we, o ɖo nkɛyetoo mu kɛ bɔkɛbɔkɛ ba mbo kupiku maku; kɛ mɛmmɛ ɖɔkɛ ti ba na kɛpɛtɛ mɛsaa.Oniti ba we, kaa poo ŋaboti yoo ɖitinni a bo ɖii myɛɛ̃kɛ a nyɛ̃ kaa poo ŋamaa nɖi.Omɔũ yi ɖo nkɛɖɔɔ otɔu o yi ɖɔ kɛ bɛɛ wee ɖɔɔrɛ omɔmmwɔ̃ɔ, kɛyɛ̃ oniti nɛ oniti ŋme kɛ ti ɖo nkɛnvari kɛ wɛ̃tɛ kɛɖɛ titɔbɛ.Fɔ̃ wee yi ɖɔ mɛkɔɔmmɛ a bo ntũ sɛiŋmɛ kutenku yanɖú kó ɖipatri ɖiɖyɛɛri mɛ nyɛ̃ nɖɛ nɖommɛ.Ɖipatri ɖi myɛ̃ɛkɛ, tinaanti mati yibo kɛ nɖonnɛ ɖihɛ i mari, ditĩnni mari yoo oniti ɖɔ o tisenkri, kɛnnau kɛwãa ŋwãa, kɛ faari faari kɛ hati bɔkɛbɔkɛ. Oniti ba we, a kpenni ti kutenku yanɖu.Zjednoćenych narodow wot 10. 12. 1948Dokelž twori płipóznaće wšěm čłonam čłowjeskeje swójby płisłušaceje dostojnosće a jich jenakich a njeparujomnych prawow zakład swobody, sprawnosće a měra w swěće,dokelž stej njedopóznaće a znajechanje čłowječich prawow k aktam barbarstwa wjedłoj, kotrež su swědomje člowjestwa hłuboko zranili, a dokelž je so wutworjenje swěta, w kotrymž spožči so člowjekam, swobodnym wot stracha a nuzy, swoboda rěčenja a wěry, jako najwyše prócowanje čłowjestwa wozjewiło,dokelž je bytostne, člowječe prawa z knjejstwom prawa škitać, zo njeby so čłowjek k zběžkej płećiwo tyranstwu a potłóčowanju jako poslednjemu srědkej nuzował,dokelž je bytostne, wuwiće płećelskich poćahow mjez narodami spěchować,dokelž su ludy Zjednoćenych narodow we wustawkach znowa swoju wěru do zakładnych čłowječich prawow, do dostojnosće a hódnoty čłowjeskeje wosoby a do runoprawosće muža a žony wobkrućili a wobzamknyli, socialny postup a lěpše žiwjenske poměry płi wjetšej swobodźe spěchować,dokelž su so sobustawske staty zawjazali, w zhromadnym dźěle ze Zjednoćenymi narodami powšitkowne respektowanje a zwoprawdźenje člowječich prawow a zakładnych swobodow płesadźić,dokelž je zhromadne měnjenje wo tutych prawach a swobodach płewšo wažne za połne spjelnjenje tutoho zawjazka,proklamuje Generalna zhromadźiznatute Powšitkowne wozjewjenje člowjecičh prawow jako zhromadny ideal, kotryž ma so wot wšěch ludow a narodow docpěć, zo bychu kóždy jednotliwc a wšě organy towaršnosće tute wozjewjenje stajnje w pomjatku měli a so prócowali, płez wučbu a kubłanje respektowanje tutych prawow a swobodow spěchować a płez postupowace naprawy w narodnym a mjezynarodnym wobłuku jich powšitkowne a faktiske płipóznaće a zwoprawdźenje pola wobydlerstwa kaž sobustawskich statow tak tež tych jich nadknjejstwu podstejacych teritorijow zaručeć.Wšitcy čłowjekojo su wot naroda swobodni a su jenacy po dostojnosći a prawach. Woni su z rozumom a swědomjom wobdarjeni a maja mjezsobu w duchu bratrowstwa wobchadźeć.Kóždy je woprawnjeny, w tutym wozjewjenju proklamowane prawa a swobody wužiwać, a to bjez kóždehožkuli rozeznawanja, kaž po rasy, barbje, splahu, rěči, religiji, politiskim abo druhim płeswědčenju, narodnym abo socialnym pochadźe, po zamóženju, narodźe abo druhim statusu .Dale njesmědźa so žane rozdźěle činić na zakładźe politiskeje, prawniskeje abo mjezynarodneje pozicije kraja abo teritorija, kotremuž wosoba płisłuša, njedźiwajo na to, hač je njewotwisny, hač pod rukowaćelstwom steji, hač njewobsedźi swójske knježerstwo abo hač podleži někajkemu druhemu wobmjezowanju swojeje suwerenity.Kóždy ma prawo na žiwjenje, swobodu a wěstotu wosohy.Nichtó njesmě so w njewólnistwje abo roboćanstwje dźeržeć; njewólnistwo a wikowanje z njewólnikami stej we wšěch swojich formach zakazanej.Nichtó njesmě so podćisnyć ćwělowanju abo surowemu, nječłowjeskemu abo ponižowacemu wobchadźenju abo chłostanju.Kóždy ma prawo, wšudźe jako prawakmany płipóznaty hyć.Wšitcy čłowjekojo su płed zakonjom runi a maja b jez diskriminaeije prawo na jenaki škit płez zakoń. Wšitey maja pawo na jenaki škit płećiwo kóždej diskriminaciji, kotraž by płedležace wozjewjen je zraniła, a płećiwo pozbudźen ju k tajkej diskriminaciji.Kóždy ma prawo na skutkownu juristisku pomoe pola płisłušnych nutłkostatnych sudnistwow płećiwo jednanjam, kotrež jeho jemu po wustawje abo po zakonju płistejace zakładne prawa ranja.Nichtó njesmě so swojowólnje zajeć w jatbje dźržeć abo z kraja wupokazać.Kóždy ma w połne; runoprawosći prawo na to, zo so wo jeho prawaćh a winowatosćach a wo kóždej płećiwo njemu zapoloženj; chłostanskoprawnej skóržbje płez njewotwisne a njestronske sudnistwo sprawnje a zjawnje jedna.Kóždy chłostajomneho jednanja dla wobskorženy ma prawo na to, jako n jewinowaty plaćić, dołhož njeje jeho wina w zjawnynl jednanju, w kotrymž je wšě za swoje zakitowanje trěbne garantije mět, wotpowědujo zakon jej dopokazanaNichtó njesmě so dla jednanja abo zanjechnanja něčeho zasudźić, štož njebě w času, hdyž je so to stało, po nutłkokrajnym abo po mjezynarodnym prawje chłostajomne. Runje tak njesmě so žane ćeše chłostan je wuprajič hač te w času chłostajolnneho jednanja płihrožene chłostanje.Nichtó njesmě swojowólnym zapłimnjenjam do swojeho priwatneno žiwjenja, swojeje swójby, swojeho bydlenja a swojeje korespondency abo njezakonskim škodam swojeje česće a swojeho mjena wustajeny być. Kóždy ma prawo na juristiski škit płećiwo tajkim zapłimnjenjam a škodam.Kóždy ma prawo, so znutłka slata swobodnje pohibować a sej swoje bydlenje swobodnje wuzwolić.Kóždy ma prawo, kóždy kra; inkluziwn je swój swójski kraj wopušcić a so do swojeho kraja wróćić.Kóždy ma prawo, w drunich krajach płed płesćěhanjom azyl pytać a wužiwać.Tute prawo njemóže so wužiwać w padźe płesćěhanja dla ryzy njepolitiskicn złóstnistwow abo jednanjow, kotrež ranja cile a zasady Zjednoćenycn narodow.Kóždy ma prawo na statnu płisłušnosć.Nikomu njesmě so jeho statna płisłušnosć swojowólnje sćazać ani zaprajić prawo, swoju statnu płisłušnosć změnić.Mužojo a žony w žeńtwykmanej starobje maja bjez wobmjezowanja na zakładźe rasy, statne je płisłušnosće abo religije prawo, do mandželstwa .stupić a swójbu založić.Woni maja jenake prawa płi zmandźelenju, w mandźelstwje a płi rozwjazanju mandźelstwa.Zmandźelenje smě so jenož w swobodnej a dospołnej płezjednosći płichodneju mandźelskeju stać.Kóždy ma prawo, sam abo zhromadnje z druhimi wobsydstwo měć.Nichtó njesmě swojowólnje swoje wobsydstwo zhubić.Kóždy ma prawo na swobodu myslow, swědomja a religije; tute prawo wopłija swobodu, swoju religiju a swój swětonahlad změnić, kaž tež swobodu, swoju religiju abo swój swětonahlad sam abo w znromadnosći z drunimi, zjawnje abo priwatnje płez wučbu, praktikowanje, božu službu a wobkedžbowanjc nabožnych naložkow zwuraznić.Kóždy ma prawo na swobodu měnjenja a wuprajenje měnjenja tute prawo wopłija njehaćenu swobodu měnjenja a swobodu, sej njedźiwajo na statne hranicy informacije a ideje ze srědkami kóždehožkuli razu wobstarać, płijimować a dale dawać.Kóždy ma prawo na swobodu zhromadźnja a zjednoćenja za měrliwe zaměry.Nichtó n jesmě so nuzowač, zjednoćenstwu płisłušeć.Kóždy ma prawo, so płi rjadowanju zjawnych naležnosćow swojeho kraja njeposrědnje abo płez swobodnje wolenycn zastupjerjow wobdźělić.Kóždy ma pod jenakimi wuměnjenjemi prawo na płistup k zjawnym zastojnstwam w swojim kraju.Wola ludu twori zakład za awtoritu zjawneje mocy; tuta wola dyrbi so zwuraznić płez so wospjetowace, woprawdźite, powšitkowne a rune wólby, kotrež wotměwaja so z tajnym wotedaćom hłosow abo po tomu runohódnym swobodnym wólbnym modusu.Kóždy ma jako čłon towaršnosće prawo na socialnu wěstotu a móže płez nutłkostatne naprawy a mjezynarodne zhromadne dźěło wobkedźbujo organizaciju a pomocne srědki kóždeho stata wužiwać za swoju dostojnosć a swobodne wuwiće swojeje wosobiny njeparujomne hospodarske, socialne a kulturne prawaKóždy ma prawo na dźělo, na swobodnu wólbu powołanja, na płiměrjene a spokojace dźělowe wuměnjenja kaž tež na škit płećiwo bjezdźěłnosći.Wšitcy čłowjekojo maja bjcz kóždeje diskriminacije prawo na jenaku mzdu za jenake dźěło.Kóždy, kiž dźěła, ma prawo na sprawne a płihódne zarunanje dźěła, kotrež jemu a jeho swójbje čłowjeskej dostojnosći wotpowědowacu eksistencu zawěsća a kotrež ma so, jeli trjeba, z druhimi socialnymi škitnynli naprawami dopjelnić.Kóždy ma prawo, za škit swojich zajimow dźěłarnistwa załoźić a tajkim płistupić.Kóždy ma prawo na dźěłowe płestawki a swobodny čas inkluziwnje płiměrjene wobmjezowanje dźěloweho časa kaž tež na prawidłowny płaćeny dowol.Kóždy ma prawo na za swo ju strowotu a derjeměće a tu swojeje swójby płiměrjeny žiwjenski standard, inkluziwnje dosahace zežiwjenje, drasćenje, bydlenje, lěkarske zastaranje a trěbne socialne posłužby, kaž tež dale prawo na wěstotu w padźe bjezdźěłnosće, chorosće, inwalidity, zwudowjenja staroby abo druheje straty swojich zežiwjenskich srědkow płez njezawinowane wobstejnosće.Maćerje a dźěći maja prawo na wosebitu pomoc a podpěru. Wšěm dźěćom, mandźelskim a njemandźelskim, płisteji jenaki socialny škit.Kóždy ma prawo na kubłanje. Wučba dyrbi znajmjeńša w elementarnym abo zakładnym schodźenku darmotna być. Elementarna wučba je obligatoriska. Fachowo- a powołanskošulska wučba dyrbi powšitkownje płistupna być, a wysokošulska wučba dyrbi wšěm wotpowědnje jich kmanosćam na jenake wašnje wotewrjena być.Kublanje dyrbi na połne rozwiće čłowjeskeje wosobiny a na sylnjenje respektowanja čłowječich prawow a zakładnycn swobodow wusměrjene być. Wone dyrbi zrozumjenje, tolerancu a płećelstwo mjez wšěmi ludami a wšěmi rasowymi abo nabožnymi skupinami spěchowac a dźěławosć Zjednoćenycn narodow za zdźerženje měra podpěrować.Starši maja prěnjorjadne prawo družinu kubłanja wuzwolić, kotrež ma so jich dźěćom posrědkować.Kóždy ma prawo, so na kulturnym žiwjenju zhronladnosće swobodnje wobdźěleć, so nad wuměłstwami wjeselić a na wědomostnym postupje a jeho wudobyćacn dźěl brać.Kóždy ma prawo na škit duchownych a matericelnych zajimow, kotrež wurostuja za njeho jako tworićela z dźěłow wědomosće, literatury abo wuměłstwa.Kóždy ma prawo na socialny a mjezylnarodny porjad, w kotrymž móža so w tutym wozjewjenju wuprajene prawa a swobody połnje zwoprawdźić.Kóždy ma winowatosće napłećo tej zhromadnosći, w kotrejž je jeničce móžne swobodne a połne wuwiće jeno wosobiny.Kóždy podleži płi wužiwanju swojich prawow a swobodow jenož tym wobmjezowanjam, kotrež zakoń jeničce za tón zaměr płedwidźi, płipóznaće a respektowanje prawow a swobodow druhich zawěsćić a sprawnym žadanjam moralki, zjawneno porjada a powšitkowneho derjeměća w demokratiskej towaršnosći wotpowědować.Tute prawa a swobody njesmedza so w žanym padźe w napłećiwku k cilam a zasadam Zjednoćenych narodow wužiwać.Ničo w tutym wozjewjenju njesmě so do toho směra wułozować, zo so za stat, za skupinu abo wosobu prawo stwori, tajke dźěło wukonjeć abo tajki skutk zwoprawdźić, kiž so na wotstronjenje w tutym wozjewjen ju wuprajenycn prawow a swobodow měritej.Pwehki eh sansalehr oh dehde me mie uhdahn kesempwelen de pwungin tohn sampa karos me duwepenehte oh ih poason en mour saledek, pwung oh meleilei nan sampa,Pwehki seu petehkpen aramas de kasohwe kesempwelen aramas oh arail pwung me kahrehdahr wiewia me sohte konehng ah ngeder oh kawelahr mour mwahu en aramas, oh pil ansou mwahu oh konehng eh leledohr me aramas akan konehng ren perenki saledek en kosoia de rapahki arail pwung, oh arail saledek sang perki mehkot de masak de pil anahn akan me kosondier en wia irair keieu oh ileile nan en aramas sohte lipillipil arail mour,Pwehki eh ininin kesempwal mehlel pwe ma aramas sohte pahn itoitieng ren medemedewe pei de mahwin, pwehki arail solahr itar de kakehng kanengamah iong lokolok pahn kaun suwed de nan ansou suwed, ihme karheda me en aramas eh mour oh pwung pahn mihmihte pahn epwelpen kosonned akan,Pwehki eh kesempwal kitail en ngongki kekeirdahn nanpwung mwahu penehn tohn sampa kan,Pwehki tohn tiepenehn sampa arail kosonehdier nan "Charter en United Nations" arail pwoson poahson en mour mwahu en aramas oh arail pwung kan, duwen ksempwelen aramas oh en aramas arail pwung eh pahrek, ohl de lih irail kan me towehda pwihn en tiepenehn sampa "United Nations" kosonehdier ren kakairada, kalaudehla oh kamwahwihla roson en aramas me pid mour mwahu oh saledek laud,Pwehki wehi me towehda pwihn en "United Nations" arail inoukihdahr ren alehdi, pahn sewesepen "United Nations", sohng kan me pahn kakehlahda poahson en kawawih oh kapwaiada mour pwung oh saledek mehlel en aramas,Pwehki nin duwen eh dehdehiong karos duwen mour pwung oh saledek ara nohn kesempwal oh ih sohng pwukat me pahn kamarainihdi karos inou wet,Ihme Kahrehda,PWIHN EN TIEPENEHN SAMPA KOSONEHDIER MEPOASON PWUNG EN KAWEID TOHN WEIN SAMPA KAROS duen eh dehde mehlel ong karos me tepin keirda, me aramas karos oh wein sampa karos uhdahn pahn ahniki oh ehu ansou ma korusie oh songen spwihn en aramas akan pahn tamataman ansou karos poason wet oh ngoangki de sukuhlki ong karos kekeirdahn sohng en pwung oh saledek pwukat ni irair en keirda, nan wehi kan oh nan pwungen wehikan, pwehn kak alehdt petehk parail rehn karos me towehda pwihn wet oh rehn irail tohn Kahn Sapwen Kohwa kan me mi pahn arail epwel oh manaman.Tohn sampa karos ipwiwei nan saledek oh duwepenehte nan arail wasa oh arail pwung. Arail marain oh pehm ih utakerail kahrehda korusie konehng sawaspene nin duwen pirien ehu.Korusie pai ki songen pwung oh saledek seu lipilipil me kosondier nan poason wet, pwilidak en wasa de mwomwen kilin aramas, lih de ohl, lokaiahn aramas, en aramas eh lamalam, Piros de Kadilik, de seu lipilipil, mwomwen "Government" seu lipilipil de medemedewehn aramas, tohn songen wehi de pwihn karos, semwehmwe de kepwehpwe, ahnek dipwisou de soh, oh kedeudok en emen emen oh pil sohng teikan sell lipilipil.Aramas karos ahniki de paiki pwungin mour, pwungin saledek oh pil pwungin saledek sang apwal en paliwar.Sohte aramas emen kak wia lidu men de doadoahk ni mwomwen lidu men; lidu de pesineski de pwainda lidukan uhong poason wet oh pil pahn inepwihdi ni soangen mwohmw karos.Sohte me pahn mi pahn kalokolok en mahn de kamakam duehla mahn.Aramas karos ahniki de paiki pwungin kawawih wasa karos pahn menemenen Kosonned.Aramas karos ni nan irair pahrek ehu pahn kosonned oh ahniki de paiki epwel kan pahn kosonned. Aramas karos ahniki de paiki epwel pahrek pwehn kore songen apwal akan me uhong poason wet de me pahn kasohwe irehkan nan poason wet.Aramas karos ahniki de paiki soangen epwel katapan akan me pwihn koiek en teneki sapwung kan me uhong poason en pwung kesempwal me kosonned kosnehiong irail.Sohte me pahn pakadeida, de poardi, de selidi, de pekeusda.Aramas karos aniki de paiki pwung karos me irair en kopwung pahrek oh pil kapeidek nan pokkon rehn pwihn ehu me seu peupali, pwehn kosonehdi de kasalehda arail pwung kan oh pwukoah kan oh pil songen pekeid me uhong irail karos.Irail kan me pakadeikda me re dipada pil ahniki pwungin wehkada me re sohte dipada lau lel mwolen kopwung eh pahn kasalehda ni sansal me dihp wet uhongehr kosonned-ahpw me pakadeida kan uhdahn pahn mie arail soun sawas pwehn wia daroperail.Sohte me kak pakadeida oh kalokolok ki sapwung ehu de dihp ehu de sapwung ehu me e dipekihda oh kawehkihla kosonned en ehu wehi de wein sampa ma ansou me dipada wet wiawio dihp wet sohte uhong kosonned pwukat. Oh pil kalokepen dihp wet sohte pahn laud sang uwe me dehde ni ansou me dihp wet wiawihdau.Sohte me kak lidere emen nin sohte kahrepe, de eh peneinei, imwe oh kisin likou me e kadar de me emen kadarodohng, oh pil sohte me kak kauwehla eden emen de mwaren emen. Karos ahniki de paiki epwelpen pahn kosonned ohng songen liderewes de kawehla eden aramas kwukat.Karos ahniki de paiki manaman en saledek me pid seilok de kouson nan uhdahkarail.Karos ahniki de paiki manaman en seusang de mwekid sang wasa seu lipilipil, pil iangahki uhdahn eh wasahn kouson oh pil seulahng de mwekidlahng sapwe de ehu wasa.Karos ahniki de paiki manaman en rapahki insenamwahu ekei wasa de tanasang mehla oh apwal sang wasa me a kouson ie.Ahpw manaman wet sohte pahn mie ma lipada wet pahn sohte poason dahsang ni mwekid en "Government" en weio oh ma lipada wet e uhong kosondi oh poason en "United Nations".Aramas karos ahniki de paiki manaman en wia uhdaken ehu wasa de tohnwehi ehu.Manaman de paien wia tohn wei ehu, sohte me kak adiasang aramas, de pil keinepwihsang rehn emen en wiahla tohn ehu wei tohrohr.Ohl oh lih me lelehr sounparen aramas laud, me sohte inepwi ehu mie me pid tohn ehu wasa de tohn ehu wehi de towehla ehu lamalam de mwomwhohdiso, ahniki de paiki manaman en pwopwoud oh kauwada ehu peneinei. Re ahniki de paiki manaman pahrek me pid pwopwoud, de nan ansoun pwopwoud oh pil lel anson mweipeseng.Pwopwoud pahn wiawi ni ansou me lih oh ohl pahn pwungki pene irahn pwopwoud.Peneinei me uhdahn poason de tepin tohn sampa kahrehda peneinei pil ahniki de paiki manaman en epwel sang rehn tohn sampa oh pil wehi kan.Aramas karos ahniki de paiki de ahniki manaman en kelepw ahniki dipwisou en ohpis oh pil iang meh teikan ahniki pene dipwisou ehu.Sohte me pahn adihasang an emen ah dipwisou.Aramas karos ahniki de paiki manaman en saledengki eh lamalam de medemedewe, eh mour oh pein eh mwomwohdsou; manaman wet kihpene de iangahki saledek en welian de wikidala en emen emen eh mwomwodisou oh me e kameleleh kan, oh eh pil ahniki manaman en kasale seli songen lamalan de mwomwodiso me e pwoson de kamehlele soangen kasansal pwukat kakmihmi ni padahk, wiewia, pwongih de kapdaiada ireh kan me kosondi.Aramas karos ahniki de paiki manaman en saledengki arail medemedewe oh saledengki arail kosoi; manaman wet pidada irair en saledek nan medemedewe me sohte pahn kadirepw de peki, ale, de kasalehda sohng kan de medemedewe kan me seu lipilipilki wasa kan.Aramas karos ahniki de paiki manaman en wie kupwur nan onepek mwahu oh saledek nan pwihn kan.[Missing?]Aramas karos ahniki de paiki manaman en iang pwukoahki "Government" en arail wehi, nan duen pein ih de nin duen weliepehkan.Aramas karos ahniki de paiki manaman en kak ale sawas akan sang arail wehi.Insenen aramas akan we pahn poasonehda manaman en "Government'' insen pwukat pahn kin sansalada ahnsou kan me usuhs mehlel kan kin wiawi oh pil usuhs pwukat uhdahn pahn unsek, pahrek oh pahn kin wiawi ni rir oh saledek nin duen kosonned.Aramas karos pwehki arail tohn wehi pokon en sampa ahniki manaman en ale epwel sang pwihn en epwelpen roson oh re pil paiki ar ese me sang sawasepehwehi oh pil sawas epen tohn sampa nan duen kosondi oh pil dipwisou ehu en wehi, me pelien kekeirdahn wahn sahpw oh roson en aramas, mie arail manaman me uhdahn konehng oh saledek en kakairada emen emen.Aramas karos ahniki de paiki manaman en kak de iang doadoahk oh pil pilada songen doadoahk da me e mwahuki, oh doadoahk pwung oh pahrek, pil iangahki wasahn daodoahk mwahu oh mwakelekel, oh petehk pen doadoahk kan en dehr sohrala.Aramas karos seu lipilipil ahniki manaman en ale pweipwei, pweinen eh doadoahk uwe ieu me pahn pahrekiong eh daodoahk.Aramas karos me ahniki pwukaohn doadoahk ehu ahniki manaman en ale keting pen eh wiewia me pwung oh mwahu ong pein ih oh pil peneinei. Pil mie en aramas karos me ahniki pwukoahn doadohahk en arail mour kesempwal nin duen arail wie aramas, ama songen sawas pwukat sohte pah keitarahla arail mour mwahu, songen sawas oh epwel teikan pahn pil kohieng irail.Aramas karos kak de ahniki manaman en kauwada de iangala tewehda pwihn en daodoakh kan pwehn sewese de apwalih arail ineng kan me pid mwekid en daodoahk.Aramas karos ahniki de paiki manaman en kak kommol oh mwemweit, pil iangahki awahn doadoahk kan en dehr daulihla duen me konehng, oh pil insenamwahuki kommol lahsang doadaohk rahn kesempwal akan ahpw pil alepweipwei.Aramas karos ahniki de paieki manaman en mour insenamwahu oh itar ohng emen emen oh arail peneinei kan, irair wet iangahki kisin mwenge, likou, ihmw oh imwen wini oh pil soangen epwel teikan nan ansou me doadoahk kan apwal, ansoun luwet de soumwahu, ansoun kiripw, oh ohl laudla, oh soangen ansou apwal akan me eman emen lelohng ahpw kaidehk sang ni pein eh wie wia de inseneki.Nohno kan oh serih kan ahniki manaman en ehu soangen epwel oh sawas soangen pwukat. Seri karos, mendo ma serihn pirap, pahn paiki soangen sawas pwukat.Aramas karos ahniki de paiki manaman en iang sukuhl. Sukuhl kan pahn sohte pweipwei ahpw mehlel "elementary" oh ansoun tepidahn kaiahn akan. Tepidahn sukuhl kan de "elementary" sukuhl kan pahn mi ni kosonned ehu pwe seri karos en uhdahn iang. Sukuhl ileile de laud kan pahn mie oh mweimweida oh me pwukat pahn mie oh kaparek ong karos nin duen en emen emen ah kak.Kaiahn akan de sukuhl kan pahn kosondi pwehn kak kamarainihda de kakaiada mour en aramas akan oh kakehlada wahu de kesempwelen aramas, arail manaman oh pwuhng kan oh pil poason en arail saledek. Kaiahn akan de sukul kan pahn kosondi pwehn kalaudehla marain, kanengamah oh limpok penehn wehi karos, songen aramas akan oh mwomwohdiso kan, oh pahn kakairada doadoakh en "United Nations" kan pwehn kak kolokol de apwahpwalih meleilei.Pahpa oh nohno kan, mwohn aramas karos, me pahn pilada songen sukuhl da me neirail serihkan pahn ale de iang.Aramas karos ahniki de paiki manaman pwe ren pein pilada songen pwihn da de mwomwen pwihn da me re rahn towehda pwe kak iang perenki de insenamwahuki kekeirdahn dipwisoun sahpw de iang paiki kalaud lahn dipwisou kapwakan oh iang paiki kamwahu parail akan.Aramas karos ahniki manaman en iang paiki kamwahu kan me peisang soangen daodoahk kan me re iang wiahla de koadahkihada.Aramas karos uhdahn pahn iang kosondi me pid wein sampa ni irair en saledek me "poason" wet kasalehdahr karos en iang wehwehki.Aramas karos ahniki pwukoah ong wasa me re kouson ie pwe arail saledek de kekeirdahn arail mour en kak pweida ie.Nin doken aramas akan arail pahn daodoahngki arail pwuhng oh saledek, karos pahn mi pahn irair kei me kosonned pahn kosonehdi ongete songen kahrepeh kan me pahn kapwaiada kitail en wauniki en mehtei kan arail pwuhng oh saledek pwe mehn kapwaiada mour pwung oh mwahu, oh meleilei en kipe tohn wein sampa karos.Songen pwuhng oh saledek pwukat en dehr wiawi ni irair ehu me pahn uhong irehkan de kosondihkan en "United Nations".Ire karos me sansalehr nan poason wet sohte pahn wehwehki me re kosondi pwe ehu wehi, de ehu pwihn en aramas en mie arail manaman en wia de kosonehdi mehkot me pahn kak kasohwe de kawehla songen pwung de saledek me sansalehr nan poason wet.Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ bɔ yɩnŋmɔ kaa ɩgooyoo, a hɔ gu ti a gbɛɛɩnɲɔ, lɛ kparija, lɛ totogonigo ɔn yi druɲan rɩ.Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ ji lɛɛ ɩgooyoo wɛɛ pɛɛ hʋʋn kpan gbɛɛɩnɲɔ, lɛ ji lɛɛ mʋnm yʋʋn wɛɛ kaɩ hɛrɛ gbɛɛɩnɲɔ wɩnnɩn,hɔ maan yiro sɛgɛdɛgɛ pooko. Hɛrɛ tiri dɛ ɩgooyoo wɛɛ pɛɛ hʋʋn kpan lɛ yɩn bɔ gbɛɛ.Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ ji lɛɛ hɔ ya aban mɩnnɩn gbɛɛɩnɲɔ mara wɩnnɩn dɩ garɩyɛɛgɔ, lɛ ɩgoooyo kaa yʋgʋkaga hɔ kwanŋɔ.Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ ji lɛɛ hɔ ya dunuɲan sɔgɔ pɛɛ bɔ kan wɔɔrɩ.Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ ji lɛɛ hɔ ya dunuɲan sɔgɔ pɛɛ bɔ nʋʋn-ʋ bɩn ɩgooyoo bɔ gbɛɛɩnɲɔ mara wɩnnɩn dɔ, lɛ hɛrɛ hɔ ya jabaa, lɛ hɛrɛ hɛɛmɔ lɛ yɛbɔ bɔ maraʋn hɛ taa, a hɔ gu ti a yʋʋn pɛɛ maan yɩn bɔ gbɛɛ,Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ ji lɛɛ saakɔ sɔgɔ pooko, bɔ sa bɔ nʋʋn-ʋn taa, lɛɛ bɔɔ dɩ ɩgooyoo bɔ gbɛɛɩnɲɔ mara wɩnnɩn dɩ.Hɛrɛ yʋʋn pɛɛ ji lɛɛ hɔ ya bɔ hɛ nʋʋnŋɔ taa hɛrɛ mara wɩnnɩn dɩ lɛ maan dɩ hɔ nʋʋnŋɔ rɩ. Hɔ dɛ hɔ ya yʋʋn pɛɛ hʋn dɩ hɛrɛ mara wɩnnɩn dɩ.Igooyoo pɛɛ hʋn taa. Bɔ pɛɛ jabaga bɔrɔ. Hɔ ya gʋʋn’n bɔɔ hɛ pɛɛ, hɔ hɛ gusɛgɛ’n.Mara wɩnnɩn gʋʋn bɔɔ dʋ mʋʋnʋn, ʋn sa lɛ yan yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ.Haa sa nikpo ɩbiiro lɛ bronii, laa hɛbɔ lɛ hɛɛmɔ, laa sʋgatɛsɔgɔ lɛ hiansɔgɔ, bɔ pɛɛ bɔ maraʋn lɛ.Yʋʋn pɛɛ hɔ ya hʋn nɩɩn goun, lɛ bɔ tɔgɔ maan togo’n, lɛ hʋn maan yɩn bɔ gbɛɛ, lɛ hɛ hɛrɛ hʋn kori.Haa ya yʋʋn wɛɛ ba ɩgooyoo lɛ hʋn hɛ hɛɛʋn wɩnnɩn bɔ faŋa para tii.Haa ya bɔ sa tɔkpɩrɩgɔ yʋʋn wɛɛ rɩɩ. Haa yaa bɔ soo bɔ yinŋmɔ saakɔnɩɩn.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hɔ ya bɔ jabaa, mara lɛ nʋʋnŋɔrɩ.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hʋn taa mara lɛ yɩɩndɩ.Hɔ tiri dɛ hɔ ya hɛrɛ mara rɛ jinan yʋʋn pɛɛ bɔ zɩka.Yʋʋn’n dan bɔ gbɛɛɩnŋɔ mara wɩnnɩn ba bɔ dɩ ti hɔ nʋʋnŋɔ rii, hʋn maan yaa trebenan lɛ aban dʋ mara rɛ lɛ yaan.Haa ya bɔ gbe yʋʋn wɛɛ lɛ saa tɛtɛgɛ’n jɩgaɩ, laa lɛ dɛ hʋn yʋgʋ bɔ saakɔ rɩ laa nɩɩn saakɔ nankɔ rɩ.Hʋʋn’n yɩn gʋʋn, a hɔ yaa kɔɔtʋ pɛɛ, hɔ ya bɔ bʋnŋʋnnɩn-ɛ, lɛ dɛ hʋn da bɔ nʋʋnŋɔ. Haa ya bɔ gbege lɛ sa tɛtɛgɛ’n jɩgaɩ.Yʋʋn’n hɛ kpʋʋnkɔ a bɔ gbege pɛɛ, mʋʋnm baa bʋnŋʋnnɩɩn, lɛ yaan bɔɔŋɔ a hʋn da bɔ nʋʋnŋɔɩ, haa ya bɔ baga hʋnrɩ gʋʋn - ɩ.Mʋnm aban haan sa mara lɛ sa bɔɔɩ, baa maan tiiti lɛ sa yʋʋn wɛɛ tɛtɛgɛnɩn- ɩ.Haa ya yʋʋn wɛɛ su yʋʋnnankɔ bɔ gʋʋn lɛ tɔɩ .Hɔ ya mara rɛ jinan yʋʋn pɛɛ bɔ zika.Yʋʋn wɛɛ pɛɛ, hʋn maan yaa bɔɔ hʋn kori druyan rɛ dɩ pɛɛ.Hʋn maan yʋgʋ lɛ yaa saakɔ nankɔ ri, lɛ goi lei bɔ saakɔ rɩ.Mʋnm bɔ sa tɔkprɩgɔ yʋʋn wɛɛ rɩ bɔ saakɔ rɩ, hʋn maan yʋgʋ laa nɩɩn saakɔ nankɔ rɩ.A mʋnm hʋn hɛ kpʋʋnkɔ wɛɛ lɛ hɔ koi, hɛrɛ mara rɛ haa maan jinan bɔ zikaɩ.Yʋʋn pɛɛ hɔ ya saakɔ hʋnnʋn hʋn gu ti. Haa ya bɔ ba yʋʋn wɛɛ lɛ hʋn kaɩ saak’rɛ hʋn gu tii.A mʋnm hʋn wɛɛ gori, hʋn maan yeleka lɛ hɛ saakɔ nankɔ sɛɛ.Mʋnm hɛɛn lɛ yɛrɛ bɔ dan le, mara rɛ yan bɔɔŋɔ lɛ bɔ le wɔɔ lɛ sa gusɛgɛ taa.Haa ya bɔ ba yʋʋn wɛɛ lɛ hʋn lei.[missing]Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hʋn maan hɛ zʋnŋɔ tɔsɛɛ.Haa ya bɔ su yʋʋn wɛɛ bɔ zʋnŋɔ hʋnnʋn jɩgaɩ.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hʋn maan jaba mɩɩn hʋn kori. Mʋnm hʋn kori, hʋn maan kpɛrɛ yeego, mʋnm hʋn kori, hʋn maan yaa asɔ’n, mʋnm hʋn kori, hʋn maan nja gbɔkɔ. Hʋn maan hɛgɛ bɔɔ hʋn kori pɛɛ.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hʋn maan dʋ gʋʋn’n hʋn kori.Ba maan ka gʋʋn’n hʋn dʋ tiri lɛ gbegeɩ lɛ sa tɛtɛgɛ nɩɩn.Yʋgɔ bɛrɛ kori pɛɛ bɔ maan yogo’m mɩɩn bɔ kori.Haa ya bɔ ba yʋʋn wɛɛ lɛ hʋn san yogomiyo wɛɛ nɩɩn.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hʋn maan hɛ aba’n bɔ hɛɛʋn walɔɔgɔ.A hʋn maan si bɛrɛ hɔ ya bɔ hɛ hɛrɛ hɛɛʋn wɩnnɩn saak’ rɛ dɩ.[missing]Hɔ ya aba’n daa yʋʋn pɛɛ lɛ hʋn maan yɩn bɔ gbɛɛ, lɛ hɛrɛ hʋʋn hɛ pɛɛ, maan cɛrɛ lɛ yaan, lɛ bɔ yɩnŋmɔ maan gu bara.Mara rɛ yan bɔɔŋɔ yʋʋn pɛɛ lɛ hʋn hɛ hɛɛʋn, lɛ yɩn hɔ pɛmweyo, lɛ mɩnnɩn bɔ gusɔgɔ.Yʋʋn pɛɛ hʋn maan san yogomiyo rɛ hʋn kori’n, lɛ hɔ daa hʋnrɩ bɔ hɛɛhɛbeni.[missing][missing]Yʋʋn’n hʋn hɛ hɛɛʋn pɛɛ, hɔ ya bɔ yaan prɛʋn lɛ hʋn wuni.Yʋʋn wɛɛ pɛɛ, hɔ ya hʋn yɩn nɩɩnlɔm cɛrɛsɛgɛ lɛ maan lɛ mɩnnɩn bɔ gbɛɛ, lɛ maan lɔ bɔ gbɛɛ rɩ, lɛ maan si bɔ nʋʋndɩgɔ, lɛ maan yɩn yɔgɔ cɛrɛsɛgɛ lɛ dɩɔ, hɩnnɩn lɛ bɔ yɛrɛ, lɛ bɔ bugo.Hɔ ya bɔ daa kunlaasɔgɔ, lɛ bugo rɩ. Biin lɛ biin pɛɛ, hɔ ya bɔ daa hʋnrɩ.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hɔ ya bɔ bɩlayɛɛ. Haa ya bugo bɛrɛ wei sʋga lɛ bɔ ji lɛ bɩlabɛɩ. Bugo bɩlagɔ rɛ hɛ bakɔ lɛ yan yʋʋn pɛɛ.Hɛrɛ bɩlagɔ rɛ lɛ hɔ tɩɩnka bɛ ɩgooyoo bɔ gbɛɛɩnŋɔ mara wɩnnɩn. Hɛrɛ lɛ hɔ dɛ bɔ ji mɩɩn hɔ ya bɔ nɩnsɩ yʋgɔ kasayɔ’n lɛ dan.Biin bɔ sɩra lɛ bɔ yɩnnan, bɛrɛ hɔ ya bɔ si bɩlag’rɛ koi bɔ kori bɔ yan bɔ biin.Yʋʋn lɛ yʋʋn pɛɛ hʋn maan daa lɛ bɔ tɩɩnka dugu zʋnnʋn, lɛ dugu hɛlɔm.Mʋnm wɛɛ tɩɩ bɔ yɩnhalɩjɔ lɛ si zʋnŋɔ wɛɛ, lɛ hɩnnɩn tɔgɔ. Hɔ ya mara lɛ jinan bɔ zika lɛ yʋʋn wɛɛ para hɔ suko hʋnnʋn.Hɔ ya saak’rɛ pɛɛ hɔ yɩn tɔtogoniŋɔ, lɛ kwanŋɔ baɩ bɔɔwɛɛ, lɛ hʋʋn pɛɛ hʋn maan dɩ hɛrɛ mara wɩnnɩn gʋʋn bɩɩ dʋ mʋnnʋn.Yʋʋn wɛɛ pɛɛ, mararɛ tɩɩnka hɛrɛ hɔ ya hʋn hɛ lɛ yan yʋgɔ bɛrɛ bɔ lɛ bɛrɛ nɩɩn wɔɔrɩ.Hɔ ya hʋʋn taa pɛɛ bɔ yɩnŋmɔ kaa yʋgɔ bɛrɛ tu bɔ gbɛɛɩnɲɔ mara wɩnnɩn.[missing]Mara wɩnnɩn bɩ tɩɩnka’m pɛɛ, wɛɛ’a ɲan bɔɔŋɔ yʋʋn wɛɛ, laa aba’n wɛɛ, lɛ hʋn maan dʋ lɛɛ han-ʋn dɩ tɩɩ.SAN SEJKAJ TLALI TLAKAMEJ MOPALEUIAJIpan majtlaktli itekij diciembre meetstli tlen naui tsontli, kaxtoli uan ome pouali uan chikueyi xiuitl (1948) ni Ueyi Nechikolistli tlen San Sejkaj Tlalnechikoli Tlakamej Mopaleuianij kinemilij uan kiixneextij ni TLAJTOLNEMILISTLI TLEN MOIJTOJTOK PARA MA KUALI TIMOUIKAKAJ IPAN NI TLALTIPAKTLI. Ni Ueyi Nechikolistli kinijlij nochi ni tlali tlen tlatskitokej ipan ni TLAJTOLNEMILISTLI ma mosesemoyaua para ma kimatikaj nochi tlakamej uan nochi siuamej ni TLAJTOLNEMILISTLI, ma kiixpouakaj uan ma kipouakaj ika ininuampoyouaj ne kaltlamachtiloyaj iuan nojkia san kampa ueli monechikouaj.Yolki, pampa ni tlatepanitalotl, ni tlasenkauajkayotl iuan ni kuali nemilistli ipan ni tlalpan, yaya ni moneki moixmatis uan monemilis, ijkinoj nochi kuali tiitstosej ika touampoyouaj.Pampa tlaj amo tikixmatij tlatepanitalistli uan tlen kuali nemilistli ipan ni tlalpan, yeka onkatok kualantli, onkatok tlateuilistli, onkatok majmajtli uan sekinok tlamantli teixpanolistli; yeka moneki ma kuali timouikakaj ika nochi touampoyouaj, ma amo onkaj majmajyotl uan teixpanolistli; moneki ma onkaj yejyektlalistli, ma titlajtlajtokaj uan ma tijneltokakaj tlen tojuantij tijnekij tijneltokasej uan amo tlen ma topanti, kenke, pampa tijnekij ma onkaj tlatepanitalistli.Pampa ni tlatepanitalotl moneki ma tiyejyekokaj, ma tijchiuakaj uan ma tijmanauikaj; ma nojkia kiixmatikaj tekiuajtinij, uejueyij tekiuajtinij, ijkinoj amo onkas nopeka se akajya touampoj san tlen ueli kinekis techchiuilis, technauatis, kinekis technauatis ma tijchiuakaj se tlamantli tlen amo kuali; yeka ni tlatepanitalotl tlauel moneki ipan tonemilis ni tlalpan.Pampa nojkia tlauel moneki ma kuali timouikakaj, ma tielikaj keuak tiiknimej, nochi tlen tlakamej uan siuamej tlen tiitstokej ni tlalpan.Pampa ni Ueyi Nechikolistli tlen San Sejkaj Tlalnechikoli Tlakamej Mopaleuianij ijkinoj kiijtojtokej ipan ni Ueyi Amatlanauatilnemilistli, melauak ueli onkaj ni tlatepanitalotl ika nochi touampoyouaj, yeka monelsemakatokej kiixnextisej para ma momati ni tlajtoli, ijkinoj nelia mostla uiptla kuali tiitstosej ika nochi touampoyouaj ni tlalpan.Pampa ni Tlajtolnemilistli kimatij nochi tlaltipaktli tlakamej uan siuamej tlen san sejko monejchikojtokej mopaleuisej, uan yeka tlauel kuali ma nochi touampoyouaj ma kimatikaj tlen totechpoui tijchiuasej uan tijnemilisej ni tlalpan.Pampa ni Ueyi tlanauatili moneki ma melauak moneltoka uan ma mochiua.NI UEYI NECHIKOLISTLIKiijtoua ma monemili uan ma mochiua ni TLALTOLNEMILISTLI TLEN MOIJTOJTOK PARA MA KUALI TIMOUIKAKAJ IPAN NI TLALTIPAKTLI kampa nochi tlakamej uan siuamej ni tlalpan ma kineltokakaj tlatepanitalistli, nojkia tekiuajtinij ma tlatepanitakaj; tlaj kej ni timouikasej uan kej ni tijnemilijtiasej kuali titekitisej ika nochi touampoyouaj ipan ni tlaltipaktli, uaajka kuali tiitstosej ika pakilistli.Nochi tlakamej uan siuamej kipiaj manoj kuali tlakatisej, nochi san se totlatechpouiltilis uan titlatepanitalojkej, yeka moneki kuali ma timouikakaj, ma timoiknelikaj, ma timotlasojtlakaj uan ma timotlepanitakaj.Nochi tlakamej uan siuamej miak tlamantli intechpoui tlen moneki kiixmatisej uan kinemilisej; maseualmej uan koyomej tlen nikaj euanij uan tlen anali uejka euanij, nojkia kipiaj tlamantli tlen intechpoui, mejkatsaj tlajtlajtouaj seyok sanili, mejkatsaj ipan seyok tlamantli toteotsij ipan tlatskitokej, seyok tlajtolkuamachilistli ipan tlatskitokej o seyok tlamantli tlajlamikilistli ipan tlatskitokej; kipiaj o axkipiaj tomij, nochi titlatepanitalojkej; nochi moneki timotlepanitasej, timoiknelisej uan timotlasojtlasej.Nochi tlakamej uan siuamej kipiaj manoj kuali itstosej, amo akaj ma se kinixpano, kipiaj manoj nemisej kampa inijuantij kinekisej uan amo uelis tlen impantis.Amo onkaj manoj ma se akajya tomimpixketl tlanauatijketl techtekiuis ipan se tekitl uan axtechtlaxtlauis, ni tlamantli uejkaya polijki, xolejki. Tlaj kej ni topanti, ma nimantsij tijtlateiluikaj nopa tepasolojketl ika uejueyij tekiuajtinij tlen kampa tochinanko o topilaltepej ontlatskitok. Uan tlaj nikaj amo techchiuaj kuentaj, uaajka ma tiomoteiluikaj ika sekinok achi mas uejueyij tlanauatianij.Amo onkaj manoj ma se akajya techtlatsakuilti para ma tikijtokaj o ma tijchiuakaj se tleueli tlamantli tlen amo tijnekij tikijtosej pampa amo melauak.Nochi tojuantij tijpiaj manoj, san kampa tijnekisej uelis tiasej, uelis tipaxalotij san kampa tojuantij tijnekisej, pampa kenke, pampa timajkajtokej; axonkaj manoj nopeka se akajya techtilanas, techitskis uan techtsakuas, pampa nopeka tiompaxalouaj; yeka moneki ma techtlepanitakaj uan nojkia tojuantij titlatepanitasej kampa tinemij.Nochi tijpiaj manoj ma techpaleui uan ma tijtlepanitakaj tlanauatili. Tlaj se akajya tijtlepanitaj uan ya amo techtlepanita, moneki ma tijmatiltikaj totekiuaj para ma kikualtlali nopa tekipacholi.Nochi tlakamej o siuamej kipiaj manoj ma kimpaleuikaj tekiuajtinij kemaj kintlakuapechiliaj ika se tlajtoli, ika se istlakayotl sekinokej touampoyouaj, Amatlanauatili yaya ni nojkia kiixtlaltok.Amo onkaj manoj ma se kitsakuilikaj, kiitskikaj ipan ichaj o ma kitotokakaj kampa ya eua o tlakatki; tlaj amo kiyolmelauaj kenke ika se amatekiuajtlajkuiloli.Nochi tijpiaj manoj ma techkakikaj uan ma kuali techsenkauakaj tekiuajtinij kemaj tijpiaj se kualantli o tekipacholi iuaya seyok touampoj.Tlaj se akajya touampoj kiteiluijtokej ika se tekiuaj, pampa moijtoua kipia se tlajtlakoli, nopa tlajtlakolej kipia manoj momanauis ya asta kemaj melauak kiasisej itlajtlakol uaajka kena kitlatsakuiltis tekiuaj ika tlen tlamantli kiijtoua Amatlanauatili.Nojkia, axuelis namaj se touampoj kitlatsakuiltisej tlaj nopa tlajtlakoli tlen kichijki panojka uejkajkia uan nopa Amatlanauatili tlen namaj moijita yankuik uan yeka amo kiixneuiyaya nopa tlajtoli ipan nopa kauitl ( tiempo) kemaj kichijki nopa tlajtlakoli.Amo ueli se akajya techixpanos, techtlamantliijlis ika tlajtoli tlen amo kuali; axonkaj manoj ma se akajya techtsajtsiliti kampa timochantlaliaj, uan axonkaj manoj se akajya kiixtlapos se amatlajkuiloli tlen amo iaxka uan tlaj amo ualaj para ya kipouas, tlaj amo ualaj para ya ika itookaj imako asiki. Tlaj se akajya kej ni momakas manoj kichiuas, axtlatepanitas, uaajka ma tijteiluikaj ika tekiuaj para ma kitlatsakuiltikaj.Nochi tojuantij tijpiaj manoj tipaxalosej san kampa tijnekij, tiasej uajka para titlaixmatitij tipaxalotij, uan tlaj tijnekij ika totlaxtlauil uelis timochantlalitij san kampa tojuantij tijkualitaj. Uan tlaj tijnekij sampa timokuapasej kampa titlakatijkej ueli tijchiuaj.Amo akaj uelis techtotoka, san kena melauak ma tikinmatiltikaj tekiuajtinij para timokuapkejya uan tikinijlisej kuali tiitstosej ika nochi touampoyouaj uan amo tikinixpanosej.Tlaj se akajya tlajtlakolchijtejki kampa itstoya o kampa nemiyaya uan kiteemouaj tekiuajmej kinekij kiitskisej, uelis mochololtis, yas uejka; pero kipia manoj tlajtlanis kampa asiti ma kimanauikaj nopa sekinok tekiuajtinij tlen anali euanij tlen nopa seyok tlali (otro país) .Tlaj amo tlauel ueyi tlajtlakoli kichijteejki, amo onkaj manoj kinotsasej o kikuitij tekiuajtinij kampa itstok, para kitlatsakuiltisej.Nochi tojuantij tijpiaj manoj tijpiasej se amatl kampa ixnesis itookaj tochinanko o topilaltepej kampa titlakatijkej. Ni toamaj amo akaj ueli techkuilia.Nojkia tijpiaj manoj tijpatlasej toamaj tlaj tijnekij tikijtosej titlakatinij ipan seyok anali tlali ( otro país), pero nopa amatl moneki tijkixtitij ipan nopa anali tlali.Nochi touampoyouaj tlaj tlakamejya o siuamejya, kipiaj manoj ma monamiktikajya iuan ma mochantlalikajya; amatlanauatili kimpaleuia ma kuali mouikakaj ipan ininchaj, ipan intekij uan sekijnok tlamantli. Amatlanauatili nojkia kimpaleuia tlaj kinekij mopasolmanasej o mokauasnekij pampa onkaj se ueyi tekipacholi.Uelis monamiktisej tlaj tlakatl uan siuatl ika iniyolo kinekij san sejko itstosej uan motekitilisej, amo onkaj manoj ma se akajya kinnauati ma monamiktikaj.Kemaj monamiktiaj, nopa tlakatl uan nopa siuatl kipiaj manoj ma kintlachili uan ma kinonmajto nopa tekiuajkemej kampa altepetl ontlatskitokej, pampa kemaj onkaj se tekipacholi ipan nopa altepetl, tekiuajkemej kinnotsa para ma yakaj tlapaleuitij.Nochi tijpiaj manoj tijpiasej se tleueli uan tikijtosej toaxka, uan nojkia tijpiaj manoj tikijtosej se tleueli komonaxkatl.Amo onkaj manoj se akajya ma techkuili o techkixtilis se tleueli tlen amo iaxka.Nochi tijpiaj manoj ma tijpiakaj uan ma tikijtokaj totlajlamikilis, uan nojkia tijpiaj manoj tijneltokasej toteotsitsij san tlen tojuantij tijnekisej uan tlaj tijnekisej tijpatlaj totlaneltokayo ika seyok toteotsij o toteotsitsij nojkia tijpiaj manoj tijchiuaj. Uan nojkia tijpiaj manoj tijneextisej o titemachtisej toseselti o ika timiakij nopa tlen toteotsij totlaneltokayo. San moneki amo ma tikinixpanokaj nopa sekijnok touampoyouaj. Yeka tlauel moneki ma timotlepanitakaj, para ijkinoj kuali tiitstosej uan tinemisej ipan ni tlaltipaktli.Amo akaj uelis techkamatsakuas, para amo tlen ma tikijtokaj, nochi tojuantij tijpiaj manoj tikonijtosej nojkia se tlajtoli ipan tochaj o ipan se nechikolistli, tekiuaj axuelis techtlatsakuiltis pampa tikonijtojkej se tlajtoli tlen sekinokej amo kikualitaj. Uan axonkaj manoj nopeka se akajya ma techijlamiktiaj o techistlakatitiaj ika sekinokej tlen tlajtoli tikonijtojkej. Yeka moneki ma ika kuali tikonijtokaj nopa tlajtoli, para ijkinoj amo timokualankateemosej.Nochi tijpiaj manoj timonechikosej para timoijlisej se tlajtoli, uan nojkia tijpiaj manoj tijyolitisej se Nechikolistli kampa onkas tlajtoli uan tekitl; san moneki amo ma titeixpanokaj ika sekinokej touampoyouaj, moneki nochipaj ma titlatepanitakaj.Amo onkaj manoj se akajya touampoj technauatis ma titlatskikaj o ma tikalakikaj kampa se Nechikolistli tlen amo tijkualitaj.Nochi tojuantij tijpiaj manoj tijpaleuisej toueyi tekiuaj Mexijko eua o tlaj axtle, uelis tijteemosej se akajya para ya ma techixneexti tijpaleuiaj.Nochi tojuantij timaseualmej tijpiaj manoj nojkia tiasitij, kej sekij koyomej onasij, ipan se ueyi tlanauatijkayotl para titekitisej.Tlaj se akajya onneli tekiuaj, nopa pampa nochi tlakamej uan siuamej tlen se chinanko o pilaltepetsij kitekimakakej; yeka nochipaj kemaj se akajya motekiuajtlalis, moneki nochi tlen nopa pilaltepetsij euanij ma kiijtokaj tlaj melauak yaya inoj touampoj technauatis ika tlajtoli uan ika tekitl ma tijchiuakaj. Ma kiijtokaj tlaj nelia yaya nopa touampoj kuali techuikatias uan techyekantias; tlaj kuali tlakatl, tlaj tekitiketl uan tlaj tlatepanitaketl.Nochi tijpiaj manoj ma timomokuitlauikaj uan nopeka tlaj tijchiua se tekitl tlen amo totechpoui o motechpoui, moneki ma techtlaxtlauikaj, uejueyij tekiuajtinij tlanauatianij intechpoui techpaleuisej, para tokoneuaj ma kipiakaj tlen kikuasej, tlen mokentisej yoyomitl uan tlen ika mopajtisej tlaj nopeka se kokolistli; ijkinoj nelia kuali moiskaltisej uan ika itekiyo kiueyitilisej ni toMexijko tlali.Nochi tojuantij tijpiaj manoj titekitisej, nojkia tijpiaj manoj timoteemolisej se tekitl tlen tijkualitaj tijchiuasej. Uan kemaj amo onkaj tekitl, uelis tikitatij toueyi tekiuaj kampa tlatskitok tochinanko o topilaltepej para ma techpaleui techteemolis tekitl, ijkinoj onkas tlen mokentisej, kikuasej uan mopajtisej topilkoneuaj.Nochi tijpiaj manoj ma kuali techtlaxtlauikaj kemaj titechiuiliaj se tekitl, amo pampa timaseualmej san tlen kinekisej techchiuilisej koyomej o sekijnok touampoyouaj tominpianij. Yeka moneki ma tikijtokaj ika tetilistli, ... ma kuali techtlaxtlauikaj.Kemaj akajya tikompaleuiaj ika se tekitl, moneki ma kuali techtlaxtlaui, para kuali kiaxilis tikintlamakasej, tikinyoyonkouisej uan tikimpajtisej tokoneuaj uan totiskaj tonamik.Nochi titekitinij tijpiaj manoj tijyolitisej se Nechikolistli, para uelis sansejko timomanauiaj kemaj Tekojtli kinekis techixpetlas, kinekis techkajkayauas uan amo kinekis kuali techtlaxtlauis.Nochi tijpiaj manoj timosiajkauasej kemaj titlankejya tijchiuaj se tekitl, kemaj tisemiluitijkejya; uan tlaj titekitij ika se ueyi tekojtli, moneki nojkia techtlaxtlauis kemaj timosiajkauasej axtitekitij se ome tonatij (vacaciones).Nochi tijpiaj manoj totekiuaj tlen kampa ontlatskitok tochinanko o toaltepej, ma kinejnemili ika sekijnok uejueyij tlanauatianij para ma tijpiakaj tojuantij tlapaleuilistli; ma nojkia techijlikaj kenijkatsaj timouikatiasej ika iuaya tonamik, iniuaya tokoneuaj, kenijkatsaj timopajtisej kemaj onkaj se kokolistli, ajkia ixtlamatijketl tepajtiani uelis techpajtis uan techkaxanis para kuali tichikajtosej tiyoltosej; kenijkatsaj timotlakualtisej, timotlakentisej, timochantisej uan sekijnok tlamantli tlen tlauel moneki totekiuajkaj ma nojkia kinemilikaj techpaleuiaj. Uan nojkia ma techpaleuikaj kemaj amo tijpiaj ika tlen timopanoltisej, kemaj tlauel timokokouaj, kemaj ayok ueli titekitij pampa tijpolojkej ika tekitl se tomaj o ome tomaj, se toikxi, se toixtiol o seyok tlamantli tlen totlakayo; tekiuajmej kipiaj manoj ma kitejteemolikaj kenijkatsaj uelis techpaleuisej kemaj ayok ueli titekitij uan ayok ueli timopanoltiaj, nojkia ma techpaleuikaj uejueyij tekiuajmej timopanoltisej kemaj ayok tijpiaj tonamik, nojkia kemaj ayok tiuelij titekitij pampa tiueuenkalajkejya o titenankalajkejya ma techpaleui totekiuaj timopanoltijtiasej.Kemaj se siuatl konepia, kipia manoj totekiuaj ma kipaleui nopa siuatl uan nopa ipilkonej, ma kititlani tekiuaj nopa siuatl kampa uelis kipaleuisej kuali konepiati uan no kiijlisej kenijkatsaj kimokuitlauis ipilkonej. Nochi konemej kipiaj manoj toueyi tekiuaj kimpaleuis para ma kuali moskaltikaj.Nochi tijpiaj manoj tiasej timomachtitij kaltlamachtiloyaj. Ni tlamachtilistli tlauel moneki para ma yakaj tokoneuaj ma momachtitij. Kemaj tokoneuaj uelijya kuali tlaixpouaj uan tlajkuilouaj, uan kentsij ixtlamatijya, tlaj intatauaj uelij kimpaleuiaj para achi kentsij mas ma momachtikaj, uelis kintitlanisej ipan seyok kaltlamachtiloyan kampa achi tlejkotok tlamachtilistli para ma uejueyij ixtlamatinij mochiuakaj; pero kena nojkia uelis intatauaj kitlajtlanisej ueyi tekiuaj ma kimpaleui ika tlaxtlauili para ma kuali kitokilikaj tlamachtilistli nopa telpokamej o ichpokamej.Tlaj tikinixpouaj amochtinij ( libros ), tlaj timomachtiaj, uaajka tijkuij tlajlamikilistli, para tiixtlaposej, ijkinoj uelis, titlatepanitasej uan titetlasojtlasej san kampa ueli tiasej uan nojkia techtlepanitasej uan techtlesojtlasej touampoyouaj tlen nikaj uan tlen sejkanok tlali anali euanij; ijkinoj kuali uan san tiyolpaktosej tiitstosej ni tlalpan.Konemej intatauaj kipiaj manoj kintlajlamiktisej inkojkoneuaj kenijkatsaj ma momachtikaj uan kenijkatsaj tlatepanitasej uan tetlasojtlasej.Nochi tojuantij tijpiaj manoj ma tiyejyektlalikaj tochinanko o topilaltepej ika kuali tlamachtilistli, kampa nochi tiuelisej se tleueli tiyejyekosej tijchiuasej, para tijkualtilisej uan tijkualtlalisej tochinanko o topilaltepej.Nochi tojuantij tijpiaj manoj titekitisej para tijkualtilisej uan tijkualtlalisej tochinanko o topilaltepej kampa tieuanij. Tlaj se tleueli yankuik tlajtoli, nemilistli o tlachiualistli tijyolitiaj, nopa tlen tijyolitijtokej toaxka, axkanaj ueli se akajya techkuilia, axkanaj ueli se akajya tlen amo kiyolitijtok ueli moaxkatia. Yeka se tleueli kuanejnemilistli tlen moyolitia ipan tochinanko o topilaltepej, nopa inaxka ankij tekitikej kiyolitisej.Nochi tojuantij tijpiaj manoj ma tikinmatiltikaj nochi tlen ni Mexijko tlali euanij uan tlen anali tlali euanij (otros países), para nojuaj tiitstokej, nojuaj tiyoltokej, ni timaseualmej tinauatlajtouanij; uan yeka moneki melauak ma techtlepanitakaj para ijkinoj tojuantij nojkia titletepanitasej uan tikintlasojtlasej sekijnok touampoyouaj.Nochi tojuantij tijpiaj manoj uan totechpoui tijkualtlalisej uan tiyejyektlalisej tochinanko o topilaltepej kampa mojmostlaj tiitstokej, pampa nopa tekitl tlen tijchiuasej techixneextis tlaj melauak titekitinij uan tlaj melauak tijpiaj kuali toyolo ika touampoyouaj tlen nopaya nojkia tlaijyouiaj.Nochi tlajtoli kipia kampa peua uan kipia kampa tlami, axueli se akajya san tlauel mokajkalakis ika se tleueli tlamantli, yeka onkaj tekiuaj para ya ma tlakualtlali. Ijkinoj nesis para melauak titlatepanitaj uan melauak nojkia titetlasojtlaj.Yeka moneki ma kuali tikixpouakaj uan ma kuali tijkuamachilikaj ni Ueyi Amatlanauatili tlen itookaj:" TLAJTOLNEMILISTLI TLEN MOIJTOJTOK PARA MA KUALI TIMOUIKAKAJ IPAN NI TLALTIPAKTLI"Nochi tlen moijtojtok ipan ni Ueyi Amatlanauatili tlen ni "TLAJTOLNEMILISTLI TLEN MOIJTOJTOK PARA MA KUALI TIMOUIKAKAJ IPAN NI TLALTIPAKTLI", amo akaj uelis kixoleuas, amo akaj uelis kitlaatis, amo akaj uelis kiixpolos. Moneki ma mochiua uan ma monemili ni Ueyi Tlanauatili, pampa tlaj melauak tijchiuasej uan tijnemilisej ika totlajtol, ika totekij uan ika toyolo ni Ueyi Tlanauatili, uaajka kena kuali uan yejyektsij tiitstosej, san tiyolpaktosej tiitstosej; pampa melauak timotlepanitasejya, timoiknelisejya uan timotlasojtlasejya ipan ni ikuitlapankotsij uan ikuaxankotsij ni toueyi nana tonantsij tlaltipaktli.(Dikanhi 217 A (III) / 1948, di 10 di Ngonda Nwela, di kimvuka ki ZITSI ZIBUNDANA)Mu kibila ti luzabu lu nswa lu woso mutu, mkwa dikanda di bumutu, luidi mbandu kimpwanza, mbandu budedi ayi mbandu ndembama va ntoto;Mu kibila ti bunzimbu ayi lulenzo lu miswa mi bumutu bin’natanga ku phangulu mavanga man’bayuwanga ku tsi-ntima bumutu, ayi mu kutala ti ngizulu yi nza yi bumutu bu kakuka mu matuba ayi mu ngwilukulu-zinzambi, ayi bu kakuk’eso mu themosono batu ayi mu buya-buphasi, yawu iyamukusu ti ngudi-lutia lu woso mutu;Mu kibila ti lukaku lu miswa mi bumutu mu ngolo yi butinu bu mikaka nkinza bene luidi, phasi mutu kabika kutisu kulanda nzila nganzi yi lubayusu lu mtinu ayi lubayusu lu lubyefomo;Mu kibila ti msamu-ngudi bene ndatusu ntwala yi bukundi ayi ngwizunu yi zitsi zioso;Mu kibila ti mu Pfumu-Mkanda, zitsi zioso zi kinvuka ki Zitsi Zibundana zin’yamikis’ eso diana ayi kivuvu kiawu mu ngudi-minswa mi bumutu, mu bunswa ayi mu buzitu bu bumutu, mu budedi bu kinswa kitedi kuidi babakala ayi kuidi bakhieto; Ayi mu kutala ti baboso bakikinini kuvanga madi nkinza ayi kunata-ntwala mu luzingu lwawu kimpwanza ki m’nene;Mu kibila ti Batinu boso bangu kinvuka ki Zitsi Zibundana babundidi-thulu mu ngwakunu ayi M’Yadi kinvuka ki Zitsi zi Bundana mu kusadila lukaku ayi thumunu yi miswa ayi yi maluve ma mutu ayi mvandi bumpwanza bungudi bu mutu;Mu kibila ti ndedokosolo kuidi baboso yi mbadulu yi miswa ayi yi bumpwanza bene bu mutu nkinza yidi, mosi mbwakusulu yi dikanu bene yi baka buku bela;MTINU-LUKUTUNGUNU Wun’yamikisa NGYAMUKUSU YI MISWA MI MUTU’ emimi, dede lukanu lun’sadulu kuidi zinvila ayi zitsi zioso, mosi batu boso ayi binvuka biluyalu bi zitsi zioso, bu ba-mi-tebukila monho, basia-ngolo mu-ku-mi-yiyisa mu zinzo-zinkanda, mu-ku-mi-tumina ayi mu-kwe-mi-yonzulanga mu mavanga ma basi tsi-awu ayi mu mavanga ma basi bandi-batu, bakhembo basi kinvuka ki Zitsi Zibundana.Bizingi bioso bisiwu ti batu bambutukanga mu kidedi ki buzitu ayi kibumswa. Bizingi-bene, batu, badi diela ayi tsi-ntima, bafwene kuzingila mbatzi-na-mbatzi-yandi mu mtima bukhomba.Batu boso babeki dilwaku di kutatila miswa ayi maluve ma-mayamukusu mu MTINU-NGYAMUKUSU’ ewiwi, mu kukhambu vengula woso mutu, keti mu matedi phila ndimba mkand’ andi yi nhitu, evo mu matedi bukhieto evo bubala bwandi, evo mu matedi mbembo andi, evo phila nzambi andi, evo mu matedi phila politik’andi, evo phila kingudi kiandi, evo mu kibila kinkaka.Ayi vala-sa-siwu luswasunu ko mu kibila ki tswasunu thadulu politika yi batu mu zitsi, evo mu kibila ki tswasunu mswa-nzitumunu yi batu-batu mu zitsi, voti mu kibila ki luswasunu lu mbutukulu evo lu khadulu mutu mu phila-phila tsi, yi kimpwanza, evo yin’talu kuidi tsi mka, voti tsi ikoso mu tsi mka.Woso mutu widi mswa kuzinga, ku-yi-yadila na veka mu kimpwanza ayi kuzinga mu lufiatu.Kwisi ko mutu wala siwu mu buvika; Buvika ayi phila mambu moso matedi buvika bikanduku.Kwisi ko mutu wala tulu mu thovokolo evo mu phasi zimakhemi, zi-kun’kitisa bumutu bwandi.Batu boso badi na mswa u-lenda ku-ba-zitusu mu mambu moso matedi bunhitu-mswa bwawu.Batu boso badedakana mu mikaka ayi miswa mi luyalu, mu kukhambu swasunu, badi dede mu butanunu va thalu mswa-mtinu. Baboso badi dede mu luve lu kutanunu vadi loso luswasunu lumbayisa NZA-NGYAMUKUSU’ eyiyi ayi vadi mavanga moso ma bundima kuidi NGYAMUKUSU’ eyiyi.Woso kwa mutu widi na luve lu ku-bwe-tomba kusamba mambu mandi mu zinzo zim’kanu zi-vyakana, dede buntumina buka-nkanu yi tsi andi.Kuisi ko mutu fwene kubwilu, kukangu evo ku-kukusu mu khambu ku kibila ki tungu.Woso kwa mutu widi mswa, buka woso yandi mutu, mu kufundusu va m’yalu-nguba mu kitezo kifwana kuidi nzo-m’kanu yi songa , in’zenga mambu mu budede ayi mu bukiedika bu mavanga mandi, na miswa na buloko bwandi.Woso mutu um’tatu mu mavanga mambi fwene kutwama bongolo dibungu dimbote, nate mbelo-andi im’monoso mu procesu yi m’yalu-nguba, ayi mafwana moso ma butanunu bwandi man’tulu-va-tsi.Kwisi mutu ko wala komo mu bumbedi mu mambu o ma-zimbukunu evo o ma-khembo sonama dede ti msiku mu thangu yi-ka-ma-sadila, evo mam’kambu-ba ti ma mbedoso va thalu mswa-luyalu lu tsi-andi voti va thalu mswa-mtinu luyalu lu tsi-mvimba. Bo bwawu, kwisi-ko luve lu kukoma mutu mu phasi-mswa ilutidi m’kata ayi yo im’fwene mu thangu yoyawu ikam’vola mbi.Kwisi-ko mutu wala tatusu mu luzingu lwandi luswama, evo mu mambu mandi ma tsi-nzo ayi mu mambu ma bukanda bwandi, evo mu mambu ma mikanda myandi min’sweki, enati vasi kibila kitungu-ko. Mu khotolo batu evo luyalu mu mambu ma ngana man’sweki, woso mutu mswa ayi luve kadi kutanunu kwidi lutumu ayi mswa luyalu.Woso mutu widi luve ayi mswa kudyata ayi kutomba nzo mu yoso-kwa tsi.Woso mutu widi mswa ayi luve lu kubasika mu tsi-andi um kwenda ku tsi-mka, ayi um ku-bwe-vutuka ku tsi-andi.Woso mutu m’landukunu kwidi luyalu widi na luve ayi mswa kutinina ayi kutanunu ku tsi-mka.Vangi mswa-bewowo wisi-ko ngolo voti lutelo mu mavada masiwu ti mbivusu in’nene kwidi lutumu-mswa lun’tangununwanga ti "direito comum", evo mu mavada mambi madi ndambi yi zikhanu zi mayindu ma kinvuka ki Zitsi Zibundana.Woso-kwa mutu mswa ayi luve kadi mu kubaka bwisi-tsi bwandi.Kwisi-ko mutu m’kanduku mu khembo kibila kitungu mu bwisi-tsi bwandi evo mu kubalula bwisi-tsi bwandi mu bwisi-tsi bumkaka.Tona ban’kituka ditoko ayi ndumba banhieka, kimbakala ayi kikhieto mswa ayi luve lwawu badi mu kukwela ayi kuvanga dikanda, mu kukambu kanduku mu kibila ki mambu ma-tedi phila ndimba yi mkanda nhitu, evo mu kibila ki mambu matedi luswasunu lu bwisi-tsi, evo mu kibila ki matedi luswasunu lu zingwikukulu-mu-zinzambi. Ayi mu dikwela ayi mu mbanusunu dikwela, badi miswa dede.Dikwela disi-ko, enati ba-veka, kikhieto na kimbakala basa di-tya ko.Dikanda, thonono tsi ayi mvila-mvimba, bwawu, mswa didi mu kukaku kwidi luyalu.Woso mutu, na veka evo mu mkangu, luve ayi mswa kadi mu kuvwa yandi nzo evo yandi khadi.Kwisi mutu ko lenda yimunu nzo-andi feka voti khadi-andi veka.Woso mutu mswa ayi luve kadi ku kimpwanza ki mayindu, ki tsimtima ayi ki luwiluku; Mswa bewowo umvana luve kwidi woso mutu lu kubaluka mu luwiluku evo mu mayindu, na mu mbonosono luwiluku lwandi ayi mayindu mandi, va nafeka evo va mbo-yi-batu, nafeka voti na mbatzi-andi, mu zikhadulu, mu malongi evo mu tsambudulu ayi voti mu phila bipa.Woso mutu midi na luve ayi mswa yi kimpwanza ki baka dyandi dibanza, yandi mbadulu ayi dyandi dituba, ayi bo-bwawu, widi na mswa ukhembo bundulu va yilu mabanza mandi evo widi luve lu kutomba madi mkinza mo kayamba ayi katyakisa, mu kukambu ku minkaka evo zindilu, mambu ayi mayindu mandi moso mu yoso kwandi phila mbemo.Woso mutu widi na luve ayi mswa mu kimpwanza ki lubundunu ayi ki thwadi ayi badi-andi, kivimba ndembama ikinzuku.Kwisi-ko mutu m’tisu mu ngolo kukota mu kithwadi.Woso mutu widi mswa ayi luve lubyalu lu tsi-andi, mu bunafeka evo mu bumvwala.Woso mutu widi na luve ayi mswa wo-wawu widi badi-andi mu kuba m’yadi.Lutya lu basi-tsi lwawu dibandu di buyadi ayi bupfumu bu tsi; Ayi lutya bene lufwene kumonikinanga mu zivoti zikyedika mu tsi ayi zin’swekanga butinu ayi bwisi-tsi.Woso mutu, bukadi mwisi-tsi, widi mswa ayi luve kusikumu mu "segurança social", ayi lenda kutomba mbanusunu-nzala yi matedi mu "económico", mu "social" ayi mu "cultural", va mbata lusadusu ayi nguvu yi tsi-andi, yi bukhomba bu tsi-andi ayi zitsi zimka, ayi dede luviakusu lu makanhi ma tsi-na-tsi.Woso mutu widi na luve na mswa kusala kisalu, kusola kisalu kyandi mu kimpwanza, mu khikununu bufwanhi bwidi ayi kisalu bene ayi mbakulu-andi mu kisalu bene. Woso-kwa mutu widi’eso luve ayi mswa kukaku ku buphumbulu, voti kukaku ku bukhambu-b-kisalu.Batu boso badi mswa ayi luve kubakila mbakulu ifwene ayi in’iedimina ayi kisalu kyawu.Woso mutu n’salanga widi mswa kubaka mfutu uyedimina ayi kisalu kyandi, o un´fwana mu ku-i-zingisa naveka ayi mu kuzingisa dikanda dyandi, ti baka bubela, ay’eso mu lusadusu lu bukaku lu "protecção social".Woso-kwa mutu widi na mswa ayi luve kuvanga bimvuka ki thwadi bisadi evo "sindicatu", ayi badi-andi. Widi’eso mswa kukota mu kimvuka ki "sindicatu", phasi kanwanina-luzingu lwandi lu kisadi.Woso mutu widi mswa ayi luve lu tsakulu ayi lu phundulu im’nfutu mu thangu ifwene ayi phila kisalu kyandi.Woso mutu widi mswa ayi luve lu kunata phila luzingu lufwana, phila-mweka, mbakulu-andi iduka thanunu buvimpi, bote bwandi bunzingulu. Mbakulu-andi ifwana mbakulu bidya, mbakulu mvwatu, nzo, mbakulu mbukulu kimbevo. Ayi mu buya asyi mu pfwilulu n’nuni evo mkazi, ayi mu bununu, ay’eso mu phasi zi zimbisa bima byandi bioso, mu kukambu ku lutya lwandi feka, mutu-ewowo mswa thanunu yi kimvuka ki "segurança social" kadi.Mbutu ayi bwana-tsombi bifwene kusadusu mu phila-mka imbote. Ayi bana bam’butuka mu dikwela ayi bana bam’butuka mu nganda luve ayi mswa dede badi va thalu lusadusu lu kimvuka ki "protecção social".Woso mutu widi mswa kulonga mkanda. Nzo-mkanda ifwene kuba ipholo, ayi mkutu nzo-mkanda itheti ban’tedilanga ti "ensino elementar". Nzo-mkanda yi "ensino elementar" ikwiku kwidi batu boso yidi. Nzo-mkanda yi "técnico" ayi yi kwiyila kisalu evo "profissional" zifwene kuzibulumu muma moso, kwidi batu boso. Khotolo nzo-mkanda yi lukumu ifwene kwidi baboso dede makanhi mawu.Nzo-mkanda ifwene kusongisa ayi kunatisa batu mu nzila bumutu-tungu, ayi mu khwetolo miswa ayi maluve ma kinvuka ki Zitsi Zibundana, mu kutwadisa batu mu nzila ngwizunu, mu nzila mlenvo ayi mu nzila bukhomba ayi bundembama.Masya badi na luve lu kusobudila bana bawu phila nzo-mkanda bafwene.Woso mutu widi mswa ayi luve mu kukota, mu lutya lwandi feka, mu kimvuka ki tsakulu va bundiku bwandi, mosi katomba nhienzi yi biphangula-biphangula ayi butomoso bu luzabu.Batu boso badi luve lu kukaku um mamoso bansilanga-dyana matedi bisalu bidyela dyawu, bi bundwengi bwawu ayi bisona byawu.Woso mutu widi mswa ayi luve ku sya-dyana ti vadi phila ngyatusulu nza ilenda tumisa ayi vangisa miswa ayi maluve ma Ngyamukusu’eyiyi.Woso mutu widi na zithumu zi-ka-fwene kusadila va meso ma bundiku bwandi, khinu kalendi baka-ko bu kukonzukila um bumutu-tungu bwandi.Thumukunu miswa ayi maluve moso’emama yidi mu mkamba misiku mi luyalu, o min’nata-ntuala buzitu bu batu-i-batu, bunswa ayi buphwanza, ayi buvumi bu bifu-bi-mbote, ayi buvumi mu tsi i bu-"democracia".Kanikito kusadila miswa ayi maluve moso’emama mu phila mweka ivyakasana ayi mabanza mangudi mandi, o ma kimvuka ki Zitsi Zibundana.Kadi msiku wu NZA-NGYAMUKUSU’eyiyi ulenda vumbulu mu phumbudulu in’natisa tsi vo dingumba mu mavanga ma tholomono miswa ayi maluve bene.For December 10, 1948, di meeting of di whole world, wey dem de call United Nations (naim be say all di kontris wey de for di world come unite to be one), come hold talk and dem come bring out one paper and write wetin suppose to be our right inside. Dem call am Human Rights. Dis na di rights wey human beings get from di time wey dem born us. Na dis rights make human beings take different from animals. All di tings wey dem talk about di rights, wey human beings suppose to get, na im de for this small book. Since dis ting de veri important, dem come tell all di kontris of di world say make dem make sure say all di people for their kontri know about am, make sure say dem write and put am for where people go see am well, well, make sure say their people read am. Make dem also make sure say everibodi wey de for secondary skuls, unifasiti, plus dem all other places people dey go skul, know about am well, well. Make dem no worry wich kind goment de di kontris.Dem recognise say human beings get dignity wey dey with us and rights wey go make all of us friendly with each other, so tay, we all come be like one family. Na dis be di foundation of our freedom and peace wey de for di whole world.Since e be like say, dem no see our right as any ting and dem come de do dem as dem like, dis come make people de behave like say dem be animals, dis come vex everibodi, so tay, dem come talk say everi human being must go get their freedom, wey go make dem talk any tink say naim be di right ting and wen dem de talk, dem no go fear to talk. Na dis be di beta ting wey all common people want.Since e de important say if man no go by force fight well, well, say for sake dem de oppress am or dem de treat am harshly, then de law of di society must to protect di human rights wey human beings get, e de important say make all di kontris for dis world make sure say dem be friends.Since dem say all di people for di meeting of di whole world talk say dem know and sure say we human beings get our right kampe, as we suppose to get, and say man and woman get equal right. Dem say all of dem don decide say dem go make sure say dem helep to see say progress de for all di kontris and beta beta life de too for everibodi.Since dem say all di kontris wey be members for di meeting of di whole world talk say dem go make sure say, dem go helep each other to see say dem respect and see say di right and freedom wey we get as human beings, we get dem.Since dem say e good make everibodi understand wetin dis right and freedom be, so tay, all di tings dem talk about human rights, people go de aware of am.Now therefore, dis meeting now come talk say dis universal declaration of human rights talk say naim be di achievement wey all di people and all di nations of di world achieve, sake for say, everi person and everi ting wey dey for our society must to know all di rights and make dem keep am for their mind everi time. Dem must to make sure say dem teach everibodi dis rights and dem must know am, so tay, dem go helep promote di respect for dis rights and freedom of all di people of di kontri dem de control.Everi human being, naim dem born free and dem de equal for dignity and di rights wey we get, as human beings, God come give us beta sense wey we de take tink well, well and beta mind, sake for dis, we must to treat each other like broda and sister.Everi one naim de entitle to all di rights and freedom wey dey for dis small book, no mata di kind language wey person dey speak, di kontri wey one come from, di kind religion wey one de do, di kind ting wey one dey tink, di kind person wey one be, di how dem take born one, di kind place wey one come from, di kind propati wey one get or weda you be man or woman.Dem come talk again say, dem no go look at di way, wey dem dey rule dat kontri or how dem de control di kontri or di kind position of di kontri wey we belong, weda na free kontri, say no be anoda people from anoda kontri de rule there or weda na dem dey rule demself or weda dem get one ogbonke kontri we dey rule dem.Everi one naim get right to live, get right to do as e like and right to see say im life safe for where e dey.Dem talk say nobodi must to hold di other one like slave or make am boi boi. Say dem no go gree at all, at all, no mata how e be.Dem no go gree make anoda person moles anoda one, make e treat am like say na animal or make person punish anoda person as e like.Everi one na im get right say make dem know am anywhere say na person, sef, as a person before di law.Everi one na im be, di same for law, no mata wetin di person be or di kind person e be. Di law of our kontri must to make sure say notin happen to am. Di law must to make sure say dem treat everibodi di same, so tay all dis tings we de talk about human right, nobodi go against am, or gada people to go against am.Everi one naim get right say make dem give am good judgement if dem bring di person before people wey go de judge am, sake for say e do someting wey e be say di right wey e be im own, e violate am.Dem must not arrest anybodi as dem like or lock am up for one cell or place, so tay nobodi go see am, or force am make e comot im kontri go live for anoda kontri for fear say dem go arrest or kill am for im own kontri.Everi one naim de entitle to say wen e face people wey go judge am, dem must to make sure say mago mago no de wen dem de do im case, if dem say e do something wey e bad.If goment or anybodi say person do bad, and dem come carry am go court, nobodi fit talk say dat person do bad until say dem judge well well so tay mago mago no de, na dat time dem fit talk say di person na really bad person and e do ting we make dem becos of am bring am come court. Di person must to get people wey go defend am before dem fit talk say e do di bad ting wey dem say e do.Dem come talk again say nobodi fit talk say person do bad ting if di ting no really bad, weda for di law of im kontri or for di whole world, for dat time wen e do am. Again na di punishment wey e fit di bad ting wey di person do for dat time if e do am, naim dem must to give am, no be di one wey e heavy pass di offence wey e do, for di time.Dem talk say nobodi fit put mouth any how for anoda person mata or im family or im house mata or even any ting wey e concern di person. Wen everibodi know say person good, nobodi get right to de go about to say di person na bad person. Everibodi as di law, talk naim goment must to protect, if anybodi wan do dat kind ting to person.Everione naim get right to go anywhere wey e wan go, weda na to go see im friend o, or to go anoda town o, or to travel comot for where e de live to anoda place. Dat na im own palava.Everione naim get right to comot im kontri if e wan go to anoda kontri and make e come back if e like, e no concern anybodi.Everione naim get right to go anoda kontri, wey e like to tell dem say im wan live for dat kontri, sake for say dem de look for am for im own kontri or dem won arrest am for im kontri, wen im no do any bad ting.But if dat person really do bad ting o, for im own kontri and e come run comot to wan go live for anoda kontri, sake for say di goment of im kontri de look for am, di goment of di kontri wey e run go, no go gree at all, at all o. Even sef, di meeting of di whole world wey we de call United Nations, say dis ting no good at all and dem too gree say if person do bad ting for im kontri, e good make im eye see wetin e de look for, as e do di bad ting for im kontri.Everione naim get right to say na any kontri wey im like, im go call im own.Nobodi fit talk say di person no get right to belong to di kontri wey e like or if e like make a say im no wan belong to im kontri again, na anoda kontri im wan belong to. Make dem say e no fit change to di kontri wey e like and make e call im own.Man or woman, so far e don reach di age wey e fit marry, so tay nobodi fit disturb am, sake for sake of im religion or di kontri wey e come from, get di right to marry and get im own family. Dem get right to marry and if dem don tire for di marriage, dem fit go court to say if dem no wan do again, say make everibodi de go im own way.If two people wan marry, so far di two people gree say dem like demselves, dem free to marry.Di family, say mama, papa and di children, dem be one small group for di society dem de live, sake for dis, goment suppose to look after dem, say bad ting no happen to dem.Everibodi naim get right to own propati of im own or if e like, with other people.Nobodi get right to seize di propati of anoda person.Everione naim get right to tink any ting e like, do as e like or do as im mind tell am to do, do di kind religion e wan do. Naim be say person fit change im religion or wetin e tink say naim be di truth for im religion. E fit do dis by imself or make nobodi know or with other people, make everibodi know. If e like self, e fit teach people dis im religion, e fit show di kind religion wey e belong to, for di way, wey e de behave or way, wey e serve im god.Everione naim get right to tink or talk wetin e like about any mata. Naim be say wen di person tink about wetin e like, nobodi get right to say make e no tink like dat. Even sef di person get right to look for or get any information wey e like from any where.Everione get right make e join any group wey come together, say dem wan do something or say dem wan de hold meeting, so far nobi wetin go bring kata kata, peace must to de.Anybodi wey say im no wan join any group, nobodi for dis world fit force to join.Everione naim get right to say im wan de for goment of im kontri if di person like e fit be say naim go de there by imself or if e like, e fit choose person wey e wan make e de for di goment.Everione get right to say dem wan de for public service, naim be say dem wan work for goment.Na wetin di people of di kontri want, naim go be wetin di goment go stand on. Na dat, goment go take de rule di people. Naim be say na di people go de vote for di people wey dem want make e rule dem. Di ting be say, everibodi get right to vote o, so far you don reach di age to vote for di kontri. And if people wan vote, e fit be say na by secret ballot or by any other way, wey di kontri tink say e good.Everione, wey be member of di society wey e belong to, get right say make goment give am weting go make life beta for am, so tay life go beta for am. Dem talk again say, di goment of im society and di whole world must work together, so tay, noting must to disturb person for dis life.Everione naim get right to work, do di work wey e like, wey e be say di conditions of di work favour am and e good for am. Even sef, if person no get work, e get right say dem must to protect am.Everione, no mata who di person be or wetin di person be, get right to get di moni wey fit di kind work e de do.Anybodi wey de work, weda for goment o, or no be for goment, get right to de get di kind moni wey e be say e go reach am to take de look after imself and in family, di moni wey dem dey pay am no be yeye moni, e worth am and if no be so, make e get anoda way, wey e go take make extra.Everione naim get right to form or make e join any union wey dem form for im working place, so far na say de union go de see say di people wey employ dem, treat dem well, dem no cheat dem at all, at all o.Everione naim get right say dem wan rest and enjoy demself and also dem get right to work for di kind time wey good for dem, wey no go give dem wahala at all o, and wen dem work for some time, dem get right say dem wan go rest for some time. Dat time wey dem de rest, dem must to dey get their salary o.Everione naim get right say dem must to live well, well, wey e be say dem no de sick anyhow, say their bodi de kampe and their family own too. Naim be say, dem must to get good food, dem de wear beta cloths, dem must to live for beta house, dem get beta treatment if dem sick and everi other ting wey dey make life beta for person, for im kontri. And if dem no get work or dem sick or dem lose wife or husband or dem don old or dem no fit do anything, say for sake say dem blind, dem no de hear or fit talk or dem get one kind sickness wey make dem useless or make dem no fit work, dem get everi right, say goment must to look after dem and make dem live well, well like everi other person wey all im bodi correct.Everi mama and pickin get right say make dem take care of dem well, well and make people helep dem anytime dem need helep. Everi pickin wey dem born, weda di papa marry di mama or di papa and mama no marry demself, get right say make dem take care of dem and protect dem well, well.Everione naim get right say e must to go to skul. Dis skul wey e go, go, must be free o, e no go pay o. Everibodi must to go to primary skul and Teknikal College, naim be say skul we e be say pickin go learn mechanic work or any other work we e wan be like am and any other work where person go learn de trade wey e like, goment go see say anybodi wey wan learn am, learn am well, well. Again dem say nobodi wey wan learn pass secondary skul, say e wan go unifasiti or anoda skul like unifasiti, fit go, so far di person merit am.Dis skul wey dem say everibodi must to go so, go helep person well, well, so tay di person go de kampe for im society and people go respect am too and all dis right wey we dey talk about since say human beings get, education, go make us know dem well, well, so tay we go know our right. Dis education go make all di kontris for di whole world understand each other, fit stand each other and all of dem go de friendly with each other no mata di kind kontri or di kind religion wey everibodi de do. E go also make di work of dis meeting of di whole world, we de call United Nations, go well, well and e go make peace de.[Article 26.3 not available]Everione naim get right and de free to join for the culture of im people, naim be say, de way dem dey live, di kind tradition wey dem get. Di person even get right to enjoy di kind tings wey be say na oyibo witch dem take make am, to make di kontri be like oyibo own.Anybodi wey e be say naim do dis oyibo witch to make im kontri advance or make e be like pyibo own or de do wetin go make people enjoy demself or na person wey e be say na ogbonge person for di ting wey e de do, so tay people de enjoy am, e get right say dem must to protect all dis tings e de do.Everione naim get right say make dem live in peace, for their society and di whole world and make dem make sure say dem dey aware of all di rights we don dey talk about since for this small book.Everione naim get duty to im society wey e de live, for am to make sure say e develop imself well, well.When we de use our rights and freedom, wey we don dey talk about since, we fit use am as dem talk, so fa say, we no use am do anyting wey go, go against di law of di society. Dis na because na dis law be guarantee for di rights and freedom wey other people get.All dis rights and freedom we get, we must to use dem, as dem talk say make we use dem, no be say make we go do as dem, no be say make we go do as dem say make we no do.Nothing for dis small book wey we talk about human right so, talk say any kontri, person or people get any right to do something wey e go destroy all dis rights we dey talk about since.Shish chalkuil Aniperzario kara teckaracion kitpa unipersalkaz terechokaz
humanukaz karakas wantuzpaMaza tuil ampara pikam - Maza tuil tuil pikamMaza pikam ampara tuil maza pikam pikam tuilTeckaracione uniperzalkaz antuz terechukaz humanukazMamazpit kaz parammakpasAtaptakitpa suazne prockamatai an wantuskasa kuintakitpa sara an samtleara
jeneralkas kuintakitAnpayu maza chalkuil tisiemprewa maza pikam ampara tuil la Asamtleane
jeneralne an nasiuneskaz unitakaz aprupakitpa pruckamakir+t an teckarasiunkaz
sar+t uniperzalkaz nitchan humanukaz sunkaz textura wan sar+t fikurakas sara
pakinakaz mamazkaz ankaz historikukaz Asamtleara paikuat wantuzpa paiskaz
miemprukaz sune puplikara an textura teckarasiunkit tispusierakit mamaz pusta
tistripuikir+texpuestukit p+nk+tta izkit kuintakit p+nk+h kammu yalta mamaz
estaplecimienturaz sun kamtarawai tuamtus kuntisiunkas pulitikaz an
territuriukazKunsiderakitpa chima lipertachan la justisiakaz y la pazkaz muntuz m+jan sun
rekunusimientukaz an tiknitadkaz inteinsekakaz an nit +n kawuarus
inalienaplekaz wantuzpa miemprokaz kualkaz humanakazKunsiterakitpamakpaz an teskunucimientoksz menuspreciukaz sun nit +m+zna
humanukaz an urijinakitpa acturuzkas ultrajantikaz sunkaz la kunsienciakaz
humanitakaz que se han pruckamakitpa misha aspiraciukaz mamaz elepakitpa
ampukaz apperimientune anña muntune suntuzne serekaz humanukaz
lipertapkaz temurakaz miseriakaz tisfrutikitpa anlipertat· pitkaz lipertapkaz
creensiakazKunciderakitpa esencialkaz an nitchan wantuskasa sunkaz protekitpamakpaz
mamaz rejimenkaz sun nitchan mamaztuzkaz ampukaz ishtawai kunpelitukaz
supremukaz recursukaz repelionkaz kuntramakpaz tiraniakaz upresiunkazKunciderakitpamakpaz mamaz esencialkaz prumuperkitpa an tesarruyakitpa
relasiunkaz amistusurakaz uspëlruzpa nasiunkaz,Kunciderakitpa an puepluskaz nasiuneskaz unitaskaz ankaz reafirmakitpa an kartara
sun nitchanpamakpas wantuskasa fe m+jatpa an nitm+jatpa ampukaz ashampakaz
kaiztamai teckaratukitmai resueltukitmai susialkaz pruperkitpa prukreso elepakitpa
an nipelkaz tuamkaz ayukta maza kunceptukitpa akal lipertadkazKunciterakitpa sun estatukaz miempruruzkaz an komprometikitpa asekurakitpa
kuperasiunkaz sun la urkanizacionkaza naciponeskaz unidaskaz respetikitpa
efectipukaz univer5alkaz derechokaz libertakaz fundarventaleska ampukaz,Kusiderakitpamakpaz kuncepciónkitpa kumunkaz an nitchatpamai m+nkas
kachapmuchimaimasain chatpa[?]Maza wantuz awa m+jan wuantuz nitchatpa karakas m+nkaskachapmuchi
Mamaz kualtuz puchakas awapit relionkaz upini6nkaz politikakaz mamaztusne
indulekaz nacionalkaz socialkaz posicionkaz pialkaz chikta mamaztuskaz
kunticionkazpaz. Suntakaz sarawai tisticionkaz chiwuasha kunticionkaz jurftika
internacionalkaz paiskaz territuiukas mamaz kupairuwai p+na kaiztawuai
intepetientene purai atministracionne autunumukaz napt+t chiwuashai
limitaciónkaz superaniakazWuantaruz intipituokaz m+jatpa nitmtjatpai tuammakpaz liberta purai
sekuritakaz m+jatpamakpaz awaruzpam+nkaz puran napt+t esckapitukaz serpitumprekazWantaruspa Kara napt+t turturane m+nkas chi wantm+jan inhumanurusWantuz uspa humanukaz m+jmai nitm+jan wantuspa kai rekunucimiento up
persona litai juritikaWanturus kawarain mai annamin ley m+jmai sunka nitm+jan m+jan kawarain
prutekitpa ley m+jan wantuspa m+jmai nit +n kawuara m+jan pruteccionm+jan
kuntram+jan paitarusaWantuspa awa m+jan nit +tpa m+jmakpaz an recursukaz efectipu an na m+jatpa
tripunalkaz nacionalkaz rumpet+ntekaz suna ampara kitpa kuntramakpaz an
aktuskza piolakiman an nit +tpamakpas funtamentaleskaz piankar+t an
kunstitucionne an leykaz ishtawamakpas.m+nkaz p+r+chi arpitrariamentene m+nakazpizmuchi wuasana pisht+t.Wantarusa awane m+jmai nit +m+zna m+ji an kunticioneskaz kawarain
m-t-Jatpai kashaptawai wantarusa kashtawai sun justiciane sunta tripunalta
intipentientera imparcialkaz kara terminaciunkaz kitpa sun nit +tpai uplikaciun
m+ji an examenta chiwasha kÇlshaptawai kontramakpaz uzparusa.Wanturuzpa awakaz akLJsakitpa ,ah telitukaz m+jatpa nit +npa wantarusa
kaishkuintakitpa an leyne juiciukitpa pupliku wat samat m+jatpai karntiakaz wan
samatm+jatpai tefensakaz sarawai chiwashakaz.Paz .m+nkaz kuntenakitpa sun kumisiunkaz nit +n naciunalkaz internaciunalkaz
chiwashakaz p+na t+ntakal kumicionkaz kuailkir+t tawa septawai kara ishtawai
paitaruza kuintakitpa wantuskasa.M+nkaz kara ubjetipukaz injerenciane arpitrariakaz an pitakaz pripatakaz an
kualkaz up tumicilione sun konrrespontientene atakekaz up hunrane up
reputacionkaz .wantuzpa awaruspa m+jmai dereçhom+ji proteccionne leyta
kontra m+jmai injerenciakaz wualmaltamaiWantus awarusne m+jmai nit +n sirkularkaz lipremente mai elijelitpa
resistensiakas an su territuriumai sun estadurasPaz. Wantuspa awaruspakai m+jmai watmilna nitm+lna chiwacha sun
pamikawa an kailninna sun paista,Maza kainam wan awaruza t+nta sunkanan saim watpuran m+ntat wan suraPaz, An nitnezazachiMaza. Wantuz awaruz m+jmai nitm+jmatpaz maza p+puchinPaz. m+nkas waitkischazachi ut p+p+rurane chinkas maizmizhizh kizchasaçi
sunkana nitm+ne ut suranePaz. m+nkas waitkischazachi ut p+p+rurane chinkas maizmizhizh kizchasaçi
sunkana nitm+ne ut suraneMaza ampuruzne ashampakaz mucitupar+ne sunkanan nit m+J kawarain izht+t
kual mam+z p+pHuraz kualne mam+z izt+t, karane sunkanan m+tmu
achanparane kualtusane chatpamai kawara nit m+jatpamai mishuran
kasalakitpa annamin kasalakitpa kara watm+ltawai an kasalakitpa.Paz. Masain annamin masainchan m+nkasakazshi kashkuintakitpa mamaztusa
wat minna ashampakaz nit +n wat m+lna kalakin.Maza au kualtuz anna pit, puramtus fundamentalne susietakaz m+jmai nit+n
m+jan prutejikitpamakpas au sucietakaz an paistane.Mata pwantus awarusne m+jmai nit+n+npa auruspa kai pakashpâ kulectipamaiMaza m+nkas wuacha auruspamai an nit m+jan aruspa au pamikamakpas
minkas nakamchi au kaltus katmishna suain purammakpas.Au tuampakpaz masainpa purammakpaz kolectipamentekaz pupliku puram nit
m+jmakpaz nit +tpamakpaz an kamtamtus kara wuat +n+n an kalne.Wantuz paittarus nit+n+n p+na wat nit chatpamakpas upiuonkas m+jatpai wat
nit +n kachapnachiwal m+nakas m+marawai chiwacha infurmaciunkaz kitpa
frunteraras chiwacha m+mana.Maza. Wantuspa awaruspa nit +npa lipertakaz wanmaktawai asociacionkas
pasiflkakaz.Paz .m+nkaspuerichi karakas nit +tpa +nintawai asuciacionta.Kutna. p+p+lukasa wat +tpamai kaksaruska5a t+ntaruskasa puplikukas
kaiwintayva paitarùsa kuintakianashi maintasne aza +n munnaautentikas sanais
wanmaktawai azachatpa wantuskasa kawarain puinain kiantawai pailtarus
m+latpa kiantawai wantuspakai.Wantuspa awaruspa nit +tpai wuuanmaktawuai kaksamiwuakasa AP paistas
uskasa kuintakin aptas kakuras kasa wanmakmuruskasa masamasain
sairawamakpas.Wantus awaruskasa nit m+jan an kalne uspain saanapa sun kal konticionkas wat
kalkitpa ekitatipa ishmukas m+jatpa karakas esfuesu m+jatpa wat wanmaktawa
izan pialkas t+ntaruskasa paranitpai pais kas nit +n pialkasa auruspa tGamtuspa
m+nkas kasaptachiwa punfan tuan anna +n paittaruskasa.Maza. Wantus wawaruskasa nit m+jan karakas wat kalkin wanturuskasa an
kaltus wat puran chikas kitchiwa watsalmin kalkitpa anna +n sun kaltus watmin
+m+shna.Paz. Wantus awarusmin nit +tpamai an kaltus watkimain mamas kawarain
kalkitpa kawuarain m+ltawamakpazMaza. Wantusmin awarusne nit +tpa an kalne nit chatpa masa kaltus
renumeracionkitpa p+na watmin kara nitchatpai wan kualtuskasa masa wat
puran chikas kitchiwal humanakas katmizna wal puran.Paz. Wantus awain nit +n au chiwasha kaltus wat kuintakitpa an kalne
wanmaktawai pailtaruskasa kara t+ntaruzkasa wat nit +tpamak'paz,Wantuz awarus nit +tpamai karakaz kuaishkultawai mamaz sairawai mamaz kal
akuan payu chatpa ishtawai mamaz kal akuan kalkitpa pakacionkaz periutikaz
p+ntitMaza . wantLJZPé:l ëlwaruz nit m+jatpa auruzpakai au tuamtuspa an tuan
watpuran kupairuzkasa karakaz kualtuskaz imtukitchin puran pienestarkas
wasalmin kumira pin wat tuan wasan istukika paitta serpiciukas social kas
pachimtumakpaz wan nit +npa karakaz wan nit m+jatpa paitakalkaz ishmukaz
piotakaz +Iapakaz mamazkaz kar+tkaz SUr] kar+kaz kuailkir+ka chi.wacha
m+janne chiwacha pialm+jatpa.Maza .sun maternitakaz sun nit +tpamai kuirakitpa un Chat ashpa wan
. paishparusa chiktaruz kasakitpa uspane wan nit +tpamai sun kaltus.Maza. Wan awarusne nit chatpamai an p+nk+h kamnu yalta karakaz muinchi
kainm+lkamtui an p+nk+h kammuruzne pialchi kain kar:ntumai masantuznePaz. p+nk+h kammu sarawa t+kaza sunkana kamchan awaruzkasa wanmakkit
anFia +mizna chikazkiztachiwa nitsar+tne awarusa watpuran minpa ainjtaz
kaiwaintawamakpaz wàn m+tchatpa kupairu m+jatpa mamaz suraz wantuz
wanmakchatpa mamaz kualkasakaz chachikitpa anna m+lmizna sunkal
sukazakaz kuirakitpamakpaz watpuran.Karakaz wat p+nk+h kammu yal m+jatpamakpaz au nit +m+shna wantaruskaza
Wantus nit m+jmakpaz karane chiktamakpaz au nit +m+shna au sura wantusa
wanmakt+t puratpamakpaz au mi wat nit +m+zhnaKutna. Karakaz paishtuzkaz m+jashinamai nit puran sairawa mamaz tuntu
p+nk+h kammu washinai m+lashina up painkultusaWantus awarus nit chatpa an kuintakintpa m+nakaz kaishaptachiwain m+nkaz
uzpain masain chanapa p+p+lusane apkultura awane kapumakpaz
wanmakt+tpuramakpaz aune +tpamakpaz wanmakna usparuskasa an kaltus
produccionkaz cientifikukaz chiwachakaz sunkalne m+jatpa.M+jmakpaz nit+m+shna sunkal katmishna wat kalkinpa makpaz karakaz wat
nitm+jan anne intenacionalkaz uspakaz nit m+jmaim+nminkaz kashamuchi
atchan nit sana suazne sarawai nitpara wattan.Maza. Wan awaruz wattchatpamakpas p+p+rura uzpain kêiikishinamai wankal
piankamchanPaz.pakamchamizna an nit m+ntatchan m+nkazkachatmuchi wan awaruz
uzparuzpain satkitt+p+nk+h samsatm+lmizna p+nk+h t+nta sunkana
satm+ltawamakpaz wail piankamchan chikaz kaizchatchiwa sunkana nitsar+t
m+jne watpuran mamazkazaruzkaz aishtaiz kizna pichipmin wayaiz nukulmizna
wait minmisnane kuitkizmiznane wantuz purakin pana tuntu minkit
satm+lmizna.Maza wantuz nitsar+tne m+nkachapmuchi p+r+chimai maintazne sar+tt+
uzt+t+ masain kazchan mamaz su.raz kaizta.Ankara sar+tne nitpuzpuztutne sashina kaizkuintakitpa sunkanawasha mintu
maztus' sùraz maza kual wanmakt+t maza awara suna putnainmizna
wankammizna kalkittaizpa chine samizna wankal wan nitpuzna chiwashza
nitpuzt+ttne watchan nitpuzt+kane puzt+m.Ny 10 desembra 1948 no nolaniana sy nampahafantarin'ny Fivoriamben'ny Firenena Mikambana ny Fanambarana Iraisam-pirenena momba ny zon'olombelona. Taorian'izany vanin'andro manan-tantara izany dia nangataka tamin'ireo firenena mpikambana rehetra ny Fivoriambe mba hampiely ity " Fanambarana Iraisam-pirenena momba ny Zon'olombelona" ity - Hizara sy hanao azy ho peta-drindrina, hahafahan'ny tsirairay mamaky sy mandalina ny ventin-kevitra voafono ao anatiny, indrindra any an-tsekoly sy ireo toeram-pampinarana hafa. Ka tsy hanavahana izay sata politika ijoroan'ny firenena ny fanaovana izany.Heverina fa ny fankatoavana ny fahamendrehan'olombelona sy ny zony mitovy ary tsy azo tohintohinina dia anisan'ny fototry ny fahafahana, ny rariny ary ny fandriam-pahalemanana eran-tany, Heverina fa ny tsy fahafantarana sy fanaovana tsinintsinona ny zon'olombelona dia mitarika amin'ny fihetsika feno habibiana mampikomy ny fieritreretan'ny mpiara-belona. Ny fametrahana tontolo vaovao ; hivelaran'ny olona afaka eo amin'ny filazana ny hevitra sy ny finoana, ary tsy voagejan'ny tahotra sy ny fahoriana no hetaheta lehibe indrindra ho an'ny olombelona, Heverina fa ilaina ny miaro ny zon'olombelona amin'ny fametrahana rafitra tan-dalna mba tsy hitarika azy hikomy sy hanohitra ny fampihorohoroana sy ny fampijaliana, Heverina fa zava-dehibe ny famporisihana hatrany ny fifandraisana ara-pirahalahiana eo amin'ny firenen-tsamihafa, Heverina fa ny Fanjakana Mpikambana rehetra dia manaiky hanaja ny zon'olombelona sy ny fahafahana fototra, ka miara miasa amin'nyFirenena Mikambana izy amin'izany, Heverina fa tao anatin'ny Dina dia nohamafisin'ny olon-drehetra ao amin'ny Firenena Mikambana indray ny finoany an'ireo zo fototry ny olombelona- hanajana ny hasina maha-olombelona, ny fitovian-jo ny lehilahy sy ny vehivavy; ary izy rehetra dia maneho ny fahavononany hiasa ho an'ny fandrosoana socialy hanatsaratsara kokoa ny farim-piainana ao anatin'ny fahafahana bebe kokoa. Heverina fa ny Fanjakana mpikambanarehetra dia manaiky hanaja ny zon'olombelona sy ny fahafahana fototra, ka iara-miasa amin'nyFirenena Mikambana izy amin'izany. Heverina fa ny fitoviam-pijery mikasika ireny zo sy fahafahana ireny zo sy fahafahana ireny dia zava-dehibe ho an'ny fanatanterahana feno izao fiandanianan miharihary izao. Koa dia manambara ny Fivoriambe fa ity Fanambarana iraisam- pirenena momban'ny Zon'olombelona dia toy ny idealy iombonana ka ny firenen-drehetra sy ny vahoaka rehetra no hiara-manatratra azy mba hahatonga ny olona tsirairai sy ny sampan-draharaha samihafa ao amin'ny fiaraha-monina hiezaka hampandroso ny asa enti-manaja ny so sy ny fahafahan'olombelona amin'ny allan'ny fampianarana sy ny fanabeazana ary hiantoka koa ny hampanekena sy hampakatoavana izany amin'ny allan'ny fepetra samihafa na nasionaly na iraisam- pirenena ho fampiarana hentitra ny Zon'olombelona na eo amin'ny vahoakan'ny Fanjakana efa mpikambana na eo amin'ny mponina any amin'ireo tany napetraka eo ambany fitantanan'izy ireny.Teraka afaka sy mitovy zo sy fahamendrehana ny olombelona rehetra. Samy manan-tsaina sy fieritreretana ka tokony hifampitondra am- pirahalahiana.Samy afaka hizaka ny zo sy ny fahafahana rehetra voalaza ato amin'ity Fanambarana ny Zon'olombelona ity ny tsirairay na inona volon-kodiny na firazanany na vavy na lahy na manao ahoana na manao ahoana firehin-keviny sy fivavahany sy izay fihaviany na laharana sosialy misy azy na inona.Ambonin'izany, tsy tokony hahatonga fanavahana mihitsy izay sata politika zakain'ilay firenena nipoiran'ny olona na mahaleotena na zanatany na eo ambany fitantanan'ny Firenena Mikambana na mizaka tena izany tany izany.Manana zo hiaina, ho afaka, hahazo fiarovana ny olona tsirairay.Tsy misy olombelona azo handevozina na hampanompoana. Rarna ny fanandevozana sy ny varotra andevo na inona na inona endrika isehoany.Tsy misy olombelona azo hampijaliana na saziana na hanaovana fitondrana feno hasiahana, tsy mifanaraka na mampihetry ny maha- olona.Manan-jo hitaky ny fankatoavana ny maha-olona azy araka ny voafaritry ny lalna ny tsirairay na aiza na aiza toerana aleany.Mitovy ny olon-drehetra eo anatrehan'ny lalna ary samy manan-jo ho arovan'izany lalna izany, indrindra manoloana izay mety ho fanavakavahana na fihantsiana manana endrika fanavakavahana ka mety hanitsakitsaka ity Fanambarana ity.Manan-jo hitory amin'ny Fitsarana misy ao amin'ny taniny ny olona tsirairay raha mahatsapa fa hosena ny zo fototra nomen'ny lalam- panorenana azy.Tsy misy olona azo samborina tsy amin'antony na tazonim-poana na atao sesi-tany tsy voameloka.Manan-jo ny olon-drehetra mba hohenoin'ny Fitsarana am-pahibemaso sy tsy am-piangarana ny heviny, ka ho fitsarana mahaleo tena sy tsy miangatra no hametra ny zony sy ny mahamarim-pototra na tsia ny fiampangana atao aminy.Izay olona voapanga dia heverina ho mbola tsy manan-tsiny mandra- pivoakan'izay didy manameloka azy. Izany didy izany dia havoakan'ny tribonaly nitsara am-pahibemaso ka nanome ny antoka rehetra fa afaka niaro tena ilay voampanga.Tsy misy olona azo helohina noho ny asa na fanadinoana raha toa izany ka natao tamin'ny fotoana izay tsy mbola ahafantarana fa mahadiso ilay fihetsika na ilay asa araka ny lalna nasionaly na iraisam-pirenena. Torak'izany koa, tsy misy azo saziana mihoatra noho izay sazy voalaza fa ampiharina ao amin'ny tany misy azy tamin'ny fotoana nanaovany ilay fahadisoana.Tsy misy olona azo hitsabahana ny fiainany manokana, ny fianankaviany, ny fonenany, ny taratasy ifandefasany na hitsahana ny voninahiny sy ny lazany. Zon'ny olona ny harovan'ny lalna eo anatrehan'ny fanitsakitsahana tsy ara-drariny sy tsy ara-dalna rehetra.Zon'ny olona rehetra ny mivezivezy an-kalalahana ary mifidy izay toerana tiany hipetrahana ao anatin'ny fanjakana iray.Zon'ny olon-drehetra koa ny miala amina tany iray, eny fa na dia ny taniny aza, ka miverina amin'ny tany misy azy.Raha misy fanenjehana azy, dia zon'olon-drehetra ny mitady fialokalofana any an-kafa;Io zo io kosa dia tsy azo hampiharina amin'ny raharahan-keloka tsotra na amin'ireo asa sy fihetsika mifanohitra amin'ny foto- pisainana sy zava-kendren'ny Firenena Mikambana.Manan-jo hizaka zom-pirenena ny isam-batan'olona.Tsy misy olona azo verezin-jo tsy amin'ny rariny na rarna tsy hiova zom-pirenena.Rehefa tonga taona ny lehilahy sy ny vehivavy dia manan-jo hivady sy hanorina fianankaviana ka tsy mahasakana izany na fihodirana na zom-pirenena na finoana. Mitovy zo eo anatrehan'ny fanambadiana, mandritra ny fanambadiana ary amin'ny faharavan'ny fanambadiana izy ireo.Tsy misy mariazy azo raiketina raha tsy sitrapon'ireo hivady.Ny fianankaviana no fototra ara-boajanahary iorenan'ny fiaraha- monina, ka manan-jo hoarovan'ny fiaraha-monina sy ny fanjakana.Ny olon-drehetra dia manan-jo hanana fananana manokana na itambarana.Tsy misy olona azo alaina amin-kery ny fananany.Malalaka amin'ny heviny sy amin'ny fivavahana hinoany ary manan-jo hiheno ny feon'ny fieritreretany ny olon-drehetra. Io zo io dia mamela azy malalaka hiova fivavahana na firehana samihafa. Ny olon-drehetra koa dia manan-jo haneho izany finoany na firehany izany am-pahabemaso na ho an'olom-bitsy ; amin'ny alalan'ny fampianarana na fanaovana fomba...Ny olon-drehetra dia afaka manana ny heviny ka hilaza izany an- kalalahana. Tsy tokony hampitahorina amin'izay fomba fijeriny, ary afaka mikaroka, mandray, mampiely izay vaovao na hevitra hitany amin'ny alalan'ireo fitaovam-pifandraisana misy ny olon-drehetra ; tsy hijerena sisin-tany.Ny olon-drehetra dia manan-jo malalaka hivory sy hanana fikambanana mitandro ny filaminana.Tsy misy olona azo terena hiditra amina fikambanana anankirayManan-jo handray anjara amin'ny fitantanana raharaham-bahoaka ao amin'ny taniny ny olon-drehetra - mivantana na amin'ny alalan'ny solontena nofinidy malalaka.Manan-jo hiditra amim-pitoviana amin'ny raharaham-panjakana ao amin'ny taniny ny olon-drehetra.Ny sitrapon'ny vahoaka no fototry ny fahefan'ny fitondram- panjakana Amin'ny fifidianana no tokony hanehoany izany sitrapony izany, ka tokony ho marina sy hisy ara-potoana izany fifidianana izany. Handraisan'ny daholobe anjara ary miafina ny latsa-bato na ara-pomba mitovitovy amin'izany ka miantoka ny fahalalahan'ny fifidianana.Ny olon-drehetra amin'ny maha-mpikambana ao amin'ny fiaraha-monina azy dia manan-jo ho voaantoka ara-tsosialy. Fiantohana natao hanajana ny zo ara-toe-karena, sosialy sy ara-kolotsaina izay ilain'ny fahamendrehan'ny olona sy ny fivoatran'ny maha-izy azy amin'ny alalan'ny ezaka nasionaly na iraisam-pirenena, araka ny fandaminana sy ny harem-pireneny.Manan-jo hanana asa ny olon-drehetra, hifidy izay asa tiany, ka amim-pitoviana sy ara-drariny no hanaovana izany. Manan-jo ho arovana amin'ny tsy fananan'asa koa izy.Ny olon-drehetra dia manan-jo hahazo karama mitovy amin'ny asa mitovy, ka tsy asiana fanavakavahana izany.Izay miasa dia manan-jo hahazo karama ara-drariny hahafahany mivelona sy mamelona ny ankohonany araka ny tokony ho izy.Fidiram-bola ampiana fiarovana ara-tsosialy raha misy izany. Manan-jo hanorina na hiditra amina sendika ihany koa ny tsirairay mba hiarovany ny zony.Manan-jo hiala sasatra sy hiala voly ny olon-drehetra. Tokony ho ferana ara-drariny ny fotoam-piasana ary handraisana karama ny fialan-tsasatra amin'izany.Manan-jo hanana fari-piainana antonony sy ampy ny tsirairay mba hiantoka ny fahasalamany, sy izay rehetra mahasoa azy sy ny ankohonany : sakafo, fitafiana, fonenana, fitsaboana ary kojakoja sosialy ilaina rehetra. Manan-jo ihany koa hahazo fiahiana ara-tsosialy ny tsirairay raha sendra ny tsy fananan'asa, aretina, takaitra, fahanterana na antony hafa tsy niniany ka tsy ahafahany mivelona.Manan-jo hahazo fanampiana sy fanaraha-maso manokana ny reny sy ny zaza. Ny ankizy rehetra, teraka tao anatin'ny mariazy na ivelany dia manan-jo mitovy amin'ny fiahiana ara-tsosialy.Manan-jo hahazo fanabeazana ny olon-drehetra. Tokony ho maimaim- poana izany, farafaharatsiny any amin'ny fampianarana fototra. Tsy maintsy atao ny fampianarana ambaratonga voalohany. Ny fampianarana teknika sy fanofanana ara-asa kosa dia tokony ho azon'ny rehetra hidirana araka ny fahaizan'ny tsirairay.Ny fanabeazana dia tokony hikendry ny fivelaran'ny maha-olona ; hanamafy ny fanajana ny fahafahana sy zo fototra, hampanjaka ny fifandeferana sy ny fifankatiavana eo amin'ny olon-drehetra sy ny firenen-tsamihafa ; ary hikatsaka izay hampandrosoana ny asan'ny Firenena Mikambana ho amin'ny fitandroana ny fandriampahalemana.Ny ray aman-dreny ihany no voalohany manan-jo hifidy izay karazam- panabeazana omena ny zanany.Ny olon-drehetra dia manan-jo handray anjara amin'ireo fihetsiketsehana ara-kolotsaina atao ao amin'ny faritra misy azy.Mahazo mankafy ny zava-kanto sy mandray anjara amin'ny fampivelarana ny siansa sy ireo tombo-tsoa aterak'izany. Tokony ho arovana ny zon'ny mpamorona eo amin'ny lafiny rehetra : voka-pikarohana siantifika, haisoratra, zava-kanto...Manan-jo hivelatra ao anatina rafitra mitandro ny zo sy ny fahafahana fototra voalaza ato anatin'ity fanambarana ity ny olon- drehetra, eo amin'ny lafiny sosialy sy iraisam-pirenena.Manana adidy amin'ny fiaraha-monina izay ahafahany mivelatra ny tsirairay.Ny lalna ihany no mametra ny fizakan'ny tsirairay ny zony sy ny fahafahany. Izany dia mba hitandroana ny fanajana ny zon'ny hafa, ny lalna ara-moraly, ny filaminam-bahoaka ary ny mahasoa ny olon- drehetra ao anatina fiaraha-monina demokratika.Tsy azo ampiharina ireo zo sy fahafahana ireo raha mifanohitra amin'ny foto-pisainana sy foto-kevitry ny Firenena Mikambana.Ny zava-boalaza rehetra ato anatin'ity Fanambarana ity dia tsy azon'ny Fanjakana na vondron'olona na olon-tsotra hadika ho manome azy ireo fahefana hanao asa mikendry handrava ny zo sy ny fahafahana voatanisa etsy ambony."Niha chatohanai ne, raotojoeein itarai rucuecuruha ne jaannu", nain aitiin laeneratecure La Asamblea de las Naciones Unidas canaacaanu que, cana temurau nenacauru-cocoainanacaihuri 10 janoniha disiembere ne bana, 1973 ajaanaa ne bana. Nitohaneein ichacuruhane baihate aitoroatecure cana temurau nenacauru-cocoainanacaihuri itolere sacutaain escoela cuhane ereretaain beebejeuruha satiin nerelanacaauru leijiin inejeein cautelanaalane coina.Satiin, cachaauru raite ne rauhi. Nii jaun, nainihei chaque ereein nihacane jaannu, jiniiquiin, raotojoeein, ita cailichanaa coauquelanaala, rauhij iriin nenaa j erichaache ne. Nitohanai coitucuhin neniha cachaauruna jaunte, ita cailichairiin nihane, ichaoore cachaauru. Nii jaunna, neruujiha saain, itolere cachauru ne jerichaanu; itolere raotojoeein ichaohin aúiihaneein, niicha esenetai esenetaain, niicha coacui que ereerejeein, naojoaain niha cachaauru ne jerichaanu.Saain acaauru cachaauru coroatajanemii, saain itolere gobiernooru, nabana aiha nejerateein, naojoaain niha rai cachaauru ne coataa.Caohachaain ita coaraain, naaojoaain neeuruhine leeocha gobierno aina itolere caa chauruatane sacutaain nenacaauru gobiernooru."Caohatoha naain jeriha laurilaurichuru nenacaauru gobierno, caa canaacaanu aitoojoan que na jaun, uain caohachaain cachaauru coroataj anecurumii te, caoachaain neruujueein neeuruhine."Caohatoha carai," naain ereeuri gobiernooru, esiahen rauhijiriin, caa aitocoaanu ne rijijieein tonoraain ichacurumiite raotojoeein jianacoo nenaa nainecurumii, saain rai cachaauru.Nii jaun te, caohachae saain itolere neein coitucuuruha saain cachaauru ne caohachae, rauhij iriin ichacuruhane coina.CARITIIN TE AlTUCURE LAURILAURICHURU CAJE UNACAURU CURAANAACURU ITA TAOJIAINNii jaun, itolere sacutaain cachaauru relauruhinete, coitucuhin, "Naojoaain te chuisi ne cana rai rauhi," naain coticuuruhine cachaauru laurilaurichuru nenacaauru. Nitohaneeinte, jeraaen cuujuein nitohaniha cureein.Ita rijiicha itolere cacha. Aihana jaun, ita belaain, naojoain neuruhine laurilaurichuru nenacaauru aina itolere cachaauru.Satiin cachauru raite ne, jericha nejeein acaauru rai rauhi, ita jeloon cuhin. Nii jaun, nihei chatohaneein, jichojoai, bacauha, ijiaen, jorio, batirichuru, coriqui neba, cailichai cacha, cocoamo, shipibo, acoarona, saain niichuru te jericha nejeein ne, acauru rai rauhi.Aihana jaunte ne, satiin cachaauru rai rahui, raotojoeein rerohecaeraelanaala, jerihane tocohaneein ichaoha cacha ne coina.Aihana jaun, nijiaonriha atebihaen rai cha que erenaa rijitiin, namute cacha letoain niha cachaaurune.Jiaonriha chunei cacha cunaitain, naojoain neeuruha cocoainanacaihurine.Cha rijijiein teein ti neseeu nenacaauru que suujua acateein caohachaain raaure. Nii rijijiein chu joaenreein nirljleln nenacaauru cachaauru- nuna cocoaicha naojoain que suujua acateein caohachaain coaraain naojoain neeuruhine cocoainanacaihuri.Joaenreein cacha, niha acaauru rai chatohanai ine, cocoainanacaihuri rai ereeuruhinete, acaauru coroatajanemii cocoainanacaihuri te aitoha caa rauhi ne riJlJleln neine cachaauru rai rauhi.Rauhijiriin caa erenaa tonoraain ichacureniha cocoainanacaihurine acaaru curaanaa rai beeuruhine cachaaurute, rucuecuruhine acaauru aina acaauru curaanaa.Jiaonriha, atiin joaenreein leera colane cacha mucuhin caresero cuhane teein, naojoain neeuruha cocoainanacaihurine. Chaen chu, coa nii natane caje sitaaln, leeocha ataneu letoauruha cocoainanacaihuri, joaenreein leera colane.Satiin cachauru raite ne rauhi, casetecaa cocoainanacaihurine ajiiniha ereein naojoaunruha en coina. Baaso ichaain, chatohaneein cacha basijiauhin naojoaain neeuruha cocoainanacaihurine leeocha cocoainanacai, n ii cocoainanacai arai nihei, que rucuerateeuruhine cachaauru. Chaen chu chatohaneein cocoainanacaihuri rai chatohaneein ichaain asijiauhin, naojoaain niha cacha ne, jericha nejeein leeocha cocoainanacai, nii cacha arai nihei cocoainanacai que rucuerateeuruhine. Chaen nii neruujue bana, aonaa ne coina turuha cacha ne, jiaonriha sitaain, naojoaain niha cocoainanacai te neruujiha nii ine aonaain, neeuruhine cachaauru.Caohachaai, rucujuelanaala cacha casetecaain niha cocoainanacai ine. Caohachaain coitucuhin, "Esihaen te chuhisi, baaso ichae," naain caohachaain coitucuera lanaala joaenreein cacha casetecaain niha cocoainanacaine caohachaai.Jiaonriha jaiti cocoaaerae nihane jana chatohanai ichaa cacha ne mucuhin neeuruha cocoainanacaihurine.Satiin cachauru coaramii cocoainanacaihuri. Nabana leijiiin cacha nenajau turuhin reroecanaa coacuhin ninahuene. Aca te naojoaain, n e chu aansaaineein ne, "naain joaenreein que ereein ita reroecanaa coacuhin naojoaain neeuruhane, nabana cocoainanacaihuri netonai nii esenetaain, cacha reroecanaa coaucuruha ne coataa. Jiaonriha chu chaen, leijiin cacha rai, letono quiricha raain, coaraain naojoaunruha nejelaauru ne.Niha rauhi, satiin cacha rai, chunijiu ichaonaa jerihana jaun ichaoha ne coina.Chaente chu ne, satiin cachaauru rai rauhi, chunijiu atane cuhin ichaonaa jeriha ne ichaoha cuuruha ne coina. Chaen te chu ne, acaauru rai rauhi, jeliha natane caunaa jerecuruha ne, caauruha ne coina.Niha rauhi, niha reroecaera natane ne, chunijiu nejelau atane cuin raotojoeein ichaaouruha cachaauru ne jaan nu.Jana, chatohaneein soserena neein, asijiauto neein, naojoaain niha cacha ne, nihei rai rauhi, nejelau atane cuhin soroha ne coina.Satiin cacha rai te ne rauhi, nataneu-nenacaauru laurijira niha ne baiha nejelau atane nenacaauru laurijira niha cuha cacha ne.Niichuru jericha nejeein nataneu caoachaain coaracuruha naraichuru ne rijijiein caoachaain coaracurumii nejelau atane nenacaauru.Niha rauhi, ita rijijiein ichauhena neeuruhane, ene aina ita raain naaojoaunruha cachaauru ne jaan nu. Jericha nejeeinte quicha rai niha rauhi ne rijijiein, ne, enecuru rai rauhi. Coa chu chaen, chatohaneein bacauha, cocoamo, ijiaen, naaojoaainejeein ranaa jeriha joaenreein, ene, quicha, naaojoaaine, coa caóhateeuruha.Aca jeria ne jana, jereniha nii ene ne jana, raa cacha ne, caohachaai.Ene raain niha quicha ne, coaracurumiin cocoainanacaihuri; nabana charijieinejeein ita que nererojoecaain ita jianecuruha ne coataa.Satiin cachauru rai te ne rauhi, rai rucuheleeuru, rai atane, naaojoaain erora neein niha ne coina.Chaen chu, joaenreein coreniha rai rucuheíeeuru, rai atane, naaojoaain caje sitaanaa nainihei cacha, nihei cocoainanacaihuri niha natiin.Niha satiin cachauru rai rauhi, Cana Coaunera ere esenetaain tonorana jeriha ne, tonoraauruha jianacoo neein cha que tonajelanaala ne coina.Niha chu chaen rauhi cachaauru rai, niicha coacui, cachauru rai beein, naaojoaunruha ne coina. Nainihei nii coreniaa acaauru mucuhin niha cocoainanacaihuri ne.Niha chu chaen, cachaauru rai rauni ita taojiaain chaelai que ereereena jerecuruha ne, ichacuruha chaelai que tonajelanaalane coina.Niha chu chaen, cachaauru rai rauhi, ita taojieraauru aina nenaa jereniha ne, cuheniha ne coina.Niha chu chaen, cachaauru rai rauhi, necoriha cocoainanacaine jerecuruha ne, "Aca aca nemii", naain leijiin coaraain aca jeriha cachaauru ne aca cocoainanacainein neme.Niha cachaauru rai rauhi, "Aca aca nemii," naain ereeuruha saain cachaauru ne coina.[Missing?]Niha satiin cachaauru rai rauhi, reroecaerae lanaala, raotojoeein neeuruha cachaauru ne coina. Niha acaauru reroecaera ne, acaauru coroatajaneine acaauru gobierno.Niha chu rauhi amihaniha cachaauru ne coina. Niicha rautaai amihanenaa coaraain que amihaneeuruha cachaauru ne coina. Niicha rautaai amihanenaa coaraain que amihaneeuruha cachaauru ne coma.Chaen chu, ita rijijiein amiania cacha ne, ita rijijieein core raauruha ne te, caohachae.Raujiaain caohachajeein canaauruhine amihanenacaaurute, raotojoeein sinij iera aina jiniiquiiin, bereecuru aina raotojoeein ichaooruhine chacaauru.Niha chu cachaauru rai rauhi, niha chatohanai, ne, ita taojiaain jiniiquiin fatoroon aina rucuhecuruha ne coina.Niha chu rauhi, le janonaa cuhane nesuruhin basiijiin nebetacaain naaojoaain neeuruha cachaauru en jaan nu. Niha chu cachaauru rai rauhi carajaain amihaneeuruha ne, acaauru rai nebetacanaa tiha fatoroon core aina ne coina.Niha chu chaen rauhi, biinaa, camotojoe, canaanaihuru, cunaitenacaauru, naaojoaihunri coroatajaniha gobierno ne coina. Nabana escoela que lanaain, nabana itolere que lanaain neeuruha itolere cachaauru ne coataa.Chaen chu, leeochaauru coroatajaniha ne amuritoheriin, jelai neein canaanai siirichaauru enecuru coroatajaneeine, nii beree aina curuaecaain gobierno. Chaen chu ujuateje rijijiein, nenacaauru canaanaihuru coroatajaneeine gobierno.Niha satiin cachaauru rai rauhi, core colane nirijiein nerelaain naaojoaain, quiricha inain naaojoaain niha cacha ne coina.Chaen escoela cuhane nerelaauruhine itolere que, raotojoeein j iniiquiiin, ichaonaa nijianai que, nerelaauruhine te, joaenreein bacauha aina nia natiin, raotojoeein ichaooruhine.Niha rauhi, bereecuru rai, niicha rautai escoela coaraain, cuu bereecuru teein naaojoaain niha inacaauru ne jaan nu.Niha chu chaen, cachauru rai rauhi, niha besta ne, niha chatohanaine, ita taojiaain, naaojoaain neeuruha cachauru ne, cunaa jerei cuhin, naaojoaan ne coina.Niha rauhi, cachaauru rai, chatohanai niicha coitucui ichaain que necoreteein core raa cachaauru ne coma.Satiin cachaauru rai te ne rauhi, esihaen rauijiriin caa rauhi cuhane aitoha ne rijijiein.Chaen chu, ita coroatajaneeuruhine cachaauru, ita acatiha tacaain.Nihei, chunei cacha rai rauhi, leeocha cacha rai rauhi que nererojoecaain niha cacha ne jaan nu.Chaen chu, nainihei caa icharaauru aina nererojoecaain niha cachaauru ne jaan nu.Nainihei chu, chunei gobierno, atane curuanaa, naaojoaain niha natiin, caa rauhi ichara nichaanu ne aina nererojoecaain neeuruha ne jaan nu.Abandu bosi omo kihugho, omobubuthiranwa, balingirirene omo kitsumbi hayima nobuthoki obuthebwangathokekana eribalhusibwako. Oyo ghomusingi owobuholho nobulingirirania omo kihugho kyosi. Abandu bamabya bathe bangakolesya 'erijema' ngekyamlhwa ekighunzerereyo, eriyitsuna obuthabali kutse obusinga obutsurumire kutse obuthawithe lukogho kandi ibukasulhusuthaya neribulya abandu obuholho bwabo; nikwa kitholere obuholho ne kitsumbi ibyathabalhwa ebihano.Ekithunga ekyebihugho ebihindahindene (United Nations), omo kisakango kyakyo, kikanganaya ngokukimanire nerhamirya hayima nerisikya ekitsumbi kyabandu kandi nerihiramukyo olhukengerwa omubwoswire. Nikwa kolithya indi kyabirilhabyaho erihabulha abandu erighenda embere neriyitsingirira obubuya obweryuwania emibere yesyongebe neribyaho, omomibere eyithekene.Ebihugho ebiwithe obumember (member States) omokithunga kino, byabirihamulha nerithwamo eriwathikania hayima nekithunga ekyebihugho ebihindahindene, erihabulha nerikamirirya abandu bosi eririnda nerihiramo ekitsumbi ekyo'buholho nobwiranda bw'OBUNDU Nemisingi yabo.Erihabuka ndeke obuthoki (Rights) nobuholho bw'obundu (Personality Freedom) ngokokire kikulhu kutsibutsibu, kandi neriberererya eriyilhaghanhulhu olhwebihugho ebihindahindene (The United Nations General Assembly), Ihukahabulha nerihererya ekihano ekikathabalha nerihamulha OBUHOLHO BW'ABANDU BOSI EHOSI OMMOKIHUGHO.Abandu bosi, ehosi eribya nenzumwa nguma (Ekilhubirirwa) ekyebihugho byosi, batholere eryibuka ERIHAMULYA LINO hayima neriyikambikania erihabulha, erithendeka hayima nerikamirirya erihiiramo obuholho bw'obundu ekitsumbi, nerikangania kinyithungi eririnda ebihano omobandu abali omo kipindi ekiri omo buthoki bw'ebyalha byaghu.Endeko eno (General Assembly), omo kisakango kyayo yikahulhukayamo ebihano bikulhubikulhu 30 (Makumi asathu) ngokubisakira ahikwa bithya;Abandu omububuthiranwa bakabuthawa ibanawithe obuthoki nobuholho obulingirirene, mobahangikwa ibanawithe amenge, neryo ibakathoka erighabania abathya ekibuya nekisandire. Nokweryo buli muyima atholere eryanza munyikiwe ngababuthenwe.Buli puyima awithe obuthoki eribya nobuholho obukabughawako omo kisango kino ahathe erighabaniamo lyomuhanda wosiwosi eriseghemera ngokobinu; oko rangi eyolhuhwe lhwiwe, oko mubughe wiwe, oko kihanda ekyobubuthiranwa bwiwe, oko kihugho ekyakalhwiramo kutse abuthirwemo, oko malengekania wiwe awemibere eyobyobuthabali, omo lhughanda alwakabuthawamo, nimukali kuse nimulhume, nimutheke kutse nimunaku, nimutheke omoby'ekisomo ekyamenge kutse syalyathalholha omo kitabo kyosikyosi, nebindi ebisosene ngebyo sibirilhusaya mundu wosi kw'obuholho bwiwe nimukyanabya ekitsumbi kiwe.Buli mundu wosi niweribya wangebe kandi wabitsange emighulhu yiwe yosi esihahali sulhusuthibwa omomibere yosiyosi.Sihali namuyima oyowangalembererwa omubunzenda, kandi nobusuburi obw'obunzende sibulyanzibawa nimulyanabya erikiriribwa omokihugho kyosi.Sihali namuyima eyotholere erisulhusuthibwa, erihemulikanibwa, neryaghalibwa erikatsandaya esyongebe siwe.Buli muyima awithe obuthoki (Rights) eribya nekitsumbi ngekyoghundi mundu wosiwosi embere syebihano ehosi ohwali.Abandu bosi balingirirene embere syebihano kandi bawithe obuholho eririndwa nebihahano ahathe kasolholho. Neryo nno buli mundu niwabuholho eriyilhakira neritsunirwa amabya enyamakolhwa nabi kutse inyamasolholhwa omomibere yosiyosi eyithekiriribawa nerihamulha eriri omo kisakango kino.Buli muyima awithe obuholho erithwalha obulitho bwiwe omubyaghanda ebyobulekya ebyasibwe nerihamulhwa ekyaghanda kikulhu ekyobusinga ekyekihugho ekyo, ekyathoka erimulekya nerimutsinura oko bulitho obo, kyamanya indi habereho eryaghalibwa omongebe siwe hayima nobuholho obukamuhebwa nerihamulha lyebihano ebyckyaghanda kikulhu ekyekihugho ekyalimo.Sihali mundu wosiwosi eyowangahambwa akathwalibwa omo muliki buyirayira (Arbitrary arrests) kutse erithibithwako akahulhukibwa eyihya ye kihugho kyewabo (exile), mulyanabya erimukingira omo muliki molhughumerere butsira thongana omo kyaghanda kyebihano ebyekihugho kiwe.Buli mundu nuwabuholho, ahathe erisolholha, erikiriribwa eriyithonganira oko Ihubanza Ihosi olhukamubiribawako, embere sye'kyaghanda ekyasibwe ngekyabalekya ekithawithe Ihuhande kutse kasolholho. Neryo ekyathoka erimulekya oko Ihubanza kutse erilholho eryalyakolha erikaghanibawa, eryalyakolha nerithwa ebihano ngokobiri omokisakango ekyekyaghanda eky'ekihugho ekyo kutse eky'ekikugho ebihindahindene ekyahamulha ekisakango kino.Buli mundu wosi amabya indi awithe olhubanza kutse erilholho eriakumbughawako indi akolire, kandi iryangamukolya okwighalibwa omongebe siwe nerimubohesya omo nyumba yomuliki, awithe obuholho eririndwa kutse erimutsunga ng'oyotheko Ihubanza erikolya ebihano ahobikendimulhumanirya omo kyaghanda ekyabalekya. Naho aliryo inyane wabuholho neritusungwa kandi nerikiriribwa eriyithonganira neririndwa ebihano omumibere eyitholerene omo kitsumbi ky'obundu.Sihali mundu namuyima eyotholere erighanzwa ngoyowithe olhubanza kutse ngomunyamuliki, kandi neryaghalibwa esyongebe siwe, nibya ekikamwaghalisaya isikyabya kyerimuhira omolhubanza Ihungana nolho, omomughulhu kyakolerawamo, omomighanza eyebihano ebyomukyaghanda ekyabalekya eky'ekihugho kiwe kutse eky'ebugho ebihindahindene ngokobyasibwe ehosi. Omomibere yenemiyama, sihali eyowangathunga eryaghalibwa (ekifubiro) erilhabire (heavier penalty) kutse erilhusibwamoembanulho eyilhabiryirye okweghalibwa eryanagthungire omomughulhu akolha olhubanza kutse erilholho eryo.Sihale namuyima eyowithe obuthoki, nomubwanabya obusinga, eyowangayingirya omo myatsi kutse omo bindu byamundu wosi wosi ebiri omo maboko kutse omo buthoki bwiwe thubughe; omuyi wiwe, kutse mwatse wahe owakahambangana oko byesyombitha siwe nga; ahakakesaya, ebisakango byiwe kutse eryanza erimutsandirya erina liwe, ekitsumbi kiwe, mulyanabya erimuhemulikania omo bandu. Neryo buli mundu ali omo byalha byobuthoki no'mobuholho bwebihano omo bulingirirania.Omundu wosi niwabuholho erighrnda ngokwanzire neriyisonderya ahakanza erikalha ono kihugho kyewabo.Buli mundu niwabuholho erihuma omo kihugho kutse omo kipindi, nimukyanginabya inikihugho kyewabo, erighenda nerisondya ohwakakwa muhwa eribya kutse erighenda erisaba obwikalho omo kihugho ekindi ekyanginamwikirirya erimuhabo. Kandi nibya niwabuholho erisuba omo kihugho kyewabo amayanzira eyowenewene.Hamabyaho erithibithwako (Persecution) kutse erihima oko mundu wosi wosi, akabya inyawithe obuholho omo kihugho ekyanga enyanzire erisabamo obwikalho, neriberamo wabwiranda omwekyo ekyabiryanza, nerikiriribwa eribyamukyo.Obuthoki kutse obuholho obo, sibwangalhusibwa oko mundu busana neribya indi awithe olhubanza busana nerithwa ebihano ebyanulikaghulhu (Common Law) kutse emibere eyabuli kaghulhu eyomukihugho ekyo. Kandi nimukyanabya indi syalithakolha ngerisonda eryemibere eye'bihano ebyendeko ngulhu eyebihugho.Buli mundu awithe obuthoki eribya nobunyandulhani obwekihugho ekya kagaghanzirawamo nhekiwe (Nationality).Sihali buthoki bwangalhusya oko mundu wosi ko'bunyandulhani bwiwe amabya isyalithayanzira athya. Nimulyanabya erimughania eribindulha obunyandulhani bwiwe nhokwanzire.Omundu wosi anyabirihika oko mughulhu owobukulhu bwiwe owerithahiryamo kutse erithahibirwamo, sihali buthoki bwosi obwangamukagha kutse erimughania erikolha athya, amabya enyabiryanza erithahya kutse erithahibwa. Sihali Ihubibi Ihosi erilhaba omo Ihughanda olwalhwiremo, erangi eyolhuhwe Ijwiwe, ekisomo (Religion) ekyakikirirayamo. Kandi nubya omo ndambi yosi yosi eyibakagunza ebanathahenie, bakabya ibanalingirirene, kyanabya indi bamanza erirekangana, bakabya ibakinalingirirene oko kathambi ako omo buthoki bwabo bamabya ikubanzire batha.Erilhusyaho, anathahengenie bano bamabya ibakayanzira bathya, erithahangania lyabo siryangabya erihikire kutse eryasibwe ngomuyi owakabya enyasibwe indi athekire.Emiyi yonzuko ey'obundu, neryo yitholere eyathunga nerirekerayo ekitsumbi kyayo obuthalekerera kutse ebiro byosi. Kandi nibya olhukwamirwa olhweririnda neritsunga emiyi eyo, nobusinga (Government) bunawithe kulho.Omundu wosi ali eyowene kutse nabalikiwe, awithe obuthoki eriyithungira obutheke bwiwe-bwiwe eyowenewene (Personal Property).Sihale mundu wangalhusibwako obutheke bwiwe obo mbino inyalyayanzira eyowenewene.Omundu wosi awithe obuholho eriyilhusiryamo ekibi nekibuya erisoma ekisomo ekyanzire. Obuholho buno bukakundikiribawamo eriyiha obuthoki eribindulha erilhwa omo kisomo (Ddini) kiwe ekyalimo nerisuba omo kindi ekyanzire, kinyithungi kutse bubisobiso erikangania eddini nerikirirya likuwiwe akakangirirya kutse omo mikolere kutse omo bisakango ngekisomo kikuwiwe kokikamulhaghira.Omundu niwabuholho eriyibughira neribya no'bulengekenia bwiwe, eriyiisakira neryisomera ngobulengekania bwiwe ngokwabuli,. Obuholho buno bukakundikirawamo erikolesya obulengekania bwiwe ahathe erimubandako amabya omo nzira eyerisondya nerihulhukya omulenge nowatsi owebirengekanio byiwe ahosi hosi ohwangalhabyaho. Thubughe; oko Radio, omo bisakanyo by'ebitabo nebindi nebindi.Omundu wosi wosi awithe obuthoki kandi niwabuholho erihindahindana omo ndeko yosi yosi kutse erilhaliryayo, kyamaminyikalha ndeke indi siyerisulhusuthya obuholho bwabandu.Sihali namyuima erikakwa ind athenithabya wakithunga kirebe.Buli muyima niwabuholho erithunga obwembembethya omo businga obw'ekihugho kiwe.Kandi nibya awithe obuthoki obulingirirene no'bwabanyikiwe, eriyithungira omubiiri kutse ekithongole ekyangathoka eryembembethya omo buthabale obw'ekihugho kiwe, kutse erihererya nerikolera obubuya bwanyikiwe.Eryanza nerithwamo lyabandu lyerikathekawa eryaseghemerako eribyaho no'buthoki obw'obusinga (Government). Erithwamo lino litholere eryabyaho omukaghulhu akapimimire omo Ihulengo Ihomughulhu mulebe ewatholere. Kandi nerisombolha eryabya ly'abandu bosi abakabya ibahikire omomyaka yobukulhu bwabo (Mature) abali omo kihugho ekyo. Neryo erisombolha eryo eryabya indi buli mundu muyima enyathoya ekithuli kiyima omukasanduko kayima okwanzire ekane omombitha.Buli mundu iyo ngomunyandulhani, akethekawa enyasikira omo buholho, kandi neribya namaha indi obusinga bw'ekihugho kiwe erimuhiriraho emibere eyitholerene erimuthokesya erikulhakulhana liwe. Thubughe indi; niyerisondererya obutheke kutse oby'obubuthiranwabwiwe. Neryo obusinga obw'ekihugho ekyo nerikolhangana nebihugho ebihindahindene, buwithe olukwamirwa nerilhangira indi omunyandulhani akathunga emibere eyowene omo byerithungo, eribya bwiranda omo kitsumbi kyobbuthiranwa bwiwe, nerimusighira obuholho neryo angathunga esyonzira esy'erikulhana omo ngebe sikuwiwe.Omundu wosi awithe obuthoki (Rights) erithunga omubiri. Ekyo kibo-herwemo eribya wabuholho eriyisombolera omubiiri owakayowa athe anzire erikolha, kandi atholere enyabya omo mibere eyowene omo mubiiri oyo. Neryo kolitha awithe obuholho obusinga erilhangira indi kwenenekwenene akathunga omubiri.Buli mundu atholere eribya enyakathuhawa omusara wiwe kutse olhuhembo Ihwiwe omo bilingirirania hayima na banyikiwe, olhuhikene nomubiri wiwe owlyakolha kandi omusara oyo atholere eribya inyakathoka eribya enyakamwimanayaho ndeke iyo nabe'nyumba yiwe.Buli eyokakolha awithe obuthoki (Right) erithunga omusara kutse olhuhembo olhutholerene kandi olhuhikire erimuthekaho kutse rimughunza ndeke iyo ne'ka yiwe omo kitsumbi ekitholere erimulingirirania omo mibere eyisosone neyabanyikiwe. Kandi nibya atholere inyongerwa kyabanika indi omusara wiwe syalireka akalingirirana omo kitsumbi ekiringirirene hayima nabanyikiwe.Buli muyima awithe obuthoki eryingira omo kithunga kyabakoli kuts eribumbabumbakyo, neryo angathoka eriyilhwirako nerighusa omulenge amabya inyawithe ebikamulhuma omo 'byeringirya (Working Conditions) erithandimuthokesya eriberererya eriyitsutsa liwe omo kihugho.Buli mundu atholere erithunga akathambi akerihmulikanirako bul'ikolha omubiiri atholere enyahumuliryahgo. Eki kiboherwemo endambieytholere kandi eyipimire eyakakolerako buli'hinga oko mubiiri. Atholere enyathunga buli kirimo (Annually), erilhuhuka eririko erithuha.Buli mundu awithe obuthoki eribya omo buholho nemibere eyikamuthokesaya eririndira esyongebe siwe omo mibere eyisitholerene erithunga amaghalha amabuya. Oko ndambi yenenguma awithe obuholho eriyilhwirako nerilhangira athi akakolerera nerirembera abandu benyumba yiwe bo ndeke. Omo muli eribalisya, eribambalya neribalholerera oko malhwere awabulikiro nawakanyambuthukira. Kandi nerilhangira athi akawathikayab oerilhangira indi thubughe; omundu wiwe amalhwalha oko mubiri, amasyakulhuha, amabya ndimethime. Ebindu ebiri ngebi byamabya indi byamahika oko mundu wiwe, ongumbe enyabya enyanawithe erisika kandi namaha indi obudinga obw'ekihugho kiwe bunamuwithire emibeghekere eyeowene eyakaseghemerako indi akendisighalha enyane omo kitsumbi eky'obundu ngabandu abandi banyikiwe.Esyomekeke nabamaama wabo bakatholerana ibalholererwa ndeke omo mibere eyembaghane kandi eyowene. Abana bosi, babuthirwe omo muyi awasibwa ngomuyi owathehenie kutse maama na thatha wabo sibathehenie, abana abo bakathekawa ibalholererwa omubilingirania.Buli mundu awithe obuholho nobuthoki erithenekwa neri kangulwa eritheko eririhisibwa aliryo erikahebawa buyira a no'businga obwe kihugho ekyo, hakire hakire omu bithumbi eby'eritsukirako ebyasibwe ng'ebye (Primary). Lino niryabuli mundu ahathe musighalire. Amathendekero awakangirira emibiiri eye'byalha, emibiire eyamenge awamalengekania awo'bwongo nagho ahtolere enyakingulhwa neribya indi buli mundi eyowabirilhaba ebibulyo biwe erihika oko Ihulengo olhuhamibirwe nekithunga ekyobukangiriya obwe'kihugho ekyo, athekwa erikiriribwa nemukingulira olhuyi omo mathendekero ayo omo bulingirirania.Erithendekwa lyosi litholere eniryerilhangira indi olhughobe Ihwalyo Ihosi Ihutholere eribya enilhweriretha emibere nerithungisya omundu obuholho busa busa. Kandi buli mundu atholere eribya indi akathekawa erihiramo ekitsumbi obuholho bw'omundu obw'obubuthiranwa. Abiyi bakathekawa ibathendekwa nerikuthirwa oko, bukulhu nomubongo wabandu. Nimukyana indi abandu sibawithe malengekania awasosene, kutse sibasosene oko rangi yolhuhwe, kutse sibalikolerana, batholere ibanzana, ibahindahindana hayima nerikamirirya emikolere eyebyo si byo ebyobihugho ebihindahinane (United Nations) byakolha haweririnda obuholho nekitsumbi kyabandu omo kihugho.Ababuthi bawithe obuthoki, obw'okubanza, erisonderya abana babo, hayima neribasombolera, nganibuthendekwa bwamuthinaki obutholere erihebwa abana abo.Buli mundu awithe obuthoki eryingira nerikolerana nabanyikiwe, omo bwoswire, nomo bwiranda obwobuthiranwa obwabandu obwikere nabo, kandi neritsangira ebibuya ebikakolhawa abawithe amenge omo byobuthiranwa hayima nerighanabana oko bibuya ebikalhwa omo menge awlengethukire awalhwire omo byerikulhakulhana ebyekinyamenge (Scientific Development).Buli muyima awithe obuthoki eriyiwathikania omo mikolere eyikabya eyiriho habweriretha obuholho obwamalengekenia hayima nemitse, kandi nobutheke bwebindu omo bandu, nerighabana okwebyo ebikaya ebyalhwire mo; kutse nibyerisakanga ebitabo, erilhusya oko bandu kw'ebitsutsu byabo (Ebisosano) kutse kindu kyosi kyosi.Buli mundu wosi awithe obuthoki erilhangira athi ebyosi ebyabughirweko omo kisakango kino, ekikahamulha nerisungasinga obuholho nekitsumbi ky'omundu bikahirawa omo mikolere.Buli mundu awithe olhukwamira erilhangira indi abandu bosi bakathunga erikulhakulhana. Kusangwa oyo ghomulingo nayo owangalhabamo erimukolya okwekulhakulhana liwe.Omo mikolere eyerikamirirya obuthoki nobuholho, buli mundu akathekawa eribya omo byalha by'obuthoki bwebihano bisa ebihirirweho habweririnda obuholho, eriminyikalha, nolhukengerwa hayima nobuthoki obweribya bwiranda obwa'bandu bosi, kandi ebikalhwira obubuya nobulingirirania omo bandu bosi.[Missing]Sihali omo bihano bino ebikahamulha obuholho nekitsumbi ky'abandu, ekitholerene eribindulhwa indi mbwino kiwathire oko kihugho kirebe, bandu balebe, kithongole kirebe kutse mundu mulebe erikolesya obuthoki obw'ekisakango kino, eriyikolesya eby'esyonye, ebikatsandaya obuthoki nobuholho obwerihamulhwa erye'kisakango kino.NUÑEREPA SIA'WE'ÑA CAHUESOSE'E MAI PAl kËkOPAYEKaya jëña kou Këna ometëkawë sia'we'ña sewojë kui'ne canëowë̱ si'aye pai paija'ñe tutukë'ye, i̱ti këaye kato pai'ji iye ñese saieoni. Icona tsoe paikona ñajë, jaipai tsi'sisito kakua'i se̱ñë i̱ti toyapëpë këawesojë'ë sia'we'ña, jamaka ñasiko paija'kore siapai, kui'ne këajë paija'cua'ire toyaja'o ye'yewe'ñaje, yeke pa'yea'ë kajë ñañeje peoye i̱ wa'i kuasajë nese'e yekë yeja pai̱.Kase'epi de'oye, ko̱ne kui'ne jeoñe payë jaje, sia'we'ña ñase'erepare sa'nawë payë sia'yë'kë maka tutu, kui'ne sioma'ñerepare sia'pai tsëkapë pai'ye.Jaje paikëta'a kuasayë ñama'ayepi kui'ne oima'ayepi, pa'iji sia'paire, japi ai jaiye ñese saniwesëji pai pa'ijë kuasaye, kui'ne aijerepa kawesose'pi, jaje pa'ina kokase'e kayë de'oye pa'iye kui'ne de'oye pa'iyë kuasajë sewoye.Jaje paise're yure kato ñasikua'irepa kui'ne këkopakua'i pa'iye pa'iji, kua'ye pa'ise'e jeoni paimakata'a pa'iye pa'iji nejo ma'kua'i.Jamakata'à ñese de'oyerepa ñese saiyë siwajë kui'ne pa'iyë yekëwe'ña ñasikua'irepa.Yekëwe'na yejaña kato de'oyerepa kuasani kuinaoni kanëowesëwë. Toya ja'wana pai tutukëiwa'i paija'ne, de'oyerepa kui'ne iwa'irepa'ë kajë, si'ayëkëmaka ëmëowa'i kui'ne nomiowa'ije koni, tsoe jaje pa'ina jeowesowë ai jai kore, de'oye pa'iyerepare kasikua.Iye kuasaye cato sewosikua kadëowesëja'core, oiyerepapi si'aye kuasajë, tsi'sisikua'ija're kawesë ja'ñe, si'aye oiye kui'ne tutukë'yerepa pa'ija'ñe jamakata'a kuade'oye pa'iye pa'iji pal.Iye kato kuasase'ea'ë si'aye tutupa'iye, jaje pa'ina iye kato ai de'oyerepa'ë i̱ti ñese saija'ñere kuasajë sewowesëse'ea'ë.Tsi'sini jai pai koka kakoJëaye kawesoyë yureSi'aye pai̱ tutu pa'iye këawesosikua, ikore kato si'a daripëa kui'ne jaiwe'ñaje nesaoye pa'iji, te'owa'imañaje kui'ne kua'me kokaiwe'ñamañaje, ñese saye pa'iji de'oye kajë, jamakata'a si'adaripëa pa'iye pa'iji de'oye kui'ne yeja pa'iye co̱ni këkojë. Si'apai aide'oyë kua'ye peoye kui'ne siayë'kë maka pa'iye kui'ne tutupaye koni, jaje kuasase'sëtepi kuaju'i'ne peoye ñese saiye pa'iji ko̱kaijë yekë paireje.Si'a pai payë tutu kui'ne kua'ye peoye yure ikore ai jëaye kawesosido'ire, jaje pa'ina ñañe peoji yekë paiña'ë kajë, iyeje pa'yere, pai̱, koka, iowa'i pa'iye, kuasaye, pani iyese'e kayepañë kuasia'ye pa'ye, kuri pa'ye, aideo'ye kui'ne kuasi'aye pa'iye.Kui'ne yekeje pajakua'ia'ë kaye yeke iwa'i kuasayepi iyea'ë kajë aijaidaripëa sia'we'ñaje panije yeja paiñeje iti paipi kuasajë neñe pa'iji, jai daripëa kaye kato te'owaise're kañeje pa'yea'ë, iwa'ise'e kuasayepi nejë.Teo'wa'ije payë de'oye tutu pa'iye, kua'ye peoyeje koni, kui'ne këcojë pai̱ pa'iye.Si'awa'i pa'iye peoji kua'ye jëaye pa'ye kajë, kui'ne kua'ye yo'okuañuñeje peoji, iye kato ësese'ea'ë sia'ye pa'ye.Jare si'apai kua'ye yo'okuañoñe tipeoji, të'caye, tseañe, wanijeañe panije ai kuaye pa'ye.Si'apai payë tutu, sia'we'ña kui'ne ñakuañuñeje pa'iji pai karepase'e pa'iye.Si'apai pa'iyë sia'yë'këmaca kui'ne payë yekua'ia'ë kaye peoye, jaje pa'ina Si'awa'i payë tutu karepaye akëpai̱ kë'ro. Jaje pa'ina mai̱ tutu payepi de'oye pa'iyepa'iji, tsoe ikore kawesosidoipi kokaiji kua'ye kaye peoye pa'ija'ñe.Si'a pai tutu payë de'oye pa'iyere kuasajë yekëwe'ña sañupe kajë, mai̱ kase'pi kokaijakë kua'ye yo'oma'kuai'ni kajë mai tutu kë'ye paiye, jeje paina maire toyapëpëpi kakorepa pa'ijakë.Jare peoji mal tsea kuañuñe.Si'a pai payë deoye paiye, si'ayë'këmaka paiye, jamakata'a sia'we'ña asasaoye pa'iji kui'ne oirepayepi kua'ye paise'eje carojaiye pa'iji kui'ne kuañeñe paiji neñañe paiji kuasia'ye pa'ye iti kase'e sa'ñe pa'iye.Si'a pai kua'ye yo'o sikua'i payë tutu iwa'i yo'ose'e jayuta'a iti ñati'añe pa'iji do'ikë'ye, i̱ti kase'je paiye, kui'ne kaye paiji sia'we'ña jamaka kase'repa pa'iji tutu pa'ye.Si'a pal peoji kua'ye paye painije siokuañuñe ja yuta'a ñati'ama'maka kato, jaje pa'iji tutu pa'ye yekë daripëa paiyeje. Jaje paina peoji maipi caye de'oye nede'waë'ëje pa'yere aijerepa kua'yena saiye peoye.Mai teowa'i paiye kato peoji kaye kua'maña'ë kajë ñese kaye, mai tsëkapëreje, mai paiwe'ñaje panije ise'e pa'ito peoji kua'aye neñeje peoji i̱pi kuasakë pa'iye. Jaje pa'ina si'a pai̱ payë de'oye pa'iye, jaje paina nejo jeoñe paiji kua'ye paise'e.Si 'a pai̱ payë deoye daoye sia'we'ña kui'neje yeja pëañeje koni.Si 'a pai payë tutu kuasi'adaripëa, ipaidaripë, jaje saisikëre ta'a ko'iye pa'iji i mai̱ daripëna.Kue'kua'i pa'ito, sia'pai payë tutu kë'ye payë katiye paiji kuasia'yejaña, jamaka siwajë pa'iye pai'ji i̱ti ku'ase'e.Iye pa'ye kato peoji sa'ñe kua'ye neñe, kua'ye payena, panije sa'ñe kayeje peoji yekë jaiwe'ña pai yejaña'ë kajë.Si 'a paije tutu payë pai paiyerepaJare peoji ëseye i pa'iwe'ña yeja akëre, yekeje tipeoji kaye yëkë pa'iñeje paijë'ë kajë.Ëmëowa'i kui'ne nomiowa'i, jayuta'a ëañawëomakapi tsoe payë tutu, kaye peoji kaje paiña'ë, iti pai'ë kajë wejaye, jamaka wejani siwajë pa'iye pa'iji kuineje pa'iji jeokoni de'oye pa'iye itibi jaje pa'ito.Iwa'ise'e kuasajë kui'ne ëjëpaija'këpi kuasani wejaye pa'iji.Pai̱tsëkapë Kato de'oye paiyere'pa'ë jaje paina ñacairepayë sia'we'ña akë pa'ije.Si'a pai payë tutu pa'iye yeja, te'iwa'i kui'ne si'apai de'otsëcapëa.Jare peoji yë'ë tsekua yeja kajë ëseye.Si'apai payë iwa'ise'e kuasaye, iwa'i paiye, iye Kato pa'iji si'aye nedewaye iti sewoye, kui'ne koka kaye kuasia'ye sia'we'ña paiwe'ñana, panije te'owa'ise'e pa'iwe'ñaje koni, iti ye'yayepi, neñañepi, sewoyepi kui'ne ñasaoyepi, iyepi pa'iji maire de'oye saye.Te'owa'ije de'oye payë iwa'ise'e kuasaye kui'ne koka kayeje, iyepi tsi'siji kua'ye pa'ije, josa kakuañujë paima'ñe kui'ne japi kawesorepaye pa'iji, yekeje kaye peoji ikoja'a pa'iji kaye, iyese'e kaye paji, kuasi'aye de'oye saija'ñere.Si'awa'i te'owaise'e tsi'sini koka kaye payë kuasia'hue'ña.Jare peoji kuañeñe yekë tsëkapëna tsioni paiye.Si'a pai payë tsiojaiye mai akërepa kë'ro, ikë'rorepana te'repapi panije yekë paija're koni iti ñakëja're.Si'a pai tutupayë si'ayëkëmaka paiye kua'me nedojaye mai paiwe'ña yeja.Itidaripëa paikua'i kato payë sia'we'ña akua'i kayere, iye kato kokaiji kaji mai ëjaëwa'irepare mëojë saiyere, iti mëoñe kato neñë yawese're, japi kokaiji de'oye karepayepi mëose'e.Si'a pai, ititsëkapëje paiwa'i payë kadëose'repare kuasi'aye kui'ne jaje pa'ina si'a akëpai kokaiye paiji, ja tutu do'ire kuasajë, jaje pa'ina tsoe kuasase'pi kuri pa'iye, kuasi'aye kui'ne maipaiye, iye kato mai kuasayepi nesaojë paiye paiji sia'yëkë maca pa'yepi .Si'a pai payë kua'me nedojaiye kuasia'we'ña, iwa'i yëyepi tia'ñe paiji kua'meneñe, jaje paikëreta'a si'ayë'këmaka paipi, jaje paina kua'ju'iñe peoye kua'me newe'ña tra' ni, nejë pai'ye baiji, peokua'i pa'iye peoji.Si'a pai payë kui'ne pa'ye tutu, jaje pa'ina kui'ne ja'ñe kua'meneñe ti'añe pa'iji.Si'a pai kua'me neñe tutu payë kui'ne ja'ñe pa'yë, jaje pa'ido'irekui'ne ja'ñe kuri neñepa'iji, nede'huase'e pa'ina de'oye mai tsëcapëje deo'ye kuasajë baija'ñe, io paire kañeje paiye, yekebi karasiko pa'ito neti'añe pa'iji.Si'a pai payë tutu iwai'pi kuasajë tsi'sini neñe, iwa'i yëyere.Si'a pai payë tutu kua pëawajëjë pa'iye, siwajë pa'iye ioja'ye kua'mene' ometëkawë ti̱a'seja'ye kui'ne iye pa'iye kato sa'ñeñe pa'iji.Si'a pai payë mai paiye kadëose'repare, iye pa'yere, mai pai, jujukaiwe'ña kui'ne de'oye paiye sia'ye, ao̱ aiñe, kaña ju'iye, wë'ña pa'iye, juikua'ire jujukaiye kui'ne kuasia'ye, yeke payë kui'ne pa'ye kua'me newe'ña paiwe'ña peoye, juidawë, do'ima'pai, aipë maña, iyese'e paiyeje pani kuasia'ye iwa'i te'owa'i pa'iñeje pa'ye.Kui'neje pa'ye ëtapë këiwa'i kui'ne tsi mana payë tutu de'oye kokaiyere. Si'a tsi wejani aidewasicoa'i panije kua aide'wakua'nusikua'i payë kui'ne pa'i tuture.Si'apa̱i payë kui'neja'ñe totyaja'o ye'yeye. Toyaja'o ye'yeye kato peoji doiye ja'a ye'yehuëje pa'ye kato. Ja'a ye'yewëoye kato ai kuañeñe paijija'kua. Kui'ne toyaja'o nekaikua'repare kato ai jaiye nesaose'e pa'ijakua, kui'ne aijerepa aye toyaja'o ye' yeye kato' kui'ne paiji sia'waire, io̱ ai do'iko do'ire.Toyaja'o ye'yeye kato mai pai de'oyerepa pa'ija'ñea'ë, jaje paina toyaja'o kato itirepa'ë sia'we'ña mai kua'ju'ijë pa'iye, de'oye pa'iyë kajë, paire sa'ñe oijë koka kaye, japi pa'ina mai̱ ñese saiye pa'iji, siwajë.Pëkaja'këpi ñani tseañe paiji toyaja'o ye'yeye i mamakëre kokaiyere kuasani.Mai aipë ukujë paise'e sia paije payë ukuye mai pa'idaripëakë'ro, siwajë mai tsea'ë kuasajë kui'ne tideo'ye paito tia'ñepa'iji.Si'a pai payë iwa'i yëyepi toyaja'o nesaoye, iwa'i kuasayepi, netijini jaiye toyapëpëa etosaoye, jaje paita'are te'owa'ise'e paye pa'iji iti toyapë akë.Iye maire carepawesose'e kato si'a pai tutu paye pa'iji yekë yejaña kë'roje ñase'repa, jaje paina itirepa pa'iye paiji iye.Si'a pai payë maire kuañese'e mai pa'idaripë kë'ro, maipi de'oye nejë de'oye neto saji mai paiye.Iye neñañekato mai këkopayea'ë kui'ne siwajë paiye, kato sia'pai paija'kua'ia'ë toyapë akëpai kase'pi, itikato kanëose're maire kokaija'ñere kui'ne oiye paise'e, kui'ne kuañeñe paiji iti mai kuasayese'e, kui'ne de'oye paiyére kajë sia'we'ña mai yëye pa'yere.Iye tutukë'ye kato peoji yekua'ipi dekakaiye iti paiye kui'ne iti tsoe yekëwe'ñaje kase'e pa'ito.Jare iye kawesosikore jare peoji yekë paipi iwa'i kuasayepi dani nejë neño'o kajë nedojaye, paije te'e pai dani iye kato akëpai tsea'ë kajë kuasia'ye nedojaiye peoji, iye kato tsoe kawesosikore.دنیا دے سارے انسان ہکو ڄئے تے نہ مکڻ والے حقوق تے ازادیاں گھن تے پیدا تھیڈن ۔ اقوام متحدہ نے ہر کہیں دے حقوق دی حفاظت تے ودھارے دا جھنڈا اچار کھڻ دا ارادہ کیتا ہوے ۔ جیمبڑا اقوام متحدہ دے منشور دا حصہ ہے ۔ ایندے وچ انسانی عزت تے و قار، جیادی انسانی حقوق، عزت نفس اتے لوکاں دے یقین دا اقرار کیتا ڱے ۔اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی نے ڋہ دسمبر1948 کوں انسانی حقوق داعالمی منشور منظور کرتے ایند اعام اعلان کیتا ۔ اگلے صفیاں تے اینہ منشور دی پوری عبارت پیش کیتی ویندی اے ۔منشور اچ اقوام متحدہ نے صاف تے سادہ لفظاں اچ حقوق ڋساڋتن ۔ جنباں وچ ہر کوئی برابر داشر یک ہے ۔ایں تر یخی کار نامے دے بعد اسمبلی نے سارے شریک ملکاں تے زور ڋتاجوایں اعلان کوں عام کڔن تے ایندے ودھارے وچ حصہ ڱھئن ۔ مشلا اے جو ایکوں پوسٹر دی شکل وچ چھپوا کے جاجا تے لایا ونڄی ۔ خاص طور تے سکولاں تے ڋو جھے تعلیمی اداریاں وچ ایکوں پڑھ کے سنڑایا ونڄے ۔ ایندی تفصیلات کھول تے ڋسائی ونڄن تے ایں سلسلے وچ سیاسی جیاداں تے کہیں ملک نال کوئی فرق ناں کیتا ونڄے ۔اے حقوق تہاڋی ملکیت ہن تے انہاں دے بارے وچ پوری معلومات حاصل کرو ۔ آپڻے تے ڋوجھیاں کیتے انہاں حقوق دے بچئو تے ودھارے وچ اساڋ اہتھ وٹائو ۔تمہید تے عبارتکیوں جو ہر انسان دی ذاتی عزت تے انساناں دے ہکو ڄئے تے نہ مکڻ وا لے حقوق کوں منڑاں دنیا وچ ازادی، انصاف تے امن دی جیاد ہے ۔کیوں جو انسانی حقوق کنوں لاپر وائی تے انہاں دی خلاف ورزی، ایہو ڄئے و حشیانہ کماں دی صورت وچ ظاہر تھئی ہے جینے انسانی ضمیر کوں ہلا کے رکھڋ تے ۔ ہیں کیتے ہر انسان دی سب کنوں وڋی خواہش رہی ہے جو دنیا ایہو ڄئی بنڑ ونڄے جیندے وچ ہر انسان کوں آپڻی ڱال آکھڻ تے آپڻے عقیدے تے قائم رہوڻ دی ازادی ہووے ۔ کوئی ڋر خوف نہ ہووے اتے لوندیاں ضرور تاں وی پوری تھیندیاں رہون ۔کیوں جو ظلم تے زیادتی دے خلاف انسان کوں بغاوت تے مجبور تھیوڻ کنوں بچاوڻ کیتے ضروری ہے جو قنون دی بالاد ستی دے ذریعے انسانی حقوق دا بچئو کیتاو بڄےکیوں جواے ضروری ہے جو قوماں تے ملکاں دے درمیان دوستانہ تعلقات کوں ودھایا ونڄے ۔کیوں جور کن ملکاں نے اقوام متحدہ دے چارٹر وچ جیادی انسانی حقوق، انسانی عزت تے وقار، عزت نفس اتے مرداں تے عورتاں دے ہکو ڄئے حقوق اُتے آپڻے یقین دا اقرار کیتے اتے زیادہ ازادی دے محول وچ وسیب دی ترقی تے چنگے معیار زندگی دے ودھارے دا ارادہ ظاہر کیتے ۔کیوں جور کن ملکاں نے اے دی وعدہ کیتے جو اقوام متحدہ دے تعاون نال پوری دنیا وچ انسانی حقوق منویسن تے جیادی ازادیاں ڋویسن ۔کیوں جو انہاں و عدیاں کوں پورا کرڻ کیتے ضروری ہے جو اساں حقوق تے ازادیاں کو سمجھوں ۔ہیں کیتے ة ۔جنرل اسمبلی اعلان کریندی ہے جوانسانی حقوق دا اے عالمی منشور ساریاں قوماں تے ملکاں کیتے این مقصد دے حصول داہکو ڄیاں معیار ہو سی تاں جو ہر بندہ تے وسیب دا ہر طبقہ ایکوں آپڻے سامڻے رکھیندے ہوے تعلیم تے تدریں دے ذریعے حقوق تے ازادیاں دا احترام پیدا کرے اتے قومی تے بین الا قوامی کار گزاری دے ذریعے رکن ملکاں تے انہاں دے ماتحت علا قیاں وچ انہاں کوں منولوڻ دیاں کوششاں کرے ۔سارے انسان ازادا تے حقوق تے عزت دے اعتبار نال ہکو ڄئے پیدا تھیندن ۔ قدرت ولوں انہاں کوں عقل تے سمجھ عطا تھیندی اے ۔ ہیں کیتے ہک ڋوجھے نال بھرپی داسلوک کرڻا چاہی دا اے ۔ہر شخص نسل، رنگ، جنس، زبان، مذہب، سیاسی، قومی تے سماجی ڱانڋھے، جائداد، ڄم پل اتے ڋو جھی حیثیت کنوں قطع نظر انہاں سارے حقوق تے ازادیاں دا حقدار ہے جتھاں داذ کر اعلان وچ کیتا ڱے ۔ایندے علاوہ ایں سلسلے وچ کہیں انسان نال اوندے ملک دی سیاسی، علاقائی یابین الا قوامی حیثیت دی جیاد تے کوئی فرق نہ کیتا ویسی ۔ چا ہے اوندا ملک یا علاقہ ازادیااتو لیتی ہووے، غیر خود مختاریا خود مختاری دی ڋو جھی حدود دا پابند ہووے ۔ہر شخص کوں آپڻی جان، ازادی تے ذاتی بچئو دا حق حاصل ہے ۔کوئی شخص ٻانھایاٻا نھی بنڑا کے نہ رکھیاویسی ۔ ہر قسم دی غلامی یاٻا تھیاں دے کاروبار تے پابندی ہو سی ۔کہیں شخص تے ظلم یا او کوں ماریا کٹیانہ ویسی ۔ ناں اوندی بے عزتی کیتی ویسی تے ناں ہی لوکوں سزاڋتی ویسی ۔ہر شخص کوں حق حاصل ہے جو ہر جاتے قنون اوندی شخصیت کوں مڻے ۔قنون دی نظر وچ سب برابر ہن تے کہیں فرق دے بغیر قنون دے ہکوڄئیں بچئو دے حق دار ہن ۔ ایں اعلان دے خلاف کوئی فرق کیتے و نجڻ یا فرق واسطے ابھارے و بڄڻ دی صورت اچ سارے ہکو ڄئے بچئو دا حق رکھیندن ۔ہر شخص کوں انہاں کماں دے خلاف قنونی چارہ جوئی دا پورا حق حاصل ہے جنہاں نال آئین یا قنون دی طرفوں ملے ہوئے اوندے حقوق ختم تھیندے ہوون ۔کہیں شخص کوں غیر قنونی طریقے نال نہ گرفتار کیتا ویسی نہ حراست وچ رکھا ویسی تے نہ ہی ملک توں ٻاہر کڈھیا ویسی ۔ہر شخص کوں ہکو ڄیاں حق حاصل ہے جو اوندے حقوق تے فرائض دا تعین یا اوندے خلاف کہیں فوجداری مقدمے دی سماعت ازاد تے غیر جانبدار عدالت دے کھلے اجلاس وچ انصاف نال کیتی ونڄے ۔ہر شخص ڄیندے اتے کوئی مقدمہ قائم تھیوے اوں توڑیں بے گناہ سمجھے ونڄڻ دا احقدار ہے جیں توڑیں لوندے خلاف کھلی عدالت وچ قنون دے مطابق جرم ثابت نہ جھیسی اتے لوکوں آپڻی صفائی پیش کرڻ دا اپورا موقع نہ ڋتا ویسی ۔کہیں شخص کوں، ایہو ڄئے کم یا غلطی دی جیاد تے، جیمبڑا کرڻ ویلے ملکی یابین الا قوامی قنون وچ جرم شمار نہ تھیند اہا، کہیں جرم وچ پکڑ یا نہ ویسی ۔کہیں شخص دی نجی یا گھر یلو زندگی اتے خط و کتابت یا مسیل جول وچ ناجائز طریقے نال دخل اندازی نہ کیتی ویسی تے نہ ای کہیں دی عزت یا نیک نامی تے حملہ کیتا ویسی ۔ ہر شخص کوں حق حاصل ہے جو قنون ایہو ڄئی مد اخلت یا حملے کھڑں لوکوں محفوظر کھے ۔ہر شخص کوں ازادی نال آپڻے ملک وچ ہر جا تے آون ونڄن اتے رہوڻ داحق حاصل ہے ۔ہر شخص کوں آپڻے ملک سمیت ہر ملک کوں چھوڑن اتے آپڻے ملک واپس و نڄڻ دا حق حاصل ہے ۔ہر کہیں کوں ظلم تے زیادتی کنوں بچڻ کیتے تے ڈو ڄھے ملکاں وچ پناہ حاصل کرڻ اتے اوندے کنوں فائدے چاوڻ دا حق حاصل ہے ۔اے حق انہاں عدالتی کارروائیاں کنوں بچڻ کیتے استعمال نہیں کیتا ونڄ سگیند اجہیڑیاں غیر سیاسی جرائم یا ایہو ڄئے کماں دی وجہ نال کیتیاں ویندن جھیڑے اقوام متحدہ دے مقاصد تے اصولاں دے خلاف ہین ۔ہر شخص کوں قومیت دا حق حاصل ہے ۔کوئی شخص ناجائز طور تے قومیت کنوں محر وم نہ رکھیا ویسی اتے نہ ای کہیں کوں قومیت تبدیل کرڻ دا حق ڋیوڻ کنوں انکار کیتا ویسی ۔بالغ مراں تے عورتاں کوں نسل، قومیت یا مذہب دی کہیں پابندی دے بغیر برنیجڻ تے گھر وساوڻ دا پورا حق حاصل ہے ۔ ڋوہاں کوں نکاح، پرنیوے دی زندگی اتے طلاق دے معاملے وچ ہکو ڄئے حقوق حاصل ہن ۔شادی ہک ڋوجھے دی مکمل رضا مندی نال تھیونڑی چاہی دی اے ۔کنبہ، وسیب دی فطری تے جیادی اکائی ہے اتے وسیب تے ریاست لوکوں تحفظ ڈیوڻ دے ذمہ دار ہن ۔ہر انسان کوں کلہایاڋ وجھیاں نال مل کے جائد اور کھڻ دا حق حاصل ہے ۔کہیں شخص کوں زبردستی اوندی جائد او کنوں محر وم نہ رکھیا ویسی ۔ہر انسان کوں سوچ، ضمیرا تے مذہب دی ازادی دا پورا حق حاصل ہے ۔ ایندے مطابق بندہ ازادی نال آپڻے مذہب یا عقیدے کوں تبدیل کر سڱدے اتے کلہایاڋ و جہیاں نال مل کے سر عام یا کلہی جاتے، آپڻے مذہب یا عقیدے دی تبلیغ، عبادت اتے مذہبی رسماں ازادی نال ادا کر سڱدے ۔ہر مخص کوں ازادی نال اپڻی رائے قائم کرڻ اتے رئے ڋیوڻ دا حق حاصل ہے ۔ ایندے مطابق انسان ازادی نال رائے قائم کر سڱدے تے کہیں ذریئے نال کہیں ملک توں علم تے نظریات حاصل کر سڱدے تے ہر جاتیئں آپڻے نظریات تے خیالات پڄا سکدے ۔ہر شخص کوں پرا من طریقے نال میل ملاپ اتے کھٔ کرڻ تے ٹو لے بناوڻ احق حاصل ہے ۔کہیں شخص کوں کہیں ٹو لے وچ شامل تھیوڻ کیئے مجبور نہیں کیتا ونڄ سڱدا ۔ہر شخص کوں آپڻے ملک دی حکومت وچ براہ راست یا ازادی نال چڻے ہوئے نمائندیاں دے ذریئے حصہ گھنڻ دا حق حاصل ہے ۔ہر شخص کوں آپڻے ملک وچ سرکاری ملازمت حاصل کرڻ داہکو ڄیاں حق حاصل ہے ۔لوکاں دی صلاح، حکومت دے اختیارات دی جیاد ہو سی ۔ ایں صلاح دا اظہار، معیاد پوری تھیوڻ تے اصلی انتخابات دے ذریعے کیتا ویسی ۔ انتخابات وچ ہر کہیں کوں ووٹ پاوڻ داہکو ڄیاں موقع ڋتا ویسی اتے ووٹنگ ازادی نال تے حفیہ انداز وچ تھیسی ۔وسیب دار کن ہودڻ دی وجہ نال ہر شخص کوں سماجی تحفظ داحق حاصل ہے ۔ او کوں اے دی حق حاصل ہے جو او ملک نظام تے وسائل دے مطابق اتے قومی کو شش تے بین الا قوامی تعاون نال ایہو ڄئے اقتصادی، معاشرتی تے ثقافتی حقوق حاصل کرے جیمبڑے اوندی عزت تے وقار تے شخصیت دی تعمیر تے ترقی کیئے ضروری ہن ۔ہر شخص کوں کم کار تے ازادی نال روزی رزگار کرڻ، کم دا منصفانہ تے ساز گار ماحول اتے بے روزگاری دے خلاف بچئو دا حق حاصل ہے ۔ہر شخص کوں کہیں فرق دے بغیر ہکو ڄئے کم دے کیتے ہکو ڄئے معاو ضے دا حق حاصل ہے ۔کم کرن والا ہر شخص منصفانہ تے مناسب معاوضے دا حق رکھیندے ۔ جیمبڑ الوندے تے لوندے ٻال بچیاں کیتے عزت دی حیاتی دا ضامن ہووے اتے اوندے وچ ضرورت دے مطابق سماجی تحفظ دے بے ذریاں و لوادھا کیتاو نڄے ۔ہر شخص کوں فائدیاں دے بچئو کیتے تجار تی ٹو لے بنڑ اوڻ تے انہاں وچ شامل تھیوڻ دا حق حاصل ہے ۔ہر شخص کوں ارام تے دل وند لاوڻ دا حق حاصل ہے ۔ ایندے وچ کم دے مناسب اوقات اتے تنخواہ دے نال چھٹیاں دی سہو لتاں شامل ہن ۔ہر شخص کوں آپڻی تے آپڻے ٻال بچیاں دی صحت تے بھلائی کیتے چنگی زندگی دا حق حاصل ہے ۔ اوکوں خوراک، لباس، رہائش علاج معالجے اتے و سیب دیاں ڋوجہبیاں سہو لتاں ملڻیاں چاہی دیاں ہن اتے بے رزگاری، بیماری، معزوری، رنڈیپا، ٻڈھیپایا وس کنوں باہر ایہو ڄئے حالات دے خلاف جنہاں وچ رزگار چھٹ و نڄے، بچئو دا حق حاصل ہے ۔ٻال تے اوندی ما ڋوہیں خاص ڋیکھ بھال تے امداد دے حق دار ہین ۔ سارے ٻالاں کوں بھانویں او شادی کنوں پہلے ڄمے ہوون یا شادی دے بعد، و سیب دے ہکو ڄئے بچئو دا حق حاصل ہے ۔ہر شخص کوں تعلیم دا حق حاصل ہے ۔ تعلیم، شروع تے منڈھلا دے درجیاں کنوں مفت ہووڻی چاہی دی اے ۔ فنی تے پیشہ ورانہ تعلیم وسی سہولت سب کیتے ہووے اتے عالی تعلیم دی سہولت دی لیاقت دسی جیاد تے سب کیتے ہکو ڄئی ہووڻی چاہی دی اے ۔تعلیم دا مقصد انسانی شخصیت دی مکمل تعمیر تے انسانی حقوق تے جیادی ازادیاں دا اخترام ہوسی ۔ ایہہ ساریاں قوماں اتے نسلی یا مذہبی گروپاں دے وچ، مفاہمت دو ستی تے رواداری کوں ودھیسی اتے امن قائم رکھڻ کیتے اقوام متحدہ دی سر گرمیاں دا اڱواڻ کریسی ۔والدین کوں ایں ڱال دا حق حاصل ہے جو او آپڻے ٻالاں کوں آپڻی مرضی دے مطابق تعلیم ڋیوا سڱدن ۔ہر شخص کوں وسیب دی ثقافتی زندگی وچ ازادی نال شامل تھیوڻ، اوندے کنوں مزہ گھڻ اتے سائنس دی ترقی تے اوندیاں سہولتاں کنوں فائدے چاوڻ دا حق حاصل ہے ۔ہر شخص کوں حق حاصل ہے جو اوندے انہاں اخلاقی تے مادی فائدیاں دا بچئو کیتاو نڄے جھیڑے اوندی سا ئنس ایجاد یا ادلمی یا فنکار لنہ تخلیق دی وجہ نال لوکوں ملدن ۔ہر شخص ایہوڄئیں سماجی تے بین الاقوامی نظام وچ شامل تھیوڻ دا حقدار ہے ڄبندے وچ ایں اعلان دے مطابق حقوق تے ازادیاں ڋتیاں ویندیاں ہوون ۔ہر شخص تے وسیب دیاں ذمہ داریاں دی ہوندن جیندے وچ اوندی شخصیت کوں ازادی نال مکمل ترقی ملدی ہے ۔آپڻی ازادیاں تے حقوق کنوں فائدہ چاوڻ وچ ہر شخص انہاں پابندیاں دا خیال رکھیسی جھیڑیاں ٻیاں دے حقوق تے ازادیاں دے بچئو کیتے اتے جمہوری وسیب وچ اخلاق تے لوکاں دے امن تے بھلائی دے تقاضے پورے کرڻ کیتے قنون دی طر فوں لائے ویدن ۔ایہہ حقوق تے ازادیاں کہیں صورت وچ اقوام متحدہ دے مقصداں تے اصولاں دے خلاف نئیں ڋتیاں ونج سڱدیاں ۔ایں اعلان دی کہیں ڱالھ دا ایہہ مطلب نئیں ڱدا ونج سڱدا جو ایندے ذریعے کہیں ملک، گروپ یا شخص کوں ڋو جھیاں دے حقوق تے ازادیاں دی خلاف ورزی کرڻ کیتے کوئی کار گزاری دا حق حاصل تھی ڱے ۔1948 wa'tate, diciembre pete, 10 ma jo'sa, Man Junín Junla, wa sanbeleya ke'to, jera tote piyanle, Tsa'chila chuminlachi, manta larelakenue, aman ya mantalari, inte joe, jun tsankenatenchi, ya sanbeleyanann jera payilaka, in mantaka pila lare'to, yalachi tobi tileti merawola ke'sa, mantanue, pila yalabi, junshi tileti.Ten ila inue, paka i'tuto nenanci, jera tote panshi jono, yari jeralela miranun joe, piyanle tsa'chilachi mantaka, monanti aratalu wini i'to, tsa'chi bolonlaka, yu'kapiyarechike tenfeno i'tonunka.Ten ila inue, piyanle tsa'chilachi mantaka, mi i'toto, junshi mira'tonan kumana kurato, layan tsa'chilaka, layan se i'ton kilakenae, junto tsa'chila fe munaranunka, panshi junshi wepanatu'to, nena'sa, tsankenan tikati ya'chi tenka janunka pano pode i'sa joe.Ten ila inue, piyanle tsa'chilachi mantaka, sonban manta shuwachun, yape tsa'chila, mantaminlaka be'ko pala ke'tusa.Ten ila inue, piyanle payila sele sonrala'sa, a'ko kuwenta jonola jonunka.Ten ila inue, tsa'chi bolonla, Man Junnín jominlachi, to tenpe chuminlari, yala tala, sen manta lare'to, sonala junshi unilala, man inin i'to, tikati se lare'to, panshi sonano junshi tileti nenano pode inolajo eke.Ten ila inue, jera payila, yala tala pura ikala jonunka, in mantaka sele kirato, junshi merato, piyanlela sele sonrala'sa, shuwachun. JunshiTen ila inue, in mantaka, tenkachike shuwato, sejoe ti'to, layan fe sele kirala ke'chuna eke.Wa sanbeleyaLarenaeJera tote, piyanle tsa'chilachi mantaYape, piyanle payila, tenkachikenan, kechike tenfela ke'sa, tsano pode i'chun, yalari, pila mi inaminlaka mikarenolajoe, yape, tenkachike shuwato, inte junshi orachinan, uyan payila, tsan joe ti'to, yalanan in mantaka, yalachi pe shuwalake'sa.Piyanle tsa'chila, mankarijun, junshi manta tan, in tobi jaminlajoyoe, titi mi, tenka kano min, junshi, tsa'chila tala, sen jono min.Jera Tsa'chila, in mantabiri, panshi junshi tileti nenano pode inojoe, kirano i'toe, ti fi'ki, nunchi nechi jonunka, ti kere imin jonunka, ti mi tanunka, na ika jonunka, o niyanti jonunka kirano i'toeTsankenan, kirano i'toe, ya chununte ti payi jonunka o mani man tsa'kumin shiri jonunka, weyanteri tenkachike tobi, junshi payi i'to chununka, tsanjominlabinan in manta kiranojoe.Jera tsa'chila, panshi, tileti nenano junshi niyan nanti kela ke'tusa, manta taralae.Monanti, peyon junshi, eskalabo ta'sa, junshi jo'sa, manta i'toe.Mokananti, a'sota, padesa i'sakarin junshi pa i'to, ta'sa manta i'toe.Piyanle tsa'chila, ya'chi jonunka, tileti, se tila ti'sa manta tae .In mantabiri, piyanlela jun tsan nan jolajoe, junto panshile kiratu'to, niyaketi se i'ton kelake nanan, ti mantaminlabeti pano pode inolajoe.Jara tsa'chila, panshile, yalachi manta jominka meratu'to, titi sa i'ton kela kenanan, yalachi tobi, mantamin chuminlabe pano pode inolajoe.Mokananti, sele kiratuminan, dono jushi lare'to eresa manta i'toe.Panshile tsa'chi mankaka, se i'ton joe ti'to, dochi tilatinanan, jera fetola kuwentanan, tenkachike i'sha ino, piyanle merala ke'sa, manta tae, tsankenan jun manta kiraminlaka, tuka keminlaka ta'sa, mantanan pe joe.Panshile tsa'chi mankaka, se kiratuminan, se i'ton kurato dochila tinanan, yari, tuka juwishiyo ke'sa manta ta e. tsankenan, ka'sale tikati sele jera kirasa, pan ano manta tae, junka tulo'tunari, yari, panshinan tileti nenano pode inojoe.Mokananti, ka'sale tsa nan, se i'ton kika jonunka sele mi i'tuminan, dobi eresa manta i'toe, tsankenan, panshile dono pa'tinari, nantanan, se i'tonke, dosa mantano i'toe.Mokananti, ya sonanunka, pu'kaka, ya'chi nalaka junshi ya'chi yaka, yu'ka kurato, pa'to nena'sa, manta i'toe. Tsanke pa'sa ina'tori, in mantaka ka'to be'ko niyaketi pano pode inojoe.Mo tsa'chiti, ya'chi payibi, panshi, junshi, monanti pa'tusa nenano, pode inojoe.Mo tsa'chiti, ya'chi payibinechi lo'to ji'to, man Jano, pode inojoe.Mo tsa'chiti, panshile, bene shu tanjala inanan, nun payibiti, ashilo pan a'to, chuno pode inojoe.In mantari, payila, bolon i'to, kika jun joe, junto tsa'chi manka, junto se i'ton pa'tinari, in mantaka jamo jino pode inola i'toe.Piyanle tsa'chila, nashiyonalida tano, manta taralae.Mokananti, nashiyonalida i'tosa tino, junshi uyan nashiyonalidaka ka'sa, mantano pode inola i'toe.Piyanle unilala junshi sonala, uwan i'tobi, mobe, niyan kiranbeti, junshi nunchi nechí jominka kiratu'to, ka'sala i'to, nalabe bolon i'to sona'sa manta joe,
tsankenan panshile puraka i'tonan, panshi man nena'sa manta joe.Ka'sala i'chunin, unilabe junshi sonabe shiri miranolajoe.Bolonlari, manto tsanla, se lo'sa jolajoe, junto payila, layan se ti'to kiranolajoe.Jera tsa'chila, mankari jono, o bolon i'to, sonano manta taralae.Mokananti, ya'chi tobinechi, lare'to eresa manta i'toe.Jera Tsa'chila, niyake tenka kano mo'kenan, Dioshika niyake kere ino mo'kinan, bolon i'to o mankari, tsankenan, tile Dioshika pa'to nenano mo'kenati, manta ta e.Jera tsa'chila, yalachi tenka janunka, pano manta taralae, junka monanti pashuwano i'toe, tsankenan, tibiti junshi,ya'chi tenka janunka, pano pode inojoe.Jera tsa'chila, tileti panshi nenano, junshi, bolon ino, manta tae.Mokananti, pa i'to, man bolonbi pewi'sa mantanola i'toe.Jera Tsa'chila, wentekajun o wini ino, ya'chi payi tenchi, mantamin ino, pode inojoe.Jera tsa'chila, yachi payibi, tibiti titi kena'to weyanlaka kuwentanan, sele kirala ke'sa manta taralae.Tsa'chi bolonla miranolajoe, niyake yalachi mantaminlaka mumun no, jun mumunchun, voto ke'to wenteno lajoe, jun wentena'sa monanti kirano i'to, ya voto kemin shiri miranojoe.Jera tsa'chi, tsa'chi bolonbinechi jo'to, yaka se tilati'sa manta tae, ya chunun tobi junshi orachinan, tsankenan man payibi titi jomin, junbi chumin tsa'chilachi joe, yape titi ke'to kala kano, terano, mi jonunka kirawono junshi ya jonun se lo'sa.Jera Tsa'chila, titi keno manta taralae, ya kiranojoe ti keno mo'kenati, aman yari, senbi jonojoe, jun titi kenan nunbinechi, lare'to eresa manta i'toe.Jera Tsa'chila, titi kika tenchi, sele pakara kela ke'sa, manta taralae.Jera tsa'chila, titi kenun tenchi, kala kano manta taralae, ya'chi sona junshi nalanan sekuro tanolajoe, aman panshile i'tonari, uyanchi nechi sekuro neyanojoe, yape ya'chi nalabe, sele chuno pode ila i'sa.Jera tsa'chila, ya'chi se tenchi, tibiti bolon ino pode inolajoe.Jera Tsa'chila, ja'sa ino, sen jonunbi titi keno, junshi pakara ke'to, nenabi erelake'sa manta taralae.Jera tsa'chila sene sonano, nalabe panshi jono, kiya i'tuto, sen ano fino, sen ya tano, sele se ino, junshi janpe ino manta taralae, tsankenan panshile, kiya i'to, unika i'to, titi keno pode i'tuto, mankari pura i'to, sele kiralake'sanan, manta tae.Ayan na ke'to junshi nanan, sele kirato, wa i'sa karela ke'sa manta joe, tsankenan jera nala, a'pa, ayan tan kuwentanan, se kirato wa i'sa karela ke'sa manta pejoe.Jera tsa'chila pila mi ino manta taralae, yari e'pe jonojoe, fe munaranunti,e'pe jo'sa joe, aman pila mi ibi jino kuwenta joe, tsankenan jeralela, layan pila mi ino manta taralae, yala mira la'chunae, ti mi ino mo'kinati.Pilari, tsa'chilaka sen junshi tuka jo'sa, jonojoe, pata i'tuto sona'chun, panshi jo'chun, tikati entede i'chun, piyanlelabe, a'ko kuventa jo'chun. Tsankenan man Junnin jun lari, layan kiranolajoe, yape piyanle payila, pata i'tuto sonrala'sa.A'pala miranolajoe, ya'chi na, ti junshi niyake pila mi i'sa tenjanan.Jera tsa'chila, chununte mi taralanunka, pe kino pode ino joe, miranunkanan mi inojoe, aman panshi1e, junbinechi titi se lonari, yanan pe kano manta tae.Jera Tsa'chila, titi miranunka, tanunka, junshi ten kachike lareka junka, sele kirato kuwala ke'sa manta taralae.Jera Tsa'chila, manta talarae, in manta piyanlelachi jo'sa, aman yakari tileti, fi'ki arare'to, merawola ke'sa, yape i'tsanleri pura i'tusa.Jera tsa'chila, yalachi komunabi manta taralae, junka merato, ya jonunka, jaminkanan se larede ji'chunae.Tsankenan, manta ta'tonan, miranojoe, weyan mantalari ya se jo'sa jo eke, junto shiri, panshi junshi ya ti manta tanunka kirato, weyan tsa'chilabe, panshi jono pode i'chunae.In mantalari, numatoti, man Junin Junlaka, be'ko pa'to, se i'toe tino i'tolajoe, jun tsanchunin mirano lajoe, niya i'to in manta lare kalajonunka. In mantakari, monanti, ti payilati junshi bolonlati, tenka muna, se i'toe ti'to, piyarechike, tenfenola i'toe.İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin ve bunların eşit ve devir kabul etmez haklarının tanınması hususunun, hürriyetin, adaletin ve dünya barışının temeli olmasına,İnsan haklarının tanınmaması ve hor görülmesinin insanlık vicdanını isyana sevkeden vahşiliklere sebep olmuş bulunmasına, dehşetten ve yoksulluktan kurtulmuş insanların, içinde söz ve inanma hürriyetlerine sahip olacakları bir dünyanın kurulması en yüksek amaçları oralak ilan edilmiş bulunmasına,İnsanin zulüm ve baskıya karşı son çare olarak ayaklanmaya mecbur kalmaması için insan haklarının bir hukuk rejimi ile korunmasının esaslı bir zaruret olmasına,Uluslararasında dostça ilişkiler geliştirilmesini teşvik etmenin esaslı bir zaruret olmasına,Birleşmiş Milletler halklarının, Antlaşmada, insanın ana haklarına, insan şahsının haysiyet ve değerine, erkek ve kadınların eşitliğine olan imanlarını bir kere daha ilan etmiş olmalarına ve sosyal ilerlemeyi kolaylaştırmaya, daha geniş bir hürriyet içerisinde daha iyi hayat şartları kurmaya karar verdiklerini beyan etmiş bulunmalarına,Üye devletlerin, Birleşmiş Milletler Teşkilatı ile işbirliği ederek insan haklarına ve ana hürriyetlerine bütün dünyada gerçekten saygı gösterilmesinin teminini taahhüt etmiş olmalarına,Bu haklar ve hürriyetlerin herkesçe aynı şekilde anlaşılmasının yukarıdaki taahhüdün yerine getirilmesi için son derece önemli bulunmasına göre,Birleşmiş Milletler Genel Kurulu,İnsanlık topluluğunun bütün fertleriyle uzuvlarının bu beyannameyi daima gözönünde tutaraköğretim ve eğitim yoluyla bu haklar ve hürriyetlere saygıyı geliştirmeye, gittikçe artan milli ve milletlerarası tedbirlerle gerek bizzat üye devletler ahalisi gerekse bu devletlerin idaresi altındaki ülkeler ahalisi arasında bu hakların dünyaca fiilen tanınmasını ve tatbik edilmesini sağlamaya gayret etmeleri amacıyla bütün halklar ve milletler için ulaşılacak ortak ideal olarak işbu İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini ilan eder.Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir akide, milli veya içtimai menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin işbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade edebilir.Bundan başka, bağımsız memleket uyruğu olsun, vesayet altında bulunan, gayri muhtar veya sair bir egemenlik kayıtlamasına tabi ülke uyruğu olsun, bir şahıs hakkında, uyruğu bulunduğu memleket veya ülkenin siyasi, hukuki veya milletlerarası statüsü bakımından hiçbir ayrılık gözetilmeyecektir.Yaşamak, hürriyet ve kişi emniyeti her ferdin hakkıdır.Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz; kölelik ve köle ticareti her türlü şekliyle yasaktır.Hiç kimse işkenceye, zalimane, gayriinsani, haysiyet kırıcı cezalara veya muamelelere tabi tutulamaz.Herkes her nerede olursa olsun hukuk kişiliğinin tanınması hakkını haizdir.Kanun önünde herkes eşittir ve farksız olarak kanunun eşit korumasından istifade hakkını haizdir. Herkesin işbu Beyannameye aykırı her türlü ayırdedici mualeleye karşı ve böyle bir ayırdedici muamele için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.Her şahsın kendine anayasa veya kanun ile tanınan ana haklara aykırı muamelelere karşı fiilli netice verecek şekilde milli mahkemelere müracaat hakkı vardır.Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alıkonulanamaz veya sürülemez.Herkes, haklarının, vecibelerinin veya kendisine karşı cezai mahiyette herhangi bir isnadın tespitinde, tam bir eşitlikle, davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından adil bir şekilde ve açık olarak görülmesi hakkına sahiptir.Bir suç işlemekten sanık herkes, savunması için kendisine gerekli bütün tertibatın sağlanmış bulunduğu açık bir yargılama ile kanunen suçlu olduğu tespit edilmedikçe masum sayılır.Hiç kimse işlendikleri sırada milli veya milletlerarası hukuka göre suç teşkil etmeyen fiillerden veya ihmallerden ötürü mahkum edilemez. Bunun gibi, suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha şiddetli bir ceza verilemez.Hiç kimse özel hayatı, ailesi, meskeni veya yazışması hususlarında keyfi karışmalara, şeref ve şöhretine karşı tecavüzlere maruz bırakılamaz. Herkesin bu karışma ve tecavüzlere karşı kanun ile korunmaya hakkı vardır.Herkes herhangi bir devletin sınırları dahilinde serbestçe dolaşma ve yerleşme hakkına haizdir.Herkes, kendi memleketi de dahil, herhangi bir memleketi terketmek ve memleketine dönmek hakkına haizdir.Herkes zulüm karşısında başka memleketlerden mülteci olarak kabulü talep etmek ve memleketler tarafından mülteci muamelesi görmek hakkını haizdir.Bu hak, gerçekten adi bir cürüme veya Birleşmiş Milletler prensip ve amaçlarına aykırı faaliyetlere müstenit kovuşturmalar halinde ileri sürülemez.Her ferdin bir uyrukluk hakkı vardır.Hiç kimse keyfi olarak uyrukluğundan ve uyrukluğunu değiştirmek hakkından mahrum edilemez.Evlilik çağına varan her erkek ve kadın, ırk, uyrukluk veya din bakımından hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın evlenmek ve aile kurmak hakkına haizdir. Her erkek ve kadın evlenme konusunda, evlilik süresince ve evliliğin sona ermesinde eşit hakları haizdir.Evlenme akdi ancak müstakbel eşlerin serbest ve tam rızasıyla yapılır.Aile, cemiyetin tabii ve temel unsurudur, cemiyet ve devlet tarafından korunmak hakkını haizdir.Her şahıs tek başına veya başkalarıyla birlikte mal ve mülk sahibi olmak hakkını haizdir.Hiç kimse keyfi olarak mal ve mülkünden mahrum edilemez.Her şahsın, fikir, vicdan ve din hürriyetine hakkı vardır; bu hak, din veya kanaat değiştirmek hürriyeti, dinini veya kanaatini tek başına veya topluca, açık olarak veya özel surette, öğretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hürriyetini içerir.Her ferdin fikir ve fikirlerini açıklamak hürriyetine hakkı vardır. Bu hak fikirlerinden ötürü rahatsız edilmemek, memleket sınırları mevzubahis olmaksızın malümat ve fikirleri her vasıta ile aramak, elde etmek veya yaymak hakkını içerir.Her şahıs saldırısız toplanma ve dernek kurma ve derneğe katılma serbestisine maliktir.Hiç kimse bir derneğe mensup olmaya zorlanamaz.Her şahıs, doğrudan doğruya veya serbestçe seçilmiş temsilciler vasıtasıyla, memleketin kamu işleri yönetimine katılmak hakkını haizdir.Her şahıs memleketin kamu hizmetlerine eşitlikle girme hakkını haizdir.Halkın iradesi kamu otoritesinin esasıdır; bu irade, gizli şekilde veya serbestliği sağlayacak muadil bir usul ile cereyan edecek, genel ve eşit oy verme yoluyla yapılacak olan devri ve dürüst seçimlerle ifade edilir.Her şahsın, cemiyetin bir üyesi olmak itibariyle, sosyal güvenliğe hakkı vardır; haysiyeti için ve şahsiyetinin serbestçe gelişmesi için zaruri olan ekonomik, sosyal ve kültürel hakların milli gayret ve milletlerarası işbirliği yoluyla ve her devletin teşkilatı ve kaynaklarıyla mütenasip olarak gerçekleştirilmesine hakkı vardır.Her şahsın çalışmaya, işini serbestçe seçmeye, adil ve elverişli çalışma şartlarına ve işsizlikten korunmaya hakkı vardır.Herkesin, hiçbir fark gözetilmeksizin, eşit iş karşılığında eşit ücrete hakkı vardır.çalışan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlık haysiyetine uygun bir yaşayış sağlayan ve gerekirse her türlü sosyal koruma vasıtalarıyla da tamamlanan adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.Herkesin menfaatlerinin korunmasi için sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır.Her şahsın dinlenmeye, eğlenmeye, bilhassa çalışma müddetinin makul surette sınırlandırılmasına ve muayyen devrelerde ücretli tatillere hakkı vardır.Her şahsın, gerek kendisi gerekse ailesi için, yiyecek, giyim, mesken, tıbbi bakım, gerekli sosyal hizmetler dahil olmak üzere sağlığı ve refahını temin edecek uygun bir hayat seviyesine ve işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık veya geçim imkânlarından iradesi dışında mahrum bırakacak diğer hallerde güvenliğe hakkı vardır.Ana ve çocuk özel ihtimam ve yardım görmek hakkını haizdir. Bütün çocuklar, evlilik içinde veya dışında doğsunlar, aynı sosyal korunmadan faydalanırlar.Her şahsın öğrenim hakkı vardır. Öğrenim hiç olmazsa ilk ve temel safhalarında parasızdır. İlk öğretim mecburidir. Teknik ve mesleki öğretimden herkes istifade edebilmelidir. Yüksek öğretim, liyakatlerine göre herkese tam eşitlikle açık olmalıdır.Öğretim insan şahsiyetinin tam gelişmesini ve insan haklarıyla ana hürriyetlerine saygının kuvvetlenmesini hedef almalıdır. Öğretim bütün milletler, ırk ve din grupları arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu teşvik etmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışın idamesi yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.Ana baba, çocuklarına verilecek eğitim türünü seçmek hakkını öncelikle haizdirler.Herkes, topluluğun kültürel faaliyetine serbestçe katılmak, güzel sanatları tatmak, ilim sahasındaki ilerleyişe iştirak etmek ve bundan faydalanmak hakkını haizdir.Herkesin yarattığı, her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserlerinden mütevellit manevi ve maddi menfaatlerin korunmasına hakkı vardır.Herkesin, işbu Beyannamede derpiş edilen hak ve hürriyetlerin tam tatbikini sağlayacak bir sosyal ve milletlerarası nizama hakkı vardır.Her şahsın, şahsiyetinin serbest ve tam gelişmesi ancak bir topluluk içinde mümkündür ve şahsın bu topluluğa karşı görevleri vardır.Herkes, haklarının ve hürriyetlerinin kullanılmasında, sadece, başkalarının haklarının ve hürriyetlerinin gereğince tanınması ve bunlara saygı gösterilmesi amacıyla ve ancak demokratik bir cemiyette ahlâkın, kamu düzeninin ve genel refahın haklı icaplarını yerine getirmek maksadıyla kanunla belirlenmiş sınırlamalara tabi tutulabilir.Bu hak ve hürriyetler hiçbir veçhile Birleşmiş Milletlerin amaç ve prensiplerine aykırı olarak kullanılamaz.İşbu Beyannamenin hiçbir hükmü, herhangi bir devlete, zümreye ya da ferde, bu Beyannamede ilan olunan hak ve hürriyetleri yoketmeye yönelik bir faaliyete girişme ya da eylemde bulunma hakkını verir şekilde yorumlanamaz.Ɛsiane sɛ adasamma ahunu sɛ, yɛsusu onipa, bu no, di no ni a, ɛbɛma ahofadie, atɛntenenee ne asomdwoeɛ ase atim wɔ wiase yi mu nti,Ɛsiane sɛ atuateɛ ne obuo a wɔammu adasamma yiedie yi de anitan ne atirimuɔden baeɛ, na abɛhwanyane nnipa ahonim de asetena foforɔ aba, ama nnipa ani aba wɔn ho so sɛ wɔwɔ ho kwan sɛ wɔka wɔn adwene a ehu biara nni mu, na wɔwɔ ho kwan sɛ wɔyɔ adwuma na ɛnhia wɔn, na ɛsiane sɛ wɔapae mu aka ato dwa sɛ yei ne nnipa anidasoɔ titre nti,Ɛsiane sɛ, ɛnsɛ sɛ ɛba no sɛ obi de ahomteɛ bɛyɛ nneyɛɛ bi a ɛyɛ nneyɛɛ a ɛtwa toɔ koraa, a onii bɛtumi afa so de ako atia anitan ne ahupoo, berɛ a mmara bɔ adasamma yiedie anodisɛm ho ban nti,Ɛsiane sɛ ɛho hia sɛ nnamfofa ba aman ahodoɔ ntam nti,Ɛsiane sɛ Amanaman Nkabom Kuo mu nnipa asi wɔn gyidie so dua wɔ Amammuo Nnyinasoɔ no mu, se onipa anim nyam ne boɔ a ɔsom no nye adewa na ɔbarima ne ɔbaa nyinaa yɛ pɛ, na wɔawe ahinam so, sɛ wɔbɛma asetena mu ayɛ yiɛ, na nnipa atumi atena ase sɛ anuanom wɔ ahogono mu nti,Ɛsiane sɛ aman hodoɔ a wɔfra Amanaman Kuo no mu ate wɔ ho ase ahyɛ bɔ sɛ wɔne Amanaman Nkabom Kuo de anokorɔ bɛhwɛ ama obiara adi anodisɛm no ni, ama obiara anya n'ahofadie ne ahotɔ sɛdeɛ ɛfata no nti,Ɛsiane sɛ ntease pa a yɛbɛnya no wɔ anodisɛm a ɛfa onipa yiedie ne n'ahofadie ho bɛma yɛn bɔhyɛ yi adi mu nti,ekuo no badwa kɛseɛ nopae mu ka sɛ:Ani da kwan sɛ:Saa adasamma Yiedie Ho Anodisɛm a wɔada no adie yi bɛyɛ susudua titire baako pɛ a, ɛwɔ hɔ ma nnipa ne amanaman nyinaa, na Ɔkɔntɛkorɔ anaa fekuo ahodoɔ nyinaa bɛma adi wɔn tirim dɛm, abɔ no dawuro akyerɛkyerɛ aseɛ yie pa ara, agye ato mu, adi so, na wɔde afa wɔn ankasa aman ne aman foforɔ dwumadie nhyehyɛɛ ahodɔ so ama ahyeta aman a wɔdɔm Amanaman Nkabom Kuo ne aman biara a ɛhyɛ n'ase mu.Nnipa nyinaa yɛ pɛ. Na wɔde adwene ne nyansa na abɔ obiara. Ɛno nti, ɛsɛ sɛ obiara dɔ ne yɔnko, bu ne yɔnko, di ne yɔnko ni.Yiedie ho anodisɛm mu asɛm yi wɔ hɔ ma obiara a nyiyimu biara nni mu. Ɛmfa ho sɛ obi yɛ tuntum anaa fufuo, ɔbaa anaa ɔbarima. Kasa a obi ka, asɔre a obi kɔ, amanyɔkuo ko a obi dɔm, deɛ obi fire, adwapadeɛ a ɔwɔ, n'awosuom ne deɛ ɛkeka ho nsi obiara kwan wɔ saa nhyehyɛɛ yi ho.Deɛ ɛka ho ne sɛ, ɛnsɛ sɛ yɛto ɔman biara a obi firi mu ho, sɛ ɔman ko no di ne ho so anaa ɛhyɛ ɔman foforɔ bi ase.Obiara wɔ ho kwan sɛ ɔtena ase asomdwoeɛ ne ahofadie mu a bɔne biara nka ne nipadua no.Ɛnsɛ sɛ obiara di obi nya. Nkoatɔ ne nkoatɔn yɛ dwadie bi a ɛsɛ sɛ wɔtɔre aseɛ korakora.Ɛnsɛ sɛ obi fa ɛkwan bi so hyɛ onipa dasani biara aniɛyaadeɛ. Anaa ɔfa atirimuɔden kwan so twa obi asuo, gu n'anim aseɛ.Sɛ obiara kɔpue mmara anim wɔ baabiara a, ɛsɛ sɛ wɔgye no to mu sɛ onipa.Nnipa nyinaa yɛ pɛ wɔ mmara anim. Mmara bɔ nnipa nyinaa ho ban pɛ a nyiyimu biara nni mu. Mmara mu deɛ, yɛnhwɛ obiara anim.Sɛ obi bu mmara yi bi so tia ɔfoforɔ a, ɔwɔ ho kwan sɛ ɔde no fa mmara kwan so ne no di sɛdeɛ mmara seɛ.Ɛnsɛ sɛ wɔkyere obiara kyehunu. Ɛnsɛ sɛ wɔkyere obiara sie anaa wɔtwa obi asuo kwa.Sɛ wɔbɔ obi kwaadu wɔ biribi ho na wɔde onii kɔ asɛnniiɛ a, ɛsɛ sɛ wɔn a wɔbɛdi asɛm no bu atɛntenenee, berɛ a wɔnkyea wɔn aso. Ɛsɛ sɛ asɛnnifoɔ no yɛ nnipa a wɔn ho nni asɛm no mu koraa.Sɛ wɔde so to obi so, nam so kye no, na wɔntumi mfeefee asɛm no mu, nhunuu nokorɛ a ɛwɔ mu a, yɛfa no sɛ onii no nyɛɛ saa bɔne no, gye sɛ wɔnam mmara kwan so, kɔ asɛm no mu, hunu sɛ ɔdi fɔ. Sɛ wɔde no kɔ asɛnniiɛ mpo koraa a, ɔwɔ ho kwan sɛ ɔhwehwɛ mmoa biara a ɔbɛtumi anya de atete ne ho akyiri kwan.Obiara nni ho kwan sɛ ɔgyina amammara anaa amanaman mmara so de asotwe a ɛmfata ma obi wɔ bɔne bi a onii yɛe berɛ a na saa mmara no nni hɔ ho. Na sɛ ɛkɔba no sɛ na asotwe bi wɔ hɔ ansa na asotwe foforɔ a emu yɛ den sene dada no reba a, ɛsɛ sɛ asotwe a onii yɛɛ saa bɔne no na ɛwo hɔ dada no ara na wɔde twe no.Ɛnsɛ sɛ obi fa ɛkwammɔne so de ne ho hyehyɛ obi kɔkoamsɛm, n'afisɛm anaa n'abusuasɛm mu. Ɛnsɛ sɛ obi gu obi din ho fi. Mmmara bɔ onipa biara ho ban sɛdeɛ ɛbɛyɛ a, biribiara ntumi nsi ne yiedie ho kwan.Obiara wɔ ho kwan sɛ ɔtumi kɔ baabiara, tumi tena baabiara wɔ ɔman biara mu.Obiara wɔ ho kwan sɛ ɔtumi tu firi ɔman biara mu a ne man ka ho, sane ba ne man mu bio.Sɛ obi manfoɔ reteetee no apɛ no atɔre n'ase a, ɛyɛ n'asɛdeɛ sɛ ɔdwane kɔ dwankɔbea bi wɔ ɔman foforɔ bi mu kɔbɔ ne ho adwaa wɔ hɔ.Sɛ obi yɛ bɔne a ɛmfa amanyɔ ho anaa ɛntia Amanaman Nkabom Kuo nhyɛhyɛɛ a, ɛnyɛ onii no asɛdeɛ sɛ saa mmara yi bɔ ne ho ban firi saa bɔne no ho.Ɛyɛ obiara asɛdeɛ sɛ ɔtumi kɔ oman foforɔ bi mu kɔdane hɔni.Obiara ntumi mmɔ ne tirim, mfa asisie kwan so nsakra obi nkyi. Sɛ obi pɛ sɛ ɔsakra ne nkyi nso a, ɛyɛ n'asɛdeɛ sɛ ɔsakra berɛ a akwansideɛ biara nni mu.Ɛyɛ mmarima ne mmaa a wɔanyinyini, aso awadeɛ asɛdeɛ, sɛ wɔware wowo mma, berɛ a wɔn nipasuo, wɔn nkyi ne wɔn nyamesom nsi wɔn kwan wɔ wɔn awadeɛ anaa awaregyaeɛ ho.Sɛ awareɛ no bɛsɔ a, gye sɛ awarefoɔ baanu no apene so, agye ato wɔn ho so sɛ wɔbɛware.Fidua a ɛyɛ agya, ɛna ne mma no nnyinasoɔ no yɛ abusuabɔ nnyinasoɔ mfitiaseɛ, na ɛyɛ fidua no asɛdeɛ sɛ ɔmanfoɔ bɔ wɔn ho ban.Ɛyɛ obiara asɛdeɛ sɛ ɔpɛ ɔno ara n'agyapadeɛ. Ɔtumi nso ne afoforɔ bom ne wɔn pɛ agyapadeɛ.Ɛnsɛ sɛ wɔde ahupoo anaa nneyɛɛ a ɛnnam mmara kwan soɔ gye obi agyapadeɛ firi ne nsam kwa.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔdi n'ankasa tirim, dwene n'adwene, kɔ asɔre biara a ɔpɛ. Saa tumi yi ma kwan ma obi tumi sesa n'asɔre ne ne gyidie wɔ badwam anaa kɔkoam a akwansideɛ biara mma mu, na ɛmfa ho nso sɛ wɔyɛ nnipa bebree anaa ɔyɛ ɔkɔntɛkorɔ.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔtumi ka n'adwene wɔ biribiri ho berɛ a akwansideɛ biara nni mu. Afei obiara nso tumi fo ɔkwan biara so bɔ biribi ho dawuro de kyerɛ n'adwene anaa ɔtumi hwehwɛ nya biribi ho adwene a ɛmfa ho sɛ ɔyɛ ɔman ba anaa ɔnana.Ɛyɛ obiara asɛdeɛ sɛ ɔdɔm asomdwoeɛ kuo bi. Ɛkwan nso da hɔ sɛ nnipa bi tumi bom hyia a ɛnyɛ bɔne so.Ɛnsɛ sɛ obiara hyɛ obiara ma ɔdɔm kuo bi a ɔmpɛ.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ wɔrebu ne man anaa wɔreka mu asɛm a, ɔka bie. Onii no tumi kɔ mu tee anaa ɔtumi fa abatoɔ a emu da hɔ kwan so ka bi.Onipa biara wɔ ho kwan sɛ biribiara a ne man mu aban bɛyɔ no, ɔnya ne so ne deɛ pɛpɛɛpɛ.Deɛ ɔmanfoɔ pɛ na ɛsɛ sɛ wɔn aban yɔ. Wɔnam abatoɔ a dwinim biara nni mu, na obi nhunu ne yɔnko abatoɔ mu, na obiara a wadi mfeɛ dunwɔtwe biara to bie so na ɛdɛdi saa dwuma yi.Ɛyɛ ɔman biara asɛdeɛ sɛ ɛbɔ ɔman ba biara ho ban. Ɛsɛ sɛ ɛnam ɔman no ahoɔden anaa nkabom bi a saa ɔman no ne ɔman foforɔ bi ayɔ so ma ɔman ba biara nya anigyeɛ, di yie sɛdeɛ ɔman ko no sikasɛm, nnɔbaeɛ ne amammerɛ a ɛtumi ma onipa di mu no teɛ.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔyɛ adwuma. Adwuma biara a obiara pɛ sɛ ɔyɛ no nso, ɛnsɛ sɛ akwansideɛ biara ba ho. Ɛnsɛ sɛ mmara no bɔ adwumayɔfoɔ ho ban firi adiyie mu, na ɛhwɛ ma wɔnya ahotɔ wɔ wɔn nnwuma mu.Dwuma korɔ a obi bɛdie no so akatua a ɛfata na ɛsɛ sɛ wɔtua no a nyiyimu biara nni mu.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔyɛ adwuma biara a ɔpɛ, nya ne so ne n'akatua a ɛbɛtumi ama ɔne ne hokafoɔ ne ne mma atena ase anigyeɛ mu, sɛ nnipa, na sɛ ɛyere so koraa a, aban boa no kwan bi so de bɔ ne ho ban firi ahokyere bi mu.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔte anaa ɔdɔm adwumayɛfoɔ kuo de bɔ n'adwuma anaa n'ankasa ho ban.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔyɛ adwuma bi a, ɔnya kwan gye n'ahome, na ɔtumi yɛ adwuma nso kɔsi berɛ bi. Ɛtɔ da a, wɔma onii no kwan ma ɔdi afoofi a wɔtua no ka.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔno, ne hokafoɔ ne ne mma a ɛyɛ fidua no nya ahotɔ wɔ wɔn asetena mu. Nnoɔma a ɛde ahotɔ brɛ abusua anaa fidua no ne aduane, aduradeɛ, adan, ayarehwɛ ne onipa asetenam ahiadeɛ nyinaa, na mpo sɛ ɛkɔba no sɛ obi adwuma sɛe anaa ɔdi dɛm, anaa ɔdi kuna, anaa onyini ma no guro, anaa biribiara a ɛde ɔhaw bɛba n'asetena mu a ɛnyɛ ne mfomsoɔ no, ɛyɛ n'asɛdeɛ sɛ ɔnya asetena pa a ɛfata.Ɛsɛ sɛ wɔma mmaatan, ne titire no, wɔn a wɔturu mma ne mmɔfra nyinaa nyia mmoa sononko. Abɔfra a wɔnam aware pa kwan so woo no ne sɛbe, mpena ba nyinaa yɛ mmɔfra a wɔhia hwɛ pa a nyiyimu biara nni mu.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔkɔ sukuu kɔsua nwoma. Mɔfraberɛm nwomasua no yɛ adesua ahyɛseɛ a ɛnni sɛ wɔtua ho sika koraa. Ɛyɛ nhyɛ sɛ abɔfra biara bɛkɔ mfitiaseɛ sukuu no bi. Ɛsɛ sɛ wɔbuebue mfiridwuma ne nsanodwuma bebree, na sɛ obi tiri di boa no a, wakɔtoa so wɔ suapɔn bi mu, berɛ a nyiyimu biara nni mu.Adesua ho mfasoɔ titire ara ne sɛ onipa bɛsua adeɛ anya mpontuo wɔ n'asetena mu, ahunu n'asɛdeɛ, na wate n'ahofadie ase yie. Ɛba no saa a, ɛbɛma nteaseɛ, abodwokyɛreɛ, ne nnamfofa abɛda aman ne aman, awosuo nu nyamesom mu gyidie ahodoɔ nyinaa ntam, na aboa ama botaeɛ a Amanaman Nkabom Kuo de asi n'ani so pɛ sɛ asomdwoeɛ ba wiase afanan nyinaa no adi mu.Ɛyɛ awofoɔ nyinaa asɛdeɛ a ɛdi kan koraa sɛ wɔkyerɛ adesua korɔ a wɔpɛ sɛ wɔn mma nya no daakye.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔma n'ani gye n'amammerɛ ho, na ɔde ne ho hyehyɛ emu dwumadie nyinaa mu, na ɔnya mfasoɔ a ɛfiri Abɔdeɛmunyansapɛ mu ba nso.Ɛyɛ onipa biara a ɔde n'ankasa adwene atwerɛ anaa ayɛ biribi de ne din ato soɔ no asɛdeɛ se ɔman no hwɛ bɔ ho ban ma no na ne brɛ anyɛ kwa.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔde anigyeɛ ne ahosɛpɛ tena ase asomdwoeɛ mu wɔ ne man anaa ɔman foforɔ mu, sɛdeɛ ɛbɛyɛ na deɛ wɔapae mu aka no Amanaman Nkabom Kuo Anodisɛm mu no bɛdi mu.Ɛyɛ onipa biara asɛdeɛ sɛ ɔde n'ahoɔden ne ne nyansa boa ma faako a ɔteɛ tumpon, ɛfiri sɛ ɛhɔ na ama wayɛ sɛdeɛ ɔteɛ yi.Ɛwom sɛ, ɛsɛ sɛ onipa biara di ne ho so, yɛ deɛ ɛbɛma ne ho atɔ no deɛ, nanso sɛdeɛ ɛbɛyɛ a, obi nnya anigyetrasoɔ a ɛde ɔhaw bɛma n'afɛfoɔ no nti, ɛsɛ sɛ onipa biara di ne man anaa fekuo a ɔfra mu mmara so, na ama ɔdodoɔ amammuo asetena abɔ onipa yiedie ho ban.Ɛnsɛ sɛ obi toto saa asɛdeɛ ne ahofadie ho nhyehyɛɛ ahodoɔ yi ase ma ne nneyɛɛ ne Amanaman Nkabom Kuo apɛdeɛ no bɔ abira kwan biara so.Wɔanhwɛ ɔman anaa nnipakuo bi ho na ɛyɛɛ saa Anodisɛm yi. Ne saa nti, ɛnni sɛ obi bɛgyina Anodisɛm yi so, ayɛ biribi ama atia adwempa a ɛfa onipa asɛdeɛ ne n'ahofadie a Amanaman Nkabom Kuo nya de yɛɛ saa anodisɛm no.No andiɗ i jom le wiin fop a mbogna, fa ke warna den too te mbod teen keen fetu jam na adna fee,No ñak o and fo o yeesandaa ke warna in, naa ɓisiidaa fitna, fa yiif a peƭaru no ñoow in too adna faynwiin we a layaa o ngalaat dan, taamaala matee den fo ñak keen refu ke wiin we a moƴ na o mbug no ñoow,No Ke moƴna, ten ref a saax ake a yetooxaa ke jofna no kiin ndax jam a jeg boo muu refna yeeg o fañ o neewandel,No ke moƴna, ten ref ndamir a paax too moƴ o saƭkand ngaariit ndeer a caax ake,No ke mbokatoor ne keet ke a ngiɓinna a ref ɓaat o yetoox kaa jofna no ñoow no kiin, ni jommi mbodir ni ke warna dew o tew mbaat o koor, too a moƴkaa ngeenoox no kaa jofandna a paam o ñoow no kiin,A caax ake mbogna teen fop, a njaɓa a njal fi mbokatoor maak ne xeet ke ndax de mbaag o moƴ o saƭkand a yetax ale no kaa jofna no kiin,Ne fop a mbaruuna andit a ndamtin neen a jegta ngaa neen ke warna kiin a sogo jeg o njiriiñMBOKATOOR MAAK NENaa andintaa eeYeegnit neene adna fee ndeerna ni ke warna o kiinnen kaa wiine ƭop kam a caax ake kam pokatoor ke a mbarna and. A mbara o ndam yeegnit neene na yiif ake. Njeem kaa ɓaatuuna no saax ole na cangin ale na yar faye ndax ke yeegnit neene ɓissiɗna a waag o wuy kam a caax ake fa kam adna fee. A caax ake mbogna teen a mbaraan o andnitaa kam ṕasil dem.Wiin we naa ñoowaa na adna, den fop mbodu no ke war na oxnu refna na den a jega o ngalaat umpi yiif um, le mbarin o meƭtootaa baa mbaag o ñoow den fop no fog.Oxuu refna teen a waaga ñaayin ke waruuna fa ke ta bugna, no ke yeegnit neene ɓistiiduuna. Seŋatir leng jegeeteen no xeet mbaat no nandel, no tefel, na falay, na diina, no ngalaat politik mbaat lakas kaa waagna ref aada saaxle, no jeg, no nimel mbaat kaa ta nandtiina.A doon teen o andiloor o leng oxuu ta waagna ref, na politik ma xate mbaat na adna fee, ma saate fa ndeɓ mbaa fa maak oxaa jeg na xoox um mbaat oxaa jegeeruuna den fop mbodu no yeegnil neeke.O kiin muu refna a wara o ñoow o noowum naa ta bugtuuna.O leng waraand fi'o oaɗ, mbaat o jalnoorel mbaƭ fa cikax i faɗ a mbañte na nuu ta waagna jegit.O leng waraand o ñaayɗand, mbaat o doonel ƭoonu kaa faafna xap, mbaat kaa jageerna to kiin.Oxuu ga'oona a wara and xooxum, muu ta refna fa ñaatnood um.Fop mbodu na luwaa fa ne de mbareena aarit na luwaa. Fop mbaru mbod no aar ke warna yaq mbaat neewlandaa doole ke yeegnit neene ɓ isiidna.Oxuu refna waraa ñaap o maakooyel (dimle) ni pind ke saqna fi ñuxur ne saax le no kaa jofna na pi'a kupulaa wangna ɓ issid yak too yeegnit ne fa luwaa a mbañin.O leng waagaand o dam mbaat o geekel kaso mbaat o sutel saax le no kaa luwaa fogeerna.O xuu refna a wara lay ke ɗomuuna ne ta jegitna boo fop a nain no xate and boo xaa-xate we a cooɗin i ɓur mbaat o ɓurel.Oxuu dooneena i nox ni kaa xooleerna a ware waas fi yiif um a bisel no xate-and boo top a xoolandel.O leng warkaand na pi'alaa andoona yee yeta jegaa ɓak'aand na pi'a kupu ke no saaxle mbaat na adnatee. Ke a pi'alaa a fodirit ina soom o waage doon ndaa waree xup kaaga.O leng fiikilkaand no ñoow um, kam ṕasil um, kam mbindum mbaat kam ngentand um, mbala o layanan kaa jegeerna mbaat o jeema yakanin o waag um. Oxuu refna luwaa waraam o maakooy boo baa nandu neen a daawom.Oxuu refna a wara retaa a garaa ne feltuuna, a ñaap o genand kam saax le muu ta gubna.Oxuu refna a waaga sutoox saax a nomtooxiid boo no saax of.Oxuu jegeerna o ɗaay me genoona, waagaa o ñaap saax laa waagoona o gen.A soṕangaa a pi'a paaxeer o reefeel la ref kaa jegna waagatiro o muc no ke eteena o lay gaaga a pi'of a guutatira fa ƭaap ale mbokatoor ni keet ke njaɓ na.Oxu refna a wara jeg o anɗiloor saax um.O leng waraand o fañit o anɗiloor saax um mbaat a coosax mo saax la kas.O koor fo tew a kiid den a daawangaa a totax too ta mbugir a mbaaga o njegir. ɗeeteer ee mbogee xeet, mbaat saax mbaat diina te njeg kaa warna den kam I ngolnir ne boo maa te daykaa.Ndonir ne waagee ɗeg to refee wee ndeernuna mbugun.Ṕasil ten ref a paƴ ale xupna o njiriiñ no ñoow a wara o aarel na kenand axe fa kam saax le.O kiin nuu ga'oona wo andu o ref sengof, mbaat kam mbokatoor (fog) waraa jegood kaa xooluna.O leng waraanal o fañit o jeg um.O xuu refna a ware o waas foo yiif um fa diina um. Na ne te bugitna, boo yaa ta bugna joosoox na diina fa lakas la waasel a laywaa, fi'waa boo yaa le ñaapaa waa ndeefuuna teen.O xuu refna a wara was fa xalaat um a layin, waree jeg teen o njaaxid o leng, tam nuu te bugna ta nanel fat a layin kam saax le fa kataa saax.O kiin mu refna a wara retaa no xet fi mbo katoor naa jam a refna.O leng waraand o jibin na fog ni mbokatoor.Oxuu refna a wara fog ni ke naa ñaaynaa saax of a waaga ref wo mbaat oxaa jiloona to doyom.O kiin mu refna a waaga fog ni callel kaa maat maa ni saax of.We ngenna ni saax ke te mbugna, kaaga naa geennaa we naa saqaa a ñuxur axe ne te andteel ten ref mban nuu ngap onqaa fadtiina oote datfo jeg wiin we njil we mbelna den na ne te waritna (eleksioŋ).O kiin mu refna o ñoowaa kam ngentand um a ware aar a maakooyel no ñoow'um no jeg um. Na aada um no ngentand um baa waag o andiɗ xooxum kam saax le.O kiin nuu refna a wara o jal, fa ke ta bugna jal too ta ref kaa dooneena na ƭ at, a ware aar no ñako jal.Fop mbodu teen jegee samtir callel nuu refna fi ndafidum.Oxuu naa jallaa rawaa jeg muñoor kaa saqtoona ṕasil of boo te mbaag o yeeg o ñoow fel na keeñ den.Oxuu refna a waaga sos mbaat ta fog mbokaloor (sendikaa) ndi te waag o dax ke waruuna na pi'mbaat o jeg.O xuu refna a wara o ñootnooxaa, a ñootin yiifum na ngap o mbodu yaa da njalna baa nger.Oxuu refna a wara jeg o ñoow olaa fadna fo ten, a topatoox o wod-o-ɗaal um fi ṕasil um: no ñaamel, na tikoorite, no genand, na baadin. A ware maakooy yaa ta ñakna callel um mbaat ta ɓ oowid mbaat taamala daawin.Yaay ke fi ngoor ke a mbare maakooyeel a paax ngoor ke ndimeena kam a tolax ta we ndimaan deena kam a tolax den fop mbodu.Oxuu refna a wara jang. A cang a ware yooɓan ni kaa jofna na cang a peraand ale no ngoor ke. Te ref kaa warna na teɓ axe ndimeena ta mbaang o njang fop mbaru mbod na cangu maak axe mbaat a cangu xe na mece ke.A cang ale wara jeg o njiriiñ o maak ni wiin we, a ɓaat a den boo to and a qoox den, ndax da mbaag o ñoow ni muñanir ni mbokatoor, ni nanir fa kaa jofondna a paam callel ke ni pokatoor ke xeet kembugna jam.Baajur ke den mbaru njil a cang ale na ṕiy axe.Oxuu refna a wara fog ni mbokatoor ni cosaan, ndax kaa jofandna a paam a yiif ake fi pi' el ke.Oxuu refna a wara geenoox no kaa waagna yaq callel ke mbaat a yiif ake mbaat and ole xalna no xooxum.Oxuu refna a wara o gay kam saax le mbaat kam adna fee kaa taxna boo jam a jegaa kom ne yeegnit neene ɓistiiduuna.Oxuu ga'oona a jega kaa waruna kam ngentand um kam yaa ta jegna o ɗaay, faa and I xoox um na ke te bugna.Ni ke warna mu refna te fi'an, nuu refna teen a jega maa waroona day, na ne luwaa (ƭat ale) ɓistiiduuna ndax nu refna, a andangaa mete warna day, dalkee no kend um a fi'angaan o ñoow de xan a fel.Keene warna in fa ke i njegna teen i andangaan guutartirkee fa ñaaćnoot ale ni mbokatoor ne xeet ke.Ke yeegnit neeke a ɓisiidna, waraand o ɓakand ni saax leng mbaat i mbokatoor, leng mbaat o kiino leng boo te tax ta fesooraa naa te warteerna ni ke warna jeg.Assalammualaikum meunan ulon kheun wate bie saleum meurumpok gata wa alaikum salam balaih gata kheun geutanyoe taseunyom rumeh lagoina lon puphon lajue meukeusud ulon keunoe ulon tron meurumpok gata lon peutrok haba suai paleng phon Peunyataan Umum Hak‐Hak Asasi Manusia. Tiep ureung lahee dengon hak‐hak drou kareuna geutanyo bangsa manusia hak‐hak muteulak nyang saban keu barangso jih, lon ngon gata droe sama mulia Peusyarikatan Bangsa‐Bangsa (PBB) kana “komitmen” meunan keuh dikheun lee awak lua dijunjong diseu‐on dilindong dipeutheun peunyuloh ureung haroik merdeka. Pane “komitmen” bak awai phon, puteh licen lon neulop sion‐on Piagam Peusyarikatan Bangsa‐Bangsa di sinan dikheun keuyakinan geutanyoe bandum keu nyan hai adun Hak Asasi Manusia. Cempala kuneng jipoue ue baroh cicem ceudaih jroh ceungklak lagoina uroue ka beungoh janji ka putoih mat bak kukoih Hak Asasi Manusia.Ta bileung‐bileung ranub lam puan han tok deulapan di dalam raga ta timang‐timang Peunyataan Umum nyan na tujoh bilangan paleng utama;Teuseubot bak phon “martabat alamiah” hak nyang pantaih makheulok manusia hak‐hak nyang saban dan muteulak sah teumpat teumeuduk “kemerdekaan, keadilan, perdamaian dunia”;Suai kedua nyang ditimang‐timang dipandang hana yum oreung abeihna leu that buet awak nyan lagee binatang beungeh meuradang hatee manusia;Rasa teumakot tiep uroue sabee udep ngon matee hana leu bida hoe hoe nyang tajak hana bebah lee sang donya nyoe ka akhee tamong neuraka meubacut na yum di nyawong ureung peupeu meulinteung dilaboih saja nyang keuh seubab nyan hai teungku piyeung seurata ureung haroik merdeka;Suai neumboi lhee cuba timang lom atoe ngon hukom hak asasi manusia nyang keuh cara peuteunang kaom liwat Peusyarikatan Bangsa‐Bangsa keupeut diseubut peukong hubongan ngon dan rakan di leu neugara nyang keulimong, kheun Piagam nyan peuyakin bandum keu hak asasi manusia nyang keulimong, haroih tapeutrang hak‐hak geutanyoe bek teuk meucawoe meuraba‐raba;Suai martabat hareukat umat nyoe hak seunaroe bandum manusia inong ngon agam duek bak saree jeut mangat tapikee keumajuan beusama udep leubeh get keu seurata ulee supaya bek meupakee seusama syedara;Suai keunam bandum seupakat dong bak rapat deungon PBB bandum bangsa suara ka bulat junjong that‐that hak asasi nyang keutujoh, bak muphom beuthat leubeh meukarat bebah merdeka nyang paleng peunteng bah peuteupat cara peuseulamat janji nyang kana jinoe meulangkah kePeunyataan Umum Majeulih UmumPeusyarikatan Bangsa‐Bangsasuai nyang ka kayem ta kheun‐kheun hak asasi bandum umat manusia Peunyataan Umum nyan keu ukoran umum keu tiep‐tiep bangsa seugala neugara nyoe tamuphom Peunyataan nyan dum jeut tasuson sion‐on bandum reuncana nyang diseubut‐seubut nibak phon‐phon tabie keu kaom ajaran ngon didekan nyata deungon nyan geutanyoe maken tamuphom hak‐hak kaom keu bebah merdeka lom nibak nyan peureulee leubeh tapeumaju leubeh tapeumeuseuhue dari nyang ka ka leubeh dimuphom le kaom, leubeh diakue takheun ibarat lampue dalam geulita.Bandum manusia lahee bebah merdeka deungon hak ngon martabat nyang sama. Ngon akai taseumikee, ngon atee tameurasa bandum geutanyoe lagee syedara.Tiep ureung na hak saban bandum bebah lam grak, bebah lam bicara meunan keuh dikheun lam Peunyataan Umum Peureulee that‐that tapham wahee syedara Peunyataan PBB nyan hana keucualie rupa ngon hie, puteh ngon itam inong ngon agam, brok ngon tarie dipandang sahie uroe ngon malam.Basa, agama, sukee ngon bangsa hana dipeubida, meunan cit sikap politek pangkat, hak milek, gasien ngon kaya dipandang seurupa, wahai pocut adek keududukan politek, hukom nangroe ureung sidroe‐droe (merdeka, jajahan, atawa seuteungoh jajahan) hame ditilek dan disidek, hanjeut dihiroe duek bak sajan, dong pieh bak saban.Ureung droe‐droe bak jameun jinoe hanjeut boh atoe keu ureung lingka kareuna na hak udeep droe di dalam donya hame tapeukarue wahee syeedara.Hana sidroe ureung bak jameun jinoe jeut boh atoe keu ureung lingka (tapeubudak, taprah, tajajah, tapeurugoe) buet nyan dilarang jinoe ngon teuma.Tan sidroe ureung patot tasiksa jeut tadeura peuturot palak atawa tahukom ban‐ban na hawa atawa tahina ban‐ban na galak.Tiep‐tiep ureung cit na hak droe na hak meungakue di likeu hukom tapeulaku ureung nyan sebagoe pribadi dro hanjeut beurangsoe tapubuet kon‐kon.Tiep ureung saban bak mata hukom salah ngon beuna ta kalon teuma tiep ureung na hak lindongan hukom tan na bida deungon laen manusia. Patot hai rakan tanyoe tapuphom hanjeut hai ampon tapeubida‐bida jelaih nyan meuneuntang Peunyataan Umum Teuntang Hak‐Hak Asasi Manusia.Tiep ureung na hak teurimong nyan le ureung carong dikheun “pemulihan efektif” dari nyang diseubut “pengadilan nasional yang kompeten” yakni keu seugala tindakan nyang meulangga “hak‐hak fundamental” nyang dijok ke gob nyan le undang‐undang dasa atawa hukom.Hana sidroe ureung hai cutwa inseun jeut ban seuwenang‐wenang didrop ngon ditheun atawa diboh dipeuaseng di uteun di rimba atawa dengan laen cara nyang tak semeuna‐meuna.Bandum ureung, hai teungku raja ateuh peuradilan na saban hak peuradilan nyang adee ngon teubuka lee peungadilan bebah hana meumihak.Barangasoe didakwa lee hukom hanjeut hai kaom tapeugah salah preh dilee peungadilan teubuka peugot putosan deungon jaminan jeulah peungadilan bebah.Hana sidroe ureung jeut tapeusalah yoh goh jeulah meulangga hukom Seubab salah ngon beuna goh lom sah yoh goh diputoih lee tuanku hakim.Hukom nasional dan internasional pieh dipeugah hanjeut kheun salah watee buet nyan teujadi hanjeut peubeurat hukoman si salah dari nyang haroih teujadi hai teungku sidi.Tiep‐tiep ureung na hak dijak hoe‐hoe nyang galak bandum ureung na hak, hai cut adoe taduek lam bataih‐bataih saboh nanggroe.Tiep‐tiep ureung nak hak droe pinah dari saboih nanggroe u laen nanggroe teumasok nanggroe jieh keudroe dan wo teuma u nanggro droe.Bandum ureung deungon niet droe na hak weh u rantoe mita suaka nyang keuh cara wahei samlakoe tapeuplueng droe dari hukom rimba.Bek tapeusaban wahei nyak awan ngon peunjahat kon politek nyang dipeuplueng droe atawa buet ngon tindakan nyang meulawan dasa ngon tujuan PBB bunoe.Tiep ureung na hak maseng‐maseng droe meugantoe nanggroe pat nyang suka meunan kheun PBB wahee pang nanggroe teuntang gantoe meugantoe warga neugara.Hana barangsoe ban mangat asoe droe peubateu hak warga neugara ureung sidroe‐droe atawa ban‐ban galak peutulak hak ureung nyang meuganto warga neugara lagee pinah seung.Meunyoe ban bandum galak bok rambot hana lee lagot kuneng boh langsat meunyoe inong ngon agam umue jih ka cot beudoh hai rakan meukawen leugat agam atawa inong kana hak jih hak meunikah ngon meukeuluarga. Hak meukawen ngon meuchree pih hana pandang bangsa, warga neugara ngon agama.Oreung nyang meukawen, hai puteh licen ta kheun mungken ngon pilihan droe lintoe ngon dara baroe peujatoh pilihan han jeut jitham lee barangsoe.Ayah, ma ngon aneuk‐aneuk, nyoe na meunan takheun, hai aneuk teungku di barat saboh keusatuan alamiah masyarakat nyang mendasa, bandum na lindongan dari negara ngon masyarakat.Na hak ateuh atra bagi tiep‐tiep ureung sidroe‐droe atawa beusama han jeut dipeukarue le sidroe‐droe ureung.Bandum geutanyoe bebah tapeumeugah peuteubit peundapat hansoe jeut ceugah informasi ngon asoe pikeran bebah ta mita bebah teurimong ngon tapeutrok tan bataih wilayah.Tiep ureung na hak, wahei nyak intan ateuh kebeubasan pikeran, agama ngon atee nuranie teumasok meuganto agama atawa kepeucayaan meunan keuh dipeupham lee Peunyataan Umum PBB supaya meusampo, wahee samlako ajaran nyan haroih tapeuaja, tapeubuet, tapeutaat, sidroe‐droe atawa beusama, di likeu umum atawa sidroe‐droe ngon beurangsoe.Bandum geutanyoe bebah tapeumeugah bebah tasanggah, bebah tapeunyoe hana sidroe ureung jit diceugah peu‐peu nyang tapeugah ban saban uroe mita, teurimong ngon peutrok informasi dan asoe pikeran, pieh hanjeut soe tham pieh bebah tangeui tiep media hana batasan di dalam nanggroe atawa lua rantoe.Tanyoe pieh na hak meusapat‐sapat ta peuduek rapat ta peugah haba hanjeut soe ceugah han jeut soe umpat hanjeut soe na tham ngon cara paksa.Na hak bak tanyoe beudong kumpolan meukawan‐kawan ikot peumilu han jeut soe paksa ikot kumpolan geutanyoe bebah that‐that bak tameuikue.Ikot peumilu langsung ngon bebah pileh wakilah nyang tapeucaya bek salah pileh awak wakilah bacut meusalah pileh nyang buya.Meunang ngon taloe kon masalah jujoe ngon ade paleng utama na hak taturot lam pameurintah meunyoe nyoe ceudah pimpen neugara.Nyang hanjeut tatulak keuheundak rakyat lam bandum teumpat lam kuasa neugara keuheundak rakyat haruih peuteugah peundapat liwat peumilu nyang jujoe, adee, bebah, rahasia peumilu meuseuti murnie ngon teutap umum, seudeurajat, bebah ngon rahsia jeut cih ngon cara laen nyang sama mantap tapi nyang peunteng bebah ngon rahsia.Tiep ureung, seubagoe warga masyarakat na hak ateuh jaminan sosiai nyang utama oreung nyang paleng meukarat bek tok dimita hareukat deungon meugadee nyang bandum peureulee demi martabat droe sidroe pribadi nyang timoh bebah merdeka rot useuha‐useuha lam nanggroe ngon lua rantoe nyang diuroih ngon sumber daya tiep neugara.Tiep ureung na hak ateuh buet useuha bebah dipileh peu nyang jieh suka jieh pieh na hak ateuh syarat‐syarat buet nyang adee seureuta hak lindongan dari peunganggoran.Tiep‐tiep ureung, hai agam meutuah, hanjeut na diskriminasi dalam hai upah keu buet yang saban, beurat ngon ringan inong ngon agam hanjeut na bida.Tiep ureung keureuja na hak keu upah nyang adee dan meu‐untong, nyang ka jeulah nyang na jamenan udeep, nyang na martabat na lindongan sosiai, keu dro ngon keurabat.Tiep ureung na hak peudong kumpolan dan tamong syarikat‐syarikat seukeureuja nyang na nyan keuh cara peulindong droe dari kaom majikan nyang seuwenang‐wenang.Ureung keureuja kon budak dolat nyang patoh bulat bak tuanku raja tanyo pieh na hak tameusyarikat keu tameumupakat ke seujahteura.Tiep ureung na hak ke tarap udeep jroh na jaminan keusehatan ke droe ngon aneuk binoe teumasok hak keu ie ngon bue, pakaian ngon rumoh keusejahteraan ngon jaminan sosiai haruih dihiroe jaminan pieh beuna ke awak menganggoe yang saket ngon cacat, trep ngon baroe nyang janda‐janda ngon lanjot usia seureuta kaom nyang kureung beulanja.Ma ngon aneuk bek meutangilang bak na beureujang rawatan ngon bantuan bandum aneuk, teumasok nyang lahee hareum jaminan sosiai neugara haroih na keu awak nyan.Hak tiep aneuk tamong sikula, wahee ya ayah nyang hana biaya, paleng ubit sikula rendah peundidikan reundah meuseuti peuwajib supaya tiep aneuk sikula teureutib. Peundidikan teukeunik ngon jurusan haroih jeulah haruih teupeuhah luah keu ureung lingka meunan cit lom peundidekan tenggi haroih cit keu ureung lingka sama seukali.Peundidekan meuseuti peukeumang pribadi dan peukong peunghargaan hak asasi “Kebebesan fundamental” bek hana taturi bandum nyan saban peunteng lagee bue ngon ie.Aneuk miet lagee ie biet ngon bue puteh suci murni lagee kertah goh teutuleh oreungtua, inong ngon agam, wajeb tapham awak nyan haroih dibimbeng watee pileh peundidekan.Nyoe na sikula oreung jeut ceudah carong dipeugah seugala rupa seubab nyan peureule na keubebasan peukeumang ileume ngon keubudayaan.Nyang hana mudah ta cipta karya karya ileumee, seuni, sastra ngon budaya uleh seubab nyan peureule lindongan karya ilmiah, seuni, sasteura ngon budaya.Tiep‐tiep ureung na hak ateuh saboih tatanan, sosia ngon internasiona, meunan bak tapham lam tatanan nyan, hak‐hak dan keubebasan lam Peunyataan nyo, peureulee teulaksana peunoh bak sajan.Tiep‐tiep ureung, hai bungong kareung na keuwajiban keu masyarakat luah masyarakat teumpat tiep‐tiep ureung peukeumang keupribadian ngon hana batah.Tiep‐tiep ureung na hak ngon keubebasan lam tapeujalan, meunan peureulee takheun tiep ureung haruih tundok keu batasan‐batasan yakni undang‐undang ngon peuraturan tujuan undang‐undang, taakue, tapeuhormat hak ngon keubebasan ureung laen, dan keu tapeujalan syarat‐syarat nyang adee lam akhlak, keutertiban, dan keseujehteraan umum lam masyarakat demokratis.Hak ngon kebebasan nyan, hai nyak bintang sama seukali hanjeut meuteuntang ngon tujuan dan prinsep‐prinsep Peusyarikatan Bangsa‐Bangsa.Han jeut na saboih dalam Peunyataan nyoe ta peusalah tafsee, hai bungong padee yakni meupeujok hak keu saboh neugara, keulompok atawa ureung si droe‐droe. Yakni hak teulibat lam tiep keugiatan nyang meukeusud meupeurusak hak‐hak ngon keubebasan nyang na dalam Peunyataan nyoe salah tafsee nyan hanjeut na beu ubee ujung padee.Pasbil sok albil yu´un te Tso´b´tomba Lumetik tey ta spisil balumilaletik, te banti la yalik jilel tey ta 217 (III), ta sk´alel lajuneb yu´un yuil disiempre ta yawilal 1948.Te jkich´tik ta muk´ te jkuxlejaltik ta jujun tul yu´un jich ya jkoltebatika, sok yu´un pajalotik jpisiltika yu´un jich lek ya jk´anbatika ta spamlel k´inal. Ja´ into jajch´em tulan sk´oplal ta jun, te a yich´elotikix ta wenta te bit´il ayotik jujun tul, sok te pajaluk ya yak´botik tu´untestik te beluk ay jku´untike, sok ja ya jk´antik te yakuk yak´botik jtukeltik te bit´il ya jk´antik xkuxinotike.Te ya jnatik stojol te ma ich´bil ta wenta sok te mayuk ta nael te snopjibal xk´uxul kot´antike ja´ ta stojol te bit´il sokemix joltik ta sba k´inal. Inte beluk albil ta june ta swenta te jlekibaltike ja´ te yakuk jmaletik ta k´inalil te lekil kuxinele, ta banti mayuk xiwel, mebal, sok ya jkaltik te beluk lek ya jkiltik te beluk ya jch´u´untike.Ja´me ya jk´antik te yakuk x-och ta ts´ibayel ta sunal Rerecho te beluk ya sk´an spasik te winiketike, yu´un jich ma x-ochik ta kera sok te ajwaliletike te ma lekuk yat´elike sok te ma xyak´ beluk ya jpastike.Ja´me jich tulan sk´oplal te lekuk ya jkilbatik sok te yan lumetike k´ejel aylane.Janix ya yak´ natik stojol te lumetik te tso´boj te Chapk´opetik yu´un yan lumetik ta k´ejel ta slomol balumilal la xan me yalik ta jun Karta te beluk lek ya sk´anik te winiketike ta pajalil ta k´inalil. Ja´ jich yalojik slekubtesik te jkuxlejaltik ta swenta yu´un ya xmuk´ubotik ta jpisiltika.Ja´jich ya yak´jnatik stojol te Estados Miembros sok te Chap K´opetik yalojik xchajpanel te bit´il ya sk´an xkuxinik te winiketik ta spisil k´inal, sok ja´me ya jk´antik te jpisiltik ya jnabetik sk´oplal te bit´il kuxulotik sok kolemotik ta balumilal yu´un jich tulan sk´oplal ya xch´u´not xchapela.Te Muk´ul jun te banti ya yalik te srerecho winiketik albil yu´un te Tso´b´tomba Lumetik ja la me swenta yu´un te spisil lumetik ta balumilal yu´un jich ya xtulane sk´oplalaa ta spisil winiketik, janix jich ya yich´pukel ta snaul jnop junetike ta swenta ya jnatika te rerechotik sok te beluk lek ta pasel ta jlumaltik sok ta yantik lumetik sok te lumetik te smakoj te Estados Miembros.Spisil winiketik te ya xbejk´ajik ta k´inalil ay jrerechotik, mayuk mach´a chukul ya xbejka, ya jnatik stojol te jpisiltik ay snopibal sok sbijil joltik, ja´ me k´ux ya kaibatik ta jujun tul.Spisil te winiketik kich´otik spisil rerechotik ja´jich ya stak´jpastik te beluk ya jk´antik xi´te albil ta june, ma ayotik ya tsael, seame ijk´otik o sakotik, ach´ixotik o winikotik, me bats´il k´op o kastiya ya xk´opojotik, o teme ya jch´u´untik o ma jch´u´untik yos, teme ay o mayuk jtak´intik, me ya jk´an jchaptik o ma jchaptik k´op, sok te banti jach´emotik o me ay xan yanetik beluk ya jnatik.Jich te bit´il ich´bil ta muk´te mabe pajalotik ta jujun tul ta sba jun k´inal, pajal me ta jpisiltik ya jkich´tik chukel te me ay bi amen ya jpastik ta jlimaltik sok jaxanme toyol sk´oplal te me ya jpastik ta yantik lumetik.Spisil winiketik ay srerechoik te bit´il ya sk´an xkuxinik, xu´ spas beluk ya sk´anik sok te ya yich´ kananteyel te beluk ya spasik.Mame mach´a ya sujotik ta spasel at´eletik te me ma stalemaluk kot´antik ya jpastik, into chapbil tulan sunal te ma xu´ mach´a ya yich´ chonel.Mame mach´a xu´ yich´ majel ta jich nax te me mayuk smul ja´me swenta te ma chambalamotik.Spisil winiketik ay srerechoik ya x-ak´bot ta wenta te beluk ya sk´an ch´u´unik ta spamlel k´inal.Inte leyetik o sunal xchapojik te ajwaliletike ya yal te pajal ya jkich´tik ilel te ta banti kuxulotike yu´un ma jlabanbatika sok jich ma jtu´ptik te beluk ya yal te sunale.Spisil winiketik te ya yich´ chapel smul yu´un muk´ul ajwaliletik, ay srerecho ta yich´ koltayel, ja´ swenta la sts´ibayik te leyetik yu´un ma jkich´tik uts´inelaa.Ni tuluk winik ya stak´yich´chukel o yich´tenel lok´el ta slumal jich nax te me mayuk smule.Spisil winiketik pajal ay srerechoik te ya x-aybot stojol te beluk ya sk´an yal ta slumale sok lek nax ya x-ilot o ya x-aybot yu´un te ajwaliletike yu´un jich ya xchapj a te sk´oplal te beluk swenta te xlebot smule.11.1.- Spisil winiketik te lebil smul ay srerecho ya yalbe te nuk´ul ajwaliletike te me melel o lotil te beluk kujch´inbilaa ja into ya yich´leel te srerecho ta sunal leyetik ta banti x-albot te me ya yich´ chukel o koltayel.11.2.- Ni tuluk winik ay ta chukel yu´un yat´el, te me mabe kuybil ta mulil yu´un te sunal Rerecho ta jlumaltik o yantik lumetik. Ja´ nix jich ma stak´ya kich´tik tulan majel te k´alal ya tsajk´otik yu´un te jmultike.Te bit´il kuxulotik jujun tul ta lumaltike ma xu´ mach´a xch´ik sk´op niuk sok kalnich´antik, ni ta yutil jnatik ja nix jich ma xu´ya sleelotik ta k´op. Spisil winiketik ay srerecho ya xchap ta swenta ajwaliletik te me ay mach´a bi ya sk´an spasbotike.13.1.- Spisil winiketik ay srerecho xbeen ta slumalik sok te chikan banti ya x-ain ta sk´inal slumalik.13.2.- Spisil winiketik ay srerecho ya xlok´bael ta paxal ta sk´inal slumal sok ta yantik lumetik, ja´ nix jix ya stak´ sujt´el ta slumal nix.14.1.- Spisil winiketik me la yich´ nutsel lok´el ta slumal ay srerecho ya sle´ xkuxle ta yan lumetik.14.2.- Ma xu´ yik´otik ta yan lum te me yu´un nix mala jchu´untik te beluk jajchem sunal yu´un te muk´ul ajwaliletike.15.1.- Spisil winiketik ay srerechoik te ya yak´ik ta ilel te bit´il kuxulik ta k´inalile.15.2.- Ni tuluk winik ya yich´ uts´inel ta banti sk´inal bejk´ajem, ja´ nix jich mayuk Derecho te jkich´tik jeltayel ta yan k´inalil.16.1.- Te me la staik xch´ielik te ba k´alal ya stak´xnujbinik te winiketike sok te antsetike, ay me srerechoik ya yik´sbaik ta bayuk jajch´emik, bayuk bejk´ajemik o me xch´u´uneik o ma xch´u´uneik sk´op yos, ya xu´ ya sbolik syalnichanik, sok pajalme ya yich´ik o tu´untesik te beluk ay yu´unike, pajal me ya spasik mantal te k´alal syik´osbaike, in te me la xch´uy baike ya me x-ochta xat´el te sbilukike.16.2.- Ja´ tome teme la snopik lek te xnujbinike ya me stak´xchapbeyik sunal ta swenta jueletik ta slumalik.16.3.- Te alnich´najele ja´ me jich paso mantal te kajwaltik yu´un jich xkuxinotik ta comon, ja´ yu´un ay me rerecho te ya skanantayotik te yanetik winiketik sok te ajwalil yu´un jlumaltik.17.1.- Spisil winiketik ay srerechoik te ya skanantey te sbiluk, ja´ nix jix xu´ komon ya smanik soklan yanetik winiketik.17.2.- Ma mach´a xu´ ya spojbotik ta jichnax te beluk aylan ku´untike.Spisil winiketik ay srerechoik ta yalel te beluk ya sk´an yot´ anik, te beluk snopojik sok te beluk yos xchu´unojik, ja´ in to ja´ ya yalbotik te ya stak´ jeltik te snopjibal ku´untik ta xch´unel yos, ja nix jich ya stak´ jkak´tik ta ilel te bit´il jch´u´unetik seame jpisiltik o ta jujun tul, ta sit winiketik o ta muken ya jkaltik te beluk ya jpastike.Ay me rerecho ya slok´esik te beluk ya sk´an yot´anik te winiketike, mame xu´ mach´a ya yutotik o skomotik ta swenta te beluk ya jk´altike, beluk ya jchiknatestike, te beluk ya jkaltike, te beluk ya jpuktik ta alele te ta jlumaltike.20.1.- Spisil winiketik ay srerechoik te ya yayik tsobojel yu´un jich ya xchapik sk´opika.20.2.- Ma mach´a xu´ta sujel yich´ otsesel ta jun tso´ble teme ma jichuk o stalemaluk yot´an.21.1.- Spisil winiketik ay srerechoik ta yalel te bit´il ya sk´an x-ich´ot ta muk yu´un te ajwaliletike, ja´ nix jich ya me sk´an x-och ta tu´unel ta slumal teme jich ya sk´an te sotak ta lume.21.2.- Spisil winiketik pajalme ya stak´ x-och ta ajwalinelil ta slumal k´inal.21.3.- Te snopjibal yot´anik te jlumaltike ja´me tulan ich´bil ta k´op yu´un te niwak ajwaliletike sok ja´ ich´bil ta k´op ta k´alal ya xelon te ajwaliletik ta banti ya jkaltil sok te jvototik te beluk ajwalil ya jk´antik xnajk´a.Spisil winiketik tsobolik sok ta kuxlej yan winiketik, ja´ yu´un ay rerecho ya yich´kananteyel ta komon, ja´ te ajwaliletik yu´un jlumaltik sok yu´un yanetik lumetik ja´ yalojik te xu´ya k´antik o ya jtu´untestik te bit´il pasem sk´oplal sok te beluk aylan yu´un te jujun lom lumetike te baatik x-at´ejotik yu´un jich ya jtatik jtak´intika sok komon ya jchaptik te beluk ya jk´antik sok ya jpastik ta jkuxlejaltike.23.1.- Spisil winiketik ay rerecho x-at´e, xu´ya stsa beluk at´elil ya sk´an ya spas yu´un jich pajal ya x-at´ejikaa, ta swenta mayuk mach´a ma xilta at´elaa.23.2.- Spisil winiketik ay rerecho ya yich´ik tojel te me pajal nax te yat´elike.23.3.- Spisil te at´el winiketik ay me rerecho te pajal ya yich´ik stojolik, ja swenta lek ya xkuxin sok a te yalsnich´anike sok ya yich´ koltayel te me ay be amen la sta´ o ejch´ena ta yat´elike.23.4.- Spisil te at´el winiketik ay rerecho ya xachik Sintikatoik yu´un jich ya skoltesbaika.Spisil te at´el winiketik ay rerecho ya xkux yot´an, me ay jochol stiempo a spas beluk sk´an yot´an, ja´ me ya sk´an te ben tsamnax ora ya x-at´eje, sok te jayeb ya xkux yot´ane ya me yich´ tojel.25.1.- Spisil winiketik ay rerecho te lek ya xkuxinik ta k´inalil, ya me yil te yalsich´anike, teme ma stsak´ta chamel, ya me yak´bey swe´el, ya me smambe sk´u, ya me yak´bey sna´, ya me yak´ta poxtayel sok yantik xan beluk ya sk´anik. Ja´ nix te winiketike ay me srerecho xkux yot´anik ta yat´el teme tsajk´ ta chamele, ejchena, mamalub, o yantik xan chamel jtsakotike.25.2.- Ja´ te ants yik´oy yale sok teme ayin te tut alale, ay me rerecho ya yich´ ilel sok poxtayel. Spsil alaletik me ay stat o mayuk stat ya xbejk´a pajalme ay rerecho ya yich´ ilel ta komon.26.1.- Spisil te winiketik ay srerecho te ya yich´ bijtesel ta nopjune. Mayuk ta tojel te nopjune te k´alal xach´ibal ja´ yu´un tulan sk´oplal te ya jk´ichtik tenel ta persa. Te yantik sjawilal te jnopjuntike pajal ya jkich´tik ta jpisiltik. Ja´ nix jich te toyem snopjibal te june pisil ay rerechop x-ochotikaa.26.2.- Te bijtesel ta june ja´ swenta te ya jtatik ta nopel te bit´il k´ux ya jkaybatik ta jpisiltik, te bit´il ch´ich´bak´etotik sok te junuk nax ya jkak´batik sok te yantik lumetik, manchukme xkopojotik ta bats´ilk´op o manchukme yantik yos jch´unetik, ja´ in to ja me tulan sk´oplal tas swenta max xach´otik ta kera, jich ya sk´an te muk´ul lum te jchapo ja ayejetikto.26.3.- Te sme´ sok te stat te alaletik ay rerecho ya slebeyik te beluk jun ya sk´an snopik te snich´nab.27.1.- Spisil winiketik ay srerecho ya yak´sbaik ta wenta ta schapel te beluk ya xu´ o ya spastalanot te ta slumalike, xu´ smulanik te at´eletik meltsanbil le ta banti jach´emike, sok ya me sk´an skoltaysbaik ta slekubtesel te yat´elike.27.2.- Spisil winiketik ay srerecho skoltayik te beluk ay yu´unike sok te beluk xch´une sk´oplale, yu´un jich ya xtulane leka te spisil beluka te yat´elike.Spisil winiketik ay srerecho ya xachbeyik sunal ta spamlel k´inal ta banti ya yalik te meleluknix ya x-ichot ta muk´aa te srerechoik xchapoj te Tso´b´tomba Muk´ul Lumetik.29.1.- Spisil winiketik ay me tulan yat´elik te ta slumalike ya sk´an ya stsobsbaik lek, yu´un jich lek ya xkuxinikaa y snopik k´inala.29.2.- Te spasbelul yat´el te rerecho yak´obotik te Muk´ul June ja nix me jich ya yich´ kananteyel sok leyetik, ja´ swenta mame jk´axintaytik te ayejetik sok ja´ me yu´un jich lek ya jkilbatik ta jpisiltika ta banti lekil lumalil.29.3.- Te rerechoto sok te kolemotik ya jpastik te beluk sk´an kot´antike mame stak´ya jk´axintaytik te beluk ya sk´anik sok te beluk xchapojik te Muk´ul Tso´b´tomba Lumetik.Te Muk´ul Jun jachbil tey to´ ma sk´an yak´ noptiok te junax lum o tul nax winik ya yak´bey srerecho, o teme ya jtatik ta nopel te ya stubotik kaltk te rerecho yak´obotike, in te beluk la yich´ alel leyto ja´ yaloj te Muk´ul Chap K´opetik.Tsiy guits mbe tsiy chop lin 1948 xa rolmien kuan ndob lis rietiyets ntab xa nda kuan mbes par mien, xa yets kuan ndob. Va xa nak xmbool mbes par nkie yets xa nkab xa ngui kuan ndob. Xa yuʼnted nxab Kuana.Xa ndob kan lu ngak, xa yent ndob xa yuy kinó riet kuan ngui, ba ndob diti kino kuan nlas xa gak tib par mien guets;Xa ndob na nxab, na nlas kuan nachen xa mbes, ba mbekie par kuan xgab mien. Ta mbeʼs, kuan mien ndixi gak xa gui kuan nta juin, kuan kie guits nlas.Xa ndob kuan mbes gak bxen men xa yen kuan mbikie, xa mbol na ndixi par nkieʼ nguda mien.Xa ndob mbes kuan ngak ndixi nlás, xa kab ditimien.Xa ndob riet yets, xa mbes ndob kuerd kuan nak juin par mien, xa nak par diti ndob, kuan nlas mbyi o ngol;Xa mbeʼs kuan nkie cho kuan ndobna par xek, xa juin kino diti kuan ndob.Xa ndob yets naró kuan ndob kuan mbes kuan nkie nta kuan mbes yets yuy xa na nkie kap xa ndob par kuan mien nlas.Xa ndob kuan gak par diti xa kuanta rool par diti mien orti nkie kuan nlas.Ndob riet menmbesKuan mbes men yuy par ditiXa xgab mien x diti yets nkie ta xa mien rop lis xgab kuan gak xa nkie nted mienlut xa juin ndob diti yets tre yets kuan na ndob nxe xata gui yets kuan nak.Diti mien ndied xa yent kuan nkie xa nak rieti xa diba xa rola.Diti mien ndob kuan xgab kuan nlas xa mbes yets nxche, xa na ngui cho nak cho kuan ngus, cho guis ndob, cho kuan gak par ndixi cho mbol ntsi yets.Bay, na ngui cho kuan men nkie par ndixi mbol yets o cho yets na ndob nxche xa kuan gak men o cho kuan nkie yets, xa nak diba kua gak.Rieti mien ndob kuan nlas par ndob, par yenti kuan mbes na nki, na gak xa juien ndob.Yent men kuan nkie orti na nlas na juin nkie kuan nlas, cho kuan gak nda par ñulis ntou ba na juin kuana.Yenti men nkie mbikie yek, o lee mien xa ndied ren.Diti mien ndob kuan nlas, ba palad ndob xa ndob yet kuan nta kuan gak.Diti takuan ba mbes yes, ta kuan nta yes, rieti ndob kuan las xa yent kuan gui kap, kuan mbes kapa.Diti mien ndob par mbes cho mbol kuan nkie yes par yets nche kuan nxaba kua mbol gui cho mien nkie kap, ba mbes yes.Yenti kuan bxen luʼ par nta ñu lis ntou o cho kuan mbikiey pa lu ndai tidib yetsDiti mien kino kuan nlas, xa na diti mien lu xgab, lu mbes kuan nlas par riet men xa gak par kuan las, xa mbol kuan ndob yes ngak diba xa nkie kuan ntod par xgab xa mbrey kap kuan gaktsidiba.Diti mien kuan ngak kap ndob tidib par gux na mbkie, xa mbol xgab cho guali o nakti xa rool men gux kuan ndoba yes xa na bxen men.Yent kuan nta mbkie por kuan orti nkie na xgab ba na naró nak nagol.Yenti cuan nta gak kap par diti mien lis, yu men, xa na mbkie kuan mbes. Diti mien kino kuan gus xa ndob yes mbol gox.Diti men ndob orti ndab tidib yets.Diti men ndob kuan gak nlas par ndia o ndied tidib yets.Orti mbikie liger par bxen, diti men ndob kuan nak pa lad ndixi tidib yetsndaʼ.Crue na gak par gux cho kuan mbes yes cho nak kap kuan mbes riet yets.Diti men ndob kuan nlas gak yets.Yen men kuan nta nagak kuan nlas xa ndob orti nlas cho yets bxen.Riet mbyi, riet ngol xa ndob lin kino kuan nlas xa yent kuan na nta por cho nbod ro gat o kis, cho kuan ndob guits tidiba o cho byen kuan nak mza par diti lin o cho kuan na nlas ngol.Xa ndob nambi kuan xgab cho nak tidib mbyi rop mza.Mien lis nak kuan ney par riet men kuan ndob yets xa nkab diti yets rol.Riet men ndob kuan nlas orti bxen yuy chenlu.Yenti kuan na nta yuy chenlu.Riet men ndob kuan nlas gak, xa xgab xa guits kinó, krue na ndob par kuan guits nlas cho diba o cho rieti xa nted kuan gui.Riet men ndob kuan nlas par kie xa kuan xgab xa kuan mbes xa yent cuan gux kap, xa kuana lu nlas orti ndixi tidib yets o cho cuan nlaslu.Riet men ndob kuan las orti ndixi riet mien par kuan gak.Yenti kuan mbeslu ndai con rieti men kuan lu nalás.Riet men ndob kuan nlas par nkie kuan gak mbol yuʼnaró yets cho cuanmbes mien yets lu.Riet men kino kuan nlas orti tab ñu xa kuan mbes yets lu xa lu gak.Kuan gak yets nak ni mbol kuan ndob yuʼnaró, kuan gak mbes cho rietmien guatali kuan nak cho nlas guits o cho kuan nagui o cho kuan mien nlas.Riet men kuan ndob gui kuan o cho mbikie xa bxen naral xa kuan nta mien, kuan, nta diti yets o cho kuan nak timí, o cho kuan ngak lu.Diti men nkie tsin kuan nlas, tatsa nlas kuan gak xa ndob timi xa yent kuan nkib tsin.Diti men ndob kuan nlas, tatsa kuan gak xa guald timi ntai.Diti men kuan nkie tsin ndob kuan las xa gulad bxen timí kuan ntaʼmen xa men lis xiits ndob loʼ.Diti men ndob kuan las par nkieʼ rop tidib men xa juin bxen tsin.Diti men ndo orti nlas ntob, xa gui diti guits kuan ntod, kuan gat xa ntaʼ tímí par nxoula.Diti men ndob kuan las par gui xa ndob men lis xa yenti nayiits par ndob kuan guala, ndob cho lar ntob, cho yuʼ, cho kuan guu par nayiits o cho kuan nguda o cho orti ngak ngoox o cho tidib kuan lu nanxab.Ngol kuan ndob mbet, o cho mien bix ndob kuan las par men gui luʼ. Xa diti mien bix kuan kino xutl o cho kuan yenti xutl ndob kuan nlas xa cho mien gui kuan nxoula o cho kuan guuʼ.Diti men kino kuan nlas par ntaʼ tedla xa na ntaʼ timi orti bxen yey lin. Kuana bligad, xa par kie tidib nted lu nlas. Xa kuana naka diba.Kuan nted men nak kuan xgab men xa naró gak xa lu gui cho men bxen kuan chenlu gak xa lu naró xgab xa ndob nlas par tidib mien tidib yets xa nlas men kuan ndob tidib guits xa riet mien nlas.Riet xutl kinó kuan nted xgan o rsap chenla.Diti men ndob kuan las xa bxen kuan ndob yets lu xa gak kuan nak chelu xa bxen kuan nak xgab kuan kub kuan ndob yuy.Diti men ndob kuan nlas, kuan nak chenlu, kuan nta par xgab o cho kuan mbes, kuan kaní kuan chenlu.Diti men ndob kuan nlas par ntiob xa na mbikie men ta nak diba xa ta nak rieti, ba mbes yes crue xa kab dite mien.Diti men ndob kuan gak xa ndob juin yek par diti mien yets xa ba nkie kuan gak kuan las.Taxa ndo kuan ngak kuan nlas, xa diti men tab kuan mbes diti mien xa gualad nak diti kuana nak juin xa yets lu gui xa nta kuan lu nlas.Bay crue kuan lu gak, kuan lu nlas na nak par lu ntou xa mbes mbol kuan ndob yuʼ naro kuan nak diti yuy.Crue na nak par men kap gus xa na juina ta mbes yes kiti yets ta nak par diba o cho par diti, na gak kap ta mbes yes nche.G.A. res. 217A (III), U.N. Doc A/810 at 71 (1948)Ka árum yïëëyii kinni wøri bëëdi dhanhø á dhanhø pere tek, ki kinni gïn-a cwøl á dhanhø pär bëne, o di dwaddø kinni bëëd ji bënn ki kömi piny ki mër, ge gøgg-a dyër, e bong ngan geny,Kà bëëd wøyi dhanhø nyii känø ki bëëdø me raj, ki liny geki rënyi rumi dhanhø, ka bëën-a di bëëd ji ge køm-a dyër e bong ngan mään kwøbi kej dhøge, o yïëye bëëde á cwagge kete, e dhanhø pa böggi rumø yïëyø kinni bene bëën-a tyer yi ji bënn,Kà bëëde á gïn pere tek kinni keløg dhanhø odhalø yi räji bëëdø, nyii rumø kinni óyiel-a yi ngänyi wäye kipe kà guud wange, ngan ni menani di ceg ka korrø yi cigg,Kà bëëde á gïn pere teg kinni bëëd pödhhi kömi piny bënn ki mër, e ri gen ngänyi yi gen,Kà árum yïëëyii yi Buri Pödhhi Kömi Piny, ka cïb yi gen á Cigg kinni dhanhø bëne pär, o ko mään gïndøj men-a dwdde, má ji ceg bëëdrø ga ji bënn ceth, o ge pär bënn ying ga cwøw walà männ, ge di dwaddø kinni køny gen ki tyenyi bëëdi gen, o ge dönyi gen ge bënn,Kà árum yïëëyii yi Pödhh-a Yij Buri Kömi Piny, ka ge okööbø kinni ge ógöögø kiper tyëgi møg-a áyïëy yi gen ki gwøgø, kyeel ki Buri Pödhhi Kömi Piny, a løg kønyi dhanhø bëne ki wøri ree, ki korri ji bënn,Kà örum yodii yii ji kinni gïg-a dwaddi yi dhanhø bëne päär ki kinni bëëd dhanhø wïje, bene gen a per gen teg kiper dhanhø bëne,Anan, ki bang møgani bënn,Buri Kömi Piny BëneCeg-a cïb ki Gïg-a Dwaddi Kiper Dhanhø bëne ki Kömi Läbø; møgani cïb ga møg mïdhi yi ji bënn ki pödhh bënn; ge ködd-a kömi dhanhø geki tyëng-a bëëd gen ki kej ákyel, bëëd gen ceth ge mïdh-a Møg-a Ácïb ki wädhi gen, ka gïgani pwönyi teedø, kiep kinni o ji dïd gen ki wøri ri gen, o gïgdwaddi møg-a ácïb kipe bëëdi ji ki wädhi gen ge pa böggi mïdhi ki wuödø kì yij pödhø kete ki kelli pödhhi kömi piny, kipe mïdhi døøji burø kì kömi piny bëne, e ji ri gen gänyi yi gen, o ge wør-a ri gen kì yedhi Pödhh-a Yij Buri Kömi Piny, kì kelli tyëng-a bëëdø ki yedhi pinyi pödhhani ge mïdh-a cigg.Dhanhø bëne ba anywølø e path ki bäng, ge pär ki yij bëëdø geki dyërø. gïn-a dwaddi kiper gen yï gen da rumi ki bëëdø mø göög gen ki pyëw akyel ga nyimëgg.Dhanhø bëne yïe da cwagge kipe gïn-a dwadde kí bongi bängø men-a ácïb ki yij buri jur bënn, e bong geny, kiri jur wala kïdø wala ki bëëdø á dhajø wala jalø, wala kwøbbi pödhø wala keløg e da rum mø bëën pödhi wun wala tha gøl wun wala jammi wala nywølø ki bëëdø.Dhanhø bëne dwadd-a nënnì kì kömi läbø, ki bongi bängø ki kori dëële.Ko di dhanhø me mïdhi wala ngew a bäng Ngyew ki bängg ba akerø ki yëdh-a nyi gøgii bënn.Dhanhø ko pwöd wala dwany, wala ko göggi ki gïn-a pa nyi göggi dhanhø wala møg-a raj wala ko göggi ki abaarø.Dhanhø bëne di dwaddø kinni wør á dhanhø ceth ki bøli cigg.Dhanhø bëne pär ki bøli cigg, o ge dwadd-a bëëdø e bong geny, o bëëd ji bënn ge okorrø yi cigg.Dhanhø bëne ócuggø kedhi buri pödhø keløg e ogöggø ki raj ki kömi gëë men-a mëggii yi cigg.Bong dhanhø me mag wala mään wala kyeew kej megø.Dhanhø bëne bëëde e par ki ji bënn ki bøli burø. Ka gønye lidh kì burø me yije bong geny kì ruj.Dhanhø men köme di cay bëëd a acwag kinni yïe bär gïti na keny-a ocayii, e cáyani køøl-a kömi cigg.Bong dhanhø men cuggi cayø kipe gïn-a gwøg yi en wala men-a nuti gwøgø yì en gïtì keny-a o yodì kìnnì cigg mø pödhø wala mø kömi läbø gï pyeem en ki bøli keny-a ocwöb kwøbani. Thyew, ko cay kí cáy mø lod møg-a caayii kì bøli keny-a acwøb rajjani.Ko di dhanhø me göggi ki raj kì yij bëëde wala gøle wala keny-a bëëde. wala köme ko kööb ki kwøb mø rënyi nyinge. Dhanhø bëne di dwaddø kinni kor yi cigg.Dhanhø bëne ba ayïëy kinni wele. wlala bëëde ki yij keew pödhø bëne.Dhanhø bëne ba ayïëy ki dägi pödhø megø. Ócuggø dhwödhø ki pödhi gen, o ócuggø ki dwöögø yije.Dhanhø bëne ba ayïëy ki yömi pödhø megø keløg wange oguudø ki pödhi gen.Dyër menani ko mään dhanhø keløg e da guudi nying, kí mød kipe kwøbbi jyägø. wala kipe mø bään ki møg-a ácïb yi Buri Kömi Piny.Dhanhø bëne yïe da dyër me käbbe kí jïnsïa mi pödhø me path ki pödhi gen.Bong dhanhø me cuggi määnø ki jïnsia mee ki mi podhø megø.Dhajø geki jalø møg-a wädhi runni nywöm yï gen da dyërø me nywøm gen ri gen, o ge göög gen ki kal e bong gïn jog gen kiri kwøbbi Jwøk wala købbi jur, nimi ka nywøm gen ri gen, yï gen da dyër kiri nywöm geki täng.Nywöm dwada cuggø ki kaam dhajø geki jalø e bong cïïr.Kal áwöni pere teeg ceth ki buri ji, o kor ceth yi burani kì pödhø.Dhanhø bëne ceg bëëdø á ayïëy kí mïdhø ki jammi, ying gï mïdhe ga møge ket wala møge geki ji møøgø.Jammi dhanhø ko wöl ki kabø.Dhanhø bëne yïe da dyërø me rume, ki bëëdø ki kwøbbi Jwøk. O dyërø menani thödha gøn ki teegø me wile kwøbbi Jwøge wala yiëye kete wala geki ji møgø.Dhanhø bëne yïe da dyërø mi kwøb ki nyudhø ki gïn-ao røm yi en, dyërø menani wëga en yëyø ki rumi ji møgø e bong cïr, ócuggø tïngø ki wödd ki yï ji räädi ki wäjj e bong ngan määnii.Dhanhø bëne yïe da dyërø me rëbe ki bur møggø ki akudd-a yedhi gïn yïdde mër.Bong dhanhø me cir kipe o rëbe ki akud megø.Dhanhø bëne yïe da dyërø me gööge kì yij mïri mi pödhø, keløg e gsøg ki kenyani yood en ka cwagge wala kwa ny-a yi ji møøgø.Dhanhø bëne yïe da dyër me nimi ngan-a kyeelø o gööge ki käjji gwögg kì yij pödhø.Yïëyø mi ji en a re kääl yi teegi mïri, ø yiëyani kääl-a bang leeng men-a nyi leeng ji o cugi bëëdø a leeng tïngi cing wala men-a nyi gwed.Bëëdi dhanhø á ákyel kì kelli tyëng pödhø wang-a kinni, burani ki bang gsøg pödhø ki nywäg kömi läbø geki møg-a nywag, ki tyëny pödhø ki jamm-a nyi nywøl en ki møg-a käni ki ngyëny, ki bëëdø kì kej akyel, ki øddi gwedd møg-a bong kär, ki teegi peri dhanhø ki kunø e bong bäängø kipe dhanhø.Dhanhø bëne yïe da dyër o gööge; ki gwøng-a dwaddi yi en, ka pödhø kore o bëëdø e bong ngan jad ki gwøg.Nyi cuddi dhanhø kì köögi men-a kyëëw ki gwøng-a gwøge e bong geny.Dhanhø bëne men-a göögø yïe da dyërø me cudii ki köögi men rømi kipere kí gøle.Dhanhø bëne yïe da dyërø me køøgii keny-a órum gwøge á (makäpï) me köme pädhi yi en geki gøle, o köme ócuggø ki kïdhø kipe kinni wange ko cyäni keny-a ódøøg cinge ree.Dhanhø bëne yïe da dyërø kipe cyäng ywömø ka cuddi ceth keløg e ogöögø ki cyääng ywömø.Dhanhø bëne yïe da dyërø ki yij bëëdø, kipe kori dëële, ki cwage, ki gøle, gïgcaam, ki ogødh, ki ød, kori rämi dël ki jam døj kipe bëëdø, thyew ki dyër me korii ke bong yïe gwøg, rämi dël nyødhi dël, ki kïjø, ki döng.Mëgg ki othønhø yï gen da dyër mi kori gen ki kønyi gen, othønhø bënn dwata korø, møg-a nywøl kiri yuu nywöm wala møg-a nywø1 ki yëdhh møøgø.Dhanhø bëne yïe da dyërø mi dïdø ki gwed ka cugge. Gwed dwatá bëëd e bang gïn col. Ka dwate bëëd a cïr kipe cukø, yiëy nyi gwed wala nyi gwed ki ød gwed men-a ying mal dwatá käl bang pödhø me.Dïdø dwata bëëdø á men tïng bëëdi dhanhø o wøre dyërø ki bongi bängø kipe lïngi dhøg, ki dwög laaw piny ki kelli teedø ki kelli jur møg-a gënyø, ki tyëng kwøbbi Jwøk møg- a bän, møgani køny-a tyëng buri kömi läbø ki kori mër.Wëgg yï gen da dyër kipe yeny yöö men-a dïd yi nywølli gen.Dhanhø bëne yïe da dyërø me nywäge kiri kwöng bëëdi ji ki kunyø kipe dïdø.Dhanhø bëne yïe da dyër kipe kori köngi ki jamm-a nywø1 yi dïdø.Bëëd dhanhø e okorø yi cigg møg; gen a cigg-a ácïb ga møg ri gen bëëd yi pödhø kí bëëndøj geki pödhh-a kyeelø e da korri gïg-a dwaddi kipe døøji burø, ki täbbø, ni ka ácïb gen ceth ga møg mïdhi.Dhanhø bëne yïe da mwøg me dwati gwøgø yi en ki buri ji.Kiri gwøøg dyër ki bongi bääng, dhanhø bëne dwata bëëd nimi ka dwatii yi cigg, kipe kori yiëyø ki wøri dyër kí bongi bäängø mi ji møøgø.Dyër møgani kí bongi bäängø, mïdhi gen ceth kí yuu-a dwaddi yi Buri Pödhhi Kömi Piny.Ki yij nyudhø men, bong gïn cuggi løgø me nëngi pödhø wala ji wala dhanhø ki teegø me gööge kipe rënyi gïg-a ácïb møg ki bongi bäängø mø bään ki møg-a ácïb ki yij wänyø men; a 1øg Møg-a Acïb yi Buri Pödhhi Kömi Piny.Mbuli mbokunga kulemeka muntu oonse ncizyalilwa ca lwaanguluko lwa mikwasyi yoonse kuba matalikilo akuliiba, kukwabililwa amulawo alimwi aluumuno munyika:Kakuli kutalemeka alimwi akutyola milawo ya lwaanguluko lwa muntu kuleta micito yabujayi mibyaabi kulanyemya akutakkazyika kabotu bantu alimwi kwazungaanya nyika kuti ijane nzila yakwaangulula bantu kuti kabaliiba kukanana zyobayanda alimwi akutobela zyobasyoma alimwi akwaanguluka kwakutayoowa kwakaambilizyigwa kuba nenzila mpati veelede kuyumya muntu.Kakuli ncintu cipati, kuti muntu tasungilizyi kulomba lugwasyo kuba nenzila ilikke yamamanino, ulakonzya kucita zyintu zyimbi zyibyaabi zyakulikwabilila kudyaamininwa, kuti buumi bwa muntu weelede kukwabililwa amulawo.Kakuli ncintu cipati kusumpula lumvwano akati kamasi, kakuli bantu bamasi aali mu mbunga ya United Nations mu milawo ya malembo amumbunga eeyi akasyomenzya lusyomo mu milawo ya lwaanguluko lwa muntu, kubulemu alimwi abuvubi bwamuntu alimwi alwanguluko lweelene ku basankwa abakaintu alimwi akuba amakanze akusumpula bukkale bwabuumi bwabo mukuliiba kunji.Kakuli masi aali ma memba ambunga eeyi akasyomezya kuya kuzwidilila, mukubelekela antoomwe ambunga ya United Nationes, kusumpula akucita kulemeka mulawo wa lwaanguluko lwa muntu alimwi akulekela bantu kuliiba, kakuli kumvwa kwa lwaanguluko oolu alimwi akuliiba nkupati mukubona kuti kusyomezya ooku kwabeleka.Lino aboobo, Muswaangano Mupati (Generl Assembly) waambili zya zyeezyi: Eeci cizumino ca kwaambilizya lwaanguluko lwa muntu kuba nenzila ngubauba yabantu boonse alimwi amasi oonse kujana, kumasimpilo kuti muntu oonse alimwi azyibeela zya buleya, kuyeeya cisyomezyo eeci lyoonse mu myoyo, ciya kusola mbocikonzya kuyiisya alimwi akusumpula kulemeka lwaanguluko alimwi akuliiba alimwi kwiinda munzila isumpukide, masi alimwi akubantu bamumasi aali mubweendelezi bwa bantu bambi.CIZUMINANO CA MULAWO UJATIKIZYA MASI OONSE CAKULESYA BUTUNDULUZI BWA MUNTUBantu boonse balazyalwa kabaangulukide alimwi kabeelene alimwi akwaanguluka kucita zyobayanda. Balazyalwa amaanu akuyeeya, aakusala alimwi beelede kulanga bambi mbuli banabokwabo.Mukuya ambele, kunyina kusalaula kweelede kucitwa akaambo katwaambo twacisi, bweendelezi bwa milawo antela bulemekwa cisi nkwazwa muntu, cibe cisi cakalilela kale, citaninga kulilela nokuba kuba amweele wakutaindilizya.Muntu oonse ulaangulukide ku zyintu zyoonse zyili mucizuminano, kakunyina kusalaula mbuli kwakusiyana cikanda, musyobo, buzyale, cikombelo, makani a twaambo twacisi antela kwiimpana kwakuyeeya, busicisi antela bukkale, buvubi, nkokazyalilwa antela kwiimpana kumbi.Muntu oonse ulaangulukide kubukkale bwabuumi, lwaanguluko alimwi akukwabililwa.Kunyina weelede kuba muzike antela cibelesyo, buzike alimwi amakwebo aabuzike zyeelede kukasyigwa munzila zyoonse.Kunyina weelede kupezyegwa, kutalanganyizyigwa mbuli muntu antela kubelesyegwa mbuli cibbalo antela kupegwa cisubulo.Muntu oonse ulaangulukide kulemekwa koonse nkwabede kuba muntu kubusyu bwa mulawo.Bantu boonse baleelene kubusyu bwa mulawo alimwi balizumizyidwe kakunyina kusalaula kubukwabilizi bwa mulawo bweelene. Boonse balaangulukide kukwabililwa kweelene kumicito yakusalaula mukutyola cizuminano eeci alimwi akumicito ya kubisya zyintu zyikonzya kuleta kusalaula.Muntu oonse ulaangulukide kwiimininwa ambunga ya bantu basalwa mucisi kubona kaambo kakwe nkasinkilwa kulwaanguluko lwakucita ncayanda ncazumizyilwe amulawo.Kunyina muntu weelede kwaangwa, kuyobolwa muntolongo kakunyina mulandu antela kutija kuya kukkala kucisi cimbi.Muntu oonse ulaangulukide kakunyina kwaandana kubetekwa ambunga yasalwa inyina nkoilikumbtizya alimi isitikene kulanga kukwabililwa ku lwaanguluko ndwajisi alimwi ayimwi milandu njakonzya kupegwa.Oonse wapegwa mulandu ulaangulukide kwiitwa kuti ucisalalakusikila akaianwe amulandu mu nkuta mbuli bwaamba mulawo libetekwa alimwi ulizumizyilwe kujmana bamwiimiminina libetekwa mulandu wakwe.Kunyina ukonzya kujanwa mulandu kuti kakuli cintu comwe cicaala citakonzyi kupa kuti ube mulandu, kwiinda mu milawo ya cisi antela ijatikizya masi oonse, ciindi mulandu ooyu niwakacitika. Lyalo kunyina cisubulo cipati ceelede kupegwa kunze aacisubulo ceendelana amulawo ciindi mulandu niwakacitwa.Kunyina muntu weelede kunyonganyizyigwa kutayelede kuzyintu zyakwe, mukwasyi, munzi antela magwalo, antela kumutalika akaambo kabulemu bwakwe. Oonse ulaangulukide kukwabililwa amulawo kukunyonganyizyigwa antela kutalikwa ooku.Oonse muntu ulaangulukide kweenda mbwayanda alimwi akukkala kufumbwa mucisi.Oonse muntu ulaangulukide kuzwa kufumbwa mucisi, kusanganizya acisi cokwabo, alimwi akupiluka kucisi cokwabo.Oonse muntu ulaangulukide kulomba kukkala akuliiba mucisi cimbi mwaatijila kuyuba kwaangwa antela kupezyegwa musi mwazwa.Kukwabililwa kulwaanguluko oolu kulakozya kutyolwa kubantu batija kubetekwa milandu isalala kabotu itali mbuli ya makani atwaambo twacisi antela itayendelani anzila alimwi amilawo ya mbunga ya manyika oonse (United Nations).Oonse muntu ulaangulukide kuba munacisi wacisi ncayanda kukkala.Kunyina uyedele kukasyigwa kucinca busicisi antela kukasyigwa kutacinca.Basankwa abakaintu bakakomena, kakunyina kubakasya akaambo kacikanda cabo, cisi ncobazwa antela cikombelo, balangulukide kukwata kufumbwa ngobayanda alimwi akubamba mukwasyi. Balangulukide kuba alwaanguluko lweelene lwa bakwetene ciindi nobacikwetene alimwi anobalekana.Kukwatana kuya kulembezyegwa abaabo basikuyandana bobile kakunyina kuyoowa.Mukwasyi ncilenga cabuleya kukkala antoomwe alimwi mukwasyi weelede kukwabililwa ku buleya alimwi akucisi.Oonse muntu ulaangulukide kuba alubono alikke antela kubeleka aatomwe abamwi.Kunyina weelede kunyonganizyigwa antela kunyangwa lubono lwakwe.Muntu oonse ulaangulukide kuliyeeyela, kulisalila cikombelo ncayanda; lwaanguluko oolu lulajatikizya alusyomo ndwajisi alikke antela mu mbunga ya bana maleya nokuba kuliiba alikke, kutobela buyiisya cikombelo antela walo kuyyiisya, alimwi akukomba.Muntu oonse ulaangulukide kwaamba zyili kumoyo; kwaanguluka ooku kulajatikizya akubuzya, kulaigwa alimwi akupa mizeezo kwiinda mumapepa antela mulisikapepele kakunyina munyinza.Muntu oonse ulaangulukide kuba mukabunga antela kubungana kwaluumuno.Kunyina weelede kusungilizyigwa kuba mukabunga nkatayandi.Muntu oonse ulaangulukide kutola lubazu mubweendelezi bwa mfulumende mucisi cokwabo antela kwiinda kumuntu usalwa biya abana maleya antela lwakwe mukamwini.Muntu oonse ulaangulukide kupegwa lugwasyo lweelene alugwasyigwa bana maleya mucisi.Kuyanda kwabantu kweelede kuba ciiminizyo ca mfulumende; kuyanda ooku kweelede kutondezyegwa kwainda ciindi alimwi akusala kwamasimpe kweelede kucitwa abana maleya bamucisi bazumizyigwa amulawo kusala alimwi akuzumizyigwa kusala ngwayanda kakunyina kunyonganyizyigwa.Muntu oonse, muna maleya, ulaangulukide kuyobwedwa mali ngakoswedwa ku mali ngavwola ku nkampani yakabambwa mucisi antela kwiinda mukumvwana acisi cimbi kweelene amulawo wacisi. Alimwi ulaangulukide kulyeezyela buvubi, kuba abukkale alimwi akucita zyilengwa zyacisi zyitakonzyi kumusala akaambo ka ciimo cakwe alimwi alwaanguluko lwa kusumpula bukkale bwakwe.Muntu oonse ulaangulukide kujana mulimo, kulisalila mulimo ngwayanda, kububotu bujanwa amulimo ooyo alimwi akukwabililwa kupenzi lyakubula milimo.Oonse, kakunyina kusalaula, ulakwabililwa kuvwozyegwa mali ayelene amulimo ngwabeleka.Oonse ubeleka ulaangulukide kupegwa mali abikkilwa atala antela bbonasi alimwi akukwabililwa buumi bwakwe alimwi abwamukwasyi wakwe azyintu zyimbi zyeelede kukwabililwa.Muntu oonse ulaangulukide kunjila antela kutalika mbunga ilwanina akukwabilila babelesi.Muntu oonse ulaangulukide kupumuna akulyookezya kubeleka, kusanganizya kupegwa mawoolo ayelede ciindi cakubeleka alimwi akubbadelwa mali waunka kukupumuna kwa mazuba manji.Muntu oonse ulaangulukide ku buumi abukkale bubotu antoomwe amukwasyi wakwe, mbuli kuli cakulya, zyakusama, ng'anda yakukkala alimwi amicelo yakusilikwa azyintu zyimbi ziyandika kumuntu, alimwi akukwabililwa buumi bwakwe wani kubeleka, kukwabililwa kumalwazi, bulema, kufwidwa, kucembaala alimwi azyimbi zyikonzya kusinkila muntu kubuumi zyatakonzyi kucita akaambo kakubula nzila yakuzyicita.Bamatumbu alimwi abana balaangulukide kulugwasyo luyandika. Bana boonse, abe wamung'anda antela wamusyokwe, beelede kulangwa kabotu alimwi akukwabililwa kweelene.Muntu oonse ulaangulukide kuyiya, lwiiyo lweelede kupegwa biyo kakunyina kubbadela, kapati muma giledi akutalisya masyoonto alimwi aakati-kati. Kunjila cikolo kumagiledi akutalisya weelede kuba mulawo natayandi nayanda mwana. Lwiiyo lwa milimo ya maanza alimwi aiyandika kuba haanzyibwene wa mulimo umwi lweelede kuti lyoonse kaluliko alimwi lwiiyo lwa mabbuku mapati alwalo lweelede kupegwa kuli baabo bajisi maanu.Lwiiyo lweelede kuba lwakusumpula bukkale bwa muntu alimwi akuyumya lwaanguluko alimwi akusala ciyanda muntu. Lupa bantu kumvwisisya, kuba sicamba alimwi akusumpula lumvwanoakati kamasi, kakunyina kusalaula cikanda, cikombelo alimwi akuyumya milimo ya mbunga ya masi oonse munyika ya United Nations kutontozya luumuno munyika.Bazyali balaangulukile kusala lwiiyo ndobayanda antela ndobayeeyela kuba lubotu kubana babo.Oonse muntu ulaangulukide kakunyina kukasyigwa kutola lubazu mubuumi bukkala bana maleya, kuyiya zyilenwa zyacisi alimwi akwaabana busongo.Oonse muntu ulaangulukide kukwabililwa ku zyintu zyayanda mbuli zya kulyaanzila, nyimbo azyisobano zyalilembela mukamwini.Oonse muntu ulizumizyilwe Kuba mumakamu alimwi amunkamu zyijatikizya masi manji oomo mujanwa lwaanguluko lwakazuminanwa akwaambilizyigwa amilawo ya mbunga eeyi.Muntu oonse ujisi mulimo kubuleya ooko nkwaangulukide kuliiba akusumpula buntu bwakwe.Mukubelesya lwaanguluko anguzu zyapedwe, muntu oonse ulaangulukide kulikkalila kwakutaindilizya ku lwaanguluko ndwapedwe amulawo kutegwa awalo kalemeka lwaanguluko lwa bantu bambi alimwi abulemu buyandika kumuntu alimwi akuliiba kwa bana maleya.Lwaanguluko alimwi akuliiba takweelede kwiindilizyigwa ku mizeezo yakabambwa ambunga ya masi oonse aamunyika ya United Nations.Kunyina cili mucizuminano eeci ceelede kwendelezyegwa amasi aambi, mbunga ya bantu antela muntu biyo, kuba anguzu zyakucita zyilengwa zyimbi zyikonzya kutyola milawo ya lwaanguluko lupedwe ku bantu lwapandulwa kale.Cunsidarendu ch’ellu ci voli à ricunnoscia a dignità propria di tutti i membri di a famiglia umana è i so diritti pari ed inalienabili par ch’elli sianu fundati a libertà, a ghjustizia è a paci ind’u mondu,Cunsidarendu chì, ùn cunniscendu o sprizzendu i diritti di l’omu, si hè ghjuntu à atti barbari chì a cuscenza umana ni hè rivultata, è ch’ella hè stata chjamata a spiranza più alta di l’omu quilla di fà nascia un mondu duva elli saranu libari l’omi di parlà è di creda, libarati da u tarrori è da e miseria,Cunsidarendu ch’ella hè una primura maiò ch’elli sianu prutetti i diritti di l’omu da un guvernu di dirittu, da ch’ellu ùn sia custrettu l’omu, ghjuntu à i punti stremi, à rivultà si contru à a tirannia è l’upprissioni,Cunsidarendu ch’ella hè una primura maiò di fà ch’elli si sviloppinu i leii amichevuli trà i nazioni,Cunsidarendu ch’elli anu dittu in lu so Statutu i populi di i Nazioni Uniti ch’elli credinu in li diritti fundamintali di l’omu, in la dignità è u valori di a parsona umana, in la parità di i diritti di l’omi è di i donni, è ch’elli anu dittu d’essa dicisi à sviluppà u prugressu suciali è à fà nascia un modu di campà più bonu ind’una libertà più maiò,Cunsidarendu ch’elli anu prumissu i Stati Membri di fà, cù l’aiutu di l’Urganisazioni di i Nazioni Uniti, ch’elli sianu rispittati da veru in lu mondu sanu i diritti di l’omu è i libertà fundamintali,Cunsidarendu chì par rializà isssa prumessa, hè di primura d’avè una idea cumuna d’issi diritti è libertà,Sta Dichjarazioni Univirsali di i Diritti di l’Omucum’è fini cumunu da ricircà da tutti i populi è tutti i nazioni, par ch’elli provinu tutti l’individui è tutti l’urganisazioni di a sucità, cù u insignamentu è l’educazioni, à sviluppà u rispettu d’issi diritti, è, pigliendu à pocu à pocu i misuri naziunali è internaziunali, à impona ni ignalocu a ricunniscenza è a prattica vera, sia ind’è i populi di i Stati membri stesi, sia ind’è quilli di i tarritorii ad elli cunfidati.Nascinu tutti l’omi libari è pari di dignità è di diritti. Pussedinu a raghjoni è a cuscenza è li tocca ad agiscia trà elli di modu fraternu.Di tutti i diritti è i libertà scritti in issa dichjarazioni, si ni pò ghjuvà ugnunu, senza sfarenza varuna di razza, di culori, di sessu, di lingua, di rilighjoni, d’upinioni, pulitica o altra ch’ella sia, d’urighjini naziunali o suciali, di ricchezza, di nascita o di qualunqua altra situazioni.Mancu si farà nisuna sfarenza partendu da u statutu puliticu, ghjuridicu o internaziunali di u paesi o u tarritoriu duva ella campa a parsona, ch’ellu sia indipindenti issu paesi o tarritoriu, o puri cunfidatu ad una antra nazioni, privu d’autunumia o cù un puteri limitatu in calchì modu.Hà dirittu ogni persona à a vita, à a libertà è à a sicurezza.In la schiavitù o in la sirvitù ùn sarà tinutu nimu; sò pruibiti a schiavitù è u cumerciu di i schiavi in qualunqua forma.Un’ sarà turmintatu nimu, nè sottumissu à castichi o azzioni crudeli, inumani o vili.A so parsunalità ghjuridica, ugnunu hà dirittu à fà la ricunnoscia ignalocu.Pà a leggi tutti sò pari, è tutti anu dirittu à essa prutetti da ella senza sfarenza varuna. Anu dirittu tutti à una prutizzioni para contru à qualunqua discriminazioni chì ùn rispittaria issa dichjarazioni è contru à qualunqua chjama à fà una discriminazioni simula.Hà dirittu ogni parsona à chjamà ni di modu effettivu à i tribunali naziunali cumpitenti contru à l’atti chì ùn rispittarianu i diritti fundamintali ch’elli li ricunnoscinu a custituzioni o a leggi.Un’ pò essa nimu arristatu, incarciaratu o esiliatu di modu tirannicu.Hà dirittu ogni parsona, di modu paru, ch’ella sia intesa a so causa di modu ghjustu è publicu da un tribunali indipindenti ed imparziali, chì dicidarà, sia di i so diritti è oblighi, sia di a rialità di l’accusa pinali fatta contru ad ella.Ogni parsona incausata par un dilittu si cunsidareghja ch’ella hè nucenti fin ch’ella ùn hè stata purtata a prova ch’ella hè culpevuli, sicondu a leggi è ind’un prucessu publicu, duva ella avarà avutu tutti i guaranzii chì ci voli par difenda si.Un’ sara cundannatu nimu par azzioni o umissioni chì, quand’elli si sò fatti, ùn eranu un dilittu sicondu u dirittu naziunali o internaziunali. Un’ si darà mancu un casticu più maiò cà quillu chì era privistu quandu ellu hè statu fattu un dilittu.Un’ si pudarà intarvena di modu tirannicu in la vita parsunali di nimu, nè in la so famiglia, nè in casa soia, nè in li so lettari, nè contru à u so unori o a so nomina. Hà dirittu ogni parsona à essa prutetta da a leggi contru à intarvinzioni o colpi simuli.Pò ogni parsona viaghjà di modu libaru è sceglia duva ella voli campà indrentu à unu Statu.Pò ogni parsona lascià ogni paesi, puru u soiu, è vultà in lu so paesi.S’ella hè parsiguitata, ogni parsona hà u dirittu di dumandà l’asigliu è di riceva lu in l’altri paesi.Un’ si pò dumandà issu dirittu s’ella hè ricircata par via di un dilittu di dirittu cumunu, o di una azzioni chì andaria contru à i fini è i principii di i Nazioni Uniti.Ugnunu hà dirittu à una naziunalità.Di a so naziunalità ùn ni pò essa privu nimu, nè mancu di u dirittu di cambià ni.A’ parta si da l’età d’avè i figlioli, anu u dirittu l’omu è a donna, senza varuna limitazioni par ciò chì tocca à a razza, a naziunalità o a rilighjoni, di marità si è di custituì una famiglia. Sò pari i so diritti in lu matrimoniu, fin ch’ellu dura è s’ellu si scioglii.Un’ pò essa dicisu u matrimoniu cà cù l’accunsentu libaru è pienu di i sposi.A famiglia hè l’elementu naturali è fundamintali di a sucità è à a sucità è à u Statu li tocca à pruteghja la.Hà dirittu à a prupiità ogni parsona, da sola o in cumunità.Di a so prupiità ùn ni pò essa privu nimu di modu tirannicu.Hà dirittu ogni parsona à a libertà di pinsamentu, di cuscenza è di rilighjoni; vali à dì ch’ella hè libara di cambià a so rilighjoni o i so idei, sola o in cumunità, di modu sia publicu sia privatu, cù u insignamentu, i prattichi, u cultu o i riti.Hà dirittu ogni individuu à a libertà d’upinioni è di sprissioni; vali à dì ch’ellu ùn devi essa turmintatu pà i so upinioni è ch’ellu pò circà, riceva è sparghja, senza primura di i fruntieri, i infurmazioni è l’idei cù tutti i modi di sprissioni.Ogni parsona hà dirittu à a libertà di riunioni è d’associu pacificu.Un associu nimu pò essa custrettu à divintà ni membru.Hà dirittu ogni parsona à participà à a dirizzioni di l’affari publichi di u so paesi, sia da par ella, sia cù i so riprisintanti scelti di modu libaru.Hà dirittu ogni parsona à ghjugna, in cundizioni pari cù l’altri à i funzioni publichi di u so paesi.Da a vulintà di u populu nasci l’auturità di i puteri publichi; issa vulintà ci voli ch’ella si sprimi in alizzioni unesti chì si devinu fà à tempi pricisi, chì tutti ci devinu vutà di modu paru, cù u votu sicretu o di qualunqua altru modu simuli chì assicuressi a libertà di u votu.Hà dirittu à a sicurità suciali ogni parsona, cum’è membru di a sucità; hè ghjusta ch’ella possi rializà i so diritti ecunomichi, suciali è culturali nicissarii à a so dignità è à u sviloppu libaru di a so parsunalità, cù u sforzu naziunali è a cuuparazioni internaziunali, sicondu l’urganisazioni è i mezi d’ogni paesi.Hà dirittu ogni parsona à u so travagliu, à sceglia lu di modu libaru, à fà lu in cundizioni ghjusti è curretti, è à essa prutetta contru à a disuccupazioni.Anu dirittu tutti, senza sfarenza varuna, à listessa paca par listessu travagliu.A’ chì travaglia li ci voli un pacamentu ghjustu è currettu da ch’ellu possi campà cù a so famiglia cum’ellu si devi pà a dignità cumuna, cù l’aiutu, s’ellu l’accorri, d’ogni mezu di prutizzioni suciali.Hà dirittu ogni parsona à custituì cù l’altri i sindicati, à scriva si ind’i sindicati par difenda i so intaressi.Hà dirittu ogni parsona à u riposu è à u tempu libaru, vali à dì ch’ellu ùn devi essa troppu u so tempu di travagliu, è ch’ella devi avè i vacanzi à tempi fissi.Hà dirittu ogni parsona à un livellu di vita chì bastessi par prucurà ad ellu stessu è à a so famiglia a saluta è u benistà, pà u più pà u mangnà, a vistitura, l’alloghju, i curi midicali è i sirvizii suciali nicissarii; hà dirittu à a sicurità s’ella ùn hà travagliu, s’ella hè malata, inferma, veduva o anziana o in l’altri casi ch’ella pò perda i so mezi di campà par raghjoni ch’ella ùn ci hè par nulla.A’i mammi è à i zitelli li ci voli un aiutu è una assistenza particulari. I zitelli, nati in lu matrimoniu o for di matrimoniu, ricevinu listessa prutizzioni suciali.Ogni parsona hà dirittu à l’educazioni. Devi essa di gratisi l’educazioni, almenu par ciò chì tocca à un insignamentu elementari è fundamintali. U insignamentu elementari hè ublicatu. U insignamentu tecnicu è prufissiunali ci voli à giniralizà lu; à l’alti studii ci devinu pudè ghjugna tutti à paru, sicondu u meritu.U fini di l’educazioni devi essa ch’ella si spanni a parsunalità umana da veru è ch’ellu piglii forza u rispettu di i diritti di l’omu è di i libertà fundamintali. Devi fà ch’elli si capischinu, ch’elli s’accettinu è ch’elli sianu amichi tutti i nazioni è tutti i gruppi raziali o rilighjosi, ch’elli si sviloppinu l’attività di i Nazioni Uniti par mantena a paci.A’i parenti tocca prima à sceglia a forma d’educazioni da dà à i figlioli.Ogni parsona hà dirittu à participà di modu libaru à a vita culturali di a cumunità, à goda si l’arti è à participà à u prugressu scentificu è à l’avantaghji ch’ellu porta.Ugnunu hà u dirittu ch’elli sianu prutetti i intaressi murali è matiriali chì nascinu da ogni pruduzzioni scentifica, literaria o artistica ch’ellu ni hè ellu l’autori.Ogni parsona hà dirittu ch’ellu regni, in la sucità è trà i Stati, un ordini chì dessi tuttu u so pesu à i diritti è libertà ch’ella sprimi issa dichjarazioni.Hà i duveri l’individuu ver di a so cumunità chì in ella sola si pò fà u sviloppu libaru è pienu di a so parsunalità.Esercitendu i so diritti è gudendu i so libertà, ùn hè sottumissu ugnunu cà à i limitazioni da a leggi stabiliti, solu da assicurà ch’elli sianu ricunnisciuti è rispittati i diritti è i libertà di l’altri, è di dà sudesfu à i dumandi ghjusti di a murali, di l’ordini publicu è di u binistà di tutti ind’una sucità dimucratica.Issi diritti è issi libertà in nisun casu si pudaranu utilizà contru à i fini è i principii di i Nazioni Uniti.Nisuna dispusizioni d’issa dichjarazioni pò essa capita cum’è s’ella dessi ad unu Statu, ad un gruppu o ad u individuu un dirittu qualunqua d’avè una attività o d’agiscia cù u scopu di fà spariscia i diritti è i libertà chì ci si trovanu scritti.10 de Diciembre 1948 na'a hua'ano'sa' niyontonpi. Nisha nisha Copirno'sari a'parin ninontacaiso marë'. Ya'ipi piyapi'sa' noya ya huëina', ta'caiso marë' ninontopi. Ninontohuachinara, iso quirica ninshitopi. -Nisha nisha nananquë ninshitoco'. Ya'ipi parti a'paco' ya'ipi piyapi nitotacaiso marë' topi. Piyapi niyontonpachina, sha 'huichina'. Escuelarn'saquë a 'chinchina', topi.Ya'ipi piyapi'sa' noya ya'huëina'. Ama incari tëranta' topinan quëran ana'inchinasohuë'. Ina quëran ya'ipi parti noya nini'tëhua' ya'huërëhua huachi.A 'naquën piyapi 'sa' co nosorohuachinahuë', chiniquen aparësitopi. A'na tahuëri tëpapi. Inaso' pa'pi co noyahuë' tënëhua'. Nonpiso marë', yonquipiso marë' Co ana'intacaso' ya'huërinhuë'. Naporahuaton, ya'ipi piyapi ma'sha ya'huëchina' Co nohuantërëhuahuë' a nayanquënpoatëranta' pahuantinpoaso.Ya'ipi Copirnoro'sa' noya hua'anëntinpoaso' ya 'huërin. Ama topinan quëran ana'inchinpoasohuë'. Topinan quëran aparësitohuachinpoara, a'naquën chiniquën no'huihuachina yaahuëtopi. Ina quëran a'na copirno acopi huachi.Ya'ipi Copirnoro'sa' noya nini'tona' ya'huëina'. Ama nino'huiatonahuë', ama quira niinasohuë', tënëhua'. Ya'nan niyontonëhuaso' ninshitërëhua'. -Ya'ipi piyapi 'sa' noya ya'huëina', tënëhua'. Quëmapi'sa', sanapiro'santa' napopianachin Copirnoro'sari noya niina'. Ya'ipi piyapi'sa' catahua'hua' noya noya ya'huëcaiso marë', tënëhua'.Ya'ipinpoa' nani chinotërëhua' piyapi'sa' catahuahuaso'. Ya'ipinpoa' noya nini 'tëhua', ya'huëa'hua', ta'tëhua', nanan a'pa'hua' piyapi'sa' noya ya'huëcaiso marë'.Napoaton iso quirica ninshitërëhua' ya'ipi piyapi'sa' nitotacaiso marë'.HUA'ANO'SACOI NIYONTONPATOIRAsha'huitëraiYA'IPI PIYAPI'SA' NOYA YA'HUËINA' TËNËHUA'. Ya'ipi opirnoro'sa' inapochachi yonquiina'. Ya 'ipi escuelaro'saquë a 'chinchina'. Mashoro'santa' anitotacaiso' ya'huërin. Ina quëran ya'ipinpoa' nitotohuatëhua', nicatahua'hua' noya noya nini'tëhua' ya'huëcaiso marëYa'ipi piyapinpoa' capini noya ninosorocaso' ya'huërin. Ya'ipinpoa' yonquirëhua'. Noya nicacaso' nitotërëhua'. Napoaton iyanpoa pochin ninosorocaso' ya 'huërin.Ya'ipi piyapi napopianachin noya ninia'hua'. Nisha nisha nirihuarahuënta' ninosorocaso' ya'huërin. Nisha nisha nananquë nonëhua'. Nisha nisha imarëhua'. A 'naquënpoa' yaraton, a 'naquënpoa' huiriton, a 'naquënpoa' quëmapinpoa', a'naquënpoa' sanapinpoa'. A 'naquënpoa' ma 'huano 'sanpoa', a 'naquënpoa' Co na 'a ma'sha ya'huëtërinpoahuë'.Nisha nisha nirihuarahuënta' ninosorocaso' ya'huërin. Nisha nisha hua'anëntërinquë ya'huëpirëhuahuë', napopianachin nini'tëhua', ya'huëa'hua'.Co topinan quëran tëpacaso' ya'huërinhuë'. Co topinan quëran tashinan pëiquë po 'mocaso' ya'huërinhuë'.Co piyapinpoa' nipa'anacaso' ya'huërinhuë'. Co topinan quëran asacatacaso ya'huërinhuë'. Piyapi inaora nohuanton sacachina'. Co sacatacaiso' nohuantohuachinahuë', ama sacachinasohuë'.Ama topinan quëran ana 'inchinsohuë'. Ama topinan quëran chiniquën aparësichinsohuë'.Ya'ipi copirnoro'sa' no'tëquën sha'huitacaso' ya'huërin. Nisha nisha piyapi nipirinhuë' napopianachin ninosorocaso' ya'huërin, tënëhua'.Copirnoro'sa' no'tëquën hua'anënchina'. Ya'ipi piyapi napopianachin noya ni 'ina'. Napopianachin a'paiina'. Ama topinan quëran ana'inchinsohuë'.A 'napitari topinan quëran aparësitohuachinpoa', coisëquë sha'huitacaso' ya'huërin. No'tëquën ana 'inchin.Co topinan quëran tashinan pëiquë po'mocaso ya'huërinhuë'. Co topinan quëran a'na parti a'pacaso ya'huërinhue.A'napita sha'huirapihuachinpoa', Co topinan quëran ana'intacaso' ya'huërinhuë'. Coisë noya natanchin. Ina quëran no'tëquën sha'huichin. Ya'ipinpoa' napopianachin nicatonpoa', no 'tëquën sha 'huitinpoaso' ya'huërin.A'na piyapi sha'huirapihuachinpoa', Co a'naroachin ana 'intinpoaso' ya'huërinhuë'. Co nimara naporinhuë', ta'ton, coisë nóya natainpoa'. Ina quëran oshaquëran yonquiina'. Tëhuënchachi nitotaquë huarë' ana'intacaso' ya'huërin. Co tëhuënchachi nitotohuachinhuë', ama ana'inchinsohuë'.Copirno nani pënënpachinpoa', no'tëquën ana 'intërinpoa'. Co pënënpachinpoahuë', Co ana 'intinpoaso' ya 'huërinhuë'. Nasha pënënpachinpoa', natëcaso' ya'huërin. Iraca Co pënënpachinpoarahuë', Co natëpatëhuahuë', Co ina arë' ana 'intinpoaso' ya 'huërinhuë'. Nani sha 'huitohuachinpoa', Co aquëtë ana'intinpoaso' ya'huërinhuë'.Co ma'shanënpoa' niihuacaso' ya'huërinhuë'. Co ninshitërëhuaso' nisë 'huatacaso' ya'huërinhuë'. Co pinoinpoaso' ya 'huërinhuë'. Inapo 'tohuachinpoa', coisëri ana'inchin.Ya'huërëhua quëran insëquësona yapa patëra, noya paacaso' ya'huërin.A'na hua'an quëran yapipihuatëra, noya pipicaso'. Ya'huërëhuaso parti yahuënantohuatëra, noya huëantacaso.Copirno topinan quëran no'huihuachinpoa', yata'ahuatëhua', noya ta'acaso' ya'huërin a'na parti ya'huëcasomarë'.Nipirinhuë' Co noyahuë' nipatëhua', no'tëquën ana 'intacaso' ya 'huërin, Co ta 'acaso' ya 'huërinhuë'.Ya'ipinpoa' nisha nisha Copirno ya'huëtërinpoa'. Ina catahuainpoaso' ya'huërin.Co topinan quëran a'painpoaso' ya'huërinhuë'. Nipirinhuë' a'na hua'anquë yaya'conpachina, tananpichin pa'in.Quëmapi mashotohuachina, noya sa'acaso'. Nisha sanapi yamapachina inanta' noya tënëhua'. Nisha religion imarinso' mapachina, Co ina marë' copirnori nanitërinhuë' ana'intacaso'. sanapinta' payatohuachina, noya so'yacaso'. Nisha piyapi niponahuë', noya macacaso'. Quëmapi'sa', sanapi'santa' ma'sona nohuantohuachina, napoina.Sanapi Co nohuantohuachinhuë', Co so'yatacaso' ya huërinhuë'. Quëmapinta' Co nohuantohuachinhuë', Co ma'caso' ya'huërinhuë'.A'na quëmapi, sa'in, hui'ninpitarëchachi a'na huëntonaca' ninin. Noya ya'huëina'. Noya ya'huëcaso' Copirnori catahuain.No'pa', ma'sha, inapita hua'anëntacaso ya'huërin. A'naquen inaora no'pa' hua'anëntërin. A'nanta' ya'ipi huënton no panën hua'anëntopi. Cato chachí noya.No'panën hua 'anëntohuachina', Co incaritëranta nanitënnhuë' ocoicaso.Yonquirëhuaso marë' Co Copirno no'huiinpoaso ya'huërinhuë'. Religion imarëhuaso marënta' Co Copirno no'huiinpoaso' ya 'huërinhuë'. Nisha yaimapatëhua,, Co ina marë' aparësitinpoaso' ya'huërinhuë'. Yosë chinotacaso marë' niyontonpatëhua', Co ina marë' Copirno ana'intinpoaso' ya'huërinhuë'.Ma'sona tëranta' yonquihuatëhua', a'napita yaa'chintohuatëhua', Co ina marë' Copirno ana'intinpoaso' ya 'huërinhuë'. Nanan a 'parëso marënta' noya, quiricaquëhuë nipon, natioquëhuë nipon, noya a'parë', natanë'. Ya'ipi parti inapotërë' noya natanacaiso marë'.Piyapi yaniyontonpachina, niyontoina'. Noya niyontonacaiso' nipirinhuë' Co niahuëcaiso marëhuë' niyontoina'.- Quiya pochin natëco' ana'intochinquëma', itohuachinpoa', Co nohuantohuatëhuahuë', Co imacaso ya'huërinhue.Ya'ipi piyapi hua'ano'sa' huayonacaso' ya'huërin. Nisha nisha ninano quëran huayonin. Inapita hua 'anëntërinpoa'.Ya'ipi piyapi nanitërin ma'sha pa'anacaso'. Pahuërëtohuachina, ya'ipi piyapi nanitërin ma'shaquë pacacaso . Camionquë, avionquë, nanchaquë, inapitaquë nanitopi pacacaiso'. Napopianachin Copirno sirihuirinpoa'.Ya'ipi piyapi Copirno huayoina'. Hua'ano'santa huayoina'. Catapini pi'ipi catapiní pi ipi quëran pochin huayoina'. Ya'ipi piyapi inahuara ninshitapi huayonacaiso mare.Piyapi sacatohuachina, no'tëquën pahuërëtacaso' ya'huërin. Co sacatacaso' nanitohuachinhuë', pi'pian pi 'pian catahuacaso' ya 'huërin. Copirno nanitohuachina, coriqui, ma'sha inapita quëtacaso' ya'huërin. Co insonta' pahuantacaso' nohuantërëhuahuë'.Piyapi yasacatohuachina, sacachina'. Ma sacatosona yanipachina, inaquë sacachina'. Asacatërinsopita piyapinënpita nosoroina'. Ama chini chin iquën asacachinsohuë'. 8acato ya'huëhuachina, asacachina.No 'tëquën pahuërëtacaso' ya 'huërin. Inachachi sacatohuachina, inachachi pahuërëtërë'. Nisha nisha piyapi nipirinhuë', inachachi pahuërëcaso' ya'huërin.No'tëquën pahuërëtacaso' ya'huërin. Noya nanpicaiso marë' pahuërëchina'. Pahuantohuachina, a'napita catahuacaso' ya'huërin.Co noyahuë' pahuërëhuachina', sacatoro sa' nanitërin niyontonacaiso . Ninontohuachina', a'na' acorin hua'an nontacaso mare. -Noya nosorocoi, no'tëquën pahuërëcoi, itohuachina, nataina', no'tëquën pahuërëchina'.Co nani tahuëri asacatacaso' ya'huërinhuë'. Chinotacasonta' ya'huërin. Pita tahuëri Co sacatopirinahuë', pahuërëcaso' ya'huërin.Noya sacatohuachina, noya pahuërëcaso' ya'huërin. Ya'ipi piyapi cosharo', pei ,nimirio, coton inapita nohuantopi. Co nohuantërëhuahuë' piyapi 'sa' pahuantacaiso'. Caniohuachina, Co nanitërinhuë' sacatacaso'. Mashoro'sa', quëyorono'sa' inapita Co nanitopihuë' aquëtë' canacaiso'. Napoaton inapita catahuacaso' ya'huërin.Sanapi hua'huanpachina, hua'huinëchachi a'napitari catahuaina'. Hua 'hua ma'patërinsonta' catahuaina'. Hua'huaro'sa' pahuantohuachina, Copirno pi'pian pi 'pian catahuaina'.Copirnori escuelaro'sa' ya'ipi parti acoina'. Ya'ipi hua'huaro'sa' escuela imacaiso' ya'huërin. Primaria imacaiso marë' ama pahuërëchinasohuë'. Secundaria, escuela ocupacional inapita acocaso' ya'huërin. Inapita yaya'conpachina examen noya pipihuachina, noya ya'coina.Ya'ipi maistororo'sa' noya a'chinchina' hua'huaro'sa' noya noya yonquicaiso marë'. Ina quëran Co aquëtë nino'huipihuë'. Noya noya ninosorohuachina, Co a 'napita nocanapihuë'. Naporahuaton, ya 'ipinpoa' noya nini 'tëhua' ya huëa'hua huachi. Ina na'con nohuantërëhua'.Pa'pin, a'shin nohuanton, hui'ninpita escuelaquë ya coina'. Ama a'na piyapiri nisha escuelaquë po moinsohuë'.Ninanoquë niyontonpi ma'sha nitotacaiso marë'. A 'naquën quirica ninshitërin, a 'naquën musica pi 'nirarin, a'naquën nonanpiso' pashitarin. Inapita nitotacaso marë' niyontonpachina, a'napita nohuantohuachina, pa'ina', noya natainaNipro ninshitohuatëhua', hua'anëntërëhua'. Inapochachi nonanpiso', nitërata inapita pochin nipatëhua', hua'anëntërëhua'. Co inapita marë' a'napitari canacaso ya'huërinhuë'.Ya'ipi parti noya nini'tëhua', ya'huëa'hua'. Ya'ipi Copirnoro'sa' piyapinënpita catahuaina' noya ya'huëcaiso mareCo insonta' inaora ya'huërinhuë'. Ya'ipi piyapinpoa' noya ya'huëcaiso' nohuantohuatëhua', noya ninosorocaso' ya 'huërin. Nicatahuacaso' ya'huërin.Copirnoro'sa' pënëninpoa' Co nino'huicaso marëhuë', Co niahuëcaso marëhuë'. Noya nicatahuacaso marë' pënëninpoa'. Ina pochin nipatëhua', Co topinan quëran ana'intinpoaso' ya'huërinhuë'.Na'con yonquirai ya'ipi piyapi'sa' noya ya'huëcaiso marë'. Nisha yonquicaiso', nisha a'chinta¿aiso' Co nohuantëraihuë'. Ya'ipi noya nini'tëhua', noya noya ya'huëa'hua , tenehua'.Nani ya 'ipi hua 'ano'sacoi, Copirno acorincoisopita pënënainquëma'. Ama nisha yonquicosohuë'. No'tëquën natëcoi, ya 'ipinpoa' noya nini 'tëhua', noya ya 'huëa'hua'. 𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄟𑄚𑄬𑄭 𑄉𑄨𑄢𑄨𑄢𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄮 𑄑𑄚𑄑𑄚𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄚𑄝𑄚𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄚𑄩 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧 𑄎𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄚𑄚𑄩 𑄦𑄧𑄣𑄧𑄘𑄳𑄠𑄬 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨𑄖𑄴 𑄥𑄚𑄴𑄘𑄨, 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖 𑄃𑄳𑄃 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄝𑄨𑄏𑄬𑄢𑄧𑄢𑄴 𑄈𑄪𑄙𑄨 𑄃𑄨𑄝𑄬;𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄟𑄚𑄬𑄭 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄃𑄧𑄣𑄬𑄦𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄊𑄨𑄚𑄬𑄚𑄢𑄴 𑄜𑄧𑄣𑄬 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄦𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄘 𑄣𑄌𑄴𑄈𑄬𑄚𑄬𑄭 𑄃𑄬𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄃𑄬𑄟𑄚𑄴 𑄟𑄢𑄚 𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄙𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄇𑄟𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄃𑄳𑄃 𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄃𑄬𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨𑄢𑄴 𑄜𑄪𑄢𑄨𑄅𑄪𑄘𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄃𑄧𑄎𑄧𑄃𑄌𑄴 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄦𑄮𑄢𑄴 𑄝𑄬𑄉𑄧 𑄓𑄋𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄏 𑄉𑄧𑄢 𑄦𑄧𑄠𑄬, 𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄦𑄮𑄢𑄴 𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧 𑄃𑄳𑄃 𑄇𑄧𑄙 𑄇𑄧𑄚𑄢𑄴 𑄎𑄪 𑄛𑄬𑄝𑄇𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄢𑄖𑄴 𑄃𑄮 𑄚𑄧 𑄓𑄮𑄢𑄬𑄠𑄬 𑄎𑄨𑄁𑄇𑄚𑄩 𑄇𑄘𑄬𑄝𑄇𑄴;𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄟𑄚𑄬𑄭 𑄡𑄳𑄠𑄬𑄚𑄴 𑄇𑄣𑄴𑄇𑄘 𑄃𑄮 𑄟𑄬𑄢𑄴𑄛𑄙𑄮 𑄟𑄱𑄠𑄖𑄴 𑄝𑄬𑄉𑄧𑄗𑄪𑄟𑄮𑄢𑄴 𑄎𑄪 𑄃𑄨𑄏𑄬𑄝𑄬 𑄣𑄢𑄬𑄭 𑄉𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄖𑄨𑄘𑄬𑄝𑄧𑄧𑄢𑄴 𑄚𑄳𑄦𑄧 𑄦𑄧𑄚𑄴 𑄥𑄬𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄥𑄥𑄧𑄚𑄴 𑄘𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄠𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄗𑄪𑄛𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄝𑄬𑄉𑄧 𑄓𑄋𑄧𑄢𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄧𑄌;𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄎𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄖𑄴𑄙𑄳𑄠𑄧 𑄊𑄚𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄏𑄇𑄴𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄘𑄮𑄣𑄬𑄘𑄣𑄬𑄭 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬 𑄗𑄚𑄢𑄴 𑄎𑄪𑄉𑄮𑄣𑄴 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄉𑄧𑄢𑄚;𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄧𑄘𑄧𑄥𑄳𑄠𑄧 𑄎𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄎𑄖𑄨𑄥𑄧𑄁𑄊𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄚𑄧𑄘𑄬 𑄃𑄢𑄁 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄠𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁, 𑄟𑄚𑄬𑄭 𑄇𑄬𑄠𑄬𑄢𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄃𑄮 𑄘𑄟𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄟𑄨𑄣𑄬 𑄟𑄧𑄢𑄧𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄖𑄢𑄢𑄴 𑄝𑄨𑄌𑄴𑄥𑄬𑄌𑄴 𑄖𑄪𑄣𑄨 𑄙𑄧𑄢𑄬𑄚𑄬𑄭 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄳𑄦𑄧𑄟 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄢𑄴 𑄌𑄉𑄣𑄖𑄴 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴 𑄅𑄪𑄎𑄮𑄚𑄩 𑄃𑄳𑄃 𑄎𑄨𑄁𑄇𑄚𑄩 𑄌𑄧𑄣𑄚𑄢𑄴 𑄅𑄪𑄎𑄮𑄚𑄩𑄢𑄴 𑄟𑄚𑄴 𑄃𑄉𑄬𑄝𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄘𑄧𑄢𑄧𑄟𑄧𑄢𑄧 𑄦𑄮𑄠𑄮𑄚𑄴;𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄧𑄘𑄧𑄥𑄳𑄠𑄧 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧𑄠𑄚𑄨 𑄎𑄖𑄨𑄥𑄧𑄁𑄊𑄧𑄢𑄴 𑄝𑄧𑄣𑄝𑄧𑄣𑄴𑄘𑄨𑄠𑄬𑄭 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄃𑄢𑄁 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄃𑄚𑄩𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄝𑄢𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄬𑄘𑄢𑄢𑄴 𑄘𑄧𑄟𑄬𑄘𑄣𑄬 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄛𑄣𑄚𑄢𑄴 𑄖𑄇𑄴𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄜𑄬𑄝𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄃𑄨𑄟𑄚𑄴-𑄎𑄧𑄝𑄚𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄴𑄎𑄧𑄙;𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄃𑄬 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄚𑄩 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄃𑄧𑄎𑄬𑄃𑄧𑄌𑄴 𑄑𑄬𑄢𑄴𑄛𑄚 𑄃𑄬 𑄃𑄨𑄟𑄚𑄴-𑄎𑄧𑄟𑄚𑄴 𑄛𑄪𑄢𑄮 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄝𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄉𑄧 𑄓𑄋𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄴𑄃𑄬𑄘𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄨𑄇𑄴𑄈𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄙𑄢𑄧𑄚𑄴 𑄛𑄧𑄢𑄨𑄥𑄧𑄖𑄴𑄃𑄬𑄭𑄠𑄚𑄴 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄧𑄁𑄢𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄚𑄳𑄢𑄧𑄧𑄇𑄉𑄮𑄌𑄴𑄣𑄬𑄊𑄨 𑄚𑄨𑄠𑄮𑄟𑄴 𑄝𑄚𑄬𑄠𑄮𑄚𑄴 𑄃𑄬 𑄓𑄨𑄇𑄴𑄣𑄢𑄬𑄥𑄧𑄚𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄎𑄖𑄨 𑄃𑄳𑄃 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧𑄢𑄴 𑄉𑄧𑄟𑄴𑄜𑄧𑄣𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄎𑄬𑄃𑄧𑄌𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄈𑄪𑄙𑄮 𑄃𑄨𑄏𑄬𑄞𑄬 𑄇𑄟𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄡𑄬𑄝𑄧, 𑄡𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄴 𑄃𑄨𑄇𑄧𑄧𑄱 𑄃𑄨𑄇𑄧𑄧𑄱 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄧𑄟𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄨𑄇𑄧𑄧𑄱 𑄃𑄨𑄇𑄧𑄧𑄱 𑄦𑄬𑄢𑄘𑄮𑄟 𑄃𑄬 𑄓𑄨𑄇𑄴𑄣𑄢𑄬𑄥𑄧𑄚𑄚𑄧𑄢𑄬 𑄚𑄨𑄖𑄧𑄧𑄱 𑄃𑄨𑄘𑄮𑄖𑄴 𑄖𑄪𑄣𑄨 𑄛𑄧𑄢𑄨𑄥𑄪𑄚𑄧𑄚 𑄃𑄮 𑄥𑄨𑄊𑄬𑄚𑄣𑄰𑄱 𑄃𑄬𑄭 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖 𑄃𑄮 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄚𑄩𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄥𑄳𑄢𑄧𑄖𑄴𑄙 𑄎𑄉𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄌𑄬𑄢𑄬𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄞𑄬 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄥𑄧𑄘𑄧𑄥𑄳𑄠𑄧 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧 𑄃𑄮 𑄖𑄢𑄢𑄴 𑄘𑄧𑄈𑄧𑄣𑄩 𑄞𑄩𑄙𑄬𑄅𑄫𑄚𑄮𑄖𑄴 𑄎𑄖𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄪𑄙𑄮𑄅𑄫𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄧 𑄃𑄮 𑄉𑄮𑄘 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨𑄖𑄴 𑄌𑄬𑄢𑄬𑄖𑄳𑄦𑄴𑄢𑄴 𑄟𑄖𑄴𑄙𑄧𑄟𑄬 𑄃𑄬𑄭 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄃𑄚𑄩 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄮 𑄉𑄪𑄚𑄮𑄖𑄴 𑄣𑄊𑄬 𑄛𑄢 𑄇𑄟𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄣𑄧𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄬 𑄇𑄟𑄚𑄴 𑄉𑄧𑄟𑄬𑄘𑄣𑄬𑄭 𑄛𑄣𑄚𑅁 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄨𑄞𑄨𑄣𑄨 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄚𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄎𑄧𑄚𑄴𑄟𑄚𑄴𑅁 𑄖𑄢𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄘 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄪𑄖𑄴𑄙𑄨 𑄃𑄊𑄬; 𑄥𑄬𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄴𑄎𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄢𑄬𑄇𑄴 𑄎𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄘𑄮𑄣𑄴 𑄌𑄨𑄘𑄳𑄠𑄬 𑄚𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄌𑄧𑄣𑄚 𑄅𑄪𑄌𑄨𑄖𑄴𑅁 𑄃𑄬 𑄣𑄬𑄊𑄨 𑄇𑄧𑄠𑄬 𑄘𑄬𑄉𑄬𑄠𑄬 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄧𑄁𑄢𑄴 𑄉𑄪𑄖𑄨𑄨, 𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧, 𑄝𑄧𑄢𑄴𑄚𑄧, 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈, 𑄞𑄌𑄴, 𑄢𑄎𑄧𑄚𑄨𑄖𑄨𑄇𑄴 𑄝 𑄚𑄚𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄟𑄧𑄖𑄴, 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄴 𑄝 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴 𑄜𑄪𑄢𑄨𑄅𑄪𑄖𑄳𑄠𑄴, 𑄎𑄧𑄚𑄴𑄟𑄧, 𑄥𑄧𑄟𑄴𑄛𑄧𑄖𑄨𑄨 𑄝 𑄃𑄧𑄚𑄳𑄠𑄧 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄝𑄌𑄴𑄝𑄨𑄎𑄬𑄢𑄴 𑄍𑄢 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄬 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄘𑄬𑄌𑄴 𑄝𑄧 𑄟𑄘𑄨𑄞𑄨𑄘𑄬𑄢𑄴 𑄢𑄎𑄧𑄚𑄨𑄖𑄨𑄇𑄴, 𑄥𑄨𑄟𑄨𑄚𑄬 𑄝 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨𑄢𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄘𑄧 𑄅𑄫𑄉𑄪𑄢𑄬 𑄖𑄢𑄴 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄃𑄧𑄙𑄨𑄝𑄥𑄩𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄇𑄧𑄚𑄧𑄢𑄧𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄖𑄬𑄢𑄧𑄌𑄴 𑄟𑄬𑄢𑄧𑄌𑄴 𑄉𑄧𑄢 𑄚𑄧 𑄦𑄧𑄝𑄧; 𑄥𑄬 𑄘𑄬𑄌𑄴 𑄝 𑄟𑄘𑄨𑄞𑄨𑄘𑄬 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄴 𑄦𑄮𑄇𑄴, 𑄦𑄮𑄇𑄴 𑄃𑄧𑄍𑄨𑄞𑄪𑄇𑄧𑄧, 𑄃𑄧𑄥𑄠𑄨𑄖𑄧𑄧𑄥𑄥𑄨𑄖𑄧 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄥𑄢𑄴𑄝𑄧𑄞𑄯𑄟𑄧𑄖𑄧𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄚𑄳𑄠𑄧 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄥𑄨𑄟𑄨𑄚𑄬𑄢𑄴 𑄞𑄨𑄘𑄨𑄢𑄬𑅁𑄎𑄨𑄁𑄇𑄚𑄨, 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖 𑄃𑄳𑄃 𑄇𑄬𑄠𑄬 𑄢𑄧𑄇𑄴𑄈𑄬𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄊𑄬𑅁𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄖𑄧𑄣𑄬 𑄝 𑄇𑄟𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄚𑄳𑄦𑄨 𑄢𑄊 𑄡𑄬𑄘𑄧 𑄚𑄧𑄠𑄴𑅁 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄙𑄧𑄢𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄴𑄇𑄘𑄬𑄠𑄬 𑄃𑄳𑄃 𑄉𑄝𑄪𑄢𑄴𑄉𑄧𑄢𑄬𑄠𑄬 𑄝𑄬𑄛𑄢𑄴 𑄞𑄧𑄌𑄴 𑄚𑄬𑄡 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄟𑄢𑄴𑄛𑄨𑄖𑄴 𑄉𑄧𑄢 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧; 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄇𑄢𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄃𑄘𑄚𑄩, 𑄃𑄧𑄟𑄚𑄬𑄭𑄠𑄮𑄢𑄴 𑄝 𑄃𑄧𑄉𑄧𑄟𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄧𑄙𑄝𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄇𑄳𑄦𑄧 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧 𑄃𑄳𑄃 𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄃𑄬𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄥𑄌𑄴𑄖𑄨 𑄘𑄨𑄠 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧𑅁𑄃𑄃𑄨𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄟𑄪𑄎𑄪𑄁𑄠𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴 𑄃𑄨𑄡𑄬𑄞𑄬 𑄃𑄨𑄏𑄬𑄛𑄴 𑄦𑄮𑄞𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄊𑄬𑅁𑄃𑄃𑄨𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄌𑄮𑄉𑄮𑄖𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄬 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴 𑄥𑄧𑄝𑄪𑄢𑄳𑄦𑄧𑄱𑄱 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄬 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄌𑄴𑄥𑄳𑄢𑄧𑄠𑄴 𑄥𑄧𑄁𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄜𑄬𑄝𑄇𑄴𑅁 𑄃𑄬𑄭 𑄣𑄬𑄊𑄨 𑄇𑄧𑄠𑄬 𑄇𑄧𑄙𑄊𑄚𑄴 𑄚𑄧 𑄟𑄚𑄨 𑄃𑄬𑄟𑄬𑄚𑄴 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄅𑄪𑄚𑄮 𑄝 𑄘𑄪𑄚𑄮 𑄜𑄢𑄧𑄉𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄥𑄧𑄁 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄃𑄌𑄴𑄥𑄳𑄢𑄧𑄠𑄴 𑄣𑄞𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄊𑄬𑅁𑄥𑄥𑄧𑄚𑄴𑄖𑄧𑄖𑄳𑄢𑄬 𑄝 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄬 𑄘𑄨𑄠 𑄃𑄢𑄁 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄚𑄧 𑄟𑄚𑄨𑄣𑄬 𑄥𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄡𑄧𑄘𑄬𑄝𑄧𑄘𑄬 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄴 𑄝𑄨𑄎𑄬𑄢𑄴 𑄃𑄘𑄣𑄧𑄘𑄧𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄘𑄮𑄣𑄴 𑄇𑄟𑄴 𑄜𑄬𑄝𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄡𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴𑄥𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄚𑄨 𑄚𑄬𑄎𑄚 𑄝 𑄝𑄚𑄩𑄗𑄧𑄚 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧 𑄍𑄢 𑄉𑄧𑄢 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧𑅁𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄇𑄟𑄴 𑄇𑄚𑄖𑄴 𑄖𑄪𑄣𑄨𑄘𑄬𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄚𑄬 𑄚𑄧 𑄇𑄧𑄚𑄬𑄭 𑄃𑄚𑄳𑄠𑄴 𑄜𑄯𑄎𑄧𑄘𑄢𑄨 𑄚𑄣𑄨𑄌𑄴 𑄟𑄝𑄨𑄝𑄬𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄛𑄪𑄢𑄮 𑄥𑄧𑄁 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄚𑄨𑄢𑄧𑄛𑄬𑄇𑄴𑄈𑄧 𑄝𑄨𑄎𑄬𑄢𑄴-𑄃𑄘𑄣𑄧𑄘𑄧𑄖𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄇𑄥𑄳𑄠𑄧 𑄥𑄪𑄚𑄚𑄨 𑄥𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄥𑄌𑄴𑄖𑄨𑄘𑄨𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄢𑄙𑄬 𑄘𑄪𑄎𑄩 𑄦𑄧𑄣𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄟𑄚𑄪𑄎𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄛𑄧𑄇𑄧𑄧 𑄝𑄧𑄣𑄴𑄘𑄬𑄚 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄦𑄧𑄠𑄬 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄇𑄥𑄳𑄠𑄧 𑄃𑄘𑄣𑄧𑄘𑄧𑄖𑄴 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄴𑄃𑄧𑄚𑄪𑄥𑄢𑄬 𑄘𑄪𑄌𑄴 𑄙𑄪𑄢𑄨 𑄚𑄧 𑄜𑄚 𑄥𑄧𑄁 𑄚𑄨𑄢𑄴𑄘𑄪𑄌𑄴 𑄇𑄧𑄚𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄃𑄬𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄇𑄟𑄴 𑄝 𑄞𑄪𑄣𑄮𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄥𑄌𑄴𑄖𑄨𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄢𑄙𑄬 𑄘𑄪𑄎𑄩 𑄇𑄳𑄦𑄧 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧, 𑄡𑄬 𑄇𑄟𑄴 𑄝 𑄞𑄪𑄣𑄴 𑄦𑄧𑄚𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄧𑄠𑄴 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄧 𑄝 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨𑄢𑄴 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄬 𑄘𑄧𑄚𑄴𑄓𑄧𑄚𑄩𑄠𑄴 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄢𑄖𑄴 𑄚𑄧 𑄃𑄬𑄣𑄧𑅁 𑄥𑄌𑄴𑄖𑄨𑄘𑄨𑄝𑄬𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄢𑄖𑄴 𑄦𑄧𑄚𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄧𑄠𑄴 𑄡𑄬 𑄥𑄌𑄴𑄖𑄨 𑄜𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄣𑄧, 𑄖𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄝𑄧𑄎𑄧𑄟𑄚𑄴 𑄓𑄋𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄌𑄴𑄖𑄨 𑄘𑄨𑄠 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧𑅁𑄇𑄢𑄧 𑄚𑄨𑄎𑄮𑄢𑄴 𑄉𑄮𑄛𑄧𑄚𑄴 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄖𑄢𑄴 𑄊𑄧𑄢𑄧𑄢𑄴, 𑄉𑄨𑄢𑄨 𑄃𑄮 𑄌𑄨𑄙𑄨𑄛𑄘𑄨𑄢𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄳𑄠𑄴𑄟𑄧𑄖𑄧 𑄎𑄨𑄠𑄚𑄴𑄛𑄭 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄖𑄢𑄴 𑄥𑄪𑄚𑄟𑄴 𑄃𑄮 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄘𑄧 𑄅𑄪𑄢𑄪𑄢𑄬 𑄛𑄨𑄢𑄬 𑄜𑄪𑄘𑄬 𑄛𑄢 𑄉𑄧𑄢 𑄚𑄧 𑄌𑄧𑄣𑄨𑄝𑄧𑅁 𑄃𑄬 𑄝𑄝𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄎𑄨𑄠𑄚𑄴𑄛𑄭 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄝 𑄛𑄨𑄢𑄬𑄛𑄚𑄢𑄴 𑄛𑄨𑄌𑄴𑄥𑄨𑄠𑄚𑄴𑄘𑄨 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄌𑄴𑄥𑄳𑄢𑄧𑄠𑄴 𑄣𑄞𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧𑄢𑄴 𑄌𑄬𑄢𑄧𑄦𑄨𑄖𑄳𑄠𑄴𑄘𑄨 𑄥𑄙𑄨𑄚𑄴𑄞𑄝𑄬 𑄣𑄧𑄢𑄌𑄧𑄢 𑄃𑄳𑄃 𑄗𑄬𑄝𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄘𑄬𑄌𑄴𑄥𑄪𑄟𑄪𑄖𑄴𑄘𑄮 𑄡𑄬 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄘𑄬𑄌𑄴 𑄍𑄢𑄨𑄎𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄘𑄬𑄎𑄧𑄖𑄴 𑄜𑄨𑄢𑄨 𑄃𑄬𑄎𑄚𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄟𑄢𑄴𑄛𑄨𑄘𑄮𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄢𑄧𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄛𑄬𑄝𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄚𑄚𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄘𑄬𑄎𑄧𑄖𑄴 𑄃𑄥𑄳𑄢𑄧𑄠𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄢𑄴𑄗𑄧𑄚 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄬 𑄘𑄬𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄥𑄳𑄢𑄧𑄠𑄬 𑄗𑄚𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄃𑄧𑄢𑄎𑄧𑄚𑄨𑄖𑄨𑄇𑄴 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄢𑄖𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄎𑄖𑄨𑄥𑄧𑄁𑄊𑄧𑄢𑄴 𑄅𑄪𑄘𑄨𑄌𑄳𑄠𑄬 𑄃𑄳𑄃 𑄟𑄫𑄣𑄴𑄚𑄩𑄖𑄨𑄢𑄴 𑄝𑄬𑄋𑄇𑄧𑄋 𑄇𑄟𑄧𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄉𑄬𑄌𑄴𑄥𑄨𑄠𑄇𑄴𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄜𑄪𑄢𑄨 𑄅𑄪𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄚𑄣𑄨𑄎𑄮𑄢𑄴 𑄣𑄧𑄉𑄬 𑄃𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄛𑄳𑄢𑄢𑄴𑄗𑄧𑄚 𑄚𑄧 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄡𑄬𑄭 𑄛𑄢𑄬𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄧𑄖𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄡𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴𑄥𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄎𑄨𑄠𑄚𑄴 𑄟𑄧𑄚𑄬𑄦𑄧𑄠𑄴 𑄖𑄢𑄴 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄧𑄖𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄞𑄇𑄴 𑄚𑄧𑄘𑄬𑄚𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄝𑄖𑄴 𑄘𑄨𑄠 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧, 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄇𑄢𑄧 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄧𑄖 𑄣𑄢𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄖𑄴 𑄘𑄨𑄠 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧𑅁𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧, 𑄉𑄪𑄖𑄨𑄨 𑄃𑄮 𑄎𑄖𑄨 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄬 𑄝𑄪𑄢𑄮 𑄝𑄧𑄠𑄧𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄢𑄧𑄖𑄴𑄟𑄨𑄣𑄬𑄢𑄴 𑄟𑄬𑄣 𑄉𑄧𑄢 𑄃𑄳𑄃 𑄉𑄨𑄢𑄨 𑄝𑄚𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁 𑄟𑄬𑄣, 𑄚𑄬𑄉𑄧𑄟𑄮𑄉𑄮𑄢𑄴𑄎𑄩𑄁𑄇𑄚𑄩 𑄃𑄳𑄃 𑄚𑄬𑄇𑄴𑄟𑄮𑄇𑄴 𑄥𑄢𑄥𑄢𑄨 𑄘𑄳𑄠𑄬𑄘𑄨 𑄖𑄢𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁𑄟𑄬𑄣𑄖𑄴 𑄟𑄪𑄚𑄴𑄎𑄪𑄇𑄴 𑄟𑄧𑄢𑄧𑄖𑄴𑄟𑄨𑄣𑄬𑄢𑄴 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄛𑄪𑄢𑄮 𑄃𑄳𑄦𑄨 𑄛𑄪𑄢𑄧𑄚 𑄦𑄧𑄣𑄳𑄦𑄬 𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄟𑄬𑄣 𑄇𑄟𑄴 𑄗𑄪𑄟𑄴 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁𑄉𑄨𑄢𑄨 𑄦𑄧𑄣𑄧𑄘𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄧𑄟𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄎𑄬𑄃𑄧𑄌𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄢𑄁 𑄉𑄪𑄖𑄨𑄨-𑄃𑄬𑄇𑄧𑄇𑄴, 𑄥𑄬𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄧𑄟𑄌𑄴 𑄃𑄮 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄛𑄧𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄣𑄞𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄉𑄭 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄧𑄚𑄳𑄠𑄧𑄎𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬 𑄟𑄨𑄣𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄟𑄨𑄣𑄨 𑄥𑄧𑄟𑄴𑄛𑄧𑄖𑄨𑄨𑄢𑄴 𑄟𑄣𑄨𑄇𑄴 𑄦𑄧𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄊𑄬𑅁 𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄡𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴𑄥𑄧𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄎𑄨𑄋𑄨𑄢𑄨 𑄥𑄨𑄋𑄨𑄢𑄨 𑄖𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄴𑄛𑄧𑄖𑄨𑄨𑄪𑄚𑄴 𑄝𑄖𑄴 𑄘𑄨𑄠 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧, 𑄃𑄬𑄘 𑄃𑄮 𑄌𑄨𑄘𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁 𑄃𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬 𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧 𑄝 𑄝𑄨𑄌𑄴𑄥𑄬𑄌𑄴 𑄝𑄧𑄘𑄧𑄣𑄚𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄬𑄭 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬, 𑄘𑄬𑄉𑄬𑄛𑄢 𑄝 𑄟𑄪𑄢𑄬 𑄟𑄪𑄢𑄬, 𑄉𑄭 𑄝 𑄃𑄧𑄚𑄳𑄠𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬 𑄟𑄨𑄣𑄨𑄚𑄬𑄭, 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬𑄘𑄚𑄴, 𑄣𑄢𑄴𑄌𑄢𑄴, 𑄙𑄨𑄠𑄚𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄝 𑄛𑄣𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄟𑄖𑄴𑄙𑄧𑄟𑄬 𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧 𑄝 𑄝𑄨𑄌𑄴𑄥𑄬𑄌𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄮 𑄃𑄨𑄠𑄮𑄖𑄴 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄖𑄴 𑄘𑄨𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄟𑄧𑄖𑄴 𑄜𑄧𑄉𑄧𑄘𑄁𑄋𑄨𑄢𑄴 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁 𑄃𑄧𑄉𑄪𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄖𑄴 𑄘𑄨𑄘𑄢𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄨𑄟𑄨𑄚𑄬 𑄌𑄯𑄦𑄨𑄖𑄨𑄨 𑄡𑄬 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄟𑄖𑄴𑄙𑄧𑄟𑄬 𑄈𑄧𑄝𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄚 𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄖𑄧𑄖𑄧𑄧𑄱 𑄉𑄬𑄛𑄧𑄚𑄴, 𑄣𑄧𑄚 𑄃𑄮 𑄃𑄪𑄙𑄮𑄣𑄧𑄚 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄃𑄮 𑄃𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄖𑄴𑄙𑄳𑄠 𑄛𑄧𑄢𑄬𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄚𑄴𑄖𑄨𑄛𑄪𑄚𑄧𑄧𑄱 𑄈𑄧𑄣𑄖𑄴 𑄃𑄬𑄎𑄚 𑄃𑄮 𑄥𑄧𑄟𑄨𑄖𑄨 𑄉𑄧𑄢𑄚𑄢𑄴 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄇𑄢𑄧𑄢𑄬 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄎𑄧𑄙𑄎𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄦𑄧𑄚𑄖𑄴 𑄝𑄧𑄣𑄬 𑄎𑄮𑄢𑄴 𑄉𑄧𑄢 𑄡𑄬𑄘𑄧 𑄚𑄧𑄠𑄴𑅁𑄚𑄨𑄎𑄬 𑄚𑄨𑄎𑄬 𑄝 𑄃𑄧𑄞𑄬𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄝𑄎𑄨𑄣𑄧𑄚 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴𑄎𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄖𑄴𑄙𑄧𑄟𑄬 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧 𑄘𑄬𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄥𑄧𑄚𑄴 𑄛𑄧𑄢𑄨𑄌𑄣𑄧𑄚𑄠𑄴 𑄃𑄧𑄁𑄥𑄧𑄉𑄳𑄢𑄧𑄦𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄘𑄬𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄢𑄴𑄇𑄢𑄩 𑄌𑄉𑄪𑄢𑄩𑄖𑄴 𑄥𑄧𑄁 𑄎𑄪 𑄜𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄎𑄧𑄚𑄧𑄉𑄧𑄕𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄪𑄚𑄴𑄎𑄪𑄇𑄴 𑄦𑄧𑄝𑄰 𑄥𑄧𑄢𑄴𑄇𑄢𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄥𑄧𑄚𑄴 𑄈𑄬𑄟𑄧𑄖𑄢𑄴 𑄈𑄪𑄙𑄮; 𑄃𑄬𑄭 𑄟𑄪𑄚𑄴𑄎𑄪𑄇𑄴 𑄘𑄨𑄚𑄴𑄟𑄉𑄬𑄚𑄬 𑄃𑄧𑄇𑄴𑄖𑄧 𑄟𑄪𑄎𑄨𑄟𑄬 𑄉𑄬𑄌𑄴𑄥𑄨𑄠𑄇𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄴𑄝𑄌𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄖𑄴𑄙𑄧𑄟𑄬 𑄦𑄧𑄝𑄧; 𑄃𑄢𑄴 𑄝𑄳𑄠𑄣𑄧𑄖𑄴 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄥𑄧𑄁 𑄥𑄧𑄁𑄠𑄬 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄃𑄧𑄞𑄬𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄞𑄮𑄖𑄴 𑄘𑄬𑄚𑄢𑄴 𑄚𑄨𑄠𑄧𑄟𑄬 𑄃𑄨𑄠𑄚𑄴 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁𑄥𑄧𑄟𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄘𑄧𑄥𑄳𑄠𑄧 𑄃𑄨𑄏𑄬𑄝𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄛𑄧𑄖𑄳𑄦𑄴𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄊𑄬𑅁 𑄎𑄖𑄩𑄠𑄧 𑄌𑄬𑄢𑄬𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄃𑄮 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨𑄢𑄴 𑄝𑄧𑄣𑄴𑄘𑄨𑄠𑄘𑄨𑄢𑄴 𑄟𑄖𑄴𑄙𑄧𑄟𑄬 𑄢𑄮𑄎𑄳𑄠𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄁𑄎𑄧𑄙 𑄃𑄮 𑄥𑄧𑄟𑄴𑄛𑄧𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬 𑄥𑄧𑄟𑄚𑄴 𑄢𑄉𑄬𑄚𑄬𑄭 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄬 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄟𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄧𑄞𑄬𑄘𑄧𑄢𑄴 𑄜𑄧𑄉𑄧𑄘𑄋𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴, 𑄃𑄧𑄢𑄴𑄗𑄧𑄚𑄨𑄖𑄨𑄇𑄴 𑄃𑄮 𑄥𑄁𑄌𑄴𑄇𑄳𑄢𑄨𑄖𑄨𑄇𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄘𑄠𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄝𑄢𑄴, 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄴𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄌𑄉𑄪𑄢𑄩𑄣𑄧𑄝𑄢𑄴, 𑄇𑄟𑄧𑄢𑄴 𑄒𑄨𑄇𑄴𑄘𑄟𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄛𑄧𑄢𑄨𑄝𑄬𑄌𑄴 𑄜𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄏𑄠𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄇𑄟𑄴𑄚𑄧𑄛𑄚𑄖𑄴𑄅𑄚𑄴 𑄟𑄪𑄇𑄴𑄖𑄧 𑄦𑄧𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁 𑄇𑄧𑄚𑄧𑄢𑄧𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄝𑄬𑄌𑄴𑄇𑄧𑄟𑄴 𑄍𑄢 𑄥𑄧𑄁 𑄇𑄟𑄧𑄖𑄴 𑄥𑄧𑄁 𑄝𑄬𑄖𑄧𑄚𑄴 𑄛𑄚𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄊𑄬𑅁𑄇𑄟𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄬𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄉𑄨𑄢𑄨𑄢𑄴 𑄟𑄚𑄧𑄝𑄨𑄇𑄴 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄥𑄧𑄁𑄉𑄧𑄌𑄳𑄠𑄬 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄝𑄎𑄨𑄗𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄘𑄨 𑄛𑄢𑄬 𑄃𑄨𑄘𑄨𑄇𑄳𑄠𑄬 𑄑𑄨𑄇𑄴 𑄃𑄮 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄛𑄢𑄨𑄥𑄳𑄢𑄧𑄟𑄨𑄇𑄴 𑄛𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄏𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬; 𑄘𑄧𑄇𑄴𑄇𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄎𑄨𑄟𑄴 𑄃𑄨𑄠𑄚𑄧𑄢𑄬 𑄚𑄚𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄛𑄧𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄘𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄝𑄢𑄬𑄭 𑄘𑄨𑄠 𑄡𑄬𑄭 𑄛𑄢𑄬𑅁𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄞𑄣𑄬𑄖𑄴 𑄢𑄊𑄬𑄞𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄑𑄳𑄢𑄬𑄖𑄴 𑄃𑄨𑄅𑄪𑄚𑄨𑄠𑄧𑄚𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄨𑄠𑄚𑄧𑄖𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄨𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄏𑄨𑄢𑄬𑄚 𑄃𑄮 𑄃𑄏𑄬𑄢𑄴 𑄗𑄢𑄚𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬; 𑄘𑄨𑄚𑄴𑄟𑄉𑄬𑄚𑄬 𑄃𑄧𑄇𑄴𑄖𑄧 𑄟𑄪𑄎𑄨𑄟𑄴 𑄝𑄬𑄖𑄧𑄚𑄴𑄥𑄪𑄟𑄪𑄖𑄴𑄘𑄳𑄠𑄧 𑄍𑄪𑄑𑄨 𑄃𑄳𑄃 𑄛𑄬𑄥𑄉𑄧𑄖𑄧 𑄇𑄟𑄧𑄢𑄴 𑄡𑄪𑄇𑄴𑄖𑄨𑄥𑄧𑄁 𑄥𑄩𑄟𑄃𑄮 𑄃𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄞𑄨𑄘𑄨𑄢𑄬 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄈𑄚, 𑄍𑄪𑄣𑄪𑄟𑄴 𑄇𑄝𑄧𑄢𑄴, 𑄗𑄚𑄢𑄴𑄊𑄧𑄢𑄴, 𑄌𑄨𑄇𑄨𑄖𑄴𑄥𑄳𑄠 𑄃𑄮 𑄘𑄧𑄢𑄴𑄇𑄢𑄩 𑄥𑄧𑄟𑄌𑄴 𑄉𑄧𑄟𑄴𑄇𑄟𑄚𑄩𑄢𑄴 𑄎𑄪 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄬 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄬 𑄛𑄨𑄢𑄬, 𑄣𑄧𑄢𑄨𑄌𑄧𑄢𑄨 𑄚𑄧𑄝𑄎𑄳𑄠𑄬, 𑄣𑄮𑄇𑄴𑄙𑄧𑄇𑄳𑄠𑄝𑄪𑄢𑄮 𑄃𑄳𑄃 𑄎𑄩𑄁𑄇𑄚𑄩𑄖𑄴 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄊𑄧𑄘𑄨𑄞𑄮 𑄚𑄚𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄚𑄧𑄝𑄢𑄚𑄢𑄴 𑄣𑄧𑄉𑄬 𑄚𑄨𑄢𑄛𑄧𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄬𑄇𑄢𑄴 𑄦𑄧𑄣𑄬 𑄚𑄨𑄢𑄛𑄧𑄖𑄳𑄦𑄴𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄥𑄪𑄟𑄪𑄖𑄴𑄘𑄳𑄠𑄧 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄚𑄨𑄎𑄧 𑄉𑄨𑄢𑄨𑄢𑄴 𑄇𑄬𑄠𑄬 𑄃𑄳𑄃 𑄉𑄧𑄟𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄃𑄧𑄉𑄪𑄢𑄴 𑄎𑄩𑄝𑄧𑄚𑄴𑄟𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄟𑄃𑄧𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄨𑄉𑄮𑄚𑄴𑄇𑄣𑄧 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗𑄠𑄴 𑄃𑄨𑄇𑄧𑄧𑄱 𑄃𑄨𑄇𑄧𑄧𑄱 𑄟𑄨𑄣𑄬 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄨𑄉𑄮𑄚𑄴 𑄉𑄪𑄢𑄮𑄢𑄴 𑄉𑄧𑄟𑄬 𑄘𑄣𑄬𑄭 𑄛𑄣𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄧𑄣𑄴 𑄛𑄚𑄳𑄦𑄴𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄊𑄬𑅁 𑄟𑄮𑄇𑄴𑄣𑄧𑄚𑄃𑄧𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗-𑄝𑄢𑄬𑄘𑄨 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄟𑄮𑄇𑄴𑄣𑄧𑄚𑄃𑄧𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗𑄭 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄉𑄪𑄢𑄮𑄉𑄪𑄚𑄴 𑄣𑄟𑄣𑄟𑄳𑄠𑄬 𑄚𑄧𑄠𑄴 𑄥𑄬 𑄝𑄝𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄛𑄧𑄖𑄳𑄦𑄴 𑄛𑄬𑄝𑄇𑄴𑅁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄛𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁 𑄚𑄧 𑄦𑄧𑄣𑄬𑄃𑄮 𑄛𑄧𑄖𑄴𑄗𑄧𑄖𑄴 𑄃𑄮 𑄃𑄢𑄁 𑄃𑄧𑄇𑄴𑄖𑄧𑄧𑄖𑄴 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁 𑄛𑄧𑄖𑄴𑄗𑄧𑄟𑄴 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁 𑄇𑄢𑄨𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄃𑄮 𑄝𑄳𑄢𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄫𑄣𑄧𑄇𑄴 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄃𑄧𑄎𑄬𑄃𑄧𑄌𑄴 𑄃𑄧𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗𑄭 𑄛𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄎𑄪 𑄗𑄬𑄝𑄧 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄪𑄉𑄪𑄢𑄬𑄛𑄧𑄣𑄳𑄦𑄴 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄝𑄳𑄢𑄬𑄃𑄨𑄚𑄴 𑄗𑄚𑄢𑄴 𑄃𑄪𑄉𑄪𑄢𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄧𑄁 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄈𑄪𑄣𑄮 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁 𑄟𑄚𑄪𑄎𑄮𑄢𑄴 𑄛𑄪𑄢𑄨 𑄓𑄋𑄧𑄢𑄴𑄃𑄧𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄟𑄚𑄬𑄭𑄃𑄮𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄃𑄢𑄁 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄥𑄳𑄢𑄧𑄖𑄴𑄙𑄝𑄮𑄖𑄴 𑄘𑄧𑄢𑄧𑄟𑄧𑄢𑄧 𑄉𑄧𑄢𑄨𑄝𑄬𑄢𑄴 𑄣𑄧𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄌𑄣𑄚 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄎𑄖𑄨, 𑄉𑄪𑄖𑄨𑄨 𑄃𑄳𑄃 𑄙𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧𑄢𑄴 𑄟𑄧𑄖𑄴𑄙𑄳𑄠𑄧 𑄥𑄧𑄁𑄝𑄪𑄏𑄮𑄚, 𑄥𑄧𑄎𑄳𑄠𑄧𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄃𑄮 𑄥𑄧𑄟𑄢𑄴𑄛𑄪𑄚𑄧𑄧𑄱 𑄟𑄨𑄣𑄴𑄟𑄨𑄌𑄳𑄠𑄬 𑄅𑄪𑄎𑄬𑄭 𑄚𑄬𑄡𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄃𑄃𑄮𑄌𑄴 𑄛𑄬𑄝𑄇𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄥𑄚𑄴𑄖𑄨𑄢𑄧𑄇𑄴𑄈𑄬𑄢𑄴 𑄞𑄣𑄬𑄘𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄎𑄖𑄨𑄥𑄧𑄁𑄊𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄚𑄩 𑄃𑄉𑄬𑄭 𑄚𑄬𑄡𑄚𑅁𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄙𑄧𑄢𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄨𑄇𑄴𑄈𑄬 𑄛𑄱 𑄥𑄝𑄢𑄬 𑄘𑄬𑄚, 𑄥𑄨𑄠𑄚𑄩 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄞𑄚𑄳𑄠𑄬 𑄞𑄬𑄭 𑄣𑄧𑄞𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴-𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄛𑄴𑄟𑄢𑄴 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄎𑄧𑄙𑄎𑄧𑄖𑄴𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄥𑄁𑄌𑄴𑄇𑄳𑄢𑄨𑄖𑄨𑄇𑄴 𑄎𑄩𑄝𑄧𑄚𑄧𑄖𑄴 𑄟𑄨𑄣𑄬𑄚, 𑄥𑄨𑄣𑄴𑄛𑄧𑄇𑄧𑄣 𑄅𑄫𑄛𑄧𑄞𑄮𑄇𑄴 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄰𑄉𑄚𑄨𑄇𑄴 𑄅𑄪𑄎𑄮𑄚𑄩 𑄃𑄮 𑄖𑄢𑄴 𑄉𑄧𑄟𑄴𑄜𑄧𑄣𑄚𑄩𑄢𑄴 𑄞𑄉𑄩𑄘𑄢𑄴 𑄦𑄧𑄝𑄢𑄴 𑄝𑄬𑄌𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄢𑄧𑄠𑄬𑅁𑄝𑄨𑄇𑄴𑄉𑄳𑄠𑄚𑄴, 𑄥𑄦𑄨𑄖𑄳𑄠𑄧 𑄃𑄮 𑄥𑄨𑄣𑄴𑄛𑄧𑄇𑄧𑄣 𑄘𑄮𑄇𑄳𑄠𑄬 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄇𑄧𑄢𑄴𑄟𑄧𑄢𑄴 𑄢𑄮𑄡𑄬𑄠𑄬 𑄃𑄨𑄡𑄬𑄞𑄬 𑄃𑄇𑄧𑄧𑄣𑄴 𑄃𑄮 𑄝𑄰𑄥𑄧𑄠𑄨𑄇𑄴 𑄞𑄣𑄬𑄖𑄴 𑄢𑄧𑄇𑄴𑄈𑄬𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄗𑄬𑄝𑄧𑅁𑄃𑄬 𑄓𑄇𑄴𑄣𑄢𑄬𑄥𑄧𑄚𑄬 𑄘𑄬𑄉𑄬𑄠𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄊𑄚𑄩𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄧𑄖𑄴𑄣𑄉𑄚 𑄥𑄧𑄟𑄴𑄞𑄧𑄛𑄴 𑄃𑄬𑄟𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄥𑄟𑄎𑄨𑄇𑄴 𑄃𑄮 𑄛𑄨𑄖𑄨𑄨𑄟𑄨 𑄝𑄳𑄠𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗𑄭 𑄃𑄧𑄁𑄥𑄩𑄘𑄢𑄨𑄖𑄳𑄠𑄬𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄊𑄬𑅁 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄬 𑄥𑄧𑄟𑄎𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄛𑄣𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄇𑄟𑄴 𑄢𑄧𑄠𑄬, 𑄡𑄬 𑄥𑄧𑄟𑄎𑄧𑄖𑄴 𑄝𑄚 𑄖𑄢𑄴 𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄛𑄪𑄢𑄨 𑄓𑄋𑄧𑄢𑄴𑄃𑄧𑄚 𑄥𑄧𑄟𑄴𑄞𑄧𑄛𑄴𑅁𑄃𑄟𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁𑄃𑄚𑄩 𑄛𑄬𑄝𑄢𑄴 𑄥𑄧𑄣𑄖𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄬 𑄝𑄚 𑄃𑄰 𑄙𑄧𑄢𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄥𑄩𑄟𑄚𑄧𑄇𑄪𑄚𑄬𑄠𑄬 𑄘𑄢 𑄚𑄨𑄠𑄧𑄚𑄴𑄖𑄳𑄢𑄨𑄖𑄧 𑄦𑄧𑄝𑄧 𑄡 𑄃𑄧𑄚𑄳𑄠𑄧𑄘𑄬𑄢𑄴 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄃𑄚𑄩 𑄈𑄟𑄇𑄭𑄭 𑄉𑄧𑄢𑄚 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄬𑄇𑄳𑄦𑄴𑄚𑄴 𑄉𑄧𑄚𑄧𑄖𑄚𑄴𑄖𑄳𑄢𑄨𑄇𑄴 𑄥𑄧𑄟𑄌𑄴𑄝𑄳𑄠𑄝𑄧𑄌𑄴𑄗𑄠𑄴 𑄃𑄇𑄧𑄧𑄣𑄴, 𑄉𑄧𑄚𑄧𑄥𑄳𑄢𑄨𑄁𑄈𑄧𑄣 𑄃𑄮 𑄃𑄧𑄎𑄬𑄃𑄧𑄌𑄴 𑄅𑄪𑄛𑄮𑄇𑄢𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄉𑄧𑄟𑄧𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄘𑄧𑄢𑄴𑄇𑄢𑄴 𑄛𑄪𑄢𑄬𑄝𑄖𑄳𑄠𑄬 𑄃𑄃𑄨𑄚𑄴 𑄘𑄢 𑄒𑄨𑄇𑄴 𑄦𑄧𑄝𑄧𑅁𑄎𑄖𑄨𑄥𑄧𑄁𑄊𑄧𑄢𑄴 𑄖𑄇𑄴 𑄃𑄮 𑄟𑄫𑄣𑄴𑄚𑄩𑄖𑄨𑄢𑄴 𑄝𑄬𑄋𑄇𑄧𑄋 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄇𑄨𑄌𑄴𑄅𑄣𑄰𑄱 𑄃𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄃𑄚𑄩 𑄛𑄳𑄦 𑄚𑄧 𑄡𑄬𑄝𑄧𑅁𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄢𑄬𑄎𑄳𑄠𑄧, 𑄉𑄪𑄖𑄨𑄨 𑄝 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴 𑄃𑄬 𑄓𑄨𑄇𑄴𑄣𑄢𑄬𑄥𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄇𑄨𑄌𑄴𑄅 𑄃𑄬𑄟𑄧𑄚𑄴𑄞𑄝𑄬 𑄝𑄳𑄠𑄈𑄳𑄠 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄚𑄧 𑄛𑄢𑄨𑄝𑄇𑄴, 𑄡𑄢𑄴 𑄝𑄧𑄣𑄬 𑄖𑄢 𑄃𑄬𑄭 𑄓𑄨𑄇𑄴𑄣𑄢𑄬𑄥𑄧𑄚𑄬 𑄘𑄬𑄉𑄬𑄠𑄬 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄃𑄮 𑄥𑄙𑄩𑄚𑄧𑄖𑄃𑄚𑄩 𑄥𑄢𑄚𑄘 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄛𑄢𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄬𑄟𑄧𑄚𑄴 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄇𑄟𑄬 𑄣𑄨𑄛𑄴𑄖𑄧 𑄦𑄰𑄠𑄴 𑄛𑄢𑄬 𑄇𑄨𑄁𑄝 𑄥𑄬𑄙𑄮𑄇𑄳𑄠𑄬 𑄇𑄧𑄚𑄧 𑄇𑄟𑄴 𑄃𑄬𑄏𑄣𑄴𑄘𑄬𑄚 𑄉𑄧𑄢𑄨 𑄛𑄢𑄬𑅁From se Jenerol Asembli i luksave respek mo ikwol raet blong man mo woman olsem stamba blong fridom, jastis mo pis long wol,From se fasin blong no luksave mo no respektem ol raet blong man mo woman i mekem se i gat ol nogud aksen i tekemples we oli mekem se pipol i kros, mo bambae wan taem i kam we pipol bambae i glad long fridom blong toktok mo biliv blong hem, fridom blong no fraet mo wantem samting hemi kamaot olsem nambawan tingting blong ol grasrut pipol,From se hemi wan impoten samting, sipos man i no fos blong lukaotem help, olsem wan las aksen we hemi save mekem, blong faet agensem rabis fasin blong spoelem no fosem pipol hemia blong mekem nomo se Loa i protektem ol raet blong man mo woman,From se i gat nid blong promotem fasin blong developem frensip wetem ol narafala kaontri,From se ol pipol blong Unaeted Neisen oli talem bakegen insaed long Jata strong tingting blong olgeta long ol stamba raet blong man mo woman, respek mo valiu blong man mo woman mo long ikwol raet blong man mo woman, oli disaed blong promotem sosol progres mo ol standed blong laef we i moa gud mo we i gat moa fridom,From se ol Memba Kaontri oli mekem strong promis blong promotem respek blong ol raet blong man mo woman olbaot long wol mo gat ol stamba fridom taem we oli stap wok tugeta wetem Unaeted Neisen,From se hemi impoten tumas blong evriwan i luksave ol raet mo fridom blong promis ia i save tekemples fulwan,Hemi mekem se JENEROL ASEMBLI i putumaotDeklereisen blong ol Raet blong evri Man mo Woman Raon long Wol olsem wan impoten samting we evri pipol mo evri kaontri long wol oli mas kasem, blong mekem se wanwan man mo woman insaed long sosaeti oli tingting oltaem long Deklereisen ia, bambae oli wok had tru long tijing mo edukeisen blong leftemap resek long ol raet mo fridom ia mo tru ol step we oli tekem long nasonol mo intenasonol level, blong mekem se ol pipol blong ol Memba Kaontri mo ol pipol blong ol teritori we oli stap anda long olgeta blong oli luksave mo folem Deklereisen ia.Evri man mo woman i bon fri mo ikwol long respek mo ol raet. Oli gat risen mo tingting mo oli mas tritim wanwan long olgeta olsem ol brata mo sista.Evriwan i gat raet long evri raet mo fridom we i stap long Deklereisen ia, wetaot eni kaen difrens, olsem long reis, kala blong skin, seks, langwis, rilijen, politikol o narafala kaen tingting, we i kamaot long saed blong neisen o sosol, propeti, taem we man i bon long hem o emi narafala sosol saed olsem.Andap long hemia, bambae wan man o woman i no save mekem eni difrens long level blong politik, eria we wok hem i kavremap o intenasonol level blong kaontri o teritori blong narafala man o woman ia, nomata we hemi indipenden, tras, non-self-gavening o anda eni narafala arenjmen blong soverenti.Evriwan i gat raet blong laef, fridommo sekuriti blong man mo woman.Bambae man i no tekem narafala man o woman olsem slev blong hem. Bambae hemi agensem loa blong eni kaen fasin blong slev mo fasin blong salem man o woman olsem slev i tekemples.Bambae man mo woman i no save mekem fasin blong mekem narafala man o woman i safa o mekem rabis fasin long hem, fasin we i nogud long man o woman o tritim man o woman long fasin o panismen we i soem se man o woman i luk daon long man o woman.Evriwan i gat raet blong narafala man i luksave hem olsem wan man o woman we i stap anda long loa.Evri man mo woman i semak folem loa mo oli gat semak raet wetaot eni diskrismineisen blong loa i protektem olgeta. Evri man mo woman oli gat raet blong loa ia i protektem olgeta long ikwol fasin agensem diskrimineisen long taem we man mo woman i brekem wan pat blong Deklereisen ia mo agensem eni fasin blong mekem se i gat diskrimineisen olsem.Evriwan i gat raet blong kasem wan stret fasin blong stretem problem we ol stret nasonol traebuno blong ol akt we oli go agensem ol stamba raet we Konstitusen o loa givim, oli mekem.Bambae man o woman i no save arestem narafala man o woman long fasin we i folem tingting blong hem nomo, fasin blong givim panismen o fasin blong mekem man i stap hemwan olsem panismen.Evriwan i gat raet blong ful ikwaliti long wan indipenden mo fea pablik hearing we wan indipenden mo fea tribunal i putum, long taem blong disaedem ol raet mo ol obligeisen blong hem mo blong eni kriminol jasmen agensem hem.Eniwan we i gat jasmen blong wan rong agensem hem hemi gat raet blong stap olsem wan inosen man o woman go kasem taem we kot i pruvum se hemi gilti from se hemi mekem rong agensem loa long wan pablik traeol we hemi bin gat evri janis we hemi nidim blong difendem hemwan.Bambae man o woman i no gilti from wan rong we hemi mekem o wan aksen we hemi no mekem we i no wan rong folem nasonal mo intenasonal loa, long taem we man o woman ia i mekem aksen ia. Bambae i nogat wan panismen we i hevi bitim hemia we i aplae long taem ia we man o woman ia i bin mekem rong ia.Bambae man o woman i no save intefea wetem praevet laef, famili, hom or korespondens blong narafala man o woman folem tingting blong hem, mo no save spolem hae respek mo gudfala nem blong hem. Evriwan i gat raet blong loa i protektem hem agensem ol fasin blong intefea olsem o atak.Evriwan i gat raet blong kasem fridom blong go long weaples hemi wantem go mo blong stap insaed long eria blong wanwan steit.Evriwan i gat raet blong livim eni kaontri, we i minim se kaontri blong hem tu mo blong hemi go bak long kaontri blong hem.Evriwan i gat raet blong lukaotem mo stap long wan ples long wan narafala kaontri sipos hemi stap ronwe long ol fasin blong talem mo tritum nogud man o woman.Man o woman i no save yusum raet ia taem i gat prosekusen we i kamaot folem ol kraem we oli no kamaot from politik o from ol aksen we oli no folem ol eim mo prinsipol blong Unaeted Neisesn.Evriwan i gat raet blong gat wan nasonaliti.Bambae wan man o woman i nogat raet blong kiaman long wan man o woman long nasonaliti blong hem o kiaman long raet blong jenisim nasonaliti blong hem.Evri man mo woman long evri eij, nomata wanem reis, nasonaliti o rilijen, oli gat raet blong maret mo blong statem wan famili. Oli gat raet long ikwel raet long saed blong maret, long taem blong maret mo long taem we oli disolvem maret.Maret bambae i tekemples nomo taem we hemi tingting blong man mo woman ia blong tufala i maret.Famili hemi natural mo impoten grup unit blong sosaeti mo hemi gat raet blong sosaeti mo steit i protektem hem.Evriwan i gat raet blong onem wan propeti hemwan mo tu wetem ol narafala man o woman tugeta.Folem tingting blong hem, bambae wan man o woman i no save kiaman long narafala man o woman from propeti blong hem.Evriwan i gat raet long fridom blong tingting, fridom blong morol tingting blong jasmen mo rilijen; raet ia hemi kavremap fridom blong jenisim rilijen o bilif blong hem, mo fridom blong hem hemwan o tugeta wetem ol narafala man o woman long komuniti mo long pablik o praevet laef, blong soem rilijen blong hem tru long fasin we hemi tijim, praktisim, wosip mo folem ol tijing blong rilijen blong hem o biliv blong hem.Evriwan i gat raet long fridom blong talem tingting blong hem mo talem long wei we hemi wantem; raet ia hemi kavremap fridom blong save gat ol difren tingting wetaot man i intefea mo blong risivim mo givimaot infomeisen mo ol tingting tru long niuspepa, televisen o radio nomata long ol baondri blong ol kaontri.Evriwan i gat raet long fridom blong mit wanples mo grup tugeta long fasin we i gat pis long hem.Wan man o woman i no save fosem narafala man o woman blong stap long wan asosiesen.Evriwan i gat raet blong tekpat long Gavman blong kaontri blong hem, daerek o tru long ol representativ we olgeta pipol oli jusum folem tingting blong olgeta.Evriwan i gat raet long semak janis blong kasem sevis blong Gavman long kaontri blong hem.Bambae pipol oli jusum kaen Gavman we oli wantem blong rul; fasin blong jusum Gavman ia bambae i kamaot tru ol eleksen long wanwan period mo bambae evri man mo woman i gat raet blong vot long sekret folem ol fasin blong fri vot.Evriwan, olsem memba blong sosaeti, i gat raet blong kasem sosol sekuriti mo hemi gat raet blong kasem ol ekonomik, sosol mo kaljarol raet blong hem we hemi nidim from respek blong hem mo blong mekem se hemi fri blong developem hemwan, hemia tru long help mo hadwok blong nasonol mo intenasonol komuniti mo folem oganaeseisen mo risos blong wanwan Kaontri.Evriwan i gat raet blong wok, blong jusum wanem wok hemi wantem mekem, blong stap long ol gudfala kondisen blong wok mo blong gat proteksen agensem fasim blong nogat wok.Evriwan, wetaot diskrimineisen, i gat raet blong kasem ikwol pei blong mekem semak wok.Evriwan we i wok oli gat raet long stret mo gudfala pei we i mekem se hem mo famili blong hem i save gat wan gudfala laef we i soem se i gat respek, mo i kasem tu ol narafala kaen proteksen long sosol laef blong hem, sipos i gat nid.Evriwan i gat raet blong fomem mo joenem ol tred union blong protektem ol intres blong olgeta.Evriwan i gat raet blong spel mo enjoem hem, we i minim se i mas gat limit long ol haoa blong wok mo blong oli gat holidei wetem pei wanwan taem.Evriwan i gat raet long wan standed blong laef we i stret long helt mo welfea blong hem mo famili blong hem, hemia long saed blong kakae, klos, haos mo medikol kea mo ol narafala sosol sevis, mo raet long sekuriti long taem we man o woman i no wok, i sik, wan pat blong bodi i nogat o no save wok gud, woman i lusum man blong hem o man i lususm woman blong hem, taem hemi olfala o taem hemi no save gat wan gudfala laef from sam samting we hemwan i no save kontrolem.Mama mo pikinini oli gat raet blong kasem spesel kea mo help. Evri pikinini, nomata we oli bon long mama mo papa we tufala i mared o no mared, bambae oli kasem semak protektek long sosol laef blong olgeta tu.Evriwan i gat raet blong kasem edukeisen. Bambae edukeisen hemi fri, sipos i no long ol narafala level be bambae hemi hapen long ol elementeri mo fes level blong skul. Bambae evri pikinini i mas go long wan elementeri skul. Bambae i mas gat teknikol mo profesonal edukeisen we pipol i save folem sipos oli wantem mo bambae evri man mo woman i gat raet blong kasem hae edukeisen folem merit.Edukeisen bambae hemi blong developem fulwan ol defren kaen fasin blong man mo woman mo blong leftemap respek blong ol raet blong man mo woman mo ol stamba fridom. Edukeisen bambae hemi promotem fasin blong andastanem, luksave nid mo mekem fren wetem evri kaontri, evri difren kaen reis mo rilijes grup blong pipol mo bambae hemi mekem ol wok blong Unaeted Neisen blong kipim pis oltaem.Papa mo mama blong pikinini oli gat raet blong jusum kaen edukeisen we bambae pikinini blong tufala i kasem.Evriwan i gat raet blong tekempat olsem hemi wantem long kaljarol laef blong komuniti, blong enjoem ol art mo serem ol save blong saens we i stap kam andap mo ol benefit blong hem.Evriwan i gat raet blong protektem ol morol mo materiol interes we i kamoat folem eni wok we man mo woman i prodiusum long saed blong saens, litereja mo art we hemi bin raetem.Evriwan i gat raet long wan sosol mo intenasonol oda we i mekem se oli save yusum fulwan ol raet mo fridom we oli stap insaed long Deklereisen ia.Evriwan i gat diuti blong mekem i go long komuniti we tru long hem nomo bambae hemi fri blong save developem fulwan fasin blong hem olsem wan man o woman.Taem we man mo woman i stap yusum ol raet mo fridom ia, bambae evriwan i mas folem ol limit we oli stap insaed long loa blong mekem se man i luksave mo respektem ol raet mo fridom blong ol narafala pipol mo blong folem ol rul blong gudfala fasin, pablik oda mo jenerol welfea long wan demokratik sosaeti.Man mo woman i no save yusum ol raet mo fridom ia long wei we i agensem ol tingting mo prinsipol blong Unaeted Neisens.Wan man o woman i no save yusum wan pat blong Deklereisen ia blong mekem se Steit, o wan grup o man o woman i ting se hemi gat raet blong mekem eni aktiviti o blong mekem eni aksen we i go agensem ol raet mo fridom we i stap insaed long Deklereisen ia.Herwekî nasîna weqara pêgirê hemû endamên malbata mirovî û mafên wan ên wekhev û (jênager) bingehe azadî, dad û aşitiya cihanê pêk tîne,Herwekî nenasîn û piçûkdîtina mafên mirov rê dan barbar ku wijdana mirovhiyê didin isyanê û avakirina cihaneke ku tê de ewê heyinên mirovî di peyivîn û bawerkirinê de serbest bin, ji xof û belengaziyê rizgar bin wek xweziya bilindtirîn a mirov hate îlan kirin,Herweki bingehî ye ku mafên mirov ji alî rejîmeke hiqûqî bên parastin ji bo ku mirov mecbûr nemîne, wek çara dawîn, li dijî zorkarî û zulmê rabe,Herkekî teşwîqa pêşvebirina peywendiyên dostaniyê di navbera neteweyan de bingehî ye,Herwekî gelên Neteweyen Yekbûyî di Destûrê de ji nû ve baweriya xwe ya bi mafên bingehî yên mirov, di nav weqar û rûmeta kesê mirovî de û di wekheviya mafên mêr û jinan de, dane zanîn û diyar kirin ku ew biryardar in ku arîkarî bidin pêşveçûna çivakî û bicihkirina mecalên çêtir ên jiyanê di nav serbestiyeke mestir de,Herwekî dewletên endam qewl dane, ku bi hevkariya Teşkîlata Neteweyên Yekbûyî, riayeta gerdûnî û fiîlî ya mafên mirovî û azadiyên bingehî ewle bikin,Herwekî têgihiştineke hevbeş a van maf û azadiyan ji bo bi temamî bicîhanîna vê teahudê ji giringiya bilindtirîn e, Civîna Gelemperî vê Danezana Gerdûnî ya Mafên Mirovîwekî îdeala hevbeş a ku hemû gel û hemû netewe dixwazin bighênê ji bo ku hemû kes û hemû organên civakê, ev Danezan timî di bîr de, bi hînkirin û hêvotinê bixebitin ku riayeta van maf û azadiyan pêşve bibin û bi tedbîrên berebereyî yên neteweyî û navneteweyî, nasîn û bicihanîna gerdûnî û fiîlî yên wan him di nav gelên dewletên endam bi xwe him di nav yên erdên ku li jêr hukmê wan de ne ewle bikin.Hemû mirov azad û di weqar û mafan de wekhev tên dinyayê. Ew xwedî hiş û şuûr in û divê li hember hev bi zihniyeteke bratiyê bilivin.Heryek, bê tu cihêyî, nemaze ya nijad, reng, zayend (cisn), ziman, ol, ramana siyasî an her ramana din, eslê neteweyî an civakî, serwet, zayîn an her rewşeke din, xwediyê hemû maf û hemû azadiyên ku di vê Danezanê de hatine daxuyankirî ye.Bi serde, ewê tu cihêyî neyê kirin ji ber statuya siyasî, hiqûqî an navneteweyî ya welat an erdê ku kesek jê tê, heke ev welat an erd serbixwe, li jêr dest, ne xweser (otonom) an li jêr her tahdîda din a serweriyê be an na.Herkes xwedî mafê jiyan, azadî û ewleyiya şexsê xwe ye.Ewê tukes di koletî an bindestiyê de neyê girtin; koletî û bazirganiya koleyan bi hemû teşeyên xwe ve qedexe ne.Ewê tukes nebe tabiê şkence an ceza û muameleyên hov, namirovî an xirabker.Herkes xwediyê mafê nasîna li hemû ciyan a şexsiyeta xwe ya hiqûyî ye.Hemû mirov li ber qanûnan wekhev in û bê ciheyî xwediyê mafê parastineke wekhev a qanûn in. Hemû mirov li hemberî her cihêtiya ku vê Danezanê ihlal dike û li hemberî her navtêdana cihêtiyeke wilo xwediyê mafê parastineke wekhev in.Herkes maf heye ku li hemberî kirinên ku mafên bingehî yên ku qanûna bingehî an qanûn jê re dinasin ihlal dikin, serî li mehkemeyên neteweyî yên selahiyetdar bixe.Tukes nikare bi awayekî kêfî bê girtin, hebs an sirgûn kirin.Herkes, di wekheviyeke temamî de, maf heye ku doza wî li ber mehkemeyeke serbixwe û bê alî bi awayekî adil û eşkere bê bihîstin ji bo diyarkirina maf û wacibên wî û ya her tawana curmî li dijî wî.Her kesê ku bi kirineke curmî tê tawanbar kirin bêrî tê hesibîn ta ku sûcê wî di mehkemeyek eşkere, ku hemû garantiyên ji bo parastina wî pêwist ewle kiribe, bi awayekî qanûnî were îsbat kirin.Tukes nayê ceza kirin ji ber kirin an nekirinên ku di gava pêkhatina xwe de li gora qanûna neteweyî an navneteweyî ne sûc bûne.Nabe ku tukes bibe amanca têkilbûnên kêfî yên nav jiyana wî ya arizî, malbata wî, mala wî an nameyên wî, an ziyangihandina şeref û şana wî. Herkes xwediyê mafê parastina qanûn e li hemberî têkilbûn û ziyangihanên wilo.Mafê her kesî heye ku di nav tixûbên dewletekê de bi serbestî hatûçûnê bike û cihê mayîna xwe bibijêre.Herkes maf heye ku ji her welatî, yê wî bi xwe jî tê de, derkeve û vegere welatê xwe.Herkes maf heye ji ber zordestiyê li welatên din daxwaza penahê bike û bibe penabêr.Ev maf nikare bê xwastin ji bo taqîbatên bi rastî ji ber sûceke adî an ji ber kirinên dijî amanc û bingehên Neteweyên Yekbûyî.Herkes maf heye bibe xwediyê netewahiyekê (miliyetekê).Tukes nikare bi awayekî kêfî ne ji netewahiya xwe ne jî ji mafê netewahî guhartinê bête bêpar kirin.Ji temenê (emrê) balixiyê pê ve, mêr û jin, bê tu tahdîdên ji ber nijad, netewahî an olê, maf hene ku hev mehr bikin û malbatek deynin. Li hemberî zewacê, di domahiyê zewacê û di dema berdanê de ew xwedî mafên wekhev in.Mehr tenê bi erêkirina serbest û temamî ya jin û mêr dikare bête birrîn.Malbat hêmana xwezayî û bingehî ya civakê ye û xwedî maf e ku ji alî civak û dewletê ve bête parastin.Herkes maf heye ku bi serê xwe an tevî kesên din bibe xwedî mulk.Tukes nikare bi awayekî kêfî ji mulkê xwe bête bêpar kirin.Herkes mafê azadiya fikr, wijdan û olê heye; azadiya ol an bawerî guhartin û azadiya ol û baweriya xwe bi tenê an bi hev re him eşkere him arizî, bi hînkirin, emel, îbadet û bicihanîna ayînan nîşandanê jî di nav vî mafî de ne.Herkes mafê azadiya fikr û îfade heye; mafê ji ber ramanên xwe nehatin êşandin û herweha mafê bêî nasîna tu sînoran û bi her cure navgînan li agahdariyan û fikran gerîn, wan bi dest xistin û îfade û belavkirin dikevin nav vî mafî.Herkes mafê azadiya aramane civîn û komelê danînê heye.Tukes nikare bête mecbûr kirin ku bibe endamê komeleyekê.Mafê her kesî heye ku rasterast an jî bi riya nemînendeyên xwe yên bi serbestî helbijartî di hukûmeta welatê xwe de beşdar bibe.Herkes maf heye ku di mercên wekheviyê de ji xizmetên giştî yên welatê xwe kelk (istifade) bigire.Viyana (îradeya) gel bingehê otorîteya hukûmetê ye; divê ku ev viyan xwe di helbijartinên durust ên ku di demên dewrî de, bi raya gerdûnî, wekhev û dengdana dizî an li gora awayeke hevrûmet a ku azadiya dengdanê ewle bike, xwe diyar ke.Herkes, wekî endamê civakî, mafê ewleyiya sosyal heye; Ew mafdar e ku bi riya xebata neteweyî û hevkariya navneteweyî û li gora tenzîm û hatiniyên her dewletê, doza bidestxistina mafên aborî, civakî û çandî yên ku jo bo weqara wî û geşbûna serbest a şexsiyeta wî ferz in, bike.Herkes mafê xebatê, serbest bijartina xebata xwe, şertên adil û musaîd ên xebatê û parastina li dijî bêkariyê heye.Herkes, bêî tu cihêyî, maf heye ku ji bo xebateke wekhev heqek wekhev bistîne.Herkesê ku dixebite mafê meaşek adil û têrker ê ku dikaribe ji wî û ji malbata wî re jiyaneke şayanê weqara mirovî ewle bike û heke pêwîst be bi îmkanên din ên parastina sosyal bê temam kirin, heye.Herkes maf heye ku ji bo parastina menfaetên xwe sendîka deyne û bikeve nav sendîkan.Herkes mafê bihndan (istirahet) û demên serbest û nemaze tahdîdeke maqûl a dema xebatê û tatîlên dewrî yên bi meaş heye.Herkes mafê sewiyeke jiyanê ku têra ewlekirina saxî û rehetiya wî û ya malbata wî bike heye, nemaze ji bo xwarin, lixwekirin, mal, lênerîna tibbî, wisa jî ji bo xizmetên sosyal ên pêwîst û mafê ewleyiyê di rewşa bêkarî, nexweşî, seqetî, bîtî, pîrî an di rewşên din ên windakirina îmkanên xwe yên jiyanê ji ber sedemên dervavî viyana wî.Dêyîtî û zarotî mafên arîkarî û lênêrîneke taybetî hene. Hemû zaro, çi yên di zewacê de bûyi çi yên dervayî zewacê, xwediyên eynî parastineke civakî ne.Herkes mafê hînbûnê heye. Divê ku hînbûn belaş be, qet nebe hînbûna destpêkî û bingehî. Divê ku hînbûna teknîk û meslekî bi firehî belav be û xwendina bilind bi wekheviyeke temamî ji hemû kesan re, li gora şehrezayiya wan, vekirî be.Divê ku hînkirin geşkirina temamî ya şexsiyeta mirovî û xurtkirina siyaseta mafên mirovî û azadiyên bingehî amanc bigre. Divê ku ew arîkarî bide têgihîştin, musameha û dostaniya nav hemû netewe û hemû komên nijadî an olî, wisa jî pêşveçûna çalakiyên Neteweyên Yekbûyî ji bo xwedîkirina aşîtiyê.Dê û bav xwediyê mafê pêşîkî ê bijartina cureyê hînbûna zarokên xwe ne.Herkes mafê bi serbestî beşdarbûna jiyana çandî ya civakê, ji huneran kelkgirtinê û beşdarbûna pêşveçûna zanistî û encamên wê heye.Herkes mafê parastina menfaetên manewî û maddî yên ku ji ber berhema zanistî, edebî û hunerî ya ku ew bi xwe çêkerê wê ye heye.Mafê her kesî yê ji bo nîzameke civakî û navneteweyî ya wisan heye ku maf û azadiyên di vê Danezanê de berpêşkirî bikaribin tê de bi temamî bêne cih.Herkes erk (wezîfe) hene li hember civakê, ya ku tenê tê de geşbûna serbest û temamî ya şexsiyeta wî mimkin e.Di bikaranîna maf û azadiyên xwe de heryek tenê bi hukmên ku qanûn tenê ji bo ewlekirina nasîn û qedrê maf û azadiyên kesên din û ji bo bicihanîna xwastiniyên rast ên exlaq, pergala giştî û refeha gelemper di civakeke demokratîk de daniye, tê tahdîd kirin.Ev maf û azadî, di tu rewşê de, nikarin li dijî amanc û bingehên Neteweyên Yekbûyî bên bi kar anîn.Tu hukmekî vê Danezanê nikare bê tefsîr kirin wekî ku tu maf dide dewletekê, komekê û kesekî ji bo kirina karekî an pêkanîna kirinekî ku rakirina maf û azadiyên ku tê de hatine berpêş kirin amanc bigre.Considerando cu reconocemento di e dignidad inherente y di e derechonan igual y inalienabel di tur miembro di famia humano ta base di libertad, husticia y paz na mundo;Considerando cu indiferencia y menosprecio pa derecho humano a resulta den actonan di barbarie cu a agredi consenshi di humanidad, y cu a proclama, como e aspiracion mas halto di ser humano, binimento di un mundo den cua hende, libera di temor y di miseria, lo disfruta di libertad di palabra y libertad di creencia;Considerando cu ta esencial pa derecho humano ta protegi pa un regimen di derecho, a fin cu ser humano no haya su mes obliga di recuri, na ultimo instancia, na rebelion contra tirania y opresion;Considerando cu ta esencial pa promove desaroyo di relacion amistoso entre e nacionnan;Considerando cu e pueblonan di Nacionnan Uni a reafirma den e Carta nan fe den e derechonan fundamental di ser humano, den dignidad y balor di e persona humano y den igualdad di derecho di homber y muhe, y a dicidi di promove progreso social y di hisa nivel di bida denter di un concepto mas amplio di libertad;Considerando cu e Estadonan Miembro a compromete nan mes pa logra, den cooperacion cu Organisacion di Nacionnan Uni, promocion di respet universal pa y tenemento di cuenta cu e derechonan y libertadnan fundamental di ser humano;Considerando cu un concepcion comun di e derechonan y libertadnan aki ta di e mayor importancia pa e pleno cumplimento di dicho compromiso;Asamblea General ta proclama e presente Declaracion Universal di Derecho Humano como ideal comun cu tur pueblo y nacion mester alcansa, a fin cu cada individuo y cada organo di sociedad, teniendo e Declaracion aki constantemente na mente, lo aspira na promove, pa medio di enseñansa y educacion, respet pa e derechonan y libertadnan aki, y na garantisa, pa medio di medidanan progresivo di caracter nacional y internacional, nan reconocemento y aplicacion universal y efectivo, tanto entre e pueblonan di e Estadonan Miembro mes como entre e pueblonan di e teritorionan cu ta cay bou di nan hurisdiccion.Tur ser humano ta nace liber y igual den dignidad y den derecho. Nan ta dota cu rason y cu consenshi y nan mester comporta nan den spirito di fraternidad pa cu otro. Tur persona tin tur e derechonan y libertadnan proclama den e Declaracion aki, sin ningun clase di distincion di rasa, colo, sexo, idioma, religion, opinion politico of di otro indole, origen nacional of social, posicion economico, nacemento of cualke otro condicion.Ademas, lo no haci ningun distincion a base di e condicion politico, huridico of internacional di e pais of teritorio na cual un persona ta pertenece, irespecto si ta trata di un pais independiente, un teritorio bou di administracion fiduciario, no autonomo of someti na cualke otro limitacion di soberania.Tur individuo tin derecho riba bida, riba libertad y riba seguridad di su persona.Ningun hende lo no ta someti na sclavitud ni na servidumbre; sclavitud y comercio di catibo lo ta prohibi den tur su formanan.Ningun hende lo no ta someti na tortura ni na trato of castigo cruel, inhumano of degradante.Tur ser humano tin derecho riba reconocemento di su personalidad huridico tur caminda.Tur persona ta igual dilanti di ley y nan tin, sin ningun distincion, derecho riba proteccion igual door di ley. Tur persona tin derecho riba proteccion igual contra tur discriminacion cu ta en pugna cu e Declaracion aki y contra tur provocacion di tal discriminacion.Tur persona tin derecho riba asistencia huridico efectivo di parti di e tribunalnan nacional competente contra actonan cu ta en pugna cu e derechonan fundamental conferi na nan pa medio di Constitucion of pa medio di ley.Ningun hende lo no ta someti na aresto, detencion ni destiero arbitrario.Tur persona tin, a base di pleno igualdad, derecho riba un tratamento husto y publico di nan caso door di un tribunal independiente y imparcial pa determinacion di nan derechonan y obligacionnan y pa stipulacion di e hustificacion di cualke persecucion penal entama contra nan.Tur persona acusa di delito penal tin derecho di ser considera inocente, te ora cu proba su culpabilidad di acuerdo cu ley, den un audiencia publico den cua el a haya tur garantia necesario pa su defensa.Lo no considera ningun hende culpabel di ningun delito penal a base di cualke acto of omision cu no tabata constitui un delito penal, segun derecho nacional of internacional, na momento cu a comete e acto of omision. Tampoco lo no impone un castigo mas pisa cu esun cu tabata aplicabel na momento cu a comete e delito penal.Ningun hende lo no ta obheto di interferencia arbitrario den su privacidad, su famia, su cas of su corespondencia, ni di agresion contra su honor y su reputacion. Tur persona tin derecho di wordo protegi pa ley contra dicho interferencianan of agresionnan.Tur persona tin derecho riba libertad di movemento y di scogencia di nan residencia denter di e teritorio di cada Estado.Tur persona tin derecho di sali di cualke pais, incluyendo nan propio pais, y di bay bek nan pais.Tur persona tin derecho di busca asilo y di disfruta di dje den otro pais den caso di persecucion.No por invoca e derecho aki den caso di persecucion realmente origina pa motibo di delito no politico of pa motibo di acto en pugna cu e propositonan y e principionan di Nacionnan Uni.Tur persona tin derecho riba un nacionalidad.No por priva ningun hende arbitrariamente di su nacionalidad ni neng’e su derecho di cambia di nacionalidad.Homber y muhe cu tin edad di casa tin, sin ningun limitacion pa motibo di rasa, nacionalidad of religion, derecho di casa y funda un famia. Nan tin igual derecho encuanto matrimonio durante matrimonio y den caso di disolucion di e matrimonio.Por contrae matrimonio solamente cu consentimento liber y pleno di e futuro esposonan.Famia ta e unidad colectivo natural y fundamental di sociedad y tin derecho riba proteccion door di sociedad y door di Estado.Tur persona tin derecho riba propiedad, tanto individualmente como colectivamente.No por priva ningun hende arbitrariamente di su propiedad.Tur persona tin derecho riba libertad di pensamento, di consenshi y di religion; e derecho aki ta inclui e libertad di cambia di religion of creencia, y e libertad, sea individualmente of colectivamente, tanto den publico como priva, di manifesta nan religion of creencia pa medio di enseñansa, practica, culto y cumplimento.Tur persona tin derecho riba libertad di opinion y di expresion; e derecho aki ta inclui e libertad di tin opinion sin interferencia y di busca, haya y suministra informacion y idea via cualke medio y sin limitacion di frontera.Tur persona tin derecho riba libertad di reunion y di asociacion pacifico.No por obliga ningun hende pa pertenece na un asociacion.Tur persona tin derecho di participa den gobierno di nan pais, directamente of pa medio di representante elegi libremente.Tur persona tin, a base di igualdad, derecho riba acceso na funcionnan publico di nan pais.Boluntad di pueblo lo ta e base di autoridad di gobierno; e boluntad ey lo keda expresa den eleccionnan periodico y autentico, cu lo tene pa medio di sufragio universal y igual y pa medio di voto secreto of pa medio di otro procedura ekivalente cu ta garantisa libertad di voto.Tur persona, como miembro di sociedad, tin derecho riba seguridad social y tin, pa medio di esfuerso nacional y cooperacion internacional y di conformidad cu e organisacion y recursonan di cada Estado, derecho riba realisacion di e derechonan economico, social y cultural cu ta indispensabel pa nan dignidad y desaroyo liber di nan personalidad.Tur persona tin derecho riba trabou, riba scogencia liber di nan trabou, riba condicionnan di trabou husto y faborabel y riba proteccion contra desempleo.Tur persona tin, sin ningun clase di discriminacion, derecho riba pago igual pa trabou igual.Tur persona cu ta traha tin derecho riba un pago husto y faborabel, cu ta garantisa nan y nan famia un existencia conforme dignidad humano y cu, den caso necesario, lo complementa cu otro medionan di proteccion social.Tur persona tin derecho di lanta sindicato y di afilia nan mes na nan pa proteccion di nan interesnan.Tur persona tin derecho riba descanso y tempo liber, inclusive un limitacion rasonabel di ora di trabou y periodicamente vakantie paga.Tur persona tin derecho riba un nivel di bida adecuado, cu ta garantisa nan y nan famia salud y bienestar, incluyendo cuminda, paña, vivienda y cuido medico y e servicionan social necesario, y derecho riba prevision den caso di desempleo, malesa, invalidez, viudez, biehes of otro falta di medio di existencia pa motibo di circunstancianan fuera di nan boluntad.Mama y mucha tin derecho riba cuido y asistencia special. Tur mucha, naci den matrimonio of pafo di matrimonio, tin derecho riba proteccion social igual.Tur persona tin derecho riba enseñansa. Enseñansa lo ta gratuito, por lo menos na nivel elemental y fundamental. Enseñansa elemental lo ta obligatorio. Lo mester pone enseñansa di ofishi y enseñansa profesional na disposicion di tur hende. Enseñansa superior lo ta igualmente accesibel pa tur hende, a base di merito.Enseñansa lo ta dirigi riba desaroyo completo di personalidad humano y riba fortalecemento di respet pa e derechonan humano y libertadnan fundamental. E lo fomenta comprension, tolerancia y amistad entre tur nacion y entre tur grupo etnico of religioso y lo promove e actividadnan di Nacionnan Uni pa mantencion di paz.E mayornan lo tin derecho preferente pa scoge e tipo di enseñansa y educacion cu lo mester duna nan yiunan.Tur persona tin derecho di participa libremente den bida cultural di comunidad, di gosa di arte y di participa den progreso cientifico y su beneficionan.Tur persona tin derecho riba proteccion di e interesnan moral y material cu ta resultado di cualke produccion cientifico, literario of artistico di cua nan ta autor.Tur persona tin derecho riba existencia di un orden social y internacional den cua por realisa plenamente e derechonan y libertadnan proclama den e Declaracion aki.Tur persona tin obligacion cu comunidad, pasobra ta den dje so e desaroyo liber y completo di nan personalidad ta posibel.Den ehercicio di nan derechonan y goso di nan libertadnan, tur persona lo ta solamente suheto na e limitacionnan stipula pa ley, cu e unico fin di garantisa e debido reconocemento di e derechonan y libertadnan di otro persona y e debido respet pa nan, y di cumpli cu e exigencianan husto di moralidad, orden publico y bienestar general den un sociedad democratico.E derechonan y libertadnan aki no por wordo eherci den ningun caso en pugna cu e propositonan y e principionan di Nacionnan Uni.No por interpreta nada den e Declaracion aki comosifuera cu e ta implica cu cualke Estado, grupo of persona por deriva for di dje cualke derecho pa efectua cualke actividad of pa realisa cualke acto cu tin como obhetivo destruccion di cualke di e derechonan y libertadnan proclama den e Declaracion aki.Trzecia Sesja Ogólnego Zgromadzenia ONZ, obradująca w Paryżu, uchwaliła 10 grudnia 1948 roku jednomyślnie Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Dokument ten stanowi niewątpliwie jedno z największych i najtrwalszych osiągnięć ONZ. Przetłumaczona na większość języków świata Powszechna Deklaracja Praw Człowieka zbiera oraz porządkuje osiągnięcia i postulaty człowieka, który od wielu setek lat toczy nie skończoną jeszcze walkę o swoją wolność i swoją godność.ZWAŻYWSZY, że uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju świata,ZWAŻYWSZY, że nieposzanowanie i nieprzestrzeganie praw człowieka doprowadziło do aktów barbarzyństwa, które wstrząsnęły sumieniem ludzkości, i że ogłoszono uroczyście jako najwznioślejszy cel ludzkości dążenie do zbudowania takiego świata, w którym ludzie korzystać będą z wolności słowa i przekonań oraz z wolności od strachu i nędzy,ZWAŻYWSZY, że konieczne jest zawarowanie praw człowieka przepisami prawa, aby nie musiał - doprowadzony do ostateczności - uciekać się do buntu przeciw tyranii i uciskowi,ZWAŻYWSZY, że konieczne jest popieranie rozwoju przyjaznych stosunków między narodami,ZWAŻYWSZY, że Narody Zjednoczone przywróciły swą wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki oraz w równouprawnienie mężczyzn i kobiet, oraz wyraziły swe zdecydowanie popierania postępu społecznego i poprawy warunków życia w większej wolności,ZWAŻYWSZY, że Państwa Członkowskie podjęły się we współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych zapewnić powszechne poszanowanie i przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności,ZWAŻYWSZY, że jednakowe rozumienie tych praw i wolności ma olbrzymie znaczenie dla ich pełnej realizacji,PRZETO ZGROMADZENIE OGÓLNEOgłasza Uroczyście niniejszą Powszechną Deklarację Praw Człowieka jako wspólny najwyższy cel wszystkich ludów i wszystkich narodów, aby wszyscy ludzie i wszystkie organy społeczeństwa - mając stale w pamięci niniejszą Deklarację - dążyły w drodze nauczania i wychowywania do rozwijania poszanowania tych praw i wolności i aby zapewniły za pomocą postępowych środków o zasięgu krajowym i międzynarodowym powszechne i skuteczne uznanie i stosowanie tej Deklaracji zarówno wśród narodów Państw Członkowskich, jak i wśród narodów zamieszkujących obszary podległe ich władzy.Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.Nie wolno ponadto czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodległy, czy też podlega systemowi powiernictwa, nie rządzi się samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swej niepodległości.Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.Nie wolno nikogo czynić niewolnikiem ani nakładać na nikogo służebności; niewolnictwo i handel niewolnikami są zakazane we wszystkich swych postaciach.Nie wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki lub poniżający.Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie jego osobowości prawnej.Wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo, bez jakiejkolwiek różnicy, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy mają prawo do jednakowej ochrony przed jakąkolwiek dyskryminacją, będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji, i przed jakimkolwiek narażeniem na taką dyskryminację.Każdy człowiek ma prawo do skutecznego odwoływania się do kompetentnych sądów krajowych przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie podstawowych praw przyznanych mu przez konstytucję lub przez prawo.Nikogo nie wolno samowolnie aresztować, zatrzymać lub wygnać z kraju.Każdy człowiek ma na warunkach całkowitej równości prawo, aby przy rozstrzyganiu o jego prawach i zobowiązaniach lub o zasadności wysuwanego przeciw niemu oskarżenia o popełnienie przestępstwa być słuchanym sprawiedliwie i publicznie przez niezależny i bezstronny sąd.Każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu się winy zgodnie z prawem podczas publicznego procesu, w którym zapewniono mu wszystkie konieczne środki obrony.Nikt nie może być skazany za przestępstwo z powodu działania lub zaniechania nie stanowiącego w chwili jego dokonania przestępstwa według prawa krajowego lub międzynarodowego. Nie wolno także wymierzać kary wyższej niż ta, która była przewidziana w chwili popełnienia przestępstwa.Nie wolno ingerować samowolnie w czyjekolwiek życie prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego korespondencję, ani też uwłaczać jego honorowi lub dobremu imieniu. Każdy człowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji lub uwłaczaniu.Każdy człowiek ma prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach każdego Państwa.Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój własny, i powrócić do swego kraju.Każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w razie prześladowania.Nie można powoływać się na to prawo w przypadku ścigania wszczętego rzeczywiście z powodu popełnienia przestępstwa pospolitego lub czynu sprzecznego z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.Każdy człowiek ma prawo do posiadania obywatelstwa.Nie wolno nikogo pozbawiać samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawiać prawa do zmiany obywatelstwa.Mężczyźni i kobiety bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości lub wyznania mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Mają oni równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu.Małżeństwo może być zawarte jedynie za swobodnie wyrażoną pełną zgodą przyszłych małżonków.Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa.Każdy człowiek, zarówno sam jak i wespół z innymi, ma prawo do posiadania własności.Nie wolno nikogo samowolnie pozbawiać jego własności.Każdy człowiek ma prawo wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów.Każdy człowiek ma prawo wolności opinii i wyrażania jej; prawo to obejmuje swobodę posiadania niezależnej opinii, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na granice.Każdy człowiek ma prawo spokojnego zgromadzania i stowarzyszania się.Nikogo nie można zmuszać do należenia do jakiegoś stowarzyszenia.Każdy człowiek ma prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem bezpośrednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli.Każdy człowiek ma prawo równego dostępu do służby publicznej w swym kraju.Wola ludu jest podstawą władzy rządu; wola ta wyraża się w przeprowadzanych okresowo rzetelnych wyborach, opartych na zasadzie powszechności, równości i tajności, lub na innej równorzędnej procedurze, zapewniającej wolność wyborów.Każdy człowiek ma jako członek społeczeństwa prawo do ubezpieczeń społecznych; ma również prawo do urzeczywistniania - poprzez wysiłek narodowy i współpracę międzynarodową oraz zgodnie z organizacją i zasobami każdego Państwa - swych praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, niezbędnych dla jego godności i swobodnego rozwoju jego osobowości.Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru pracy, do odpowiednich i zadowalających warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.Każdy człowiek, bez względu na jakiekolwiek różnice, ma prawo do równej płacy za równą pracę.Każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej.Każdy człowiek ma prawo do tworzenia związków zawodowych i do przystępowania do związków zawodowych dla ochrony swych interesów.Każdy człowiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe płatne urlopy.Każdy człowiek ma prawo do stopy życiowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt jego i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i konieczne świadczenia socjalne, oraz prawo do ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w inny sposób od niego niezależny.Matka i dziecko mają prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci, zarówno małżeńskie jak i pozamałżeńskie, korzystają z jednakowej ochrony społecznej.Każdy człowiek ma prawo do nauki. Nauka jest bezpłatna, przynajmniej na stopniu podstawowym. Nauka podstawowa jest obowiązkowa. Oświata techniczna i zawodowa jest powszechnie dostępna, a studia wyższe są dostępne dla wszystkich na zasadzie równości w zależności od zalet osobistych.Celem nauczania jest pełny rozwój osobowości ludzkiej i ugruntowanie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Krzewi ono zrozumienie, tolerancję i przyjaźń między wszystkimi narodami, grupami rasowymi lub religijnymi; popiera działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych zmierzającą do utrzymania pokoju.Rodzice mają prawo pierwszeństwa w wyborze nauczania, które ma być dane ich dzieciom.Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw.Każdy człowiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści wynikających z jakiejkolwiek jego działalności naukowej, literackiej lub artystycznej.Każdy człowiek ma prawo do takiego porządku społecznego i międzynarodowego, w którym prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji byłyby w pełni realizowane.Każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczeństwa, bez którego niemożliwy jest swobodny i pełny rozwój jego osobowości.W korzystaniu ze swych praw i wolności każdy człowiek podlega jedynie takim ograniczeniom, które są ustalone przez prawo wyłącznie w celu zapewnienia odpowiedniego uznania i poszanowania praw i wolności innych i w celu uczynienia zadość słusznym wymogom moralności, porządku publicznego i powszechnego dobrobytu demokratycznego społeczeństwa.Z niniejszych praw i wolności nie wolno w żadnym przypadku korzystać w sposób sprzeczny z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.Żadnego z postanowień niniejszej Deklaracji nie można rozumieć jako udzielającego jakiemukolwiek Państwu, grupie lub osobie jakiegokolwiek prawa do podejmowania działalności lub wydawania aktów zmierzających do obalenia któregokolwiek z praw i wolności zawartych w niniejszej Deklaracji.Esi woɖe dzesi kɔtɛe be, amegbetɔwo katã ƒe gomekpɔkpɔ sɔsɔe, anye gɔmeɖokpe na amegbetɔƒomea ƒe ablɔɖemenɔnɔ, nuteƒewɔwɔ kple ŋutiƒaƒa le xexeame ta la.Esi eme va kɔ ƒãa be, ablɔɖevinyenye si nye amegbetɔ ɖesiaɖe tɔ la ŋu mabumabu akpɔ gbɔe wòtso be hlɔ̃nuwɔwɔ ɖe amegbetɔƒomea ŋu va bɔ ta la, amewo ƒe dzitsinya va tsi tre ɖe nuwɔna vloe sia ŋuti ale woɖe adzɔgbe heɖoe kplikpaa be, le egbe xexe sia me la, ele be amegbetɔ nanɔ agbe le ablɔɖe me, aɖe eƒe didi agblɔ ƒaa vɔvɔ manɔmee, asubɔ nusi dzi wòxɔ se, avo tso ŋɔdzidodoname si me eye hiãkame maganye agbenɔnɔ ƒe afɔklinu na ame hahoawo o ŋuti la,Esi woɖo kpe edzi be, ehiã be se nadzɔ Amegbetɔ ƒe Ablɔɖevinyenye ŋu Kpeɖodzinya la ŋu, be ameteteɖeto kple funyafunyawɔwɔ ame magawɔe be ame aɖeke nayi eɖokui ta ʋli gei la to aglãdzedze me o ŋuti la,Esi wohiã vevie be woado dukɔ kple dukɔwo dome kadodo ɖe ŋgɔ le xexemedukɔwo katã dome ta la,Esi Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo ɖe adzɔgbe le woƒe Ɖoɖo si te wode asie la me be, to Amegbetɔ ƒe ablɔɖevinyenye ŋu Kpeɖodzinya me la, amegbetɔ ɖesiaɖe, eɖanye nyɔnu alo ŋutsu o, ƒe gomekpɔkpɔ sɔ eye wokpɔ mɔ be to esia me la, hadomegbenɔnɔ azɔ ɖe ŋgɔ, ablɔɖe asu amesiame si wu tsã eye agbenɔnɔ nadze edzi nyuie na amesiame wu tsã ta la,Esi dukɔ siwo katã da asi ɖe Kpeɖodzinya dzi la ɖe adzɔgbe be yewoakpɔ egbɔ be amesiame de bubu Kpeɖodzinya la kple amewo ƒe ablɔɖemenɔnɔ bliboe ŋu kpakple ŋkuléle ɖe ɖoɖo la ŋuti to ɖekawɔwɔ me kple Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo la,Esi eme kɔ ƒãa be gomekpɔkpɔ kple Ablɔɖemenɔnɔ gɔmesese tsitotsito nye nu vevitɔ wu, hena takpɔkpɔ na adzɔgbeɖeɖe sia bliboe ta la,XEXEME DUKƆ ƑOƑUAWO ƑE TAKPEKPEGà LE GBEƑà ƉEM:Amegbetɔwo ƒe Ablɔɖevinyenye ŋu Kpeɖodzinya sia be, enye ɖoɖo si dzi mieda asi ɖo na amewo katã le xexeame godoo. Míele mɔkpɔkpɔ me be amesiame kple xexeame habɔbɔ ɖesiaɖe le afisiafi azɔ ɖe Kpeɖodzinya sia nu. Woakakae ɖe xexeame katã to efiafia kple emeɖeɖe na amewo me. Esia awɔe be amewo nase Kpeɖodzinya la gɔme eye woaxɔe, awɔ ɖe edzi be, agbenɔnɔ natsɔ afo nyuie le Dukɔ siwo le Xexeme Duko Ƒoƒuawo ƒe Habɔbɔ me la me. Wokpɔ mɔ be woakaka Kpeɖodzinya la ɖe Xɔɖeasinyigba siwo dzi ɖum dukɔ aɖewo le la hã me hena dzidzedzekpɔkpɔ.Wodzi amegbetɔwo katã ablɔɖeviwoe eye wodzena bubu kple gomekpɔkpɔ sɔsɔe. Susu kple dzitsinya le wo dometɔ ɖesiaɖe si eyata wodze be woanɔ anyi le ɖekawɔwɔ blibo me.Ele be amesiame nakpɔ gome le ablɔɖevinyenye ƒe ɖoɖo siwo katã le Kpeɖodzinya la me me. Woawɔ ɖoɖo siawo dzi vovototodeameme manɔmetɔe ɖe eƒe dzɔtsoƒe, ŋutigbalẽ ƒe amadede, ŋutsu alo nyɔnuyenye, gbegbɔgblɔ, xɔsehamenɔnɔ, dunyahehamenɔnɔ, ame ƒe susu ƒe vovototo, ɖevinyenye alo ɖoƒe tɔxɛ aɖeke ta o.Gawu la, vovototodeameme madze le ame aɖeke ƒe dunyahenyawo alo eƒe dukɔa ƒe kadodo kple dukɔ bubuwo me o. Nenema ke ame la ƒe dukɔ si me wòtso la ɖanye dukɔ nɔ-eɖokui si o, eɖanye xɔɖeasi dukɔ alo dukɔ manɔɖokuisi o, vovototodeameme nuwɔna aɖeke mayi edzi ku ɖe eŋu o.Ele be amesiame nanɔ agbe leablɔɖe kple dedienɔnɔ me.Womatsɔ ame aɖeke awɔ kluvie alo aɖoe awɔbae o, woatsi kluvinyenye kple kluvisitsatsa nu gbidii le mɔ vovovoawo nu.Womawɔ funyafunya ame, asẽ tame le eŋu, awɔ hlɔ̃nu aɖeke ɖe eŋu, ahe to nɛ ahaɖi gbɔ̃e o.Woade bubu amesiame ŋu le afisiafi abe amegbetɔ ene le se la nu.Amewo katã sɔ le se la dziwɔwɔ me eye wo katã akpɔ gome le se la ƒe wo taʋiʋli me vovototomanɔmee.Gomekpɔkpɔ le amesiame si le dukɔa ƒe ʋɔnudrɔ̃ƒewo hena ɖɔɖɔɖowɔwɔ siwo ku ɖe eƒe ablɔɖevinyenye ƒe kuxiwo ŋu abe alesi wole dukplɔse la me ene.Womalé ame aɖeke akpasesẽtɔe, azi edzi ɖe gaxɔme, alo anyae le dukɔa me ɖe adzemadze dzi o.Gomekpɔkpɔ sɔsɔe le amesiame si ŋu wotsɔ nya ɖo hekplɔe yi dukɔa ƒe ʋɔnudrɔ̃ƒe, afisi ʋɔnudrɔ̃la adodoe siwo matso afia ŋkunɔ o la, nade to eƒe nyawo me ku ɖe eƒe gomekpɔkpɔ, eƒe dɔdeasiwo kple hlɔ̃nya ɖesiaɖe ƒomevi si woatsɔ ɖe eŋu la me nɛ.Womabu ame aɖeke agɔdzelae le wɔna aɖe si to nuɖeɖi me nɛ la ta le eƒe dukɔ me alo dukɔ bubuwo ƒe se nu nenye be se ma menɔ anyi le amea ƒe vodadawɔxi o.Womabu ame aɖeke agɔdzelae ɖe nuwɔna aɖe si mele dukɔa alo gbetadukɔ aɖeke ƒe seawo me le xeyixi si me nya la dzɔ o. Nenema ke womana tohehe aɖeke si kɔ wu esi sɔ kple amea ƒe vodada le xemaxi me o.Ame aɖeke mekpɔ mɔ atsɔ sesẽ ade nu ame bubu ƒe adzamegbenɔnya, eƒe ƒomenya, alo aƒemegbenɔnya me o. Ame aɖeke mekpɔ mɔ ato mɔ aɖeke dzi anya nu tso ame aɖe kple ame bubuwo dome kadodonyawo ŋuti o. Nenema ke ame aɖeke mekpɔ mɔ aƒo ɖi ame bubu ŋkɔ alo agblẽ eŋu o. Se la ɖe mɔ be ame aɖe si ŋu woaɖe afɔ sia ƒomevi ɖo la, naʋli eɖokui ta faa se la ŋudɔwɔwɔ me.Amesiame kpɔ mɔ aɖi tsa ayi dukɔ ɖesiaɖe me, anɔ afisiafi si dzroe la, gake amea nakpɔ gbɔ be yemetso dukɔ si me yele la ƒe liƒowo o.Mɔnukpɔkpɔ le amesiame si be woadzo le eƒe dukɔ alo dukɔ bubu me eye woate ŋu atrɔ gbɔ va eƒe dukɔ me.Mɔnukpɔkpɔ le amesiame si, si aʋa yi dukɔ bubu me la si be woakpɔ sitsoƒe.Womagbe sitsoƒemɔnu kpɔkpɔ sia nana ame ne eva eme be wole eyome tim ɖe vodada siwo meku ɖe dunyahenyawo ŋu alo esiwo tsi tre ɖe Xexeme Dukɔƒoƒuawo ƒe ɖoɖowo ŋu o.Dumevinyenye ƒe gomekpɔkpɔ le amesiame si.Womatsɔ akpasesẽ axɔ dukɔmevinyenye le ame aɖeke si o, eye womaxe mɔ na ame aɖeke si di be yeatrɔ azu dukɔ bubu me tɔ la o.Mɔnukpɔkpɔ li na ŋutsu kple nyɔnu siwo tsi nyuie ate ŋu aɖe srɔ̃ la si be woaɖe amesi nyo na wo la, ado ƒome. Dzɔtsoƒe, dzrovinyenye alo subɔsubɔ manye mɔxenu o. Mɔnukpɔkpɔ sɔsɔe li na wo be woaɖe wo nɔewo. Nenema ke woagate ŋu agbe wo nɔewo hã faa.Womazi srɔ̃ɖeɖe ɖe ame aɖeke dzi o. Ele be srɔ̃ɖeɖe la nanye srɔ̃ɖela eveawo ƒe didi.Le dzɔdzɔme nu la, ƒomee nye gɔmeɖokpe na amegbetɔƒomea, eyata enye dukɔ ɖesiaɖe ƒe dɔdeasi be woakpɔ ƒome ɖesiaɖe ƒe dedienɔnɔ ƒe nyawo gbɔ.Mɔnukpɔkpɔ li be nunɔamesi ate ŋu anɔ ame ɖeka si eye woagae ŋu anɔ ame ma kple ame bubuwo si ɖe du.Womatsɔ akpasesẽ axɔ ame aɖeke ƒe nunɔamesi si le esi la o.Amesiame kpɔ mɔ abu tame le eɖokui si le ablɔɖe me, awɔ eƒe dzitsinya ŋudɔ abe alesi wòlɔ̃ ene eye wòasubɔ le mɔ si dze eŋu la nu. Ablɔɖemɔnu sia gɔmee nye be ame aɖe ate ŋu agbe nu ɖa tso eƒe xɔse gbɔ eye wòagasubɔ nu bubu si wòlɔ̃ faa. Nenema ke wòkpɔ mɔ anɔ eɖokui si ko alo abɔ ha kple ame bubuwo le subɔsubɔhawo me. Afia nu tso nusi wòsubɔna la ŋuti le adzame alo gaglãgbe to mɔ ɖesiaɖe nu mɔxexe manɔmee.Amesiame kpɔ mɔ abu tame le eɖokui si eye wòaɖe eƒe susu agblɔ faa mɔxexe manɔmee. Mɔnukpɔkpɔ sia lɔ susuwɔwɔ le ame ɖokuisi le ablɔɖe me ɖe eme. Esia gɔmee nye be ame aɖeke mekpɔ mɔ ado akplamatsee le wɔna sia me o. Egalɔ mɔnu si wòato ase nya tso ame bubuwo gbɔ kple alesi wòana nyanya ame bubuwo hekpe ɖe susu siwo do go tso nyagbeƒãɖeɖe ɖesiaɖe ƒomevi me kaka me. Le wɔna siawo me la, liƒowo kura gɔ̃ hã manye mɔxenu o.Takpekpe kple hadede le ŋutifafa me ƒe ablɔɖe mɔnukpɔkpɔ, li na amesiame.Womazi ame aɖeke dzi be woanɔ habɔbɔ aɖe me o.Gomekpɔkpɔ le dukɔmevi ɖesiaɖe si le eƒe dukɔ ƒe dziɖuɖunyawo me. Ate ŋu anye eya ŋutɔ alo ametiatia aɖo wo teƒe le akɔdada me.Mɔnukpɔkpɔ li na dukɔmevi ɖesiaɖe sɔsɔe be woakpɔ gome le kpekpeɖeŋu siwo keŋ dziɖuɖu nana dukɔmeviwo katã la xɔxɔ me.Dziɖuɖu ɖesiaɖe ƒe ŋusẽ ƒe sɔti le eƒe dukɔmeviwo sime. Woaɖe ŋusẽ sia afia le xeyixi tɔxɛwo dzi to ametiakɔdada siwo wowɔna le ɖoɖo nyui me. Le akɔdada siawo me la, dukɔmevi siwo katã dze ada akɔ la, ade nu aɖaka me le adzame alo to akɔdada mɔnu bubu aɖe si dzi woda asi ɖo ŋudɔwɔwɔ me.Hadomegbenɔnɔ kple dedienɔnɔ ƒe gomekpɔkpɔ li na dukɔmevi ɖesiaɖe. Ehiã be dukɔmevi ɖesiaɖe nakpɔ esia ade dzesii kɔtɛe to nunyanya tso eƒe dukɔ la ƒe ɖekawɔwɔ kadodo kple gbetadukɔwo ŋuti. Nenema ke wogahiãe hã be wòanya nu tso kpekpeɖeŋu siwo eƒe dukɔ la xɔna tso dukɔ bubuwo gbɔ le ga, hadomegbenɔnya kple dekɔnunyawo gome hena eya abe dumevi ene kple ehati bubuawo ƒe bubu kple tutuɖo si le vevie ŋutɔ la ŋuti.Dɔwɔwɔ ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame faa. Amesiame atia dɔwɔna si nyo nɛ la. Ati eƒe dɔwɔwɔ ƒe dzidzemekpɔkpɔ yome eye wòaʋli amemaxɔmaxɔ ɖe dɔ me ta vevie.Fetu ɖeka ƒomeviwo xɔxɔ ɖe dɔwɔna ɖeka ƒomevi ta le afisiafi, ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame, vovototomanɔmee.Fetu nyui xɔxɔ ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame. Esia awɔe be dɔwɔla la nate ŋu akpɔ eya ŋutɔ, srɔ̃a kple viawo dzi dzidzemetɔe abe alesi wodze amegbetɔ be wòano agbe ŋudzedzekpɔtɔe la ene. Eye ne ehiã kura hã la woado alɔe abe hadomegbenɔnɔ ƒe viɖe ene.Amesiame kpɔ mɔ aɖo dɔwɔlawo ƒe habɔbɔ anyi alo age ɖe ɖesiaɖe si woɖo anyi xoxo la me ɖe eƒe dzidzemekpɔkpɔ mɔnuwo taʋiʋli ta.Mɔnukpɔkpɔ li na amesiame si nye dziɖuɖudɔwɔla be woana gbɔɖemee to mɔkeke nanae me le xeyixi tɔxɛ aɖewo dzi gake woaxe fetu dedi nɛ. Womaɖe ga aɖeke le eƒe fetu la me ɖe xeyixi siwo me menɔ dɔ me la ta o.Agbenɔnɔ dzidzemetɔe ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame bena eƒe lãme nanɔ sesĩe, eya ŋutɔ, srɔ̃a kple viawo nanɔ dedie to nuɖuɖu, nutata, xɔtutu, atikenya, kple kpekpeɖeŋunana bubu ƒomevi siwo hiã le hadomegbenɔnɔ me la xɔxɔ me. Ne dɔwɔna mele ame aɖe si o la, mɔukpɔkpɔ li nɛ be ne edze dɔ alo zu wɔametɔ, srɔ̃a ku alo wotsi heku amegã alo nyagã loo alo afɔku aɖe dzɔ ɖe edzi si awɔe be magate ŋu awɔ naneke le eɖokui si o hã la, woakpɔ kpekpeɖeŋu.Ele be woatsɔ beléle tɔxɛ na vinɔwo kple ɖeviwo eye woana kpekpeɖeŋu wo. Ele be woakpɔ ɖevi siwo dzilawo ɖe wo nɔewo ɖe ɖoɖonu hafi dzi wo kple esiwo dzilawo meɖe wo nɔewo ɖe ɖoɖo nyuitɔ nu hafi dzi wo o la dzi vovototomanɔmee.Mɔnukpɔkpɔ li na amesiame be wòaxɔ hehe. Woaxɔ hehe siawo femaxee le gɔmedzesukuwo me. Ele be woazi amewo dzi be woaxɔ gɔmedzesuku ƒe hehe. Ele be mɔnukpɔkpɔ nanɔ anyi na hehexɔxɔ le aɖaŋudɔwo kple dɔwɔna tɔxɛwo me. Le sukukɔkɔwo dede gome la, woaɖe mɔ na amesiwo ŋu ŋutete le la be woage ɖe hehexɔƒe siawo.Ele be hehenana amewo ƒe taɖodzinu nanye be woatu amegbetɔ ɖesiaɖe ɖo hena eƒe amezuzu blibo. Ele hã be amegbetɔƒomea, ƒe dzidzemekpɔkpɔ kple eƒe ablɔɖemenɔnɔ ƒe gɔmeɖokpe nakpɔ ŋgɔyiyi to bubudede gɔmeɖokpe sia ŋu me. Esia ahe nugɔmesese, dzidodo kple xɔlɔ̃wɔwɔ ade dukɔwo, gbegbɔgblɔwo kple xɔseha vovovoawo katã dome. Esia ana be Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo ƒe Habɔbɔ ƒe nuwɔnawo nahe ŋutifafa va xexeame godoo.Dzilawo kpɔ mɔ atia hehe si ƒomevi wodi be wo viwo naxɔ la faa.Gbesiagbegbenɔnɔ ƒe gomekpɔkpɔ li na amesiame. Esia gɔmee nye bena, mɔnukpɔkpɔ li na amesiame be woakpɔ gome le viɖe siwo hã dona tso dzɔdzɔmenuwo ŋuti nunya kple aɖanudɔwɔnawo me.Mɔnukpɔkpɔ li be woaʋli ame aɖe ƒe nutovɛ ta to se ŋudɔwɔwɔ me. Nutovɛ sia ate ŋu anye agbalẽŋɔŋlɔ, hakpakpa alo aɖaŋu nu bubu ɖesiaɖe ƒomevi si nye ame la ƒe asinudɔwɔwɔ si ŋuti tɔnyenye le nɛ.Gomekpɔkpɔ li na amesiame be wòanɔ eƒe dukɔ me habɔbɔwo alo dutahabɔbɔ siwo me amewo ƒe mɔnukpɔkpɔwo kple ablɔɖevinyenye ƒe nyati siwo dzi míetɔ asii le Kpeɖodzinya sia me la xɔ anyinɔ ɖo blibo.Gomekpɔkpɔ le dukɔ me ŋgɔyidɔwo wɔwɔ mekpɔ dukɔmevi ɖesiaɖe ƒe ŋkume le afisi eƒe ablɔɖevinyenye kple amegbetɔnyenye blibo le bɔbɔe le.Ele na amesiame be le eƒe mɔnukpɔkpɔ kple ablɔɖevinyenye ŋuti dɔwɔwɔwo me la, wòanye amesi awɔ ɖe ɖoɖo siwo dzaa dzi sea da asi ɖo la dzi hena sidzedze kple bubudede ame bubuwo ƒe gomekpɔkpɔwo kple ablɔɖemenɔnɔ si hea agbe nyui nɔnɔ, tomefafa kple dzidzeme sɔ gbɔ fũu vɛ, le ameha siwo dome sɔsɔminasɔe ƒe wɔnawo ƒo ke ɖe to nyuie le.Mele be woawɔ mɔnukpɔkpɔ kple ablɔɖevinyenye ŋuti dɔ le mɔnu siwo to vovo tso Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo ƒe taɖodzinuwo kple didiwo gbɔ o.Mele be ame aɖeke naɖe naneke si le Kpeɖodzinya sia me la gɔme abe dukɔ ɖeka aɖe koŋ tɔ wònye ene o. Medze be ameha alo ame ɖeka aɖeke natsɔe abe mɔnukpɔkpɔ ene awɔ wɔna aɖe alo aɖe afɔ aɖe si agblẽ nu le gomekpɔkpɔ kple ablɔɖemɔnu siwo woxlẽ fia le Kpeɖodzinya sia me la ŋuti o.Uuna mpoka pwa taambwa ko esimano lyomuntu pavalo nuuthikepamwe osho wo uuthemba wopaumwene waantu ayehe yomezimo lyuuntu ogwo omukanka gwemanguluko, uuyuki nombili muuyuni.Uuna mpoka uuthemba womuntu inaau simanekwa nowa dhinika e tau tanaukile monkalo yuupwidhi mboka tau yono po eiuvo lyuuntu nonkalo moka aantu taa ka nyanyukilwa nokukala ye na emanguluko lyokupopya neitaalo osho wo emanguluko kuutile nokoompumbwe ongoshilalakanenwa sha simana shaantu ayehe.Uuna mpoka sha pumbiwa opo omuntu kaa thiminikwe a hogolole ongonkatu yahugunina opo a ninge oshipotha mokukondjitha uuhepeki nethiminiko, opo uuthemba wuuntu wu gamenwe pampango.Uuna mpoka sha pumbiwa okuhumitha komeho ekoko Iyekwatathano Iyopankalathano ewanawa pokati kiigwana.Uuna aantu yIigwanahangano mEkotampango yu ulika einekelo Iyawo muuthemba womuntu, mondilo nomondjundo yuuntu womuntu nuuthikepamwe wuuthemba waakiintu naalumentu noya tokola okuhumitha komeho eputuko Iyopankalathano osho wo omuthika omwaanawa gwonkalamwenyo memanguluko Iya andjagana.Uuna Iilyo yIilongo ya uvuneka kutya oya adha mekwatathano nIigwanahangano ehumithokomeho Iyaayehe Iyuuthemba womuntu osho wo ekota Iyemanguluko.Uuna mpoka pe na euvoko Iyuuthemba mbuka nemanguluko nena osha simana noonkondo nosho egwanitho Iyeuvaneko.Onkene Omutumba gwAayehe gwligwanahangano ogwa tokola Omushangwa nguka gwAayehe gUuthemba wOmuntu gu kale omuthika tagu lalakanenwa kaantu ayehe monkalathano ayihe, mokudhimbulukwa aluhe Omushangwa nguka nokulalakanena okulonga nokuputudha opo ku simanekwe uuthemba nemanguluko moonkatu dha huma komeho, dhopashigwana nodhomuuyuni opo ku shilipalekwe nokutulwe miilonga mokati kaantu ylilongo mbyoka yi li iilyo osho wo maantu yiilongo yilwe kohi yomapangelo gawo.Aantu ayehe oya valwa ye na emanguluko noye na ondilo yi thike pamwe osho wo uuthemba. Oye na omaipulo goondunge neiuvo onkene naa kalathane mombepo yuumwainathana.Omuntu kehe oku na omauthemba nemanguluko ndyoka Iya tumbulwa mOmushangwa nguka nopwaa na ondjoolola yasha ngashi omuhoko, olwaala, uundume, elaka, elongelokalunga, opolotika nenge omadhiladhilo galwe gopashigwana nenge gopankalathano, geliko, gevalo nenge gomuthika monkalathano.Ishewe itaku ningwa ondjoolola yopapolitika, yepangelo ndyoka tali mu pangele nenge omuthika gwe gwopaigwana nenge pehala Iyanakukala, ngele oku li kuye mwene, metonatelo Iya gulwe iti ipangele nenge e li pehala a ngambekelwa po.Omuntu kehe oku na uuthemba womwenyo, emanguluko negameno Iyuuntu.Kape na nando omuntu e na okuningwa omupika nenge a kale muupika; uupika nelanditho Iyaapika olya keelelwa pamikalo adhihe.Hamuntu ta hepekwa nenge omahepeko gontumba geshundulo omawinayi.Omuntu kehe oku na uuthemba wokutaambwa ko kehe mpoka ongomuntu komeho goveta.Aantu ayehe oye thike pamwe komeho goveta noye na okugamenwa shi thike pamwe nopwaa na okatongo koveta. Ayehe oye thike pamwe mokugamenwa kokatongo kehe hoka taka yono Omushangwahokololo nguka osho wo omahongaidho kehe gokatongo.Omuntu kehe oku na uuthemba wokugwanithilwa po (remedy) kohofa yi na edhina ewanawa uuna uuthemba we mboka wu li mekotampango nenge moveta tau yonwa.Hamuntu ta kwatwa owala nenge te edhililwa nenge ta yi muupongekwa pwaa na omatompelo.Omuntu kehe oku na uuthemba wuuthikepamwe wokupulakenwa montaneho kohofa yaana mbinga, mokuutha uuthemba we niinakugwanithwa ye nosho wo omapangulo agehe tage mu ningilwa.Kehe gumwe ta pewa ombedhi omolweyono oku na uuthemba okutalika ko ongomukeenandjo sigo uuna ndoka sha monika kutya olcu na ondjo paveta nopapangulo lyomontaneho mpoka e na eethelo lyomakwatho agehe goku mu gamena.Kape na nando omuntu e na okweedhililwa pwaa na etompelo lyopaveta yomoshilongo nenge yopaigwana, pethimbo ndyoka eyono Iya ningwa. No itaaku gandjwa wo egeelo li vule eyono.Inashi pitikwa okwiidhopa miinima yopaumwene, yomezimo, yomegumbo nenge yomoontumwafo, nenge okushundula edhina Iye. Omuntu kehe oku na uuthemba wokugamenwa koveta komaidhopo mo nenge omahindo ga tya ngaaka.Omuntu kehe oku na uuthemba wemanguluko Iyokweenda nokukala meni lyoongamba dhoshilongo shoka e li.Omuntu kehe oku na uuthemba wokuthiga po oshilongo kehe, mwa kwatelelwa she, nokugalukila koshilongo she.Omuntu kehe oku na uuthemba wokukonga nokweedhililwa moshilongo shilwe opo kaa hepekwe.Uuthemba mbuka inau dhimbulukiwa uuna omuntu ta pewa egeelo kaali na sha neyono Iyopapolitika nenge keyon'o Iyaa na sha nelalakano nomakankameno gIigwanahangano.Omuntu kehe oku na uuthemba wuukwashigwana.Kape na nando omuntu e na okutindilwa uukwashilongo we nenge okulundulula uukwashigwana we.Aalumentu naakiintu yomimvo dha gwana po, nopwaa na engambeko omolwomalwaala gawo, uukwamuhoko nenge elongelokalunga oye na uuthemba wokuhokana nokuninga egumbo. Oye na uuthemba wuuthikepamwe uuna taa yi moondjokana, uuna ye li mo nuuna tayi teka po.Ondjokana otayi ningwa ashike nezimino Iya manguluka nolyuudha Iyaaihomboli.Ezimo (fimily) olyo oshinima shesiku kehe shomonkalathano noshi na uuthemba wokugamenwa konkalathano nepangelo.Omuntu kehe oku na uuthemba wokukala neliko Iye mwene osho wo okukala mokati kayalwe.Hamuntu ta kuthwa eliko Iye.Omuntu kehe oku na uuthemba wemanguluko Iyomadhiladhilo neiuvo osho wo elongelokalunga; uuthemba mbuka owa kwatelela mo emanguluko Iyokulundulula elongelokalunga nenge eitaalo, osho wo emanguluko paumwene nenge pangundu nayalwe montaneho nenge paumwene okuholola eitaalo lye pakulonga, pakutula miiloga nenge okuninga elongelokalunga.Omuntu kehe oku na uuthemba womadhiladhilo noku ga popya mo; uuthemba mbuka owa kwatelela mo emanguluko okukala nomadhiladhilo gontumba nopwaa na etompakanitho, osho wo okupewa nokugandja uuyelele nomadhiladhilo tadhi ziilile miikundaneki yoludhi kehe.Omuntu kehe oku na uuthemba wokuninga iigongi mombili nekwatathano naantu.Hamuntu ta thiminikwa opo a ye mehangano Iyontumba.Omuntu kehe oku na uuthemba wokulonga mepangelo lyoshilongo shawo, paukililo nenge pahololo Iya manguluka.Omuntu kehe oku na uuthemba wokukwathela shi thike pamwe komayakulo gepangelo gomoshilongo she.Ehalo Iyaantu olyo tali kala omukanka gwepangelo Iyepangelo; ndika ota li ulikwa pokathimbo nokathimbo mehogololo Iyoshili ndyoka Iyaayehe tali ningwa paumbapila womeholamo nenge pamukalo gwa faathana gwa manguluka.Omuntu kehe, oku na uuthemba womafutilo ngele okwa kulupa nenge a mona oshiponga moshilongo she nenge paigwana shi na sha nehangano nenge noonza dhoshilongo, nekonomi, nonkalathano nomithigululwakalo mboka itaa vulu okukala kee wu na omolwondilo ye nekoko Iye Iya manguluka Iyuuntu we.Omuntu kehe oku na uuthemba wokulonga, okukonga iilonga memanguluko, okukala monkalo ombwanawa yomiilonga negameno kokwaakala niilonga.Omuntu kehe, pwaa na ondjoolola, oku na uuthemba wokufutwa shi thike pamwe pailonga yi thike pamwe.Omuntu kehe ngoka ha longo okuna uuthemba wohufutwa pauyuuki opo a vule okwiihupitha ye mwene negumbo Iye ngashi omuntu e na okukala nokugwedhelwa ko ongegameno Iyomonkalathano.Omuntu kehe oku na uuthemba wokutota nokuninga oshilyo shehangano Iyaaniilonga opo a gamene uuwanawa we.Omuntu kehe oku na uuthemba wokuvululukwa, osho wo okulonga ootundi dha yeleka nokukala e na omafudho ye ta futwa.Omuntu kehe oku na uuthemba womuthika omwaanawa gwonkalamwenyo gwa yeleka uukolele nonkalo ombwanawa ye mwene noyaanegumbo Iye, mwa kwatelelwa iikulya, iizalomwa, egumbo nesiloshimpwiyu Iyopaunamiti osho wo omakwatho galwe gopankalathano, osho wo uuthemba wokufutilwa uuna kee na iilonga, ta alukwa, a lemana, a silwa, a kulupa nenge kee na we ompito yo- kwiihupitha.Oomeme nuunona oye na uuthemba wokusilwa oshimpwiyu. Aanona ayehe, kutya oya valwa kondje yondjokana, oye na okusilwa oshimpwiyu shi thike pamwe.Omuntu kehe oku na uuthemba wokulongwa. Elongo nali kale andola itaa li futilwa poongundu dhopetameko. Elongo Iyopetameko ota li kala tali dhengele. Elongo Iyuungomba nolyeithano naga kale ge egulukila ayehe nelongo wo Iyopombanda nali kale wo Iye egulukila ayehe shi nasha nomuthika.Elongo ota li kala li na elalakano Iyekoko Iyuuntu wu udha nokukoleka esimaneko Iyuuthemba womuntu nemanguluko. Ota li ka humitha komeho etseyathano. eidhidhimikilathano nuukuuume pokati kiigwana, omihoko nenge oongundu dhomalongelokalunga. Ota dhl ka humitha ko wo iilonga yIigwanahangano yokukaleka po ombili.Aakuluntu oye na uuthemba wokuhogolola oludhi Iwelongo ndyoka ya hala li gandjwe kaanona yawo.Omuntu kehe oku na uuthemba pamanguluko okwiitula miinima yomithigululwakalo yomomudhingoloko gwe, okunyanyukilwa iilonga yuunongo nokupaathana owino wuunongononi nuuwanawa wawo.Omuntu kehe oku na uuthemba wokugamenwa keihumbato osho wo naashoka a ninga ye mwene kutya nee oshopaunongononi, shopaunamambo nenge pailonga yiikaha uuna oye e li po omuningi nenge omushangi.Omuntu kehe oku na uuthemba welandulathano Iyopankalathano nolyomuuyuni moka uuthemba nemanguluko ndyoka Iya popiwa mOmushangwa nguka li na okugwanithwa.Omuntu kehe oku na iinakugwanithwa monkalo moka e li mo moka awike uuntu we tau vulu okukoka memanguluko nomegwaneno.Mokulongitha uuthemba we nemanguluko, omuntu kehe oku na okukala e na oongamba ngashi tadhi uthwa koveta opo ku gamenwe nokusimanekwe uuthemba nemanguluko Iya yalwe osho wo ku gwanithwe oompumbwe, elandulathano nonkalonawa yomonkalathano yuudemokoli.Uuthemba mbuka nemanguluko inau tulwa miilonga kondje yelalakano nomakankameno gIigwanahangano.Inaku tolokwa nando sha meuvathano ndika kutya otashi gandja uuthemba kOshilongo kehe, ogundu yaantu okugandja uuthemba washa okwiitula miinima yi na elalakano Iyokuteya po uuthemba washa nemanguluko ndyoka Iya popiwa muka.Ture no te tikaanga tangata i roto i te Basileia(Arikiia e akakiteia ki te katoatoa na roto i te tukuanga tika 217 A (III) a te Uipaanga Maata a te Taokotaianga o te au Basileia i te ra tai-ngauru o Titema 1948)I te mea oki e, ko te maramaanga e te arikianga i te tu turanga ngateitei tiratiratu tumu tikai, e te tikaanga aiteite e te mutukore o te tangata katoatoa o teianei ao, ko te tango ia o te oraanga tamanamanata kore ia, te oraanga tiratiratu e te ‘au, i roto i teianei ao,E i te mea oki e, ko te akangaropoinaanga e te akava’ava’aanga i te au tikaanga tangata, i tupu ei te au angaanga rikarika tikai tei akatupu i te riri otooto ki te akavangakau o te tangata tini ravarai, e ko te riro anga mai o tetai ao te ka rauka i te taangaanga i to ratou tikaanga i te tuatua e te irinakianga ma te tamanamanata kore, e te oraanga mataku kore e te ngere kore, tei akakite atea ia e ko te akakoroanga puapinga maata rava atu ia o te tangata ravarai,E, i te mea oki e, e mea puapinga rava atu kia paruru ia te tikaanga tangata e te mana o te ture kia kore tetai tangata kia akakeu ia ki tetai mataara ei ravenga openga kia akatupu i te orureau i te tamaki atu i te takinokino anga e te akatuika’a anga,E,i te mea oki e, e mea puapinga rava atu kia akamatutu ia te tupuanga o te pirianga taeake i rotopu i te au Basileia,E, i te mea oki e, kua akamou te au iti tangata o te Taokotaianga o te au Basileia, na roto i ta ratou papa ture tumu i to ratou irinakianga ki roto i te au tikaanga tumu o te tangata tatakitai, e ki roto i te turanga ngateitei tiratiratu, e te puapinga o te tangata; e pera katoa te au tikaanga aiteite o te tane e te vaine, e kua akakoro katoa ia e ratou, kia tauturu ia te tereanga ki mua o te au peu oraanga e te au turanga meitaki atu o te tu rangatira maata atu,E, i te mea oki e, kua tia te au mema Basileia ia ratou uaorai, kapiti ki te Taokotaianga o te au Basileia kia rauka i te akatupu i te akangateiteianga e te arikianga a te katoatoa, e i te akono i te au tikaanga tangata e te au tu rangatira tumu,E, i te mea oki e, e ko te mea puapinga maata rava atu, no te akatupuanga katoa o teia tikaanga, kia marama te katoatoa i teia au tikaanga tangata e te au tu rangatira,E no reira, te akakite atea nei te Uipaanga Maata o te taokotaianga o te au Basileia, e ko teia “Akakiteanga ki te Katoatoa i te au Tikaanga Tangata”, kia riro teia ei mea tau tikai kia umuumu ia no te iti tangata katoatoa e te au Basileia ravarai, kia tauta te tangata e te taokotaianga tatakitai i roto i te oraanga tangata kapipiti na roto i te apiianga e te kimianga i te kite kia akamaata atu i te akangateitei i teia au tikaanga e te au tu rangatira ma te akamaara tamou tikai i teia Akakiteanga, e kia akapapu ia, na roto i te au ravenga akameitaki atu, i roto i te au Basileia, e pera katoa i rotopu i te au Basileia, kia marama ia e kia ariki ia e kia akono tamou ia e te katoatoa, i rotopu i te au iti tangata tukeke o te au mema Basileia e pera katoa i roto i te au iti tangata tukeke o te au pa enua i raro ake i ta ratou akatereanga.Kua anau rangatira ia te tangata katoatoa ma te aiteite i te au tikaanga e te tu ngateitei tiratiratu.  Kua ki ia ratou e te mero kimi ravenga e te akavangakau e kia akono tetai i tetai, i roto i te vaerua piri anga taeake.E tikaanga to te tangata tatakitai ki te au tikaanga katoatoa e te oraanga tamanamanata kore ia tei akanoo ia ki roto i teia Akakiteanga, ma te kore rava tetai akonoanga papakitai, no te tu iti tangata, te pakiri tangata, tane e te vaine, te reo, akamorianga, manako akatereanga me kore tetai uaatu manako ke, Basileia anauanga me kore te au peu oraanga, apinga nui, tu anauanga me kore tetai turanga ke atu. E pera katoa, auraka tetai akatukeanga kia rave ia no runga i te tu akatereanga, mana, me kore turanga i rotopu i te Basileia o teianei ao, me kore tuanga no reira mai tetai tangata, noatu e na te reira Basileia e akaaere iaia uaorai, te akaaere tiaki anga a te au Basileia, akatere ia mei vao mai, me kore i raro ake i tetai akakotinga anga mana ke.E tikaanga to te tangata tatakitai i te ora, te tikaanga tamanamanata kore ia e te oraanga paruru ia.Auraka tetai uatu tangata kia akatuikaa ia me kore ra kia akanoo ia ki roto i te oraanga tavini taukore; e kia arai ia te au tu akatuikaa anga e te au tu okooko anga tangata.Auraka tetai uatu tangata kia tamamae kino ia, me kore ra, kia takinokino ia, me kore ra, kia akautunga ia i te tu kinokino rava, i te tu taukore i te tangata, me kore ra, i te tu taakama ia.E tikaanga to tetai uatu tangata i mua i te ture kia ariki ia tona tu tangata i te au ngai ravarai.E aiteite te katoatoa i mua i te ture, e, e tikaanga to ratou kia paruru aiteite ia e te ture ma te kore rava tetai pirianga papakitai.  E tikaanga to te katoatoa ki te paruruanga aiteite mei tetai uatu pirianga papakitai tei aati i teia Akakiteanga e ki tetai uatu akanauru anga o taua pirianga papakitai ra.E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai paruruanga tau tikai a tetai akavaanga akamana ia i roto i te Basileia no tetai au angaanga tei aati i te tikaanga tumu tei oronga ia kia ratou e te papa ture me kore ra tetai ture.Auraka tetai uatu tangata kia akaapa taukore ia i raro ake i te ture, kia tapeka ia me kore ra akata’a ia.E tikaanga aiteite to te katotoa ki tetai akavaanga tau i mua i te aroaro o te katoatoa na tetai akavaanga akatakakeia ma te kore rava e pirianga papakitai, i te uriurianga akapapu i tona au tikaanga e tana au angaanga, e tetai uatu akaapaanga aati ture iaia.E tikaanga to tetai uatu tangata ki tona tu apakore no tetai uatu akaapaanga aati ture e tae uatu ki te tuatau e akapapu ia’i e kua apa aia kia tau ki te ture i roto i tetai akavaanga i mua i te aroaro o te katoatoa tei akapapu i te au ravenga paruru iaia.Auraka tetai uatu tangata kia akaapa ia no tetai aatianga ture no tetai uatu angaanga i rave ia, me kore ra kare i rave ia, tei kore i riro ei aatianga ture Basileia, me kore ra, ture i rotopu i te au Basileia, i te tuatau i rave ia’i.  Auraka katoa tetai akautunga teima’a atu kia tuku ia i tei oti i te akanoo ia i te tuatau i rave ia’i te aatianga ture.Auraka rava tetai uatu tangata kia tamanamanata taukore ia te muna o tona oraanga, tona kopu tangata, tona ngutuare me kore ra tana au tataanga tuatua, auraka katoa tetai akakinoanga i tona tu ngateitei ma tona rongo meitaki.  E tikaanga to te katoatoa ki te paruru anga a te ture mei taua au tamanamanata anga me kore ra taua au akakinoanga.E tikaanga to tetai uatu tangata i te aaere e te noo tamanamanata kore ia i roto i te au kena o tetai uatu Basileia. E tikaanga to tetai uatu tangata i te akaruke i tetai uatu enua, ma tona uaorai, e te oki ki tona enua.E tikaanga to tetai uatu tangata kia kimi, e kia tika ia, i roto i tetai au Basileia, te paruru anga mei tetai takinokino anga.Auraka ra teia tikaanga kia taangaanga ia no tetai akaapaanga tei tupu tika mai no tetai akaapaanga aati ture i vao ake i te akatereanga kavamani me kore ra no tetai uatu angaanga tei patoi i te au akakoroanga e te au vaerua o te Taokotaianga o te au Basileia.E tikaanga to tetai uatu tangata ki te turanga tangata no tetai Basileia.Auraka rava tetai uatu tangata kia akakore taukore ia tona turanga tangata Basileia e auraka katoa kia akakore ia tona tikaanga kia taui i tona turanga tangata Basileia.E tikaanga to te tane e te vaine tei tae to ratou mataiti i raro ake i te ture, kia akaipoipo e kia akatupu i tetai puna ma te kore rava e akakotinga anga iti tangata, turanga tangata Basileia me kore ra irinakianga akamori.  Kia aiteite to ratou tikaanga no te akaipoipo anga, i te tuatau noo anga akaipoipo, e i te tuatau tatara anga.Ka akatika ua ia tetai akaipoipo anga ki te tika papu e te tamanamanata kore ia a nga tangata tei anoano i te akaipoipo. Ko te puna, te tango natura o te iti tangata, e, e tikaanga tona ki te paruru anga a te katoatoa e a te Basileia.E tikaanga to tetai uatu tangata kia riro ei ‘atu apinga koia anake ua me kore ra koia e tetai ua atu.Auraka rava tetai uatu tangata kia akangere taukore ia i tana au apinga.E tikaanga to tetai uatu tangata kia ‘anga manako, akavangakau, e te irinaki akamori ma te tamanamanata kore ia; tei roto i teia tikaanga te mana kia taui i tona irinaki anga me kore ra akamori anga, e, e mana tamanamanata kore ia tona kia akaari i tona irinakianga me kore ra akamorianga na roto i te apiianga, akonoanga, pureanga e te arikianga, koia anake ua me kore ra kapiti ki tetai atu i te ngai o te katoatoa, me kore ra te ngai kare no te katoatoa.E tikaanga to tetai uatu tangata ki tona uaorai manako e te akaari manako; tei roto i teia tikaanga ka rauka iaia i te mou i tetai uatu manako ma te kore e tamanamanata ia e te kimi, ariki e te akakite i te au tu kite e te manakonako anga na roto i te ravenga akakite anga tuatua ma te kore rava e akakena ia.E tikaanga to tetai uatu tangata kia rave i tetai uipaanga e te taokotaianga ‘au ma te kore e tamanamanata ia.Auraka tetai uatu tangata kia maro ia kia piri ki tetai taokotaianga.E tikaanga to tetai uatu tangata kia piri ki roto i te kavamani o tona enua, na roto iaia uaorai me kore ra na roto i tona au mata tei iki tamanamanata kore ia.E tikaanga aiteite to tetai uatu tangata kia piri aia ki te angaanga na te katoatoa i roto i tona enua.Ko te anoano o te iti tangata te tango ia o te mana o te kavamani; ko teia anoano kia akaari ia na roto i te au ikianga tau i te au tuatau i akataka ia, e ko teia au ikianga kia rave ia i raro ake i te ikianga aiteite na te katoatoa, e te ka rave ia na roto i te ikianga muna me kore tetai uatu tu akatere anga ikianga tamanamanata kore ia mei tei reira.E tikaanga to tetai uatu tangata, i te mea e, e mema aia no tetai iti tangata, ki te paruru anga i tona oraanga e ki te akatupu anga, na roto i te tauta anga a tona Basileia e te Taokotaianga o te au Basileia e kia tau ki te au akanoonoo anga e te au puapinga o te reira Basileia, no te kimianga puapinga, noo anga ma te au peu oraanga tei anoano pakari ia no tona tu rangatira e te akatupu anga tamanamanata kore ia i tona tu tangata.E tikaanga to tetai uatu tangata kia angaanga, e kia iki i tana angaanga, ki te au turanga tau e te meitaki no te angaanga e ki te paruruanga i te tuatau angaanga kore.E tikaanga to tetai uatu tangata kia tutaki akaaiteite ia no te angaanga aiteite, ma te kore rava tetai akaraanga papakitai.E tikaanga to tetai uatu tangata tei rave i tetai angaanga ki tetai tutaki anga tau e te meitaki ei akapapu nona e no tona puna tetai oraanga tei tau ki te turanga ngateitei o te tangata, e kia akarava ia te reira, me anoano ia, na roto i tetai au ravenga ke no te paruruanga oraanga meitaki.E tikaanga to tetai uatu tangata kia akatupu e kia piri ki roto i tetai uatu putuputuanga no te paruru anga i tana kimikimi anga puapinga.E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai tuatau akangaroi anga e te tamataora anga, kapiti ia ki tetai au akakotinga anga tau o te ora angaanga e tetai au tuatau orote tutaki ia.E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai turanga oraanga tau ma te meitaki nona e no tona puna, kapiti ia te kai, kakau, ngutuare e te paruruanga maki ma tetai au angaanga tau tei anoano ia no te oraanga meitaki; e te tikaanga ki tetai paruruanga i te tuatau angaanga kore, maki, paruparu kopapa, takaua, ruaine me kore ra tetai uatu tu ngere i vao ake i tona mana akaaere.E tikaanga to te au metua vaine utuutu tamariki e, to te au tamariki, ki tetai tiaki anga takake e te tauturu.  Ko te tamariki katoatoa noatu e kua anau ia ki roto me kore ki vao ake i te noo anga akaipoipo o nga metua, kia oronga ia kia ratou tetai paruru anga aiteite.E tikaanga to te katoatoa ki tetai apiianga.  Kia tutaki kore ia te apii i te tuatau akamata anga e te akatumu anga.  Kia ture ia te katoatoa ki te apiianga akamata anga.  Kia rauka ngoie ua ki te katoatoa te apiianga kimi raverave oonu e te apiianga kimi kite oonu, e kia akatuera aiteite ia te apiianga teitei atu kia tau ki te tu marama.Kia akatano ia te apiianga ki te akatupu anga ki te openga o te tu tangata e ki te akamatutu anga i te akangateitei anga no te tikaanga tangata e te tu rangatira tumu.  Kia akatupu te reira i te marama, te akakoromaki e te pirianga taeake i rotopu i te au Basileia, iti tangata me kore ra te au putuputuanga akamori, e kia akamaata atu i te au angaanga a te Taokotaianga o te Basileia no te akamou anga i te ‘au.Tei te metua te tikaanga mua i te iki i te tu apiianga te ka oronga ia ki ta ratou tamariki.E tikaanga to tetai uatu tangata kia piri tamanamanata kore ia ki roto i te au peu oraanga o tetai iti tangata, kia mataora i te au peu karape e kia piri ki te au kite marama ou e te au meitaki o te reira.E tikaanga to tetai uatu tangata ki te paruruanga a te au puapinga kopapa e te tau tei rauka mei roto i tetai uatu kite ou, tata anga tuatua me kore tetai peu tana uaorai i anga.E tikaanga to tetai uatu tangata kia noo ki roto i tetai tu oraanga iti tangata e te oraanga i rotopu i te au Basileia tei akatupu ki te openga, te au tu tikaanga e te tu rangatira i tata ia i roto i teia Akakiteanga.E atinga ta tetai uatu ki te noo anga tangata tei roto anake ua i reira te rauka anga tamanamanata kore ia e te akatupu anga ki te openga o tona tu tangata.I te taangaanga anga ia i tona au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia tei raro ake te tangata tatakitai i te au akakotinga anga ua i akataka ia e te ture no te akakoroanga okotai no te akapapu anga i te arikianga no te akangateiteianga i te au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia e te rauka anga o te au umuumu anga tau no te oraanga meitaki e te oraanga ‘au e te tu oraanga puapinga no te katoatoa i roto i te nooanga iti tangata i ta ratou uaorai aka’aereanga.Auraka rava kia riro te taangaanga anga i teia au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia ei patoi anga i te au akakoroanga e te au turanga irinaki anga a te Taokotaianga o te au Basileia.Auraka rava tetai uriuri anga aiteanga no teia Akakiteanga kia aka anau mai no tetai uaatu Basileia, taokotaianga tangata me kore, tetai uaatu tangata, i tetai tikaanga kia rave i tetai ua atu angaanga me kore kia akatupu i tetai angaanga no te akakoroanga kia takore ia tetai uaatu o te au tikaanga tangata e te oraanga tamanamanata kore ia i akamou ia i roto i teia Akakiteanga nei.Conscideròu che o riconoscimento da pròpia dignitæ e di driti pægi e inalienabili de tutti i menbri da famiggia umann-a o l’é o fondamento da libertæ, da giustiçia e da paxe into mondo,Conscideròu che a negaçion e o desprexo di driti de personn-e an acaxonòu di atti de barbaritæ che an ofeizo a coscensa de l’umanitæ; e che l’é stæto proclamòu comme ciù erta aspiraçion de l’òmmo l’arivo de ’n mondo into quæ tutti, liberæ da-a poia e da-a mizeia, gödian da libertæ de paròlla e de creddo,Conscideròu che l’é esensiale che i driti de personn-e segian protezui da de lezze giuridiche perché l’òmmo o no s’atreuve costreito, in urtima istansa, a-a rebelion contra a tirania e l’òprescion,Conscideròu che l’é esensiale promeuve o sviluppo de de relaçioin da amixi fra e naçioin,Conscideròu che i pòpoli de Naçioin Unie an afermòu into seu Statuto a seu fede inti driti fondamentali de personn-e, inta dignitæ e into valô da personn-a umann-a e inti driti pægi d’òmmi e dònne, e an determinòu a promoçion do progresso sociale e de ’n megio livello de vitta inte ’n ciù erto graddo de libertæ,Conscideròu che i Stati Menbri se son conpromissi a aseguâ, in cooperaçion co-e Naçioin Unie, a promoçion do rispetto universale e l’òservansa di driti de l’òmmo e de libertæ fondamentali,Conscideròu che ’na conceçion comun de questi driti e libertæ a l’é da ciù grande inportansa pe l’intrega realizaçion de questi conpromissi, l’asenblea generale, aloa,a proclamma a prezente Diciaraçion Universale di Driti de Personn-e, comme ideale comun pe-o quæ tutte e gente e e naçioin gh’an da sforsase, de mòddo che ògni individoo e ògni istituçion, into tegnila de longo a memöia, promeuvan, atraverso l’insegnamento e l’educaçion, o rispetto pe questi driti e libertæ, e con de mezue progrescive naçionali e internaçionali n’aseguen o riconoscimento e l’aplicaçion universali e efetivi, segge fra i pòpoli di Stati Menbri che fra quelli di teritöi sotta a seu giurisdiçion.Tutte e personn-e nascian libere e pæge in dignitæ e driti. Son dotæ de raxon e coscensa e gh’an da agî l’unn-a verso l’atra inte ’n spirito de fradelansa.Ògni personn-a a gh’à tutti i driti e e libertæ proclamæ inte questa Diciaraçion, sensa nisciunn-a distinçion de razza, cô, sesso, lengoa, religion, òpinion politica ò d’atro tipo, òrigine naçionale ò sociale, poxiçion econòmica, nascimento, ò quæ se segge atra condiçion.Pe de ciù, no se faiâ nisciunn-a diferensa fondâ in sciâ condiçion politica, giuridica ò internaçionale do Paize ò do teritöio a-o quæ e personn-e apartegnan, segge pe-i Paixi indipendenti che pe-i teritöi sott’aministraçion fiduciaia, sens’outonomia, ò sotomissi a ògni atra limitaçion de sovranitæ.Tutti gh’an drito a-a vitta, a-a libertæ e a-a seguessa personale.Nisciun o saiâ sotomisso a scciavitù ni a servitù; a scciavitù e a træta de scciavi son proibie in tutte e forme.Nisciun o saiâ sotomisso a tortue ni a penn-e ò puniçioin crudeli, inumann-e ò degradanti.Tutti gh’an drito, in ògni pòsto, a-o riconoscimento da seu personalitæ giuridica.Tutte e personn-e son pæge davanti a-a lezze e gh’an drito, sensa distinçioin, a egoale proteçion da parte de quella. Tutti gh’an drito a-a mæxima proteçion contra ògni discriminaçion ch’a segge in violaçion da prezente Diciaraçion, comme contra tutto quello che pòsse açimentâ a tâ discriminaçion.Ògni personn-a a gh’à drito a l’efetiva poscibilitæ de ricorso a di tribunali naçionali conpetenti, pe difendise contra i atti che segian in violaçion di driti fondamentali a lê riconosciui da-a costituçion ò da-a lezze.Nisciun o poriâ ese arbitraiamente arestòu, detegnuo ò eziliòu.Ògni individoo o gh’à o drito, in condiçion de conpleta egoaliansa, d’ese sentio publicamente e con giustiçia da ’n tribunale indipendente e inparçiale, pe-a determinaçion di seu driti e de seu òbligaçioin ò de acuze penali contra lê.Tutte e personn-e acuzæ de ’n delitto gh’an o drito d’ese prezunte inocenti mentre a no segge provâ a seu corpa, in mòddo legale e in giudiçio publico, into quæ agen avuo tutte e garansie necesaie pe-a seu difeiza.Nisciun o saiâ condanòu pe di atti ò de òmiscioin che a-o momento d’ese comissi no foisan delitti segondo o drito interno ò internaçionale. No s’inponiâ manco de penn-e ciù gravi che quelle aplicæ a-o momento into quæ o delitto o l’é stæto comisso.Nisciun o saiâ sotomisso a de interferense arbitraie inta seu vitta privâ, inta seu famiggia, abitaçion ò corispondensa, ni a di atacchi contra o seu önô e reputaçion. Ògni personn-a a gh’à drito a-a proteçion da lezze contra tæ interferense ò lexoin.Tutti gh’an drito a-a libertæ de movimento e rescidensa drento a-o teritöio de ’n Stato.Tutti gh’an drito a sciortî da ’n Paize, incluzo o pròpio, e de ritornâ a-o seu Paize.In caxo de persecuçion, ògni personn-a a gh’à o drito de çercâ e de gödî d’azilo in atri Paixi.Questo drito o no poriâ ese invocòu contra de açioin giudiçiali couzæ da di delitti no politichi ò da de açioin contraie a-i propòxiti e prinçippi de Naçioin Unie.Tutti gh’an drito a ’na çitadinansa.A nisciun se ghe poriâ levâ a seu çitadinansa ò o drito de cangiâ çitadinansa.I òmmi e e dònne, a partî da l’etæ adegoâ, gh’an o drito de spozase e de formâ ’na famiggia, sensa nisciunn-a restriçion de razza, çitadinansa ò religion. Gh’an anche pægi driti rigoardo a-o maiezzo, durante o maiezzo e into caxo ch’o segge desfæto.O spozaliçio o poriâ ese contræto solo co-o consenso pin e libero di futuri spozoei.A famiggia a l’é l’elemento naturale e fondamentale da socjêtæ e a gh’à drito a-a proteçion da socjêtæ e do Stato.Ògni personn-a a gh’à drito a-a propiêtæ, segge personale ò in comun con atri.Nisciun o saiâ arbitraiamente privòu da seu propiêtæ.Ògni personn-a a gh’à drito a-a libertæ de pensceo, de coscensa e de religion; quello drito o l’includde a libertæ de cangiâ religion ò creddo, e a libertæ de manifestali, individoalmente ò insemme a di atri, segge in publico che in privòu, atraverso l’insegnamento, a pratica, o culto e l’òservansa.Tutte e personn-e gh’an drito a-a libertæ d’òpinion e d’esprescion; quello drito o l’includde a libertæ de sostegnî de òpinioin sensa interferense e de çercâ, riçeive e inpartî informaçioin e idee atraverso ògni mezzo e sensa limitaçioin de confin.Tutti gh’an drito a-a libertæ de riunion e d’asociaçion paxifica.Nisciun o poriâ ese costreito a apartegnî a ’n’asociaçion.Ògni personn-a a gh’à o drito de parteçipâ into governo do seu Paize, diretamente ò pe via de di raprezentanti liberamente çernui.Ògni personn-a a gh’à drito d’acesso, in condiçioin d’egoaliansa, a-e fonçioin publiche do seu Paize.A voentæ do pòpolo a l’é a baze de l’outoritæ do poei publico; questa voentæ a saiâ espressa inte de eleçioin outentiche che s’avian da tegnî in mòddo periòdico, pe voto universale e egoale, ch’o saiâ anche segretto ò segondo de procedue pe garantî a libertæ do voto.Ògni individoo, comme menbro da socjêtæ, o gh’à drito a-a seguessa sociale e, atraverso o sfòrso naçionale e a cooperaçion internaçionale, e in relaçion con l’òrganizaçion e e risorse d’ògni Stato, a-a realizaçion di driti econòmichi, sociali e colturali indispensabili pe-a seu dignitæ e pe-o libero sviluppo da seu personalitæ.Ògni personn-a a gh’à drito a travagiâ, a çerne con libertæ o seu inpiego, a gödî de de condiçioin de travaggio giuste e sodifaxenti e a-a proteçion contra a dizòcupaçion.Ògni personn-a, sensa discriminaçioin, a gh’à drito a egoale retribuçion pe egoale travaggio.Ògni personn-a ch’a travaggia a gh’à drito a-a retribuçion giusta e sodisfaxente ch’a ghe pòsse aseguâ a lê e a-a seu famiggia l’existensa conforme a-a dignitæ umann-a, a quæ a saiâ conplementâ, in caxo necesaio, da atri mezzi de proteçion sociale.Ògni personn-a a gh’à o drito de fondâ di scindacati e d’aderighe pe-a difeiza di pròppi interesci.Tutte e personn-e gh’an drito a-o ripözo e a-a demoa, o quæ o l’includde a limitaçion raxonevole de oe de travaggio e e ferie periòdiche pagæ.Ògnidun o gh’à drito a ’n livello de vitta adegoòu ch’o pòsse aseguaghe, a lê mæximo e a-a seu famiggia, a sanitæ e o ben, e sorvetutto l’alimentaçion, o vestî, l’abitaçion, l’ascistensa medica e i serviççi sociali necesai; a-o mæximo mòddo, o gh’à drito a-e aseguaçioin in caxo de dizinpiego, moutia, invaliditæ, vidoansa, vegiaia e atri caxi de perdia di mezzi de sostentaçion pe de circostanse indipendenti da-a seu voentæ.A maternitæ e l’infansa gh’an drito a-a cua e a l’ascistensa speciale. Tutti i figeu, segge nasciui into maiezzo che feua de lê, gh’an i mæximi driti a-a proteçion sociale.Ògni personn-a a gh’à drito a l’educaçion. L’educaçion a gh’à da ese gratoia, a-o meno quante rigoarda l’istruçion fondamentale e de baze. Questa a saiâ d’òbligo. S’aviâ da generalizâ a disponibilitæ d’istruçion tecnica e profescionale; e l’acesso a-i studdi de graddo superiô o saiâ pægio pe tutti in baze a-o merito.L’educaçion a gh’aviâ comme meta o sviluppo pin da personalitæ umann-a e o rinforsamento do rispetto verso i driti de personn-e e e libertæ fondamentali; a favoriâ a conprenscion, a toleransa e l’amiciçia fra tutte e naçioin, e razze e e religioin, e a promoviâ o sviluppo de ativitæ de Naçioin Unie pe-o mantegnimento da paxe.I poæ e e moæ gh’avian o drito preferente de çerne o tipo d’educaçion che s’aviâ da dâ a-i seu figgi.Tutte e personn-e gh’an drito a parteçipâ con libertæ inta vitta colturale da comunitæ, a gödî de arte e a parteçipâ into progresso scentifico e inti seu benefiççi.Ògnidun o gh’à drito a-a proteçion di interesci morali e materiali che corispondan a-e produçioin scentifiche, leteraie ò artistiche de quæ o foise l’outô.Ògni personn-a a gh’à drito a ’n ordine sociale e internaçionale into quæ i driti e e libertæ proclamæ inte questa Diciaraçion vegnan conpletamente efetivi.Ògnidun o gh’à di dovei verso a comunitæ, perché solo inte lê o peu svilupâ a seu personalitæ conpletamente e con libertæ.Inte l’ezerciçio di seu dovei e libertæ, tutti saian sotomissi unicamente a-e limitaçioin stabilie da-a lezze co-o solo propòxito d’aseguâ o riconoscimento e o rispetto di driti e e libertæ di atri, e de conpî co-e giuste ezigense da morale, de l’ordine publico e do ben generale inte ’na socjêtæ democratica.Questi driti e libertæ no peuan ese ezercitæ, inte nisciun caxo, in òpoxiçion a-i propòxiti e prinçippi de Naçioin Unie.Ninte inte questa diciaraçion o poriâ ese interpretòu comme inplicante do drito, pe quæ se segge Stato, gruppo ò personn-a, a ezercitâ de ativitæ ò a portâ avanti di atti pe-a distruçion di driti ò de libertæ inte lê proclamæ.Adamadenɲa Lasabati ni a la wuriki Sariyalu maBani fabadenɲa tɔmasere le ye, hɔrɔya ni telen ani jususuma di dunuɲa dɔ,Bani adamaya lasabati lɔnbaliya ni a la gboyaɲɛ le nanin benkanni di mɛn ka mɔɔlu lamuriti, ka kɛ sababu di fana ka mɔɔlu kunna fulen, ka alu lɔ hɔrɔya ɲinina ka alu bɔ misikinaya dɔ,Bani adamaya lakanda ye wajibi le di, fo jamana ye kɛ jamana dafani le di sariya bolo ma, wole ye a kɛla mɔɔlu tɛ muriti ka don jɛdɛ makadan waa la,Bani jamanalu la tɛɛbɛn ni alu la kaninteya ye fen ne di mɛn kakan ka sɛnbɛnteya,Bani jamana mɛnnu ye "ONU" dɛkuruba kɔnɔ, wolu bara alu kan di ko alu di adamaden nakadan, ka a lawuriki ka ban ka cɛ ni muno lakaɲa ko bɛɛ dɔ,Bani alu bara alu kan di fana, ko alu di adamaya lafasa, ka adamaden la hɔrɔya dafa sila bɛɛ kan,Bani, bɛɛ bɛnni miriya kelen ma, ka a lɔ adamaya lasabati ma, wo ye wajibi le di bɛɛ ɲɛ, walako miriya wo ye se lataamala sila bɛɛ kan, "ONU" gbaraba bara a kandi: ko adamaden lakanda sariya ɲin bara kɛ dunuɲa bɛɛ ye wajibi di, sa bɛɛ ye a to i hankili la, ka i tɛsidi, ka mɔɔlu karan a la, ka alu jodon a la, ka a latinma jamanala tɛ.Adamadennu bɛɛ sɔdɔnɲa kakan, hɔrɔya dɔ, fabadenɲa dɔ ani sariya ta fan dɔ. Hankili ni sɔnɔmɛ ye alu bɛɛ ma, a kakan wo dɔ alu ye bakelenɲa sila lataaman alu ɲɔɔn tɛ.Mɔɔ kelen kelenna bɛɛ ni adamaden lakadan sariya kakan, i kɛda mɔɔ suusu di, i sii tɛ mafɛnɛ nna, i fadikolo tɛ mafɛnɛnna, i kan tɛ mafɛnɛnna, i la dina tɛ mafɛnɛnna, i la jamana mara hankili tɛ mafɛnɛnna, i sɔdɔndiya tɛ mafɛnɛnna.Ani fana jamanalu suuya tɛ danbɔla ka a bɛn sariya wolu ma, alu mara hankili kɛda a suusu di, alu ma kɛ jamanalu hɔrɔyani di, alu kɛda mara suusu kɔnɔ.Adamaden kelen kelenna bɛɛ nii kakan ka lakanda, ka a la hɔrɔya lakanda, ka a kun nakanda.Mɔɔ si makan ka kɛ jɔn di, ka kɛ bolokɔnɔ mɔɔ di, jɔnɲa ni jɔnsan sila bɛɛ bara latɔn.Jankankata suusu ma kan ka sii mɔɔ la min di se fɛ siila a la adamadenɲa la, ka a kunnajii.Adamaden kelen kelenna bɛɛ la mɔɔya ka kan ka lɔn a ɲɛ sariya kunda bɛɛ la, a kɛda fanfan di.Mɔɔ bɛɛ ka kan sariya ɲa kɔdɔ, a ka kan fanan bɛɛ ye mabɛn ɲa kelen ma sariya bolo. Mɔɔ makan ka lafisaya mɔɔ di ka bɛn sariya ɲin lataamanɲa ma.Mɔɔ bɛɛ di se i makasila i la jamana sariya bonnu la ni bila kɛda i la tɔɲɛli sila ma, ni wo tɛ sariya sila ma.Mɔɔ si tɛ se minala ten, ka a don kaso la hamantɛ ka gbɛn a la jamana kɔnɔ ni kun tɛ a la.A wajibiyani, adamaden na ko ye kɛ ko hakika di, ka a lankɛnɛmaya kitibon na telen kɔnɔma, ka a jo ni a jalaki danfaranbɔ.Mɔɔ mɔɔ na a midada sika la sariya bolo ma, a ka kan ne ka jate fɔlɔ ko a sɔn tɛ a dɔ, han kiti ye a jalaki lankɛnɛmaya.Mɔɔ mɔɔ na a midada sariya kɔdɔ bolo ma, sariya kuda sila ma kan ka lɔ a ma. Ani fana a la midali fanka ma kan ka tanbi sariya kɔdɔ jate la.Mɔɔ ma kan ka a bila a mɔɔ ɲɔɔ la kolu dɔ ten; ka bɔ a la denbaya kolu ma, a la gbundu sɛbɛlu, ka wa sii a la lukɔnɔ kolu la. A ma kan ka a dantiɲɛn, a ma kan ka a suma gboya. Sariya ka kan ka bɛɛ lakanda ko suu wolu ma.Taa ni seyi dahani bɛɛ ye jamana kɔnɔ. Jamana yɔrɔ yɔrɔ fana ka i diya, i dise i siila yen.Mɔɔ kɛɛ di se ka bɔ jamana kɔnɔ, a kɛda a fabada di, a kɛda jamana gbɛdɛ di, ka ban ka a kɔsɛyi.Dannatanbikolu kɔdɔ, bɛɛ di se i kun karifadiya ɲinina jamana gbɛdɛ dɔ, i don ma kan ka jɛn a la.Ni sariya lɔnin tɛ mɔɔ ma, mɔɔ mɛn na a la jamana sariya tiɲɛnna ka a bori.Mɔɔ bɛɛ ka kan ka kɛ jamana dɔ jamanaden di.Mɔɔ si tɛ se ha jɛn a la jamana denɲa la, i don di se fanan jamana gbɛdɛ denɲa sɔdɔnna.Ni alu sii seda a ma, kamarennu ni den musolu di se fudula ɲɔɔn ma, siɲɔɔya tɛ a dɔ, dina ko tɛ a dɔ. Alu bɛɛ kakan sariya ɲa kɔdɔ ko bɛɛ dɔ, fudu bolo ma.Fudu tɛ sidi alu tɛ fo alu fila bɛɛ ba bɛn a ma.Denbaya le ye jama tɛfɛden di. Wo dɔ, a kakan ka lakanda jamana bolo.Mɔɔ mɔɔ, a kɛda a kelen na, a kɛda jama dɔ, a di se ka a ta sɔdɔn.Mɔɔ si bolo fen ma kan ka mina a la fanka bolo ma.Hankili lamiri, sɔnɔmɛ lamiri ani dina lawasanin bɛɛ ye. I di se ka i diyananta ta dinalu dɔ, ka a silalu lataama.A lawasanin bɛɛ ye ka a miriya jida, fɔli dɔ, sɛbɛli dɔ, ka hankili ɲinin fan bɛɛ, sila bɛɛ fɛ. Ko si ma kan ka kɛ mɔɔ la wo si dɔ.A lawasani bɛɛ ye ba ɲɔɔn nadɛɛ, kuna dɔ, kɛwɛli dɔ mɛn ni janfa sila tɛ kelen di.Mɔɔ tɛ se karabala ka ladon dɛɛ dɔ, dɛɛ min man di a ɲɛ.Jamanaden bɛɛ di se kɛla jamana kantii di, a yɛdɛkani walal a la mɔɔ suwandini.Jamanaden bɛɛ kakan jamana baarakundalu dɔ bolo kelen ma.Jamana kantiilu fanka siini jamana den na lannaya le ma; jamanadennu ye alu sawo yidala wote ni wote le, ka ala lannaya mɔɔlu suwandi telen ni sariya dɔ.Jamana bɛɛ kakan ka jamanadennu lakanda ɲa kelen ma. Sɔdɔn sila fɛ, dariya sila fɛ, lɔnni sila fɛ, lakandali wo ye bɔla jamana boloko le dɔ ani a ye min sɔdɔnna ani jamana gbɛdɛlu la baaraɲɔɔya dɔ.Bɛɛ kakan ka baara sɔdɔn, ka baara kɛ sɔnɔya dɔ, baara mɛn duman i ɲɛ; bɛɛ kakan ka latanka baaratanɲa ma jamana kɔnɔ.Baara mɛnnu jate kakan, wolu kakan ka sara ɲa kelen ne ma a kɛbaalu ye.Baara kakan ka sara sɔdɔn, sara mɛn di baarala ni a la denbaya balo hali a ma dɛsɛ.Baaralalu la ɲɔɔn nakafo dahani alu ye, alu la munanfan makadan sila fɛ.Ɲɔɔɲɔnni ni ɲanatɛ wajibiyani baarala bɛɛ ye, mɛn ni sara tɛɛ tɛ kelen di.Se wajibiyani bɛɛ ye, se mɛn di ani a la denbaya daha, ka alu kisi kɔnkɔn ma, ka alu dafiyabɔ, ka lau jiya, ka alu dandan ani ka alu musakalu ɲa. Ni jankaro ni baaratanɲa ani misikinaya latɛɛ suusu seda i ma, i kakan ka makadan.Denbatii ni a den kakan ka madɛmɛn; den sɔdɔnda fudu dɔ, a ma sɔdɔn fudu dɔ, a bɛɛ kakan.Kakan wajibiyani bɛɛ ye, a don ma kan ka sara katɛrɛ karan saara fɔlɔ ni a filanan ma. Karan saara fɔlɔ ye wajibi le di bɛɛ ye. Baara makaran ka kan ka aalawanka. Bɛɛ ka kan ka karan saara naaninan masɔdɔn tɛɛ sidi bolo le ma.Karan ka kan ka mɔɔ llawanka, ha a la mɔɔya lasabati, ka a la hɔrɔya lawasa. A kakan ka kɛ sababu di ka ɲɔɔn nagboyaɲɛ boloka, ka hina ni teriɲɔɔya ladon dunuɲa dɔ, siyalu tɛ, dinalu tɛ, ka "ONU" dɛɛkuruba madɛmɛn bɛn nadonna dunuɲa kɔnɔ.A dahani denbatiilu ye ka alu den bila karan na, karan mɛn duman alu ye.A wajibiyani bɛɛ ye ka tɛrɛ i la jamana lɔnniko bɛɛ dɔ han ka a tɔnɔ sɔdɔn.Bɛɛ la baara tɔnɔ kakan ka lakanda, a kɛda sɛbɛ di, a kɛda lɔnni suusu di.A dahani jamana bɛɛ ye ka bɔ sila di, sila mɛn di sariya ɲinnu lakanda ka kɛ kunnafulen di adamadennu ma.Bolo kɔyinin kelen tɛ bɛrɛ ta, wo dɔ, bɛɛ kakan ka kolo i la jama.Jamana dafani dɔ, ɛbɛɛ kakan ka to sariya le kɔ walako i kana bila dolu tɔɲɛ dɔ.Sariya ɲinnu kakan ka lataaman "ONU" dɛɛkuruba la miriya le kan. A makan ka llataaman miriya gbɛdɛ kan.Dalilu si tɛ mɔɔ bolo, a tɛ jamana bolo, ka bɔ sila di, sila mɛn di sariyaba ɲinnu tiɲɛn.Nde laati tabitinki manngu e fotuki hakke neɗɗaaku ngu wosintaako ngu ɓiɓɓiaadam fuu maɓɓe hanjum joɗɗinanaaɗum rimɗuki, adilaaku e joonde jam nder duuniyaaru, nde laati rellere faalaaki be yawaaki hake ɓii-aadama laatake sababu kaɓe ƴaggaare laatiiɗe sanadu jiiɓaaki hakkiilooji ɓiɓɓe-aadama, be nyaamki yeeso Duniyaaru waɗi nder maaru ɓii-aadama tammii nanki belɗum ndimaaku wolwa no yiɗi rewa diinamum no yiɗi hisa kulol be cooyndam ɗi’I fuu tabitinaama kanji ngoni ko ummaatoore duniyaaru fuu darni dow ɗum huunde nde talaka ɓuri tiinanki e haajeego, laatiinde haajaama masin, to ɗum yiɗaa ɓillanki neɗɗo haa laato doole o sela, o laato o walaa laawol sey tuurtuki e saldorki toskaare e ɓillaneeki, hakke neɗaaku maako ɗum ko haani reenire sari’a, nde laati doole nyaamki yeeso walliteNde laati memba’en lesɗe duuniyaaru kooƴii alkawal e hoore maɓɓe ɓe kuuɓina, bee ballal Majlis Kautal Hoore Duniyaaru, nyaaminki yeeso hokkuki mangu e reentaaki hakkeeji e ndimaaku ɓii-aadama, Nde llaati ko koomoye andi ɗi’i hakkeeji e ndimaaku ɗi mawɗi haro ɗii alkawalji, Jooni, ngam non, Majlisa Mawɗum wolwii dow ɗu’um nder duuniyaaru ngam yimɓe lesɗe duuniyaaru fuu, regere ni koomoye, koongale kawtal ɗon sigii ngo’ol ɗerewol koondeye nder ngaandi, ɓe ɗon wallita jannginki ngol ngam ɗe’i hakkeeji e ndimaaku e nyaamki yeeso seese-seese, nder lesdiiji e maa duniyaaru ndun fuu, ɗum anda ɗum tabitina hakunde ummaatooje wonɓe nder lesɗe dimɗinaaɗe e lesɗe gonɗe les goɗɗe lesɗeƁi-aadama fuu dimo danyete/jibinte o fotan be koomoye e neɗɗaaku be hakkeeji. ɓe ndokkaaɓe hakkiilo ngaandi nden bo ɓe kuutindiray hakkunde maɓɓe nder yiɗyiɗɗirki mbandiraagu.Ɓii-aadama fuu ewoodani hake e dow baawɗe fuu be ndimaaku tabitinaangu nder ɗerewol ngo’ol walaa ɓurɓurtiki ko iri kiye bano asli, tagdi, laataaki debbo maa bo debbo, wolde, dina, siyaasa, maa bo ko nandi e maajum, lesdi maako ko ummatore maako, mardi, danyeeki, mangu.Ɓesdaari dow ɗu’m, walaa feerootirki waɗetee ngam mangu siyaasa, keerol, mangu duniyaaru ɗum maako maa bo lesdi maako, lesdi ndin rimɗii na rimɗaayi, , lesdi ndin laami maa bo jogaaɗe ngondi lesdi, maa bo nder goɗɗi keeraaɗi laamu.Komoye woodi hake wuurugo, bawɗe be joonde jam.Walaa koomoye wuurinte nder maccungaaku maa bo kuuɗe torra, resuki macuɓe e coggu maccuɓe e horɓe koo iri nguye haɗaamaWalaa ɓii-aadana naadete torra, nyaametee jarfu, nyaametee hersa, yangitee.Koomoye hokkaama baawɗe e hake daraago kootoye yeeso sari’a e hoore maako.Ɓii-aadama fuu fotay yeeso sari’a, nden boo woodi baawɗe walaa yawaare, o woodi deenal potoowal ngal sari’a. Moye fuu woodi deenal potoowal ngam yawaare e nyaakeeki neɗɗaaku.Koomoye woodi baawɗe e hakke maagooje naftirooje hukuumaaje ɗe nder lesdi ngam sari’aaji torrooje hakke ɓii-aadama ɗi siri laamu tabitanimo ma abo sarii’a.Walaa ɓii-aadama gooto nanngetee, haɓɓee maa bo riiwee diga lesdi muuɗum dow giɗaaɗi ɓernde goɗɗo feere.Koomoye woodi baawɗe naneeki no wooɗi yeeso ummaatoore no haani yeeso alkaaliijo daraniiɗo goonga e darnuki hake maako e wosinki ko o takkana fuu.Kiitanaaɗo do sari’a woodi daama tammire goonga sey to ɗum tabitini rellere goonga maako be sari’a yeeso koowa saydi o hokkaama ko haani ngam reentaaki.Walaa gooto nangirtee aybe kiita ngam nanki o woɗii goɗum maa bo rellere waɗugo goɗum nder lesdi maako maa bo duunjyaaru, wookati nde ɗum waɗaa. Non boo o yowantaake tedduɗum kiita ɓuruka ko o waɗi wookati o waɗi kiita kan.Walaa neɗɗe gooto gaɗanteeɗo naatalmaaku nder lamaruuji maako, iyaalu maako,ɓaade maako be defte e ɗereeji maakonon nyaamki neɗaaku maako e mangu maako. Koomoye woodi baawɗe e neɗɗaaku deeneteeɗi be kiita dow naatalmaku ngun e torruki mo.woode hakke wancuki e joonde nder keerol koondiye lesdi.Koomoye hokkaama baawɗ ɗaluki koondiye lesdi, haa e lesdi maako, o woodi baawɗe wuytuki lesdi maako.Koomoye woodi baawɗe tefuki e weltinaaki weerde lesdi ngondi to o welnaayi e lesdi maako.2.Ka’a daama ummintaake ngam torra laatiika naa ka kiita siyaasa koo bo sanadu kiita e hiitaaki kin luutanii ko Kawtal Hoore Lesɗe Dunyaary darni.Koomoye woodi hakke laataaki ɓii lesdi.Ɓii-aadama fuu teetantaake laataaki maako ɓii lesdi naa bee daliila cembiɗɗum.Worɓe e rewɓe kewtuɓe walaa ko haɗata ɓe te’te’ndirki ngam asili, lesdinkaakkuko bo dina, hamɓe mari hakke te’ugo ɓe ngaɗa gorko e deekiraawo. Ɓe ngoodi hakkeeji potooji wookati teegal, ɓaawo teegal waɗaama e wookati saakaaki magalTeegal sey to te’ooɓe narri nden ngal haɓete.Waɗugu iyaalu ɗum ko fina tawa kadibo ɗum tuggere e fuɗoode ummaatoore kadimaa ɗum haani reeneeki.Koomoye woodi baawɗe mara njawdi feere maako maa bo be woɓɓe.Walaa ɓii-aadama sendetee bee njawdi muuɗum bee sembe.Koomoye woodi baawɗe yaaki endimaaku e miillo maako, llamiiri maako, diina maako; bauɗe ɗe’e hawtuub e ndimaaku waylutuki diina maako, goongɗinki maako bee ndimaaku, feere maako maa bo nder ummaatoore bee woɓɓe bee kuuɓnol maa bo coondol, nden holla diina maako maa bo goongɗinki maako e janginki, huutirki, ibaada, e reentaaki.Koomoye woodi baawɗe yaaki ndimaaku ra’yu bee wannginki ɗe baawɗe hawtii e maruki ra’ayu e wannginki ɗe’e baawɗe naa bee natalmaaku nden boo tefa, jaɓa nden naadina habaru e ra’ayuuji nder koongale ɗatal naa bee waanneeki e keeroljiKoomoye woodi baawɗe naatuki kawtal ngal hakkiilo waaltiingo.Walaa ɓillanteeɗo maatuki kawtalKoomoye woodi hakke naatuki nder gomnati lesdi maako dow laawol naadeeki maa bo suɓeeki.Koomoye woodi hakke huwuki nder gomnati lesdi muuɗum.Giɗaaɗi yimɓe woni erseese laamu gomnati siyaasa, tiɗaaɗi ɗi’I boo eɗi mbanga wookati-wookati be cuɓol goonga laatotoongol weeɗaango potoowol e daama suɓuki bee siri waɗeeki e suuɗi maa boo wangineeKoomoye, laataaki maako gooto nder ummaatoore woodi hakke reenaneeke hersa bee andeeki, nder kuuɗe o huwani lesdi bee walluuki duuniyaaru no haandi bee siriiji bee baawɗe koongaye gomnati wuttudu mardi e jooɗodaaki yimɓe e baawɗe.Koomoye woodi baawɗe huuwa,to yiɗinee adilaaku no yiɗaa hakke maako boo reene taa o rella kuugal.Koomoye, naa bee nyaameeki jarful, woodi hakke yoɓeeki cede ko foti kuugal maako.Koomoye kuwoowo woodi hakke adilaaku e ko haani o yoɓee ngam yonkintaaku maako e iyaalu maako e reenuki neɗɗaaku maɓɓe, to haajaama boo wallite.Koomoye woodi hakke waɗugo kawtal yimɓe koo boo nasta kawtal ngam reenugo neɗaaku maako.Koomoye woodi daama foptiinde e siwtaare, haa e haaɗingo saa’aaji kuugal e poptiinde yoɓeteende.Koomoye woodi hakke yonkintaaku no haanidi ngam njamu maako e iyaalu maako, haa e nyaamdu, koltal, ɓaade bee maagani bee ko yonkintaaku buka fuka bee reeneeke to o rellii kuugal, nyawu, naunaaki, maayde gorko, nayeeku koo boo rellere nanki belɗum ngam ko ɓuri sembe maako.Inniraagu e Mbaccaku woodi hakke faabeego no haani e walliteego. Bacci fuu, marɓe baaba e ɓe ngala haani faabe wallite bano koowaKoomoye woodi hakke jangineeki, jangineeki laatake doole haanaa yoɓanee ceede diga fraamari haa sakandari, laatiiɗum wookati doole neɗɗo janga, non boo andal luggungal haani wallitee.Andal laatake huuccinaama kadimaa laataake doole ngam nyaamki yeeso ɓii-aadama e tabitinki ndimaaku maako. Andal wallitai ɓiɓɓe Aadama andootira, wallotira munyindira ɓe soobootira. Ɗu’um wallitay andindirk, munyal, soobaaku hakkunde leƴ, asluuji, diinaajinden boo ɗum wallita kuuɗe Majlisa Kawtal Hoore Duniyaaru.Inniraaɓe hokkaama daama suɓuki naw’u andal ɓiɓɓe maɓɓe haani ɓe ndokke.Koomoye woodi daama e hakke naatuki ko laati ɗum al’aada maako diidi o welnitorooɗum haa e Sanaa’aaji e nafuudaaji mum.Koomoye woodi daama reenuki al’aada e ne’eeji ɗi o diidi.Koomoye wooodi , nder jooɗideeki maa bo umrinkaaku duniyaaru, naftira be ko diida nder ɗerewol ngo’ol.Koomoye woodi laruura yowanaa ngam to woni ngam bo ɗon tan mari daama yonkintaaku maako no haani.Nder yonkintaaku koomoye e dogginki hakke maako koomoye o laatoto les keeraaɗi ba ɗi keeriɗina bee sarii’a ngam tan dalila reentaaki tabitinki e reentuki tabitinki hakkeeji e rimɗuki e umrooje ngam woɓɓe e fottinki bee adilaaku e tabitinki ne’aare e joonde jam e feesaarender deemukuraaɗiyya ummaatoore.Ɗi’i hakkeeji e rimɗuki laatataako naftirteeɗi to yaadaayi bee giɗaaɗi Majlisa Kawtal Hoore Duniyaaru.Walaa ko woni nder ɗerewol ngo’ol fassirteeno hollirta ngam koondiye lesdi maa bo ummaatoore maa bo neɗɗo hiɓuki daama waɗugo sa’ani gaddoojum wonnere.Whereas recognition of the inherent dignity and of the equal and inalienable rights of all members of the human family is the foundation of freedom, justice and peace in the world,Whereas disregard and contempt for human rights have resulted in barbarous acts which have outraged the conscience of mankind, and the advent of a world in which human beings shall enjoy freedom of speech and belief and freedom from fear and want has been proclaimed as the highest aspiration of the common people,Whereas it is essential, if man is not to be compelled to have recourse, as a last resort, to rebellion against tyranny and oppression, that human rights should be protected by the rule of law,Whereas it is essential to promote the development of friendly relations between nations,Whereas the peoples of the United Nations have in the Charter reaffirmed their faith in fundamental human rights, in the dignity and worth of the human person and in the equal rights of men and women and have determined to promote social progress and better standards of life in larger freedom,Whereas Member States have pledged themselves to achieve, in co‐operation with the United Nations, the promotion of universal respect for and observance of human rights and fundamental freedoms,Whereas a common understanding of these rights and freedoms is of the greatest importance for the full realization of this pledge,Now, therefore,The General AssemblyProclaims this Universal Declaration of Human Rights as a common standard of achievement for all peoples and all nations, to the end that every individual and every organ of society, keeping this Declaration constantly in mind, shall strive by teaching and education to promote respect for these rights and freedoms and by progressive measures, national and international, to secure their universal and effective recognition and observance, both among the peoples of Member States themselves and among the peoples of territories under their jurisdiction.All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status.Furthermore, no distinction shall be made on the basis of the political, jurisdictional or international status of the country or territory to which a person belongs, whether it be independent, trust, non‐self‐governing or under any other limitation of sovereignty.Everyone has the right to life, liberty and the security of person.No one shall be held in slavery or servitude; slavery and the slave trade shall be prohibited in all their forms.No one shall be subjected to torture or to cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.Everyone has the right to recognition everywhere as a person before the law.All are equal before the law and are entitled without any discrimination to equal protection of the law. All are entitled to equal protection against any discrimination in violation of this Declaration and against any incitement to such discrimination.Everyone has the right to an effective remedy by the competent national tribunals for acts violating the fundamental rights granted him by the constitution or by law.No one shall be subjected to arbitrary arrest, detention or exile.Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him.Everyone charged with a penal offence has the right to be presumed innocent until proved guilty according to law in a public trial at which he has had all the guarantees necessary for his defence.No one shall be held guilty of any penal offence on account of any act or omission which did not constitute a penal offence, under national or international law, at the time when it was committed. Nor shall a heavier penalty be imposed than the one that was applicable at the time the penal offence was committed.No one shall be subjected to arbitrary interference with his privacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon his honour and reputation. Everyone has the right to the protection of the law against such interference or attacks.Everyone has the right to freedom of movement and residence within the borders of each State.Everyone has the right to leave any country, including his own, and to return to his country.Everyone has the right to seek and to enjoy in other countries asylum from persecution.This right may not be invoked in the case of prosecutions genuinely arising from non‐political crimes or from acts contrary to the purposes and principles of the United Nations.Everyone has the right to a nationality.No one shall be arbitrarily deprived of his nationality nor denied the right to change his nationality.Men and women of full age, without any limitation due to race, nationality or religion, have the right to marry and to found a family. They are entitled to equal rights as to marriage, during marriage and at its dissolution.Marriage shall be entered into only with the free and full consent of the intending spouses.The family is the natural and fundamental group unit of society and is entitled to protection by society and the State.Everyone has the right to own property alone as well as in association with others.No one shall be arbitrarily deprived of his property.Everyone has the right to freedom of thought, conscience and religion; this right includes freedom to change his religion or belief, and freedom, either alone or in community with others and in public or private, to manifest his religion or belief in teaching, practice, worship and observance.Everyone has the right to freedom of opinion and expression; this right includes freedom to hold opinions without interference and to seek, receive and impart information and ideas through any media and regardless of frontiers.Everyone has the right to freedom of peaceful assembly and association.No one may be compelled to belong to an association.Everyone has the right to take part in the government of his country, directly or through freely chosen representatives.Everyone has the right of equal access to public service in his country.The will of the people shall be the basis of the authority of government; this will shall be expressed in periodic and genuine elections which shall be by universal and equal suffrage and shall be held by secret vote or by equivalent free voting procedures.Everyone, as a member of society, has the right to social security and is entitled to realization, through national effort and international co‐operation and in accordance with the organization and resources of each State, of the economic, social and cultural rights indispensable for his dignity and the free development of his personality.Everyone has the right to work, to free choice of employment, to just and favourable conditions of work and to protection against unemployment.Everyone, without any discrimination, has the right to equal pay for equal work.Everyone who works has the right to just and favourable remuneration ensuring for himself and his family an existence worthy of human dignity, and supplemented, if necessary, by other means of social protection.Everyone has the right to form and to join trade unions for the protection of his interests.Everyone has the right to rest and leisure, including reasonable limitation of working hours and periodic holidays with pay.Everyone has the right to a standard of living adequate for the health and well‐being of himself and of his family, including food, clothing, housing and medical care and necessary social services, and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control.Motherhood and childhood are entitled to special care and assistance. All children, whether born in or out of wedlock, shall enjoy the same social protection.Everyone has the right to education. Education shall be free, at least in the elementary and fundamental stages. Elementary education shall be compulsory. Technical and professional education shall be made generally available and higher education shall be equally accessible to all on the basis of merit.Education shall be directed to the full development of the human personality and to the strengthening of respect for human rights and fundamental freedoms. It shall promote understanding, tolerance and friendship among all nations, racial or religious groups, and shall further the activities of the United Nations for the maintenance of peace.Parents have a prior right to choose the kind of education that shall be given to their children.Everyone has the right freely to participate in the cultural life of the community, to enjoy the arts and to share in scientific advancement and its benefits.Everyone has the right to the protection of the moral and material interests resulting from any scientific, literary or artistic production of which he is the author.Everyone is entitled to a social and international order in which the rights and freedoms set forth in this Declaration can be fully realized.Everyone has duties to the community in which alone the free and full development of his personality is possible.In the exercise of his rights and freedoms, everyone shall be subject only to such limitations as are determined by law solely for the purpose of securing due recognition and respect for the rights and freedoms of others and of meeting the just requirements of morality, public order and the general welfare in a democratic society.These rights and freedoms may in no case be exercised contrary to the purposes and principles of the United Nations.Nothing in this Declaration may be interpreted as implying for any State, group or person any right to engage in any activity or to perform any act aimed at the destruction of any of the rights and freedoms set forth herein.Mazinantsa: tpots vanasir tapi-ato ¿anoa mayamaha toxarachich? Kis tapi-ato ¿anoa mayamaha pachidchich? vatam tpotsiva. Pachidkinarich -Ancha yotarita -atiniya ichigoroní. Ichigoroní kis taravaztamam zadkini; vanasir tamam zadkini; mapironi tamam zadkiniya.Misha mazinagtsa: tpots nia tsiyatsia da payoragosin, kizpor yotarit taragana; tpotsia natsaragana. Anomon chi vanipsha tsiyantakich. Itaro, iysha anoa zadkiazini, da. Mapironi tapani atiniya. Tpots Apallia chinapí-ato, vani chinachpa. Tpots tsiyatsia kamanpi-ato, vani kamanichpa. Tpots kis tapi-ato, xaramam vatsta atiniya. ¿Chakaha nia da zadak? Ichigoroni zadaktánicha.Misha mazinagtsa: gobieron ichigoro iyá kukini kamachtachpa. -Tpots ichigorosin vanasir tapana; toxararintspa -ato tayaspatachpa. Dona ashkos, paptsa; tpots varatchillinpa. Tpots kizpor tsiyantaksin -Goblernoa kapiatiani -táchpasinaya; vatam kis tapani atánava.Misha mazinagtsa: gobieron ichigoroní vashonad kis tayani atini. Ashirí, dona nia kukoz payokoni ¿tamayria kis tachiní? Ashirocha, ichigoroni payopani atiniya.Misha mazinagtsa: siro iy korakani vashonad shaniyaragoni -Yanpatatini tpotsini chinayani -táragini.- Iy tpotsini ichigoroni magoaz tatsamoatanicha, kizatamta. Yanpata istayani; vanasir tayani. Toxaramam vatsitshaparia; natsamam, misha varatamam vatstsishaparia -táragtanicha.Misha mazinagtsa: iysha korakani ichigoroni anoa chinaragoni -Tpotsini ichigoroni vanasir tapani; toxaramam vatsta -táragoni ,- Anoari chinayani. ¿Chakaha anoa gatach? Ashiriya, ashichpachi -táragtanicha.Misha mazinagtsa: itsinsaroni da chinakoni ¿tamayria anoa kok payochich? Iysha korakarini -Niatsimari minamari kok payoyani -táragoni ¿tamayriaha llitaritacha chinachich? Ashiriya, da toxaramam izororo kamachtachiniya.Iysha tsaporonas korakarini vashonad shaniyaragoni, kukiatsini payomam kamachtaragini. Ashirocha, iyá kukini ichigoros mazlnagtsa.-Tpots tsaporonasosh ichigorosin vanasir tapana; vanpatatin xararosinapa -atini. Tpots iyá kukini payochiliinpa; gatosinapa atini. Gobieron ichigorosin payochillinpa. Nimari chinayarosin, kis payochillinpa; tayaspatachillinpa. Tayaspatat, tayaspatat shiarsin, zapishat tpots izataro magoanchillinpa. Tpots vanpatatin kis tamam dosha toxarachillinpa. Ashiriya, na izooro kamachtachiniya.Iy tpotsini ichigoroni kis tamam zadkini, vatam tpotsiniva. Vatam ichigoroni magini tarova; ashiriya chinakaniya. Ashirocha, zovalliatsich tamaparia-ashiros sanpata chinagtsa atiniya.Tpots vanasir tapi-ato toxararintspa; kiyog yacharintspa atini. Kadoaztata natsarintspa; mikoroatsta, kiristiyanatsta, natsarintspa. Kizatsta kiyog yacharintspa. Apallia magoankoanoatstat natsarintspa. Mayamasaha tpots magosh chinako-anomon natsarintspa. Arapchiatsta tpots natsarintspa. Pokiriatsta natsarintspa; virakuchiatstata natsarintspa. Ashirocha, tpots ichigorosin vanasir tapana atiniya.Misha, gobieron ichigorosin anoa tsiyatsis payochillinpa. Tpotsia arapchiatsta natsarintspa atiniya; vatam o gobieronorini taritamtava. Si anoa kasikitatiasa, ashirita natsarintspa. Siyá ksotkita, ashta tpotsia natsarintspa atiniya.Tpotsia pcharintspa. Tpotsia kiyog1yacharintspa. Tpots vanasir tapi-ato, vana tachiya atiniya.Tpotsia gotaritish topattagarillpa; mchachoriamis yamarintspa. Mchachorish taravaztakcho, tovapagtsa. Shiyá kasamam zadko, vana kasachpa. Msagiarosh gotish topattagaktar ashkos, anoa vatsta atiniya.Tpotsia kiyog yacharintspa. Tpotsia ovi tororintspa. Tpotsia kiraptarintspa. Yotarit vaniarintspa atiniya.Gobieron tpotsia izataro ishinachpa; tatsamoro ishinagcha. ¿Tamayshtaha minoatsimsha tpots chinako, itaro minoatssha tpots natsach? Anoa vatsta atiniya.Gobieron tpotsia izataro istachpa. Tpots iyá kukini kapiatkinari, montakinaria ¿tamayariaha gobieron anoa mago napach? Yotaritcha ano. Tpotsia ichigoro istachpa vanasiri tamama, atiniya.Gobieron koraká vanimpaniam inachpa. Tpots korakap nayaro, korakatssha -Tpots gobiernoa kok da payoko; nová kiyog yachakiya -atinari, koraksha yasayaro itsinsaro vanichillinpa. Ashirocha, koraká vanimpaniam inachpa atiniya.Korak vanimpan msagiaro tpotsia potatpa. Mago tomantapa. Mago arap zagantapa. Tpots izororo yotarit takinari, ashiri ptagsi; tomanagsi. Itaro, gotaritis shirintspa, atiniya.Gobieron koraká natstamapaniam vayachpa. Tpots chiyá yotari tsiyatkinari, chiyá -Yotari takiya; nová magotari kiyog kachiyko -atinari, chisha natstamapanip tsiyatchich. Oshtisin ichigoro mazinayarosin, itsinsaro natstachillinpa. Tpots ab tsiyatamam pchidintspa, atiniya.Tpots natstamapanish chiyá -Yotari takiya; vaniagcha -atinari, koraksha ichtaro -Gotpasha atsha -táchpa. Shiaro tpots ichigoro mazinaksin, chisha yamchich. Itaro, oshtisin itsinsaro -kchiptini paragtanicha -atinariasinaya, kasikinariasinaya-ashiro, vanimam varitachiya. Itaro, dona kasikinari, magota atinariasina ¿tamayariaha vanichich? Ashirocha, yammam pchidintspa atiniya.Misha, apaz gobieron kukoz kaniasich kamachtakiya. Kamachtakcho -Siro shi da payoragosh, na vanichilipa -¿tamayriaha tách? vatam kukoz kaniasichsha kamachtakova. Ashimam vatsta atiniya. Misha, vaniashish kaniasich kamachtakcho ¿tamayriaha - Araginasha vanichilipa -tách? ¿Tamayriaha sirapchimad yotarit tarago-anomada tsiyatchich? Ashimam vatsta atitamani.Tpotsia magotari tamontarintspa. Tpotsia machirita mago itotstapa. Tpotsosh pag mago pshtotpa. Magotari tpotsia tashitogayaro, pagoa itotstapa. Tpotsia virkaria mago itotstapa. Tpotsia magotari yotaritam inatpa. Gobier on vanasiri ksotachpa. Vanasir ishinkinari, dosha tpots yotari tamontachiya. Ashiriya, shigtsa.Yap tpots ximam zadko-ab vanari xitappa; toxararintspa. Yap tamam zadko-abitam vanari tachpa. Itaro, minosh gobiernop xitpi-atinari, xarashish tamana tariya.Tpots arap ximam zadko, vanatsi vatsapon natomasamam kasamam zadko, txaratpa. Vaptam kanappi-atinari, vanari kanapochpa.Gobieron tpotsia mago kiyog yachakinari, tpotssha lii taritap sovamam zadko, vanari sovachiya; pchidintspa.Itaro, tpots kapanari yotari tarago ¿tamayria sovako sovach? Vanimam varitakiya. Iyá kukiatsini kapiatkinari, sovamam pchidagtsa.Tpots ichigoro gobiernoa virkari payochpa. Shiaro, tpotssha -No anshochtana -táchiya No gobieiori nová vanasiri ishinkiya -táchiya.Gobieron anoa virkari mago itotstapa. Tpots Ilitaritá gobiernoa virkari payopi-atinari, vani yachiya.Tpots kizá yamapi ato, vani yamachiya. Kiz zarallpi-ato vani zaralliya. Tpotsia vachin pchidintspa, yamamama. Kadoaziatsta pchidintspa; mikoroatsta, kiristiyanatsta, arapchiatsta, nxakamotshochiatsta vatsta tárintspa. Mayamasaha magosh chinako-anomon toxararintspa. Vipagaz zadko, ashiri toxararintspa. Vanpatatin istachillinpa. Zapish kasakta, vipá istachillinpa.Tpots kis ayo atinari, anoa yamachillinpa. Itaro gatkinariya ¿tamayria yamachich? Yamachiazich.Gobieron tpotsia tapachidachpa. Tpots machiritpata tachpa. Ipariatsich, izalliatstamtich dona tapachidako, vashonad tachiazich, dabaria. Ashiriya, vanasir ishinagtsa; tapachidagtsa.Tpots tsapoa paxanxpi-ato pchidintspa. Tpots zapan vashonad paxanxiani-atosin pchidintspa; vani paxanxchillinpa.Tpotsia vatsapon msagiaros itotsintspa.Tpots mayamasaha kukoz payopi-ato, toxararintspa. Apallia kok payopi-ato, vani payochiya. Yashigoa kok payopi-ato, vani payochiya. Zitaminá kok payopi-ato, vani payochiya. Minoa kok kapiatiaro, llitaritsha chinapi-atinari, toxararintspa; vani ashchiya. Tpots vashonad Apallilam shaniyiani.atosin, toxararintspa. Tayaspatapi-ato, yasiayani-ato, Apailpa tsiyatpi-ato, vani ashchiya; toxararintspa.Tpots tsiyatssia chinakcho, tsiyatssia kamanpi atinari, vanari kamanchiya; vatsta tárintspa. Tsiyatssia mazinamam zadko, kirakamon natstayaro tsiyatssia yasapi atinari, vanari yasachiya; vatsta tárintspa.Tpots vashonad shaniypani-atosin, pchidintspa.Tpots shaniymam gatkinari, vani gatchiya; tamontarintspa.Tpots goblernosh pshtopi-atinari, vani pshtochiya. Tpotsia tapshtopi-atinari, vani tapshtochiya. Pchidintspa.Tpots goblernosh istapi-atinari, toxararintspa.Gobieron magota tpotsia kasichpa. Yová tpots vashonad zadkana-anoa gobieron mazinachpa. Tpots vamatim orkari iposchillinpa; iposamam pchidintspa. Tpots izataro iposchiííinpa; kirkamon -Nia tpots korakariniamani inpani -atosin, vani iposchilíinpa. Pchidintspa.Tpotsia msagiaros kpitintspa; msagiaros zaganintspa. Tpots kiyog kachiytapa. Machia pishtako-anoa vanari paxanxchiya. Vana tarshiam payopi-ato vanari tachiya. ¿Tamayria tpotsia ashimam pachidchich? Tpots vani kis tachpa. Gobieron ashimam istachpa. Pinasakinari, gobieron zapan vashonad istachilíinpa.Tpots taravaztamam zadko, vani taravaztachpa. Yovashomasaha taravaztamam zadko, vani taravaztachpa; vatsta tárintspa. Tpots taravaztako, gotis kpitintspa.Tpots vanasir taravaztako, vanasiritam tovapagtsa; vanasiritam napagtsa.Tpotsia ichigoro tatsamoro tovapagtsa. Apaz tpots taravaztakcho, nigich tovapkoch, itaro llitari tpots antam taravaztakch, aragiam tovapkich. Anoa vatsta. Tatsamoro tovapagtsa.Tpots taravaztako, vanasiri tovapagtsa; kiyog kachiytapa. Tovapakchosh, vipatstam chinagtsa; istagtsa, vatam tpotsiva.Tpots taravaztako, kanosamam pchidintspa. ¿Tamayria kashchiri psanpatari tsibon ashko taravaztachich? Zari kanosish ashpatatam gotaritis tovapagtsa.Tpots vanasir tachpa; vipá vanasir ishinachpa. Kas yotatpa. Mariz kayattapa. Zapitpa. Masaro tatpa. Gob¡eron istachpa; irimiyá vayachpa. Gobieron tpotsia istachpa; kiyog kachiytapa. Apaz tpots taravaztamam pinasako, apaz kas yotako, apaz mchosava, apaz mashidova, apaz kizpor vachinaro ¿tamayria da nayaniychich? Gobieron anoa tpots istachpa.Kiz vipá tatsipkacho, kizpor istagtsa; napagtsa. Gobieron vanasir napachpa. Gobieron shochitamatsta vip vanasiri napachpa.Llorá ichigoro iskoviarash tapshtogtsa. Gobieron magotari istachpa, iskoviarama. Primaria mad tovapchiazich, dabaria. Itaro, llor ichigoro pshtochillinpa; gatosinapa. Tpots primaria ivapayaro, aragiam pshtopi-atinari, yap zadko vani pshtochiya. Gobierno anoam iskoviar vayachpa. Itaro, yo mag tar-an araginasha pshtochpa; pchidintspa.Iskoviarosh vanasir tayaspatachpa. Vanasiri tamam tayaspatachpa; kis tamam tayaspatachpa. Mayistor tayaspatako -Si ichigoros vanasir tagtsa; sanpata natsarintspa -táchpa.- Tpotsia ichigoro chinagtsa. Arapchiatsta tonariavatsta tpots chinagtsa. Llitaritap tsap tpots taro-anshochiatsta vanasir chinagtsa. Vanotsia borshiavatsta, vanotskansirpiavatsta, mikorovatsta chinagtsa; ichigoros chinagtsa. Tpots Apallia chinako-anoa chinagtsa. Misha, yovatsta Apallia da chinako-anoatsta chinagtsa. Vashonad tsaporonasosh mapiro tayani -mayistor táchpa.Tpots vipá iskoviarap llitaritap tapshtopi-atinari, vanari tapshtochpa; pchidintspa.Tpots vamkorish napamam zadko, pchidintspa. Tpots machiatsi tinamam zadko, vanari tinachpa. Tpots machiatsi payopi atinari, itotsintspa.Tpots machiatsi llitaritamash tinakinari, kirak yadakinari, gobieronsha anoa tpotsia istachpa; llitari tpots shochitpa; líitari tpots anomad korikia magota potatpa.Iy korakarini ichigoroni nia chinaragoni, kamachtaragtanicha. Ashiriya, iysha ichigoroni payopani atiniya. Si tpots izataros payogtamsa atiniya. Anoa kok payomam yanpata istayani.Tpotspatari takosh, anosh istagcha. Ashkachinariasha, kispa tachsha.Shi vanasir tapi-atosh, shigcha. Itaro, tpotsia kiyog yachariílpa. Tpotsia toxararilípa. Tpotsia tamontarilipa. Tpotsia yotaritam inarilipa. Yotari tarilipa. Vashonad kis tagtsa.Iyá kukini kpitintspa.Xarashish minam tariya. Iyá kukini yayaros, sarich sarich shirintspa. Sarich sarich shiaros ¿mayamshita yosor tpotsia kiyog yachich? Ashiri, tpotsia natsarintspa; chinagtsa atiniya. Vatamcha.Берләшкән Милләтләр Оешмасының Генераль Ассамблеясе 1948 елның 10 декабрендә 48 тавыш белән кабул итте. Анда ситез кеше бер якка да тавыш бирмәде.Кешелек гаиләсенең бөтен әгъзаларына хас булган тигез һәм аерылгысыз хокукларны һәм кеше дәрәҗәсен тануның гаделлек һәм гомуни тынычлыкның нигезе икәнең истә тотып,кеше хокукларына кимсетеп һәм җирәнеп каруның вәхшилеккә китерүен, кешелек намусын уятуын, кешеләрнең үз карашларына һәм сүз ирегенә ия булган, куркудан, мохтаҗлыктан азат булган тормыш тозүнең кешеләрнең боск омтылышы икәнең игълан итүне истә тотып,җәберләүгә һәм изслүгә каршы соңгы чара итен кеше баш күтәрергә меҗбүр булмасын өчен аның хокукларын закон коче белән саклау зарурлыгын истә тотып,Кешенең төп хокукларына, шәхеснең абруена һәм кыйммәтенә, хатын кызларның һәм ирләрнең тигез хокуклылыгына, Берләшкән Милләтләр халыклары үзләренең ышанычын Уставта раславын һәм тагын да зуррак иреккә ирешеп, иҗтумагый үсешкә, тормыш шартларын яхшыртуга ярдәм итәргә ниятләвен истә тотып,Берләшкен Милләтләр Оешмасы әгъзасы булган дәүләтләрнең кеше хокукларын, төп ирекләрне уртак хөрмәт итүдә һәм саклауда булышлык күрсәтүне үз бурычлары итеп алуларын истә тотып,әлеге хокукларны һәм ирекләрне анлау бу йөкләмәләрне тулысынча үтәүдә бик зур әһәмияткә ия булуын истә тотып,Генераль Ассамблеяәлеге Кеше хокукларының гомуни декларациясен бөтен дәүләтләр һәм халыклар үтәргә омтылырга тиешле бурыч сыйфатында игълан итә. Бу Декларацияне һәрвакыт күз алдында тотып, җәмгыятьнең һәр әгъзасы, һәр кеше аң-белем тарату, белем алу юлы белән бу хокукларны һәм ирекләрне хөрмәт итәргә тиеш, бу хокуклар һәм ирекләр Оешма әгъзасы булган дәүләтләр халкы һәм алар юрисдикңиясснә керә торган территорияләрдәге халыклар арасында танылып тормышка ашырылырга тиеш.Барлык кешеләр дә азат һәм үз абруйлары һәм хокуклары ягыннан тиң булып туалар. Аларга акыл һәм вөҗдан бирелгән һәм бер-берсенә карата туганарча [туганнарча] мөнәсәбәттә булырга тиешләр.Һәр кеше үзенең милли яисә иҗтимагый чыгышына, мөлкәтенә, нинди катлаудан булуына, расасына, тән төсенә, җенесенә, теленә, диненә, сәяси яисә башка инануларына карамастан, бернинди аермасыз, Декларациядә игъдан ителгән барлык хокукларга, бөтен ирекләргә иа булырга тиеш.Моннан тыш, кешенең торган җиренең мөстәкыйль яисә үзидарәсез, берәр ил карамагында булуына яисә мөстәкыйльлеге башка берәр торле чикләнүснә карамастан, иленең сәяси, халыкара, хокукый хәленә карамастан, ана бернинди дә аерымлау үткәрелергә [үткәреләргә] тиеш түгел.Һәр кешенең тормышка, иреккә һәм шәхси кагылгысызлыкка хокукы бар.Бер кеше дә коллыкта яисә ирексез хәлдә тотылырга тиеш түгел; коллыкның һәм коллар сатуның ботен торләрс тысла.Беркем дә газапланырга, яусыз, кешелексез яисә аның дәрәҗәсен төшерә торган мөнәсәбәткә дучар ителергә һәм җәзага тартылырга тиеш түгел.Һәр кешенең, ул кайда гына булса да, үзенең хокук иясе икәнен танударын таләп итәргә хакы бар.Закон алдында бөтен кешеләр лә тиң, бернинди аерымланусыз һәркемнен закон белән тигез якланырга хокукы бар. Барлык кешеләрнең дә бу Декларацияне бозучы нинди дә булса хокуклардан мәхрүм ителүдәнм шундын хокуклардан мәхрум итүгә котыртудан тигез якланырга хокуклары бар.Конституция яки закон биргән тон хокуклардан мәхрүм ителгән очракта, һәр кешенең ул хокукларын компетентлы милли судлар аша кире кайтарылып бирелүен таләп итәргә хокукы бар.Беркем дә нигезсез рәвештә кулга алынуга, тоткарлануга, куылуга дучар ителергә тиеш түгел.Һәр кешенең үз хокукларын һәм бурычларын билгеләр очен һәм аны җинаять җаваплылыгына тартуның нигезле булуын ачыклар очен, туды титезлелек нигезендә үз эшенең ачык рәвештә, мөстәкыйль, гадел һәм бәйсез суд аша каралуын таләп итәргә хокукы бар.Җинаять кылуда гаепләпүче [п..п ?] һәр кеше, аның гаебе ачык суд тикшереүе нәтиҗәсендә законлы рәвештә расланганчы гаепсез дип сапалырга хакы бар. Аңа суд тикшерүе вакытында яклану өчен бөтен шартлар тудырлырга тиеш.Берәр эш эшләгән өчен, яки эшләмәгән өчен гаепләү, ул эшләрне кылу вакытында милли законнар алдында яки халыкара хокук алдында җиниаять итеп саналмаса, алар өсен бер кеше дә җавапка тартыда алмый. Беркемгә дә җинаять эшләгән өчен тиешле җәзалан да катырак җәза бирелергә тиеш түгел.Бер кеше дә шәхси һәм гаилә тормышына, торак иминлегенә кагылуга, язышү, хәбәрләшү серенә, абруена һәм намусына нигезсез катиашуга дучар ителергә тиеш түгел. Шундый кысулардан, яисә дучар ителүләрдән һәр кешенең закон белән якланырга хокукы бар.Һәр кешенең һәр деүләт чикләре әчендә иреклә күченең йорергә һәм үзепә тору урыны сайларга хокукы бар.Һәр кешенең теләсә кайсы илне, яисә үз илен ташлап китәргә һәм үз иленә кире әйләнеп кайтырга хокукы бар.Һәр кешенең җәберләнүдән башка илләрдә сыену урыны эзләргә һәм ул урыннан файдаланырга хакы бар.Сәясәт белән бәйле булмаган җинаять кылган очракта яисе Берләшкән Милләтләр Оешмасының приниңибына, максатына каршы килә торгаң җинаять кылса, кеше бу хокуктан файдалана алмый.Һәр кешенең гражданлыкка хокукы бар.Берәү дә ирексездән үз гражданлыгыннан яисә гражданлыгын үзгәртү хокукыннан мәхрүм ителергә тиеш түгел.Яше җитеп балигь булган ирләрнең һәм хатын-кызларның, милләтенә, диненә яисә расанына карамастан, бернинди чикләүләрсез, өйләнешүгә һәм таилә корырга хокуклары бар. Алар өйләнешкәндә дә, бергә торганда да, аерылышу вакытында да бер үк төрле хокуклардан файдаланалар.Өйләнешүчсләрнең язылышуы ике якның да ирекле һәм тулы ризалыгы булганда гына тормышка ашырыла.Гаилә җәмгыятьнең табигый һәм төп күзәнәге булып тора, анын җәмгыять һәм дәүләт ягыннан якланырга хокукы бар.Һәр кеше үзе гепә дә, башка кешеләр белән бергәләп тә, малмөлкәткә ия булу хокукына ия.Беркем дә үз мөлкәтеннән нигезсез мәхрүм ителергә тиеш түгел.Һәр кешенең фикер, вөҗдан һәм дин ирегенә хокукы бар; бу хокук Аллага табынуны, йола куша торган дини тәртипләрне үгәүне эченә ала, һәр кешенең бер үзе генә яисә башкалар белән бергәлән аерым рәвештә яки ачыктан-ачык үз карашларын, үз динен алыштырырга аки тотарга хокукы бар.Һәр кешенең ирекле фикер йөртергә һәм карашларын ирекле рәвештә әйтергә хокукы бар; бу хокукка үз карашларында урекле булу, үзенә кирәкле мәгьлүматны һеи идеяләрне эзләү, табып алу, төрле юллар белән дәүләт чикләренә бәйсез рәвештә тараты да керә.Һәр кеше тыныч рәвештә җыелышлар һәм ассоциацияләр ирегенә хокуклы.Берәү дә нинди дә булса ассоциациягә керергә мәҗбүр ителә алмий.Һәр кешенең турыдан-туры яисә ирекле сайланган вәкилләр аша үз иле белән идарә итәргә хокукы бар.Һәр кешенең үз илендә бертигез рәвештә дәүләт хезмәтенә керү хокукы бар.Халык ихтыяры хөкүмәт хакимлегенең нигезе былрга тиеш; әлеге ихтыяр үзенең чагылышын үз вакытында үткерелә торган гадел сайлауларда таырга тиеш. Тавыш бирү яшерен, гомуни һәм тигез сайлаулар аша, яисә шуна тиң булган башка формаларда тәэмин ителергә тиеш.Һәр кеше, җәмгыять әгъзасы буларак, социаль тәэмин ителүгә һәм дәүләт структурасына һәм табигый байлыкларына каран, халыкара хезмәттәшлек һәм милли тырышлыклар аша социаль, икътисади һәм мәдәни яктан үз шәхесенең ипрекле үсеше очен, дәрәҗәсе төшмәслек кирәкле ярдәмргә хокуклы.Һәр кешенең хезмәткә, эшне ирекле рәвештә сайлап алуга, гадел һәм уңайлы эш шартларына һәм эшсезлектән якланута хокукы бар.Һәр кеше, бернинди кимсетелүдәрсез, тигез эш өчен тигез хезмәт хакы алырга хокуклы.Һәр хезмәт кешесе үзенә һәм гаиләсснә кешегә ласклы көн күрелек гадел һәм канәгатьләнерлек түләү алырга, кирәк очракларда өстәмә рәвештә башка чаралар белән дә социаль тәэмин ителергә хокукы.Һәр кешенең һөнери берләшмәләр осштырырга һәм үзенең мәнфагатьләрен яклар өчен һөнәри берләшмәләргә керергә хокукы бар.Һәр кеше ялга хокуклы һәм эш көнең тиешле чикләрдә кыскартуны да кертен, ел саси түләүле ял алырга, эштән буш вакытка хокукы бар.Һәр кеше тормыш дәрәҗәсен тошермәслек булган туклануга, киемтә, торакка, медицина ярдәмснә, социаль хезмәт күрсәтелүгә, үзенә һәм гаиләсенә сәламәтлек, мул тормыш тәэмин ителүгә хокуклы. Эшсез калган очракта, авырганда, гарипләнгәндә, тол галганда, картайганда һәм башка торле үзенә бәйләнмәгән сәбәпләр белән тормыш итү чараларын югалтканда һәр кешенең тиевлә ярдәм адырга хокукы бар.Ана булу һәм сабыйлык аерым тәрбиягә һәм ярдәмгә хокук бирә. Никахлы һәм никахтан тыш туган барлык балалар бердәй социаль якланганлыкка ия.Һәр кеше белем алырга хокуклы. Бигрәк тә башлангыч һәм гомуни белем алу бушлай булырга тиеш. Башлангыч белем алу мәҗбүри булырга тиеш. Техник һәм профессиональ белем алу һәркем очен мөмкин булырга тиеш, югары белем алу һәркемнең сәләтенә карап булырга тиеш.Белем алу, кеше шәхесенең үсешенә, кеше хокукларына һәм тон ирекләргә хөрмәтне арттыруга юнәлдерелгән булырга тиеш. Белем алу расалар, дини осшмалар һәм халыклар арасында дуслыкка, килешүчәнлеккә, сабырлыкка булышырга. Берләшкән Милләрләр Оешмасына тынычлыкны саклауда ярдәм итәргә тиеш.Ата-аналар үзләренең кечкенә балаларына белем алуның төрен сайлауда остенлекле хокукка ия.Һәр кеше җәмгыятенең мәдәни тормышында ирелке катнашырга, сынды сәнгатьтән ләззәт алырга, фәннең үсешендә катнашырга, фән биргән байлыклардан файдаланырга хокуклы.Һәр кеше, автор буларак, фәнни, әдәби, сынлы сәнгать олкәсендәге хезмәте нәтиҗәләрен, үзенең әхлакый һәм матди ихтыяҗларын якларга хокуклы.Һәр кеше бу Декларациядә язылган хокукларны һәм ирекләрне тулысынча тормышка ашырга торган халыкара һәм социаль, тәртипкә хокуклы.Һәр кеше җемгыять алдында, үз шәхесе ирекле һәм тулы үсешкә ирешкән җемгыять алдында бурычлы.Үзенең хокукларын һәм ирекләрен тормышка ашырган чакта, һәр кеше демократик җәмгыятьтәге гомуни мул тормыш, социаль тәртип, гадел әхлак таләпләрен канәгатьләндерә торган хокукларга һәм ирекләргә тулы хөрмәт тәэмин итә торган законлы чикләүләргә гепә дучар ителергә момкин.Бу хокукларны һәм ирекләрне тормышка ашыру Берләшкән Милләтләр Оешмасы максатларына һәм принципларына каршы килергә тиеш түгел.Бу Декларациядәге бер нәрсә дә нинди дә булса дәүләткә, бер торкем шәхселәргә яисә аерым кешеләргә бу Декларациядә язылган хокукларны һәм ирекләрне юкка чыгарырга юл куела дип аңлатылырга тиеш түгел.1948 දෙසැම්බර් මස 10 වෙනි දින එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයෙන් සම්මත කරනු ලදුව ප්‍රකාශයට පත් කළ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප්‍රකාශනය මෙහි අන්තර්ගත වේ. මෙම ඓතිහාසික සිද්ධියෙන් මෙම ප්‍රකාශනයේ අඩංගු වගන්ති ප්‍රචාරයට පත් කරන මෙන් ද “ඒ ඒ රටවල පවතින දේශපාලන තත්ත්වය පිළිබඳව වෙනසක් නොකර මෙම ප්‍රකාශනය ප්‍රධාන වශයෙන් පාසල් හා අධ්‍යාපන ආයතනයන් මඟින් පැතිර වීමට, ප්‍රදර්ශනය වීමට, පාඨනය කරවීමට හා පැහැදිලි කරවීමට සලස්වන මෙන්ද” එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් සියලුම සාමාජික රාජ්‍යයන් ගෙන් ඉල්ලා සිටින ලද්දේය.ලෝකයේ පවත්නා නිදහස, යුක්තිය සහ සාමය යන්නෙහි පදනම මිනිස් පවුලේ සියලු දෙනාගේ ම සහජ ගරුත්වය හා අන්සතු කළනොහැකි වූ සම අයිතිවාසිකම් පිළිගැනීම වන හෙයින් ද,මානව අයිතිවාසිකම් නොතැකීම හා අවඥාවට ලක්කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් මිනිස් වර්ගයාගේ හෘදය සාක්ෂිය සාහසික පීඩනයට භාජනය කෙරෙන ම්ලේච්ඡ කෲරකම් සිදුවී ඇති හෙයින් ද, මිනිස් වර්ගයාට අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ හා විශ්වාස ඇදහිලි දැරීමේ නිදහසත්, බියෙන් හා අඟහිඟකමින් තොරවීමේ නිදහසත් භුක්ති විඳීමට හැකි ප්‍රජාවක් ඇරඹීම පොදු ජනතාවගේ ශ්‍රේෂ්ඨතම අපේක්ෂාව ලෙස ප්‍රකාශයට පත් වී ඇති හෙයින් ද,දුෂ්ඨ පාලකයන්ට හා පරිපීඩනයන්ට විරුද්ධව අන්තිම ක්‍රියා මාර්ගයක් වශයෙන් කැරලි කෝලාහල ඇති කිරීමට මිනිසා පෙළඹවීම වැළැක්වීමට නම් නීති මගින් මානව අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරදීම අත්‍යාවශ්‍ය වන හෙයින් ද,ජාතීන් අතර මිත්‍ර සම්බන්ධතා තවදුරටත් වර්ධනය කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය වන හෙයින් ද,මූලික මානව අයිතිවාසිකම් කෙරෙහිත්, මිනිසාගේ ගරුත්වය හා අගය කෙරෙහිත්, ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපක්ෂයේ සමාන අයිතිවාසිකම් කෙරෙහිත්, තම වීශ්වාසය හා භක්තිය එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික ජාතීන් විසින් ප්‍රඥප්තියෙහි ස්ථිර ලෙස නැවත පිළිගෙන ඇති හෙයින් ද, සමාජ ප්‍රගතිය හා වඩා යහපත් ජීවන තත්ත්වයක් වඩා පුලුල් ලෙස වර්ධනය කිරීමට අධිෂ්ඨානය කර ඇති හෙයින්ද,මානව අයිතිවාසිකම් හා මූලික ස්වාධීනත්වයන් කෙරෙහි විශ්ව ගරුත්වයත්, ඒවා රැක දීමත් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ සහයෝගිත්වයෙන් වර්ධනය කිරීමට සාමාජික රාජ්‍ය ප්‍රතිඥා දී ඇති හෙයින් ද,ඒ ප්‍රතිඥාව පරිපූර්ණව සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා මෙම අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතා පිළිබඳව පොදු අවබෝධය ලබා ගැනීම අතිශයින් වැදගත් වන හෙයින් ද,එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය මෙසේ ප්‍රකාශ කර සිටී.මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ මෙම විශ්ව ප්‍රකාශනය සමාජය, සෑම පුද්ගලයෙකු හා සංවිධානයක් විසින් නිරන්තරයෙන්ම සිහිපත් කෙරෙමින් සකල ජනතාවන්ට හා සියලු ජාතීන්ට සාක්ෂාත් කරගත යුතු පොදු තත්ත්වයක් වශයෙන් අධ්‍යාපනයෙන් හා අධ්‍යයනයෙන් මෙම අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනත්වයන් ගරු කළ යුතුයයි ද, ජාතික වූත්, ජාත්‍යන්තර වූත්, ප්‍රගතිශීලී විධිවිධාන මගින් මේ හිමිකම් සාමාජික රටවල මෙන්ම ඒවායේ බලයට අවනත සෙසු රටවල ජනතාව අතර ද අගය කිරීමට සලැස්වීමෙන් ලෝකය මුලුල්ලේම ඒ පිළිබඳ ගරුත්වය හා ක්‍රියාකාරිත්වය සැලසිය යුතුයයි ද ප්‍රකාශ කර සිටී.සියලු මනුෂ්‍යයෝ නිදහස්ව උපත ලබා ඇත. ගරුත්වයෙන් හා අයිතිවාසිකම්වලින් සමාන වෙති. යුක්ති අයුක්ති පිළිබඳ හැඟීමෙන් හා හෘදය සාක්ෂියෙන් යුත් ඔවුන්, ඔවුනොවුන්ට සැළකිය යුත්තේ සහෝදරත්වය පිළිබඳ හැඟීමෙනි.ජාති, වංශ, වර්ණ, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය, භාෂාව, ආගම්, දේශපාලන ආදී කවර බේදයක් හෝ සමාජ, ජාතික, දේපළ, උපත ආදී කවර තත්ත්වයක විශේෂයක් හෝ නොමැතිව මේ ප්‍රකාශනයේ සඳහන් සියලු හිමිකම්වලට හා ස්වාධීනත්වයන්ට සෑම පුද්ගලයකුම උරුම වන්නේය.තවද යම් පුද්ගලයකු අයත්වන රටේ දේශපාලන, නීතිමය හෝ ජාත්‍යන්තර තත්ත්වයන් පිළිබඳ කිසිදු විශේෂයක් ද ඒ රටේ ස්වාධීන, භාරකාර, අස්වාධීන ආදී කවර තත්ත්වයක් පිළිබඳ විශේෂයක් ද නොමැතිව මේ හිමිකම් ඔහු සතු වන්නේය.සෑම පුද්ගලයෙකුටම ජීවත්වීමටත් නිදහස්ව සිතීමටත් පෞද්ගලික ආරක්ෂාවටත් හිමිකම් ඇත්තේය.කිසිම පුද්ගලයෙකු වහල් කමෙහි හෝ බන්ධනයෙහි (දාසත්වයෙහි) නොරැඳවිය යුතුය. සෑම ආකාරයකම වහල් වෙළඳාම හා වහල්කම තහනම් වන්නේය.කිසිම පුද්ගලයකු වධ හිංසාවට හෝ කෲර, අමානුෂික පහත් සැළකිල්ලකට හෝ දඬුවමකට හෝ භාජනය නොකළ යුතුය.සෑම අවස්ථාවකදී ම නීතිය ඉදිරියේ පුද්ගලයකු වශයෙන් පිළිගනු ලැබීමේ අයිතිය සෑම කෙනෙකුම සතුය.සියල්ලන්ම නීතිය ඉදිරියෙහි එකිනෙකාට සමාන වන අතර, නීතීයේ ආරක්ෂාව ලැබීමට කිසිදු විශේෂයක් නොමැතිව, සියල්ලෝම හිමිකම් ලබති, මේ ප්‍රකාශනයට පටහැනි ලෙස කෙරෙන ඕනෑම අසාධාරණයකින් ආරක්ෂා වීමේ අයිතියත් එබඳු අසාධාරණයන්ට පෙළඹවීමෙන් ආරක්ෂාවීමේ අයිතියත් සියල්ලන්ටම හිමි වේ.ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවලින් හෝ නීතියෙන් හෝ ප්‍රදානය වී ඇති මූලික මිනිස් අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කිරීමකදී බලධාරී ජාතික අධිකරණයකින් ප්‍රතිකර්ම යොදා ගැනීමේ හිමිකම් සෑම පුද්ගලයකු සතු වේ.බලහත්කාරයෙන් අත් අඩංගුවට ගැනීමට හෝ අත් අඩංගුවේ රඳා තැබීමට හෝ පිටුවහල් කිරීමට හෝ කිසිම පුද්ගලයකු භාජනය නොකළ යුතුය.තමන්ගේ අයිතිවාසිකම් හා යුතුකම් පිළිබඳව හෝ තම්න්ට විරුද්ධව යම් අපරාධ චෝදනාවක් පිළිබඳව හෝ නිශ්චය කිරීම සඳහා සාධාරණ වූත්, විවෘත වුත්, ස්වාධීන අපක්ෂපාත නඩු විභාගයකට සෑම තැනැත්තකුම පූර්ණ සමානත්වයෙන් යුක්තව හිමිකම් ලබයි.දණ්ඩන වරදක් සම්බන්ධයෙන් චෝදනා ලැබ සිටි සෑම පුද්ගලයෙකුටම, නීත්‍යානුකූල විවෘත අධිකරණ විභාගයකින් වරදකරු බව ඔප්පුවන තෙක් නිර්දෝෂියකු ලෙස සලකනු ලැබීමටත්, ඒ අධිකරණයේදී තම නිදහසට කරුණු පෙන්වා සිටීමට වුවමනා සියලු අවශ්‍යතා නොඅඩුව ලැබීමටත්, හිමිකම් ඇත්තේය.යම් වරදක් හෝ ප්‍රමාද දෝෂයක් කිසිවකුගෙන් සිදු වූ අවස්ථාවේදී එම කාලයේ පවතින ජාතික හෝ අන්තර්ජාතික නීතියෙහි එම වරද හෝ ප්‍රමාද දෝෂය දණ්ඩනය වරදක් සේ නොසඳහන්ව පැවති නම් එම වරදට හෝ ප්‍රමාද දෝෂයට ඔහු වරදකරුවකු ලෙස නොසැළකිය යුතුය. දණ්ඩන වරද කළ කාලයේදී වලංගුව පැවති දඬුවමකට වඩා වැඩි දඬුවමක් එවැනි වරදකරුවකු උදෙසා නොපැනවිය යුතුය.කිසිම පුද්ගලයකුගේ පෞද්ගලික ජීවිතයට (රහස් භාවයට) පවුලට, නිවසට හෝ ලිපි ගනුදෙනුවලට බලෙන් ඇඟිලි ගැසීම හෝ ගරුත්වයට හෝ වැදගත් භාවයට පහර ගැසීම හෝ නොකළ යුතුය. එබඳු ඇඟිලි ගැසීම් හෝ පහර ගැසීම්වලට විරුද්ධව නීතියේ රැකවරණ ලැබීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකු සතුව ඇත.සෑම පුද්ගලයකුටම තම රාජ්‍ය සීමාව ඇතුළත නිදහසේ ගමනාගමනයට හා පදිංචියට හිමිකම් තිබේ.ස්වකීය රට ද ඇතුලුව කවර දේශයකින් හෝ ඉවත්ව යාමටත්, තම රටට ආපසු පැමිණීමටත් සෑම පුද්ගලයකුටම හිමිකම් ඇත.පරිපීඩනයන්ගෙන් මිදී විදේශයක අභයාරක්ෂාව සෙවීමට හා ඵය භුක්ති විඳීමට සෑම පුද්ගලයකුටම හිමිකම් ඇත.දේශපාලනමය නොවූ අපරාධවලින් උද්ගතවන චෝදනා හා එක්සත් ජාතීන්ගේ අරමුණුවලට පටහැනි ක්‍රියාවන් නිසා පැන නඟින චෝදනාවලට ලක් වූවන් සම්බන්ධයෙන් යට කී හිමිකම් ක්‍රියාත්මක නොවනු ඇත.සෑම පුද්ගලයකුටම ජාතිකත්වයකට හිමිකම් ඇත.කිසිම පුද්ගලයකු සතු ජාතිකත්වය බලෙන් අහෝසි නොකළ යුතු අතර, ඔහුගේ ජාතිකත්වය වෙනස් කිරීමට ඔහුට ඇති අයිතිය පැහැර නොගත යුතුය.පූර්ණ වියට පත් සියලු ස්ත්‍රී පුරුෂයන්ව ජාතිය, ජාතිකත්වය හෝ ආගම ආදී කිසිදු සීමාවක් නොතකා විවාහ වී පවුලක් ඇති කිරීමේ අයිතිය ඇත්තේය. විවාහ වීමේදී මෙන්ම විවාහය අවලංගු කිරීමේදී ද ඔවුන් සමාන අයිතිවාසිකම් දරයි.විවාහයට ඇතුළත් කළ යුත්තේ එසේ ඇතුළත් වන ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙදෙනාගේ සම්පූර්ණ නිදහස් කැමැත්ත පිට පමණකි.සමාජයේ ස්වාභාවික වූත්, මූලික වූත්, සමූහ ඒකකය වන පවුල සමාජයේ හා රාජ්‍යයේ රැකවරණ ලැබීමේ අයිතිය දරයි.සෑම පුද්ගලයකුටම තනිව මෙන්ම හවුලේ ද දේපළ අයිතිය සඳහා අයිතිවාසිකම් ඇත්තේය.කිසිවෙකු සතු දේපළ බලෙන් අහිමි කිරීමට නොහැකිය.සීතීමේ, හෘදසාක්ෂිය දැරීමේ හා ආගම ඇදහීමේ නිදහස භුක්ති විඳීමේ අයිතිවාසිකම සෑම පුද්ගලයකුම සතුව ඇත. තම ආගම හෝ විශ්වාසයවෙනස් කිරීමේ නිදහසත්, තනිවම හෝ අන්‍යයන් සමඟ සමූහ වශයෙන්, පෞද්ගලිකව මෙන්ම ප්‍රසිද්ධියේ තම ඇදහීම් හා ආගම ප්‍රකට කිරීමේ, ඉගැන්වීමේ, පිළිපැදීමේ, වන්දනා කිරීමේ හා අනුගමනය කිරීමේ නිදහසත් එයට ඇතුළත් වේ.තම නිදහස් මතය දැරීමට හා ප්‍රකාශ කිරීමට සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතිය ඇත. අනුන්ගේ බාධාවක් නොමැතිව, තම මත දැරීමටත්, දේශ සීමා නොසලකා කවර මාධ්‍යයකින් හෝ තොරතුරු ලැබීමට හා දීමටත් ඇති අයිතිය ද ඊට ඇතුළත් ය.සාමකාමීව එක්රැස්වීමේ හා සංගම් පැවැත්වීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකු සතුව ඇත.සමිති සමාගම්වලට බැඳීමට කිසිවෙකුට බලකළ නොහැක.කෙලින්ම හෝ නිදහස්ව තෝරාගත් නියෝජිතයින් මගින් හෝ තම රටේ රජයට සහභාගි වීමට සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතිය ඇත.තම රටේ රාජ්‍ය සේවයට ඇතුළත් වීමට සෑම පුද්ගලයකුටම සමාන අයිතිවාසිකම් ඇත.රජයේ බලතලවල පදනම වන්නේ ජනතාවගේ කැමැත්තය. මේ කැමැත්ත ප්‍රකාශ වන්නේ සර්වජන ඡන්ද බලය අනුව රහසේ දෙන ඡන්දයෙන් හෝ ඊට සමාන ස්වාධීන ඡන්ද ක්‍රම මගින් කලින් කලට අව්‍යාජ ලෙසින් පවත්වන ඡන්ද විමසීම් මගිනි.සමාජයට අයත් පුද්ගලයකු වශයෙන් සෑම පුද්ගලයකුටම සමාජ ආරක්ෂාව හිමි වේ. සෑම රාජ්‍යයකම සංවිධානය හා සම්පත්වලට අනුකූලව තමන්ගේ ගරුත්වයටත්, තම පෞරුෂත්වයේ වර්ධනයටත් අත්‍යාවශ්‍යවන ආර්ථික, සමාජයික හා සංස්කෘතික අයිතීන් ජාතික ප්‍රයත්නයන්ගෙන් හා ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයෙන් ද ඒ ඒ රාජ්‍යයන්ගේ සංවිධාන හා සම්පත්වලට අනුකූලව ද සාක්ෂාත් කර ගැනීමේ හිමිකම සෑම පුද්ගලයකුම සතුව ඇත්තේය.වැඩ කිරීමටත්, තම රැකියාව නිදහස්ව තෝරා ගැනීමටත්, සාධාරණ වූත්, යුක්ති යුක්ත වූත් චැඩ කිරීමේ පහසුකම් ලැබීමට මෙන්ම විරක්ෂා විපතින් ආරක්ෂාව ලැබීමටත්, සෑම පුද්ගලයෙකුටම හිමිකම ඇත්තේය.කිසිදු විශේෂතාවක් හෝ වෙනස්කමක් නොමැතිව සමාන වැඩට සමාන වැටුප් ලැබීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකු සතුව ඇත.වැඩ කරන සෑම පුද්ගලයකුටම තමන්ට හා තම පවුලට මිනිස් ගරුත්වය රැකෙන ජීවනයකට අවශ්‍ය සාධාරණ වැටුපක් ලැබීමටත්, අවශ්‍ය වුවහොත් අවශේෂ සමාජ ආරක්ෂාවන්ට රැකවරණ අත්කර ගැනීමටත් අයිතිය ඇත.ස්වකීය අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වෘත්තීය සමිති ඇති කර ගැනීමට හා ඒවාට බැඳීමටත් සෑම පුද්ගලයෙකුටම අයිතියක් ඇත.වැඩ කරන පෑ ගණන් පිළිබඳ සීමාවක් ඇතිව කලින් කලට ලැබෙන වැටුප් සහිත නිවාඩු දිනයන් ද ඇතුලුව විවේක ගැනීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකුම සතු වේ.අහාර, ඇඳුම්, නිවාස සා සෞඛ්‍ය සේවා ආරක්ෂාව ද අවශ්‍ය සමාජසේවා ආරක්ෂාව ද ඇතිව තමන්ගේත් තම පවුලේත් සෞඛ්‍යයට හා යහපතට ප්‍රමාණවත් ජීවන තත්ත්වයක් භුක්ති විඳීමටත් රැකියාව අහිමිවීම, රෝගාබාධ, දුබලතාව, වැන්දඹු වීම, මහළු බව හා වෙනත් තමන්ට පාලනය නොකළ හැකි ආපදාවලින් ජීවිකාව දුෂ්කර වූ විට රැකවරණ ලැබීමටත් සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතියක් ඇත.මාතෘ භාවය හා ළදරු භාවය විශේෂ උපකාර භා ආරක්ෂාවට උරුම තත්ත්වයෝය. විවාහක හෝ අවිවාහක මව්වරුන්ගෙන් ලැබෙන සියළුම දරුවෝ සමාන ආරක්ෂාවට හිමිකම් ඇත්තෝය.අධ්‍යාපනය ලැබීමට සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතියක් ඇත්තේය. ප්‍රාථමික හා මූලික අවස්ථාවලදී පමණක්වත් අධ්‍යාපනය නොමිළයේ විය යුතුය. ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය අනිවාර්ය විය යුතුය. කාර්මික හා වෘත්තීය අධ්‍යාපනය ලැබීමට සාමාන්‍යයෙන් අවස්ථාව සැලසිය යුතු වන අතර දක්ෂතා පදනම් කොට උසස් අධ්‍යාපනය අත්කර ගැනීමේ අවස්ථාව සමානව සැලසිය යුතුය.මිනිස් පෞරුෂත්වය පරිපූර්ණ සංවර්ධනයට පත් කරන අතටත්, මානව අයිතිවාසිකම් හා මූලික ස්වාධීනතාවයන් පිළිබඳ ගරුත්වය ප්‍රබල වන අර්ථවත්, අධ්‍යාපනය යොමුකරවිය යුතුය. මිනිස් ප්‍රජාවගේ සියලු රාජ්‍යයන්, ජාතීන් හා ආගමික කණ්ඩායම් අතර අන්‍යොන්‍ය අවබෝධයත්, උපේක්ෂාව හා මිත්‍රත්වයත් වර්ධනය වන අන්දමින් ඒ අධ්‍යාපනය සකස්විය යුතුය. සාමය උදෙසා එක්සත් ජාතීන් ගෙන යන ක්‍රියාමාර්ගයට ද, එය අනුබලයක් විය යුතුය.තම දරුවන්ට දිය යුත්තේ කුමන අධ්‍යාපනයක් දැයි තෝරා ගැනීමේ මුල් අයිතිය මව්පියන් සතුය.සමාජයේ සංස්කෘතික ජීවිතයට නිදහසේ සහභාගී වන්නටත්, කලාවෙන් ආශ්වාදය භුක්ති විඳීමට හා විද්‍යාත්මක දියුණුවට සහභාගී වී එහි ප්‍රතිඵල භුක්ති විඳිමටත් සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතියක් ඇත්තේය.තමන්ගේ කර්තෘත්වයෙන් නිෂ්පාදිත විද්‍යාත්මක, සාහිත්‍යමය හෝ කලාත්මක කෘතියකින් ජනිත වන අධ්‍යාත්මික හා භෞතික ඵල ප්‍රයෝජන රැක ගැනීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකු සතුව ඇත.මෙම ප්‍රකාශනයෙහි සඳහන් අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතාවයන් පරිපූර්ණව සාක්ෂාත් කරගත හැකිවන සමාජ හා ජාත්‍යන්තර රටාවකට සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතියක් ඇත.පුද්ගලයකුගේ පෞරුෂත්වය නිදහස් පරිපූර්ණ සංවර්ධනයකට පත්කර ගැනීමෙහි ලා ඉටු කළයුතු සමාජ යුතුකම් රැසක් සෑම පුද්ගලයකු කෙරෙහිම පැවරී ඇත.පුද්ගලයාගේ අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතාවයන් ක්‍රියාත්මක වීමේදී සීමාවන් තිබිය යුත්තේ හුදෙක් අන්‍යයන්ගේ අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතා ආරක්ෂාවීම පිණිසත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයක මහජන සාමය හා පොදු සුභසිද්ධිය ආරක්ෂා වීම පිණිසත් පැනවෙන නීති පද්ධතියක් මගින් පමණි.එක්සත් ජාතීන්ගේ පරමාර්ථයන් හා ප්‍රතිපත්තිවලට පටහැනි වන අන්දමකින් මෙම අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතාවයන් ක්‍රියාත්මක නොකළ යුතුය.මේ ප්‍රකාශනයෙහි සඳහන් කිසිඳු අයිතිවාසිකමක් හෝ ස්වාධීනතාවයක් වැනයි යන අන්දමේ කිසිම ක්‍රියාමාර්ගයකට අයිතියක් කිසිඳු රාජ්‍යයකට, කණ්ඩායමකට හෝ පුද්ගලයකුට අත්වන අන්දමේ අර්ථ නිරූපණයක් මේ ප්‍රකාශනයෙහි කවරි වගන්තියකින් හෝ නොකළ යුතුය.（1948.12.10 第３回国連総会採択）人類社会のすべての構成員の固有の尊厳と平等で譲ることのできない権利とを承認することは、世界における自由、正義及び平和の基礎であるので、人権の無視及び軽侮が、人類の良心を踏みにじった野蛮行為をもたらし、言論及び信仰の自由が受けられ、恐怖及び欠乏のない世界の到来が、一般の人々の最高の願望として宣言されたので、人間が専制と圧迫とに対する最後の手段として反逆に訴えることがないようにするためには、法の支配によって人権を保護することが肝要であるので、諸国間の友好関係の発展を促進することが肝要であるので、国際連合の諸国民は、国連憲章において、基本的人権、人間の尊厳及び価値並びに男女の同権についての信念を再確認し、かつ、一層大きな自由のうちで社会的進歩と生活水準の向上とを促進することを決意したので、加盟国は、国際連合と協力して、人権及び基本的自由の普遍的な尊重及び遵守の促進を達成することを誓約したので、これらの権利及び自由に対する共通の理解は、この誓約を完全にするためにもっとも重要であるので、よって、ここに、国連総会は、社会の各個人及び各機関が、この世界人権宣言を常に念頭に置きながら、加盟国自身の人民の間にも、また、加盟国の管轄下にある地域の人民の間にも、これらの権利と自由との尊重を指導及び教育によって促進すること並びにそれらの普遍的措置によって確保することに努力するように、すべての人民とすべての国とが達成すべき共通の基準として、この人権宣言を公布する。すべての人間は、生まれながらにして自由であり、かつ、尊厳と権利とについて平等である。人間は、理性と良心とを授けられており、互いに同胞の精神をもって行動しなければならない。すべて人は、人種、皮膚の色、性、言語、宗教、政治上その他の意見、国民的もしくは社会的出身、財産、門地その他の地位又はこれに類するいかなる自由による差別をも受けることなく、この宣言に掲げるすべての権利と自由とを享有することができる。さらに、個人の属する国又は地域が独立国であると、信託統治地域であると、非自治地域であると、又は他のなんらかの主権制限の下にあるとを問わず、その国又は地域の政治上、管轄上又は国際上の地位に基ずくいかなる差別もしてはならない。すべての人は、生命、自由及び身体の安全に対する権利を有する。何人も、奴隷にされ、又は苦役に服することはない。奴隷制度及び奴隷売買は、いかなる形においても禁止する。何人も、拷問又は残虐な、非人道的なもしくは屈辱的な取扱もしくは刑罰を受けることはない。すべての人は、いかなる場所においても、法の下において、人として認められる権利を有する。すべての人は、法の下において平等であり、また、いかなる差別もなしに法の平等な保護を受ける権利を有する。すべての人は、この宣言に違反するいかなる差別に対しても、また、そのような差別をそそのかすいかなる行為に対しても、平等な保護を受ける権利を有する。すべての人は、憲法又は法律によって与えられた基本的権利を侵害する行為に対し、権限を有する国内裁判所による効果的な救済を受ける権利を有する。何人も、ほしいままに逮捕、拘禁、又は追放されることはない。すべての人は、自己の権利及び義務並びに自己に対する刑事責任が決定されるに当たって、独立の公平な裁判所による公平な公開の審理を受けることについて完全に平等の権利を有する。犯罪の訴追を受けた者は、すべて、自己の弁護に必要なすべての保障を与えられた公開の裁判において法律に従って有罪の立証があるまでは、無罪と推定される権利を有する。何人も、実行の時に国内法又は国際法により犯罪を構成しなかった作為又は不作為のために有罪とされることはない。また、犯罪が行われた時に適用される刑罰より重い刑罰は課せられない。何人も、自己の私事、家族、家庭もしくは通信に対して、ほしいままに干渉され、又は名誉及び信用に対して攻撃を受けることはない。人はすべて、このような干渉又は攻撃に対して法の保護を受ける権利を有する。すべて人は、各国の境界内において自由に移転及び居住する権利を有する。すべて人は、自国その他いずれの国をも立ち去り、及び自国に帰る権利を有する。すべて人は、迫害からの避難を他国に求め、かつ、これを他国で享有する権利を有する。この権利は、非政治犯罪又は国際連合の目的及び原則に反する行為をもっぱら原因とする訴追の場合には、採用することはできないすべて人は、国籍をもつ権利を有する。何人も、ほしいままにその国籍を奪われ、又はその国籍を変更する権利を否認されることはない。成年の男女は、人種、国籍又は宗教によるいかなる制限をも受けることなく、婚姻し、かつ家庭をつくる権利を有する。成年の男女は、婚姻中及びその解消に際し、婚姻に関し平等の権利を有する。婚姻は、婚姻の意思を有する両当事者の自由かつ完全な合意によってのみ成立する。家庭は、社会の自然かつ基礎的な集団単位であって、社会及び国の保護を受ける権利を有する。すべての人は、単独で又は他の者と共同して財産を所有する権利を有する。何人も、ほしいままに自己の財産を奪われることはない。すべて人は、思想、良心及び宗教の自由を享有する権利を有する。この権利は、宗教又は信念を変更する自由並びに単独で又は他の者と共同して、公的に又は私的に、布教、行事、礼拝及び儀式によって宗教又は信念を表明する自由を含む。すべて人は、意見及び表現の自由を享有する権利を有する。この権利は、干渉を受けることなく自己の意見をもつ自由並びにあらゆる手段により、また、国境を越えると否とにかかわりなく、情報及び思想を求め、受け、及び伝える自由を含む。すべて人は、平和的な集会及び結社の自由を享有する権利を有する。何人も、結社に属することを強制されない。すべて人は、直接に又は自由に選出された代表者を通じて、自国の政治に参与する権利を有する。すべて人は自国においてひとしく公務につく権利を有する。人民の意思は、統治の権力の基礎とならなければならない。この意思は、定期のかつ真正な選挙によって表明されなければならない。この選挙は、平等の普通選挙によるものでなければならず、また、秘密投票又はこれと同等の自由が保障される投票手続によって行われなければならない。すべて人は、社会の一員として、社会保障を受ける権利を有し、かつ、国家的努力及び国際的協力により、また、各国の組織及び資源に応じて、自己の尊厳と自己の人格の自由な発展とに欠くことのできない経済的、社会的及び文化的権利の実現に対する権利を有する。すべて人は、労働し、職業を自由に選択し、公平かつ有利な労働条件を確保し、及び失業に対する保護を受ける権利を有する。すべて人は、いかなる差別をも受けることなく、同等の労働に対し、同等の報酬を受ける権利を有する。労働する者は、すべて、自己及び家族に対して人間の尊厳にふさわしい生活を保障する公平かつ有利な報酬を受け、かつ、必要な場合には、他の社会的保護手段によって補充を受けることができる。すべて人は、自己の利益を保護するために労働組合を組織し、及びこれに加入する権利を有する。すべて人は、労働時間の合理的な制限及び定期的な有給休暇を含む休息及び余暇をもつ権利を有する。すべて人は、衣食住、医療及び必要な社会的施設等により、自己及び家族の健康及び福祉に十分な生活水準を保持する権利並びに失業、疾病、心身障害、配偶者の死亡、老齢その他不可抗力による生活不能の場合は、保障を受ける権利を有する。母と子とは、特別の保護及び援助を受ける権利を有する。すべての児童は、嫡出であると否とを問わず、同じ社会的保護を享有する。すべて人は、教育を受ける権利を有する。教育は、少なくとも初等の及び基礎的の段階においては、無償でなければならない。初等教育は、義務的でなければならない。技術教育及び職業教育は、一般に利用できるもでなければならず、また、高等教育は、能力に応じ、すべての者にひとしく開放されていなければならない。教育は、人格の完全な発展並びに人権及び基本的自由の尊重の教科を目的としなければならない。教育は、すべての国又は人種的もしくは宗教的集団の相互間の理解、寛容及び友好関係を増進し、かつ、平和の維持のため、国際連合の活動を促進するものでなければならない。親は、子に与える教育の種類を選択する優先的権利を有する。すべて人は、自由に社会の文化生活に参加し、芸術を鑑賞し、及び科学の進歩とその恩恵とにあずかる権利を有する。すべて人は、その創作した科学的、文学的又は美術的作品から生ずる精神的及び物質的利益を保護される権利を有する。すべて人は、この宣言に掲げる権利及び自由が完全に実現される社会的及び国際的秩序に対する権利を有する。すべて人は、その人格の自由かつ完全な発展がその中にあつてのみ可能である社会に対して義務を負う。すべて人は、自己の権利及び自由を行使するに当たつては、他人の権利及び事由の正当な承認及び尊重を保障すること並びに民主的社会における道徳、公の秩序及び一般の福祉の正当な要求を満たすことをもっぱら目的として法律によって定められた制限にのみ服する。これらの権利及び自由は、いかなる場合にも、国際連合の目的及び原則に反して行使してはならない。この宣言のいかなる規定も、いずれかの国、集団又は個人に対して、この宣言に掲げる権利及び自由の破壊を目的とする活動に従事し、又はそのような目的を有する行為を行う権利を認めるものと解釈してはならない。१० दिसम्बर १९४८ को यूनाइटेड नेशन्स की जनरल असेम्बली ने मानव अधिकारों की सार्वभौम घोषणा को स्वीकृत और घोषित किया । इसका पूर्ण पाठ आगे के पृष्ठों में दिया गया है । इस ऐतिहासिक कार्य के बाद ही असेम्बली ने सभी सदस्य देशों से अपील की कि वे इस घोषणा का प्रचार करें और देशों अथवा प्रदेशों की राजनैतिक स्थिति पर आधारित भेदभाव का विचार किए बिना, विशेषतः स्कूलों और अन्य शिक्षा संस्थाओं में इसके प्रचार, प्रदर्शन, पठन और व्याख्या का प्रबन्ध करें ।इसी घोषणा का सरकारी पाठ संयुक्त राष्ट्रों की इन पांच भाषाओं में प्राप्य हैः—अंग्रेजी, चीनी, फ्रांसीसी, रूसी और स्पेनिश । अनुवाद का जो पाठ यहां दिया गया है, वह भारत सरकार द्वारा स्वीकृत है ।चूंकि मानव परिवार के सभी सदस्यों के जन्मजात गौरव और समान तथा अविच्छिन्न अधिकार की स्वीकृति ही विश्व-शान्ति, न्याय और स्वतन्त्रता की बुनियाद है,चूंकि मानव अधिकारों के प्रति उपेक्षा और घृणा के फलस्वरूप ही ऐसे बर्बर कार्य हुए जिनसे मनुष्य की आत्मा पर अत्याचार किया गया, चूंकि एक ऐसी विश्व-व्यवस्था की उस स्थापना को ( जिसमें लोगों को भाषण और धर्म की आज़ादी तथा भय और अभाव से मुक्ति मिलेगी ) सर्वसाधारण के लिए सर्वोच्च आकांक्षा घोषित किया गया है,चूंकि अगर अन्याययुक्त शासन और जुल्म के विरुद्घ लोगों को विद्रोह करने के लिए—उसे ही अन्तिम उपाय समझ कर—मजबूर नहीं हो जाना है, तो कानून द्वारा नियम बनाकर मानव अधिकारों की रक्षा करना अनिवार्य है,चूंकि राष्ट्रों के बीच मैत्रीपूर्ण सम्बन्धों को बढ़ाना ज़रूरी है,चूंकि संयुक्त राष्ट्रों के सदस्य देशों की जनताओं ने बुनियादी मानव अधिकारों में, मानव व्यक्तित्व के गौरव और योग्यता में और नरनारियों के समान अधिकारों में अपने विश्वास को अधिकार-पत्र में दुहराया है और यह निश्चय किया है कि अधिक व्यापक स्वतन्त्रता के अन्तर्गत सामाजिक प्रगति एवं जीवन के बेहतर स्तर को ऊंचा किया जाया,चूंकि सदस्य देशों ने यह प्रतिज्ञा को है कि वे संयुक्त राष्ट्रों के सहयोग से मानव अधिकारों और बुनियादी आज़ादियों के प्रति सार्वभौम सम्मान की वृद्घि करेंगे,चूंकि इस प्रतिज्ञा को पूरी तरह से निभाने के लिए इन अधिकारों और आज़ादियों का स्वरूप ठीक-ठीक समझना सबसे अधिक ज़रूरी है । इसलिए, अब,सामान्य सभाघोषित करती है किमानव अधिकारों की यह सार्वभौम घोषणा सभी देशों और सभी लोगों की समान सफलता है । इसका उद्देश्य यह है कि प्रत्येक व्यक्ति और समाज का प्रत्येक भाग इस घोषणा को लगातार दृष्टि में रखते हुए अध्यापन और शिक्षा के द्वारा यह प्रयत्न करेगा कि इन अधिकारों और आज़ादियों के प्रति सम्मान की भावना जाग्रत हो, और उत्तरोत्तर ऐसे राष्ट्रीय तथा अन्तर्राष्ट्रीय उपाय किये जाएं जिनसे सदस्य देशों की जनता तथा उनके द्वारा अधिकृत प्रदेशों की जनता इन अधिकारों की सार्वभौम और प्रभावोत्पादक स्वीकृति दे और उनका पालन करावे ।सभी मनुष्यों को गौरव और अधिकारों के मामले में जन्मजात स्वतन्त्रता और समानता प्राप्त है । उन्हें बुद्धि और अन्तरात्मा की देन प्राप्त है और परस्पर उन्हें भाईचारे के भाव से बर्ताव करना चाहिए ।सभी को इस घोषणा में सन्निहित सभी अधिकारों और आज़ादियों को प्राप्त करने का हक़ है और इस मामले में जाति, वर्ण, लिंग, भाषा, धर्म, राजनीति या अन्य विचार-प्रणाली, किसी देश या समाज विशेष में जन्म, सम्पत्ति या किसी प्रकार की अन्य मर्यादा आदि के कारण भेदभाव का विचार न किया जाएगा ।इसके अतिरिक्त, चाहे कोई देश या प्रदेश स्वतन्त्र हो, संरक्षित हो, या स्त्रशासन रहित हो या परिमित प्रभुसत्ता वाला हो, उस देश या प्रदेश की राजनैतिक, क्षेत्रीय या अन्तर्राष्ट्रीय स्थिति के आधार पर वहां के निवासियों के प्रति कोई फ़रक़ न रखा जाएगा ।प्रत्येक व्यक्ति को जीवन, स्वाधीनता और वैयक्तिक सुरक्षा का अधिकार है ।कोई भी ग़ुलामी या दासता की हालत में न रखा जाएगा, ग़ुलामी-प्रथा और ग़ुलामों का व्यापार अपने सभी रूपों में निषिद्ध होगा ।किसी को भी शारीरिक यातना न दी जाएगी और न किसी के भी प्रति निर्दय, अमानुषिक या अपमानजनक व्यवहार होगा ।हर किसी को हर जगह क़ानून की निग़ाह में व्यक्ति के रूप में स्वीकृति-प्राप्ति का अधिकार है ।क़ानून की निग़ाह में सभी समान हैं और सभी बिना भेदभाव के समान क़ानूनी सुरक्षा के अधिकारी हैं । यदि इस घोषणा का अतिक्रमण करके कोई भी भेद-भाव किया जाया उस प्रकार के भेद-भाव को किसी प्रकार से उकसाया जाया, तो उसके विरुद्ध समान संरक्षण का अधिकार सभी को प्राप्त है ।सभी को संविधान या क़ानून द्वारा प्राप्त बुनियादी अधिकारों का अतिक्रमण करने वाले कार्यों के विरुद्ध समुचित राष्ट्रीय अदालतों की कारगर सहायता पाने का हक़ है ।किसी को भी मनमाने ढंग से गिरफ़्तार, नज़रबन्द या देश-निष्कासित न किया जाएगा ।सभी को पूर्णतः समान रूप से हक़ है कि उनके अधिकारों और कर्तव्यों के निश्चय करने के मामले में और उन पर आरोपित फौज़दारी के किसी मामले में उनकी सुनवाई न्यायोचित और सार्वजनिक रूप से निरपेक्ष एवं निष्पक्ष अदालत द्वारा हो ।प्रत्येक व्यक्ति, जिस पर दण्डनीय अपराध का आरोप किया गया हो, तब तक निरपराध माना जाएगा, जब तक उसे ऐसी खुली अदालत में, जहां उसे अपनी सफ़ाई की सभी आवश्यक सुविधाएं प्राप्त हों, कानून के अनुसार अपराधी न सिद्ध कर दिया जाया ।कोई भी व्यक्ति किसी भी ऐसे कृत या अकृत (अपराध) के कारण उस दण्डनीय अपराध का अपराधी न माना जाएगा, जिसे तत्कालीन प्रचलित राष्ट्रीय या अन्तर्राष्ट्रीय क़ानून के अनुसार दण्डनीय अपराध न माना जाए और न उससे अधिक भारी दण्ड दिया जा सकेगा, जो उस समय दिया जाता जिस समय वह दण्डनीय अपराध किया गया था ।किसी व्यक्ति की एकान्तता, परिवार, घर या पत्रव्यवहार के प्रति कोई मनमाना हस्तक्षेप न किया जाएगा, न किसी के सम्मान और ख्याति पर कोई आक्षेप हो सकेगा । ऐसे हस्तक्षेप या आधेपों के विरुद्ध प्रत्येक को क़ानूनी रक्षा का अधिकार प्राप्त है ।प्रत्येक व्यक्ति को प्रत्येक देश की सीपाओं के अन्दर स्वतन्त्रतापूर्वक आने, जाने और बसने का अधिकार है ।प्रत्येक व्यक्ति को अपने या पराये किसी भी देश को छोड़नो और अपने देश को वापस आनो का अधिकार है ।प्रत्येक व्यक्ति को सताये जाने पर दूसरे देशों में शरण लेने और रहने का अधिकार है ।इस अधिकार का लाभ ऐसे मामलों में नहीं मिलेगा जो वास्तव में गैर-राजनीतिक अपराधों से सम्बन्धित हैं, या जो संयुक्त राष्ट्रों के उद्देश्यों और सिद्धान्तों के विरुद्ध कार्य हैं ।प्रत्येक व्यक्ति को किसी भी राष्ट्र-विशेष को नागरिकता का अधिकार है ।किसी को भी मनमाने ढंग से अपने राष्ट्र की नागरिकता से वंचित न किया जाएगा या नागरिकता का यरिवर्तन करने से मना न किया जाएगा ।बालिग़ स्त्री-पुरुषों को बिना किसी जाति, राष्ट्रीयता या धर्म की रुकावटों के आपस में विवाह करने और परिवार को स्थापन करने का अधिकार है । उन्हें विवाह के विषय में वैवाहिक जीवन में, तथा विवाह विच्छेड के बारे में समान अधिकार है । विवाह का इरादा रखने वाले स्त्री-पुरुषों की पूर्ण और स्वतन्त्र सहमित पर ही विवाह हो सकेगा ।परिवार समाज की स्वाभाविक और बुनियादी सामूहिक इकाई है और उसे समाज तथा राज्य द्वारा संरक्षण पाने का अधिकार है ।प्रत्येक व्यक्ति को अकेले और दूसरों के साथ मिलकर सम्मति रखने का अधिकार है ।किसी को भी मनमाने ढंग से अपनी सम्मति से वंचित न किया जाएगा ।प्रत्येक व्यक्ति को विचार, अन्तरात्मा और धर्म की आज़ादी का अधिकार है । इस अधिकार के अन्तर्गत अपना धर्म या विश्वास बदलने और अकेले या दूसरों के साथ मिलकर तथा सार्वजनिक रूप में अथवा निजी तोर पर अपने धर्म या विश्वास को शिक्षा, क्रिया, उपासना, तथा व्यवहार के द्वारा प्रकट करने की स्वतन्त्रता है ।प्रत्येक व्यक्ति को विचार और उसकी अभिव्यक्ति की स्वतन्त्रता का अधिकार है । इसके अन्तर्गत बिना हस्तक्षेप के कोई राय रखना और किसी भी माध्यम के ज़रिए से तथा सीमाओं की परवाह न कर के किसी की मूचना और धारणा का अन्वेषण, प्रहण तथा प्रदान सम्मिलित है ।प्रत्येक व्यक्ति को शान्ति पूर्ण सभा करने या समिति बनाने की स्वतन्त्रता का अधिकार है ।किसी को भी किसी संस्था का सदस्य बनने के लिए मजबूर नहीं किया जा सकता ।प्रत्येक व्यक्ति को अपने देश के शासन में प्रत्यक्ष रूप से या स्वतन्त्र रूप से चुने गए प्रतिनिधियों के ज़रिए हिस्सा लेने का अधिकार है ।प्रत्येक व्यक्ति को अपने देश की सरकारी नौकरियों को प्राप्त करने का समान अधिकार है ।सरकार की सत्ता का आधार जनता की दच्छा होगी । इस इच्छा का प्रकटन समय-समय पर और असली चुनावों द्वारा होगा । ये चुनाव सार्वभौम और समान मताधिकार द्वारा होंगे और गुप्त मतदान द्वारा या किमी अन्य समान स्वतन्त्र मतदान पद्धति से कराये जाएंगे ।समाज के एक सदस्य के रूप में प्रत्येक व्यक्ति को सामाजिक सुरक्षा का अधिकार है और प्रत्येक व्यक्ति को अपने व्यक्तित्व के उस स्वतन्त्र विकास तथा गोरव के लिए—जो राष्ट्रीय प्रयत्न या अन्तर्राष्ट्रीय सहयोग तथा प्रत्येक राज्य के संगठन एवं साधनों के अनुकूल हो—अनिकार्यतः आवश्यक आर्थिक, सामाजिक, और सांस्कृतिक अधिकारों की प्राप्ति का हक़ है ।प्रत्येक व्यक्ति को काम करने, इच्छानुमार रोज़गार के चुनाव, काम की उचित और सुविधाजनक परिस्थितियों को प्राप्त करने और बेकारी से संरक्षण पाने का हक़ है ।प्रत्येक व्यक्ति को समान कार्य के लिए बिना किसी भेदभाव के समान मज़दूरी पाने का अधिकार है ।प्रत्येक व्यक्ति को जो काम करता है, अधिकार है कि वह इतनी उचित और अनुकूल मज़दूरी पाए, जिससे वह अपने लिए और अपने परिवार के लिए ऐसी आजीविका का प्रबन्ध कर मके, जो मानवीय गौरव के योग्य हो तथा आवश्यकता होने पर उसकी पूर्ति अन्य प्रकार के सामाजिक संरक्षणों द्वारा हो सके ।प्रत्येक व्यक्ति को अपने हितों की रक्षा के लिए श्रमजीवी संघ बनाने और उनमें भाग लेने का अधिकार है ।प्रत्येक व्यक्ति को विश्राम और अवकाश का अधिकार है । इसके अन्तर्गत काम के घंटों की उचित हदबन्दी और समय-समय पर मज़दूरी सहित छुट्टियां सम्मिलित है ।प्रत्येक व्यक्ति को ऐसे जीवनस्तर को प्राप्त करने का अधिकार है जो उसे और उसके परिवार के स्वास्थ्य एवं कल्याण के लिए पर्याप्त हो । इसके अन्तर्गत खाना, कपड़ा, मकान, चिकित्सा-सम्बन्धी सुविधाएं और आवश्यक सामाजिक सेवाएं सम्मिलित है । सभी को बेकारी, बीमारी, असमर्थता, वैधव्य, बुढापे या अन्य किसी ऐसी परिस्थिति में आजीविका का साधन न होने पर जो उसके क़ाबू के बाहर हो, सुरक्षा का अधिकार प्राप्त है ।जच्चा और बच्चा को खास सहायता और सुविधा का हक़ है । प्रत्येक बच्चे को चाहे वह विवाहिता माता से जन्मा हो या अविवाहिता से, समान सासाजिक संरक्षण प्राप्त होगा ।प्रत्येक व्यक्ति को शिक्षा का अधिकार है । शिक्षा कम से कम प्रारम्भिक और बुनियादी अवस्थाओं में निःशुल्क होगी । प्रारम्भिक शिक्षा अनिवार्य होगी । टेक्निकल, यांत्रिक और पेशों-सम्बन्धी शिक्षा साधारण रूप से प्राप्त होगी और उच्चतर शिक्षा सभी को योग्यता के आधार पर समान रूप से उपलब्ध होगी ।शिक्षा का उद्देश्य होगा मानव व्यक्तित्व का पूर्ण विकास और मानाव अधिकारों तथा बुनियादी स्वतन्त्रताओं के प्रति सम्मान को पुष्टि । शिक्षा द्वारा राष्ट्रों, जातियों अथवा घार्मिक समूहों के बीच आपसी सद्भावना, सहिष्णुता और मंत्री का विकास होगा और शांति बनाए रखने के लिए संयुक्त राष्ट्रों के प्रयत्नों के आगे बढ़ाया जाएगा ।माता-पिता को सबसे पहले इस बात का अक्षिकार है कि वे चुनाव कर सकें कि किस क़िस्म की शिक्षा उनके बच्चों को दी जाएगी । प्रत्येक व्यक्ति को स्वतन्त्रतापूर्वक समाज के सांस्कृतिक जीवन में हिस्सा लेने, कलाओं का आनन्द लेने, तथा वैज्ञानिक उन्नति और उसकी सुविधाओं में भाग लेने का हक़ है ।प्रत्येक व्यक्ति को किसी भी ऐसी वैज्ञानिक, साहित्यिक या कलास्मक कृति मे उत्पन्न नैतिक और आर्थिक हितों की रक्षा का अधिकार है जिसका रचयिता वह स्वयं हो ।प्रत्येक व्यक्ति को ऐसी सामाजिक और अन्तर्राष्ट्रीय व्यवस्था की प्राप्ति का अधिकार है जिसमें इस घोषणा में उल्लिखित अधिकारों और स्वतन्त्रताओं को पूर्णतः प्राप्त किया जा सके ।प्रत्येक व्यक्ति का उसी समाज के प्रति कर्तव्य है जिसमें रहकर उसके व्यक्तित्व का स्वतन्त्र और पूर्ण विकास संभव हो ।अपने अधिकारों और स्वतन्त्रताओं का उपयोग करते हुए प्रत्येक व्यक्ति केवल ऐसी ही सीमाओं द्वारा बद्ध होगा, जो कानून द्वारा निश्चित की जाएंगी और जिनका एकमात्र उद्देश्य दूसरों के अधिकारों और स्वतन्त्रताओं के लिये आदर और समुचित स्वीकृति की प्राप्ति होगा तथा जिनकी आवश्यकता एक प्रजातन्त्रात्मक समाज में नैतिकता, सार्वजनिक व्यवस्था और सामान्य कल्याण की उचित आवश्यकताओं को पूरा करना होगा ।इन अधिकारों और स्वतन्त्रताओं का उपयोग किसी प्रकार से भी संयुक्त राष्ट्रों के सिद्धान्तों और उद्देश्यों के विरुद्ध नहीं किया जायगा ।इस घोषणा में उल्लिखित किसी भी बात का यह अर्थ नहीं लगाना चाहिए जिससे यह प्रतीत हो कि किसी भी राज्य, समूह, या व्यक्ति की किसी ऐसे प्रयत्न में संलग्न होने या ऐसा कार्य करने का अधिकार है, जिसका उद्देश्य यहां बताये गए अधिकारों और स्वतन्त्रताओं में मे किसी का भी विनाश करना हो ।MHLABUHLANGENEMhla tilishumi enyangeni yeNgongoni emnyakeni wanga‐1948 (10 December 1948), uMhlangano wawonkhewonkhe waMhlabuhlangene wemukela waphindze wamemetela simemetelo Sawonkhewonkhe Lesimayelana Nemalungelo Ebuntfu. LeSimemetelo sibhalwe ngalokugcwele kulamakhasi (emapheji) lalandzelako. Kulandzela Lesimiso lesingumlandvo loMhlangano‐ke wabese ukhulumisana nemave lakulenhlangano yakaMhlabuhlangene yawatjela kutsi akasakate atise bantfu mayelana nalendzaba lebhaliwe leSimemetelo aphindze futsi lamave "asakate atise labanye bantfu labatayichubela embili lendzaba ngekuyisakata, babonise labanye ngalendzaba, baphindze bayichasise etikolweni, nakuletinye takhiwo netimiso letiphatselene netemfundvo, ngaphandle kokwenta lubandlululo lolusukela kutembusave wakulawo mave noma wakuleto tifundza.Njengobakwatiswa ngekubakhona ngekwemvelo kwesitfunti sebuntfu, nekulingana lokufananako, nangekuba nemalungelo langenakwemukwa noma langenakutsatfwa kulelo nalelo lilunga lelingumndeni webuntfu, konkhe loku‐ke kungumgogodla noma kusisekelo senkhululeko, sekwenta lokulungile nesekuba nekuthula emhlabeni wonkhe jikelele,Nanjengoba, kunganaki nekwedzelela emalungelo ebuntfu kugcine sekudale tento letinelunya nebulwane kwabuye futsi kwatfukutselisa nembeza wesintfu sonkhe, kwashabalalisa sifiso nekulobitela kwekutsi etikhatsini letitako sintfu sitawutfokotela kuba nenkhululeko yekukhuluma, nekukholwa, nenkhululeko yekuhlala ngaphandle kokwesaba nekweswela, konkhe loku‐ke sekumenyetelwe njengetifiso letimcoka kabi eluntfwini,Nanjengoba‐kekwekutsi lomunye umuntfu akufanele kutsi aze aphoceleleke kubalekela noma ekucindzetelelekeni kutsi atsatse tinyatselo letitsite kuze atikhiphe ekuphatfweni ngelunya nangekucindzetelwa, kuze emalungelo esintfu avikeleke ngalokusemtsetfweni,Njengobakumcoka kukhulisa budlelwane lobuhle emkhatsini wetive,Nanjengobabantfu bakaMhlabuhlangene kulencwadzi yetivumelwano (i‐Charter) baphindze futsi bagcizelela kukholelwa kwabo esisekelweni semalungelo ebantfu, esitfuntini nasebunguyeni, nasekulinganeni kwemalungelo ebantfu besifazane nebesilisa, nasekucopheleleni ekuphakamiseni inchubekela phambili yemphakatsi, nekwenta lizinga lenhlalo libencono enkhululekweni,Njengobaemave langemalunga (Member States) enta sitsembiso ekufezeni, ngekubambisana naMhlabuhlangene, ekuchubekiseleni phambili inhlonipho yemhlaba wonkhe nekunakekela emalungelo ebantfu kanye nekukhululeka lokusisekelo,Njengobakucondzakala lokuvamile kwalamalungelo naletinkhululeko kuyintfo lemcoka kakhulu kuze kubonakale ngalokugcwele lokwenta lesitsembiso,Nyalo, Ngakoke, UMHLANGANO WAWONKHEWONKHE Umemetala kutsiLESI SIMEMETELO SEMHLABA WONKHE LESIMAYELANA NEMALUNGELO EBUNTFU singatsi silizinga lelivamile lelikhomba imphumelelo yebantfu bonkhe kanye netive tonkhe, kuze kutsi ekugcineni wonkhe umuntfu ngamunye ngamunye, nemagatja anoma ngumuphi umphakatsi, ngekuhlala bacabanga ngaleSimemetelo ngaso sonkhe sikhatsi, batawuzama ngekufundzisa nekwatisa kuze bakhulise lizinga lokuba nenhlonipho mayelana nalamalungelo netinkhululeko, nangekutsatsa tinyatselo letiya embili, esiveni nasemphakatsini wetive, kuze letintfo titfole kutsi tatiwe mhlabawonkhe, tatiwe ngemiphumela nangekuvumeleka kwato nangekutsi‐ke tiyagcinwa (noma tiyentiwa), tigcine tigcinwa ngiwo onkhe emave langemalunga elenhlangano (Member States) ngekwawo tibuye futsi tigcinwe futsi ngemave langaphansi kwalamave lakulenhlangano.Bonkhe bantfu batalwa bakhululekile balingana ngalokufananako ngesitfunti nangemalungelo. Baphiwe ingcondvo nekucondza kanye nanembeza ngakoke bafanele batiphatse nekutsi baphatse nalabanye ngemoya webuzalwane.Wonkhe umuntfu uvumelekile kuwo onkhe emalungelo netinkhululeko letibhalwe lapha kuleSimemetelo, ngaphandle kokubandlululwa noma nganguyiphi indlela, njengokutsi lowo muntfu akafanele abandlululwe ngenca yebuve, yembala, yebulili, yelulwimi, yelukholo, yembusave noma‐ke ngabe nganguwuphi umbono lakholelwa kuwo, buve bakhe noma umphakatsi laphuma kuwo, imphahla lanayo, kutalwa noma nalokunye lokumayelana nesikhundla saloyo muntfu.Ngetulu kwaloko, kute lubandlululo lolungentiwa lususelwa kutembusave, kuletiphatselene nemandla etikhundla, noma‐ke kuletiphatselene nesikhundla (noma lizinga) lelolive lelikuso nalicatsaniswa nalamanye emave emhlaba wonkhe jikelele, noma‐ke kubukwe live noma sifundza lapho lomuntfu achamuka khona, noma lelolive lite mazibuse, noma lelolive linetimali, noma lelolive lite mazibuse, noma‐ke linaleminye imininingwane lekhubatako lemayelana nekutibusa.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokuphila, lokukhululeka nekutibusela kanye nekuphepha kwakhe.Kute namunye umuntfu lotawuphatfwa njengesigcila noma asetjentiswe njengesigcila, bugcila kanye nemsebenti wekutsengiselana ngetigcila wona‐ke awukavunyelwa noma ngabe wentiwa ngaluphi luhlobo.Kute namunye umuntfu longaphatfwa ngekuvisa buhlungu noma aphatfwe ngelunya, noma ngendlela lengenabo buntfu noma ngekumehlisa sitfunti noma ngekumjezisa.Wonkhe umuntfu unelilungelo lekutsi abonakale kuyo yonkhe indzawo atsatfwe njengentfo lehamba embili kunemtsetfo.Bonkhe bantfu bayalingana embikwemtsetfo kantsi banelilungelo lekuvikeleka ngaphansi kwemtsetfo ngaphandle kokubandlululwa. Bonkhe banelilungelo lelifananako ekuvikelekeni nasekubandlululweni lokwephula leSimemetelo, kantsi futsi‐ke bavikelekile noma ngabe ngukutiphi tindlela letingasetjentiswa tekubayenga kantsi tibe tibandlulula.Wonkhe muntfu unelilungelo lokutfola likhambi lelinemiphumela lebonakalako lelinganikwa libandla lelinelikhono ekutsetseni emacala esive ikakhulu emacaleni laphatselene netento tebudlova ekuphuleni emalungelweni lasisekelo lanawo lomuntfu, anawo ngekwemtsetfo‐mgogodla walelolive nemitsetfo yakhona.Kute noma ngabe munye umuntfu longaboshwa noma ngayiphi indlela, noma abanjwe noma adzingiswe.Wonkhe umuntfu uvumelekile kutsi atfole kuviwa lokulinganako nalokufananako kantsi futsi lokungakhetsi uma lowo muntfu atekiswa licala; lelicala kufanele alitekiswe libandla lekutsetsa emacala lelingenako kukhetsa, ikakhulu uma lelibandla lizama kuncuma mayelana nemalungelo kanye netibopho takhe lomuntfu, nanoma‐ke lomuntfu atsetsiswa emacala lamabi kakhulu lamangalelwe wona.Wonkhe umuntfu lobekwe licala leliphatselene nekujeziswa, lowo muntfu unelilungelo lekutsi acatjangwe njengemuntfu lomsulwa kuze kube nesiciniseko sekutsi unalo lelicala ngalokusemtsetfweni uma ngabe lomuntfu atsetsiwa lelicala phambi kwebantfu, lapho anikwe siciniseko sekutsi konkhe lokumcoka ekutivikeleni kwakhe lokuvunyelwene ngako kuyentiwa.Kute umuntfu loyawubekwa licala lelihambelana nekujeziswa uma ngabe wente sento noma ngoba aphutse kwenta sento lesitsite lesingahambelani nekujeziswa, ngaphansi kwemtsetfo wesive newemave onkhe ngesikhatsi lomuntfu enta lesento noma angakasenti lesento. Kute futsi umuntfu longanika lomuntfu inhlawulo lematima leyendlula lenhlawulo lelayifanele anikwe yona ngalesosikhatsi uma lomuntfu enta lelo licala lelaliphatselene nekujeziswa.Kute umuntfu longahlala njalo ahlushwa ngalokungekho emtsetfweni ahlushwa ngoba bantfu bangena tindzaba takhe letingesito tawonkhewonkhe, bangene tindzaba temndeni wakhe, telikhaya lakhe, noma ngekumbalela, noma‐ke ngekumsukela bahlambalaze bucotfo nesimilo salomuntfu kanye neligama lelihle lalomuntfu. Wonkhe umuntfu unalo lilungelo lekuvikeleka ngaphansi kwemtsetfo lobhekene nebantfu labatsandza kungena tindzaba talabanye noma‐ke labo labatsandza kuhlasela basukele labanye.Wonkhe umuntfu unelilungelo nenkhululeko yekuhamba noma kunyakata nekuhlala ngekhatsi kwemcele wakulelo nalelo live.Wonkhe umuntfu unelilungelo lekuphuma noma lekushiya noma nganguliphi live, kufake ekhatsi live lakhe latalwa kulo, nekutsi‐ke unelilungelo lekubuyela eveni lakhe.Wonkhe umuntfu uvumelekile kuyocela kukhosela nekutfola injabulo kulamanye emave nakabalekela kuhlushwa noma inhlupheko.Lelilunglo lokuncengela noma lokucela kuyohlala kulelinye live ngeke lisetjentiswe uma ngabe lenhlupheko lecosha lomuntfu akusiyo inhlupheko lesuselwa emacaleni etembusave, noma‐ke uma ngabe lenhlupheko idalwe ngemacala ekuphula imigomo nemitsetfo yaMhlabuhlangene.Wonkhe umuntfu unelilungelo lebuve.Kute umuntfu longemukwa buve bakhe nobe afuna kubugucula.Bantfu besilisa nebesifazane lasebakhulile bafika emnyakeni logcwele, ngaphandle kwetivimbelo letisuselwa ekutseni lomuntfu wasive sini, nekutsi usive sini noma‐ke ukholwaphi, unelilungelo lokushada acale umndeni. Laba labashadile banemalungelo lalinganako nalafananako kulomshado, ngesikhatsi bahlalisana basashadile, noma‐ke ngesikhatsi sewupheliswa lomshado.Umshado uyangenelwa kuphela uma ngabe labobantfu bakhululekile kantsi futsi banemvume yabo lephelele yekushada lomuntfu labamshadako.Umndeni yinhlangano yemvelo nesisekelo lesiyintfo leyodvwa leyakha noma leyenta umphakatsi, umndeni‐ke unelilungelo lokulondvolotwa ngumphakatsi kanye nelive.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokuba nemphahla lengeyakhe yedvwa abe futsi nemphahla layihlanganyele nalabanye.Kute umuntfu longemukwa imphahla yakhe ngalokungekho emtsetfweni.Wonkhe umuntfu unelilungelo lenkhululeko yengcondvo, yanembeza kanye neyelukholo; lelilungelo lifaka ekhatsi inkhululeko yekushintja lukholo noma inkholo, nenkhululeko, noma uyedvwa lowo muntfu noma usemphakatsini nalabanye, ekusitsekeni noma embikwebantfu, lowo muntfu uvumelekile kubonakalisa lukholo lwakhe noma inkholo yakhe ekufundziseni, enkonzweni nasekugcineni imitsetfo yekukholwa nekusontsa kwakhe.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokukhuluma imibono yakhe ngenkhululeko nekukhuluma loku lafuna kukukhuluma; lelilungelo lifaka ekhatsi inkhululeko yekukholelwa emicondvweni letsite ngaphandle kokuphatanyiswa ngekufuna nekutfola nekusakata imibiko kanye nemicondvo noma ngabe ngangukuwuphi umsakato losakata tindzaba utisakata noma ngabe ngukuwuphi umncele.Wonkhe umuntfu unelilungelo lenkhululeko lokuba senhlanganweni noma embutfwaneni lonekuthulaKute umuntfu longaphocelelwa kutsi abe lilunga lanoma ngabe nguyiphi inhlangano.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokuhlanganyela kuhulumende welive lakhe akwente loko ngekuba lilunga noma‐ke ngekukhetsa ngenkhululeko emalunga langammelela.Wonkhe umuntfu uvumelekile noma unemalungelo lafananako nalalinganako ekusebentiseni tintfo letikhona letingasetjentiswa eveni lakhe.Intsandvo yebantfu ngiyo sisekelo lesinika emandla noma ligunya emandla ahulumende; loku kufanele kushiwo ngetikhatsi letitsite nangesikhatsi selukhetfo lolungilo; lolukhetfo‐ke lona lufanele lwentiwe ngumuntfu wonkhe lapho emalungelo ekuvota entiwe ngemfihlo ngekubhala emapheshaneni, noma‐ke ngalenye indlela yekuvota lenenkhululeko nalelandzela imitsetfo yakhona yekuvota.Wonkhe umuntfu, njengelilunga lemphakatsi, unelilungelo lekuvikeleka emphakatsini nekutsi uvumelekile ekuboneni, ngekusebentisa imitamo leyentiwa live kanye nemave emhlaba ekuhlanganyeleni nangekulandzela imitsetfo yenhlangano kanye nemnotfo walelo nalelo live, kutemnotfo, netintfo letimayelana nekuhlalisana kahle kwebantfu emphakatsini, kanye‐ke nemalungelo emasiko nemisimeto lokunguwona anika lowomuntfu sitfunti sakhe nenkhululeko yekutfutfukisa bunguye nebuntfu bakhe.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokusebenta, asebente umsebenti latikhetsele wona ngenkhululeko, asebente endzaweni lelungile nalefanele nalesitanako ekwenteni lomsebenti, nekuvikeleka ekuhlaleni ngoba umuntfu angenawo umsebenti.Wonkhe umuntfu, ngaphandle kokubandlulula, unelilungelo lekutfola liholo lelilinganako nemsebenti lawentako.Wonkhe umuntfu losebentako unelilungelo ngalokuvumelekile emtsetfweni nekutsi atfole umholo lokahle lonika siciniseko sekutsi yena kanye nemndeni wakhe bangahlala baphile imphilo lefanele, lenika sitfunti kumuntfu, nekutsi ibe nekuchitjelwa, uma kunesidzingeko, ichitjelwa nguletinye tintfo letiletsa inhlalakahle nekuvikeleka kulowo mphakatsi.Wonkhe umuntfu unelilungelo lekucala noma lekungena enhlanganweni yetisebenti kuze kuvikeleke iminako yakhe.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokuphumula atsatse likhefu nekutsi ente tintfo letimjabulisako, lokufaka ekhatsi kuncishiswa kwesikhatsi sekusebenta ngekusebenta ema‐awa lalingene, noma‐ke ngekunikwa sikhatsi semaholideyi kepha abe abhadalwa lomuntfu lotsetse sikhatsi semaholideyiWonkhe umuntfu unelilungelo lokuhlala kahle, ahlale ezingeni lelinetisako nalelifanele kutsi kuhlale bantfu labaphilile emtimbeni, ahlale kahle lomuntfu kanye nemdeni wakhe, kufake ekhatsi kudla, tintfo tekugcoka, tintfo tasendlini kanye netintfo tekunakekela imphilo, naletinye tintfo letitfolakala emphakatsini letingasetjentiswa, nekutsi‐ke lomuntfu unalo lilungelo lokuhlala aphephile noma ngabe akanawo umsebenti, ngesikhatsi sekugula, ngesikhatsi asakhubatekile, nasagugile noma‐ke asate tintfo tekumphilisa ngendzaba yesimo latifica asakuso langeke akwati kusivimbela yena ngekwakhe.Bumake nebuntfwana buvumelekile kutsi butfole lusito lolutsite kanye nekunakekeleka. Bonkhe bantfwana, noma batalwe batali sebashadile kanye nalabo labatalwa ngaphandle kwemshado, bafanele batfokotele imphilo nenhlalo kantsi futsi baphindze baphatfwe bavikelwe njengawo wonkhe umuntfu lokulowo mphakatsi.Wonkhe umuntfu unelilungelo lekufinyelela emfundvweni. Imfundvo ifanele ingabhadalelwa, ikakhulu eminyakeni lesephansi nasetigabeni letitisekelo. Imfundvo yalabancane ifanele yentiwe ibe sibopho kwekutsi itfolwe nguwonkhe wonkhe. Imfundvo lefaka kuceceshwa ekhatsi nalena lefaka I‐thekhinoloji (kusetjentiswa kwemishini emsebentini) kufanele kutsi itfolakale ngalokuvamile, nemfundvo lephakeme nayo‐ke ifanele itfolakale, bonkhe bafinyelele kuyo ngoba bafanele kufinyelela kuyo.Imfundvo ifanele icondziswe ekutfutfukiseni buntfu bonkhe bemuntfu, nasekuciniseni ekuhlonipheni emalungelo ebuntfu kanye nenkhululeko lesisekelo. Ifanele ichubele embili kuva nekucondza, kubeketela nebuhlobo bebungane phakatsi kwato tonkhe tive, emabandla etive newelukholo, kantsi futsi bafanele bachube umsebenti waMhlabuhlangene kuze kutfolakale kuthula nelucolo.Batali banelilungelo lelihamba embili ekukhetseni luhlobo lwemfundvo labafuna ifundziswe bantfwa babo.Wonkhe umuntfu unelilungelo lokuhlanganyelwa ngekukhululeka emphilweni yemasiko nemisimeto emphakatsi wakhe, atijabulise atfokotele imisebenti yebuciko abuye futsi ahlanganyele abelane entfutfukweni leyiletfwa ngutesayensi abuye futsi ahlanganyele abelane ngelusito nangetinzuzo letiphuma noma letitfolakala kuyo.Wonkhe umuntfu unelilungelo lekuvikela bucotfo nemphahla layitsandzako nalayinakako lephuma noma nganguyiphi isayensi, noma nganguluphi luhlobo lwalokubhaliwe ngebungcweti kubhalwe noma kwentiwe ngulowo muntfu.Wonkhe umuntfu uvumelekile kutsi ahlale imphilo lehlalwa bantfu bonkhe, nangendlela lehlalwa bantfu bonkhe emaveni etive ngetive lapho khona emalungelo nenkhululeko atfolakala entiwa khona njengoba abhalwe lapha kuleSimemetelo.Wonkhe umuntfu unesibopho emphakatsini lapho kukhula, kukhululeka nekutfutfuka kwebuntfu bakhe lowo muntfu kwentekele lowo mphakatsi.Ekusebentiseni emalungelo akhe nenkhululeko yakhe lomuntfu, wonkhe umuntfu ufanele awasebentise emalungelo akhe ngaphandle kokudzelela nekungahloniphi emalungelo nenkhululeko yalomunye umuntfu ngoba onkhe emalungelo nenkhululeko yebantfu kufanele kuvikeleke ngekuwavuma, kuwatisa nekuwahlonipha lawo malungelo nenkhululeko yalabanye, nekutsi afike ezingeni lelitsite letintfo leliwanika bucotfo, indlela yekuhlala ngekwemtsetfo emphakatsini lobuswa ngendlela yelinyenti.Lamalungelo nalenkhululeko akufanele kusetjentiswe ngendlela lephambene nemitsetfo netisusa takaMhlabuhlangene.Kute kuleSimemetelo lokungachazwa ngendlela yekutsi lemitsetfo yentelwe noma ishayelwe emave latsite, noma emacembu latsite, noma umuntfu lotsite, kodvwa‐ke bonkhe labantfu abanalo lilungelo lekutifaka emsebentini noma entfweni nome bente sento lesitsite basenta ngoba bacondze kubulala noma nganguliphi lemalungelo netinkhululeko lokubhalwe ngato kuleliphepha.

vendor

appdirs==1.4.4
CacheControl==0.12.6
colorama==0.4.4
distlib==0.3.1
distro==1.5.0
html5lib==1.1
msgpack==1.0.2
packaging==20.9
pep517==0.10.0
progress==1.5
pyparsing==2.4.7
requests==2.25.1
certifi==2020.12.05
chardet==4.0.0
idna==3.1
urllib3==1.26.4
resolvelib==0.7.0
setuptools==44.0.0
six==1.15.0
tenacity==7.0.0
toml==0.10.2
webencodings==0.5.1